DOKULARA GİRİ EPİTEL DOKUSU histoloji Sunu4.pdf28.01.2020 2 DOKULARA GENEL BAKIŞ Doku: Bir ya da...
Transcript of DOKULARA GİRİ EPİTEL DOKUSU histoloji Sunu4.pdf28.01.2020 2 DOKULARA GENEL BAKIŞ Doku: Bir ya da...
28.01.2020
1
AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI PROGRAMI
SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU
ADS107-Histoloji
Öğretim Görevlisi Dr. Nurhan ÇON
DOKULARA GİRİŞ
EPİTEL DOKUSU
Hafta-4
ADS107-Histoloji
28.01.2020
2
DOKULARA GENEL BAKIŞ
Doku:
Bir ya da daha çok fonksiyonu görmek için bir araya gelmiş hücre grupları
Doku içindeki hücreler özel bağlantılar (neksuslar) ile haberleşirler
Böylece birlikte hareket ederek fonksiyon görebilirler
28.01.2020
3
TEMEL DOKU TİPLERİ
Vücutta 4 temel doku tipi vardır:
• Epitel doku: Vücut yüzeylerini
örter, vücut boşluklarının yüzeyini
kaplar, bezleri oluşturur
• Bağ doku: Diğer 3 doku tipine
yapısal ve fonksiyonel olarak
destek olur.
• Kas dokusu: Kasılabilen
hücrelerden oluşur ve hareketi
sağlar
• Sinir dokusu: Vücudun dışından
ve içinden bilgi alıp ileterek vücut
aktivitelerini düzenler
EPİTEL DOKUSU
28.01.2020
4
Epitel Dokusu İşlevleri
Epitel dokusu temel olarak 4 gruba ayrılır:
• Örtü epiteli
• Duyu Epiteli
• Bez epiteli(salgı epiteli)
• Miyoepitel (kassal epitel)
EPİTEL DOKUSU GÖREVLERİ
Epitel dokusunun temel
işlevleri:
-Emme: böbrek ve
bağırsaktaki mikrovilluslar
-Salgılama: hormon, sindirim
enzimi, mukus
28.01.2020
5
• Taşıma: Vücuda alınan
veya atılan maddeler
epitelden geçerler
• Boşaltım: Su ve suda
eriyen maddelerin
atılması
EPİTEL DOKUSU GÖREVLERİ• -Koruma: Mekanik
hasar, nem kaybına
karşı koruma
• -Kasılma: Bezlerin son
kısımlarında kasılarak
salgının atılmasını
kolaylaştırır
• -Duyu alımı: Serbest
sinir uçları, tat ve koku
tomurcukları
28.01.2020
6
ÖRTÜ EPİTELİ-SINIFLANDIRMAHücre tabakalarının sayısına
göre:
• Hücrelerden oluşan tek bir kat
varsa:
I- Tek katlı epitel
• İki veya daha fazla kat varsa:
II- Çok katlı epitel
III- Yalancı çok katlı epitel
Şekillerine göre ise:
• Yassı epitel
• Kübik epitel
• Silindirik(prizmatik) epitel
ÖRTÜ EPİTELİ-İSİMLENDİRMELER
• Çok katlı epitellerde, isimlendirme en üst
katmandaki hücre tipine göre yapılır.
• Buna göre örtü epiteli türleri şöyledir:
• tek katlı yassı epitel
• tek katlı kübik epitel
• tek katlı silindirik epitel
• çok katlı yassı epitel
• çok katlı kübik epitel
• çok katlı silindirik epitel
28.01.2020
7
TEK KATLI YASSI EPİTEL
• Hücrede çekirdeğin
bulunduğu yer şişkin,
kenarlar ise incedir
• Maddeler daha kolay geçer
• Diffüzyon ve filtrasyonun
olduğu yerlerde görülür:
• alveol kesecikleri
• damarların iç yüzü(endotel)
• mezotelyum( vücut
boşlukları)
• böbrekteki bowman kapsülü
28.01.2020
8
TEK KATLI KÜBİK EPİTEL
• Hücreler kare şekillidir
• Salgılama ve emme işlevinin
olduğu yerlerde görülür:
• tiroid
• ovaryum
• koroid pleksu (bos salgılanan
tabaka)
• tükürük bezi
• pankreas, karaciğer salgı
kanalları
• bir çok bezin uç kısımları
• böbrek tübülleri
TEK KATLI SİLİNDİRİK EPİTEL
• Hücreler kübik
epitele göre daha
uzun ve dardır.
• Çekirdek genelde
hücrenin bazal
kısmına yakındır.
28.01.2020
9
TEK KATLI SİLİNDİRİK EPİTEL-SİNDİRİM KANALI
• Midenin kardia bölgesinden
anüse kadar sindirim kanalını
döşer.
• Sindirim salgılarının
salınması ve sindirilen
besinlerin emilmesinden
sorumludur.
• Emilimi artırmak için
mikrovillus oluşturur.
• Bu tip epitel bir çok bezin
salgı kanallarında da bulunur.
TEK KATLI SİLİNDİRİK EPİTEL-SİLLİ
• Tek katlı silli silindirik
epitel şuralarda
bulunur:
• uterus
• ovidukt
• akciğer bronşları
• paranasal sinüsler
• omuriliğin merkezi
kanalı
• üreme kanalları
28.01.2020
10
YALANCI ÇOK KATLI EPİTEL
• Çok katlı görünür ama
aslında tek katlıdır
• Bazal laminaya oturan
hücrelerin hepsi serbest
yüzeyle ilişki kuramaz→çok
katlı görünüm
• Silsiz yalancı çok katlı epitel
görülen yerler:
• parotit ve bazı bezlerin
büyük boşaltım kanalları
• erkek üretrası
YALANCI ÇOK KATLI EPİTEL-SİLLİ
• Yalancı çok katlı silli
epitel ise şuralarda
görülür:
• trakea
• bronşların büyük
kısmı
• östaki borusu
• timpanik boşluk
• gözyaşı bezi
28.01.2020
11
ÇOK KATLI YASSI EPİTEL
• Bazal lamina üzerine
oturan hücreler:
kübik/silindirik
• Yüzeydeki hücreler:
yassı
• Bazaldaki hücreler:
Hücre üretiminden
sorumludur
ÇOK KATLI YASSI EPİTEL-BULUNDUĞU YERLER
Bulunduğu yerler:
• deri epidermisi
• ağız
• özefagus
• epiglottis bir kısmı
• konjunktiva
• kornea
• vajina
• anüs
28.01.2020
12
ÇOK KATLI YASSI EPİTEL-KERATİNLİ• Vücudun dışa bakan tarafında
bulunuyorsa, yüzeydeki
hücrelerde keratin birikir ve bu
hücreler canlılığını ve
çekirdeklerini yitirir
• En dışta keratin tabakası
oluşur
• Bu tip epitele: keratinize çok
katlı yassı epitel denir
• Deri epidermisinde keratinize
çok katlı yassı epitel görünür
• Böylece su kaybı önlenir ve
mikroorganizmalara karşı
koruma oluşur
28.01.2020
13
ÇOK KATLI YASSI EPİTEL-KERATİNSİZ
• Vücudun nemli iç
ortamında ise,
keratin oluşmaz
• Hücreler canlılık ve
çekirdeklerini korur
ÇOK KATLI KÜBİK EPİTEL
• Bazal lamina üzerine
yerleşmiş birkaç sıra
kübik epitelden oluşur
• Nerelerde görülür:
• -bazı ter ve tükürük
bezlerinin boşaltım
kanalları
• -meme bezlerinin
geniş kanalları
28.01.2020
14
ÇOK KATLI SİLİNDİRİK EPİTEL• Bazaldaki hücreler polihedral
iken, yüzeydekiler silindiriktir
• Çok yaygın değildir
• Şuralarda bulunabilir:
• -erkek üretrasının bazı
kısımları
• -anal mükoz zarlar
• -farinks
• -epiglottis
• Çok katlı silli silindirik epitel
ise:
• -yumuşak damağın burun
tarafında
• -larinks de görülür
ÖRTÜ EPİTELİ-YALANCI ÇOK KATLI
• Tek katlı epitel hücreleri
bazal laminaya oturur,
apikalleri ise lümene bakar.
• Fakat bazılarında bazal
laminaya değişik boyutta
hücreler oturup, hepsinin
apikali lümene ulaşmayabilir.
• Bu durumda çekirdekleri
farklı düzeyde olduğundan
çok katlı epitelmiş gibi
görünür.
• Bu tip epitele yalancı çok
katlı epitel denir.