Độc quyền điện

Kinh t hc t chc kinh doanh c quyn in v vai tr iu tit Nh nc hng ti th trng cnh tranh

PHN M U1.Tnh cp thit ca ti in vn l hng ha thit yu trong cuc sng. Trong qu kh, i khi ng cha ta sng v lm vic trong iu kin thiu thn nh sng ca in th ngy ny, trong thi bui hi nhp, in khng ch n thun dng trong sinh hot m cn l yu t u vo cho hot ng kinh doanh. in cn l c s nh gi mc pht trin ca mt quc gia khi m tt c ngi dn nc u c th tip cn ti in mt cch d dng. T trc n nay, in vn thuc s hu v chu s iu tit ca Nh Nc. Tuy nhin trong nhng nm gn y xut hin quan im cho rng liu c nn t nhn ha in? Ti sao Nh Nc phi can thip su vo iu tit gi in? V cn nhiu lung d lun xung quanh vn ny. Chnh t thc trng cng vi nhu cu mn hc, nhm chn ti ny vi mong mun rng trong qu trnh thc hin ti s cng nhau a ra cu tr li tha ng nht cho vn . 2. Mc ch nghin cu - Nu bt vn c quyn t nhin v in ca Nh Nc - Tc ng ca c quyn t nhin in. - Vai tr ca Chnh Ph trong iu tit gi in. 3. i tng nghin cu Ngnh in Vit Nam. 4. Phng php nghin cu - Phng php lit k, tng hp, so snh, i chiu gii quyt vn . 5. Cu trc ti Chng 1: C s l lun cho vic nghin cu Chng 2: Thc trng ngnh in nc ta ngy nay Chng 3: Vai tr iu tit gi in ca Nh Nc Chng 4: Nhn xt, nh gi ca nhm

CHNG I1


C S L LUN CHO VIC C QUYN IN V VAI TR IU TIT CA NH NC1.1. c quyn t nhin

Theo kinh t hc, c quyn t nhin xut hin do quy lut tng hiu qu kinh t theo quy m, hiu qu sn xut v phn phi ca mt ngnh t c ti a khi ch c mt ngi cung cp duy nht. Mt ngnh c coi l c quyn t nhin khi mt doanh nghip duy nht c th cung ng mt hng ho hoc mt dch v cho ton b th trng vi chi ph thp hn trng hp c hai hoc nhiu doanh nghip.Trong trng hp ny doanh nghip duy nht c th sn xut sn lng no vi chi ph thp nht. 1.2. c im ca c quyn t nhin

- c quyn tn ti khi ton b nhu cu v mt loi hng ho c th c cung cp bi mt nh sn xut tin hnh trn quy m ln. - Xu hng c quyn t nhin thng xut hin nhng ngnh c chi ph c nh ln, ngi cung cp u tin chim c gn ht th phn, v vy chi ph c nh bnh qun cho mt sn phm ca h nh. - Ngnh c quyn t nhin thng do nh nc kinh doanh hoc cho php kinh doanh khi tn hi n li ch cng cng. 1.3. I. II. III. 1.1. Li th vt tri v chi ph so vi nhng i th cnh tranh khc y c gi l "li th ca ngi n u tin." Xu hng ny thng xut hin nhng ngnh c chi ph c nh ln, ngi cung cp u tin chim c gn ht th phn, v vy chi ph c nh bnh qun cho mt sn phm ca h nh. Trong khi , 2 C s iu tit gi in ca nh nc


nhng ngi cung cp khc c th phn nh, v th chi ph c nh bnh qun cho mt sn phm ln hn nhiu. Chng hn nh ngnh in v nc l hai ngnh c tnh cht c quyn t nhin. 1.2. Vic ch c mt h thng phn phi l thun li v cn thit Trong mt s ngnh, vic ch c mt h thng phn phi sn phm l cn thit v hiu qu. Chng ta thy iu ny trong ngnh ng st cng nh in, nc, ga. Vic c nhiu hn mt h thng ng ray trong ngnh ng st l ph phm v khng hiu qu. Hay vic c thm nhiu ng dy dn in, nhiu h thng cng cp nc, ga l hon ton khng hiu qu v mang n ph tn ln cho x hi. Chnh v vy nhng doanh nghip u tin tham gia ngnh ny c php cung cp c quyn. 1.3. Vic s hu hoc chim dng mt ngun ti nguyn thin nhin Nh sn xut s hu hoc kim sot mt ngun ti nguyn thin nhin no . Khi nh sn xut l ngi duy nht c kh nng sn xut ra hng ha . Nhng ngi khc mun tham gia th trng nhng khng th v khng th s hu c ngun ti nguyn thin nhin ny. Chnh tnh trng ny mang n cho ngi s hu ngun ti nguyn mt li th c quyn t nhin. V d d thy chnh l vic s hu m than hay m du mt a phng no , cng d thy hn nu s hu mt m . 1.4. Sn phm khng c hng ha thay th gn gi Sn phm c sn xut ra khng c hng ha thay th gn gi. Ngi tiu dng rt kh tm c mt hng ha tng t nh vy. Chnh iu ny lm ngi tiu dng phi tip tc s dng loi hng ha . Do nh sn xut c c sc mnh c quyn.. 1.1. Vai tr iu tit ca nh nc trn l thuyt:

c quyn in l c quyn t nhin nn n c li th nh tnh tit kim theo quy m. iu c ngha l chi ph bin (MC) trong c quyn cung cp in l ng dc 3


v lc u sau tin ti nm ngang. Khi chi ph bin gim dn v tin ti khng i th tng chi ph (TC) cng gim xung v tin ti khng i, do khi sn lng sn xut tng ln th AC = TCQTCQ cng s gim xung nh trn hnh v. K 0 Q F C MC B A P2 Eg2 M0 H01R GvmQ D1C 12 m

Hnh 1: Tc ng tn tht phc li x hi ca c quyn in khi cha c s can thip ca nh nc v khi c s can thip ca nh nc Trc khi c s iu tit gi ca nh nc ti a ha li nhun, nh c quyn s sn xut lng in ti mc m doanh thu bin (MR) = chi ph bin (MC). Da vo th ta thy sn lng ti a ha li nhun l Q1, trong khi mc hiu qu x hi cn t c la Q0 (P = MC) T th ta thy ti Q1 mc gi vn ca nh c quyn l P v, mc gi bn ra th trng l P1. Ta thy rng trong c quyn nh c quyn sn xut lng in thp hn nhng bn vi mc gi cao hn mc gi t c hiu qu x hi (P 1 >> P0).Li nhun siu ngch ca nh c quyn trong trng hp ny l P 1BAPv (din tch c t mu vng). Trong c quyn tn tai s phi hiu qu v sn xut (Q 1 > < Q0) nn y l l do cn c s can thip ca nh nc. Khi c s can thip ca nh nc 4


Di sc p chnh tr v quyn lc hnh chnh ca nh nc buc nh c quyn phi sn xut ti mc sn lng t hiu qu x hi l Q0 v bn vi mc gi P0. ng v pha nh c quyn, ti Q0 th gi vn ca nh c quyn l Pg, do trong trng hp ny nh c quyn thua l mt khong PgCFP0. Nu nh nh nc khng c chnh sch g h tr cho nh c quyn th c th nh c quyn buc phi ng ca v thua l. T th ta c th thy c tn tht phc li x hi nh th no khi: Cha c s iu tit ca nh nc. Nh c quyn n nh sn lng l Q1 bn vi mc gi P1 lc ta c: Tng doanh thu ca nh c quyn l P1BQ10 trong tng chi ph sn xut ra Q1 l PvAQ10 Do , thay i thng d sn xut ca nh c quyn l din tch P1BAPv Thay i thng d ca ngi tiu dng khi c c quyn l m (-) din tch P1BFP0 Tn tht phc li x hi trong trng hp c c quyn l m (-) din tch (BFE + PvAEP0) Ta thy rng tn tht phc li x hi ln hn li nhun siu ngch m nh c quyn c c, tc l din tch P1BAPv < din tch (BFE + PvAEP0). Khi c s can thip ca nh nc: Khi c s can thip ca nh nc, nh c quyn phi sn xut ti mc sn lng t hiu qu x hi v bn vi mc gi l P0. Lc ny, tng doanh thu ca nh c quyn l din tch P0FQ00, trong tng chi ph sn xut ra sn lng Q0 ny l PgCQ00. Do , thay i thng d ca nh c quyn trong trng hp c s can thip ca nh nc l m (-) din tch PgCFP0. Thay i thng d ca ngi tiu dng trong trng hp ny l (0) Tn tht phc li x hi trong trng hp c s can thip ca nh nc l m (-) din tch PgCFP0 (din tch c t mu xm). Kt lun: Chng ta thy rng khi c s can thip ca chnh ph th tn tht phc li x hi l m (-) din tch PgCFP0. Cn khi khng c s can thip ca chnh ph th tn tht phc li x hi m din tch (BFE + PvAEP0). Vy nn cn s can thip ca chnh ph. 5


1.1.

Vai tr iu tit gi in trong thc t :

Ngay t nhng ngy u trong cng cuc xy dng t nc v pht trin kinh t, in lun c xc nh l mt ngun lc c vai tr ht sc quan trng, gi v tr then cht trong chin lc quc gia, v vy nh nc lun nm s ch o st sao v thc hin iu tit gi in, va gim tnh c quyn, m bo c cc mc tiu v nhu cu x hi, va nm quyn ch ng i vi mt ngun lc ti quan trng ca quc gia. Vic iu tit ny c thc hin hu ht cc mt ca kinh t - x hi nh: Trong tiu dng in nng gi mt vai tr quan trng trong i sng ca nhn dn. Do , m bo cung cp in nng y cho tt c mi ngi khng th khng k n vai tr ca Nh nc y l bn tay hu hnh gip th trng iu tit nhng khim khuyt ca n. S can thip gi ca Chnh ph th hin trong vic quy nh gi in bn bun khc nhau trong cc khu vc thnh th v nng thn, ta c th nhn thy c s chnh lch gi bn bun in sinh hot gia cc khu vc t nng thn, th trn - huyn l n thnh th v m bo rng mi ngi dn ngho u s dng in. Trong sn xut in c th dng sn xut hng ho trong cc ngnh cng nghip (nh dt may, in n, tivi...), nng nghip (lm thc n vt nui, lm lnh...) v dch v (truyn thng, vin thng...). Nh c s iu tit gi in ca Nh nc m chi ph sn xut sn phm n nh lm cho gi thnh khng b t bin. Nu Nh nc khng iu tit gi in m c theo gi th trng th cc doanh nghip nh kh c th tn ti do chi ph sn xut s ln, th phn ca doanh nghip li nh, doanh nghip ko c li th kinh t theo quy m dn n vic c c li nhun th gi thnh ca sn phm s cao lm cho cu sn phm gim, doanh nghip khng bn c hng th s khng th tip tc tn ti c. Trong an ninh quc phng Khi th gii cng ngy cng hin i th cc hot ng chng ph Nh nc ta cng ngy cng tinh vi hn, din bin ha bnh cng ng s hn th an ninh quc phng cng cn c gi vng v in nng l mt trong nhng yu t gip an ninh quc phng c 6


n nh. Nu khng c in nng th Chnh ph s phi kim sot mt cch kh khn v kh c th ngn chn kp thi cc hot ng chng ph Nh nc ta, cc phn t xu c th tha dp tr trn vo nc ta gy mt an ninh chnh tr, lm ri lon lng dn, hay trong khun kh quc gia th t l ngi phm ti s tng ln do khng c in nng l mt iu kin thun li cho cc hnh vi vi phm php lut, t nh hng n cc mt khc ca nn kinh t. Chnh v th in cn c u tin p ng trong lnh vc ny. 1.1. Cc l thuyt : 1.1. L thuyt phn phi li thu nhp Phn phi thu nhp trong h thng kinh t c thc hin trn c s trao i t nguyn, xc nh bi s hot ng ca cc lc lng th trng Quy m phn phi thu nhp l mt vn kinh t thng c hin th bi ng cong Lorenz. xy dng mt ng cong Lorenz, cc c nhn (hoc h gia nh) c phn bc t cao nht ti thp nht theo thu nhp. ng cong Lorenz minh ho cho phn tng thu nhp ca x% dn s nhng ngi ngho nht (trong x t 0 ti 100). Biu di minh ho mt ng cong Lorenz c kh nng xy ra.

Hnh 2: ng cong Lorenz Nu mi ngi c thu nhp ging nhau, ng cong Lorenz vi ton x hi s tng ng vi ng thu nhp ng thc trong biu trn. Khong cch gia ng cong Lorenz v ng ng thc hon ho cng ln cho thy s bt bnh ng trong thu nhp cng tng. 7


1.2. L thuyt thng mi mi (Tnh kinh t nh quy m) L thuyt thng mi mi ra i vo nhng nm 1970, cc chuyn gia kinh t cho rng trong mt s ngnh cng nghip c th t c li tc tng dn theo mc chuyn mn ho. Nguyn nhn t c li tc tng dn l do tnh kinh t nh quy m. Vit Nam, EVN l mt in hnh cho tnh li th kinh t theo quy m v ngnh in.

Hnh 3: Biu li ch nh quy m LRAC : ng chi ph bnh qun di hn c hnh ch U c trng cho mt nh my Output: sn lng u ra Average: chi ph bnh qun Sn lng tng t Q n Q2 lm chi ph gim t C xung C1. Trong th trn Q2 l mc sn lng ti u, t chi ph bnh qun thp nht. Sau im ny tnh kinh t theo quy m gim dn v n mt mc no khng cn pht huy tc dng na. 1.3. L thuyt bn tay hu hnh Bn tay hu hnh l s can thip v iu tit th trng ca nh nc thng qua cc c ch, chnh sch v cng c iu hnh kinh t v m Theo Keynes, s tham gia ca Nh nc vo th trng gi mt vai tr quan trng trong vic tng trng nn kinh t. N kch thch lm gia tng u t t nhn cng nh gia tng tiu dng ca Nh nc. Nh vy, n lm tng vic lm, thu nhp v a nn kinh t thot khi khng hong v tht nghip. C hai nguyn nhn ch yu chnh ph can thip vo th trng l thc y hiu qu v s cng bng.

8


CHNG II THC TRNG NGNH IN NC TA HIN NAY

2. Gii thiu chung v tng cng ty in lc Vit Nam Tng cng ty in lc Vit Nam l mt doanh nghip Nh nc, hot ng trong cc lnh vc chnh l sn xut truyn ti, v kinh doanh in nng. c thnh lp vo ngy 10/10/1994 theo Quyt nh s 562/TTg v iu l hot ng ca Tng cng ty c Th tng Chnh ph ban hnh km theo Ngh ng s 14/CP ngy 27/01/1995. n nm 2006, Tng Cng ty in lc Vit Nam c chuyn i thnh Tp on in lc Vit Nam EVN theo Quyt nh s 48/2006/Q-TTg ca Th tng Chnh ph. Theo bo co ca UNDP 2007, EVN l doanh nghip ln th ba Vit Nam (sau Agribank v VNPT). Hin nay, EVN c 11 cng ty in lc kinh doanh in nng n khch hng. Trong c: 3 cng ty in lc vng : Cng ty in lc 1 9


Cng ty in lc 2 Cng ty in lc 3 8 cng ty in lc tnh, thnh ph : Cng ty in lc H Ni Cng ty in lc TP. H Ch Minh Cng ty TNHH MTV in lc Hi Phng

Cng ty TNHH in lc ng Nai Cng ty C phn in lc Khnh Ha Cng ty TNHH MTV in lc HiDng

Cng ty TNHH MTV in lc Nng Cng ty in lc Ninh Bnh Lnh vc truyn ti cng ang c nhng bc pht trin mnh m vi s ra i ca Tng Cng ty Truyn ti Vit Nam trn c s t chc li 4 cng ty Truyn ti (Cng ty Truyn ti 1, 2, 3, 4) v 3 Ban Qun l d n (Ban Qun l d n min Bc, Trung, Nam). 2.2.Nhng tn ti ca c quyn in ca EVN 1. 2. EVN hin ang nm c sn xut, truyn ti, phn phi in nn n c c quyn trong khu bn quyn trong c khu mua v khu bn.

c quyn lm cho khch hng khng c la chn no khc, v nu khng mun mua in y th cng chng th mua ni no khc. Tinh trang cp in khng bo trc ko theo mt lot hu qu nghim trng lm nh hng rt nhiu n cuc sng ca ngi dn. Cng vic sn xut ca hng lot doanh nghip gp nhiu thit hi do b mt in khng c bo trc. 2. c quyn trong khu mua

Hin nay trn th trng ch c duy nht mt mnh cng ty EVN l nh thu mua v cung cp in cho ngi s dng. Bn cnh li c nhiu nh cung cp in u vo nn vic la chn cng ty i tc u hon ton ph thuc vo EVN. Do m c quyn khu

10


thu mua xy ra l mt iu hin nhin. Khng ch chi phi th trng thu mua m EVN cn chi phi n vic sn xut ca chnh cng ty i tc ca mnh. 2.3.3.c quyn gy kh khn cho vic u t, khng to ng lc cho vic pht trin sn xut kinh doanh in nng. Vic EVN khng thch ci t ngnh in vi l do tch nh EVN ra, cng ty ny s kh vay vn, bn cnh s kh c c quan ng ra b cho, tc mua in gi cao ca cc nh my in c lp, ly li t cc nh my thy in cn bng bn li cho dn vi mc gi hp l, iu ny lm gy kh khn hn trong th tc u t, v ai mun u t vo sn xut in Vit Nam u phi m phn vi EVN. M kh khn hng u l m phn gi vi EVN, v vy, nu EVN khng cn c quyn na s to iu kin thun li hn cho u t. c quyn cng khin cho EVN li vic qun l v hiu qu u t do khng c s cnh tranh ca cc i th. 2. Vic b cho gi gia cc khch hng

Theo lut in lc khung gi in l phm vi bin dao ng cho php ca gi in gia gi thp nht (gi sn) v gi cao nht (gi trn). Biu gi in l bng k cc mc gi v khung gi in c th p dng cho cc i tng mua bn in theo cc iu kin khc nhau. Thc hin c ch b gi hp l gia cc nhm khch hng. Gim dn v tin ti xo b vic b cho gia gi in sn xut v gi in sinh hot, gp phn thc y sn xut v tng sc cnh tranh ca cc doanh nghip. Nhng thc t, gi bn in vn cn mang nng tnh b cho gia cc nhm khch hng.

2.3.Thc trng chnh sch iu tit gi in 2.3.1.C ch iu tit gi in

Biu gi bn l in do Th tng Chnh ph ph duyt. C quan iu tit in lc gip B trng B Cng nghip xy dng biu gi bn l in trnh Th tng Chnh ph ph duyt. 11


Khung gi pht in, bn bun in v cc loi ph truyn ti in, phn phi in, iu h thng in, iu hnh giao dch th trng in lc, cc ph dch v ph tr do n v in lc c lin quan xy dng, c quan iu tit in lc thm nh trnh B trng B Cng nghip ph duyt. Gi pht in, gi bn bun in, gi bn l in theo hp ng mua bn in c thi hn do cc n v in lc quyt nh nhng khng c vt qu khung gi, biu gi c c quan nh nc c thm quyn ph duyt. Gi mua bn in giao ngay c hnh thnh theo thi im giao dch trn th trng in lc v do n v iu hnh giao dch th trng in lc cng b ph hp vi quy nh . 2.3.3.Thc trng v gi bn in ca EVN Theo ngh ca Ban Vt gi Chnh ph ti t trnh s 563/TTr-BVGCP ngy 15 thng 6 nm 1999 v t trnh b sung s 912/TTr-BVGCP ngy 11 thng 9 nm 1999; ca B Cng nghip ti cng vn s 1889/CV-TCKT ngy 12/5/1999.Gi bn l in nng tiu dng sinh hot theo h thng gi bc thang p dng cho cc h gia nh c t cng t ring v k hp ng trc tip vi ngnh in lc.Nh vy, ta thy rng vi biu gi nu trn biu bng ny th h thng gi c tnh cht ly tin. H thng gi cng c tnh cht phn phi li thu nhp. V ngi s dng vi n v sn lng cao hn phi tr tin cao hn ngi s dng mc sn lng thp hn. V tnh trng cung cp sn lng in ca EVN t giai on 2000 n 2011 Gi: Gi bnh qun (/kWh) Sn lng: t kWhNm Gi Sn lng 2000 728 26.7 2001 728 30.6 2002 728 34.84 2003 728 40.18 2004 728 46 2005 783 46 2006 783 51.17 2007 2008 842 58.4 890 65.89 2009 970.9 74.7 2010 1058 84.75 2011 1242 112.6

12


BNG 1: Gi v sn lng in tiu dng ca EVN giai on 2000-2011 (http://baodientu.chinhphu.vn/Home/Bang-gia-dien-nam-2011/20112/27904.vgp)

BNG 2: Biu gi in giai on 2000-2011

BNG 3: Biu sn lng in giai on 2000 - 2011 Nhn vo biu sn lng v biu gi ta thy sn lng in qua cc nm c xu hng tng ln v mc gi bnh qun c xu hng tng ln. Thm vo ta thy rng sn lng tng c xu hng tnh tin trong khi mc tng ca gi c ngt qung, biu hin nm 2000 v n 2004 mc gi l 728 /kWh v tng ln 783 /kWh nm 2005 bt u c xu hng tng gi trong nhng nm sau o. Mc nm 2005 c s thay i ng k l c s thay i ca ca biu bng tnh gi in sinh hot thay i theo hng tng gi ln. V xu hng ny vn cn tip tc tng trong tng lai. . 2.3.3.iu tit in ca Nh nc thi gian gn y Nh nc lun chim vai tr rt quan trng i vi vic iu tit gi in. Vic iu tit ca nh nc lun gy ra nhng tc ng i vi hu ht tt c cc hot ng trong x hi. C th thy c trong thc t c rt nhiu s bin ng sau mi t iu chnh gi in, i vi i sng sinh hot th cc hng ha u ng lot tng gi, chi phi sinh hot tr nn t hn trong khi tnh hnh lm pht ngy mt tng, gy nh hng n cuc sng ca i b phn ngi dn c thu nhp thp v trung bnh; i vi sn xut kinh doanh th cc doanh nghip phi chu thm mc chi ph u vo, nh hng ti chin lc hot

13


ng v sn xut, nh hng ln gi sn phm, hn ch s pht trin ca cc ngnh sn xut, gim tnh cnh tranh ca doanh nghip v nn kinh t. T ngy 1/3/2011 gi in bn l cng c iu chnh theo Quyt nh s 268/QTTg ngy 23 thng 02 nm 2011 ca Th tng Chnh ph v biu gi bn l in p dng t nm 2011. Theo , gi bn in bnh qun nm 2011 s l 1242 ng/kWh (cha bao gm thu gi tr gia tng) ,tng 15.28% so vi gi bn in bnh qun nm 2010, y l mc tng cao nht t trc n nay. Ngoi ra, vic tnh gi in sinh hot cn c tnh theo mc bc thang, nhm h tr mt phn cho i tng ngho, c thu nhp thp. Bng gi bn l in sinh hot bc thang nh sau:

STT 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Mc s dng ca mt h gia nh trong thng Cho 50 kWh u tin Cho kWh t 51 n 100 Cho kWh t 101 n 150 Cho kWh t 151 n 200 Cho kWh t 201 n 300 Cho kWh t 301 n 400 Cho kWh t 401 tr ln

Gi bn in (ng/kWh) 993 1242 1304 1651 1788 1912 1962

S thay i ny c nhng tc ng ng k ti sn xut v i sng ngi dn nh : Chnh v cch tnh bc thang trn m tt c cc h thuc din ngho v mt s lng ln h c thu nhp thp, cn b cng nhn vin chc, ngi lao ng c thnh th v nng thn, nu dng t hn 50 kWh/thng s khng b nh hng ca vic tng gi in. Vi vic tng gi ch gn 15,3% th nhng nh hng n sn xut, i sng nhn dn v pht trin kinh t c xem xt gi mc thp nht. Chnh ph c tnh, do tng gi in s trc tip lm tng CPI khong 0,46%. V tc ng n cc ngnh sn xut, d kin gi in cho sn xut tng bnh qun khong 12%, lm tng gi thnh sn xut ca cc ngnh t 0,01 - 1,33%. i vi cc ngnh cn thp, xi mng, sn xut si... t l tng gi thnh sn phm do iu chnh gi in khong t 0,38 - 1,33%. Mt s ngnh khc nh thuc l, bia ru, bao b... th ti a tng khong 0,46%. 14


i vi cc h s dng in sinh hot, nu h no s dng t, trn di 100kWh/thng th tin in phi tr thm khong 32.000 ng/thng. i vi cc h s dng t 300 400 kWh/thng th ti a s phi tr thm 52.000 ng/thng. i vi cc hng ha thit yu cho sinh hot hng ngy nh thc phm, may mc, xng du... thc t t trng chi ph tin in trong gi thnh cc mt hng ny l rt nh, do t l tng gi do iu chnh gi in ca cc mt hng ny do iu chnh gi in l khng ng k. Khi gi in tng tt yu nh hng cc doanh nghip c qu trnh sn xut, gia cng s dng nhiu in nng. Cc doanh nghip hin ang gp nhiu kh khn do li sut vay ngn hng qu cao, sc cnh tranh gay gt trn th trng, gi nguyn liu u vo lin tc tng trong khi gi bn sn phm, gi gi thu khng tng... nay thm gi in tng chc chn DN s gp nhiu kh khn. Ngoai ra nhng kh khn trong iu hnh sn xut va cang gp kho khn nhiu hn nu tnh trng thiu in xy ra trong nm 2011. R rng, vic tng gi in lm tng chi ph sn xut u vo ca nhiu doanh nghip, lm tng gi thnh sn phm. Khng ch vi doanh nghip, vic tng gi in cn nh hng ti i sng ngi dn. c bit, tng gi in to phn ng tng gi dy chuyn trn th trng vi hiu ng tm l tng gi theo kiu t nc theo ma. Vic tng gi in cng nh hng khng nh n vic chi tiu ca Nh nc, lm chi ph tin in ca cc c quan hnh chnh s nghip tng thm khong 280 t ng. khc phc vn ny, B Cng Thng ang lp phng n trnh Th tng ra quyt nh yu cu cc c quan hnh chnh s nghip thay ton b thit b chiu sng bng n compact, gim cc thit b s dng in v hn ch thit b iu ho nhit ..., tit kim tiu dng in ti khu vc c quan hnh chnh gim chi ngn sch. Tuy nhin cng phi ni l vic iu tit gi in theo chiu hng tng l mt iu khng th trnh khi, khi m nh nc lun phi gng mnh b l cho EVN, v iu ny 15


lun nng ln ngn sch nh nc vn c qu nhiu nhng gnh nng. Da vo s liu cha kim ton ca B Ti Chnh, tnh n 31/12/2010, Tp on in lc Vit Nam (EVN) chu mt khon chi ph treo li l khong 28 nghn t. Nu nh gi in ca nm 2011 khng tip tc tng th nm 2011, EVN s phi chu tip khon ph tng thm ngoi gi thnh l 29.500 t na, tng con s c tnh l 57.500 t. V vi mc tng ny th gi in vn cn thp hn gi sn xut in, v nu em so snh gi in trong nc vi gi cc nc trong khu vc, hin mc ny vn kh thp, ch bng mt na, thm ch l cha bng mt na. V d, gi in hin mt s nc trong khu vc nh Lo 2.319 ng v Campuchia l 7.500 ng vy nn EVN vn cha ht l vi mc tng gi ny. Theo nh hng ca Nh nc, th trng in Vit Nam s pht trin theo 3 cp , trong cp 1 l th trng pht in cnh tranh (giai on 2005 - 2014), cp 2 l th trng bn bun in cnh tranh (giai on 2015 - 2022) v cp 3 l th trng bn l in cnh tranh (giai on sau 2022). Mi y Chnh ph ban hnh Quyt nh s 24/2011/Q-TTg v iu chnh gi in theo c ch th trng, quyt nh ny s c hiu lc t ngy 1/6 nhng mi c di li thi hn hiu lc thm 1 thng, tc l c hiu lc k t ngy 1/7. y ch l nhng bc u nhm th nghim v thm d th trng trc khi p dng vo trong giai on th nht, s c p dng t nm 2012 n ht nm 2014. Theo , gi in c iu chnh linh hot da trn s bin ng ca cc thng s u vo nh t gi, gi nhin liu trn th trng v c cu sn lng in pht, vn gi nguyn cc cch tnh gi bc thang v qu bnh n gi in. Trong giai on ny, ngnh in s dnh 2 thng u tin th im th trng o. Khi , gi in s vn hnh theo c ch th trng di dng s sch giy t. 4-5 thng tip theo s thc hin vic th im ton phn. Ngha l gi bn in bt u c vn hnh theo c ch th trng, c ln, c xung, ty theo chi ph u vo. y r rng l mt tn hiu tt, mt khi gi in c vn hnh theo c ch th trng th s khc phc c nhng nhc im hin c nh s b l ca nh nc, gim s c quyn, t gim tn tht x hi, nng cao tnh cnh

16


tranh v ngi c hng li nhiu nht l ngi tiu dng v cc doanh nghip sn xut. Nhng ch mi l kha cnh l thuyt, trn thc t, cha th c ngay mt c ch gi c th trng cho gi in Vit Nam. hnh thnh c c ch gi c th trng cn t nht l hai yu t: Th nht l c nhiu ch th tham gia kinh doanh, y l yu t to bc tin ; th hai l cc ch th ny c c mt mi trng cnh tranh v cng bng. V theo Lut Cnh tranh ca Vit Nam (ban hnh nm 2006), mt doanh nghip chim t 30% th phn tr ln c a v thng lnh th trng, v nh nc phi kim sot cc doanh nghip c a v thng lnh ny. Trong khi , in vn ch do mt mnh Tp on in lc Vit Nam (EVN) cung ng, tc l c quyn 100%. Hn th na, cc yu t u vo ca ngnh in nh cc nhin liu (xng du,than v.v..) vn cn cha t vn hnh theo c ch th trng, vy vic iu chnh thay i ny cha thc s t hiu qu, khi bn cht vn ch l ph thuc vo cc c quyn khc d c nh nc can thip. Vy nn iu tit gi in theo c ch th trng mt cch hon chnh, i hi nh nc cn c nhng bin php v bc i c th hn trong vic xy dng mi trng cnh tranh, kch thch u t nc ngoi vo lnh vc ny, tng s lng doanh nghip, phn tch cc khu sn xut v cung ng in, xy dng hnh lang php l qun l v gim st hot ng ca th trng in, nh nc vn phi thc hin vai tr gim st cht ch ca mnh..

17


Chng 4 Nhn xt v kin ngh

4.1.u nhc im ca chnh sch iu tit gi in ca chnh ph 4.1.1.u im m bo nguyn liu u vo thp cho cc ngnh sn xut trong nc m bo in tiu dng cho mi ngi dn, c bit l dn ngho 4.1.2.Nhc im L mt nguyn nhn khin chng ta b kin bn ph gi Gy ra s lng ph in nng khi gi in qu thp Tr cp cho ngnh in lm cho ngnh ny kinh doanh khng hiu qu

4.2. Mt s kin ngh i vi nh nc trong vic iu tit ngnh in: 4.2.1.Tng s lng doanh nghip hot ng trong ngnh in bng cch chia nh EVN hoc thnh lp thm doanh nghip mi Nh nc nn tng s lng doanh nghip hot ng trong ngnh in to ra ng lc pht trin cho ngnh ny. Mt v d d thy s thnh cng l trong ngnh vin thng. Trc y th trng mng di ng ch do Mobiphone c quyn, gi cc in thoi di ng cao ngt tri. Khi nh nc thnh lp thm Vinaphone th gi cc in thoi gim i r rt. Sau l s ra i ca Viettel v s gia nhp ca nhng cng ty di

18


ng nc ngoi nh Sfone, Beeline, gi cc di ng ngy cng r, mang n nhiu li ch cho ngi dn. Vic tng s lng doanh nghip cn tnh ton cn thn v in cng l mt trong nhng yu t m bo an ninh quc gia. Nh nc c th chia qu trnh ny lm 2 bc nh thc hin trong ngnh vin thng: Ban u thnh lp thm mt hoc hai cng ty cung cp in nh nc ph b th c quyn ca EVN. Nhng cng ty ny c th s dng chung ng dy ti in vi EVN. Sau l vic cho php mt s cng ty nc ngoi thm nhp vo ngnh in c th h thp gi thnh, tng tnh cnh tranh trong th trng in ny. 4.2.2. C phn ha cc nh my in EVN l mt tp on c vn nh nc, vic c phn ha l iu cn nn thc hin trong thi gian tip theo nng cao hiu qu hot ng, c phn ha s gip c thm ngun vn mi u t cho pht trin c s h tng, thay i k thut v ng thi thay i phng thc qun tr c. Mt khc, vic thc hin c phn ho cc nh my in s lm cc nh my in thuc EVN tr thnh cc nh my in c lp t to nn th trng pht in cnh tranh, n lc EVN s khng c quyt nh gi bn in na m cc nh my in s bn in trc tip cho EVN v nhng cng ty in khc thng qua cho bn gi cnh tranh(ch nn gi li cc nh my in chin lc ca tp on). Tuy nhin trong iu kin gi in cha c vn hnh theo c ch th trng th khu truyn ti v phn phi cha nn tch ra ngay lp tc v nh th cc cng ty phn phi in s chu thua l, cc nh u t s khng tham gia tch cc. 4.2.3. C nhng cuc iu tra nghim tc v s tnh ton cn trng lm c s cho nhng gii php Chnh ph nn m nhng cuc iu tra quy m v nghim tc nhm mang n nhng d liu ang tin cy lm c s cho quyt nh v nhng chnh sch sau ny. Trong thc t chng ta c nhiu chnh sch a ra khng hp l v gy ra s phn i ca ngi dn, th vic tin hnh iu tra nghin cu trc khi a ra gii php cha c ch trng.V d: nh vic kho st c s hnh thnh gi in cho n u nm nay 19


mi c kim ton Nha nc thc hin v vy chng ta khng c c s c nhng gii php hp l v ph hp thc t, s ng thun ca ngi dn cho vic iu chnh gi in.Chng ta cng nn tn dng s tr gip v con ngi ca cc t chc quc t xy dng mt phng n hiu qu nhm nng cao tnh th trng trong ngnh in. Nhiu quc gia trn th gii rt thnh cng trong vic gii quyt bi ton c quyn t nhin trong ngnh in, v chng ti tin rng nu chng ta c nhu cu, h cng s sn sng gip . 4.2.4. Hon thin hn na h thng php lut kim tra gim st hot ng ca cng ty in nh nc Khi m ngnh in vn cn l ngnh c quyn th ch th c th nng lc kim tra v gim st hot ng ca cc cng ty in nh nc l chnh ph. Chnh ph phi l ngi kim tra gim st hot ng ca ngnh ny. V gim st, kim tra c hiu qu th phi cn c nhng quy nh php lut r rng v c th. 4.2.5. Phn nh ranh gii gia chc nng iu tit v chc nng qun l nh nc Vn i vi ngnh in l hin gi chc nng iu tit v chc nng qun l nh nc vn do mt c quan duy nht m nhim. Cn c nhng thay i, ci t tch hai chc nng ny ra ring, t mi c th tng cng hiu qu hot ng ca ngnh ny. 4.2.6. Tch phn trch nhim x hi ra khi hot ng kinh doanh ca cc cng ty in Hin gi cng ty in vn cn phi ph trch thm nhim v x hi l m bo an ninh in quc gia, v m bo mi ngi dn u c in dng. y cng l mt l do m EVN thanh minh cho vic hot ng khng hiu qu ca mnh. V nghe ra cng kh hp l. V vy, chn chnh li hot ng trong ngnh in th chnh ph cn phi tch hai nhim v ny ra thnh hai khi c lp. Phn chu trch nhim x hi s c nh nc ti tr v khng phi chu trch nhim li l, cn phn kinh doanh th vn phi tin hnh hch ton v phi em li li nhun nu khng mun b ti c cu. y l iu m nh nc tin hnh vi h thng ngn hng v thu c thnh cng. Ngoi Ngn hng 20


Chnh sch x hi, th nhng ngn hng thng mi nh nc khc u l doanh nghip kinh doanh v li nhun v phi hch ton bnh thng. iu ny kch thch s pht trin mnh m ca h thng ngn hng Vit Nam thi gian qua. KT LUN Khi hon thnh xong ti, nhm k vng rng s gii quyt c nhng cu hi t ra phn m u. Qua thy c thc trng ca ngnh in nc ta hin nay ng thi thy c vai tr ca Nh Nc trong vic iu tit ny. Tuy c gng ht sc nhng chc rng trong qu trnh lm ti s khng trnh khi nhng sai st, mong thy gp thm nhm c th hon thin hn. Chn thnh cm n. DANH MUC TAI LIU THAM KHAO 1. Lut in lc2. Thng t quy nh v gi bn in nm 2010 v hng dn thc hin

3. Ts L ng Doanh, Ngnh in mang tin u t i u? , Ngi Lao ng, (23/03/2008) 4. Ts Phm c Chnh, Gio trnh Kinh t cng, 2010 5. http://my.opera.com/vantruong.pecc1/blog/show.dml/610935 6. http://tim.vietbao.vn/%C4%91%E1%BB%99c_quy%E1%BB%81n_t%E1%BB %B1_nhi%C3%AAn/ 7. http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%99c_quy%E1%BB%81n_t %E1%BB%B1_nhi%C3%AAn 8. http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n 9. http://baodientu.chinhphu.vn/Home/Bang-gia-dien-nam-2010/20102/27904.vgp) 10. http://tintuc.xalo.vn/ketqua.tintuc?&q=gdp%20b%C3%ACnh%20qu%C3%A2n %20%C4%91%E1%BA%A7u%20ng%C6%B0%E1%BB%9Di&s=1 11. http://vietstock.vn/ChannelID/768/Tin-tuc/188854-chua-the-co-gia-thi-truongvoi-dien-xang-dau.aspx 21


12. http://www.chinhphu.vn/portal/page? _pageid=578,33345598&_dad=portal&_schema=PORTAL&docid=99903 13. http://dantri.com.vn/c25/s76-458925/gia-dien-tang-1528-tu-13.htm 14. http://vnexpress.net/gl/kinh-doanh/2011/05/tha-gia-dien-theo-thi-truong-tu-1-7/? utm_term=Kinhdoanh&utm_content=Kinhdoanh&utm_source=twitterfeed&utm_ medium=twitter&utm_campaign=Kinhdoanh+Vnexpress

22

Độc quyền điện

Documents

Transcript of Độc quyền điện