DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ VE ENDEKSLERİ
Transcript of DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ VE ENDEKSLERİ
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
1/49
TK
TRKYE STATSTK KURUMU
DI TCARETSTATSTKLER VEENDEKSLERSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2 ISSN 0259-5036
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
2/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
TK
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
3/49
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
4/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
NSZ
Trkiye statistik Kurumu karar alclarn, aratrmaclarn ve tmistatistik kullanclarnn ihtiya duyduklar istatistiksel verileri, uluslararasstandartlara uygun olarak gvenilirlik, tutarllk, tarafszlk, istatistiki gizlilik,gncellik ve effaflk ilkeleri dorultusunda retmekte ve yaymlamaktadr.retilen istatistiklerin gerekleri yanstmasnn salanmas, tm kullanclara
tarafsz ve e zamanl olarak sunulmas, gizlilik ilkesine riayet edilmesi,kamuoyunun bilgi edinme hakknn gzetilmesi temel esaslardr.
Kurumumuzun gerek basl yayn olarak kard, gerekse internetsayfasnda yaymlad tm istatistiksel veriler ile birlikte, aratrmalarnmetodolojisine (kullanlan tanm, kavram ve snflamalar, aratrmannkapsam ve yntemi, rnek tasarm vb.) ilikin aklamalar da kapsaml vegncel olarak kamuoyunun dikkatine sunulmaktadr. statistiksel verilerindoru okunmas, salkl yorumlanmas, ancak metodolojik aklamalarn
dikkate alnmas ile mmkndr.
D Ticaret istatistiklerine ilikin ayrntl metodolojik aklamalar dagerek internette, gerekse basl yaynlarda mevcuttur. Hazrlanan buyaynda ise, d ticaret istatistiklerine ilikin teknik ve teorik aklamalarntesinde, bu konuyla ilgili merak edilen, tartlan, eletirilen hususlar ile enok sorulan sorulara ilikin aklamalara yer verilmi ve yayn hazrlanrkenkonuya ilgi duyan herkes tarafndan ilgiyle okunabilir olmas hedefalnmtr.
Sorularla statistikler Dizisinin 2. yayn olan bu yaynn tmkullanclarna yararl olmasn dilerim.
nsz
Do. Dr. mer DEMR
Bakan
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
5/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
NDEKLER
Sayfa
nsz III
indekiler V
1. D ticaret istatistikleri ve d ticaret endeksleri
1 D ticaret nedir? D ticaret istatistiklerinin genel kapsam
nedir?
1
2 Trkiyede d ticaret istatistiklerinin bilgi kayna nedir?Bilgiler nasl elde edilmektedir?
1
3 TK tarafndan yaymlananlar dnda Trkiyenin dticaretine ilikin baka veri mevcut mudur?
2
4 TK ve TM tarafndan aklanan ihracat verileri arasndakifarkllklar nedir?
2
5 Avrupa Birlii (AB) lkelerinde d ticaret istatistikleri naslelde edilmektedir?
2
6 lkemize ait veriler dier lke verileri ile uyumlu mudur? 3
7 D ticaret istatistiklerinin oluturulmasnda genel ilkelerkim tarafndan belirlenmektedir?
4
8 D ticaret sistemi nedir? Dnyada hangi sistemleruygulanmaktadr?
4
9 Genel ticaret sistemi nedir? 4
10 zel ticaret sistemi nedir? 4
11 thalat asndan genel ve zel ticaret sistemi arasnda nefark vardr?
5
12 hracat asndan genel ve zel ticaret sistemi arasnda nefark vardr?
6
13 Dnyada hangi sistemin kullanm daha yaygndr? 7
14 Trkiyenin d ticaret istatistikleri hangi sisteme greoluturulmaktadr?
7
15 Genel Ticaret Sistemine gre veri retilmesi iin herhangibir alma yaplyor mu?
7
16 Bir lkenin ekonomik blgesi, gmrk blgesi ve serbestdolam blgesi nasl tanmlanr?
8
indekiler
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
6/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
indekiler
Sayfa
17 Serbest blgeler hangi amala kurulmaktad
r? eitlerinelerdir? 8
18 Trkiyenin d ticaret verileri ne tr ilemlerikapsamaktadr?
9
19 Trkiyenin d ticaret verilerine hangi mallar ve ilemlerdahil edilmemektedir?
9
20 Yolcu beraberi eya nadir? Bu konuda herhangi bir veriderleniyor mu?
9
21 Geici ihracat ve ithalat nedir? 10
22 Finansal kiralama nedir? Adi kiralamadan fark nedir? 10
23 statistiksel eik nedir? D ticaret verileri iin hangi deeruygulanmaktadr?
10
24 TK, Gmrk Mstearlndan ald verilerin zerinde netr almalar yaptktan sonra yaynlamaktadr?
11
25 D ticaret istatistiklerinde hangi deikenler yeralmaktadr?
11
26 D ticaret istatistiklerinde gmrk kavram neyi ifadeetmektedir?
12
27 D ticaret istatistiklerinde referans dnemi nedir? 12
28 D ticaret istatistiklerinde madde neyi ifade etmektedir? 12
29 statistiklerde, ithalat ya da ihracat yaplan tm maddelereilikin bilgi bulunabilmekte midir?
13
30 Gmrk Tarife Cetveli kim tarafndan, naslhazrlanmaktadr? 13
31 D ticarette ihracat ya da ithalat yaplan lkeninbelirlenmesinde hangi tr uygulamalar vardr?
13
32 Trkiyenin d ticaret istatistiklerinde ihracat yaplan lkekavram neyi ifade etmektedir?
14
33 thalat yaplan lkeden ne anlalmaktadr? 14
34 Mene (kaynak) lke nasl tespit edilmektedir? 14
35 D ticarette tama sistemi ve tat lkesi neyi ifadeetmektedir?
15
36 Gmrk rejim kodu nedir? Gmrk rejim kodu d ticaretistatistiklerinde hangi amala kullanlmaktadr?
15
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
7/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Sayfa
37 Trkiye'nin d
ticaret istatistiklerinde kullan
lan rejimkodlar nelerdir? 16
38 D ticarette miktar nedir? Miktar lmnde hangi lbirimleri kullanlmaktadr?
16
39 D ticarette deer neleri iermektedir? 17
40 Muhtelif dviz cinsleri ile yaplan d ticaret demeleri ABDDolar, EURO ve YTLye nasl dntrlmektedir?
17
41 D ticaret istatistiklerinde veri serisi hangi yla kadar
mevcuttur? Nasl sunulmaktadr?
17
42 D ticaret verileri ne kadar srede yaymlanyor? AB yesilkelerde bu sre nedir?
17
43 Yaymlanm d ticaret verileri daha sonra niin revizeedilmektedir? Revize oran toplam deere gre nedir?
18
44 D ticaret verilerinin kullanclar kimlerdir? 18
45 D demeler bilanosu nedir? Hangi bilgileri ierir? 19
46 D ticaret verilerine nasl ulalabilir? 20
47 TKin web sayfasnda d ticaret verileri hangi ayrntdamevcuttur?
20
48 D ticaret verileri hangi mal ve sektr snflamalarna gredeerlendirilmektedir?
20
49 Harmonize sistem nedir? Dnya lkeleri arasnda kullanmyaygn mdr?
21
50 Uluslararas Standart Ticaret Snflamas (SITC) nedir?Yaps ve kullanm alanlar nelerdir? 22
51 Geni Ekonomik Kategoriler Snflamas (BEC)nn yapsnasldr? Nerelerde kullanlmaktadr?
22
52 D ticaret istatistiklerinde kullanlan Uluslararas StandartSanayi Snflamas (ISIC)nn zellikleri nelerdir?
23
53 Avrupa Ekonomik Topluluunda Faaliyete Gre rnlerinstatistiki Snflamas (CPA) nedir?
23
54 D ticaret verilerinde gizleme uygulanmasnn yasal
dayana ve uygulama yntemi nedir?
23
55 Uluslararas d ticaret verilerinin karlatrlabilirlik durumunedir? Verilerin tutarlln etkileyen etkenler nelerdir?
24
56 Dnya d ticaret hacmi ne kadardr? Trkiyenin Dnya dticaretinde yeri nedir?
25
indekiler
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
8/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Sayfa
57 Trkiye'nin en ok ihracat ve ithalat yapt
lkelerhangileridir? 26
58 Trkiye en ok hangi rnleri ihra etmektedir? 27
59 Trkiye en ok hangi rnleri ithal etmektedir? 27
60 TK tarafndan hesaplanan d ticaret endekslerihangileridir?
27
61 D ticaret miktar endeksi nedir? 27
62 D ticaret birim deer endeksi neyi ifade etmektedir? Fiyatendeksi ile arasnda ne fark vardr?
28
63 Hesaplanan d ticaret endekslerinin balca zelliklerinelerdir?
28
64 D Ticaret Endeksleri hangi snflamalara grehesaplanmaktadr?
28
65 Sabit bazl endeks ile zincirleme endeks arasnda ne farkvardr?
29
66 2003 Temel yll d ticaret endeksinde madde seimi hangikriterlere gre yaplm, endekse ka madde seilmitir?
29
67 2003 temel yll d ticaret endekslerinde madde ve sektrarlklar nasl hesaplanmaktadr?
30
68 2003 temel yll birim deer endekslerinin hesaplanmasndahangi forml kullanlmaktadr?
31
69 D ticaret miktar endeksleri nasl hesaplanmaktadr? 31
70 D ticaret deer endeksi neyi ifade etmekte, naslhesaplanmaktadr? 32
71 Zincirleme endeksle hesaplanan birim deer endeksideerleri 2003 temel ylna nasl dntrlmektedir?
32
72 D ticaret endeksleri hangi amalarla kullanlmaktadr? 33
73 TK tarafndan bugne kadar hangi temel yll d ticaretendeksleri hesaplanmtr?
33
74 D ticaret endekslerinin sonularna nasl ulalmaktadr? 33
75 Avrupa Birlii lkelerinde hangi d ticaret endekslerihesaplanmaktadr? EUROSTAT ye lkelerden hangiendeksleri istemektedir?
34
indekiler
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
9/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
IX
2. Tablo ve Grafik Listesi Sayfa
Tablo
1 thalatta zel ve genel ticaret 52 hracatta zel ve genel ticaret 6
3 Birim deer endekslerinde ana sektr arlklar, 2003 30
Grafik
1 Yllara gre Dnya ticaret hacmi 25
2 Yllara gre Trkiyenin d ticareti 25
Ek
1 Serbest blge listesi 35
2 lkelere gre Dnya ihracat ve ithalat, 2006 36
3 En ok ihracat ve ithalat yaplan 30 lke, 2006 37
4 En ok ihracat yaplan fasllar, 2006 38
5 En ok ithalat yaplan fasllar, 2006 39
6 lgili bilgilere ulamak iin 40
Simge ve Ksaltmalar
BM: Birlemi MilletlerAB:Avrupa Birlii
EUROSTAT:Avrupa Birlii statistik Ofisi
TK: Trkiye statistik Kurumu
TM: Trkiye hracatlar Meclisi
BDDK: Bankaclk Denetleme ve Dzenleme Kurulu
SHGM: Sivil Havaclk Genel Mdrl
HS: Harmonize SistemCN: Kombine Nomanklatr
CCC: Gmrkbirlii Konseyi
ISIC: Tm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararas StandartSanayi SnflamasSITC: Standart Uluslararas Ticaret Snflamas
CPA: Avrupa Topluluunda Faaliyete gre rnlerinstatistiki Snflamas
BEC: Geni Ekonomik Kategorilerin Snflamas
CIF: D ticarette mal bedeli, navlun ve sigorta dahilteslim ekli (Cost-Insurance-Freight)
FOB: D ticarette, gemi gvertesinde teslim ekli(Free on board)
indekiler
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
10/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 1: D ticaret nedir? D ticaret istatistiklerinin genel kapsam
nedir?
D ticaret geni anlamyla, uluslararas mal ve hizmet alveriidir.
Genellikle d ticaret terimi, mal ihracat ve ithalat yerine kullanlmaktadr.
Mallarn yan sra hizmetlerin de ihracat ve ithalat sz konusu olmakla
birlikte, d ticaret istatistiklerinde hizmet ihracat ve ithalat
kapsanmamaktadr.
Bir lkede yerleik kii ve kurumlarn dier lkelere mal satmas ihracat
(dsatm), dier lkelerden mal satn almas ithalat (dalm) olarak
adlandrlmaktadr.
Soru 2: Trkiyede d ticaret istatistiklerinin bilgi kayna nedir?
Bilgiler nasl elde edilmektedir?
Trkiyenin d ticaret verileri 1930lu yllardan itibaren Trkiye statistik
Kurumu taraf
ndan elde edilmekte ve yay
mlanmaktad
r.
D ticaret istatistiklerinin veri kayna, ithalatlar ve ihracatlar tarafndan
Gmrk darelerine verilen gmrk beyannameleridir. Gmrklerde ilem
gren ihracat ve ithalat beyannamelerine ait bilgiler, Gmrk
Mstearlndan, Trkiye statistik Kurumuna elektronik ortamda
aktarlmaktadr. Gmrk Modernizasyon Projesi erevesinde d ticaretin
%99undan fazlasn gerekletiren nemli gmrklerde beyannameler
elektronik olarak beyan edilmekte, dier gmrklere ait beyannamelerdeyer alan bilgiler ise Gmrk Mstearlnda elektronik ortama
aktarlmaktadr. Gmrk Veri Ambarnda birletirilen aylk bilgiler; ilki
referans ayn takip eden ilk haftada, ikincisi ise 3. haftada olmak zere iki
para halinde Trkiye statistik Kurumuna verilmektedir. TKe bilgi
aktarmada bilgi hacmine gre CD veya elektronik posta kullanlmaktadr.
Ham petrol, doalgaz ve elektrik d ticaretine ilikin bilgiler dorudan
ihracat ve ithalat yapan kurululardan e-posta aracl ile alnmaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
11/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
2
Soru 3: TK tarafndan yaymlananlar dnda Trkiyenin dticaretine ilikin baka veri mevcut mudur?
Trkiyenin resmi d ticaret istatistikleri sadece TK tarafndan
yaymlanmaktadr. D Ticaret Mstearl, Devlet Planlama Tekilat, T.C.
Merkez Bankas gibi kurumlar kaynak gsterilerek verilen tm d ticaret
verileri TK tarafndan yaymlanan verilerdir. Bahsi geen kurumlar veri
reticisi deil kullancsdr. TK tarafndan yaymlanan veriler dnda
sadece Trkiye hracatlar Meclisi (TM) tarafndan elde edilen ihracat
kayt rakamlar kamuoyuna aklanmaktadr.
Soru 4: TK ve TM tarafndan aklanan ihracat verileri
arasndaki farkllklar nedir?
TK ve TM tarafndan aklanan ihracat verileri arasnda aadaki
farkllklar bulunmaktadr.
TK taraf
ndan a
klanan d
ticaret verileri fiilengerekleen ihracat ve ithalat ilemlerine aittir. TM ise
sadece tescil edilen ihracat kaytlarn derlemektedir.
Beyannamelerin TM tarafndan kayd ile ihracatn
gereklemesi arasnda geen sre nedeniyle ayn ilem
2 veri setinde ayr dnemlerde yer alabilmektedir.
TM ihracat bilgileri ierisinde Trkiye liman ve
havalimanlarnda yabanc uak ve gemilere salanan
yakt ve kumanya kaytlar, altn ve dier deerli talarnihracat bilgileri yer almamaktadr.
eriinde dahilde ileme rejimi altnda ithal edilen
hammadde bulunup zel fatura ile ihra edilen mallar
TM verilerinde kapsanrken, TK tarafndan aklanan
verilerde yer almamaktadr.
Soru 5: Avrupa Birlii (AB) lkelerinde d ticaret istatistiklerinasl elde edilmektedir?
AB lkelerinde d ticaret verilerini oluturan bilgiler iki yntemle elde
edilmektedir.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
12/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
AB d lkelerle yaplan ticaret EXTRASTAT yntemi,
AB lkeleri arasndaki ticaret ise INTRASTAT yntemi .
EXTRASTAT terimi, AB lkelerinin dnyann dier blgeleriyle yaptklar
ticarete ilikin istatistiklerin elde edilmesi amacyla uygulanan sistem iin
kullanlmaktadr. Bu sistemde, d ticaret istatistikleri lkemizde olduu gibi
byk lde gmrklerde ilem gren beyannamelerden elde
edilmektedir.
INTRASTAT terimi, AB yesi lkelerin kendi aralarndaki ticarete ilikin
istatistiklerin elde edildii sistemin addr. Bu sistemde, gmrk kaytlar
yerine ihracat ve ithalat firmalardan derlenen bilgiler kullanlmaktadr. Bu
ilem iin gelitirilen Intrastat formu kullanlmakta; ihracat ve ithalat
hacimlerine gre firmalar belli dnemlerde gerekletirdikleri d ticarete
ilikin bilgileri Intrastatdan sorumlu kurulua gndermektedir. Intrastat
sistemi AB yesi lkeler arasndaki ticarette gmrk beyannamesi
kullanlmamas nedeniyle Extrastat yntemine bir alternatif sistem olarak
gelitirilmitir. D
ticaretle megul olan kurumlar
n zerindeki ykazaltmaya ynelik bir uygulamadr. Bu sistem sayesinde hem gmrk
ilemleri asgari dzeye indirilmekte, hem de sadece tespit edilen eik
deerin zerinde ticaret yapan firmalardan bilgi alnarak veri derleme ve
deerlendirmede kolaylk salanmaktadr.
Soru 6: lkemize ait veriler dier lke verileri ile uyumlu mudur?
1996 ylnda Trkiyenin AB ile gmrk birliine girmesinden sonra gmrkmevzuat ve d ticaret mevzuat, d ticaret istatistiklerini dorudan
ilgilendiren gmrk tarife cetveli, gmrk beyannamesinin yaps, kullanlan
kodlar ve gmrk rejimleri tmyle AB ile uyumlu hale getirilmitir. Bu
uygulamalar sonucunda elde edilen veriler, AB uygulamalarna ve ABnin
veri yapsna uygun olarak retilmekte, ABnin statistik Ofisi EUROSTAT
tarafndan belirlenen standartlarda olup, gelimi lke istatistiklerinde yer
alan tm deikenleri de kapsamaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
13/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 7: D ticaret istatistiklerinin oluturulmasnda genel ilkelerkim tarafndan belirlenmektedir?
D ticaret istatistikleri konusundaki genel ilkeler Birlemi Milletler (BM) ve
Avrupa Birlii (AB) tarafndan oluturulmaktadr. Bu genel ilkeler ve
tavsiyeler, d ticaret sistemleri, bilgi derleme yntemleri, kullanlan kod
sistemleri, menei lke, miktar ve deer tanmlar ve dier konular
kapsamaktadr. Uluslararas istatistiklerin karlatrlabilirlii asndan bu
ilkelere uygun veri retilmesi nem tamaktadr.
Soru 8: D ticaret sistemi nedir? Dnyada hangi sistemleruygulanmaktadr?
Bir lkenin d ticaret istatistiklerine dahil edilen veya edilmeyen mal
kategorilerinin belirlendii kurallar btnne d ticaret sistemi denir. D
ticaret sistemleri iki ana kategoride gruplandrlmaktadr.
Genel ticaret sistemi
zel ticaret sistemi
Soru 9: Genel ticaret sistemi nedir?
Genel ticaret sisteminde lkenin ekonomik blgesinin snrn geenmallar kaydedilmektedir. Bu tanm ierisinde gmrk ileme alanlar ve
serbest blgeler de yer almaktadr. Gmrk snr esas alnmamakta,
gmrk alanlarna ve serbest blgelere giren ve kan mallar da
kaydedilmektedir. lkeden serbest blgelere ve gmrk antrepolarnagiden mallar ihracat saylmamakta, ancak serbest blgelerden 3. lkelere
giden mallar ihracat saylmaktadr. Ayn ekilde ithalatta da bu blgelerle 3.
lkelerin ticaretleri kayda alnmaktadr.
Soru 10: zel ticaret sistemi nedir?
zel ticaret sisteminde gmrk snr esas alnmaktadr. Bu tanma gre
serbest blgeler ve gmrk antrepolar gmrk snr dnda yer
almaktadr. Bu sistemi uygulayan lkelerde, 3. lkelerden serbest blgelere
ve gmrk antrepolarna gelen ve giden mallar d ticarette yer almazken,
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
14/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
bu lkelerden sz konusu serbest blgelere ve gmrk antrepolarna giden
ve gelen mallar d ticarete dahil edilmektedir.
Soru 11: thalat asndan genel ve zel ticaret sistemi arasndane fark vardr?
thalat ilemlerine konu olan rnlerin d ticaret istatistikleri asndan
durumu aadaki tabloda zetlenmitir.
1. thalatta zel ve genel ticaret
M=ithalat; RM=yeniden ithalatYabanc mallar Genel
ticaretzel
ticaretDnyann teki lkelerinden ve gmrk transitlerinden:
(1)eride ilemek iin depolara veya serbest dolamblgelerine
M M
(2)Gmrk depolarna veya gmrk serbest blgelerine M
Gmrk depolarndan ve gmrk serbest blgelerinden:
(3)eride ilemek iin depolara veya serbest dolam
blgelerine
M
Darda ilendikten sonra (bedeli denen rnler)Dnyann dier lkelerinden ve gmrk geilerinden:
(4) eride ilemek iin depolara veya serbest dolamblgesine
M M
(5)Gmrk depolarna ve gmrk serbest blgelerine M
Gmrk depolarndan ve gmrk serbest blgelerinden
(6) eride ilemek iin depolara veya serbest dolamblgesine
M
Serbest sanayi blgelerinde elde edilen mallar:
(7) eride ilemek iin depolara veya serbest dolamblgesine
M
hra edilmi olan benzer durumdaki yerli mallar
Dnyann dier lkelerinden veya gmrk transitlerinden:
(8) eride ilemek iin depolara veya serbest dolamblgesine
RM RM
(9)Gmrk depolarna veya gmrk serbest blgelerine RM
Gmrk depolarndan ve gmrk serbest blgelerinden:(10)eride ilemek iin depolara veya serbest dolamblgesine
RM
Kaynak: UN, International Merchandise Trade Statistics: Concepts andDefinitions
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
15/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 12: hracat asndan genel ve zel ticaret sistemi arasndane fark vardr?
hracat ilemlerine konu olan rnlerin d ticaret istatistikleri asndan
durumu aadaki tabloda zetlenmektedir.2. hracatta zel ve genel ticaret
X=ihracat; RX=yeniden ihracat
Yerli mallar Genel
ticaret
zel
ticaret
eride ilemek iin depolardan ve serbest dolam
blgesinden:
(1)Dnyann dier lkelerine X X
(2)Gmrk depolarna veya gmrk serbest
blgelerine
X
Gmrk depolarndan ve gmrk serbest
blgelerinden:
(3)Dnya'nn dier lkelerine X
eride ilendikten sonra (bedeli denen rnler)
eride ilemek iin depolardan:
(4)Dnyann dier lkelerine X X
(5)Gmrk depolarna ve gmrk serbest blgelerine X
Gmrk depolarndan ve gmrk serbest blgelerinden
(6)Dnyann dier lkelerine X
Serbest sanayi blgelerinde elde edilen
mallar
(7)Dnyann dier lkelerine XBenzer durumdaki yabanc mallar
eride ilemek iin depolardan ve serbest dolam blgesinden:
(8)Dnyann dier lkelerine RX RX
(9)Gmrk depolarna veya gmrk serbest
blgelerine
RX
Gmrk depolarndan ve gmrk serbest
blgelerinden:
(10)Dnyann dier lkelerine RX
Kaynak: UN, International Merchandise Trade Statistics: Concepts and
Definitions
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
16/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 13: Dnyada hangi sistemin kullanm daha yaygndr?
Birlemi Milletler tarafndan 2006 ylnda yaplan aratrmaya cevap veren111 lkeden 71i genel ticaret sistemine gre veri elde edebildiini
bildirmitir. 20 lke her iki ticaret sistemine gre de veri oluturmaktadr.
Avrupa Birlii lkelerinde d ticaret sistemi konusunda farkl uygulamalar
bulunmaktadr. Baz lkeler sadece zel ticaret sistemine gre veri
retirken, Almanya, Estonya, Hollanda, Gney Kbrs ve ngiltere gibi
lkeler hem genel, hem zel ticaret sistemine gre veri retmektedirler.
Ancak, tm lkeler d ticaret verilerini EUROSTATa zel ticaret sistemine
gre gndermektedir.
Soru 14:Trkiyenin d ticaret istatistikleri hangi sisteme gre
oluturulmaktadr?
Trkiyenin d ticaret istatistikleri zel ticaret sistemine gre
oluturulmaktad
r. statistik alan
gmrk alan
ile ak
maktad
r. Bunedenle gmrk alan dnda kalan serbest blgeler, gmrksz sat
maazalar ve gmrk antrepolar istatistik alan dnda kalmakta, ihracatta
gmrk snrn geerek bu blgelere giden rnler ihracat kabul edilirken,
bu blgelerden serbest dolam blgesine giren rnler ithalat
saylmaktadr. Sistem gerei dier lkelerle serbest blgeler ya da gmrk
antrepolar arasndaki ilemler d ticaret istatistiklerinde
kapsanmamaktadr.
Soru 15: Genel Ticaret Sistemine gre veri retilmesi iin herhangi
bir alma yaplyor mu?
D ticaret verilerinin genel ticaret sistemine gre de retilmesine ynelik
almalar srdrlmektedir. Serbest blgelerden yaplan d ticarete ilikin
bilgilerin Serbest Blge Mdrlklerinde kurulan sistem aracl ile elde
edilmesi planlanmaktadr. Bu amala, D Ticaret Mstearlnda bir proje
yrtlmektedir. Proje tamamlandnda serbest blgelerden
gerekletirilen d ticaret bilgileri Trkiye statistik Kurumuna aktarlacak,
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
17/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Gmrk Mstearlndan alnan antrepo bilgileri ile birlikte hem genel hem
de zel ticaret sistemine gre veri retme imkan elde edilecektir.
Soru 16: Bir lkenin ekonomik blgesi, gmrk blgesi ve serbest
dolam blgesi nasl tanmlanr?
Bir lkenin ekonomik blgesi, iinde insanlarn, mallarn ve sermayenin
serbeste dolaabildii corafi snrlardan oluur. Ayrca hava sahas,
karasular, herhangi bir amala dier lke topraklarnda satn alnan veya
kiralanan alanlar ve serbest blgeler ekonomik snrlar iindedir. lkenin
corafi snrlar iinde dzenlenerek fiziksel olarak konulandrlm, yabanc
devletler veya uluslararas tekilatlar tarafndan zel amala ayrlm
blgeler lkenin ekonomik snrlar iinde deildir. Bu tanm d ticaretin
kapsamnn belirlenmesinde nem tamaktadr.
Gmrk kanununun uyguland blge gmrk blgesi, bu blgenin snr
da gmrk snrdr. Kural olarak, gmrk blgesi lkenin ekonomik blgesi
ile ak
r veya onun bir paras
d
r.
Gmrk blgesinde;
Serbest dolam blgesi,
Gmrk antrepolar,
Yurtii ileme iin antrepolar vardr.
Serbest dolam alan ise, lke iinde gmrk snrlamalar olmakszn
mallarn satlabildii alandr. Bu mallar serbest dolam mallar olaraknitelendirilir.
Soru 17: Serbest blgeler hangi amala kurulmaktadr? eitleri
nelerdir?
Bir lkenin siyasal snrlar iinde, ancak gmrk snrlar dnda olan ve
gereksiz ilemleri azaltarak d ticareti ve imalat sanayiini tevik etmeyi
amalayan zel blgelerdir. En yaygnlar;
Ticaret serbest blgeleri,
Sanayi serbest blgeleridir.
lkemizde halen faaliyet gsteren 20 serbest blge bulunmaktadr (Ek 1)
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
18/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 18: Trkiyenin d ticaret verileri ne tr ilemleri
kapsamaktadr?
Aklanan d ticaret verileri;
Kesin ihra ve ithalat yaplan rnleri,
Dahilde ilemek zere ithal edilen rnlerle, ilendikten
sonra yeniden ihra edilen rnleri,
Harite ileme amacyla yurt dna kan rnlerle, bu
rnlerin ilenmesiyle elde edilen ve Trkiyeye yeniden
giren rnleri,
kapsamaktadr.
Soru 19: Trkiyenin d ticaret verilerine hangi mallar ve ilemler
dahil edilmemektedir?
Aadaki mal ve ilemler d ticaret verilerinde kapsanmamaktadr.
Transit ticaret,
Yolcu beraberi eya (Bavul ticareti), Ky ve snr ticareti,
Geici ithalat ve ihracat,
Snr gemeyen mallar,
Deeri istatistiksel eiin altnda olan mallar,
Para tabanl altn, tedavldeki paralar,
Kiralanan mallar (finansal kiralama hari).
Soru 20: Yolcu beraberi eya nedir? Bu konuda herhangi bir veriderleniyor mu?
Yolcu beraberi eya, Trkiye'ye gelen yabanclarn beraberlerinde gtrmek
ya da belirli bir sre sonunda gnderilmek zere satn aldklar ve gmrk
prosedrlerine tabi olmayan mallar ifade etmektedir. Bavul ticareti olarak
da adlandrlmakta ve Trkiyeye nemli lde dviz kazandrmaktadr.
TK tarafndan aklanan d ticaret istatistiklerine dahil edilmemekle
birlikte, TK tarafndan gerekletirilen bir anketle tahmin edilmekte ve
Merkez Bankas tarafndan hesaplanan demeler dengesi tablosunda
kullanlmaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
19/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
0
Soru 21: Geici ihracat ve ithalat nedir?
Geici ihracat ya da ithalat; az veya ok iilik grmek zere ya da bakanedenlerle baka lkelere (sonradan lkemize geri gelmek zere) mal ihra
edilmesi veya baka lkelerden mal ithal edilmesidir. Tamir amal ya da
ileme amacyla gnderilen rnler iin de geici ticaret kavram
kullanlabilmektedir. Ancak, d ticarete dahil edilmeyenler listesinde
kastedilen geici ihracat ya da ithalat, zerinde herhangi bir deiiklik
yaplmadan geri gnderilen rnlerdir.
Soru 22: Finansal kiralama nedir? Adi kiralamadan fark nedir?
Finansal kiralama; yatrm mallarnn edinilmesinde bir finansman modeli
olarak kullanlmaktadr. Adi kiralamadan farkl olarak aadaki zellikleri
nedeniyle finansal kiralama yoluyla yaplan ihracat ve ithalat ilemleri d
ticaret istatistiklerine dahil edilmektedir. Finansal kiralama yntemi daha
ok uak ve gemi gibi yksek deerli rnlerin ticaretinde kullanlmaktadr.
Kiralama sresi sonunda maln mlkiyeti kiracya gemektedir.
Kiralama sresi maln kullanm mr ile orantldr.
Toplam kira demelerinin bugnk deeri maln bedeline eit
veya byktr.
Soru 23: statistiksel eik nedir? D ticaret verileri iin hangideer uygulanmaktadr?
statistiksel eik; herhangi bir ihracat veya ithalat eyasnn d ticaret
istatistiklerine dahil edilebilmesi iin olmas gereken minimum deerdir.
Trkiyenin d ticaret istatistikleri iin istatistiksel eik deeri 100 ABD
Dolar olarak uygulanmaktadr. Bu deerin altnda olan mallar d ticaret
istatistiklerine dahil edilmemektedir. Toplam iinde deer olarak oran ok
dk olmakla birlikte ilem says ok yksektir. Bu nedenle istatistik deer
olarak ihmal edilebilmektedir. Avrupa Birlii lkelerinde INTRASTAT sistemi
iin istatistiksel eik kullanlmaktadr. Firmalarn AB lkeleriyle yapt ticaret
hacmi dikkate alnarak yllk ihracat veya ithalat toplam belli bir deerin
altnda olan firmalardan bilgi alnmamaktadr. rnein; Belikada bu snr
yllk 250 000 Euro olarak uygulanmaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
20/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 24: TK, Gmrk Mstearlndan ald verilerin zerindene tr almalar yaptktan sonra yaynlamaktadr?
Gmrk Mstearl tarafndan TK'e aktarlan ve 2007 ylnda aylk says
1 milyona yaklaan kaytlar zerinde aadaki kontrol ve dzeltme ilemleri
yaplarak d ticaret bilgileri oluturulmaktadr.
Kodlarn geerlilii,
Birim fiyat kontrol, miktar ve deer hatalarnn
dzeltilmesi,
D ticarete dahil edilen ya da hari tutulan ilemlerinayrtrlmas ve tasnifi,
Gemi/Uak gibi bazen gmrk snrn gemeyen yksek
deerli aralarn, Sivil Havaclk Genel Mdrl (SHGM)
ve Bankaclk Denetleme ve Dzenleme Kurulu (BDDK)
kaytlar ile kontrol,
TM ihracat kaytlar ve dier dsal kaynaklarla
kar
lat
rma, Gizlilik erevesine giren verilerde gerekli gizlemelerin
yaplmas.
Soru 25: D ticaret istatistiklerinde hangi deikenler yeralmaktadr?
D ticaret istatistiklerinde yer alan deikenlerden nemli olanlar aada
saylmtr. Gmrk ad,
Referans dnemi,
hracat ve ithalatnn vergi numaras,
Madde kodu (gmrk tarife istatistik pozisyonu),
lke,
Eyann tand sistem ve tayan aracn lkesi,
demede kullanlan dviz cinsi,
Alc ve satc arasndaki szlemenin tr,
Gmrk rejimleri,
deme ekli,
Teslim ekli (FOB, CIF vb.),
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
21/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
12
Eyann net arl,
Arlk dnda varsa dier birimler cinsinden miktar
(Adet, metre vb.), Eyann deeri (ABD Dolar, EURO ve YTL cinsinden).
Soru 26: D ticaret istatistiklerinde gmrk kavram neyi ifade
etmektedir?
D ticaret istatistiklerinde gmrk kavram; ihracat ve ithalat ilemleri iin
gmrk beyannamelerinin verildii ve d ticaret ilemlerinin yapld
gmrk idaresini ifade etmektedir. Buna ilave olarak 1996 yl bandanitibaren ihracatta maln lke snrlarndan kt, ithalatta ise lke
topraklarna girdii gmr ifade etmek zere "giri/k gmr" de
istatistiklerde gsterilmeye balanmtr.
Soru 27: D ticaret istatistiklerinde referans dnemi nedir?
D
ticaret istatistiklerinde referans dnemi; ithalat ve ihracat ilemininhangi aya ait olduu, dier bir ifade ile ilemlerin d ticaret istatistiklerine
hangi zaman diliminde kaydedildiidir. Referans tarihi olarak, ihracatta
maln snr gemesi ve beyannamenin kapatlmas, ithalatta ise,
beyanname ilemlerinin tamamlanarak maln gmrkten ekilme tarihi esas
alnmaktadr. Bu nedenle beyannamenin tescil edildii dnem ile ihracat ve
ithalat ilemlerinin istatistiklere yanstld dnem farkl olabilmektedir.
Soru 28: D ticaret istatistiklerinde madde neyi ifade etmektedir?
lkemizde mal tanmlamas Dnya Gmrk rgt tarafndan 1988 ylnda
oluturulan Harmonize Sisteme gre yaplmaktadr. Her yln sonunda bir
sonraki yl uygulanacak Gmrk Tarife numaralar Resmi Gazetede
yaymlanmaktadr. Gmrk Tarife cetvelinde yaklak 19 000 adet 12
basamakl Gmrk Tarife statistik Pozisyonu (GTP) kodu mevcuttur. Bu
kodlarn ilk 6 basama Harmonize Sistem (HS) kodudur. 7. ve 8.
basamaklarn ilavesi ile AB lkelerinde kullanlan Kombine Nomanklatr
(CN) kodlarna uyum salanmtr. Son 4 basamak ise Trkiye tarafndan
ilave edilen kodlardr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
22/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
rnek;
Kod Madde ad
071080 Dier sebzeler (HS)
07108095 Dierleri (CN)
071080950011 Soan (GTIP)
071080950012 Havu (GTIP)
071080950013 Prasa (GTIP)
Ortalama 5 ylda bir HSde ve her yl CNde yaplan deiiklikler Trk
gmrk tarife cetveline yanstlmaktadr.
Soru 29: statistiklerde, ithalat ya da ihracat yaplan tmmaddelere ilikin bilgi bulunabilmekte midir?
Herhangi bir maddeye ait verinin mevcut olabilmesi iin Gmrk Giri Tarife
Cetvelinde o maddeye ilikin mstakil GTP numaras alm olmas
gerekmektedir. D ticarette pay az olan ve benzer zellikler gsterenbirok madde dierleri ad altnda toplanmaktadr. Bu nedenle baz
maddelere ilikin istatistiklere ulamak mmkn olamamaktadr.
Soru 30: Gmrk Tarife Cetveli kim tarafndan, naslhazrlanmaktadr?
Gmrk Tarife Cetveli her yl Gmrk Mstearl koordinatrlnde ilgili
kurulularn uzmanlarnn ve sektr temsilcilerinin katlmyla oluturulan biralma grubu tarafndan hazrlanmaktadr. Bu almalarda uluslararas
kurulular tarafndan yaplan deiiklikler ile ulusal ihtiyalar ve yaplan
deiiklik bavurular deerlendirilmektedir.
Soru 31: D ticarette ihracat ya da ithalat yaplan lkenin
belirlenmesinde hangi tr uygulamalar vardr?
D ticaret istatistiklerinin retilmesinde lke en nemli deikenlerden
birisidir. D ticaretin yapld lke farkl ekillerde belirlenebilmektedir. Bu
konuda 3 yaklam mevcuttur.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
23/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Satn alan lke / Satan lke,
Yklemenin yapld lke / Ykn gittii lke,
Mene (Kaynak) lke /Tketici lke,
Bu yaklamlardan ncs daha ok kullanlmaktadr.
Soru 32: D ticaret istatistiklerinde ihracat yaplan lke kavramneyi ifade etmektedir?
hracat yaplan lke, biliniyorsa maln tketilecei lkeyi, tketim lkesi
bilinmiyorsa gidecei bilinen son lkeyi ifade etmektedir. rnein; Almanya'da faaliyet gsteren bir firma Trkiye'den satn ald bir mal
Amerika Birleik Devletlerine gtryorsa, Trkiye'nin ihracat yapt lke
Almanya deil, ABD olarak kaydedilmektedir.
Soru 33: thalat yaplan lkeden ne anlalmaktadr?
thalat yap
lan lke, ithal edilen mal
n retildii lkeyi (mene lke) ifadeetmektedir. thalat lkenin tespitinde mal Trkiye'ye satan firmann lkesi
ya da maln Trkiye'ye gelmeden nce bulunduu en son lke deil, maln
retildii lke nemlidir.rnein; Japonya'da retilen bir mal Almanya'da
faaliyet gsteren bir firma tarafndan Trkiye'ye satlmsa bu maln ithal
edildii lke istatistiklerde Japonya olarak gsterilmektedir.
Soru 34: Mene (kaynak) lke nasl tespit edilmektedir?
Mene lke, yetkili makamlardan verilmi mene belgesine gre tespit
edilmektedir.
Bir lke topraklarndan karlan madenler,
retilen tarm rnleri,
lkede doan ve yetien canl hayvanlar ile bunlardan
elde edilen rnler,
lkede tutulan veya avlanan av hayvanlar ve balklar
lkede retilen dier rnler o lke meneli
saylmaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
24/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Bir eyann baka lkede grd deiiklik ve ilem dolaysyla o lke
meneli saylabilmesi iin, bu deiiklik ve ilemler sonucunda kymetinin
yzde yz orannda artm olmas, bu deiiklik ve ilemler sonunda tarifepozisyonunun deimi olmas veya o lkede esasl deiiklik saylabilecek
nemli bir iilie ve ileme tabi tutulmas gereklidir.
Soru 35: D ticarette tama sistemi ve tat lkesi neyi ifade
etmektedir?
D ticarette tama sistemi; d ticarete konu olan mallarn lke snrndan
k ya da giriinde kullanlan tama sistemini ifade etmektedir. Bu
sistemler 1996 ylna kadar denizyolu, demiryolu, karayolu, havayolu ve
boru hatt eklinde kullanlmaktayd. 1996 ylnda bunlara posta yoluyla
tama ile baka bir araca yklenmeden ithal ya da ihra edilen nakil
vastalar (otomobil, uak, gemi vb.) iin yeni bir tama sistemi kodu ilave
edilmitir. Ulatrma sektrmzn yapsn ve geliimini gstermesi
asndan nemli bir bilgidir.
Tat lkesi; ihra ya da ithal edilen mal lke snrnda tayan aracn hangi
lkeye ait olduunu gstermektedir. Bu bilgi ile lkemiz aralarnn d
ticaret tamalarndaki pay elde edilmekte, demeler bilanosu iin navlun
bilgisi oluturulmasnda kullanlmaktadr.
Soru 36: Gmrk rejim kodu nedir? Gmrk rejim kodu d ticaret
istatistiklerinde hangi amala kullanlmaktadr?
Gmrk rejim kodu; d ticarete konu olan eyann gmrk mevzuat
karsndaki statsn belirlemek iin kullanlmaktadr. hracat ya da
ithalatn kesin ya da geici olup olmad, daha nce eyaya uygulanm
baka bir rejim varsa o rejimin ne olduu, ilemin dahilde ya da harite
ileme kapsamnda yaplp yaplmad gibi bilgiler gmrk rejim kodu ile
anlalmaktadr. hra ya da ithal edilen eyann d ticarete dahil edilip
edilmemesinde en nemli gstergelerden birisi, gmrk rejim kodudur.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
25/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 37: Trkiye'nin d ticaret istatistiklerinde kullanlan rejim
kodlar nelerdir?
1996 yl bandan itibaren Trkiyede AB lkelerinin kulland rejim kodlar
kullanlmaya balanmtr.
Bu rejim kodlar ana kategorileri itibariyle unlardr:
Serbest dolama giri,
Normal ihracat,
Geici ihracat (darda ileme),
Yeniden ihracat,
Yurt ii kullanm,
Geici ithalat (Dahilde ileme veya geici kabul),
Yeniden ithalat,
Antrepo rejimi ve eyann gmrk kontrol altndaki
dier yerlere konulmas,
Gmrk kontrol alt
nda ileme ile dier rejim veilemler.
Rejim kodlar d ticaret istatistiklerinde 4 haneli olarak kullanlmaktadr. lk
2 hane eyaya uygulanan en son gmrk rejiminin kodunu gsterirken, son
2 hane uygulanan bir nceki rejim kodunu gstermektedir. rnein; 5171
rejim koduyla ithal edilen bir eyann; nce antrepo rejimine tabi tutulduu
(71) daha sonra dahilde ileme kapsamnda ithal edilmi (51) olduu
anlalmaktadr.
Soru 38: D ticarette miktar nedir? Miktar lmnde hangi l
birimleri kullanlmaktadr?
D ticarette miktar; ihra ya da ithal edilen maln miktarn ifade
etmektedir. Mallarn zelliklerine gre deiik l birimleri kullanlmaktadr.
D ticarete konu olan mallarn net arlklar (ambalaj malzemesi hari
maln kendi arl) genellikle kilogram olarak istatistiklerde izlenmekte,
maln zellii gerei Gmrk Giri Tarife Cetvelinde kilogram dnda ikinci
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
26/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
bir l birimi belirtilmise (adet, metrekp, metrekare, litre vb.) belirtilen
l birimine gre de maln miktar ayrca izlenmektedir.
Soru 39: D ticarette deer neleri iermektedir?
D ticarette deer; alc ile satc arasnda yaplan anlama ile ortaya kan
deerdir. thalatta CIF (Mal bedeli + Navlun + Sigorta + Yurt dnda
yaplan dier giderler) teslim ekline gre, ihracatta ise FOB (mal bedeli)
teslim ekline gre istatistiklere yansmaktadr. Vergiler ve eyann
ithalatya maliyetini oluturan dier giderler istatistiklerde gsterilen mal
deerinde yer almamaktadr.
Soru 40: Muhtelif dviz cinsleri ile yaplan d ticaret demeleri
ABD Dolar, EURO ve YTLye nasl dntrlmektedir?
D ticaret istatistikleri ABD Dolar cinsinden yaymlanmakla birlikte, YTL ve
EURO cinsinden de oluturulmaktadr. D ticarete konu olan eya
deerlerinin belirtilen para birimlerine dntrlmesinde beyannamenintescil tarihinde Merkez Bankas tarafndan yaymlanan gnlk apraz kurlar
kullanlmaktadr.
Soru 41: D ticaret istatistiklerinde veri serisi hangi yla kadar
mevcuttur? Nasl sunulmaktadr?
D ticaret verileri, Cumhuriyetin ilk yllarndan itibaren yaymlanmaktadr.
19231968 dnemine ait d ticaret verilerine sadece basl yaynlardanulalabilmektedir. 1969 sonrasna ait veriler ise, hem basl yayn hem de
TK'in veri tabanlarnda elektronik ortamda mevcuttur.
Soru 42: D ticaret verileri ne kadar srede yaymlan yor? AB
yesi lkelerde bu sre nedir?
D ticaret verileri 2004 ylna kadar referans ayn takip eden 40 ile 60 gn
arasnda yaymlanmakta iken, 2004 yl Haziran ayndan itibaren 30 gn
iinde yaymlanmaya balanmtr. Yaymlama takvimi her yl Ocak aynda
TK tarafndan ilan edilmektedir. EUROSTAT, ye lkelerin AB d
lkelerle yapt ticarete ilikin verileri gndermeleri iin 42 gn sre
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
27/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
vermektedir. Bu sre dikkate alndnda lkemizde d ticaret verileri dier
lkelere gre olduka erken yaymlanmaktadr.
Soru 43: Yaymlanm d ticaret verileri daha sonra niin revize
edilmektedir? Revize oran toplam deere gre nedir?
D ticaret verileri, haber blteni ile geici olarak aklanmakta, sonraki
dnemlerde kesinlemektedir. Verilerin ge yaymlanmasnn yarataca
sakncalara gre, bir miktar revize edilmesi daha tercih edilebilir bir
durumdur. Gmrk ilemlerinin %99a yakn otomasyona geen gmrk
idarelerinde yaplmakta, bu nedenle TKe veriler eski yllara oranla dahaerken aktarlmaktadr. Bu gelimelere bal olarak veriler hem daha erken
yaymlanmakta hem de revize oran giderek azalmaktadr. Yaymlanan d
ticaret verilerinde 2 nedenle deiiklik yaplmaktadr.
Gmrk Mstearlndan sonraki dnemlerde gelen ek
bilgilerin ilgili ay verilerine yanstlmas,
Yap
lan analizlerde gemi dnem verilerine ait hatalar
ntespit edilerek dzeltme yaplmas
Revizeler daha ok birinci nedenden kaynaklanmaktadr. Gmrk
otomasyonu ile birlikte verilerdeki revize oran giderek azalmaktadr. 2006
ylnda toplam revize oran ihracatta %4, ithalatta % 4.01 olmutur. 2007
ylnn Ocak-Ekim dnemi verilerinde ilk yaynland deerden sonra
yaplan toplam revizelerin oran ihracatta % 0.46, ithalatta % 1.16
dzeyindedir.
Soru 44: D ticaret verilerinin kullanclar kimlerdir?
D ticaret istatistiklerinin her kesimden kullancs bulunmaktadr. Ulusal
hesaplar, demeler dengesi, yllk ve 5 yllk planlarn hazrlanmasnda d
ticaret verileri nemli kaynaktr. Ayrca, zel sektr, niversiteler,
uluslararas kurulular ve basn kurulular ve tm karar alclar tarafndan
youn ekilde kullanlmaktadr. 2005 ve 2006 yl iin oluturulan
istatistiklere gre TKe yaplan toplam veri talebinin saysal olarak % 21-
22sini d ticaret verileri oluturmaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
28/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 45: D demeler bilanosu nedir? Hangi bilgileri ierir?
D demeler Bilanosu (DB); bir lkenin d dnya ile yapt ekonomikilemlerin bir zetidir. lkelerin belirli bir dnem ierisindeki d ekonomik
ilikilerinin sonucunu gzler nne serer. Baka bir deyile, dier lkelere
eitli nedenlerle yaplan demelerle, d lkelerden salanan dvizleri (ya
da dviz karl ulusal paray) gsteren bir bilanodur.
T.C. Merkez Bankas tarafndan hazrlanan Trkiyenin d demeler
bilanosu u ana blmleri kapsamaktadr.
1. Cari ilemler dengesi: Bu ana blmde mal ithalat ve
ihracat ile navlun, sigorta, turizm, faiz, ii transferleri gibi mal ve hizmet
gelir ve giderleri yer almaktadr.
2. Sermaye hareketleri: Bu blm d bor demeleri, zel
yabanc sermaye giri ve klar, proje ve program kredileri ile dier
sermaye hareketlerini gstermektedir.
Ayrca d demeler bilanosunda bilanonun genel dengesini oluturan;
3. Net hata ve noksan,
4. Rezerv hareketleri,
blmlerine de yer verilmektedir.
lk kalem lkenin d lkelerle yapt ekonomik ilemlerin sonucu olup
izgi st ilemleri olarak adlandrlr. Son kalem ise denkletirici (izgi
alt) ilemleri oluturur. deal olarak cari ilemler ile sermaye hareketleri
dengesi toplamnn rezerv hareketleri dengesine eit olmas gerekir. Aksi
durumda aradaki fark net hata ve noksan kalemine yazlarak bilano
denklii salanr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
29/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
20
Soru 46: D ticaret verilerine nasl ulalabilir?
Ayrntl bilgilere ulamak (Madde dzeyinde) iin Trkiye statistik KurumuBakanlna veya Blge Mdrlklerine bavurulmas gerekmektedir.
Trkiye statistik Kurumunun web (www.tuik.gov.tr) adresinde bulunan d
ticaret istatistikleri blmnde haber blteni ve zet d ticaret verilerine
yer verilmektedir.
Soru 47: TKin web sayfasnda d ticaret verileri hangi ayrntda
mevcuttur?
D ticaret verileri, TK web sayfasnda Haber Bltenleri Yaynlama
Takvimine uygun olarak aylk haber bltenleri ile her ay kullanma
sunulmaktadr. Haber bltenleri ekinde yer alan tablolarda ilgili yl ve bir
nceki yla ait aylk ve birikimli bilgiler verilmektedir.
Ayrca TK web sayfasnda, ou 1996 ylndan balamak zere yllara,
fasllara, lkelere, lke gruplarna, SITC, BEC, ISIC gibi uluslararas mal ve
sektr snflamalarna, dviz trlerine, gmrklere, illere, teslim ekillerine,
deme ekillerine, szleme trlerine gre aylk ve yllk veriler ile ham
petrol ithalat bilgilerinden oluan ve her ay gncellenen statik tablolar yer
almaktadr.
Yine TK web sayfasnda 1969-2005 verileri iin dinamik sorgulama
imkan mevcuttur. Dinamik sorgulama ile fasl, lke, lke grubu ile BEC,
ISIC ve SITC snflamalarna gre d ticaret verilerine, ayrca Trkiye ileKaradeniz Ekonomik birlii lkeleri (KE) arasndaki ticaret bilgilerine
ulalabilmektedir.
Soru 48: D ticaret verileri hangi mal ve sektr snflamalarnagre deerlendirilmektedir?
D ticaret verileri uluslararas snflamalara gre kullanma sunulmaktadr.
Harmonize sistem kodlar ile bu snflamalar arasndaki gei anahtarlar
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
30/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
21
Birlemi Milletler ve EUROSTATn web sitelerinden yararlanlarak her yl
yaplmaktadr.
Trkiyenin d ticaret istatistikleri aadaki uluslararas mal ve sektr
snflamalarna gre tasnif edilmektedir:
Harmonize Sistem (HS),
Standart Uluslararas Ticaret Snflamas (SITC),
Tm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararas Standart Sanayi
Snflamas (ISIC. Rev 2 ve Rev 3),
Geni Ekonomik Kategorilerin Snflamas (BEC), Avrupa Topluluunda Faaliyete Gre rnlerin statistiki
snflamas (CPA).
Soru 49: Harmonize sistem nedir? Dnya lkeleri arasnda
kullanm yaygn mdr?
Harmonize sistem; esas olarak gmrk ilemlerinde kullan
lan birsnflamadr. Harmonize sistemin ilk tasla 1981 ylnda Gmrk birlii
Konseyi tarafndan hazrlanmtr. 21 ana blm 97 fasl, uluslararas
ticarette arl olan 1 241 drtl ve 5 019 altl basamaa ayrlan
harmonize sistem Haziran 1983'de onaylanm ve 1 Ocak 1988 tarihinde 38
lke tarafndan kullanlmaya balanmtr. 2006 ylnda Birlemi Milletlerin
yapt aratrmaya cevap veren 111 lkeden 104' harmonize sistemi
kullandn bildirmitir. Harmonize sistemi kullanan lkelerin aratrmaya
cevap veren lkelerin toplam ticareti iindeki pay % 93.7 olarakhesaplanmtr.
1992, 1996, 2002 ve 2007 yllarnda revize edilen Harmonize Sistem,
Trkiye tarafndan 1989 ylndan 1995 ylna kadar 2 basamak ilavesiyle 8
basamak olarak kullanlmtr. 1996 ylnda Gmrk Giri Tarife Cetvelinde
madde kodlar 12 basamaa, madde kodu says 19 283'e karlmtr.
2007 ylnda toplam 18 275 madde kodu bulunmasna karlk, ihracatta 12
237, ithalatta ise 13 282 madde ilem grmtr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
31/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
22
Soru 50: Uluslararas Standart Ticaret Snflamas (SITC) nedir?
Yaps ve kullanm alanlar nelerdir?
Uluslararas Standart Ticaret Snflamas ( Standart International Trade
Classification: SITC) Birlemi Milletler tarafndan hkmetlerin ibirlii ve
uzmanlarn grleri alnarak hazrlanm, uluslararas karlatrmalara
olanak salamak amacyla 1950 ylndan itibaren kullanlmas tavsiye
edilmitir. 1960'lara gelindiinde birok lke d ticaret istatistiklerini SITC
ile ilikili snflamalara gre dzenlemeye balam, uluslararas kurulularn
birou da d ticaret istatistikleri iin SITC'yi temel almtr.
D ticaret hacminin bymesi ve teknolojik yenilikler nedeniyle SITC'nin
revize edilmesi ihtiya haline gelmi, snflama 4 defa revize edilmitir.
Halen 1986 ylna ait SITC.Revize 3 listesi kullanlmaktadr. Birden bee
kadar basamakl bir yap ile oluturulmutur. 10 adet 1 basamakl, 67 adet
2 basamakl, 261 adet 3 basamakl, 1 033 adet 4 basamakl, 3 121 adet 5
basamakl kod ieren bir yaps vardr. Bununla birlikte, 2007 ylnda
yay
mlanan SITC s
n
flamas
n
n 4. revizyonu da veri tabanlar
nda mevcutbulunmaktadr.
SITC, zellikle uluslararas d ticaret verilerinin karlatrlmasnda
kullanlmaktadr.
Soru 51: Geni Ekonomik Kategoriler Snflamas (BEC)nn yaps
nasldr? Nerelerde kullanlmaktadr?
Geni Ekonomik Kategorilerin Snflamas (Broad Economic Categories: BEC)
Birlemi Milletler statistik Brosu tarafndan uluslararas d ticareti
zetlemek iin hazrlanmtr. 1971 ylnda hazrlanan snflama 1976, 1986
ve 1988 yllarnda revize edilmitir. Halen 1988 ylnda hazrlanan Revize3
listesi kullanlmaktadr. Ulusal hesaplar sisteminde kullanlmak zere,
mallarn son kullanmlar dikkate alnarak BEC kategorileri oluturulmutur.
rnler, 7 adet ana kategori, 14 adet 2 basamakl kategori ve 8 adet 3
basamakl alt kategoriden olumaktadr. rnler; sermaye mallar, ara
mallar ve tketim mallar gibi kullanm amalarna gre gruplanmaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
32/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
23
Soru 52: D ticaret istatistiklerinde kullanlan Uluslararas
Standart Sanayi Snflamas (ISIC)nn zellikleri nelerdir?
Uluslararas Standart Sanayi Snflamas'nn (International Standart
Industrial Classification: ISIC) uyarlamas Birlemi Milletler Ekonomik ve
Sosyal Konseyi tarafndan 1948 ylnda kabul edilmitir. Snflama ekonomik
faaliyet trlerine gre oluturulmutur.
ISIC.Rev 2 snflamas 1958 ve 1968 yllarnda revize edilmitir. 10 ana
blm, 72 ana grup ve 160 gruptan oluan bir yaps vardr.
1989 ylndan itibaren ISIC.Rev 3 kullanlmaya balanmtr. Bu snflama da
2002 ylnda revize edilerek ISIC.Rev 3.1 versiyonu oluturulmutur.
Snflama 17 ana blm, 62 ana grup, 161 grup ve 298 snftan
olumaktadr.
Soru 53: Avrupa Topluluunda Faaliyete Gre rnlerin statistiki
S
n
flamas
(CPA) nedir?
Avrupa Topluluunda Faaliyete Gre rnlerin statistiki Snflamas
(Statistical Classification of Product by Activity in European Community:
CPA) 1993de kullanlmaya balanm, 1996 ve 2002 yllarnda revize
edilmitir.
CPA Avrupa Birliinin zel ihtiyalarn karlamak amacyla Birlemi
Milletler Merkezi rn Snflamasnn (Central Product Classification: CPC)Avrupa versiyonu olarak hazrlanmtr.
Soru 54: D ticaret verilerinde gizleme uygulanmasnn yasaldayana ve uygulama yntemi nedir?
2005 yl Kasm aynda yrrle giren 5429 Sayl Trkiye statistik
Kanunu ve bu kanuna gre hazrlanarak 20 Haziran 2006 tarihinde
yaymlanan Resmi statistiklerde Veri Gizlilii ve Gizli Veri Gvenliine
ilikin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik hkmleri gerei tm verilere
olduu gibi d ticaret istatistiklerine de gizleme uygulanmaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
33/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
24
Bahsi geen yasa ve ynetmelie gre herhangi bir veri hcresindeki bilgi,
1 veya 2 istatistiki birime aitse gizlenmekte, istatistiki birim says 3ten
fazla olmas durumunda ise en byk paya sahip 2 firmann paynabaklmaktadr. lk firmann pay % 80i veya iki firmann pay % 90
geiyorsa veri yine gizli saylmaktadr (Aktif gizleme). Bu uygulama ile
kiisel bilgilerin korunmas amalanmaktadr. Ancak, AB lkelerinde d
ticaret istatistiklerinde pasif gizleme uyguland grlmektedir. Pasif
gizleme sisteminde istatistiki birimin bavurusu halinde gizleme
uygulanmaktadr. Yasada yer alan gizlemeye ilikin maddelerin
deitirilerek d ticaret istatistiklerinde pasif gizleme uygulamasna
geilmesi konusunda almalara balanmtr.
Soru 55: Uluslararas d ticaret verilerinin karlatrlabilirlik
durumu nedir? Verilerin tutarlln etkileyen etkenler nelerdir?
eitli nedenlerle ihracat ya da ithalat lkeler arasnda karlkl d
ticaret istatistiklerinin farkllklar gsterdii bilinmektedir. Uluslararas d
ticaret istatistiklerine bakt
m
zda A lkesinin B lkesine yapt
ihracat
n,karlkl olarak A lkesinin ihracatnda ve B lkesinin ithalatnda grnmesi
beklenir. Ancak, pratikte durum byle olmamaktadr. Bu nedenle Birlemi
Milletler ve dier uluslararas kurulular d ticaret verilerinin
karlatrlmasn salamak amacyla eitli neriler yapmaktadrlar.
Bu farkllklar genellikle u nedenlere dayanmaktadr:
Snflama farkllklar, Kayt zamanndaki farkllklar,
Ticaret yaplan lkenin tespitindeki sistem farkllklar,
hracat ve ithalattaki teslim eklinin farkl oluu,
D ticaretin kapsamndaki farkllklar (genel ticaret, zel
ticaret sistemleri, kapsama dahil edilen mallarn
farkllklar).
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
34/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
25
Soru 56: Dnya d ticaret hacmi ne kadardr? Trkiyenin Dnya
d ticaretinde yeri nedir?
D ticaret hacmi ihracat ve ithalatn toplamn ifade etmektedir. 2006 yl
verilerine gre Dnya toplam ihracat 12 083 Milyar $, Dnya ithalat ise
12 413 Milyar Dolardr. 2006 yl verilerine gre Trkiyenin pay Dnya
ihracatnda % 0.7 Dnya ithalatnda ise % 1.1dir. Trkiye en ok ihracat
yapan lkeler sralamasnda 34. srada, en ok ithalat yapan lkeler
sralamasnda ise 21. srada bulunmaktadr. (Ek 2)
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
(Milyar $)
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
35/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
26
Dnya ihracat ve ithalat 1950den 2006 ylna kadar 198 kat art
gstermitir. Dnya lkelerinin toplam ihracat 1950 ylnda 61, 1960 ylnda
128, 1970 ylnda ise 314 Milyar ABD Dolardr. 1950 ylndan 2006 ylnakadar Trkiyenin ise ihracat 325 kat, ithalat 488 kat art gstermitir.
Trkiyenin dnya ticaretindeki pay 1980li yllardan itibaren nemli lde
art gstermitir.
Soru 57: Trkiye'nin en ok ihracat ve ithalat yapt lkeler
hangileridir?
Trkiye'nin 2006 yl ihracatnda % 11.3 pay ile Almanya ilk srada yer
almakta, bu lkeyi % 8 ile ngiltere, % 7.9 ile talya, % 5.9 ile ABD, % 5.4
ile Fransa ve % 4.3 ile spanya izlemektedir. Trkiyenin 2006 yl
ithalatnda ise Rusya Federasyonunun pay % 12.8, Almanya'nn pay %
10.6, inin pay % 6.9, talya'nn pay % 6.2, Fransann pay % 5.2
olmutur. Bu lkeleri ABD, ran, Birleik Krallk, svire ve spanya
izlemektedir. (Ek 3)
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
36/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
27
Soru 58: Trkiye en ok hangi rnleri ihra etmektedir?
Harmonize sistemin fasllar dzeyinde yaplan deerlendirmeye greTrkiyenin 2006 yl ihracatnda motorlu kara tatlar grubu ilk srada yer
almaktadr. hracat byklne gre srasyla rme giyim eyas, kazanlar,
makineler, mekanik cihazlar, elektrikli makine ve cihazlar, demir elik ve
rlmemi giyim eyas motorlu kara tatlarn izleyen mal gruplardr. (Ek
4)
Soru 59: Trkiye en ok hangi rnleri ithal etmektedir?
2006 ylnda Trkiyenin en ok ithal ettii rn grubu, ierisinde ham
petrol ile doalgazn da bulunduu mineral yakt ve yalar olmutur. Bu
grubu kazanlar, makineler, mekanik cihazlar, demir elik, motorlu kara
tatlar, elektrikli makine ve cihazlar ile plastik ve plastik mamulleri
izlemitir. (Ek 5)
Soru 60: TK taraf
ndan hesaplanan d
ticaret endekslerihangileridir?
TK tarafndan aada belirtilen d ticaret endeksleri hesaplanmaktadr.
hracat miktar endeksi
hracat birim deer endeksi
thalat miktar endeksi
thalat birim deer endeksi
Soru 61: D ticaret miktar endeksi nedir?
D ticaret miktar endeksleri, fiyatlar sabit olmak kouluyla d ticaret
miktarlarnda meydana gelen deiimi lmektedir.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
37/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
28
Soru 62: D ticaret birim deer endeksi neyi ifade etmektedir?
Fiyat endeksi ile arasnda ne fark vardr?
D ticaret birim deer endeksi, ihracat ya da ithalat birim deerlerinde
meydana gelen deiimin lsdr. ki endeksin bilgi kayna farkldr.
Birim deer endeksleri d ticaret istatistiklerinden hesaplanmaktadr. Birim
deer endeksinde mallarn herhangi bir dneme ait ihracat ya da ithalat
toplam deerlerinin toplam miktarlarna blnmesiyle elde edilen ortalama
birim deerler kullanlarak endeks hesaplanrken, d ticaret fiyat
endekslerinde ihracat ve ithalat firmalardan iyi tanmlanm rnlerin
fiyatlar alnmaktadr. Bu nedenle birim deer endekslerindeki deiim,
gerek fiyat deiiminin yannda, ayn tarife numaras altnda farkl
zelliklerdeki rnlerin yer almasndan da kaynaklanabilmektedir. Bir
dnemde ucuz rnler arlkl olarak d ticarete konu olmuken, sonraki
dnemde daha pahal rnlerin ilem grmesi ya da tersi durum nedeniyle
birim deerler deiebilmektedir.
Soru 63: Hesaplanan d
ticaret endekslerinin bal
ca zelliklerinelerdir?
Endekslerin temel yl 2003dr.
Endeksler zincirleme yntemle hesaplanmaktadr.
Aylk, 3 aylk ve yllk olarak hesaplanmaktadr.
4 ayr snflamaya gre hesaplanmakta, ISIC.Rev 3
snflamasna gre yaymlanmaktadr.
Birim deer endeksleri ABD Dolar ve YTL para
birimlerine gre hesaplanmaktadr. Miktar endeksleri, deer endeksi ve birim deer endeksi
kullanlarak dolayl yntemle hesaplanmaktadr.
Birim deer endeksleri Fisher formlyle
hesaplanmaktadr.
Soru 64: D Ticaret Endeksleri hangi snflamalara gre
hesaplanmaktadr?
D ticaret endeksleri aadaki snflamalara gre hesaplanmakta, ancak,
Uluslararas Standart Sanayi Snflamasna (ISIC.Rev3) gre
yaymlanmaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
38/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
29
Uluslararas Standart Sanayi Snflamas ( ISIC. Rev 3)
Uluslararas Standart Ticaret Snflamas (SITC. Rev 3)
Geni Ekonomik Kategorilerin Snflamas (BEC) Avrupa Ekonomik Topluluunda Faaliyete Gre rnlerin
statistiki Snflamas (CPA)
Soru 65: Sabit bazl endeks ile zincirleme endeks arasnda ne fark
vardr?
Sabit ve zincirleme endeksler arasnda aadaki temel farkllklar
bulunmaktadr.
Sabit bazl endekslerde tek bir temel yl seilmekte ve
deitirilmemektedir. Zincirleme endekste ise her yl baz
yl deitirilmekte, bir nceki yl baz seilmektedir.
Sabit bazl endekste temel yl arlklar sabit olmakta,
zincirleme endekste ise her y
l a
rl
klar yenidenhesaplanmaktadr.
Sabit bazl endekslerde zamanla maddeler temsil
oranlarn yitirirken, zincirleme endekste maddeler ve
arlklar her yl yenilendiinden, bilgiler en son yapy
yanstmaktadr.
Soru 66: 2003 Temel Yll D Ticaret endekslerinde madde seimihangi kriterlere gre yaplm, endekse ka madde seilmitir?
Maddelerin endekse seilmesinde iki l kullanlmtr. Birinci l,
maddenin birim fiyat ynnden homojenliidir. Bunun iin forml aada
gsterilen Yzde Yaknlk ls (YY) kullanlm, YY 60 ve zerinde
olan rnler endekse seilmitir. Oran yze yaklatka ayn tarife
numarasnda ilem gren rnlerin homojenlii artmaktadr.
YY = [(Ortalama/ Standart sapma)/Ortalama)]*100
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
39/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
0
Madde seiminde kullanlan ikinci l, maddenin yl ierisinde en az 8 ay
d ticarete konu olmasdr.
Endeks hesaplamasnda ilk basamak olarak 12 haneli Gmrk Tarife
statistik Pozisyonlar (GTP) seilmitir.
hracat birim deer endeksine 2003 yl toplam ihracat deerinin % 87sini
oluturan 1767 madde, ithalat birim deer endeksine ise 2003 yl toplam
ithalat deerinin % 80,5ini oluturan 2103 madde seilmitir.
Soru 67: 2003 Temel yll d ticaret endekslerinde madde vesektr arlklar nasl hesaplanmaktadr?
Sektr arl iin, sektr deerinin endekste kapsanan sektrlerin toplam
deeri iindeki pay; madde arl iin ise, ilgili maddenin deerinin, ait
olduu sektrde endekse seilen maddelerin toplam deeri iindeki pay
kullanlmaktadr.
ISIC.Rev3 snflamasna gre ana sektrlerin 2003 ylndaki arlklar
aadaki gibidir.
3. Birim deer endekslerinde ana sektr arlklar, 2003
Arlk (%)
Sektr ad hracat thalatTarm ve Ormanclk 4.49 3.66
Balklk 0.17 0
Madencilik ve taocakl 0.99 13.02
malat sanayi 93.96 80.38
Dierleri (Hurda ve atklar) 0.39 2.94
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
40/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 68: 2003 temel yll birim deer endekslerinin
hesaplanmasnda hangi forml kullanlmaktadr?
Birim deer endeksleri formlleri aada verilen Laspeyres ve Paasche
endekslerinin geometrik ortalamas olan Fisher yntemiyle hesaplanmtr.
ILASPEYRES =
oo
o
QP
QPymi
*
*
IPAASCHE =
QymiP
ymiQPymi
o *
*
IFISHER=
QymiP
QymiPymiQPQPymi
ooo
o
*
*
*
*
Formllerde yer alan deikenler;
Qymi = y. yln m. aynda i. maddenin miktarn
Pymi = y. yln m. aynda i. maddenin ortalama kilogram fiyatn
Qo = i. maln temel yldaki miktarnQymi = y. yln m. aynda i. maddenin miktarn
Po = i. maln temel yldaki ortalama kilogram fiyatn
ifade etmektedir.
Soru 69: D ticaret miktar endeksleri nasl hesaplanmaktadr?
Miktar endeksleri hesaplanan deer ve birim deer endeksleri yardmyla
aadaki forml kullanlarak dolayl yoldan hesaplanmaktadr.
Miktar endeksi = (Deer endeksi/ Birim deer endeksi)*100
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
41/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
32
Soru 70: D ticaret deer endeksi neyi ifade etmekte, nasl
hesaplanmaktadr?
Deer endeksi, toplam ihracat ya da ithalat deerlerinde meydana gelen
deiimi lmektedir. Deer endekslerinin hesaplanmasnda temel yl ABD
Dolar deerleri kullanlmaktadr. Temel yl ABD Dolar deerlerinin 12 aylk
ortalamas 100 kabul edilerek aadaki formlle hesaplanmaktadr.
Deer endeksi = (Vymi / Voi)*100
Vymi= y. yln m. aynda i. sektrn Dolar deeri,
Voi= . Sektrn temel yl ortalama Dolar deeri
rnein; 2003 yl toplam ihracat 48 Milyar ABD Dolar ise aylk ortalama
ihracat 48/12= 4 Milyar ABD Dolardr
2005 Ocak ay ihracat 5 Milyar ABD Dolar olarak gerekletiinde
2005 Ocak ay deer endeksi = (5/4)*100= 125 olarak elde edilir.
Soru 71: Zincirleme endeksle hesaplanan birim deer endeksi
deerleri 2003 temel ylna nasl dntrlmektedir?
Zincirleme endeks ynteminde her yln endeksi ncelikle bir nceki yl
temel alnarak hesaplanmaktadr. Daha sonra bulunan endeks saylar link
edilerek 2003 temel ylna dntrlmektedir. Bu ilem iin, bir nceki yl
temel alnarak hesaplanan endeks says, bir nceki yla ait link edilmi
endeks says ile arplmaktadr.
Bu ilem iin aadaki forml kullanlmaktadr.
FUVI(2005/2003)=FUVI(2004/2003)*FUVI(2005/2004)
FUVI= Fischer birim deer endeksi
rnein; 2003 temel yla gre hesaplanm 2004 yl endeks says 105,2005 Ocak ay iin bulduumuz link edilmemi endeks says 110 ise,
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
42/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
2003 temel yla dntrlm 2005 Ocak ay endeks says =
(110*105)/100= 115.5 olarak hesaplanacaktr.
Soru 72: D ticaret endeksleri hangi amalarla kullanlmaktadr?
D ticaret endekslerinin en nemli kullanm alan ulusal hesaplar sistemidir.
Gerek retim gerekse harcamalar yntemiyle hesaplanan milli gelir
hesaplamalarnda ithalat vergilerinin, ihracatn ve ithalat deerlerinin sabit
fiyatlarla hesaplanmasnda kullanlmaktadr. Ayrca, ithalat fiyat endeksleri
retici fiyat endekslerinin (FE) bir tamamlaycs olarak ithal rnlerdeki
fiyat deiimi iin tamamlayc bir gstergedir.
Soru 73: TK tarafndan bugne kadar hangi temel yll d
ticaret endeksleri hesaplanmtr?
TK tarafndan bugne kadar aadaki d ticaret endeksleri
hesaplanmtr.
1968 temel y
ll
d
ticaret endeksleri (3 ayl
k), 1973 temel yll d ticaret endeksleri (3 aylk, 1984e
kadar),
1982 temel yll d ticaret endeksleri (1993 ylnda aylk
hesapland),
1989 temel yll d ticaret endeksleri (aylk),
1994 temel yll d ticaret endeksleri (aylk),
2003 temel yll d ticaret endeksleri (aylk, 3 aylk, yllk).
Soru 74: D ticaret endekslerinin sonularna naslulalmaktadr?
D ticaret endekslerinin sonular zet olarak haber blteni ile
yaymlanmaktadr. Haber blteninde yer almayan ayrntl bilgilere ya da
zaman serisi bilgilerine, Trkiye statistik Kurumuna bavurarak ya da TK
web sayfasndan dinamik sorgulama yoluyla ulamak mmkndr. TK
web sayfasnda 1982, 1989, 1994 ve 2003 temel yll d ticaret
endekslerinin sonular, hesaplanan snflamalara gre aylk, 3 aylk ve yllk
dnemler itibariyle ayrntl bir ekilde yer almaktadr.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
43/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
Soru 75: Avrupa Birlii lkelerinde hangi d ticaret endeksleri
hesaplanmaktadr? EUROSTAT ye lkelerden hangi endeksleri
istemektedir?
AB yesi lkelerin ounluu birim deer endeksi hesaplamakta ve
endekslerde genellikle Fisher yntemi uygulanmaktadr. retici fiyat
endeksleri, ithal rnlerdeki fiyat deiimlerini yanstmadndan Eurostat
ye lkelerden CPA snflamasna gre ithalat fiyat endeksi hesaplamalarn
istemektedir. Halen istenen endeksleri hesaplayarak Eurostata gnderen 6
lke bulunmaktadr: Bu lkeler Almanya, Finlandiya, talya, Hollanda, sve
ve Slovenyadr. Dier lkeler bu amala almalara balamtr. Fransa buendeksi 2009 ylnda tamamlamay hedeflemektedir. AB yesi lkeler d
ticaret endekslerini genellikle CPA veya SITC snflamasna gre
hesaplamaktadr. Resmi statistik Programnda Trkiyenin d ticaret fiyat
endekslerinin 2011 ylna kadar hesaplanmas ngrlmektedir.
D Ticaret statistikleri ve Endeksleri
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
44/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
3
Ek 1. Serbest blge listesi
1 Antalya Serbest Blgesi
2 Atatrk Hava Liman Serbest Blgesi
3 stanbul Deri Serbest Blgesi
4 Ege Serbest Blgesi
5 Mersin Serbest Blgesi
6 Trakya Serbest Blgesi
7 Trabzon Serbest Blgesi
8 Mardin Serbest Blgesi
9 Erzurum Serbest Blgesi
10 Menemen Deri Serbest Blgesi
11 Yumurtalk Serbest Blgesi
12 Rize Serbest Blgesi
13 Samsun Serbest Blgesi
14 Kayseri Serbest Blgesi
15 Avrupa Serbest Blgesi
16 Gaziantep Serbest Blgesi
17 Bursa Serbest Blgesi
18 Tubitak Teknoloji Serbest Blgesi
19 Kocaeli Serbest Blgesi
20 Denizli Serbest Blgesi
Ek
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
45/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
3
Ek 2. Seilmi lkelerin ihracat ve ithalat, 2006
hracat thalat
SraNo lke
Deer(Milyar
$) (%) lke
Deer(Milyar
$) (%)1 Almanya 1 112.0 9.2 ABD 1 919.4 15.5
2 ABD 1 038.3 8.6 Almanya 908.6 7.3
3 in 968.9 8.0 in 791.5 6.4
4 Japonya 649.9 5.4 ngiltere 619.4 5.0
5 Fransa 490.4 4.1 Japonya 579.6 4.7
6 Hollanda 462.4 3.8 Fransa 534.9 4.37 ngiltere 448.3 3.7 talya 437.4 3.5
8 talya 410.6 3.4 Hollanda 416.4 3.4
9 Kanada 389.5 3.2 Kanada 357.7 2.9
10 Belika 369.2 3.1 Belika 353.7 2.9
11 Gney Kore 325.5 2.7 Hong Kong 335.8 2.7
12 Hong Kong 322.7 2.7 spanya 316.4 2.5
13 Rusya Fed. 304.5 2.5 Gney Kore 309.4 2.5
14 Singapur 271.8 2.2 Meksika 268.2 2.2
15 Meksika 250.4 2.1 Singapur 238.7 1.916 Tayvan 223.8 1.9 Tayvan 203.0 1.6
17 SuudiArabistan
209.5 1.7 Hindistan 174.8 1.4
18 spanya 205.5 1.7 Rusya Fed. 163.9 1.3
19 Malezya 160.7 1.3 svire 141.4 1.1
20 svire 147.5 1.2 Avusturya 140.3 1.1
21 sve 147.4 1.2 Trkiye 139.6 1.122 Avusturya 140.4 1.2 Avustralya 139.3 1.1
23 BAE 139.4 1.2 Malezya 131.2 1.124 Brezilya 137.5 1.1 Tayland 128.6 1.0
25 Tayland 130.8 1.1 sve 126.7 1.0
26 Avustralya 123.3 1.0 Polonya 126.0 1.0
27 Norve 121.5 1.0 BAE 97.8 0.8
28 Hindistan 120.3 1.0 Brezilya 95.9 0.8
29 rlanda 111.1 0.9 ek Cumhuriyeti
93.2 0.8
30 Polonya 110.3 0.9 Danimarka 86.3 0.7
31 Endonezya 103.5 0.9 Endonezya 80.3 0.6
32 ekCumhuriyeti
95.1 0.8 Gney Afrika 77.3 0.6
33 Danimarka 92.8 0.8 Macaristan 77.0 0.6
34 Trkiye 85.5 0.7 rlanda 72.8 0.6
Ek
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
46/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
37
Ek 3. En ok ihracat ve ithalat yaplan 30 lke, 2006
hracat thalat
SraNo lke ad
Deer(Milyon
$) (%) lke ad
Deer(Milyon
$) (%)Toplam 85 535 100.0 Toplam 139 576 100.0
1 Almanya 9 686 11.3 Rusya Fed. 17 806 12.8
2 ngiltere 6 814 8.0 Almanya 14 768 10.63 talya 6 752 7.9 in 9 669 6.9
4 A.B.D. 5 061 5.9 talya 8 663 6.25 Fransa 4 604 5.4 Fransa 7 240 5.2
6 spanya 3 720 4.3 A.B.D. 6 261 4.57 Rusya Fed. 3 238 3.8 ran 5 627 4.08 Irak 2 589 3.0 ngiltere 5 138 3.79 Hollanda 2 539 3.0 svire 4 015 2.910 Romanya 2 350 2.7 spanya 3 833 2.711 B.A.E. 1 986 2.3 Gney Kore 3 556 2.5
12 Yunanistan 1 603 1.9 Japonya 3 217 2.3
13 Bulgaristan 1 568 1.8 Ukrayna 3 059 2.2
14 srail 1 529 1.8 Romanya 2 669 1.915 Belika 1 381 1.6 Belika 2 477 1.8
16 Ukrayna 1 121 1.3 Libya 2 297 1.6
17 ran 1 067 1.2 SuudiArabistan
2 252 1.6
18 Polonya 1 060 1.2 Hollanda 2 160 1.5
19 Cezayir 1 021 1.2 Cezayir 1 865 1.3
20 SuudiArabistan
983 1.1 Gney Afrika 1 793 1.3
21 svire 901 1.1 Bulgaristan 1 663 1.222 K.K.Trk.Cum. 885 1.0 Tayvan 1 649 1.2
23 Danimarka 827 1.0 Hindistan 1 579 1.1
24 sve 787 0.9 sve 1 488 1.125 Avusturya 710 0.8 Polonya 1 437 1.0
26 Msr 709 0.8 Macaristan 1 286 0.9
27 Kazakistan 697 0.8 Finlandiya 1 139 0.828 Azerbeycan 695 0.8 Avusturya 1 077 0.8
29 in 693 0.8 Yunanistan 1 045 0.7
30 Suriye 609 0.7 Endonezya 1 031 0.7
Dier lkeler 17 346 20.3 Dier lkeler 17 816 12.8
Ek
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
47/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
38
Ek 4. En ok ihracat yaplan fasllar, 2006
Srano Fasl Fasl ad
Deer(Milyon
$)
Toplam 85 535
1 87 Motorlu kara tatlar, aksam ve paralar 11 8862 61 rme giyim eyas ve aksesuarlar 6 9383 84 Kazanlar: makina ve cihazlar, aksam ve paralar 6 517
4 85 Elektrikli makina ve cihazlar, aksam ve paralar 6 3285 72 Demir ve elik 6 273
6 62 rlmemi giyim eyas ve aksesuarlar 4 7117 27 Mineral yaktlar, mineral yalar ve mstahsallar 3 5678 73 Demir veya elikten eya 3 3369 8 Yenilen meyveler, kabuklu yemiler, turungiller 2 38810 39 Plastik ve plastikten mamul eya 2 21411 63 Mensucattan mamul dier eya, kullanlm eya, paavralar 1 920
12 71 nciler, kymetli talar, mcevherler 1 82413 89 Gemiler, suda yzen tatlar 1 39914 52 Pamuk, pamuk iplii ve pamuklu mensucat 1 338
15 76 Alminyum ve alminyum eya 1 23416 40 Kauuk ve kauuktan eya 1 19217 25 Tuz, kkrt, toprak ve talar, allar ve imento 1 15518 20 Sebze, meyve, bitki paralar, sert kabuklu yemi konserveleri 1 12019 94 Mobilyalar, aydnlatma, reklam lambalar, prefabrik yaplar 1 102
20 54 Dokumaya elverili suni ve sentetik lifler 1 03721 55 Sentetik ve suni devamsz lifler 1 03422 68 Ta, al, imento, amyant, mika vb. maddelerden eya 892
23 74 Bakr ve bakrdan eya 81524 60 rme eya 75325 57 Hallar ve dier dokumaya elverili maddeden yer kaplamalar 743
26 7 Yenilen sebzeler ve baz kk ve yumrular 70727 69 Seramik mamulleri 69328 24 Ttn ve ttn yerine geen ilenmi maddeler 68529 70 Cam ve cam eya 68030 48 Kat ve karton:kat hamurundan kat ve kartondan eya 625
Dier fasllar 10 427
Ek
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
48/49
TK, D Ticaret statistikleri ve EndeksleriSorularla Resmi statistikler Dizisi - 2
39
Ek 5. En ok ithalat yaplan fasllar, 2006
Srano Fasl Fasl ad
Deer(Milyon
$)
Toplam 139 5761 27 Mineral Yaktlar, yalar ve rnleri 28 8592 84 Kazanlar: makina ve cihazlar, aksam ve paralar 18 9993 72 Demir ve elik 11 5254 87 Motorlu kara tatlar, aksam ve paralar 11 4085 85 Elektrikli makina ve cihazlar, aksam ve paralar 10 8816 39 Plastik ve plastikten mamul eya 6 918
7 71 nciler, kymetli talar, mcevherler 4 4068 29 Organik kimyasal mstahsallar 3 6429 30 Eczaclk
rnleri3 036
10 90 Optik, fotoraf, sinema, l, kontrol, ayar cihazlar, tbbi aletler 2 72311 74 Bakr ve bakrdan eya 2 46912 52 Pamuk, pamuk iplii ve pamuklu
mensucat2 090
13 48 Kat ve karton: kat hamurundan kat ve kartondan eya 2 043
14 76 Alminyum ve alminyum eya 1 79715 40 Kauuk ve kauuktan eya 1 55516 73 Demir veya elikten eya 1 48917 88 Hava tatlar, uzay aralar, aksam ve paralar 1 48918 55 Sentetik ve suni devamsz lifler 1 34919 38 Muhtelif kimyasal maddeler 1 29920 32 Debagat ve boyaclkta kullanlan hlasa, boya, macun, sakzlar 1 288
21 54 Dokumaya elverili suni ve sentetik lifler 1 20622 44 Aa ve aatan mamul eya: odun kmr 93523 15 Hayvansal ve bitkisel yalar ve bunlarn mstahzarlar 907
24 28 norganik kimyasal mstahsallar, organik, inorganik bileikler 881
25 31 Gbreler 78426 94 Mobilyalar, aydnlatma, reklam lambalar,prefabrik yaplar 734
27 33 Uucu yalar, rezinoitler, parfmeri,kozmetikler vb. 629
28 26 Metal cevherleri, cruf ve kl 61829 12 Yal tohum ve meyveler, sanayi bitkileri,saman, hayvan yemi 616
30 62 rlmemi giyim eyas ve aksesuarlar 580
Dier Fasllar 12 419
Ek
-
8/9/2019 DI TCARET STATSTKLER VE ENDEKSLER
49/49
Ek 6lgili bilgilere ulamak iin..
To reach the related information
erik/Content Biim/FormatHaber Blteni:Ulusal Veri Yaymlama takviminde belirtilen aklanma
periyodunda en gncel bilgilerin yer ald son haber bltenine ve ncekisaylarna, internet sayfamzn istatistikler/ D Ticaret/D Ticaret statistikleriBlmnn son haber blteni balndan ulaabilirsiniz.http://www.tuik.gov.tr/takvim/tkvim.zul#tb1News Bulletin: The latest news bulletin including the most recent data andprevious news bulletins can be reached from the heading of Latest News Bulletinin Foreign Trade / Foreign Trade Statistics ofhttp://www.turkstat.gov.tr/ingtakvim/tkvim.zul#tb1 according to the period of
National Data Release Calender.
Metin/Text
Tablo/TableGrafik/Graphic
Kat/PaperMS-ExcelMS-Word
Yayn: lgili yaynlar internet sayfamzda yer alan yayn kataloumuzdaninceleyebilir ve bilgi sat blmnden talep edebilirsiniz.http://www.tuik.gov.tr/yayinupload/kataloghttp://www.tuik.gov.tr/Satis.do?metod=GirisPublication: You can examine the related publications from the catalogue andrequest them from info market on our web site.http://www.turkstat.gov.tr/yayinupload/katalog.pdfhttp://www.turkstat.gov.tr/Satis.do?metod=Giris
Metin/TextTablo/TableGrafik/Graphic
Kat/PaperCD-RomPDF
Tablo: zet ve ayrntl tablolarna internet sayfamzn istatistikler/ D Ticaret/DTicaret statistikleri Blmnn veri balndan ulaabilirsiniz.Table:You can reach the summary and detailed tables from the heading of Datain Foreign Trade / Foreign Trade Statistics Section of Statistics page of our website.
Tablo/Table Excel
Veri taban: Dinamik sorgulama yapma imkan salayan veri tabanndaki ayrntlbilgi internet sayfamzn istatistikler D Ticaret/D Ticaret statistikleri/Veriblmndeki Dinamik Sorgulama veya veritabanlar balndan ulaabilirsiniz.http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp/Basla.do
Database: You can reach the detailed data in database providing dynamicsearch option on Databases heading or Dynamic Search on Data section ofForeign Trade / Foreign Trade Statistics on Statistics page of our web site.http://www.tuik.gov.tr/disticaretapp_ing/Basla.do
Tablo/Table ExcelPDFHtml
Mikro veri: Mikro verileri karlkl protokol ile kullanclara salanmaktadr.
Microdata: Microdata are provided to users by bilateral protocol.
Veri/Data
Tablo/Table
CD-ROM
ASCIIDBASEstatistik Bilgi Hatt: Dzenli olarak gncellenen zet bilgilerine,+ 90 312 410 0 410 numaral telefonun 8 ve 2 tulanarak otomatik sesli yantsisteminden ulaabilirsiniz.Statistics Information Line:You can reach the summary information updatedregularly from automatic voice response system of the phone number;+ 90 312 410 0 410/Ext 8 and 2
zet bilgi/Summaryinformation
Sesli YantSistemi/
Voice ResponseSystem
Mobil Telefon: Gncel bilgilerine TURKCELL ve AVEA hatl cep telefonlarndanDTI yazarak 3737ye ksa mesaj gnderebilirsiniz.http://www.tuik.gov.tr/jsp/3737/mobilIst3737.htmlMobile Phone:You can reach the updated information by sending SMS to DTI3737 from TURKCELL and AVEA cell phones.
http://www.tuik.gov.tr/jsp/3737/mobilIst3737.html
zet bilgi/Summaryinformation
KMS/SMS
TRT-Telegn Sayfas:Gncel zet bilgilerine haber blteni yaymlama takvimineparalel olarak TRT Telegn yaynndan ulaabilirsiniz.Sayfa: 590TRT Teleg n Page Y h th t i f ti f TRT
zet bilgi/Summaryinformation
Teletekst/Teletext
Ek