DİŞ GELİŞİMİ
description
Transcript of DİŞ GELİŞİMİ
DİŞ GELİŞİMİProf. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı
Diş gelişimi
İki diş grubu normal olarak gelişir.
1- Primer Dişlenme (Süt Dişleri)
2- Sekonder Dişlenme (Kalıcı Dişler)
Gelişim (Odontogenezis)
• Ağız ektodermi
• Mezoderm
• Nöral krista hücrelerinden gelişir.
Gelişim
• Diş minesi, ağız boşluğu ektoderminden gelişirken
• Diğer tüm dokular, mezoderm ve nöral krista hücrelerinden köken alan çevre mezenşiminden farklılaşır.
• Mandibula ve maksilla gelişen dişlere yer sağlamak için büyürken, yüzün şekli değişikliğe uğrar.
Odontogenezis
• Ektodermin üzerini örten nöral krista mezenşiminin uyarısı ile başlar.
• Bütün dişler aynı anda gelişmeye başlamazlar.
• İlk diş tomurcukları,ön alt çenede belirir.
• Sonra üst ön çenede görülür.
• Daha sonra her iki çenede arkaya doğru gelişir.
Odontogenezis
• Diş gelişimi, doğumdan sonra yıllarca devam eder.
• Dental lamina denilen “u” şekilli bantlar ilkel çenelerin kavislerini takip eder.
Odontogenezis
• Tomurcuk Safhası (Bud Stage)
• Kep Safhası(Cap Stage)
• Çan Safhası (Bell Stage)
Tomurcuk Safhası
• Her dental laminada, 10 çoğalma merkezi oluşur.
• Bunlar alttaki mezenşime doğru büyüyen diş tomurcuklarını meydana getirir.
• Bu diş tomurcukları süt dişleri olarak gelişir. Çocukluk döneminde dökülür.
• Her çenede 10 adet diş tomurcuğu olup, her tomurcuk bir süt dişini oluşturur.
Tomurcuk Safhası
• Süt dişi öncülerine sahip olan kalıcı dişlerin tomurcukları, dental laminanın derin bir devamı olarak yaklaşık 10. haftada görülmeye başlar.
• Kalıcı dişlerin tomurcukları, dile doğru süt diş tomurcukları yönünde gelişir.
• Süt dişi öncüleri olmayan kalıcı azı dişleri ise, dental laminaların arka uzantılarından tomurcuklar olarak gelişir.
Tomurcuk Safhası
• Kalıcı dişlerin tomurcukları, çoğunluğu fetal dönemde olmak üzere farklı zaman larda ortaya çıkar.
• 2. ve 3. kalıcı azı dişlerin diş tomurcuk ları,doğumdan sonra gelişir.
Kep Safhası
• Her diş tomurcuğu, dental papillanın ilkeli olan mezenşim tarafından baskılanarak kep şeklini alır.
• Gelişen dişin ektodermal kısmı olan mine organı, ileride mine üretimi yapar.
• Dental papilla denilen kep şekilli her dişin iç kısmı, diş pulpasının gelişmemiş şeklidir.
Kep Safhası
• Dental papilla ve mine organı diş germini oluşturur.
• Mine organının dış hücre tabakası: Dış mine epitelini
• Kebi döşeyen iç hücre tabakası: İç mine epitelini yapar.
Kep Safhası
• Mine epitel tabakaları arasında gevşek olarak dizilmiş hücrelerin merkezi çekirdek kısmına mine retikulumu denir.
• Gelişen dişi saran mezenşim, dental kese denilen damarlanmış kapsüler bir yapı oluşturmak için yoğunlaşır.
Dental Kese
• Sement
• Periodental ligamentin taslağını
Çan Safhası
• Mine organı farklılaşırken, gelişen diş bir çan şekline benzer.
• İç mine epiteline bitişik dental papilladaki mezenşim hücreleri, odontoblastlara farklılaşır.
• Dentin oluşur. Dentin kalınlaştıkça, odontoblast lar dental papillanın merkezine doğru çekilir fakat, odontoblastların parmak benzeri sitoplaz mik uzantıları olan odontoblastik uzantılar dentin içinde gömülü kalır.
İç Mine Hücreleri
• Bu hücreler (iç mine epitel hücreleri), dentinin üzerinde bulunan ve prizma şeklindeki mine üretme işlevine sahip ameloblast hücrelerine farklılaşır.
• Mine yapımı artarken, ameloblastlar dış mine epiteline doğru çekilir.
• Mine ve dentin oluşumu, dişin en tepesin den başlar ve oluşacak köke doğru ilerler.
Dental Kesenin İç Hücreleri
• Sementoblastlara farklılaşırlar sementi üretir.
• Sement, kök dentini üzerinde depolanır ve diş boynundaki mine ile birleşir.
• Dişler gelişip ve çeneler kemikleşirken, dental kesenin dış hücreleri de kemik yapımında aktifleşirler.
Diş Sürme
• Dişler gelişirken, ağız boşluğuna doğru devamlı yavaş bir harekete başlar.
• Alt dişler, üst dişlerden önce çıkar.
• Kızların dişleri erkeklerden önce çıkar.
• Çocuğun dişlenmesi, 20 süt dişini kapsar.
• Erginde ise 32’dir.
Diş Sürme
• Diş kökü büyürken,diş kronu giderek ağız epitelinden dışarı çıkar.
• Süren diş kronu etrafındaki ağız mukozası, diş etini oluşturur.
• Süt dişlerin çıkması 6-24.aylar
• 20 süt dişi 2. yaşın sonuna kadar sürer.
Kalıcı Dişler
• Kalıcı dişler gelişirken, karşılığı olan süt dişinin kökü, giderek osteoklastlar tarafından eritilir.
• Süt dişi düştüğünde, sadece kron ve kökün en üst kısmını içerir.
• 6 yaşında çıkmaya başlar
• Erken ergenlik dönemine kadar devam eder.
Klinik