Digestive system mutipoint

1

ระบบยอยอาหาร (Digestive System)

โดย ครสปรชา สงสกล

โรงเรยนฟากกวานวทยาคม

2

การยอยอาหาร (Digestion) สงมชวตทกชนด มความตองการหาอาหารเพอใหตนเองสามารถด ารงชพอยบนโลกได ดงนน เราสามารถจะจ าแนกสงมชวตตามการจดหาอาหารออกเปน 2 พวกใหญ ๆ คอ 1. Autotroph คอสงมชวตทสามารถสรางอาหารเองไดจากสารอนนทรย ไดแก การสงเคราะหดวยแสง (Photosynthesis) เชนพวกพชสเขยวตาง ๆ ไดพลงงานในการสงเคราะหดวยแสงโดยใชพลงงานจากแสงอาทตย และการสงเคราะหดวยปฏกรยาเคม (Chemosynthesis) เชน ในแบคทเรยบางชนด อาศยพลงงานจากปฏกรยาเคม 2. Heterotroph คอสงมชวตทสรางอาหารเองไมได ไดแก พวกสตวไดอาหารจากสงทสรางมาแลว เราสามารถแบงชนดของสตวตามเกณฑตางๆ ไดดงน แบงตามชนดของอาหารทกนเขาไป Herbivore สตวกนพช เชน กระตาย กอรลลา วว หอยทาก เปนตน Carnivore สตวทกนเนอ เชน เสอ แมว ฉลาม Omnivore สตวทกนทงพชและสตว เชน แมลงสาบ อกา และคน

3

จากภาพสงมชวตใด เปนพวก Herbivore

60

<Keypad will appear here based on shape and location of this rectangle.>

1

2 4

6

7

8

5

3

4

จากภาพสงมชวตใด เปนพวก Canivore

60


1

2 4

6

7

8

5

3

5

จากภาพสงมชวตใด เปนพวก Omnivore

60


1

2 4

6

7

8

5

3

6

ประเภทของการยอยอาหาร

1. การยอยภายในเซลล (Intracellular digestion) คอ การทเซลล น าอาหารเขาไปภายในจนท าใหเกดถงอาหาร (Food vacuole)แลวใชน ายอยยอยอาหารในเซลลนน 2.การยอยภายนอกเซลล (Extracellular digestion) คอ การท เซลลขบน ายอยออกมายอยอาหารนอกเซลลจนกลายเปนโมเลกลเลก ๆ แลวดดซมไปใชประโยชนตอไป

7

Time

r จากภาพจดเปนการยอยอาหารแบบใด

Intracellular digestion Extracellular digestion

8

ประเภทของทางเดนอาหาร

1.ทางเดนอาหารแบบสมบรณ (Complete digestive tract) ประกอบดวยชองเปด 2 ชอง ท าหนาทเปนปากและทวาร

หนกตามล าดบ

2.ทางเดนอาหารแบบไมสมบรณ (Incomplete digestive tract)

ประกอบดวยชองเปดเพยง 1 ชอง คอ อาหารเขาทางปากและ

กากอาหารออกทางเดยวกน

9

ภาพแสดงประเภทของทางเดนอาหาร

Two hole tube One hole sac

10

สมช. นระบบทางเดนอาหารแบบใด

Complete digestive tract

Incomplete digestive tract

30

11

การยอยอาหาร (Digestive System)

Complete digestive tract Incomplete digestive tract


Non digestive system Have Digestive system

Digestive system


12

หนาทของทางเดนอาหาร แบงออกเปน 4 ประการ คอ

1. การกน (Ingestion) เปนการน าอาหารเขารางกาย

2. การยอยอาหาร (Digestion) เปนการท าใหไดสารอาหารเพอน าไปใชได

3. การดดซม (Absorption) เปนการน าสารอาหารโมเลกลเลกเหลานน เขาสเซลล เพอเขาสระบบไหลเวยนตอไป

4 .การขบออก (Elimination หรอ Egestion) โดยจะขบสารทยอยไมได ออกเปนกากอาหาร

13

ภาพแสดงหนาทของทางเดนอาหาร

14

Egestion Digestion Ingestion Absorption

ล าดบหนาทของทางเดนอาหารตงแตเรมตนจนสนสด คอ

1 4 3 2


60

15

หนาทเหลานจะส าเรจไดตองม 3 กระบวนการน

1.การเคลอนไหว (Motility) เปนการคลกเคลาอาหารและผลกอาหารใหเคลอนไปตามทางเดนอาหาร

2.การหลง (Secretion) เปนการหลงน ายอยจากตอมมทอตามทางเดนอาหาร

3.การขนสง (Membrane transport) เปนกลไกการดดซมสารอาหาร รวมถงการขนสงไปยงเสนเลอดหรอทอ

น าเหลอง

16

ขนตอนของการยอยอาหาร

1.การยอยเชงกล (Mechanical digestion) เปนการยอยอาหารโดยการบดหรอเคยวเพอใหอาหารมขนาดเลกลง เชนใน vertebrate ใชฟนบดเคยว ในไสเดอนดนใชกน (Gizzard) บด เปนตน

2. การยอยเชงเคม (Chemical digestion) เปนการยอยอาหาร โดยใชน ายอย หรอเอนไซม (Enzyme) เขาชวย เพอใหอาหารมโมเลกลเลกทสด แลวจงท าการดดซมเขาสเซลลได

17

ด ารงชวตเปนผยอยสลายสารอนทรยในระบบนเวศสงมชวตเหลานสวนใหญ จะมการยอยอาหาร โดยปลอยเอนไซมออกมานอกเซลล เพอยอยสารอนทรย จนเปนสารอาหารโมเลกลเลก (Extracellular digestion) แลวจงดดซมเขาสเซลล

การยอยอาหารของจลนทรย

18



Intracellular digestion

Extracellular digestion

การยอยอาหารของเชอรา คอ

3

4

5

6


60

Non digestive system

Digestive system

1

2

19

การยอยอาหารของอะมบา

-มการน าอาหารเขาสเซลลรางกายโดยตรง -ยอยอาหารภายในเซลล (intracellular digestion) -เคลอนยายสารอาหารทยอยไดจาก food vacuole สไซโตพลาสม -ขบกากอาหารออกทาง anal pore

20

การยอยอาหารของพารามเซยม

-มการน าอาหารเขาสเซลลรางกายโดยตรง -ยอยอาหารภายในเซลล (intracellular digestion) -เคลอนยายสารอาหารทยอยไดจาก food vacuole สไซโตพลาสม -ขบกากอาหารออกทาง anal pore

21





การยอยอาหารของโปรโตซว คอ

3

4

5

6


60


Digestive system

1

2

22

การยอยอาหารของสตวทไมมทางเดนอาหาร

ฟองน า (Spongy) ฟองน ากนอาหารโดยการจบอนภาคอาหารขนาดเลกทปะปนอยในน าทะเล ซงถกพดพาผานรเลก ๆ ของชองน าเขา ถกกรองเขาไปในตวฟองน า โดย เซลลทมแฟลกเจลลมซงเรยกวา โคแอนโนไซต (Choanocyte) โบกน าผาน เขามาและใชเมอกจบอนภาคอาหารนน แลวใชกระบวนการฟาโกไซโทซส

จบอาหารเขาเซลลพรอมกบสรางฟดแวควโอล (Food vacuole) อาหารจะ ถกยอยและสงไปตามสวนตาง ๆ โดยเซลลอะมโบไซต (Amoeocyte)

23

ภาพแสดงการกนอาหารของฟองน า

24

Time

r

Choanocyte , Amoebocyte Spicule, Amoebocyte

Spongocoel, Amoebocyte Choanocyte,porocyte

ฟองน ามเซลลเกยวกบการยอยอาหาร คอ

25





การยอยอาหารของฟองน า คอ

3

4

5

6


60


Digestive system

1

2

26

Intracellular and extracellular digestion - พบในหนอนตวแบน(พลานาเรย) และ cnidarians(เชน แมงกะพรน, ไฮดรา)

-ม gastrovascular cavity ทเปนชองส าหรบน า, อาหาร และอากาศเขาสรางกาย

-ทางเขาและออกของอาหารเปนทางเดยวกน (incomplete digestive tract)

-หลงจากอาหารเขาส gastrovascular cavity จะมการปลอยเอนไซมจากเซลลออกมายอย เรยกการยอยนวา extracellular digestion

-อาหารทยอยแลวยงมขนาดใหญอย จะถก น าเขาสเซลลโดยวธ phagocytosis และยอยตอไป

27

ขนตอนการยอยแบบ extracellular digestion ในไฮดรา

29





การยอยอาหารของไฮดรา คอ

3

4

5

6


60


Digestive system

1

2

30

พลานาเรย (Planaria)

เปนสตวพวกหนอนตวแบนชนดหนงทด ารงชพอสระ จบเหยอโดยการปลอย เมอกออกมาและใชล าตวคลมลงบนตวเหยอ เหยอจะถกเมอกพนตวท าให เคลอนไหวไมได และจะใชงวงหรอฟารงซยนออกมาดดของเหลวในตวเหยอ เปนอาหาร หรอกลนเหยอเขาไปชองแกสโทรวาสควลารทแตกแขนงทอดยาว ไปตามล าตว เซลลตอมทอยตามผนงทางเดนอาหารจะปลอยเอนไซมออกมา ยอยอาหาร และชนสวนทยอยแลวจะมเซลลทผนงทางเดนอาหารโอบลอม อาหารเขาไปยอยภายในเซลลตอ สวนกากอาหารทยอยไมไดกจะกลบออกมา ทางปาก (ภาพท 1.9)

31

ภาพแสดงลกษณะทางเดนอาหารของพลานาเรย

32





การยอยอาหารของพลานาเรย คอ

3

4

5

6


60


Digestive system

1

2

33

พยาธใบไม (Fluke)

เปนสตวกลมเดยวกบหนอนตวแบน มทางเดนอหารคลายพลานาเรยมปากไมม

ทวารหนกลกษณะทางเดนอาหารไมมกงกานสาขามากบรเวณสวนหวม

อวยวะดดเกาะ (Oral sucker) ใชดดเลอดจากเหยอเขาปาก ตอจากปากเปน คอหอยและล าไสแยกออกเปนแขนง การยอยอาหารเปนการยอยแบบภายในเซลล

34





การยอยอาหารของพยาธใบไม คอ

3

4

5

6


60


Digestive system

1

2

35

พยาธตวตด (Tape worm)

เปนสตวกลมเดยวกบหนอนตวแบน บรเวณสวนหวมอวยวะ ดดเกาะหลายอนอยรอบ ๆ สวนหว เรยกวา สโคเลกซ

(Scolex) ไมมทางเดนอาหารจงตองดดซมสารอาหารทยอย แลวจากทางเดนอาหารของผถกอาศย (Host) เขาสรางกาย โดยไมตองยอย

36

ภาพแสดงโครงสรางของพยาธตวตด

37





การยอยอาหารของพยาธตวตด คอ

3

4

5

6


60


Digestive system

1

2

38

จากภาพสงมชวตใด มการยอยอาหารภายนอกและภายในเซลล

60


1

3

5

2

4

39

การยอยอาหารของสตวทมทางเดนอาหารสมบรณ หนอนตวกลม (Nematode)

เปนสตวพวกแรกทมทางเดนอาหารสมบรณ ประกอบดวย ปาก (Mouth) คอหอย(Pharynx) ซงมลกษณะเปนทอยาวทมกลามเนอบผนงหนามาก ชอง ภายในคอนขางแคบ การบบตว การคลายตวของกลามเนอบผนงฟารงซ จะท า ใหเกดแรงดด ท าใหอาหาร เคลอนเขาสล าไส (Intestine) ซงเปนทอยาวมลน ปดเปดระหวางล าไสกบคอหอย การยอยอาหารและดดซบอาหารเกดขนภาย ในล าไส การยอยอาหารเปนการยอยแบบภายนอกเซลล จากนนขบกากออก ทางทวารหนก (Anus) (ภาพท 1.12) ส าหรบหนอนตวกลมทเปนปรสต มกจะ กนเนอเยอตาง ๆ หรอกนอาหารทยอยแลวของผถกอาศย

40

ภาพทแสดงลกษณะทางเดนอาหารของหนอนตวกลม

ปาก คอหอย ล าไสเลก ไสตรง ทวารหนก

41





การยอยอาหารของหนอนตวกลม คอ

3

4

5

6


60


Digestive system

1

2

42

Time

r

หนอนตวแบน หนอนตวกลม

หนอนมปลอง หนอนแมลงวน

สตวกลมไหนทมระบบทางเดนอาหาร สมบรณเปนพวกแรกคอ

43

esophagus

crop

gizzard

intestine

ล าดบทางเดนอาหารของหนอนตวกลม คอ

3

4

5

6


60

mouth

pharyx

1

2

anus

rectum

7

8

stomach 9

44

Extracellular digestion in complex animals พบในสตวสวนใหญ ตงแตหนอนตวกลมจนถงสตวมกระดกสนหลง

-มทางเปดของปาก(mouth)และทวารหนก(anus) แยกกนเรยก complete digestive tract หรอ alimentary canal

-crop และกระเพาะอาหารท าหนาทเกบอาหาร (บางครงอาจมการยอย) -gizzard ท าหนาทบดอาหาร

ภาพทแสดงลกษณะทางเดนอาหารของหนอนมปลอง

45

esophagus

crop

gizzard

intestine

ล าดบทางเดนอาหารของหนอนมปลอง คอ

3

4

5

6


60

mouth

pharyx

1

2

anus

rectum

7

8

stomach 9

46

แมลง (Insect)

ทางเดนอาหารคลายกบพวกแอนเนลด แตอวยวะตาง ๆ เปลยนแปลงไปบาเพอ เพมประสทธภาพในการกนอาหาร หรอเพอใหเหมาะกบชนดของอาหาร เชน ปากของแมลง มหลายชนด มกใชน าลายในการดดอาหาร โดยยง ใชน าลายพนใสเลอดเพอไมใหเลอดแขงตว ยงจงดดไปใชได ผเสอดน าหวาน โดยใชงวงซงมวนเปนวงดดเขาไป สวนแมลงวนปลอยน าลายออกมาละลา อาหารแลวจงดดอาหารเขาปาก จงเหนไดวาการท าใหอาหารเปลยนสภาพม ขนาดเลกลงนนเรมตนทปาก

47

ภาพท 1.14 แสดงลกษณะปากของแมลงชนดตาง ๆ

48

หากน าตกแตนมาผาดทางเดนอาหาร จะพบวาประกอบดวยปาก (Mouth) ถดไปเปนคอ หอย(Pharynx) หลอดอาหาร (Esophagus) เปนทางเดนอาหารทคอย ๆ พองออกจนเปนถง ใหญเรยกวา ถงพกอาหาร (Crop) สองขางของหลอดอาหารมตอมน าลาย(Salivary gland) สขาว รปรางคลายกงไม สวนปลายของถงพกอาหารนมกระเปาะแขง ๆ เรยกวาโปรเวนตร คลส หรอกน (Proventiculus หรอ Gizzard) ภายในมหนามแหลม ๆ ยนออกไปรวมกน ตรงกลางมไวเพอใชกรองอาหาร สวนทตอกบกนมถงเลก ๆ รปรางคลายนวมอ 8 ถง เรยกวา แกสตรกซกา (Gastric ceca) เชอกนวาท าหนาทสรางน ายอย ชวงนจะตอกบ ทางเดนอาหารสวนกลาง (Mid gut) ตอนกลางของล าตวจะมอวยวะก าจดของเสย เรยกวา หลอดมลพเกยน (Malpighian tubule) เปนเสนฝอยบาง ๆ สเหลองอยกนเปนกระจก ถดไปเปนโคลอน (Colon) เปนสวนหนงของล าไสใหญ สงกากอาหารไปยงไสตรง (Rectum) แลวจงเปดออกททวารหนก (Anus) (ภาพ)

49

ภาพแสดงลกษณะทางเดนอาหารของตกแตน

50

esophagus

crop

Proventiculus

Gastric ceca

ล าดบทางเดนอาหารของแมลง คอ

3

4

5

6


60

mouth

pharyx

1

2

anus

rectum

7

8

Midgut

intestine

9

0

51

ปลา (Fish) • เปนสตวทมกระดกสนหลง ปลากนอาหารหลากหลายชนด สามารถแยก

ออกเปนกลมใหญ ๆ ไดแก แพลงกตอน พช สตว ปลาทกนอาหารแตละชนดจะมความแตกตางของอวยวะยอยอาหารตงแตลกษณะของปาก ฟน และทางเดนอาหาร

• ปลาทกนแพลงกตอนเปนอาหาร ตวอยางเชนปลาท (Reatrelliger spp.) ปลาอกแล (Sardinella spp.) ปลาแปน (Leiognathus spp.) ปลาเหลานมฟนขนาดเลกมาก หรอไมมฟนเลย นอกจากนนขากรรไกรกไมแขงแรง ปลาแปนมปากขนาดเลก แตยดออกไมได สวนปลาปากแตร (Fistularidae) ปากคลายหลอดดด ส าหรบดดกนแพลงกตอน

52

• ปลาตะเพยนปลาในมฟนบดบรเวณคอหอยส าหรบบดพชน าหรอสาหรายทกนเขาไปใหละเอยด

• ปลาพวกมปากแขงแรง เชน ปลกนกแกว ปลาสลดหน มฟนขดมลกษณะคลาจะงอยปากนก เพอใชขดกนสาหรายทอยในหนปะการง

• ส าหรบปลาลาเหยอ เชน ปลาอนทรย ปลาปากคม สวนมากมขากรรไกรทงลางและบนแขงแรงด มฟนแหลมคม มองเหนไดชดเจน ปลาพวกนจบเหยอทละตวพวกปลากระเบน มฟนแผงแขงแรง จนสามารถใชขบเปลอกหอยใหแตกเพอกนเนอหอย

• ส าหรบทพนปากมลนขนาดเลกมาทไมใชงาน ท าหนาทรบสมผสอาหาร เมออาหารเขาปากแลวกจะเคลอนผานคอหอยหลอดอาหาร กระเพาะอาหารล าไส ไพโลรกซกา (Pyloric ceca) พบเฉพาะปลากนเนอ และออกมาทางทวารหนก โดยการยอยอาหาร จะอาศยตอมสรางน ายอย ทประกอบดวย ตบ(Liver) ซงมถงน าด(Gall bladder) เกบน าด และตบออน (Pancreas) สรางน ายอย

53

ภาพแสดงลกษณะทางเดนอาหารของปลา

54

esophagus

crop

gizzard

S.intestine

ล าดบทางเดนอาหารของปลา คอ

3

4

5

6


60

mouth

pharyx

1

2

anus

rectum

7

8

stomach

L.intestine

9

0

55

นก (Bird) • นกกนอาหารทมพลงงานสงและมการยอยอาหารอยางรวดเรว นกไมมฟน

และตอมน าลายเจรญไมด แตสามารถสรางเมอกส าหรบคลกเคลาอาหารและหลอลน ลนมตอมรบรสนอยแตกรบรสไดบาง คอหอยสน หลอดอาหารคอนขางยาวมผนงกลามเนอตอนปลายมกระเพาะพกอาหาร (Crop) มหนาทเกบอาหาร และน าไปยอยในกระเพาะอาหาร (Stomach หรอ Proventriculus)

• สรางน ายอย ถดไปเปนกระเพาะบดหรอกน (Gizzard) มกลามเนอหนาผนงดานในเปนสนใชบดอาหาร นอกจากนนกยงมการกลนกอนกรวดขนาดเลกเขาไปชวยในการบดอาหาร ถดไปเปนล าไสเลก ล าไสใหญ และโคลเอกา (ภาพท 1.17)

56

ภาพท 1.17 แสดงลกษณะทางเดนอาหารของนก

58

esophagus

crop

gizzard

S.intestine

ล าดบทางเดนอาหารของสตวปก คอ

3

4

5

6


60

mouth

pharyx

1

2

anus

rectum

7

8

stomach

L.intestine

9

0

59

การยอยอาหารในกระเพาะอาหารของสตวเคยวเออง 1)เรมแรกววจะเคยวและกลนหญา ในรปของbolus เขาสrumen

2)bolusบางสวนอาจเคลอนเขาสreticulum ทงrumenและreticulum มsymbiotic prokaryotesและprotistsท าหนาทยอยเซลลโลส และหลงกรดอะมโนออกมา

3)อาหาร(cud)บางสวนจาก(2)จะถกน ากลบออกมาเคยวใหม

4)ววจะกลนcudจาก(3)กลบเขาสกระเพาะสวน omasum ทมการดดน ากลบ

5)cudทมปรมาณจลนทรยมากๆ จะเคลอนสกระเพาะสวน abomasum กระเพาะสวนนมการ หลงเอนไซมออกมายอยอาหาร ดงนนอาจถอไดวาสวนนเปนกระเพาะอาหารทแทจรง และ 3 สวนแรกถอเปนสวนขยายของหลอดอาหาร

อาหาร ปาก เคยว

เคยวเออง

กลน

กลน หลอดอาหาร

กระเพาะอาหารสวนรแมน มแบคทเรยและโพรโทซวชวยยอยเซลลโลส นอกจากนจลนทรยยงสงเคราะหกรดอะมโนจากยเรย และแอมโมเนยทเกดจากการหมกรวมทงสงเตราะห กรดไขมนและวตามนบ 12 ดวย

การบบตวยอนกลบ

กระเพาะอาหารสวนอะโบมาซม ท าหนาทหลงเอนไซมออกมายอยอาหาร

กระเพาะอาหารสวนโอมาซม ท าหนาทบดและผสมอาหาร

กระเพาะอาหารสวนเรตควลม ท าหนาทบดและผสมอาหาร

ล าไสเลก ท าหนาทยอยและดดซมอาหาร

ล าไสใหญ ทวารหนก

การยอยอาหารตามปกต

การเคยวเออง

แผนภาพแสดงการเคลอนของอาหารผานทางเดนอาหาร และการเคยวเอองในสตวเคยวเออง

ส ารอก

61

เสนทางยอยอาหารตามปกต เสนทางการส ารอกอาหาร

เสนทางการกลนอาหารทส ารอก

62

กระเพาะอาหารของสตวเคยวเออง

1. รเมน (Rumen) หรอกระเพาะผาขรว

63

2. เรตควลม (Reticulum) หรอกระเพาะรงผง

64

3.โอมาซม (Omasum)หรอกระเพาะสามสบกลบ

65

4. แอบโอมาซม (Abomasum) กระเพราะแทจรง

66

ภาพแสดงลกษณะกระเพาะอาหารของสตวเคยวเออง

67

omasum

abomasum

ล าดบเสนทางอาหารในกระเพาะของสตวเคยวเออง คอ

3

4


60

rumen

reticulum

1

2

68

omasum

abomasum

เสนทางส ารอกอาหารในววเพอมาเคยวอกครง คอ

3

4


60

rumen

reticulum

1

2

69

omasum

abomasum

กระเพาะของสตวเคยวเอองสวนใดเปลยนแปลง มาจาก esophagus(หลอดอาหาร) คอ

3

4


60

rumen

reticulum

1

2

70

Time

r

rumen , abomasum reticulum, rumen

omasum, abomasum reticulum, omasum

สวนใดในกระเพาะสตวเคยวเออง ทมภาวะ mutulism ของสงมชวต

71

Time

r

Bacteria Protozoa

Anabena Bacteria & Protozoa

ภาวะ mutulism ในสตวเคยวเออง คอสงมชวตใด

72

omasum

abomasum

จบคกระเพาะของสตวเคยวเออง(วว ควาย)

rumen

reticulum

กระเพาะรงผง

กระเพาะสามสบกลบ

กระเพาะทแทจรง

กระเพาะผาขรว

1 2 3 4 5 6 7 8 9

73

กระบวนการกนอาหาร (food processing) ประกอบดวย

1. Ingestion (การกน) การน าอาหารเขาสรางกาย 2. Digestion (การยอย) การท าใหอาหารทกนเขา ไปมขนาดเลกลง 2.1 Mechanical digestion -การเคยว 2.2 Chemical digestion -การยอยโดยเอนไซม 3. Absorption (การดดซม) 4. Elimination (การขบออก)

74

esophagus

crop

gizzard

S.intestine

ล าดบทางเดนอาหารของคน คอ

3

4

5

6


60

mouth

pharynx

1

2

anus

rectum

7

8

stomach

L.intestine

9

0

75

ระบบทางเดนอาหารของคน

ประกอบดวย 1. ชองปาก (oral cavity) 2. คอหอย (pharynx) 3. หลอดอาหาร (esophagus) 4. กระเพาะอาหาร (stomach) 5. ล าไสเลก (small intestine) 6. ล าไสใหญ (large intestine or colon) 7. ล าไสตรง (rectum) 8. ทวารหนก (anus)

76

ชองปาก (oral cavity)

-ในชองปากมตอมน าลาย 3 ค -น าลายประกอบดวยสารไกลโคโปรตน ทมลกษณะลน เรยก mucin มบทบาท ในการท าใหอาหารลน กลนงาย ปองกนเยอบชองปากและฟนไมใหผ

-ในน าลายมน ายอย amylase ส าหรบยอยแปงและไกลโคเจน

-ลนในชองปากท าหนาทคลกเคลาอาหารใหเปนกอนเรยก bolus

77

The major salivary glands

78

• ม 3 ค อยขางกกห ใตลน และใตขากรรไกร • ผลตน าลายวนละประมาณ 1-1.5 ลตร • น าลายมน าเปนองคประกอบรอยละ 99.5 ม pH 6.2-7.4 • มสวนประกอบทเปนเมอก ท าหนาทหลอลนอาหาร • มเอนไซมอะไมเลสยอยแปง

ตอมน าลาย

79

ตอมน าลายท าหนาทสรางและขบน าลายออกมาปนกบ Secretion จากตอมอนๆ ของปาก แลวรวมกน เรยกวา น าลาย (Saliva) น าลายมฤทธเปนดาง และมเอนไซม ชนดหนงชอ Ptyalin ซงชวยยอยแปงใหเปน Maltose สวนประกอบของน าลาย 1. Ptyalin enzyme จาก Serous cell สงเคราะหในไรโบโซม ท าหนาทยอยแปง 2. Lysosomal enzyme ชวยท าลายแบคทเรยในปาก 3. Mucin เปนสารเมอกผลตจาก Mucous cell ชวยหลอลนในปากและ ท าใหอาหารยดกนเปนกอน 4. Electyrolyte สวนมากเปน โซเดยม โปแตสเซยม คลอไรด ไบคารบอเนต

เพมเตม

80

• Parotid gland พบไดทบรเวณกกห ผลตน าลาย ชนดใสชนดเดยว • Submaxillary gland หรอ Submandibular gland พบไดทบรเวณ

ขากรรไกรลาง ผลตน าลายทงชนด เหนยว และ ใส แตชนดใสจะมากกวา เปนตอมทสรางน าลายไดมากทสด

• Sublingual gland ขนาดเลกทสด พบไดทบรเวณใตลน ผลตน าลายทงชนด เหนยว และ ใส แตชนดเหนยวจะมากกวา

เพมเตม

81

Time

r

Tongue Sublingual gland

Parotid gland Submandibular gland

ตอมน าลายคใดสรางชนดใส อยางเดยว

82

Time

r

Amylase, carbohydrate Amylase, protein

Amylase, lipid Amylase, all substrate

ตอมน าลาย 3ค (6ตอม) สราง enzyme ใด จะยอยอาหารประเภทใด

83

Time

r

mouth stomach

Small intestine Large intestine

บรเวณใดถอวาเปนการยอยเชงเคม (Chemical digestion) เปนครงแรก

84

Time

r

แปง มอลโทส กลโคส เดกซทรน ซโครส กลโคส

มอลโทส กลโคส เดกซทรน มอลโทส กลโคส ซโครส

เมอเคยวขาวไปนาน ๆ ขาวทเคยวจะประกอบดวยสารประเภทใด ตามล าดบ

85

ฟน • ฟนแตละซม 2 สวน คอ ตวฟน (crown) และรากฟน (root)

• สวนนอกสดของตวฟน คอ สารเคลอบฟน ( enamel)

• ถดมาเปนชนเนอฟน ( dentine) และโพรงฟน ( pulp cavity )

สวนประกอบตางๆ ของฟน

86

I M P C

I M P C

M I C P

M I C P

2 1

2 1

2

2 3

3 3 2 1 2

3 2 1 2

ฟนตด ฟนฉก กรามหนา

กรามหลง

87

จากภาพสงมชวตใด มฟนฉก canine เจรญด

60


1

3

2

88

สตรฟนของคน ล าดบ/จ านวน ถกตองหรอไม

ถกตอง

ไมถกตอง

30

I M P C

I M P C

M I C P

M I C P

2 1

2 1

3

3 2

2 2 3 1 2

2 3 1 2

89

Time

r

สงเสยงไดดขน ดหนาตาดขน

หายใจไดงายขน ปรบตวไดกบอาหารตางชนด

ในการพฒนาฟนกรามมประโยชนส าหรบสตวในการ ?

90

คอหอยและหลอดอาหาร(pharynx and esophagus)

1.เมอไมมอาหาร esophageal sphincterหดตว epiglottisยกขน glottisเปด -ทางเดนหายใจเปด -ทางเดนอาหารปด

2.เมออาหารมาถงคอหอยจะกระตนการกลน กลองเสยง(larynx)และ glottisยกตวขน epiglottisเคลอนตวลงมาปด -ทางเดนหายใจปด -ทางเดนอาหารเปด

3.esophageal sphincterคลายตวอาหารเคลอนสหลอดอาหาร

4.กลามเนอหด-คลายตวเปนจงหวะ(peristalsis)ดนอาหารจากหลอดอาหาร สกระเพาะอาหาร

91

Time

r

กนอาหารเอาไวในกระเพาะในชวงยอยอาหาร

กนอาหารไมใหลงไปยงปอด

เปนแหลงสรางเอนไซมส าคญ ท าหนาทดดซมอาหาร

Epiglottis หรอฝาปดกลองเสยงท าหนาทอยางใดในระบบยอยอาหาร

92

Time

r

ได เพราะมหลอดลมกบหลอดอาหารแยกกน

ได เพราะม epiglottis ปดหลอดลม

ไมได เพราะม epiglottis ปดหลอดลม

ไมได เพราะม epiglottis ปดหลอดอาหาร

ทานสามารถทจะกลนน าลายพรอม ๆ กบหายใจไดหรอไม

93

Large intestine

Stomach

Mouth

Anus

การเกด peristalsis หรอการบบตวและคลายตวแบบ ระลอกคลน จะเกดขนทอวยวะใด

3

4

5

6


60

Esophagus

Small intestine

1

2

94

การยอยอาหารในชองปากของคน

95

Time

r

ปาก กระเพาะอาหาร

ล าไสเลกตอนตน ล าไสเลกตอนกลาง

แปง ถกยอยครงแรกทอวยวะใด

96

การยอยอาหารในกระเพาะอาหาร

• อยภายในชองทองดานซาย ใตกระบงลม • มผนงกลามเนอหนา แขงแรงมาก ยดหยนไดด • ขยายความจไดถง 500-2,000 ลบ.ซม. • มกลามเนอหรด 2 แหง คอ ตดกบหลอดอาหาร และบรเวณตอกบล าไสเลก • ผนงดานในของกระเพาะอาหารบดวยเซลลบผว 3 ชนดอยใน pH เปนกรด

97

กระเพาะอาหาร (stomach)

98

Circular layer Longitudinal layer

ล าดบของกลามเนอ(muscularis)กระเพาะอาหารจากนอกสดเขาไปดานในตามล าดบคอ

2 3


60

Oblique layer 1

99

ลนทปองกนอาหารไหลยอนกลบจากกระเพาะอาหาร (stomach)

<Keyboard will appear here based on shape and location of this rectangle.>

100

กระเพาะอาหาร(stomach)

ตอมแกสตรก (gastric gland) ประกอบดวยเซลล 3 ชนด

1.mucous cell หลงเมอกปองกนไมให เซลลกระเพาะถกยอย

2.parietal cell หลงกรดเกลอ (HCl)

3.chief cell หลง renin & pepsinogen กรดเกลอเปลยน pepsinogen เปน pepsin

acid chyme สวนผสมของอาหารท กลนลงไปกบน ายอย

101

chief cell

จบคเซลลทท าหนาทเกยวกบการยอยอาหารในกระเพาะอาหาร

mucous cell

parietal cell

สรางเมอกปองกนไมใหเซลลกระเพาะถกยอย

สรางกรดเกลอ (HCl)

สราง pepsinogen

1 2 3 4 5 6 7 8 9

102

โครงสรางกระเพาะอาหาร

103

Time

r

Cl , Mucous Cell HCL , Parietal Cell

HCL , Chief Cell Cl , Parietal Cell

การเปลยน pepsinogen ไปเปน pepsin ตองใชสารใดจากเซลลใดเปนผสราง ตามล าดบ

104

Time

r

prorenin pepsinogen

renin Prorenin, pepsinogen

ขอใดจดเปน proenzyme (ไมพรอมท างาน)

105

lipase amylase

น ายอยใดตอไปนไมใชน ายอยในกระเพาะอาหาร

3 5


60

renin pepsinogen 1 2

106

สรปการยอยอาหารในกระเพาะอาหาร

ฮอรโมนแกสตรน

กรดไฮโดรคลอรก เพปซโนเจน

เพนซน

พนธะเพปไทด

พอลเพปไทดขนาดเลก + ไดเพปไทด + กรดอะมโน

กระเพาะอาหาร

อาหาร

กระตนการหลง

ยอย

ได

ผนงกระเพาะ หลง

&

107

Time

r

โกรทฮอรโทน วาโซเพลสซน

แอนตไดยเรตกฮอรโมน แกสตรน

ฮอรโมนใดเกยวของกบการยอยอาหารทกระเพาะอาหาร

108

Time

r

เผอก เนย

ปลา น าผง

สงทจะถกยอยสลายไดดในน ายอยจากกระเพาะอาหารคน คอ

109

Time

r

คารโบไฮเดรต ไขมน

โปรตน ไขมนและโปรตน

หากปราศจากกระเพาะอาหาร อาหารประเภทใดทจะไดรบความกระทบกระเทอนตอกระบวนการยอยอาหารมากทสด

110

การยอยอาหารในกระเพาะอาหารของคน

111

Time

r

ปาก กระเพาะอาหาร

ล าไสเลกตอนตน ล าไสเลกตอนกลาง

โปรตนยอยครงแรกทอวยวะใด

112

• อาหารทยอยแลวบางสวนและยงไมไดยอยจะเคลอนผาน กลามเนอหรดของกระเพาะอาหารเขาสล าไสเลก • ล าไสเลกมลกษณะเปนทอ 6-7 เมตร แบงเปน 3 สวน 1. ดโอดนม ยาวประมาณ 25 cm.

2. เจจนม ยาวประมาณ 2.50 m.

3. ไอเลยม ยาวประมาณ 4 m.

• การยอยอาหารในล าไสเลกเกยวของกบการท างานของตบออน และผนงล าไสเลก

การยอยอาหารในล าไสเลก

113

ilium jejunum

Small intestine เรยงตามล าดบกอนหลงคอ

2 3


60

duodenum 1

114

ilium jejunum

Small intestine เรยงตามล าดบยาวไปสน คอ

2 3


60

duodenum 1

115

ล าไสเลก(small intestine)

-เปนสวนทมการยอยและดดซมอาหาร มากทสด

-เปนสวนทยาวทสดของทางเดนอาหาร ในคน ยาว 6 ม.

-สวนตนของล าไสเลกเรยก duodenum ยาว 25ซม. ท าหนาทรบอาหาร(acid chyme)จากกระเพาะอาหาร และยอยตอโดยอาศยน ายอยจากตบออน น าดจากตบและถงน าด และน ายอยจากล าไสเลกเอง

116

duodenum

ilium

jejunum

Time

r บรเวณใดของล าไสเลกทมการยอยอาหารมากทสด

117

duodenum

ilium

jejunum

Time

r

บรเวณใดของล าไสเลกทมการดดซมอาหาร มากทสด

118

ไขมน

จบคการยอยอาหารในคน สารอาหารถกยอยครงแรกท ใด

โปรตน

คารโบไฮเดรต

ล าไสเลก

ปาก

กระเพาะอาหาร

1 2 3 4 5 6 7 8 9

119

การยอยโปรตนในล าไสเลกของคน

-เมออาหารจากระเพาะอาหารเขาสล าไสเลกในสวนดโอดนม ดโอดนมจะสรางฮอรโมนมากระตนตบออนใหสรางสารโซเดยมไฮโดรคารบอเนต ซงมฤทธเปนเบสปลอยออกมาสดโอดนม เพอลดความเปนกรดของอาหาร

ในล าไสเลกม peptidase enzyme 2 ชนด 1.Endopeptidase สลายพนธะเปปไทดในสายโปรตน เชน trypsin, chymotrypsin 2.Exopeptidase สลายพนธะเปปไทดจากปลายดาน นอกของสายโปรตน เชน carboxypeptidase, aminopeptidase (สรางจากเซลลล าไสเลก)

-dipeptidase ยอย dipeptide

121

การท างานรวมกนของเอนไซมจากตบออนและล าไสเลกสรางน ายอยโปรตน

122

• ตบออนสรางเอนไซมอะไมเลสแลวสงมาทล าไสเลก เพอยอยแปงไกลโคเจนและเดกซทรนใหเปนมอลโทส • เซลลผนงดานในล าไสเลกสวนดโอดนม จะผลตเอนไซมมอลโทสยอยมอลโทส • ผนงล าไสเลกผลตเอนไซมซเครสยอยซโครส ใหเปนกลโคสและฟรกโทส และเอนไซมแลกเทส ยอยแลกเทสใหเปนกลโคส และกาแลกโทส

การยอยคารโบไฮเดรต

ใหนกเรยนจดกลมเอมไซมวาสรางจากอวยวะใด?

lipase

enterokinase

chymotrypsin

dipeptidase

trypsin renin

amylase

carboxypeptidase

amylase pepsin

tripeptidase

stomach Small intestine pancrea

aminopeptidase multase sucrase lactase amylase

lipase

lipase

60

ใหนกเรยนจดกลมเอมไซมวายอยสารอาหารประเภทใด ?

lipase

enterokinase

chymotrypsin

dipeptidase

trypsin renin carboxypeptidase

amylase pepsin

tripeptidase

แปง โปรตน ไขมน

aminopeptidase multase

sucrase

lactase

60

pepsinogen

125

การยอยไขมนในล าไสเลกของคน

• ตบท ำหนำทสรำงน ำด (bile) เกบไวทถงน ำด ( gall bladder ) • น ำดมสวนประกอบทส ำคญคอ เกลอน ำด (bile salt) ชวยใหไขมนแตกตวเปนหยดไขมนเลกๆ และแทรกรวมกบน ำไดในรป อมลชน (emulsion) • ตบออนและเซลลทผนงล ำไสเลกจะสรำงเอนไซมลเพส ซงจะยอยไขมนทอยในรปอมลชนใหเปนกรดไขมนและกลเซอรอล • เกลอน ำดถกดดซมทล ำไสใหญ เพอใหตบน ำกลบมำใชใหม

126

Time

r

bile pepsinogen

amylase trypsinogen

ขอใดไมจดเปนน ายอย (enzyme)

127

Time

r

liver pancrea

Small intestine stomach

อวยวะใดไมไดสรางน ายอย (enzyme)

128

Time

r

น าดไมท าปฏกรยาทางเคมกบสารตงตน

เมอน าดท าปฏกรยากบสารตงตนแลว สภาพของน าดเปลยนไป

ปฏกรยาระหวางน าดกบสารตงตนไมมน าเขารวม

ปฏกรยาเคมของน าดกบสารตงตนไมใหพลงงานออกมา

เหตทเราไมถอน าดเปนเอนไซม เพราะ

129

Time

r

ตบ กระเพาะอาหาร กระเพาะอาหาร ตบออน

ล าไสเลก ตบออน ล าไสเลก กระเพาะอาหาร

ตบออน

อวยวะใดสรางน ายอยสารอาหารไดทงโปรตน คารโบไฮเดรต และไขมน

130

Time

r


ล าไสเลก ตบออน ล าไสเลก กระเพาะอาหาร ตบ

ออน

อวยวะใดสรางน ายอยเปรยบเสมอน lysosome

131

การยอยอาหารในล าไสเลกของคน

sucrase, maltase, lactase

132

Time

r

Amylase,Pepsin,Trypsin

Trypsin,Amylase,Pepsin

Pepsin,Amylase,Trypsin

Trypsin,Pepsin,Amylase

A,B และ C ควรเปน enzyme ใด ตามล าดบ

1 2 3

133

Time

r


ล าไสเลก ตบออน ล าไสเลก กระเพาะอาหาร

ตบออน

อวยวะใดทสามารถผลตไดทงน ายอยและฮอรโมน

134

การดดซมอาหารในล าไสเลกของคน

-การดดซมสารอาหารสวนใหญเกดทล าไสเลก(jejunumและileum) -เกดเลกนอยทล าไสใหญ

• ความหนาแนนของวลลส 20-40 หนวยตอ 1 ตร.มม.ภายในวลลสมหลอดเลอดฝอยและทอน าเหลอง

135

การดดซมอาหาร • เปนกระบวนการน าสารอาหารเขาสเซลล

กระเพาะอาหาร • ดดซมสารทละลายในลพดไดด เชน แอลกอฮอล และยาบางชนด

ล าไสเลก • ดดซมสารอาหาร น า วตามน และแรธาตๆ • ผนงดานในของล าไสเลกบดวยเซลลบผวชนเดยว เรยกวา วลลส (vilus) ท าหนาทดดซมสารอาหาร

136

กรดอะมโน มอโนแซคคาไรด

ไมโครวลลส

หลอดเลอดฝอย

ตบ หวใจ

อวยวะ รางกาย

การดดซมสารอาหารโปรตน และน าตาล

137

กรดไขมน+กลเซอรอล

ไมโครวลลส

ไตรกลเซอไรด

หลอดน าเหลองฝอย หวใจ

อวยวะ/ รางกาย

ทวลลส

การดดซมสารอาหารพวกไขมน

138

การล าเลยงสารพวกน าตาล โปรตน ผานทางหมายเลขใด


139

การล าเลยงสารพวกไขมน ผานทางหมายเลขใด


140

• ยาวประมาณ 1.50 เมตร ประกอบดวยสวนโคลอน ไสตรง (rectum) และทวารหนก (anus)

ล าไสใหญ (lage intestine)

141

• ดดซมน ำ วตำมน และแรธำต • มแบคทเรยพวก Escherichia coli

ชวยสงเครำะหวตำมน K ,B12 กรดโฟลก , ไบโอทน โดยอยภำวะพงพำอำศย(Mutulism)

การดดซมสารอาหารทล าไสใหญ

142

Time

r

Predation, K B12 Mutulism, K B12

Protocoperation, K B12

Mutulism, A B6

แบคทเรย E. coli ทอาศยทล าไสใหญมภาวะอาศยอยางไรและชวยสรางสารใด ตามล าดบ

143

กระบวนการยอยอาหารของคน

ปาก ล าไสใหญ

โคลอน

ไสตรง ทวารหนก

4 ชม.

8-9 ชม.

ชม.ท 12

144

ล าไสใหญ(large intestine) ล าไสตรง(rectum) และทวารหนก(anus)

-ล าไสตรงเปนทเกบกากอาหาร ซงอดมดวยจลลนทรยและเซลลโลส

-ระหวางล าไสตรงและทวารหนกมหรด (sphincter) 2 อน อนแรกอยใตอ านาจจตใจ สวนอกอนอยนอกอ านาจจตใจ

-ล าไสใหญท าหนาทดดน าและเกลอแร -กากอาหารในล าไสใหญเคลอนแบบ peristalsisและอยในล าไสใหญนาน 12-24 ชม.

Digestive system mutipoint

Documents

Transcript of Digestive system mutipoint