NAVLUN SÖZLEŞMESİ

TANIM (TTK m. 1138)

Taşıyanın, navlun karşılığında

(a) geminin tamamını veya bir kısmını ya da belli bir yerini taşıtana tahsis ederek denizde eşya taşımayı (yolculuk çarteri sözleşmesi)

(b) gemiyi / bir kısmını / belli bir yerini tahsis etmeden denizde parça (ayırt edilmiş) eşya taşımayı (kırkambar sözleşmesi) üstlendiği sözleşmedir.

TTK anlamında navlun sözleşmesi, deniz yolu ile eşya taşıma sözleşmesi, ancak içsu taşıma sözleşmelerine de uygulanır.

Navlun sözleşmesinin unsurları

• Eşya taşımanın üstlenilmesi• Deniz yolu ile taşıma• Taşıma işinin gemi ile yapılması• Taşıyanın eşyanın zilyetliğini elde etmiş

olması• Taşımanın ücret (navlun) karşılığında

yapılması

SÖZLEŞMENİN TARAFLARI VE İLGİLİLERTAŞIYAN - navlun karşılığında deniz yolu eşya taşımayı üstlenen; donatan ya da gemi işletme müteahhidi olması şart değil / TAŞITAN - eşya taşıma karşılığı navlun ödemeyi üstlenen

Fiili taşıyan: Taşıyanın, taşıtanla akdettiği navlun sözleşmesi ile üstlendiği taşımanın icrasını kısmen veya tamamen bıraktığı taşıyan (TTK m. 1191, 1192)

Yükleten: Tarafı olduğu ya da olmadığı navlun sözleşmesine dayanarak taşınacak malı taşıyana teslim eden (TTK m. 1228)

Gönderilen: Navlun sözleşmesi veya konişmento ya da diğer bir denizde taşıma senedi uyarınca yükün kendisine teslimini talep etmeye ve teslim almaya yetkili şahıs (TTK m. 1203 vd.)

SÖZLEŞMENİN TÜRLERİ VE KURULMASI

YOLCULUK ÇARTERİ – KIRKAMBAR

Ayırt edici unsur: Kırkambar sözleşmesinde bir geminin tamamı, bir kısmı ya da belirli bir yeri tahsis edilmeksizin eşya taşımanın taahhüt edilmesi

ASIL – ALT NAVLUN SÖZLEŞMESİ

SÖZLEŞMENİN KURULMASI şekle tabi değil;

yolculuk çarteri sözleşmesinde taraflardan her biri diğerinden sözleşme şartlarını içeren (ispat vasıtası niteliğindeki) yolculuk çarter partisi düzenlenip verilmesini isteyebilir (TTK m. 1139);

kırkambar sözleşmesinde sözleşmeye ilişkin belge düzenlenmesini talep hakkı tanınmamış

UYGULANACAK KURAL

Yabancılık unsuru bulunmayan navlun sözleşmesi – TTK m. 1138 vd.

Yabancılık unsuru bulunan navlun sözleşmesi – MÖHUK (yabancılık unsuru taşıyan özel hukuk işlem ve ilişkilerinde uygulanacak hukuk); milletlerarası sözleşme hükümleri saklı

Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası sözleşme: 1924 tarihli Lahey Kuralları (LK)

LK m. 10 – LK, bir âkit devlet ülkesinde düzenlenen konişmentoya uygulanır.

MÖHUK m. 29 - Yabancılık unsuru ihtiva eden eşya taşıma sözleşmesine tarafların seçtikleri hukuk uygulanır (sözleşme hükümlerinden veya hâlin şartlarından tereddüde yer vermeyecek biçimde anlaşılabilen hukuk seçimi geçerli).

Uygulanacak hukukun kararlaştırılmadığı hallerde, sözleşmenin kuruluşu sırasında taşıyıcının esas işyerinin bulunduğu ülke aynı zamanda yüklemenin veya boşaltmanın yapıldığı ülke veya gönderenin esas işyerinin bulunduğu ülke ise, bu ülkenin sözleşmeyle en sıkı ilişkili olduğu kabul edilir ve sözleşmeye bu ülkenin hukuku uygulanır. Tek seferlik çarter sözleşmeleri ve esas konusu eşya taşıma olan diğer sözleşmeler de bu madde hükümlerine tâbidir.

Hâlin bütün şartlarına göre eşyanın taşınmasına ilişkin sözleşmeyle daha sıkı ilişkili bir hukukun bulunması hâlinde sözleşmeye bu hukuk uygulanır.

SÖZLEŞMENİN İFASITaşımanın Sözleşmede Kararlaştırılan Gemi İle Gerçekleştirilmesi - Yolculuk çarteri sözleşmesinde gemi ismen tayin edilir; kırkambar sözleşmesinde kural olarak tayin edilmez.

TTK m. 1150 / 1 - Taşıyan, taşıtanın iznini almadan eşyayı başka gemiye yükleyemez, yüklerse bundan doğacak zarardan sorumlu olur; meğerki, eşyanın kararlaştırılan gemiye yükletilmiş olması hâlinde de zararın meydana gelmesi kesin ve zarar dahi taşıtana ait olsun. TTK m. 1150 emredici (TTK m. 1243 / 1, (a) bendi)

TTK m. 1212 - Taşıyan, eşyayı, sözleşmede ismen kararlaştırılmış olan dışında başka bir gemiye yüklemeye veya aktarmaya yetkili ise, bu geminin zıyaı hâlinde taşımayı diğer uygun bir gemi ile yapabilir veya tamamlatabilir. Taşıyan, seçimini gecikmeksizin taşıtana bildirmekle yükümlüdür.

Geminin Yolculuğa Hazırlanması

TTK m. 1141 / 1 - Her türlü navlun sözleşmesinde taşıyan, geminin denize, yola ve yüke elverişli bir hâlde bulunmasını sağlamakla yükümlüdür.

TTK m. 932

Denize elverişlilik – geminin gövde, genel donatım, makine, kazan gibi esas kısımları bakımından, yolculuğun yapılacağı sudan ileri gelen (tamamıyla anormal tehlikeler hariç) tehlikelere karşı koyabilecek durumda olması

Yola elverişlilik - denize elverişli olan geminin, teşkilatı, yükleme durumu, yakıtı, kumanyası, gemi adamlarının yeterliği ve sayısı bakımından, (tamamıyla anormal tehlikeler hariç) yapacağı yolculuğun tehlikelerine karşı koyabilmek için gerekli niteliklere sahip bulunması

Yüke elverişlilik – soğutma tesisatı da dâhil olmak üzere, geminin eşya taşımada kullanılan kısımlarının, eşyanın kabulüne, taşınmasına ve muhafazasına elverişli olması

Geminin zamanında yükleme limanında hazır bulundurulması

Geminin yükleme limanında yükleme için hazır bulunması gereken zaman sözleşmede kesin bir tarih (kançello günü – cancelling date) olarak belirlenmişse, ihtar etmeye ve süre vermeye gerek olmaksızın, taşıyanın kusuru olmasa bile taşıtan sözleşmeyi feshedebilir (TBK m. 124, bent 3); kesin bir tarih olarak belirlenmemiş ise, sözleşmenin feshi için geminin hazır bulundurulması için uygun bir süre verilir (TBK m. 123, 125)

TTK m. 1142-

(1) Kaptan, eşyayı almak için gemiyi sözleşmede kararlaştırılan yere demirler.

(2) Sözleşmede yalnızca geminin yükleme yapacağı liman veya bölge kararlaştırılmışsa, gemi, bu liman veya bölge için tahsis edilmiş bekleme alanında yükleme yerinin belirlenmesini bekler.

TTK m. 1143 - Sözleşme, yükleme limanı düzenlemeleri ve bunlar yoksa yerel teamül ile aksi öngörülmüş olmadıkça, eşyanın gemiye kadar taşıma gideri taşıtana, yükleme gideri ise taşıyana aittir.

FIO – Free in and out (yükleme, taşıtan / yükletene; boşaltma, gönderilen ait)

FIOS – Free in and out and stowed (yükleme ve istif, taşıtan / yükletene; boşaltma gönderilene ait)

FIOST -