D. D,

DISSERTATIO JURIDICA.De

ELICIENDAIN FORO CRIMINA-LI REORUM CONFESSIONE,

QuAM'Soffragante Consultissima Facult. Jurt-

dica. in. Reg. Acad. AnoeNSi;,

PRiESIDE-

MATTHIA CALONIO,Juris Prof. Reg,. et Ord.

Fullico- Examini fiubmittitFRIDERICUS WILHELMUS KROGIUS;

Wiburgenfis,

In Audit, Acad. Superiori Die IX. Junii MDCCXQH. A. M. C.

ABOjE, Typis FrenckellianiSc-

Nutlum anlmaimo.rofms.efi, nuttummajorearte tra&andum, quam BOMO: nuiti magisparcendum.

seneca.

Vix ullam in occurrere -docMnam,qua: gravioribus undique obfita fit dif-

ficultatibus, & quae cafk magis ac religiofetraclari debeat, quara qua de mediis eiiciendfEin foro criminati reorum confefftonis praecipi-tur, id quidem ultro fateburitur, quotquotfuerint, qui non plane defultoriam in eademexpendenda pofuerint operam. Stant fcilicethic ab una parte civitas, ex caufTa probabilibellum ciyi, quem hofkm judicat, inten-tans, & ultione damni illati fecuritatem fibiin futurum paratura: ab aliera civis ifte prohofk fufpeCtus, cui, utut fortaflis tali, natu-ra tamen ipfa quamlibet interitus fui averten-dirationem ceu licitam commendat. Illa, quotutius ulcifci fe queat, agnitionem injurise de-pofcit: hic contra, xn ipfe fe vi&imam offe-

A rat,

rat, to# irg&rw rfc tyjczw repugnare, & con-vincendum fe, non ad falutem fuam proden-dam adigendum effe contendir. Verbo: injun-ctam fibi fui confervationem urgent uterque,& jus juri, obligationem obligationi invicemopponunt. Quae concertantibus medium feinterponit naturalis ratio, plurimorum utilita-ti prae pauciorum cornmodis femper advigi-lans, partis quidem laefae potiorem in haccaufta quam laedentis habendam effe docetconditionem, adeoque civitatis arbitrio per-mittit, coaclwa- etiam, übi veritas inveftigarialiter nequeat, ad conreffionem rei eliciendamamplecli remedia: fed eo tamen temperamerr-to adhibito, ut necnimia fua acerbitate, cuminnocentium clade, & vioiatae humanitatisopprobrio, mentiendi in fe ipfos necesftatemaccufatis obtrudant, eaque re conieflionumfidem infringant, nec lenitate fua & mollnie,inficiandi impudentice, quae & alias rnaleficispropria efle folet, fomitem adminiilrent, at-que ofientata hac elabendi rimula communemcmnium tranquillitatem in difcrinien addu-cat-nt; Generale vero hoc rationis d.aamen,

quero-

%£, ) * ( ctf

quemadmodum pro vario populi cujusvis gc-nio, pro varia civitatis cujusque firuftura,pro diverfa criminum plus minus atrociumindole, pro varia reorum conditione, & fu-fpieionum contra illos militantium gravitate,varias & paene infinitas admittit modificatio-nes, quae quidem ad fpecialiores revocandaeerunt regulas, quibus infiniti ifti cafus, fe-cundum conformitatis fuae modum in certasclaffes difiributi, comprehendantur: ita nullonegotio intelligitur, ad has ipfas fic ador-nandas, ut & aequitate fua & prudentia fetueantur, & facilis nec ambigua in foro fitearum adplicatio, confummatifiima omninofapientia & mente a praejudiciis vacua opuseife. Quapropter nec mirum, difformem ad-modum, in plerisque faltim gentibus, prou.ttulerint temporum vices, hac in parte exfti-tiffe Jurisprudentiae habitum, modo cum ma-cula crudelitatis ad feveritatem in fufpeclosreos, modo cum damno pubiicae fecuritatisad indulgentiam verfus eosdem magis com-pofitum, mediumque inter duo haec extrema.rarifiime fuiffe fervatum. Principia autem ar-

A % duae

*» > t { A*

duae hujus doctrinse, quod nullibi quantumfciam, fatis ordinate & una feric expofita ha-beantur, levem eorum fciagraphiam, exemplise jure praefertim patrio illuftratam, praefentiopella exhibere conftitui. Et licet adprimeintelligam haud acquam hanc meis humerisfedere materiam, fpero nihilominus temera-rium conatum, juvenilis aetatis excufatione, a-pud bonos omnes quadantenus defenfum iri.

§- ICoNFESSioNis voce, generaliter accepta, omnis

quidem adfirmatio faffii proprii ab alio nobis imputa-ti continetur; unde & ratione ipfius fiafiti in civilem& criminalem; ratione autem loci nbi fit, in extraju-dicialem & judicialem difpefci folet. Nobis vero cumjam de fola judiciali eaque criminaii fermo inflituen-dus erit, definimus eam, quod fit acTus, quo quis co-ram judicio legitime interrogatus, criminis quod abadverfario fibi intenditur, reum. fe efle fciens & pru-dens adfirmat.

De ccnfieffione multi fcripferunt, & ex noftratibus qui*dem ]0. REFTELIUS Dififi, de confeff. rei legitima U/jfi 1730.DAVID EHRENSTRALE Proceff 'civ. c. XX & Proceficrim. c. IX §. 6'B fieqq. HERNUERG de confiefj. proprkt Upfi1783. Quibus addidme juvabit HSINECCIUr.i de religionejjudicantium circa reorum confeffiones, Opp. T, 11. p. 661,

fmi

% 3 4 ( c^

fieqq. Ncbis itaque in iis, quae ad. definitionem confesfionispcrtinent, licebit effe brevioribus. Hoc unum obfervandum5ad verain confieffionis ideara, id omnino neceflarium effe utadnrmatio deiinquentis iit pura, Adoris fcilicet intentioni,fakim qua principalem fui partem, conformis. Quoc eniniquahtatem habet adjcctam, qua moralitas fafti plane immu-tatur & intentio adoris in totum eliditur, ideoque quoiificatadici folet, e, g. occidi quidem ego Cajuni, fed jure, ex mo-deramine iuculpatae tutelae, negationis in jure criminali vicemfubir. Nam licet in cauffis civiiibus , qui fadum in contro-veriiam deductum, fub exceptione, cui prafumtio juris ob-fiat, fatetur, ii exceptionem fuam faltim femiplene probarcnequeat, pure confeflus exifiimetur, adeoque ex fua confes-iione condemnari posfit XVII. 33. RBl.id tamen in ■ crimi-nalibus prseiertim gravioribus non valet, quippe quod in iis,fi modo veroiimilis fueric exceptio, ad condemnationem, qua.peenam ordiuariam, minime fufficiat, reum graetenfam iacciqualitatem plene probare haud valuifle,, niti (Imul a parteaccufatoris argnmentis poiitivis demouftretur exceptionem fal-fam eife & ciimen dolofe fuifle perpetratum. Viderunt hocjam dudum jure confultorum plerique, qui & ideo non omnein hujusmodi cafibus probandi onus reo injungendum, fedaut accufaiorem ad probandum doium compeilendum, aut demediis eruendae. veritatis cogitandum. effe tantum non unani-mi confenfu docuerunt. Vid. BOEHMER jl. Ecclefi. Proteft.11. 18. 4. CARPZOW. Prafl. crimin. qu. 122. n. 7. BOEH-MER ad qtt. 115 ibd obfi 4. M/VTIH/EUS de crimin. adffllib. XLVIII. Tit. XVIc. I p m. 543. übi, quarunt inqujt,an fi reus cadem confiteatur Jed Jttre faßam dicat , coufieffiocjus ita dividi poffit ut priorem partem accepiet accufator',pofleriorem repudiet, utique capitis pcena pletiendus fit reus-fi non probet Jure fatiam. Cauffdm bic nullam video quo-tuimts dividi conjefifio pojflt, nec amplius quaratur , an ca-

A 3. dem.

%)r t &

fievi fecerit reus , fied an fecerit doio malo ? Nec tamen onusomne probandi injungetur reo, Jed £?* accufator probabit do-Jo faiitim, & coritra reus fiure fittlum', puta defienfiionis fiuigratiu. Sic enim Milo cum Ciodiuin aggreffiorem occidiffifele diceret, non tam idcirco damnatus efit, quod non proba-ret infiiJitis fibi a Clodio fa&as, quam quod Clodiani cotl-

tra probarent confiulto a Milone Clodium interfieSum. Ve-rum in contrariam fententiam, poft paucos alios nuperrimeivit JO. CHRISTOPH. KOCH lnflitt. Juris crimin. Lib.111. c. 16. §. 816, contendendo, confeffionem judicialem, legi-iimam qtialiftcatam, cujus qualitas, praefumtioni juris adverfaprobari nequit, pura asquiparari, ideoque plene probare, no-tatusVo nomine ab ERN. CHRIST. WESTPHAL in das cri-min. Recht obf. 146, quo ex loco cum ad noftram fententiam.confirmandam adprime faciant, fequentia exfcribere haud pige»bit. Ita ■ autem ille: Wer in peinlichen fiachen mit beyfii-guftg einer beweis erfordernden einwendung geflebt, wird infio fiern ebenfio angefiehen als ob er geleugnet hatte. Er hatgeleugnet, dafis er die that auj eine ibmhocb aujzurechnen-de art begangen. Man fiebandelt ihn wie einen lcugnenden,Er wird nicbt condemnirt weil ,er die einwendung nicht ,er-weifien kan. Es kommt darauj an, ob er cenviflion darii-ber -wider fich hat dajs die exception falfich fiey. Dann wirder condemnirt. Sonftfiucht man fhn dahin %u bringen dafiser obne einwand geftehen fioll - - Diefie verfichiedenbeit gegenden biirgerlicben procefis hat .ihren natiirlicben grund. Ge-

fetzt der einwand ware wahr und fio befichaffen dafis er dietodesftrafe., Ja wobl aUe ftrafie aufhSbe, man woUte aber nurdann daraufi riickjicht nehmen wenn der bekenner fie beviefie,fo konnten fiolgen deraus entftehen die den grundfidtzen descriminal Recbts fchlechthin zumider wdren. Der inculpat wd-re etwa nachldflig, die beweije fieines einwandes herbey %u-----fchafj er wdre zu einfdltig, oder es wdre ihm nicht mog-

lick

fe ) 6 ( &

lich die beweifie beyzubringen: Er unterliefis es roohl miffleifis aus lebens ■ iiberdrufis. Er mufste dennoch am leben ge-firafit werden. JVer fiiebt nicht ein dafs diefs allen grund-fdtzen widerjpricht. - - Der Richter mufs fich alfio ex offi-cio um den einwaud bekiimmern. Er mufis die heweife aitfifuchen, Findet er fie nicht, fo mufs er den einwand des-baib nicht verwerfen, Er mufis die andern mittel gebrau-chen die in criminal procefs gewonlich, wo keine voUigeUeberjiihrung vorhanden, an der es hier fehlt. Sufpicariforte quis poffet hanc doctrinam codicis noftri Fridericianiprincipiis non ufque quaque convenire,. quippe quod in illo^XVI. i. MGB. ftatuatur,. feminas ex illiGito concubitu- gravi-das & partu ckuideftino* prolem. enixre exceptionem,, mortuum:fe aut nondum maturum peperiife fetum, haucl admittendameffe,, niii ex infpecto cadavere de veritate exceptionis.plenisfime adparuerit^ & XXVI. 4. MGB. pariter homicidaemoderamen mculpatae tutelas in fuam- defeniionem alleganti,,exceptionis fuae iujungatur probatio. Sed. praeterquam quodperitos rerum aellimatores haud fugit,, laudatas claufulas ci-tatis locis vix alio additas fuiffe confilio, quam ut admone-rentur Judices, credulas. nimis aures hujusmodi. exceptionibushaud praebeudas, nec iidein iis niii difficiliime habendam.eflejfatis etjam: conftat praxin fupremorum Judiciorum noftrae do-ftrinae femper conformem. exftitiffe. Non enim oftendi. poteritInfanticidam, vel antequam prodiret, quos mitius in ilias con-fuluic K. Forordn. om Sndr. i atfikillrga lagens rum d. 20jtan. 1779. neci datam, nili de vita partus aut ex iua con-fesnone aut ex argumentis phyfico - urdicis csrto liqueret.Cfr. K. M. Refcr. tit Abo Hof- RStt d. 15 Decemb. 1736,d. 23 Aug. 1737 d. 19 fjfuni 1751. Et quemadmodum in-culputas tutelae exc^ptio rarisiime aiiam quam artificialem ad-mittit probationem, quas pl,artimque infra fummum certitudinisgradum fubaitit^ ita nec unquum plenisiima in niiusmodi caus-

ii*

fe ) 7- { 4*

;fis ad reum abfolvendum defiderata eft facti evidentia. "Fo-tius übi vel nonuull.a etjamii remotiora violentas aggresiioniscontra occifum prreiio fuerunt indicia, irc dolus ab accufato-re probari poruit, cnpitis pccnam remiflam, & cum inceraimeiiet, annon deieniioni ukioiris quacdam & casdis i'e immifcue-vit intentio, arbitrariam aliquam iu ejus locum furrogatam, aitajjudicialia afTatim loquuntur. Exempla dabunt K. M. Reficr. tilAbo Hofiß. d, ifMart. 1749, d, 11 Jan. 1740, d. 7 Aug. 1751,

§. -H.Confiejfio autem delinquentis pura, vel nuda eft, in

iimplici adfirmatione confiftens, vei non-nuda, circum-ftantiis facli aliunde cognitis munita. Illa folam profe habet prafumtionem veritatis ex tenerrimo confi-■tentis in fe ipfum adfeelu deduclam: Haec contra ac-cedente infuper extrinfecus/#£?/■ quadam euidentia fus-tinetur. Atque haec quidem eft, quas fola iegilimatconfefiftonis nomine digna, plenam gignit fidem, ideo-que probationum omnium maxima quin imo reginajure meritoque adpellatur.

Sumus finguli intime nobiscum confcii, effe hoc nobisinfitum, ut nosmet ipfos quam intenfisfime amemus, noftram-que falutem & confervationem noftram haud fecus ac fontem,normam & menfuram omnium noftrorum in alios officiorumasftimemus. Sicuti ergo naturaliter nihil unquam ad creden»dum eft difficilius, nihil magis experientiae noftrae adverfttm,quam pofle quemquam tam vefanum fibi fui ipfius imperareodium, ut quae in rerum ac fortunarum fu.arum, exiftimatio-.nis fnae atque capitis in primis exitium eruptura certisfime prae-vvideat, ea turpisfimo calumniae genere ipfe de fe mentiatur:jta quoties quis rationis compos & a coaftione 'immunis cri-

mcn

'■*£, ) i ( _tf

pizn fibi object-um agnofcit, _/«_/?« omnino & ea quidern re-guiariter tanto vehementior, quamo atrocius eft qucJ ea re inie confcifcit malum, adeft prafiumtio, vcrecundia quadam &confcientiae fuas vi impulfum eum hoc facere , adeoque & ve-risfima effe, quae jpfe de fe fuo cum pericuio fatetur. Conf.HEINECC. Dififi. cit. §. 5. 1. 15.

Sed prafiumtio tamen haec eft, quse proinde cum casterisomnibus fui generis hoc habet commune ut fallere aliquandoqueat. An enim quis adeo in orbe noftro eft hofpes, utncn inaudierit, alios, quod in famoiis illis contra fagas iuqUi-iitionibus ut plurimum accidit, fuperftitione fafcinatos , & tur-bata fua imaginatione delufosj alios miferiarum impatientia,vcl alia quacunque de califfa, vitae fuas pertasfos, & alienistamen quam fuis manibus perire prasoptantes, XIII, 5. MGB.alios nefcio quo alio fatuo confilio, funt enim iniinitae men-tium humanarum latebfae, falfa de femet ipfis corifeffos, quiaimo mira in fe commentos crimina, de quibus an vel patrariqueant clemonftrari poterit nuncjuam. Ut nihil jam de iis di-cam, qui amicitia aut pretio illecii alienam in fe fuiceperuntculpam, vel propter delicia vere perpetrata de falute fua pe-riclitantes, protrahendae inquifitionis caufla, & evadendi oc-caiiones quasfituri, nova in fe crimina confinxerunt. Cfr. K,Br. d. 2. Mart. 1748. Fac rariora effe falfarum hujusmodiconfesfionum exempla, & in mille confitentibus vix unum in-vcntum, qui ipfe vitas fuas ftrueret infidias: fufficit tamen advim laudatae praefumtionis infringendam, vel in binis millibusunicum talem deprehenfum effe praevaricatorem. Tantum ita-que abeft ut in foro, übi follicite cavendum, non minus necujusquam innocentiae fuus vel error vel defperata pereundilubido fraudi effe queat, quam ne fuus cuiquam profit dolus,nudas confitentium voces nullis plaue aiiis indiciis confirmatas,pro exphratis veritatibus haberi conveniat, ut potius ne-

B ceffe

& > . I. r c' &

ceffe penitus fit, omnem confesfionum vim ac efficaciam aliadveniente extrinfecus fa&i quadam evidentia fufpenfam intel-iigi debere. Verum quidem eft, non eundem in omnibus pro-mifcue causfis vel defiderari vel obtineri pofle evidentiae gia-dum. Sic in civilibus controverfiis pariter ac levioribus de-liftis, iis prasfertim quae transemti? funt Jafii, nec perio-nam ipfius confitentis egrediuntur, (propiiam enim turpitudi-nem alleganti in praefudicium alterius ioi creditur , K Br.tilSv, Hfiofß. d. c. Jfan, 1697, til Gothct Hofiß. d. 9 Jan.1754, til Abo Hofiß. d: 17 Aug i73g. d. 11. Nov. 1747.J^V. I. MGB. in Jinfi) ex iuis quisque verbis condemnatur, fii^odo verofimilia fuerint quae ta^eiur, nec manifefta ulla acpalpabili falfitatis aut collufioms fufpicione laborent. Sedprout partim ipfa caufifarum civilium indoles, qua fit ut iniis volenti fieri non postit irijuriaj partim adbreviandarumlitium ftudiumj partim & metuendae in minoribus delißis eXconiesfion-um falfitate inlquitatis parvitas, hanc plus iatis ex-cufant facilitatem: ita ex adveifo, dum capitis vet aliud gravedifcrimen reo intminet, res foret & pesfimi exempli & fune-ftisfimorum eventuum plena,. fi ad effect-um condemnatorium,alla admitteretur confesfio, quam qure clarisfifrsis rerum ipfa-yum argumentis veritati contormis effe reperitur, Quam &ideo cauteiam In capitalibus follicite obfervandam effe legi-bus noiiris fapientlsiime edicitur XVII. 36. RB. Regl, vitJi(583 «rs Krigs Artic. ang. Froceffen §, 23. non eo quidemfenfu, ac ii in caeteris causiis, omnis plane feponenda effet deconfesiionum veritate inquiiitioj fed ut pateret in illis, ficutin his, ad convalidandam confesfionem, folam pbyficam fa&ipoffibilitutem & abfentiam indiciorum in contrarium neutl-quam fufacere.

Übi autem, quemadmodum jam innuimus comparata fue-rit coufesiio 3 vix eft ut fbrtius quoddam aliucl cognari pote-

rit

Sfe ) 10 C &

rit remeditim, quo probabilis veritas ad fummum, quem iamoralibus adfequi licet certitudinis gjradum , provehatur. Ete-nim pofito corpore deliSti, pro diverfa cauflarum indole velcerto vel conjeSiurato, ii reus ad confitendum habilis, & fu-fpicionibus jamjam gravatus, libere fateatur £rimen, omnem-que ordinem facinoris, fuique circa illius exfecutionem mini-fterii rationem membratim & diftincte enarret: narratio au-tem fua naturae iplius facti fuerit congrua, nec quidquam con-tineat quod cognitis aliunde & probatis cauffas- circumftantiisrefragetur, fed nova potius fuppeditet momenta, vix ab alioquam qui ipfe aciui interfuit cognofcenda; quas inftitnto exa-mine vera deprehenfa, aut lacunis anteriorum probationumfupplendis, aut pugnantibus fortaslis primo obtutu inter feinvicem indJciis ad concordiam redigendis, opportunisfime in-ferviant, quid quasfo amplius ad inftruendam Judicis religio-nem jure defideraveris 'i Haec namque confeffio ex impenfijji-vto confitentis erga fe ipfum amore: ex adcuratisfima fua deminutisfimis etiain facti momentis fcientia; & ex amicisfimoconcurrentiura undique indiciorum cum fua narratione concen-tu aeftfmata, non poteft non xertam gignere fidem, ultra quamut fuis dubitationibus evagetur Judex & ratio & communishominum fenfus vetant. Quid ? quod fi vel retraftare eamreus voluerit, parum omnino inde proficiet. Atque fic qui-dem optimo fundamento nititur regula, qua legitime xonfeffospro convictis effe habendos, omnium omnis pasne sevi gentiumfanxit auftoritas. Cfr. WIELAND Geift der peinl, Gefetze §. §,544- 545-

§. nr.Tantum itaque cum fit legitimce confesfianis adfa-

itorum veritatem momentum., facile quidem adparet,iiaud temere in ulia unquam cauffa, quantumvis ple-

B 2 iie

«fe )* rf (( J$

ne probata, prastermittendam eiTe operam, qua reus,fracta fua contumacia, ad deliclum fatendum addu-catur. Perniciofe tamen erraret, qui abfolutam iibifmgeret confeffionis ad fidem juridicam neceffitatem;quippe quae tantummodo eft htjpothetka , conditionemnimirum, Ji de faffio aliunde non liqueat, fupponens.

Interaft fane reum in quacunque demum cauffa, fi fieriid posfit, habere coniitentem. Quid enim ad levisfimos etiamfcrupulos Judicis animo eximendos: ad tranquillandas tenerasconfcientias: ad fententiarum juftitiam in aprico colloeandam:ad tuendam fori auctoritatem: ad reprimendam plcbis calum-niam: & cohibendos in illa intempeftivae miferationis mo-tusj quid inquam ad cuncfa hasc obtinenda adcommodatitis,quam eo rem perduxiffe, ut reus fui ipfiusmet oris teftimoniodamnatus & proprio velut gladio jugulatus videatur.

Oppido interim abfurdum foret, folo fub deficientis con-fesfionis praetextu, manifeftas & plenisfime demonftratas verita-ti fidem denegare velle. Non fcilicet hoc ut & confefifius %fconviStus lit reus ad condemnationem Jura defiderant. Suffi-cit illis alterutrum. Et procul dubio acfum eflet ac concla-matum de publica fecuritate, fi ad infringendam vim argumen-torum omni exceptione majorum, & declinandam ordinariamdelicii pcenam, nuda valeret negandi pervicacia. Auro itaque& cedro digna verba XVII. 37. RBI, Warder nSgor i brott-mal bunden til fiaken med klara fikSl och fiulla bevis , Sntaat han ej kan formSs til hekSnnelfie , thSr gSUe ej hans ne-kande. Cfr. HERTIUS ad paroemiam juris germanici JVenntuan mit ISugnen konte von galgen kommen, vitrde niemandgehangen. Paroem. lib. I. 106.

Infauftum ergo errant errorem, qui ad ultimum faltimfupplicium irrogandum confcsiionem abfolttte neceifariam efie

opi-

9£ ) i2 ( c^

opinanfur. Fuit non multis abhinc feculis commune fereGermanis, ceu contra negantem id CARPZOVIUM Pracficrtmin. ffifiju, nS. n. 36-39. ex legibus eorum demonftratBQEHMER obfi. IV- ibd. & plurimis aliis, fi id jam agere-tur oftendi poffet teftimoniis, ut reos vel in fiagranti criminedeprehenfos vel alias plene convicios, fi confiteri nollent, tor-mentis iubjicerent. Et multum quoque interpretibus iaboremfacesfivit articuius XVI. Conft. Crim. Carolince,, quo eum atantae abfurditatis nota liberarent. Sed utut obfoleverit jampridem hasc fnhumanitas, funt tamen qui conquerantur, ex.miteicenti fupra modum prosfentis aevi genio, eo rurfum di-vergere foii criminalis ufum, ut parum abfit,. quin everfa ge-nuina certitudinis juridicae idea,. condemnatorise efientiam ineonfesfione collocandam veiit. Surrexiffe nimirum in orbe no-ftro mifiericordia firatres, qui, arrcpta qualicunque ex bar-barie legum in nonnullis adhuc popuiis vigentium occafione,oppreffae humanitatis, fi. Diis placet! cauffam acttiri, & me-dium tenere indocli, pcenis capitalibus. infeftum indixere bel-lum, & eloquentise magis praefidiis, quam folida rei civilis-fcientia inftrucii,. omnes in id intenderunt ingenii nervos, utillas ceu iniquas e quacunque civitate penitus profcribendas"pervincerent. Et quamvis his fe oppofuerint cordati viri,qui, experientiam fidisiimam prudentire kgislatoriae magiftramteftati, oftenderint, omnium quas mente unquam concipi pos-funt pcenarum, capitales ad exemplum efle efficacislimasj obinfitam quippe humanos naturae mortis formidinem, terrificamearum imaginem promtius ac facilius quam cujuslibet aliuscruciatus, improbos fcelera meditantium animos fubituramj"non tantam, quantam illi fibi fingunt harum effe truculentiamjeam, fi qua fit, a fiervitutis tamen ptsnatis, quain illi tanto-pere commendant, immanitate multoties fuperari^ atque hancnihiiominus ad eiferandos magis, triftis fpectaculi adfvetudine,univeribrum animos, quam acl iingulos a maieiiciis deterren-

B 3 clos.

"% ) *■!■ t. M

dos effe comparatam: ob difficijlimam prasterea fceleratorumcuilodiam & magnas impenfas hoc nomine faciendas, iftarafervitutem in omnibus promifcue civitatibus, iis praefertim"quae deportandi opportunitatibus deftituuntur, fine publicce fe-curiratis diipendio & gravi reliquorum civium onere adhiberinou poffe: Fruftra ad abrogatas jam dudum, & quidem abs-que notabiii ullo internae pacis ac tranquillitatis detrimento,in imperio Rttffico peenas capitales, hac in cauffa provocari;Quas enim vulgo ea de re circumferuntur meras effe offuciasSi praeftigias., nec ullibi usquam fangvinaria judicia, tecio ll-cet nomine, crudelius exerceri, ceu & id nuperrime ab acu-tisfimo COXE Reifie durch Polen, Rujsland Sfc. lib. V. c. 4.P- 53 fijfi aa" oculmn eft demonftratum; fruftra quoque eo-rum excitari exempla, qui ignominiofam aliam vitaturi pcenamipli fibi mortem confciverunt, ea namque rariora effe, quamut in cenfum vocari debeant, dum infinitics plura eorum al-legari posfint, qtii aut vitam fervaturi extremasfervitutis ele-gerunt miferiam, aut in iffam detrufi, ultimum lasto animoerogarunt obolum, quo fibi longiorem paullo vitas ufuram feredensturos fperarent: atque fic quidem, utcunque ambabusconcedatur manibus, parcendum omnino effe., quoad ejus abs-que metu majoris mali fieri queat, humano fangvini, nondamnofam minus focietati civili, quam inutilis plane in ma-leficos crudelitatis infamia adfperfam effe novam hanc de .abo-lendis in totum capitalibus fuppliciis philofophiam. Cfr.RUNDE Vertheid. der Todes - ftrafen, ANONYMI Erdrter,der frage: Welche ftrafe ift rvirkfiamer die todesftrafie oderdas ewige gefSngnifis, Von SODEN Geift der TeutficbenCrim. Gefetze. P. I. §, §, 42-52. Quamvis inquam hascnervofe & multifariam fuerint inculcata, nihilo tamen minusfurdis narratam dicunt fabulam. Paucisfimas quidem exftitiffegentes, quae pcenas capitales e legibus fuis prorfus yoluerint

fubla-

%p ) *4 C <&

fublatas (*): in plerisque tamen judiciariam praxin ra molli-tiei contagione reperiri infectam, ut parum deeffe videatur,quin communis evaferit error, Judicem unumqticmque tantoreligiouus fuo perfunctum officio, quanto in captandis futilisii-mis etjam qure cavillatoria interpretatione in favorem reorumquoquo modo contorqueri posfint circumftantils, fe praeftiteritacutiorem. Atque hinc non ridiculas folum muitas de veracertorum criminum notione, & momentis ad completam eorum

ideam

(,*) Feclt tollendarum omnium poenarum capitallum in pro-vinciis domus Auftriacac hosreditariis periculum ImperatorRomano - Germanicus nuper defunctus JOSEPHUS \l fur-rogata earum in \ocum Jervitute pcenali , adeo usque cru-deli, tit ad ejus cogitat onem horreat animus. Stockh.Poft- Tidn. 1782 n. 74, Scd cum per irxrefcentem bre-vi maleficorum numerum fatis adpareret, in condendanova hac lege calcuios male admodum fuiffe fubductos,Stockh. Pofit- Tidn. 1784 n. 40. idem denuo reftitutisfanguinariis judicis labanti iecuriNati fucurrendum judica-vit, cfr. Stockh. Pofii-Tidn. 1785 ft. 25. fedatis ta-men turbulcntioribus motibus in d^ferta mox fe iterumrecipiens veftigla. Stockh. Poft - Tidn. 1786- n.o 99.Similem de abrogandis capiiis fuppliciis & in perpetua-rum operarum pcenam commutandis iegem tulit in magnoHetruriae ducatu, frater imperatoris, jam Rex Hungariasatque Bohemiae, PET. LEGPOLLUSin Nova Conftit, Cri-min. edita Florent. d, 30. Nov. 1786 §. §. 51. 53, Anretatem ferre posiit hoc inititutum tcmpus docebit. Cas-terum quas in parva republica cum optato nonnunquamfucceffu fanciuntur leges, fi vel ufus eas non coarguerit,in majoribus & patentioribus regnis non femper in exem-plum funt trahendas.

% ) 15 ( <&

ideam formandam neceffariis, lites exortas; fed & tantam inforo enatam in' admittendo argumentorum ad plenam convi-dtioncm effectu fcrupuloiitatem; tantum nodos in fcirpo quse-xendi ftudium; tantam dubitandi liceritiam, ut negante reo,ad el ■■ m violentisfimarum etjam probationum vim, & fi-dem palpabili verifati derogand.am, folam metaphyficam con-traiii poffibilitatem Tribunalia ipfa allegare haud vereantur:Tanto autem gravius ab iis ea iri re peccari, quaritd magiscogitare deberent, alfiolutam & mathematicam in foro certi-tudinem frilftra exfpe&arij cam neque ex confeffione delin-quentis obtinerij ideoque übi haec haberi nequeat, neceffe es-fe, ut in fiwimo quem fadtorum natura admittit probabilitatisgradu, quatenus cum leges pro immofa veritate habendumdccreverunt, fubfiitatur: .Effe fane nimiam credulitatem inforo periculofam.; fed nec minora, quas ex fcepticismo metu-enda veniant mala. Probandam utique , redte monente BOEH-MERO, Prcefat, ad CARi-ZOV. lib. cit. p. IX. ££ commen-dandam judici curioftatan; ad hcec fiedulam indagationemja&orum utique defiderari, ne in rebus tanti priejudicii,quales fitnt criminales, turpiter erretar. Aft talem cefipi-tationem, qucs tnfium legis plane inanem reddit £f notionemcertitudinis plus cequo extendit, dum prodeffe videtur, in gra-■viffimam noxiam tf corruptelam dcgenerare. Satis namqueeVidens effe, dum ob deficientem vel plane, vel de levislimoaliquo momento, ex ipfa tamen fadii indole manifefto, aut adveram criminis deiinitionem non pertinente, confesfionem,reus plenisiime conVictus poena ordinaria liberatur, & extra-ordinaria quadam alia eaque mitiori adiicitur, labefadtari hoc

■ipfo ac fubyerti legum audtoritatem; provocari malorum pro«terviam; multiplicari puniendi necesiitatem j publicamque fe-curitatem, cujus obtinendse cauffa, quotquot fumus, imperiieivilis jugo nosmet fubmifiinus, in ultimum conjici difcrimen,& laxata fic iori difciplina vitari vix ppffe, qujri fenfim fub-

repat

Sg ) 16 l <0

■repat ftatus naturatis , omni ea ftipatus calamitate,' quae pri-vatse comitari folet ultionis licentiam, Quidquid fit-, disfimu-.landum haud eft, non omni prorfus ratione dettitutas effe hasquerelas; fed venerari fimul nos oportet Augufiisfimorum inpatria Legumlatorum providcntiam, cjua, & olim, & noftrasetate, obviam iverunt, ne peftilentisfimum illud nimias conni-ventise fidus Judicia noftra adflaret. Novimus namque intem-pefiivam fubtilitatem in exquirendis iis circumftantiis, quae admoralem facti qualitatem determinandam non faciunt, judici-bus prohibitam, K. Br. d. 25 Febr. 1762* cjr. K. Reficr.tilAbo Hofß. d, 27 0&. 1699. cauffarum pariter criminalium e<iupctioribus judiciis ad primam inftantiam, ulterioris inquiii-tionis faciendas gratia, ablegationem, non nifi ex praegnanti-bus ratioiiibus, & fi in ejfentialibus fa&i plena fortasfis pro-batio defecerit, ac ne tum quidem, nifi plurima fuffragia eamneceffariam judicaverint, permiffam K. Br. d. n Nov* 1756.ficut & in univerfum mitigationem pcenae ex frivola quaviscauifa, for hvarjehanda mindre omftdndigheter , fevere veti-tam, & ad cos tantum cafus reftridtam, in quibus eorum,quse caput panale exhauritint, momentorum, unum vel alte-rum abeffe deprehendaturj hac infuper cautela addita, ne übide caede clandeftina, homicidio voluntario, beftialitate, & fe-ditione quseritur, aut crimen de eorum fit genere, quae adimmediatam iuperiorum judiciorum decifionem fpeftant, id fiat,nifi cauffa prius ad S. Regiam Majeftatem relata. K, Br. d.12 Apr. 1753. d. 11. Nov, 1756. d. 25 Febr 1762. cfr. Kgl.

Reger. hemftdilan om Leutcrat, d. 23 Apr. 1713. &K. CarlXII fvar angaende Leuter. d, 23 April 1714. Quas quidemomnia eo collineant, ut fraenum injiciatur arbitrariis judicum,non minus de certitudine corporis deii&i, quam fa&i veri-tate di "putationibus, finem alias segre habituris. cfr. K, Reficr.d. 5 jfunii 1751,

Pro-C

4ftl ) i* ( c^

Profligata autem fic abjolutrt confesfionis ad fidem jnrfiicam necesfitate, remanet, tum. demum de eadem elicu-iiciu-in primis laborandum effe, cum aliae, quibus factum ad liqui-dum perducatur, probationes deficiunt.

§.. IV.Quo atrociora fuerint crimina, eo clariores ad

fidem eorum faciendam defiderantur probationes: Etquo propius hcec ad plenam accefferint conviclionem,eo magis civitatis intereft, ne qui deliquit impunitus di-.mittafcur.. His. autem pofitis, confequitur, kypotlieti-cam iftam eruendse confesfionis reorum necefifttatem ,.pro diverfa. criminum atrocitate,, & diverfa quae circa>iMa in cafu: quovisfpeeiali.obtmetfaffii e.videntia,. di-verfos admittere gradus..

Docet unumquemque intimior naturas humanne- confidera-tio, probabilitatem criminum in foro seftimandam effe, tan-quam quae in ratione fit inverfia- eorum atrocitatis , ut quo>atroeius fit crimen eo minus , quo levias eo magis verofimi-litudinis habere cenfeatur. Nam utcunque magna tit generisnoftri vitiofitas,. paucisfimi tamen funt, qui adeo usque omnesvirtutis igniculos fuis: ejicere valuerunt animis, ut ingentiapatraturi lcelera, nullis fe pungf fentiant itimulis , quibus addefiftendum ab incepto. gravisfime admoneantur. Sunt imma-niora hsec crimina. a communi juititiae fenfu adeo remota: mo-ribus,. quibus finguli a teneris adivevimus,. adeo adverta;praeceptis religionis materno fere cum ladte inilillatis adeo con-traria: & tanto denique cum propiiae falutis periculo ut plurf--mum conjundta, ut horreant. illa, etjam qui perditisfimae funt.improbitatis,. nec, nifi: reluciante conicientia,, eorum exfecu-tionem. adgredi; queant. A quibus autem audendis. tanto■mo-

limine

W- ) 18 C c^?

limine rerum natura nos avocat, ea, ficut difficilius patran-tur, fic &, ut patrata fidem aegrius inveniant, rationi omninoconvenit. Atque hinc eft, quod cum in minoribus deli&is,conje&uratis probatio, folis prcefiunitionibus, fi modo aliquaeearum paullo violentiores fuerint, innixa, ad condemnandurareum fufiicere haud raro judiceturj in atrocioribus contra ne-mo cenfeatur legitime convidtus, nifi probationes adfint liqui-disfimae, feu, ut loqui amant, ipfa meridiana luce clariores./. 25 Cod. de probat. Ad has vero, vix alia tutiori via,quam elicita ipiius delinquentis confesfione, perveniri pofle.,quis eft qui non pervideat? Habent gravisfima quaeque flagi-tia iioc veiut fibi proprium, ut multa cum latendi follertia,longaque & callida machinatione a fuis patrari foleant au&o-.ribus. Qua re faepisfime accidit ut ad fjos eorum 'convincen-dos, vix alia proterri queant argumenta, quam quae ex cir-CLimftantiis fceleris ipiius confummationem vel antegrefijis , vel

fubfecutis , vel forte concomitantibus , iisque laxiori partim,partim ardtiori vinculo cum fadto ipfo connexis, operofa ple-rumque inquifitione deducuntur. An haec quo demumcunquenumero icoaceivata illum attingere unquam queant evidentiasgradum, qui ad plenisfimam fadti fidem gignendam requiritur,quod adfinnant THOMASIPJS de fide jurid. c ri. LEYSER:Spec. ad ff. 603. MATTH^US /. cit. Tit. XV. c. 6. &BOEHMLR Jfur. Ecct. Prot, V. I, 77. 78. %fc, negant con-tra recentiorum plerique, deeojam non quaerimus, nec motamfuper ea re controveriiam noftram facimus. Nam hcet velmaxime concedamus, quce argumenta, ad quetn modum pro-.Jrandce cuique rei fiujjiciant , nullo certo modo fatis definiripoffe, nec tttique ad unam probationis fpeciem cognitionevtflatim attigari debere , fied ex fiententia animi fiui Judicemteftimare oportere, quid aut credat, aut parum probatum o-pinetur l. 3. § 2jff.de Teftib. Accidere etiam aliquandopoffe, ut tam violentus contra reum exiftat indiciorum con-

C 2 cuffus,

Ifc» > 90 i\ s

"arfus, qui phyficam innocentise fuae pojfibilitatem manifeltisft-me excludat: negandum tamen non elt, iitiusmodi cafus longeeffe rarisiimos, & plerumque artificialem probationem , quod& fupra innuimus, quantumvis certa & concludens primo ob-tutu videatur, fcrupuloiius examinatam ejus effe indolis, ufchaud pufillum dubitationi locum relinquat. Quo ergo infre-quentius eft ut in capitalibus eam folam. omnes in fe nume-ros veritatis complexam cenfeanfc leges, eo etiam, quotiespraeter banc , alia argumenta ad fadtum immediate probandumdiredta fperari nequeunt, diligentiorem in id, ut quae ad ple-tiam judicis informationem tam de corpore deli&i quam ejus.tiu&ore defrierint, ex ore ipfius rei habeantur, navandam effeoperam per fe patet.

Depofcit hanc curam publica utilitas, quse "in eo prseci-pue vertitur, ut quo infignitior alieujus fuerit improbitas, eominor illi aut latendi , aut alia quacunque ratione promeri-tam poenam effugiendi fpes relinquatur. Parum refert Civita-tis, utrum deferantur apud judicem an minus, qui leviores ad-miferunt injurias, de qrfibus & ideo, niii forte cum graviorialio crimine fuerint connexEe , aequam laefo cum laedente trans-igendi poteftatem jura noftra indulgeut. XXXV. 3.4.6, LX.6. MGBI. coll. cum K. Br. d. n jfunii 1740. Nec aholitaquamvis, aut prcefcriptione confepulta, indelebilem facile of-fenfam pariunt delidta, quae iocietatis humanae circulos nonadmodum perturbant. Cum vero perduellibus ac feditiofls mo-liminibus ad evertendam totam agitur Civitatem : cum vi 5iraudibus, clandeftinis csedibus, furtis, rapinis, latrociniis, pri-vatorum incoiumitas in apertum vocatur difcrimen: cum per-juriis, foeda libidine, inceituoiis congresfibus, perdendis uni-verfae gentis moribus via prseitur: tunc certe fieri nequit, quirtboni omnes aut vindictae cupidine aut indignatione, & utra-

quidem juftisiime incenii, inexorabiiem implorent legumfeve-

fc l. §"'. t J*

feveritatem, atque publicse jn- noxia capita animadveriionis-fiagitent exemplum. Adfurgunt quoquc rationabili huic eO-rum deiiderio jura eriminalia, quae & propterea, utut caeterum-delatorum .oderint infamiam, denuncianda hujusmodi prseci-piunt fcelera. /. i. 2. Str.B. XVII. 32. RBl. cott. c. K. For-ordn. d. 20 Jan. 1779. XL. 9. MBI. Judicibusque, ut; ineorum veritatem foliicite inquirant, fevere injungunt, quo fic& laefis fatisfiexi, & provincise malis hominibus purgari, &caveri denique in futurum queat, ne qui impunitatis opinionealledti,. in fimilia aut deteriora alia faciuora prolabantur.Quemadmodum autem oriturum ex impunitate fcandalum tan-to eft majus, quanto & crimen atrocius, & graviores fuerint,,quae accufatum ejusdem. audtorem coarguunt fiupicionesj. ita &ad hanc decempedam judicis in hoc negotio induitriam exi-gendam effe facile adparet. Si,- audito reo, vel. nulla efle

«deprehendantur,. vel purgata fuerint, vei Jeviiplence probatio-nis fidem non attigerint, quae contra iilum allegantur indicia,,

-in fe leviora & remotiora : Si qua. corporis deli&i incertitu-do iimul concurrerit: nec ex cognitis fadti circumftantiis pellu-ceat nequam: intempeftive procul dubio feduli & ultra jus-fasque fufpicacis foret judicis, multas in elicienda ejus confes-fione horas confumcre. Tutius tunc ad abfolutoriam- pronun-ciandam contenditur. Non enim metuendum, illam sequo. cui-quam civf oifeniionem praebituram, quin potius omnes pri-Vato modo in caLiffam vel perfonam adfedtu non abreptos,,eam ceu manifeftis jufti prseceptis congruam fuo calcuib ad-probaturos. Sin poiito- corpore deli&i certo,, paria utrinqueItent probationum momenta,. vel prreponderenc quae cqntra.reum. pugnant indicia; neque hic illorum vim redarguere va-luerit: tum, pio crefcente una cumprobabilifate criminis ven-turi ex. ejus impuuitate ficandati magnitudiae, duplicanda,etiana erit opera, qua is ad fatendum permoveaiur. Largiumtur omnes 2 faltinjt largirl debent, danuum hcc effe tuitionii

C o publi':-

) 21 C &

jpublicse Pecuritat-is, ut in .atroci/fi/nis , licet ad plenisfimaffiiCOnvidtionem juridice fpedtatam nonnihil defuerit, reus -tameneo usque gravatus , ut prudens quilibet, fidei hiftoricse regu-lis innixus, vel jurato teftarctur fuam de veritate fadti per-fuafionem,, arbitraria quadam pocna perpetui carceris vel alia'fimili pledtatur. Pkcent nimirum nobis, qua; in eam fenten-tiam differit von SODEN Jib. ;dt. vot. 111. §, 93. Die Rech-te der Natur rund Mer Menfchheit und die Gefet%e der Ver-nunfit erlauben von .diefen Jatz (de non puniendis, nifi ple-nisiime convidtis aut confesfis) nur eine jAusnahm, und diefebey den fichwerften JVerbrechen. Nur .bey diefien ift das amder Impunitdt eines Verbrechens , das der hochften warfcbein-licbkeit nach von inquifiten wiirklich begangen vurde, fiirden Staat entftehende Nachteil, fio grofis, dafis er jenen ruck-

ficbten die fiVaagfchale hdit, und "dem Richter erlaubt daswohl eines .einzelnen, vietteicht unfchuldigen dem wohl desgantzen aufzuopfern. Doch der Begrif des Gleichgewichts

fietzt voraus dafis der Beweis dem hochjien Grad moralifchergewifsheit nahe gekommen fiey: dajs die ftrafe gemdffigtfieymithin unter der ordentlicben von der Gejetzen beftimmtenfirafe ftebe , und dafis fie dem Geift der Erlaubtheit der Straf-anwendung , nemlich ,der ficherftettung der gefiettfihaft, ange-tneffen fey. So ift es unter diefen gefietzten Umfidnden, imFatt des Mords erlaubt dcn inauifiten, dem zum todes urtheilder hochjte grnd moraiifiches Beweifies fehit, zur ewigen Ge-jdngnis-ftrafie zu verurtheilen, Denn der Nachtheil aus derImpunitdt eines fo wabrfcheinlichen Mords fteht mit den

der Unjchuld im Gleichgewicht. Quibus cuin feregemina funt qute.habet WIELANb /. cit. § 543. WLSTPHALfib. cit. .obf. 25. § § 1. 2. QUISTORP Entw. zu einemGe-fetzbuch in peinl. und ftrafifachen P. 11. §. 92. cfr, EJUS-DFM Eracht. wie in Ermangef genugf. Beweije wider finen

%u verfahren fiey? Roft, 1774. Neque hinc ,ab-ludit

Ife ) » ( 0

ludit fummorum in patria tribunalium- praxis,» ceu' id vef fex^centis demonitrari poflet exemplis. Allegaffe' fufficiat, de ea=iibus infantieidii, K. M". Reficr tif Abo Hofß] d.- 8 jfulif1741. d 14 Sept. \~]\%,.d:. 19fifunii 1751. d 2 Maji 1752.</, 2f AW. 1753 homicidii iniidiofi d: 23 jfulii 175:4, </,'18 SV/tf, 1756. homicidii repentini d. 19 Sept, 1744. 10

1747. d. 18. A/tf/7 i7j7.. Rapinae d. 6-Maji 1752. In-ceitus d, 19, Aou; 1740. </. 20 jfulif 1748: </' 30' Aug. 1749.Stupri vioienti </. 13 JJfuiii 174K. Beitialitatis </. 2t Aug.174?. 16 5*2////" 1746. </ 29 jfr?*; 1747,' di 7: Z>i?c' 1748.</, 23 Jun. 1753. ecl liailC icveritatem. publicae tranquil-litatis excufet cuitodia, & tamen adi extraordinarias iitas-poenas in univerfum confugere valde iit exitioium, quippequod. illae, ad capitales-relatae,-non adeo longe ac vulgo cre-ditur ab impunitate diftent,- & periculum pioinde iit malefe-riatos fpe vitae obtinendse ea: facilius aufuros a quibus folusmetLis mortis eos avocare valet ;. quis eit qui; non iiitelligat,quanti fit in his causiisTevisfimam etjam, qua facium obvol-vitur,, difcusfiffe obicuritatis nebulam, quo ilc abfque hseiita--tione ad- pcenam ordinariam> vemtf queat, adeoque necesfita-tem■ eliciendae confesfionis ■ femper effe in ratione' dire&a com'-pofita- atrocitatis criminunv eorumque probabilitatisi

§. v.In foro quidem- extemo reus ad crimen a fe pa-

tratum ultro confitendum efficaciter non obligatur.Sed cum nihilominus civitati jus fit ad veritatem cri-minis,- quippe line qnanulla ejus effie poteft punitio,,cognofcendam; jus quoque eidem competit ad ea re-media, ficubi opus fuerit, in! ufum vocanda, quibusm ad omnemi fui fa&i feriem explanandam quam tu-

tiffime.'

% ) 23 ( 4|

■fiiTime adducatur. Sicuti autem haec ipfa, fi leniori-■bus nihil effici potuerit, eo magis exafperanda efle,quo major fuerit in cafu dato veritatis pleniffime cog-nofcendse neeeffitas, ex fupra dicfis facile colligitur:ifca nec, dum civitas fuo hoc nomine utitur jure, con-tumaci reo de injuria ea re fibi illata idonea ulla fup-petit conquerendi ratio.

Kotisfimum eft quantae de obligatione rei ad confitendumfuum deliftum inter Eruditos motae fint lifces. Neque nobisjam vacat, quse in utramque partem, a Theologis, Jure Con-iultis, Philofophis promifcue difputata funt, percenfere. In-telligentibus obfcurum effe nequit, varios hic exftitiffe diffen-fionis fontes: Alios nimirum, in quos invehitur MONTESrQUIEU de I'Efiprit des Loix L. XXVI c. n. 12. forumbumanum ad exemplum Divini Tribunalis efformatum voluis-le: alios praepoftera timiditate, ne fublata hac obligatione ju-ribus imperii civilis quid decederet, manifeitam veritatem ar-gumentis pieudo-politicis in invidiam trahere annifos: aliosdenique -cum KGEHLERO ffur, Social. Zf Gent. §. 1192.novam & infvetam obligationis per civilis coa&ionis perpes-fionem definiendae viam ingreffos, cum in re ipfaconfentirent,de verbis auiter depugnafle. QuidqLiid fit, nos, fi in veramaneatur obligationis idea, & ex rationis principiis res cefti-metur, (quid enim facturus fit ailquis, aut extremo vitae taedioafieftus, aut ex defperatione altiores fpiritus fumens., aut ve-.re pcenitens vitaeque aeternse deliderio ex fublimioris revela-t;onis lumine intime perfufus, ad quseftionem jam non perti-iet), negativam feutentiam, quam & tucntur HOBBESIUS deCive c. 11. §. 18. c XIV. §. 23. Leviath. c. XIV Sf XXI.PUFENDORFFIUS ffur. nat. £f gent. lib. IV. c, I. §. 20 &*lib. VIII, c, 3. § 4. THOMASiUS, repudiata, quam prius

deien-

■-.i-*, ) «4 i <&

defenderat adfirmantium opinione, Fundam. Jur. Nat %f Gent.fib. 111. c. 7. §. ii. fieqq. GUNLLINGIUS >r. Nat. Zf G.c. XVI. §. §. 14, ii. c. XXXVI. §. § 43. 44, de NEU-MANN de Deli&. £f fcsn. Princip. §. 229. NELANDERDiff. de o-blig. ad pcen. civif Lundtse 1745. verioiem exifti-mamus. Etenim, licet hedens ad damnum dativm reparandumnaturaliter obligetur: quia tamen ad id efkiendum anultse pa-tenf visej nec poena eo priecife vcfpe&u iit «eceflkiia: per ve--hementisiimuin autcm, quo ad noftram cGufervationem ierimurinilindum., iieri plane nequeat, ut qLiis fua fpontc certisfimonec ulla ratione evitabiii eapitis aut alii gravi periculo fefubjiciatj <xmfequitur, ■obligationem re-i ad veiitatem, inelu-dtabili fibi exitio futuram, contra Je ipfimi dicendam, ii -quaiit, contraria iila ac fortiori ad fui confervationem obligatio-iie exftingvi penitus & cvanefcere; eauique proinde in forn£Xterno, übi ad ea, quse imposiibilia funt & vires humanasfuperant, nemo ter.etur,.nullum uncjuam fortiri poffe effecium.Neque huic noitrre fententise officient, quse contra eam mo-verunt dubia HERTIUS de modo conflit. civii Se&. 11. §. 1.BARBEYRAC in nott. ad fUFENii. /. prox. cit. HOCH-STETTER ,de jure pan. Se&. I. §, §. 5. 6. & IHRE Dijfert.■de oblig. rei ad confit, Ja&um Jiium, Upfiaf 1743. <"dita,quippe qiue, aut latentem iub herba condunt angvem, do&ri-nse nempe de omnimoda Civium fubjectione, & infinito nectillis limitibus reftrkto imjwrii civilis jure irmixa ; -aut ita funt.comparata, ut ne ad fpeciem cjuidem urgeri posiint, .nifi, con-tra principia qua partem ab ipiis celeberrimis viris agnita,aifumatur, j,uspamarum in civitate, ex jure vitce Sf ne>cis mfemet ipfos-a iingulis Piincipi conceff®, efle derivatidum: quoiamen dogmate vix ullum aliud infuliius <& noccntisiimorum.eirorum ieracius cogitari poteft. Conf&ntiunt jam ianores o-■mnes, qui a Machiaveliicis jux(a ac Jefutitkls erronbus ca-«Vere ftbi didicerunt, jits pttniendi , ptout primus, obfcurius

D tamen

*£> ) 2J ( c4?

tamert docuit HOBBESIUS, Leviath. c. XXVIII. clarius autenaexplicavit LOCKIUS ontbecivil Govermn, Book 11. c, 2. ex trans-lato a Civibus in Principem jure betti fingulis ipis connato, re-petendum hujusqne proptera quali fiurrogatum effe. PronoVero hinc fluit alveo, quod quemadmodum in ftatu naturalinemo, juitislimo" quantumvis briio iinpetitus, ad belli calami-tates ultro admittendas obirgatur: Ita nec in civili delinquen-tem ad pcenam fua fponte iihi accelerandam teneri. Transtu-lerunt profefto In Principem cives jus defeniionis fingtilis ipus-natura indultum, quo' is- vi ittius- juris, & collatls in fe viri-hus ad ejus exercitium omnino fuffecturis,. univerfos eos ae■fingulos protegeret. Ut excuflb fimul mentibus fuis fui con-jervandi itudio, fponte fe, übi res Ita ierret, juris huj:us vi-ftimas futuros obttringerent, id neque in eorum fitum- fuitpoteftate,. neque ad civitatis fecuritatem ueceflarium,. qLiippe;cujus nulla intereit utrum coa&i an ultvonei ad mortem eant,,qui eam meruerint.

Saltim in nullum aiium fenfum leges civiles, quales fn'Cultioribus exftiterunt gentibus, unquam. fere ratiocinatas cre-diderim. Perlpexerunt Legumlatores, non effe pcenatn nifiinvito , nec Jupplicium quemquam vocare ad quod ipfie pro-ffiiet; QUINTiLIAN. Declam; XI. & hinc cum legum prohi-bitiones ad omnes diredas veiient, fian&ione earum pcenaliquafi ad publicos tantum miniftros iunt locuti, HOiiBES, decive c. XIV. §-. 7. Sic noftra jura, dum in civilibus doloiaminficiationem, e. g. pignoris X, 6. H. 81. commodati XI, 2.ibd, depoiiti iimplicis XII. 4. miferabilis §. 101. ibd. proprisefcripturae IV. 2. Utfi. Bt. mutui foluti IX. n. HBl. allega-tiones item.quasvis a veritate alienas XIV. %, RRI. mulctacoercent; & in teftium pariter mendacia XVII. \%. RBl. LX*|. MGBI. levere animadvertunt: Detinquentes tamen in per-tinaci fadi fui neg.atione prsefidium- quserentesy aut diluendis>

indi-

"&_ ) »<$ ( c^

indiciis falfas commiuifcentcs excufationes, eo nomine pie-itendos mmquam jubenfc; Similiter ii fugam arripuerint, autcarceres eflregerint, aidiorem fortasiis recuperatis cuftodiam,nullam vero ipfis, icd vci Commentarienfi & cuftodibus, cjuo-rum dolo aut culpa evafcrunt XIX. 3. MGBI. K. Br. d. 10.Febr. 1752. d. 20 Nov. 1786 vel auxiliatoribus eomm XIX.I. 2 MGBI. & receptoribus LXI. 4, ibd, pcenas minitantur.Si denique ad fupplicium fubeundum quis ducendus eit, nonid requirunt, ut damnatus ultro & hilari animo illud oppe-tat. Potius lictoribus mandant, ut cum bcne cuftoditum, velobtorto collo co trahendum curent /// 4. Str.Bl. Irritumfcilicet legibus vifum eft, talia per modum oiiicii hominibusinjungere velle, cjuse obfequium nunquam forent inventuraiquapropter et omnem fere., nifi quae cum violenta reiiflendiaudacia conjuncta fit, falutis expediendae rationem naturaliiui confervandi inftinctui condonandam, £f ignofcenduiit cen-

fiucrunt ci , qui fangvinem fuum qualiter qualiter redemtuvtvelict, l. 1, Jf. de bonis .eor. qui ante fentent.

Fruftra ergo eft HERTIUS /. cit. dum admiffa hac do-ctrina fus gladii, quo majeitas imperii in primis continetur,e civitate lublatum iri criminatur. Quis enim eft, qui nonvideat., laudatum jus ex qualkimque illa dehnquentis ad pee-nam ultio adeundam obligatione neutiquam pendere, illudcjueideo, utcunque inefficax baec ipia itatuatur, civkati falvummanere ac integrum. Nec omnino repugnat exiftere jtts per-fe&um ab una parte, licet qute ab altera eidem reiponderedeberet obligr.tio per colliiiouem ofiiciorum eo uscjue ad in-citas iit reciacta, ut praeter nudam, jus habentis arbitrio fe«met iubmiuendi nccesfitatem, nulla alia ejus in foro humanoadpareant veiiigia.

Atque fic quidem ■nihil hinc exfculpitur, quo jrte civita--tis, ad confesiionera reorum dilucidandae yeritatis cauffa,

D 2 exigen-»

) 27 ( c^

exigendam, ulio labefaftari- posfit modo: qucd- igifur ipfum»ad plenisfimum, quoad eum in butnanis adfequi licet,. eib.ctumeidem utiqtie adierendum erit. Communis autem unumquem-que fenfus condoeet, circa juris hujus in foro- exerckium, le-niorem primum.y qua propofuus obtincatur finis y tentandamefte vianij fin nihilominus in inficiand©- obftinate perftiterit,,nec militantcs contra fe fufjikiones amoliri valucrit reus, quinduiiora tum, quibus ccrtiori cum fucceffu fua expugnari pos-fit contumacia, adhibce liceat remedia, nequaquam eft dubi-tandura. Qualia hscc confiitui aut debeant aut foleant infraeommodius dicetur. Id folum hoc loco monendum, quod ii,fecundum principia de dijudicanda ruajori vel minori cruendaeconfesiionis necesikate fuperius tradka, atrocka':! Giiminis,.caufibe evidentke, & reclundaturac ex poc-na in civitatem utilkiatts magnitudini, rite, in cafu quovis obvio, adtemperenturhrec remedia, ncc ad eum usquam gradum exaeerbetur coa-ftionis violentia, ut periculum. fit innecentkun-ipfam, doloris-impaticntia, eidem fuccubituram: nulla omnino adik ratio,.. curreus, in quo eorum fieri contigit experimentum, injuriam eare fibi faftam conqueratur. Habct cnim, cjuod fuse aut cnlpse,aut infortunio tiibuat, quod eas in f'e conflaverit fufpiciones,.quibus jalttsfime indufta fuit civitas, ut puniendi confilium.non ante abjiceret, quam eas faifas efle probabiliori alio ar-gumento- fibi confiaret. Iniquus admodnm foret,. fi pofita pariutrinque argumentorum iide^ iniquior adhuc, fi manifeftis op*preifus indiciis, in nuda iua negatione adquieieendum poftu-laret judki, qui publkam tuetur cauifam & univerforum fecu-ritati. profpicere tenetur. Si ijjfe laeius, segre- ierret tantse le-nitatis in fuo adgreffore exftare exemplum: qua. fronte in fi-milem jam vocatus culpam,, judicis adpellabit miferkordiam»Quod in alieno corio iieri sequum putabat, id,. cum de fuokiditur, iniquum haud putabit. Si vel contra iniontem, fedex fatali quadam & plane infolita indiciorum confpiratione

fufgc-

%_ ) at ( 4?

fufpeftum,. rdoneum quoddam & cauffae naturae congruum ad-hibendurn decerni accideret protrahendie in lucem veritatisremedium, quod quidem fi debita, & qua hodienum fere fve-vit, circumfpe&ione tali in negotio procedatur, rarisfime eve*niet: etjam. id, qui ipfe Civis eft,, publicse faluti conceden--dum opinabitur. Multa omnibus rebus noftris, quoniam ho-mines fumus, fe immifcet faliacia. Hinc nec veritatem aliterinveftigare poffumus, quam hominum natura permittit. Suf-ficit eam prudentiam, eas cautiones nos obfervaffe, quibusmajora evitenturr licet minora: praeter intentionem eveniantraala.

§. vr.Leniffimum autem & maxime naturale elicien-

dae confeffionis remedium adcurata eft in faftum &minutiffimas etiam ejus circumftantias inquifitio. Eanamquefagaciter&cum judicioinftituta,reus,nifi inno-cens fit, in illasprerumqnecogitur anguftias,quibus, nifi.totam, de qua quaeritur,rem aperiendo extricare femetnequeat. Quam & ergo, prse cseteris omnibus, corda-tis & peritis judicibus commendandam cenfemus.

Duo funt,. quae in cauffa quavis criminali excutienda ve-niunt momenta ; unum , an tf quale patratum fit crimen £alterum quis ejus exftiterit au&or? Unde & totidem confti-tui folent proceffus inquifitorii partes, generalis nempe, quascorpus delifti kiveftigat, & indicia, quse ad detegendum ejusauftorem ducunt, generatim concjuirit, & fipecialis, quse prae-fidiis in priori illa comparatis munita,- ad auftorem fcelerisejuscjue, ii qui fuerint, focios convincendos tendit. Utraquefi optato cum fucceffu peragenda erit3 judicem defiderat folida

D 3 ia-

*fe } aj C «#

«nftruftum artis fuae peritia, qui completas omnium .criminumteneat .definitiones, ,& qua in illis patrandis ratione fe gererefoleant homines, adcurate pernofcat^ qui indiciorum doftri-nam, quse eor,um communia iint omnibus, quse iingulis deli-ftis propria, quse remotiora, quse proxima probe perfpexe-rit: qui laboris fit patiens, ut in iis fedulo conquirendis &prudenter digerendis non .defatigetur: qui acre ,& fubaftumrerum ipfarum ufu posfideat ingeriium, >quo qui fingulis iis,qui jconjun&is infit probandi nervus, celeriter adprehendat:qui facultate praeditus iit eorum vim, fub ea qua maximeItringere videbitur forma, reo contuendam velut ob oculosponendi, ut quam graviter illis oneretur' ipfe perfentifcat:qui coneeptam mente ex notoriis, probatis & concesfis omnisfafti imaginem iideli impreffam tenens memoria, acuminepolleat, levisfimas etjam ejus fallacias protinus obfervandi,easque in ipfius .conviftionem retorquendi: qui ad vultum,geftus,, titubationem, trepidationem ftuporem., &fi qua ,aliafe in reo prodiderint,, conturbationis figna , continuo adtentus,quae eorum verecundiae, qua? naturae infirmitati tribuenda fint,quae fauciam criminis confcientla mentem arguant, caute dis-cernere intelligat: qui ea denique fit animi reftifudine,, iitnon mirius <diligentem fe in iis qute defendendo reo condu-cunt, quam quae ad condemnationem ejus faciunt, perfcrutan-dis l'e praeftet., & ea moderatione ac conitantia, ut facilemquidem fe prcfbeat, Jed contemni non patiatur; $f in cogno-Jcendo neque excandeficat adverfus eos quos malos putat, ne-que precibus ealamitojorum illacrymetur: Et fummatim, au-Boritatem digniiatis ingenio fuo & morum gravitate ctugeafil. 19. ff. de Offic. Prcefid. Fingamus nobis jam fedentempro tribunali virum his naturae dotibus, his artis praefidiisbeatumj vividoque omnium fui muneris partium rite explen-darum fenfu infiammatumj & nunquam fiet quin bona tandem«tiiumphet cauffa, rarifflme autem, ut verereus, per tortuofis-

fimoiß

Sfc, "3 3« { «#

f-fmos fuos anfraftus, & per abditisfima etiam, quibus fe re>condere latagit latibula,. erudito inveiiigatus oclilo, non-cott-fefftts' elabatuiv Tanto' minus hoc accidet, quo certius eit men-ducem vix unquam tam futurum memorem, ut non,- rejeftae. g. in craitinum & refumta iterunr inquifitione, ipfe fe ftiisiVretiat contradiftionibtts, ctmftaque' duplicitate fua iibi prse--.eludat fttffugia,. Videbit is brevi r nullam fibi fceieris fui ne-que iniiciandi rationem neque defendendi reliftam ; fed' potitisie coacervata in. unum locum. indtcioruttt, mutuo fe atixilio-fuftinentium, multitudme, non quidem ut fulmine tamen utgrandine opprefliim, in manifefto teneri maleficio,. adeoquenullum aliud iibi lupereffe folatium,, quam ut Ingenua confes-fione, jiidicis commovere itucleat miferico-rdiam. Fft incredi-bilis fere veritatis' in mentes humanas efficacia- Magna quo-que, prout habet CICERO pro Milone c 23. vis efi conficien-tice, magtra in utramque partem; ut neque' timeant; qui ni«Bil commiferint , £f panam fietnper ante oculos: verfari pt&-tent qui peccarint .Quisquis ittam ex omnibus quse ants'rem, cum re & pofl rem eveneriint recie expifcari,, & palpan-dam velut fiitere didiceritj is fimul In hanc,- qua ad faten-dum vehementisiime impellimtur/ homines,, imperium quafi.quoddam exercebit. Non ei opus: erit,. ad promiffionem im-punitatis, qua? in judicis non eft poteftate: non ad fubdolas-& captiofas inferrogationesy quae parvis- tantum & malignisconveniunt ingeniis: non ad llandifias', non ad fimulaiionisttrtificia y quse levem produnt animum, confugere. Certiusis, dum boni & innocentis viri; offieio perfungitur, fuo po-tietur fine,- quam qui his fibi: placent argutiis, certisfimis in-firmitatis fuse, focordise,- torporis, & inertise indkiis. Tefta--tur hoc multiplex experientia;. quandoquidem plerumque vi-dere eft, quo peritior fit quo cordatior qui judicio prseeft,.eO pauciores effe mabiicos qui non-confeffi inde diicedant;$& eontray quo- hic Ingenio &- arte minus- valuerit quo; lang-

vidius.

% ) 3i ( c^

vidius res fuas agere confneverit, eo frequentiores ab ipfode inexpugnabili reerum in fuo tribunali obftinatione ingemi-nari querelas.

Colligitur autem ex his quanti civitatis interfit, ut re-gendo jurl non praeficianttir alik, quam qui fautricem expertixiaturam, & fcientiam artis & ufura rerum fibi compararint»K. M. ocb Rikf. St. Reger. Form. d. 21 Aug. 1772. §. §.$, 15. Temere fertur qui csecutit, & a fcopo ut plurimumaberrat. Si vel aliquando enm attigerit, cafa id flt non con-filio. Nec multa repagula, quo minus a monftrato legibmstramite & in proceffu, & in ferenda fententia defleftant, fuusillis objicit intelleftus, qui quid leges fanciant, quis fit ea-rum cum publica felicitate nexus, aut ignorant penitus, autnon nifi confufe admodtim fibi cognitum reddiderunt. Ex ad-verfo, qui, haud invita Minerva, faltim a prima juventutehis initiati fuerint facris, & maturiores fafti nullo, quo ineortim penetrarent adyta, labori pepercerunt, ii tutisfima fem-per via ad metam feftinant, nec incertis unquam jaftantur a-lienarum opinionum aut fuggeitionum fluftibus. Qtiid? quodnon fine multa cum fana fua ratione .coiluftatione a fe id im-petrare poffent, ut meliora videntes, deteriora feqtierentur,'Verisf-imum enim eft illud CASSIODORI non facile injufiititstlabcfiubverti eum, quem juris jcientia Jundaverit,

luterim Legum Studiofis magnopere commendandum, uttempeftivc animum imbuant iis prseceptis, quibus arduum il-lud in facta, criminxtlia in primis, inquirendi negotium in-nititur. Multa egregie huic ufui infervitura continentur Li-bris veterum Rhetorum, CICERONIS, incerti auftoris adHERENNIUM, QUINTILIANT &c. qui itaque cum fruftuleguntur. In primis autem iu exeolendo hoc campo defuda-gmt Jur.e Confulti, quorarn igitur commcntarii, deleftu tamen

habi-

% ) 32 < -0

habito, fedula manu verfandi. Bbriae frugis plena ftmt, quseki compendio hoc de argumento tradit QUISTORI' Lib. cit.P. 11. integra, Quoniam vero manca eit omnis Juris theoria,nifi praxi perficiatur & confirmetur; acceclat necefle eft dili-gens Aftorum judicialium folidiiis elaboratorum leftio & io-r-eniis exercitatio, quo fic, haufta ab auftoribus prsecepta irifuccum velut convertantur ac fangviuem, habitusque inquiii-tlonis criminalis promte & prudenter inftituendae acquiratuiv

§. VII.Sed flt tamen, ut maxima licet in inquirendo

follertia adhibita, nec rens ad confitendum, nec inno-centia ejus ad liquidum perduci poffint. In his ergocafibus, quandoquidem ad duriora & coatliva elicien-dce confejfionis recurrendum erit remedia; hsec autemin duplici iint differentia, aliafcilicet interna, quae in-jecia religione & Divinae vindictse metu in mentemiblam agunt, ck ad excitandos acuendosque tenduntconfcientiae terrores; alia externa, quse corpus quo-cunque dolorifico fenfu adficiendo, arj imminentis pce-nse prse praefenti malo eligendi necesfitatem reo in-cutiendam fnnt comparata; quorum illa quidem hu-manitati. magis congrua, debiliorem regulariter, hceccontra brutae naturae adcommodatiora, fiortiorem inanimos hominum vim exfernnt: hlnc, de quo genere& quale illud in cafu quovis dato adhibendum fjt, exatrocitate criminis & evidentia liatuendum erit.

Plures funt cauffae , quibus fit, ut inquifttionem, quantum-foilertisfime inftitutam, eventus nonnunquam deftituat. Ef-

E ficit

55 ( c^

ficit id interdum indiciorumf gravem licet contra denuticiar»-tum fufpicionem moventium,- paucitas; quippe quae non nifiiarftisfimum, quo exfpatietur,, Judicis induftriae campum relin-quit: interdum mira & pro prsefentk inexplicabilis fia&i ohfcu-vdfas; ex itantium utrinque prsefumtionum aequiiibrio emer-gens:. fed; plerumque id evenit ex prsefrafta-&:ad.:inficiandumobitinatisfima delinquentis malifia,-fsepenumero tant», ut autapertisfimis ihdiciis ,ialfos iis obtendendocolores, pertinacisfimeobluftari;haud. vereatur, aut fimpliciter negando* & a veftitaullis circumftantiis ad; articulos interrogatorios refponfioneiol-licite fibk cavendo, omnem Judicis operam eludat.- Ex-qua--cunque autenr cauffa acciderit, ut in fufpenio adhuc hsereatrei innocentia, de idoneo, quo ad: fatendum cogatur, reme«-dio> diipkiendum effe,,res ipfa docet.

Duas: autemr prout a'nobis faftiim eft, horum remedioi>mwi conftituendas effe claffes, nec cogitari poffe ulla,. qtiasnon ad alterutram referri debeant, ex humanse naturae condi-tione facile intelligitur, Si enim cogere velis homines, autfuturi mali metu, aut prafienfis doloris fienfir id efficies, ne-ceffe eiti Quse vero ventura timentur mala, quamvis prora-tione fuse propinquitatis,. certitudinis & magnitudinis"-,.. no-Itraeque de fingulis hifce perfvafionis probabilitate, vel nuijo-rem vel minorem. in mentes noitras vim exerceant^ quia ta-mem noftra?' de illis notiones; femper pius. minus funt confufa,cum contra prselentium corporis dolorum acerbitas intuitiva-cognitione, per fenfus immediate reprsefentata, a nobis psr-cipiatur: ita nullo negotio adparet, qui fiat, ut, renniver--fim fpeftata, temedia eliciendae coniesiionis,, qure inter-na dixi-mus, externis iitis,. quortim effeftus ex fola pendet dolorum;ihfenfione;. multo fint imirmiora.. Prono autem hinc fluit al*veo, iliorum in capitalibus fakim, aut nullum aut exiguum!admodum ad. veritatemeruendam- effe effeftum; adeoque, lh

quodi

tS ) 34 ( c^'

quod in his adhibendum erit cogendi adjumentum, illud rniis quae ad poiteriorem claffem pertinent, quaerendum effejqua in re .quanta circumfpectione, quibusque cautelis opus fit,ex infra dkendis adparebit.

§. VlfT.

ln coaiJfivis eliciendse confeHionis remediis inter-;nis primum locum tenet juramentum, quod dici fve-vit purgatorium, quo reus, fub invocatione Divinseiiiltionis, fi falfum dixerit, objerfri fibi criminis infon-tem fe effe adfeverat, eoque fufpiciones contra fe.mi-litantes diluit. Sed ut commune hoc & ordinariumin tevioribus & non -capitalibus ion eft praefidium: itapraeter ordinem in atrocioribus alia nonnulla fubindein fubfidium & olim vocata fuiffe, & adhuc dum vo-cari, quae ad hanc claffem pertinent, remedia, actajudicialia adfatim loquuntur.

Quo tempore primum in Europa noftra cceperit juramen-ti purgatorii uftis, inter Eruditos difputatur. Confentiuntplerique incognkiimßomamslegibus hoc ftiiffeinftitutunij adeoquenec ullum in jure civili occurrere textum omni exceptionemajorem, qui in criminalibus rem delinquentis confcientiae un-quam commiffam evinceret. In cseteris vero barbaris genti-bus quando huic purgationi faftus fuerit locus, id eft de quoprseciptte controveriia movetur. In paganismo jam eam apud.Germanos ufkatam contendit HEINECCIUS Eletn. fjfur. Germ.lib.ill. %. 354. Cui adftipulatur JOH. SAM. FRIDER. BOEH-MER ad CARPZOWII Pra&. Crim. Qu, 116. obfi VI. exci-.tatis JON-3E ARNGRIMI & SAXONIS URAMMATICI teitimo-

E 2 niis.2

"*fe ) -85 ( c^'

niis, eandem apud Iflandos & Danos ante introdufta Chri-iiiana facra invaluiffe demonftrare annifus. Ex actverfo iiluftr.JUST. HENN. BOiHMER ffur. Eccl. Prot, Lib. F. 34. §. §.7-14. multis id agit argumentis ut evincat, hoc juramentumiub ingruentibus medii sevi tenebris e Judkiis Eccleiiafticis ScJure Canonko in forum facuiarc iniffe traduftum. Facit au-tem hanc fere fuarum cogltationirm fummam: Dicit nempe,eo tempore, quo-poit fseculi IV exitum Chriiti doftrina latiuspropagari ccepiffet, Barbaris, quae maximam orbis noitri par-tem tenebant, gentibus familiares fnifle fuperftitiofas variasartes, quibus ab abioluta Dei potentia id fe impetratu-ros cre-debant, ur per excedentem naturse vires eventum manifefta-retur latens veritas, cujus quidem generis fuerunt judiciumductti , ferri candentis , aquce ferventis , fupernatationis imaqua Jrigida, cruentationis, & quse iunt phira fub Ordatio-rum nomine in vulgus nota; ad paganos hos mores Clerumfenfim fe compofuiffe, & receptas iltas purgationes exemplo^fuo & doftrina commendaile; quin imo id eifeciffe ut in Con-cjliis nonnuliis adprobarentur^ Frogreffu deinde temporis querrvadmodum faciies nimis erant viri Ecclefiaitici in facris rkibuscum veteribus itiis & protanis permifcendis, novos excogita-tos Divini judicii exquirendi modos, per Euchariftiam e. g.Jbrtes Apoftolorum , offam judicialem &c. Cumque jam pri-dem Maityrum reliquise in magna effe ccepiffent veneratione,.& innumera iis adfcriberentur miracula, ut non poffet non eo-rum praefentia fanftisfimum quendam horrorem animis homl-num imprimere, faftum hinc fuifle, ut in jurisjurandi praeita-tione iaiiftorum proponerentur exuvise, quo metu earum de-terr.iti homines a perjuriis abftinerent, cogitarentque virtuteDivina. & miraculoia jtidicium Dei manifeftatum ui;, Loftiinavero Ecclefise hac ratione femel ibrmata, eo demum ventumfuiiie, ut, contra quam olim moris fuerat, criminum fu.peftisipiis juramentum de fua permkteretur innocentia, non quod

fpes.

Hfe J .3« ■-( ctf

fpes foret cos religione perculfos vera difturos, fed qttod du-bitari haud poffet fanftos ad cruortuu rciiquias jurabatur, prse-fentisfimos adfuturos perjurii vindices, & occultatam verita-tem, edito miraculo, revelattros ; atque hos quidem fuiffehujus inftituti natales,. fatis patere ex alto apud antiquos 3.ante recepta Chriftiana facra, de hac purgatione iilentio , quae-enim in contrarium proferuntur teftimonia & recentiora effe& iubleitse admodum fidei: ex impofita eidem jtitdicii Divi-ni adpellatione ; ex prifco ad reliquias lanftorum jurandi rituj& inde tandem, quod absque hac jtudicii Divini opinionejurijurando luperaddita, vix ac ne vix quidem credibile fit,fieri unquam potuiffe, ut "illud tanquam idoneum diluendiimmanioris etiam criminis remedium in ioro civili adoptare-tur. Quidquid fit, nos equidem. omni omnino carere arbitra-mur dubitatione, primam, quse juramenti, in confirmanda pro-misfionum ac adfertionum fide, religionem adhibendam homi-nibus commendavit, hanc fuiffe rationem, quod fuperftitiofequidem, led utiliter in publicum, perfvaiisfimum fibi haberent, De-um, fponforem quafi eontraftse obligationis vocatum,prsefentisiimispcenis perjurii infamiam vindicaturum. Arguunt idmulta Vetuftisfi-morum Sciiptorurn loca, quse cceleites iras, jurantium capiti-bus, ii pejerarent, quaii impendentes defcribunt. Vid. FOT-TER Griech Archceol B. 11. c. 6. GROTIUS de Jure B. &?Pac. Lib. 11. c. 13. §. 1. Et fuffragantem nobis hac in relaudare licebk, acutisfimum GARVE Philof. Anmerk. %um

Dritten Bucbe CICEROS von den Pflichten p. 246, übi, derditefte inqtiit, Grund, der mit meiften Abergtauben verbun-den ift, der aber auf den groffen Haufen am krdftigftenivirkt , ift die Meinung, dajs unviittelbare Beftrafungen aufden Meineid foigen. bi vero haec opinio ake adeo morta-lium mentibus hseiit infixa, quis non videt faciliimum inde,ad jusjurandum in purgationum numerum cooptaudum, fuiffetransitum. Saltim apud SOPHOCLEM in Antigone v. 270..

E 3 Jeqq:.

fe 5 07

ffeqq. qui :in ablati corporis Polynicis fufpicionem venemnt^:ad inno.centiam iuam ignis judicio & juramento dernonftran-dam paratos fe profiteutiir. Fariter .fecundtim ACHfLL. TA-TiU.tl de Clitoph. Amnr. Lib. IX. virgo pudkitise violatseiuipefta jurejurando & judicio aquce purgare femet teneba-tur: Et luppeditaut multa alia ejnsdem generis exempla FOT-Tfiß /. cit. & BECMAN de Judiciis Dei ,cap. I. \. 4. Utproinde vix ambigendum videatur, quin in pagano jam orbe,aliquis invaluerit Iwyxsjuramenti faltimcum prodigiofoquodam a-lio experimento conjunfti, in veritate xriminum inveitigandauius. -Obiole.viffe quadantenus eundem ,in cultioribus genti-bus, & inde efie, quod e Legibus Romanis omnia ejus,, haudfecus ac ordaliorum, antiqukus tamer adhibitorum cfr, VA-LER. MAXIM. Memor.ab. Vtlf, 1. 5. evanuerint veitigia,facile -quidem crediderim: Sed ut, cum Chriltiana .praedicariccepiffet doftrina, aboiitum penitus ;crederem, tanto minus a meimpetrare poffum, quanto notius eft, plerasque gentes prifcaebarbariei profundisiime tum jacuiffe immerfas, & eam effe fu-perftitioms omnis naturam,, ut cum radices "femel egerit, ple-;bis animis , .difiicillime evelli posfit. iiinc .non id ClerO inhoc negotio agendum fuifle exiftimaverim, ut purgatorium.ytanquam rem plane novam, de fuo procuderet ingenio^ fedid lolummodo, ut, fimili prorfus ratione, ac in caeteris jtu-diciis Dei faftum eft, profcriptis paganis, & furrogatis eo-rum in locum aliis .decentioribus Chriftiano nornini ritibus^,novam ei formam fuperinduceret: ut confiftis praeterea de per-juris .mox puifitis hiftoriolis, fan&itati: & adpellatis demumjuranti in fubiidium Conjuratoribus, qui & Cotnpurgatores &Sacramentales difti, vacillanti ejusdem fidei fuccurreret. Atquamvis fic, noft.ro qualjcunque judicio, Ecclefiae tribuenda haudVideatur prima hujus purgationis inventioj indubium tameneit, eam fua id efieciffe auftoritate ut purgationes iftse vulga-res, quas e Diaboli oflicina profeftas & praecepto Divinp,,

ne

% ) 1« ( &t

2te■ fentabis Dominum' Deum fuum; contrarias Canbnes pro*rinnciabant,- cfr. Decretal. 111. 50. 9. V. 35. 3. paullatim indefvetudinem abirent,. & ut haec ipia, purgafionis Canoniccßnomen fortita, forum per omnem iere Chrktianura oibem oc-cuparet,-. ita tamen: ut judiciutn:aqttcS frigidcc, in funeftis illiscontra fagas procesiibus fuum ad recentiora usque" temporaetiam inter Proteflantes,. quod> mireris,: ciinv maximo- hu-rnank ingenii opprobrio, locunvtueretur.'

Sed elanguit jam dudum adfifta illa juramento purgatorioDivini judicii opinio, & mature fatis in controverfiam vo-catum eit, quse eidem habenda effet iides. SsecLilo jam XILVehementer de hac re decertarunt celebres Gloffatores MAR-TINUS Gofianus & JOHANNES Bqffianus, Cremonenfes, iUlb omnem ejus reprobante uiiirn, hoc contra majorem ■ omninoquam oportebat eidem tiibLtente effeftum. Neque adhuc dum iiveLegunr latorttm adeas Sacraria, five Jure Confultorum autphilofophoruin Scholas, coniopkas' effe has lites, iatis ihtelli-ges. Nos, fepofitis fubti.ioribuS, ea tantum, quse infimseetiam multkudini, cujtis in legibtis ferendis prsecipua habendaefftratio, circa ejus efficaciam i'e iniinttare credtmtur dubia,quippe ■ cjuibus peripeftis de tota cauffa reftius itatuere licebitspaucisfimis attingemus. Liqnet ex ante diftis eo direftum es-ie omne juramentum,■ ut incutiatur juranti Livinarum. pcena-rum metus,-quo a falfo dicendo deterritus, ad veritatem in-genue profitendam" adigatur. Qui jam omnem juramento pur-gatorio- vim derogant, dicunt has pcenas (1) E longinquoadmodunr jurantibus oiiendi; nullam-fcilxet datam ■ nobis eifepromisiioiitm ■ Deum abiciffe in hac' vita eas de perjuro repe-titurum. (2),ivlagriam eife eartim incertitudinem^ nullo nan>-qtte certo nobis conftare argumento, Deum-hoc in■ fe fuice-piffe, ut indeprecabilibus pcenis pejerantium vii.dicaret perfi-diam, cfx. MiCHAELIS Mofiuifches Recbt §. 256, pp. 2131.

ifti%

is ) 3.9 (, 0

Sl4, Potius fara partim ratione, partku Sacris liiietis noscdoceri infinitam efie Lei Hiiiericotdum, & pofi '■■ Ejus irarapoenkentia & ieiio vitse en.ei'idandre prcpofiio piacari-, atquehinc nihil obftare quo minus pcrjums etiain ipem concipiatiiimisiimam iupplici iibi & refipiicenti cuipam fuam condona-tum lri. (,3) Lonfufam vakle effe uoftram de pcenis poit rnor-tem peccata nunfuris cognitionem, earum qualitatem ac ma-gmtudinem juxta nobis effe reconditam, adeoque earum m.tumfacile ceffurum violentiori inftantium & jacentium ante -ie-oculosinalorum terrori. Ex his autem generatim patere, purgatoriifidem, quamvis, pro jursmtium de fingulis his momentis per-fvaiione, mocio majorem niodo minorem, qua univerfos tamenadmodum effe lubrkam, qualem in foro quidem in probatio-num vicem adnitti non conveniat. Sed fi, qua cauffas capi-tales fpeciatim confideratas, addatur (4) fieri naturaliter nonpoffe, quin homo in ancipitem adeo conjeftus necesfitatem,ut nulla ei nifi inter mortem & perjurium relifta fit eleftio,pofterius ampleftatur & vitam pejerando confervet, clarisiimeelucefcere ajunt, in his faltim purgatorium abfurdisiime de-cerni, & dubkandum non efle, quin excuiatius peccet peje-rans, quam qui eum ad pejerandum coegit. Cfr. PUFEND./. cit, IV. 2. 22,

Quod haec jam adtinet, largiendum omnino eft, nonmultum ab infania abeffe purgatorii in fanguinariis judiciisufum. An enim quid a ratione magis alienum, quam veri-tatem eruere velle remedio, cujus ut ulla ad hunc finem ob-tinendum fit efficacia, moraliter eft imposfibile. Si quid eare efficitur, hoc folum eit, ut crimini adjiciatur crimen, &plebe in manifeftisfime pejerandi confvetudinem indufta, incontemtum adducatur jurisjurandi rcligio, firm;siimum alias,fi fua ei conftaret reverentia, focietatis civilis vinculum ex-hibitura. Ferenda interim quodammodo erat poiita haec in

pur-

% 5 4° (

purgatorio fiducia, quamdiu juranti reo Compurgatores ad-jungi moris fuit. Ex borum namque judicio tum in pimispendebat veritas. Et ii in deligendis iis, eorumque habilka-te dijudicanda praefciiptse legibus obfervarentur cautelse, fnesnonnulla aderat, gravius hifpeftuni, fi vel ipfe jurare para-tus effet, Conjuraiores tamen haud inventurum. Aft, quodbis jam dudum abrogatis, in perpluribus nihilominus geird-bus, quoties ob infkmiorem reorum valetudinem, aut dignka-tem, aut ob indiciorum defetium, duriori remedio non eiilocus, purgatcrium in atrocisfimis etiam plerisque adhuc duminjungi ikdem ioleat, id eft, quod jure mireris. Sapientiusin patria provifum. Quam primum enim Cottftitutione Regittd. 30 O&ob. 1695. probatio iita per Sacramentales e ioroproic.ribcbatur, iuccefierunt mox aliae, quibus in capitalibusneminem ad purgatorium admktendum edicebatur. Vid. K,M. Rejcr. til Abo Hofß. d. 28 dpr. 1696. d, 9. Decemb.1699. d. 10 Febr. 1702.

Dum porro quseritur an & quousque in deliftis non - ca-pitalibus purgatorio credi oporteat, haud quidem difiitendumeit, neque in his fatis tutum illud effe cognofcendae veritatisadjumentum, & generaliter, quo graviora fuerint, quae con-fesfione fua leus iibi acceleraturus eft mala , eo uiinus eidemiidendum effe. Aequis enim pasiibus junftim incedunt pancemapnitudo %f perjurii periculum. Qua propter nec miran-dum nonnullis in gentibus id ipium aut nunquam aut rarisfi-me in foro criminali admittk Sic de Anglorttm legibus, ut-"cunque. alias in civilibus ad jttramenta litis deciforia aut in-jungenda aut recipienda pronis, hoc perhibet teftimoniumJiLACKSTONi^ Comment. on the Laws tfc, Book 111. c. 22.In general the Englifh Lcitps does not reduce tbe Defendant,in cafie he is in tbe wrong, to the dilemma of eitber con-feffton or perjury. ■ " Nor n>ill the Law truft the Defen-

F dani

%, ) 4* ( <#

tfant with an Oath to difcharge him fielf , whcre the priva'-te injury is cottpled as is wcre witb a public cfxtne , tbatofforce or violence, wbich would be equivatent to the pur-gation - oath of the ciwil law; which ours bas fo juffly re-je&ed. Cfr. ibd, c. 7. %f B. IV. c. 20. In Magno quoqueHetrurice Ducatu fublatum ki difcimus ex Nova Conftit. crim\

fiupra cit. §. 6. Sed quidquid fit, communi fere ienfui &multiplki obloqueretur experientiae, qui iri levioribus etiamcriminibus, quse pecuniaria mulfta,. aut peena quklem cor-poris adiiiftiva mitiori! tamen luuntur, omnem liujus remediiad elkiendarn confestionem negaret efficaciam. Forte vix ul-lus dabkur homo in republka Chriftianis Sacris addifta edu-catus, cujus menti non alte adeo infixa. hrereat de DEO per-juiii vindice perfvafio, ut eam fibi radicitus excutere valcatnunquam. Suffocatur quklem pro momento ejus vis, übi' nonalia quam per perjurium fupereft vitae redimentae- aut gravisfi-mi alicujus difcriraini.s averteiidi ratio. Suut etiam, quod c!o---lendum, multi adeo in malitia obiirmail, ut,. qno levfori feliberent incommodo, parvi pendant DEIJM fui mendacii tc-ftem & ultorcm advocare. Sed iunt tamen in bene moratacivitate multo plures, qui teneriori imbuti Numinis feniu re-ligioni iibi ducant, parvum crimen majori perjurii reatu cu-mulare. InteiLigunt ii expergei'aft.um aliquando iii confcien-tiam, &, ii pejeraverint, futurum, ut diurno uoftumoquevexati metu, &ad levisiimos etiam iiondium trcmofes pavi-di, ex continuis moeroribus atram contrahant bilcm,. qua utasfidttis furiis agitati, miferam & iniciiccm per omnern seta-tem degere cogantur vitam, Ceniuhius iiaqGe judicant verum-fatendo minoribtis malis brevi tranfituris fe iubmktere,. quara.pejeraiido perpetuis animi tormentis perferendis ie aditringe-re. Quid? q.uod plerisque, quibus cara eft tua exiftirnaio,.tolerabiiius videbitur, pcenas dediife criminis, cujus contu-meham emendatiori vka facile posiint abftergcre, ,C|uam in iu-

dek>

%£, ) 42 f

de! bi.m vocari perjurii fuipicioncm. Non enim ignoratquisquam aliter in pu.be, alker iu ioro, de juramento le pur-gautium inriQcentia judkari.

Concludimus ergo, non tanti effe ponderis fupra allatasdiffentknium rationes, ut earum intuitu in exilium penituse jtidiciis criminalibus agendum effct purgatoriumrj quod &ideo patriis legibus elt retentum, fed iis cautelis fapkntisfi-me ciicumfciiptum, quibus obfervatis & praecaveri ejus abu-:fus, .& iinis eo intentus, quoad iu tanta quanta eit hominum;pervkacia licuerk, quam certisiime obtlneatur. Hinc (1) a.dpurgatoiium non admittitur, niii qui fit (■&') pubertatis annosegreffus: (/3)- Principiis Chriiiianae religionis infiitutus &de■juramenti obligatione vcriora edoftus, quam ut errores foveat,quibus omnis ejus vis reddatur irrita, quales funt, qui derefcrvationilms mcntalibus & de intentione cfirigenda in \e-fukaitim acroateriis proponuntur XVII. J, RBI. cfr. K. Br.d- 28 Fcbr. 1772. (y) bonae & illaefse exiitkuationis j non e-

",nim pium neque honeftum eft juramentum ei deferre quempejoraturum fcias, XVII. 7. 29, RBl. in fine. Et ($) femi-plena ad minimum probatione, five ex unius teitis de ipfa' cauffa depoiitione, §. 29. iive ex indiciis praegnantibus §. 30.ibd. dediLcia, oneratus. (2,i Non injungitur Id cuiquam ii («.);cauffa cujus reus agitur fit capitalis §. 30. ibd. fn fin. aut (./3).nvanikitum acliit perjurii periculum, quod non ex folius pccnseproprie iic diftae magnitudine., ,fed & ex .caeteris confeftariiscriinen, pro piseicnti rerum ftatu, morali necesfitate comitan-tibtts, erit seitimandum §, 32. ibd. Regl. vid Krigs Artic..1683. "■& Sj'6-Artic. 1685 §. 20. Et L_y) ne in .cauffa qui-;dem miiioris prsejudicii, quamdiu fpes adfulget veritatis le-niori via e.ruencla;, utan i nodfatt -och ther janning ej annars"utletas kan, XVII, 30. RBI, cfr. Regl. vid Krigs och Sjo-Artic. I, cit. (3) iale juramentum, ii indulto reo queretis

T 2 ifl

£, > 43 C <#

in fuperiori Judicio infinuanda? remedia averti nequeat, prce*ftituro («) Deliberandi fpatium, quo quid faciendum iit, qnklconfcientia jubeat, ferio & fecum & cum aliis quorum apudfe valet auftoritas confiderare queat, conceditur XVII. 31.jRBI. quocirca & (/3) ex praxi fori invaluit, ut rudiores adverbi Divini Miniftros ablegentur, de fmguiari illo augmen-to & pondere, quod ex juramento, internce ad veritatem fa-tendam obligationi, accedit, informandi, & ad coriesfionem ex-hortandi, Quo fafto demum (4) Coram Judicio iitiere fe te-netur reus, & ulterius de grandi quae perjurio ineft alea cor-date admonitus, conceptis verbis, Judice praceunte & confue-to ritu adhibko, juramenti formulain , ii facere id fuitinuerit Tclara & diftinfta recitare voce: Tandem (5) prseflilo juramen-to, de crimine cum omni fua cauifa abfolvendus, ita tamen utperemtam fibi fciat & de.calumnia LX, 3. MGB. & de ex-penfis XXI. 3. RBI. contra accufatorem aftionem, aut ii prre-itare illud vel exprejfe, prolatis verbis & facta confesfione,vel tacite in prseiinho fibi termino, absque indicato & pro-bato legitimo impedimento XII. 1, RBl. emanendo, recufa-verit, ad totam condemnandus cauffam. XVII. 31', RBf. cfr.K. Forordn, d, 12, O&ob, 1739.

Verum utcunque prudenter haec omnia & apud nos, &fimili fere ratione in aliis gentibus, conftituta fint, tantum ta-mcn abeft ut perjuriis in totum prsecavendis fufficiant, ut po-tius fint, qui frequentius, quam ab his cauteiis fperandum e-rat, eadem patrari conquerantur. Quam ergo ferpenti latiusindies malo medelam poisiimum adhiberi conveniat, dignamultis vifa ett res, de qua in meditim confulerent. Quteren-dam autem eam putarunt alii in emendatione receptse in jura-mentis claufalce imprecatorice, quam, cum & paidlo obicuriorfit & a fenfualibus noitris perceptionibus remotior, fic efior-manclarn volueriuit, ut nefcio quas non duas & exieciaiones

coin?

Sfc ) 44 i c^

complexa, fenfus rrtagis feriret, mentesque jurantium terribilsrepieret metu. Alii ccSrimoniat'-, facrum imperitorum in pri-niis hominum animis horrorem incutere aptas, jurandi aftuiadjungendas eommendarunt, eum fere in modura ac in Ger»nitiiita plerumque fieri afl'olet y übi purgatorium coram menfaatro parmo obducia, apertis foribus & feneftris, accenfis can-delis, & iigno crucis cum calvario osfibusque mortui lioini-nis propofito, flexis genibus proeftari perhibent, HEILS jftitdex'& Defenfi c. IV. §. 20- Sed utut pia effe ultro largiamurhaec conliliaj & concedendum etiam arbitremur, externas iftasfollennitates, dum primum adhiberi cceperint, infveta fua no-vitate efieftum aliquera ad homines a perjuriis avocandos ha-bituras: valde tamen veremur, ne obfoletiores redditas, ex--fpeftatione citius omnem fu.am perditurae iint vim inque cas-fum relapfurse. iteftisfime de hac canffa jttdicaffe nobis vi-detur laudatus. antea GARVE /. cit. p. 852. fieqj. cujus igiturfententiam noftram facimus. Ita autem ille: Einige Schrift-ffctter iiber dieje Materie , haben Verbefferungen unfirer Ei-desformel und Eidesgebrduche vorgefchlagen, Ueberhauptfind folche Verbefjetungen vemiinftig und wiinfchenswerth:und unfire Eidesformel ins befiondre fcheint derfelben %u be-diirfen. Es ift niitzlich, wenn attes was die Menfichen bey>wicbtigen Gelegenheiten horen oder fagen, verniinftig, ver-ftdndig und wabr ift, Und unftreitig. ifi eine Entfagung'auf die Hiilfe und Barmhertzigkeit Gottes, welcbe der Siwi'der gewonlichen-, anfich dunkeln formel %u feya fcheint, ei-ne Ungereimheit und eine Unmoglichkeit Eine Ungereim-heit, weil kein Menfich feiner Gliickfeligkeit und dem waser dazu fiir notbwendig bd/t, entfagen, nocfj feinen fVitten,'dazu geben kan ewig elend zu fyn\ eine Unmogtichkeit ,weil ja Gottes Rntbfchlitffe und Verfabren in Abficht des-Menfchen ficb nicht nach deffen ausgefiprocbenen worten, o-der mich fieiner Einmttigung richten, In deffen werden diefc

E 3- Verr-

Ife ) 45 C «4?

Werdnderungen, wenii fie noch fio einfichtsvofi gemricht wer-den aufidie liauptfache , atifi die Haltuiig dcr Eide , wcnigEinftufis bnben. Erfit/ich alle Forme/n verlieren zulctzt ihrekraft.j aflc Geb.rduche■ attch. Das Verftdndigf/e, das Ein-.driicklicbfte das Fiirchtcrlichfte , das SchreckMafitefie , -wennes ofit wiederbohtt wird, wird gleichgii/tig. Aus eben demGriinden aber ift ttucb das Unfchickltche, das Unverftdnd-Jicbe, desbalb nicht ohne (Virkung. Die Menficben fchen.,rvemiiuftiger kfejfe, bey Handlungen und Reden , die vonIVichtigkeit find, bcfonders bey feijerlichen oder bey fir/cben,die fie ofit wiedcrbohlen, mebr auf die Sacbe als auf dieJVorfe, mehr aufi die Abficht wclcbe fie in Gcdanken habenals auf .denn Sinn rvelchcr in dcn Atisdriickcn licgt. D.aherfich gerade bey den ebrwiirdigften Sachen, wie bey der Re-ligion, unfichicklicbe fiormeln am idngften erhaltcn. " « - Al-

fio nur an der h.errfichendcn Denkungsart kan die Verbeffe-runtj vorgenommen werden, welcbe dem Eide fieine krafit"pieclergebe: und dafis diefie von Erziebung und Bevfpiel derGroffen abhdngt, ift-oft gefiagt ioorden. Indejfien ift klar ,dafis etiefie Denkungsart zu wirken, diejemge Erziehung zugeben, welche clcm Eiden ihre alte Ebrwiirdigkeit verfcbaffe.,Jchwcrer wird in einer zeit, wo das Wunderbare in den re-Jigifjfen Principiis fieinen Glauben verloitren hat , ttnd wodoch die Grunjfdtze' dcr wahren reinen Gotteslehre undMo-,rat noch lange nicht ausgebreitet genug, noch nicht %u herr-fchenden Triebfedern geworden find. - - - Dcr Staatsverwal-ter kan nur dreyerley thun, den Eiden Ehrfiurcbt %u ver-fchajfen: Die Ei.de fielten machen: Den MeinEid hartftrajfen.: Seinen Eid immer feibft halten. E quibus fimulcolligitur, quam perveife fuos fubducant calcu.los, qui civj-lem omnem fublatam volunt perjurii pcenam, Non fane ihTheocratia Judaica opus erat ut de perjurio p.nniendo cogno-iceret Magiitratus, cum ejus ultio ad refervata Divinae Maje-

itatis

*fe, i C c^

ftatis pertineret. Satis quoque fuit Romanis cenfioria foluii»nota in perjuros animadvertere, cum jurisjurattdi contemfi'veiigio DEum uitorem I. 2. Cod de rebus cred. & jfurejur.& pccnam divinam, exiiium, CICERO de Legib, r,. 9. habe-re crederetur. Verum aliis jam vivitur opinionibus; & quod;de fuperitkionis ad tuendam juramentorum venerationem effi-eacia detrivit ratio, id cum apud multitudinem ipfa fupplerefatis nequeat, poenis pofitivis ut compenfetur neceffe eit. Ethinc mulfta cum infamia in propria Gauffa pejerantibus pro-pofita XVII. 19. RBl..

Sed haee de Furgaforio fuftlciant,. Sunt autem in atro^cioribus criminibus alia nonnuuquam remedia huic quodam-modo adfiria, pro. exprimenda reorum confeslione & olim ten--tata, & adhuc dum adhiberi folita; quae itaque jam paucis>hidicanda erunt. Verum non vacat cunfta in hunc locunreongerere,. quse apud Auftores occurrunt horum. exempla,,frivola partim, partim fuperititioia. Ea ta-ntum commemora-bimus,- quorum aliquis in- patria aut fuit aut hodienum eituius.

In obfoletis, quorum mentionem praeterire nefas offet,-ponenda proeul dubio eft, fimu/ata parnce capitalis in rcttm'non- eonfejfum nec fiatis convi&um exfccutio, Invaluit nkm-rum iuperiori iaeculo in iupremis patrise Judiciis, fakim. in eoquod in hac urbe floret Regio Licaiterio, de caeteris enim ni-hil certi adiirmare aufim, ut capkalis dciifti gravisfime iufpe-ftos, fi coniiteri noilent, ad ieralis fupplicii locum, confve-to rku educeridos decernerent .fed iimul Fraefefto Regio, cjuiexfecuioni praeeffet, fub abfolutisfimi mandarent filentii iide,,ttt ii coniiteretur reus,. eum mox capite pleftendum ■euraret,.fin in inikiando perfiiteret, reducendum eum faceret' ulterioriiinquiiitioni fubjicieudum. E mukis unuin adferre licebit hu<--

JJi#-

%, ) 47 C <&

justnodi proceffus exemplum, ex Aftis Dicaft ii Regii /bo-enfis pro die zo Decemb. anni 1631. verbo teni s t-xicriptiun:F.n Ranfiakvingh ocb Doom ifirdn Sdminge Socbn om det kdt-terij fioi/i Erich Miche/sfion Tijfct fikatt hafwe begidt md fijnStjufdottcr Carin Htnders dotter: Refokiio. Rdtten pdldg-ger Stddtbottaren att han firaxt Idter fidttje dem dtfikildt i-j; i'.n hwarandre , och gcnom wisfe och trowdrdige J\r/oncrlater dem examinere, cij hetter tittdter ndgon annan homtnftin til dem uthan de Jamme Jom dcm forbore, pd dett at deom hwarannans bekennelfe icke blifwe warnade etter kund-giorde: Han fikatt ock tiU ett profif idtbe uthfdre en af dcmpd Rdtteplatzen , intbet anvat Idtandes dem fiornimma, dnatt han dndt/igh fikali d66 antingen han bekenner figh ctterey. Och imcd/ertijdh pro fiorma forehdtta den Jom innefit-ter, att den andre hafwer figh bekdndt, brukandes ccb hdr<titt fdrdeles Prefter, fiom medb difcretion och godh befkeedhwete hdrmedh omgd, hwilka medh ftorfta filit och alfiwardcm pd bddbe fijdor formana fkole at bekenna fanningenjdoch inthet Idta Prefierne etter ndgon annan fiorf/d annatdn ctt c/c fiko/e doo. Ddr dhe dd bdc/e bekdnna figb, fd Jkattdem Sacrameniet meddeias och fedan fiortfaras med Ex/ccu-tiotxn: Mcn ddr dhe efiter en flitigh ocb noga formaningbingaittnda wele bekenne Jigh, da fkitt dcm tntct Sacramentettueddelas, utan de fikole fioras t fdngetfet igen, och Lagld-fareu fikatt ftraxt per pofto titt dcn Konnngflige Phfßatt f6r-fiiickas att fibrklare figh pd fin Ranjakningh ocb Doom. Menddr en af dem figh bekenner och inthet den andra, dd fkaUden fom fig bekenner ftd fitt ftraff ocb den andra qwarhollasi fdnge/Jct til dcn Konttngslige Hojßdtts widare forklaringh,och Lagldfiiiven likwdl firirfiktckes titt den Konungslige Rdttf.m forr dv fiagdt. Hoc icilket artilicio adhibito evcnturumfperabant judices, ut reus in ultimas coaftus anguftias, & de-.cret.oriam qua ex hac mortalkate' migrandum fibi foret adeffe

len,-

*_£ ) 4$ ' .#

■fentiens horam, pacem a hominibus, -pacem a Deo petifuras»animum ad pcenitentiam ferio agendam, & crimen fuum aper-te fatendum componeret: moribtmdi autem, quippe quod isseternse fuae falutis memor praefomatur, confesfio, cum plenamnieieri videretur fidem: nec quidquam obftare putabatur, quoininus reus eadem fafta, ferale itatim fubiret fupplicium. Fa-cile adparet multa circa hoc inftitutum moneri poffe: Difli-cillimam effe ftientli virtutem: De ea in re tanti momentipaucisfimis credendum: Hinc cum neceffe effet plures hujusmyiterii ibre conicios, parum a prodigio abfuiffe fi reum ce-"lari poffet veritas: Contextam itaque hanc fanfta fimplicitatefabuJam, de earurri fuiffe numero, quibus lemel improfpereaftis, nullus in pofterum felkior fperandus eft fucceffus: U-nico nempe infeliciter perafti hnjus dramatis exemplo omni-bus capite damnatis caufiam datam dubitandi, an ferio fecumagerctur , vel annon pertinaciter negantibus, a rogo i.pfo &tecuti ad vitam pateret rectitusj atque fic fortisitmum ad mor-tem beate obeundam fe prteparandi incitamentum ipfis fubtra-dtum. Hinc cum ad Regem relatum effet, de quodam clande-'itinae csedis in patremfamilias admiffte accufato, annon confes-fionis eliciendae cauffa hujusmodi Infligendi capitalis lupplkiiiimulacrum in eo edi liceret, tale aS. Regia Majeftate d. 1 1Dcceinb. 1682. dattini eft refponfuiri; Och hwad det foreflag-"ne prof (att JJ6ras titt Rdttcplatfien) an/angar, i fiatt detfikulle briikas , fid mdtte ddrmed ff forficbte/igen omgds, atticke ndgot elackt exempcl derafi .kommer, och fiyndarena der-igenom forhdrdas, wiUjandes icke bekdnna fin brott, uthanformoda flippa pd Jdc/ane profi, och fd/edes ofita iorde doSuthi dheras fiyndhige fornekande , och i fd mdtto fiorgiorctjempte lijfiwct Sjdhlen. Hwilkct alt jf hoos Edhcr nogtt"■■jocb wdhl mdttcn ofneridggia, Qua &; re faftum arbitrauiLwj,nt ab eo tempote nulia amplius in Aftis Judkiaiibus, quas:&Qbk quidem perlUftYare iktiit, compareant veftigia tentatse

G Jiiijus

% -) 49 ( &

Bujus ad veritatem penetrandi viae, noviori tandem jure pe-nitus prohibitae. K, M, Refioi. pd Prdft,. Befiv. d, 22 Off.1723» §.'" 13'.- HI- 4- Str.Bl. Proftant tamen exempla fimili»fere fcena? fed fubtilius adornatae, e quibus parfter unnm ad-duxiffe fatis erit. Suppeditabit illud K. M.t til jfuftitiensadminiftr. Forordn. Hrr. Rdds Rejcr. titt Aho Hofß. d. gDecemb. 1700, übi poft alla, Hwaruppd ViJ den K. HoJR.detta titt ett hehorigt fiwar hafve meddehla welat, attfidjomaf de wid denna fiak befundne omfidndigheter det otwifivel-aktigt fynes, att defija Perfioner - - dre titt det angifine fnor-det fkyldige, fid at icke merafiynes dterftd dn pd ndgpt tien-figif fdtf fiormd dem titt bekjJnnelfie: Ty bafive wi fiunnitfkdligt at K. Hofß. forjoker aUa tjenliga medel titt atbrin-ga dem til bekidnnelfe, fiorft igenom goda formaningar ochftrefidllande af et lindrigare ftvaff om de glemingen reenfntb bekidnna wilja; och Jedan om det intet witt hjelpa'r ld-fa dem bdrdt fipennas i handklofiwar och uphdngias med bd/r--Jerne. etter tned ndgot annat pijnfiatnt medel handteras, fiom4

dock icke fikadar dem titt Hfivet och under alf detfa mdftrdir flijtigt befokas- af Prdfterfkapet ,. fom utaf ranfiakningenocb den K. Hofßdttens Domb forrut giora figb om fiaken'TPahf kunnigex Sd kan man ock Jidft idta anftdttn K. Hof-Kdttens Domb iijkafiom den fkutte gd til Execution,.fid. atingen, hwarken Delinquenterrie fijelfiwe etter ndgon annanma-annat wefa dn famma Executionfikatt fikie-, f6ruthan denj.omHofßdtten det bebagar anjSrtro, pd det man under detfatt Prdfterfikapet dem befokia och Deliquentema bereda- figjfiif att d66, kan tiUfiee atfd dem titt bekjmneffie : men d»r-Moor fogar likwdbl den K. Hofiß, den anftalt atfr defifia^ Dk-~linquenter Intet fibras utb pd Rdttsre- ptatfen; uthnn mecfExecutionen ofiwer dem innehdttes , Idtandes K. EofEditwOfis Jeddtr weta om ndgon Dekidnndfe: pd et eUer annat fidxf*f dtfffl' Definqjwenter har fldtf att erbdttas r. dd fVij/ Ofisj

titiii-

%}■»( M

utbSJwer detta mdhl wijdare uthldta wiUJa. De quo qui-dem reum., incuffo fibi, praeter veritatem, latae jam in fe fen-tentise capitalis metu ad fatendum cogendi remedio, idem ferevalet quod de fimulata illa exficcutione diximus. Unde necpoft jus Friderkianum conditum faftum unquara novimus, utin hoc Itrategemate confcsfionis erueudse quaereretur praefidium.

Placuit ilket hona in foro criminali cum delinquentibusfide agi, & removeri omnia quae aftutiam faperent Judicis per-fonae indignam. Hinc unicum hodie de hoc genere retentumeit elkiendae confesfionis adminicidum, hoc nimirum, ut atro-cisfimorum criminum gravisfime fufpefti, & confiteri detreftan-tes Miniftris Verbi commendentur, quo informatione & ad-hortationibus confcienfiam eorum explorare fatagant. Quem-admodum vero fucceffum hujus negotii valde promotum irinemo non intelligit, fi (#) Miniftro verbi a&orum fiat copia,ut ex iis, quse reum urgeant fufpkiones, perdiicere queat, &(/3) Reus in feparatum includatur careerem " eft enim folitudi-nis maxima vis ad vulneratum malefaftorum confcientia ani-mum a fenfibus revocandum & ad ea quae futuram fuam re-fpkiunt fortem ferio cogitanda deducendum: hinc & übi adhoc venitur remedium, nominatse plerumque obfervari folentcautelae. Et optandum profefto foret, ut quibus ad ntajorescarceres animarum cura eft mandata, viri effent & fmgularipietate coiiipkui, & folida eruditione multaque experientia in-itrufti, quo fic argumentis a ratione juxta ac revelatione.de-promtis, reorumque ingeniis & cauffarum indoli fcke ac pru-denter adcommodatis, obitinatam eorum malkiam tanto eftica-cius oppugnare, & in veritate detegenda Magiftratibus eo cer-tiori effe poffent auxilio. Si vel in prsemium molefti, asfiduiac inglorii laboris lautiora paullo illis conftituenda forent la-laria, eam tamen impenfam proveniens inde publica utilitasmultoties rependeret.

G 2 Quan-

* Y. f* ( 49

Quandoquidem vero- hoc confilium haud fecus ac ipfmw-purgatorium eo tendit, ut reus repraefentato fibi Diviai fup»plicii metu quafi excruciatus, ad fatendum compellaturj hinciifeut PLUTARCHO Qttaft, Rom. 44, omne juramentum velufctormentum quoddam liberorum hominum., @cctravos ris xcov I-Kevb^oov; et Cdnonifitis puigatorium in fpecie Torturafipiri?tttalis adpellationem -hoc intuitu eft fortkum: ita fi quis quaead hanc claiiem retulimus eruendas verltatis remedki,. unoTerritionis Jpirifualis nomine comprehcndere, ejusque dua&conitituere veiit fpecies, purgatorium nimirum,. & confcien-iia reorum pcr Miniftros. verbi explorationem, ffiudiciaUrau&oritate inftitutam ,. is qiiidein haud incommode tacere no»--bis videbitur.

§. nr.Remcfim eliciendae confetfionis coa&lva exfervn?;.

quod adtinet, cluo illorum, fl praxin forenfem-confu--las, conftitui pofle videntur genera, Kwt enim in»iliclis reo ex.quifitloribiis eorporis ci-ueiatibus., aut ir-rogata eidemtolerabilioris alicujus fed longioris ma-li perpetiendi neeelTkate, rrj agitWj ttt ad veritatemidicendam adigatnr. Siprius, exiflTt Tdrturtrproprie!fic dicta ; firr poiterius,. levior quidam obtinetcoaeHo-nis phyficae gradtis,, quern,.cum peeulinii n.ondum a—pud DocTores nomine infigmtus fit,.. Torfftirtmi rmp>"o~prfam tantisper adpellnre lieebiiv Mla\ vulgatior olim,.liotlie- pauctoribus ufitnta- gentib-ns, iicet multos &:miagrril nomiuis inter Pnigmaticos habeat Fatronos,-cura. infmitls-peene abufib.usTit obnoxia, & incerti ad~

ma*-

«fc )'" f« C c#

mcdimi exitus, potius e foro profcribitur qtsamretl*-netur: Unde nec in patria legibus mxquam fuit rece<=pta. Hcec contra in atrociffimis criminibus, quorumpcenara publica efflagitat fecuritas, Sacra Regia Ma~jeliate fpecialiter id permittente,.nonnunquam adhi-betur,-

Vulgo duo ftatuuntur veritatis eruendae remedia ad' hanee-xttrnorum claffem referenda, Territio & Tortura. Ittata,duplicem efie ajunt vel verbalem cum tormentornm initrumen-ta, additis gravibus de torquendo comminaticnibus, reo eo-ram reprseientantur ; vel realem, cum aciu quidem, fed finevcruciatu, corpori ejus adphcantur. Ifujusvero, pro cruciatuuinmodo 3 tres plerumque doeeut elfe gradus, lingulos tarhetieommunem hominibus paticndi confiantiam excedentes, de'quibus videantur CARPZO-V. /. cit. Qjt, 117. &■' HEILS /;.eit. c. 5. §. 50. p. 253. fieqq. übifufe iacisdefcribuntur. Quo-circa ii quis uiitatiora noicere aveat lanienae hujus initrumen'ta, XXIII Tabulis asneis eadem , eorumque adhibendorum ra-tionem, expreffa inveuiet ad Conftit. Crim. Tbcrefianam Vi-enna 1769. in fiolio editain: licet tamen practer htec & cru-deiiora multa nonnunquam adhiberi, & homines variis aliismodis fame, iiti, frigore, vigiliis &c. immaniter torqueri pos-fe fatis conftet. Verum ut territionis- omnem effecium exmetu. inftantis toriura pendere mauifeltum eit " ita faciie pa-tet hac fublata,. iilara etiam fua. fponte concidere. Fac eainvexplicari adverlus infelicem reum omnem tyrannicae crudeli-tatis adparatum, & faeva inftrumenta ferocisiimorum etiam a-nimos iolo vifu frangentia proponi; fac etiamcerto eum iibihabere perfuafum peraclam eife hac repraefentatione fabalam ,nec: ultra ad cosporis cruckitus d veniri potie ; & parum fanesbiiit, quin ridebit malelicus tanto conatu tantas agi nugas.

G 3' Hinc-

*fc r i#- H' c«r

fiinc <cum de .moralitate horum remediomm difputatur, ;eo <0*.lilriis redit quasftio, an tonnentis veritas tuto & absque iimo-.centium periculo inveftigari queat. Sunt qui illam adrirmant:funt qui negant. Qui negativam ampleciuntur, ZEPPERUS,,GR^VIUS, BACHOVIUS, BERNHARDI, NICOLAI, BEC-CARIA., SONNENFELS, ZAUPFER &c. TorturameiXe ajunt.injuftanf, quas ad incerti criminis cognkionem certislimisgraffetur fuppliciis, & excruciet homines non quod peccarint,I'ed quod peccaffe nefciantur: incertam deinde exilu ,& fragi-lenv, quae veritatem fallat, quippe quod («) alii patlentia fi-ve duritia ita tormenta contemnant, ut exprimi eis veritasnullo modo posfit; alii tanta fint impatientia ut mori malintfalfum fatendo, quam inficiando .dolere cfr. /. I. §. 2s. ff. d.tQuaft. & (/3) modus quasitionis non tam in poteftate fit Ju-dicis quam Tortoris, qui e'x etiam praefenti fucum ementitisfuis intentionibus facere posfit: Tandem & periculofam, opta-tisiimum fcilicet Tyrannis praebituram adminiculum, quo, ob-tentu ficiorum criminum, in optimos quosque, quos iuae- cru-delitatis elegerint viciimas, juititiae fub praetextu, faevire que-ant. Hinc frequentisfimis innoeentium fuppliciis famofum jamdudum hoc remedium, neutiquam ferendum effe: Et fi veleo e foro fublato, aliquando fieret impunitum evadere reum,fatius tamen effe abfolvi nocentem, quam infontem plecii..Coiitra qui adfirmativam tuentur, TABOR, LEYSER, HUBE-RUS, BODINUS, THOMASIUS ("), ZIEGLERUS, JUST.HEN-

:(*) Impugnatoribus Torturas THOMASIUM vulgo accenferlvideas, ea, ut conjicere facile eft, decauffa, quod PrcS-fidem egerit Differtationis de Tortura e foris Chrifiia-norum projcrihnda a MARTINO BERNHARDI Halas1705 editae. Sed quam falfo id fiat vel inde patet, quodnon modo in Epiftola eidem Differtationi fubnexa., vesuaa

:9fe > U i &

HENNINGIUS & }OH. SAMUEL FRID. BOF.HMERI,- CHR.GOTTL. GMELIN &c Ultro quidem largiuntur torturamtnalum effe, fed neceffarium, & pofita fceleratorum maiitiain fubvertenda veritate obfiinatisfima, paene inevitabile. In-juftitia eam fruftra accufari ; cum enim nemini irrogetur, niiatrocislimi criminis, quod puniri publicas rei valde interfit,eo usque fufpecio, ut praeter fuam confesiionem nihil quid-quam ad plenisfimam facti evidentiam deeffe videatur, fierinon poffe, humaniori prasfertim hoc quo jam vivitur aevo, utqui innocens fuerit his implicetur anguftiis, habere autem re-um afperriino huic experimento fubjecium, quod fuae imputetcontumacias^ aequum namque non effe, ut in gratiam impuden-tisiimi nebulonis legitimo fuo 1 jure cedat civitas, Inanenvetiam eile de ejus incertitudine querimoniam'., paucisiimis quip*pe exemplis, quorum ad. infinities plura' in contrariam partemex.itan.tia nulla plane fit comparatio, innixam. Cum in ex-traordinariis pcenis, quod & fupra a nobis mouitum,. ad com-munis. pacis tutelam. non fatis iit praefidii, alterutrum in ibroeligenduin effe, ut aut torqueantur maleflci, aut ex indiciiscondemnentur: indiciorum autem lubricum funeitiorem multo'reddituram eorum conditionem. Quod ad Tyrannos, nihiltam honeftum effe, tum; fancium, quod non illi in impotentis~fimae fuas 1 dominationis detorcmeant obfequiumc Subornabunt iifbrtasfis teites", fed an ideo omnis quae per teites iit probatioe fo<oerit eliminanda? Verbo, quoiquot invidiofe adeo Toivturara funt eriminati, in reprehendendis ejus naevis totos fuis-fe; quod autem. in ejus locum fuorogari: deberet Veritatis in--dagandte adjumentum, aeque efiicax &- ab-' omnl vitic immu-

ne 5,

&■ in; nott. ad HUBERUM de Jure' civif. lib] 111 Se&\.M c, 4'. p„ 635. ipiemet fuum- a- Refipondente\ dkieniuraiapeite fit proienus»-

tt ) 9f t 49

ne, eos non fuppeditafie. Qua'iidiu hoc a nemin- . racftiturn,nullam adeffe rationem, cur non retineatur iilud remedium,qLiod -omnium temporum experientia efficacisiimuin effe com-probavit. Cfr. BOEHMER ad CARfZoW. /. cit. Obfi. UNos cum utrinque concedatur Torturam & eventu incertaraeiie, & in a.bufum facile verti poffe, prudentis autem lit, quaetalibus laborant vitiis remedia non adhibere, nifi fumma de-pofcat necesfitas: in eo nervum totius controverfiae poiituraexiftimatnus., annon fine tormentis falus & fecuritas civitatisconfervari posfint. Quod quidem tanto nrinus aliqnem nega-turum confidimus, quanto certius iit ab antiquisfimis retrotemporibus multas exi-titkie gentes, egregie cultas, opibusquefiorentes, qute torturae ufura, licet non ut injullum plane, ta-men ut inhumanuin, & iine qua fatis confiftere poffet publicares, vel penitus -damnarunt, vcl fakim e liberorum hominumcorporibus proicriptum voluerunt. Non -autem opus eft ejusrei evincendae caiiffa hiftoriam & fata torturas defcribere. Fe-cerunt id poft alios bene multos BOEHMER /. cit. Obfi. 2.& SONNENFELS ueber die Abfchnf. der Tortur. Sufficitr.obis obfervaffe Anglis , equuleum omhi cevo difplicuiffe,SMITH de republ. Angl, 11. 27. BLACKSTONE /. citMi.lF.c. 25. non enim cum tortura confundenda eft immanis illa pce-na perduellibus non-vefipondeniibus inhac gente imponi folita,the pcnance fior ftanding mute, la prifione forie et dure ,quam defcriptam leges apud BLACK.STONE ibd. & ARCHEN-IIQLTZ England und Ital, Tb. 11. pp. 147. 148. In regnoDauice ea nunc]uam, nifi in criminibus Majeitatis, in quibusomni acvo a confueta juris forma recesiiffe excufatius elt ha-bitum, eit admiffa K. CHRISTIAN V. Banfike Lowß. I. c.20. Noftra etiam setate barbarum hunc tormeniis in iniician-tes reds freviendi morem in Regno Prufijia , Republica Gene-venfi, Magno Hetruria Ducatu, & Dkionibus Domus Aufiiri-■acx prorius abrogatum:, in GaUiavezo ad mitiorem quahvah-

tes

1& ) -5- t $P

tea modum revocatum conftet. Hanc autem in his gentibus-juris emendationem , cum nulla violentior infecuta fit publicaequietis .perturbatio, & nullo praeterea documento compertumfit, populos., qui exulare hanc e .fiiis finibus volueru.nt lanie-nam, gravius unquam quam ca;teros improborum audaeia fuis-fe vexatos, eii id, opinor, luculentisfimo indicio, poffe com-mode rempublicam hoc carere remedio. Cfr. WIELAND /.*it. §. §. 54^-548*

Hinc neque adfentiri pofiiunus SONNENFELSIO /. cit. §.22. & ZAUPFER Gedank. iiber ein. Punkte des Crim. Recb-tes p. 32. qui, licet acerrime alias pro abolenda depugnenttortura, recie tamen eam adhiberi exiitimant fi -reus plene con-vicius aut confeffus ad complices fuos denunciandos., aut,quod addi poffet, ad res latrocinio vel furto ablatas, & ma-nifefto nondum diftracias, vel reilituendas vel übi repoiitaefint indicandas, leniori via perduci nequeat. Nam utcunquchis in eafibus, fi indubium fuerit crimen aliis auxiliantibuseffe patratum, & res ablatas alicubi reconditas exiitere, in a-perto fit rei contumacia; ut ex hoc quidem capite jufte o-mnino torqueri poffe videatur: nefcio tamen an id prudentiaeregulis uscjue quaque congruum foret, Fortasfis periculofa in-nocentium famac accideret hasc focii in focium interrogatio.Male enim, ut fere PAULUS Recept. fient. 1. 12. 7. de alienafalute quaritur, qui defiua defiperat. In civitate praetereabene conftituta fingLilorum intereit, ut quam fieri poteft maxi-ma follicitudine caveatur, ne quamcunque fpeciofoiubpras-textu, violentisfimi hujus remedii ufus, turbidis prasfertimlemporibus in abufum facillime trahendus, in forum intro-ducatur. Meminiiie juvabit illud Cafiaris apud SALLUSTIUMCatiU 51- otnnia mala exempia ex bonis initiis orta efje\& illnd VELL. PATERC. //. 3. non ibi confiftere exemplaabi cceperunt; fied quajnlibet in4 tenuetn recepta tramitem^H latis-

«fc ) 57 ( <&

fatiffimc evagandi fibi viam fiacere'. ?f' übi fiemel reSio de--erratum eft in praceps perveniri: nec quemquam fiibi puta-re turpe , quod aiii fiuit frufiuofum, plerumque quae mukisfociis ac confciis perpetrantur dtiicia, fi modo diligens initi-tuatur inquhkio, quam certisfime ad liquidum perducuntur.Et fi fures ad res furtivas exftantes callide occultandas obiti-natisftmos indeprecabiiis maneret ad publica. ergaitula fervi-tus, eaque,, ficubi rcs tulerit,., triitior, quam pro. coniueto a--lias modo; forikan: rarius eo impudentiae procefilua forct eo-rum. audacia.

Gfatularv autenv nobis debcmus in ea nos natos & edu--catos effe. civitate, qute fuis legibus,: in ipfa barbara aetate-fupra quam in aliks plerisque gentibus multa humanitate tem-peratis,. equuleum in. forum admififfe nunquam legitur. De--c ptos in notlone vocabuli Kufikatr eos, qui ex§, i. XVII.Fl.. Edsoß.l. 0(7/,, Tha fikat lata then fianga fiitm kidris til,ok badbe leta at vitnum dn fiann. vitne hittas thertilr ok

fiva medh Kufikan ok fiva medh lockan, dn han viU egb fijal-ydr vidherganga,., tormenta olim noitratibus ufitata iujffe e-vfiicere voluerunt,. obfervavii jam. REFTELIUS Dififi. fiupr»>cit. §. 14. Unde & mirum, recoaum a Nobik EHRENSTRA-LE Pkoc. Critnin. c. IX §" 77; veterem errorem,. a NobihIHRE Gibfif... Suiog. voce Kufka, quam blanditiis- la&are,fer~~tnonis- iUecebris.permovere interpretatur,. ulterius confutatum..Nec nobis obftant Commonitiones Judiciales, (D.omare Reglor),ab OLAVO:PETRI Phafe concihnatae,,. quae' §. § 32. 33. übrde tortura. agunt. non ffits Scriptum;. fed fori: tantum conftte-tudinem: legibus contrariam refpickmt.. Commemorant lane^annales domeftici tortos, aliquando difticilioribus rei publiea;noftras temporibus reos perduellionis fufpecios, aut in quos.ampliorem. fasviendi: materiem. civilium,, ut folet, dksiidiorunvfuxor quaerendam: fibii judicaret,. Vid. CELSIUS. K\ Gufiaf IJ

Hijil.

*fc- ) 58 ( .&'

Hift: Del. 11. p. 13. IDEM K. Eric XlV.Hift. p. 2?5. ftqq.WERVING K. Sigismund'och Carl IX Hift. Del. 11. §. 78.p. 104- §■ 132./?/?. 1.93, 194. in nott. §. isi-p. 221. Pro-ftant quoque exempki exercitse paris fere in. ordinariis judiciisin reos levitke. Manicis ferreis acrker conftricios in pariete-fufpendendos audivimus eos, de quibus fupra allegatas litt. Reg.3.'%'Dec.iyoo. Similem prccedendi rationemcontraquosdamqui Hol-miae per privatas sedes rapinis graffati fuerant d. 16 ffulii:i7i9,in;Senatu Regni, nec taraen concordibus fuffragiis, de-ciTetain>iegifje".riOS; invminimus. Excitatquoquelitteras Regiase-jusdem -tenor,is ,de dje .28 .April 1724. EHRENSTPALE ./,

>eit. §. '.81-' Sed ut rariora funeita li3ec exkkere phaenomena^ita & vel ad.illam feveritatein fine qua nulla adminiftrari po-:teft respLihlica, vel ad de-viantis a lege & ratione praxeosforenfis exerapla .reier.euda funt. Vivitur autem legibus noaexemplis...- .Qu.od fii. enim populorum fiuffis , fii Principum de-er,etis,fi fententiis ffudicum jura covftituerentur', Jus effiettatracinari: jus aduiterare: jtts teftamentu falfia fiupponere^ut recte CICERO de Leg. I, 16. Id certuni nullam in anti-quo Jurev exftare litteram, quae tormentorum faceret mentio-nem. £t. ex verkate rei pronunciare pot.uit Rex CAROLUS.XI ,. tor.tu.ram in.Regno Sveciae inufitatam effe, Regl, vidKrigs-Articl. §. 23. cfr. K. Br. tii, Dorpts Hofiß, d. 22.TJecemb. -1686. Hinc & in recentiori Jure non omnis modoprivaia tortura, XX. 8. MGBf coll. c. K. Forordn. d. Jfan.1779 . fed & quse . auttorkate oftkii praetexi fortaslis poiietXVII. 37. RBI. iUa fub ieverioris, hac fub arbitrariae pcenas,quod in Judice non . tam dolus, quam intempeftivus potiuszelus praeiumatur., com-Riinatione prohibita. Et cum ex exiguailla, quam in comrnendato fibi cauto admodum & eircumipe-

«cio arciioris :cuftoclia ufu-,, inveniffe fe credebant, Torturaeumbra, occailoiiem captaffent Judices,. reos in tenebrofos^iqualidos -& iLibterraueos carceres. conjecios icetore "& irigore■'.... .- -H ,2 -excru.

59 ( «#

excruciandi, tantara inhumanitatem in ipfis novi Principatus-aufpiciis (ic coercuit Rex Auguftisfimus GUSTAVUS 111 utfimul infauftas has S& Veras libertati inimicas acerbioris cufto-diae fedes funditus- dimendas ediceret. K. Br, d. 27- Aug.1772-

Quamvis antemfie niiHum ampiiusv, quod tortitra proprie:fic diEia ipeciem habeat, in foto SvecaiKvadmfttatnr emendas!veritatis remedium, invaluit tamen-' ufu & confvetudine, cuitandem expreffa Legumlatoris accesfit fanciio K. Br. d. 10.jfulii 1741,, d; n Novemh 175:6,,. ut atroeisfimoroim crimi-HLim rei,„ 11 vehementibus- adeo premerentur indiciis, ut prae-ter iploruminet confeslionem nihil quidquam ad plenisiimarafacii certitudinein dceiiet; & metuendtmv videretur, ne magnuminde oriretur fcandaluin, fi hoc fuae pervicacias quafi prasmiumreportarent,. ut pcena ordinaria exemti, mitiori alia praeterordinem adficerentur: ut inquam concurrentibus his circum»ftantiis, atrocitate nim. crirainis, indiciorum violentia&cevl-dentisfimo fcandaii periculo,. &. cauffa femper ad Regem re-lata,. experimentum in illis fieret, annon publicis operis perannum aut plures. mancipati, taedio iftius- miferiae., ad confes-fionera adigi poffent. Atque hsec quidem in ergafittla detru-fio , non per modumpcenae extraordinariae,, fed irangendae conttumaeiae intuitu delinquentibus irrogata, eft , quam Torturam.-impropriam adpeUandanv duximus, Solet, vero haec, quodfacile ad intehigendum, conjungi cum illa , cujus- fupra men-tionem fecimus confiiientia.' rek per Minilterium verbi explo-ratione, quo>quod in. temperatae hujus^ ad tolerabilem huma--nkatis mockmi coactionis> emcacia defecerit,. fpirituali-.ifta. ter-ritioue quadantenus iuppleatur. Quocirea,. ut ad' patientiam -fe indnrare dilicilius reo evadat, de praefinitoibrte.fibkope'--rarum.termkio, quem &ii deiperata-: fuerit ejus malitia, ..pro*longari haud iufolens,eit 3 . in incerto nonnunquam relinquituiv.

Unir,-

m * 60 c _#

Univerfum autem his in cafibus procedendi & decernendi ttS*'thodum luculentius declarabunt quae ejus habentur exemplaqua uxoricidas in K. M. Reficr. til Abo Hofß. d. 19. Dec.1739, d. 23 Dec 1741, d. 4 jfunii 1740, d. ijjfun. 1741,d. 2 Sept. 1747, d 25 jtul. 17J3, d. 10 i^r. 1757. quaiufidioios homicidas d. 13 Maji 1737, </. 15 Sept. 1739, </.4 1740, d. 1 (9<5?. 1745, d, 9 .SV/tf. 1747, d. 21 Mafii&T> c/ 2.3 Aug: 17 j8» iLia homicidas d. 9 Mwr\ 1749, </. 27,Febr. 17JI, </. 11 fjfanuar. 1771, qua incendii & rurti vio-lentkreum d> 22- Sept. 17j6. Cfr. de quodam tertium iterati'furti accufato /£ /cVycr. d. 4 F<?£r. 17J7.

§" X.

Si proxime nominatis remediis flecti fe ad fa--tendum patiatur reus, pcena eum manet ordinaria^-Sin expugnari illis nequeat'ejus ad negandumobfti-natio, nihil aliud ad agendum fupereft, quam ufe pro 1

minori vel majori facti atrocitate Scevidentia; pariterac delinquentis maiitia publicae paei ac quieti magis-vel minus periculofa, aut crimen, tempori, quod o-mnia revelat, manifeftandum committatur; aufe reusad extraordinariam condemnetur operarum pcenamadcertos annos^vel per dies vitse duraturam.<

De juramenti purgatorii effeciu fupra 1 di'cium.; Quem-admodtlm vero, antequam ad caetera haec remedia adhibendadevenitur, necefie eft, ut reus longe ultra iemiplenam proba-tionem indiciis iit oneratus: ita nec, . absque publica offenfafieri poteft, ut his femel adhibitis plene & in totum abfolva-tur. liinc alterutrum eorum quas diximus ampleciendum erit.Si cauffa in fuipenfo relinqLiatur, quod olim adpellari folebat,

att

> 6* c 4i

ftiit ftdUas under Guds Dom, Regf vid Krigs- och SioArt.§. 20. K. Br. d. 22. Dec. 1686. & fit, dum ejus vel atro-citas vel cvidentia tanta nori elt ut extraordmarias pcenas fe-verkatem depofcat: ttmc übi no.vae fe fortasfis obtnlerint pro-batiOnes, ciihen denuo ad cognitionem pertrabiturj- & reus,a comii.tmione licet Ecceiiae non exclufus, ad Sacram ccenamin publico ccetu participandam. non admittitur. K. Br, til"Confift, d, 8 Maji 1765. Quin imo faepenumero, fcandali.avertendi xauffa,, ab ca übi prius domicilium habuit regiOne,exulare jubetur. K. Reficr. d. 4 Febr. 1757, K. Br. d. 27jfun. 1765, K. Refcr, til iGotba. Hofiß. d. i-% Febr. 1766.cfr. K. Refiol. pd Prdft. allm. Befiv. d. 22 Apr. 1735. §. 2.Sin de atrociorum genere fuerit crimen, tunc, poika veleadem vel majori facti evidentia , pcena, qualem diximus, ex-traordinaria obtinet, ceu allegafis excmplis fupra jiun eit de-mouftratum: nifi forte perpeilas janr.a reo ..pcenalis fervkutis'diuturnitate fcelus obliteratum & publicae feturitati fatisfacium.

S. R. Majeftas cenfuerit. Sed hic tumultuarias opellas Ji-.nem 'facere nos cogit fumma qua premimur

temporis anguitia.

) '62 ( &