I. Lịch sử Triết học Mac-Lenin Câu 1: Trinh bay nhưng tiên đê ra đơi cua triêt hoc Mac-Lênin* Tiên đê kinh tê-xa hôi

Triêt hoc Mac ra đơi vao nhưng năm 40 cua thê ky XIX, thơi ky ma chu nghia tư ban đa trơ thanh hê thông kinh tê thông tri ơ cac nươc Tây Âu va giai câp vô san đa bươc lên vu đai lich sư như môt lưc lương chinh tri đôc lâp.

Mac nhân xet răng, đên thê ky XIX chu nghia tư ban đa trơ thanh môt cơ thê hoan chinh, lam bôc lô đây đu cac mâu thuân trong ban chât cua no. Trươc hêt la mâu thuân gay găt giưa lưc lương san xuât co tinh chât xa hôi vơi quan hê san xuât co tinh chât tư hưu tư nhân tư ban chu nghia, mâu thuân nay biêu hiên vê măt xa hôi la mâu thuân xung đôt giưa lao đông vơi tư ban, giưa giai câp vô san vơi giai câp tư san. Sư phat triên cua chu nghia tư ban cung vơi cac mâu thuân cua no, đa tao ra môt cơ sơ hiên thưc cho nhưng phân tich va khai quat ly luân trong hoc thuyêt cua Mac va Ăngghen.

Sư phat triên cua chu nghia tư ban cung vơi cac mâu thuân cua no keo theo sư phat triên cua phong trao công nhân. Đên cuôi thê ky XVIII va nưa đâu thê ky XIX, phong trao công nhân ơ cac nươc Tây Âu đa co bươc phat triên mơi vê sô lương va chât lương. Sư tâp trung tư ban cung vơi sư hinh thanh nhưng trung tâm công nghiêp lơn thu hut công nhân thanh lưc lương đông đao, mâu thuân giưa lao đông va tư ban trơ nên gay găt lam xuât hiên nhưng cuôc đâu tranh chinh tri ngay cang co tô chưc va tư giac. Cac cuôc khơi nghia cua công nhân ơ Xilêdi (Đưc), ơ Liông va Pari (Phap), phong trao Hiên chương (Anh) vao nhưng năm 30-40 chưng minh răng: giai câp công nhân trơ thanh lưc lương quyêt đinh cac qua trinh kinh tê-xa hôi-chinh tri cua thơi đai va bươc lên vu đai lich sư như môt lưc lương chinh tri đôc lâp. Phong trao công nhân thơi ky nay lam bôc lô sai lâm cua quan niêm tư san vê sư hân hoan chung giưa lao đông va tư san, tao nên nhưng thay đôi căn ban trong quan niêm vê lich sư cua Mac va Ăngghen; măt khac, no đê ra nhu câu giai thich vê nhưng thưc tê cua cuôc đâu tranh cua giai câp vô san vê sư mênh lich sư cua giai câp vô san vê tô chưc, con đương va phương tiên cach mang cua giai câp vô san. Chu nghia Mac ra đơi đa đap ưng nhưng đoi hoi nay.

Nhưng phân tich va khai quat ly luân vê sư phat triên cua chu nghia tư ban va phong trao công nhân vao nưa đâu thê ky XIX la môt bô phân quan trong trong hoc thuyêt cua Mac va Ăngghen. Vi vây, sư phat triên cua chu nghia tư ban va phong trao công nhân thơi ky đo la nhưng điêu kiên kinh tê-xa hôi cho sư ra đơi cua triêt hoc.* Tiên đê ly luân

- Sư ra đơi cua triêt hoc Mac trươc hêt co kê thưa nhưng thanh qua cua triêt hoc cô điên Đưc. Mac va Ăngghen luôn thưa nhân răng trong sư phat triên tri tuê cua minh, hai ông đa chiu ơn nhiêu nha triêt hoc Đưc, trong đo nôi bât la Hêghen va Phoiơbăc.

Công lao to lơn cua Hêghen la ơ chô: Ông đa phê phan nhưng han chê cơ ban cua phương phap siêu hinh, đa xây dưng phep biên chưng thanh hê thông va xem no la phương phap luân đung đăn cua moi nhân thưc khoa hoc. Nhưng Mac va Ăngghen cung chi ra răng, triêt hoc Hêghen co nhưng han chê lơn, đo la sư giai thich duy tâm vê hiên thưc; la sư biên hô cho nhưng thưc tê lich sư lôi thơi, cho tôn giao; la triêt hoc tư biên, trưu tương, xa rơi hiên thưc va thưc tiên. Cho nên khi sang lâp triêt hoc cua minh Mac va Ăngghen đa không kê thưa toan bô triêt hoc Hê-ghen ma chi kê thưa hat nhân hơp ly, đo la phep biên chưng, đông thơi cai tao va xây dưng lai phep biên chưng trên lâp trương duy vât.

Đanh gia vê Phoiơbăc, Mac va Ăngghen cho răng chinh nhơ đoc đươc cac tac phâm cua ông ma ho đa cương quyêt đoan tuyêt vơi triêt hoc Hêghen. Công lao cua Phoiơbăc la ơ sư phê phan quyêt liêt chu nghia duy tâm-tôn giao (nhât la phê phan Hê-ghen), la sư khăng đinh cương quyêt tinh đung đăn cua cac nguyên ly duy vât, la viêc giai thich trên lâp trương duy vât ban chât con ngươi, ban chât tôn giao va đê cao chu nghia nhân đao. Nhưng Phoiơbăc cung co nhưng han chê lơn, đo la phương phap tư duy siêu hinh, (khi phê phan Hêghen, ông đa không thây đươc phep biên chưng la hat nhân hơp ly nên đa bac bo va chuyên sang quan điêm siêu hinh); quan điêm trưc quan, trưu tương, phi lich sư vê ban chât con ngươi, duy tâm trong linh vưc xa hôi. Vi vây khi sang lâp ra triêt hoc cua minh, Mac va Ăngghen cung không kê thưa toan bô triêt hoc Phoiơbăc ma chi kê thưa hat nhân cơ ban đung đăn đo la nguyên ly duy vât, đông thơi cai tao va xây dưng lai chu nghia duy vât dưa trên quan điêm biên chưng.

- Sư ra đơi triêt hoc Mac không chi do anh hương cua triêt hoc Hêghen va triêt hoc Phoiơbăc. Mac va Ăngghen khi tham gia tich cưc vao cuôc đâu tranh cua giai câp vô san đa rut ra nhưng tai liêu thưc tiên phong phu cho nhưng kêt luân duy vât-biên chưng cua minh. Ngoai ra, viêc hai ông đi sâu nghiên cưu kinh tê-chinh tri hoc cô điên va chu nghia xa hôi không tương phê phan, đa gop phân không nho cho sư hinh thanh va hoan thiên thê giơi quan triêt hoc cua minh.* Tiên đê khoa hoc tư nhiên

Sư ra đơi triêt hoc Mac con đươc chuân bi bơi nhưng thanh qua cua khoa hoc tư nhiên. Nhưng thanh qua cua khoa hoc tư nhiên tư cuôi thê ky XVIII đên đâu thê ky XIX lam bôc lô nhưng han chê cua phương phap tư duy siêu hinh, ngay cang chưng minh tinh đung đăn cua cac nguyên ly duy vât va biên chưng.

Phat hiên băng thưc nghiêm cua Maye (đươc Lômônôxôp công bô) vê sư bao toan vât chât va vân đông, ly luân cua Cantơ vê sư hinh thanh thai dương hê đa gop phân khăng đinh quan điêm biên chưng vê lich sư vu tru va giơi tư nhiên: măt khac đa pha quan niêm duy tâm, tôn giao siêu hinh vê thê giơi.

Tư nhưng năm 30 đên 50 cua thê ky XIX, khoa hoc tư nhiên đa co nhưng thanh tưu to lơn. Thơi ky nay co ba phat minh vi đai đong vai tro quan trong trong cuôc đâu tranh chông quan điêm siêu hinh va chuân bi cho sư ra đơi cua chu nghia duy vât biên chưng.

Vao nhưng năm 40 cua thê ky XIX phat minh ra quy luât bao toan va chuyên hoa năng lương. Quy luât nay chưng minh răng: lưc cơ hoc, nhiêt, anh sang, điên, tư cac qua trinh hoa hoc, nghia la cac hinh thưc khac nhau cua vân đông vât chât không tach rơi nhau, ma liên hê va chuyên hoa lân nhau nên không hê mât đi. No chưng minh răng không co sư sinh ra va mât đi cua năng lương, ma chi co sư chuyên hoa năng lương tư dang nay sang dang khac. Như vây quy luât nay la cơ sơ khoa hoc tư nhiên cho quan điêm biên chưng vê thê giơi.

Vao nhưng năm 30 cua thê ky XIX, khoa hoc tư nhiên đa phat minh ra hoc thuyêt câu tao tê bao cua cơ thê sông. Hoc thuyêt nay bac bo quan niêm siêu hinh vê sư khac biêt tuyêt đôi giưa thưc vât va đông vât. Ngươc lai, no khăng đinh sư thông nhât vê nguôn gôc va hinh thai giưa thưc vât va đông vât, giai thich qua trinh phat triên cua chung, đăt cơ sơ cho quan điêm duy vât biên chưng vê sư phat triên cua toan hê sinh hoc.

Phat minh lơn thư ba la hoc thuyêt tiên hoa cua sinh giơi ra đơi vao nhưng năm 50 cua thê ky XIX. Hoc thuyêt tiên hoa chưng minh răng sinh giơi không phai la bât biên ma thương xuyên biên đôi, năm trong qua trinh tiên hoa không ngưng cua giơi tư nhiên. No khăng đinh sư tiên hoa cua sinh giơi diên ra theo con đương chon loc tư nhiên va chon loc nhân tao. Lênin đanh gia răng thuyêt tiên hoa đanh dâu sư cao chung cua quan niêm siêu hinh vê tinh bât biên cua cac loai va quan niêm vê nguôn gôc thân thanh cua sinh giơi đem lai cơ sơ thât sư khoa hoc cho sinh hoc. Mac va Ăngghen xac nhân răng thuyêt tiên hoa đem lai cai cơ sơ lich sư tư nhiên cho hoc thuyêt cua hai ông, đa đâp tan thân hoc trong hoc thuyêt vê sư phat triên cua thưc vât va đông vât; răng trươc đo chưa hê co môt sư chưng minh nao thanh công to lơn như thê vê sư phat triên lich sư trong giơi tư nhiên.

Như vây, nhưng thanh tưu cua khoa hoc tư nhiên nưa đâu thê ky XIX cung la tiên đê cho cac quan điêm duy vât va biên chưng vê thê giơi cua Mac va Ăngghen.II. Phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mac-Lenin

Câu 1k: Những nôi dung cơ bản của phép biện chứng duy vât và y nghĩa phương pháp luân của nó1. Bản chất của phép biện chứng duy vậtPhep biên chưng duy vât thê hiên sư thông nhât giưa thê giơi quan duy vât va phương phap biên chưng. Phep biên chưng duy vât thê hiên sư thông nhât giưa thê giơi quan duy vât va phương phap biên chưng. Hê thông cac quy luât, pham tru cua no không chi phan anh đung đăn thê giơi khach quan ma con chi ra nhưng cach thưc đê đinh hương cho con ngươi trong nhân thưc thê giơi va cai tao thê giơi. Phep biên chưng duy vât bao gôm 2 nguyên ly cơ ban, nhưng pham tru va nhưng nguyên ly cơ ban, vưa la ly luân duy vât biên chưng, vưa la ly luân nhân thưc khoa hoc, vưa la logic cua chu nghia Mac.- Hai nguyên lý cơ bản của phép biện chứng duy vật :Nguyên lý vê mối liên hệ phổ biên: khai quat bưc tranh toan canh nhưng môi liên hê cua thê giơi (tư nhiên, xa hôi va tư duy). PBCDV khăng đinh răng trong tư nhiên, xa hôi va tư duy, không co sư vât, hiên tương

nao tôn tai môt cach riêng lẻ, cô lâp tuyêt đôi, ma trai lai chung tôn tai trong sư liên hê, rang buôc, phu thuôc, tac đông, chuyên hoa lân nhau.* Ý nghia : + Phai xem xet toan diên cac môi liên hê+ Trong tông sô cac môi liên hê phai rut ra đươc nhưng môi liên hê ban chât, chu yêu đê thâu hiêu ban chât cua sư vât.+ Tư ban chât cua sư vât quay lai hiêu rõ toan bô sư vât trên cơ sơ liên kêt cac môi liên hê ban chât, chu yêu vơi tât ca cac môi liên hê khac cua sư vât đê đam bao tinh đông bô khi giai quyêt moi vân đê trong đơi sông. Quan điêm toan diên đôi lâp vơi moi suy nghi va hanh đông phiên diên, chiêt trung, siêu hinh.Nguyên lý vê phat triển: phan anh đăc trưng biên chưng phô quat nhât cua thê giơi. Phat triên la sư vân đông theo hương đi lên, tư thâp đên cao, tư đơn gian đên phưc tap, tư chưa hoan thiên đên hoan thiên. PBCDV khăng đinh răng moi linh vưc trong thê giơi (vô cơ va hưu cơ; tư nhiên, xa hôi va tư duy) đêu năm trong qua trinh phat triên không ngưng tư thâp đên cao, tư đơn gian đên phưc tap, tư chưa hoan thiên đên hoan thiên. Moi sư vât, hiên tương luôn vân đông, biên đôi không ngưng va vê phương diên ban chât cua moi sư vân đông, biên đôi cua thê giơi co xu hương phat triên. Phat triên đươc coi la khuynh hương chung, la khuynh hương chu đao cua thê giơi. * Ý nghia : Yêu câu cua nguyên tăc nay đoi hoi phai xem xet sư vât trong sư vân đông, biên đôi va phat triên cua no, phai tư duy năng đông, linh hoat, mêm dẻo, phai nhân thưc đươc cai mơi va ung hô cai mơi. Phat triên không loai trư sư thut lui, tưc sư thoai hoa, sư diêt vong cua cai cu, cai lac hâu, cai lôi thơi. Thâm chi cai mơi cung phai trai qua nhưng thât bai tam thơi. Tuy nhiên, thut lui la khuynh hương không chu đao, chăng nhưng không ngăn can sư phat triên, ma trai lai la tiên đê, la điêu kiên cho sư phat triên- Các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật: 3 quy luât cơ ban cua phep biên chưng duy vât co y nghia phương phap luân chi đao moi hoat đông cua con ngươi đê thưc hiên quan điêm toan diên, quan điêm phat triên va quan điêm lich sư - cu thê vê phương diên vach ra nguôn gôc, đông lưc, cach thưc va xu hương phat triên tiên lên cua cac sư vât, hiên tương trong thê giơi. Đo la 3 quy luât:+ Quy luật đấu tranh va thống nhất giưa cac mặt đối lập: con đươc goi la quy luât mâu thuân. Quy luât nay la hat nhân cua phep biên chưng, No vach ra nguôn gôc, đông lưc cua sư phat triên, phan anh qua trinh đâu tranh giai quyêt mâu thuân bên trong sư vât. Tư đo, phai vân dung nguyên tăc mâu thuân ma yêu câu cơ ban cua no la phai nhân thưc đung đăn mâu thuân cua sư vât, trươc hêt la mâu thuân cơ ban va mâu thuân chu yêu, phai phân tich mâu thuân va qua trinh đâu tranh giai quyêt mâu thuân. Đâu tranh la phương thưc giai quyêt mâu thuân. Tuy nhiên, hinh thưc đâu tranh rât đa dang. linh hoat, tuy thuôc mâu thuân cu thê va hoan canh lich sư cu thê.+ Quy luật chuyển hoa từ nhưng biên đổi vê lượng dẫn tới nhưng biên đổi vê chất va ngược lại: goi la quy luât lương - chât. Quy luât nay phan anh cach thưc, cơ chê cua qua trinh phat triên, la cơ sơ phương phap luân chung đê nhân thưc va thuc đây qua trinh phat triên cua sư vât vơi 3 yêu câu cơ ban la:> Thương xuyên va tăng cương tich luỹ vê lương đê tao điêu kiên cho sư thay đôi vê chât. Chông chu nghia duy y chi muôn đôt chay giai đoan.> Khi lương đươc tich luỹ đên giơi han đô, phai manh dan thưc hiên bươc nhay vot cach mang, chông thai đô bao thu, tri trê.> Vân dung linh hoat cac hinh thưc nhay vot đê đây nhanh qua trinh phat triên.+ Quy luật phu định cua phu định: Quy luât nay khai quat khuynh hương phat triên tiên lên theo hinh thưc xoay ôc thê hiên tinh chât chu ky trong qua trinh phat triên. Đo la cơ sơ phương phap luân cua nguyên tăc phu đinh biên chưng, chi đao moi phương phap suy nghi va hanh đông cua con ngươi. Phu đinh biên chưng đoi hoi phai tôn trong tinh kê thưa, nhưng kê thưa phai co chon loc, cai tao, phê phan, chông kê thưa nguyên xi, may moc va phu đinh sach trơn, chu nghia hư vô vơi qua khư. Nguyên tăc phu đinh biên chưng trang bi phương phap khoa hoc đê tiêp cân lich sư va tiên đoan, dư kiên nhưng hinh thai cơ ban cua tương lai.- Các cặp phạm trù không cơ bản

Bên canh 3 quy luât cơ ban, nôi dung cua phep biên chưng duy vât con bao gôm cac căp pham tru không cơ ban: + căp pham tru cai riêng - cai chung+ tât nhiên - ngâu nhiên+ nguyên nhân - kêt qua+ ban chât - hiên tương+ kha năng - hiên thưc+ nôi dung - hinh thưc. Tóm lại, môi nguyên ly, pham tru, quy luât cua phep biên chưng duy vât co y nghia phương phap luân quan trong. Vi vây, chung phai đươc vân dung tông hơp trong nhân thưc khoa hoc thưc tiên cach mang.2. Ý nghĩa của phương pháp luận của phép biện chứng duy vậtNguyên ly vê môi liên hê phô biên va nguyên ly vê sư phat triên cua PBCDV la cơ sơ ly luân cua nguyên tăc toan diên, nguyên tăc lich sư-cu thê va nguyên tăc phat triên.a) Nguyên tắc toan diện trong nhận thức va thực tiễnNguyên tăc toan diên đoi hoi chung ta phai xem xet sư vât, hiên tương vơi tât ca cac măt, cac môi liên hê; đông thơi phai đanh gia đung vai tro, vi tri cua tưng măt, tưng môi liên hê; năm đươc môi liên hê chu yêu co vai tro quyêt đinh.Sự vận dụng quan điểm toan diện trong sự nghiệp cach mạng:- Trong Cach mang dân tôc dân chu: Đang ta vân dung quan điêm toan diên trong phân tich mâu thuân xa hôi, đanh gia so sanh lưc lương giưa ta vơi đich, tao ra va sư dung sưc manh tông hơp.- Trong công cuôc đôi mơi, Đang ta tiên hanh đôi mơi toan diên, triêt đê; đông thơi phai xac đinh khâu then chôt. Năm vưng môi quan hê giưa đôi mơi kinh tê, đôi mơi chinh tri va đôi mơi tư duy.Đôi lâp vơi nguyên tăc toan diên cua PBC, quan điêm siêu hinh xem xet sư vât, hiên tương môt cach phiên diên. No không xem xet tât ca cac măt, cac môi liên hê cua sư vât, hiên tương; hoăc xem măt nay tach rơi măt kia, sư vât nay tach rơi sư vât khac.Chu nghia chiêt trung thi kêt hơp cac măt môt cach vô nguyên tăc, kêt hơp nhưng măt vôn không co môi liên hê vơi nhau hoăc không thê dung hơp đươc vơi nhau. Thuât nguỵ biên thi cương điêu môt măt, môt môi liên hê; hoăc lây măt thư yêu lam măt chu yêu.b) Nguyên tắc lịch sử-cụ thể trong nhận thức va thực tiễnNguyên tăc lich sư-cu thê đoi hoi phai xem xet sư vât hiên tương trong qua trinh vân đông phat triên: no ra đơi trong điêu kiên như thê nao? trai qua nhưng giai đoan phat triên như thê nao? môi giai đoan co tinh tât yêu va đăc điêm như thê nao?c) Nguyên tắc phat triển trong nhận thức va thực tiễnNguyên tăc phat triên đoi hoi khi xem xet sư vât, hiên tương phai nhin thây khuynh hương biên đôi trong tương lai cua chung: cai cu, cai lac hâu sẽ mât đi; cai mơi, cai tiên bô sẻ ra đơi thay thê cai cu, cai lac hâu.1. Hai nguyên lý cơ bản của phép BCDVCâu 1. Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến? Ý nghĩa phương pháp luận của mối liên hệ này?1. Khái niệm mối liên hệ: Nội dung: La quan điêm khăng đinh sư tôn tai, vân đông va phat triên cua tât ca cac sư vât, hiên tương cua thê giơi đêu thông nhưng môi liên hê nhât đinh; Môi liên hê co tinh khach quan, phô biên va đa dang phong phu…- Cac nha triêt hoc duy tâm cho răng, giưa cac sư vât hiên tương co môi liên hê vơi nhau, nhưng cơ sơ cua môi liên hê nay la tinh thân, hay lưc lương siêu nhiên.- Cac nha duy vât siêu hinh lai không thây đươc môi liên hê giưa cac sư vât. Thương thi ho cho răng, cac sư vât chi đưng bên canh nhau, đôc lâp, biêt lâp nhau, giưa chung không co môi liên hê gi. Nêu co chăng nưa thi theo ho, đo la môi liên hê ngâu nhiên, không co cơ sơ. Triêt hoc duy vât biên chưng công nhân môi liên hê khach quan giưa cac sư vât, hiên tương.

Liên hệ la pham tru triêt hoc chi sư quy đinh, sư tac đông qua lai lân nhau, sư phu thuôc lân nhau, sư anh hương, tương tac va chuyên hoa lân nhau giưa cac sư vât, hiên tương trong thê giơi hay giưa cac măt, cac yêu tô, cac thuôc tinh cua môt sư vât, hiên tương, môt qua trinh.

Liên hệ phổ biên la khai niêm noi lên răng moi sư vât, hiên tương trong thê giơi (ca tư nhiên, xa hôi va tư duy) du đa dang phong phu, nhưng đêu năm trong môi liên hê vơi cac sư vât, hiên tương khac, đêu chiu sư chi phôi, tac đông, anh hương cua cac sư vât, hiên tương khac.

Cơ sở mối liên hệ phổ biên la tính thống nhất vật chất cua thể giới. Chung ta đêu rư, dư cac sư vât trong thê giơi đa dang đên đâu đi chăng nưa thi cong chi la nhưng hinh thưc tôn tai cu thê cua vât chât. Cho nên, chung đêu chiu sư chi phôi cua quy luât vât chât. Ngay ca y thưc, tinh thân cong chi la thuôc tinh cua môt dang vât chât co tô chưc cao la bô oc ngươi. Do vây, y thưc tinh thân cong bi chi phôi bơi quy luât vât chât.2. Các tính chất của mối liên hệ:Theo triêt hoc duy vât biên chưng, môi liên hê co cac tinh chât sau:- Tinh khach quan- nghia la môi liên hê không phu thuôc vao y muôn chu quan cua con ngươi, chi phu thuôc vao ban thân sư vât, hiên tương. Môi liên hê la môi liên hê vôn co cua ban thân sư vât, hiên tương.- Tinh phô biên – nghia la môi liên hê tôn tai ca trong tư nhiên, XH va tư duy, co ơ moi luc moi nơi. Ngay trong cung môt sư vât, trong bât ky thơi gian nao, không gian nao luôn co môi liên hê giưa cac yêu tô câu thanh sư vât.- Tinh đa dang va phong phu – rât nhiêu môi liên hê khac nhau phu thuôc vao góc đô xem xét: chăng han, môi liên hê bên trong- bên ngoai, môi liên hê tât nhiên – ngâu nhiên, môi liên hê trưc tiêp – gian tiêp, môi liên hê chu yêu- thư yêu, môi liên hê xa – gân... Môi căp môi liên hê nay co vai tro khac nhau trong qua trinh vân đông, phat triên cua sư vât hiên tương. Sư phân chia cac căp môi liên hê nay cong chi la tương đôi. VD, môi liên hê nay trong quan hê nay đươc coi la môi liên hê bên trong, nhưng trong quan hê khac lai đươc coi la môi liên hê bên ngoai.3. ý nghĩa phương pháp luận:Nghiên cưu môi liên hê phô biên cho ta y nghia phương phap luân sau: - Khi xem xet sư vât hiên tương phai co quan điêm toan diên. yêu câu cua quan điêm toan diên:+ Phai xem xet tât ca cac măt, cac môi liên hê cua sư vât va cac khâu trung gian cua no.+ Phai năm đươc va đanh gia đung vi tri, vai tro cua tưng măt, tưng môi liên hê trong qua trinh câu thanh sư vât.+ Đê cai tao sư vât trên thưc tê phai sư dung đông bô nhiêu giai phap.+ Quan điêm toan diên chông lai quan điêm chiêt chung – lăp ghep môt cach may moc vô nguyên tăc nhưng cai trai ngươc nhau vao lam môt, chông lai nguy biên – môt kiêu đanh trao cac môi liên hê môt cach co y thưc, co chu đinh.- Ban thân quan điêm toan diên đo bao ham quan điêm lich sư cu thê. Vi vây, khi xem xôt sư vât hiên tương phai đăt sư vât hiên tương vao đung không gian, thơi gian, ma sư vât hiên tương tôn tai. Quan điêm lich sư - cu thê chông lai quan điêm giao điêu- Quan điêm toan diên đôi lâp vơi quan điêm phiên diên, môt chiêu trong nhân thưc cong như trong hanh đông.- Quan điêm toan diên đoi hoi không đươc binh quân, dan đêu khi xem xet sư vât ma phai co trong tâm, trong điêm.Câu 2. Nguyên lý phát triển? Ý nghĩa phương pháp luận của mối liên hệ này?1. Nội dung: La quan điêm khăng đinh phat triên la khuynh hương chung trong sư vân đông cua cac sư vât, hiên tương cua thê giơi; Phat triên la môt qua trinh vân đông tư thâp đên cao, tư đơn gian đên phưc tap tư cai chưa hoan thiên đên hoan thiên; Tiêu chuân cua sư phat triên la cai mơi, cai phu hơp vơi qui luât vân đông va phat triên cua sư vât, hiên tương…Phat triên mang tinh khach quan, phô biên…Trong phep biên chưng duy vât, nguyên ly vê môi liên hê phô biên va nguyên ly vê sư phat triên thông nhât hưu cơ vơi nhau, bơi vi cac sư vât tôn tai trong môi liên hê phô biên, nhơ co liên hê mơi co tac đông qua lai va gây ra sư biên đôi- tưc la vân đông, ma nêu không co vân đông thi không co sư phat triên, tuy nhiên, “vân đông” va “ phat triên ” la hai khai niêm khac nhau. Vân đông la moi biên đôi noi chung, không tinh đên xu hương, kêt qua cua nhưng biên đôi. Phat triên không khai quat moi vân đông ma chi khai quat nhưng sư vân đông đi lên, lam xuât hiên cai mơi, cai tiên bô thay thê cai cu, cai lac hâu.

Phat triên la pham tru triêt hoc khai quat qua trinh vân đông tiên lên tư thâp đên cao, tư đơn gian đên phưc tap, tư kem hoan thiên đên hoan thiên. Như vây, sư phat triên la qua trinh không ngưng gia tăng

vê trinh đô, vê kêt câu phưc tap cua sư vât va do đo lam nay sinh tinh quy đinh mơi cao hơn vê chât. Phep biên chưng duy vât khăng đinh sư phat triên, đôi mơi la qua trinh diên ra không ngưng trong tư nhiên, trong xa hôi va trong tư duy cua con ngươi. Trong giơi hưu sinh, sư phat triên biêu hiên ơ viêc tăng cương kha năng thich nghi cua cơ thê trươc sư biên đôi cua môi trương, ơ kha năng san sinh va hoan thiên chinh minh, ơ kha năng hoan thiên vê trao đôi vât chât giưa cơ thê vơi môi trương. Trong xa hôi, sư phat triên biêu hiên ơ kha năng nhân thưc, cai biên tư nhiên va xa hôi theo quy luât, thông qua hoat đông thưc tiên cua con ngươi, hương tơi sư nghiêp giai phong con ngươi. Trong tư duy, sư phat triên biêu hiên ơ kha năng nhân thưc ngay cang sâu săc, đây đu hơn vê tư nhiên va xa hôi va nhân thưc chinh ban thân con ngươi.

Phep biên chưng duy vât khăng đinh phat triên la khuynh hương chung cua cac sư vât, hiên tương nhưng không diên ra môt cach trưc tuyên, ma quanh co, phưc tap, theo hinh xoay ôc; trong đo co thê co bươc thut lui tương đôi. Phep siêu hinh do tuyêt đôi hoa trang thai ôn đinh cua sư vât đi đên phu nhân sư phat triên. Nêu co thưa nhân sư phat triên thi cung chi la sư tăng giam vê lương, sư lăp lai tuân hoan ma không co sư chuyên hoa vê chât, không co sư pha huy cai cu va sư ra đơi cua cai mơi. Vê nguôn gôc cua sư phat triên, theo quan điêm duy tâm la tư nhưng lưc lương siêu tư nhiên hay ơ y thưc cua con ngươi. Hêghen cho răng sư phat triên giơi tư nhiên cua xa hôi đêu đa đươc thiêt đinh trươc, tư sư vân đông cua “y niêm tuyêt đôi”. Theo quan điêm duy vât biên chưng, nguôn gôc cua sư phat triên năm ngay trong ban thân sư vât, tư câu truc cua sư vât, do mâu thuân bên trong sư vât quy đinh. Do đo phat triên la tư thân phat triên, la kêt qua giai quyêt mâu thuân bên trong cua sư vât. Phat triên la qua trinh cai mơi ra đơi phu đinh cai cu, đông thơi kê thưa nhưng gia tri cua cai cu, tao ra vong khâu liên hê giưa cai cu va cai mơi, tao ra khuynh hương phat triên theo đương xoay ôc, nghia la trong qua trinh phat triên dương như co sư quay trơ lai điêm xuât phat, nhưng trên môt cơ sơ cao hơn.2. Ý nghĩa về phương pháp luận

Nghiên cưu nguyên ly vê sư phat triên giup chung ta rut ra đươc phương phap luân khoa hoc đê nhân thưc va cai tao thê giơi. Giơi tư nhiên, xa hôi va tư duy đêu trong qua trinh vân đông va phat triên không ngưng. Ban chât khach quan cua cac qua trinh hiên thưc đoi hoi chung ta muôn phan anh đung hiên thưc khach quan, cân phai co quan điêm phat triên. Quan điêm phat triên yêu câu khi xem xet cac sư vât, hiên tương phai đăt no trong sư vân đông, trong sư phat triên, phai phat hiên ra cac xu hương biên đôi, chuyên hoa cua chung. Quan điêm phat triên đôi lâp vơi tư tương bao thu tri trê. Tuyêt đôi hoa tri thưc la kêt qua cua sư nhân thưc vê sư vât trong môt hoan canh cu thê va xem no như la tri thưc đung cho ca qua trinh phat triên cua sư vât. Quan điêm phat triên đoi hoi phai nhân thưc sư vât, hiên tương trong thưc tê la qua trinh biên chưng đây mâu thuân. Do đo hoat đông thưc tiên la qua trinh tim ra mâu thuân, phân tich mâu thuân va tim ra giai phap giai quyêt mâu thuân. Chi băng cach đo, chung ta mơi gop phân tich cưc vao sư phat triên. V.I. Lênin cho răng, đê co tri thưc đung vê sư vât, “...ban thân sư vât phai đươc xem xet trong nhưng quan hê cua no va trong sư phat triên cua no”- Nguyên tắc toàn diện:+ Cơ sơ ly luân nguyên tăc toan diên la nguyên ly vê môi liên hê phô biên;+ Nôi dung nguyên tăc toan diên đoi hoi con ngươi muôn nhân thưc đươc nguôn gôc, ban chât va qui luât cua cac sư vât, hiên tương phai thưa nhân tinh khach quan, phô biên, đa dang phong phu cua nhưng môi liên hê vôn co cua sư vât, hiên tương…Tranh phiên diên, may moc, tuyêt đôi hoa…- Nguyên tắc phát triển + Cơ sơ ly luân cua nguên tăc phat triên la nguyên ly vê sư phat triên;+ Nôi dung nguyên tăc vê sư phat triên phai co quan điêm đung vê sư phat triên va tiêu chuân cua sư phat triên.Quan điêm đung vê sư phat triên la khăng đinh phat triên la khuynh hương chung trong sư vân đông cua sư vât va hiên tương;Quan điêm đung vê cai mơi, cai mơi la tiêu chuân cua sư phat triên.- Nguyên tắc lịch sử cụ thể + Cơ sơ ly luân la nguyên ly vê môi liên hê phô biên va nguyên ly vê phat triên.

+ Nôi dung nguyên tăc lich sư cu thê:Sư tôn tai vân đông va phat triên cua sư vât, hiên tương la môt qua trinh co tinh giai đoan, tinh lich sư cu thê.Xem xet sư vât, hiên tương phu hơp vơi tinh giai đoan, tinh lich sư cu thê dươi tât ca cac hinh thưc cu thê nhât đinh…2. Ba quy luât cơ ban cua phep BCDVCâu 1: Nội dung, ý nghĩa phương pháp luận qui luật thay đổi về lượng dẫn đến thay đổi chất - qui luật cơ bản của phép biện chứng duy vật

Qui luât nhưng thay đôi vê lương dân đên sư thay đôi vê chât va ngươc lai nghiên cưu nghiên cưu phương thưc (cach thưc) chung, phô biên cua cac qua trinh vân đông va phat triên cua tư nhiên, xa hôi va tư duy. 1. Khái niệm chất và lượng

Bât cư sư vât, hiên tương nao cua thê giơi cung bao gôm sư thông nhât giưa chât va lương.Chất la tính qui định khach quan vốn có cua sự vật, la sự thống nhất hưu cơ cua cac thuộc tính cấu thanh nó, phân biệt nó với cai khac.

Môi sư vât, hiên tương cua thê giơi đêu la nhưng chât cu thê đê khăng đinh sư vât, hiên tương đo la gi va phân biêt no vơi sư vât, hiên tương khac. Con ngươi khac vơi đông vât la do tinh qui đinh vê chât cua con ngươi va la kha năng chê tao va sư dung công cu lao đông va co y thưc.

Môi sư vât co rât nhiêu thuôc tinh, môi thuôc tinh co thê la môt chât. Do đo, môi sư vât co thê la môt chât, co thê la nhiêu chât tuy theo nhưng môi liên hê nhât đinh. Vi du: Con ngươi la môt thưc thê tư nhiên co đăc tinh xa hôi la môt đê khăng đinh con ngươi la gi va phân biêt con ngươi vơi cac sư vât, hiên tương khac trong tư nhiên. Nhưng theo môt nghia khac, con ngươi bao gôm hai thuôc tinh chung nhât la thuôc tinh sinh hoc va thuôc tinh xa hôi va tương ưng vơi hai thuôc tinh đo cung đươc coi la môt chât cu thê khac nhau cua con ngươi. Cho nên, phân biêt sư khac nhau giưa chât va thuôc tinh cung chi mang tinh chât tương đôi, tuy theo nhưng môi liên hê nhât đinh.

Chât co tinh ôn đinh tương đôi đê khăng đinh sư vât la gi va la tiêu chuân đê phân biêt no vơi sư vât khac.

Lượng cũng la tính qui định khach quan vốn có cua sự vật biêu thị số lượng, qui mô, trinh độ, nhịp điệu (tốc độ) cua sự vận động va phat triển cua sự vật cũng như cua cac thuộc tính cua sự vật.Môi sư vât, hiên tương cua thê giơi đêu la nhưng chât cu thê đươc thê hiên thông qua lương. Do đo, lương cua sư vât la sư biêu hiên chât cua sư vât dươi cac hinh thưc khac nhau như số lượng, qui mô, trinh độ, nhịp điệu (tốc độ) cua sự vận động va phat triển cua sự vật. Vi du, tinh qui đinh vê chât (ban chât) cua con ngươi la tông hoa nhưng môi quan hê xa hôi. Theo đo, lương cua (ban chât) con ngươi la tưng quan hê xa hôi cu thê…

Như vây, chât va lương la phương diên (măt) khac nhau cua cung môt sư vât, hiên tương hay môt qua trinh nhât đinh cua thê giơi. Chât va lương mang tinh khach quan, chât cua sư vât thê hiên thông qua lương, lương biêu thi dươi cac hinh thưc khac nhau cua chât; nhưng phân biêt sư khac nhau giưa chât va lương chi mang tinh tương đôi. Vi du: Cơ sơ ha tâng trong thơi ky qua đô ơ nươc ta hiên nay la môt chât, đo la cơ sơ ha tâng xa hôi chu nghia, nhưng no thông qua lương la bao gôm cac thanh phân kinh tê, tưc la cac kiêu tô chưc kinh tê, cac kiêu quan hê san xuât vơi cac hinh thưc sơ hưu khac nhau, thâm chi đôi lâp nhau, cung tôn tai trong môt nên kinh tê quôc dân thông nhât. Đo la nên kinh tê hang hoa nhiêu thanh phân theo đinh hương xa hôi chu nghia. Co nghia la nêu xem xet môi quan hê giưa cac thanh phân kinh tê, thi môi môt thanh phân kinh tê co thê đươc coi la môt chât cu thê nhât đinh…2. Biện chứng giữa chất và lượng

Trong cac sư vât, hiên tương cung la môt thê thông nhât giưa chât va lương ơ giơi han độ nhât đinh.

Độ la liên hê qui đinh lân nhau giưa chât va lương, no la giơi han ma trong đo sư vât vân la no, no chưa trơ thanh cai khac, nhưng đông thơi trong giơi han đô hai măt chât va lương tac đông qua lai lân nhau lam cho sư vât vân đông va biên đôi. Vi du: sinh viên la nhưng ngươi đang hoc ơ cac trương cao đăng va đai hoc, nhưng ho chưa tôt nghiêp; măc du trong qua trinh hoc tâp, ho co sư tich luy tin chi cac

môn hoc dươi nhiêu hinh thưc khac nhau. Đo la giơi han đô thê hiên sư qui đinh giưa chât la lương cua qua trinh đao tao, ma ho vân la sinh viên, ho chưa phai la kỹ sư, cư nhân…Sư vân đông va biên đôi cua sư vât bao giơ cung băt đâu tư qua trinh thay đôi vê lương, nhưng sư thay đôi vê chât chi xay ra khi đa kêt thuc môt qua trinh thay đôi vê lương, sư thay đôi đo đat giơi han cua điểm nút.

Điểm nút la giơi han ma ơ đo sư thay đôi vê lương dân đên sư thay đôi vê chât, vươt qua giơi han đô đê dân đên bước nhảy (nhảy vot vê chất). Vi du: nhưng sinh viên đa tich luy đây đu cac tin chi theo yêu câu đao tao, ho co thê bao vê luân văn, hoăc thi tôt nghiêp đê trơ thanh kỹ sư, cư nhân… đo la giơi han cua điêm nut va khi ho bao vê thanh công luân văn hoăc đat kêt qua thi tôt nghiêp trơ thanh kỹ sư, cư nhân… đo la bươc nhay vê chât.

Bước nhảy (nhảy vot vê chất) kêt thuc môt giai đoan biên đôi vê lương nhưng no không châm dưt sư vân đông, no chi châm dưt môt dang tôn tai cua vân đông. Đo la qua trinh sư vât cu, chât cu mât đi lam xuât hiên sư vât mơi, chât mơi. Xet vê hinh thưc cua bươc nhay diên ra dươi hai hinh thưc: bước nhảy dần dần va bước nhảy đột biên.

Bước nhảy dần dần diên ra trong môt thơi gian dai, sư tich luy biên đôi vê lương dân đên sư chuyên hoa dân dân tư chât nay sang chât khac; đo cung la sư biên đôi bô phân cua sư vât đê dân đên sư biên đôi toan bô toan bô sư vât lam sư vât cu, chât cu mât đi, xuât hiên sư vât mơi, chât mơi. Vi du: sư xuât hiên con ngươi la môt qua trinh thông qua nhiêu giai đoan va nhiêu hinh thưc khac nhau trong sư tiên hoa lâu dai cua lich sư tư nhiên.

Bước nhảy đột biên diên ra trong môt thơi gian rât ngăn, sư tich luy, biên đôi vê lương va đông thơi vơi no la qua trinh bươc nhay vê chât toan bô cua sư vât. Vi du như môt vu nô nguyên tư hoăc la nhưng tia lưa điên cua hiên tương sâm chơp trong tư nhiên…

Sư thay đôi lương dân đên thay đôi chât bao giơ cung đươc xem xet bơi nhưng điêu kiện khach quan nhât đinh. Bơi vi, trong điêu kiên khach quan nay sư biên đôi vê lương dân đên sư biên đôi vê chât, thi ngươc lai trong điêu kiên khach quan khac cung vân sư biên đôi vê lương như vây nhưng không co sư biên đôi vê chât. Vi du: sư thanh công hay thât bai cua cac doanh nghiêp hiên nay ơ Viêt Nam, môt măt phu thuôc sư vân dung cac qui luât cua kinh tê thi tương; nhưng măt khac va chu yêu la sư vân dung cac qui luât kinh tê thi trương theo đinh hương xa hôi chu nghia phu hơp vơi điêu kiên lich sư, cu thê ơ Viêt Nam hiên nay.

Qui luât thay đôi lương dân đên thay đôi chât không chi noi lên môt chiêu la sư biên đôi vê lương dân đên sư biên đôi vê chât, ma con co chiêu ngươc lai. Đo la qua trinh hinh thanh sư vât mơi, chât mơi va chât mơi qui đinh lương mơi cua no. Khi sư vât mơi ra đơi bao ham chât mơi, no lai tao ra môt lương mơi phu hơp vơi no va trong sư vât mơi lai lăp lai qua trinh thay đôi lương dân đê thay đôi chât như la phương thưc chung, phô biên cua moi sư vân đông va phat triên trong tư nhiên, xa hôi va tư duy. 3. Ý nghĩa

Cân phân biêt sư khac nhau giưa tinh qui đinh vê chât va lương. Tinh qui đinh vê chât mang tinh khăng đinh sư vât la gi va phân biêt sư khac nhau giưa cac sư vât. Chât la cai tương đôi ôn đinh, la cai quyêt đinh đôi vơi lương va ban thân sư vât. Ngươc lai, lương không co y nghia khăng đinh sư vât la gi, không la tiêu chuân phân biêt sư khac nhau giưa cac sư vât, la cai thương xuyên thay đôi va phu thuôc vao chât…

Xem xet qua trinh thay đôi vê chât phai nghiên cưu qua trinh tich luy vê lương, biên đôi vê lương găn liên vơi nhưng điêu kiện khach quan nhất định. Bơi vi, trong điêu kiên khac quan nay lương thay đôi sẽ dân đên thay đôi chât, nhưng trong điêu kiên khach quan khac vân sư thay đôi vê lương như vây co thê không dân sư thay đôi vê chât.Phê phan nhưng khuynh hương tuyêt đôi viêc thay đôi chât ma không chu y đên qua trinh thay đôi lương va ngươc lai.

Câu 2: Nội dung, ý nghĩa phương pháp luận qui luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập - qui luật cơ bản của phép biện chứng duy vật. Qui luât thông nhât va đâu tranh cua nhưng măt đôi lâp nghiên cưu nguồn gốc, động lực cơ bản, phổ biên cua moi sự vận động va phat triển..

Nội dung: Qui luât thông nhât va đâu tranh cua cac măt đôi lâp con goi la qui luât mâu thuân, đo la “hat nhân cua phep biên chưng”. V.I.Lênin viêt: “Co thê đinh nghia văn tăt phep biên chưng la hoc thuyêt vê sư thông nhât cua cac măt đôi lâp. Như thê la năm đươc hat nhân cua phep biên chưng, nhưng co điêu đoi hoi phai co sư giai thich va môt sư phat triên thêm”. Quy luât thông nhât va đâu tranh cua cac măt đôi lâp (goi tăt la quy luât mâu thuân) vach ra nguôn gôc, đông lưc bên trong cua sư phat triên. V.I. Lênin xem ly luân vê sư thông nhât cua cac măt đôi lâp la hat nhân cua phep biên chưng.1. Mâu thuẫn và các tính chất chung của mâu thuẫn

Đôi lâp vơi phep biên chưng, quan điêm siêu hinh đêu phu nhân mâu thuân bên trong cua cac sư vât va hiên tương, ma chi thưa nhân sư khac biêt, đôi lâp, giưa cac sư vât, hiên tương nhưng không phai la mâu thuân hoăc nêu co mâu thuân thi đo chi la nhưng mâu thuân bên ngoai... Phep biên chưng duy vât khăng đinh mâu thuân tôn tai trong tât ca cac sư vât, hiên tương cua hiên thưc khach quan.- Mâu thuân dung đê chi môi liên hê thông nhât, đâu tranh va chuyên hoa cac măt đôi lâp cua môi sư vât, hiên tương hoăc giưa cac sư vât, hiên tương.Trong cac sư vât, hiên tương la môt thê thông nhât cua cac măt đôi lâp, nhưng măt đôi lâp nay liên hê tac đông qua lai va rang buôc lân tao thanh mâu thuân. Vi du: mâu thuân giưa giai câp nông dân va giai câp đia chu trong xa hôi phong kiên; giưa tinh cam va ly tri trong hoat đông nhân thưc; giưa lưc hut va lưc đây cua nam châm... Sư khac nhau, đôi lâp va mâu thuân không phai la nhưng khai niêm đông nhât. Sư khac nhau co thê dân đên sư đôi lâp, nhưng không phai sư khac nhau nao cung dân đên sư đôi lâp (ngay – đêm, trên – dươi, trong – ngoai v.v...).Cac sư vât, hiên tương la nhưng thê thông nhât co rât nhiêu măt đôi lâp, nên no co nhiêu loai mâu thuân, nhưng môt mâu thuân đươc hinh thanh bơi hai măt đôi lâp.Vi du: Mâu thuân giưa giai câp giưa tư san – công nhân; giưa đông hoa - di hoa; biên di - di truyên…- Cac tinh chât chung cua mâu thuân. Mâu thuân co tinh khach quan va tinh phô biên va tinh đa dang, phong phu.

Tinh khach quan cua mâu thuân khăng đinh moi sư vât, hiên tương cua thê giơi đêu bao ham mâu thuân, đôc lâp va không phu thuôc vao y thưc con ngươi; con ngươi chi co thê nhân thưc va vân dung cac mâu thuân cua sư vât, hiên tương trong hoat đông thưc tiên xa hôi.

Tinh phô biên cua mâu thuân, môt măt, khăng đinh mâu thuân không chi tôn tai trong cac sư vât, hiên tương cua tư nhiên, xa hôi va tư duy; măt khac con khăng đinh qua trinh giai quyêt mâu thuân la nguôn gôc, đông lưc cơ ban, phô biên cua moi vân đông va phat triên cua cac sư vât, hiên tương.

Tinh đa dang phong phu cua mâu thuân đươc thê hiên trong cac sư vât, hiên tương đêu găn liên vơi nhưng điêu kiên khach quan nhât đinh. Căn cư tinh đa dang phong phu cua mâu thuân trong hiên thưc, phep biên chưng duy vât nêu lên cac loai mâu thuân như: mâu thuân bên trong - bên ngoai; mâu thuân cơ ban - không cơ ban; mâu thuân chu yêu - mâu thuân thư yêu, mâu thuân đôi khang – mâu thuân không đôi khang v. v...2. Quá trình vận động của mâu thuẫn

Trong mâu thuân, cac măt đôi lâp vưa thông nhât vơi nhau va đâu tranh vơi nhau, đo cung la qua trinh vân đông cua mâu thuân trong cac sư vât, hiên tương cua thê giơi. Vi du: sư hinh thanh, vân đông va phat triên cua chu nghia tư ban cung la môt qua trinh tư thân cua sư hinh thanh, vân đông nhưng mâu thuân xa hôi vôn co cua chu nghia tư ban. Đo cung la sư thông nhât, đâu tranh trong qua trinh giai quyêt nhưng mâu thuân xa hôi cua chu nghia tư ban dươi nhiêu hinh thưc va mưc đô khac nhau.Thông nhât cac măt đôi lâp hiêu theo nghia chung nhât đo la nhưng măt đôi lâp tao thanh nhưng mâu thuân va đông thơi cung tao thanh ban thân cac sư vât va hiên tương. Trong môt mâu thuân, hai măt đôi lâp liên hê vơi nhau trong môt thê thông nhât, - đo la thông nhât cua nhưng măt đôi lâp. Đo cung la sư rang buôc va qui đinh lân nhau, măt đôi lâp nay lây măt đôi lâp kia lam điêu kiên tôn tai cho minh hoăc không co măt đôi lâp nay thi không co măt đôi lâp kia. Vi du: không co đông hoa sẽ không co di hoa hoăc ngươc lai trong qua trinh trao đôi chât giưa cac thưc thê sinh hoc đôi vơi môi trương hoăc không co giang day sẽ không hoc tâp trong giao duc…

Khai niêm vê sư “thông nhât” va sư “đông nhât” cua cac măt đôi lâp theo môt nghia nao đo, đêu la sư thưa nhân nhưng khuynh hương bai trư, phu đinh lân nhau trong tât ca cac sư vât va hiên tương. Tuy

nhiên, khai niêm vê sư đông nhât con bao ham sư chuyên hoa cac măt đôi lâp. Điêu đo, co nghia la không co sư đông nhât thuân tuy trưu tương hoăc mang tinh tuyêt đôi trong hiên thưc khach quan.Đâu tranh cua cac măt đôi lâp la khuynh hương phat triên đôi lâp nhau cua cac măt đôi lâp dân đên sư bai trư, phu đinh va chuyên hoa giưa cac măt đôi lâp. Đâu tranh cua cac măt đôi lâp con la qua trinh giai quyêt nhưng mâu thuân trong cac sư vât va hiên tương khach quan noi chung, nhưng không nên hiêu theo nghia đen cua tư nay như ngươi ta thương hiêu chi la đâu tranh giai câp, bao lưc...Vi du: Cuôc đâu tranh giưa giai câp tư san va công nhân trong chu nghia tư ban. Cuôc “đâu tranh” giưa lưc hut va lưc đây, giưa đông hoa va di hoa, giưa biên di va di truyên; giưa cai thiên va cai ac trong đao đưc cua con ngươi.

Môi quan hê giưa thông nhât va đâu tranh cua nhưng măt đôi lâp vê thưc chât la thê hiên sư thông nhât biên chưng cua cac mâu thuân cua cac sư vât va hiên tương.Thông nhât cua cac măt đôi lâp mang tinh tương đôi, tam thơi. Vi no luôn la cai cu thê co tinh chât lich sư giông như sư “đưng im” tương đôi cua sư vât va hiên tương. Trong thê thông nhât đo, luôn diên ra qua trinh đâu tranh cua cac măt đôi lâp, chuyên hoa cac măt đôi lâp dươi nhiêu hinh thưc khac nhau. Vi du: sư hinh thanh phat triên cua chu nghia tư ban la môt chinh thê thông nhât cac măt đôi lâp va la môt xa hôi cu thê. Nhưng trong qua trinh phat sinh, tôn tai va phat triên cua no luôn diên ra qua trinh đâu tranh cac măt đôi lâp, chuyên hoa cac măt đôi lâp lam xuât hiên nhưng điêu kiên chin muôi cua cach mang xa hôi chu nghia sẽ dân đên viêc xoa bo chu nghia tư ban xây dưng chu nghia xa hôi.

Đâu tranh cua cac măt đôi lâp mang tinh tuyêt đôi. Bơi vi, no la nguôn gôc, đông lưc bên trong cua sư phat triên. Đâu tranh cua cac măt đôi lâp la môt qua trinh lâu dai phưc tap, thê hiên dươi nhiêu hinh thưc khac nhau, vơi nhưng giai đoan khac nhau. Khi mâu thuân phat triên đên mưc đô gay găt, đên điêu kiên chin muôi thi xay ra sư chuyên hoa cua cac măt đôi lâp va khi đo thi mâu thuân đươc giai quyêt. Kêt qua la thê thông nhât cu, sư vât cu mât đi, thê thông nhât mơi, sư vât mơi xuât hiên va bao ham nhưng mâu thuân mơi.

Chuyên hoa cac măt đôi lâp đươc thê hiên trong qua trinh giai quyêt mâu thuân cua sư vât cu lam xuât hiên sư vât mơi, trong đo cac măt đôi lâp trươc đây đa không con đông nhât vơi chinh no ma đa co sư thay đôi hoăc bi xoa bo thông qua sư chuyên hoa cua cac măt đôi lâp. Vi du: Sư chuyên hoa cac măt đôi lâp trong qua trinh giai quyêt mâu thuân giưa giai câp đia chu - nông dân trong chê đô phong kiên va giai câp tư san – công nhân trong chê đô tư ban chu nghia, không co nghia la giai câp đia chu trơ thanh giai câp nông dân va ngươc lai hoăc giai câp tư san thanh giai câp công nhân va ngươc lai; thưc chât, trong sư chuyên hoa đo môi giai câp co sư thay đôi va sư thay đôi đo dân đên giai quyêt mâu thuân lam xuât hiên môt xa hôi mơi cao hơn.3. Phân loại mâu thuẫn- Mâu thuân bên trong va mâu thuân bên ngoai.- Mâu thuân cơ ban va mâu thuân không cơ ban.- Mâu thuân chu yêu va mâu thuân thư yêu.- Mâu thuân đôi khang va mâu thuân không đôi khang.4. Ý nghĩa phương pháp luận

Khi phân tich mâu thuân cua sư vât va hiên tương vê nguyên tăc, phai thưa nhân tinh khach quan, tinh phô biên va tinh riêng biêt cua mâu thuân. Đăc biêt, la tinh riêng biêt cua mâu thuân. Bơi vi, sư vât, hiên tương khac nhau co mâu thuân khac nhau; trong môt sư vât, hiên tương co rât nhiêu loai mâu thuân khac nhau; trong môt mâu thuân la môt qua trinh mang tinh giai đoan, lich sư cu thê nên phai co phương phap giai quyêt phu hơp vơi tưng loai mâu thuân.Khai quat tinh đa dang phong phu cua mâu thuân trong hiên thưc, phep biên chưng duy vât nêu lên cac loai mâu thuân bên trong, mâu thuân bên ngoai, mâu thuân cơ ban va mâu thuân không cơ ban…cho nên, phai co cac phương phap giai quyêt khac nhau phu hơp vơi tưng loai mâu thuân. Trong đo, mâu thuân bên trong, mâu thuân cơ ban, mâu thuân chu yêu la cac loai mâu thuân quan trong.Phê phán những quan niệm duy tâm siêu hình về mâu thuẫn.Câu 3: Qui luât phu đinh cua phu đinh nghiên cưu vê khuynh hướng cơ bản, phổ biên cua cac qua trinh vận động va phat triển.1. Phủ định biện chứng

a. Phu định la gi?Phu định hiêu theo nghia chung nhât la sư thay thê, chuyên hoa giưa cac sư vât va hiên tương cua

thê giơi khach quan noi chung. Sư phu đinh ơ trong hiên thưc khach quan thê hiên dươi nhiêu hinh thưc khac nhau, nhưng phep biên chưng duy vât không co y noi đên bât ky sư phu đinh nao, ma chi chi noi đên sư phu định lam tiên đê tạo điêu kiện cho sự phat triển, cho sự xuất hiện cai mới, cai cao hơn va hoan thiện hơn cai cũ hoặc qua trinh trước đó.

Trong sư thay thê, chuyên hoa giưa cac sư vât, hiên tương co sư phu đinh không lam tiên đê, tao điêu kiên cho sư phat triên như nghiên nat môt hat thoc, xeo chêt môt con sâu, hoăc tac hai cua thiên nhiên đôi vơi con nguơi va sinh vât noi chung. Đo la sư phu định thông thương (do sư tac đông bên ngoai hoăc do ngâu nhiên) không do nguyên nhân bên trong cac sư vât, hiên tương va no không bao ham yêu tô kê thưa đê khăng đinh khuynh hương tât yêu cua sư phat triên.b. Phu định biện chứng

Phu định biện chứng la sư phu đinh tư thân. Đo la sư phu đinh do viêc giai quyêt nhưng mâu thuân bên trong cac sư vât va hiên tương lam xuât hiên cai mơi. Vi du: Sư thay đôi, chuyên hoa giưa cac hinh thưc phan anh cua vât chât theo môt qua trinh tư thâp đên cao, tư đơn gian đên phưc tap như: tư phan anh vô cơ - hưu cơ - tư phan anh tâm ly ơ đông vât đên sư xuât hiên y thưc con ngươi. Phu đinh biên chưng co hai đăc điêm:

Tính khach quan. Sư xuât hiên cai mơi trong phu đinh biên chưng đêu la kêt qua cua qua trinh giai quyêt nhưng mâu thuân bên trong cac sư vât va hiên tương theo nhưng qui luât khach quan vôn co cua no, đôc lâp vơi y thưc. Vi du: Sư xuât hiên cac hoc thuyêt khoa hoc ngay cang phat triên cao hơn, đêu la kêt qua cua qua trinh phu đinh trong sư hoan thiên kha năng nhân thưc cua con ngươi vê hiên thưc khach quan. Tính kê thừa. Sư xuât hiên cai mơi trong phu đinh biên chưng không phai la sư phu đinh sach trơn, đoan tuyêt vơi cai cu, ma la cai mơi xuât hiên trên cơ sơ cai cu, bao ham tính kê thừa vơi cai cu. Yêu tô kê thưa cua cai mơi đôi vơi cai cu, không phai la sư kê thưa tât ca nguyên vẹn, ma chi kê thưa nhưng măt tich cưc nhât cua cai cu va no cung đa thay đôi cho phu hơp vơi cai mơi, tao điêu kiên cho sư tôn tai va phat triên cua cai mơi. Bơi vi, xet vê thưc chât phat triên la sư biên đôi ma giai đoan sau con bao tôn tât ca nhưng gi tich cưc đa đươc tao ra ơ giai đoan trươc.

Đôi lâp vơi phep biên chưng nhưng ngươi theo quan điểm siêu hinh coi phu đinh chi la sư thay đôi đơn gian, hoăc phu đinh hoan toan loai bo cai cu, không co tac dung gi trong qua trinh hinh thanh cai mơi (phu đinh sach trơn). Điêu đo, dân đên tinh chât may moc, đơn gian, phiên diên khi phân tich ban chât vê sư phu đinh.2. Bản chất phủ định của phủ định

Trong sư vân đông va phat triên mang tinh chât vô tân cua thê giơi, đêu thông qua phu đinh biên chưng, cai mơi phu đinh cai cu va cai mơi nay lai bi cai mơi sau phu đinh, tao nên nhưng chu ky vân đông nhât đinh ơ trong hiên thưc khach quan. Co thê noi, chu ky vân đông cua cac sư vât, hiên tương trong hiên thưc khach quan, kê ca y thưc cua con ngươi đêu thông qua cac hinh thưc vân đông cơ ban cua vât chât. Chinh vi vây, co nhưng chu ky cơ hoc, hoa hoc, vât ly, sinh hoc, xa hôi…dươi nhiêu hinh thưc khac nhau.Trong cac sư vât, hiên tương luôn bao gôm hai măt, măt khăng đinh va măt phu đinh. Hai măt nay vưa thê hiên khăng đinh sư tôn tai, nhưng đông thơi lai bao ham kha năng sư biên đôi va chuyên hoa. Tư khăng đinh đên phu đinh va phu đinh cai phu đinh, đo la qua trinh xuât hiên cai mơi dương như quay lai cai cu nhưng trên cơ sơ cao hơn. Thưc chât cua qua trinh nay la phu đinh cai phu đinh co tinh chu ky năm trong qua trinh sư vân đông va phat triên cua cac sư vât va hiên tương.

Trong một chu kỳ vận đông cua cac sự vật, hiện tượng, phu đinh cua phu đinh la sư phu đinh lân thư nhât tao ra măt đôi lâp cua cai ban đâu (trong môt chu ky), sư phu đinh lân thư hai (hoăc nhiêu hơn) lai tai hiên lai nhưng đăc điêm cơ ban cua cai ban đâu nhưng cao va hoan thiên hơn cai ban đâu. Đo la qua trinh phu đinh cua phu đinh, cai mơi xuât hiên vơi tinh cach la tông hơp tât ca cac yêu tô tich cưc đa đươc phat triên tư trươc thông qua nhưng chu ky vân đông nhât đinh cua hiên thưc khach quan noi chung. Vi du: gieo trông môt hat thoc (lua) sư phu đinh lân thư nhât tao thanh cây lua, phu đinh lân thư hai la sư xuât hiên nhưng hat lua mơi; nhưng hat lua mơi la kêt qua cua chu ky sinh hoc, nêu no kê thưa nhưng măt

tich cưc đa đươc phat triên tư trươc cua hat lua cu thi no co kha năng thich ưng vơi môi trương đa biên đôi va cho năng suât cao hơn…

Nghiên cưu chu ky vân đông va phat triên cua xa hôi, thi chung ta cung băt đâu tư xa hôi nguyên thuy. Đo la xa hôi đâu tiên, tư thân no bao gôm nhưng đăc điêm cơ ban như: sơ hưu công công vê tư liêu san xuât, la xa hôi không co giai câp, nha nươc… xa hôi nguyên thuy bi phu đinh bơi xa hôi chiêm hưu nô lê. Đây la sư phu đinh lân thư nhât tao ra nhưng măt đôi lâp so vơi xa hôi nguyên thuy. Đo la sư xuât hiên sơ hưu tư nhân vê tư liêu san xuât, sư xuât hiên giai câp va nươc… xa hôi phong kiên phu đinh xa hôi chiêm hưu nô lê, xa hôi tư ban phu đinh xa hôi phong kiên… chu nghia công san phu đinh xa hôi tư ban vơi kha năng tai hiên lai nhưng đăc điêm cơ ban cua xa hôi nguyên thuy. Đo la sơ hưu công công vê tư liêu san xuât, xoa bo giai câp va nha nươc…nhưng nhưng đăc điêm chung đo không đông nhât vơi xa hôi nguyên thuy, ma no cao va hoan thiên hơn xa hôi nguyên thuy.

Sư phat triên cua sư vât, thông qua nhiêu lân phu đinh biên chưng, tao thanh khuynh hương phat triên tât yêu cua sư vât va hiên tương tư thâp đên cao môt cach vô tân theo đuơng xoay ốc. Đương xoay ốc đươc thê hiên tinh chât biên chưng cua sư phat triên như: Tính kê thừa, tính lặp lại, tính phat triển, mỗi vòng xoay ốc thể hiện tính vô tận cua sự phat triển từ thấp đên cao.3. Ý nghĩa

Khi phân tich nôi dung qui luât phu đinh cua phu đinh trươc hêt phai phân biêt sư khac nhau giưa phu đinh biên chưng va phu đinh thông thương. Phai co quan điêm đung vê cai mơi, cai mơi vơi tinh cach la tiêu chuân cua sư phat triên. Vi du: Cai mơi cua viêc xây dưng kiên truc thương tâng xa hôi chu nghia hiên nay ơ nươc ta la qua trinh xây dưng nha nươc phap quyên xa hôi chu nghia, xây dưng va phat triên xa hôi hoa giao duc, y tê va văn hoa, nhưng không phai tât ca yêu tô cua cai mơi trong qua trinh trên đêu la tiêu chuân cua sư phat triên, ma chi co yêu tô cua cai mơi phu hơp vơi qui luât cua nên kinh tê thi trương theo đinh hương xa hôi chu nghia mơi la tiêu chuân cua sư phat triên.

Qua trinh phat triên la sư thông nhât giưa cai mơi va cai cu, sư chuyên hoa giưa cai mơi va cai cu. Cho nên, cân phân biêt giưa cai goi la “mơi” nhưng thưc chât la sư biên dang cua cai cu.Phê phan quan điêm siêu hinh vê sư phu đinh.

III. Chủ nghĩa duy vật lịch sửCâu 1k: Học thuyết hình thái kinh tế - xã hội và vai trò ý nghĩa phương pháp luận học thuyết hình thái kinh tế - xã hội (Sự phát triển các hình thái kinh tế - xã hội là một quá trình lịch sử tự nhiên.)  1. Khái niệm hình thái kinh tê - xa hôi và các nhân tố hợp thành hình thái kinh tê - xa hôi

Hinh thai kinh tê - xã hội la một phạm trù cơ bản cua chu nghĩa duy vật lịch sử, dùng để chỉ xã hội ở từng giai đoạn lịch sử nhất định, với một kiểu quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội đó phù hợp với trinh độ nhất định cua lực lượng sản xuất va với một kiên trúc thượng tầng tương ứng được xây dựng trên nhưng quan hệ sản xuất đó.

 Xa hôi la môt chinh thê toan vẹn, thông nhât co cơ câu phưc tap, trong đo bao gôm nhưng nhân tô cơ ban: lưc lương san xuât, quan hê san xuât va kiên truc thương tâng.

Lực lượng sản xuất la nên tang vât chât - kỹ thuât cua môt hinh thai kinh tê - xa hôi nhât đinh. Bơi vi, sư hinh thanh va phat triên cua môi hinh thai - xa hôi xet cho cung đêu do lưc lương san xuât quyêt đinh.

Quan hệ sản xuất la quan hê cơ ban ban đâu, quyêt đinh moi quan hê xa hôi khac. Nêu không co nhưng môi quan hê xa hôi đo thi không co xa hôi. Môi môt hinh thai kinh tê - xa hôi co môt kiêu quan hê san xuât đăc trưng thê hiên ban chât xa hôi cua môt hinh thai kinh tê - xa hôi nhât đinh. Sư tông hơp cac quan hê san xuât khac nhau trong môt hinh thai kinh tê - xa hôi, thi tao nên cơ câu kinh tê cua môt hinh thai kinh tê - xa hôi nhât đinh va quyêt đinh sư hinh thanh va phat triên cua kiên truc thương tâng tương ưng.

Kiên trúc thượng tầng vơi hê thông nhưng quan điêm xa hôi va cac thiêt chê xa hôi tương ưng đươc xây dưng trên môt cơ sơ ha tâng nhât đinh, thê hiên như la môt sư phan anh mang tinh tât yêu, qui luât đôi vơi quan hê san xuât (cơ sơ ha tâng) va kê ca lưc lương san xuât cua môt hinh thai kinh tê - xa hôi nhât

đinh. Tinh đăc thu cua kiên truc thương tâng con thê hiên như la môt sư thông nhât giưa cac tư tương xa hôi vơi cac thiêt chê xa hôi tương ưng, no thê hiên tinh chât đa dang phong phu cua cac quan hê xa hôi trong môt hinh thai kinh tê xa - hôi nhât đinh.2. Sư phát triển các hình thái kinh tê - xa hôi là môt quá trình lịch sử tư nhiên

Lich sư phat triên cua xa hôi đa trai qua nhiêu giai đoan nôi tiêp nhau tư thâp đên cao phu thuôc vao cac qui luât khach quan vôn co cua no. C.Mac khăng đinh răng “Tôi coi sư phat triên cua cac hinh thai kinh tê - xa hôi la môt qua trinh lich sư tư nhiên”.

Trong hê thông cac qui luât khach quan chi phôi sư vân đông va phat triên cua cac hinh thai kinh tê xa hôi, thi qui luât vê sư phu hơp cua quan hê san xuât vơi tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât co vai tro quyêt đinh nhât. Bơi vi, lich sư phat triên cua xa hôi la lich sư cua thay thê, chuyên hoa giưa cac phương thưc san xuât vât chât tư phương thưc san xuât nguyên thuy đên phương thưc san xuât công san chu nghia trong tương lai.

Sư tac đông đên qua trinh phat triên cua cac hinh thai kinh tê - xa hôi như môt qua trinh lich sư tư nhiên con thê hiên sư tac đông trưc tiêp, quan trong cua qui luât vê môi quan hê biên chưng giưa cơ sơ ha tâng va kiên truc thương tâng. Bơi vi, vê cơ lich sư phat triên cua xa hôi la lich sư cua qua trinh thay thê, chuyên hoa cua cac nên kinh tê, cac kiêu nha nươc, cac thê chê chinh tri va cac thơi đai khac nhau…

Qua trinh phat triên lich sư tư nhiên cua xa hôi co nguôn gôc sâu xa tư sư phat triên cua lưc lương san xuât. Chinh tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât đa qui đinh môt cach khach quan tinh chât va trinh đô cua quan hê san xuât. Do đo, xet đên cung lưc lương san xuât quyêt đinh qua trinh vân đông va phat triên cua hinh thai kinh tê - xa hôi như qua trinh lich sư tư nhiên.

Co nhiêu nguyên nhân tac đông dân đên qua trinh thay đôi cac hinh thai kinh tê - xa hôi khac nhau trong sư phat triên cua lich sư. Trong đo, điêu kiên cua môi trương đia ly, tinh đôc đao cua cac nên văn hoa, cua truyên thông, tư tương, tâm ly xa hôi va vân đê dân tôc... đêu co y nghia quan trong nhât đinh. Tinh chât cua tac đông lân nhau giưa cac dân tôc tôn tai ơ cac giai đoan khac nhau đêu phu thuôc vao tinh chât cua chê đô xa hôi. Đê xac đinh tinh đăc trưng va phân biêt sư khac nhau giưa cac giai đoan, phu hơp vơi khuynh hương chu đao đo, ngươi ta dung khai niêm thơi đai. Nhât la thơi đai cua cac giai câp tiên bô, cach mang va thơi đai cua cac thơi ky khac nhau cua sư phat triên khoa hoc.3. Vai trò phương pháp luân ly luân hình thái kinh tê - xa hôi:

- Thứ nhất, ly luân hinh thai kinh tê - xa hôi la cơ sơ ly luân vê thê giơi quan duy vât biên chưng va phương phap luân khoa hoc nghiên cưu lich sư phat triên cua xa hôi la môt hê thông toan vẹn cua cac phương diên đơi sông xa hôi tôn tai trong môt câu truc thông nhât chăt chẽ, sư tac đông qua lai lân nhau cua cac quan hê xa hôi, qua đo khăng đinh san xuât vât chât la cơ sơ cua đơi sông xa hôi, phương thưc san xuât quyêt đinh cac phương diên sinh hoat vât chât va tinh thân noi chung. Chinh vi vây, không thê xuât phat tư y thưc, tư tương, y chi cua con ngươi đê giai thich đơi sông xa hôi, ngươc lai, phai tim cơ sơ sâu xa cua cac hiên tương xa hôi tư san xuât vât chât, tư phương thưc san xuât. Sư thăng lơi cua xa hôi nay đôi vơi xa hôi khac, suy đên cung la xây dưng môt phương thưc san xuât tiên bô hơn, năng suât lao đông xa hôi cao hơn.

- Thứ hai, ly luân hinh thai kinh tê - xa hôi ua chi ra, xa hôi phai la sư kêt hơp môt cach may moc ngâu nhiên giưa cac ca nhân, ma la cơ chê tac đông qua lai giưa cac quan hê xa hôi. Trong đo sư phat triên cua lưc lương san xuât la nguôn gôc sâu xa cua moi sư biên đôi xa hôi. Quan hê san xuât la quan hê cơ ban la tiêu chuân khach quan đê phân biêt sư khac nhau vê ban chât xa hôi cua cac hinh thai kinh tê - xa hôi khac nhau phu thuôc vao tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât. Tư lưc lương san xuât đên quan hê san xuât, tư cơ sơ ha tâng đên kiên truc thương tâng, trong đo viêc xây dưng lưc lương san xuât mơi la cai co y nghia quyêt đinh.

- Thứ ba, ly luân hinh thai kinh tê - xa hôi khăng đinh lich sư phat triên cua cua cac hinh thai kinh tê - xa hôi la môt tiên trinh lich sư tư nhiên. Qua trinh phat triên lich sư tư nhiên cua xa hôi co nguôn gôc sâu xa tư sư phat triên cua lưc lương san xuât. Đo la quan hê san xuât phai phu hơp vơi tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât. Do đo xet đên cung lưc lương san xuât quyêt đinh qua trinh vân đông va phat triên cua hinh thai kinh tê - xa hôi như qua trinh lich sư tư nhiên. Cô nhiên, sư tac đông đên qua trinh phat triên cua cac hinh thai kinh tê - xa hôi như môt qua trinh lich sư tư nhiên con thê hiên sư tac đông trưc tiêp,

quan trong cua qui luât vê môi quan hê biên chưng giưa cơ sơ ha tâng va kiên truc thương tâng. Tuy nhiên, sư vân dung cac qui luât chung cua xa hôi con phu thuôc điêu kiên lich sư - cu thê cua môi quôc gia, dân tôc tao nên tinh đăc thu trong sư vân đông phat triên cac cac hinh thai kinh tê - xa hôi nhât đinh.

- Thứ tư, vân đê ly luân hinh thai kinh tê - xa hôi cua C.Mac vân con gia tri, y nghia phương phap luân khoa hoc đôi vơi nhân thưc va thưc tiên xa hôi.  Măc dâu co quan điêm cho răng cân thay thê ly luân đo băng cach tiêp cân khac, nhât la cach tiêp cân theo cac nên văn minh. Theo cach tiêp cân nay, ngươi ta phân chia lich sư phat triên nhân loai thanh ba nên văn minh. Đo la nên văn minh nông nghiệp, nên văn minh công nghiệp va văn minh hậu công nghiệp (Văn minh tri tuê). Câu 1: Nội dung, ý nghĩa phương phap luận va thực tiễn qui luật quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất va trinh độ cua lực lượng sản xuất(Biện chứng giưa quan hệ sản xuất va lực lượng sản xuất)1. Khái niệm lưc lượng sản xuất và quan hệ sản xuất

Lực lượng sản xuất la mối quan hệ giưa con ngươi với tự nhiên trong sản xuất vật chất, phan anh trinh đô cua cac qua trinh san xuât vât chât khac nhau trong xa hôi. Theo nghia chung nhât, lưc lương san xuât la mặt tự nhiên cua phương thức sản xuất hoặc la sức sản xuất vật chất cua xa hôi. Lưc lương san xuât mang tinh khach quan đôc lâp vơi y thưc cua con ngươi.

Lưc lương san xuât bao gôm hai yêu tô: con ngươi va tư liêu san xuât. Tư liệu sản xuất: gôm tư liệu lao động va đối tượng lao động. Tư liêu lao đông bao gôm co công cu lao đông va phương tiên lao đông. Tư liêu lao đông la nhưng vât thê hay phưc hơp vât thê ma con ngươi sư dung tac đông vao đôi tương lao đông.

Trong lưc lương san xuât, con ngươi giư vai tro quyêt đinh. Bơi vi, hoat đông cua con ngươi sẽ trưc tiêp dân đên sư biên đôi cua đôi tương lao đông theo nhưng muc đich cua minh. Đông thơi đê co thê biên đôi đôi tương lao đông, thi con ngươi con sang tao ra nhưng công cu lao đông, phương tiên lao đông va con la chu thê cua san xuât vât chât. Ngươc lai, công cụ lao động la yêu tố động va cach mạng nhất cua lực lượng sản xuất. Vi trong qua trinh san xuât vât chât, điêu quan trong không phai con ngươi san xuât đươc nhưng gi, ma trai lai con ngươi đa dung cai gi đê tao ra cua cai vât chât ây.

Quan hệ sản xuất la mối quan hệ giưa con ngươi va con ngươi trong sản xuất vật chất. Theo nghia chung nhât, quan hê san xuât la măt xa hôi cua phương thưc san xuât. Quan hê san xuât phan anh ban chât kinh tê - xa hôi cua môt xa hôi nhât đinh. Quan hê san xuât mang tinh khach quan đôc lâp vơi y thưc cua con ngươi.

Kêt câu cua quan hê san xuât bao gôm ba măt quan hê cơ ban: quan hệ sở hưu vê tư liệu sản xuất; quan hệ trao đổi hoạt động, địa vị va tổ chức quản lý sản xuất; quan hệ hưởng thụ va phân phối sản phẩm lao động. Trong ba măt quan hê cua quan hê san xuât đêu co sư tac đông qua lai lân nhau; nhưng quan hệ sở hưu tư liệu sản xuất la quan hệ giư vai trò quyêt định trong quan hệ sản xuất.2. Biện chứng giữa lưc lưc lượng sản xuất và quan hệ sản xuất

Qui luât quan hê san xuât phu hơp vơi tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât, khăng đinh vai tro quyêt đinh cua lưc lương san xuât đôi vơi quan hê san xuât va đông thơi cung chi ra sư tac đông trơ lai cua quan hê san xuât đôi vơi lưc lương san xuât.a. Vai trò quyêt định cua lực lượng sản xuất đối với quan hệ sản xuất

Đăc điêm chung nhât cua san xuât vât chât xa hôi, la no luôn trong qua trinh vân đông va phat triên; trong qua trinh vân đông va phat triên đo bao giơ cung băt đâu tư sư thay đôi cua phương thưc san xuât. Trươc hêt, la sư thay đôi cua lưc lương san xuât tât yêu dân đên sư thay đôi quan hê san xuât va cac quan hê xa hôi khac.

Trong môt phương thưc san xuât nhât đinh thi lưc lương san xuât la nôi dung, con quan hê san xuât la hinh thưc cua môt phương thưc san xuât. Theo nguyên tăc, nôi dung quyêt đinh hinh thưc; nôi dung thay đôi trươc, hinh thưc thay đôi sau va phu thuôc vao nôi dung. Chinh vi vây, quan hê san xuât phai phu hơp vơi tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât.

Tính chất cua lưc lương san xuât la tinh chât lao đông xa hôi, đo la tinh chât ca thê hay xa hôi hoa cua lao đông thông qua phân công lao đông xa hôi; con trinh độ cua lưc lương san xuât la trinh đô lao đông, trinh đô phân công lao đông va năng suât lao đông xa hôi…

Trong môt phương thưc san xuât, lưc lương san xuât phat triên đên môt giơi han nhât đinh sẽ mâu thuân vơi quan hê san xuât, đoi hoi xoa bo quan hê san xuât (không con phu hơp vơi tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât, trơ thanh kim ham sư phat triên cua lưc lương san xuât mơi) xây dưng môt kiêu quan hê san xuât mơi phu hơp vơi tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât, mơ đương cho lưc lương san xuât phat triên. Sư xuât hiên kim loai trong giai đoan cuôi cung cua xa hôi nguyên thuy la sư phat triên cua lưc lương san xuât mơi, mâu thuân vơi quan hê san xuât nguyên thuy, đoi hoi xoa bo quan hê san xuât nguyên thuy, xây dưng môt quan hê san xuât mơi phu hơp vơi no…

Qua trinh giai quyêt mâu thuân giưa quan hê san xuât va lưc lương san xuât biêu hiên vê măt xa hôi no phan anh mâu thuân cơ ban cua môt xa hôi nhât đinh va ơ trong xa hôi co giai câp đôi khang bao giơ cung thông qua cac cuôc cach mang xa hôi. Vi du: cach mang tư san giai quyêt mâu thuân cơ ban cua xa hôi phong kiên, cach mang xa hôi chu nghia giai quyêt mâu thuân cơ ban cua chu nghia tư ban.b. Sự tac động trở lại cua quan hệ sản xuất đối với lực lượng sản xuất

Sư tac đông cua quan hê san xuât đôi vơi lưc lương san xuât theo hai khuynh hương chung, đo la co thê thuc đây sư phat triên cua lưc lương san xuât va cung co thê kim ham sư phat triên cua lưc lương san xuât.

Khi quan hê san xuât phu hơp vơi tinh chât va trinh đô phat triên cua lưc lương san xuât no co y nghia thuc đây, mơ đương cho lưc lương san xuât phat triên. Vi du: sư hinh thanh quan hê san xuât tư ban chu nghia ơ thê ky XVII đa phu hơp vơi tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât trên cơ sơ san xuât công nghiêp, đa thuc đây sư phat triên cua lưc lương san xuât mơi tao ra năng xuât lao đông xa hôi cao hơn. Vi thê, ma C.Mac đa tưng nhân xet răng, sư phat triên cua chu nghia tư ban đên giưa thê ky XIX đa tao ra cua lưc lương vât chât nhiêu hơn toan bô lich sư trươc đo công lai.

Hiên nay, trong điêu kiên nên kinh tê thi trương theo đinh hương xa hôi chu nghia, nên viêc duy tri va phat triên hinh thưc sơ huu tư nhân vê tư liêu san xuât la môt yêu câu khach quan mang tinh qui luât. Bơi vi, trong giai đoan đâu cua thơi ky qua đô đi lên chu nghia xa hôi, thi sơ huu tư nhân như môt bô phân tư nhiên cua qua trinh kinh tê nhiêu thanh phân cung co y nghia thuc đây phat triên san xuât nâng cao đơi sông cua nhân dân. Hơn nưa, duy tri va phat triên kinh tê tư nhân, thi đông thơi vơi no la thu hut nguôn lưc vê vôn, vê lao đông, vê qua trinh chuyên giao công nghê mơi. Đo cung la qua trinh thuc đây sư phat triên cua lưc lương san xuât mơi trong qua trinh xây dưng cơ sơ vât chât kỹ thuât cua chu nghia xa hôi hiên nay ơ Viêt Nam.

Ngươc lai, quan hê san xuât lôi thơi không phu hơp vơi tinh chât va trinh đô phat triên cua lưc lương san xuât thi no kim ham sư phat triên cua lưc lương san xuât. Vi du: quan hê san xuât phong kiên ơ thê ky XVII đa to ra lôi thơi, lac hâu không phu hơp vơi tinh chât, trinh đô cua lưc lương san xuât mơi trên cơ sơ công nghiêp, nên no kim ham sư phat triên cua lưc lương san xuât mơi.

Nươc ta, trong thơi ky qua đô đi lên chu nghia xa hôi không qua giai đoan phat triên tư ban chu nghia, trong nhưng thâp niên 80 cua thê ky XX, vơi tư tương nong vôi, chu quan duy y chi, chung ta đa xoa bo tât ca cac quan hê sơ hưu tư nhân vê tư liêu san xuât, ma chi phat triên sơ hưu công công vê tư liêu san xuât. Hơn nưa, viêc duy tri sơ hưu công công vê tư liêu san xuât qua lâu không phu hơp vơi xu thê hôi nhâp kinh tê thê giơi. Đo cung la thơi ky dân đên khung hoang kinh tê trâm trong. Điêu đo, cung chưng to răng sư châm trê trong qua trinh chuyên đôi tư nên kinh tê co kê hoach sang nên kinh tê thi trương theo đinh hương xa hôi chu nghia trươc năm 1986, đa tac đông ngươc lai sư phat triên cua lưc lương san xuât mơi trong qua trinh xây dưng cơ sơ vât chât kỹ thuât cua chu nghia xa hôi ơ nươc ta trong thơi ky đo.3. Ý nghĩa

Qui luât quan hê san xuât phu hơp vơi tinh chât va trinh đô phat triên cua lưc lương san xuât la môt qui luât chung nhât cua sư phat triên xa hôi. Vai tro cua qui luât nay đa khăng đinh tinh tât yêu khach quan cua sư phat triên xa hôi loai ngươi tư phương thưc san xuât xa hôi Nguyên thuy, Chiêm hưu nô lê, Phong kiên, Tư ban chu nghia va phương thưc Công san chu nghia tương lai.

Qui luât quan hê san xuât phu hơp vơi tinh chât va trinh đô cua lưc lương san xuât la qui luât vê sư vân đông va phat triên cua xa hôi tư thâp đên cao. Nhưng trong nhưng điêu kiên khach quan cu thê môt nươc hoăc nhiêu nươc co thê bo quan môt hay hai phương thưc san xuât đê tiên lên môt phương thưc san xuât cao hơn.

Nươc ta, lưa chon con đương xa hôi chu nghia bo qua phương thưc san xuât tư ban chu nghia vơi y nghia bo qua chê đô chinh tri cua chu nghia tư ban, nhưng vân kê thưa, phat triên nhưng thanh tưu kinh tê - xa hôi cua chu nghia tư ban phu hơp vơi điêu kiên lich sư cu thê ơ Viêt Nam.

Đang va nha nươc chu trương môt nên kinh tê hang hoa nhiêu thanh phân vơi cơ chê thi trương, đinh hương xa hôi chu nghia dươi sư quan ly cua nha nươc; đê phat huy moi tiêm năng cac thanh phân kinh tê, phat triên manh mẽ lưc lương san xuât đê xây dưng cơ sơ kinh tê xa hôi chu nghia. Trong đo, kinh tê quôc doanh giư vai tro chu đao co y nghia quyêt đinh đôi vơi sư phat triên nên kinh tê ơ nươc ta hiên nay.Câu 2: Nội dung, ý nghĩa qui luật vê mối quan hệ biện chứng giưa cơ sở hạ tầng va kiên trúc thượng tầng (Biện chứng giưa cơ sở hạ tầng va kiên trúc thượng tầng cua xã hội)1. Khái niệm cơ sở hạ tầng và kiên trúc thượng tầng Cơ sở hạ tầng la toan bộ nhưng quan hệ sản xuất hợp thanh cơ cấu kinh tê cua xã hội. Cơ sơ ha tâng bao gôm quan hê san xuât thông tri, quan hê san xuât tan dư va quan hê san xuât mơi (mâm mông quan hê san cua xa hôi sau). Vi du: trong cơ sơ ha tâng hiên nay ơ Viêt Nam, vê cơ ban co cac kiêu quan hê san xuât sau: quan hê san xuât cu la kiêu quan hê san xuât phong kiên, tư ban chu nghia; quan hê san xuât xa hôi chu nghia la quan hê san xuât thông tri va mâm mông cua quan hê san xuât công san chu nghia đinh hương cho sư phat triên cơ sơ ha tâng xa hôi chu nghia hiên nay ơ Viêt Nam.

Trong môi quan hê cua cac quan hê san xuât cua cơ sơ ha tâng, thi quan hê san xuât thông tri bao giơ cung giư vai tro qui đinh, chi phôi cac quan hê san xuât khac. Tương ưng vơi quan hê san xuât trong cơ sơ ha tâng la cac thanh phân kinh tê khac nhau. Trong đo, quan hê san xuât thông tri qui đinh cac quan hê san xuât khac.

Đăc trưng, ban chât cua môt cơ sơ ha tâng do quan hê san xuât thông tri qui đinh. Vi du: quan hê san xuât xa hôi chu nghia hiên nay ơ Viêt Nam phan anh ban chât kinh tê - xa hôi hiên nay ơ nươc ta. Tương ưng vơi cac kiêu quan hê san xuât trong môt cơ sơ ha tâng la cac thanh phân kinh tê khac nhau. Vi du: trong cơ sơ ha tâng hiên nay ơ Viêt Nam bao gôm rât nhiêu thanh phân kinh tê như thanh phân kinh tê tâp thê, thanh phân kinh tê quôc doanh, thanh phân kinh tê tư nhân cua ngươi san xuât nho, thanh phân kinh tê tư nhân tư ban…

Trong xa hôi co giai câp thi cơ sơ ha tâng mang tinh giai câp. Bơi, no đêu phan anh va bao vê lơi ich cho nhưng giai câp khac nhau.

Kiên trúc thượng tầng la toan bô nhưng tư tương xa hôi, nhưng thiêt chê tương ưng va nhưng quan hê nôi tai cua no đươc hinh thanh trên cơ sơ ha tâng nhât đinh.

Tư tương xa hôi, la nhưng hiên tương xa hôi đươc xây dưng trên môt cơ sơ ha tâng nhât đinh. Đo la chính trị, phap quyên, đạo đức, triêt hoc, khoa hoc, tôn giao va thẩm mỹ. Thiêt chê xa hôi tương ưng vơi tư tương xa hôi trên la giai cấp, chính đảng, nha nước, giao hội va cac tổ chức xã hội khac…

Môi bô phân khac nhau cua kiên truc thương tâng đêu co đăc điêm va qui luât riêng, nhưng chung đêu co sư tac đông biên chưng qua lai lân nhau khi phan anh cơ sơ ha tâng. Trong cac bô phân khac nhau đo, thi nha nươc, phap luât va hê tư tương cua giai câp thông tri la cac bô phân quan trong nhât trong xa hoi co giai câp.

Đăc trưng, ban chât cua môt kiên truc thương tâng do quan hê san xuât thông tri qui đinh. Vi du: ban chât cua nha nươc, phap luât xa hôi chu nghia hiên nay ơ Viêt Nam đêu do quan hê san xuât xa hôi chu nghia qui đinh. Do đo, ban chât cua nha nươc công hoa xa hôi chu nghia Viêt Nam, la nha nươc cua dân, do dân va vi dân.

Trong xa hôi co giai câp thi kiên truc thương tâng mang tinh giai câp, phan anh tinh giai câp ơ trong cơ sơ ha tâng. Trong xa hôi co giai câp đôi khang thi bô phân thê hiên quyên lưc xa hôi quan trong nhât la nha nươc - công cu cua giai câp thông tri thê hiên quyên thông tri xa hôi cua no vê măt chinh tri, phap luât va cac măt quan hê xa hôi khac.2. Mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiên trúc thượng tầnga) Cơ sở hạ tầng quyêt định kiên trúc thượng tầng

Vai tro quyêt đinh cua cơ sơ ha tâng đôi vơi kiên truc thương tâng thê hiên ơ chô, cơ sơ ha tâng nao thi kiên truc thương tâng ây. Giai câp nao thông tri vê măt kinh tê thi đông thơi thông tri vê măt tinh thân. Cho nên, cơ sơ ha tâng nao thi sẽ sinh ra môt kiên truc thương tâng tương ưng.

Sư biên đôi cua cơ sơ ha tâng tât yêu sẽ dân đên sư biên đôi cua kiên truc thương tâng. Sư biên đôi đo diên ra trong môt hinh thai kinh tê - xa hôi nhât đinh, hoăc giưa cac hinh thai kinh tê - xa hôi khac nhau. Khi cơ sơ ha tâng cu mât đi thi kiên truc thương tâng do no sinh ra cung sẽ mât theo va cơ sơ ha tâng mơi xuât hiên thi môt kiên truc thương tâng mơi phu hơp vơi no cung xuât hiên.

Môt khi cơ sơ ha tâng cu mât đi thi kiên truc thương tâng cua no cung mât theo. Song, co nhưng nhân tô riêng lẻ cua kiên truc thương tâng cu vân con tôn tai rât lâu trong xa hôi mơi, nhât la vê măt tư tương. Trong qua trinh chuyên hoa giưa cơ sơ ha tâng va kiên truc thương tâng cu va cơ sơ ha tâng, kiên truc thương tâng mơi bao giơ cung bao ham sư kê thưa lân nhau dươi nhưng hinh thưc cu thê nao đo.b) Sự tac động trở lại cua kiên trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng

Cac bô phân khac nhau cua kiên truc thương tâng đêu tac đông trơ lai cơ sơ ha tâng; nhưng nha nươc, phap luât va hê tư tương chinh tri cua giai câp thông tri tac đông môt cach trưc tiêp va quan trong nhât trong xa hôi co giai câp đôi khang.

Sư tac đông trơ lai cua kiên truc thương tâng đôi vơi cơ sơ ha tâng cung co thê thuc đây sư hoan thiên va phat triên cua cơ sơ ha tâng, đông thơi cung co thê kim ham sư phat triên cua cơ sơ ha tâng. Nêu kiên truc thương tâng phan anh đung cơ sơ ha tâng va thưc hiên đung cac chưc năng cua no đôi vơi cơ sơ ha tâng thi no cung cô bao vê va thuc đây sư phat triên cua cơ sơ ha tâng. Ngươc lai, no phan anh không đung đôi vơi cơ sơ ha tâng va không thưc hiên đung cac chưc năng cua no đôi vơi cơ sơ ha tâng thi lai kim ham sư phat triên cua cơ sơ ha tâng3. Đặc điểm của cơ sở hạ tầng và kiên trúc thượng tầng trong thời kỳ quá đô lên chủ nghĩa xa hôi ở Việt Nam.

Cơ sơ ha tâng trong thơi ky qua đô ơ nươc ta bao gôm cac thanh phân kinh tê, tưc la cac kiêu tô chưc kinh tê, cac kiêu quan hê san xuât vơi cac hinh thưc sơ hưu khac nhau, thâm chi đôi lâp nhau, cung tôn tai trong môt nên kinh tê quôc dân thông nhât. Đo la nên kinh tê hang hoa nhiêu thanh phân theo đinh hương xa hôi chu nghia. Co nghia la co sư thông nhât ơ mưc đô nhât đinh vê măt lơi ich, nhưng no cung tôn tai nhưng mâu thuân nhât đinh.

Tương ưng vơi nhưng mâu thuân la sư không đông nhât vê ban chât kinh tê do sư tac đông cua nhiêu hê thông qui luât kinh tê. Đo la hê thông cac qui luât kinh tê xa hôi chu nghia phat sinh trên cơ sơ sơ hưu công công vê tư liêu san xuât, hê thông cac qui luât kinh tê san xuât hang hoa nho va cac qui luât kinh tê tư ban chu nghia. Đinh hương xa hôi chu nghia vơi nên kinh tê san xuât hang hoa nhiêu thanh phân thi sư quan ly cua nha nươc không chi bo hẹp trong trong kinh tê quôc doanh ma phai bao quat tât ca cac thanh phân kinh tê khac, nhăm tưng bươc xa hôi hoa xa hôi chu nghia vơi tât ca cac thanh phân kinh tê khac phuc vu cho qua trinh công nghiêp hoa va hiên đai hoa nên kinh tê quôc dân. Trong đo, kinh tê quôc doanh bao giơ cung giư vai tro chu đao, quyêt đinh đôi vơi qua trinh xây dưng va phat triên cơ sơ ha tâng xa hôi chu nghia, kinh tê tâp thê phai thu hut phân lơn nhưng ngươi san xuât nho, kinh tê tư nhân va gia đinh co kha năng phat huy đươc moi tiêm năng kinh tê gop phân vao qua trinh phat triên kinh tê cua xa hôi.

Xây dưng kiên truc thương tâng xa hôi chu nghia ơ nươc ta, Đang ta khăng đinh lây chu nghia Mac - Lênin lam kim chi nam cho hanh đông va nêu cao tư tương Hô Chi Minh. Nôi dung côt lõi cua chu nghia Mac - Lênin la tư tương vê sư giai phong con ngươi khoi chê đô boc lôt, xây dưng môt xa hôi công băng văn minh, v.v... Tư tương Hô Chi Minh la sư vân dung sang tao chu nghia Mac - Lênin vơi chu nghia yêu nươc cua nhân dân ta trong sư nghiêp cach mang Viêt Nam. Xây dưng hê thông chinh tri xa hôi chu nghia mang ban chât giai câp công nhân, đôi tiên phong cua no la sư lanh đao cua Đang Công san, bao đam cho nhân dân ta la ngươi chu thât sư cua xa hôi. Toan bô quyên lưc xa hôi thuôc vê xa hôi thuôc vê nhân dân, thưc hiên nên dân chu xa hôi chu nghia, phat huy moi kha năng sang tao, tinh tich cưc chu đông cua moi ca nhân, moi tâng lơp xa hôi trong cuôc phat triên kinh tê va văn hoa phuc vu ngay cang cao cua đơi sông nhân dân. Cac tô chưc, thiêt chê xa hôi, cac lưc lương xa hôi tham gia vao hê thông chinh tri xa hôi chu nghia đêu hương vê muc tiêu chung lam cho dân giâu nươc manh, xa hôi công băng dân chu va văn minh.

Câu 3: Nghiên cứu mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội, trước hết trình bày khái quát khái niệm tồn tại xã hội và ý thức xã hội. Nội dung mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội thể hiện vai trò quyết định của tồn tại xã hội đối với ý thức xã hội và tính độc lập tương đối của ý thức xã hội.       Tồn tại xã hội dùng để chỉ phương diện vật chất va cac điêu kiện sinh hoạt vật chất cua xã hội.Tôn tai xa hôi bao gôm ba nhân tô: Môi trương (hoan cảnh địa lý); dân số va phương thức sản xuất. Trong đo, môi trương, dân sô la yêu tô thương xuyên, tât yêu đôi vơi sư tôn tai va phat triên cua xa hôi; con phương thưc san xuât la yêu giư vai tro quyêt đinh đôi vơi sư tôn tai va phat triên cua tôn tai xa hôi.

Ý thức xã hội dùng để chỉ toan bộ phương diện sinh hoạt tinh thần cua xã hội nảy sinh từ tồn tại xã hội va phản anh tồn tại xã hội trong nhưng giai đoạn phat triển nhất định. Theo nghia đo, y thưc xa hôi la cac linh vưc tinh thân cua đơi sông xa hôi, bao gôm nhưng quan điêm, tư tương, tinh cam, tâm trang, truyên thông… hoăc thê hiên thông qua cac hinh thai y thưc xa hôi cu thê như: y thưc chinh tri, phap quyên, đao đưc, triêt hoc, khoa hoc, tôn giao va thâm mỹ, nay sinh tư tôn tai xa hôi va phan anh tôn tai xa hôi trong nhưng giai đoan phat triên nhât đinh.1. Tồn tại xa hôi quyêt định y thức xa hôi

Trươc triêt hoc Mac vê co nhiêu quan điêm không đung vê sư hinh thanh va phat triên cua y thưc xa hôi cung như vai tro cua no vơi đơi sông xa hôi. Chăng han, triêt hoc duy tâm đi tim nguôn gôc cua y thưc, tư tương tư ban thân no; xem tinh thân, tư tương hoăc cac lưc lương siêu nhiên la nguôn gôc va quyêt đinh moi hiên tương xa hôi.

Môt trong nhưng y nghia bươc ngoăt cach mang do C.Mac va Ph.Ăngghen thưc hiên trong lich sư triêt hoc đo la viêc xây dưng quan điêm duy vât lich sư va lân đâu tiên đa giai thich khoa hoc vân đê sư hinh thanh, tôn tai va phat triên cua y thưc xa hôi. Cac ông cho răng đơi sông tinh thân cua xa hôi hinh thanh va phat triên trên cơ sơ đơi sông vât chât, răng không thê tim nguôn gôc tư tương xa hôi, tâm ly xa hôi trong ban thân no, nghia la không thê tim trong đâu oc con ngươi ma phai tim trong hiên thưc vât chât. C.Mac viêt: “... không thê nhân đinh vê môt thơi đai đao lôn như thê căn cư vao y thưc cua thơi đai ây. Trai lai phai giai thich y thưc ây băng nhưng mâu thuân cua đơi sông vât chât, băng sư xung đôt hiên co giưa cac lưc lương san xuât xa hôi va nhưng quan hê san xuât xa hôi”[1].

Tôn tai xa hôi quyêt đinh y thưc xa hôi, y thưc xa hôi phan anh tôn tai xa hôi va phu thuôc vao tôn tai xa hôi. Môi khi tôn tai xa hôi, nhât la phương thưc san xuât xa hôi thay đôi thi nhưng tư tương va ly luân xa hôi, nhưng quan điêm chinh tri phap quyên, đao đưc... sơm muôn cung sẽ biên đôi theo. Vi thê, ơ nhưng thơi ky lich sư khac nhau co nhưng ly luân, quan điêm, tư tương xa hôi khac nhau. Sư thay đôi cua y thưc xa hôi co thê la sư phan anh đung, hoăc không đung đôi vơi tôn tai xa hôi; nhưng xet cho cung vê lâu dai, y thưc xa hôi co kha năng phan anh đung, dây đu va chinh xac đôi vơi qua trinh thay đôi cua tôn tai xa hôi. Vân đê nay đa đươc C.Mac khăng đinh: “Không phải ý thức cua con ngươi quyêt định tồn tại cua ho; trai lại, tồn tại xã hội cua ho quyêt định ý thức cua ho”[2].

Tôn tai xa hôi quyêt đinh y thưc xa hôi, không chi dưng lai ơ viêc xac đinh nguôn gôc, sư phu thuôc cua y thưc xa hôi đôi vơi tôn tai xa hôi ma con chi ra răng không phai bât cư tư tương, quan điêm, ly luân, hinh thai y thưc xa hôi nao cung phan anh rõ rang va trưc tiêp nhưng quan hê kinh tê cua thơi đai, ma xet cho cung nhưng quan hê kinh tê đươc phan anh băng cach nay hay cach khac trong nhưng tư tương, quan niêm ây. Bơi vi, không chi co y thưc chinh tri phan anh trưc tiêp quan hê kinh tê cua quan hê giai câp, ma no con đươc phan anh ơ cac hinh thai y thưc khac; măt khac trong cac hinh thai y thưc xa hôi con bao ham sư tac đông qua lai va bao ham ca sư kê thưa vơi qua khư.2. Tính đôc lâp tương đối của y thức xa hôi

Ý thức xã hội thương lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội. Sư thay đôi va phat triên cua tôn tai xa hôi co khuynh hương nhanh hơn so vơi sư thay đôi va phat triên cua y thưc xa hôi. Bơi vi, y thưc xa hôi du thê hiên dươi hinh thưc nao, như y thưc thông thương, y thưc ly luân, hê tư tương va cac hinh thai y thưc xa hôi như chinh tri, phap quyên…cung chi nay sinh tư tôn tai xa hôi va la phan anh, bi quyêt đinh bơi tôn tai xa hôi. Măt khac, vê nguyên tăc y thưc xa hôi co thê phan anh đung hoăc không đung vơi sư thay đôi va phat triên cua tôn tai xa hôi, nhưng xet vê lâu dai no sẽ phu hơp vơi tôn tai xa hôi.

Do sưc manh cua thoi quen tâm ly, măt han chê cua truyên thông, tâp quan cung do tinh lac hâu, bao thu cua môt sô cac hinh thai y thưc xa hôi cung tac đông ngươc lai sư phat triên cua tôn tai xa hôi. Ý thưc xa hôi luôn găn liên vơi lơi ich cua nhom, nhưng tâp đoan ngươi, nhưng giai câp nhât đinh trong xa hôi. Vi vây, nhưng tư tương cu, lac hâu thương đươc nhưng lưc lương lưu giư, truyên ba, sư dung bao vê lơi ich cua minh chông lai nhưng nhưng lưc lương xa hôi tiên bô.

Ý thức xã hội có tính vượt trước tồn tại xã hội. Khi khăng đinh tinh lac hâu cua y thưc xa hôi so vơi tôn tai xa hôi, thi chu nghia duy vât lich sư cung khăng đinh răng trong nhưng điêu kiên nhât đinh tư tương cua con ngươi va đăc biêt vai tro tiên phong cua nhưng tư tương khoa hoc tiên tiên bơi tinh vươt trươc cua no so vơi tôn tai xa hôi.

Tri thưc khoa hoc không chi co kha năng dư bao tương lai, ma no con co y nghia tac dung tô chưc, chi đao hoat đông thưc tiên hương hoat đông thưc tiên cua con ngươi giai quyêt nhưng yêu câu, nhiêm vu chin muôi cua đơi sông vât chât đăt ra; nhưng no vân phu thuôc va bi quyêt đinh bơi tôn tai xa hôi. Vi du như vai tro cua khoa hoc công nghê trong thơi đai ngay nay.

Yêu tố kê thừa trong sự tồn tại va phat triển cua ý thức xã hội. Quan điêm vê sư phat triên cua xa hôi kê ca y thưc xa hôi cua chu nghia duy vât lich sư không chi coi yêu tô kê thưa la cơ sơ ly luân giai thich môi quan hê biên chưng giưa cai mơi va cai cu trong lich sư phat triên cua đơi sông tinh thân xa hôi; ma no con la điêu kiên, tiên đê cho sư xuât hiên, tôn tai va phat triên cua cai mơi. Lich sư hinh thanh va phat triên cua y thưc ca nhân, y thưc xa hôi xet cho cung la sư kê thưa va phat triên giưa cac ca nhân, giưa ca nhân vơi y thưc xa hôi va ngươc lai dươi nhiêu hinh thưc khac nhau.

Sự tac động qua lại giưa cac hinh thai cua ý thức xã hội. Ý thưc xa hôi bao gôm nhiêu hinh thai y thưc xa hôi cu thê khac nhau như: chinh tri, phap quyên, đao đưc... va sư tac đông qua lai giưa chung lam cho môi hinh thai y thưc xa hôi co nhưng măt, nhưng tinh chât không thê giai thich đươc môt cach trưc tiêp băng tôn tai xa hôi hay băng cac điêu kiên vât chât.

Lich sư hinh thanh va phat triên cua y thưc xa hôi, không chi đơn thuân la sư phan anh cua môi môt hinh thai y thưc xa hôi cu thê như chinh tri, phap quyên… đôi vơi tôn tai xa hôi dươi cac hinh thưc khac nhau; ma con co sư tac đông giưa chinh tri đôi vơi phap quyên va ngươc lai…tao nên, sư thông nhât, tinh mâu thuân giưa cac hinh thai y thưc xa hôi, phan anh toan bô đơi sông tinh thân cua xa hôi dươi cac hinh thưc khac nhau. Chinh vi vây, trong xa hôi co giai câp thi vai tro cua hê tư tương chinh thông tri sẽ chi phôi tât ca cac hinh thai y thưc xa hôi khac. Thâm chi, tôn giao cung co kha năng “đinh hương” cho cai thiên va lam viêc thiên cua con ngươi trong môt chưng mưc nhât đinh nao đo khi no quan hê vơi đao đưc, quan hê giưa cai thiên va cai ac du la ơ trong tư tương cua tôn giao. Hơn nưa, không thê phu nhân vai tro cua tôn giao đôi vơi qua trinh hinh thanh, phat triên phong tuc, tâp quan, truyên thông văn hoa cua cac nên văn hoa khac nhau. Nhât la vân đê tinh ngưỡng dân gian, tin ngưỡng tôn giao trong đơi sông tinh thân, đơi sông tâm linh cua nhân dân. Vi du: nghiên cưu nguôn gôc, ban chât va cac hinh thưc cua ban săc văn hoa truyên thông Viêt Nam, không thê không  nghiên cưu vai tro cua nho giao, phật giao va đạo giao.

Sự tac động trở lại cua ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội. Chu nghia duy vât lich sư chông lai quan điêm truyêt đôi hoa vai tro cua y thưc xa hôi, hoăc bac bo quan điêm duy vât tâm thương phu nhân tac đông tich cưc cua y thưc xa hôi đôi vơi tôn tai xa hôi. Ý thưc xa hôi phan anh tôn tai xa hôi nhưng no không phai la sư phan anh đơn gian, may moc vê tôn tai xa hôi ma tac đông môt cach tich cưc, năng đông va sang tao trong hoat đông thưc tiên trong cuôc sông vât chât cua xa hôi.

Tinh tich cưc, năng đông va sang tao cua y thưc xa hôi phu thuôc vao nhưng điêu kiên lich sư cu thê, vao tinh chât cua nhưng môi quan hê kinh tê ma trên đo y thưc xa hôi đươc nay sinh, tôn tai va phat triên. Tư tương tiên bô cach mang co y nghia thuc đây sư phat triên cua xa hôi va đông thơi cung thây đươc nhưng măt tiêu cưc han chê cua nhưng tư tương lac hâu, phan đông tac đông ngươc lai sư phat triên cua xa hôi.IV. Mối quan hệ giữa Triết học và các khoa học1.Giới thiệu:

Triêt hoc va khoa hoc tư nhiên la nhưng hinh thai y thưc xa hôi đăc thu phan anh cac linh vưc khac nhau cua thê giơi. Chung xuât hiên, tôn tai, vân đông va phat triên trên cơ sơ cua nhưng điêu kiên kinh tê - xa hôi, va chiu sư chi phôi cua nhưng quy luât nhât đinh. Đông thơi, giưa chung co môi quan hê chăt chẽ

vơi nhau, tac đông qua lai lân nhau, thuc đây nhau cung phat triên. Lich sư hinh thanh va phat triên hơn hai nghin năm cua triêt hoc va khoa hoc tư nhiên không nhưng đa chưng to hai linh vưc tri thưc ây luôn luôn co môi liên hê mât thiêt vơi nhau ma con chưng minh răng, triêt hoc duy vât biên chưng tim thây ơ khoa hoc tư nhiên nhưng cơ sơ khoa hoc vưng chăc cua minh, con khoa hoc tư nhiên tim thây trong triêt hoc duy vât biên chưng thê giơi quan đung đăn va phương phap luân săc ben đê đi sâu nghiên cưu giơi tư nhiên. 2. Nội dung:

Lich sư phat triên cua triêt hoc cung như cua khoa hoc tư nhiên đa cho thây, không phai bât ky trao lưu triêt hoc nao cung giư vai tro la thê giơi quan va phương phap luân đung đăn đôi vơi khoa hoc tư nhiên, thuc đây khoa hoc tư nhiên phat triên, va ngươc lai, không phai cac thanh tưu cua khoa hoc tư nhiên la cơ sơ khoa hoc đê chưng minh cho nhưng luân điêm cua moi trao lưu triêt hoc.

Xuât phat tư hoat đông thưc tiên va nhân thưc cua con ngươi ngay môt cao hơn, nhưng hiêu biêt vê nhưng quy luât vân đông cua tư nhiên, xa hôi ngay môt phat triên, cac nguyên ly, cac ly thuyêt vê thiên văn hoc, toan hoc, vât ly, hoa hoc,… dân dân đươc tich luỹ vơi nhưng phat triên cua khoa hoc triêt hoc noi chung va khoa hoc cu thê noi riêng. Thưc tê đa cho thây, cang đi sâu vao nghiên cưu cac hiên tương khac nhau cua tư nhiên, khoa hoc tư nhiên cang vâp phai nhiêu vân đê ma tư no không giai quyêt đươc vi nhưng vân đê đo tuy găn bo mât thiêt vơi khoa hoc tư nhiên nhưng lai la nhưng vân đê triêt hoc. Điêu nay đa đươc A. Einstein khăng đinh: “Nhưng kho khăn ma vât ly hiên nay đang vâp phai trong linh vưc cua minh đa buôc ông ta phai đê câp đên nhưng vân đê triêt hoc nhiêu hơn so vơi cac nha vât ly cua cac thê hê trươc”.

Quan hê giưa triêt hoc vơi khoa hoc tư nhiên, vơi cac khoa hoc chuyên biêt noi chung trai qua qua trinh lich sư lâu dai. Vao thơi cô đai, do trinh đô nhân thưc con đang ơ điêm xuât phat, tri thưc khoa hoc con ơ tinh trang tan man, sơ khai, nên triêt hoc hâu như la dang thưc ly luân duy nhât, bao trum, giai quyêt tât ca cac vân đê vê tư nhiên, xa hôi va tư duy, ma luc ây thưc ra cung chi la nhưng phac thao sơ lươc, chưa thây cu thê, chưa hoan thiên. Tinh bao trum ây cua tri thưc triêt hoc khiên no đươc xem như “môn khoa hoc đăc biêt đưng trên tât ca cac môn khoa hoc khac”. Quan niêm nay tôn tai kha lâu trong lich sư va Ph. Ăngghen đa goi hê thông Hegel la “cai thai đẻ non cuôi cung” theo nghia nay. Tuy nhiên, như chung ta đa biêt, cung vơi qua trinh chuyên biêt hoa tri thưc, triêt hoc, xet vê tinh chât cua no không con đong vai tro la “khoa hoc cua cac khoa hoc” nưa (nghia trưc tiêp). Trong thơi đai cua chung ta cac nha khoa hoc co thê trơ thanh nhưng triêt gia, chư không phai ngươc lai. Ý tương “triêt hoc – khoa hoc cua cac khoa hoc” biêu thi môt truyên thông, hơn la thưc chât cua vân đê.

Ngay nay, đưng trươc sư phat triên như vu bao cua cuôc cach mang khoa hoc va công nghê, thi nhưng khai niêm, nhưng pham tru, nhưng tư tương, nhưng phương phap nghiên cưu mơi không ngưng ra đơi. Măt khac, cuôc cach mang ây cung đang đăt ra hang loat vân đê vê phong thai tư duy khoa khoc, vê nhưng bươc phat triên mơi cua nhân thưc, cua khoa hoc trong tương lai. Va đưng trươc nhưng đôi thay lơn lao cua cach mang khoa hoc – công nghê, đăc biêt la khoa hoc tư nhiên hiên đai, thi nha khoa hoc không con co thê chi dưng lai ơ nhưng vân đê chuyên môn hẹp cua minh, ho không chi vâp phai nhưng vân đê phương phap luân ma ca nhưng vân đê triêt hoc do chinh linh vưc cua minh đăt ra va buôc ho phai suy nghia đê giai quyêt. Như Max Born (1882-1970) – nha vât ly ly thuyêt ngươi Anh, môt trong nhưng ngươi sang lâp ra cơ hoc lương tư, đa nhân xet: “Môi nha vât ly đêu tin tương sâu săc răng công viêc cua ông ta quyên chăt vơi triêt hoc, va nêu không co sư hiêu biêt nghiêm tuc tai liêu triêt hoc thi đo sẽ la môt viêc lam hêt sưc vô ich. Ban thân tôi đa chiu sư chi phôi cua tư tương đo va tôi cô găng truyên no cho hoc tro cua minh”.

Lâu nay môt sô ngươi quan tâm đên triêt hoc đa co sư ngô nhân răng, triêt hoc la môt khoa hoc chi thuôc vê nôi dung cua pham tru khoa hoc xa hôi – nhân văn. Nhưng ngươc dong thơi gian, chung ta biêt răng, ngay tư khi mơi ra đơi, triêt hoc va khoa hoc tư nhiên đa không tach rơi nhau va đươc goi băng môt tên chung: Triêt hoc tư nhiên, băt đâu tư khoa hoc tư nhiên. Nhưng như chinh C. Mac va Ph. Ăngghen đa khăng đinh, viêc khôi phuc triêt hoc tư nhiên theo nghia đen cua no (triêt hoc la “khoa hoc cua moi khoa hoc”) vao thơi ky nưa sau cua thê ky XIX la điêu không thê. Bơi vi, khoa hoc triêt hoc va cac khoa hoc cu thê hiên nay đa tôn tai trong môi trương mơi vơi nhưng yêu câu mơi đươc đăt ra tư cuôc sông va tư vân đê hoc thuât. Tuy vây, môi liên hê giưa triêt hoc va khoa hoc tư nhiên không vi thê ma giam đi anh hương tac đông lân nhau. Đăc biêt la môi quan hê giưa triêt hoc duy vât biên chưng va khoa hoc tư nhiên la môi quan hê qua lai, nương tưa lân nhau, thuc đây lân nhau cung phat triên. Co thê noi răng, tư khi chu nghia duy vât biên chưng ra đơi thi môi quan hê giưa triêt hoc va khoa hoc tư nhiên mơi thât sư bươc sang môt giai đoan mơi.Tư nhưng thanh tưu cua khoa hoc tư nhiên hiên đai trong thê ky XX như: Thuyêt tương đôi hẹp cua Albert Einstein (1905) va thuyêt tương đôi rông (1916); thuyêt lương tư cua Planck (1900); ly thuyêt kêt câu nguyên tư lương tư hoa cua Niels Bohr (1913); ly thuyêt cơ hoc lương tư cua Heisenberg (1925), ly thuyêt thông tin, ly thuyêt điêu khiên (nhưng năm 40 cua thê ky XX); ly thuyêt cô lâp, ly thuyêt phân hinh, ly thuyêt hôn đôn, (nhưng năm 70, 80 cua thê ky XX), v.v… Đa tao nên nhưng cuôc tranh luân ngay cang gay găt vê sư nhân thưc cua con ngươi đôi vơi thê giơi. Chinh điêu nay đa buôc cac nha khoa hoc tư nhiên phai tim đên vơi môt thê giơi quan triêt hoc đung đăn đê tư đo ly giai nhưng vân đê cu thê trong ly thuyêt khoa hoc cua minh. Như Albert Einstein đa viêt: “Cac kêt qua nghiên cưu khoa hoc thương gây nên nhưng sư thay đôi trong cac quan điêm triêt hoc đôi vơi nhưng vân đê vươt ra ngoai pham vi cua nhưng linh vưc rât han chê cua ban thân khoa hoc”.

Nghiên cưu môi quan hê giưa triêt hoc duy vât biên chưng va khoa hoc tư nhiên chăng nhưng giup cho cac nha triêt hoc hiêu biêt thêm nhưng tri thưc vê khoa hoc tư nhiên ma con lam cho ho thây rõ đươc cơ sơ khoa hoc chinh xac, khach quan đê triêt hoc dưa vao đo khai quat thanh nhưng nguyên ly, nhưng quy luât va nhưng pham tru triêt hoc. Nhưng thanh tưu cua khoa hoc tư nhiên nêu trên đa chưng minh đươc tinh chât biên chưng cua cac qua trinh diên ra trong tư nhiên. Chinh sư phat triên cua khoa hoc tư nhiên, nhưng thanh tưu mơi nhât cua no đa khiên cho phương phap tư duy siêu hinh cân phai đươc thay thê. Theo Ph. Ăngghen, sư phat triên cua khoa hoc tư nhiên, nhưng thanh tưu mơi nhât cua no tư thê ky XVI trơ đi cho thây tinh tât yêu cua tư duy biên chưng, va chưng to răng, trong tư nhiên không co nhưng pham tru va nhưng quan hê bât biên. Rõ rang cac nha khoa hoc trươc hêt la nhưng ngươi đang phai giai quyêt nhưng vân đê cơ ban, nhưng vân đê co tinh chât nên tang cua khoa hoc, du muôn hay không cung buôc phai tim đên triêt hoc. Nhưng triêt hoc, như chung ta đa biêt, co nhiêu trương phai khac nhau. Co triêt hoc đung, khoa hoc, cung co triêt hoc sai lâm, phan khoa hoc.

Vây, trong tinh hinh phat triên như vu bao cua khoa hoc như hiên nay, thi thư triêt hoc nao thưc sư la thư triêt thưc sư khoa hoc co thê đong vai tro phương phap luân phô biên, đap ưng đươc đây đu yêu câu cua khoa hoc? Thưc tiên phat triên cua khoa hoc hiên đai đa chưng minh răng, môt phương phap luân như thê chi co thê la phep biên chưng duy vât.

Viêc ap dung phep biên chưng duy vât co thê diên ra môt cach tư giac, cung co thê diên ra môt cach tư phat. Lich sư cua khoa hoc đa chưng minh nhiêu trương hơp như vây. Vi như: Tư hiên tương năng lương tach ra tư Ra, nhưng ngươi theo chu nghia Makhơ va thuyêt duy năng ơ cuôi thê ky XIX đa rut ra kêt luân: chu nghia duy vât đa bi pha san. Do đo, ho cho răng không cân tim đai biêu vât chât cua cac thuôc tinh phong xa. Nhưng M. Curie – nha khoa hoc thiên tai ngươi Phap lai đăt vân đê ngươc lai: Kha năng phat ra cac tia phong xa găn liên vơi cai gi?

Như vây, chu nghia duy vât biên chưng noi chung, phep biên chưng duy vât noi riêng đa gop phân giup cho cac nha khoa hoc nhin nhân đươc sư vât đung như chung vôn co, nhơ đo giup nha khoa hoc sơm phat hiên ra đươc sư thât va xây dưng cac ly thuyêt phan anh sư vât môt cach chinh xac hơn, tranh đươc cac sai lâm phiên diên, gian đơn hay may moc, giao điêu trong công tac nghiên cưu cua minh. Điêu nay cang co y nghia quan trong trong giai đoan hiên nay, khi ma khoa hoc đa co sư phân nganh ngay cang sâu săc, khi ma khoa hoc tư nhiên đa va đang đi vao nhưng linh vưc chuyên môn rât hẹp va do đo dê nhin sư vât môt cach phiên diên. Đây cung la vân đê hêt sưc quan trong trong bôi canh cua viêc tông hơp tri thưc khoa hoc ngay nay. 3. Phương pháp luận

Nhin lai tiên trinh lich sư phat triên cua triêt hoc duy vât va khoa hoc tư nhiên, chung ta thây răng, hai linh vưc tri thưc nay luôn co môi quan hê qua lai mât thiêt vơi nhau. Môi liên hê giưa triêt hoc noi chung, triêt hoc duy vât biên chưng noi riêng vơi khoa hoc tư nhiên la môt tât yêu co tinh quy luât va ngay cang phat triên. Chu nghia duy vât biên chưng luôn đăt cho minh nhiêm vu phai khai quat nhưng thanh tưu mơi nhât cua khoa hoc tư nhiên đê lam sâu săc thêm, phong phu thêm nhưng nguyên ly, nhưng quy luât cua minh. Va môi bươc ngoăt cua khoa hoc tư nhiên, trươc sư đô vỡ cua nhưng nguyên ly cu va sư ra đơi cua nhưng phat minh mơi thi đai đa sô cac nha khoa hoc tư nhiên đêu đưng vê phia chu nghia duy vât. Khoa hoc hiên đai ngay cang chưng to môi liên hê mât thiêt giưa no vơi triêt hoc duy vât biên chưng, chư không phai vơi chu nghia duy tâm va chu nghia duy vât siêu hinh. Tuy vây, vân co môt sô it nhưng nha khoa hoc, do không năm vưng phep biên chưng, con chiu anh hương cua cac trao lưu triêt hoc sai lâm, nên thương giai thich nhưng thanh tưu mơi nhât cua khoa hoc trên lâp trương cua chu nghia duy tâm va đưa khoa hoc tư nhiên đi lêch sang phia chu nghia duy tâm. Đây chinh la lưc can cua sư phat triên khoa hoc.