cvdvn.files.wordpress.com  · Web viewĐệ tứ kỷ - Quyển thủ. ĐẠI NAM THỰC LỤC....

2697
Đệ tứ kỷ - Quyển thủ ĐẠI NAM THỰC LỤC Tập Bảy GD - 05 Viện khoa học xã hội Việt Nam Viện sử học Quốc sử quán triều nguyễn Tổ Phiên dịch Viện Sử học phiên dịch Phiên dịch : Nguyễn Ngọc Tỉnh, Ngô Hữu Tạo, Phạm Huy Giu, Nguyễn Thế Đạt, Đỗ Mộng Khương, Trương Văn Chinh Nguyễn Danh Chiên, Cao Huy Giu

Transcript of cvdvn.files.wordpress.com  · Web viewĐệ tứ kỷ - Quyển thủ. ĐẠI NAM THỰC LỤC....

t k - Quyn th

I NAM THC LC

Tp By

GD - 05

Vin khoa hc x hi Vit Nam

Vin s hc

Quc s qun triu nguyn

T Phin dch Vin S hc phin dch

Phin dch : Nguyn Ngc Tnh, Ng Hu To, Phm Huy Giu, Nguyn Th t, Mng Khng, Trng Vn Chinh

Nguyn Danh Chin, Cao Huy Giu

Hiu nh : Cao Huy Giu, Nguyn Trng Hn

Nh xut bn gio dc

Chnh bin

t k - Quyn th

Bi d [ca vua Thnh Thi]

Thnh Thi nm th 6 [1894], thng 11, ngy 24, vua d rng : Nc c chnh s, ct ghi ly du tch v li mi vic lm v chnh tr, ng nhng ct yu v tm thut v tinh thn, rng m mi ln, t r c sng, cc in ln ca mt triu i, u c .

Nh nc ta gy nn ci Nam, thnh thn truyn ni, khi dng nghip ln thnh bng i nh Chu, nh Hn... khi gi nghip tt nh thi vua Thnh vua Khang((1) Thnh, Khang : tc l vua Thnh vng, Khang vng nh Chu.1), Phc trch di do, tr ho thm khp. V sch Thc lc Tin bin ca cc tin thnh v Chnh bin nht, nh, tam, cc k ln lt lm xong v giao cho khc in cha vo kho s ca nh vua ri. Ta kinh ngh : c Dc tng Anh hong ta, bm sinh ra l t cht thnh minh, ni nghip gp vn hi thnh tr. Tun theo php c th gm c cng to thut tc((2) Thut tc : thut : noi theo ; tc : lm mi.2) ; phng dng ng triu((3) ng triu : cung ca hong thi hu .3) th c o hiu vng. Knh mnh tri m sing chm vic ca dn, yu by ti m thi n cho k s, ht thy mi chnh hay, s khn chp ht. Ri th v ci b nhiu vic lo ngi, nhn dn cha c tho yn, sing lo knh s, vn t lng thnh, mu sa chc su, gi n cng cc. Rng tnh vic miu ng m khng cht chuyn lay. Gi vng nn tn x m khng h suy suyn.

Trong khong 36 nm, lo ngh sa sang v o c, v phong lit, cng sng t trong s sch, m truyn n mun i. S thn tun phng bin tp, nhiu ln nh r ngha l, gia cng kim xt nh chnh, ct cho thnh cng. Nay c Quc s qun Tng ti l Nguyn Trng Hp, Ph tng ti l Trng Quang n, on Vn Hi, Bi n Nin, Ton tu l bn Hong Hu Xng, Nguyn Qun, Trnh Tnh Tim tu by : knh sa b sch : Dc tng Anh hong thc lc, Chnh bin, t k xong, vit ra r rng tin trnh, xin em san khc vo vn in mi nh.

Trm knh cn xin duyt k cng, nga thy bc thin t ln ngi, tm php nguyn tnh v mnh, tr php lm in chng, m bo ngi sau, sng soi i trc. Sa chp trong chn Lan i((1) Lan i : kho cha sch ca nh vua. S quan cng gi l Lan i.1), tri 8 nm, mi chp c xong, ng nn khc vo bn in, t c sng t ln cng vi cc k Tin bin, Chnh bin ca lit t u lu truyn v sau mi mi khng cng.

Vy sa lm b sch Dc tng thc lc Chnh bin, t k, c bao nhiu quyn, chun cho Thi t chn ngy tt bt u m cc lm vic trong qun, nhng giao cho bn Ton tu gia cng kim xt ch vit v khon thc cho c chu tho. Tng ti i thn gia tm kim xt, mong cho sm xong in ln. Vy c cng vic g nn lm, chun giao cho ty c chc trch knh cn tun lm. Knh theo y.

Thnh Thi nm th 11 [1899], thng 11, ngy 24, bn chng ti Quc s qun cn tu (t tu ny c vua im du son) ln : nm trc qun chng ti knh sa b sch Thc lc Chnh bin, t k, trong y v phn cc thng m Lng Quc cng((2) Lng Quc cng : tc l Hip Ho , con th 29 ca Hin t Chng hong (Thiu Tr) tn l Hng Dt.2) k tp ln ngi vua, do ph Tn nhn v nh thn phiu tu : chun cho em lm K ph, nhng chiu theo l chp ca nh Hn v Xng p vng((3) Hn Chiu mt, Hoc Quang n Xng p vng v lp ln, sau li ph i, lp Tuyn ln.3) : cng tiu ln trc, chp l Lng Quc cng ; cn sau gp ch chp cc cng vic lm, u chp l cng, m ch cng khng i cao ln u dng. S qun chng ti phng chp vo phm l tun hnh. Ngy thng 7 nm nay, b sch lm xong, knh dng ln ri. Thng trc, tip c ph Tn nhn knh sao lc t phiu tu ca ph y v ngy thng 8 ni : ngy thng 5 nm nay, tip vin khm s i thn t quc qun vng ng kinh l B-l-s, t giao mt ci n ca ph thip((4) V cc thn vng u gi l ph thip.4) v con trai, chu gi ca phng Lng Quc cng xin truy phong cho Lng Quc cng, cc l. Nh do ph Tn nhn xt lm. Ph y bn trnh vi C mt vin i thn tr ngh lm. C Vn Minh in i hc s Duyn Lc qun cng l Nguyn Thn t by l khon nn do S qun chng ti, li em vic y tu xin i chp l Ph , t r cng lun. bn vi qu khm s i thn xt li, thi hnh tip li Phc li ni : vic y do Vn Minh in i hc s l Nguyn Thn kin ngh, ngh cng nn y cho thi hnh. Xt ra, lc ln ngi tn, khng may b ph, nay nn do s thn em vic tu xin i chp lm Ph , t by l do khi y b ph thc bi s c ca nh nc, ch khng c s li lch g c.

Li tip vin C mt t ni : ngy 19 thng ny (tc thng 8) hp bn, tip qu khm i thn ni : v khon Lng Quc cng em ln lm Ph , nn do ph y [Tn nhn] phin tu, ri sao lc giao cho S qun chng ti tun hnh mi ng. Ph y phng xt li bn mi l, cng tho hp, xin nn chun cho thi hnh, cc l. Trn mt t phiu tu y knh vng hong thng im du son. Li vng chu ph rng : truy phong th y cho, nhng con chu v phng ca quc cng y chun chiu nh l qun vng m thi hnh l hp. Knh theo . knh tun lc ra thi hnh. Nay S qun chng ti xin tun em quyn ph th 70 ca nguyn k i chp li. V mt cng tiu ln chp lm : ph Ph , v sau ch chp cc cng vic lm u dng ch chp, nhng chiu theo l c khng i ; cng l nhng iu nn chp, th php chp u theo phm l c, t ra c phn bit.

Li, ph k y, nm trc S qun chng ti tun theo phm l trc c chun y, nu ln trn u sch. Nay vng ch i lm li, gin hoc c ch khng ph hp vi phm l c, xin i sau khi t phiu tu ca S qun chng ti c ch y cho, s xin khc in nh ph vo cui quyn th, t lai lch. Vy dm tu ln, i ch thi hnh.

Chng ti l : Trng Quang n, Nguyn Thut, Hong Hu Xng, Cao Xun Dc, Nguyn Qun, Ng Hu Liu phng duyt.

*

* *

Phng sung Quc s qun Tng ti, Ton tu, chng ti knh cn xin tu v vic knh sa b sch : Dc tng Anh hong thc lc Chnh bin xong, xin em san khc t c sng to ln.

Trm ngh : Cc vng thi xa vic dng nghip r mi cng vi s ni ngi gi nghip u l mt nc c s ca mt nc, mt thi i c s ca mt thi i, ct ghi chp nhng s thc v li ni, vic lm v chnh tr, thut c chp cng, mi khng cng, m bao nhiu tt php hay ca i trc, cc vua sau u c th phng pht tng tng trm nghe c. Dng lm gng mu cho mun i sau ny quyt nh s phi tri. Cho nn c cu ni rng : trong ci c ba vic ln((1) Ba vic ln : tri ln, o ln, s cng ln ( Lch s cng gim b t).1), th s l mt vic ln vy.

Knh ngh : Nh nc ta, min Nam gy dng c nghip, c hp vi tri, n ban cho dn, thnh thn truyn ni, tri hn 300 nm nay. Trong khong y, rng m ci b linh thanh li cho con chu, r rng mu lit tr ho thm ht gn xa. c tt cng nhiu, di lu tt p. Nhiu ln chun cho m t S qun. Knh sa thc lc cc k, chp v cc tin thnh t Thi t Gia d hong ta cho n Du tng Hiu nh hong , Thnh t Nhn hong , Hin t Chng hong ta, nh lm thc lc chnh bin nht, nh, tam k. V cch thc th l do t lng thnh thng quyt on, lm phng php ln lao cho quyn vng sch ngc ca nc i Nam ta. Hin ln lt trang hong thnh pho, dng ln kho cha s, thc biu dng nhng s tt p, truyn mi n c mun nm.

c Dc tng Anh hong ta, knh ni nghip to, vng chu mnh ln. Nh vua Thun, tr tu su xa ; hn vua Thnh vng, ni sng cng trc. Lng rt thc m dy cao sng, binh tnh hp vi o tri ; theo l phi m tu t tr bnh((2) Tc l sa mnh, dy nh, tr nc, bnh thin h.2), tm php truyn t lit thnh. ngi trong khong 36 nm, mi ngy cng thm cn thn. Cc vic nh : knh s mnh tri, bt chc tin t, sng chung o hiu, hu i h hng, sing chm vic nc, yu mn nhn dn, th tt by ti, rng n k s, cu ngi hin ti, nghe li can gin, cn vic hnh ngc, xt cc hng quan, ly thu nh, trng ngh nng, sa nn vn, chnh vic v. Nh i Ngu mun vic u knh cn, nh nh Chu trm vic u chnh ng. Cng l khi ti kinh duyn m ngha sch pht huy, l cch hc ca vng nn vic ; khi lm vn chng m vn th trc thut, u l vn tri t t nhin. Tc nh cu ni : Thnh cng vi vi, vn chng r rng vy. n nh, vic binh nhung i Bc, rt cng quyt nh c qu Kin ; vic b ci min Nam, tm quyn nghi nh tng qu Tn. Bit mm bit cng, tu vt tu thi. Li cn, t mnh nn c, khim m li khim. Ngy khnh tit, gim bt phin vn, nn cng v nh vic triu h. Ngi dng th khng c tn sng l thnh, nn li di chc ch xng l tng. Thm y ca thnh nhn vn l c c. Thc to ln thay ! Xa xi lm thay !

V vic lm, cun m tnh k, v s nn cu cha theo thi nghi. V th m miu x c vng yn, trong ngoi u hng Phc. Cng thn c thnh, thc kh m xng h c. Tuy chn nh h((3) nh, h : ni hong ci rng ln tri. ni : Dc tng mt ri.3) mt trng khut, m trong s sch c chnh vn cn.

n c Gin tng Ngh hong ta ln ngi, lng thng tng tng nh mong, ngh lm rng t c trc. Nm Kin Phc th 1, knh nh chng trnh. Chun cho n ma xun thng ging nm sau, knh sa b sch Dc tng Anh hong thc lc Chnh bin lm t k. Sang nm sau thuc v nm Hm Nghi th nht, vng li d, bt u chp lm. Ri sau chun cho trc hy phng theo th l chp ng ba lc((1) ng ba lc : tn b s do Tng Lng K nh Thanh chp t Thanh Thi t n Th tng Ung Chnh cng 6 triu i nh Thanh.1), chn ly nhng vic ct yu chp thnh tp dng ln ng lm, ri sau s ni sa thc lc. Khi y tun theo thi hnh, mi tho ra gn xong, th xy gp Kinh thnh c vic. Kp n Cnh tng Thun hong ta ni ngi, sa li cng k nh vua, chun cho knh theo phng php chp nht, nh, tam k, m chm chc thm bt, cho c n gin vn tt, m chnh th ln khng n ni mt s thc tng tn. Knh nh ra phm l tun hnh, tc l b Thc lc Chnh bin. Cn tp phng theo th l sch ng ba lc m chp th nh li. V vic Lng Quc cng nn chp ph cui k, cng u chun cho trong ngoi Phc tu ph chp, t ra b s xc thc ng tin. Nay hong thng ta, theo ch ngi trc, lm trn o hiu, xng xut cng vic, xem xt thnh cng. Li chun nh li l chp ph k, ng l phi. Bn chng ti knh tun, em t thng 9 nm Thiu Tr th 7 [1847] n thng 6 nm T c th 36 [1883] theo tng nm ghi chp : li t thng 6 n thng 10 nm th 36 y th em Lng Quc cng chp ph vo. Tnh bt u t khi bin chp ti nay, tri 8, 9 nm, ht lng tm xt, phm nhng vic g c quan h n li ni vic lm v chnh tr cn nn bin chp, th tu vic knh chp, hai ba ln duyt li, li chp c chng c, vic lm c s thc. Thc thy cng thn c thnh ca Dc tng Anh hong ta o c thm khp lu, nn thin h bin i noi theo. Thc c th ni cc tin thnh m c v r rng, so vi tri t m cng u to ln. Vic c th lm php cho thin h i sau, th sch nn truyn li cho thin h i sau. Nay xin em b sch Dc tng Anh hong thc lc Chnh bin t k, bn nhp chp xong, cng 70 quyn v mt quyn phm l, mc lc, hp cng l 71 quyn tin trnh ch xt nh xong, chun cho thi hnh, chn ngy tt khi cng khc bn in, cho hon thnh in ln, cng cc k tin bin chnh bin ca lit thnh u r rng sng t mi mi khng nt, m cng thm r tm lng hiu ca hong thng ta ni ngi khng bao gi cng vy. Bn chng ti xit bao mong mi. Xin knh tu ln.

Thnh Thi nm th 6 [1894], thng 11, ngy 24 .

Y theo li tu, chn ngy tt knh cn bt u lm((2) Li chu ph.2).

Thn : Nguyn Trng Hp

Trng Quang n

on Vn Hi

Bi n Nin

Hong Hu Xng

Nguyn Qun

Trnh Tnh Tim.

*

* *

Bn chng ti vng mnh sung lm Tng ti v Ton tu Quc s qun knh cn xin tu v vic vng sa b sch Dc tng Anh hong thc lc Chnh bin, khc in xong. c sng rc r n vn in g l g to, im lnh t r ba bc la u, la vng...

Bn ti thc vui thc mng, knh cn dng t biu theo vi sch dng ln.

Knh ngh : ngi bu tri trao, nn chnh thng Nam bang vng mi ; sch qu ngy r, ni cha sch ng qun((1) ng qun : ni cha sch thi nh Hn.1) sng thm. c tt t by, du thm ghi nh.

Bn chng ti trm ngh :

Quc s chp theo s thc, v th ti gm k truyn vi bin nin ; thnh c kh m xng h, ch thy c l vn chng v s nghip. Cho nn, vn chuyn theo nh tri rng ln, thin Nghiu in((2) Nghiu in : tn mt thin trong Kinh Th.2) chp l cng to ; sng t hp vi vua Nghiu t thm, sch Ngu s((3) Ngu s : s nh Ngu, tc s vua Thun.3) ghi l chnh tt. Ka Bc triu th c chnh s bng s, m nc ta th c chnh bin tc bin. T H, Thng, Chu mi di n Minh, Thanh, t L, Trn, L tr ln n Hng Lc. Vua hin cha gii khai sng th thnh, phong ho tt truyn b trong lc by gi, s tin chc li cho ngi hu th.

Hung chi li khp trong nc dt do danh ting, n c tn phng xa trong tri t ch che ; o lu di thin h ho theo, lm sng t nghip xa chm sing xy p. Nh nc ta, t khai thc nh nh Thng t p Bc((4) p Bc : ni vua Thang ng .4) tri dnh cho nh nh Chu ni K((5) Ni K : tc l K Sn, ni Thi vng nh Chu y.5). Thc kh nhc thay, cng sing nng lm. Th t Cao hong ta : tam linh((6) Tam linh : ba bc thing ling, tc l tri, t v ngi.6) yu gip, chn ci((7) Chn ci : tc l chn chu.7) theo lng, nh bng ngha, dp bng nhn, mt sn tc gin m nhn dn yn n ; bn trong yn, bn ngoi s, ba th ging nhau((1) Ba th ging nhau : tc l cu ch Hn trong sch Trung dung l xa ng qu, th ng vn, hnh ng lun ; ngha l xe cng mt mu bnh, sch cng mt li ch, phm hnh cng mt lun l. ni l thin h thng nht.1) m thin h hn ng.

Mnh nc tuy c nhng ngy mi thm. Mu vic sa sang kho b xa tnh.

Thnh t Nhn hong ta, tm ni c c, rng t cng xa, vic v hng mnh, vic vn sa sang, nghn vn dm ci b rng khp ; mu m r rt, s nghip ni theo, hm mt nm s sch sng ngi. Ting tt c phn r rng, chng t gi yn t nc.

Hin t Chng hong ta, mt o trung tn gi, trm cng vic u hay ; mu c nh tri t ng m nhim mu, c ln m cng vic li thnh ; rn tng vic m phng gi mi iu. Mu tnh cho con chu rt xa, sa sang cho c thm mnh. Cng c ca t tng u cao vi vi, i trc i sau u l thnh c, du vng i trc cng khng hn c. R rng thay ! sch Tin bin, chnh k, ln lt sa xong, i n thnh nhn sau ny dy ln m cng khng sai.

Dc tng Anh hong ta, thn trao cho vn tt. Tri bm sinh nhiu ti, o ng Ngu truyn th mt nh, thnh li ni thnh ; hc Chu Khng su xa mun thu, lng li truyn lng. in Khm Vn u m Kinh Din, k cu sng nhn bin ngha ; Vin Tp hin rng mi hc s, gii mi sch ngc bin vng. Hc ca vng rng ln tinh vi, o ca vng gi phng bng ngay thng. Knh t n giao, ni chay sch, lng ch thnh thu n i ni [tc l tri t] ; Phng th cc miu, phng dng t cung [tc l mu hu], c hiu tho ln ty bn bin. Hu i h hng th ngh n chi phi, hu ban thi p, ban cho ngc hon, tn cung, b, cc((2) Ngy xa, cc ch hu n chu thin t, th tc cng cm ngc hon khu, tc hu cm ngc tn khu, tc b cm ngc cung khu, tc t cm ngc cc bch, tc nam cm ngc b bch.2) cm ; th tt by ti th thng cho vng la, rng r o xim, coi nh lng bng chn tay no khc.

c c li gm cng c, no chu chm ngc ni, bao ngi ti gii u thu v ; c chnh khoa li thm c khoa [tc l n khoa], nhng hoa ma xun qu ma thu, c ti ring bit u ly c. Chng s trong ngoi u thu nhn, ng tu by v can gin c rng m mang. Tnh trng ni hng thn u t tng, lng nham him ca dn gian bit m d s. Chm ngh nng, trng thc la, bit kh nhc ca dn gian ; a tit kim, chng xa hoa, dy nhn dn ly l ngha. Thng xt vic hnh pht, th x li tha ti, c thm ti dn. Khoan rng vic bn bun th thu t thu nh, n n k di. R r nghi vn nhp iu, l nhc sa sang ; y dy n ht hc hnh, gio ho thm khp. Trc sau knh cn, chn chnh cc mi ging ; nhn ri thong dong, li pht huy n sch v. San khc b Khang Hy tp lm, dng chung cho bn nhn s hc hnh ; khm nh b Vit s ton th, kho cu sa li cc b sai ln. Tp vnh s thi ph, sang sng nh vn nh, tng, phong, tao ; tp Ng ch thi vn, ngang dc ta tri sao sng bin. Ch v, gp vn kh khn cho mi vic, li thm lc mm xng phi tu nghi, i Bc vic qun, mt tay c on ; min Nam ci t, nh phi tng qun. Li nhn ngha v dn ngoi bin, ly thnh tn hu tnh ln hiu. Khin cho tui t nm su mi m tin ln n mt trm tui hc, tr li rung((1) Rung Vn Dng nguyn nc L, nc T xm chim, khi L Thnh cng hp vi T hu Gip Cc, T hu tr li rung Vn Dng. y m ch l ly li 6 tnh Nam K.1) ly li t, mong s c khi ; em vic trong bm su nm m truyn li lm mun thu mu xa, yn x tc, vng c , u nh . Th mi gi l bt h, cng c li cu ni hay ; ri y truyn n v cng, lm o lm php lm c in tc na.

Gin tng Ngh hong ta, thnh c chng tin, tr tu tinh nhanh, rng ri khoan ho, n tn nhn nhn. Nhng mun lm cho cng trc rng t, khng may gp bui vic nhiu kh khn.

Cnh tng Thun hong ta, c lng tri yu gip, li chnh n mi ging ; coi lm sch trc sai s thn, cch chp bin theo cc k trc. Cn nm th((2) Nm th : Trong bi ta T truyn c ni : php lm truyn (T truyn cng tc l b s) c nm th : 1. Nh m r rng ; 2. C ch kh nhng che giu i ; 3. Mm do m c vn v ; 4. Chp ht m khng king n ; 5. Rn k c m khuyn ngi thin (Vn ph).2), s tin ng chp v sau ; mi c ba nm, vic trang hong cha c trn vn. V rng : sng Hong H nc trong t c, tt phi na nghn nm ; s ln lao bin chp kh thay, u gi l ba vic ln.

Nay Hong thng ta, bao trm c ho tri t, t im vn hi thi bnh. Nh ni vn lng, nh sui cn trong, cng thnh hc dy nui t lc tui tr ; khi sm sing chm, khi ti lo s, c lm vua tn ti v bit gi ging. Hc ni n bc sng t hn ln, vic phi tm ra in c ct yu. Trn ngh n cc li m hun, bo l mc thc u trong cu ni vic lm ; li ch bo v mi khoa iu, bo l ct yu phi php nghim chp gin. Knh chp bt u t thng 9 nm inh Mi n thng 10 nm Qu Mi, gm c chnh ph k s, vic c thc m khng sai lm ; knh sa t thng 10 nm t Du n thng 7 nm Gip Ng, tri qua tm chn nm rng, vn mi r m c th thng. thy cng c thn thnh, r rng thay ! lm lit thay ! lm thnh m in vng, rng ln lm, nghim trang lm ! in hnh , cng vi ba k m sng ri hon cu ; php r thay, tri n nghn nm m lu lm mu mc.

Bn chng ti cha thy c nhng s qu bu mu nhim kh lm ni b s phong ph di do. Bui gian nan m cm bt chp bin, ch g cho thc dng ; nu hng nm m vit to chua nh, ch noi theo li xa. Chn Lan i (S qun) mng thy chp xong, ni Phong B [sn vua] dm p li mnh tt. Ci mong Hong thng ta, ni s nghe thy, noi c ngi trc lm theo l thun ; c hp o tri. Treo gng sng soi sut xa nay, gi php xa m chuyn vn b ci. c tt ca vua Thnh Thang chp Thng k((1) Thng k : cc thin chp v nh Thng trong Kinh Th.1), Thi Gip theo lm gng ; mu hay ca vua Vn vng thut r Chu th((2) Chu th : sch chp v nh Chu trong Kinh Th.2), Thnh vng ngh ni c t. R rng cng c to ln, hp cng nht nguyt u sng soi ; ni gi c nghip ln lao, nh nn non sng c gii hn. Bn chng ti khn xit lng trng ngng vui mng, knh cn em b sch Dc tng Chnh bin - t k 70 quyn v mc lc 1 quyn, cng l 71 quyn, mi khc in xong em tin dng v knh t biu dng ln.

Thnh Thi nm th 11, thng 7, ngy 29 .

Thn : Trng Quang n

Nguyn Thut

Nguyn Hu Xng

Nguyn Qun

Ng Hu Lin

Nguyn Lin.

Phm l

v i nam thc lc chnh bin - t k

- Chnh sc((1) Chnh : thng ging ; sc : ngy mng mt hng thng.1) trong lch ca nc ta cng ging nh nc i Thanh, c nhiu vic can thip vi nhau, vy di ch chp nm, cha r nin hiu th t ca nc Thanh phng khi k cu.

- Khi chp vic dng thng theo ma, dng ma theo nm, vic ln th chp ngy.

- V Mt Tri, ngi sao, gi, sm, ma, ni, sng, t ai, c s g l th phi chp.

- Cc in l v t Nam Giao, t lit miu, bi yt lng in, duyt binh, cy tch in, hng nm vn c, u chp u tit, sau c vic g k l c bit mi chp.

- Nhng cng vic ln nh l nhc, hnh chnh, tn quan chc v ch , phm mi t ra th chp l s [mi], i li th vit l ci [i], nhn c c m lm cho r thm ra, th chp l thn nh (nh li), nu c tng iu tng mc th chp tt c.

- Cc chiu d no ng ch ra, vit bng bt son, th phng chp vo vn tp (t nm th 27 tr v trc, c in ra ban hnh : t nm th 28 tr v sau s i tc in), hoc chp ton th c bi, hoc chp s lc, u tu tng vic.

- Khi phng xa gi i chi xem duyt qun thu v phng xa gi thi hu i ngh mt, th phi chp . Cn bt thn tun ng ch no, nhn c vic mi chp thi.

- Cc hong , hong t, hong tn ngi no c tn phong tc hiu th chp ; cn thn phin, thn cng m c cng lao, hin hnh, c bit gia cho tin tut v tng hm, khi mt th chp l hong [cht].

Quan vin ct nhc thay i, vn t tng nh phm, v t chnh nh phm tr ln, th ch chp lc mi nhn mnh lnh thi, n sau chp bt i. (Cn vn t chnh tam, v t tng nh) tr xung, khi c cng trng r rt c c bit kn dng, th tu vic m chp. Cn th lc bt i. Cng l khi cht, th vn t chnh khanh, v t thng tr ln, chp l tt [cht]. Cn ai c cng lao tit lit r rt, c bit gia n cho tin tut hm tng cng chp, cn theo l tut, tng th lc bt i.

- Khi gp n ban bc hoc la cho cha m cc quan vin v n in tng, phong ht thy cc vic ban n u tm chp thi ; duy c ngi no c c bit ban cho th chp r h tn.

- Nhng chng s trong ngoi c quan h n chnh tr to ln th chp thi, cn nhng iu nh mn th lc b i.

- Knh gp n khoa v c khoa v vic vn v vic v th chp ; cn khoa thi hng v cc nm T, Ng, Mo, Du, khoa thi hi v cc nm Thn, Tut, Su, Mi, nguyn c l thng, th khng chp, ch chp nhng vic c bit, l lng thi. Cn thi in [tc thi nh] th cc th bc ly ch chp tng s (nh cho bn tn M... bao nhiu ngi cp , xut thn c th bc khc nhau). Ngi no c kh tit k l, cng trng r rng th theo ch vic xut hin ra m chp.

- Hng nm thanh tra trong ngoi v cc ngi cng phi i, vn c l thng ; cng l c phi i ngoi quc tm mua cc vt tm thng, th khng chp. Duy bt thn vng c vic c sai, s th quan trng th mi chp.

- Nhng ngi x s [ngi t m nh khng ra lm quan], ngha s, con hiu, chu hin, chng ngha, v trinh, c quan h n phong gio th chp.

- Nhng qun th cc a phng i bt gic c thua c i on c thng hay phi pht th chp, cn nhng vic nh th lc b i.

- Cc a phng c nhng vic nh nc lt, nng hn, su cn la, tt dch, m c chi cho cu o cng tin, chn tut tin thc, quyn gim thu kho, cc tai nn nng th chp, nh th lc b i.

- Cc a phng nhng vic nh nhn inh rung t, min tr, vo s, khn rung, trng thu v cc nh b chy, cc h thuyn b tht nghip, cng l thng pht cng qu, bt bi, thiu ht mi vic, nguyn c l thng, vic no nng th chp, nh th lc b i.

- Nhng thuyn tu nc ngoi vo ca bin, du khng c vic g cng chp ; thuyn ngi nc Thanh hng nm thng n bun bn th khng chp.

- Nhng nc lng ging v nc l thuc nc ta c vic can thip nc ta, th chp l , vng nc M hay danh hiu, nu l su thn, s thn th chp l su hay s nc M, hoc chp h tn.

- Vng lnh sai s sang nc lng ging hay cc thuc quc, th h tn s thn u chp ; khi v th tu vic m chp.

- Phm vic no c trc sau lin tip vi nhau, th ch mi bt u hay ch cui cng m ni lin tip lm mt, cn th tu theo tng vic m chp tn ra.

- Knh gp ch hu th tu ngha i dng ch khc ; tn t tn ngi nu c canh ci, th v tn t trc khi cha ci, vn chp tn c ; v tn ngi, ch chp ln u th chp thng tn mi i sau, nhng chua tn c vo.

- T c nm th 36 thng 6 bt u chp v Lng Quc cng, n thng 10 l cui cng v Lng Quc cng, u chp ph cui k. Nhng tun ch chiu theo l chp ca Xng p vng nh Hn, ly tc nguyn c phong m chp l Lng Quc cng. Sau chp vic lm cng chp l cng m khng i ch cng.

- c Cung Hu hong [tc l Dc c] ta vo ngy thng 6 nm T c th 36 l hong trng t, vng t di chiu truyn ngi, du cha chnh hiu m lc ni nh tang, xng l vua ni ngi, ri b bn quyn thn ph b. Nay ph bin chp l t qun, t r ci ti ca k quyn thn [tc l bn Tn Tht Thuyt].

- V ph bin, ht thy cc vic c quan h n chnh s ch , c sa nh r li hay thay i vic g cng l nhng vic cn phi chp th u theo cch thc chnh th m chp. Cn mi vic l thng, chnh th c chp v on u, nay ph th u bt i c ; duy c vic g l th mi chp. V l ph th v chnh th, php chp khng th ging nhau c.

- Ph bin, v phn thng mt, u quyn v bn cnh t giy bin ghi th t ca k u tm chp l Thc lc Chnh bin - t k.

Tng mc

v i nam thc lc chnh bin - t k

Thc lc v dc tng anh hong

Quyn I : inh Mi, Thiu Tr nm th 7 [1847], t ma thu thng 9 n ma ng thng 12.

Quyn II : Mu Thn, T c nm th nht [1848], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn III : Mu Thn, T c nm th nht, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn IV : K Du, T c nm th 2 [1849], t ma xun thng ging n ma ng thng 12.

Quyn V : Canh Tut, T c nm th 3 [1850], t ma xun thng ging n ma ng thng 12.

Quyn VI : Tn Hi, T c nm th 4 [1851], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn VII : Tn Hi, T c nm th 4, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn VIII : Nhm T, T c nm th 5 [1852], t ma xun thng ging n ma ng thng 12.

Quyn IX : Qu Su, T c nm th 6 [1853], t ma xun thng ging n ma ng thng 12.

Quyn X : Gip Dn, T c nm th 7 [1854], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XI : Gip Dn, T c nm th 7, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XII : t Mo, T c nm th 8 [1855], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XIII : t Mo, T c nm th 8, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XIV : Bnh Thn, T c nm th 9 [1856], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XV : Bnh Thn, T c nm th 9, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XVI : inh T, T c nm th 10 [1857], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XVII : inh T, T c nm th 10, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XVIII : Mu Ng, T c nm th 11 [1858], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XIX : Mu Ng, T c nm th 11, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XX : K Mi, T c nm th 12 [1859], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XXI : K Mi, T c nm th 12, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XXII : Canh Thn, T c nm th 13 [1860], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XXIII : Canh Thn, T c nm th 13, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XXIV : Tn Du, T c nm th 14 [1861], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XXV : Tn Du, T c nm th 14, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XXVI : Nhm Tut, T c nm th 15 [1862], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XXVII : Nhm Tut, T c nm th 15, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XXVIII : Qu Hi, T c nm th 16 [1863], t ma xun thng ging n ma ng thng 12.

Quyn XXIX : Gip T, T c nm th 17 [1864], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XXX : Gip T, T c nm th 17, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XXXI : t Su, T c nm th 18 [1865], t ma xun thng ging n ma h thng 4.

Quyn XXXII : t Su, T c nm th 18, t ma h thng 5 n ma thu thng 8.

Quyn XXXIII : t Su, T c nm th 18, t ma thu thng 9 n ma ng thng 12.

Quyn XXXIV : Bnh Dn, T c nm th 19 [1866], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XXXV : Bnh Dn, T c nm th 19, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XXXVI : inh Mo, T c nm th 20 [1867], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XXXVII : inh Mo, T c nm th 20, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XXXVIII : Mu Thn, T c nm th 21 [1868], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XXXIX : Mu Thn, T c nm th 21, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XL : K T, T c nm th 22 [1869], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XLI : K T, T c nm th 22, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XLII : Canh Ng, T c nm th 23 [1870], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XLIII : Canh Ng, T c nm th 23, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XLIV : Tn Mi, T c nm th 24 [1871], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XLV : Tn Mi, T c nm th 24, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XLVI : Nhm Thn, T c nm th 25 [1872], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn XLVII : Nhm Thn, T c nm th 25, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn XLVIII : Qu Du, T c nm th 26 [1873], t ma xun thng ging n ma h thng 6 nhun.

Quyn XLIX : Qu Du, T c nm th 26, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn L : Gip Tut, T c nm th 27 [1874], t ma xun thng ging n ma h thng 4.

Quyn LI : Gip Tut, T c nm th 27, t ma h thng 5 n ma thu thng 8.

Quyn LII : Gip Tut, T c nm th 27, t ma thu thng 9 n ma ng thng 12.

Quyn LIII : t Hi, T c nm th 28 [1875], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn LIV : t Hi, T c nm th 28, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn LV : Bnh T, T c nm th 29 [1876], t ma xun thng ging n ma thu thng 8.

Quyn LVI : Bnh T, T c nm th 29, t ma thu thng 9 n ma ng thng 12.

Quyn LVII : inh Su, T c nm th 30 [1877], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn LVIII : inh Su, T c nm th 30, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn LIX : Mu Dn, T c nm th 31 [1878], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn LX : Mu Dn, T c nm th 31, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn LXI : K Mo, T c nm th 32 [1879], t ma xun thng ging n ma thu thng 7.

Quyn LXII : K Mo, T c nm th 32, t ma thu thng 8 n ma ng thng 12.

Quyn LXIII : Canh Thn, T c nm th 33 [1880], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn LXIV : Canh Thn, T c nm th 33, t ma thu thng 7 n ma ng thng 12.

Quyn LXV : Tn T, T c nm th 34 [1881], t ma xun thng ging n ma thu thng 7.

Quyn LXVI : Tn T, T c nm th 34, t ma thu thng 7 nhun n ma ng thng 12.

Quyn LXVII : Nhm Ng, T c nm th 35 [1882], t ma xun thng ging n ma h thng 5.

Quyn LXVIII : Nhm Ng, T c nm th 35, t ma h thng 6 n ma ng thng 12.

Quyn LXIX : Qu Mi, T c nm th 36 [1883], t ma xun thng ging n ma h thng 6.

Quyn LXX : Qu Mi, T c nm th 36 [ph k], t ma h thng 6 n ma ng thng 10.

i nam thc lc chnh bin

t k

Vy sc cho php nhng chc quan v tn [ca cc v s thn]. (T thng 7 nm Thnh Thi th 6 tr v trc lm ri).

Tng ti :

Bo quc hun thn Thi S, Cn Chnh in i hc s, sung C mt vin i thn, qun l Khm thin gim s v, khm sai Bc K kinh lc i s, Vnh Li qun cng, thn : Nguyn Hu .

Vn Minh in i hc s, sung C mt vin i thn, Kinh din ging quan, Ph Ngha t, thn : Phan nh Bnh.

Ph chnh i thn, Vn Minh in i hc s, sung C mt vin i thn, Kinh din ging quan, qun l Khm thin gim s v, Vnh Trung t, thn : Nguyn Trng Hp.

Ph tng ti :

Ph chnh i thn, hip bin i hc s, lnh L b Thng th, sung C mt i thn, kim qun Quc t gim, Kinh din ging quan, thn : Trng Quang n.

Thi t Thiu bo, ph o i thn, hip bin i hc s, Li b Thng th, sung C mt vin i thn, Kinh din ging quan, thn : on Vn Hi.

Ph o i thn, hip bin i hc s, sung Kinh din ging quan, kim qun Quc s qun Gim tu s tng duyt, thn : Bi n Nin.

Thi t Thiu bo, hip bin i hc s, lnh Li b Thng th, sung C mt vin i thn, Kinh din ging quan, thn : Nguyn Thut.

Ton tu :

Th Cng b Thng th, Kinh din ging quan, thn : Hong Hu Xng.

Hn lm vin Trc hc s Tham tri thn : V Nh.

Quang lc t khanh, thn : Thnh Ngc Un.

Quang lc t khanh, thn : Trnh Tnh Tim.

Hn lm vin Th c hc s, thn : T Chu.

Bin tu :

Hn lm vin Th ging hc s, thn : Ng Hu Lin.

Hn lm vin Th ging hc s, thn : Trnh Ng Vn.

Hn lm vin Th c, thn : Nguyn Hon Honh.

Hn lm vin Th ging, thn : Thi nh Thc.

Hn lm vin Trc tc, thn : Nguyn Xun Ton.

Hn lm vin Tu son, thn : Trn Trm.

Hn lm vin Tu son, thn : Trng Trng Hu.

Hn lm vin Tu son, thn : L Hn.

Hn lm vin Tu son, thn : Hng Thit.

Hn lm vin Bin tu, thn : ng Phng.

Hiu kho :

Hn lm vin Bin tu, thn : L Mu n.

Hn lm vin Kim tho, thn : Hong Trung.

Hn lm vin Kim tho, thn : H c Mu.

Hn lm vin Kim tho, thn : H Qu Thiu.

Hn lm vin Kim tho, thn : Hng Trc.

Hn lm vin in tch, thn : Hong Qu.

ng lc :

Chnh tht phm bt thip thc :

Thn :

H Cht

H Hu Bng.

Nguyn Tt Quang.

Trn Ngc T.

Chnh bt phm chnh ngch :

Thn : Nguyn Thoi.

Chnh bt phm bt thip thc :

Thn :

L Ngon.

Phan Vn Tiu.

Vn Hu in.

Trn i Lng.

Tng bt phm bt thip thc :

Thn :

L Chun.

Nguyn Hu Cn.

Dng nh Hun.

Hong Lu.

Trnh Quang Huyn.

Chnh cu phm bt thip thc :

Thn :

Ng Thanh im.

H Vn Cht.

Tng cu phm bt thip thc :

Thn :

Hong Cng.

Nguyn Long.

L Khc Ph.

L Hi.

V nh Qu.

Trn c Nhun.

Thu chng :

Tng tht phm, thn : ng Vn Khoa.

Tng tht phm, thn : Hong Vn Trung.

Chnh bt phm, thn : Khng Vn Tn.

Hn lm vin in b, thn : Nguyn Vn Nho.

Hn lm vin in b, thn : Hong Lnh T.

Hn lm vin i chiu, thn : L B Nhng.

Tng cu phm, thn : Nguyn Vn .

Chp b thm vo : (t thng 8 nm Thnh Thi th 6 tr v sau, nhiu ln lm tip tc).

Tng ti :

ng cc i hc s, kim qun Quc t gim, Kinh din ging quan, thn : Trng Quang n.

Ph tng ti :

Cng b Thng th, Kinh din ging quan, Qun chiu tu th s, thn : Hong Hu Xng.

Ton tu :

Hn lm vin Trc hc s, thn : Nguyn Qun.

Hng l t khanh, Qun chiu tu th s, thn : Ng Hu Lin.

Hng l t Thiu khanh, thn : Nguyn Lin.

Bin tu :

Hn lm vin Th ging, thn : H Trung Lng.

Hn lm vin Tu son, thn : Nguyn Trng Thng.

Phm Tun.

Trng c Un.

Tha bin :

Hn lm vin Tha ch, thn : Trn Dnh S.

Hn lm vin Tha ch, thn : m Khim.

Hn lm vin Trc tc th Tha ch, thn : Nguyn c Huy.

Hn lm vin Tu son th Trc tc :

Thn :

Hong Hn.

Hong Mu.

Nguyn Vn Chn.

Vng nh Trn.

T Thip.

ng Nguyn Cn.

Hn lm vin Bin tu, thn : Nguyn Khoa m.

ng lc :

Chnh bt phm bt thip thc, thn : Nguyn Qut.

Thu chng :

Chnh bt phm, thn : Nguyn Cn.

ng t :

Tng cu phm, lnh chnh cu phm th li, thn : H Xun Hin.

Tng cu phm th li, thn : H Honh.

Hong Khi.

V Thiu.

Nguyn i oan.

Phan Tp.

Trnh Quang Bch.

chnh bin

t k - Quyn I

thc lc v dc tng anh hong

Dc tng K thin, Hanh vn, Ch thnh, t hiu, Th kin, n nhn, Khim cung, Minh lc, Du vn Anh hong . Tn hu l Th, tn ch l Hng Nhim, sinh ngy 25 thng 8 gi Bnh Tut, nm K Su (nm Minh Mnh th 10 i Thnh t Nhn hong , Thanh, nm o Quang th 9). Con th hai vua Hin t Chng hong ... M l T d Bc hu Khang Th thi thi hong thi hu, Phm ng Th. Trc y b chim bao thy mt v thn, mc o rng tht ai to, u ru, tc bc, mang mt t giy vng vit ch son c ng du ngc v mt chui ht minh chu trao cho. Vua sinh ra, ng ng vo im y (sinh ni ph Trng Khnh trc). Thng ging, nm Thiu Tr th 3, sch phong lm Phc Tuy cng. Khi y Yn Phong cng l Hng Bo tuy ln nhng l con v th li t hc, ch ham vui chi. Vua tnh nhn hiu m thng sng, thch hc. (Khi cn tim khng ham thch g khc, ch k cu cc kinh sch, ngy ni ti m, nhng sch ca bch gia ch t [cc nh trc tc] khng sch no khng c qua). Hin t Chng hong cho l ging tnh mnh yu mn khc thng, hng vng c Ch gi vo chu dy ly o hc ca vng, v vic cy gt kh nhc ca nhn dn. Hoc c khi rnh vic ngi ngay y m ngm vnh ni theo, cm bt vit xong ngay, thng c ban khen bng bi th (c nhng cu : Phc ng tc mc tha chu hun, ngha l : ghi nh li hun t khi ngh di gc cy v khi i thuyn((1) ng Thi tng ngy xa, t khi lp Tn vng Tr lm thi t, phm gp vt g cng dy bo thi t, nh thy i thuyn th dy rng : dn cng nh nc, nc c th ch thuyn ni ln, cng c th lm m thuyn c ; nh thy ngh mt di gc cy, th dy rng : cy g x theo giy mc th thng, vua nghe li can th nn bc thnh (ng k tng b Liu Phm cng gim).1) v cu : Gia nhi tam thin l lng chm, ngha l tr nh c gng hc ly bi chm hay ba iu tt((2) Ba iu tt : thn ngi thn, tn vua, knh ngi hn tui (Kinh L).2). Li thng khi dy ngay trc mt rng : Cho ngi vng ngc cng khng qu, chi bng thng cho ngi mt cu : v thim s sinh, ngha l ng thn n ngi sinh ra [tc cha m]. Ngi nn nh k. l vua ghi khc trong lng vui mng cm kch khng bao gi qun vy.

Li mt hm tin chu vo i nh, c n ban cho mt b Ch Thin ng thi vn hi tp do vua t lm ra (Ch Thin ng l ni nh khi Hin t Chng hong cn lm hong t bt u ra y c sch, Thnh t Nhn hong d l o tr bnh ca i hc ct ch thin [rt phi], nhn mi t tn nh y l Ch Thin ng). D ngay trc mt rng : y l tm php ca hong t trao truyn cho con chu, s nghip v tr nc bnh thin h, u mi , nn c gng y. V trong khi ro qua sn thi l, m lng tin d c s k thc truyn ngi sau ny vy.

Nm th 7, thng 9. Vua mt nng. Ngy 17, l ngy Qu T, d ph t di chiu cho vua ni ngi. C mnh lng thn l Trng ng Qu, i thn V Vn Gii, Nguyn Tri Phng, Lm Duy Thip sung lm Ph chnh i thn. Li cng gi c vo tri trng k cng, mi ngi sn ngoi khng bit g c. Ngy 27 l ngy Qu Mo, Hin t Chng hong mt. Cc quan tuyn c t di chiu. (Chiu vn chp k th 3) in Cn Chnh, dng biu khuyn tin, bn ln ngi ni nghip ln.

inh Mi, Thiu Tr nm th 7, ma thu, thng 9, sai Ph chnh i thn Nguyn Tri Phng, Thng ch Nguyn Trng Tnh sung chc ng l tang nghi i thn, Chng v Nguyn Tun, Th lang Tn Tht Tnh lm Ph [ng l].

Li chun cho b, vin cc nha mi ni u phi thuc vin mt ngi, cc khoa o phi ly 2 ngi, l thuc vo phn phi sai khin. Nhng s cng tc V Kh liu lng dng lm mt ci nh xng lm ch ch bin.

Khi cc quan i thn v 2 b L, Cng u v lm nghi tit vic tang ko di chm tr, xin nhn li, chun cho cch chc lu nhim ging chc lu nhim c th bc khc nhau.

nh l mc o tang cho trong Kinh ngoi cc tnh (tham chiu nh iu ngh v nm Thiu Tr th nht. Di y mi cng vic nn lm v nghi tit cng th).

Ngy t T, em cc i thn m hm vng ra, xt trong sch vng bin h thy dng vua do Thnh t Nhn hong lm ra, ly ch nht [ ] bn hu ch t [ ] tc l ch th [ ] lm tn vua, cn tn c t trc lm tn t.

Ngy Bnh Ng, knh co bn th [i hnh hong ], sai cc quan knh co cc miu v Dao Cung.

c kim sch : Li trong kim sch rng : c c vua nh qu Kin, c thy l li, c thin h suy ln ngi tn ; ng o tri nh qu Ly, c tt r rng, l thnh nhn ng nn chnh v. V th mi c thun mnh tt, m yn tho lng ngi. Knh ngh : Hong nh t Phc Tuy cng in h cht tt nh vc su, t tri nh ngc tt. Hc vn bi gia nh ging dy, tm truyn hp 8 iu mc((1) 8 iu mc : cch vt, tr tri, thnh , chnh tm, tu thn, t gia, tr quc, bnh thin h. (i hc).1), 9 o thng((2) 9 o thng : sa mnh, tn ngi hin, thn yu ngi thn, knh trng i thn, th tt cc quan, yu nhn dn, gi n cc cng tng, yu ngi xa, v v ch hu. (Trung dung).2) ; thnh hc c rn luyn thng ngy, c hay 3 iu tt((3) Ba iu tt : thn mn ngi thn, tn vua, knh ngi tn trng. (L k).3) 4 iu trng((4) Bn iu trng : li ni thn trng th c php, nt thn trng th c c, ng mt thn trng th c oai, s a thch thn trng th c s trng vo. (Php ngn).4) v rng : ging nh thnh c, tin chn sn trong lng ; sm t ting hay, dn chng thy u tho vng. Tin hong ((5) Vua Thiu Tr.5) trong khi yu nng, ta k ngc ni ra mnh lnh cui cng, d tnh k su xa cho x tc. Phng thnh bt chu ph, di chiu, truyn cho ni ngi hong . Hin nhn t di chiu in Cn Chnh, nhn n bu truyn quc in Cn Thnh. Nay ngi tri nh, bn chng ti knh cn bng kim sch tn dng tn hiu hong :

Ci xin : Trn ngh mu chc lu di ca Nh nc. Di theo lng knh i ca thn dn, sng t c nghip ln lao, ng tr ngi bu tn qu. Sng c sng m li ni sng, chm nu t m lit ca ngi xa ; chu mnh tri m lm t thm, di lu Phc khnh cho Nh nc.

Ma ng, thng 10, nh l ng hng (v c c quc tang. Ni cc phi tu chun cho l ng hng v l Hp hng [hp cng cc tin t] tm nh, n ma xun sang nm s theo l thi hnh ; cn mng mt, ngy rm v tun tit mi l ln trong hng nm, u theo nh l).

Sai Ph chnh i thn l Trng ng Qu, V Vn Gii, Lm Duy Thip hng ngy thay nhau kim xt sa lm nghi tit vic tang, em hip lnh th v mt ngi, th v cc bc 6 ngi, h v 10 ngi theo i lm vic.

Ngy Mu Thn, vua em vic ln ngi, thn n khn trc bn th [i hnh hong ] sai quan knh co n Nam Giao, nh Thi Miu, Dao Cung v X Tc.

Ngy K Du, ln ngi hong in Thi Ho, ly sang nm Mu Thn lm nm T c th nht, ban n chiu cho thin h.

Chiu rng : Ta ngh :

Hong thin gip nn c m mnh ln trao cho, vng gi th theo tri m o vua dng t. V l : ngi vua rt trng, truyn cho con cng nh truyn cho ngi hin ; lch s c phn, chnh ngi tn ct phi chnh ngay bui mi. Kinh [Xun Thu] bin l tc v [ln ngi], s chp l ci nguyn [i nin hiu] t ra o thng mt mi xa nay, bo ly php c trm vua truyn ni.

Nh nc ta, nh lng tri yu du, ng tr nc i Nam sng nghip trung hng, thnh hin truyn ni ; cng cao c hu, tri t sng ty. Ngi trc gy dng ln, ngi sau lm t r. Chu mnh tri bn vng, truyn ngi sau khng cng.

Knh ngh : Hong kho i hnh hong ta, l bc thng thnh thng minh, ng vn thi bnh thnh tr - sa sang l nhc, chnh n k cng ; tn trng vic vn, gng sc chm nom chnh tr. Lin nm m khoa thi ly ngi , thu lm nhn ti ; nhiu ln n x thu, gim bt t, vun bi dn mnh. Lm nn thi bnh, n cuc thnh tr, vic trong nc u c sa sang ; u ho qun chng, hp yn nhn dn, vic ngoi di dp yn ht thy. Ci ty ng dp, ly thnh tn m ch ng man di ; Chn Lp n chu, cng tn thn nh t tri che ch. Gm trong 7 nm thi th, chuyn vn tm lng sm gng ti lo ; lm cho mun i vng yn, nu cao cng c vn gii v mnh. Tui ng Nghiu ng chc tng, Vc Hong c xong. No hay thin h ti g ? n ni thnh nhn n b !

Tng m lng t thm nhun c c tr gi ai chng ku thng ! Thnh cho con chu yn c n tri, triu d thy u nghim tnh.

Ta, ngi cn t tui, l con th hai ca Tin hong . S c khng ging ! c ch nhn nhng. Quanh vui di gi, chm chm p lnh qut nng : chu hi trc sn, c gng sa mnh tin c. Ch ngh knh tun li dy, gi gn cho trn o con ; no hay sn nh ngi tn, la chn t lng Tin . Knh c khi Tin ta k ngc ni ra mnh lnh cui cng, d lm sn chc ln cho x tc. Chu ph vo t di chiu, truyn cho c ni ngi tn.

Ta ng lc au xt bi ri trong lng, chn bc gim t, ci mnh ku tri xt ni vin cung((1) Vin cung : ngy xa vua Hong c o, ci rng ln tri, cc b ti vin cung bn rng khng c, ri m cung m ku. y ni l Thiu Tr cht.1) khng kp ; giao cho vic kh li nghip ln, nhng lo cng ng kh lng. Hong thn, tn nhn ph v ph chnh i thn, vn v trm quan, tuyn c di chiu, dng biu khuyn mi ln ngi, cho l lng ngi tt phi c s thuc, ngi tri khng th b khng lu. Bn di theo lng ngi, trn tun thnh mnh, vo ngy mng 2 thng 10 nm nay knh co Tri, t, Miu x v Dao Cung, thnh mnh trc bn th Tin , ly ngy mng 3 l ngy K Du ln ngi hong in Thi Ho. Ti ch sng t r rng, ct phi ni ch noi vic. Ta ch ngh, mt nim knh s, n mi Phc tt ca tri yu cho nc nh ; mi vic chm lo, tuyn dng c ln ca hong kho khp thin h. S ly sang nm l nm Mu Thn lm nm T c th nht [1848]. i mi nh qu nh, ngha r rng ; c ho ca qu Kin, ban ra rng khp.

Vy c cc iu thi n k lit ra sau y gm c 25 iu :

trong Kinh ngoi cc tnh, n X Tc, miu th vng cc i, vn miu, v miu, miu thnh hong, miu thnh hong v cc thn linh k trong in l th cng u sai quan n t mt tun.

- Cc ni cao sng ln, u sai quan n t mt tun.

- Cc hong thn cng, quc cng, qun cng, hong thn, Tn nhn ph, u thng cho c th bc khc nhau.

- Nhng hong thn cng, quc cng, qun cng, Kinh t chnh t phm tr ln, ngoi t tng tam phm tr ln, v n st s cc tnh di tn khng ghi ging chc, u thng gia mt cp ngang vi qun cng. Cn hng vn trong Kinh ti B, Vin, T, cc chnh nha t chnh tht phm tr ln ; ngoi t tng lc phm tr ln, v th tri chu, tri huyn ; hng v t sut i tr ln, u thng cho mt cp tm thng.

- Cc quan vin ln nh trong Kinh, ngoi cc tnh phi ging lu hay cch lu th khng k l phm ti cng hay t, cng l khng chun cho ly cng khc m tr i, t phi ging 5 cp ly tr ln, i lm ging 3 cp, ging 4 cp i lm ging 2 cp, ging 3 cp i lm ging 1 cp, ging 2 cp, 1 cp th u c khai phc ; phi cch lu, th i lm ging 4 cp u c lu li lm vic.

- Quan vin trong Kinh, ngoi cc tnh t tht phm n cu phm, ai cha c d gia cp v khai phc, th u thng 2 thng lng tin.

- Nhng gim sinh - tn sinh m sinh hc Gim v cc c nhn, v c, t ti, s nhn lm hnh tu, hu b, u thng mt thng hc bng v lng tin.

- Kinh, cc v nhp lu th li cc nha mn v 2 tha ty ph Tha Thin ; bn ngoi cc v nhp lu th li 2 ty Phin, Nit, u thng cho mt thng lng tin. Cn nh cc thuc li, l sinh, y sinh, tng y, php lc((1) Php lc : ngi hc o thut.1), chim hu((2) Chim hu : ngi xem thin vn.2), cc ty li tp ngch, khng c l trong Kinh, ngoi cc tnh, c lng hay khng lng, v li dch cc ph huyn, u thng na thng lng tin.

- Cc hng bin binh chnh ngch trong Kinh, ngoi cc tnh v cc th trong cc cc v th dn c l chi tin lng nh th chnh ngch m hin ng lm vic, u thng cho mt thng tin lng. Cn ht thy nhng binh phu tp ngch trong Kinh, ngoi cc tnh v lnh trm cng nhng ngi git tru b Kinh, u thng na thng lng tin.

- Nm T c th nht ny cc thu l v nhn inh rung t tin thc cc a phng u cho rng min.

- Cc a phng, cc h bit np, l khng phi np thu thn, th hng trng u thng mi ngi 1 quan 2 tin ; nhn inh gi yu th thng cp cho 1 na.

- T cui thng 12 nm Thiu Tr th 6 tr v trc, ti cc a phng, phm cc thu l v tin thc sn vt hin cn thiu dn v ong chu thc cng hin cha tr xong, u c khoan min.

- V ph Cam L Qung Tr, ph Trn Man Thanh Ho, 4 ph Trn Ninh, Trn nh, Trn Tnh, Trn Bin Ngh An v 2 huyn Cam Mn, Cam Ct mi l thuc vo ph c Th H Tnh, nhng dn th cc ph huyn y v nm T c th 1 ny phi np s thu bng bc l bao nhiu u c gim 5 phn 10. V s thu cn thiu li t nm Thiu Tr th 6 tr v trc l bao nhiu u tha min c.

- V cc tnh Gia nh, Vnh Long, An Giang, cc x, thn, phng no b xiu tn iu ho, trc y b H duyt ngh chia hng trin hn, do nh thn xt ngh cha xong, nay chiu cho theo ngh c ca b y, ni no nn trin hon mt nm ri, th chun cho trin hon 2 nm ; ni no nn trin hon mt nm, chun cho trin hon mt nm ri ; ni no nn trin hon 6 thng, chun cho trin hon mt nm. Nhng do quan a phng s ti lng v v, cho dn sm c yn hp. Cn cc ht gin hoc c x no dn inh iu ho, m khm r lm danh sch ri, th do b chm chc khoan trin nin hn, dn b au kh c ti tnh.

- T thng 10 nm Thiu Tr th 7 tr v trc, cc hng gin binh trong Kinh, ngoi cc tnh gin hoc c khuyt ngch, c gia hn i gi in th, th tr ra hn c cn 1 nm tr ra, khng nn cho gia hn na, cn th u hon cho ng 1 nm, phi y hn sung iu.

- V bn vn, khoa thi Hng theo l c ly cc nm T, Mo, Ng, Du ; khoa thi Hi, c ly cc nm Su, Thn, Mi, Tut m c hnh. Nay chun cho vo nm T c th nht, l nm Mu Thn ma thu m n khoa thi Hng ; nm th 2 l nm K Du ma xun m n khoa thi Hi.

- V bn v, khoa thi v Kinh, theo l c ly cc nm T, Ng, Mo, Du c hnh. Nay chun cho ly nm T c th nht l nm Mu Thn ma thu m n khoa thi v Kinh.

- Cc a phng c nhn s no ti c gii giang m n dt ni rng ni, chun cho quan thng ty ni y xt thc tu ln, lng cho b dng.

- Cc quan vin trong, ngoi can pht bng trng pht th khng k l ti cng hay ti t v khng chun cho ly cng khc khu tr, cng u cho khoan min.

- Cc quan vin vn v trc can li b cch bi, t ng phm tr ln v quan vn t lc, tht phm, gin hoc c ngi do tin s, c nhn xut thn, tr ra ch xc c thc trng tham tang v tui t 70 tr ln, th khng bn n na, cn th do hai b Li, Binh phn bit lm danh sch tu ln, ch ch lng cho lc dng.

- Cc nhn vin c li, pht giao i gng sc chuc ti v sung lm binh th chun cho cc thng ty v qun vin y u em tnh ti trong bn n c, t trc ti nay, c thc trng c gng hay khng ? Lm danh sch do b lm bn tu ln, i ban n cho.

- T m m sng ngy mng 3 thng 10 nm Thiu Tr th 7 tr v trc, phm cc ti phm phi sung qun hay pht lu tr xung, khng c l kt n hay cha kt n, u cho khoan min tha ra.

- Phm cc n bi thng tang vt cha n xong, tr ra k no r rt c tnh trng xn bt thiu ht th khng k, cn th Kinh chun cho b Hnh, cc tnh ngoi u do cc thng ty y, u em nguyn n can v s tang vt phi bi thng, lm danh sch tu ln, lng chi khoan gim.

- Ty Tam php nm nay danh sch cc n xt li v ma thu do nh thn xt li cha xong, nay cho min nh thn xt li mt ln. Duy tu trung c n no tnh c nn tha, chun do nh thn trch ra em tu ln ch Ch cho khoan gim.

- Nhng ngi Man, ngi Lp nguyn trc b chia ghp hoc an tr lm dn, lm n cc tnh t Hu k tr vo pha Nam, tr ra ngi no c sn nghip tnh nguyn li th khng k, cn th u cho v t c yn nghip lm n.

- T lc m m sng ngy mng 3 thng 10 nm Thiu Tr th 7 tr v trc, phm nhng thn thuc k can phm b ti ly th n no tn chnh phm b x tr hay b cht ri th ngi thn thuc y khng k l bt c hay cha, hoc ra th, u chun cho min phi ti ly.

Than i ! Mnh xa thm, khng cng cc, cm n hong kho, cm n hong thin ! c cn thn mu lu di, gi ly nhn dn, gi ly mnh ln. Ng tr trong nc dng lm khun php, thu ly m ban pht ra ; thi th cng vic, ban b nhn n, th theo tri phi lm trc ht. Mong nh cc v thn hun, cc i thn tui gi, u cng lo s hip nhau cung knh, gip ta nhng ch khng ngh n ; cc nhc, mc, hu, b ln nh, lm vic gi php cng, mong sao cho ta c n thnh tr.

Cc ngi u chu n su ca Nh nc, nn ngh vng theo di mnh, c gip cho ta bo n ca Tin hong , cho thn dn trong nc cng hng ly Phc thng bnh, th Nh nc ta thc c Phc tt lu di n c mun nm khng cng. Vy b co rng khp cho mi ngi u nghe thy.

Ngy Canh Tut, lm l thnh phc (lm l in Cn Thnh).

Ngy Nhm T, lm sch vng, n vng, sch ngc n ngc (u d b lm i l tin tn miu hiu ca Tin ).

Bc K lm s tu ni : dng sng yn sng. ( iu nm y, gin hoc cng c ch v, nhng li hn khu c ngay, nn khng n ni hi lm. Chun cho chiu l t thn v khen thng nhng ngi coi gi sa p , ni no kh lm th li thng thm).

Cho C mnh lng thn, Ph chnh i thn, Thi bo, Vn minh in i hc s, lnh Binh b Thng th, sung C mt vin i thn, qun l Khm thin gim, kim qun Quc t gim s v, sung Quc t qun Tng ti, Tuy Thnh b Trng ng Qu thng Cn Chnh in i hc s, tin phong lm Tuy Thnh qun cng ; Ph chnh i thn, Tin qun thng ph thng Chng ph s, kim chng T qun sung thng Chng Th v i thn, chiu qun Cung gim vin cc ng thi gim, Trung v tng, An Vin b V Vn Gii tn phong lm An Vin hu.

Ph chnh i thn, Hip bin i hc s, lnh Cng b Thng th, sung C mt vin i thn, Tr dng tng, Trng Lit t Nguyn Tri Phng tin phong lm Trng Lit b ; Ph chnh i thn, L b Thng th, sung qun lnh Th v i thn Lm Duy Thip thng Hip bin i hc s, cc chc ty sung lnh trc u chiu theo nh c. V 4 vin y u c di mnh lm Ph chnh vy - (nhng tc c tn phong chun cho chiu theo tc mi in vo, i sau khi ht tang s sai quan tuyn phong).

Khoa o l Phm Xun Qu tu ni : iu thuc tnh H Ni, sa p nhiu ch khng hp, xin em s nghi tr tnh cho sau ny c tt m thi hnh. Vua ni : p chng nhau vi nc sng, c nhin l ngi xa tht sch. Nhng sau khi c ri, li khng th nht khi bc b i c, cn nn xt k tnh hnh, chm chc theo s thun tin ca dn, m phn bit nhng ch no nn b, no nn p cho xc ng, mi l tho thin. Tc nh mt ht H Ni, 4 mt gip sng, nhng huyn thng lu h lu, th nc chy xit, c nhin khng th khng p phng nc to trn vo gi cho dn ; cn cc huyn gia, th th t rt thp, nn cho tu theo tng ni s ti, p qua con nh, gi la chim, cn n ma nc to, cho nc trn qua d vo cng khng hi g, v nc vo d th li rt ra sm, th phi nh vy. T trc ti nay vn lm nh th, nc khng ph ung, dn khi kh nhc cng khng, m cng khng c hi v vic v. Th m gn y tnh thn li em nhng b xin sa p li, thnh ra b v l. Nay chun cho vin Tng c tnh y l Tn Tht Bt hi ng vi cc vin B, n l bn Vng Hu Quang, Nguyn Xun Bng em cc iu trong tp ca khoa o tu by xt k v khm li, d hi tnh dn v vic cc on b y nn li hay nn b i nh th no, lm bn tu ln ch Ch tun hnh.

T qun thng ph thng, Ninh Lc nam Nguyn Tin Lm mt, tng chc Chng ph s, chiu phm cp tin tut v cp thm cho gm mu, nhiu mu, sa mu mi th u 3 tm, tin 1.000 quan, sai quan n t.

cung Bo nh c 4 ch m t((1) M t : ch hay, ch tt p.1) l : Th (bn t ch nht, bn hu ch t) ho nin phong quan ng l xin i trnh ch hu. Vua ni : trong chn tn nghim, tun ch to ri, chun cho c nguyn.

Ngy Canh Thn phng yn t cung((2) T cung : l quan ti, v quan ti ca thin t lm bng g t.2) ca i hnh hong in Long An (t in Cn Thnh n cung Bo nh sut mt ng y vua i b, cc quan i thn v thn cng xin vua ln vng, vua u khc t).

Cho B chnh Sn Ty l Trn Quang Chung thng th Binh b T tham tri. Trc y, Quang Chung ly hm Th c sung lm chc Tn thin ca thin t, vua ngh ti cng dy bo((3) Cu ny nguyn ch Hn l ging trng tc l mn . Ngy xa i hu Hn, M Dung ngi trn nh cao, bung ci mn , trc mn y lm ch dy hc tr, nn sau ny dng ch ging trng (mn ) ch v thy dy hc. 3), nn c mnh ny.

Vua bo l l ng quang((1) ng quang : ln ngi.1) thnh, thn n co yt cc miu v Dao Cung ; li phi cho quan ngi h Tn tht n Thanh Ho t co Nguyn miu [miu th Triu t] v miu Trng quc cng [sinh ra Triu t].

Cho tin nhng ngi Tn tht trong ph Tn nhn, ngi h ngoi, cung nhn cc triu trc, v cc thn vng, cc mnh ph c th bc khc nhau.

Cho cc ng gi ph Tha Thin ngn tin, c th bc khc nhau (2 tit trn l n in ng quang).

Hai tnh Qung Nam, Qung Ngi b bo lt, nhn dn b cht ui, cp cho tin tut c th bc khc nhau.

Hai tnh Ngh An, H Tnh dn b i, sai quan khoa o l L c, Trn Gia chia i hi ng vi quan tnh chn cp.

Chun cho dn ht ph Ty Ninh (thuc Gia nh) chiu m ngi lp ra 3 thn Bnh Nhun, Bnh T v Bnh Chu.

Tng c H - Ninh ( thng lnh lm Tng c) l Tn Tht Bt, Tng c Sn - Hng - Tuyn l Nguyn ng Giai, Tng c An - H l Don Un, Tng c nh - An l ng Vn Thim u xin li Kinh chim cn. Vua d nn gia tm chnh l, c sc quan li, v yn ci bin, ho hp nhn dn, cho a phng c yn tnh i sau cng cho triu vo chim bi cng cha mun.

Th Tng c Nam - Ngi l Mai Cng Ngn m xin ngh, cho th Hu qun thng ph thng l Nguyn Lng Nhn thay. Lng Nhn n trc thm rng co t xin i. Vua d rng : Cng vic 2 tnh y khng nhiu lm, duy c ca bin Nng l ni tu thuyn ca phng Ty i li, ngi nn tu c ng bin, khng nn t gy hn ra trc, cng khng nn mt chiu co li. V cc ngi trong nc, theo tn gio Gia T, cng nn phng cm, nht thit khng cho h i li bun bn vi ngi phng Ty.

B, Vin v Cc hi ng chm nhng quyn vn ca trng thi Ngh An, xt ra bn c nhn Lng Kim Huyn, t ti Phan Cng Ngh, Nguyn Trng inh u phm quy thc ca trng, xin tc b tn trong s. Vua y cho.

Ngh An dng s ni dn th huyn Man Son ph Trn Ninh trc b xiu tn, nay mi tr v c 300 tn ; trc nm Thiu Tr th 5, th 6, nguyn cn thiu thu, xin tun theo n chiu cho khoan min, cn s thu nm nay cho trin hon n sang nm s thu. Vua y cho.

Chun cho quan cc a phng v Kinh lm l tin hng [l phng] (Ph lnh binh Qung Nam l Nguyn Cn, n st Bnh nh l Tn Tht Thn ; th Lnh binh Bnh Thun l L Cng c, Ph lnh binh Gia inh l on Quang Mt ; th c Long Tng l Trn Vn Trung ; th B chnh An Giang l Trn Vn Trin ; Tun ph Qung Tr l L Trng Danh ; n st Ngh An l Phm B Thiu ; Ph lnh binh Thanh Ho l Nguyn nh Phc ; Lnh binh H Ni l L Vit Chuyn ; B chnh Hng Yn l Quang Th ; th Lnh binh Hi Dng l Tn Tht Tu ; Th ph Hng Ho l L Nguyn Trung ; n st Bc Ninh l Trn Khc Un ; Th ph Lng - Bnh l Trn Ngc Lm).

Sai cc a phng tu by nhng tnh trng au kh ca dn gian. D rng : duy tri yu thng dn, duy vua vng theo tri. Trm ng tui tr, vng ni nghip ln chm chm lo s, khng dm ri yn. Rt ngh bn bin rt rng, triu dn rt ng, phm nhng iu u n, cha hay bit ht m cc quan a phng bn ngoi, c trch nhim thn dn, u l tai mt ca triu nh k thc, s nghe thy cng r rng. Nay chun thng d cho bn c, ph, b, n cc tnh, u chiu theo nhng tnh trng au kh ca dn gian trong ht, gin hoc trn b che lp, khng bit n, di cha c thm nhiu n trch, th c thc tu by, ch trm xung Ch, tu vic sa cha, ng hu dn sinh u tho mn, gc nc c vng yn, c nc hng Phc tt, ton ci c thi ho, l iu m lng trm rt mong mi vy.

Binh khoa Chng n l ng Minh Trn dng phong th dn kn by t 3 iu :

iu th nht l : gi bn cn bn ca nc (ngh xin php duyt inh tuyn lnh, h ni no dn ng th tuyn tng ln, ni no dn iu ho th tuyn bt i, khng c nht khi theo l chia tng thnh bt phi tng tc, v cng bt tt phi chia tng thnh ngh xin thng pht. Li em vic mua hng theo th gi, xin c giao cho h bun kim mua, chiu theo gi ch m cp pht, khng c chia b cho dn x. Quan b cng ng nht khi cho l mua gi t m hch bc i).

iu th hai l : sa sang qun chnh (xin thng d cho trong Kinh, ngoi cc tnh, chiu theo hng thng s binh ti ban chia lm 2 phn, mt phn th hng ngy hun luyn, mt phn th sai phi lm cng vic. n ban sau th mt na nguyn thao din y i lm vic. Nu cng vic b bn, th n lc y s tu xin lng bt bn mn ban v ngh ph lm, cho kh nhc v nhn ri c u nhau).

iu th ba l : lm vng mnh b ci ngoi bin (xin thng d trong Kinh ngoi tnh, chiu cc ca bin, ch no m tu thuyn phng Ty c th ra vo c, th bt binh ng n phi phng gi nghim ngt hn ln, khng c t tin chy vo. Cn l hng nm phi i ng bin, xin nn nh ch).

Vua ni : trm bui u mi ln ngi, chun cho nh thn c nghe thy s g, c thc tu by cho r rng, li Minh Trn tu by tuy cha ng lm, nhng c ngh th tt t ln, kh nn truyn Ch khen thng.

Tit lp ng, ban cho o rt (theo l ban cho).

Ma thu nm y ph Tha Thin la rung thu hoch tt, cn ch no c b tai thng g th thu t chiu hng tha hay gim cho c th bc khc nhau.

Thng 11, b L bn tn tn danh ca hong mu v tn hu ca vua xin k cc ch phi knh king thnh tp tin trnh. Vua xem li bn, nguyn tn vua i lm ch (bn t b thu, bn hu ch cng [tc l ch Hng ] v ch bn t ch nhn, bn hu ch nhm [tc l ch Nhm ]. Hai ch ny v cc ch mt na bn cnh c ch hu cng u xin i dng ch khc.

Vua d rng : ngi xa king tn gi ch khng king tn ch, in l c th k cu c, cn cc ch mt na bn cnh c ch hu cng vi ch chnh khng ging nhau, b bn ht thy cm ch, i dng ch khc, th ngha ch khng khi c sai khc, h c th lm cng lun cho mun i c ? Bn i nh ch i l ch bn t b thu, bn hu ch cng [ ] v ch bn t ch nhn, bn hu ch nhm [ ]. Hai ch, v cc ch mt na bn cnh c ch hu khi lm vn th chun cho c dng, nhng khng c dng lin 2 ch y vi nhau [tc l Hng Nhm lin nhau, li mi ch u bt i mt nt, cng t ra knh trng, khng phi i dng ch khc. Nhng khi c th phi c trnh m v tn ngi, tn t khng c mo dng, hp vi l . Cn nhng ch nn king trnh, theo ngh m thi hnh.

Knh gp ch tn danh ca hong mu, khi vit ch th gia thm ba ci gch nhy [ ] ln u, khi c th trnh m, tn ngi, tn t khng c mo dng. Phm 2 ch ny : mt ch bn t ch n, bn hu ch cng [tc l ch hng [ ] (ch bn t ch n bn hu ch thng tc l ch thng [ ], mt ch bn t b thu bn hu ch co, tc l ch hiu [ ].

Knh gp ch tn t tn vua, khi lm vn th i dng ch khc khi c th trnh m, tn ngi, tn t, khng c mo dng. Mt ch bn t ch nht bn hu ch t tc l ch th [ ], i dng l ch t (ch trn ch sn, ch di ch nht tc l ch th [ ]. Li nh ni v thi khc v.v... th chiu theo ngha ch c thng hot. Phm nhng ch cn i, th ngha rt rng u theo l m suy ra. Li nhng ch ng m m ch vit khc, th khi lm vn cho lm, duy c khi lm c v tn ngi, tn t th u phi trnh).

n i Nam hip k lch c xong, b co trong ngoi (v n c gp ch tn hu, cho nn i c n mi).

Ngy rm l ngy Tn Mo, lm tit ng ch (bui ngy tt tit ng ch((1) Tit ng ch thuc v ng lut Hong chung (tc thng 11 m lch), lut Hong chung ng rt di, cho nn gi l l trng ng vo ng di.1) va cng vi l n tin ngy rm gp nhau, knh lm l dng ln mt th). Vua mc l phc knh n bn th Tin in Long An lm l.

Ngy Nhm Dn, knh dng tn thu ca i hnh hong . Trc y sai bn dng tn thu. D rng : cc bc minh vng thnh i xa, cng c thnh nhiu, tt phi c xng hiu r rng tt p t r n mun i v sau xng l tri m t tn thu, l in l rt ln vy. Knh ngh : Hong kho, i hnh hong ta, ly t cht thnh minh, ni c nghip to ln, mt lng s sing chm lo lng, trm vic chn chnh sa lm. em lng knh th Tri, th t l n X, n Giao rt l nghim cn ; theo o hiu th cha m, th nghi tit in miu u rt knh thnh. V vic tn phng Dao Cung, th vui ma o mu, qut nng p lnh. Knh phng bn th Tin , thng xt ht lng. Thc l thnh tit ca vng, m trong s sch cha tng thy chp vy. Ly n hu ho mc trong h, m tic hu i th bc c m ra ; ly l i i by ti, m lng tin cm ln nhau cng bn mi. V vic yu thng dn, th hng nm tha thu, n cu gip nhiu ; v vic ly nhn ti th lin nm m khoa, ng kn chn kh rng. Trong vic nng th khi cu ma, khi o nng trc thi tri m khng tri o tri, thng vic hnh th xt s n hon vng tn((2) Khi xt n v ma thu, dng danh sch cc ti nhn b x t ln vua xt, tn no nn em hnh hnh, th vua vng tn ra. Hon vng tn, tc l hon li ma thu nm sau s xt li.2) c hiu sinh thm khp lng dn chng. Ni vn gio th thi vn cc tp, li vn ng ch r rng ;

Ni v cng th Chn Lp dp yn, gi theo chc cng knh cn. Trong khong 7 nm, sm chiu lo ngh, thng nh mt ngy ng m. Cn Khn thi th rt ln. Khin cho c ln thn minh r rng, n su thm khp. S dn thm ln hng trm vn, im lnh ng mi phn mi. Trong th Nam Bc hai k, u c yn thnh, ngoi th Thu, Ho hai nc, cng n chu theo. Sng t cng nghip ca ngi trc cha cht lu ; nhiu m lit cho ngi sau r rt theo mi. Phm chnh tt php hay ca vng i trc, n Hong kho ta mi cng lm cho tinh t r rng, nhng cng ln mu song ca lit thnh nc nh, n hong kho ta ni cng chng t noi theo kho gii. R rng thay ! ln lao thay ! thc kh m tn xng danh hiu. Cn nh lo tnh su xa, d lm mu k cho x tc n ni n chn, th khi ta k ngc, ni ra mnh lnh cui cng, chu vo t di chiu, dy khuyn cn k, khng vic g l khng rt chu ch m trong khi truyn trao, li cng nhn ri yn n k cng m quang minh, chnh i nh th !.

R rng bt thnh, du tay vit hy cn ; thm thm tri xanh, mun vin ku khng kp. Than i, au thng thay ! Ta l ngi tui cn th tr, knh chu c nghip ln lao, rt ngh lng hiu lm cho cha m r rng, khng g ln bng truy tn danh hiu ; m ngha son t tn hiu tt p, cn phi theo cng lun mi ngi.

Hong kho ta cng c thnh thn thnh tt nh th. Nay knh theo in c dng miu hiu l Hin t. cho trn v vang cc tin t, di t bo ngi i sau, v vic nn bn dng tn thu tn hiu, chun cho ph Tn nhn truyn hp cc hong thn, hi ng cc quan vn v i thn v b, vin, qun, cc, u chun cho d bn, cn nn xt k in l, tham chun c kim, ct cho n rt tho ng.

Ta em thu hiu y xin mnh lnh n Nam Giao, nh Thi miu v knh dng ln trc bn th, ng hu gii t c cht lng thnh khng b bn m di yn c lng t m ca thn tin vy.

Cc quan hi ng son t, n y tu xin knh dng tn thu tt p l : Thiu thin Long vn, Ch thin Thun hiu, Khoan minh Du on, Vn tr V cng, Thnh trit Chng hong , miu hiu l Hin t, vua y theo. Bn em sch vng, n vng dng tn thu. Li trong sch vng rng : Thn nghe : thnh minh vng i xa cng cao c ln, tt c tn hiu rc r, xng h tt p, tin dng n tri, chp ghi vo sch, t bo mi lu di l in l rt ln vy.

Knh ngh : Hong kho i hnh hong b h. Vic lm hp vi Tri t, o ln noi theo t tin ; c hong thin yu mn, gp vn thi hanh thng. Sng t c mnh, i mi cho dn, ni sng tt cng thnh hc ; tn knh b thn, hng t thng , hiu knh thng n thn minh. V yu thng nhn dn, th ban Phc gia n, c 160 iu khon ; v cn thn vic hnh, th tha li x ti, cho 73.000 dn inh.

Vic k li, tnh ca dn, soi xt ht vic nh nht, mu ngoi bin, k ca nc thi th u c hp nhau ! Mun phng cng vic sa sang. Lo tnh u chu o ; dn cng thu. Tm quyn((1) 8 quyn l : quyn cho tc, quyn cho lc, quyn cho, quyn xp t, quyn sng, quyn cp ly, quyn b v quyn git. (Xem Chu L, thin quan i t).1) khuyn rn t r, ly ngha ngn nga. Th th m u cho mun i sau, vn th gip t su kinh sch((2) 6 Kinh : Thi, Th, Dch, L, Nhc, Xun Thu.2).

Rng ng khoa c, thc hin ngi ti gii, sa sang l nhc t im cuc thi bnh, vic chnh tr trong nc tng, cng nh dp bn ngoi cng mnh. Ni gc ni cng c yn tnh, ni b bin cng u lng yn. Ngnh v phng Nam m gic Xim trn i m, nh sang pha Ty m nc Lp dng l cng. Sng Ngn ra o gip sng ng, ghi cng lao. Tr nh, cng nu, n su dy, c thm khp, r rng thay ! rng ln thay ! Rt cuc phi m rt tt p vy.

n nh, kn o suy ngh nghim knh xt minh ; khi hm vng cha t bi bnh nh vua ((1) Ngy xa Thnh vng nh Chu b m, Chu cng bi bnh ca Thnh vng c tt v lm t khn xin ly mnh thay cho Thnh vng, t khn y vo trong hm chng dy vng.1), vn c gng n mi cng vic, lc k ngc ni ra mnh lnh sau rt cn chm ch m bo ngi sau. Cn v ngun tnh mng ca Tri, ngi k lu di ca Nh nc, li c yn tng tnh nh, chnh i quang minh, n nh th, nu khng phi l bc nghin cu su xa ca thin h, th ai c th d vo y c. Tt p lm thay ! Cng Tri cng ln, tr vn bui u, cn bn iu rt phi, th theo lng trn hiu. Ly lng rng m tr dn, em tr sng xt vic, ly tr tu lm vic, ly quyt on thnh cng. Li vn hay c th dc t ngang tri, cng v gii lm cho yn dn ho chng. Duy c bc thnh mi nn ti gii, ch c bc trit lm ra khun mu. c thnh cng ln lm thay... Tri rng ln khng th no danh hiu c, ch trng sng Vn Hn ((2) Vn Hn : tc sng Ngn H.2) l vn chng, thnh nhn c ln thc kh m hnh dung ni, ch thy r rng c vn chng. Thc l thnh nhn bt chc Tri lm khun php cho mun i. Ph trng khn ht, cm m sao cng ! Khen c tn danh, knh theo thng in. Knh chn ngy tt, xin mnh lnh n Nam Giao, nh Thi miu, thn em ph Tn nhn v cc quan vn v knh em sch vng dng tn thu l : Thiu thin Long vn, Ch thin Thun hiu, Khoan minh Du on, Vn tr V cng, Thnh trit Chng hong , miu hiu l Hin t.

Ci xin :

Sng soi thu n, Phc r rng ; nhn ly tn hay, lu cho nhiu Phc. Gip cho c nghip nc nh bn vng lu di hng c mun nm. (Trong ngc sch th vit l knh dng ngc sch). Sau ngy lm l mt ngy, xung chiu ban n gm c 19 iu :

- Hong thn cng, quc cng, qun cng, v trong Kinh, ngoi cc tnh, quan vn t t phm, v t tam phm tr ln, di tn hiu khng chua l ging cp, th u thng gia cho mt cp.

- Trong Kinh, ngoi cc tnh, vn t ng phm, v t t phm tr xung u thng cho mt thng lng tin.

- Hong thn cha phong tc cng, i mn 3 nm chun giao ph Tn nhn hi ng vi L b bn tu, xin Ch sch phong.

- Tn tht vin nhn, nu c ngi no vn hc gii giang, ti ngh hn ngi, th khng k l lm quan hay cha, u do ph Tn nhn st hch ri lm bn dng tu, lng cho ct dng.

- Lng tm ca vng cc i do quan a phng khm xt, nu c nt khuyt lit th cho thu dn sa cha cho hon chnh ; nhng nghim cm nhng dn s ti khng c xm phm v n kim ci, t ra o u hu.

- Cc t ng lng tm Kinh, u sai quan n t mt tun.

- Nhng thn k trong ton quc c phong tng, chun cho cc quan a phng chiu theo in l c khai s tch, lm danh sch tu ln ch Ch cho phong tng. Cn v no cha c phong tng, m xc h l chnh thn, c s tch r rng, hoc c sc c, cng chun cho do quan a phng xt r k khai thnh danh sch dng ln, do b xt bn, lm bn tu ln, lng cho phong tng.

- Nhng quan vin trong Kinh, ngoi cc tnh, nhn vic cng b lm li c ging cp, cch lu, th ngi no phi ging 4 cp tr ln, i lm ging 3 cp ; ngi no phi ging 3 cp, i lm ging 2 cp ; ngi no phi ging 2 cp, i lm ging 1 cp ; ngi no phi ging 1 cp cho c khai phc c. Ngi no b cch lu, i lm ging 4 cp, vn c lu li lm chc vic.

- Gia Miu ngoi trang thuc huyn Tng Sn l Thang mc p((1) Thang mc p : ch t ca nh vua tm gi.1), gia n thng tin 1.000 quan.

- Nhng thu l tin thc v dn inh rung t huyn Tng Sn, tr ra s sang nm nn thu bao nhiu, c n chiu u khoan tha cho th khng k, nay chun cho em thu l tin thc v rung t dn inh ca huyn y thuc 2 nm T c th 2, th 3 phi np l bao nhiu, v t nm T c th nht n nm th 3, ht thy cc sai dch u cho min c.

- Cc a phng c nhng ngi hiu t, thun tn, ngha phu, tit ph, th cc thng ty y hi xt cho k cng, em vic tu ln, giao b xt tu, ch Ch nu khen.

- Ba tnh Thanh Ho, Ngh An, H Tnh gn y gp phi bo lt, la rung tn hi, dn gian c phn qun bch, v s tin thc ca 3 huyn y nn thu vo v ng nm nay, tr ra nhng ni hin c phn s v tn hi, th i khm xt xong knh ln c d tha gim th khng k, cn x no phi np l bao nhiu, u gia n hon li n ma h nm T c th nht s np, dn b au kh c ti tnh li.

- H Ni, Ninh Bnh, Nam nh, Hng Yn, Hi Dng 5 tnh, gn y nhn b nc lt tn hi, quan cc tnh y tu xin cu cha, tr ra tnh Nam nh, cc x thn no hin khng b tn hi th thc t phi np thc sc [bng thc] v 17 huyn thuc tnh Hi Dng b tai nn hi nh l : Cm Ging, Thanh Min, Vnh Li, Vnh Bo, Gia Lc, T K, Ch Linh, Thanh Lm, Thanh H, Tin Minh, Nghi Dng, An Dng, Kim Thnh, An Lo, Gip Sn, ng Triu, Thu ng, nn thu mt thnh bng thc tht, th lp tc chiu thu, th khng k, cn cc x thn cc huyn thuc cc ht b tai nn th s thc go phi np v v ma nm nay v v chim sang nm s phi np v s cn thiu li l bao nhiu, chun cho dn chiu theo gi go k thng 10 m chit np thay bng tin ri, nay gia n cho cc ht y, nhng s thc go phi np m trc chun cho dn chit np y, u hon n v chim nm T c th nht mi s em np thc sc. n k y nu c xin chit np bng tin cng cho chiu theo gi go thng 10 nm nay chit np bng tin, cho dn c tin. Li mt tnh H Ni, trc b v , sau gp nhiu ln ma lt, dn gian c phn qun bch, tnh thn y xt nghim tu xin. Vy s tin thu v ng nm nay v v h sang nm s lu khim phi theo l bao nhiu, cng cho hon n v h sang nm hy thu, cho dn cp bch.

- n nm T c th nht l nm Mu Thn, 10 tnh ht l Bnh nh, Ph Yn, Khnh Ho, Bnh Thun, Gia nh, Bin Ho, Vnh Long, nh Tng, An Giang, H Tin, theo l n k duyt inh tuyn binh, nay cho nh ch mt ln. Nhng do cc tnh vin y chuyn sc cho cc ph huyn tng, l trong ht bit : phm nhn dn ai l ngi gi yu bnh tt nn c em vo hng y((1) em vo hng : tc l ngi n tui em vo hng inh trng, ngi gi em vo hng lo nhiu v.v...1) th cho lm n bm xin em vo hng [gi yu tt bnh] v ngi mi v, mi n tui, cng u theo s thc m tc khai vo s khng c n giu. Theo m lm, khi vic xong th em nhn s trong c ht, ngi em vo hng v ngi tc u cng l bao nhiu, lm thnh danh sch thng quy do b tra xt lu chiu.

- V nm T c th nht, cc tnh Nam K v t H Tnh tr ra ngoi bc, cc thu l ca quan, bn u chun cho tha np mt nm. Cn v ma ng nm nay nn cho lnh trng v i phi ngi ngi thu, th chun cho nh ch.

- T cui thng 12 nm Thiu Tr th 6 tr v trc, nhng dn Thanh, Nng, Mn, Th cc a phng, hin cn thiu l thu, tr ra ph Cam L Qung Tr, ph Trn Man Thanh Ho, v 4 huyn Trn Ninh, Trn nh, Trn Tnh, Trn Bin cng l hai huyn Cam Mn, Cam Ct mi thuc v ph c Th H Tnh nhng th dn, lu khim thu l bao nhiu, c n chiu, u cho min th khng k, cn nhng lng Minh Hng cc ht, ngi nc Thanh, ngi Nng, dn Mn, dn Th, thuc h, khch h, hin thiu li bc tin thu l bao nhiu, chun cho b H lm danh sch tu ln ch Ch lng cho tha hoc gim.

- T cui thng 12 nm Thiu Tr th 5 tr v trc, thu cc m vng bc v st luyn, hin cn thiu li bao nhiu, chun cho b H lm danh sch tu ln, ch Ch lng cho tha hoc gim.

- T ngy 26 thng 11 nm Thiu Tr th 7 tr v trc, phm cc t phm ti x t v ngi can phm cn b giam gi, tr ra nhng ngi no ghi vo danh sch xt x ma thu nm nay v giao cho nh thn xt bn th khng k, cn th chun cho ty Tam php hi ng cu xt ti trng n c cho r rng, chm chc bn tu, ch Ch khoan gim.

- T ngy 26 thng 11 nm Thiu Tr th 7 tr v trc, phm cc ti phm can n trn i, khng k l th phm hay tng phm, c k no bit hi ti quay tr v, th cho ra th cc quan a phng, hn trong 6 thng tr li, nhng do cc thng ty cc a phng y em ht ti trng tn tui qu qun ca cc tn y lm danh sch ln, do b lm bn tu ln i Ch cho khoan gim.

Ng s l bn Trn Vn , V Tr by tu. Cho rng : t trc ti nay, ngy l ngy chn, cc nha 6 b u phi sm chiu vo t v trc hu, trong khi lm vic, s c chm tr. Xin cho ngy l th cho vi cc quan vo hi, ngy chn th theo l thuc vin vo ng trc, n quan chun cho nha lm vic, th cc cng vic mi c th nhanh chng c. Li ni : gip ch tinh thn tr tu cho ngi, khng g bng sch v. Xin c ngy chn cho vi cc ph chnh i thn v cc n quan b, vin, ai l ngi hc hnh kh gii, ngha l rng khp, th cho vo cng ging ngha kinh sch v bn ng li chnh tr. Nhn m bn lun n vic hay d ca i xa i nay, v xem xt n s u n ca dn tnh. Nh th th thnh hc ngy tin khng cng vy. Vua khen phi, thng cho mi ngi mt tm la.

Qu Mo (ngy 27), l ngy thnh n ca Dao Cung. Vua mc o l phc lm l (ngy thng 9 knh gp ngy quc tang i l, chun cho t thng y n thng 9 sang nm, do ph Tn nhn ngh phi cho cc thn phin((1) Thn phin : tc l anh em ch bc vi vua, c phong lm phin vng ph ring.1), cc tc cng vng chiu l tit knh ti Dao Cung lm l. Duy c ngy n ny v ngy mng 3 tt chnh n sang nm, th hong thng n lm l. Cn nh l i, tiu tng((2) i tng : l gi ht ; tiu tng : l gi u.2), l m((3) L sau l i tng 3 thng, b ht tang.3) v l thng ph((4) L dng thn ch ln th Thi miu.4), s chun nh sau.

Thng 12, ngy mng 1 ban ra ngy sc [tc l ban lch] (tham chiu in l nm Minh Mnh th nht v nm Thiu Tr th 2 lm l, l n tin ngy mng 1 y vng hon n ngy mng 2).

Ph lnh binh An Giang l H c T tun sc th v cc hng thng cho vua nc Cao Min l X Ong Giun v qun cha Ngc Vn - (n in v l ng quang nc Thu X, nc Ho X cng c nh th).

Ngy Tn Hi, lm l i co yt cc lng. (L c khm phi lm l thay). Vua cho l bui mi ln ngi, bt u ng loan gi, thn n co yt lng Thin Th, lng Thin Th hu lng, lng Thu Thnh, lng Trng C. Li n yt co Hiu lng, lng C Thnh, lng Hiu ng((1) Lng Thin Th : tc lng Th t Cao hong (Gia Long).

Lng Thin Th hu lng : tc lng Thun Thin Cao hong hu.

Lng Thu Thnh : tc lng Hiu Khang hong hu.

Lng Trng C : tc lng Thi t Gia d hong .

Hiu lng : tc lng Thnh t Nhn hong (Minh Mnh).

Lng C Thnh: tc lng Hng t Hiu Khang hong .

Lng Hiu ng : tc lng T Thin Nhn hong hu.1). Lm l xong, loan gi tr v, thng cho nhng ngi theo hu v qun lnh u c th khc nhau. V cn trong khong 27 thng quc tang, nn cc dn x 2 ven ng u c min phi t hng n khi n, khi tin.

Hong thn, ph Tn nhn v cc quan vn v trong ngoi xin tn tn hong mu. Vua em vic y tu ln, hong mu inh ninh khng cho, truyn lnh hy nh vic y. (V l linh cu ca i hnh hong cn qun, ng lc bun thng). V bo rng : hong nn lo v vic ni ch theo vic ca tin vng ; cc thn hun, nguyn lo nn ht lng gip rp, n mi ly hnh Phc nc thi dn yn, ch th l vui thi. Vua khng dm tri li truyn bo bn em ca hong mu truyn d, phi i thng s hay. Cho Hnh b Hu tham tri l Bi Qu (nguyn l Bi Ngc Qu, n y i lm Bi Qu) sung lm Chnh s sang nc Thanh, L b Hu th lang l Vng Hu Quang, Quang lc t khanh (nguyn sung S qun Ton tu) l Nguyn Du lm Ph s, i sang bo co vic quc tang. Ri sai phi quc th giao c cho s b y sang, khn xin sai s n kinh , c hnh l ln v vic bang giao. l theo li Nguyn ng Giai, Tn Tht Bt tu xin vy. (Nguyn ng Giai tp tu rng : nc ta t nh L tr v trc, quc hiu gi l An Nam, ng Thng Long, cho nn l bang giao ca cc triu, u thi hnh y c. l chnh l, Lit thnh hong ta dng m ci Vim Bang, nguyn cng vi nc An Nam ring lm mt nc. Th t Cao hong ta, ci b thng nht, ng Ph Xun. Bui u trong nc dp yn, thng hiu sang nh Thanh, trc ht ci chnh quc hiu, gi l nc Vit Nam, p u mi, khng cn nh inh, L, Trn, L c na. Thng Long nh L lm ng , ngy nay l mt tnh thnh, vic khc th khc, ngi Thanh sao c gi ch y n nh lm ni bang giao. Hung chi, Kinh s l ni cn bn trng a, nghn dm tun du, khng khi khng lo v s xy ra bt ng. Ln ny vic bang giao xin pht th cho s b i, ct khn xin s nc Thanh v Kinh lm l l tin. Tn Tht Bt cng ni tu nh th.

Vua cho vic ny quan h n bang giao l vic rt ln, li thuc bui u, v tt nc Thanh nghe. Xung chiu cho nh thn v cc quan a phng c vua im chm son hi ng duyt ngh lm bn tu ln, th u cho l : lm l Kinh s, ta c li v cng. So snh vi s th, cng c th lm c. V hi hp o xim. Tt phi ti kinh ca mnh l l ca i xa. Ly th m ni i vi l phi cng thun. M nc Thanh cng vi bn triu ta t trc n gi, vic giao t khng cht nghi ng ngn tr, nay nu li l cho kho, ly thnh thc m cm ngi, chc nc Thanh cng c l tt phi theo. Xin cho L thn son sa quc th, pht giao s b t, yu cu s thn nh Thanh thng mt ng ti Kinh, c hnh l ln. Li d ngh nhng li vn p, giao c cho s b em i theo m lm, cn sao cho li ni thc hin c, th mi c th trng ni cn bn m phin ph, th li to lm, vua y theo).

Khi , ph Ni v ly n hng giao cho s b sang nc Thanh, nhn tin tm mua hng ho nc Thanh. Trong k khai nhng ngc, chi, c, s v cc chi qu l na.

- Khoa o l Danh Thip tu ni : Hong thng ta, chnh mi trong sng, mi vic b xa x theo kim c. Nay ng trong nh tang, mc, dng trong cung u theo trng mc cht phc. Hung chi s thn i bo tin quc tang, m li hi mua cc chi qu l, th khng phi l t ra kim c vy. Cc hng k mua y xin nh ch. Vua khen v nghe li tu.

Th Cng b T tham tri l Trng Quc Dng dng phong th dn kn by ni 5 vic :

1. Sn tiu dng (Ni : b xa x theo kim c th vic rt d, m cng hiu rt rng. Th t Cao hong ta thng nht b ci, c c thin h, m quy ch lm cung in khng a chm v ; nhng l b in Phng Tin, in Minh Thnh dng ci l hng tay xch bng ng, u l v thin h m tic ca vy. Hong thng ta tnh thanh tnh n gin, t a mun. Khi mi ln ngi sai nh nhng vic phi i bin v t mua hng ; v cng vic i tun ng min Bc, cn theo gim bt. Mi ngi nghe thy khng ai l khng vui v c v, tng thy c ho nu. Xt ra, chu ngc chi p, cng nn rung b. Xin sc xung cho quan c chc trch bit, phm chu ngc khng phi dng thu o chu o t, hay dng vo vic in l, th khng c tin trnh. Ht thy cng vic sa cha, ch cn bn chc mc mc, khng c trang sc lng ly, th k xo nnh khng th nhm rnh vo u c m tin tiu cng khng n ni ph hoi. T nhin thu kho cng dch nh i, vic i mua hng bin ngoi c th vnh vin b bt c, th i sng ca dn c di do m ci gc ca nc s bn vng vy).

2. Thng vic hnh ngc. (Ni : triu nh dng php, phm nhng iu ngn k gian rn k c, rt r v y . n s x li tha ti : nh bn n cp cha tng vo nh ly ca, v k no mi mt ln lm tng phm, s tang vt khng my, l c tu tng n tu xin ; cng l n trm cp n nhn mng, ti danh thnh, phn nhiu c hon hay gim, khng mt vic g l khng chu o. Duy quan c trch nhim xt x n, nh cc n nhn mng, n trm cp, tnh c th x nh, th bit vin l tu xin, n nh gp cc ti phm tm thng, th mun trnh ting l khoan tng, phn nhiu em ti nh lm ti nng. Nu lut khng th lm nng c, th vin dn n x trc hoc thm vo ch gia ng [gia mc ln] buc ti. Nh th khng phi l th theo chu ch v vic sng c thn hnh ca ngi trn. Xin sc xung cho cc nha xt x hnh ngc trong ngoi bit : tr ra cc vic vu co phn to cng l vng c minh Ch nghim ngh, gia ln mc nng, th khng k, cn ht thy cc vic n tra xt, u phi y theo ch trong lut, khng c thin tin dng ch gia ng. Vic no trong lut c iu ni r rng, khng c vin dn n x trc m ph hi vo m x nng hn. Li nhng n l nn gia ng, tr ra n vu co chiu theo lut c th theo th bc gia ln dn, cn nhng n nghim ngh, cng xin ti pht trng th ch gia thm s trng, ti th ch gia thm nm , khng nn gia ti trng ln ti , gia ti ln ti lu. Ng hu trong khi tha hnh c th nm vng m lm theo, quan c trch nhim khng dm t dng ch x nng, m mi ngi cng d lnh ti vy).

3. Chn lc trong ngch quan li. (Ni : t quan dng lm vic, tt phi c ngi gii, th sau trong hng quan mi khi b thiu chc v. Triu nh dng t y , t quan dn dn nhiu thm, m gn y nhng ngi hiu s, hoc c xin phn chia ph huyn, t thm quan li, vin s nhiu, khng khi sinh ra tn nhiu n hi. Cc nhn vin ph huyn ngi no do vn hc xut thn, mi khi c suy c phn nhiu gi cht nhng ni yu khuyt, th binh lng n kin nhiu, kh c k chuyn thng c. M d c ct nhc ln, th duy c bn li in xut thn lm vic lu ngy m thi. K ra, dng ngi khng hn ch v mt mt no nhng m k hay ngi d c cht no ln ln, th ngi s chn nn. Hung chi ngy nay nhn ti cha dng, chng thiu ngi, chc v cng nn thn trng. Xin sc cho trong ngoi cc t lnh, cc nha mn v quan li cc ph huyn, hoc c ngi no t xt ti nng tr thc khng , xin cho rt lui, m xt ra khng khim thiu tin lng, can lin n kin, u cho c theo mun. Nu c k no hn ty tin, cam lng bm ly a v, th do thng ty xt tu cho thi v, khuyn khch ngi yn lng rt lui v trng rn k tham lam bn cnh. Quan thng ty cc a phng u nn xt k nhng ph huyn trong ht, ni no inh in s t, c th dn li c th dn li, thuc vin d tha c th bt c th bt i, rt b bn n hi. n nh cc quan trong triu nh, quan to cc a phng, ngi gian t, ngi chnh trc, ngi hay ngi d nh vua soi xt bit c, nh c ai l m, b i, nhng tp th xin cho gii chc lui v, chnh li phng php trong hng quan. Li xin lng khoan cho l cc ph huyn phi gi lu li, cho ngi c t b ht ti, ng hu con ng vo lm quan c trong sch, m k lm quan khng ai khng dm lm trn chc v vy).

4. Bt vn th : (Ni : chnh tr qu c mc thng thng, giy t cn c th l ct yu. Nu giy t nhiu, khng c khng thm li vin ngi lm vic. Khong nm Minh Mnh vng Ch chun cho b thn : phm cc giy t chm chc bn gim bt, thc l mun b phin rm m dng ct yu. Gn y quan c trch nhim qu cu n v s nh nht nn giy t ngy cng b bn, khin cho nha mn ln nh, chm chm vo vic s sch giy t, cn ri u m ngh n chnh th khc na. Xin t r li php c, sc xung cc nha mn, phm vic c quan h n nha mn no, th ht thy giy t, nn chm chc bn ngh, giy t g c th bt c th bt i, ng hu trong khi lm vic, khng n ni ngy cng b bn m vin nhn tha cng c th ln lt bt dn i).

5. Sa li thi quen ca nhn s. (Ni : vn chng quan h vn i. Nhn s hc tp, tt phi say m v nhn ngha o c, ri sau mi pht ra lm vn chng, ln th c th sa nc gip dn, nh th c th sa mnh cha tc, mi l thc dng. i xa ly nhn s phi gm vn v hnh. Ngi nh ng mi dng th ph. Nhng th lc nh ng hng thnh th kh cch hng hn, kp n lc cui nh ng mi dn dn thnh ra khinh bc. l vn th bin i vy. Cc hc tr i nay, phn nhiu khng su tm ngha l, xt xem vic trc, li bo l chnh vn ca kinh s, nhng ngi s hc phi c, th cho l thin cn, ch xem tiu thuyt. Lm lt cu c lm vn, m vn th ly nnh nt lm hay, li vn th ly nhiu lm gii. Gi l li tt trong ngh thi . Hi v ngha l trong kinh sch, thng thng ni khng chy. Quan trng ra u bi, cn nhc bi vn li khng chuyn ch n chnh ngha ca kinh truyn. S rng vn th cng mng manh v kh cng kiu bc, tch ri vi li dy v thng hot n hu cng xa d th vnh vt g ng ht vt y, ni nnh m tai, th c ch g cho vic. Xin sc xung : khoa c thi hc tr, chuyn dng nhng vn v ngha l, cn thi quen dng tiu thuyt, li l ph bc khng c ly phim, th ngi thy truyn dy, hc tr tp c, khng ai l khng chm theo ngha l, thi quen ca s phu c sa li th kh hn hu c th li tr li, m k duy tr cho nhn tm phong tc cng ni ).

Li ni : tin ca sc lc ca dn gian km trc n 5 - 6 phn 10, m bn quan coi gi a phng, phn nhiu ch h trng ting ho, hi dn s th ni l tng gia, hi la rung th ni l phong thu, mun khoe m ci ting dn tng, la c ma, gi l t cht lng v c v dn. Gn y trong thng trng ng [thng 11 m lch] m vng, mng nhiu ln mc ra, s l kh m kh dng, hoc cha iu ho, c l cc quan trm ty cha bit tuyn dng c ca nh vua, tnh dn cn b lp nghn, cho nn trn phm n kh thi ho. Xin sc cho trm ty, bt rt phin vn, rn iu h, cn iu thc, gim cng dch, nh thu kho, th rng ti lc cho binh dn, ly vic c kt lng ngi lm gc. Lng ngi vui p th kh ho ng theo, hn lt, tai bin tt dch khng t u m sinh ra c vy.

Vua d nh thn xt bn Phc tu thi hnh.

Trc y, H b Hu th lang sung bin Ni cc l Nguyn Cu Trng em theo cc ngi nghin cu a l, xem chn mt ngi t tt lm sn lng. Ri sau Cu Trng tu chn c mt ngi t tt chn ni x C Chnh. Vua nhn i thm yt cc lng, xa gi n xem k li, thy sn chu li, nc vng quanh, th cch tn nghim ; li mt trc bn t tip gn vi lng Hiu ng, vua cng hp ch t y. n y bn thng cho Cu Trng gia 1 cp v mt ng tin Phi Long bng vng hng ln. Nhng ngi phi vin i theo, thng cho k lc v ngn tin c th bc khc nhau.

Gip T (ngy 19) ngy k in Phng Tin((1) in Phng Tin : th t Th t Cao hong tr xung.1), vua thn n lm l.

nh l Hp hng (nm Thiu Tr th 5 i nh li, hng nm thng ly ngy 22 thng y lm l).

Mi chun cho dng n : Hin Lng ( th cc b ti gip tr) v n Trung Ngha ( th cc b ti cht v vic ngha), hai n. (Trc y vng thnh d, do b L tra cu in l, bn k dng lm. n y b y bn, chun cho dng n bn b ng nam sng Hng. (Sau b Cng khm bo l ch y cht hp, chun cho i li dng bn t cha Thin M). V iu l cng t, th dng 2 thng trng v ma xun v ma thu, ng k t miu cng thn, cng ngy y, sai quan n t. Nhng s giao cho nh thn bn, em nhng ngi c th n y khai tn ch Ch).

B L tu : 2 kho ma h ma ng trong Kinh ngoi cc tnh nm nay s ly so hn nm [Thiu Tr] th 6 c 1,208 tn.

Sai Mai Cng Ngn ly hm Chng v (nguyn th Tng c Nam - Ngi m ngh ht hn) quyn Chng Hu dc dinh V lm.

B Hnh xt li n kin ca cc nha ri dng ln. Vua phn nhiu sa nh li, khoan gim cho.

Li t chc c hc Ph Yn. (c hc tnh y v nm Minh Mnh th 4 t, ri sau li bt i).

Qu Du (ngy 28), ngy k in Hiu T((1) in Hiu t : th Thnh t Nhn hong v Nhn hong hu.1) vua thn hnh n lm l.

Tit lp xun, sai chm chc l c lm l nghinh xun. (Na m 30, chun theo l ly gi thn ngy mng mt thng ging nm mi s lm l nghinh xun v tin xun. Li l gp c quc tang th trong 27 thng l nghinh xun tin xun nn dng l phc. Tit y gp ngy Nguyn n vn theo l ct dng triu phc).

chnh bin

t k - Quyn ii

thc lc v dc tng anh hong

Mu Thn, T c nm th nht [1848] (Thanh, o Quang nm th 28). Ma xun, thng ging, tit Nguyn n, Bnh Ng, l ngy mng mt. Vua mc o ct phc, thn n cung hong mu, knh dng vng (100 lng), bc (1.000 lng) biu tu lm l ngi nh, lm l xong, vua ng in Vn Minh, thn phin trm quan u mc o p theo ln lt vo lm l 5 ly.

Ngy inh Mi, vua mc o l phc, thn n in Long An((1) in Long An : in quan ti i hnh hong (Thiu Tr).1), lm l tt Nguyn n, cc thn phin cc quan u mc o l phc theo ly.

Ngy Mu Thn, vua li mc o l phc thn n Dao Cung lm l. Cc thn phin, hong thn, cng hong thn, vn t t phm n quan, v t tam phm tr ln, cng u mc l phc theo vo ly. Nhng cuc chu, mng, ban yn, ni ting nhc u cho nh c, duy c ban thng cho thn phin, hong thn, trm quan v n in gia cp cho cc lnh trm, lnh gin binh u nh l.

Ngy Nhm T, sa lm tn lng ni Thun o. Sai V Vn Gii sung chc ng l (c 10 ngy mt ln, chiu xt cng vic hin lm tu ln. ng a quan ti di t u y theo quy ch ca Hiu Lng, cc s tm [n th lng] in, nh, vin u y theo quy ch lng Thin M m tu theo a th chm chc liu lm).

Cho : Tng c Sn - Hng - Tuyn l Nguyn ng Giai thng th Hip bin i hc s, vn gi nguyn chc c ; Tng c Bnh - Ph l Ngu Khc Tun, Tun ph H Tnh l Nguyn c Chnh, Tun ph Lng - Bnh l Trn Ngc Lm, Li b Hu tham tri l Phm Th Trung, H b Hu tham tri l Nguyn Trch (Nguyn Quc Cm). Hnh b T tham tri l Trng Vn Uyn, Cng b T tham tri l Trng Quc Dng u l th hm, nay chun cho thc th.

Ngy Qu Su, lm l Xun hng, sai cc hong thn tc cng chia nhau n cc miu in v Dao Cung t thay. Vua thn n bn th tin lm l. (Chun cho theo nh nghi tit l n in, l nm Thiu Tr, duy thm c c tht qu phm).

Ngy Bnh Thn, sai t thn c (theo l u xun th t). Cung tin vo cung hong mu mt vn quan tin. (y l l u xun hng nm cung tin. Khi y cha dng cung mi, hong thn tc cng vng mnh dng biu tin nh Duyt Th nm th hai cng th).

Khi cc quan dng th ni vic, phn nhiu hay dng tp dn kn. Co thn l bn Nguyn B Nghi tu ni : Chng ti nghe : hi vic chnh tr trong triu bn gim pha khng th gieo rc vo khe h no c. Bi v vic thin h khng phi vic bn ring ca mt nh, cho nn bc qun thng hi bn chnh s, nn bn ngay gia triu nh, khng nn bn lc yt kin ring, ngn bn ni gim. Th m cc quan ni vic, khng quan h n binh mu quc k m ng ni vic g u dng tp dn kn, e khng phi l. Tuy ln ny cc quan tu ni hoc dng b iu nn iu chng, hoc cng vic nn thm nn bt, kin phi tri, gin hoc c ch khng ging nhau, nhng xt v tm lng mun gip ch cho cng vic th cng l mt. D rng vic khng nn mt m mt, dng nh cng khng nn bn n, nhng nu c k no c lng bt trc, v n on lc ngy thng mun tr n bo th, mn ting l t by vic c vic hng m ngm lm k kho bi kch tin dn, s tt nhin mn lm tri k gian. Cng mt vic y, ngi qun t dng l chnh nh, m k tiu nhn dng l gian t. Cng nh ci li g trong ng kn, ng so d lm ln ln phi tri, thc khng th coi thng c. Hong thng ta, bt u ni ngi, chnh s bui mi trong sng, xung d cu li ni phi, sn lng thu np, di nh sng Mt Tri, Mt Trng soi xt nhng k hin, gian hay d, khng ai giu c s tht. Bn chng ti tu ni, dng nh cng qu ng. Nhng mi y khi ra, th ci thi co t vic ring ca nhau do ni ln, cha dn ngy ln th t hi khng th ni xit. Xin t nay phm cc quan ni vic g, nu khng phi lo tnh vic qun, quc cng l vic khng th tit l c, th khng nn lm tp dn kn, ngn lp mi t. Vua chun y li tu, cho ghi lm l.

nh vic im duyt qun lnh. (Ly c c quc tang, phi i lm vic nhiu ni).

nh l lng cho cc c nhn v phn pht i lm hu b. (Mi thng cp cho mi vin tin 2 quan, go 2 phng. Ngi no phi i thnh Trn Ty, th cp mi thng tin 3 quan, go 3 phng).

Sai Hnh b Thng th l Phan Thanh Gin bi ngy t n Nam Giao. Vua mi ln ngi, nh thn xin ng chnh in Cn Thnh ngay. Vua cho l ng nh tang, khc t. Bn dng in Hong Phc lm nh tang. Knh cn ly mnh, t ni, phm cc tun tin cng u t ra rt thng knh. Nhng vn thi thng ng ra tin in, vi hi trm quan, bn quyt mi vic. T khi y n gi, nghi l vic tang du nhiu, m phm nhng vic quan trng, khng vic g l khng thn trng nom n. Cn cc chng s trong ngoi u tu vic quyt nh, c khi n na m, cng tt phi ph chun giao ra, khng cht chm ng. My ln ra n li nhiu s rng ri. V th nn xa gn tng mong chnh sch mi, u rt vui lng.

u mc nc Xim l Phi Nh Bch V Sai dn em hn 100 ngi Xim ti ng phong cho X Ong Giun lm vua nc Cao Min. (Nc Cao Min nguyn l t Lc Chn Lp t trc vn l phin bang ca nc ta. n trung gian, phin vng nc y l Nc Ong Chn thng b nc Xim La ln p, chy sang nng nh nc ta. Ta nhn em qun nh tan qun Xim, a Chn v nc. n khi Chn cht, cho con gi l Ngc Vn ni ngi. Ngc Vn khng th coi c vic nc, bn phong Ngc Vn lm qun cha Cao Min, v sai i thn l Trng Minh Ging li trn tr t y. Quan Phin li xin i th quan lm lu quan [quan Kinh b n] nhn t tn nc y l Trn Ty thnh, bn i phong Ngc Vn lm M Lm qun cha. Nm Minh Mnh th 21, ngi Min lm phn cng ngi Xim nng ta nhau, t lm lon. Nm Thiu Tr th 5, sai qun n nh, n nm th 7 mi yn. Khi y em Chn l X Ong Giun em b thuc u hng, lp tc vng n chun cho dng li quc hiu, gi c t ai v nhn dn, phong Ong Giun lm vua nc y, li phong cho Ngc Vn lm qun cha nc y nh trc, cho theo dng chc cng nh c. Nhng v tnh ngi Min hong ht, cn b ngi Xim lm m hoc li chu chc phong ca Xim. Triu nh cng ch rng buc qua thi, nn khng hi n na).

Tng c nh - Bin l Ng Vn Gii cng vi n st s l Nguyn Ba tham hc ln nhau. (Vn Giai s tu hc Ba n ni khinh nhn v thng ng vi Tri ph Tn Bnh l Nguyn B Tu giu cp tha k phm, nhng em ring t s nh th v l Nguyn Cu Duyn t ln. Ba cng em ti nhng t ca Vn Giai tham hc ln nhau). Vua sai gii chc c hai ngi, ri cho th Li b Thng th Nguyn c Hot i th Tng c nh - Bin. Li sai Li b T tham tri l Phm Th Trung sung chc Khm sai i thn i cng vi c Hot hi ng tra xt. Ri sau bn n dng ln, u cho l Vn Giai v Ba u v s trng v vic ring cn by phi cch chc v s dn chu sai dch ; Nguyn B Tu pht trng em i .

Sa trai cung n Nam Giao.

Mi t chc gio th 2 ph Trng Khnh (thuc Lng Sn) v Ho An (thuc Cao Bng) v hun o 2 huyn Bnh Xuyn v Ph Yn (thuc Thi Nguyn).

Cp lng n cho thuyn bun nc Thanh b gi bo. (Thuyn bun ca Phc Kin git vo u ca bin Cn Gi, Gia nh, chun cp cho mi ngi u 1 phng go. T sau tr i phm chun cp lng n cho cc thuyn b nn, u theo l ).

Vua nc Cao Min l X Ong Giun sai s em cc phm vt lm l tin hng l chc mng v l cng hng nm. (Nm y chun cho nhn phm vt v 2 l tin hng v tin cng thi, cn phm vt v l khnh h th cho min, nhng u chun cho hnh l).

Phi thu binh v dinh Thn c i tun Nam Dng v Bc Dng. (Theo l u xun mi nm u phi i).

Ch m Cu long thng thin, i ngc v o v phc ca vua.

Gi lnh Thanh - Ngh mi tnh u mt v v Kinh lm ph cng vic lng. Triu cc quan a phng cc tnh 4 trc k v ngoi v Kinh chu hu. (B chnh Qung Nam - o Tr Ph, n st Qung Ngi - Mai c Thng, n st Qung Tr - L Vn V, B chnh Qung Bnh - Trng ng , B chnh Bnh nh - Trn Vn Thng, n st Ph Yn - Nguyn Hu C, Tun ph Bnh Thun - Nguyn ng Un, Tun ph H Tnh - Nguyn c Chnh, Tng c Thanh Ho - Tn Tht Cung, n st Ninh Bnh - V c Mn, n st H Ni - Nguyn Xun Bng, n st Sn Ty - Nguyn Hu T, B chnh Nam nh - Trn Thin, H c Bc Ninh - Phm Duy Trinh, n st Qung Yn - H Trng Tun, B chnh Tuyn Quang - Nguyn c Hoan, n st Thi Nguyn - V Trng Bnh, n st Cao Bng - Nguyn Hu Tr). u knh chc ngy t Nam Giao.

c bc nh kiu mi. (Hng no nn c in nin hiu th tun theo hiu mi c).

Mi dng nh Vn miu tnh Vnh Long.

Ban sc th v la mu cho nc Thu X v Ho X. Vua nc Thu X l Vnh Lit, k mc nc Ho X (vua nc y cn khuyt cha lp) xin sai s n dng hng v chc mng. Vua y cho.

Thng 2, p thm tng nh trn thnh n Nht, Nh ca bin Qung Nam. (Nguyn tng c cao 2 thc 7 tc, nay xy thm ln cao 4 thc, chn dy 1 trng, mt rng 6 thc, trong xy ni, ngoi xy t ong).

Mi c tin T c thng bo.

c n vng T c thn hn((1) Cc vn bi ca vua lm ra.1) : (mt vung 2 tc dy 3 phn 6 ly, lin c 2 tng v nm hnh rng cao 1 tc 8 phn).

Cp lng n cho thuyn bun nc Thanh b nn gi bo. (Thuyn bun Qung ng git vo u phn bin Qung Bnh, trong c mt ngi Ty dng). Ch thuyn xin np 5 khu sng st Ty dng, c thu nhn ban cho 300 quan tin.

Qun Lo ln sang n cp 2 chu Ba Lan, Mng Bng (thuc Qung Tr), sai Qun v Nguyn Nhun v Tri ph Cam L l L Vn D, chia ng ui nh, chiu d th dn cho u yn nghip.

Ngy Gip Ng, xy huyt tn lng ni Thun o.

c tin vng hiu mi : (Tin Vn th vnh li ; Ng ph, T m, Tam th, Nh nghi, Nht nguyn, Song long, Vn long, Ph th a nam, Phi long, Nht nguyt tinh vn, Vn s nh . Cng 12 hng).

Nu thng nhng ngi dn sng lu 100 tui cc ht. (L nh : nhng dn n ng th 100 tui th cp cho 30 lng bc, vi la u 3 tm, cp bin ngch treo. Ai th thm 10 tui na th gia thng 40 lng bc. Thng ty s ti v cc quan trng ph huyn phi thi thng thm hi. Mi nm sai ngi n nh cp biu ru tht. Ln ny Qung Ngi c Phm Vn Bn, Nam nh c V Vit Khung, H S Vng, Bi Tin Bng, Mai c Mu u th 100 tui ; Ph Yn c Nguyn Vn Nn th 110 tui, trc y khi th 100 tui c khen thng, u chiu theo th m nu thng, di y cng th).

Pht thc kho cho dn ht Nam nh vay. Vua d rng : Rung t tnh ny tt mu, hn c cc ht, nhng v ma thu nm ngoi xy b ma dm, la m b ngp tn hi, chun cho tha min thu l. Nay gi khng cao lm, nhng la ma h chn hy cn chm. Phi nn tnh trc cu cha. Chun cho em ngay thc kho cp cho dn vay, th bt s cn kp ca dn, ri li pht tin go chn cp na.

Ph in Bin (thuc Hng Ho) chiu m dn th khai khn rung, t thnh 7 x l Bnh n, Nng Hit, B Bao, Ba Man, Thu C, Lai Sm, Mnh Gia. Vua cho lm.

Cho 3 huyn Yn Khnh, Yn M, Gia Vin thuc tnh Ninh Bnh vay thc. Khi y thc n ca dn b qun bch, m 3 huyn ny cn hn, nn tnh thn xin cho vay thc).

Tun ph Ninh Bnh l Ng Kim Ln dng mt b i hc din ngha, vua thng cho 1 ng tin vng.

Phi thm binh cc v 1.000 ngi tip tc lm cng vic Sn Lng. (Nguyn trc phi bin binh 7.953 ngi sa lm khng xu, cho nn phi phi thm).

Tnh thn Bnh Thun dng sch khai khn rung t hoang. Vua d bo : phi chm khuyn c khn lm hn na, khin cho y khng cn li b st, i sng cho dn c phong ph.

Sch Th t Cao hong thc lc Chnh bin hon thnh (tc l nht k), quan S qun tu xin khc vn in. Vua y theo. Bn s thn c phn bit bn cng v thng cho c th bc khc nhau.

Sai tnh thn H Ni mua ngc tt ch lm trn khu ((1) Trn khu : th ngc ca Vng gi cm, ly ngha l trn yn 4 phng.1).

Thng 3, tit Thanh minh, vua knh n co yt Hiu lng, lng C Thnh, lng Hiu ng. Khi lm l xong, thng cho cc quan c th bc khc nhau.

Ngy inh Hi, t tri t n Nam Giao. Khi , b L cho l : vua mi ln ngi, xin lm theo nh nghi tit nm Thiu Tr th nht (3 tun dng ru u dng chnh n, sau li chia dng ru cc v th phi bn t, bn hu), vua s nghi tit phin nhiu l c vp ng, khng c nh