1

Concept Kadernota Duurzaamheid Ambtelijk concept

V 30 juni 2015

2

Inhoud

Inleiding ................................................................................................................................................... 4

Wat is duurzaamheid? ............................................................................................................................. 4

People .................................................................................................................................................. 4

Planet ................................................................................................................................................... 4

Profit .................................................................................................................................................... 4

Begripsbepaling. .................................................................................................................................. 5

Urgentie en probleemstelling.................................................................................................................. 5

Opdracht en strategie ............................................................................................................................. 6

Vigerende kaders. .................................................................................................................................... 6

Raadsprogramma en Kadernota ......................................................................................................... 6

Aangenomen moties ........................................................................................................................... 7

Duurzaamheid is een integrale opgave. .............................................................................................. 7

Toekomstvisie Duurzaam Lelystad .......................................................................................................... 8

Hoofddoelstellingen. ............................................................................................................................... 8

Beschikbare middelen. ............................................................................................................................ 8

Financiën gericht inzetten, aanjaagfunctie ......................................................................................... 8

Voorbeeldfunctie gemeente, samenwerken en beperken regeldruk ................................................. 9

Participatie en netwerkontwikkeling .................................................................................................. 9

Rol van de gemeente ............................................................................................................................. 10

Plan van aanpak ..................................................................................................................................... 10

Proces en planning. ............................................................................................................................... 10

Concept uitvoeringsagenda ................................................................................................................... 11

1. Lelystad wil energieneutraal zijn in 2025 (exclusief verkeer)......................................................... 12

1.1 Wind ............................................................................................................................................ 12

1.2 Zon ............................................................................................................................................... 12

1.3 Warmte ........................................................................................................................................ 12

1.4 Smart Grids .................................................................................................................................. 12

1.5 Woningen .................................................................................................................................... 13

1.6 MKB ............................................................................................................................................. 13

1.7 Voorbeeldfunctie gemeente ........................................................................................................ 13

2. Lelystad wil de hoeveelheid afval terugdringen en verspilling van grondstoffen tegengaan......... 14

2.1 Groene groei (circulaire economie en “biobased economy”) ...................................................... 14

2.2 Afvalbeleid ................................................................................................................................... 14

3. Lelystad wil de consumptie van lokaal geteelde (biologische) producten stimuleren. .................. 15

4. Lelystad wil het beheer en de ontwikkeling van de stad zo efficiënt mogelijk doen, verder

verduurzamen en de negatieve milieueffecten te beperken ................................................................ 16

4.1 Openbare verlichting ................................................................................................................... 16

4.2 Onderhoud groenstructuur ......................................................................................................... 16

4.3 Stedelijk Waterbeheer en inzameling en transport van afval- en hemelwater (riolering) ........... 16

4.4 Gebiedsontwikkeling .................................................................................................................... 17

3

4.4.1 Bedrijventerreinen; algemeen kader .................................................................................... 17

4.4.2 Werklocaties; algemeen kader ............................................................................................. 17

4.4.3 Lelystad airport ..................................................................................................................... 17

4.4.4 OMALA .................................................................................................................................. 18

4.4.5 Stadshart ............................................................................................................................... 19

4.4.6 Kust ....................................................................................................................................... 19

4.4.7 Nationaal Park Oostvaardersplassen .................................................................................... 20

4.4.8 Markerwadden ..................................................................................................................... 20

4.4.9 Floriade ................................................................................................................................. 20

5. Lelystad wil de mobiliteit verder verduurzamen ................................................................................ 21

5.1 Verduurzamen concessie Stadsdienst ......................................................................................... 21

5.2. Laadinfrastructuur elektrische auto’s ......................................................................................... 21

5.3. E-fietsen / E-scooters .................................................................................................................. 21

5.6. Verduurzamen gemeentelijk wagenpark .................................................................................... 21

5.7 Mobiliteitsmanagement Larserknoop / Lelystad Airport ............................................................. 21

6. Lelystad wil zich meer profileren als ondernemende stad voor duurzaamheid en innovatie. ....... 22

6.1 Algemeen ..................................................................................................................................... 22

6.2 Onderwijs .................................................................................................................................... 22

6.3. IVN .............................................................................................................................................. 22

4

Inleiding Dit is de concept Kadernota Duurzaamheid van Lelystad die als doel heeft om richting te geven aan

de duurzame ontwikkeling van Lelystad en op basis daarvan het gesprek met de verschillende

partijen aan te gaan. Het is een tussenproduct in een uitgebreid participatieproces. De resultaten van

verschillende inspiratie-avonden (stadstafel gesprekken en stadsadvies (college), gesprek met de stad

(buitenraad) en een inspiratie symposium (wethouder duurzaamheid) met sprekers prof. Zoeteman

(Telos, Universiteit Tilburg), Marjan Minnesma (Urgenda) en Rinske van Noortwijk (Greenwish) zijn

hierin meegenomen. De concept Kadernota vertrekt vanuit de inbreng op deze avonden, aangevuld

met bijdrage van afdelingen uit de eigen organisatie en interviews met een aantal duurzame

netwerkpartners in Lelystad. Einddoel is immers een beleid dat gedragen èn grotendeels uitgevoerd

wordt door de samenleving.

Wat is duurzaamheid? Duurzaamheid is door de jaren heen een containerbegrip geworden. Alles wat te maken heeft met

maatschappelijk verantwoord leven, milieu, ecologie en toekomstgericht denken wordt

tegenwoordig onder duurzaamheid geschaard. Om de breedte van duurzaamheid te benadrukken en

het begrip hanteerbaar te maken, wordt duurzaamheid vaak vertaald in drie dimensies, ook wel de 3

P's genoemd: People (het sociale aspect), Planet (het ecologische aspect) en Profit (het economische

aspect). Hieronder een toelichting op deze 3 P’s.

People Een duurzame samenleving heeft gemeenschapsgevoel nodig, waarin burgers zich betrokken voelen

bij wat er in hun samenleving, in de wereld en met hun medeburgers gebeurt. People zou kunnen

worden vervangen door participatie. Participatie draagt bij aan het gemeenschapsgevoel.

Duurzaamheid betekent ook: kansen voor iedereen en rekening houden met mensen elders. In een

duurzame samenleving doet iedereen mee, wordt niemand buitengesloten en wordt ieders talent

optimaal benut. Een duurzame samenleving kan niet ten koste van anderen gaan, ook niet als dat ver

weg is. Gemeenten kunnen de dimensie ‘People’ invulling geven met burgerparticipatie, sociaal

beleid zoal WMO-beleid en internationale samenwerking.

Planet Centraal staat hier het behoud, de bescherming en het beheer van onze natuurlijke hulpbronnen: de

diversiteit aan plant- en diersoorten, kwaliteit en kwantiteit van water, luchtkwaliteit,

bodemvruchtbaarheid, et cetera. De gemeente kan hier invulling aan geven met klimaat- en

energiebeleid, duurzaam waterbeheer en natuur- en milieubeleid (onder andere het versterken van

de lokale biodiversiteit). Ook de kennis daarover bij inwoners vergroten is een belangrijk onderdeel.

Profit Duurzame economische ontwikkeling gaat over vooruitgang en welvaart. De uitdaging is ervoor te

zorgen dat de vooruitgang van de één niet ten koste gaat van een ander of van toekomstige

generaties. Daarnaast is het zoeken naar economische activiteiten die een bijdrage leveren aan een

duurzame ontwikkeling, zowel in de gemeente als in landen elders in de wereld. Dat vereist een

andere manier van denken; een ondernemer zal in zijn bedrijfsvoering en keuzes voor investeringen

5

altijd de balans opmaken tussen kosten en baten. Een maatschappelijk verantwoord ofwel duurzaam

ondernemer neemt in zijn besluitvorming ook de milieu- en sociale aspecten mee (maatschappelijke

kosten en baten).

Begripsbepaling. Hoe wordt duurzaamheid gedefinieerd? Er zijn diverse definities in omloop. De volgende definitie is

geformuleerd door de World Commission on environment and Development van de Verenigde

Naties in het rapport “Our Common future”: “Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit

op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige generaties om in hun eigen

behoeften te voorzien in gevaar te brengen”

Hoewel deze definitie het begrip duurzaamheid niet meteen hanteerbaar maakt, geeft het wel aan

dat duurzaamheid over meer gaat dan milieu. Voorzien in de behoeften van huidige generaties

betekent bijvoorbeeld ook armoedebestrijding en gelijke rechten voor mannen en vrouwen. Het gaat

er dus om het sociale, ecologische én economische aspect van duurzame ontwikkeling in samenhang

en in evenwicht te brengen. Alleen zo kunnen de huidige generaties (hier en elders in de wereld)

gezond, veilig en in welvaart leven met behoud van de mogelijkheden voor toekomstige generaties1.

Urgentie en probleemstelling De snelle groei van de wereldbevolking leidt mogelijk tot een wereldwijde crisis wegens tekorten aan

voedsel, grondstoffen, energie en water. Ondanks aangescherpte ambities lukt het niet om meer dan

50% van het huishoudelijk afval te hergebruiken. Wereldwijd groeit de belasting van het leefmilieu.

De afspraken die hierover op mondiaal niveau zijn gemaakt staan onder druk.

Lelystad is geen doorsnee stad. Om naar normale Nederlandse verhoudingen en tevens naar de drie

duurzaamheidsdimensies (people, planet en profit) meer in balans te raken (zie Telos-rapport) heeft

Lelystad een stevige ontwikkelopgave. Vanuit onze erkende kernkwaliteiten bouwen we aan de

samenleving en de stad. Gemeente Lelystad wil meer werkgelegenheid realiseren. Daarbij

verplaatsen we ons tussen al onze activiteiten. We realiseren ons dat de effecten van onze

activiteiten op de omgeving niet uitsluitend positief zijn.

De geschetste problemen zijn mondiaal. Vanuit de gemeente kunnen we de wereld niet veranderen.

Behalve de uitvoering van wettelijke taken moet de rol van de gemeente niet worden overschat.

Daar waar mogelijk kunnen we participeren en stimuleren. We kunnen voorlichting geven en een

voorbeeldfunctie vervullen, vooral op het gebied van energiebesparing, energieopwekking,

afvalverwerking en (duurzame) ontwikkeling.

Veel mensen maken zich zorgen over de toekomst en willen niet afwachten. Vanuit de maatschappij

ontstaan veel initiatieven voor een meer duurzame samenleving. De gemeente kan hierbij de

helpende hand toesteken door goed te informeren, de juiste verbindingen te leggen, te bemiddelen

1 De Rijksoverheid schrijft: ‘Duurzaam ontwikkelen betekent het gelijktijdig verbeteren van welzijn, natuur en

economie: people, planet, profit. Het gaat om maatschappelijke ontwikkeling die houdbaar is over de generaties heen en op wereldschaal. Welvaart van de één mag niet ten koste gaan dat de welvaart van de ander.’

6

en eventueel bij te dragen. Op die manier dragen we bij aan bewustwording en stimuleren we

gedragsverandering.

Opdracht en strategie In het raadsprogramma 2014 – 2018 heeft het college de opdracht gekregen om nadrukkelijk aan de

slag te gaan met de onderwerpen duurzaamheid en participatie. In het collegeprogramma is

aangegeven dat het college voor het vrije deel van de NUON reserve2 een integraal Masterplan

Duurzaamheid zal maken, waarbij de raad jaarlijks een uitvoeringsprogramma vaststelt. De raad

heeft hierbij aangegeven dat de gemeente Lelystad een voorbeeldfunctie moet vervullen en ook

nieuwe stappen zal zetten in de duurzame ontwikkeling van de stad. Eén ambitieuze doelstelling

heeft de raad het college daarbij alvast concreet meegegeven: energieneutraal (ex. mobiliteit) in

2025!

We streven naar een samenhangende duurzame ontwikkeling waarbij we vooral inzetten op onze

sterke kant (planet, zie Telosrapport). We kijken per geval of we ook de samenleving en/ of de

economie samenleving kunnen versterken. Vanuit een stevig maatschappelijk fundament en gestoeld

op de praktijk willen we ruimte bieden voor duurzame initiatieven. We werken nauw samen met

bewoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en andere overheden. Onze

middelen gebruiken we als hefboom. We investeren bij voorkeur in bewezen oplossingen, maar

veelbelovende experimenten gaan we niet uit de weg. We gaan de regeldruk beperken.

Vigerende kaders.

Raadsprogramma en Kadernota Raadsprogramma en Kadernota geven een aantal kaders voor het opstellen van het Masterplan

Duurzaamheid. De belangrijkste zijn:

De overheid en zeker de gemeentelijke overheid opereert als partner van haar inwoners. In

Lelystad gaan we naar een participerende samenleving waarin de overheid een belangrijke

participant is.

Duurzaamheid richt zich niet alleen op energieopwekking en –besparing. Nodig is een

bewuste houding die is gericht op zorgvuldig gebruik en hergebruik van materialen en op het

voorkomen van verspilling. De gemeente heeft hierin een voorbeeldfunctie.

We willen in Lelystad een duurzame en milieuvriendelijke leefomgeving in stand houden.

Daarnaast willen we nieuwe stappen zetten in de duurzame ontwikkeling van onze stad. Het

is de intentie om het energieverbruik van alle huishoudens, bedrijven en instellingen in

Lelystad zo veel mogelijk te doen verminderen en de resterende energievraag duurzaam op

te wekken.

Versterking duurzame karakter van de gemeente. De economische en sociale ontwikkeling

van de stad via een duurzame benadering zijn van het allergrootste belang.

o Economie: het creëren van werkgelegenheid, ontwikkeling kust, uitbreiding

luchthaven, vlottrekken van de stagnerende woningmarkt, toerisme.

2 Het geblokkeerde deel van de NUON-gelden blijft in stand ter compensatie van dividendverlies. Het vrije deel van de NUON-gelden is gereserveerd voor duurzaamheid en kent het karakter van een revolverend fonds.

7

o Stadshart: samen met ondernemers en ontwikkelaars een aantrekkelijk stadshart

realiseren.

o Sociaal domein: vangnet en participatiebeleid;

Bestedingen voor duurzame ontwikkeling kunnen worden gedekt uit het vrije deel van de

NUON-gelden. Dit vrije deel kent het karakter van een revolverend fonds.

Aangenomen moties • In een motie ingediend door D66 heeft de gemeenteraad het college verzocht de raad te

voorzien van een evaluatie over de SLOK/ DEON gelden en wat hiermee is bereikt.

• In de motie “Licht uit” ingediend door SP, VVD, GL, Inwonerspartij en het CDA heeft de

gemeenteraad het college opgedragen om:

o in haar duurzaamheidsnota expliciet beleid te ontwikkelen om tot energiebesparing

te komen in zowel het stadhuis als het overig gemeentelijk vastgoed en zich daarbij

tenminste te richten op:

ICT (servers, desktops, schermen, randapparatuur)

Verlichting

Catering

Overige energieverbruikers

Instructies aan medewerkers (inclusief bewaking)

Monitoring

o De resultaten van het duurzaamheidsbeleid jaarlijks in het jaarverslag op te nemen

o In de verslaglegging het energieverbruik zowel in absolute termen (kwh, m3 gas en

kosten) alsook in relatieve termen op te nemen en ook de historische cijfers (van

voor en na de verbouwing van het stadhuis te betrekken)

o Naar aanleiding van bovenstaande motie “Licht uit” is afgesproken dat er een

overzicht zal worden gemaakt met “Quick Wins” met betrekking tot bovenstaande

thema’s.

• In een motie getiteld “Duurzaamheidsparagraaf” ingediend door SP en GL heeft de

gemeenteraad het college opgedragen om een op alle drie aspecten van duurzaamheid

uitgewerkte duurzaamheidsparagraaf op te nemen in ieder raadsvoorstel teneinde deze

aspecten en de daaraan ten grondslag liggende overwegingen zowel in de organisatie als

naar buiten duidelijk voor het voetlicht te kunnen brengen en het commitment van college

en raad te tonen.

• In een motie ingediend door OPAplus heeft de gemeenteraad het college opgedragen om de

raad voor het einde van 2014 de toegezegde rapportage over de toepassing van LED-

verlichting in gemeentelijke gebouwen en kunstwerken te doen toekomen.

Duurzaamheid is een integrale opgave. Duurzaamheid is naast participatie een belangrijke rode draad in het raadsprogramma. Het college

streeft naar een samenhangende duurzame ontwikkeling waarbij vooral wordt ingezet op onze

sterke kant (planet, zie Telos-rapport). De mogelijkheden om in het kader van de duurzaamheid

samenleving en/ of de economie te versterken worden nader onderzocht.

8

Toekomstvisie Duurzaam Lelystad Lelystad is een groene, vitale gemeente waar het aantrekkelijk wonen, werken en verblijven is. Er is

een sterk sociaal netwerk waarin de mensen elkaar inspireren en verantwoordelijkheid nemen voor

elkaar en hun omgeving. Waarbij de overheid bestaande netwerken en nieuwe initiatieven

ondersteunt waar nodig is en zelf het goede voorbeeld geeft. Lelystad is een sociaal en financieel

gezonde gemeente in een prettige, groene leefomgeving met vitale woonwijken, goed onderwijs en

perspectief op voldoende banen. Lelystad profileert zich als een ondernemende stad met een

duurzaam en innovatief profiel. Veel innovatieve oplossingen worden bedacht in Lelystad. De

omgeving wordt ingezet om lokaal voedsel te verbouwen en grondstoffen te ontwikkelen. Steeds

meer afval kan als grondstof dienen. Lelystad is een gemeente die haar eigen energiebehoefte

volledig duurzaam opwekt.

Hoofddoelstellingen. 1. Lelystad wil energieneutraal zijn in 2025 (exclusief verkeer).

2. Lelystad wil de hoeveelheid afval terugdringen en verspilling van grondstoffen verder

tegengaan.

3. Lelystad wil de consumptie van lokaal geteelde (biologische) producten stimuleren.

4. Lelystad wil het beheer en de ontwikkeling van de stad zo efficiënt mogelijk doen, verder

verduurzamen en de negatieve milieueffecten beperken.

5. Lelystad wil de mobiliteit verder verduurzamen.

6. Lelystad wil met duurzaamheidsonderwerpen opleidingen en banen genereren en de

aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt verder verbeteren.

Beschikbare middelen. Om de geformuleerde ambitie te bereiken worden financiële, bestuurlijk-juridische en

communicatieve middelen ingezet.

Financiën gericht inzetten, aanjaagfunctie Naast de inzet van reguliere eigen middelen heeft de gemeenteraad het vrije deel van de NUON-

gelden beschikbaar gesteld voor duurzaamheid. Het geblokkeerde deel van de NUON-gelden blijft in

stand ter compensatie van dividendverlies en het vrije deel kent het karakter van een revolverend

fonds. Voor bestedingen uit het Nuon-fonds wordt dit integrale Masterplan duurzame ontwikkeling

opgesteld. Op basis van het Masterplan Duurzaamheid kunnen uit het vrij besteedbare deel van de

Nuon-reserve middelen beschikbaar worden gesteld voor doelen die bijdragen aan de realisatie van

duurzame energie in combinatie met een duurzame leefomgeving, en/of duurzame (sociaal-

)economische ontwikkeling. Alleen investeringen of projecten die een terugverdieneffect met zich

meebrengen komen in aanmerking, zodat op de lange termijn sprake is van een kostenneutrale

financiering. We stellen ons goed op de hoogte van subsidies en financiële regelingen van andere

overheden en maatschappelijke partijen en proberen hiervan gebruik te maken. Een deel van het

vrije deel van de NUON-reserve willen we niet revolverend kunnen inzetten. Bijvoorbeeld om een

hefboomfunctie te vertolken door aan te sluiten bij ontwikkelingen uit de samenleving of door

9

maatschappelijke instellingen te faciliteren. Bijvoorbeeld bij het stimuleren van de grootschalige

aanpak van de eenzijdige woningvoorraad in de oudere wijken (70-80). Aandacht gaat daarbij uit

naar particuliere woningbezitters die niet kapitaalkrachtig genoeg zijn om zelf voldoende te kunnen

investeren in verduurzaming van de woning. Bijvoorbeeld als startkapitaal, als cofinanciering, om

onderzoeken te kunnen financieren of om iets extra’s te kunnen doen. Gemeentelijk en

maatschappelijk vastgoed/ braakliggende gronden kunnen mogelijk worden ingezet voor

energiebesparing en -opwekking. Het genereren van inkomsten via gronduitgifte voor duurzame

projecten, leges en WOZ is niet als kader meegegeven voor het Masterplan Duurzaamheid.

Aanvullend op de vrij besteedbare NUON-reserve en de middelen die extra beschikbaar zijn gesteld

voor duurzaamheid willen we vanuit de leges (50%) en WOZ (50%) voor duurzaamheidsinitiatieven

een duurzaamheidsfonds instellen.

Voorbeeldfunctie gemeente, samenwerken en beperken regeldruk Het is belangrijk dat de gemeente initiatief neemt door een aansprekend voorbeeld te zijn, oftewel:

Dit betekent dat de gemeente in al haar doelen, taken en ook in de uitvoering ‘duurzaamheid’ als

fundamenteel argument zal meewegen bij het voorbereiden van keuzes en het nemen van

beslissingen. Door deze opdracht top-down in de organisatie te sturen, weten medewerkers zich

actief gesteund en staan ze sterker. Via de opdrachtverstrekking, inkoop en subsidieverstrekking

moet de gemeente bij derden voorwaarden aangeven op het gebied van duurzaamheid.

In de realisatie van de duurzaamheidsdoelstellingen laten we ons inspireren door de praktijk, bieden

we ruimte voor initiatieven uit de samenleving. We gaan actief zoeken naar initiatieven die we

kunnen we faciliteren en stimuleren. Vanuit de bestaande netwerken leggen we verbindingen. Deze

netwerken met partijen als Natuur en Milieu Federatie Flevoland (NMFF) en het Instituut voor

Natuureducatie en duurzaamheid (IVN) en websites als www.duurzaaminlelystad.nl en

samenlelystad.nl willen we koesteren en versterken! We beginnen op plekken waar al steun (of

info)punten zijn. We streven naar samenwerking, we boren netwerken aan en maken gebruik van

beschikbare kennis en ervaring. In MRA-verband werken we samen aan duurzaamheid. Voor de

ontwikkeling van de luchthaven werken we nauw samen met Schiphol Group/ Lelystad Airport en

andere partijen. De ambitie daarbij is om een duurzame en innovatieve luchthaven te realiseren. We

werken samen met maatschappelijke organisaties zoals NMFF en IVN op het gebied van kennis,

communicatie en educatie. We werken samen met Centrada en de Stichting Harmonisch Wonen op

het gebied van wijkontwikkeling en de aanpak van de woningvoorraad. We gaan actief op zoek naar

de succesverhalen en kijken of deze kunnen worden overgenomen. We kijken naar mogelijkheden

om de regeldruk te beperken, bijvoorbeeld in het kader van de implementatie van de nieuwe

Omgevingswet en de ontwikkeling van kleine windmolens. Bij nieuwe ontwikkelingen passen we de

“Ladder voor duurzame verstedelijking” toe.

Participatie en netwerkontwikkeling Het Masterplan Duurzaamheid wordt ontwikkeld samen met inwoners, bedrijven, kennisinstellingen

(WUR), maatschappelijke en netwerkorganisaties in Lelystad. Immers duurzaamheid is niet van de

gemeente alleen, maar van de hele stad. In deze (concept) kaderstellende nota voor het Masterplan

is inmiddels een eerste inbreng opgenomen vanuit de verschillende inspiratieavonden (college en

raad), stadstafelgesprekken, het inspiratie symposium en gesprekken met verschillende partners,

zoals “De Groene Reus”. Zowel de concept kadernota als het Masterplan zal samen met het

10

bedrijfsleven en maatschappelijk veld verder worden ontwikkeld. Het is de bedoeling dat in de stad

netwerken ontstaan die elkaar weten te vinden en elkaar stimuleren in duurzame ontwikkeling en

toepassing van duurzame producten. Bedrijven, inwoners, maatschappelijke organisaties, agrariërs

etc. organiseren netwerkvormen en versterken elkaar in duurzame energievoorziening, duurzame

woningbouw, duurzaam beheer en afvalverwerking en duurzame arbeid en onderwijs. De gemeente

geeft daarbij zelf het goede voorbeeld o.a. door in te zetten op duurzame ontwikkeling binnen

gemeentelijke gebouwen.

Uiteindelijk zal het resultaat van de gezamenlijke inspanningen (gemeentelijke en van partners en

inwoners in de stad) in de vorm van een Kadernota worden voorgelegd aan college en raad.

Instemmen met deze voorstellen betekent de uitvoering van concrete duurzame projecten, waarin

de rollen van bijvoorbeeld regisseur, participant, initiator afwisselend bij de gemeente, inwoners of

partners in het veld kunnen liggen.

Rol van de gemeente Naast de uitvoering van wettelijke taken zal de rol van de gemeente vooral een faciliterende zijn.

Kern is daarbij het met elkaar verbinden van bestaande en nieuwe initiatieven. Om deze faciliterende

rol goed te kunnen vervullen, zal vooral in het begin een meer sturende rol noodzakelijk zijn, waarbij

de gemeente partijen bij elkaar zal brengen en hen zal stimuleren gezamenlijk de hoofdlijnen van het

duurzaamheidsbeleid van de gemeente te ontwikkelen om uiteindelijk te komen tot concrete

projecten op uitvoeringsniveau. Voor de toekomst zal de uitdaging voor de gemeente bestaan in het

vinden van de juiste balans tussen ondersteuning, monitoring en loslaten. De gemeente zal daarbij

per (fase van een) thema/project flexibel moeten kunnen switchen tussen verschillende rollen als

initiator, participant, regisseur, procesbewaker, facilitator, beleidsmaker, toezichthouder, etc. en

vanuit de verschillende rollen informatie geven over duurzaamheid. Uiteraard zullen er daarnaast

altijd thema’s/onderwerpen blijven waarbij de gemeente geheel zelf verantwoordelijk is en

waarbinnen door wettelijke bepalingen weinig ruimte is voor participatie.

Plan van aanpak Teneinde de eerder genoemde doelstellingen te halen en een duurzaam netwerk in de stad (verder)

te ontwikkelen én in stand te houden, wordt voor de komende periode een plan van aanpak

ontwikkeld, voorzien van een uitgebreid participatie traject, (intern en extern) waarvan de start

direct na de zomer zal plaatsvinden. Daarbij wordt de inmiddels (op het inspiratie symposium)

gevormde klankbordgroep duurzaamheid betrokken en zullen bedrijven, inwoners en

maatschappelijke organisaties worden uitgenodigd in o.a. een open uitnodiging deel te nemen in

verschillende sessies duurzame ontwikkeling.

Proces en planning. De komende weken worden benut voor de uitwerking van de kadernota in een Plan van Aanpak

inclusief participatietraject. In dit proces wordt nauw aangesloten bij bestaande

samenwerkingsverbanden en de vele lopende initiatieven. Vervolgens kan direct na de

zomervakantie (tweede helft augustus) de uitvoering daarvan starten, en kan op 20 oktober het

resultaat van het participatieproces in de concept-Kadernota verwerkt aan het college aangeboden

worden ter vaststelling, waarna besluitvorming door de raad kan plaatsvinden. Vervolgens kan het

college de uitvoering ter hand nemen.

11

Concept uitvoeringsagenda De concept uitvoeringsagenda is opgesteld rond de zes doelstellingen en bevat een opsomming van

lopende trajecten en nieuwe initiatieven. Doel is om inzicht te geven in duurzaamheidsinitiatieven,

de onderliggende doelstellingen, de middelen die worden ingezet en de bijbehorende globale

planning.

1. Lelystad wil energieneutraal zijn in 2025 (exclusief verkeer).

2. Lelystad wil de hoeveelheid afval terugdringen en verspilling van grondstoffen verder

tegengaan.

3. Lelystad wil de consumptie van lokaal geteelde (biologische) producten stimuleren.

4. Lelystad wil het beheer en de ontwikkeling van de stad zo efficiënt mogelijk doen, verder

verduurzamen en de negatieve milieueffecten beperken.

5. Lelystad wil de mobiliteit verder verduurzamen.

6. Lelystad wil zich meer profileren als ondernemende stad voor duurzaamheid en innovatie.

12

1. Lelystad wil energieneutraal zijn in 2025 (exclusief verkeer)

1.1 Wind Binnen de provincie hanteren we een windmolenbeleid wat gericht is op minder windmolens

gecombineerd met meer opgesteld vermogen. De provincie trekt het project Wind op Land om

hieraan op regionaal niveau uitvoering te geven. Lelystad is aangesloten als programmapartner.

Onlangs zijn de hoofdlijnen van het project Wind op land vastgesteld. Onderwerpen die hierbij

worden uitgewerkt zijn de nadere concretisering van de opbrengsten, de nadere situering van de

lijnopstellingen, de gebiedsgebonden bijdrage en de participatie in de ontwikkeling en exploitatie van

nieuwe windmolens. Op regionaal niveau is het eenvoudiger om te voldoen aan de opgave om

energieneutraal te worden dan op lokaal niveau. Om op lokaal niveau energieneutraal te worden,

zijn we waarschijnlijk afhankelijk van de realisatie van de lijnopstelling langs de Houtribdijk. Dat

willen we vooral via samenwerking en overleg bereiken voor 2025.

1.2 Zon Het beleid van de provincie op het gebied van zonneweiden is met het nieuwe college gewijzigd. Het

wordt ook mogelijk om zonne-energie op te wekken op landbouwgrond. Zonneweiden zullen ook op

grotere schaal slechts voor een beperkt deel in onze energiebehoefte kunnen voorzien3. Dat heeft

onder andere te maken met het ruimtegebruik: één 3 MW molen staat equivalent voor 3 ha

zonnepanelen. Er is geen principieel bezwaar tegen (tijdelijke) zonneweiden op leegstaande

bedrijventerreinen en industriegebieden. Momenteel zijn we aan het onderzoeken of we hiervoor

beleid moeten ontwikkelen. In de zomer ontstaat hier zicht op.

1.3 Warmte Sommige gemeenten zoals Amsterdam en Rotterdam profileren zich op het gebied van

warmtenetten. Het Rijk stimuleert inmiddels de inzet van warmtenetten vanwege de teruglopende

aardgaswinning in Groningen en het strategisch belang om minder afhankelijk te worden van

aardgas. In Lelystad is echter relatief weinig zware industrie en dus beperkt restwarmte. De

energiecentrale Electrabel is een zeer moderne en efficiënte installatie die ver van de potentiële

afnemers verwijderd is. Met de komst van Flevokust kan dat veranderen, mits warmtelevering voor

Electrabel opweegt tegen de daarmee gepaarde gaande lagere productie aan elektriciteit. Op zich

betreft dit dan nog steeds geen duurzame warmte omdat de centrale op aardgas draait. Mogelijk kan

in de nabije toekomst geothermie als duurzame warmtebron dienen.

1.4 Smart Grids Een Smart Grid is de innovatie van het elektriciteitsnet die ‘het mogelijk maakt om effectief en

efficiënt in te spelen op toekomstige veranderingen in de energiemarkt’ (definitie Taskforce

Intelligente Netten). Het gaat hierbij om tweerichtingsverkeer van elektriciteit en informatie tussen

opwekkers van elektriciteit en consumenten. Sommige spelers in het systeem vervullen zowel de rol

van consument als die van opwekker. Het Smart Grid moet ervoor zorgen dat het

elektriciteitsnetwerk in de toekomst efficiënt en betrouwbaar blijft en het mogelijk maakt om

duurzame en decentrale opwekking van elektriciteit in te passen.

Smart grid is een thema in MRA duurzaamheid, waar we samenwerken. We blijven de

ontwikkelingen volgen en willen kansen benutten wanneer die zich voordoen.

3 Max 8% in 2023, max. 15% in 2030 (in NL) volgens Dr. Sinke (ECN)

13

1.5 Woningen Op het gebied van verduurzaming zal de bestaande woningvoorraad een speerpunt worden. Het gaat

daarbij om zowel energiebesparing (isolatie) als het opwekken van duurzame energie. De aandacht

gaat uit naar het stimuleren en samenhang zoeken van marktinitiatieven (er lopen meerdere

initiatieven) waarbij voor ons het resultaat telt. Zonnepanelen zijn uitermate populair en het

opgestelde vermogen is weliswaar procentueel klein, maar groeit exponentieel. Slimme

financieringsconstructies voor minder draagkrachtigen maken onderdeel uit van de inventarisatie.

Sommige gemeenten hebben inmiddels één of meerdere energiecorporaties, maar Lelystad nog niet.

De nadruk zal minder liggen op het maken van afspraken voor nieuwe woningen omdat er op dit

moment weinig woningen worden gebouwd en vanaf 2020 alle woningen in Nederland volgens

afspraken Rijk en bouwsector (Convenant herijkt Lenteakkoord 2012) bijna energieneutraal zullen

worden opgeleverd.

Wat is nodig om de verduurzaming van de 70er en 80er jaren in Lelystad te realiseren? Meerjarig

commitment van gemeente (en stakeholders.), medewerking aan financieringsconstructies

(achtergestelde leningen/ of garanties), capaciteit, tijd en geld voor meerjarige procesbegeleiding,

voorlichting, communicatie e.d., 'start'geld om projecten letterlijk een start te geven.

Met name de laatste twee punten zijn in de letterlijke zin niet direct revolverend. In de brede zin

echter wel. De economie wordt gestimuleerd, woningen verbeteren in kwaliteit, wijken verbeteren in

kwaliteit. Daarnaast, als Lelystad in deze verduurzamingstrajecten een voortrekkersrol kan spelen,

heeft dat ook landelijke uitstraling.

1.6 MKB Een groot deel van het bedrijfsleven in Lelystad valt in deze categorie. De gemeente kan op

verschillende manieren duurzaamheid en innovatie stimuleren. Via randvoorwaarden (milieueisen,

juridisch-planologisch), netwerkfunctie (verbinden) waarbij geldt: hoe concreter hoe beter. Maar ook

door subsidierelaties (rijk, EU), of gewoon door initiatieven zichtbaar maken.

1.7 Voorbeeldfunctie gemeente Ook al wordt de rol van de samenleving steeds belangrijker, de gemeente blijft als overheid een rol

behouden in de voorbeeldfunctie. Daarbij denken we vooral aan energiebesparing: stadhuis,

energiebesparende straatverlichting (LED), zonnepanelen op alle gemeentelijke gebouwen (kunnen

we de scholen enthousiast krijgen?) en duurzame inkoop, maar ook aan de motie van SP,VVD, GL, IP

en CDA inzake Licht Uit. Deze motie draagt het college op in haar duurzaamheidsnota (in

voorbereiding) mede expliciet beleid te ontwikkelen om tot energiebesparing te komen in zowel

het stadhuis als het overige gemeentelijk vastgoed en zich daarbij tenminste te richten op: ICT,

verlichting, catering, overige energieverbruikers, Instructies aan medewerkers (inclusief bewaking)

en monitoring. De resultaten van het duurzaamheidsbeleid dienen jaarlijks in het jaarverslag te

worden opgenomen.

14

2. Lelystad wil de hoeveelheid afval terugdringen en verspilling van

grondstoffen tegengaan.

2.1 Groene groei (circulaire economie en “biobased economy”) Vanuit het kabinet en de verschillende ministeries wordt gewerkt aan de ambities rond “Groene Groei”. Het kabinet streeft ernaar het concurrentievermogen van Nederland te versterken en tegelijkertijd de belasting van het milieu en de afhankelijkheid van fossiele energie terug te dringen. De beweging Van Afval Naar Grondstof moet leiden tot een meer circulaire economie. Hiervoor is het nodig dat er duurzaam omgegaan wordt met natuurlijke bronnen, dat zuinig omgegaan wordt met grondstoffen, dat producten slim ontworpen worden, dat voorwerpen langer en meerdere keren gebruikt worden en dat reststromen optimaal gebruikt worden. Lelystad gaat zich (samen met de WUR en de provincie) inzetten voor de verdere ontwikkeling van de 'biobased economy' in Flevoland, duurzame ontwikkeling van platteland en stad. Daarbij moet de samenwerking impulsen gaan geven aan de economische ontwikkeling in Flevoland in het algemeen en Lelystad in het bijzonder en het moet nieuwe hoogwaardige en duurzame onderzoek- en werkgelegenheid opleveren. Naast de WUR en de provincie is het OMFL een belangrijke samenwerkingspartner.

2.2 Afvalbeleid In het huidige Afvalbeleidsplan van Lelystad (periode 2012-2015) is een afvalscheidingsdoelstelling opgenomen die in twee stappen gerealiseerd dient te zijn. In 2015, aan het eind van de eerste planperiode, dient het scheidingspercentage 56% te bedragen en in 2020 60%. Uit recente informatie blijkt dat het totale bronscheidingspercentage d.w.z. van fijn en grof huishoudelijk afval samen, nagenoeg geen ontwikkeling doormaakt en blijft steken op zo’n 53 Om het streven om de landelijke doelstelling (75% afvalscheiding in 2020, huishoudelijk restafval maximaal 100 kilo per inwoner per jaar) te benaderen kracht bij te zetten dient Lelystad ambitieuze doelstellingen te formuleren en dienen inwoners (meer) bewust te worden gemaakt van het belang van afvalpreventie en afvalscheiding. Een eerste aanzet is daartoe gegeven door het aantal plastic containers fors uit te breiden, het brengen van Grof Huishoudelijk Afval naar het Afvalbrengstation te stimuleren, de openingstijden van de stortplaats te verruimen en gratis aanhangwagenservice ter beschikking te stellen. Recent is het mogelijk gemaakt drankenkartons bij het plasticafval aan te bieden. Om de ambitieuze doelstelling van het Rijk enigszins te kunnen benaderen zijn echter krachtiger maatregelen nodig. Die maatregelen dienen ertoe te leiden dat de service op het inzamelen van waardevolle afvalstromen zoveel als mogelijk wordt vergroot en dat de inzameling van brandbaar restafval meer op afstand wordt geplaatst. (omgekeerd inzamelen). Dat alles dient hand in hand te gaan met toegesneden communicatiecampagnes. Ook het handhavingsaspect dient daarbij te worden betrokken. In overleg met HVC wordt op dit moment gewerkt aan plannen om aan dit streven invulling te geven. Het ligt in het voornemen om de raad aan het eind van dit jaar een startnotitie//contourennota aan te bieden. Daarin zullen mogelijkheden worden geschetst op basis waarvan nadere keuzes gemaakt kunnen worden om de duurzaamheid te bevorderen, het materiaalhergebruik te stimuleren en een verhoging van het scheidingspercentage te bewerkstelligen.

15

3. Lelystad wil de consumptie van lokaal geteelde (biologische)

producten stimuleren.

Lelystad bevat met 300 ha het grootste cluster biologische landbouw in de provincie. Totaal gaat het

in Flevoland om 8000 ha. Flevoland heeft daarmee de meeste biologische landbouw, goed voor 9%

van het eigen landbouwareaal en 16% van het totaal in Nederland.

Lokaal geteeld en biologisch voedsel verheugt zich in toenemende populariteit, ook in

duurzaamheidsprogramma’s. We willen naar een gezonde duurzame samenleving waarin lokale

(biologische) producten een belangrijk onderdeel van de consumptie vormen en het platteland

onderdeel is van de leefwereld van mensen in de stad. Zo zijn er al horeca-ondernemers die lokaal

geteelde producten op de kaart hebben staan, en zijn er initiatieven als Biotuinen en Eetbaar

Lelystad, waarin buurtmoestuinen voor een groter publiek beschikbaar komen.

Hierin willen we samenwerken met lokale partners zoals bijvoorbeeld het Centrum Biologische

Landbouw. CBL wordt (projectmatig) o.a. ondersteund vanuit het innovatieprogramma van de

provincie. Afgelopen jaren zijn enkele projecten uitgevoerd i.h.k.v. regionale voedselstrategie. Via de

website http://www.lokaalvoedselflevoland.nl/ wordt zichtbaar gemaakt waar men lokale producten

kan kopen. Het (nog beter) bij elkaar brengen van producent en consument (lokale distributie) blijft

een belangrijk aandachtspunt, evenals het inpassen in kantines / bedrijfsrestaurants en

kindereducatie. Er is in samenwerking met de provincie een nieuw programma in de maak.

Gemeente Lelystad zou daarop wellicht kunnen aanhaken.

16

4.Lelystad wil het beheer en de ontwikkeling van de stad zo efficiënt

mogelijk doen, verder verduurzamen en de negatieve milieueffecten

te beperken

4.1 Openbare verlichting Lelystad heeft energiezuinige openbare verlichting, het verbruik per lichtmast ligt ruim onder het

landelijk gemiddelde. Het areaal van Lelystad is op orde. Er worden enkel energiezuinige lampen

gebruikt.

Naar aanleiding van een motie van Groen Links en de Inwonerspartij heeft de raad het college

opgedragen om in de openbare ruimte zo spoedig mogelijk over te gaan op een duurzame vorm van

verlichting. Voor de komende jaren is Lelystad planmatig bezig om tijdens de vervangingscyclus de

afgeschreven verlichting op de dreven te vervangen door LED-verlichting. Voor komend jaar zal er

een nieuwe marktverkenning worden opgestart om de meest duurzame verlichting langs de

ontsluitingswegen in Lelystad te kunnen bepalen.

Lelystad levert een bijdrage aan het Landelijk energieakkoord vanuit Ministerie van Infrastructuur en

Milieu.

4.2 Onderhoud groenstructuur In de verschillende groen beheerplannen is voor parken, bossen, bermen en overige openbare

groene ruimte vastgelegd hoe het onderhoud duurzaam kan gebeuren. Zo gebeurt het onderhoud

van bossen met het FSC keurmerk, worden geen chemische middelen toegepast voor het bestrijden

van onkruid en wordt het gras zoveel mogelijk verschraald, ter bevordering van meer bloeiende

kruiden.

In Lelystad zijn enkele bewonersinitiatieven van start gegaan, waarbij inwoners zelfstandig (delen

van) de openbare ruimte onderhouden.

4.3 Stedelijk Waterbeheer en inzameling en transport van afval- en hemelwater

(riolering) Stedelijk waterbeheer is beschreven in het Waterplan, en is deels overgedragen aan het waterschap.

Het waterbeheer is gericht op het bereiken en behouden van de gewenste waterkwaliteit inclusief

ecologische doelstellingen. Inzameling en transport is gericht op sanitaire hygiëne en het voorkomen

wateroverlast op straat door neerslag. Op gebied van duurzaamheid liggen er onder meer afspraken

in de Regionale bestuursovereenkomst 2012 Afvalwaterketen. Speerpunten zijn: maximaal terug

winnen van energie; van afval naar grondstof; innovatie- / kennisplatform; riolering van de

toekomst; slim specialiseren.

Het waterplan zet in op ecologisch beheer waar mogelijk.

17

Lelystad neemt deel aan het participatieonderzoek tussen bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en

overheid naar ‘het gemaal van de toekomst’. Een voorbeeld van een duurzame innovatie is reinigen

van persleidingen met ijs.

4.4 Gebiedsontwikkeling

4.4.1 Bedrijventerreinen; algemeen kader

Duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein krijgt op vier niveaus gestalte.

- Het eerste niveau wordt gevormd door de ladder voor duurzame verstedelijking. Alvorens

nieuwe bedrijventerreinen worden voorgesteld, zal eerst moeten worden gekeken naar het

effect op de reeds bestaande terreinen (en of die niet geschikt kunnen worden gemaakt voor

de veronderstelde vraag). Daarnaast zal de voorgenomen ontwikkeling moeten passen

binnen de regionale context. Lelystad geeft hier vorm en inhoud aan door deel te nemen aan

het Platform Bedrijventerreinen en Kantoren van Metropoolregio Amsterdam;

- Het tweede niveau betreft de inrichting van het terrein door onder andere zorgvuldig

ruimtegebruik en functiemenging;

- Het derde niveau betreft de samenwerking tussen bedrijven;

- Het vierde en laatste niveau betreft het individuele bedrijfsniveau. Het slagen van een

duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein is sterk afhankelijk van het laatste niveau.

Het is daarom dat het Rijk “Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen” vooral een zaak van

individuele bedrijven zelf vindt. Wel stimuleert ze de kennisdeling en samenwerking tussen

bedrijven.

Duurzame ontwikkelingen op bedrijventerreinen bij gemeenten in de afgelopen jaren zijn onder

andere het opzetten van parkmanagement. Lastig daarbij is dat collectiviteit van bedrijven op de

terreinen moeilijk tot stand te brengen blijkt.

4.4.2 Werklocaties; algemeen kader

De kantorenmarkt stelt steeds vaker hoge eisen aan nieuwe panden, die deels in relatie staan tot

duurzaamheidaspecten.

De uitgangspunten voor het beleid ten aanzien van de bevordering van duurzaamheid op

werklocaties kunnen als volgt opgesomd worden:

- Toepassen Ladder voor Duurzame Verstedelijking;

- Faciliteren van wensen van gebruikers door planologische beperkingen voor

duurzaamheidsinitiatieven op individuele basis waar mogelijk weg te nemen;

- Handhaven van de EPC-norm en het stimuleren van het hanteren van duurzaamheidslabels bij

nieuwbouw op werklocaties;

- Monitoring van de kwaliteit van de formele werklocaties door middel van de kwaliteitskaarten

zorgt voor duurzaam beheer en onderhoud van de locaties.

4.4.3 Lelystad airport

Bereikbaarheid is essentieel voor de verdere ontwikkeling van Lelystad Airport. Lelystad Airport zal

zich inspannen om snelle en energie-efficiënte openbaar vervoersvormen van en naar de Luchthaven

te laten realiseren. Voor mobiliteit ligt de focus op het verbeteren en verduurzamen van de

vervoerstromen van en naar de luchthaven, onder meer door het creëren van voorzieningen voor

elektrisch vervoer en biobrandstof en het reduceren van brandstofverbruik. Daarnaast wordt

18

samengewerkt met stakeholders aan het verbeteren van de infrastructuur en openbaar vervoer.

Door middel van aanschaf van energiezuinige voertuigen en voertuigen die op waterstof en/of LBG

(groen gas) kunnen opereren zal het gebruik van fossiele brandstoffen en de daarmee

samenhangende uitstoot van CO2 als gevolg van de luchthaven operatie in belangrijke mate beperkt

kunnen worden. Voorts zal onderzocht worden of voertuigen voor brandweer en sneeuwvloot ook

op biobrandstoffen kunnen rijden. Lelystad Airport streeft, rekening houdend met de technologische

mogelijkheden, naar beperking van de uitstoot, onder meer door de inzet van moderne vliegtuigen

te stimuleren. Daarnaast is het streven er op gericht om zo snel mogelijk de hoogst mogelijke

accreditatie van Airports Council International Europe (ACI Europe), gericht op het terugdringen van

CO2 uitstoot, te behalen in navolging van het beleid van Schiphol Group.

De luchthaven gaat bij haar (om)bouw plannen duurzame oplossingen toepassen voor de

klimaatinstallaties (warmte/koude systemen) in gebouwen en past energiezuinige apparatuur toe

voor verlichtingsdoeleinden.

Duurzame opwekking van energie zal plaats vinden via zonnecollectoren op de gebouwen en deels in

het landingsterrein. Bij de baanverlichtingsinstallatie zal gebruikt gemaakt worden van energiezuinige

armaturen (LED). Ook zal worden onderzocht of een gelijkstroomdistributienetwerk aangelegd kan

worden ter verlaging van de energiekosten.

Lelystad Airport wil zich ook inspannen voor:

- Duurzaam (her-)gebruik van grond- en afvalstoffen is een belangrijk aandachtspunt bij het

ontwerp en realisatie van de uitbreiding van de luchthaven en haar voorzieningen.

- Visualisatie (en educatie) op gebied van duurzame energie toepassingen, biobrandstoffen, en

biologische dynamische voedselketens, in samenspraak met provincie en gemeente. Dit kan

een maatschappelijke en bedrijfseconomische meerwaarde opleveren voor Lelystad en

omgeving. Doelgroep daarbij zijn de leisure passagiers en halers/wegbrengers naar Lelystad en

omgeving.

Bij de uitvoering van deze speerpunten zal een onderscheid worden gemaakt tussen activiteiten die

de luchthaven zelf zal uitvoeren, waarvoor zij de hulp van derden niet nodig heeft en activiteiten die

met derden worden uitgevoerd teneinde hogere doelstellingen te behalen, op het gebied van

educatie, innovatie, natuur en milieubeleid en duurzame energie opwekking. Zo is het de intentie om

in samenwerking met hogescholen en universiteiten, overheden, kennisinstellingen en het

bedrijfsleven op en rond de luchthaven duurzame toepassingen te ontwikkelen en te verbeteren op

het gebied van duurzame energie, mobiliteit en landbouw en duurzaam (her-)gebruik van

grondstoffen.

4.4.4 OMALA

Duurzaamheid en innovatie worden binnen Airport Garden City gezien als de randvoorwaarden voor

een succesvolle gebiedsontwikkeling en de wijze waarop een onderscheidende werklocatie kan

worden gerealiseerd. De beoogde werkgelegenheid en welvaart moet mede komen uit nieuwe

economische ontwikkelingen, nieuwe technologieën, nieuwe verbindingen, nieuwe bedrijfsmodellen,

dus in essentie van innovaties.

Om invulling te geven aan de duurzame en innovatieve gebiedsontwikkeling zijn vanaf 2011 een

aantal initiatieven in gang gezet. Dit zijn:

19

- BREEAM NL Gebiedsontwikkeling certificaat

- Innovatief Hybride Gelijkstroomnetwerk.

- Automotive – Autonomous Driving

- Smart City Projects

- Urban Lab

- Bodemenergie & water

- Glasvezelnetwerk

- Gebiedsmanagement

De gebiedsontwikkelaar van Airport Garden City, OMALA richt zich niet op kaveluitgifte met

duurzaamheid en innovatie als ogenschijnlijke onderscheidende ambities. De rol van

gebiedsontwikkelaar gaat verder en wordt ingevuld door gebiedsontwikkeling en

gebiedsmanagement te integreren en op te treden als gebiedsregisseur en gebiedsexploitant die

door regie en flexibiliteit en met duurzaamheid en innovatie als noodzakelijke randvoorwaarden

waarde aan het gebied toevoegt en nieuwe economie aantrekt. Door een ander ontwikkelmodel te

hanteren waarbij regie en waarde behoud worden geborgd, is er eventueel ook ruimte voor andere

gronduitgiftemodellen. Naast grondverkoop kan er dan gedacht worden aan grondverhuur, erfpacht

(via gemeente), concessies en eigen exploitatie van terreinen. Daarmee wordt ook de basis gelegd

voor nieuwe samenwerkingsvormen met dienstverleners, exploitanten, opstalontwikkelaars,

investeerders en beleggers.

4.4.5 Stadshart

In het Stadshart is het besef er dat een gebiedsontwikkeling in de vorm van groen kan bijdragen aan

een duurzame en daarmee leefbaardere binnenstad. Vandaar dat voor de ontwikkeling van het

Stadshart is gekozen voor de woorden LOKAAL, COMPACT en GROEN. Met het groen willen we de

‘stenige uitstraling’ van het stadshart omturnen naar een meer groene setting. Ook in de

ontwikkelgebieden ABC locatie en Parkwijk wordt nu serieus onderzocht welke mogelijkheden er zijn

om groen toe te voegen. Tenslotte zijn we als gemeente in het project de Waag met Eetbaar Lelystad

bezig om het gebied zo in te richten dat stads(moes)tuinen kunnen worden ontwikkeld en hiermee

stadslandbouw binnen het stadshart te halen. Stadslandbouw biedt voor het stadshart veel

interessante mogelijkheden omdat het een oplossing kan zijn om leegstand te vullen met een nieuwe

functie maar ook omdat in de omgeving van Lelystad vele bedrijven zijn die landbouwproducten

leveren en ook op zoek zijn naar nieuwe verkoopkanalen.

4.4.6 Kust

Voor de aanleg van het bedrijventerrein Flevokust gaan wij met Waterschap in gesprek over

duurzame manieren voor waterberging en verwerking.

Flevokust kan gezien worden als een duurzaam bedrijvenerrein omdat met de komst van de haven

het vervoer van containers over de weg deels vervangen moet worden door vervoer over water

(modal shift en Beter benutten). Ook willen wij samen met de omgeving de ontwikkelingen op

Flevokust monitoren.

De Maximacentrale en Staatsbosbeheer onderzoeken of zij velden met zonnepanelen kunnen

exploiteren die energie leveren aan de bedrijven van Flevokust. Gemeente Lelystad gaat mogelijk

samen met de provincie onderzoeken of wij voor Flevokust buiten- en binnendijks kunnen en willen

gaan voor het BREEAM certificaat. De Maximacentrale zelf heeft duurzame ambities.

20

4.4.7 Nationaal Park Oostvaardersplassen

Duurzaam ondernemen

Verantwoord toerisme wil het milieu beschermen, de natuurlijke rijkdommen in stand houden en

respecteert de sociaal culturele authenticiteit. Juist een Natura 2000 gebied, zoals de

Oostvaardersplassen, heeft de waarden in zich om een duurzaam recreatief en toeristische trekker

te worden. De beschermde natuurwaarden vereist vormen van recreatie en toerisme die met respect

met natuur, landschap en milieu omgaan. Dat respect komt vanuit de toerist en recreant die zich

bewust is van de kwaliteit en dat voor de toekomst ook wil behouden. Dat respect komt ook vanuit

de ondernemers, die duurzaamheid integreren in hun ondernemingsplan en zo zorg dragen voor het

behoud van de waarden. Niemand heeft er iets aan als de natuur- en landschappelijke kwaliteit van

het nationaal Park verloren gaat door onzorgvuldig en ongebreidelde recreatieve en toeristische

exploitatie. Duurzaam ondernemen is in het Nationaal Park Oostvaardersplassen gewoon goed.

Autarkisch en gebiedseigen

Door het ontbreken van infrastructuur (elektra, gas, water, riolering e.d.) in de Oostvaardersplassen

en de omliggende bossen ligt er een kans en uitdaging om de toeristisch-recreatieve voorzieningen

duurzaam te ontwikkelen. Hierbij kan gedacht worden aan autarkische verblijfsaccommodaties. Ook

het gebruik van gebiedseigen materiaal hoort tot de uitdagingen die bij de ontwikkeling van de

recreatievoorzieningen mee genomen wordt.

4.4.8 Markerwadden

Het Markermeer verkeert ecologisch gezien in een slechte toestand. Ten gevolge van het afsluiten

van het IJsselmeer door de afsluitdijk en de Houtribdijk, is er sprake van het ophopen van slib. Dit

slib, in combinatie met de turbulentie van het water, maakt het water in het Markermeer troebel en

verstikt het bodemleven. Hierdoor gaat de ecologische kwaliteit van dit natuurgebied achteruit.

Vissen, waterplanten en schelpdieren hebben moeite met overleven, waardoor er voor trekvogels

gebrek aan voedsel dreigt te ontstaan.

Natuurmonumenten en de gemeente Lelystad willen een belangrijke bijdrage leveren aan het herstel

en de ontwikkeling van het ecosysteem van het Markermeer. Zij willen het gebied weer tot bloei

brengen voor de natuur en de mensen. Om dit na te streven heeft Natuurmonumenten het

programma 'Marker Wadden' ontwikkeld.

4.4.9 Floriade

Op 24 september 2012 werd bekend gemaakt dat de Floriade in 2022 in Almere zal plaatsvinden. In

het Raadsprogramma 2014-2018 ‘Lelystad transformeert’ staat dat als onderdeel van programma 4

‘Sterke Stad’ ingezet wordt op “het samen met de buitenwereld benutten van de ligging van de stad

en het blijven werken aan ons imago. Daarbij wordt belangrijk gevonden dat er naar slimme

mogelijkheden gezocht wordt om aan te sluiten bij de ‘the making of’ de Floriade en daarmee een

deel van de spin off naar Lelystad te halen.”

Lelystad ziet dat de Floriade kansen biedt om de kracht van Lelystad te laten zien en deze verder te

versterken. De participatie aan de Floriade moet bijdragen aan de (groei)doelen zoals geformuleerd

zijn voor Lelystad.

Een ander spoor waarop ingezet wordt, is een spoor waarbij de focus ligt op een onderwerp waarop

Lelystad kan excelleren: Water. Dit moet nog nader uitgewerkt worden.

21

5. Lelystad wil de mobiliteit verder verduurzamen Op basis van de nota mobiliteit is een aantal projecten op het gebied van duurzame mobiliteit

geïnitieerd.

5.1 Verduurzamen concessie Stadsdienst De huidige concessie van het stadsvervoer Lelystad loopt tot 2021. Dat is ook het jaar waarin de

vraag naar openbaar vervoer van en naar Lelystad Airport naar verwachting voldoende omvang zal

hebben om groter materieel in te zetten. De Stadsregio Amsterdam, de provincies Flevoland en

Noord-Holland en de gemeenten Almere en Lelystad hebben een convenant gesloten met als doel

gezamenlijk de vervoerregio Amsterdam te gaan vormen. Op dit moment wordt een verkenning uit

naar de mogelijkheden voor verduurzaming van het openbaar vervoer op basis van berekeningen

met een TCO model (Total Cost of Ownership). De schaal van het stadsvervoer in Lelystad en de

busverbinding met Lelystad Airport lenen zich voor de inzet van elektrische bussen.

Vanaf 2021 dient het operationeel te zijn. Het onderzoek wordt gefinancieerd door middel van BDU-

gelden.

5.2. Laadinfrastructuur elektrische auto’s Bezitters van een elektrische auto kunnen alleen de duurzame voordelen daarvan benutten als zij

beschikken over een mogelijkheid om de accu van die auto regelmatig te laden. Voor volledig

elektrische auto’s is de beschikbaarheid daarvan zelf noodzakelijk om te kunnen rijden. Elektrisch

rijden betekent ook emissieloos rijden. Daarom wil de gemeente Lelystad het elektrisch rijden

stimuleren door mee te werken aan de beschikbaarheid van laadinfrastructuur. In samenwerking

met de projectorganisatie MRA Elektrisch en de provincie Flevoland zijn en worden sinds 2014

laadpalen voor elektrische auto’s geplaatst. Daarnaast is laadinfrastructuur aanwezig in de

parkeergarages in het Stadshart en zijn snelladers geplaatst langs de A6 (Hajé) en bij het

Agoratheater. Financiering vindt plaats door middael van NSL-gelden en MRA Elektrisch (subsidie

provincie Noord-Holland).

5.3. E-fietsen / E-scooters Lelystad is voornemens een subsidieregeling in het leven te roepen voor elektrische scooters,

ondersteund door het NSL. Samen met gemeente Almere, provincie Flevoland en Forenzo is Lelystad

begonnen aan het stimuleren van elektrisch vervoer (van fiets tot auto en/of oplaadpunt) bij

bedrijven. Daarnaast wordt een business case onderzocht voor de verhuur van elektrische fietsen,

zoals reeds plaatsvindt in Utrecht en Rotterdam (Gobike).

5.6. Verduurzamen gemeentelijk wagenpark Voor transport wordt bij de gemeente daar waar mogelijk gebruik gemaakt van fietsen of

dienstfietsen. Auto’s worden vervangen door milieuvriendelijker auto’s: auto’s op aardgas. Het

bedrijfswagenpark van de van de gemeente Lelystad wordt in het komende jaar voor een groot deel

vernieuwd.

5.7 Mobiliteitsmanagement Larserknoop / Lelystad Airport In het kader van de afspraken rond de verbetering van de landzijdige bereikbaarheid van Lelystad

Airport zijn in een convenant afspraken vastgelegd waaronder mobiliteitsmanagement. Doel is het

aantal verplaatsingen over de weg te verminderen, vooral in de spits.

22

6. Lelystad wil zich meer profileren als ondernemende stad voor

duurzaamheid en innovatie.

6.1 Algemeen Opvallend resultaat uit de Stadstafel gesprekken duurzaamheid4 was de link die gelegd werd met

onderwijs - arbeidsmarkt. Even opvallend daarbij was, dat de aandacht vooral uitging naar het

koesteren en stimuleren van “talenten” in plaats van de vangnet functie. Zo versterk je de

economische kracht van de stad, een goed gekwalificeerde beroepsbevolking.

6.2 Onderwijs Het onderwijs vormt een belangrijke schakel in het verduurzamen van de samenleving. In eerste

instantie door nieuwe generaties bewust te maken van de maatschappelijke opgave waar we voor

staan. In de tweede plaats door goed onderwijs dat goed aansluit op het lokale bedrijfsleven en

direct bijdraagt aan de people en profit kant van duurzaamheid zelf alsook de vaardigheden voor de

21ste eeuw. In de opleiding bouwkunde bijvoorbeeld is duurzaam bouwen dan ook uitgangspunt bij

het ontwerp, bouw en realisatie en onderhoud van gebouwen. De in ontwikkeling zijnde

Technocampus kan zo ingericht worden dat het onderwijs en bedrijfsleven aan elkaar gekoppeld zijn

en we duurzaamheid in de “etalage” kunnen plaatsen. De onderwijsinstellingen hebben over het

algemeen meer behoefte aan programma’s dan projecten geïntegreerd in het reguliere

onderwijsprogramma en meer aan lange termijn samenwerking dan korte termijn. Het onderwijsveld

in Lelystad en de gemeente werken samen aan de lokale educatieve agenda. In twee van de vier

programmalijnen, nl. no. 3 de doorlopende lijn van onderwijs naar arbeidsmarkt en no. 4

vaardigheden voor de 21ste eeuw kan het duurzaamheidsprogramma geprogrammeerd worden.

6.3. IVN VN is ook op dit front actief. IVN is een landelijke organisatie (zowel vereniging als stichting) met een

lokale afdeling in Lelystad. Belangrijke activiteiten zijn de duurzame leerlijn; lespakket voor

basisscholen (gratis), de energiefabriek (http://www.flevolandseenergiefabriek.nl/) voor zowel

basisonderwijs als voortgezet onderwijs en het koppelen van ondernemers met hun

duurzaamheidvraagstukken aan technasia in Flevoland (Scholier Zoekt Waarde). Een vervolg hiervan

(Scholier zoekt waarde 2.0) is in voorbereiding.

De provincie is opdrachtgever voor zowel een duurzaamheids- als natuur programma met een

budget van circa €130.000,- / jaar. De gemeente Lelystad ondersteunt IVN sinds kort niet meer

(omdat er geen projecten lopen).

1. 4 Bijeenkomst vond plaats op 19 februari 2015. De samenstelling bestond uit een gemêleerd

gezelschap van ca. 30 genodigden, netwerkpartners op het gebied van people, planet, profit.