BATIÇED MÜHENDİSLİK TİC. A.Ş.Şeyh Mah. Kocamustaefendi Cad.Tekinalp Apt. No:12

Merkez/MUĞLA Tel: 0252 212 40 50 Fax: 0252 212 94 52

.

Mehmet Aslan Çevre Görevlisi

ÇEVRE VE ATIKLAR: Dünyamızın en öncelikli ve

çözüm arayan biri olan çevre sorunları temelde

sıvı, katı ve gaz atıkların doğaya kontrolsüz

verilmesi, aynı zamanda doğal kaynakların

“sürdürülebilirlik” ilkesinin göz ardı edilerek

aşırı kullanılmasından kaynaklanmaktadır.

ÇEVRE ve ATIKLAR ile KATI ATIK TANIMI ve TÜRLERİ

ÇEVRE VE ATIKLAR: Dünyamızın en öncelikli ve çözüm arayan biri olan çevre sorunları temelde

sıvı, katı ve gaz atıkların doğaya kontrolsüz verilmesi, aynı zamanda doğal kaynakların

“sürdürülebilirlik” ilkesinin göz ardı edilerek aşırı kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Sorunun

çözümü, problemin sistem yönetimi anlayışıyla, entegre (bütünleşik) ve katılımcı bir yaklaşımla ele

alınması; yöre, bölge bazındaki eylemlerin küresel ölçekte düşünülerek planlanması ve harekete

geçirilmesiyle sağlanabilir.

Bu genel çerçeve içinde “Katı Atık Yönetimi” son günlerde “Çevre Yönetimi”nin en öncelikli

bileşenlerinden biri olmaya başlamıştır. Sıvı atık yönetiminde kaydedilen gelişmeler, bununla ilgili

statik eylem politikalarını yeterli kılarken, katı atıklar için daha dinamik, insanla ve yöreyle daha iç

içe politikaların geliştirilmesini bir zorunluluk haline getirmiştir. Nüfus artışının yanı sıra

insanların yaşam ve gelişmişlik düzeyine paralel olarak ürettikleri katı atık miktarlarının

fazlalaşması, ayrıca doğaya verilen katı atıkların çevre ve yaşam için tehdit edici nitelikte olmaya

başlaması, katı atık sorununun çözümü için teknolojik yöntemlerin uygulanmasının yanı sıra,

kaynakta kontrol ve katı atık çıkışını önlemeye yönelik politikaların da geliştirilmesini zorunlu

kılmaktadır. Bir başka deyişle, katı atık yönetim hiyerarşisi ve öncelikleri içinde en ön sırayı hiç atık

çıkartmamak (veya atık çıkışını azaltmak) almış, bunu takiben geri dönüşüm, geri kullanım, geri

kazanım süreçlerinin uygulanması hedeflenmiştir. Bu bağlamda Katı Atık Yönetiminin öncelikli

kuralları aşağıda şematik olarak gösterilmiştir.

Bu işlemlerin başarısı, sıvı atık yönetiminden farklı olarak büyük oranda halkın katılımına ve

desteğine bağlıdır. Bu nedenle katı atık yönetiminde karar vericilerin, teknokratların,

bürokratların ve benzeri ilgili tarafların ötesinde halkın da bilgilendirilmesi, entelektüel bir

faaliyetten öte bir “gereklilik” tir.

Bu bağlamda T.C. Çevre ve Orman Bakanlığını tarafından ve kısmen Avrupa Birliği Uyum Yasaları

ve Standartları bünyesinde, özellikle 2004 ve 2005 yılları içinde son derece önemli Kanun

değişiklikleri önerilerek yürürlüğe girmiş, mevcut Yönetmeliklerde değişiklikler yapılmış ve yenileri

çıkarıldığı gibi bunların uygulamasına yönelik çalışmalar devam etmektedir. Buda Türkiye de,

Çevre ve İnsan Sağlığına verilen önemin arttığını ve bu çerçevede KATI ATIK YÖNETİMLERİ için

sürdürebilir politikaların üretildiği göstermektedir.

Atıkların tanımı ve türleri; konuya ilişkin ve ÇEVRE KANUNU ilke ve prensipleri doğrultusunda, T.C.

Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmeliklerle belirlenmektedir. Bu bağlamda

genel olarak: KATI ATIK; “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ ne göre, Üreticisi tarafından

atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir

şekilde bertaraf edilmesi gereken katı maddelere ve arıtma çamuruna (iri katı atık, evsel katı atık,

bu Yönetmelikte“Katı Atık” olarak anılmaktadır) denir. Katı Atık halk dilinde “çöp” olarak bilinir.

Aslında atıkların içinde kâğıt, cam, metal, plastik ve benzeri gibi yeniden değerlendirebilir nitelikte

malzemeler bulunmaktadır. Çöp terimi hiçbir şekilde dönüşümü olmayan ve mutlak suretle

herhangi bir yöntemle bertarafı gereken artık malzemelerdir. Atıklar ve çöpler herkesin her gün

ürettiği ve daha sonra bunlardan kurtulmak istediği şeylerdir.

Çevresel Sürdürülebilirliğin Önemi

’ ’ Geri dönüşüm uygulamaları doğal kaynaklarımızın korunması ve verimli kullanılması için son

derece önemli bir işlemdir ’ ’

1. Doğal Kaynaklarımız Korunur;

Doğal kaynaklarımız dünya nüfusunun artması ve tüketim alışkanlıklarının değişmesi nedeni ile

her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle malzeme tüketimini azaltmak, değerlendirilebilir nitelikli

atıkları geri dönüştürmek sureti ile doğal kaynaklarımızı verimli kullanmak zorundayız. İşte bu

yüzden geri dönüşüm uygulamaları doğal kaynaklarımızın korunması ve verimli kullanılması için

son derece önemli bir işlemdir.

2. Enerji Tasarrufu Sağlanır;

Geri dönüşüm malzeme üretiminde endüstriyel işlem sayısını azaltmak suretiyle enerji tasarrufu

sağlar. Örneğin; metal içecek kutularının geri dönüşümü işleminde bu metaller direkt olarak

eritilerek yeni ürün haline dönüştürüldüğünde bu metallerin üretimi için kullanılan maden cevheri

ve bu cevherin saflaştırılma işlemlerine gerek olmadan üretim gerçekleştirilebilmektedir. Bu

şekilde bir alüminyum kutunun geri dönüşümünden % 96 oranında enerji tasarrufu sağlanabilir.

3. Atık Miktarı Azalır;

Geri dönüşümün uygulanması ile çöplere giden atık miktarında azalma sağlanarak bu atıkların

taşınması ve depolanması işlemleri için daha az miktarda alan ve daha az enerji kullanılmış olur.

Evsel atıklar için bu azalma ağırlık olarak fazla olmamakla birlikte hacimsel olarak bakıldığında

oldukça önemli bir oran teşkil etmektedir.

4. Geri Dönüşüm Geleceğe ve Ekonomiye Yatırım Demektir;

Geri dönüşüm uzun vadede verimli bir ekonomik yatırımdır. Hammaddenin azalması ve doğal

kaynakların hızla tükenmesi sonucunda ekonomik problemler ortaya çıkabilecek ve işte bu

noktada geri dönüşüm ekonomi üzerinde olumlu yapacaktır. Yeni iş imkânları sağlayacak ve

gelecek kuşaklara doğal kaynaklardan yararlanma olanağı sağlayacaktır.

Geri Dönüşüm

Atıkların fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra ikincil hammadde olarak

üretim sürecine sokulmasıdır.

Tekrar Kullanım

Atıkların toplama ve temizleme dışında hiç bir işleme tabi tutulmadan aynı şekli ile ekonomik ömrü

dolana kadar defalarca kullanılmasıdır.

Geri Kazanım

Geri dönüşüm ve tekrar kullanımı kapsayan üst kavramdır. Geri dönüşüm ve tekrar kullanımın

ötesinde, atıkların özelliklerinden yararlanarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal ve

biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesidir.

Yılda 1 Milyon Ton atık geri kazanılmaktadır.

Bütün dünyada olduğu gibi, ülkemizde de özellikle büyük yerleşim birimlerinden insanların

karşılaştığı en büyük çevre sorunu çöplerdir. Evsel katı atıkların % 68 ’ini organik atıklar, kalan

kısmını ise kâğıt, karton, tekstil, plastik, deri, metal, ağaç, cam ve kül gibi maddeler

oluşturmaktadır. Uygun şekilde depolanmamış çöpler yeraltı ve yüzeysel su kirliliğine, haşerelerin

üremesine, çevreye kötü kokuların yayılmasına, görüntü kirliliğine ve çeşitli hayvanlar vasıtasıyla

taşıyıcı mikropların yayılmasına neden olmaktadır. Türkiye’de çöp miktarının yaklaşık % 15-20

’sini geri kazanılabilir nitelikli atıklar oluşturmaktadır.

1.Doğal Kaynaklarımız Korunur; doğal kaynaklarımız dünya nüfusunun artması ve tüketim

alışkanlıklarının değişmesi nedeni ile her geçen gün azalmaktadır. Bu nedenle malzeme tüketimini

azaltmak, değerlendirilebilir nitelikli atıkları geri dönüştürmek sureti ile doğal kaynaklarımızı

verimli kullanmak zorundayız. Bu nedenle geri dönüşüm doğal kaynaklarımızın korunması ve

verimli kullanılması için son derece önemli bir işlemdir. Örneğin; kağıdın geri dönüşümü ile

ormanlarda ağaçların daha az kesilmesini sağlamış oluruz. Benzer şekilde plastik atıklarının geri

dönüşümü ile petrolden tasarruf sağlanabilir.

Örneğin;

1 ton kağıt geri kazanarak 16 adet çam ağacını kesilmekten kurtarabilir,

32m3 yani 3 ailenin ihtiyacı kadar sudan tasarruf etmiş oluruz

1 ton cam geri kazanıldığında ;100 lt petrol tasarrufu ,%50 oranında su tasarrufu ve camın

hammaddesi olan kum, soda ve kireçten %80 oranında tasarruf sağlanmış olur.

1 ton kullanılmış demir geri kazanıldığında 1050 kg. Demir cevherinden, 454 kg. Kok

kömüründen ve 55 kg. Kireç taşından tasarruf etmiş olunur.

Ayrıca hammaddede %90, su tüketiminde ise %40 oranında tasarruf sağlanır.

2. Enerji Tasarrufu Sağlanır; geri dönüşüm malzeme üretiminde endüstriyel işlem sayısını

azaltmak suretiyle enerji tasarrufu sağlar. Örneğin; metal içecek kutularının geri dönüşümü

işleminde bu metaller direkt olarak eritilerek yeni ürün haline dönüştürüldüğünde bu metallerin

üretimi için kullanılan maden cevheri ve bu cevherin saflaştırılma işlemlerine gerek olmadan

üretim gerçekleştirilebilmektedir. Bu şekilde bir alüminyum kutunun geri dönüşümünden % 96

oranında enerji tasarrufu sağlanabilir. Benzer şekilde katı atıklarda ayrılan kağıdın yeniden işleme

sokulması için gerekli olan enerji normal işlemler için gerekli olanın % 50’si kadardır. Aynı şekilde

cam ve plastik atıkların da geri dönüşümünden önemli oranda enerji tasarrufu sağlanabilir.

3.Atık Miktarı Azalır; geri dönüşümün uygulanması ile çöplere giden atık miktarında azalma

sağlanarak bu atıkların taşınması ve depolanması işlemleri için daha az miktarda alan ve daha az

enerji kullanılmış olur. Evsel atıklar için bu azalma ağırlık olarak fazla olmamakla birlikte

hacimsel olarak bakıldığında oldukça önemli bir oran teşkil etmektedir.

4.Geri Dönüşüm Geleceğe Ve Ekonomiye Yatırım Demektir; geri dönüşüm uzun vadede verimli bir

ekonomik yatırımdır. Hammaddenin azalması ve doğal kaynakların hızla tükenmesi sonucunda

ekonomik problemler ortaya çıkabilecek ve işte bu noktada geri dönüşüm ekonomi üzerinde olumlu

yapacaktır. Yeni iş imkanları sağlayacak ve gelecek kuşaklara doğal kaynaklardan yararlanma

olanağı sağlayacaktır.

Ülkemizde ve dünyadaki katı atıkların yönetiminin üç temel ilkesi vardır. Bunlar az atık üretilmesi,

atıkların geri kazanılması ve atıkların çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesidir.

Geri dönüşüm sistemi 4 basamaktan oluşur.

Kaynakta ayırma: Geri kazanımı mümkün olan atıkların çöplere karışmadan kaynağında ayrı

olarak toplanması işlemidir.

Sınıflandırma: Toplanan geri dönüşen atıkların cinslerine göre sınıflandırılması işlemidir.

Değerlendirme : Geri dönüşen malzemelerin kimyasal yada fiziksel yollarla işlenerek yeni bir

ürün için hammadde üretilmesi basamağıdır.

Belediye ve toplayıcı firmanın görevleri

Belediye yada yetkili firmanın lisanslı araçları ile mavi torbalara konulmuş ve kumbaralara

atılmış olan atıkları toplayarak geri kazanım için ilgili kuruluşlara gönderir.

Atıklar geri kazanım kumbaralarından lisanslı araçlarla tesise getirilir.

Tesise gelen ayrılmamış ambalaj atıkları buradaki ayırma bandında çeşitlerine göre ayrılır.

Cinsine göre ayrılan atıklar preslenip balyalanarak, yeni bir ürün oluşturmak üzere bakanlıkça

yetkilendirilmiş geri dönüşüm tesislerine gönderilir.

Geri dönüşüm tesisinde işlenen atıklar yeni bir ürün olarak yeniden kullanılmak üzere ürüne

dönüştürülür.

Hangi Kağıtlar Geri Dönüşür?

Gazete, dergi ve mecmualar, defterler, kitaplar, kataloglar, prospektüsler, kartonlar, formlar,

bilgisayar kağıtları, sigara paketi kağıtları, plastik içermeyen bisküvi, sakız vb. Kağıtları, not

kağıtları, kağıt torbalar geri dönüşümü mümkün olan kağıtlardır.

Hangi Kağıtlar Geri Dönüşmez?

Yağlı ve ıslanmış kağıtlar, duvar kağıtları ,yapıştırma bantları, karbon ve faks kağıtları, manyetik

bant ve kartlar, yapışkanlı ve mumlu kağıtlar, kaplama kağıtları,tuvalet kağıtları,kağıt

mendiller,havlu mendiller hijyen mendillerinin geri dönüşümü mümkün değildir.

Kağıt Geri Dönüşümünün Faydaları Nelerdir ?

Hurda kağıdın tekrar kağıt imalatında kullanılması hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini % 35, su

kullanımını % 45 azaltabilmektedir.

1 ton kullanılmış kağıt çöpe atılmayıp geri kazanıldığı ve kağıt üretiminde tekrar kullanıldığı

zaman;

-12400 m3 havadaki sera gazı olan karbon dioksitin bertaraf edilmesi,

-12400 m3 oksijen gazının üretilmeye devam etmesi,

-34 kişinin oksijen ihtiyacını sağlayan 17 yetişkin ağacın korunması,

-ayda 3 ailenin tükettiği 32 m3 su tasarrufu,

-kış aylarında ısınma amacı ile iki ailenin tüketeceği 1750 litre fuel-oil tasarrufu,

-2,4 m3 çöp depolama alanından tasarruf,

-20 ailenin bir ay süreyle tüketeceği 4100 kw/sa elektrik enerjisinden tasarruf edilebilmesi

mümkündür.

Kağıt Geri Dönüşümü Nasıl Yapılır?

Kağıt öncelikle kağıt çamurunun hazırlanması için, su içerisinde liflerine ayrılır. Eğer gerekirse

içinde lif olmayan yabancı maddeler için temizleme işlemine tutulur. Mürekkep ayırıcı olarak,

sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Daha sonra hazır olan kağıt lifleri, geri

dönüşmüş kağıt üretiminde kullanılır. Kağıt, insanlığın önemli ihtiyaç maddelerinden biri olup,

kağıt sanayinin gelişmesi bir ülkenin sanayi ve kültürel gelişmişlik düzeylerinin belirleyici

etmenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Atık kağıt sürekli olarak geri kazanılamaz. Eğer,

belirli miktardaki kağıt sürekli olarak geri kazanılırsa, son kullanılma limitlerine çok kısa bir süre

içinde ulaşılır. Her geri kazanımda, liflerin boyu kısalır ve liflerin yapışması için yardımcı maddeler

ilave edilmeden yeni kağıt üretilemez.

Kağıtlar Geri Dönüştürülerek Neler Elde Edilir ?

Kağıt ve kartonlar geri dönüştürülerek yine kağıt ve karton elde edilir, ayrıca içecek kartonları

olan lamine kartonlar, %80 kağıttan ve az bir oranda polietilen ve alüminyumdan oluşmaktadır.

Kullanılmış lamine karton yüksek sıcaklıkta preslenerek yoğunlaştırılıp masa, sandalye, dolap gibi

mobilya üretiminde ve aynı zamanda kağıt hammaddesi olarak da kullanılabilmektedir.

Camın Geri Dönüşümü

Hangi Cam Malzemeler Geri Dönüşebilir?

Her türlü cam malzeme sonsuz kere geri dönüştürülebilir. Cam ambalajların geri dönüştürülmesi

için kapağının çıkarılmış olması ve ambalajının kirlerden arındırılmış olması gereklidir. Cam diğer

geri dönüşen malzemelere karşılık sınırsız olarak geri dönüşebilr.

Cam Geri Dönüşümünün Faydaları

Camın hammaddesi olan kum soda ve kireç kullanımında azalma ;

Enerji tüketiminde % 25,

Hava kirliliğinde % 20 ,

Maden atığında % 80 ,

Su tüketiminde % 50 azalma sağlar.

Camın Geri Kazanımı Nasıl Yapılır?

Cam atıklar (şişe, kavanoz vb.) toplama kutularında toplanır ve bu atıklar renklerine göre

ayrılarak geri dönüşüm tesislerine verilir. Burada atık ve katkı maddelerinden ayrılır. Burada cam

kırılır ve hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür. Bu şekilde tekrar cam

olarak kullanıma geçer.

Metalin Geri Dönüşümü

Hangi Metal Malzemeler Geri Dönüşebilir?

Her çeşit metal geri dönüştürülebilir. Metal geri dönüşümünde ilk sıraları çelik, alüminyum ve

bakır almaktadır.

Metal Geri Dönüşümünün Kazançları

1000 kg. Kullanılmış çelik geri kazanılıp tekrar çelik üretiminde kullanıldığı zaman 1050 kg. Demir

cevherinden, 454 kg. Kok kömüründen ve 55 kg. Kireç taşından tasarruf edilmiş olunur.

Kullanılmış çelikten çelik üretildiğinde su kirliliği ve hava kirliliği ¼ oranında azalır. Enerjinin %

74 ve hammaddenin % 90 korunduğu, su tüketiminin % 40 azaltıldığı, atık su kirlenmesinde % 76,

hava kirlenmesinde % 86 ve maden atıklarında % 97 azalma olduğu, gözlenmiştir.

Alüminyumun geri kazanımıyla;

enerji tüketiminde azalma % 95,

hava kirliliğinde azalma % 90,

su kirliliğinde azalma % 97,

baca gazı kirletici emisyonunda azalma % 99 oranında olur ve boksit cevherinde korunmuş olur.

Bir kilogram alüminyum kutu geri kazanıldığında;

8 kg boksit madeni,

4 kg kimyasal madde,

14 kw/sa elektrik enerjisi kullanımı korunmuş olur.

10 adet alüminyum içecek kutusu geri kazanıldığında;

100 kw/sa bir lambanın 35 saatte

bir televizyonun 30 saatte harcadığı elektrik enerjisi korunmuş olur.

Plastiğin Geri Dönüşümü

Hangi Plastik Malzemeler Geri Dönüşür?

PET, PE, PS, PP, PVC şişeler, plastik süt ve ayran kutuları, plastik torbalar, plastik soda şişeleri,

plastik meşrubat şişeleri, şampuan, deterjan, çamaşır suyu şişeleri, strech film, yoğurt kapları,

motor yağı kutuları, boya kutuları, margarin kapları, kirli ve yağlı kaplar özel işlemlerden

geçirildikten sonra geri dönüşümü mümkün olmaktadır.

Plastik Malzemelerin Geri Dönüşümü Nasıl Yapılır?

Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak geri dönüşüm işlemine tabi tutulur. Cinslerine

göre ayrılan geri dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinelerinde kırılıp küçük parçalara ayrılır.

İşletmeler bu parçaları direkt olarak belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak

üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde

olarak da kullanabilir.

DOĞAL KAYNAK KORUMA (1 ton geri dönüşüm)

Kağıt 17 ağaç, 79 galon petrol, 7000 galon su ve 3.3 yard3 toprak dolgu.

Çelik 1200 kg demir cevheri, 700 kg kömür, 60 kg kireçtaşı.

Alüminyum 8 ton boksit cevheri ve 14 MW elektrik enerjisi tasarrufu sağlar.

ÇÖPLÜK ALANLARINDAKİ KAZANÇLAR

150 milyon ton değerli malzeme çöpe gitmez.

Daha temiz hava, toprak ve su sağlanır.

Potansiyel tehlikeli malzemelerin toprağa gömülmesi engellenir.

Çöplükler çabuk dolmaz.

Otomobillerdeki cıvalı anahtarlar uzaklaştırılır.

Bilgisayar monitörlerindeki Pb uzaklaştırılır.

E-atıklardaki tehlikeli maddeler uzaklaştırılır.

• Yurdumuzda doğal olarak bulunan 9000 bitki türünden, yalnız ülkemizde yetişen 3000 türün

endemik (Ülkemize has) olduğunu,

• Ülkemizde yaşayan hayvan türü sayısının tüm Avrupa kıtasında yasayan hayvan türlerinin 1.5

katı olduğunu,

• Ülkemizde doğal olarak 120 memeli hayvan, 440 kuş, 13 sürüngen, 350 balık türünün

yaşadığım ve 15 memeli, 46 kuş, 18 sürüngen türünün yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu,

• Dünyanın büyük kuş göç yollarından ikisinin Anadolu'dan geçtiğini,

• Sulak alanların, biyolojik çeşitlilik açısından dünyanın en verimli bölgeleri olduğunu ve

ülkemizde uluslararası öneme sahip 56 adet sulak alan bulunduğunu,

• Ülkemizdeki toprakların üçte ikisinin su veya rüzgar erozyonun etkisi altında olduğunu ve her

yıl 1 cm. kalınlığında ve Kıbrıs Adası büyüklüğünde toprağımızın erozyonla yok olduğunu,

• Bir ton kullanılmış beyaz kağıt, geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının, bir ton kullanılmış

gazete kâğıdı geri kazanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesinin önlenmiş olacağını,

• Geri dönen her bir ton cam için yaklaşık 100 litre petrol tasarruf edilmiş olacağını,

• Ülkemizde yaklaşık yılda 1 milyon ton kağıtla gereksiz yazışma yapıldığını,

• İnsanların birbirlerine gönderdiği mektupların %44'nün okunmadığını,

• Yalnızca 100.000 aile gereksiz yazışmayı durdurursa, her yıl 150.000 ağacın kesilmekten

kurtarılacağını,

• Bir insan ömrünün 8 ayını, gereksiz yazışma zarflarını açarak geçirdiğini,

• Doğaya atılan atıkların % 60'nın boya ve boya ürünleri olduğunu,

• Otomobilinizi hortumla yıkadığınızda yaklaşık 550 litre su harcandığını,

• 3,7 litre benzinin yaklaşık 3 milyon litre içme suyunu kirletebileceğini,

• Bir cam şişenin doğada 4000 yıl, plastiğin 1000 yıl, çikletin 5 yıl, bira kutusunun 10-100 yıl,

sigara filtresinin 2 yıl süreyle yok olmadığını,

• Bir büro elemanın yılda, 81 kilo yüksek vasıflı kağıdı çöpe attığını,

• Bir topak tereyağ üretmek için 400 litre suya ihtiyaç olduğunu,

• Büyük bir kayın ağacının, 72 kişinin 1 günlük oksijen ihtiyacını karşıladığını,

• Dünyadaki mevcut suların ancak % 1'nin kullanılabilir su olduğunu,

• Son 3-4 ay içerisinde 24 milyon hektar alanın çölleştiğini,

• Dünya yüzeyinin % 6'sının çölleşmiş, % 29'unun da çölleşme yolunda olduğunu,

• Dünya nüfusuna her gün 230 bin, her yıl 93 milyon kişinin katıldığını,

• Dünyada her gün sağlıksız sulardan 25.000 kişinin ölmekte olduğunu,

biliyormusunuz?

Şekil 1 Atık Yönetimi Temel Prensipleri

Şekil 2 Atık Nedir?

ATIK KAVRAMI: Atık, üreticisi tarafından artık kullanılmaz, işe yaramaz veya tehlike

oluşturduğuna inanılan ve bertaraf edilmesi gereken hareketli bir nesnedir. Nesnenin atık

olduğuna karar verilmesi ise kişisel bir yargıdır.

Katı Atık Türlerine gelince; yine aşağıda ve genel anlamda şematik olarak düzenlenmiş şekilde

görülebileceği gibi; Genel Üst ve Alt Başlıklarla sınıflandırılabilirler:

Kentsel Atıklar ki bu atıklar kendi içinde farklılık göstermektedir:

EVSEL ATIKLAR

EVSEL NITELIKLI TICARI ATIKLAR

PAZAR ATIKLARI

CADDE SÜPRÜNTÜLERI

AMBALAJ ATIKLARI

İRI ATIKLAR

ARITMA ÇAMURLARI

TIBBI ATIKLAR

TEHLIKELI ATIKLAR

İNŞAAT ATIKLARI

ATIK YAĞLAR

ATIK LASTIKLER

PIL VE AKÜMÜLATÖRLER

1. EVSEL ATIKLAR:

Bu atıklar çoğunlukla sıkıştırmalı kamyonlar veya diğer araçlarla konteynerler vasıtası ile

toplanan atık türleridir. Bu grup içinde evlerden kaynaklanan atıklar, ticari atıklar, idari atıklar ve

pazaryerlerinden kaynaklanan atıklar ile benzeri artık malzemeler yer almaktadır. Maalesef iri

atıklarda, büyük olmalarına rağmen konteynırlarda veya onların yanlarında biriktirilerek,

evlerden çıkan atıklarla birlikte toplandıklarından evsel atık türüne sokulmuştur. Farklı toplama

ve taşıma sistemlerinin olmamasından kaynaklanan ve henüz GERİ DÖNÜŞÜM ve GERİ KAZANIM

faaliyetlerinin uygulamaya geçirilmemiş olmasından dolayı Erzurum’ da tüm atık türleri aynı veya

benzeri konteynırlar ile toplandığından “Evsel Atıklar” ile diğer atıklar arasında net bir ayırım

yapmak mümkün değildir. Erzurum’ a özgün Kentsel Atıklar şemasında yapılan sınıflandırmalara

göre Katı Atıkların Türleri ve Tanımları aşağıda resimli örnekleri ile birlikte yapılmıştır.

1.1 EV ATIĞI:

Konutlardan kaynaklanan, içinde organik maddelerin yanında her türlü tüketim malzemelerini -

kağıt, mukavva, metal, plastik gibi geri kazanabilir maddeleri- ve problemli atıkları örneğin;

florasan lambalar, ampüller, pil, boya artıklarını da ihtiva eden atıklardır.

1.2 TİCARİ ATIK:

İşyerlerinden; dükkân, lokanta, market, atölye, ticarethaneler ve benzeri yerlerden kaynaklanan ve

genellikle evsel atık toplama ve taşıma sistemleri ile döküm alanına götürülen atıklardır. Ticari

atık miktarı, ticari aktivitelere bağlı olduğundan düzensizdir. Ancak nitelik açısından evsel atığa

benzer bileşenler içermektedir. Ticari atıklar, - lokanta ve kantinlerde üretilen ıslak ve genelde

organik madde içeren atıklar hariç - özellikle kuru olduğu zaman yüksek oranda geri dönüşebilen

malzeme içermektedir.

1.4 İDARİ ATIK:

Kamu kurum ve kuruluşlarından, okullardan, ofis ve bürolardan çıkan atıklardır. Kullanılmış ofis

kâğıtları, gazeteler, dergiler ve mukavva atıkları gibi. Bunların içlerinde az miktarda da olsa

yemek atıkları, kantin atıkları, temizlik işlerinden gelen atıklar, bahçe çöpleri, iri atık ve diğerleri

de bulunmaktadır. Yukarıda da işaret edildiği üzere Erzurum’da ortaya çıkan idari atıklar da evsel

atıklarla birlikte toplanmaktadır.

1.5 PAZAR ATIĞI:

Pazaryerleri ve sebze halinden veya benzeri satış yerleri olan tezgahların bulunduğu noktalardan

kaynaklanan ve organik atıklar ile cadde süprüntüleri ve küçük miktarlarda da olsa mukavva veya

plastik ambalaj malzemesi bulunan atıklardır.

Erzurum’da haftalık pazarlarda üretilen atıklar, evsel atıklar ile birlikte toplanmaktadır. Toptancı

halinde üretilen atıklar için genel olarak 5 metreküp açık konteynırlar kullanılmaktadır.

1.6 İRİ ATIK:

Standart konteyner ölçülerinden daha büyük olan eski mobilya, bozuk buzdolabı, fırınlar ve benzeri

iri hacimli atıklardır. İri atıklar; evlerde, ticarethane, çeşitli kurum ve kuruluşlarda da ortaya

çıkmakta ve içlerinde çoğunlukla tahta, hurda metal gibi kullanılabilir veya geri dönüşebilir

malzeme içermektedir.

1.7 GERİ KAZANABİLİR ATIK:

Katı Atıkların içindeki; kâğıt, karton, plastik, metal ve cam gibi yeniden değerlendirilebilir

atıklardır.

Erzurum’daki geri kazanılabilen atıklar resmi olmayan sektörler tarafından toplanmaktadır. Bu

sistem maddi geliri az olan sosyal gruplar için gelir sağlamaktadır. Ancak düzensiz bir şekilde ve

zaman zaman konteynırların içinden çıkarılarak yapılan ayrıştırmalar, bunu yapan kişilerin

sağlığı açısından zararlı olduğu gibi, şehir görüntüsünü de bozmaktadır.

2. İNŞAAT ATIKLARI:

Konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların yapımı esnasında ortaya çıkan atıklardır. Bu

Atıklar, Hafriyat Toprağı İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ ne tabidir.

2.1 İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARI:

İnşaat atıkları; konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların yapımı esnasında ortaya çıkan

atıklardır. Yıkıntı atıkları ise; konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların tamiratı,

tadilatı, yenilenmesi, yıkımı veya doğal bir afet sonucunda ortaya çıkan atıklardır.

2.2 HAFRİYAT TOPRAĞI:

Genellikle inşaat işleri esnasında kazı işlerinden oluşan atıklardır. Kazılan sahanın geçmişine

dayanarak toprak, mineral yağ (örneğin eski bir benzin istasyonu sahası), ağır metaller (örneğin

eski ya da halen çalışan bir deri endüstrisi veya kimyasallarla metal yüzeyi işleyen bir endüstri

sahası) gibi alanlardan zararlı bileşenler ve diğer kirleticiler içerebilir.

2.3 CADDE SÜPRÜNTÜLERİ:

Cadde ve sokakların elle veya otomatik makinelerle temizliği esnasında oluşan atıklardır. Bu

atıklar ince taneli mineral malzemeler, ambalaj malzemeleri, yapraklar, toprak ve mineral yağ

içermektedir. Bazı organik malzemeler dışında cadde süprüntüleri, geri dönüşebilir malzeme

içermemekte, her zaman zehirli organik ve inorganik maddeler tarafından kirlenmiş

bulunmaktadır. Dolayısıyla bu atıklar, geri dönüştürülmemekte ve kompost için de uygun

olmamaktadır.

2.4 KÜL VE CÜRUF:

Kış aylarında ortaya çıkan önemli atık türlerinden biridir. Bazı ticari ve endüstriyel işletmeler

tarafından yazın da üretilmektedir. Kül yapısı itibariyle yanmamış kömür parçaları ve sıcak köz

içeren ince taneli mineral toz gibidir.

2.5 ARITMA ÇAMURU:

Evsel ve evsel nitelikli endüstriyel atık suların, fiziksel, kimyasal ve biyolojik işlemlerle arıtılmaları

sonunda ortaya çıkan, suyu azaltılmış veya kurutulmuş çamurlardır.

3. TEHLİKELİ ATIKLAR:

Genellikle türü, doğası ve miktarı gereği insan sağlığı, hava veya su kalitesi üzerinde risk teşkil

eden, patlayıcı veya yanıcı özellikli, bulaşıcı hastalık yaratan patojenlerin gelişmesine elverişli

atıklardır. Bu atıklar Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne tabi olan atık türleridir. Tehlikeli

atıklar, katı atıklarla birlikte bertaraf edilemedikleri gibi normal şehir çöplüklerinde nihai bertaraf

göremezler. Bu atıklar toksik, kanserojen maddeler ihtiva ettiklerinden mutasyona sebep olabilen

zararlı atıklardır. Diğer taraftan Tehlikeli Atıklar ağır metaller, radyoaktif maddeler içerebilirler.

Bunların diğer atık türlerinden farklı ve özel işlemlere tutulmaları zorunludur.

Tehlikeli atıklar da kendi içlerinde, kaynaklarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

3.1 TEHLİKELİ EVSEL ATIK: Depolandığı, yakıldığı veya kompost yapıldığı takdirde evsel

atıkların tehlike özelliklerini potansiyel olarak arttıran atıklardır.

3.2 KÜÇÜK ORTA ÖLÇEKLİ TİCARETHANE ATIĞI:

Küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ) ve ticari faaliyetler sonucu üretilen tehlikeli atık türleri

genelde işletmelerin yer aldıkları endüstriyel sektör ve kullanılan teknoloji ve/veya sunulan

hizmetin cinsine bağlıdır. Üretilen atığın içeriği ve dolayısıyla da tehlike potansiyeli genellikle

üretim teknolojisi, hammadde veya proseste kullanılan diğer maddeler, ürün özellikleri ve

metotları ve artıkların abi tutulduğu ön arıtma gibi faktörlerden etkilenmektedir.

3.3 TEHLİKELİ ENDÜSTRİYEL ATIK:

“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” nde belirtilen ve EK 7 de A işareti ile gösterilen atıklar,

herhangi bir atık konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girmektedir. Örneğin;

tarım, bahçıvanlık, deniz ürünleri üretimi, ormancılık, avcılık ve balıkçılıktan kaynaklanan tehlikeli

maddeler içeren tarımsal atıklar, deri ve kürk endüstrisinden kaynaklanan atıklardan krom içeren

tabaklama çözeltisi, demir ve çelik endüstrisinden kaynaklanan atıklardan yağ içeren soğutma

suyu arıtma atıkları gibi. Yine aynı listede M işareti ile gösterilen atıklar EK 6 da verilen tehlikeli

atıkların eşik konsantrasyonu üzerinde bir değere sahipse tehlikeli atık sınıfına girmektedir.

3.4 TEHLİKELİ OLMAYAN ENDÜSTRİYEL ATIK:

“Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” nde EK 7 de M işareti ile gösterilen atıklar EK 6 da

verilen tehlikeli atıkların eşik konsantrasyonu altında bir değere sahipse tehlikeli olmayan

endüstriyel atık sınıfına girmektedir.

Tehlikeli Atıklara ilişkin sembol ve işaretler aşağıda gösterilmiştir:

Şekil 6 Tehlikeli Atık Sembolleri

4. TIBBİ ATIKLAR:

Hastane, klinik gibi sağlık kuruluşlarından kaynaklanan, enfeksiyöz, patolojik ve diğer atıklardır.

Örnek sağlık kuruluşları: Üniversite hastaneleri ve klinikleri, devlet ve askeri hastaneleri ve

klinikleri, ayakta tedavi merkezleri, morglar, otopsi merkezleri, tıbbi ve biyomedikal

laboratuarları, hayvan hastaneleri, diyaliz merkezleri, rehabilitasyon merkezleri, doktor ve diş ağız

sağlığı muayenehaneleri, eczaneler, hayvanat bahçeleri ve benzeri atık üreten kuruluşlardır. Tıbbi

atıklar evsel atıklardan ayrı olarak toplanması gerekmektedir. Bu atıkların toplanması taşınması

ve bertarafı “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine” tabi olarak özel denetim gerektirmektedir.

Tıbbi atıklar kendi içinde ve aşağıda örnek olarak verildiği üzere sınıflandırılabilir:

4.1 BULAŞICI (ENFEKSİYÖZ) ATIKLAR:

Enfeksiyon yapıcı etkenleri taşıdığı bilinen veya taşıması muhtemel ve başta kan, kan ürünleri

olmak üzere her türlü vücut sıvılar ile insan dokuları, organlar, anatomik parçalar, otopsi

materyalleri, plasenta, fetus ve diğer patolojik materyaller ile bunlara bulaşmış eldiven, örtü,

çarşaf, bandaj, plaster, tamponlar, eküvyon ve benzeri atıklar; hemodiyaliz ünitesi ve karantina

altındaki hastaların vücut çıkartıları; bakteri ve virüs tutucu hava filtreleri; enfeksiyöz ajanların

laboratuvar kültürleri ve kültür stokları; araştırma amacı ile kullanılan enfekte deney

hayvanlarının leşleri ile enfekte hayvanlara ve çıkartılarına temas etmiş her türlü malzeme,

veterinerlik hizmetlerinden kaynaklanan atıklardır.

4.2 PATALOJİK ATIKLAR:

Cerrahi girişim, otopsi veya anatomi çalışması sonucu ortaya çıkan dokular, organlar, vücut

parçaları, insan fetüsü ve hayvan cesetleri bu atık sınıfına girmektedir: Örnek Üretim Yerleri:

Ameliyathaneler, morg, otopsi, adli tıp gibi yerlerden kaynaklanan vücut parçaları, organik

parçalar, plasenta, kesik uzuvlar ve benzeri maddeler (insani patolojik atıklar) ile biyolojik

deneylerde kullanılan kobay leşleri.

4.3 DİĞER TEHLİKELİ ATIKLAR:

Yukarıda sözü geçen hastane ve sağlık kuruluşlarında oluşan ve “Diğer Tehlikeli Atıklar” başlığında

yer alan atık tür ve tanımları aşağıda açıklanmıştır:

4.3.1 KESİCİ DELİCİ ATIKLAR:

Şırınga, enjektör ve diğer tüm deri altı girişim iğneleri, lanset, bisturi, bıçak, serum seti iğnesi,

cerrahi sütur iğneleri, biyopsi iğneleri, intraket, kırık cam, ampul, lam-lamel, kırılmış cam tüp ve

petri kapları gibi batma, delme, sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıklardır.

4.3.2 FARMASÖTİK ATIK:

Kullanma süresi dolmuş veya artık kullanılmayan, ambalajı bozulmuş, dökülmüş ve kontamine

olmuş ilaçlar, aşılar, serumlar ve diğer farmasötik ürünler ve bunların artıklarını ihtiva eden

kullanılmış eldivenler, hortumlar, şişeler ve kutulardır.

4.3.3 GENOTOKSİK ATIK:

Hücre DNA’ sı üzerinde mutasyon yapıcı, kanserojen veya insan veya hayvanda düşüğe neden

olabilen türden farmasötik ve kimyasal maddeleri, kanser tedavisinde kullanılan sitotoksik

(antineoplastik) ürünleri ve radyoaktif materyali ihtiva eden atıklar ile bu tür ajanlarla tedavi

gören hastaların idrar ve dışkı gibi vücut çıkartılarıdır.

4.3.4 KİMYASAL ATIK:

Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan ve insan ve çevre

sağlığı için çeşitli etkilerle zararlı olabilen kimyasal maddelerin gaz, katı veya sıvı atıklarıdır.

4.3.5 AĞIR METAL İÇEREN ATIKLAR:

Ünitelerde tedavi veya deneysel araştırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan termometre, tansiyon

ölçme aleti ve radyasyondan korunma amaçlı paneller gibi alet ve ekipmanların içinde veya

bünyesinde bulunan cıva, kadmiyum, kurşun içeren atıklardır.

4.4 EVSEL ATIKLAR:

Sağlıklı insanların bulunduğu kısımlar, hasta olmayanların muayene edildiği bölümler, ilk yardım

alanları, idari birimler, temizlik hizmetleri, mutfaklar, ambar ve atölyelerden gelen atıklardır.

Örnek olarak aşağıdakiler verilebilir:

Kül

Yiyecek Atıkları

Temizlik sonu ortaya çıkan atıklar

Çiçekler

Diğer geri dönüşümü olmayan atıklardır.

4.5 GERİ KAZANABİLİR ATIK:

Tüm idari birimler, mutfak, ambar, atölye v.s den kaynaklanan tekrar kullanılabilir, geri

kazanılabilir atıklar. Örneğin;

Kâğıt

Karton

Mukavva

Plastik

Cam

Metal v.b.

Tıbbi Atıklar ve bunların toplanması ve taşınmasında dikkat edilecek hususlardan biriside bu

atıkların “Uluslararası Tıbbi Atık Amblemi” ile belirlenmiş sistemler üzerine yerleştirilmesi ile

yapılmalıdır:

Şekil 7 Tıbbi Atık Amblemi

Yukarıda Erzurum örneğinde yapılan sınıflandırmaların dışında ÖZEL ATIKLAR başlıklı bir

bölümle aşağıda halen Türkiye’ de geçerli olan ve yürürlüğe girmiş yasa ve yönetmeliklerle

tanımlanmış ve Şekil 3 de genel olarak verilen KATI ATIK TÜRLERİ ve bunların tanımları bu web

sitesinden yararlanmak isteyen özel ve tüzel kişilerin bilgilerine sunulur:

AMBALAJ VE AMBALAJ ATIKLARI: Ambalaj malzemeleri her türlü ürünün, tüketiciye veya

kullanıcıya ulaştırılması aşamasında, taşınması, korunması, saklanması ve satışa sunumu için

kullanılan herhangi bir malzemeden yapılmış ürünlerdir. Bunlardan ortaya çıkan atıklar ise,

piyasaya sürülen ürünlerin tüketimi sonucu oluşan satış, dış ve nakliye ambalajlarının “Ambalaj ve

Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği” doğrultusunda toplanması, tekrar kullanılması, geri

dönüştürülmesi, geri kazanılması gereken ekonomik değere sahip atıklardır. Bu atıkların çevreye

zarar vermesini önlemek amacıyla ayrı toplanarak tekrar kullanım ve geri kazanım işlemlerine

tabi tutulurlar.

ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLER: Yeniden kullanılabilecek durumda olmayan, evsel atıklardan ayrı

olarak toplanması, taşınması, bertaraf edilmesi gereken kullanılmış pil ve akümülatörlerdir. Bu

atıklarda tehlikeli atık sınıfına girdiği için ayrı olarak toplanıp bertaraf edilmesi gerekmektedir. Bu

atıklar “Atık Pil ve Akümülatörleri Kontrolü Yönetmeliği” ne tabidir ve evsel atıklarla beraber

toplanması geri kazanılması yasaktır.

-

Atık Pillerinizi Geri Dönüşüme Kazandırın!

Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği'nin inisiyatifinde Türkiye çapında kullanılmış

pillerin toplanıp ayrıştırılarak geriye dönüştürmesi, böylece hem üretime hem de sürdürülebilir bir

ekosisteme yaptığı önemli katkılar nedeniyle övgüyü hakeden bir proje.

Bu projeye siz de kendi bölgenizde, okulunuzda, işyerinizde kullandığınız pilleri toplayarak destek

verebilirsiniz. Atık pillerin doğaya verdiği zarar ve geri dönüşüme sokulmasının yararları ile ilgili

TAP birkaç bilgilendirici broşür hazırlamış;

Bu projenin faydalarını belirtirken şunu gözden kaçırmamak gerekiyor. Şarj edilemeyen piller ne

kadar ayrıştırılıp geri dönüştürülse dahi, bu pillerin doğaya maliyeti hiçbir zaman sıfır

olmayacaktır. Bu nedenle pil kullanan tüketicilerin şarj edilebilir pilleri tercih etmeleri hem daha

çevreci hem de daha ekonomik bir tüketim yöntemidir.

ATIK YAĞLAR: Kullanılmış taşıt yağları (benzinli motor, dizel motor, şanzıman ve diferansiyel,

transmisyon, iki zamanlı motor, hidrolik fren, antifiriz, gres ve diğer özel taşıt yağları); endüstriyel

yağlar (hidrolik sistem, türbin ve kompresör, kızak, açık-kapalı dişli, sirkülasyon, metal kesme ve

işleme, metal çekme, tekstil, ısıl işlem, ısı transfer, izolasyon ve koruyucu, pas ve korozyon,

izolasyon, trafo, kalıp, buhar silindir, pnömatik sistem koruyucu, gıda ve ilaç endüstrisi, genel

amaçlı, kağıt makinesi, yatak ve diğer özel endüstriyel yağları ve endüstriyel gresleri) ve özel

müstahzarlar (kalınlaştırıcı, koruyucu, temizleyici ve benzeri) ve kontamine olmuş yağ ürünleridir.

Bu yağlarda “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” ne tabi atıklardır. Bu atıkların çevreye zarar

verecek şekilde doğrudan veya dolaylı şekilde alıcı ortama verilmesi yasaktır. Çevre ve insan

sağlığına zarar vermeden geçici depolanmasını, taşınmasını, bertaraf edilmesi gerekmektedir.

Lavaboya dökülen 1 litre bitkisel atık yağın , 1 milyon litre suyu kirlettiğini

biliyor musunuz?

Atık yağların başta su kirliliği olmak üzere bir çok zarara neden olduğunu

biliyor musunuz?

Bitkisel atık yağların bir yakıt türü olan biodizele dönüştürülebildiğini

biliyor musunuz?

Evimizde, işyerimizde lavaboya döktüğümüz yağlar, kanalizasyon sistemine, oradan da yeraltı

sularına karışarak içme sularını kirletiyor. Denize, akarsuya ve göle ulaşan bitkisel atık yağlar, su

yüzeyini kaplayarak, havadan suya oksijen trasferini önlüyor ve sudaki oksijeni tüketiyor.

ATIK YAĞLARIN TOPLANMASI

Dünyada 20 milyon ton civarında bitkisel ve hayvansal yağın kızartma amaçlı kullanılmaktadır.

Büyük kısmının endüstriyel işletmelerde kullanılmasına rağmen geri dönüşümünün sağlanması

kolay olmamaktadır. Çünkü hem hammadde hem de atık olarak yağ, ekeonomik bir değere

sahiptir. Türkiye’de Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği’nin uygulandığı ve bu kapsamda

atık bitkisel yağların toplanmasının belediyelerin sorumluluğundadır. Belediyeler, aldıkları yetki ile

atık yağları gidip evlerden alıyorlar. Topladıkları bitkisel yağları da biyodizel üretiminde

kullanıyorlar. Atık yağlardan biyodizel üretimiyle hem çevre korunuyor hem de atıktan katma

değer sağlanıyor. Kızartmalık atık yağlardan üretilen biyodizel, yakıta göre iklim değişimine neden

olan sera gazı emisyonunda %65-92 oranında azaltım sağlamaktadır. Bu nedenle biyodizelin

önünü açmak lazım. Bunun dışında atık yağları toplayan yetkili firmalar, bunu enerjiye

dönüştürebilme konusunda araştırma yapmaktadır. Böyle bir yol ortaya çıkarsa, toplanan atık yağ

oranı artabilir

ATIK LASTİKLER: Lastik üreticisi/üreticileri tarafından üretilerek ve/veya ithal edilerek piyasaya

sürülen değişik tip ve ebattaki lastiklerin araçta kullanılıp, araç sahibi tarafından faydalı ömrünü

tamamladığı belirlenerek araçtan sökülmüş veya söktürülmüş lastiklerdir. Bu atıkların doğrudan

alıcı ortama verilmesi çevre için çok zararlıdır. Atık Lastiklerin geri kazanımı esastır. Atık

lastiklerin fiziksel veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra başka ürünlere dönüştürülmesi

veya ek yakıt olarak kullanılabilir. Böylece geri kazanımı sağlanmış olur.