Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf
Click here to load reader
Transcript of Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf
![Page 1: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/26.jpg)
Mecanismo = Proceso(s) que mantienen al sistema como tal (di-gestión, circulación de la sangre, etc.).
Este análisis evoca seis grupos de doctrinas ontológicas (metafí-sicas), algunas de ellas de añeja prosapia:
Ambientalismo El entorno es omnipotente. Ejemplos: la hipóte-sis de que todas las enfermdades son causadas por las «miasmas», y el conductismo.
Estructuralismo Un todo es el conjunto de las conexiones. Ejem-plos: la psicología conexionista y la tesis sociológica de que lo único que importa en una sociedad son las redes de comunicación (como si pudiera haber grafos sin nodos).
Procesualismo Una cosa concreta es un atado de procesos. Ejem-plo: la metafísica procesual de Alfred North Whitehead.
Holismo El todo precede y domina a sus partes. Ejemplos: la metafísica de Aristóteles) y la medicinas orientales tradicionales.
Individualismo Un todo no es sino el conjunto de sus partes. Ejemplos: el atomismo antiguo y la tesis de que la salud depende exclusivamente de los hábitos del individuo.
Sistemismo El universo es el sistema de todos los sistemas. Ejemplos: Holbach (1996), Bunge (1979).
Las cinco primeras doctrinas son lógicamente erróneas. El holismo y el individualismo son erróneos porque los conceptos de todo y de parte se definen recíprocamente: no hay el uno sin el otro. El ambien-talismo es factualmente falso porque todo ente concreto es activo: su entorno lo influye pero no lo crea. El estructuralismo es falso porque, por definición, no hay red sin nodos (individuos). Y el procesualismo es falso porque, también por definición, todo proceso (por ejemplo, mo-vimiento y metabolismo) es una sucesión de estados de alguna cosa concreta: no hay proceso sin cosas cambiantes ni cosas inmutables.
En definitiva, sólo el sistemismo queda indemne. Esta ontolo-gía, propuesta inicialmente por el Barón Thiry d'Holbach a media-dos del siglo XVIII, postula que todo cuanto existe realmente (ma-terialmente) es un sistema o un componente de un sistema. Se ha argüido que el sistemismo es la ontología adecuada a las ciencias modernas, de la física cuántica a la historiografía (Bunge, 2012a).
La medicina científica es sistémica, en tanto que admite que las partes del organismo humano, aunque distintas, están conectadas
30
![Page 27: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/35.jpg)
![Page 36: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/39.jpg)
![Page 40: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/40.jpg)
![Page 41: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/43.jpg)
![Page 44: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/44.jpg)
![Page 45: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/45.jpg)
![Page 46: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/46.jpg)
![Page 47: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/47.jpg)
![Page 48: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/48.jpg)
![Page 49: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/49.jpg)
![Page 50: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/51.jpg)
![Page 52: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/52.jpg)
![Page 53: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/53.jpg)
![Page 54: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/54.jpg)
![Page 55: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/55.jpg)
![Page 56: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/56.jpg)
![Page 57: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/57.jpg)
![Page 58: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/58.jpg)
![Page 59: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/59.jpg)
![Page 60: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/60.jpg)
![Page 61: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/61.jpg)
![Page 62: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/62.jpg)
![Page 63: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/63.jpg)
![Page 64: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/64.jpg)
![Page 65: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/65.jpg)
![Page 66: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/66.jpg)
![Page 67: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/67.jpg)
![Page 68: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/68.jpg)
![Page 69: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/69.jpg)
![Page 70: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/70.jpg)
![Page 71: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/71.jpg)
![Page 72: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/72.jpg)
![Page 73: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/73.jpg)
![Page 74: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/74.jpg)
![Page 75: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/75.jpg)
![Page 76: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/76.jpg)
![Page 77: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/77.jpg)
![Page 78: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/78.jpg)
![Page 79: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/79.jpg)
![Page 80: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/80.jpg)
![Page 81: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/81.jpg)
![Page 82: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/82.jpg)
![Page 83: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/83.jpg)
![Page 84: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/84.jpg)
![Page 85: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/85.jpg)
![Page 86: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/86.jpg)
![Page 87: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/87.jpg)
![Page 88: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/88.jpg)
![Page 89: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/89.jpg)
![Page 90: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/90.jpg)
![Page 91: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/91.jpg)
![Page 92: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/92.jpg)
![Page 93: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/93.jpg)
![Page 94: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/94.jpg)
![Page 95: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/95.jpg)
![Page 96: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/96.jpg)
![Page 97: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/97.jpg)
![Page 98: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/98.jpg)
![Page 99: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/99.jpg)
![Page 100: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/100.jpg)
![Page 101: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/101.jpg)
![Page 102: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/102.jpg)
![Page 103: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/103.jpg)
![Page 104: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/104.jpg)
![Page 105: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/105.jpg)
![Page 106: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/106.jpg)
![Page 107: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/107.jpg)
![Page 108: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/108.jpg)
![Page 109: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/109.jpg)
![Page 110: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/110.jpg)
![Page 111: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/111.jpg)
![Page 112: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/112.jpg)
![Page 113: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/113.jpg)
![Page 114: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/114.jpg)
![Page 115: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/115.jpg)
![Page 116: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/116.jpg)
![Page 117: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/117.jpg)
![Page 118: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/118.jpg)
![Page 119: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/119.jpg)
![Page 120: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/120.jpg)
![Page 121: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/121.jpg)
![Page 122: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/122.jpg)
![Page 123: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/123.jpg)
![Page 124: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/124.jpg)
![Page 125: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/125.jpg)
![Page 126: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/126.jpg)
![Page 127: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/127.jpg)
![Page 128: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/128.jpg)
![Page 129: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/129.jpg)
![Page 130: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/130.jpg)
![Page 131: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/131.jpg)
![Page 132: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/132.jpg)
![Page 133: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/133.jpg)
![Page 134: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/134.jpg)
![Page 135: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/135.jpg)
![Page 136: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/136.jpg)
![Page 137: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/137.jpg)
![Page 138: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/138.jpg)
![Page 139: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/139.jpg)
![Page 140: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/140.jpg)
![Page 141: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/141.jpg)
![Page 142: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/142.jpg)
![Page 143: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/143.jpg)
![Page 144: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/144.jpg)
![Page 145: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/145.jpg)
![Page 146: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/146.jpg)
![Page 147: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/147.jpg)
![Page 148: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/148.jpg)
![Page 149: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/149.jpg)
![Page 150: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/150.jpg)
![Page 151: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/151.jpg)
![Page 152: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/152.jpg)
![Page 153: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/153.jpg)
![Page 154: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/154.jpg)
![Page 155: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/155.jpg)
![Page 156: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/156.jpg)
![Page 157: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/157.jpg)
![Page 158: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/158.jpg)
![Page 159: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/159.jpg)
![Page 160: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/160.jpg)
![Page 161: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/161.jpg)
![Page 162: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/162.jpg)
![Page 163: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/163.jpg)
![Page 164: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/164.jpg)
![Page 165: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/165.jpg)
![Page 166: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/166.jpg)
![Page 167: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/167.jpg)
![Page 168: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/168.jpg)
![Page 169: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/169.jpg)
![Page 170: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/170.jpg)
![Page 171: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/171.jpg)
![Page 172: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/172.jpg)
![Page 173: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/173.jpg)
![Page 174: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/174.jpg)
![Page 175: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/175.jpg)
![Page 176: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/176.jpg)
![Page 177: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/177.jpg)
![Page 178: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/178.jpg)
![Page 179: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/179.jpg)
![Page 180: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/180.jpg)
![Page 181: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/181.jpg)
![Page 182: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/182.jpg)
![Page 183: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/183.jpg)
![Page 184: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/184.jpg)
![Page 185: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/185.jpg)
![Page 186: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/186.jpg)
![Page 187: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/187.jpg)
![Page 188: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/188.jpg)
![Page 189: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/189.jpg)
![Page 190: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/190.jpg)
![Page 191: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/191.jpg)
![Page 192: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/192.jpg)
![Page 193: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/193.jpg)
![Page 194: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/194.jpg)
![Page 195: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/195.jpg)
![Page 196: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/196.jpg)
![Page 197: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/197.jpg)
![Page 198: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/198.jpg)
![Page 199: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/199.jpg)
![Page 200: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/200.jpg)
![Page 201: Bunge, Mario - Filosofía para médicos.pdf](https://reader037.fdocument.pub/reader037/viewer/2022102501/55cf9b08550346d033a47793/html5/thumbnails/201.jpg)
Mario Bunge
Filosofía para médicos
Los médicos filosofan todo el tiempo, casi siempre sin saberlo. Así adop-
tan: el realismo, cuando dan por descontado que sus pacientes son reales;
el materialismo, cuando cortan por medio de la cirugía o recetan píldoras
en vez de hacer conjuros o rezar; el sistemismo, cuando conciben y tratan
el cuerpo humano como un sistema, no como un agregado de partes
desconectadas entre sí. La filosofía en la medicina es un vasto territorio
apenas explorado, casi desconocido por muchos médicos.
En este libro se analizan ideas médicas clave y, sin embargo, muy
discutidas. ¿Cómo puede ayudar o perjudicar la filosofía a la medicina?
¿Qué es la enfermedad: cosa o proceso, natural o social? ¿Por qué suelen
ser inciertos los diagnósticos médicos? ¿Tiene sentido hablar de probabi-
lidad en medicina? ¿A qué se debe el atraso de la psiquiatría? ¿Hay prue-
bas de eficacia de las medicinas tradicionales, como la china y la ayurvé-
dica? ¿Qué es la medicina: ciencia aplicada, técnica o arte? ¿Qué filosofía
moral debe guiar el ejercicio de la medicina?
A estos interrogantes y a otras cuestiones no menos controvertidas,
como el ensayo clínico aleatorio, la prevención en cuanto problema
médico-político, las medicinas alternativas y los delitos de la industria
farmacéutica, son algunos de los temas tratados con cuidado y
profundidad por el conocido físico, filósofo y epistemólogo Mario
Bunge. El texto, además, ha sido revisado por investigadores
biomédicos y profesionales.
Mario Bunge nació en Buenos Aires (1919) y es profesor de Filosofía en la
McGill University de Montreal (Canadá) desde 1967. Contrario a las
seudociencias, es contundente en sus críticas contra corrientes filosóficas
como el existencialismo, el posmodernismo, la hermenéutica y el femi-
nismo filosófico. Recibió en 1982 el Premio Príncipe de Asturias. Su
amplia bibliografía cubre aspectos fundamentales de la física, la filosofía
de las ciencias naturales y sociales, la semántica, la ontología y la ética.
Editorial Gedisa ha publicado en castellano sus obras capitales.
Filosofía
Serie CLA•DE•MA