1

KARADENZ TEKNK NVERSTES

KTSAD VE DAR BLMLER FAKLTES

LETME BLM

GANTT EMASI VE CPM TEKNKLERYLE PROJE

YNETM, PLANLAMASI VE UYGULAMASI

BTRME DEV

TEZ DANIMANI: DO. DR. BRDOAN BAK

HAZIRLAYAN: CAN BURAK NALBANTOLU

HAZRAN 2009

TRABZON

2

NSZ

Bu tez almasnda gsterdii ilgi ve destek iin deerli danmanm Sayn Do. Dr.

Birdoan Bakiye, tez almamn uygulamasnda her trl destei salayan Malatyalolu

naat San. ve Tic. Ltd. ti.ne, her konuda bana destek olan arkadalarma ve bugnlere

gelmemde pay sahibi olan, maddi ve manevi her trl destei veren aileme sonsuz

teekkrler.

Trabzon 2009 Can Burak NALBANTOLU

3

NDEKLER NDEKLER ........................................................................................................................................ 3

BRNC BLM .................................................................................................................................. 6

1. PROJE VE PROJE YNETM ......................................................................................................... 6

1.1. Proje Nedir? .................................................................................................................................. 6

1.1.1 Proje zellikleri ..................................................................................................................... 6

1.2. Proje Ynetimi Nedir? .................................................................................................................. 7

1.3. Proje Ynetiminin Aamalar ....................................................................................................... 9

1.3.1. Planlama .............................................................................................................................. 10

1.3.1.1. Zaman Analizi .............................................................................................................. 11

1.3.1.2. Kaynak Analizi ............................................................................................................. 12

1.3.1.3 Maliyet Analizi .............................................................................................................. 14

1.3.2. Programlama ....................................................................................................................... 16

1.3.2.1 Proje Btesinin Hesaplanmas ..................................................................................... 16

1.3.3 Kontrol .................................................................................................................................. 17

1.3.3.1 Kontrol Aamasnn Temel Amalar ............................................................................ 19

KNC BLM ................................................................................................................................... 20

1.PROJE YNETMNDE UYGULANAN YNTEMLER ............................................................... 20

1.1. GANTT emas .......................................................................................................................... 20

1.2. Kritik Yol Metodu-CPM ............................................................................................................ 22

1.2.1. Tarihsel Geliim .................................................................................................................. 22

1.2.1.1 CPMin Kullanld Alanlar ve Avantajlar ................................................................. 23

1.2.2. Kritik Yol Analizinin Aamalar ......................................................................................... 24

1.2.3. Kritik Yolun Bulunmas ...................................................................................................... 26

NC BLM ............................................................................................................................... 30

NAAT PROJES ANALZ ............................................................................................................... 30

4

1. naatn zellikleri ............................................................................................................................ 30

2. MS Project Uygulamas ..................................................................................................................... 30

Kaynaklar .............................................................................................................................................. 42

5

GR

Gnmzde neredeyse tm iletmeler birok proje ierisinde yer almaktadr.

Projeler deiim iinde nemli bir yere sahiptir ve modern i hayatnn gereklerindendir.

Projelerin byk bir ksm bilgi teknolojileri iermektedir ve bundan dolay iletmeler son

teknolojiye srekli yakn durmaldrlar.

letmeler bymenin bir gerei olarak srekli proje retip, bu projeleri hayata

geirmeye alrlar. Bu projeler kk apl olabilecei gibi byk apl (baraj, kpr v.b.)

olabilirler. Kk apl projeler ou zaman uzmanlk gerektirmeyen ve kolaylkla tasarlanp

uygulamaya konulabilecek projelerdir; fakat ayn eyi byk projeler iin sylemek pek

mmkn deildir. Byk apl projeler karmak ve yksek derecede uzmanlk gerektiren

projelerdir ve bu projelerin hazrlama, ynetme ve uygulama aamalar zordur. Ayn zamanda

proje ynetimi ve planlamas da proje bykl ile orantldr. Byk projeleri ynetmek ve

zellikle de planlamak iletmeler iin zordur. te bu noktada iletmeler iin eitli metotlar

ve programlar gelitirilmitir. GANTT emas, PERT, CPM bunlardan birkadr. letmeler

bu metotlar sayesinde proje balamadan nce kaynak, maliyet, zaman analizleri yaparak proje

hakknda n bilgi sahibi olurlar ve nceden hazrlanacak veriler sayesinde projenin en iyi

ekilde yaplmasn ve bitirilmesini salayabilirler.

Bitirme almasnda proje ynetimi ve planlamas hakknda bilgiler

verilmektedir. Ayrca projeler iin nemli olan zaman, kaynak, maliyet aamalar

incelenmitir. Daha sonra proje ynetiminde kullanlan tekniklere deinilmitir. Bu teknikler

ierisinde byk bir neme sahip olan GANTT ve CPM teknii ayrntl incelenmitir ve bu

teknik bir uygulama ierisinde kullanlmtr.

6

BRNC BLM

1. PROJE VE PROJE YNETM

1.1. Proje Nedir?

Proje kavramnn ok deiik ekillerde tanmn yapmak mmkndr. Proje,

nceden tespit edilmi spesifik amalara belirli bir zaman diliminde optimum bir ekilde

ulamak zere kaynaklarn nasl ve ne ekilde kullanlacan gsteren bir almadr.

Proje szc, kendine has zellikleri olan iler grubu olarak tanmlanabilir. Bu

zelliklerin bazlar; balang ve biti noktalarnn olmas, farkl projelerin maliyetler ya da

sre gibi farkl boyutlara sahip olmas, ilerin zamannda tamamlanmasnn maliyetler

asndan nemli olmasdr.

Proje almalar uygulamada en ok teknoloji youn iletmelerde, rnleri

srekli gelitirilmeye allan iletmelerde ve mteahhitlik gibi yalnzca proje tipi ilerin

gerekletirildii iletmelerde grlr.

1.1.1 Proje zellikleri

Bir projenin temel zellikleri aadaki gibi ifade edilebilir;

Proje ihtiyatan domal ve hedef bu ihtiyac karlamak olmaldr. Proje bir hedefin belirlenip aka tanmlanmasyla balar. Hedef, yeni bir rn gelitirmek, bir

iletmenin re-organizasyonunu yaparak modernize etmek gibi eitli ekillerde

aklanabilir. Hedefin gereklemesiyle proje tamamlanm olur.

Belirli girdiler olmal ve sonucunda ktlar salamaldr. Her proje zgn olmaldr. nceden yaplmam olmal ya da yaplm olsa bile dier

seferde ayn koullar ve durumlar geerli olmamaldr.

Proje, nceden belirlenmi ok sayda faaliyetin yaplmasyla gerekleir. Faaliyetler bir projenin yaptalardr.

Faaliyetler arasnda mantksal ilikiler mevcuttur. Bu ilikiler, projenin balangc ile biti arasndaki ak yapsn oluturur. Hedeflere ulamak iin yaplmas gerekli her

7

faaliyet ve bu faaliyetlerin nasl bir sralama ile gerekletirileceinin ayrntlar

belirlenmi olmaldr.

Proje, bir iin belirlenen kalitede ve minimum maliyette tamamlanmasn ve iten beklenen yararlar salar.

Proje, fizibilite almalarn gerektirir. Bu almalarda, projenin her yn incelenerek aratrlmas zorunludur.

Proje, iin gereklemesi iin gerekli olan mali kaynaklarn salanmasnda yardmc olur.

1.2. Proje Ynetimi Nedir?

Proje ynetimi, projelerin hedeflerine ulamas iin proje faaliyetlerinin

planlanmas programlanmas (izelgelenmesi) ve kontrol edilmesi olarak tanmlanabilir.

Proje ynetiminin balangc, baz evreler tarafndan Piramitlerin yapm veya

in Seddi inaat kabul edilse de genel yaklam proje ynetiminin, Amerika Birleik

Devletleri askeri kuvvetleri tarafndan atom bombasnn gelitirildii Manhattan Projesi ile

balad ynndedir.

Modern proje ynetimi 19. Yzyln sonlarnda byyen ve karmaklaan i

yaam ile birlikte gelien ynetim ilkelerinin evrimlemesi ile elde edilmitir. zellikle o

yllarda gerekletirilen byk kapsaml devlet projeleri, proje ynetiminin gelitirilmesinde

itici g olmutur.

1900l yllarn banda Frederick Taylor (1856-1915) ile birlikte ynetim

anlaynda yeni bir sayfa almtr. Taylor ynetim tekniklerini bilimsel olarak analiz

ederek, i srelerini daha verimli hale getirmitir.

1917 ylnda Henry Gantt (1816-1919), proje takvimini oluturmada byk

kolaylklar salayan Gantt emasn gelitirmitir. Bu ara fazla bir deiiklik geirmeden

gnmze kadar gelmi ve etkin bir biimde kullanlmaktadr. Zamanla i dnyasnn daha da

karmak bir hal almas baz deiikliklerin yaplmasn zorunlu hale getirmi ve CPM ve

PERT alar gelitirilmitir. lk nce askeri alanda silah gelitirilmesi konusunda kullanlan

bu proje teknikleri, endstriyel projelerin de vazgeilmez aralar haline gelmitir.

8

Projelerin ynetim asndan nem tayan zellikleri yle ifade edilebilir;

Projeler belirli bir bte ve belirli bir zaman ierisinde istenen amaca ulamay hedeflerler.

Proje ilerledike, projenin plan ve programnda birtakm deiiklikler gerekebilir. Her aamada faaliyetlerin gereksinim duyduu (hammadde, igc v.b.) kaynaklarn

harcama hz deiebilir. Bu nedenle proje ynetimi esnek bir yapya sahip olmaldr.

Proje hzlandrma almalarnn maliyeti, sonuca yaklatka daha ok artmaktadr. stenilen zaman tasarrufunu gerekletirmek iin uygulanmas gereken hzlandrma

ileminin maliyeti, projenin ilerleyen aamalarnda daha pahalya mal olduundan,

tm aamalarda btnlemi bir kontrol sisteminin kurulmas gerekmektedir.

Projedeki aamalar birbirine bal olduundan dolay, ilk aamada alnan kararlarn,

daha sonraki aamalarn zaman ve maliyet faktrlerini etkilemesi sz konusu

olduundan, proje yneticilerinin balang kararlarnda olduka dikkatli davranmalar

gerekmektedir.

Projenin biti noktalarna doru maliyet, zaman ve teknik koullarla ilgili belirsizlikler giderek azalr, proje tamamlandnda ise bu belirsizlik tamamen ortadan kalkar. Sz

konusu belirsizlikler, projenin birbirine bal aamalarnn tamamlanmasyla giderek

kaybolur. Ulalmak istenen hedefe olabildiince erken ve doru bir ekilde ulamay

salayan proje planlama ve kontrol sistemlerine ve yntemlerine, projelerin bu

zelliinden dolay gereksinim duyulmaktadr.

Daha baarl bir ynetim iin, proje ynetimi gereklidir. nk proje ynetimi

kurumsal ve ilevseldir. Kurumsal ynetim; yapsal ynetim grevlerini, ilevsel ynetim ise,

yneticilik ve ynetim grevlerini (planlama, organize etme, uygulama, kontrol,

deerlendirme) kapsar.

9

Kurumsal proje ynetimi; ynetimin temel zelliklerini, sorunlara ve nlemlere

ynelik danmanlk ve proje ekiplerinin bir organizasyon sistemi iinde kurulmasn, bu

ekiplerin ve karar birimlerinin tr ve dzeni ile grev, yetki ve karlkl ilikilerini kapsar.

levsel proje ynetimi, ynetim grevlerini ynetmeyi kapsar. Ynetim

sorunlar geni lde kurumsal ynetimin yetkili birimleri tarafndan zmlenir. levsel

ynetimin, bilgi toplama, planlama ve yneltme grevleri, proje kararlar iin gerekli bilginin

elde edilmesine yardmc olur.

1.3. Proje Ynetiminin Aamalar

Baarl bir proje ynetimi aamada gerekletirilir. Aamalar;

Planlama Programlama Kontrol

Proje Ynetimi

Kurumsal Proje Ynetim

Yapsal Organizasyon

levsel Proje Ynetimi

Yneticilik Ynetim

Pla

nlam

a

Org

aniz

e E

tme

Uyg

ulam

a

Kon

trol

Etm

e

De

erle

ndirm

e

10

1.3.1. Planlama

Plan bir hedefe nasl ulaacamzn tanmdr. Plan kelimesi ortak olarak

harcamann ve bymenin beklentisi anlamnda kullanlmaktadr fakat bymenin nasl

meydana geldiini ieren baz tanmlar iermedike, bunlar proje ynetimi fikri iinde

kullanmak doru deildir. Plan bize sadece bir ey yapacamz sylemez ayn zamanda nasl

yapacamz da aklar. ou aklamalar plann bu ak tanmnda yer alr. Plan hikye

tarznda veya grafiksel olabilir ve en kk detaydan en geni zetine kadar btn sonular

ierebilir. Bunlarn hepsi doru artlarda geerli olabilir ve grmelerde konutuunuz

kiilerin ihtiyalar kullandnz plana uyum olmak asndan nemlidir. Bu tr durumlarda

her bir plann dierleri ile tutarl olduunu garantiye almak zorundasnz. Bunu yapmann en

kolay ve en gvenilir yolu ana bir plandan zel bir ama ve ksmi bir plan tretmektir.

(Nakes, Major, Greenwood, Allen, Goodman, 2003)

Readers Digest (Mart 1998, s:49) dergisinde Peter Druckern planlama

zerine yapt yorumunda Planlar sadece iyi amalardr ki zor iler ierisinde dejenere

edilmedii srece. eklinde belirtmitir. Bu ekilde bir dnm yapmak kolay bir grev

deildir.

Elverisiz planlar proje ynetiminde basmakalptr. Szlemeler iyi bir

planlamann deerini dorulamak iin dnemsel olarak ortaya karlar. Proje yneticileri bu

konuya az dikkat gsterirler. Proje yneticileri planlama iin; ok fazla zaman alyor,

mteriler ne istediklerini bilmiyorlar, eer taahht edersek, sorumlu tutuluruz bu ve

bunlar gibi zayf bahaneler ne srmektedirler. Tannan aratrmac i mkemmeliyetisi Tom

Petersn Cincinnati Postta yer alan makalesinde: ler bir sr budala eylerdir.

Uygulamaya harcamanz gereken zamandan daha fazla zaman planlamaya harcyorsunuz.

Hemen hemen hi sze gerek yok. Hazr ol. Atele ve hedefe kilitlen. Firmalarn en sayg

duyduum yaklam budur.

11

Projenin planlamasnda analiz nemi yer tutmaktadr. Projede yer alan girdilerin

doru bir ekilde analiz edilmesi proje ynetimi asndan nemlidir. ana noktada analiz

yapmak gereklidir. Bunlar;

Zaman Analizi Kaynak Analizi Maliyet Analizi

1.3.1.1. Zaman Analizi

Projenin baaryla yrtlmesi ii gerekli planlama aamas almalar

tamamlandktan sonra, yani zaman analizi hesaplamalar iin gerekli veriler toplandktan

sonra zamanlama aamasnn zaman analizi almalar balayabilir. Srasyla olduu srece,

kullanc ebeke bazl bir sistemin, rnein CPM sisteminin, tmn veya bir ksmn

kullanmakta serbesttir. ebeke bazl sistem esnek olduundan, ksmen de kullanlsa byk

yarar salar.1

Daha ncede belirtildii gibi, zamanlama aamasnn en nemli blm olan

zaman analizi almalarna veriler hazrlandktan sonra balanabilir. Ancak verinin

gvenilirlii iyice saptanmadan zaman analizi yaplmamaldr. Bu adan ebekenin son

durumunun proje yneticisi ve/veya planlama ekibince iyice gzden geirilmesi gerekir.

Gerektiinde proje ile ilgili konuda uzman mhendisler, mimarlar, taeronlar, imalatlar vb.

ile grmekte de yarar vardr. Bu tr konularn inaat ncesi toplantlarda grlmesi en

uygun yaklamdr. Zaman analizi verileri, projeye katks olacak kii, grup veya irketler

tarafndan iyice kontrol edilmeli, incelenmeli ve tm bunlardan sonra zaman analizi

almalarna geilmelidir.(Keskinel, 2000 s:119)

Zaman analizi hesaplar iin basit aritmetik yeterlidir; kt kalem kullanlarak

elle de yaplabilir. Ancak ilemler olduka uzun olduundan bilgisayar kullanarak zaman ve

eleman tasarrufu ve doruluk salanr; deiik seenekler incelenerek en iyi zm bulunur.

Genel olarak bilgisayar hizmeti veren irketlerde ve byk mteahhitlik irketlerinde bu

hizmeti ucuza mal etmek iin gerekli donanm ve yazlm vardr. Mteahhitlik ve/veya proje

yneticileri isterlerse bu olanaklardan yararlanabilirler. Genelde bu tr hizmetlerin maliyeti,

1 CPM konusuna uygulama ksmnda ve ikinci blmde daha detayl deinilmitir.

12

projedeki eylem ve veri miktar ile ilgili olarak artar. Ancak, gerekli aritmetik ilemlerde

bilgisayarlardan yararlanlmas ilemlerin elle yaplmasna gre daha abuk, hassas, doru ve

daha ucuz olmasn salar. Bilgisayar kullanmnn, zellikle planlama ve/veya iin

gerekleme aamasnda ortaya kan, beklenmedik gelimelere abuk tepki gsterme olana

salamas ok nemlidir. Bu tr durumlarda kalem kt kullanarak gelimelere uyum

salamak son derece zordur ve ok miktarda insan gc gerektirdiinden pahaldr. Bilgisayar

kullanmnda zaman analizi ilem sresinin toplam ebeke bazl proje ynetim sistemi

uygulamas iin harcanan sreye oran %10u gemez.

1.3.1.2. Kaynak Analizi

Proje ynetiminde kaynak analizini iki ekilde deerlendirilebilir. Birinci analiz

SWOT analizi kullanlarak yaplabilir. kincisi ve gnmzde entelektel sermaye olarak

nitelendirilen insan kaynaklar analizidir.

a) SWOT Ta ve Aalizi

SWOT, ngilizce de Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats

szcklerinin ba harflerinde olumaktadr. SWOT, iletmenin gl ynleri ve zayflklar ile

frsatlar ve tehditleri ifade etmektedir. letmenin bugnk gl ve zayf ynlerini ortaya

karmann amac, gelecekte oluacak olan frsatlar ve tehditler iin gerekli tedbir ve nlemler

alnmasdr. SWOT analizinde sadece rakiplerin lt olarak alnmas, gl ve zayf ynlerin

mteriler asndan ne kadar nemli olduunu gzden karmamza neden olabilir. Daha

gl olabilmek iin ura verirken, rakipler mteriler iin yeni frsatlar ortaya karabilir. O

zaman glenmek iin verdiimi ura boa gidebilir. Bu nedenle ama, yaratc stratejiler

oluturmak ve gelecee ynelik plan yapmak olmaldr. Yalnz bu ama iin SWOT tek

bana yardmc olmayabilir. SWOT analizi sadece mevcut durumu grp dsal ve isel

sorunlar anlamada yardmc olabilir. Bu yzden SWOT analizinin yannda dier analizlerden

ve yntemlerden yararlanlmaldr.

13

GL YNLER FIRSATLAR

Doru Ynetim steklilik Nitelikli ve Yetenekli alan Standartlara Uygunluk zel nlemler Gelir Salama

Gerekli Temel Beceriler Ekonomik Gelimeyi Destekleme Danmanlk Hizmetleri Tevikler Halkn Harcamalarnn Artmas

ZAYIF YNLER TEHDTLER

retim ve Tedarik Kalite Pazarlama ve Datm Endstriyel likiler Zayf Ynetim

Rekabet Mterinin stek ve Beklentileri Yasalar ve Ynetmelikler Sosyal ve Kltrel Faktrler Teknolojideki Yenilikler

Tablo 2 (Albayrak, 2005, s.299)

SWOT analizi ne zaman kullanlmaldr? Bu konuda Milli Eitim Bakanl

Projeler Koordinasyon Merkezi Bakanl tarafndan Mustafa zcann hazrlam olduu

sunumda unsur zerinde durmutur;

Stratejik bir plan gelitirilmesi aamasnda, Sorun tanmlama ve zm oluturulmas aamalarndaki Nicel verilerin yetersiz, bilgilerin kiilerin belleklerinde olduu durumlarn analizinde

kullanlmaldr.

D evre ve i evre faktrleri iletmeler iin kaynak niteliindedir. letme bu

kaynaklar iyi analiz etmelidir. Analizin banda da iyi bir tahminde bulunmaldr. SWOT

analizi bu tahminler de iletmeye yardmc olmaktadr. D evre ve i evre faktrleri bu

yntem aracl ile daha iyi analiz edilebilir ve elde olan kaynaklarn verimli ekilde

kullanlmasn salayabilir.

14

b) nsan Kaynaklar Analizi

letme iin dier bir nemli husus ise insan kaynaklarnn analizidir. nk bir

projenin baarl olup olmamas dier bir deyile gelecei, projede alan kiilerin nitelikleri

ile ilgilidir. nsan faktrnn baarsz olmasnn nedeni eksik ya da yanl planlama deil, o

kiilerin niteliklerinin ve insan kaynaklarnn verimli kullanlmamasndan dolaydr. Proje

ynetimi ile ilgili almalar genelde insan yerine proje planlama ve ynetim teknikleri

zerinde younlamtr.

Burada proje yneticisi stratejik rol oynamaktadr. rgtlenmeden planlamann

her aamasna kadar proje yneticisi belirleyici olmaktadr. nk proje yneticileri

projelerin olumasndan sonlandrlmasna kadar tm evrelerde yer alan ve projeyi birebir

yrten kiidir. Birok proje yneticisi kendi teknik alanlarnda uzmanlam, teknolojiye

hkim kiiler olmakla birlikte ilerin baaryla yrtlebilmesi iin gerekli ynetim ve liderlik

fonksiyonlarna sahip olmayabilmektedirler. Bundan dolay, bir proje yneticisinin teknik

bilgisinin yeterli dzeyde olduu varsaylarak grevlerinin tanmlanmasnda ynetimsel

gereksinimler zerinde younlalmas gereklidir (Dengiz, 2004).

1.3.1.3 Maliyet Analizi

Kullanlan kaynaklar ierisinde nakit aklar nemli yer tutmaktadr. Nakit

aknn ve gelir/gider durumlarnn bilinmesi, nakit skntlarnn oluaca zamanlarn

nceden saptanmas ve gerekli nlemlerin alnmas son derece nemlidir. ebeke bazl proje

ynetim sistemi zamana analizi iin hazrlanan ebekelerin kaynak tahsisine ynelik

almalarn maliyet analizinde de kullanm iin zellikle son 20 ylda youn almalar

yaplmtr. Bu konuda pek ok karmak yazlm gelitirilmi, hatta ana bilgisayarlara ek

donanmlar eklenmitir. Tm bu almalara ramen, ebeke bazl proje ynetim uygulamas

iin hazrlanan ebekeyle ilgili bilgilerin maliyet analizinde baaryla kullanlabildiini

sylemek gtr. Bunun nedeni, zaman ve kaynak analizi iin gerekli verilerin, ayn ver,

kaynana dayanmasna ramen, maliyet analizine ynelik verilerle uyum gstermemesidir.

Zaman, kaynak ve maliyet analizi iin gerekli veri miktarlar ekil 1de gsterilmitir.

15

ekil 1: Zaman, kaynak ve maliyet analizi iin gerekli global veri miktarlar (Keskinel,2000)

Bir projenin maliyet analizi ve kontrol gereksinmesi ve bunun iin kullanlan

yntemler proje trne ve iveren veya mteahhidin grne baldr. veren projenin

zamannda ve belirli maliyet ile bitmesini ister; nk projenin yapm aamas uzun sreli bir

iletmenin balangcdr. Projeyi gerekletirme maliyeti projenin sonraki iletme maliyetinde

nemli bir etkendir. Proje tamamlama sresi, denecek faizleri ve iletmeye balama ve

yatrmn karln almaya balamay etkiler. Bu sebepten dolay, maliyet kontroln garanti

etmek iin ynetim gerekli almalar zenle yapmaldr. Zamannda elde edilen maliyet

bilgisi proje ynetimine;

Mmkn olan durumlarda, uygun maliyet eilimlerini kullanma, Projenin toplam maliyetini etkileyen aykr durumlar ok abuk grerek uygun

olmayan eilimleri dzeltme ve gerekli yeniden-planlama/yeniden-maliyet-kestirme

yapabilme olanan salar.

Zaman Analizi

Kaynak Analizi

Maliyet Analizi

Zaman + Kaynak Analizi Yazlm

Zaman Analizi ktlar

Kaynak + Maliyet Analizi Yazlm

16

Ynetim iin projenin her dzeyinde, ii zamannda bitirmek ve zaman bilinci

iinde olmak ile birlikte, parann karln almay ve maliyet bilinci iinde olmay salamak

ok nemlidir.

1.3.2. Programlama

Planlamann ardndan ikinci aama olan programlamaya balanabilir. lk ncelik

tabii ki var olan kaynaklar hangi ilerde kullanacamzdr. st ynetimin proje bte onay

tam olarak bunu iaret eder. Bte, kaynaklarn nasl kullanlacann bir plandr. Bylece

btenin rol, organizasyonun gayretleri ile kt kaynaklarn datmdr. Datm srecinin

neticeleri ou zaman bte snrnn altnda yaamak ve almak zorunda olan

organizasyonun yneticilerinin tatmin etmez. Dier yandan, snrlamann kalb tam olarak

rgtsel politikay belirler. Organizasyondaki aktivitelerin hangilerinin kaynaklarn datm

tarafndan tamamen destekleneceinin derecesi, aktivite neticelerinin nem derecesidir.

Bte, basit bir ekilde plann bir yn olmad gibi, sadece rgtsel politikann

ifadesi deildir. Bte ayn zamanda bir kontrol mekanizmasdr. Bte kyaslama iin bir

standart ve kaynaklarn asl ve planlanan kullanm arasndaki farkn lsnn ana hatlarn

sunar. Ynetici istenen hedefleri baarmak iin kaynaklarnn yaylmn ynetirken, kaynak

kullanmn da dikkatli bir ekilde izlemelidir. Bu durum planlanan kullanmdaki sapmalar

proje sreci ierisinde kontrol etmeye izin verir ve eer kaynak harcamalar baarlan ile

tutarl deilse olaan d raporlar yeninden dzenlenebilir. (Meredith, Mantel, 2000 s.261-

262)

1.3.2.1 Proje Btesinin Hesaplanmas

Bte hazrlamak iin ncelikle projenin kaynaklarnn ne olduunu, her biri

iin miktarn ne olduunu, ne zaman gerekli olacan ve ne kadara mal olacann tahmin

edilmesi gerekir. Belirsizlik her tahmin ierisinde yer almasna ramen baz tahminler

dierlerine gre daha az belirsiz olabilir. Tecrbeli maliyet deerlendiricisi biri tula ile

rlecek duvarda ne kadar tula kullanlacan tahmin edebilir.

Bteleme konusunda bilgi toplama ksm nemli yer tutar. Fakat bunu

yapmadan ve bte hazrlayp sunmadan nce, proje btesi gelitirmenin dier srekli

yaplan rgtsel btelemeden daha zor olduunun anlalmas yararldr.

17

Bilgi toplama konusunda gelitirilmi iki tane strateji vardr (Meredith, Mantel, 2000 s.266-

267). Bunlar;

Yukardan Aaya Bteleme: Bu strateji tepe ve orta kademe yneticilerin tecrbe ve muhakemelerinin bir araya gelmesi ve benzer aktiviteler hakknda kullanlabilir

gemi bilgi zerine kuruludur. Bu yneticiler hem tm proje maliyetini hem de ona

bal alt proje maliyetlerini hesaplarlar. Hesaplanan maliyetler zel grevler ve alt

projelerin ierdii alma paketlerinin analiz edilmesi iin bir alt yneticilere

verilir. Bu sre alt kademelere doru devam eder. Yukardan aaya bteleme

stratejisinin bir avantaj; bir araya getirilen btelerin birka hataya ramen doru

bir ekilde oluturulmasdr. Dier avantaj ise; genel hesaplama ierisinde tm

elementlerin finanse edilmesinde ynetimin muhakeme ve tecrbesi kendiliinden

farz edilir.

Aadan Yukarya Bteleme: Bu metot basit grevleri, zamanlarn ve bireysel btelerini dzenler. i yapan insanlara zaman hususunda ve grevler iin

belirlenmi btelerdeki hatann en az seviyede olmas iin danlr. Fikir ayrlklar

st ve bir alt yneticiler tarafndan olaan tartmalarla zlr. Eer gerekli ise,

proje yneticileri ve fonksiyonel yneticiler doruluu garanti altna almak adna

tartmaya katlabilirler. Aadan yukarya btelemenin avantaj genellikle

katlmc ynetimle iliki kurulmasn salamaktr. Alt kademe yneticilerin bte

hazrlamasna direk katlmlar minimum ikyet ile sonucu kabul etme ihtimallerini

arttrr. Katlm iyi bir ynetimsel eitim teknii olup, gen yneticilerin deneyim

kazanmasnda etkili bir yoldur.

Yukardan aaya bteleme genel iken, aadan yukarya bteleme nadirdir.

st yneticiler aadan yukarya srecini riskli bulurlar. st yneticilerin emrindeki baarl

ve kaynak gereksinimini bytebilecek olanlara gvenme eilimleri zellikle yoktur.

1.3.3 Kontrol

Projede datlan grevlerin teslim edilmesinde yaanan baarszlklar

ilenebilecek en kt kabahat deildir. En kt kabahat, ortaya kan problemlerin zlmek

iin ok ge kalnmasna kadar saklanmasdr. Birok problemi zebilecek eitli yollar

vardr fakat annda zebilecek yollar hemen hemen hi yoktur, uzun zaman alr. Yeterli uyar

ile ou problemin stesinden gelinebilir. Fakat problemi gizleme ile bu yol kmaza girer.

18

Proje yneticisi nihayet ne olduunu bulduunda, artk geri dnm iin ge olabilir.

Problem hakknda daha nceden bahsedilmemi olmas ve bunun iin bir zm

bulunabilecei ihtimalinin olmas ynetici iin moral bozucu olabilir.

ou temel izleme ve kontrol yntemleri takm oluturma ve iletiime dayaldr.

Ynetici, alanlarn grdklerini tm gereklii ile rapor edebilecekleri ve gvenli

hissedebilecekleri bir atmosfer oluturmaldr. lk oluacak problem iin verilecek reaksiyon,

dierlerini ne kadar etkileyeceinin gstergesidir. (Nakes, Major, Greenwood, Allen,

Goodman, 2003 s:99)

Proje yneticisi izleme ve kontrol aamasnda eit yol kullanabilir;

1) Bilgi Toplama: Proje yneticisi proje srecini izlemeli ve projenin yolunda

gittiinden emin olmak iin nlem almasdr beyan herkes tarafndan kabul

edilmektedir. Fakat proje yneticisinin iini yaparken birka gn ve haftadan sonra bu

konuda fikir birlii o kadar da kolay deildir. Olduka abuk bir ekilde proje

yneticisi srasyla eitli konularda sorular sormaya yneltilmelidir Evet fakat nasl?

Birok vaka var. Her eyi izleyemem ve bu grevleri izliyor olsam bile, eylemin

gerekten gerekli olup olmadn syleyemem! Neyin gerekli olduunun zeti proje

durumu ve dikkat gerektiren nemli grevlerdir.

2) Grev Bilgisi Toplama: Projeler, problem zerinde yalnz olarak zme

ulaamayacak fakat birlikte alabilecek alanlarnda uzmanlara izin veren bir aratr.

Bu nedenle, proje yneticisi baz grevler ve alma durumu adna hkm vermekte

yeterli olmayabilir. Takm yelerinin yeteneklerine bal bir problem varsa eer, proje

yneticisinin endieli olan takm yeleri ile en azndan bir konuma yapabilecek kadar

yeterli temel bilgiye sahip olmas her zaman iyi bir fikirdir. Bununla beraber, temel

ilke olan sorumluluk ve otoritenin beraber hareket ettiini hatrlamak gerekir. Bunun

anlam, proje yneticisi takm yelerine gvenip, onlarn grev srelerini -onlar

izleyip detayl olarak rehberlik etmeden- kendilerinin ynetmesine izin vermelidir.

3) Proje Raporlama: Proje takm sadece projenin ierisinde yer alanlar deildir.

Sponsorlar, Program heyeti, kaynak kullanmay bekleyen dier projelerin yneticileri,

eitli hissedarlar ve tabi ki tketiciler ilerin nasl gittiini bilmek isterler. Bu kiiler

proje yneticisinin zamann igal eden detaylarla muhtemelen ilgilenmezler fakat

hepsi projenin byk ihtimalle ne zaman biteceini ve her eyin kontrol altnda olup

19

olmadn duymak isterler. Proje raporlama, bilgilendirilmek istenen kii veya

kurulular iin tablo eklinde ve haftalk olarak hazrlanr.

1.3.3.1 Kontrol Aamasnn Temel Amalar

Kontrol aamasnn iki temel amac vardr;

Aktivitelerin deiimi yoluyla sonularn dzenlenmesi rgtsel deerlerin ynetimi

Kontrol fonksiyonu zerine yaplan tartmalarn ou dzenleme zerinedir.

Proje yneticisi dzenleme ve korumaya eit ekilde dikkat etmelidir. Bu blm proje

yneticisini dzenleyici boyutunda ele almaktadr. Fakat burada asl olarak tutucu yan ele

alnacaktr. Proje yneticisi rgtn fiziksel deerlerini, insan kaynaklarn ve finansal

kaynaklarn korumak zorundadr. Bu farkl deer trnn koruma yntemleri farkldr.

1) Fiziksel Deer Kontrol: Fiziksel deer kontrol, fiziksel deerlerin kullanmn

kontroln ierir. nleyici de olsa dzenleyici de olsa deer muhafazasn

ilgilendirir. Bu konu ayn zamanda muhafazann kalitesi kadar yenileme ya da

muhafazann zaman ile de ilgilidir. Fiziksel dkm, malzeme ya da ara-gere olsun

kontrol edilmelidir. Fiziksel dkm teslim alnmal, incelenmeli ve mmkn

olduunca ilk kullanmdan nce saklanmaldr. Gelen sevkiyatlarn tm dikkatli bir

ekilde tasdik edilmeli ki tedarikilere yaplan demeler onaylansn. Ayn nlemler

d tedarikilere ve ayn zamanda rgt iindeki tedarikilere uygulanmaldr. Proje

ktphanesi, proje kahve yapmcs, proje ofis mobilyalar ve dier ikinci derece

paralar gibi detaylar bile saylmal ve muhafaza edilmelidir.

2) nsan Kaynaklar Kontrol: nsan kaynaklarnn ynetimi, insanlarn gelimesinin

ve yetimesinin kontrol ve korumasn ierir. Projeler zellikle yetitirilebilir insanlar

iin verimli alanlar salar. nk projeler esiz, biri dierinden eitli yollarla

farkldr ve projelerde alan insanlarn ksa srede tecrbe kazanmalarn mmkn

klar. nsan kaynaklar muhafaza ls fiziksel dkmden daha zordur.

20

KNC BLM

1.PROJE YNETMNDE UYGULANAN YNTEMLER

Bu blmde proje ynetiminde kullanlan yntemlerden birkana

deinilecektir. Giri blmnde de belirtildii gibi GANTT emas, CPM bu blmde

ayrntl olarak aklanacak yntemlerdir. Ayn zamanda uygulama ksm olan son blmde

projenin GANTT emas ve CPM metodu ile hem kritik yolu gsterilecek hem de kaynaklar

ve maliyetleri gsterilecektir. Proje ynetiminde uygulanan yntemleri GANTT emasn

aklayarak balayabiliriz.

1.1. GANTT emas

En eski proje planlama ve kontrol tekniklerinden olup dnyaca kabul grm

standart bir metottur. 1915 ylnda Amerikal Henry Gantt tarafndan bulunan GANTT

diyagram, bir projenin genel grnm ve gidiat hakknda bilgi verme amacyla

tasarlanm bir proje ynetim aracdr. Son derece yaln gsteriminin verdii avantajla,

gnmzde i programlarnn hazrlanmasnda yaygn bir ekilde kullanlmaktadr. GANTT

diyagram, proje ynetimi konusunda popler bir anlay belirterek ortak bir dilde, herkesin

anlayaca tarzda hitap eder. Bu yntemin deeri; kendine zg sade yaps ile nemli

bilgileri ak ve zl bir ekilde ortaya koyma becerisinden kaynaklanr. (Dikba, 2001 s.20)

GANTT emas faaliyetler arasndaki ilikileri ok ak bir ekilde

gsterememektedir. Zaman izelgesinde hangi faaliyetin dierinden nce yaplacan

gstermekte ise de, bir gecikme durumunda etkilenecek faaliyetleri kesin olarak

belirtememektedir. Faaliyetlerdeki bolluklar tehis etmemize yardmc olamamaktadr

(lyasolu,1982, s. 65)

GANTT diyagram, yatay ve dikey eksenler ile bu eksenlerin belirledii blgede

yer alan ubuklardan oluan grafiksel bir gsterimdir. Yatay eksen zaman belirtir ve

programn zamana yaylna gre zaman birimi olarak gn, hafta ya da ay seilebilir.

Btnlk salamas ve anlamllk asndan tm faaliyetler iin ortak bir zaman birimi

kullanlmasna dikkat etmek gerekir. Grafikte yer alan ubuklar ise faaliyetleri

simgelemektedir. ubuklarn boylar faaliyet sreleri ile orantl olacak byklkte izilir.

ubuklar, faaliyetlerin balang ve biti zamanlar ile faaliyet srelerini gsterir.

21

ubuklarn eksen zerindeki ilk izdm faaliyetin balang ann, son izdm ise

faaliyetin sonland an gsterir. lk ve son nokta arasndaki fark (ubuun boyu) faaliyet

sresini verir.

ekil:2 GANTT emas

Son derece basit ve kullanl olmasnn yan sra, GANTT diyagramnn bir

takm eksiklikleri bulunmaktadr. Bu yntemin en byk eksikliklerinden biri, faaliyetler

arasndaki tm mantksal balantlarn gsterilememesidir. Dolaysyla bu diyagramlar; bir

safhadaki gecikmenin dier safhalara nasl bir etki yapacan gstermez. Ayrca bu yntem

ile planlama dnda, sadece kstl miktarda kontrol faaliyetleri yrtlebilmektedir. Bu da

sadece projedeki faaliyetlerin tamamlanma yzdelerinden ibarettir. Bunun dnda hangi

faaliyetlerin zamannda tamamlanmas gerektii, her bir faaliyetin proje sresindeki arl

gibi rapor bilgilere ulamak mmkn deildir. Herhangi bir iin uygulama sresinde bir

deiiklik olmas halinde, tm emann yeniden en batan izilmesi gerekmektedir. (Albayrak,

2001, s.306)

Sonu olarak ubuk diyagramlar yine de, snrl sayda faaliyetten oluan

projeler iin kullanm son derece basit; etkili bir planlama, programlama, kontrol ve

raporlama aracdr. (Goodman, Love, 1980, s.142)

22

1.2. Kritik Yol Metodu-CPM

1.2.1. Tarihsel Geliim

CPM ve PERT yntemleri gelitirilmeden nce yatrmlarn i programlar

GANNT (ubuk) emalaryla yaplmaktayd. Bu yntem baz hallerde yararl olmasna

karn etkinliklerin birbirlerine gre lojik balantlarn gstermekten yoksundur. ok kark

olmayan projelerde bir etkinliin bitmeden dierinin balayamayaca, baz etkinliklerin ayn

zamanda devam edebilecei gibi baz kurallar bu yntemde de geerlidir. Ancak hangi

etkinliklerin kesinlikle belirlenen sresinde bitmesi gerektii, yatrmn toplam sresini

hangilerinin daha ok etkiledii, en ekonomik srenin nasl bulunaca ve yatrmn sresinin

ksaltlmasyla projenin maliyeti arasndaki ilikinin nasl deiecei gibi konularda cevap

alnamamaktayd. ngilterede Central Electricity Generating Bourd un Operations

Research ksm 1957 ylnda bir kuvvet santralinin inaatnda ksaltlmayan en uzun sreli

etkinlikler denilen bir yntem gelitirilmitir. Bunu izleyen yl, sz konusu yntem daha da

gelitirilerek baka bir kuvvet santraline uygulanm, yatrm sresinin %40 ksaltlmas

baarlmtr. 1958 ylnn banda Amerika Birleik Devletlerinde U.S. Navy Special

Projects Office adl bir ofis kurularak planlama ve kontrol iin yardmc olabilecek zmler

aratrlmaya balanmtr. Bu grup almalarn ksa ad PERT olan Project Evaluation

Research Task ad ile yaymlamlardr. 1958 ubatnda bu grubun matematiki bir yesi

olan D.C.F Clark, ilk kez teorik almalarn grafik gsterim haline getirerek ok

diyagram olarak adlandrlan etkinlik emasn kurmutur. almalar byk gelimeler

kaydederek, 1958 Temmuzunda PERT yntemi diye adlandrlan Program Evaluation and

Review Technique yntemi tamamlanm ve 1958 yllarnda, A.B.D. de deniz balistik

roketlerinin gelitirilmesinde kullanlmtr. Polaris projesi denilen bu proje zel projeler

dairesinin gerekletirmesi gereken bir proje idi. Bu muazzam proje 3800 mteahhidin

taahht ettii 60.000 deiik operasyonu gerektiriyordu. lk kez burada uygulanan PERT

projesi ile Polaris Fzesi aratrmalar 15 tahmin edilen sreden iki yl nce tamamlanmtr.

O gnden bu yana ise eitli byk askeri projelerde, byk inaat projelerinde, byk

teleskop yapm gibi projelerde baaryla uygulanmtr. (Baker, 2000 s:15)

23

Kritik yol metodu 1950lerin sonlarna doru kimya devi DuPont irketi

tarafndan gelitirilmi, byk retimlerin ve projelerin yaplmasnda kullanlmtr.

(Gorman, 1998 s:101) lk kez de ok byk bir sentetik elyaf fabrikas yapm projesinde

uygulanmtr. Proje mit edilen zamandan ok daha nce tamamlanm ve firma imalata

balayp piyasaya mal sevk edebilme olana ile byk karlar elde etmitir.

1959da CPM yntemi, Dr. Mauchly tarafndan basitletirerek, endstri projelerine

uygulanabilir hale getirilmitir. Bu arada bilgisayar teknolojisi de hayli ilerlemi ve buna

paralel olarak CPM-PERT yntemleriyle byk ve uzun vadeli yatrmlarn kapasite

dengelemesi, maliyet kontrol vb. ilerin yaplmas mmkn olmutur. (Pennypacker, 2002

s:15)

1.2.1.1 CPMin Kullanld Alanlar ve Avantajlar

Fabrikalarda makine ve donanm, tat aralarnn ve binalarnn normal ve olaanst bakm ve onarm.

Piyasaya yeni bir maln karl, reklam kampanyasnn organize ilerinin yrtlmesi.

Tesis kurma. Mevcut fabrikalarn geniletilmesi. Bir tesisin bir yerden baka bir yere tanmas. Muhasebe kaytlarnn yl sonu kapan. Aratrma gelitirme yatrmlarnn yaplmas. Bilgisayar sistemlerinin gelitirilmesi. Kaynak tahsisi. CPM teknii kullanlldr, nk projenin i ilikilerini, alma akn gsterir. CPM teknii kullanldr, nk ierisinde maliyet kontrol ve tasarrufu salar. CPM teknii kullanldr, nk projenin aamalarn etkili bir ekilde ynetir.

24

CPM teknii kullanldr, nk proje iinde atlamalar ve ayn srecin tekrarlanmasn engeller.

CPM teknii kullanldr, projenin anlalabilirliini ve iletiimini artrr. CPM teknii kullanldr, nk proje iin ilerde ihtiyacmz olacak i ve kaynak

aktarmna karar verebilir.

CPM teknii kullanldr, nk projenin kritik alma akn ve tamamlanma sresini belirler. (Balbir, 2002 s:107)

1.2.2. Kritik Yol Analizinin Aamalar

Bir projenin balanlmasna, eldeki imkanlarn ve ihtiyalarn belirlenmesi ile

balanr. Bunu, teslim tarihi ve bte gibi amalarn belirlenmesi takip eder. in kapsamnn

izilmesinden sonra sra, iin faaliyetlere paralanmasna gelir. Burada, bir rn aacna

benzer olarak proje nce, projeyi oluturan temel rnlere, daha sonra o rnleri oluturan ana

faaliyetlere ve o faaliyetler de daha alt faaliyetlere paralanr. Bu aamada alnmas gerekli

kararlardan biri, projeyi oluturan bu birbirinden bamsz faaliyetlerin ne kadar ayrntya

inilerek belirleneceidir. Faaliyetler blnp, kltldke planlama maliyeti ykselmesine

ramen sorumluluk alanlar daha ak tanmlanm olur ve kontrol daha salkl

gerekletirilebilir.

Daha sonra teknik zorunluluklar veya maliyet ve mevcut kaynak

snrlamalarnn yol at tercihler nedeniyle faaliyetlerin ncelik sralar belirlenir. Buna

ynelik olarak u tr sorulara cevap aranr:

Herhangi bir faaliyet balamadan hangi faaliyet veya faaliyetlerin tamamlanm olmas gerekir?

Bu faaliyeti hangi faaliyet veya faaliyetler takip etmelidir? Hangi faaliyetler ayn anda paralel olarak yrtlebilir?

nceliklerin belirlenmesini, yaplacak tm i veya faaliyetlerin gsterildii bir

ebekenin hazrlanmas takip eder. ebekelerde genellikler faaliyetler oklarla, olaylar da

dairelerle (dm) gsterilmesine ramen, faaliyetlerin dairelerle, ncelik ilikilerinin ise

oklarla gsterildii bir baka gsterim ekli de mevcuttur.

25

Bu diyagramlarda bir dm noktasna gelen okun ncelikle, kan okun ise

daha sonra yaplacan gsteren faaliyet olmas, faaliyetler arasndaki ncelikleri aka

grebilmeyi mmkn klmaktadr.

Oklar herhangi bir lekle izilmez, baka bir deyile uzunluklarnn herhangi

bir anlam yoktur.

Dmler oklarn yn dorultusunda kkten bye doru

numaralandrlmlardr. Bu dm numaralar sayesinde her faaliyet balang ve biti

dm noktalarnn rakamlar ile belirtilebilmektedir.

Oklarla gsterilen faaliyetlere ilaveten bir de kesikli izgili oklarla gsterilen

kukla faaliyetler vardr. Bu kukla faaliyetler gerekte var olmayan ancak, ebeke izimini

mmkn klabilmek amac ile kullanlan faaliyetlerdir. (Top, 1996 s:167)

Aada bir ebeke ncelik ilikileri ve kukla faaliyetlerin kullan yerleri

gsterilmektedir.

a) A B C D

A faaliyeti B den nce, B faaliyeti C den nce yaplmaldr.

b)

B ve C faaliyetlerinin balamas iin A nn tamamlanmas gereklidir.

1 2 3 4

1 2

3

4

B

C

A

26

c)

C faaliyetinin balamas iin A ve B nin tamamlanmas gereklidir.

d)

D faaliyetinin balamas iin A ve B nin tamamlanmas gereklidir. C nin

balayabilmesi yalnzca A nn tamamlanmasna baldr.

e)

D faaliyetinin balamas B ve C nin tamamlanmasna baldr.

1.2.3. Kritik Yolun Bulunmas

Bir projenin tamamlanmas iin tm yollar zerindeki btn faaliyetlerin bitmi

olmas gerekir. Balang dm noktasndan biti dm noktasna kadar olan yollar iinde

sresi en uzun olan yola Kritik Yol denir ve bu yolun sresi tm projenin tamamlanmas

iin gerekli olan minimum sreye eittir. Bu sreye sahip birden fazla yol varsa, bu yollarn

tmne kritik yol denir.

6

7

8 9

A

B

C

11

20

12

21

13

22

A

B

C

D

Kukla

10 11

12

13 14 A

B

C D

27

Kritik yol zerindeki tm faaliyetlere Kritik Faaliyet ad verilir ve proje

ynetiminde bu tr faaliyetler zel dikkat gsterilerek titizlikle takip edilmelidir. Zira bu yol

zerindeki faaliyetlerde oluacak herhangi bir gecikme tm projenin tamamlanma sresinin

de ayn miktarda uzamasna yol amaktadr.

Genel olarak bir projede kritik yol zerinde bulunan faaliyetler tm faaliyetlerin

yalnzca %5-10una eit saydadr. Dolaysyla bu az saydaki kritik faaliyete dikkatin

younlatrlmas ile daha etkin ve verimli bir ynetim salanabilmektedir.

Kritik yolun, basit ve karmak olmak zere iki ayr yntem ile hesaplanabilir.

Aada her faaliyete ilikin sreler verilmitir.

A: 1 gn

B: 4 gn

C: 5 gn

D: 3 gn

A, C: 1+5= 6 gn

A, K, D: 1+0+3= 4 gn

B, D: 4+3= 7 gn

Bu yollar ierisinde en uzun sreye sahip olan yol, (B, D)= 7, kritik yoldur.

Dolaysyla bu proje en erken 7 gnde tamamlanabilir ve B, D faaliyetleri zel dikkat

gsterilmesi gereken Kritik faaliyetlerdir. B, D faaliyetleri dndaki dier faaliyetler gevek

faaliyetlerdir. Gevek faaliyetlerden herhangi birinin sresinin uzamas projenin

tamamlanma sresinde uzamaya neden olmayacaktr.

1

2

3

4

A

B

C

D

28

Kritik yolun karmak yntem ile hesaplanmasnda faaliyet balang ve biti

zamanlar iin aadaki notasyonlar kullanlmaktadr.

EB(a) = a faaliyetinin erken balama zaman

EB(a) = a faaliyetinin erken biti zaman

GB(a) = a faaliyetinin ge balama zaman

GS(a) = a faaliyetinin ge biti zaman

leriye Doru Hesaplama (Forward Pass): Bu yntemde srasyla ebekedeki her

bir faaliyetin beklenen erken balama ve erken tamamlanma zamanlar bulunur. Bu

hesaplamalar srasnda gz nnde bulundurulmas gerekenler unlardr (Barrie ve Paulson,

s.277);

1. ncl olmayan her bir faaliyetin erken balama zaman, projenin balang zaman

olarak kabul edilen sfrdr.

2. Bir faaliyetin balayabilmesi iin tm ncl faaliyetlerinin tamamlanm olmas

gerektiinden, bu faaliyetin erken balang zaman tm ncl faaliyetlerinin erken

tamamlanma zamanlarnn maksimumuna eittir.

= EST(x) Maksimum (EFT(xin ncl faaliyetleri))

3. Bir faaliyetin erken tamamlanma zaman, erken balama zaman ile faaliyet sresinin

toplamna eittir.

+ = EST(x) EFT(x) Faaliyet sresi

Son olarak ebekedeki en son faaliyetin erken balama zaman ile faaliyet

sresinin toplam bir baka deyile en son faaliyetin erken tamamlanma zaman projenin

tamamlanma sresini verir.

Geriye Doru Hesaplama (Backward Pass): leriye doru hesaplamalar sonucu

proje sresi belirlendikten sonra, son admdan ilk adma doru her faaliyetin ge balama ve

tamamlanma zamanlarnn hesaplanmas ilemidir. ebekede yer alan en son faaliyetin ge

balama zaman, projenin toplam sresinden bu faaliyetin sresi kartlarak bulunur.

29

lk adma kadar srasyla bu ilemler tekrarlanarak tm faaliyetler iin ge balama zamanlar

belirlenir. Faaliyetlerin ge balama zamanlar;

- LFT(x) LST(x) = Faaliyet sresi eklinde hesaplanr.

Serbest Bolluk: ise bir faaliyetin; kendinden sonra gelen faaliyetlerin (ardl

faaliyetlerinin) erken balama zamanna etki etmeyecek ekilde geciktirilebilecei maksimum

sredir. Bir faaliyetin birden fazla ardl faaliyeti olduu dnlrse, erken balama zaman

olarak bu faaliyetlerden en erken balama zamanna sahip olan baz alnr. Serbest bolluk; bir

faaliyetin ardl faaliyetleri iinden en erken balama zamanna sahip olandan, bu faaliyetin

erken tamamlanma zamannn karlmasyla bulunur. Bir baka deyile;

: FF(x) Herhangi bir x faaliyeti iin serbest bolluk olmak zere;

= FF(x) Minimum (EST(x in ardl faaliyetleri)) - ) EFT(x) eklinde gsterilir.

Serbest bolluk her zaman ya toplam bolluktan kk ya da toplam bollua eit olmak

zorundadr. Bolluk analizi; faaliyetlerin bolluk miktarlarnn hesaplanmasna, kritik

faaliyetlerin tespitine ve faaliyetlerde meydana gelen gecikmelerin proje zerindeki etkilerini

gzlemeye yarar (Burrill-Ellsworth, 1980, s.344) .

Faaliyetlerin bolluk miktarlar kullanlarak, kaynak dengeleme ve proje

sresinde ksaltma yapmak mmkndr. Bolluk analizi, dzenli aralklarla salkl bir ekilde

yapld takdirde byk fayda salar.

Faaliyet Zamanlar

Faaliyet EB ES GB GS Serbest Bolluk

1-2 0 3 0 3 0

1-3 0 4 2 6 2

2-3 3 5 4 6 1

2-4 3 8 3 8 0

3-4 5 7 6 8 1

30

Bu yntem projenin tamamlanma sresinin ve kritik yolun bulunmasnn

yannda faaliyet srelerinin azaltlma ve artrlmasnn projenin tamamlanma sresi zerindeki

etkilerinin anlalmasn salar.

NC BLM

NAAT PROJES ANALZ

Bu blmde Microsoft Office Project (MS Project) yazlm kullanlm olup,

nceki blmlerde anlatlm olan GANTT emas ve CPM yntemi bu programn ierisinde

yer almtr.

1. naatn zellikleri stanbul li, Bykekmece ilesi Kra Beldesi Ada: 871, Parsel: 31 de bulunan

ve toplam inaat alan 552,92 m2 olan arsa zerine yaplm olan inaat, 1 Bodrum+ Zemin +

3 Normal kattan olumaktadr. Malatyalolu naat San. ve Tic. Ltd. ti. tarafndan mimari

ve statii hazrlanm olan bu inaat projesinin aamalar, aamalarn sreleri, kaynak

maliyetleri ve kaynak kullanmlar MS Project program ile yeniden hesaplanmtr.

2. MS Project Uygulamas MS Project yazlm ile projenin GANTT emas ve Kritik yol diyagram

izilmitir. Projede Pazartesi ve Cuma gnleri alma gnleri, 8.00 12.00, 13.00 17.00

alma saatleri olarak belirlenmitir. Fakat bunlar programn varsaylan alma gnler ve

saatleri olup, projeden projeye gre deitirilebilir. Projenin ana ismi Bina naat olarak

verilmitir ve onu takip eden aamalar isimleri ile beraber yazlmtr. Ayrca her aamann

sresi ile birlikte balang ve biti tarihleri de verilmitir.

ekil 3de grlen MS Project programndan yer alan GANTT grafii gsterim

eklidir. Projenin ana grnn ve Gantt emasn vermektedir. Hafriyat ile balayan bina

inaat dier aamalarla devam etmektedir. Her aamann sreleri balang ve biti zamanlar

ile verilmitir. ncller ksmnda ise bir nceki aamann hangisi olduunu gstermektedir.

Bu sayede bir faaliyet balamadan nce hangi faaliyetin bitmesi gerektii belirtilmitir.

Grafikte grnn siyah ubuk faaliyetin balang ve bitii arasndaki zaman araln

31

gstermektedir. Ayn ekilde mavi ubuk da alt faaliyetleri balang ve bitilerini

gstermektedir. ki mavi ubuk arasndaki izgi ise bir sonraki faaliyetin ne olduunu

gstermektedir. Tabloda sa tarafta grnen kaynak ksm ise o faaliyet iin hangi kaynan

hangi birim ve miktarda kullanldn gstermektedir. Kaynak adlarnda grnen numaralar

(Poz No.) Bayndrlk ve skn Bakanln tarafndan belirlenmi olan birim fiyatlar

iermektedir. ekil 4 de ise projenin normal zamanlar ile beraber ge balama ve ge bitirme

sreleri de verilmitir. Kritik yolun bulunmasnda kullanlan bir yntem olan ge balama ve

ge bitirme srelerinde serbest bolluk (bkz. s.28) sreleri hesaplanarak kritik yol bulunabilir.

ekil 5de A grafii gsterimi grlmektedir. Bu ekilde bir a grnm ya da genel

grnm projenin tamamn, balang ve biti srelerini ve gnlerini aamalarla birlikte

gstermektedir. ekil 6da grev kullanm grnmektedir. Grevlerin gnler itibariyle

alma miktarlar gsterilmitir. ekil 7de kullanlan kaynaklar grafik halinde gsterilmitir.

Ayn ekilde ekil 8de kaynaklarn kullanmlar belirtilmitir. ekil 8de ise poz no ile

belirtilmi olan kaynaklar toplu halde gsterilmitir. Kaynaklar ayr bir sayfada gsterilmi

olup bu sayfadan dier sayfaya poz no aracl ile aktarlmtr. Son ekilde (ekil 10) ise

projenin toplam maliyeti ve her aamann maliyeti belirlenmitir. Maliyetler eit datlm

olup her proje iin belirlenen maliyet kullanlmtr.

Bu ekillerden sonra son olarak Ms Project ile projenin genel, zet ve maliyet

raporlarn kartlabilir. Rapor 1de projenin genel bir zeti yani projenin sresi, balang ve

biti zamanlar ve son olarak maliyet yer almaktadr. Rapor 2de ise her aamann maliyetleri

bir sayfada zetlenmi olarak verilmektedir.

32

ekil 3 - Gantt Grafii

33

ekil 4 - Zamanlama

34

ekil 5 A Grafii

35

ekil 6 Grev Kullanm

36

ekil 7 Kaynak Grafii

37

ekil 8 Kaynak Kullanm

38

ekil 9 Kaynak Sayfas

39

ekil 10 Maliyet

40

Rapor 1 Proje zeti

41

Rapor 2 Bte

42

Kaynaklar

1) OlSON, David Louiss; Introduction to Information Systems Project Management Second

Edition, McGrow Hill Companies, University of Nebraska, 2003

2) Prof.Dr. Celil KOPARAL, nan zalp, Mehmet ahin, Celil Koparal, Gne Berberolu,

Ramazan Ceylan; Ynetim ve Organizasyon, Anadolu niversitesi Akretim Fakltesi,

Anadolu niversitesi, 2003

3) Yatrm Ve Proje Tanm, Devlet Planlama Tekilat DPT No: 741, Ankara

4) Taha, H.A., "Operations Research" Department of Industrial Engineering, University of

Arkansas, Macmillan publishing co. inc. New York 1976, s:354

5) Hseyin ahin,.Yatrm Projeleri Analizi, 2.Basm, Bursa: Ezgi Kitapevi, 2000, s.4.

6) Lewis P. James, Project Planing And Scheduling And Control, Mc Grow Hill,1996

7) Barutugil Ismet S. ; retim Sistemi ve Ynetim Teknikleri; Uluda niversitesi Yaynlar

1984; s:156-157

8)www.hayatboyugelisme.com/digerprojeler/mestop%2030042008/PROJE%20DoNGuSu.ppt

9) Dengiz G. Murat, www.pyd.org.tr/Makale/Proje Yneticisinin Grev Ve Sorumluluklar,

(Eriim Ocak 2004)

10) lknur GR, 2006 PROJE YNETMNDE PERT/CPM N PROSES MODEL LE

SMLE EDLMES VE BR UYGULAMA, http://tez2.yok.gov.tr/tez.htm

11) www.deu.edu.tr/userweb/emre.guler/dosyalar/PERT_Tekniginin_Uygulanmasi.pdf -

12) kisi.deu.edu.tr/mert.topoyan/dosyalar/upk.pdf

13) Attila Dikba, Scheduling Guide for Program Managers, ITU Project Management

Center, May 2001, s.20.

14) Burhan Albayrak, Proje Ynetimi ve Proje Danmanl, Birinci Bask, stanbul: Beta

Yaynevi, 2001, s.306.

15) Louis J. Goodman ve Ralph N. Love, Project Planning and Management: An Integrated

Approach, New York: Pergamon Press, 1980, s.142.

http://www.hayatboyugelisme.com/digerprojeler/mestop%2030042008/PROJE%20DoNGuSu.ppthttp://tez2.yok.gov.tr/tez.htm

43

16) Sunny Baker, Complete Idiot's Guide to Project Management.Indianapolis, IN, USA:

Alpha Books, 2000. s 15

17) Tom Gorman, Complete Idiot's Guide to MBA Basics, Indianapolis, IN, USA: Alpha

Books, 1998. s.101.

18) James S Pennypacker, Managing Multiple Projects, New York, NY, USA: Marcel Dekker

Incorporated, 2002. s.15.

19) Balbir S., Dhillon, Engineering and Technology Management Tools and Applications,

Norwood, MA, USA: Artech House Incorporated, 2002. s.107.

20) Barrie, Donald S. ve Boyd C. Paulson, Jr. Professional Construction Management.

nc Bask. New York: McGraw-Hill, 1992

21) Claude W. Burrill ve Leon W. Ellsworth, Modern Project Management: Foundations for

Quality and Productivity, Tenafly, New Jersey: Burrill-Ellsworth Associates, 1980, s.344.

22) Aykut Top, retim sistemleri: Analiz ve Planlamas, Alfa Basm Yayn Datm, stanbul,

1996, s.166-168