BAZAT E MIKROEKONOMISËburimprenaj.weebly.com/uploads/2/5/9/2/25928880/3... · 2018. 9. 10. ·...
Transcript of BAZAT E MIKROEKONOMISËburimprenaj.weebly.com/uploads/2/5/9/2/25928880/3... · 2018. 9. 10. ·...
-
BAZAT E MIKROEKONOMISË
B.P. Prenaj
KËRKESA, OFERTA DHEEKUILIBRI I TREGUT
-
BAZAT E MIKROEKONOMISË
LIGJERATA 3
Ligjëruesi i lëndës:
Burim Prenaj
Email: [email protected]
Web: burimprenaj.weebly.com
Konsultimet:
Të premteve
mailto:[email protected]
-
Tregu dheKonkurenca
-
Tregu
“Ekonomist mund të bëhesh po që se i mëson dyfjalë: Kërkesa dhe Oferta”
Kërkesa dhe Oferta janë forcat që e vënë nëfunksion ekonominë e tregut.
-
Tregu
Tregu është një grup blerësish dhe shitësishtë një produkti ose shërbimi të caktuar.
Blerësit Shitësit
-
Tregu
Fjalët kërkesë dhe ofertë i referohen sjellës sënjerzve. Të cilat i shfaqin gjatë interaksionit me njëri tjetrin në tregje.
-
Blerësit përcaktojnë kërkesën
Shitësit përcaktojnë ofertën
-
Kërkesa
-
Cka është Kërkesa?
Kërkesa paraqet sasinë e një produkti që blerësitjanë njëkohësisht të gatshëm dhe në gjendje ta blejnë me cmime të ndryshme gjatë njëperiudhe të caktuar(ceteris paribus).
-
Kërkesa V.s Sasia e kërkuar
Sasia e kërkuar paraqet sasinë që blerësitjanë njëkohësisht të gatshëm dhe në gjendjetë blejnë me një cmim të caktuar.
Sasia e kërkuar paraqet sasinë që konsumatorët do tablejnë me në cmim të caktuar
-
Ligji i kërkesës
Ligji i kërkesës paraqet marrdhënien negative ndërmjetcmimit dhe sasive të kërkuara. Sipas këtij ligji kur cmimi injë produkti ulet sesia e kërkuar rritet dhe kur cmimi rritetsasia e kërkuar ulet (ceteris paribus).
-
Shembull
Ndërtoni kurbën e kërkesës nga të dhënat e tabelës së mëposhtme
Situata Cmimi Sasia
A 50 100
B 40 200
C 30 300
D 20 400
E 10 500
-
Faktorët përcaktues të kërkesës
1. Të ardhurat e konsumatorëve
Përpos cmimit faktorët tjerë që ndikojnë te kërkesa janë:
2. Cmimet e mallrave të lidhur
3. Pritjet e konsumatorëve
4. Numri i konsumatorëve
5. Shijet dhe preferencat
-
Ndikimi i këtyre faktorëve mbikurbën e kërkesës
Ndryshimi i secilit nga faktorët e përmendur më lartë shkaktonzhvendosjen e kërkesës.
Kërkesa mund të zhvendosetdjathtas ose majtas.
Zhvendosja djathtas nënkuptonrritje të kërkesës.
Zhvendosja majtas nënkuptonzvogëlim të kërkesës
-
Të ardhurat e konsumatorëve
Të ardhurat janë faktorë shumë më rëndësipër kërkesën.
Duke u bazuar në lidhjen që ekziston midis ndryshimit të të ardhurave dhe kërkesës përnjë të mirë në ekonomiks njihen dy lloje tëmirash:
1. Të mira normale
2. Të mira inferiore
Janë ato të mira, për të cilatkërkesa ndryshon në të njejtindrejtim me ndryshimin e tëardhurave
Janë ato të mira, për të cilatkërkesa ndryshon në drejtim tëkundërt me ndryshimin e tëardhurave
-
Të mira normale dhe inferiore shembuj
E mirë normale E mirë Inferiore
-
Të mira normale dhe inferiore shembuj
E mirë normale E mirë Inferiore
-
Të mira normale dhe inferiore shembuj
E mirë normale E mirë Inferiore
-
Të mira normale dhe inferiore shembuj
E mirë normale E mirë inferiore
-
Rritja e të ardhurave dhë ndikimi në kërkesë
E mirë normale E mirë inferiore
-
Zvogëlimi i të ardhurave dhë ndikimi në kërkesë
E mirë normale E mirë inferiore
-
Cmimet e mallrave të lidhur
Mallrat mund të jenë të lidhur në dy forma:
1.Mallra Zëvendësues2.Mallra Plotësues
Kur rënja e cmimit të një malli zvogëlon kërkesën përmallin tjetër, ato mallëra konsiderohen zëvendësues.
Kur rënja e cmimit të një malli rritë kërkesën për mallintjetër, ato mallëra konsiderohen plotësues.
-
Të mira zëvendësuese dhe plotësueseshembuj
Të mira zëvendësuse Të mira plotësuese
-
Të mira zëvendësuese dhe plotësueseshembuj
Të mira zëvendësuse Të mira plotësuese
-
Rritja e cmimit
Rritja e cmimit tëzëvendësuesit
Rritja e cmimit tëplotësuesit
-
Zvogëlimi i cmimit
Zvogëlimi i cmimit tëzëvendësuesit
Zvogëlimi i cmimit tëplotësuesit
-
Pritjet e konsumatorëve
Kërkesa ndikohet edhe nga pritjet dheparashikimet e konsumatorëve për tëardhmen.
Pritjet lidhen kryesisht me informatat oseparashikimet lidhur me:
Pritjet lidhur me të ardhurat
Pritjet lidhur me cmimin
-
Numri i konsumatorëve
Numri i konsumatorëve është një ndërfaktorët që përcakton kërkesën.
Kërkesa mund të ndikohet nga numri ikonsumatorëve në dy forma:
Rritja e numrit të konsumatorëve
Zvogëlimi u numrit të konsumatorëve
-
Shijet dhe preferencat
Preferencat e individëve lidhur me produktetose shërbimet e caktura e ndikojnë kërkesënpër ato produkte dhe shërbime.
P.sh
Konsumatori parapërlqen basketbollin
Konsumatori parapërlqen footbollin
-
Detyra klase
Paraqitni grafikisht ne fletore rastet e meposhtme (nisuniprej nje kurbe te dhene kerkese):
Cka ndodhe me kerkesen per pepsi nese eshte rritur cmimi i Coca-Coles?
Cka ndodh me kerkesen per nafte nese zvogelohet cmimi i veturave?
Cka ndodhe me kerkesen per kafe nese rriten te ardhurat tuaja?
Cka ndodh me kerkesen per fishekzjarre gjat muajt dhjetor krahasuarme muajt tjere?
-
Oferta
-
Cka është Oferta?
Oferta V.s Sasia e ofruar
Oferta paraqet sasitë e një produkti që shitësitjanë të gatshëm dhe në gjendje të ofrojnë përshitje me cmime të ndryshme(Ceteris Paribus)
Sasia e ofruar paraqet sasinë që shitësit janënjëkohësisht të gatshëm dhe në gjendje tëofrojnë për shitje me një cmim të caktuar.
-
Ligji i ofertës
Ligji i ofertës paraqet marrdhënien pozitive ndërmjet cmimit dhesasive të ofruara. Sipas këtij ligji shitësit do të ofrojnë sasi më të madhepër shitje kur cmimet rriten dhe anasjellas (Ceteris Paribus)
-
Faktorët përcaktues të ofertës
1. Cmimet e faktorëve të prodhimit
Përpos cmimit faktorët tjerë që ndikojnë te oferta janë:
2. Tekonologjia
3. Cmimet e mallrave të lidhur
4. Pritjet e ofruesve
5. Numri i ofruesve
-
Ndikimi i këtyre faktorëve mbikurbën e ofertës
Ndryshimi i secilit nga faktorët e përmendur më lartë shkaktonzhvendosjen e ofetës.
Oferta mund të zhvendosetdjathtas ose majtas.
Zhvendosja poshtë djathtasnënkupton rritje të ofertës.
Zhvendosja lartë majtasnënkupton zvogëlim të ofertës
-
Cmimet e faktorëve të prodhimit
Rritja e cmimeve tëfaktorëve të prodhimit
Zvogëlimi i cmimeve tëfaktorëve të prodhimit
-
Teknologjia
Përparimet në teknologji mundësojnë prodhimin e produkteve në mënyrë më eficiente, pra me kosto më tëulët.Kjo mundëson rritjen e ofertës.
-
Numri i ofruesve
Numri i ofruesve është një ndër faktorët qëpërcakton ofertën.
Oferta mund të ndikohet nga numri i ofruesvenë dy forma:
Rritja e numrit të ofruesve
Zvogëlimi u numrit të ofruesve
-
Oferta V.s sasia e ofruar
Tregoni a janë të sakta pohimet e mëposhtme:
Rritja e cmimit ka rritur ofertën për grurë
Rritja e cmimit ka rritur sasinë e ofruar të grurit
Ndryshimet në tekonologji kanë rritur sasinë e ofruar të kompjuterëve
Zvogëlimi i kostos së prodhimit ka rritur ofertënpër vetura
-
Ekuilibri i Tregut
-
Kërkesa dhe oferta së bashku
Ekuilibri i referohet një situate në të cilën ekzistonnjë nivel cmimi për të cilën sasia e kërkuar është e barabartë me sasinë e ofruar.
Cmimi i ekuilibritCmimi i cili balancon sasinë e kërkuar dhe sasinë e ofruar.
Në grafik kjo pikë është pika ku kurba e kërkesës dhe kurba e ofertës ndërpriten.
Sasia e ekuilibritSasia e kërkuar dhe sasia e ofruar për cmimin ekuilibër.
Në grafik kjo pikë është pika ku kurba e kërkesës dhe kurba e ofertës ndërpriten.
-
Kërkesa dhe oferta së bashku
Cmimi Sasia e kërkuar Sasia e ofruar
5 10 50
4 20 40
3 30 30
2 40 20
1 50 10
Për ta kuptuar ekuilibrin e tregut domosdoshmërisht duhet të vendosimnë një grafik kurbën e kërkesës dhe ofertës.Vazhdojmë me shembullin e deritanishëm:
Shkallët e kërkesës dhe ofertës për kafe
Për cmimin 3 € sasia e kërkuar është e barabartë me sasinë e ofruar.
-
Kërkesa dhe oferta së bashku- Ekuilibri
Ekuilibri i tregut paraqet atëgjendje të tregut në të cilën as blerësit as shitësit nuk kanë arsye tëndryshojnë sjelljen e tyre.Në këtë pikë as blerësit as shitësitnuk mund të ndikojnë cmimin e tregut.
Cmimi i tregut paraqet cmimin përtë cilin sasia e kërkuar dhe ajo e ofruar janë të barabarta. Ky cmimështë kompromis në mes shitësvedhe blerësve.
-
Kërkesa dhe oferta së bashku- Disekuilibri
Teprica:
Kur cmimi> cmimi ekuiliberAtëherë
Sasia e ofruar> sasia e kërkuar
-
Kërkesa dhe oferta së bashku- Disekuilibri (1)
Mungesa:
Kur cmimi< cmimi ekuiliberAtëherë
sasia e kërkuar> sasia e ofruar
-
Komentoni ne fletore si arrihet derite ekuilibri?
-
Excel
Te paraqitet me excel:
Kurba e kerkeses;
Kurba e ofertes
Kurba e kerkeses dhe ofertes ne nje grafik
-
Ndryshimi iekuilibrit
-
Të keni kujdes!
Zhvendosjet e kurbave V.s Lëvizjet nëpër kurbë
Zhvendosja e kurbës së ofertës quhet ndryshim nëofertë.
Një lëvizje nëpër kurbën e ofertës quhet ndryshimnë sasinë e ofruar.
Zhvendosja e kurbës së kërkesës quhet ndryshim nëkërkesë.
Një lëvizje nëpër kurbën e kërkesës quhet ndryshimnë sasinë e kërkuar.
-
Zhvendosja e kërkesës
-
Kur zhvendoset kërkesa?
1. Të ardhurat e konsumatorëve
2. Cmimet e mallrave të lidhur
3. Pritjet e konsumatorëve
4. Numri i konsumatorëve
5. Shijet dhe preferencat
Kërkesa zhvendoset kur ndryshojnë faktorët që e ndikojnëatë:
-
Zhvendosja e kërkesës (rritje)
Rritja e kërkesës zhvendoskurbën e kërkesës prej D nëD’, ekuilibrin prej E në E’, cmimi ekuilibër rritet prej 3 në5, sasia ekuilibër nga 30 në50
Ceteris paribus
-
Zhvendosja e kërkesës (zvogëlim)
Zvogëlimi i kërkesës zhvendoskrubën e kërkesës prej D në D’, zhvendos ekuilibrin prej E në E’, cmimi ekuilibër ulët prej 3 në 2, sasia ekuilibër nga 30 në 15
Ceteris paribus
-
Shembuj- zhvendosja e kërkesës dhendikimi mbi ekuilibrin
Bie cmimi i një mallizëvendësues
Rriten të ardhurat e konsumatorëve (Inferiore)
Rastet
-
Detyre klase
Rriten të ardhurat e konsumatorëve (normale)
Rritet numri i konsumatorëve
Ngritet cmimi cmimi i një malli plotësues
-
Zhvendosja e ofertës
-
Kur zhvendoset oferta?
Oferta zhvendoset kur ndryshojnë faktorët që e ndikojnëatë: Detyre ne klase
1. Cmimet e faktorëve të prodhimit
2. Tekonologjia
3. Cmimet e mallrave të lidhur
4. Pritjet e ofruesve
5. Numri i ofruesve
-
Zhvendosja e ofertës (rritje)
Rritja e ofertës zhvendoskurbën e ofertës prej S në S’, ekuilibrin prej E në E’, cmimiekuilibër bie nga 3 në 2, sasia ekuilibër rritet nga 30në 40
Ceteris paribus
-
Zhvendosja e ofertës (zvogëlim)
Zvogëlimi i ofertës zhvendoskurbën e ofertës prej S në S’, ekuilibrin prej E në E’, cmimiekuilibër rritet nga 3 në 4, sasiaekuilibër zvogëlohet nga 30 në20
Ceteris paribus
-
Shembuj- zhvendosja e ofertës dhendikimi mbi ekuilibrin
Rastet
Rriten të cmimet e faktorëve tëprodhimit
Rritet numri iofruesve
Avancon teknologjia
-
Zhvendosja e kërkesës dhe
ofertës
-
Ndryshimi i kërkesës dhe ofertësnë të njejtën kohë
Kur ndryshojnë kërkesa dhe oferta në tënjejtën kohë?
Ato ndryshojnë njëkohësisht, kurndryshojnë faktorët përcaktues të tyrenjëherësh.
Shikoni tabelën 2.4 në faqe 38.
-
Rasti Kërkesa Oferta Sasia Cmimi
1a +
Zhvendosja njëkohshme e kurbave
Kur kërkesa rritet mëshumë se oferta sasia do të rritet dhe cmimi do tërritet.
-
Zhvendosja njëkohshme e kurbaveRasti Kërkesa Oferta Sasia Cmimi
1b +
Kur oferta rritet mëshumë se kërkesa sasiado të rritet dhe cmimi do të bie.
-
Shembuj- zhvendosja e ofertës dhe kërkesësnjëkohësisht dhe ndikimi mbi ekuilibrin
Rastet
Rriten të ardhurat nëtë njejtën kohëpërmirësohetteknologjia
Ulet cmimi i lëndëvetë para në tënjejtën kohë rritetnumri ikonsumatorëve
-
Ndërhyrja e shtetit
-
Kërkesa, oferta dhe politikatqeveritare
Në një treg të lirë, të parregulluar, forcat e tregut përcaktojnë cmimin e ekuilibrit dhesasintë e tregtuara.
Edhe pse kondita e ekuilibrit mund të jetëeficiente, ajo mund edhe mos ti kënaqë tëgjithë.
Një nga rolet e eknomistëve është edhe tëpërdorin teoritë e tyre për të asistuar nëzhvillimin e politikave për rregullimin e ekonomisë.
-
Ndikimi i taksave
Qeveritë rrisin taksat për të rritur të ardhuratper të financuar projektet publike.
Taksat diskurajojnë aktivitetin ekonomik.
Kur një e mirë taksohet, sasia që shitetështë më e vogël.
Shitësit dhe blerësit e ndajnë barrëntatimore.
-
Ndikimi i një takese në mekanizminkonkurrencial
-
Ndikimi i subvencionit
-
Kontrolli mbi cmimet
Kontrolli mbi cmimet zakonisht përdoret kurpolitikbërësit besojnë se cmimi i tregut është ipadrejtë për blerësit ose shitësit.
Rezultat i kësaj kontrolle janë cmimet e krijuara nga qeveria të quajtura:
Cmime tavan Cmime dysheme
-
Kontrolli mbi cmimet
Cmimi Tavan- është cmimi maksimal i lejuarnga qeveria për shitjen e një produkti oseshërbimi.
Cmimi Dysheme- është cmimi minimal ilejuar nga qeveria për shitjen e një produktiose shërbimi.
-
Cmimi tavan
Dy rezultate të mundshme të cmimittavan:
Cmimi tavan nuk ka efekt nësecaktohet më i lartë se cmimi iekuilibrit.
Cmimi tavan ka efekt nësecaktohet poshtë cmimit tëekuilibrit
-
Cmimi tavan- Qeratë e banesave
-
Cmimi dyshemeDy rezultate të mundshme të cmimittavan:
Cmimi dysheme ka efekt nësecaktohet më i lartë se cmimi iekuilibrit.
Cmimi dysheme nuk ka efekt nësecaktohet poshtë cmimit tëekuilibrit.
-
Cmimi dysheme- Paga minimale