BALIKÇILIK VE DENİZSEL ÜRÜNLER EKONOMİSİ°DARİ İŞLER/temmuz/2.pdf · “balikÇilik ve...
Transcript of BALIKÇILIK VE DENİZSEL ÜRÜNLER EKONOMİSİ°DARİ İŞLER/temmuz/2.pdf · “balikÇilik ve...
“BALIKÇILIK VE DENĠZSEL ÜRÜNLER EKONOMĠSĠ”
YURTDIġI EĞĠTĠM SUNUSU
17 ARALIK 2012-17 NĠSAN 2013
ĠNGĠLTERE
PORTSMOUTH
SUNUM YAPAN : Gülten ÇĠÇEK
Su Ürünleri Mühendisi
İNGİLTERE- Portsmouth Üniversitesi
“Sucul Kaynakların Yönetim ve Ekonomi Merkezi”
DanıĢman Hoca:
Prof.Dr.Trond BJORNDAL
EĞİTİM KAPSAMINDA Türkiye Balıkçılığı,Üretimi ve Pazarı
Türkiye’deki Ekonomik Balık Türleri ve Diğer Su Ürünlerinin Üretimi,Pazarlama ve Fiyat Analizleri (1990-2010)
Türkiye Su Ürünleri İç ve Dış Pazar Analizi
Türkiye Balık Tüketimi
Türkiye Balıkçılığının Ekonomik Geleceğine Bakış
EĞİTİM KAPSAMINDA Portsmouth Balık Marketi ve Londra Billingsgate Balık
Marketi Ziyaretleri
DİL OKULU Portsmouth Üniversitesi-İngiltere
KATILIMLAR
-SUNUM TEKNĠKLERĠ KURSU
( 12 Haftalık)
-GRAMER VE AKADEMĠK
ĠNGĠLĠZCE KURSU(12 Haftalık)
Şekil-1: Dünya Avcılık ve Yetiştiricilik Üretimi
(The State of World Fisheries and Aquaculture, 2012)
Akdeniz ve Karadeniz’de Avcılık Yoluyla Balıkçılık Durumu
Akdeniz ve Karadeniz’de yakalamalar önceki yıldaki
yüksek yakalama miktarlarıyla kıyaslandığında 2008
yılında % 12 azaldı. Bu negatif sonuç 5 ana balıkçılık
ülkelerinin hepsi tarafından paylaĢıldı. (Kaynak: FAO)
ġekil -2: Akdeniz Ülkeleri Yakalamaları (ton) (2008)
ġekil-3: Karadeniz Ülkelerinin Yakalamaları (ton) (2008)
Türkiye deniz ürünleri üretimi çoğunlukla avcılık yoluyla
sağlanmakla birlikte yetiĢtiricilik yoluyla üretim 2002 yılından
beri kayda değer geliĢme göstermektedir. 2002 yılında
üretimin %90 avcılık yoluyla ve %10 yetiĢtiricilik yoluyla
sağlanmaktaydı. (Kaynak: FAO) 2011 yılında, balıkçılık
toplam üretimin %73. 2 avcılıktan ve %26,8 yetiĢtiricilikten
temin edilmiĢtir. 2011 yılında Avcılık üretimi %5.93 ve
yetiĢtiricilik üretimi 12.95 arttı. (TUĠK)
Avcılık % 73.2
YetiĢtiricilik % 26.8
ġekil-4: Türkiye’nin Avcılık Yoluyla Su Ürünleri Üretimi
(1950-2010)
Stokların mevcut durumlarının değerlendirilmesi tarihi
karaya çıkarma verileriyle yapılmaktadır. Balıkçılığa ait
mevcut veriler yıldan yıla kayda değer dalgalanmalar
gösteriyor. Orada ekonomik türlerden hamsi, sardalya, lüfer
ve karidesin karaya çıkarılan miktarlarında önemli ölçüde
azalmalar bulunmaktadır.
( Inventory Of National and Regional Approaches to Fisheries
Rebuilding Programmes (Balıkçılığın Tekrar ĠnĢa edilmesi
Programlarına Milli ve Bölgesel YaklaĢım Envanteri &OECD, 2012)
TÜRLER 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Hamsi 373.000 295.000 340.000 138.569 270.000 385.000 251.675 204.699 229.023
Akdeniz
Ġstavrit
19.500 16.400 18.068 13.540 14.127 22.991 22.134 20.373 14.392
Atlantik
Ġstavrit
6.982 11.600 9.337 13.978 11.800 9.030 10.043 7.895 6.055
Lüfer 25.000 22.000 19.901 18.357 8.399 6.858 4.048 5.999 4.744
Sardalya 8.684 12.000 12.883 20.656 15.586 20.941 17.531 30.091 27.639
Kalkan 459 300 376 649 807 769 528 383 295
Kefal 12.000 11.000 12.424 10.560 8.915 8.291 3.345 2.987 3.119
Mezgit 8.808 8.000 8.205 8.309 9.112 12.940 12.231 11.146 13.558
Palamut 6.286 6.000 5.701 70.797 29.690 5.965 6.448 7.036 9.401
Çaça 2.050 6.025 5.411 5.500 7.311 11.921 39.303 53.385 57.023
Barbun 2.395 1.400 1.848 2.825 2.617 2.390 2.035 2.778 2.797
Tekir 1.450 1.050 961 1.207 1.256 1.732 1.978 2.818 4.455
TÜRKĠYE’DE VAHġĠ TÜRLER
Tablo-1: Türkiye’de, yaygın avcılığı yapılan balık türleri
2002-2010 (BSGM&TUĠK)
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
400000
450000
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
Anchovy
Anchovy
ġekil-5: Türkiye hamsi avcılık üretimi (1990-2010)
Özet olarak, hamsi stokları yıldan yıla değiĢti.Dalgalanmaların
ana faktörleri olarak Ģu etkenler sıralanabilir: AĢırı Avcılık
Aktivitesi, Ġnsan Kaynaklı Etkenlerin etkisi, Kirlenme, Ġklimsel
DeğiĢiklikler ile Mnemiopsis, Beroe gibi istilacı türler..
TÜRKİYE HAMSİ PAZARI YIL HAMSĠ AV
MĠKTARI
(Ton)
FĠYAT
(Ytl/kg)
TOPLAM
DEĞER
(Ytl)
2005 108.569 2,50 271.422,50
2006 210.000 2,75 577.500,00
2007 215.000 1,75 376.250,00
2008 155.933 1,80 280.679,40
2009 114.488 1,09 124.791,92
2010 115.892 1,53 177.314,76
Tablo 2: Türkiye’de 2005-2010 Yılları Hamsi Yakalamaları, Değer ve
Fiyatları (Hamsi unu ve Hamsi Yağı Yapılan Miktar Hariç)
(Kaynak: TUĠK)
TÜRKĠYE’DE BALIK UNU VE BALIK YAĞI SEKTÖRÜ
Türkiye Balık Unu ve Yağı Üretimi (1998-2010)
YILLAR
HAMSĠ UNU-YAĞI
ĠÇĠN (HAMSĠ
ÜRETĠMĠ)
FĠYAT
(Ytl/kg)
TOPLAM
DEĞER
(Ytl)
2005 30.000 0,15 4.500,00
2006 60.000 0,12 7.500,00
2007 170.000 0,12 21.250,00
2008 95.742 0,15 14.361,30
2009 90.211 0,19 17.140,09
2010 113.131 0,31 35.070,61
Tablo-4: Türkiye Hamsi Unu ve Yağı Üretimi, Değer ve Fiyat 2005-2010
(Kaynak: TUĠK)
LÜFER
ġekil-6: Türkiye’nin Lüfer Avcılık Üretimi (t) 1990-2010
(Kaynak:FAO)
Yıllar
Lüfer
Yakalamaları
(Ton)
Fiyat
(Ytl/kg)
Toplam
Değer
(Ytl)
2005 18.357 11,00 201.927,00
2006 8.399 11,50 96.588,50
2007 6.858 14,00 96.012,00
2008 4.048 16,50 66.792,00
2009 5.999 10,73 64.369,27
2010 4.744 10,80 51.235,20
Tablo-5: Türkiye 2005-2010 Yıllarına Ait Yakalama Miktarları,
Değer ve Fiyatları (Kaynak: TUĠK)
ġekil-7: Türkiye’de Mezgit Avcılık Miktarı (t) 1990-2010
(Kaynak:FAO)
Yıl
Mezgit Üretim
Miktarı (Ton)
Fiyat
(Ytl/kg)
Toplam
Değer
(Ytl)
2005 8.309 4,00 33.236.000
2006 9.112 5,00 45.560.000
2007 12.940 4,00 51.760.000
2008 12.231 3,60 44.031.600
2009 11.146 2,42 26.973.320
2010 13.558 4,42 59.926.360
Tablo-6: Türkiye’de Mezgit Yakalama Miktarı, Değer ve fiyat 2005-2010
(Kaynak:TUĠK)
Karadeniz’deki mezgit stokları için birimlerin problemi
henüz çözülemedi.Mezgit uzun süreli göçler yapmamasına ve
mezgit stoklarının Karadeniz Ülkelerinin her biri, ki bu ülkelerin
sularında ve bölgesel veri analizinin değerlendirilmesine ihtiyaç
duyuluyor, tarafından sömürülmesine rağmen Karadeniz
Komisyonu Balıkçılık Uzmanları müĢterek olarak stokları
belirliyorlar.
(Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries, 2011)
Son 15 yıldır Karadeniz’deki mezgit (Karadeniz’deki doğu ve
batı bölümü için ayrı ayrı olarak) miktar ve yoğunluğunun
Değerlendirmesini ortaya koymayı mümkün yapan tek bir araĢtırma
baĢlatıldı.
(Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries, 2011)
ÇeĢitli ülkelerdeki Karadeniz mezgit balıkçılığının çeĢitli
ölçümlerinin farkları ve benzer detaylarında dikkate alınmadığında
o not edilmesi gerekir ki Türkiye’deki balıkçılık yıllık yakalama
veya balıkçılık çabalarının sınırlandırılmasız yürütüldüğüdür.
(Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries, 2011)
Ġstavrit stoklarının tespiti, 2004 yılından beri sömürülme
oranının sonuçlarının değerlendirilmelerine dayandırılıyor.
(Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries,
2011)
BALIKLANDIRMA Yıl ġehir
Sayısı
Balık
Miktarı(adet)
Kaynak
Sayısı
Balıklandırma
Alanı (Ha)
2002 28 5.540.000 200 153.968
2003 48 5.920.000 274 210.111
2004 57 6.000.000 338 83.779
2005 48 6.485.000 315 64.500
2006 49 6.550.000 317 18.406
2007 55 4.450.000 326 139.365
2008 56 4.730.000 330 140.110
2009 58 4.100.000 401 138.416
2010 58 5.150.000 451 84.058
2011 62 4.550.000 449 134.000
Tablo-7: Türkiye’nin 2002-2011 yıllarındaki Balıklandırma
ÇalıĢmaları (Kaynak: BSGM, 2013)
Ġlaveten Karadeniz’deki bir alabalık türü olan ve Doğu Karadeniz
Bölümünde yaĢayan Salmo trutta labrax’ın azalan stoklarını
desteklemek için 2000’li yıllardan beri bu türle SUMAE tarafından
bu türün balıklandırılması yapılmaktadır.
(kaynak: www.sumae.gov.tr)
Karadeniz Merkez Balıkçılık AraĢtırma Enstitüsü tarafından FAO ile
iĢbirliği projesi çerçevesinde 50.000 adet markalandırılmıĢ
kalkan balığı yavrusu 2003, 2009-2010 yıllarında Karadeniz’e
bırakıldı. (Kaynak: SUMAE)
Yine SUMAE tarafından 10.000 adet markalı mersin balığı
Kızılırmak’a 2011 yılında bırakıldı. (Kaynak: SUMAE)
Ayrıca son birkaç yıldır Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı tarafından
kendi faaliyet alanı içindeki alanlara 6000 adet Salmo trutta
balıklandırması yapılmıĢtır ve stoklandırma çalıĢmaları devam
etmektedir.
Türkiye Deniz Ürünleri Ġhracat ve Ġthalatı 2002-2010(ton)
(BSGM&TUIK,2013)
Türkiye sucul veya deniz ürünleri pazarı ne devlet
enstitüleri ne de akademik enstitüler tarafından iyi
çalıĢılmamıĢtır. Belli Pazar bölümlerini örten birkaç bölgesel
araĢtırma olmasına rağmen, Türkiye sucul besin marketi ve
Macalister Elliott and Partners Ltd tarafından 1996 yılında
Dünya Bankasının finansal desteğiyle bir çalıĢma yayınlandı.
(Kaynak: Rad, F., 2002)
Yıllar
Ġhracat
Miktarı(Ton)
TL(Türk Lira)
$ (Dolar)
2002 26.860 148.444.397 96.728.389
2003 29.937 186.152.895 124.842.223
2004 32.804 258.987.885 180.513.989
2005 37.655 277.963.150 206.039.936
2006 41.973 336.723.477 233.385.315
2007 47.214 356.723.408 273.077.508
2008 54.526 505.545.565 383.297.348
2009 56.406 524.118.881 335.973.642
2010 55.109 471.459.989 312.935.016
TÜRKĠYE DENĠZ ÜRÜNLERĠ ĠHRACATI
Tablo-10: Türkiye Deniz Ürünleri İhracat Miktarları ve Ekonomik Değerleri
2002- 2010 (BSGM&TUIK)
TÜRKİYE DENİZ ÜRÜNLERİ İTHALATI
Yıllar
Ġthalat Üretim
Miktarı (ton)
TL(Türk Lira)
$ (Dolar)
2002 22.532 29.392.818 18.754.783
2003 45.606 48.123.816 32.636.120
2004 57.694 77.423.079 54.240.304
2005 47.676 92.425.248 68.558.341
2006 53.563 120.592.605 83.409.842
2007 58.022 126.432.371 96.632.063
2008 63.222 154.343.337 119.768.842
2009 72.705 165.226.808 105.914.621
2010 80.726 200.395.897 133.829.563
Tablo: 2002-2010 yıllarına ait Türkiye Deniz Ürünleri Ġthalatı ve
Ġthalat Değerler
TÜKETĠM
Yıllar Üretim
(ton)
Ġhracat
(ton)
Ġthalat
(ton)
Ġç Tüketim
(ton)
ĠĢlenmiĢ
miktar
(Balık unu
ve yağı)
Değerlendi
rilemeyen
(ton)
KiĢi baĢına
tüketim
(kg)
1996 549.646 12.785 29.648 540.564 17.842 8.103 8,6
1997 500.260 18.402 39.829 490.339 21.000 10.348 7,6
1998 543.900 11.558 31.417 528.935 30.000 4.824 8,1
1999 636.824 15.955 39.552 503.249 150.000 7.172 7,5
2000 582.376 14.533 44.230 538.764 71.000 2.309 7,9
2001 594.977 18.978 12.971 517.832 62.755 8.383 7,5
2002 627.847 26.860 22.532 466.289 156.000 1.230 6,6
2003 587.715 29.937 45.606 470.131 120.000 13.253 6,6
2004 644.492 32.804 57.694 555.859 105.000 8.523 7,8
2005 544.773 37.655 47.676 520.985 30.000 3.809 7,2
2006 661.991 41.973 53.563 597.738 60.000 15.843 8,1
2007 772.323 47.214 58.022 604.695 170.000 8.436 8,5
2008 646.310 54.526 63.222 555.275 95.742 3.989 7,8
2009 622.962 54.354 72.686 545.368 90.211 5.715 7,5
2010 653.080 55.109 80.726 505.059 168.073 5.565 6,9
Ülke Kırmızı Et Tavuk ve
Kümes
Hayvanları
Balık Toplam
Avrupa
Birliği
24 23 24 71
ABD 46 49 20 115
Almanya 35 18 14 67
Fransa 39 27 31 97
Ġngiltere 45 28 22 95
Türkiye 7 16 8 31
Yunanistan 26 19 26 71
Tablo: GeliĢmiĢ Ülkelerde ve Türkiye’de KiĢi BaĢına Kırmızı Et, Tavuk
ve Balık Tüketimi (Source: FAO)
(2011 Report of Sector Evaluation, www.ebk.gov.tr/database,)
Tercih Edilen Balık Ürünü %
Konserve Balık 32.0
TütsülenmiĢ 3.5
DonmuĢ Balık 14.3
DonmuĢ Kafadan Bacaklı
YumuĢakçalar
10.7
DondurulmuĢ Kabuklular 10.7
Taze Balık 25.0
Surimi 3.5
Toplam 100
Tablo-15 Hipermarketlerde ĠĢlenmiĢ Balık Ürünlerinin SatıĢ
Oranları (Saygi and Sengor, 1997)
TÜRKĠYE SU ÜRÜNLERĠ TÜKETĠMĠ (ĠÇ PAZAR)
2011 Yılı KiĢi BaĢına Tüketim 6,329 kg/yıl (TUĠK)
TÜKETĠM NEDEN DÜġÜK???
*Gelir Seviyesi DüĢük
*Nüfus Fazla,Üretim Az
*Fiyat Ġstikrarsızlığı,
Tüketici Tercihleri(Taze
Tüketim AlıĢkanlığı gibi)
TÜTSÜLENMİŞ BALIK
MARĠNE EDĠLMĠġ BALIK
*Su Ürünleri Tüketiminin balık ürünleri tüketiminin
sağlık üzerine etkileri ve olumlu reklam ilanları
ĠÇ TÜKETĠM ARTIġI ĠÇĠN….
* Soğuk Zincirin Arttırılması ve ĠĢlenmiĢ
Ürünlerin Tüketimine Özendirme
* Gelir Düzeyindeki ArtıĢ
* Üretim Artışı ve Fiyat İstikrarı
Yıllar Balıkçı
sayısı
Ortak
(Ücretsiz)
Aile
Bireyleri
(Ücretsiz)
Mürettebat
(Ücretsiz)
Ortak-Aile
Üyeleri
(Ücretli)
Diğer Toplam
2006 16.914 1.546 5.671 20.202 1.230 775 46.338
2007 16.924 1.709 4.636 20.704 1.330 340 45.643
2008 16.673 1.917 5.360 20.486 804 632 45.782
2009 16.183 1.789 4.795 9.531 1.026 14.089 47.413
2010 16.020 1.986 5.258 9.410 670 13017 46.361
Tablo: 2010 yılı Denizde Balıkçılığı Sektöründe Ġstihdam Eden Balıkçı,
Mürettebat ve Diğerlerinin Durumu (TUIK,2013)
KOTA UYGULAMALARI (TAC-Total Allowable Catch)
Türkiye’de Balıkçılık sektöründe uygulanmakta olan stokların yönetimi
Açısından hiçbir kota uygulaması (ton balıkları için uygulanan kota haricinde)
bulunmamaktadır.
SONUÇLAR
Türkiye deniz stok kaynaklarının durumu üzerine güvenilir ve doğru bilgi
eksiği var. Bu baĢlıca stok değerlendirme araĢtırmalarının eksiğinden meydana geliyor.
Sistematik bilimsel stok araĢtırmaları Türkiye’de balıkçılık rejiminin halen bir parçası
değil. Bu durum stokların durumunu sınıflandırmayı zorlaĢtırıyor.
(Inventory Of National and Regional Approaches to Fisheries Rebuilding Programmes
&OECD,2012)
Bu stok değiĢkenliği(istikrarsızlığı) ekonomik belirsizliğe ve yöneticiler,
iĢlemeciler ve balıkçıların mali güçlerini planlaması üzerine etkiye neden olmaktadır.
Direkt ve dolaylı ekonomik güçlüklere neden olmakla birlikte bu stok istikrarsızlığı
daha büyük ekosistemde de denge bozucu etkilere sahiptir.
( Inventory Of National and Regional Approaches to Fisheries Rebuilding Programmes
&OECD,2012)
Balıkçılıkta en önemli sorun kaynakların kıt olması
değil, kaynakların etkin kullanılmamasıdır.
Ülkemiz Dünya Ülkelerinde olduğu gibi kültür
balıkçılığına ihtiyaç duyuyor:
Alabalık Çiftliği
Elazığ-TURKEY
Yunan ve Türk levrek ve çipura üreticileri daha
rekabetçi olmaya doğru ilerleyen market payına
sahipler. Yunan Üretiminin büyük bir bölümü
özellikle Ġtalya gibi diğer Avrupa Ülkelerine ihraç
ediyor. O muhtemel ki Yunanistan’ın AB üyeliği
ticaret çatıĢmalarını önlüyor. Türkiye ve diğer AB
Üyesi olmayan Akdeniz Ülkeleri üretimlerini
arttırdıkça, ticaret çatıĢmaları karlılığın az olduğu
bir döneminde meydana gelebilir.
(Asche, F.& Bjorndal,T.,2012)
İNGİLTERE-PORTSMOUTH BALIK MARKETİ
İNGİLTERE-PORTSMOUTH BALIK MARKETİ
TAŞIMA ARACI
PORTSMOUTH BALIK MARKETĠ
PORTSMOUTH BALIK MARKETİ FİYAT LİSTESİ
PORTSMOUTH LĠMANI
PORTSMOUTH LĠMANI
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
Her ticaret gününde Billingsgate Marketi, Birleşik Krallık’ta en büyük balık seçimini görmek için bir fırsat alıcıların (müşterilerin) beğenisine sunar. Günlük kıyılardan ve denizaşırı (yurtdışından) getirilen deniz ürünleriyle ve civardaki 40 adet ticaret firmasıyla taze arzın devamlılığı sağlanır. Geniş balık ve balık ürünlerinin geniş bir seçimine ilaveten Market müşterilerin ticaret öteberileri ve seçkin lokanta ve catering arzları ile kapsamlı bir servis sunmaktadır.
1876-Billingsgate Market
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE
BALIK MARKETĠ GĠRĠġĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ GĠRĠġĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE BALIK MARKETĠ
LONDRA BĠLLĠNGSGATE
BALIK MARKETĠ
İRTİBAT: [email protected]
KATILIMINIZA TEŞEKKÜRLER