soGIAo Due vA nAo TAO THUA THIEN HUETRirONG THPT HUaNG VINH

BAI "DU THI TiM HIEU HIENPHAp NtrOC CONG HOA xA HOI

a 0

CHU NGHiA VIET NAM"il

Ho va ten: TRA.NNGOC LAN ANH. . .

Sinh ngay: 03 thang 04 nam 1980Gi6i tinh: NfrDan tQc: KinhDja chi: TrU'frng THPT HU'O'ng~inh, Th, xiiHU01lg Tra9 tinh Thu'a Thien Hue.

Huong Trit, thang 02 niim 2015

.,f

Huang Tril, 0312015

sa GD- rrr THirA THIEN- HUEf0.~.

Bili dl/thi" ....., A' I

"TIM HIEU HIEN PHAPNI16'C CONG HOAxA HOI Ci"n) NGHiA VIET NAM". . "

.~i

"Giao vien tlurc hien: TRAN NGOC LAN ANH.. .Trrrirng THPT Hrr<YngVinh

~ ~ ~ ~

~~~ ~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~",-.z."':::,.~~~~~"

~~~:~~~~~~~~~~~~~~~~~~'<:,,_~~~~~~~,,~"'l:,..~~:--~~ ~~~ ~~ ~~~~ ~ ~~~ ~~~~ \.\\.~~\~\). ~\).'\\.'S~Th. ~~\ \ti\. \~ ~\)',\\'0.l\\\

pnuc cno m1i nguai va cno ca cong d6ng. Khi trong xa hQi xu~t hien nha-mroc, ciingco nghia la xu~t hien quyen luc nha mroc - mot loai quyen lire cong cong d~c biet batnguon til nhan dan, thuoc v~ nhan dan nhung khong do toan th~ nhan dan tu tlnrc hienrna do mot bQ may chuyen mon thay mat nhan dan tlnrc hien, Song tren thirc t~, sirkiem soat cua nhan dan d6i voi quyen hrc nha mroc til xua d~n nay Iuon la v~n de r~tkh6 khan; trong nhieu tnrong hop c6 th~ n6i Ia nhan dan hau nhu khong th~ ki~m soatduQ'cquyen Il)'c nha nuac. D~nhan dan c6 th~ ki~m soM duQ'c quy€n Il)'c nha mrac,Ullncho nha nuac thl)'c Sl)'Ia "eila dan, do dan va vi dan JJ thi can phai xac I~p mQt cO'ch~ giao va ki~m soM quyen Il)'c ch~t che til phia nhan dan d6i vai cac cO'quan nhamrac, nhfrng nguai d~i di~n cho nhan dan d~ nhan dan khong bi bi~n thimh cong cv,..phuO'ng ti~n phvc vv lqi ich eho nhfrng nguai ma h9 eta uy quy€n, thi bi~n phap t6tnh~t trong giai do~n hi~n nay a nuac ta Ia phai xay dl)'ng nha nuac phap quyen.

Xay dl)'ng nha nuae phap quy€n xa hQi ehu nghla doi hoi Nha nuae ta phai duqct6 chlrc va ho~t dQng thea phap lu~t, Iuon de cao vi tri, vai tro eua phap Iu~t, ph~n d~unh~m dua l~i tl)' do, h~nh phuc cho con nguai, t~o di€u ki~n cho xa hQi t6n t~i va phMtri~n thong qua h~ th6ng cae th~ eh~ va yeu du dan ehu xa hQi chu nghla. D~ c6 duqcdieu d6 thi mQt trong nhfrng yeu cAuquan tr9ng Ia phai bao dam tinh t6i e~o cua hi~nphap trong qua trinh xay dl)'ng nha nuae phap quy€n Vi~t Nam.

Hi~n phap nam 1992 dmlc ban hanh trong b6i canh nhfrng nam dau thvc hi~ncong cUQcd6i mai d~t nuac do D~i hQi d~i bieu toan qu6e Ian thu VI cua Dang (nam1986) de ra va d~ th~ ch~ h6a CuO'ng lInh xay d\mg d~t nuac trong thai ky qua dQ lenChil nghla xa hQi nam 1991. Qua 20 nthn thl)'c hi~n Hi~n phap nam 1992, dM nuac ta..da d~t duQ'c nhfrng thanh tl)'u to lan, c6 y nghla lich SU.Den nay, d~t nuac ta da c6nhi€u thay d6i trong b6i canh tinh hinh trong nuac va qu6e te c6 nhfrng bien d6i tola-n, sau s~c va phuc t~p. Vi v~y, fIien phap nam 1992 da duQ'c sua d6i d~ dam bao

? " ", . I '\

doi ma-i dong bQ ca ve kinh te va chinh tr!, xay dl)'ng Nha nuac phap quyen XHCNVi~t Nam cua nhan dan, do nhan dan, vi nhan dan, hoan thi~n th~ che kinh t~ thitrucmg dinh huang XHCN, dam bao t6t hO'nquyen con nguai, quyen va nghla vv cO'ban cita cong dan; xay dl)'ng va bao v~ d~t nuac; tieh Cl)'Cva chu dQng hQi nh~p qu6c,teo

Nguai d~fthi: Tdn NgQcLan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh

~\\\\~\l\\\m\~~~\tn, \nann \~\) \\\rO'cVi~tNam Dfm chli CQ~g hoa (nayIii nU'()'cCQng hoa xa hQi chil, nghla Vi~t Nam) d~n nay, nmrc ta co mAyhim Hi~nphap? Cac ban Hi~n phap do dlfQ'C QuAc hQi thong qua vao ngay, thang, namnao?

Trii [0';:Hi~n phap hi van ban phap lu~t co vi tri d~c bi~t quan trong trong h~ thong phap

hl~t va doi s6ng chinh tri cua m6i qu6c gia; d6ng thai co the coi la tuyen ngon chinhtri cua m6i chinh the nha mroc. Hi~n phap duoc goi la dao luat co ban, luat 'g6c cuaNha mroc, cac quy dinh cua Hi~n phap la co So' phap ly de xay dung, hoan thien h~thong phap lu~t d6ng b9, thong nhfit; d6ng thai la co So' cho viec t6 chuc, ho~t d9ngeua bi) may Nha mrac. Theo dong lich su l~p Hi~n cua nuac ta, chung ta cling dieml~i hoan c{mhra dai cua 05 ban Hi~n phap (1946, 1959, 1980, 1992 va 2013):

1. Hi~n philp Dam 1946: Sau khi Cach m~ng thang Tam thanh cong, ngay02/911945, Chu tich H6 Chi Minh doc ban Tuyen ngon d9C l~p khai sinh ra nuac Vi~tNam Dan chu Ci)ng hoa. Ngay 03/9/1945, t~i phien hop d~u tien cua Chinh phu lamthai, Chu tich H6 Chi Minh dff d~t vfin dS vS SlJ c~n thi~t phai co I11,9tba~ Hi~n phap.dan chu cho nuac Vi~t Nam.

Hinh 1. Chzitjch H6 ChiMinh arc Tuyen ngon a9c 19p

Nguai dl;fthi: Tr~n NgQc Lan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 2

Hi€n phap nam 1946 ra dai la su khang dinh manh me v~ mat phap Iy chu quy€ttquoc gia cua nhan dan Vi~t Nam, su dQc I~p va toan ven lanh th6 cua mroc Vi~t NamDan chu Cong hoa, Tuy nhien, do di~u kien chien tranh nen ban Hi€n. phap 1946khong diroc chinh thirc cong b6. Mac du vay, nhfrng tinh thdn va noi dung cua Hi€ilphap 1946 luon duoc Chinh phu lam thai va Ban thirong V1) QU6c hQi ap dung, di€l\lhanh dfit mroc. Tu nrong I~p hien cua Hi€n phap 1946 luon duoc k€ thira va phat tri~n.trong cac ban Hi€n phap sau nay.

Vita moi ra doi, mroc Vi~t Nam dan chu cong hoa a vao mot tinh th€ "ngancan treo soi toc". V~n m~nh cua T6 qu6c, n~n dQc I~p cua dan tQc vita mai gianh duQ'cdang dUng truac nguy ca mftt con. Vi v~y, ngay 3-9-1945, trong phien h9P ddu tiencua Chinh phu, H6 Chu tich da: xac dinh, mQt trong nhung nhi~m V\l cfip bach cllaChinh phu la phai xay dl!ng cho duQ'c mQt bim Hi€n phap. Nguai chi ro: "Tnro'cchimg ta tlil.bi chi tl(Jquan chit chuyen chi cai tri, r6i tlin chi tl(Jth~rcdan kh6ng kemphdn chuyen chi, nen nuo'c ta kh6ng co hiin phap. Nhan dan ta kh6ng tlu(ychuongquyJn t~rdo dan chit. Chung taphai co m(Jthiin phap dan chit".

Hinh 2. Hiin phap niim 1946

Nguai d1;fthi: Tr~nNgQcLan Anh - Giao vien (ruang THPTHuang Vinh 3

Bai du thi "Tim hiiu Hl¬ nphcipmrac Cong hoa xii hoi chit nghfa VietNam "Thang 11-1945, ban Dir an Hi~n phap cua mroc Viet Nam dan chu cong hoa da

du?,eChinh phu soan thao va diroc cong b6 de J~y y kien cac ehinh gioi. U~ ban kienquoc cua Chinh phu cling da tv nghien ciru va dtra ra mot DV thao Hi~n phap.

.. ~gay 2-3-1,946, tai ky hop t~u nhat, QU6c h9i khoa I, Quoc h9i da bau Ban Dirthao Hien phap ~om 11 ngiroi: Tran Duy Hung, Ton Quang Phi~t, D6 Dire- Dl,lc, CilHuy Can, Nguyen Binh Thi, Huynh ~a Nhung, 1.'rfinT~n Tho, Nguyen Cao Hach,Dao Huu DuO'ng, Ph~m Gia Do,Nguyen Thi Thl,lcVien.

Nhiem vu cua Ban la ti~p tuc nghisn ciru DV thao Hi~n phap de phien pop saudem trinh tnroc Ban Thirong tnrc de Ban Thuong tnrc trinh Quoc hoi, Can cir vao banDIJ an CU!!Chinh phu va d6i chi~u vai ban DlJ thao cua Uy ban I<i~ngu6c, t~p hgpnhung kien nghi phon~ phil c~a toan dan va tham khao kinh nghi~m so~n Hi~n phapCllacae nuac ~ chau A,. chau Au, ,Ban DV thao Hi~n phap cua QU6c h9i da so~n thaomQtDv an Hien phap de trinh Quoc hQi.

Trong phien hop ng~y 29-10-1946, Ban DV !hao Hi~n phap cua,Qu6c hQi dugc1116' rQng them 10 vi d~i bieu cho cac nh6m, d~i bieu trung I~p, d~i bieu Nam Bo, daibieu d6ng bao dan tQc thieu s~ de tham gia tu b6 them ban Dv an. . .

T~i ky hop thu hai QU6c hQi kh6a I, tiTngay 28-lO d~n ngay 9-11-1946, IfindAutien Qu6c hQi Vi~t Nam thvc hi~n guyen I~p hi~n. 'TiT ngay 2-11-1946, Qu6c hQib~t dfiu thao lu~n ve Dv an Hi~n phap. Cac d~i bieu cua cac nh6m dang trong Qu6chQida IAnIugt phat bieu y ki~n. Cac vi d~i bieu cua:cac nh6m deu da neu ra nhung uudiem CllaDv an Hi~n phap, d6ng g6p them mQt s6 khia c~nh Cl)the va di d~n th6ngnh~t nQi dung cua Dv an. Sau nhi€u bu6i thao lu~n va tranh lu~n soi n6i, slra d6i, b6sung cha tlrng dieu Cl) the, ngay 9-11-1946, QU6c hQi da bieu quy~t thong qua Hi~nphap cua nuac Vi~t Nam dan chu cQng hoa, Hi~n phap 1946 vai SlJ nh~t tri cua240/242 d~i bieu dlJ hop.

Tuy ban Hi~n phap da dugc thong qua, nhung do hoan canh chi~n tranh dangIan rQng, cho nen Qu6c hQi da bieu guy~t chua ban hanh Hi~n phap b~ng mQt s~c I~nhva chua thi hanh Hi~n phap ngay, vi~'c bfiu Nghi vi~n nhan dan thea guy dinh euaHi8n phap chua the t6 chuc dugc.

Vi v~y, Qu6c h9i ti~p tl)Cthao lu~n de xac dinh nhi~m Vl)c~a Ban T~ucmg trlJc.QU6c hQi va cu6i cung da nh~t tri giao c~o Ban Thuan,g trlJCQuoc. hQi phoi hgp v?,iChinh phu de quy dinh vi~c thi hanh Hien phap. Trong thai ky chua, thi hanh ,Hienplulp thi Chinh phu phai dva yao nhung nguyen t~c da dinh trong Hien phap de banhimh cae d~o Iu~t. V6i cac quy~t dinh tren, Qu6c' h9i ti~p tl)C ho~t dQng, ganh vactnkh nhi~m mai, !fun nhi~m vl,ll~p hi~n va ca nhi~m Vl,ll~p phap.

Hi~n phap 1946 g6m c6 Lai n6i dfiu, 7 ~hirO'ngva 70 di€u.,Trong d6, Chuang Iguy dinh ve chinh the; Chuang II quy dinh ve nghla Vl,lva quyen Igi c,ua cong dan;Clmang III quy dinh v€ nghi vi~n nhan dan; Chuang IV guy dinh ve Chinh phu;Chuang V quy dinh ve HQi d6ng nhan dan va Uy,ban h~nh c~inh; Chuang 'VI quydinh v€ cO'quan tu phap; va Chuang VII quy dinh ve sua doi Hien phap.

Nguai dl! thi: Tr~nNgoe Lan Anh - Giao vien trtrang THPTHucrngVinh 4

Bai du thi "Tim hidu Hiin phap nu6'cCong hoa xil hoi chit nghfa VietNam :'Dac diSm co ban cua Hi6n phap nam 1946 duoc th€ hien trong 3 nguyen t~c co

ban, d6 1~:doan k6t toan dan, khong phan biet giong noi, gai trai, giai cap, ton, giao;dam bao cac quyen 19i dan chu; thirc hien chinh quyen manh me va sang suet cuanhan dan.

Di~u lu~t th€ hien ra nhat nguyen t~c dean k6t toan dal} la Di~~ 1 cua Hi6nphap, d6 Ia: "Nutrc Vi?t Nam fa mot nutrc dan chu cong hoa. Tat ca,quyen binh trongnuoc laocua toan thi nhdn dan Viet Nam, khong ph an biet noi giong, gai .trai, giau..ngheo, giai cap, ton gido", Day la mot biroc tien Ian trong lich sir phat trien cua Nhanuoc Viet Nam: Ilin dliu tien mot Nha mroc dan chu nhan dan dugc thanh I~p '0 nuacta, vai hinh thuc chinh th€ la c9ng hoa.

Hi6n phap nam 1946 chu tr9ng d~c bi~t dSn vi~c bao dam quy~n 19i dan chucho nhan dan. Hi~n phap dITxay d\1'ngm9t chuang rieng v~ chS dinh cong dan. LlindAu tien trong lich sir Vi~t Nam, nhan dan dugc bao dam cac quy~n t\1'do dan chu.Di~u I0 Hi~n phap ghi nh~n: "Cong dan Vi?t Nam co quy€n:

- nr do ngon fu(m,

- T{rdo xudt ban,

- T~rdo t6 Chl'rCva hc}ih9P,

- nr do tin nguang,

- T~rdo Cli tru, ai Igi trong nliac va ra nuac ngoai". Day cling Ia llin dliu tien..Nha mrac Vi~t Nam ghi nh~n ph\! nu ngang quy~n vai nam giai trong m9i phuangdi~n va m9i cong dan d~u binh d~ng truac phap lu~t

Hi~n phap nam 1946 kh~ng dinh Nghi vi~n nhan dan (Qu6c h9i) 1a ca quan c6quy~n cao nh§t cua nuac Vi~t Nam dan chu c9ng hoa do cong dan Vi~t Nam bliu ra vac6 nhi~m v\! giai quy~t m9i v§n d~ chung cho toan qu6c, d~t ra cac phap 1u~t, biSuquySt ngan sach, chufrn y cac hi~p uac ma Chinh phu Icy vai nuac ngoai.

Nghi vien khong chi thay m~t cho dia phuang minh ma con thay m~t cho toanthS nhan dan. Nghi vi~n nhan dan c6 quy~n b6 phiSu bliu Chu tich nuac; bliu cir Thutuang va cac b9 truong va ch~ d9 tnich nhi~m cua Thu tuang, b9 truong truac Nghivi~n nhan dan.

HiSn phap nam 1946 quy dinh Nghi vi~n nhan dan bliu m9t Nghi truong, haiPh6 Nghi truong, 12 uy vien chinh thuc, 3 uy vien d\1' khuYSt dS I~p thanh BanTlmcmg V\!.

Danh gia v~ y nghla cua vi~c ban hanh ban Hi~n phap dliu tien cua nuac Vi~tNam dan chu c9ng hoa, Chu tich H6 Chi Minh dITn6i: "... him Hiin phap adu tientrong Itch Slf nuac nha ... la mc}tvit tich Itch Slf Hiil} phap adu tien trong coi a Dong ...Eim Hiin phap a6 chua hoan toan nhung no ail lam nen theo mc}thoan canh th1;l'cd.Hiin phap a6 tuyen bt5vai thi gi6'i nuac Vi?t Nam ali ac}c l(tp. Hiin phap ao tuyen bt5vO'ithi giai biit dan tc}c Vi?t Nam ail c6 au m9i quy~n t~rdo ... ph1;lntr Vi?t Nam ailihwc allng ngang hang vai aan ong ad aU(Jchuang chung m9i quy€n tv do cua mc}t

Nguiri dv thi: TriinNgQcLan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 5

Bai du thi "Tim hdu Htin phap ntrac Cong hoa xii hoi chti nghla VietNam "cong ddn. Hiin phdp ao aa neu mot tinh thdn doan kit chdt che giiia cdc dan t9c VietNam va mot tinh thdn liem khiet, cting binh cua cdc giai cap".

Hi~n phap nam 1946 danh dau thang IQ"ilich sir da gianh diroc trong Cachmang Thang Tam, xac I~p Nha mroc Vi~t Nam dan chu cong hoa, phat trien eachmang dan toc dan chu nhan dan, phuc vu cuoc khang chien chong Phap. Muc tieuchien hroc cua HiSn phap Ia hoan thanh d9c l~p dan toe, xay dung va phat huy danchu nhan dan, chuan hi ti~n len lam each mang xa hoi chu nghia, Hi€n phap 1946 laban hien phap dfru tien cua mroc ta, la mot ban hien phap dan chu, ti€n bo khong kernmot han hi€n phap nao tren th€ gi6i N6la ban hi~n phap mfiu mlJc tren nhiSu phuangdi~n./.

2. Hi~n phap nam 1959: Tinh d€n thai diem nam 1959, Nha nuac Vi~t NamDan chil Cong hoa da ra dai va phat trien dUQ"c14 nani. D6 la mot khoang thai gianc6 nhiSu SlJki~n chinh tri quan tr9ng lam thay d6i tinh hinh chinh tri, xa hoi va kinh t~cua ddt nuac.

Ngay sau khi Qu5c hoi thong qua Hi~n phap 1946, thlJc dan Phap l<;ligay rachi~n tranh de xam IUQ"cnuac ta mot lfrn nfra. Nhan dan ta da doan k~t ch?t che duais~rlanh d<;locua Dang Cong san Vi~t Nam ti~n hanh cuoc khang chi€n twcmg ky, giankh6, kien quy~t d~p tan am muu no dich cua thlJc dan Phap va be Iii tay sai ban nuac.Vai Chi~n th~ng Di~n Bien Phu va Hoi nghi Gianeva th~ng IQ"i,miSn B~c nuac tadUQ"choan toan giai ph6ng. Ddt nuac con t<;lmthai chia lam hai miSn va vi~c th5ngnhdt ddt nuac thea Hi~p dinh se dUQ"cthgc hi~n sau hai nam h~ng cuoc T6.ng tuyen cirtrong ca nuac do chinh quYSnhai mi€n hi~p thuang t6 chirco

Nguo"id'lf thi: Tr~n NgQc Lan Anh - Girio vien truemg THPTHuang Vinh 6

· ._---------------

Bftidu thi "Tim hidu Hiin phap nuCrcCong hoa xii hoi chit nghfa VietNam "Nhung sau khi h~t cang Phap, d~ quoc My va be Iii tay sai da:vi pham Hiep dinh

Gionevo, til ch6i hiep thuong t6ng tuyen cir de thong nhfrt ruroc ta. Vi v~y nhiem VI)

each mang trong giai doan moi nay Ia xay dung chu nghia xa: hQi a mien B~c va d~utranh thong nh~t nurrc nha, Trong ba nam (1955-1957), a mien B~c, chung ta da:hang~n v~t thuong chien tranh, khoi phuc kinh t~. Naln 1958, chung ta b~t dAutlnrc hi~nk~ hoach kinh t~ ba nam nham phat trien va cai tao n~n kinh t~ quoc dan theo chunghla xff hoi. V€ kinh t~ va van hoa, chung ta dff c6 nhtrng ti~n bQ Ion. Vi du, "til nam1955 d~n nam 1959, san luong th6c dff tang til 3 trieu 60 van t~n d~n 5 trieu 20 vantfin. V~ cong nghi~p , nam 1955 chung ta chi c6 17 xi nghi~p qu6c doanh nain 1959da c6 107 xi nghi~p qu6c doanh. s6 hqp tac xff san xu~t nong nghi~p dp thfrp chi€m43,9% t6ng s6 nong hQ, da s6 nong hQ chua VaGhQ'ptac xa: da:VaGt6 d6i cong, 53%t6ng s6 thQ'thu cong VaGcac t6 chuc hqp tac xa:. V~ van hoa, chung ta da:c6 nhfrngbuac ti€n bQ Ian. So v&i nam 1955, s6 h9c sinh ph6 thong tang len gfrp 2 IAn;s6 h9csinh twcmg chuyen nghi~p trung c~p tang len g~p 6 IAn; s6 sinh vien d~i h9c tang leng~p 7 IAn;s6 bac sl y khoa tang 80% ".

Di doi vai nhii'ng th~ng Iqi d6, quan h~ giai dp trong xa: hQi mi~n B~c da: thayd6i. Giai cfrp dja chu phong ki~n da:bj danh d6. Lien minh giai c~p cong nhan va nongdan ngay cang duqc cung c6 va vfrng m~nh.

Hi€n phap 1946, Hi~n phap dan chu dAutien cua Nha nu&c ta da:hoan thanh sum~nh Clla n6, nhung so v&i tinh hinh va nhi~m Vl.lcach m~ng m&i n6 cAn duQ'c b6sung va thay d6i. Vi v~y, trong' ky h9P IAnthu 6, Qu6c hQi nu&c Vi~t Nam Dan chuCQnghoa khoa Ida:quy~t dinh sua d6i Hi~n phap 1946 va thanh l~p Ban dlJ thao Hi~nphap sua d6i.

Sau khi lam xong ban dlJ thao dAutien, thang 7 nam 1958 ban dlJ thao da:duQ'Cthao lu~n trong cac can bQ trung dp va cao dp thuQc cac cO"quan quan, dan, chinh,Dang. Sau dgt thao lu~n nay, ban dlJ thao da:duqc chinh Iy I~i va ngay 1 thang '4 nam1959 dem cong b6 de toan dan thao lu~n va d6ng g6p y Id~n xay dlJng. CUQcthaolu?n nay lam trong b6n thang li~n t~i kh~p cac nO"i,trong cac cO"quan, xi nghi~p,trucmg h9C va cac t6 chuc khac cua nha~ dan, a thanh thi va nong thon, vi~c nghien.'clm va thao Iu~n dlJ thao Hi~n phap ti~n hanh soi n6i va da: tra thanh mQt phong traoquAn chung rQng rai c6 du cac tAng 16p nhan dan tham gia. Ngay 18-12-1959, t~i kyh9P thu 11 Qu6c hQi khoa I, Chll tich H6 Chi Minh da: d9c bao cao v~ DlJ thao Hi~nphap sua d6i. Ngay 31-12-1959, Qu6c htJi tlil nhdt trEthong qua Hiinphap sLI'atl6i vangay 1-1-1960, Chu tich H6 Chi Minh k.Y S6c l¢nh cong b6 Hiin phap.

T6m l~i, Hi~n phap 1959 Ia Hi~n phap duQ'cxay dlJng thea mo hinh Hi€n phapxa hOi chu nghla. N6 Ia ban hi~n phap xa hQi chu nghia dAutien cua nu&c ta.

Hi~n phap 1959 da ghi nh~n nhfrng thanh qua d~u tranh gifr nu&c va xay dl)'ngdAtnu&c cua nhan dan Vi~t Nam du&i SlJIanh d~o cua Dang Lao dQng Vi~t Nam.

Vai Hi€n phap 1959, IAndAu tien trong lichsu l~p hi~n Vi~t Nam vai tro Hinhd?o cua Dang Lao dQng Vi~t Nam (nay la Dang CQng san Vi~t Nam) duQ'cghi nh~nb~ng d?o lu~t cO"ban cua Nha nu&c.

Nguiri d~rthi: Tdn Ng9c Lan Anh - Giao vien trueing THPT Huang Vinh 7

Bai du thi "Tim hiduHiin phap nuac Cong hoa xti hoi chit nghla VietNam "HiSn phap 1959 1(\HiSn phap xay dung chu 'nghia xa hoi a mien B~c va Cirong

linh d€ dAutranh thong nhAtmroc nha.

Hi€n phap 1959 la SlJk€ thira va phat tri~n cua Hi~n phap 1946 trong giai deanmoi cua each mang Vi~t Nam. No la co so, nen tang de xay dung toan bQ h~ thong..phap lu~t a mien B~c trong thai ky qua dQlen chu nghia xa hoi,

"

3. Hi~n phap narn 1980: Th~ng loi vI dai cua Chien dich H6 Chi Minh muaxuan 1975 da rna ra met giai doan moi trong lich sir dan tQc taoMien Nam duoc hoantoan giai phong, each mang dan tQc dan chu da hoan thanh trong pham vi ca mroc.Nuoc nha da hoan toan dQc l~p, tu do la dieu ki~n thu~n lqi d€ th6ng nhAt hai ini~nNam, B~c,dua ca nu6c di len chu nghia xa hQi.

Tru6c tinh hinh do, thang 9-1975, HQi nghi Ifrnthfr 24 cua Ban chAp hfmh TrunguO'ngDang Lao dQng Vi~t Nam da xac dinh nhi~m VI,l quan tr~mg hang dfruhk nay laphai hoan thanh vi~c th6ng nhAt nu6c nha. Nghi quy€t cua HQi nghi da nhAn m~nh:"Th6ng nh§t d§t nu6c vira la nguy~n v9ng tha thi€t b~c nh§t cua d6ng bao ca nuo'c,vira la quy lu~t khach quan cua SlJphat tri€n cach m~ng Vi~t Nam, cua lich sir dan tQcVi~t Nam. Cach m~ng th~ng lqi ,trong ca nu6c, chS dQ thlJc dan m6i do d€ qu6c Myap d~t a mien Nam bi d~p tan, nguyen nhan chia c~t d§t nu6c bi hoan toan thu tieu, thiduO'ngnhien ca nu6c ta dQc l~p, th6ng nhAt va tiSn len chu nghIa xa hQi. Tir nay, T6,qu6c ta tir L~ng San dSn Ca Mau, tir dAtli~n dSn hai da?, vInh viSn dQc l~p, th6ng nhAttren Co' so chu nghIa xa hQi" . HQi nghi 24 cua Ban Chap hanh Trung uO'ngDang LaodQng Vi~t Nam da quySt dinh tri~u t~p HQi nghi hi~p thuO'ngchinh tri th6ng nn§t T6qu6c. HQi nghi Hi~p thuO'ng chinh tri da duqc tiSn' hanh tir ngay 15 dSn ngay 21-11-1975 t~i Sai Gon bao g6m d~i bi~u cua hai mien Nam, B~c v6i du cac thanh phfrn d~idi~n cho y chi, nguy~n v9ng cua nhan dan ca nu6c. HQi nghi da nh§t tri quySt dinh t6chtl'Ct6ng tuy~n cir bfru ra QU6c hQi chung cho ca nu6c. QU6c hQi chung cua ca nuacse xac dinh h~ th6ng chinh tri cua Nhanu6c, thanh l~p Co' quan Nha nu6c Trunglwng va xay dlJng HiSn phap m6i cua Nhanu6c Vi~t Nam th6ng nh§t. CUQc t6ngtuy€n cir thea nguyen t~c ph6 thong dfruphi€u, trlJc ti€p va b6 phiSu kin da diSn rangay 25-4-1976 v6i SlJ tham gia cua han23 tri~u cir tri, chiSm gfrn 99% t6ng s6 cir'tri. Ty l~ nay a mien B~c la 99,36%, amien Nam la 98,59%. T6ng s6 d~i bi~uQU6c hQi da bfru la 492 trong do co 249d~i bi€u mien B~c va 243 d~i bi~u mienNam . T6ng s6 d~i bi~u QU6c hQi duqctinh thea ty l~ 1 d~i bi€u 1100.000 cir tri .CUQct6ng tuy~n cir b§u QU6c hQi chungcua ca dan tQc da gianh duqc th~ng lqi flJCrc)'.

mnh 4. Hiinphap niim 1959

Ngtroi d1:i thi: Tr~nNgQc Lan Anh - Giao vien trulmg THPTHuang Vinh 8

Bai du thi "Tim hidu Hi€n phcip nuac Cong hoa xCihoi chit nghfa Viet Nam "Sau thang 19i cua cuoc tlmg tuyen cir, Quoc hQi chung cua ca mroc dffb~t dAuky

hop dAutien van ngay 25-6-1976 va keo dai den ngay 3-7-1976. Ngay 2-7-1976 QuochQi dff thong qua cac Nghi quyet quan trong, D6 la cac Nghi quyet ve l~y ten nuocCong hoa xff hQi chu nghia Vi~t Nam; ve Qu6c ky, Quoc huy, Quoc ca va Thu do, v~t6 chirc va hoat dong cua Nha mroc trong khi chua c6 Hi€n phap maio Quoc hQi dffquyet dinh trong khi chua c6 Hi€n phap moi, t6 chirc va hoat dong cua Nha mroc tadua tren co s6 Hi€n phap 1959 cua mroc Viet Nam Dan chu Cong hoa, Quoc hQi dffbAu ra cac vi lanh dao Nha mroc va thanh l~p ra cac cO"quan Nha nuac Trung uangnhu Chu tich mrac, Ph6 Chu tich nuac, Uy ban thung Vl)qu6c hQi, HQi d6ng Chfnh..phu, HQi d6ng qu6c phong, Toa an va Vi~n ki~m sat nhun dan t6i ca~. Qu6c h9i clingoa quy€t dinh khoa Qu6c hQi nay la khoa VI d~ th~ hi~n tfnh lien tl)Cva nh~t quan cuaNha nuac. Cling van ngay 2-7-1976 Qu6c hQi kho;! VI dff ra Nghi quy€t ve vi~c suao6i Hi€n phap 1959 va thanh l~p Uy ban d¥ thao Hi€n phap g6m 36 nguai do d6ngchi Truang Chinh - Chu tich Uy ban Thuang Vl)Qu6c hQi lam Chu tich. Sau mQt namnrai lam vi~c kh~n truang, uy ban dff hoan thanh d¥ thao. Ban d¥ thao dugc dua racho can bQTrung, cao c~p thao lu~n van thang 2-1978. Til thang 8-1979 ban d¥ thaoc1ugcdua ra cho toan dan thao lu~n. Thang 9-1980, Ban Ch~p hanh trung uang DangCQng san Vi~t Nam dff hQp ky d~c bi~t d~ xem xet va cho y ki€n b6 sung, sua chua d¥thao truac ldli trinh Qu6c hQi thao lu~n, thong qua. Sau m9t thai gian thiw luc;inQu6ch(Jikhoa VI, tgi kY h9P thir 7 ngay 18-12-1980, ail nhdt tri thong qua Hiin phap nuo'cC(Jnghoa xii h(Jichit nghza Vi?t Nam nam 1980.

Hi€n phap 1980 dff danh CQtm6c quan trQng trong Hch su nuac tao N6 la bant6ng k€t nhung thanh t¥u cua nhan dan Vi~t Nam dff gianh dugc qua nU'ath€ ky d~u.tranh gEmh dQc l~p, t¥ do, xay d¥ng cUQcs6ng ~m no h~nh phuc cho nhan dan, duaisv lanh d~o cua Dang. D6 la ban Hi€n phap cua nuac Vi~t Nam dff hoan toan th6ngnh~t, sau han hai muai nam bi chia c~t vai nhfrng ~h€ dQchfnh tri - xff hQi·khac nhau.D6 la ban Hi€n phap th~ hi~n y chi cua nhan dan hai mien Nam - B~c doan ket mQtlong clmg tien len chu nghla xffhQi.

4. Hi~n phap nam 1992: Trong nhung nam cu6i cua th~p ky 80, Th€ ky xx, .do anh hm'mg cua phong trao CQng san va cong nhan qu6c t€ lam vao thoai trao, cacnu6c xff hQi chu nghla 6 Dong Au va Lien XO sl)P d6, nuac ta lam vao cUQckhung110angkinh t€ trAm trQng. D~i hQiVI cua Dang CQng san Vi~t Nam (1211986) dffde raouang l6i d6i mai vai nhieu chu truO"ng,giai phap quan trQng d~ giu vung 6n dinh vechfnh tri va tiep tl)Cphat tri~n kinh t~ - xff hQi; trong b6i canh d6, nhieu quy dinh cuaHi~n phap nam 1980 khong con phli hgp vai yeu cAu xay d¥ng d~t nuac trong di~uki~n maL.. Ngay 2211211988, t~i ky hQp thu 3 QU6c hQi (kh6a VIII) dff ra Nghi quy€tthanh l~p Uy ban sua d6i Hi€n phap g6m 28 d6ng chi d~ Chu tich HQi d6ng Nha nuacVo Chi Cong lam Chu tich Uy ban sua d6i Hi€n ph~p.

NgU'o'id~rthi: Tr~nNgQcLan Anh - Gicio vien truong THPT Huang Vinh 9

'I

~~~~~~~~~~~~==:Q_!_=-=:; hoi chu nghza VietNam "Den ngay 15/4/1992, tren co sa

t6ng hop y kien cua nhan dan ca mroc,Ban du thao Hien phap moi .1c1nnay da:duoc Quoc hQi khoa VIII thong qua (taiky hop tlnr 11), Hien phap nam 1992duoc goi la Hien phap cua Vi~t Namtrong thai ky dc1Ucua tien trinh d6i maioCU6i nam 1991 dc1unam 1992, ban duthao' Hien phap lc1nthir ba da: duoc duara trung ec1uy kien nhan dan, Tren co sat6ng hop y kien dong gop cua n~an dan'iva y kien ella BQ Chinh tri Ban Chap:hanh Trung trong, du thao Hien phap lc1n',4 da:hoan thanh va diroc trinh Quoc hQi'khoa VIII, tai Ky hop tlnr 11 xem xet.Sau nhieu ngay thao luan soi n6i voinhung ehinh ly, b6 sung nh~t dinh, ngay15-4-1992, Qu6c hQi da: nh~t tri thong,qua Hien phap, Vi~c so~n thao va ban •hanh Hien phap 1992 la mQt qua trinhthao lu~n dan chu va ch~t lQc mQt cach

Hinh 5. Hiin phap nam 1992

nghiem tue nhung y kien dong gop cllamQi tc1nglap nhan dan v€ t~t ea cac v~n d€ tu quan di€m chung den cae v~n d€ C\lth€.Ban Hien phap mly la ban Hien phap clla Vi~t Nam trong tien trinh d6i maL Dungnhu nh~n xet cua d6ng chi D6 Muai T6ng Bi thu Ban'ICh~phanh Trung uang DangCQng san Vi~t Nam: Hien phap 1992 la, "scmphJm tri tu¢ ella toim dan, thi hi¢n y chiva nguy¢n v(mg ella d6ng bao ea nuae ".

Tom lqi, Hien phap 1992 danh d~u mQt giai do~mphat tri8n mai cua lich Slr l~phien Vi~t Nam. Day la ban Hien phap xay dl,l'ngehu nghia xa: hQi trong thai ky d6imai toan di~n va sau s~c v€ kinh te, tUngbuac va vfrng eh~e v€ ehinh trio Day la banI-Iien phap ke thua co ch~t lQc nhung tinh hoa cua cae Hien phap 1946; 1959; 1980;d6ng thai la ban Hien phap v~n d\lng sang t~o nhfrng quan di8m ca ban ella chu nghiaMac - Lenin va tu tuang H6 Chi Minh v€ xay dl,l'ngchu nghia xa: hQi vao hoan dnhC\lth8 ciia nuac taoHien phap 1992 danh d~u SlJ ph\lc hung va phat tri8n clla n€n tangkinh te eua xa: hQi Vi~t Nam vao nhung nam eU6i cua the ky XX, No la t~m guangphan chieu nhung d6i mai trong tu tuang l~p Hien va l~p Phap cua con 'nguai Vi~tNam, do la ban Hien phap th8 hi~n SlJ dQc l~p va tl,l' chu tren tien trinh phat tri8n cuan~n triet hQc phap quy€n Vi~t Nam, mQt n€n triet hQcphap quy€n th8 hi~n ban s~c dan"tQc, d6ng thai th8 hi~n Sl,l'ket hqp nhuc1nnhuySn giua tfnh dan tQc vai tinh qu6c te va

Nguili dl;fthi: TrAn NgQc Lan Anh - GiGo vien truiJngTHPTHuang Vinh 10

Bfti du thi "Tim hiiu Hi&nphap nuac Cong hoa xii hoi chit nghia VietNam "hien dai tren co sa phat tri~n nhtrng tinh hoa cua n€n van hoa phap ly Viet Nam va SlJtiep thu nhtrng tinh hoa van hoa phap ly th~ gioi.

Ngay 25/12/2001, tai ky hQPthir 10, Quoc h<)ikh6a X da thong qua Nghi quyets6 5112001/QHI0 v€ viec sua d6i, b6 sung m<)ts6 di€u cua Hi~n phap mroc Cong hoaxa h<)ichu nghia Viet Nam nam 1992.

5. Hi~n phap nam 2013: Tren co sa Cirong Iinh xay dung d~t mroc trong thaiky qua d<)len chu nghia xa h<)inam 1991 (b6 sung, phat tri~n nam 2011) cua 'DangCong san Vi~t Nam, cung voi k~t qua t6ng k~t thuc ti€n qua 25 nam thirc hien cong.cuoc d6i moi toan dien d~t mroc da di;itra yeu cdu phai sua d6i, b6 sung Hi~n phapnam 1992; nh~m th~ ch~ h6a ddy du han, sau s~c hon quan diSm cua Dang va nhanu6c ta v€ d€ cao chu quy€n nhan dan, phM huy dan chu xa h<)ichu nghla va dam baot~t ca quy€n h.rcnha nu6c thu<)cv€ nhan dan.

Hinh 6. Hiin phap 2013

Ngay 06/8/2011, t~i ky hQp thfr nhfit, Qu6c h<)ikh6a XIII, da thong qua Nghiquy~t s6 06/20111QH13 thanh,l~p Uy ban dlJ thao sua d6i Hi~n phap nam 1992 g6m..30 thanh vien, do d6ng chi Nguy€n Sinh Hung - Chu tich Qu6c h<)ilam Chu tich Uyban. Sau thai gian 9 thang (til 01 d~n 9/2013) triSn khai'lfiy y ki~n g6p y cua nhan danca nu6c va nguai Vi~t Nam a nu6c ngoai, ngay 28/1112013, t~i ky hQp thfr 6, Qu6ch<)ikh6a XIII chinh thfrc thong qua Hi~n phap nu6c C<)nghoa xa h<)ichu nghla Vi~tNam - Hi~n phap nam 2013. Ngay 08/12/2013, Chu tich nuac ail kY L?nh COfJgb6Hiin phap. Hiin phap nam 2013 co hi?UhfCthi hanh tit ngay 01/01/2014. Day la ban

Nguai dl! thi: TrAn NgQCLan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 11

Bai du thi "Tim hiiu Hiin phap nuac Cong hoa xii hoi chit nghfa VietNam "Bi~n phap cua thai ky tiep tuc d6i moi dftt mroc trong SlJnghiep xay dung, bao v~ T6quoc va hQi nhap quoc te.

Bi~n phap nam 2013 bao g6m 11 chuang, 120 dieu, giam 01 chuang va 27 dieuva co nhieu di~m moi ca v~ nQi dung va ky thuat l~p hien; th~ hien ra han ban chfttdan chu, tien bQ cua Nha mroc trong thai ky qua dQ len chu nghia xa hQi; d6ng thai dath~ ch~ hoa cac quan di~m cua Dang trong phat tri€n kinh t~, xa hQi, van hoa, giaod\IC,khoa hoc cong nghe va bao v~ moi tnrong thea huang co ban va khai quat.hon sovoi Bi~n phap nam 1992.

Hi~n 'phap khang dinh Dang Cong san la dQi tien phong cua giai cftp cong nhan,nhan dan lao dQng va cua ca dan tQcVi~t Nam; la IlJc lugng Hinhd~o Nha nuac va xahQi; gAnbo m~t thi~t vai nhan dan, phl,lcvv nhan dan, chiu SlJgiam sat cua ilhan danva chiu trach nhi~m truac nhan dan v~ nhfrng quy~t dinh cua minh. '

BiSn phap cling thira nh~n; ton trQng va bao dalT,lthlJC hi~n quy~n con nguai,qlly~n va nghia Vl,lca ban cua cong dan; kh~ng dinh suc m~nh d~i doan kSt toan dantQc, vai tro Clla M~t tr~n T6 qu6c Vi~t Nam, cong doan, cac t6 chuc chinh tri - xa hQiva cac t6 chuc khac trong SlJ nghi~p xay dlJng va"bao v~ T6 qu6c. D6ng thai, nhftn111~nh"bao v~ T6 qu6c Vi~t Nam xa hQi chu nghia la SlJ nghi~p cua toan dan", langhia V\1thieng lieng va quy~n cao quy cua cong dan.

DS bfw dam hi~u IlJc thi hanh cua BiSn phap, Qu6c hQi da ban hanh Nghi quySts6 64/2013/QH13 ngay 28-11-2013 quy dinh mQt s6 diSm thi hanh BiSn phap, trongdo da:xac dinh ra trach nhi~m cua cac ca quan huu quan trong vi~c t6 chuc thi hanhBiSn phap mrac CQng hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam; kip thai triSn khai cac bi~nphap cAn thiSt nh~m bao dam thi hanh BiSn phap. D6ng thai, Nghi quySt cling quydinh trach nhi~m cua cac ca quan nha nuac 6 trung uang va dia phuang, M~t tr~n T6qu6c Vi~t Nam, cac t6 chuc thanh vien cua M~t tr~n va cac ca quan, t6 chuc hfm quankhac co tr~ch nhi~m t6 chuc tuyen truy~n, ph6 biSn sau rQng nQi dung cua HiSn phap"mrac CQng hoa xa hQi chu ngma Vi~t Nam t~i ca quan" t6 chuc va dia phuang minh,nang cao nh~n thuc v~ Hi€n phap va y thuc chftp hanh Hi€n phap, bao dam Hi€n phapdugc tuan thu va nghiem chinh chftp hanh trong tftt ca cac linh VlJCcua dai s6ng xahQi. '

BiSn phap mai dugc QU6c hQi thong qua la mQt SlJki~n trQng d~i trong dai s6ngchinh tri ditt nuac. Vai nhfrng nhi~m Vl,l,quy~n h~n dugc quy dinh, Bi€n phap maitiSp t\1c la n~n tang phap ly ca ban giup nhan dan ta thlJChi~n cong cUQcd6i mai toandi~n trong tinh hinh mai, dap ung kip thai yeu cclucua thlJCti~n.

Call 2. Ban Hi~n phap m6'i dm}'c QuBc hQi mr6'c CQng hoa xii IhlQichi"nglllnilVi~t Nam thong qua ngay 28/1112013 (Hi~n phap nam 2013) co hi~u ll.l'ctirngay, tlillang, nam nao? So vO'iHi~n pluip nam 1992 (OtrQ'csu'a oBi, bB SUJlllg nam2(01) co bao nhieu oi~u om}'c gift nguyen? Co bao nhieu di~u oU'Q'csu'a dtBi, bS..sung? Di~u su'a dBi, bB sung nao b~n Him o~c nh~t? Vi sao?

"

Nguo'i d~rthi: Tr~nNgQc Lan Anh - Giao vien truemg THPTHuang Vinh 12

Bai du thi "Tim hiiu Hiin phap nubc Cong hda xii hoi chit nghla Viet Nam "Trii lai:- Ban Hi€n phap moi ducc Qu6c hQi mroc Cong hoa xa hQi chu nghia Viet

..Nam thong qua ngay 2811112013 (Hi€n phap nam 2013) co hieu hrc tir ngay 01 thang01 nam 2014. '

Hinh 6. Chit tich nuac Truong Tan Sang 10/ Lenh cong b6Hiin phdp. nuac CHXHCN n« Nam Anh: TTXVN

Nhimg n~i dung CO' biin cua Hi€n phdp nutrc C~nghba xii h~i chu nghiaVift Nam nom 2013:

Ngay 28 thang 11 nam 2013, voi tuyet dai da s6 dai bieu Quoc hQi bieu quyettan thanh (486/488, chiem 97,59%), Quoc hQi khoa XIII da thong qua Hi€n phap mrocCong hoa xa hQi chu nghia Vi~t Nam (sau day goila Hi€n phap). Bay Ia sir kien chinhtri - phap Iy d(lc biet quan trong, danh dftu mQt bu6c ti€n m6i trong Jich su I~p hi€n. cua nu6c tao

Bfm Hi€n phap vila dugc Qu6c hQi khoa XJII thong qua t~o cO'sO'chillh tri -phap Iy vfrng ch~c cho cong cUQcd6i m6i toan di~n dftt nu6c trong thai ky m6i. Day1a ban Hi€n phap vira k€ thira dugc cac gia tri to 100 cua cac ban Hi€n phap nam 1946,nam 1959, nam 1980 va nam 1992, vila the ch€ hoa cac quan diem, phuang huOOg,nQi dung phat trien da dugc kh~ng dinh trong trong Cuang lInh xay dl,l'ngdftt nu6ctrong tha~ ky qua dQ len chu nghla xa hQi (b6 sung, phat trien nam 2011) (sau day gQila Cuang lInh).

V6i b6 C\lC 11 chuang, 120 di~u, giam 1 chuang va 27 di~u so v6i Hi€n phapnam 1992, ban Hi€n phap co nhi~u diem m6i ca v~ nQi dung va ky thu~t I~p hi€n, the

NguiYi dl,l thi: Tnln NgQc Lan Anh - Giao vien truiYng THPT Huang Vinh 13

Bai .du thi "Tim hi€u Hiin phiLpnuac Cong hoa xii hoi chit nghla Viet Nam "hien sau sfic va toan dien sir d6i moi d6ng b9 ca v~ kinh t€ va chinh tri; th~ hien r5 vaoAydu han ban chftt dan chu, ti€n b9 cua Nha mroc va ch~ d9 ta trong thai ky qua 09len chu nghia xa hoi, v~ xay dung Nha mroc phap quyen Vi~t Nam xa' h9i chu nghiacua Nhan dan, do Nhan dan va vi Nhan dan do Bang lanh dao, quyen con nguoi, quyenva nghia vu co ban cua cong dan, quy dinh r5 rang, dung d~n, dAydu va khai quat hanv~ kinh t€, xa hoi, van h6a, giao due, khoa hoc, cong nghe va moi tnrong, bao v~ T6.quoc, t6 clnrc b9 may nha mroc, v~ hieu hrc va quy trlnh sua d6i Hi~n phap. Sau dayla nhfrng n9i dung cO'ban cua Hi~n phap:

1. V~LiJ'i noi dtm

Lai n6i dAucua Hi~n phap duQ'cxay dvng tren cO'so ch~t lQc, Iva chQn y tu, tirngu ot neu b~t duQ'cm9t cach ng~n gQn, suc tich tinh thAn, n9i dung cua Hi~n phap,phfm anh duQ'c lich slr hao hung cua dan tQc, nhung m6c lich su quan trQng, thanh quaeach m~ng to 16n rna Nhan dan ta da d~t duQ'c.Ngay tir Lai n6i dAu,Hi~n phap oa ththi~n r5 n11}Ctieu dan chu va kh~ng dinh chu quy~n cua Nhan dan Vi~t Nam trong vi~cxay dvng, thi hanh va bao v~ Hi~n phap vi m\lC dan giau, nu6c m~nh, dan chu, congb~ng, van minh.

20 V~chi d{Jchinh trj (Cltuo'ng 1)"

Chuang I cua Hi~n phap duQ'cxay dvng tren Co'so sua d6i ten Chuang I cuaHi~n phap nam 1992 (Nu6c C9ng hoa xa hQi chu 1?-ghlaVi~t Nam - Ch~ dQchinh tri)va gQPv&i Chuang XI cua Hi~n phap nam 1992 (Qu6c ky, QU6c huy, QU6c ca, Thu00, ngay Qu6c khanh) vi day la nhung n9i dung g~ri li~n v6i ch~ d9 chinh tri cua qu6cgia. V~ Co'ban, Hi~n phap ti~p t\lCk~thira, kh~ng dinh ban chftt va mo hinh t6ng thtClla tht ch~ chinh trj da dUQ'cxac dinh trong CuO'ng 11nhva Hi~n phap nam 1992;d6ng thai lam r5 han, dAydu va sau sk han cac vftn d~ sau day:

- Kh~ng dinh Nu&c C9ng hoa xa hQi chu nghla Vi~t Nam la m9t nu&c oQc l~p,c6 chll quy~n, th6ng nhftt va toan Vyn lanh th6, bao g6m dftt li~n, hai dao, vung bitnva vtmg trai (Bi~u 1).

- Ti~p t\lC tht hi~n xuyen su6t, nhftt quan quan diim "tdt ca quyJn hrc nha.'nuo'c thu{j~ vJ Nhan dan ma nJn tang fa lien minh giffa giai cdp cong nhan vai giaicap nang dan va d{ji ngu tri thuc" nhung b6 sung mQt ditm m6i quan trQng d6 la:Nuo'c C{jng hoa xii h{ji chit nghza Vi?t Nam do Nhan dan fam chit (Bi~u 2). '

- K~ thira cac quy dinh cl)a Hi~n phap nam 1992, Hi~n phap tht hi~n r5 banchftt CllaNha nu6c ta la nha nu6c phap quy~n xa h9i chu nghla cua Nhan dan, doNhan dan, vi Nhan dan nhung b6 sung va phat tritn nguyen t~c "QuyJn hic nha mracfa tJu5ngnhdt, co Sl! phan cang, ph6i h(yp, kiim soaf giua cac co quan nha nuo'c trong

NgmYi dl:Cthi: Tnln NgQcLan Anh - GiiLovien truimg THPT Huang Vinh 14

Bfti du thi "Tim hiJu HiJn phap nuac Cong ho~ xli hoi chit nghfa VietNam "viec thirc hien cac quyen ldp phap, hann phdp, tu phap" (Di~u 2) thea tinh than cuaCuong linh. Day la di~m moi quan trong cua Hi€n phap so voi cac ban Hi€n phaptruce day vi l§n d§u tien trong lich sir l~p hien, nguyen t~e "kiem scat quyen luc"duoc ghi nhan trong Hi€n phap. Ki~m soat quyen hrc la nguyen t~c cua Nha nuocphap quyen d~ cac co quan l~p phap, hanh phap, tu phap thuc thi co hieu hrc, 4i~u quaclnrc nang, nhiem VI), quyen han cua minh thea Hi€n phap va phap luat, tranh viec 19idung, lam dung quyen hrc. Nguyen t~c nay da diroc th~ hien trong cac Chuang V, VI,VII, VIII va IX cua Hi€n phap va tao Co' sa hi€n dinh cho vi~c ti€p t\le th~ eh€ hoatrong cae quy dinh eua cae lu~t e6 lien quan.

- L§n d§u tien trong lich su l~p hi€n, quy dinh "iVhan dan th{l'c hi?n quyJn /{I'Cnha nll'o'cbang dan chiLtnl'C tiip" duge ghi nh~n va phat tri~n thanh nguyen t~c trongHi~n phap. Theo d6, Nhan dan th\!'e hi~n quySn l\!,cnha nu6c bAng dan chu tr\!,e ti€p,bAng dan chu de;tidi~n thong qua Qu6c hQi, HQi d6ng nhan dan va thong ·qua cac Co'

quan khac cua Nha nu6c (DiSu 6) ma khong chi thong qua QU6e hQi va HQi d6ngnhan dan nhu Hi€n phap nam 1992. Nguyen t~c nay dugc th~ hi~n nhAt quan trongto:'m bQHi€n phap, tir ch€ dQ chinh tr!, quySn con nguai, quySn va nghTa V\l Co' baneua cong dan d€n cae thi€t ch€ trong bQ may nha nu6c cling nhu trong vi~c sua d6iHi~n phap.

- Ti€p t\lCk€ thira quy dinh te;tiDiSu 4 cua Hi€n phap nam 1992, Hi€n phap ti€pt\lCkh~ng dinh tinh lich su, tinh tAty€u ldulch quan s\!' 1anh d(;tocua Dang d6i .v6i quatrinh cach m(;tng, xay d\!,ng va bao v~ T6 qu6c cua nu6c tao So v6i Hi€n phap nihn..1992, Hi€n phap c6 s\r b6 sung va phat tri~n quan trQffg vi da khAng dinh va lam r5han, d§y dll han ban chAt, vai tro lanh de;toeua Dang CQng san Vi~t Nam khong chi la&)i lien phong ciLagiai cdp cong nhan ma d6ng thai 1a d9i tien phong ciLanhan danlao tl9ng va ciLa dan t9c Vi?t Nam, d~i bi~u trung thanh 19i ich cua giai cAp eongnhan, nh,an dan lao dQng va eua ea dan tQc, lAychu nghTaMac - Lenin, tu tuang H6Chi Minh lam nSn tang tu tuang, la l\!,c1ugng 1anh de;toNha nu6e va xa hQi. Chinh doban chAt va nSn tang tu tuang cua Dang nhu v~y nen Nhan dan ta thira nh~n vai trolanh d?o Nha nu6c va xa hQi eua Dang va ghi nh~n vaG Hi€n phap ~ d?o lu~t Co' banClta Nha nu6e. D6ng thai, Hi€n phap da b6 sung VaGDiSu 4 quy dinh vS trach nhi~mCllaDang phai giin bo m(it thiit vai Nhan dan, ph{IC V{l Nhan dan, chju S{l'giilm siltala Nhan dan, chju trach nhi?m truac Nhan dan vJ nhfrng quyit djnh ciLaminh. S\!,b6 sung nay th~ hi~n ban chAt tien phong, each m?ng, quy dinh r5 traeh nhi~m ehinh..t1'i- phap 1y cua Dang d6i v6i Nhan dan va chinh vi v~y, Nhan dan ta m6i giao trQngtnkh eho Dang la lanh d?o Nha nu6e va xa hQi. Ben 2?nh d6, Hi€n phap khong chikh~ng dinh cae t6 chue eua Dang ma con quy dinh trach nhi~m cua dang vien ho?tQQngtrong khuon kh6 Hi€n phap va phap lu~t. .

Ngll'aid~l'thi: Tr§n NgQcLan Anh - Giao vien fruang THPTHuang Vinh 15

Bai du thi "Tim hidu Hiin phap nuac Cong hoa xti hoi chit nghla Viet Nam "- HiSn phap tiSp tuc khang dinh "Cdc dan t(jc binh dang, doan kit, tan trong

va giup nhau cungphat trien; nghiem cdm moi hanh vi kY thi, chia re dan toe.Ngon ngii quoc gia fa tieng Viet. Cdc dan t(jc co quyen dung tieng noi, chii viet,giii gin ban scic dan toe, phat huy phong tuc, tdp qudn, truyen thong va van hoa t6tdep cua minh. Nha nude thuc hien chinh sdch phat trien toan dien va tao aitu kienad cac dan toe thidu s6phdt huy noi luc, cung phdt tri§n vai tldt nuirc " (Di~u 5).Day cling la di~m moi quan trong so voi HiSn phap nam 1992,

- TiSp tuc khang dinh va th~ hien r5 han tir tuong phat huy sue manh d~i doankSt dan tQe, eoi d~i doan kSt toan dan tQe la dQng h,re, ngu6n sue m~nh to 16n d~ xayciVng,bao v~ va phM tri~n d§t nu6e trong Lai n6i dfru, trong quy dinh v€ M~t tr?n T6qu5e Vi~t Nam, Cong doan (Di€u 9, Di€u 10) va trong cae di€u khoan e\l th~ khae euaHiSn phap. C\l th~, HiSn phap tiSp t\le kS thira HiSn phap nam 1992 quy dinh M~t tr?n"T6 qu5e Vi~t Nam la cO' sO' ehinh tri eua ehinh quyen nhan dan, d~i di~n, bao v~quyen va Igi ich hgp phap, ehinh dang eua Nhan dan nhung b6 sung vai tro eua M~ttr?n trong tgp h9P, phat huy su'c mqnh aqi aoan kit toan dan t(jc, th1;l'chi¢n dan chit,tang ctrang a6ng thugn xli h(ji, giam sat, phim bi¢n xli h(ji; d6ng thai tiSp t\le kh~ngdinh trach nhi~m cua M~t tr?n tham gia xay dVng Dang, Nha nu6c, ho~t dqng d5ingo~i nhan dan g6p phfrn xay dlJng va bao v~ T6 qu6e (Di~u 9). TiSp t\le ke thua Hienphap nam 1992 v€ Cong doan, HiSn phap da b6 sung vai tro, traeh nhi~m eua Cangdoan phli hgp v6i giai do~n phat tri~n m6i eua d§t nu6c (Dieu 10). Ben e~nh d6, HiSnphap e6 S\f b6 sung, phat tri~n quan tr9ng trong vi~e ghi nhgn vi tri, vai tro cita H(jinang dan Vi¢t Nam, f)oan thanh nien c(jng sim H6 Chi Minh, H(ji lien hi¢p ph1;lm7'Vi¢t Nam, H(ji qru chiin binh Vi?t Nam la cae t6 chuc chinh tri - xa hQi nong c5ttrong vi~~ d~i di~n va bao v~ quyen, 19i feh hgp phap, ehfnh dang eua thanh vien, hQi,vien t6 chuc minh, cling cac t6 chuc thanh vien khac cua M~t tr?n ph6i hgp va th5ng,nh§t h~mhdQng trong M~t tr?n T6 qu5c Vi~t Nam (khoah 2 Dieu 10).,

- S(fa d6i, b6 sung chil1h sach d6i ngo~i c,ua nu6c ta cho phli hgp v6i tinhhinh m6i; kh~ng dinh nu6c CQng hoa xa hQi chli nghla Vi~t Nam thlJc hi~n nh§tquim duang 16i d6i ngo~i dQc l?p, tlJ chu, hoa binh, huu nghi, hgp tac va phat tri~n;da phuO'ng h6a, da d~ng h6a quan h~, chu dQng'va tich ClJCh(>inh?p, hgp tac qu6ctS tren cO' sO'ton tr9ng dQc l?p, chu quy€n va toan Vvn lanh th6, khong can thi~pvao cong vi~c nQi bQ cua nhau, binh d~ng, cling c6 Igi; tuan thu HiSn chuang Lienhgp qu6c va di€u u6c qu6c tS ma CQng hoa xa hQi chu nghla Vi~t Nam 1~thanhvien; la b~n, d6i tac tin C?y va thanh vien c6 trach nhi~m trong cQng d6ng qu6c tSvi 19i ich qu5c gia, dan tQc, g6p phfrn vao SlJnghi~p hoa binh, dQc l?p dan tQc, danchu va tiSn bQ xa hQi tren the gi6i (Dieu 12).

3. v~qlly~J1con nglfui, qlly~n va nghia V!' Cd hii,n ciia cong dan (Clwro'ng II)

Ngueridl! thi: Tr~nNgQc Lan Anh - Giao vien truong THPTHuang Vinh. 16

Bili du thi "Tim hi€uHiin phap nuac Cong hoa xii hoi chit nghla VietNam "Chuang II cua Hi~n phap diroc xay dung tren Co' So' sua d6i, b6 sung va b6 C\lC

lai Chuang V cua Hi~n phap nam 1992 (Quyen va nghia vu Co' ban cua cong dan)thanh Chuang: "Quyen con nguiri, quyen va nghia v~ co hem etta cong dan" va d~t..trang trong sau Chuang I -Ch~ d9 chinh trio D6ng th,ai, chuyen cac q?y dinh lienquan den quyen con ngiroi, quyen cong dan tai cac chuang khac cua Hien phap nam1992 v€ Chuang nay. Sir thay dbi v€ ten goi va b~ C\lCnay nharn khang dinh gia tri,vai tro quan trong cua quyen con nguoi, quyen Co' ban cua cong dan trong Hi~n phap,th~ hien nh~t quan duong 16i cua Dang va Nha mroc ta trong viec cong nhan, ton trong,bao dam, bao v~ quyen con nguoi, quyen va nghia vu Co' ban cua cong dan.

So vai Hi~n phap nam 1992, Hi~n phap mai c6 nhung sua d6i, b6 sung va phMtri~n quan trQng v~ quy~n con nguai, quy~n va nghla Vl,l Co' ban cua cong dan sau day:

- Kh~ng dinh "0 nuae C(jng hoa xii h(ji ehu nghfa Vi¢tNam, cae quy~n conngll'o'i,quy~n eong dan v~ ehinh tri, dan S1;l', kinh ti, van hoa, xii h(ji dU(Jeeong nh(m,ton tr9ng, hiw v¢, hao dam theo Hiin phap vaphap IU(it"(Di€u 14). Quy dinh nay th~hi~n s~rphat tri~n quan trQng v€ nh~n thtrc va tu duy trong vi~c ghi nh~n quy~n con.nguai, quy~n cong dan trong Hi~n phap. Bai vi, Hi~n Iphap nam 1992 chi ghi nh~nquy~n con nguai v~ chinh tri, dan sv va kinh t~, van h6a, xa h9i duqc th~ hi~n trongquy€n cong dan (Di~u 50). Hi~n phap da b6 sung nguyen t~c h~n ch~ quy~n phu hqpvai cae cong uac qu6c t~ v~ quy~n con ngmJi ma Vi~t Nam la thanh vien. Theo d6,quy~n con nguai, quy~n Gong dan chi e6 th~ bi h~n eh~ theo quy dinh eua lu~t trongtwang hqp cfin thi~t vi 1:9do qu6c phong, an ninh qu6e gia, tr~t tv, an toan xa h9i, d~od{fCxa h9i, strc khoe eua c<)ngd6ng (Di€u 14). Vi~e h1;lneh~ quy~n con nguai, quy€ncong dan khong th~ tuy ti~n ma phai "theo quy dinh eua lu(it".

- Kh~ng dinh va lam r5 han eac nguyen t~c v~ quy~n con nguai, quy~n vanghla V\l Co' ban Clla cong dan trong Hi~n phap theo huang: quy~n cong dan khongtach rai nghla V\l eong dan; mQinguai c6 nghla V\l ton trQngquy~n cua nguai khac; congdan c6 trach nhi~m thvc hi~n nghla V\l d6i vai Nha nuae va xa h9i; vi~c thvc hi~n quy~n. con nguai, quy~n cong dan khong duqe xam ph~m lqi i9h qu6e gia, dan t<)c,quy~n valqi fch hqp phap cua nguai khac (Di~u 15).

- Ti~p t\le lam r5 n9i dung quy~n con ngulYi, quy~n va nghla V\l Co' ban cuacong dan v~ chfnh tri, dan SlJ, kinh t~, xa h9i, van h6a va traeh nhi~m eua Nha nuacva xa h9i trong vi~e ton trQng, bao dam va bao v~ quy~n con nguai. D6ng thai, Hi~nphap s~p .x~p l~i cac di~u khoan thea cac nh6m quy~n d~ bao dam Hnh th6ng nh~tgiua quy~n con nguai va quy~n eong dan, bao dam tinh kha thi han.

- B6 sung m<)ts6 quy~n mai la thanh t~ eua gfin 30 nam d6i mai d~rnuae; th~hi~n r5 han traeh nhi~m eua Nhfl nuae trong vi~e bao dam thvc hi~n quy~n con nguai,

Nguo'idv thi: Trkn NgQcLan Anh - Giao vien tru:ongTHPTHuang Vinh 17

Bai du thi "Tim hiJu Hiin philp nuac C6ng hoa xti h~i chit nghfa VietNam ";t , •

)._ A g dan Do la quyen song (Di6u 19), quyen hien mo, bo phan co the nguor,quyen con . , '. .)._ 21)" )._hi :.. T T (Dieu 20) quyen bfrt kha xam pham ve dai song rieng tu (DI~U , quy~nlen xac, , , ( . A 36) A

duoc bao dam an sinh xff h<)i (Dleu 34), quyen ket hon va !y hon Dieu , quy~nhu6ng thu va tiep c~n cac gia tri van hoa, tham gia vao, dai song v~n hoa, sir:..dvngcaccc so van hoa (Dieu 41), quyen xac dinh dan tQc (Dieu 4~), qu~en duQ'c,son~ tron~moi tnrong trong lanh (Dieu 43), ... Vi~c ghi nhan cac quyen moi nay h~an toa~ ~~uhap voi cac di~u uoc quoc tS rna Cong hoa XHCN Vi~t Nam la thanh vI~n, the hlyn.Sl~nhan th(rc ngay cang r5 han v~ quy~n con nguai va ..kh~ng dinh cam ket m~nh mec~lavi~t Nam trong vi~c thl,l'chi~n quy~n con nguai.

- TiSp t\lCkS thira cac nghia vv Co' ban cua cong dan trong HiSn ph,ap nam 1992nhu nghia V\l trung thanh v6i T6 qu6c (Di~u 44), nghia V\l quan Sl,l'(Dieu 45), nghiaV\ltuan thea HiSn phap va phap 1u~t,tham gia bao v~ an ninh qu6c gia, tr~t tl,l',an toanxffh<)iva chfrp hanh nhung quy t~c sinh ho~t cong cQng (Di~u 46); rieng nghia vv nQPthuS dUQ'csira d6i v~ chu th€ 1amQi nguai co nghia V\l nQP thuS thea 1u~tdinh (Di~u47) ma 1d1ongchi cong dan co nghia V\l nQp thuS nhu HiSn phap nam 1992.

- V~ cach thuc th€ hi~n, HiSn phap co Sl,l'd6i m6i quan trQng thea hu6ng HiSnphap ghi nh~n mQi nguai co quy~n, cong dan co quy~n; quy~n con nguqi 1aq~y~n tvnhien, bAtcu ai cling co quy~n do; quy~n cong dan 1aquy~n cua nhfrng nguai co qu6ct1ch Vi~t Nam. D€ mQi nguai, cong dan thl,l'chi~n cac quy~n cua minh thi HiSn phap.'quy dinh trach nhi~m cua Nha nu6c 1aphai ban hanh hl~t ho~c phap 1u~td€ t~o di~uki~n thu~n 1Q'icho mQinguai va cong dan thl,l'chi~n t6t cac quy~n cua minh.

4. vJ kinh Ii,xii hpi, van /uja, giao d,!c, khoa h{Jc,cong I1gh?va moi tnding(ClurO'llgIII)

Chuang III cua HiSn phap duQ'cxay d\l'ng tren Co' s6 gQPChuang II - ChS dQkinh ts va Chuang III - Van hoa, giao dvc, 1rnoa hQc, cong ngh~ cua HiSn phap nam1992 nh~m th€ hi~n Sl,l'g~n kSt ch~t che, hili hoa giua phat tri€n·kinh tS v6i phM tri€nvan hoa, xffhQi, giao dvc, 1rnoahQc, cong ngh~ va bao v~ moi truang.

4.1. vd kinh d

HiSn phap dff lam r5 han tinh chAt,mo hinh kinh tS (Di~u 50, Di~u 51), vai tro.quan ly cua Nha mr6c trong n~n kinh tS thi truang dinh hu6ng XHCN (Di~u 52), taisan cong thuQc s6 huu toan dan (Di~u 53), vi~c quan ly va sir dvng dflt dai (Di~u 54)va ,b6 sung mQt di~~ m6i (Di~u 55) v~ quan ly, sir dvng ngan sach nha nu6c, dV' truquoc gia va cac nguon tili chinh cong khac; cv th€ nhu sau:

- vd tin,h chitt, rna hinh ndn kinh d: Tren Co' s6 kS thira quy dinh cua HiSn phapnam 1992, Hien phap quy djnh nu6c CQng hoa XHCN Vi~t Nam xdy d~rngndn kinh d

Nguai d?f thi: Tnln NgQc Lan Anh - Ciao vien truang THPT Huang Vinh 18

Bai du thi "Tim hi€u Hiin philp nuac Cong hoa xCihoi chit nghla Viet Nam "a(Jcldp, t~rchit, phat huy n9i Iuc, h9i nhdp, h9'P tdc qudc ti, gdn kit chat che voi phattrien van hoa, thuc hien tiin b9 va cong bang xii hoi, bao v¢ moi truong, thuc hiencong nghiep hoa, hien dai hoa adt nuac" (Bieu 5.0). Quy dinh nhu vay vira thS hienduoc ban chat, vira thS hien duoc dong hJCva muc tieu phat trien lau dai, ben vungn€n kinh t~ thi tnrong dinh hu6ng xa hQi chu nghia, bao dam SlJg~n k~t chat che, haihoa gitra phat trien kinh t~ va cac v~n de xu hoi.

- vi cac thanh phdn kinh ti: Hi~n phap quy dinh nen kinh t~ Vi~t Nam la nenkinh t~ thi tru(mg dinh huang XHCN vai nhi€u hinh thuc So' huu, nhi€u thanh .ph~nkinh t~; kinh t~ nha nuac giu vai tro chu d~o (Bi6u 51); kh~ng dinh Nha nuac va kinht~ nha nuac co vai tro quan trQng trong vi~c dinh huang, di€u ti~t SlJphat triSn cua..n€n kinh t~ thi truang dinh huang XHCN. Hi~n phap, khong neu C\l thS t~t ca cacthanh ph~n kinh t~ nhu Hi~n phap nam 1992. Cach thS hi~n nay phu hqp vai tinh ch~tquy dinh cua d~o lu~t ccybim, c.on ten gQi va vai tro cua mng thanh ph~n kinh t~ seduQ'cxac dinh trong lu~t va cac chinh sach C\lthS cua Nha nuac. Hi~n phap quy dinhcac thanh ph~n kinh t~ d€u la bQph~n c~u thanh quan trQng cua n6n kinh t~ qu6c dan.Cac chil the thuQCcac thanh ph~n kinh t~ binh d~ng, hqp tac va c~nh tranh thea phaphl~t (Di€u 51). L~n d~u tien, vai tro cua doanh nghi~p, doanh nhan duQ'c ghi nh~ntrong Hi~n phap (khoan 3 Bi€u 51). Doanh nghi~p thuQc mQi thanh ph~n kinh t~ phaiho:;ttQQngthea CCYch~ thi truang, xoa b6 dQc quyen doanh nghi~p, cac CCYch~, chinhsach t:;tora SlJb~t binh d~ng

- vi cac hinh thuc sa h£i'u:Hi~n phap ghi nh~n, ton trQng da d~ng hinh thuc So'hfl'U,bao hQ quy6n So' huu tu nhan ca v8 tu li~u sim xu~t, cac quy8n tai sim va So' huu..tri tu~. K~ thll'a va phM triSn quy dinh v8 So' hfru toan dan trong Hi~n phap nam 1992,

, , ?, I ,

I-lienphap tiep t\lCkhang dinh dat dai, tai nguyen nuac, tai nguyen kho{mg san, nguonlqi a vung biSn, vung trai, tai nguyen thi.en nhien 10ac va cac tai san do Nha nuac d~utu, quan ly la tai san cong thuQc So' huu toan dan do Nha mrac d:;tidi~n chu So' huu vath6ng nhit quan ly (Bi6u 53).

- vi quem If; va sit dl;lngadt aai: B~t dai la lanh th6 thieng lieng cua qu6c gia,la tu li~u san xu~t chu y~u, ngu6n llJc quan trQng phM trien d~t nuac. Vi' v~y, quandiem nh~t quan cua Bang, Nha nuac va Nhan dan ta da duqc xac dinh tll' nam 1980d~n nay la d~t dai thuQc So' hurt toan dan, do Nha nuac d:;tidi~n chu So' huu va th6ngnhtlt quan lY.Hi~n phap b6 sung quy dinh "quyin St'r dl;lngadt aU(lcphap lugt bew h9"(khoan 2 Bieu 54) dS thS hi~n thai dQ ton trQng, .bao v~ cua Nha nuac d6i.vai quy8nsir d\lng dft! cua cong dan, Vll'at:;toCCYSo' phap ly vung ch~c dS ti~p t\lCphong, ch6ng,.va xu ly nghiem minh cac truang hqp sai ph~m trong thlJc hi~n phap lu~t v8 dft! dai.Hi~n phap quy dinh Nha nuac thu h6i adt do t6 ch{rc,' ca nhfin aang St'r dl;lng trongtrlt'ang h9P thgt can thidt do lugt ainh vi ml;lcaich qu6c phong, an ninh; ph at triin

NgU'o'id~t·thi: TrAnNgQcLan Anh - Giilo vien truang THPT Huang Vinh 19

Bai du thi "Tim hdu Hiin phap nuac Cong hoa xii hoi chit nghla VietNam "kinh d-xii hoi vi IQ'i ich quoc gia, cong cong (khoan 3 Di~u 54). Trong di~u kien phat..trien cua nuoc ta hien nay, v~n din thiet phai thu h6i d~t d~ thuc hien cac du an ph~ttrien kinh te - xi}hoi. Tuy nhien, d~ tranh tinh trang thu h6i dftt.tnln lan, ,tuy tien, Hi~nphap quy dinh viec thu h6i dftt d~ thirc hien cac dl1 an phi! trien kin~ te -: xi}hQi gantrue tiep voi cac m1)Ctieu vi 19i ich quoc gia, cong cong; viec thu hoi dat ph~i congkhai, minh bach va duoc b6i thirong thea quy dinh cua phap lu~t (khoan 3 Dieu 54).Hien phap b6 sung quy dinh v~ trung dung adt co thoi han trong mot s6 truong h9Pdac biet nhu chiin tranh, tinh trang khan cdp vJ qu6c phimg, an ninh, truimg h9Ppiuii a6i pho WYinguy cO'hoi;ickhiicph1;lch(lu qua thien tai, dtch b¢nh (khofm 4 Di~u54) d~ th6ng nhftt v6i quy dinh t?i Di~u 32 cua Hien phap v~ trung d1)ngtai san, d6ngthcyiEun cO'sa cho vi~c C\lth~ h6a cac quy dinh v~ trung d1)ng dftt trong Lu~t dftt daiva cac lu~t c6 lien quan.

- vJ tid chinh cong: Hien phap b6 sung mQt di~u quan tn;mg v~ chinh sach tai.chfnh cong (Di~u 55) nh~m kh~ng dinh vai tro cua tai chinh cong, trach nhi~m cua cacco' quan, t6 chuc Slr dl;mg tai chinh cong va t?o cO'sa llien dinh cho vi~c thiet l~p kyhl~t tai chinh. Theo d6, ngan sach nha nu6c, dV trfr qu6c gia, quy tai chinh nha mr6cva cac ngu6n tai chinh cong khac do Nha nu6c th6ng nhftt quan ly va phai dugc slrd\mg hi~u qua, cong b~ng, cong khai, minh b?ch, dung phap lu~t. Ngan sach nha nu6cg6m ngan sach trung uang va ngan sach dia phuang, trong d6 ngan sach trung uO'nggifr vai tro chu d?o, bao dam nhi~m V\lchi cua qu6c gia. Cac khoan thu, chi ngan sachnha nua-c phai dugc dv toan va do lu~t dinh.

4.2. vJ xii h9i, van hoa, giCtod1;lc,khoa h9c, cong ngh¢ va bao v¢ moi trzrimg

Hien phap cO'ban k8 thua nhfrng nQi dung v~ tung Hnh V\fCnay trong Hi8nphap nam 1992 nhung dugc the hi~n mQt cach t6ng quat, mang tinh nguyen t~c, connhfrng vftn d~ va chinh sach C1)the sf: d~ lu~t dinh (cac di~u 57, 58, 59, 60, 61, 62 va··63); ql the nhu sau:

- vJ chinh sach lao a9ng: Hi€n phap quy dinh Nha nu6c khuyen khich, t?Odi~u ki~n de t6 chuc, ca nhan t?O vi~c lam cho Iiguai lao dQng. Nha nua-c bao v~quy~n, 19i feh hgp phap cua nguai lao dQng, ngucYiSlr d1)ng lao dQng va t?o di~u ki~nxay d\1'ngquan h~ lao dQng tien bQ,hai hoa va 6n dinh (Di~u 57).

- vJ chinh sach y d, cham soc suc kh6e nhan dan: Hien phap quy dirth Nhanua-c, xi}hQi dfru tu phi! trien s\f nghi~p bao v~, cham s6c suc khoe cua Nhan dan,th\fChi~n bao hiem y te toan dan, c6 chinh sach uu tien cham s6c suc khoe cho d6ngbao dan tQc thieu s6, d6ng bao a mi~n nui, hai dao va vung c6 di~u ki~n kinh t8 _ xi}hQi d?c bi~t kh6 lehan. Nha nua-c, xi}hQi va gia dinh c6 trach nhi~m bao v~, cham s6cslrc lehoe ngm'yim~, tre'em, th\fc hi~n ke ho?ch h6a gia dinh (f)i~u 58).

Nguc)'id1;f thi: Tr.lnNgQc Lan Anh - Gicio vien trucmg THPTHuang Vinh . 20

Bai du thi "Tim hidu Hi€n phap nuac Cong hoa xii hoi chit ngh'laVietNam " r

- vJ chinh sach xd hoi: K~ thira cac quy dinh cua Hi~n phap nam 1992, Hienphap ti~p tuc quy dinh Nha mroc, xa hQi ton vinh, khen thuong, thirc hi~n?chinh sach irudai d6i voi ngiroi e6 cong voi mroc; Nha mroc tao binh d~ng ve co hQi de cong dan thuhuang phuc loi xa hoi, phat trien h~ thong an sinh xa hQi, c6 chinh sach tro giupnguoi cao tu6i, nguoi khuyet t~t, ngiroi ngheo va ngiroi c6 hoan canh kh6 khan khac(Dieu 59). ,.

- vJ chinh sitch van hoa: Hi~n phap ti~p tuc quy dinh Nha mroc, xa hQi cham 10xay dung va phat trien n~n van h6a Vi~t Nam tien tien, d~m da ban s~c dan tQc, ti~p thutinh hoa van h6a nhan Ioai; Nha mroc, xa hQi phat trien van h9C, ngh~ thu~t nh~m dap(rng nhu du tinh thAn da d~ng va lanh m~nh cua Nhan dan; phat trien cac phuang ti~nthong tin d~i chung nh~m dap ung nhu cAuthong tin cua Nhan dan, ph\lc V\lSlJnghi~pxay d\rng va bflOv~ T6 qu6c; Nha nuac, xa hQi t~o moi truang xay dlJng gia dinh Vi~tNam ~m no, ti~n bQ, h~nh phuc; xay dlJng con nguai Vi~t Nam c6 suc kh6e, van h6a,giall long yeu nuac, c6 tinh thAn doan k~t, y thuc lam chu, trach nhi~m cong dan(Bi~ll 60).

- vJ chinh sitch giito dl;lC: Hi~n phap quy dinh phat trien giao d\lc la qu6c sach.hang dAunh~m nang cao dan tri, phat trien ngu6n nhan IlJc, b6i du5'ng nhan tai. Nhanuae uu tien dAutu va thu hut cac ngu6n dAutu khac cho giao d\lc; cham 10 giao d\lcmAmnon; bao dam giao d\lc tieu h9C la b~t bUQc,Nha nuac khong thu h9C phi; tungbuac ph6 c~p giao d\lc trung h9c; phat trien giao d\lc d~i h9C, giao d\lc ngh~ nghi~p;t1wc hi~n chinh sach h9C b6ng, h9c phi hqp ly; Nha nuac uu tien phat trien giao d\lCami~n nUi, hai dao, vlmg d6ng bao dan tQc thi~u s6 va vung c6 dieu ki~n kinh t~ - xah9i d?c bi~t kh6 khan; uu tien ,sir d\lng, phat trien nhan tai; t~o dieu ki~n de nguaikhuy~t t~t va nguai ngheo duqc h9C van hoa va h9C nghe (Bieu 61).

- vJ chinh sitch khoa h9Cva cong ngh¢: Hi~n phap quy dinh phat tri~n khoahQCva cong ngh~ Ia qu6c sach hang dAu, gifr vai tro then ch6t trong SlJnghi~p phattri~n kinh t~ - xa hQi cua d~t nuac. Nha nuac uu tien dAu tu va khuy~n khich t6 chuc,cil nhan dAu tu nghien cuu, phat tri~n, chuyen giao, ung d\lng c6 hi~u qua thahh tl}'u.khoa h9C va cong ngh~; bao dam quySn nghien cuu khoa h9c va cong ngh~; bao h9.quy~n sa huu tri tu~. Nha nuac t~o diSu ki~n d~ m9i" nguai tham gia va duqc th\lhm'mg lqi ich tu cac ho~t dQng khoa h9c va cong ngh~ (Bieu 62).

- vJ chinh sitch bew v¢ moi truimg: K~ thua quy dinh cua Hi~n phap nam1992, I-Ii~nphap quy dinh Nha nuac c6 chinh sach bao v~ moi truang; quan Iy, Slrd~mghi~li qua, b~n vfrng cae ngu6n tai nguyen thien nhien; bao t6n thien nhien, dad;:mgsinh h9C; chu dQng phong, ch6ng thien tai, u'ng ph6 vai bi~n d6i khi h~u. Nhal1UO'Ckhuy~n khich m9i ho~t dQng bao v~ moi truang, phat tri~n, sir dVng n~ng luqngmai, nang luqng tM t~o. T6 chuc, ca nhan gay 0 nhiem moi truang, lam suy ki~t tai

Nguai dl! thi: Tr:lnNgQcLan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 21

. Bai du thi "Tim hi~uHiin phap mrac Cong hoa xii hoi chu nghfa VietNam "nguyen thien nhien va suy giarn da dang sinh hoc phai bi xu ly nghiern va co trachnhiem khac phuc, b6i thuong thiet hai (Di~u 63). .

5. vJ biio v? rJ quac (Chll'o'ng IV)

Tren co So' gifr noi dung va b6 C\lCcua Chirong IV cua Hien phap nam 1992,Hien phap xac dinh bao v~ T6 quoc Vi~t Nam xl} hQi chu nghia la nhiern vu quantrong cua toan Dang, toan dan, toan quan va ca 'h~ thong chinh tri, phai duoc the hientren t§t ca cac mat chinh tri, kinh te, van hoa, quoc phong, an ninh va d6i ngoai. Hi€n.'phap khang dinh va lam sau s~c hon vai tro nong c6t cua lire hrong vii trang nhan dantrong sir nghi~p bao v~ T6 qu6c, sv g~n k€t gifra nbi~m V\l d6i ngo~i vai qu6c phong,an ninh trong vi~c xay dVng d§t nuac, bfw v~ dQc l~p, chu quy~n, th6ng nb§t va toanvt;n lanh th6, thvc hi~n nghla V\)qu6c te va gop phfrn bao v~ hoa binh a khu vvc vatren the giai.

6. vJ b{J may nltil mro'c

Tiep t\)Cke thira ban ch§t va mo hinh t6ng the cua bQmay nha nuac trong Hi€nphap nam 1992, the che hoa cac quan diem cua Dang v~ xay dVng Nha. nuac pbapquy~n, Hi€n phap dinh danh va lam r5 han nguyen t~c phan cong, ph6i hgp, Idem soatgifra cac cO'quan nha nuac trong vi~c thvc hi~n cac quy~n I~pphap, hanh phap, illphap;xac dinh r5 hO'nchuc nang, thfrm quy~n cua cO'quan thvc hi~n quy~n l~p phap, hanhphap, tu phap va di~u chinh l?i mQt s6 nhi~m V\),quy€n h?n cua cac cO'quan nay; b6.'sung mQt s6 thiet che hien dinh dQc l~p la HQi d6ng bfru"cu qu6c gia va Kiem toan nhanuac.

6.1. vJ QU6c h(Ji (Chuang V)

Vj tri, chuc nang, cO'c§u t6 chfrc'va nhi~m Vl), quy~n h~n cua Qu6c hQi, cac cO'quan cua Qu6c hQi cO'bfm gifr nhu quy dinh cua Hien phap nam 1992; d6ng tho'i, coSll'ad6i, b6 sung de phu hgp vai chfrc nang cua cO'quan thvc hi~n quy~n l~p hi€n, l~ppbap va m6i quan h~ gifra cac cO'quan thvc hi~n quy~n l~p phap, hanh phap, tu phap;Cl) the nhu sau:

vJ QU6c h(Ji:

- Sua d6i, b6 sung Di~u 83 cua Hien phap nam 1992, kh~ng dinh QU6c hQi la.cO'quan d?i bieu cao nh§t cua Nhan dan, cO'quan quy~n lvc nha nuac cao nh§t cuanuac CQng hoa xa hQi chu nghla Vi~t Nam. Qu6c hQi 'thvc hi~n quy~n l~p hien, l~pphap, quy€t dinh cac v§n d~ quim tr9ng cua d§t nuac va giam sat t6i cao d6i vai ho~td(>ngCllaNha nuac (Di€u 69). .

Nguai d~rthi: Trfrn NgQcLan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 22

Bai du thi "Tim hiJu Hiin phap nuac Cong hoa xa hoi chit nghfa VietNam "_ Quy dinh ra, kha thi va phil hop han trong di~u kien phat trien kinh tS thi

tnrong dinh huang XHCN quyen quyet dinh muc tieu, chi tieu, chinh sach va nhiemvu co ban phat trien kinh tS _ xii hoi cua d§t mroc (khoan 3 Bi~u 70) d~ xac dinh rahon vai tro, trach nhiem, quyen quyet dinh cua QU6c h<)iva quyen quan ly, di~u hanhella Chinh phu.

_ TiSp tuc quy dinh QU6c h<)iquyet dinh phan chia cac khoan thu va nhiem vuehi gitra ngan sach trung irong va ngan sach dia phuong; quyet dinh du toan ngan sachnha mroc va phan b6 ngan sach trung irong, phe chuan quyet toan ngan sach nhamroc; b6 sung th§m quy~n Qu6c h<)iquySt dinh muc giai h~n an toan ng qu6c gia, ngeang, ng chinh phu (khoan 4 Bi~u 70).

_'B6 sung th§m quy~n cua QU6c h<)itrong vi~c phe chu§n vi~c b6 nhi~m, mi~nnhi~m, cach chuc Th§m phan Toa an nhan dan t6i cao (khoan 7 Bi€u 70). d~ phil h9]Jvai yeu du d6i mai mo hinh Toa an nhan dan, lam ra han vai tro cua Qu6c h<)itrongm6i quan h~ vai cO' quan th\l'c hi~n quy~n tu ph~p, d6ng thai nang cao vi thS cuaTh§m phan thea tinh thfrn cai cach tu phap.

_ B6 sung th§m quy~n Clla Qu6c hQi trong vi~c giam sat, quy dinh t6 Chll'Cvaho~t d<)ng,quYSt dinh nhan SlJd6i vai H<)id6ng 'bfrucu qu6c gia, Ki~m toan nha nuacva cO'quan khac do QU6c h<)ithanh l~p (cac khoan 2, 6, 7 va 9 Bi~u 70).

_TiSp t~lCquy dinh vi~c b6 phiSu tin nhi~m d6i vai nguai gift chuc V\ldo Qu6ch<)ibfruho~c phe chu§n (kho{m 8 Bi~u 70).

_ Quy dinh ra va hgp ly han cac lo~i dieu uac qu6c tS thuQc th§m quyen phechu§n ho~c biii b6 cua Qu6c h<)i(kho{m 14 Bieu 70). B6 la nhfrng di~u u6'c qu6c tS' lien quan dSn chiSn tranh, hoa binh, ch~ quyen qu6c gia, tu cach thanh vien cua C<)nghoa xii h<)ichu nghla Vi~t Nam t~i cac t6 chuc qu6c tS va khu VlJCquan tr9ng, di~u uacqu6c tS ve quyen con nguai, quyen va nghla V\l cO'ban cua cong dan va dieu uac qu6ctS khac trai vai lu~t, nghi qUYStcua Qu6c h<)i.

_HiSn dinh th§m quy~n cua Qu6c h<)itrong vi~c thanh l~p Uy ban lam thai d~nghien clm, th§m tra m<)tdlJ an ho~c dieu tra ve m<)tv§n de nh§t dinh dugc quy dinht~i Lu~t ho~t d<)nggiam sat cua QU6c h<)iva Lu~t t6 chuc Qu6c h<)i(Bieu 78). B6ngthai, b6 sung quy dinh giao QU6c h<)iquYSt dinh vi~c thanh l~p, giai th~ Uy ban cuaQu6c h<)i(Bieu 76).

vJ Uy ban thucmg v~ QU6c h9i:

_ HiSn phap lam ra han th§m quyen cua Uy ban thuang V\l QU6c h<)1v6'i tu"cach la cO'quan thuang trlJc cua QU6c hQi (Bieu 73); chi d~o, di€u hoa, ph6i h9]J ho~td<)ngcua H<)id6ng dan t<)cva cac Uy ban cua QU6c hQi (khoan 5 Bieu 74);

Ngzraid~rthi: Tr~n NgQc Lan Anh _Giao vien truang THPTHuang Vinh 23

~~~~"'~~~ '~~~--. ~~~~~~ ,~ <,

. '\ ~~~~~~~\>.'\,.~"\) '~'< ~ ~'. ',., ~~~~~~'.\ ?'. ~ fu~\ \\0.\\\\ ~\\\N\~\l\$\ \\nn., tn.ann. \)hO true thuQc trung

, :nang (khoan 8 fheu 74). Vi~c dieu chinh dia gioi don.v] hanh chinh la yin dS quantrong, khong chi lien quan d€n viec thay d6i vS dia gioi hanh chinh rna con lien quand~n vin dS t6 chirc b(>may, nhan lire, Uti chinh, d~c bi~t la phai bao dam the hienduoc y chi, nguyen vong cua Nhan dan dia phuong. Do do, vftn d~ nay c§n duoc QU6choi - co quan dai bien cao nhat cua Nhan dan quyet dinh. Do dac thu QU6c hQi nuocta hoat dQng khong thuong xuyen, kh6i hrong cong viec trong cac ky h9P la kha 16nnen Hi~n phap giao thc1m quy~n nay cho -Oy ban thmJng V\l QU6c hQi.- cO' quanthm'mg tqrc, ho~t d(>ngd(>ngthuOng xuyen cua Qu6c h(>ila hgp ly;

- B5 sung thc1mquySn 9S nghi QU6c h(>ib~u, mien nhi~m, bai nhi~m Chu tichnu6c, Chu tich Qu6c h(>i,Ph6 Chu tich QU6c h(>i,-oy vien Uy ban thucmg V\l Qu6ch(>i,Chu tich H(>id6ng dan t(>c,Chu nhi~m -oy ban cua Qu6c h(>i,Chu tich H(>id6ngb§u cu' qu6c gia, T5ng Ki€m toan nha nu6c (khoAn 6 Di~u 74);

- B5 sung thc1mquy~n phe chuc1nd~ nghi b5 nhi~m, mi€n nhi~m d~i Slr d~cm~nh toan quySn cua C(>nghoa xa h(>ichu nghla Vi~t Nam (khoan 12 Di~u 74). B&ivi, vi tri cua d~i Slr la d~i di~n d~c m~nh toan quySn cua nu6c ta &nu6c ngoai nenvi~c quy dinh -oy ban thucmg V\l Qu6c h(>iphe chuc1nde Chu tich nu6c b5 nhi~m, Cll,tri~u h6i d~i Slr la c~n thi€t. Quy dinh nay cling la SlJ k€ thira cac quy dinh cua Hi€nphap nam 1959, Hi~n phap nam 1980 va cling phil hgp v6i thong l~ qu6c t~.

vJ H9i a6ng dan t9c, cac Uy ban cita Qu6c h9i:

Xuftt phM tir tinh chftt ho~t d(>ngcua Qu6c h(>iva cac cO'quan cua Qu6c hQi,cung nhu yeu c~u cua cong tac can b(>&nu6c ta, Hi~n phap quy dinh thea hu6ngQu6c h(>ib~u Chii tich H(>id6ng dan t(>c,Chu nhi~m -oy ban; con Ph6 Chu tich H(>ic16ngva -oy vien H(>i d6ng, Ph6 Chu nhi~m Uy ban va -oy vien -oy ban do -Oyban.thucmg V\lQu6c h(>iphe chuc1n'(DiSu 75, DiSu 76). D6ng thai, Hi~n phap quy dinh r5han ve quySn yeu c~u cung c.ip thong tin va b5 sung quy~n yeu c~u giai trinh cua H(>id6ng dan t(>c,cac -oy ban cua Qu6c h(>i(DiSu 77r

vJ aqi bilu Qu6c h9i:

I-Ii~nphap tiep t\lC quy dinh vi tri, vai tro cua d~i bi€u QU6c h(>i la nguai d~idi~n cho y chi, nguy~n v9ng cua Nhan dan &dan vi b~u Cll ra minh va cua Nhan dancft mrac; d6ng thai, kh~ng dinh d?i bieu Qu6c h(>i c6 trach nhi~m thlJc hi~n d~y dunhi~m \1\1 d?i bieu va b5 sung quy dinh d?i bieu Qu6c h(>ic6 quySn tham gia lam thanhvien clla HQid6ng dan tQcho~c -Oyban cua QU6ch(>i.

6.? vJ Chit ttch nuo'c (Chuang VI)

NguJi d~rthi: TdnNgQcLan Anh - Giao vien truJng THPTHuang Vinh 24

- - .. -; ---------------- ---- - - - - - - -- - --------

Bai du thi "Tim hiiu Hiin phap nuac Cong hoa xCihoi chit ngh'iaVietNam "I--li~nphap ti~p tuc gill' cac quy dinh cua Hi~n phap nam 1992 v€ vi tri, vai tro

cua Chu tich mroc la nguoi dung d<luNha mroc, thay mat mroc Cong hoa xa h<)ichunghia Viet Nam v€ d6i nQi va d6i ngoai. Cach th6 hien nhtr v~y phil hop voi ban chatva mo hinh t6ng th6 cua b<)may nha mroc va h~ thong chinh tri cua mroc ta do Danglanh dao. Hi~n phap s~p x~p, b6 sung d6 lam r5 han nhiem vu, quyen han cua Chu"tich nurrc trong moi quan h~ voi co quan l~p phap, hanh phap va tir phap; cu th6 nhu

'jsau:

- Trang moi quan h¢ voi Quoc hoi: Gill' quydinh v€ tham quy€n cong b6 Hi~nphap, lu~t, phap l~nh va d€ nghi Uy ban thuemg V\l Qu6c hQi xem xet l~i phap l~nhnhu quy dinh cua Hi~n phap nam 1992 (khoan 1 Di€u 88);

- Trang m6i quan h¢ vai Chinh phil: Gill' quy dinh v€ thAm quy~n d€ ngh!Qu6c h<)ib<lu,mi€n nhi~m, bai nhi~m Thu tu6ng Chinh phu; can cu vao ngh! quy~tClla Qu6c h<)i,b6 nhi~m, mi€n nhi~m, cach chuc Ph6 Thu tu6ng, B<)trucmg va cacth3nh vien khac cua Chinh phu (kho~m2 Di€u 88); lam r5 han thAm quy€n tham dlJcac phien h9P cua Chinh phu, yeu c<luChinh phu ban v€ vfin d€ ma Chu tich nu6c xetthfry cfrn thi~t d6 thlJc hi~n nhi~m V\l, quy€n h~n cua Chu tich nu6c (Di€u 90) ... ;

- T_'rangm6i quan h¢ vO'iToa em nhan dan, Vi¢n kidm sat nhan dan: Gill' quydinh v€ thAm quy€n d€ nghi Qu6c h<)ib<lu,mi€n nhi~nl, bai nhi~m Chanh an Toa annhan dan t6i cao, Vi~n truang Vi~n ki6m sat nhan dan t6i cao (khoan 3 Di~u 88); lamr5 han thAm quy€n b6 nhi~m, mi€n nhi~m, cach chuc ThAm phan Toa an nhan dan t6icao din clf vao nghi quy~t phe chuAn cua Qu6c hOi; b6 sung nhi~m V\l, thAm quy€n b6nhi~m, l11i€nnhi~l11,cach chuc'ThAm phan cac Toa an khac d6 phil hqp v6i yeu duciti cach tu phap (kho~m3 Di€u 88) ...;

D6ng tho-i, Hi~n phap b6 sung va lam r5 'han thAl11quy€n cua Chu tich mr6ctrong vi~c quy~t dinh dam phan, ky k~t di€u u6c qu6c t~ nhan danh Nha nu6c; trinhQu6c h<)iphe chuAn di€u u6c qu6c te ho~c quyet dinh phe chuAn, gia nh~p di€u u6cqu6c te thea thAm quy€n do Qu6c h<)iquy dinh (khoan 6 th6ng IInh IlJc luqng vUtrangnhan dan, gill' chuc Chu tich H<)i d6ng qu6c phong va an ninh; quy~t dinh phong,thang, giang, tu6c quan ham cAp tu6ng, chuAn do d6c, ph6 do d6c, do d6c hai quan;'b6 nhi~l11,l11i€nnhi~l11,cach chuc T6ng tham muu truang, Chu nhi~m T6ng C\lC chinhtri Quan d<)inhan dan Vi~t Nam (kho~m5 Di€u 88). Hi~n phap cling b6 sung quy dinhm6i v~ H<)i d6ng qu6c phong va an ninh do Chu ,tjch nu6c lam Chu tich c6 quy€nquy~t dirih vi~c IlJc luqng vii trang nhan dan tham gia hO<;1td<)ngg6p ph<lnb~tov~ hoabinh a khu VlJC va tren th~ gi6i (Di€u 89).

6.3. vJ Chinh phil (Chuang VII)

Ngur'ridl! thi: Trfrn NgQc Lan Anh - Giao vien tnrong THPT Huang Vinh 25

I

!'.

!t Bai du thi "Tim hiJu Hiin phap nuac Cong hoa xii hoi chit nghla Viet Nam "

Hi~n phap tiep tuc k~ thira quy dinh cua Hi~n phap nam 1992 v8 vi tri, clnrcnang, co ctlu t6 chirc va nhiem V\!, quyen han cua Chinh phu va b6 sung quy dinhChinh phu la co quan thuc hien quyen hanh phap (Dieu 94).

vJ nhiem v¥, quyen han cua Chinh phu: k~ thira quy dinh cua Hi~n phap nam1992, Hi~n phap rnoi da sap xep, co e~u lai nhiern V\1, quyen han cua Chinh phil ehophu hop voi vi tri, clnrc nang cua Chinh phu voi tinh chet la co quan chap hanh cuaQuoc hoi, co quan hanh chinh nha mroc cao nh~t va co quan thuc hien quyen hanhphap va b6 sung, dieu chinh nhtrng nhi~m V\!,quyen h~n sau day:

- B6 sung thfrm quyen de xu~t, xay d\Ing chinh· sach trinh Qubc hQi, Uy banthm'mg ,,\1 Qubc hQi quy~t dinh ho~c quy~t dinh thea thfrm quyen d€ th\Ic hi~n nhi~mV\l,quySn h~n cua cO'quan hanh phap quy dinh t~i DiSu 96 cua HiSn phap.

- Phan dinh r5 thfrm quYSncua Chinh phu trong vi~c t6 chuc dam phan, ky diSuu&c qubc t~ nhan danh Nha nu&c theo uy qUYSncua Chu tich nu&c; quy~t dinh vi~cky, gia 'nh~p, phe duy~t ho~c ch~m d(rt hi~u l\fc diSu u&c qubc t~ nhan danh Chfnhphu, trir di~u uac qubc t~ trinh Qubc hQiphe chufrn quy dinh t~i khofm 14 .Di~u 70 cuaHi~n phap.

vJ ThiLtuong Chinh p~~i: Hi~n phap s~p xSp, cO'c~u l~i nhi~m V\!, qUYSnh~nCtlaThu tuang Chinh phu bao dam tuO'ng thich vai nhi~m V\!, quySn h~n cua Chfnhphu; lam r5 han thfrm quy~n cua Thu tu6ng Chinh phu trong vi~c dinh huang, diSu.hrll1hho~t dQng cua Chinh phu; lanh d~o va chiu trach nhi~m vS ho~t dQng cua h~. th6ng hanh chinh nha nuac tir trung uO'ngdSn dia phuO'ng, bao dfun Hnh thbng nh~t vathong subt cua nSn hanh chinh qubc gia; b6 sung thfrm quYSn quyet dinh v~ chi d~ovi~c dam phan, chi d~o vi~c Icy, gia nh~p diSu uac qubc tS thuQc nhi~m V\!,quYSnh~nCtla Chinh phu; t6 chuc th\Ic hi~n di~u uac qubc t~ ma CQng hoa xa hQi chu nghlaVi~t Nam la thanh vien (DiSu 98).

vJ Be) trll'img va cac thanh vien Chfnh phil: Hien phap lam r5 han mbi quan h~giu'a Chinh phu, Thu tu6ng Chinh phu va cac thanh vien khac cua Chinh phu. Nh5mtang cu(mg trach nhi~m cua BQ tru6ng, Thu tru6ng cO'quan ngang bQ,HiSn phap quydinh cac thanh vien Chinh phu chiu trach nhi~m ca nhan truac Thu tuang Chinh phu,Chinh phu va Qubc hQi vS nganh, llnh V\fCduqc phan cong ph\! trach, cling cac thanhvien khac cua Chinh phu chiu trach nhi~m t~p th€ vS ho~t dQng cua Chinh phu (DiSu95). Bien phap b6 sung quy dinh "Be)truang, ThiLtnrimg cO'quan ngang be)baa cao.'cong tac tnrac Chfnh ph'll, ThiL tuong Chfnh phil; thifc hi¢n chi de) baa cao trtracNhan dan vJ nhfrng win dJ quan tr9ng thue)c trach nhi¢m quem If" (khoi'm 2 DiSu 99).

6.4. vJ Toa an nhan dan (Chuang VIII)

! • Nguai dl:l'thi: Trkn NgQc Lan Anh - Giao vien truimg THPT Huang Vinh 26

Ba.i du thi "Tim hiiu Hiin philp nuac Cong hoa ~ii hoi chit nghfa Vietf[am ': ~Tren co sa ti€p rue k€ thua quy dinh cua Hien phap nfun"199? ve .~huc~an:;

1·,,· quyen han va cac nguyen t~choat dong cua Toa an nhan dan, BIen phap 0nmem vu.quyen uv , .,.;\. T'" hieu dinh Toa an nhan dan thuc hien quyen nr phap (Dieu 102). ~a an co n rem

sung q y . 'h" d" - h'" hi'vu bao v~ cong ly, bao v~ quyen con ngiroi, quyen cong dan, bao v~ c,e 9 xa 91 c un~hIa bao ve 100iich cua Nha mroc, quyen va 19i ich hop phap cua to chirc, ca nhan(khoa~ 3 Di€~ i02); sua d6i quy dinh v€ h~ thong t6 clnrc Toa an (khoan 2 ~i~u 102)cho phil hop voi chu tnrong cai each ttr phap thea huong kh6ng xac di~h dip ~6a anen th€ trong Hi€n phap rna d€ luat dinh, him ca sa hi€n dinh ch~ vi~c tiep t\1Cdoi m6ihOfftdQngtu phap, phil hgp v6i yeu cftucua Nha nu6c phap quyen.

D6ng thai, Hi€n phap kh6ng quy dinh vi~c thanh I~p cac t6 chuc thich hgp o'cersa d~ giai quyet cac tranh chftpnho trong nhan dan nhu Bi€u 127 cua Hien phapnam 1992ma d~ lu~t quy dinh. V€ cac nguyen t~c t6 chuc va ho;:ttdong'cua Toa an,..thea yeu cftucai cach tu phap, Hi€n phap dffs~px€p va b5 sung nguyen t~c tranh t\1ngtrong xct xu dugc bflOdflln va ch€ do xct xu sa th~m, phuc th~m dugc bao dam;nghiem cftmcO'quan, t5 chuc, ca nhan can thi~p vao vi~c xct xu cua Th~mphan, HOithftm(Di€u 103).

6.5. vJ Vi¢nkiim sat nhan dan (Chuang VIII)

Bi€n phap ti€p wc k€ thua va kh~ng dinh chuc nang, nhi~mV\1,quy€n.h;:tncuaVi~n ki€m sat la th\l'c hanh quy~n cong t6 va ki€m sat ho;:ttdong tu phap nhu Bienphap nam 1992 (khofm 1 Bi€u 107). D6ng thai, the che h6a yeu cftu v~ d5i m6i h~th6ng t6 chuc Vi~n ki€m sat nhan dan va d€ phil hgp v6i mo hinh Toa an nhan dan,Bien phap dff sua d6i quy dinh v€ h~ th6ng t5 chuc Vi~n ki€m sat cho phil hgp v6ichu twang cai cach tu phap (khoan 2 Bi€u 107).

Hi€n phap b5 sung va lam ra han nguyen t~c "kl:litht;rchimh quyJn cong t6 vakiim sat hoc;tta9ng he phap, Kiim sat vien tuan theo chi ac;tocua Vi¢n truemg Vi¢nkiim sat" (khoan 2 Di€u 109).

6.6. vJ chfnh quyJn aiaphuong (Chuang IX)

Chuang IX cua Hi€n phap dugc xay d\fllg tren cO'sa d5i ten Chuang IX (Hoid6ng nhan dan va Uy ban nhan dan) cua Hi€n phap nam 1992 va quy dinh mot cacht6ng quat v€ phan chia dan vi hanh chinh, con Mung vfrnd€ v€ t5 chuc, thftmquy€nclla tung cftpchinh quy€n dia phuO'ngse do lu~t dinh. C\l the nhu sau:

- vJ aon vi hitnh chfnh: Hien phap ti€p t\1Cke thua quy dinh cua Bien phaphi~n hanh v€ cac dan vi hanh chinh nh~m bao dam S\l'th6ng nhftt, d6ng bQ,6n dinhtrong c:1utruc hanh chinh a nu6c ta; d6ng thai b5 sung quy dinh v~ dan vi hfmhchinh.- kinh t€ d~c bi~t, dan vi hanh chinh tuO'ng duang v6i qll~n,huy~n, thi xffthuoc thanh

Nguai d{f thi: Tdn NgQc LanAnh- Giilo vien t~uang THPTHU'O'ngVinh 27

Bai du thi "Tim hi€uHiin philp nuac Cong hoa xCihoi chit nghla VietNam'"ph6 tnrc thuoc trung irong. Theo do, mroc chia thanh tinh, thanh ph6 tnrc thuoc trungHong; tinh chia thanh huyen, thi xa va thanh ph6 thuoc tinh; thanh ph6 tnrc thuoctrung irong chia thanh quan, huyen, thi xa va dan vi hanh chinh tirong duong; huyen.chia thanh xa, thi tran; thi xa va thanh ph6 thuoc tinh chia thanh phtrong va xa; quanchia thanh phirong; dan vi hanh chinh - kinh t~ dac biet do Quoc hQi thanh l~p (Dieu110).

- vJ t6 chtrc chinh quyen dia phuong: Hi~n phap quy dinh khai quat theohuang: "Chinh quyen dia phuong duac t6 chirc a cdc don vi hanh chinh cua nutrcCong hoa xd hoi chit nghia VietNam. Cdp chinh quyen dia phuong g6m co Hoi a6ngnhan dan va Uy ban nhan dan au(Yct6 chuc phil h9P vo'iagc aiim nang than, aa thi,hdi ado, aan vi hanh chinh - kinh ti agc bi¢tdo lugt ainh" (Di~u 111). Vi~c t6 chuc HQid6ng nhan dan va Uy ban nhan dan C\lth6 a tUng dan vi hanh chinh se dugc quy dinhtrong Lu~t t6 chuc chinh quy~n dia phuang tren cO' sa t6ng k~t vi~c thlJc hi~n chutwang cua Dang thi di6m mQt s6 nQi dung v~ t6 chuc chinh quy~n do thi va k~t quat6ng k~t thlJChi~n Nghi quy€t 26 cua Qu6c hQi, dap ung yeu cfrU t6 chuc chinh quy~n..dia phuang phli hqp vai d~c di6m nong thon, do thi, hai, dao, dan vi hanh chinh - kinht€ d~c bi~t va cac nguyen Hicphan c~p, phan quy~n gifra trung uang va dia phuang vagiil'a cac dip chinh quy~n dia phuang.

- vJ nhi¢m V?l, quyJn hgn ciLachinh quyJn aia phuO'ng:Hi~n phap quy dinhchinh quy~n dia phuang t6 chuc va bao dam vi~c thi hanh Hi€n phap va phap lu~t t~idia phU011g;quy~t dinh cac v~n d~ cua dia phuang do lu~t dinh; chiu SlJki6m tra, giamsat Clla cO' quan nha nu6c c~p tren. Nhi~m V\l, quy~n h~n cua chinh quy~n dia phuangdugc xac dinh tren cO' sa phan dinh th§m quy~n gifra cac cO' quan nha nU6c a trunguO'ngva dia phuO'ng va cua m6i c~p chinh quy~n dia phuang. Trong trm'yng hgp canthiet, chfnh quy~n dia phuang ,dugc giao th\l'c hi~n mQt s6 nhi~m V\l cua cO'quan nhamrac dip tren v6i cac di~u ki~n bao dam thlJc hi~n nhi~m V\l d6 (Di~u 112).

- vJ aia vi phap If va chuc nang, nhi¢m ·V?/ ciLachinh quyJn aia phuong: K~..thira quy dinh cua Hi~n phap nam 1992, Hi~n phap ti~p t\lCkh~ng dinh HQi d6ng nhandan la cO'quan quy~n llJc nha nu6c a dia phuO'ng, d~i di~n cho y chi, nguy~n V9ng vaquy~n lam chu cua Nhan dan, do Nhan dan dia phuang bau ra, chiu trach nhi~in truacNhan dan dia phuO'ng va cO'quan nha nu6c c~p tren. HQi d6ng nhan dan quy~t dinhcac bi~n phap bao dam thi hanh HiSn phap va phap lu~t a dia phuang, cac v~n d~quan tr9ng cua dia phuang va giam sat ho~t dQng cua cac cO' quan nha mr6c a diaplmO'ng (Di~u 113). Uy ban nhan dan a c~p chinh quy~n dia phuang do HQi d6ngnhan dan cling c~p bau la cO' quan ch~p hanh cua HQi d6ng nhan dan, cO' quan hanhchinh nha nu6c a dia phuang, chiu trach nhi~m tru6c HQi d6ng nhan dan va cO' quanhanh chinh nha nu6c c~p tren (Di~u 114). HiSn phap cling s~p xep l~i va lam r5 han

Nguiri d{r thi: Tran NgQc~an Anh - Giao vien truirng THPTHuang Vinh 28

Bili du thi "Tim hi~uHiin phcipnuac Cong hoa xii hoi ch~lnghla VietNam "tinh chat, trach nhiem, th~m quyen cua HQi d6ng nhan dan va Uy ban nhan dan dSphil hop voi nguyen t~c t6 clnrc quyen lire nha m~6c thong ~hfrt va rnoi quan h~ gitratrung irong va dia phuong trong tinh hinh moi (Dieu 113, Dieu 114).

6.7. vJ H9i d6ng bilU ctr quoc gia va Kidm toan nha nuoc (Chuang .t)

DS lam r5 han quyen lam chu cua Nhan dan, co ch€ phan cong, ph6i h91', kiem,scat quyen hrc, hoan thien bQmay nha mroc phap quyen xa hoi chu nghia, HiSn phap

,. ,. ,. "" "'" ".b6 sung 2 thiet che hien dinh dQc l~p vao Chuang X gom Hoi dong bau cli qu~c giava KiSm toan nha mroc.

- vJ H9i d6ng bdu Clf quoc gia: HiSn phap b6 sung thiSt chS HQi d6ng b~u cliqu6c gia Ia ca quan do QU6c h(>ithanh I~p, co nhi~m V\lt6 chuc b~u cli d~i biSu QU6chQi, chi d~o va huang dfrn cong tac b~u cu d~i biSu HQi d6ng nhan dan cac c§p (Dieu117). Vi~c thanh l~p H(>i d6ng b~u cu qu6c gia nh~m gop ph~n the hi~n tinh khachquan trong chi d~o t6 chuc b~u cli d~i bi€u QU6c hQi, d~i bieu H(>id6ng nhan dan.

- vJ Kidm toim nha nuac: HiSn phap hiSn dinh dia vi phap 19 cua KiSm toannha nuac trong BiSn phap dS tang cU<Jngvi thS va tritch nhi~m cua ca quan KiSm toannha nuac. Day la ca quan do QU6c hQi thanh I~p, ho~t dQng d(>cI~p va chi tuan theaphap hl~t: co ch(rc nang kiSm toan vi~c qufm 19, su d\lng tai chinh, tai san cong (Di~u"118).

Do cac ca quan nay Ia nhfrng thiet che hien dinh mai nen Hi~n phap chi quydinh m(>tcach t6ng quat, con c~c v~n d~ C\l thS v~·t6 chuc, nhi~m V\l, quy~n h~n, s6Iuqng thanh vien va nhi~m ky cila thanh vien cua cac ca quan nay do Iu~t dinh.

7. vJ hi?lll~fC eila Hiin pluip va vi?cslra ilai Hiin pluip (Chlfo'ngXl)

Hien phap tiSp t\lC kh~ng dinh Bien phap Ia lu~t ca ban cua nuac CQng hoa xahQi chil nghla Vi~t Nam, co hi~u h.rcphap 19 cao nhfrt; m9i van ban phap Iu~! khacphai phil hQ'pvai Bien phap; d6ng thai, b6 sung va quy dinh r5 m9i vi ph~m Hienphap deu bi xu 19 cling nhu trach nhi~m cua Qu6c hQi va cac ca quan nha nuac clingnlur toan dan trong vi~c bao v~ Bi€n phap (Di~u 119).

V~ quy trinh sua d6i Hien phap, Bien phap di'i C\lthS hoa cac quy dinh v~ thAm' quy~n d~nghi sua d6i BiSn phap, thil t\lC so~n thao BiSn phap, quy trinh thong quaBien phap (Di~u 120), Theo do, Chu tich nuac, Uy ban thuang V\l QU6c hQi, Chinhphu hoi_icit nhfrt mQt ph~n ba t6ng s6 d~i biSu QU6c hQi co quy~n d€ nghi him Bienphap, sua d6i Bien phap. Qu6c h(>iquyet dinh vi~c lam Bien phap, slia d6i l-Iien phapkhi co it nh~t hai phdn ba t6ng s6 d~i biSu Qu6c h(>ibi€u quyet tan thanh, Qu6c h(>ithanh l~p Uy ban dlJ thao Hien phap. Uy ban dlJ thao Hien phap so~n thao, t6 chuc l~yy kien Nhan dan va trinh Qu6c h(>idlJ thao Bien phap. BiSn phap duqc thong qua khi

Nguo'i dl;Cthi: Tdn NgQcLan Anh - Giao vien trucmg THPTHuang Vinh 29

III

~==-===---~~~.-,~~ •.

Bii du thi "Tim hiiu Hiin phap nuac Cong hoa xti hoi chu nghla VietNam "c6 it nh<1thai phAn ba t6ng s6 dai bi~u Quoc hQi bien quyet tan thanh. Viec trung cAuy dan v~ Hi€n phap do Qudc hQi quyet dinh (Di~u 120). Day la mot di~m moi quantrong, th~ hien chu quyen cua Nhan dan.

B. vJ kj thu(it !(ip hiin

f)~ Hi€n phap thirc S\I la dao luat co ban cua Nha mroc, co tinh 6n dinh lau dai,Hi~n phap chi quy dinh nhtrng v§n d~ co tinh nguyen tAc cAn th~ hien khai quat, codong, sue tich. Theo do, nhtrng v§n d~ v~ vi tri, chirc nang, nhiem vu, quyen' han cuacac co quan nha mroc duoc quy dinh ro trong Hi~n phap con quy trinh, thu tuc, eachtlnrc t6 chirc tlnrc hien chirc nang, nhiem V\l cAn d~ lu~t di~u chinh. MQt s6 chu"tnrang, chinh sach C\l th~ v~ phat tri~n nganh, IInh VlJC(kinh t~, van h6a, giao dvc,khoa hQc, cong ngh~, y t~, th~ dvc, th~ thao) khong quy dinh trong Hi~n phap ma d~lu~t di~u chinh d~ bao dam tinh Hnh ho~t trong b6 sung, hoan chinh chu truO'ng, chinhsach va trong quan ly, di~u hanh.

9. vJ hi?u !{fCclla Hiin pJuip va vi?c thi himh Hiin pJuip

D~ co can cu phap ly cho vi~c tri~n khai thi hanh Hi~n phap mai, Qu6c hQi diiban hanh Nghi quy~t s6 64/2Q13/QH13 quy dinh mQt s6 di~m thi hanh Hi~n phap,trong do quy dinh ro thai h~n cong b6 ch~m nh<1t1£1 15 ngay, k~ tir ngay thong qua,thai diem Hi~n phap mai co hi~u l\fc 1fttir ngfty 0110112014, d6ng thai quy dinh trachnhi~m cua cac cO'quan, t6 chuc huu quan trong vi~c t6 chuc thi hanh Hi~n phap, trachnhi~m tuyen truy~n, ph6 bi~n Hi~n phap nhAm bao dam Hi~n phap duQ'ctuan thu va"chAphanh nghiem trong t<1tca cac linh VlJC cua dai s6ng xii hQi.I.

"

- So vai Hi~n phap nam 1992 (duQ'c sua d6i, b6 sung nam 2001) co 07 di~uoUQ'cgiu nguyen, sua d6i 101 di~u, b6 sung 12 di~u.

- Hi~n phap nam 2013, duQ'c Qu6c hQi khoa XIII thong qua ngay 28/1112013,t~i ky hQP thu 6, va co hi~u l\Ic thi hanh tu ngay 0110112014. N~u co ai do hoi, trongs6 nhung di~u mai IAn dAu tien duQ'c ghi nh~n trong Hi~n phap 20 13, di~u nao b~ntam d~c nh§t? Toi nghi rAng cau tra lai se tuy thuQc van cach ti~p c~n cling nhu nh~nthtrc rieng cua m6i nguai d6i vai tung nQi dung, tung di~u C\l the cua Hi~n phap.Khong ai gi6ng ai. Rieng Wi, di~u tam dAcnh<1t1ftDi~u 45 khoan 1. "Baa v¢ T6 qu6cla nghza V?l thieng lieng va quy€n cao quy ciLacong dan ".

Trong Hi~n phap mai co nhi~u di~u, khoan hi~n dinh v~ quy~n cong dan vanghia V\l cong dan d6i vai vi~~ thlJc hi~n nghia vv quan S\Iva tham gia xay dvng n~nqu6c phong toan dan. V~ nQi dung nay, dang chu y la cac Di~u 15 va Di~u 45. T~iDi~u 15, khoan 1 cua Hi~n phap mai co vi~t: QuyJn cong dcm khong tach rt3'i nghza v¥"cong dan va Di~u 45, khoan 1 vi~t: Baa v¢ T6 qu6c la nghza v¥ thieng lieng va quy~ncao qllY ciLa cong dan; khoan 2 vi~t: Cong dan phai th1lc hi¢n nghfa v¥ qllan S1lvatham gia xay d~mg n€n qu6c phong toan dan. Day la nhung v<1nd~ lan, ham chuanhi~u nQi dung sau sAc, tAmkhai quat r<1tca~. Hi~n nay, 6 nuac ta, m6i nam, .co hang

Nguo'i d1;fthi: Tr~nNgC)cLan Anh - Giao vien tnrirng THPTHuang Vinh 30

Bai du thi "Tim hiJu Hiin philp nu6'c Cong hoa xi'i hoi chit nghza Viet Nam " , ,trieu thanh nien du tieu ehuan nhap ngii, thuc hien nghla,V\l quan S1)',bao v~ To quae,"nhung do yeu efiu t6 clnrc bien eh~ eu~ quan dQi, tro~g s;.ohang tr~~ut~anh ~i~n eh! e~mot bQphan nhap ngii. Vi vay, da xuat hien cau hOI: So thanh men e~n 1~!lam g~valam th~ nao d€ ho co nhlrng dong g6p tich cue eho SlJnghiep bao y~To qu~c? Boi le,nghia vu quan S1)'la nhiem vu d~e biet quan trong, thieng lien~ doi voi moi cong danc6 T6 qu6e va ttr giac tham gia bao v~ T6 quec, b~o v~ cuoc song cua ehinh minh, ?!adinh cua minh. D6 la niem vinh du, tu hao cua tuoi tre va cfing la eong vi~e cong hienva s~n sang hy sinh tu6i xuan, tinh I~l'~ng,'eUQc~6ng cua minh kh! T6 qu6c dn. Nh~pngil d~ xay d\rng quan dQi, bao v~ To quoc la dieu thieng lieng, bat ~ha xam ph~m. Viv~y, n6 lien quan d~n vfin dS xuang,mau va g~n ch~t vai 1qi i~h quoc gia, dan t~c. Da1a vfin d~ xuO'ng mau, danh d1)',pham gia con nguai; la quyen thieng lieng, bat khaxam pham thi mQi cong dan, bfit k~ la ai, dSu phai binh d~ng truac phap lu~t, d~u phaitlwc hi~n nghla V\1quan S1)',tham gia xay d1)'ngn~n qu6c phong toan dan, bao v~ T6qu6c. T1wc t~ chi ra r~ng, trong thai ehi~n va ca trong thai binh, quan nhan ph\lc V\ltrong quan dQi Iuon g~p S1)'rui ro khi hQ tham gia phong, ch6ng l\1tbao, thien tai, hufin"luy~n, s~n sang chi~n dfiu; th~m chi c6 th€ hy sinh, th1lO'ngt1ch. eho nen, th1)'chi~nnghIa V\1quan S1)'1anhi~m V\1thieng lieng trong vi~c bao v~ T6 qu6c, khong phan bi~tgiau ngheo, sang hen, thanh thi hay nang than. He thanh nien c6 du di~u ki~n theahl~t dinh, d~u phai tham gia th\fC hi~n nghIa V\l'qu~n S1)'.Theo Lu~t NghIa V\1(] nuacta, cong dan nam trong dQ tu6i gQi nh~p ngil tir du muai tam tu6i d~n h~t hai muO'ilam tu6i dSu phai nh~p ngil, thlJc hi~n nghIa V\l bao v~ T6 qu6c, trir cac truang hqpt~m hoan ho~c mien gQi. R5 rang, Di~u 15, khoan 1 cua Hi~n phap 2013 quy dinh:"Quyin cong dan khong tach rai nghza v~ cong dan" la hoan toan dung d~n. B6'i vi,"m9i ngll'ai aiu binh acing truo'c phap luqt" (Khoan 1, Di~u 16); "cong dan phai th~rchi?n ady au nhi?m v~ qu6c phong va an ninh" (Dieu 64). Thi~t nghI, th1)'chi~n quy~nv~ nghIa V\lxay d1)'ngquan dQi va bao v~ T6 qu6c da duqc Hi~n phap mai hi~n dinhrat r5 rang.

Call 3. Di~lI 2 Hi~n phap Illam 2013 kh~ng djnh "NU'o'c C{Jng lIoa xii h{Ji' chit nghla Vi?t Nam do Nhfin dan lilm chll; tat co quyh, Il,l'C nita nll'lj'c thuGC vJNilan dfin .. ~". B~n Miy nell va ehan tich ng~n gQn dic quy djnh cua Hn~n piulplli3m 2013 ve nhfrng cach thITCde Nilan dan th1)·c.hi~n quy~n l1,!cnha nuo'c.

Tra lai:

Quyen 11)'cnha nuac thuQc ve nhan dan la mQt nguyen t~c cO'ban, duqc ghi nh~nxuyen su6t trong ca b6n ban Hi~n phap cua nuac ta (Hi~n phap: 1946, 1959,1980 va1992). D~n Hi~n phap nam 2013, m9t lfin nfra ti~p tl)c khAng dinh: "Nha nu6'c C9nghoa xii h9i chu nghza Vi?t Nam la nha nu6'c phap quyin xii h9i chu nghfa cua Nhandan, do Nhan dan, vi Nhan dan. Nu6'c C9ng hoa xii h9i chu nghza Vi?t Nam do Nhandim lam chu; tdt ca quyin hrc nha nu'6'c thu9C vi Nhan dan rna nin tang la lien rninhgiz7'agiai cdp cong nhan v6'i giai cdp nang dan va a9i ngu tri thuc".

Nguo'i d1;l'thi: Tran NgQc Lan Anh - GiGo vien truemg THPT Huang Vinh 31

Btii du thi "Timhiiu Hiin phapnuo'cConghoaxii hoi chitnghfa VietNam"Hi~n phap nam 2013 khang dinh "Nutrc Cong hoa xii hoi chit nghia Viet Nam

do Nhdn dan lam chit; tdt ca quyen luc nha nuac thuoc v~Nhdn dan", " cac guy dinhcua Hien phap nam 20 13 v~ nhtrng each thirc d€ Nhan dan thtrc hien quyen hrc nhamroc nhir sau:

- Khoan 2 Di~u 4 Bien phap nam 2013 guy dinh: "Dang Cong scm Viit Namgdn bo mdt thiit voi Nhdn dan, phuc Vl:l Nhdn dan, chiu Sl;fgidm sat cua Nhdn dan,chiu trdch nhiem trutrc Nhdn dan v~ nhiing quyit dinh cua minh ", day la diem b6sung moi quan trong, vi vai tro lam chu cua Nhan' dan d6i voi mroc, Nhan dan giaoph6 trach nhiem eho Dang de lanh dao Nha mroc va xa hoi, vi vay, Dang phai chiu sugiam sat va chiu trach nhi~m tru6'c nhan dan trong vi~c lanh d?o eua minh,

- T?i Di~u 6 Hien phap nam 2013 guy dinh: "Nhan dan th~rchiin quy~n hrcnha nuac bling dan chtt tr~rctiip, bling dan chit ilqi diin thong qua Qu6c hl)i, Hl)iil6ng nhan dan va thong qua cac co'quan khac citaNha nuo'c", guy dinh da d?ng hanv~ tlwc hi~n guy~n ll)'c cua Nhan dan so v6'i Hien phap nam 1992, d~c bi~t the hi~nguy~n Ivc nha nu6'c b~ng dan chu tnJc tiep da lam r5 han, sau s~c han vai tro lam chuclla Nhan dan,

- Uln d§u tien trong Hien phap nam 2003 ghi nh~n guy~n con ngmJi, guy~n Co'bfm Clla cong dan t?i chuang II. Hien phap nam 2013 da c6 nhii'ng nh~n th(rc m6'i v~.d~ cao nhan t6 con ngmJi, coi con ngmJi la chu the, ngu6n ll)'c chu yeu va la ml)c tieuClla SlJ phat trien. Di~u 14 Hien phap nam 2013 kh~ng dinh: "0nuac Cl)ng hoa xiihl)i Chtlnghfa Viit Nam, cac quy~n can nguo'i, quy~n cong dan v~ chinh tri, dan s~r,kinh ti, van hoa, xii hl)i ilU9'Ccong nh4n, ton tr9ng, baa vi, baa ilam thea Hiin phapvaphap fu4t", "Quy~n can nguo'i, quy~n cong dan chi co thi bi hqn chi thea quy iltnhcLlafu(lt:trong truong h(ypcdn thiit vi ff do qu6cphong, an ninh qu6c gia, tr(lt t~l'antodn xii hl)i, ilqo ilt'rcxii hl)i, St'rckh6e cl)nga6ng",

- Di~u 53 Hien phap nam 2013 the hi~n: "Ddt ilai, tai nguyen'nuac, tdi nguyenkhoang scm, ngu6n f(yia viing biin, vimg triYi,tai nguyen thien nhien khac va cac taiscmdo Nha nuo'c ildu tu, quan,ff fa tai 'Scmcong thul)c sa hfru toan dan do Nha nuo'cdt;ti diin chit So'huu va th6ng nhdt quan ff" ilii khang ilinh quy~n So'hfru cita Nhandan vd Nhan dan ity quy~n cho Nha mrac ilqi di¢nNhan dan ili So'him va th6ng nhdtqwi,! ff, chiu trach nhi¢m truac Nhan dan v~ vlic quan ff tai san do Nhan dan uyquyen.

- Di~u 65 Hien phap nam 2013 guy dinh: "L~rcllr9ng vii trang nhan dCjntuyita6i trung thanh vai T6 qu6c, Nhan dan, vai Dang va Nha nuac, co nhiim Vl:i baa vial)c f(lp, chu quy~n, th6ng nhdt, toan v?n fiinh th6 -citaT6 quc5c,an ninh quc5cgia vatr(lt t{l',an toan xii hl)i; baa vi Nhiin dan, Dang, Nha nuac va chi ill) xii hl)i chttnghza,'ciing toan dan xay dl;fngadt nuo'cva thl;fchiin nghza Vl:i quc5cti" thi hiin trachnhiil11CLtahrc fu(yngvii trang fa tuyit ac5itrung thanh vai Nhan dan va truo'c hit faphai baa vi Nhan dan fa ml)t chit thi fam chtt adt nuac, sau ao fa baa v¢ Dang, Nha.nuo'cva chi ill)xii hl)i chu nghfa.

- Di~u 69 Hien phap nlhn 2013 guy dinh: "Quc5chl)i fa cO'quan ilqi biiu caonhdt clla Nhan dan, cO'quan quy~n hrc nha nuo'c cao nhdt cita nuac Cl)ng}zoaxii hl)i

Nguilidl! thi:Tr~nNgQcLan Anh - GiGovientruilngTHPTHuang Vinh 32

__L_--

Bai du thi "Tim hi§u Hiin phap nuac Cong hoa xii hoi chu nghla VietNam "chu nghia Vtet Nam" ad nhdn manh vai tro cua Nhdn dan la chu thd t6i eao cuaquyen luc Nha nutrc, tdt ca quyen luc Nha nuoc a~u thuoc v~ Nhdn dan. Nhdn dan uythac thuc hien quyen luc cao nhdt cho Quoc hoi ad thuc hien quyen ldp hiin nhu: a~xl/dt sua aJi Hiin phdp.

So voi Bien phap 1992, Bien phap nam 2013 dil quy dinh cu th€ han cac phuongthirc de nhan dan thirc hien quyen lire nha mroc. Cu th~, Bien phap nam 1992 chi ghiI1h~11nhan dan su dung quyen lire nha mroc thong qua Quoc h<)iva Hoi d6ng nhan--dan la cac co quan dai dien cho y chi va nguyen vong cua nhan dan, do nhan dan b~ura va chiu trach nhi~m truac nhan dan. Den Bien-phap r{am2013, t~i Di~u 6 quy dinh:"Nhiin dan th~rchi~n quy~n I,¥c nha nuac biing dan chtt tr~rctiip, biing dan chu aqidi¢n thong qua Qu6c h9i, H9i a6ng nhan dan va th6ng qua cac cO' quan khac c_uaNhilmrac". Nhu v~y, Bien phap nam 2013 dil b6 sung d~y du han cac hinh thuc thlJChi~nquy~n IlJc nha nuac cua nhan dan, khong chi b5ng dan chu d~i di~n thong qua Qu6ch<)iva B<)id6ng nhan dan nhu truac day rna con thong qua cac cO'quan khac cua Nhamrac va b5ng cac hinh thuc dan chu trlJCtiep.

Dan chll aqi di~n Ia phuO'ng thuc thlJc hi~n quy~n IlJc nha nuac cO'ban va ph6bi~n nhftt Clla nhan dan. Theo do, nhan dan thong qua cac cO'quan d~i bi~u do minhb~u ra v~ uy thac quy~n IlJc nhu Qu6c h<)i,B<)i d6ng nhan dan cac cftp; r6i den Iuqtminh Qu6c h<)i,B<)i d6ng nhan dan cac cftp tiep t\lC I~p ra cac cO'quan kh~c cua Nham1'acd~ thlJc hi~n y chi, nguy~n v9ng cua nhan dan. Nhu v~y, hi~u lll<)tcach d~y dll,--cO'quan nhfl nuac dugc nhan dan uy quy~n khong chi lit,cac cO'quan dan cu nhu Qu6ch9i, B9i d6ng nhan dan cac eftp rna con bao g6m cft cac cO'quan trong h~ th6ng hanhphap va tu phap; cac cO'quan nay thay m~t nhan dan su d\lng quy~n IlJc nha nuac d~di~u hfmh, quan Iy xil h<)iva chiu SlJgiam sat cua nhan dan.

Bieu hi~n r5 net va t~p trung nhfrt cua hinh thuc dan chu d~i di~n 6 nuac ta Iavi~c t6 ch(rc va ho~t d9ng cua Qu6c h9L Di~u 69 Bien phap nam 2013, vai quy dinh:"Qu6c h9i la cO' quan aqi bilu cao nhdt cua Nhan dan, co' quan quy~n I,¥c nhd mr6'ccao nhdt cua nu6'c C9ng hoa xd h9i chu nghza Vi~t Nam" dil nhfrn m~nh vai tro cuanhan dan Ia chu th€ t6i cao cua quy~n IlJc nha nuac, tfrt cft quy~n h.rc nha nuac d~uthu9C v~ nhan dan va do nhan dan uy thac cho Qu6c h<)i.Tinh chfrt d~i di~n the hi~n 6S\1'hinh thanh cua Qu6c h9i - cO'quan duy nhftt 6 nuac ta bao g6m nhfrng nguai thaym~t nhan dan thlJChi~n quy~n I\!,cnha nuac do cu tri cit nuac b~u ra thea nguyen t~cph6 thong, binh d~ng, tr\!,c tiep va b6 phieu kin. Tinh chfrt d~i di~n cao nhfrt cua Qu6c--h9i con th€ hi~n 6 chb Qu6c h9i bao g6m nhfrng d~i bi&ud~i di~n cho cac thanh ph~ngiai eftp, dan t9c, ton giao va cac nhom xil h<)ikhac; d6ng thai la d~i di~n cho kh5i d~idonn leet toan dan trong cit nuac.

Dan chll tr~rc nip, la phuO'ng thuc ngmJi dan tr\!,c tiep the hi~n y chi, nguy~nv9l1g cua minh rna khong phiti thong qua ca nhan hay t6 chuc d~i di~n. Cac hinh thucth\!'c hi~n dan chu trlJCtiep cua nguai dan, c6 th€ nhu: tham gia ung cu d~i bieu Qu6c

Ngueridlf thi: Tdn NgQc Lan Anh - Giao vien truerngTHPTHuO'ngVinh 33

:~~~~~ ~ ~~~\~~~ ~"?.'",'l"'~,~\~~\l 1.\ '*' o,\l~'\\ t\mt \\'N'han dan co quy~n phuc quyJt v~Hi~n phap va nhiing viec co quan h~ tMn vanI menh quoc gia ..." va Bi~u 32 quy dinh: "Nhiing viec co quan h¢ din vdn menh quoc

Igia se dua ra nhdn dan phuc quyet, neu hai phdn ba s6 nghi vien d6ng y ...". Cac ban

~ Hi~n phap 1959, 1980, 1992 sau nay d€u c6 d€ c~p d~n viec tnrng c~u y dan nhungchua co cooche thuc hien cu th€ nen nhtrng quy dinh cua Hi€n phap chua duoc thirchien trong thirc t~. Sau khi Hi~n phap nam 20 l3 duoc ban hanh, d€ cu th€ h6a cacI quyen dan chu tnrc ti~p cua nhan dan, Quoc hoi kh6a XIII dff thong qua Chuang trinh

I . xay dung lu~t, phap l~nh nam 2015, trong d6 c6 hai d£;ldlu~t rat quan tr9ng d6 la Lu~ttnrng c~u y dan va Lu~t bi€u tinh (Lu~t trung c~u y dan giao HQi Lu~t gia Vi~tNam chiI tri xay dlJng, Lu~t bi€u tinh giao B9 Cortg an chu tri xay dlJng). Ca hai dlJan lu~t nay Chinh phu dlJ kien se trinh QU6c h9i xem xet thong qua t£;liky h9P thir 10Qu6c h9i kh6a XIII vao cu6i nam 2015.

V€ hinh thirc dan chu a coosa, ngay tir nam 1998, B9 Chinh tri kh6a VIII dff banhfmh Chi thi s6 30-CT/TW ngay 18/02/1998 v€ xay dlJng va thlJC hi~n quy ch~ danchu a coosa. Th€ che h6a Chi thi cua BQ Chinh tri, Chinh phu dff ban hanh Nghi dinhs6 291l998/NB-CP ngay 11/5/1998 va sau d6 la Nghi dinh s6 7912003/NB-CP ngay71712003 v€ Quy ch~ thlJC hi~n dan chu a xa, phucmg thi tr~n. B~n nam 2007, truacyeu cftu v€ vi~c tang cucmg thlJc hi~n dan chu a coo sa, ngay 20/4/2007,. Uy banThucmg V\l Qu6c h9i kh6a XI dff ban hanh Phap l~nh s6 34/2007/PL-UBTVQH11 v€.thvc hi~n dan chu a xa, phucmg, thi tr~n.

Nhu v~y c6 th€ n6i, truac khi Hi~n phap nam 2013 ra do-i, van d€ dan chu trlJcti~p dff duqc Dang va Nha nuac ta d~c bi~t quan tam, vi tinh chat c~p bach va quantr9ng cim n6 truac yeu c~u tiep t\lCd6i mai va phat tri€n dat nuac.

Dan chu trv·c tiep va dan chu d£;lidi~n la hai hinh thirc cooban d€ nhan dan thvchi~n quy~n IlJc nha nuac; c6 m6i quan h~ tac d9ng qua l£;livai nhau va d€u c6 vai troquan tr9ng trong n€n dan chu duang d£;li.N~u nhu b~ng hinh thirc dan chu d£;lidi~nnhan dan l~p ra b9 may nha nuac tir trung uang tai coosa d€ quan ly; di€u hanh xffh9im9t each thuang xuyen lien t\IC, gift vfrng 6n dinh th€ che va phat tri€n d~t nuac thivai hinh thirc dan chu trtrc ti~p nhan dan l£;lig6p ph~n lam cho b9 may nha nuac d6ngay cang hoan thi~n han b~ng vi~c giam sat, tham gia y kien hay bi€u thi thai d9 vaichinh cac ca nhan hay cooquan nha nuac do minh l~p nen. ThlJc hi~n t6t va bao damhai hoa ca hai hinh thirc dan chu d£;lidi~n va dan chu trvc tiep la coosa vftng ch~c d€.huang tai m9t th€ che Nha nuac hoan thi~n ma nhan dan la nguo-i chu dich thlJc cua

'jn6.

Nguai d1:fthi: TrfinNg9c Lan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 34

-~~~~~~~~~~~~ ~~~~~~~~~~~~1..""'\.">~'ID.~~ \u \ub'\\'?,"~\ ~~~~~\\\\~\\\\~t~ .

\ '/. ..Tra lai:

Vi~t Nam la mot qu6c gia thong nhftt, co nhieu da? t9c cling sinh s~ng. Lich sirdil clnrng minh: binh d~ng, doan ket, giup nh~u cling tien b9 gii!a cong dong cac d~ntoe Viet Nam la truyen thong quy bau, tao nen mong vfrng chac dam bao cho nhanclan vuot qua moi thir thach cua "thien tai, dich hoa" "thu trong, gii;i,cngoai" tr~ngqua tri~h xay dung va bao v~ T6 quoc. Chu tich Ho Chi Minh da n~an nhu: ','Dongbao tdt ca cac dan toe phai doan kit chat che, th,uangy_eugiup aa fa,! nhau nhu anhem trong mot nha". Tu nrong cua Ngiroi luon thong nhat voi quan diem cua Dang vaduqc th~ hi~n ra trong su6t tien trinh lanh diilOcach miilngVi~t Nam.

Tu tuong diilidoan leet dan t9c dugc quy dinh tir Hien phap dfiu tie~ cua Vi~tNam (Hien phap nam 1946): "Tdt fa quy~n binh trong nuac fa cu~ toan the nhan d~nVietNam, khong phan bi¢t noi giong, gai trai, giau ngheo, giai cap, ton giao." (Dieu1); "Ddt mro·cVi¢tNam fa m9t kh6i th6ng nhdt TrungNam Bfic khong thi phan chia.". (Dieu 2).

Trong cac ban Hien phap sau do (1959, 1980, 1992) deu tiep UJcquy dinh vfrnde diilidoan leet toan dan t9c nhu m9t n9i dung co tinh nguyen t~c khong th~ thieutrong Hien phap.

Den Hien phap nam 2013, tu tuong diilidoan ket toan dan t9c m9t lfin nfra liiliduqc phcit huy miilnhme, duqc quy dinh m9t cach C\l th~ trong nhieu dieu. Do hl:

Dieu 5, Hien phap nam 2013, quy dinh: "1. Nuo·c C9ng hoa xii h9i chu nghlaVi?tNam fa qu6c gia th6ng nhdt cua cac dan t9c cimg sinh s6ng tren adt nuo·c Vi?tNam. 2. Cac dan t9c binh acing, aoan kit, ton tr9ng va giup nhau cimg phat triin;nghiem cdm m9i hanh vi kY tht, chia re dcm t9C.3. Ngon ngu·qu6c gia fa liing Vi¢!.Cac dan' t9c co quy~n dung tzing noi, chfr viit, gift gin ban siic dan t9c, phat huyphong tFc, tqp quan, truy~n th6ng va van hoa t6t ar;pcua minh. 4. Nha nuac th~rchi¢nchinh sach phat triin toan di¢n va tqo ai~u ki¢n ai cac dan t9c thiiu s6 phat huy n9i. l(t"c,cI~ngphat triin vai adt nuac".

Va lehoan 1 DiSu 9 quy,dinh: "Mgt trqn T6 qu6c Vi¢tNam la co·siy chinh trtclla chinh quy~n nhan dan; aqi di¢n, bcw v¢ quy~n va 19"iich h9"Pphap, chinh aangcLlaNhan dan; tqp h9"P,phat huy suc mqnh aqi aoan kit toan dan t9c, th~rchi¢n danclnl, tang cuang a6ng thuqn xii h9i; giGmsat, phan bi¢n xii h9i; tham gia xay d~mgDCll!g,Nha mro·c,hoqt a9ng a6i ngoqi nhan dan gop phdn xay dlfng va bao v¢ T6quoc."

Nhin tir goc d9 khac, vi~c ton tr9ng quyen con nguai, qUYSntv do dan chu cuacong dan, ton tr9ng khac bi~t, hoa nh~p tuong d6ng cling la s\f th~ hi~n tu tuong diilidofm leet toan dan t9C. Dieu 42 cua Hien phap 2013 cling ghi nh~n: "Cong dan coquy~nxac atnh dan t9c ciia minh, SIr dFng ngon ngfr m? ae, llfa ch9n ngon ngirgiaotzip"; hay Dieu 61 quy dinh: "Nha nuac uu lien phat triin giGo dFCa miin nui, haiaao, vilng a6ng bao dan t9c thiiu s6va vung co aiiu ki¢n kinh d -xii h9i agc bi¢t kho

NgU'Crid~rthi:Trfrn NgQcLan Anh - GiaovientrU'irngTHPTHuang Vinh 35

Bai du thi "Tim hi€uHdn phap nuac Cong hoa xii hoi chu nghia VietNam "khan; uu lien slr dung, phat tridn nhdn tid; tao aiJu kien ad nguoi khuyet tdt va ngutringheo dirac h9C van hod va h9C nghl ".

MQt s6 quy dinh khac, tai khoan 1 Di~u 58, khoan 1 Di~u 6~, khoan 2 Di~u 7,5Hi~n phap nam 2013 cling th~ hien nQi dung tu tl!6ng dai doan, ket dan toe. CI) the:khoan 1.Di~u 58 qui dinh: "Nha nude, xii h9i aalf tu p~at trien su nghiep bao v¢,.cham soc sire khoe cua Nhdn dan, thuc hien bao hiem y. te toan dan, co chinh sach uutien cham soc sire khoe cho a6ng bao dan t9c thieu s6, a6ng bao 0' miJn nui, hai daoV(t vung co aiJu kien kinh Ii - xii hoi ai;ic qi¢t ~h~ khan."; khoa~.1 f)i~u 60: "Nh,aniarc, xii h9i cham 10 xay d~mg va phat trien nen van hoa tfen tien aijm qa Han sacdan t(jc, tiip thu tinh hoa win hoa nhan loqi."; va khoan 2 Dieu 75: "H(ji aong dan t(jcnghien clm va kiin nghi vo'i Qu6c h(ji vJ cong tac dan t(jc; th~t'chi¢n quyJn gicim satvi¢c thi hanh chinh sach dan t(jc, chuong trinh, ki hoqch ph at tridn kinh Ii _xii h(jimiJn mli va vimg a6ng bao dan t(jc thidu s6."

Nhilng di~u neu tren cua Hien phap 2013 Ia cO'sa phap 19 quan trQng, d~t n~nm6ng cho vi~c xay dlJng D~ an Lu~t Dan tQc theo Chien Iugc Cong tac dan .tQc dennam 2020 da dugc Thu tu6ng Chinh phu phe duy~t.

Nha nu6c quan Him t6i quy~n cua cac dan tQc thi~u s6 trong dai s6ng v~t chtit,tinh than d~ ti€n t6i d?t m~t b~ng chung clia ca nu6'c, quan tam, bao v~, h6 trg quy~nt\f do va binh d~ng v~ ton giao cua cac cQng d6ng dan tQc thi~u s6.

M6i dan tQc thi~u s6 c6 phong tl)c truy~n th6ng, t5m 19, tinh cach rieng; trinh dQphM tri~n kinh t€, xa hQi, van h6a giila cac dan tQc cling khong d6ng d~u. Chinh vithe, Dang va Nha nu6'c Vi~t Nam Iuon xac dinh cong cUQcxay dlJng cO'sa h~ tang v~tchat, thugng tang van h6a a khu VlJCmi~n nui v6i d6ng bao cac dan tQc thi~u s6 dnc6 nhil'ng bi~n phap, nhilng bu6c di thich hgp trong tung hoan canh Cl)t~ cua tlmgdan tQc, trong d6 phai d~c bi~t chu 9 t6'i nhilng net d~c thiI cua cac dan tQc thi~u s6.

Th\fc hi~n dung nQi dung nhat quan cua Hien phap 2013 - van ban c6 hi~u IlJcphap 19 t6i thugng ciIa Nha mi6'c CQng hoa xa hQi chu nghla Vi~t Nam, nhilng chutnwng, chinh sach cua Dang va Nha mr6'c ta dang hi~n thl)'c h6a ml)c tieu ma Nghiquy€t D?i hQi Dang toan qu6c kh6a XI d~ ra: CQng d6ng cac dan tQc Vi~t Nam binhd~ng, doan k€t, thuO'ng yeu, ton trQng, giup nhau ciIng ti€n bQ.

Can 5. Nhii'ng di~m moi cua Hi~n phap nam 2013 so v6'i Hi~n phap nam.'1992 (sua d6i, b6 sung nam 2001) vS quy~n con ngrriri, quy~n va nghia Vlln co' banCIlia cOlllg dan? Di~m mO'jniw b~n tam d~c nhit? Vi sao? 0

Tra IcYi:

Ti€p thu tinh than v~ quy~n con nguai cua Hi€n phap nam 1992, ban Hi€nphap nam 2013 dugc Qu6c hQikh6a XIII thong qua ngay 2811112013, v6'i tuy~t d~i das6 d~i bi~u QU6c hQi bi~u quyet tan thanh (sau day gQi Ia Hi€n phap nam 2013) ti€pt\lCkh~ng dinh cac quy~n cO'ban nhu: quy~n bau cir va quy~n (rng Cll'vao Qu6c hQi,

Nguo'i d~t thi: Tnln NgQcLan Anh - Giao vien trulmg THPTHuO'ngVinh 36

dan:

M9t la, aa khiic phuc duac S~f nham ldn giiia quyen con nguoi voi quyen cong.' , " ,. " \dan. Hien phap nam 2013 khong con dong nhat quyen eon nguoi voi quyen cong dannhu (] £)i~u 50 cua Hi~n phap nam 1992, rna dff phan biet va su dung hai thuat ngir"moi ngUY)'iJJva "cong ddn JJ cho viec eh~ dinh cac quyen con nguoi va quyen congdan (Chuang II),

Nguoi du thi: Tnln Ngoc Lan Anh - Gido vien truong THPTHuang Vinh 37

. :

~\).\h, ,"{\~\"~'I\~ '1\(;>\ (\u.n~qu.)l'eY\.\\\~\\\)\\la.\) \\1\\"\\ '2.\)\') ~ana\\g t'alll Cn.~u\nn.quy~n con nguoi, quyen cong dan thanh mot chuong. So voi hien phap cua nhieuquoc gia, Hi~n phap narn 2013 cua nuoc ta thuoc VaGnhnng hien phap ghi nhan mots6 hrong cao v~ quyen con nguoi. Hi~n phap dil danh 36 di~u a Chuang II tren tongs6 120 di~u cua Hi~n phap cho viec che dinh tnrc ti~p cac quyen con nguoi, quyen vanghia V\1Co'ban cua cong dan. Ngoai ra, Hi~n phap nam 2013 con danh mot s6 dieuche dinh sir bao hOhay bao v~ quyen va 19i ich hop phap v~ tai san hop phap, sir dung..dfit, lao dong va viec lam (Dieu 51, 54, 57). Viec s~p x~p quyen con nguai phil hgpv6'i vi~c s~p x~p cac nhom 'quy~n cua lu~t nhan quy~n qu6c t~ la quy~n dan S1)',chinhtri, kinh t~, xil hOi va van hoa.

Hi~n phap nam 2013 quy dinh ro han hoi;ic tach thanh di~u rieng hftu h~t cacquyen dil dugc ghi nh~n trong Hi~n phap nam 1992, bao g6m: binh ddng truo'c phaplu¢it (fJiJu 16); khong bi tra tein, br;tollj'c, truy birc, nh1:fchinh hay beit kY hinh thtt·c ddiXtt·new khac xam phr;tm than thi, SlfCkhoe, xuc phr;tm danh d~r,nhan phdm (khoan 1,fJiiu 20); bao v¢ dili tll' (fJiJu 21); tiip c¢in thong tin (fJiJu 25); tham gia quan If nhanuo'c va xii h9i (fJiJu 28); binh ddng giGi (fJiJu 26); quyJn biiu quyit khi Nha mract6 ChZfCtrung cdu f dan (fJiiu 29); dU9'Cxi! xu cong bJng, cong khai (fJiJu 31); baodam an sinh xii h9i (fJiJu 34); quyJn vi¢c lam (fJiiu 35); ..,

Di;icbi~t, Di~u 20 va 21 cua Hi~n phap nam 2013 quy dinh ro, dai s6ng rieng tu,bi m~t ca nhan, bi m~t gia dinh, suc kh6e, danh d1)',nhan phfim, uy tin cua ca nhan va.'cae hinh thll'c trao d6i thong tin rieng tu khac cua mQi nguai d~u dugc bao v~; do do,ailma fOng chu the va nOi dung qUy'~ndugc bao v~ v~ dai tu so v6'i Dieu 73 CllaHi~nphap nam 1992 - chi quy dinh v~ q~y~n bi m~t thu tin, di~n tho~i, di~n tin. N~u Dieu63 cua Hi~n phap nam 1992 chi quy dinh nghiem cfim mQi hanh vi phan bi~t d6i xirv6'i ph\1 nu, xuc ph~m nhan phfim ph\1 nu, thi Hi~n phap nam 2013 quy dinh "nghiemceimphan M¢t ddi Xli vJ giGi" (Dieu 26), tuc la dil thay d6i quan ni~m va each ti~p c~nve binh d~ng gi6'i, tir chi binh d~ng v6i gi6i nu sang binh d~ng v6i ca gi6'i nam va gi6'inu. Chti the va nQi dung quy~n binh d~ng v~ gi6'i, do v~y, dugc m& r9ng va lam saus~c han. .

Khong chi cung c6 qic quy~n dil dugc hi~n dinh trong Hi~n phap nam 1992,Hi~n phap nam 2013 eon ch~ dinh mOt s6 quy~n m6'i, nhu quy~n s6ng (£)i~u 19); eacquy~n v~ nghien Cll'llkhoa hQCva cong ngh~, sang t~o van hQc, ngh~ thu~t va th\1huang 19i ich tir cac ho~t dOng do (Di~u 40); quy~n huang th\1 va ti~p c~n cac gia trivan hoa, tham gia dai s6ng van hoa, sir d\1ng cac Co'sa van hoa (Di~u 41); quyen XclC.dinh dan tOc, sir dl,mg ngon ngu my de, h,ra ch9n ngon ngu giao ti~p (Di~u 42); quy~n. dugc s&ng trong moi trua11g trong lanh (Di~u 43); quyfuI kh6ng the bi tr\l(;xufit, giao110pcho 11ha11u6ckhac (khoa112, Di~u 17).

Nguai d~rfhi: Tr§n NgQcLan Anh - GiGovien truang THPTHuang Vinh 38

Bai du thi "Tim hiiu Hdn phap nuac Cong hoa xii hoi chit nghfa VietNam "B6n ts. quy dinh vJ han chi quyJn. Khofm 2, Di~u 14 cua BiSn phap nam 2013

guy dinh: "Quyen con nguoi, quyen cong dan chi co thi bi han chi thea quy dinh cua, ludt trong truong h9P cdn thiit vi If do quoc phong, an ninh quoc gia, trdt tu, an toan'xii hoi, dao direxii hoi, sire khoe cua c(Jngd6ng". Viec'quy dinh v€ han chS quyen ladin thiSt d~ bao dam quyen con ngiroi, quyen cong dan dtroc thuc hien mot each minhbach, phong ngira SIJ c~t xen hay han chS cac quyen nay mot each tny ti~n ttr phia cacco' quan nha mroc.

Ndm la, quy dinh nghia v~, trach nhiem cua m6i ngutri, m6i cong dan. So voicac ban hien phap tnroc day, trong BiSn phap nam 2013, viec quy dinh nghla v\1,trach nhi~m Cllam6i nguai, m6i cong dan c6 nQi dung dfry du, r5 rang han. Di€u 15clla BiSn phap nam 2013 khAng dinh: "2. M9i nguai co nghfa v~ ton tr9ng quyJn ciLanguai khac"; "4. Vi¢c th{rchi¢n quyJn con nguai, quyJn cong dan khong du9'cxamph(lm 19'iich qu6c gia, dan t(Jc,quyJn va 19'iich h9Pphap etta ngtro'ikhac".

Th~ ch~ hi~n phap v~ phap lu~t bao dam quy~n con ngu'(:ri,quy~n cong dan

- Cong dan va m9i nguai dU9'chuang cac quyJn con nguo'im(Jtcach ml;icnhienva Nha mrac co nghfa v~ cong nhgn, ton tr9ng, bao v¢ va bao dam (th~t'chi¢n) cac"quyJn con nguai, quyJn cong dan thea Hiin phap va.phap IU(lt.Di€u 51 clla BiSnphap nam 1992 quy dinh: "QuyJn va nghzav~ Cltacong dan do Hiin phap va lugt quydjnh". Vi~c quy dinh nhu thS da gay hi~u nhfrm la,Bien phap va phap lu~t (hay Nhanuac) la nhung chu th~ san sinh ra cac quy€n con nguai. Cach hi~u nlni the khongphil hQ'pvai nh~n thuc chung vS quySn con nguai tren the giai. Theo quan di~m cuacQng d6ng qu5c te, mQi thfmh vien cua nhan lo~i khi sinh ra da m?c nhien c6 tu cachChllth~ cua cac guySn con nguai, Cac nha nuac chi c6 th~ thira nh~n (b~ng hien phapva phap lu~t) cac quySn d6 nhu la nhung gia tri v5n c6 cua mQi ca nhan ma nha nuacc6 nghla V\1cong nh~n, ton trQng, bao v~ va thuc day,

Ke thira BiSn phap nam 1946 va tinh hoa tu tuang nhan lo~i, trong Bien phapnam 2013, t~i khoi'm 1, Di€u 14 quy dinh: "0mrac C(Jnghoa xii h(JichiLnghTaVi¢tNam, cae quyJn con nguai, quyJn cong dan vJ chinh trj, dan sv, kinh Ii, van hoa, xiih(Jidtwc cong nhgn, ton tr9ng, bao v¢, bao dam thea Hiin phap vaphap lu(lt".

- Vi¢cbao dam quyJn con nguai, quyJn cong dan gdn bo mgt thiit vo'ivi¢c baoaam chi a(J chinh trj. Trong Bien phap nam 2013, chS dinh v€ quySn con nguai,guy€n cong dan duQ'cdua len Chuang II, ngay sau chuang chS dinh v€ che dQ chinhtr! (so vai vi tri thu 5 trong Bien phap nam 1992), Day khong chi dan tl1Ufrn1a kytl1U~tl~p hiSn, ma con phan anh SIJ thay d6i trong nh~n thuc ly lu~n v€ nha nuac phapguySn xa hQi chu nghla, B~ng cach d6, da di den khAng dinh: Nha nuac duQ'cl~p ra 1ad~ bao v~ va thuc day cae quy€n con nguai, quy€n cong dan; vi~c bao dam quy€n connguai, quy~n cong dan g~n b6 m~t thi~t vai vi~c bao dam ch~ dQchinh tri, .

- Thi chi kinh Ii, xii h(Jiva van hoa di bao dam quyJn con nguai, quyJn congdan. V~ th~ chS kinh te, xa hQi va van h6a, Chuang III cua Bien phap nam 2013 tiSpt\ICkh~ng dinh trach nhi~m ella Nha nuac va xa hQi trong 11nhvgc lao dQng, vi~c lam,an sinh xa hQi, y t~, bao t6n va phtit huy cac gia tri van h6a, phtit tri~n con nguo'i (tuDi€u 57 d~n Di€u 60); d6ng thai, b6 sung quy dinh v€ trach nhi~m cua Nha nuac

Nguai dif thi: Tdn NgQc Lan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 39

Bai du thi "Tim hiiu Hdn philp nuac C6ng hoa xCih6~chit ngh~a.Vi~tNam " ~trong viec bao v~ quyen, loi ich hop phap cu~~ngu?i l~? d?ng" ~gUO'.lsir d\~~glao d<;mgva tao dieu kien xay dung quan h~ lao dQng tien bQ, hal hoa va on dinh (Dieu 57). ,

. v~phat trien giao due va khoa hoc, ,cong ng~~, cl~ng va~ vi~~ ch~, dinh quyentrong linh VlJCnay, Hi~l~phap nam 201,3 tiep t\1C~an~ d!?h pha~ tnen gla~~d\lc: lu:oahoc va cong nghe la quoc sach ,hfmg dau, dong thoi xac ~!nh nhu~g l~yC tieu va dinhhuang chinh trong viec phat trien giao due va khoa h9C, cong nghe (Dieu ~61,62).

V'emoi tnrong cung voi viec ch~ dinh quyen trong linh VlJCnay, Hi~n phap nam2013 neu r5 Nha n~ac co chinh 'sach bao v~ moi trucmg; quan ly, su d\1ng h~~uqua,b~n vung cac ngu6n tai nguyen thien nhH~n;b~o t6,n thien nhien~ da d~ng sinh hQc;chu dQngphong, ch6ng thien tai, (mg pho v6i bien doi khi h~u (Dieu 63).

- TId chi tu philp d~ baa dam quyJn can nguGi,quyJn cong dan. Hi~n ph~p nam1992 chi quy dinh v~ c~m truy buc, nh\lc hinh, xuc ph~m danh dlJ, nhan pham cuacong dan (Di'eu 71). D~n Hi~n phap nam 2013, a Di'eu 20, lfin dfiu tien trong lich suhi~n phap nu6c ta, dll ch~ din~ v'e c~m tra t~n ?oi rieng va c~m b~t ky hinh .thu~ b~oIvc, truy buc, nh\1c hinh hay bat k~ hinh thuc doi xir nao khac xam ph~m ~han the, suckhoe, xuc ph~m danh dlJ, nhan pham cua mQi nguoi Quy dinh nay C\1the, r5 rang varQng hO'nso v6i quy dinh cu, ca v'e hanh vi bi c~m, ca v'e chu thS duqc bao v~.

Hi~n phap nam 1992, t~i Di'eu 72, quy dinh quy'en t6 t\1ng cong dan chi g6m: suyGaan vo tQi; b6i thucmg thi~t h~i v~t ch~t va ph\1c h6i danh dlJ cho nguai bi oan sai"trong t6 t\1ng; xu ly nghiem minh nguai lam trai phap Iu~t trong thi hanh t6 t\1ng gaythi~t h~i cho nguai khac. Hi~n phap nam 2013 b6 sung: xet xu kip thai, cong bing,cong khai; khong bi k~t an hai Ifin vi mQt tQi ph~m; quy'en tlJ bao chua, nha lu~t suho?c nguai khac bao chua (Di€u 31). Quy dinh m6i nay dll ma rQng chu the va ph~mvi quy'en doi b6i thuang thi~t h~i; d6ng thai bUQccac cO'quan ti~n,hanh °t6 t\1ng phaicong bing va khach quan trong vi~c tim chung cu, coi trQng ca chung cu bUQctQi, elich(rng cu ga tQi.

N€u Hi€n phap nam 1992 chi quy dinh cong dan "co quyJn dU9'Cthong tin"(Di'eu 69), thi HiSn phap nam 2013, a Di'eu 25, thay chu "dU9'C"bing c\1m til "tiipc(in". Nho' quy'en ti€p c~n thong tin, mQi cong dan co thS ti€p c~n thong tin, eli v€ cacquy~n th1lc dinh cung n~u v€ ho~t dQng tu phap, dS th\1 huang d~y du va bao v~ cacquyen Cllaminh thea Hien phap va phap Iu~t.

, - Xac dinh d~y du nghla y\1 cua Nha n}I6c trong vi~c bao dam quy'en c~n nguo'i,quyen cong dan. T~ong Iilli Dieu 50 cua Hien phap nam 1992 m6i chi ghi nh~n nghla"V\}ton trQng thi Hien phap nam 2013 ghi nh~n ca b6n nghla V\}cua Nha nu6c v€ congnh~n, ton trQng, bao v~ va bao dam (thvc hi~n) quy'en con nguai (Di'eu 3 va Di€u 14),tuO'ngW nhu s\r xac dinh aLai ma d~u cim Tuyen ngon th~ gi6i v'e quy€n con nguai(nam 1948). .

Hi€!l phap nam 2013 tai Iill~ng dinh quy'en tham gia quan Iy nha nuac cua congdan va bo sung: "Nha nu&c /(;10 diJu ki¢n d~ cong dan tham gia quan If nha nu&cvaxCih(Ji,'cong k!1ai,minh bqc~ trong vi¢c tiip nh4n, phan h6i f kiin, kiin ngh/ cuacong dan" (Dieu 28). Vi~c bo sung nay dll rang bUQcnghla V\1cua cac cO'quan nha

Nguili dl:fthi: Tr~l1NgQc Lan Anh - GiGovien tnrilng THPT Huang Vinh 40

B" du thi "Tim hi~uHi~nphilp nuac Cong ho~xii hoi chit ngh'laViet Nan:" ~ai '., 1' h' , , ~ hoi cua nguoi dan' quamroc trong bao dam quyen tham gia quan y n a nu~~ va xa.:.. '

do, bao dam dS quyen nay cua ngiroi dan duoc thuc hien trong th~c teo '.:, ~

- chi dinli nhiing cong c~ hiiu hieu va quy djnh.yi?c. thiet .lfP c~ che__baa v?nu» phap, trong do co cdc quyen can ng~r~id~ du?c hzen f1nh. Hien ~.~apna~n2~ 13ch~ dinh nhtrng cong cu htru hieu cho v:wc bao dam qu~en ~o~ ng~?I, ~uyen C~I:gI~ do la Hoi d6ng Belu cu quoc gia, KH~mtoan Nha, rnroc, va ,sua ~01, bo sung ~ 1~C

~:~~~ nhiem ~u cua cac co quan tu phap, Khoan 2, Dieu 119 10ang ,d!nh:. :'C~'che ba~~H~': h'do da ludt dinh" Day la quy dinh c6 tinh nguyen tac nham thiet l~p co cheve zenp 'r: " , " , ' • :.. • h ~ . h h' ~

b~o v~ Hi~n phap, tr9ng d6 c6 cac quyen con nguai dil dugc hIen d!n m9t cac lyUqua va o' mlrC cao nhat .

Yell c~u th~ ch~ hoa cae quy~n hi~n dinh trol1g h~ thBng phap hn~t Vi~tNam

Thl'rnh6t, thi chi hoa cac quyJn hiin djnh, Cl6ngthiJ'ira soat, Sl'rad6i cac vemban phap lu(it hi?n hanh dd t(to s~rth{mg nh6t trong h? th6ng phap /u(it Vi?t N,am,vatren co' sa Hiin phap nam 2013. Hi~n phap la d~o lu~t co bfm, giu vai tro qUIet d!~hkhung kh6 va c~u tnk cua toan bO h~ th6ng phap lu~t qu6c gia. M(Jt m~t, moi quyenhi~n dinh c6 thS duac thS ch~ h6a thanh mot lu~t ho~c bO 1u~t (nhu quyen lao dong),nhung' cung c6 th~ iien quan d~n nhi~u van ban phap 1u~t khac nhau. Mgt khac, v6'iviec ban hanh Hi~n phap m6'i, nhiSu quy dinh trong cac van ban phap 1u~thi~n hanhc6' th~ khong con phil hgp. Vi th~, phai th~ ch~ h6a cac quYSn hi~n d1nh, d6ng thai rasoat, sua d6i cac van ban phap 1u~td~ t~o SlJth6ng nh~t trong h~ th6ng phap 1u~tVi~tNam thea va tren ca sa Hi~n phap nam 2013.

Thzc hai, baa aam s~r binh dcing gifi'a cac quyJn. Helu h~t cac, hi~n phap hi~n,hanh tren th~ gi6i chi quy dinh nhfrng quYSnca ban (m~c dil quan ni~m vS cac quy~nco ban 1a dt khac nhau giua cac qu6c gia), Vi th~, c6"mot s6 quy~n con nguai, tuykhong dugc ch~ dinh trong hi~n phap, nhung c6 thS dugc quy dinh trong cac van banphap hl~t khac cua qu6c gia. Do d6, n~u khong thS ch~ h6a cac quy~n hi~n dinh thi c6th~ gay ra hiSu nhelm r~ng, nhu'ng quy~n hi~n dinh quan tr9ng hon va celn d~rgc uutien bao dam thlJc hi~n hon so v6'i cac quy~n khong dugc hi~n dinh.

Thtl' ba, c~ thd hoa cac quy~n hiin djnh dd th~rc hi?n du9'c tren th¥c d. Nhinchung, c6 nhi~u quy~n hi~n d!nh r~t kh6 thlfc hi~n dll'gc tren th\fc t~. Vi dl,1,quy€n ti~pc~r~thong tin quy dinh a ,Dieu 25 cua Hien phap nam 2013, trong khi Di~u 21 cuaHien phap nay m6i chu yeu quy dinh ph~m vi thong tin (v~ dai s&ng rieng tu, bi m~tca nhan, ,bi m~t JSiadinh) va noi dung thong tin (thu tin, di~n tho~i, di~n tin va cachinh th(rc trao ~oi th?ng ,tin rie~g tll' khac) tron~ quy~n dugc bao v~ thong tin. TheoLl~~tN~lan quyen quoc ,te va hien ,phap cua nhieu nu~c tren th~ gi6'i, quy~n ti~p c~nthong ~ll1 thuang bao g~m ba quyel!-p~ai sinh 1a: quyen dugc thong tin, quy€n duQ'c,tim ki~m thong t!n, q~yen duQ'cpho bien thong tin. Do d6, celn xay dlJng lu~t dS baodam day du quyen tiep c~n tho,ng tin, tren ca sa da dugc quy dinh trong Hi~n phapnam2013.

Tht'r ttf, thd c~i hoa nhi7:ngquy~n kh6ng dudc hiin ajnh. Hi~n phap nam 2013cua Vi~t Nam va tat ca cac hi~n phap tren th~ gi6'i khong thS 1i~tke dll'Q'cdely du h~

Nguai d~rthi: Tr~n NgQc Lan Anh - Ciao vien truang THPTHUO'flgVinh 41

------ ---- -........ -......._ --.........,~~~~~-~'~~~~-~~~~~~~~~~~~~~~::..~~~~~'t~~~~~~~~~~"~,, ~~~~"'o..~~~\I ~~~\_,~\).c~m ch~ uQ no l~, no d\ch ho~c cueng buc lao dQng; quy~n cua nguoi khong qu5ctich; quyen dinh cong; quyen bi~u tinh; quyen lao dong cua nguoi vi thanh nien;quyen nghi ngoi; ...

Ngoai ra, mot s6 diem moi the hien 6: Di~u 96, khoan 6. Baa v¢ quyen va loi ichcua Nha nutrc va xii hoi, quyen can nguoi, quyen cong ddn; baa dam trdt tic, ~n to~nxd hoi; Di~u 102, khoan 3. Toa em nhdn dan co nhiem v¥ bao v¢ cong Ifl, bao v¢ quyencon nguoi, quyen cong dan, bao v¢ chi d9 xii hoi chu nghia, bao v¢ loi ich cua Nhamrac, quyen va loi ich h9'Pphap cua tJ ch{rc, ca nhan; pi~u107, khoi'm ~. Vi¢n kiimsat nhan dan co nhi¢m V~l bew v¢ phap luq,t, bao v¢ quyen can nguai, quyen cong dan,bao v¢ 'chi d9 xii h9i chu nghza, bao v¢ 19'iich cua Nha nuac, quyJn, va 19'iich h9'P,phap cua tJ chuc, ca nhan, gop phdn baa dam phap luq,t du9'c chap hanh nghiem, chinh va th6ng nhdt. ".

Hi~n phap nam 2013 v€ co bi'm dff ti~p thu quy djnh cua Cong u6c qu6c t~ v€quy~n chfnh trj, dan S\I; quy~n kinh t~, van h6a. S\I ti~p thu nay Ia phli hgp v6i thai kytoan c~u h6a va de nhung quy djnh v€ quy€n con ngmJi, quy€n c6ng dan trong Hi~nphap duQ'cd~y du hon. Day cling la di€u ki~n de Vi~t Nam thlJc hi~n t6t cac nghla V\1va cam k~t cua ml)t qu6c gia th~mh vien HQi d6ng Nhan quy€n va thanh vien LienHQ'pqu6c trong nhi~m ky 2014 - 2016.

V6i tinh th~n d6, hoan toan c6 the khftng dinh, Hi~n phap nam 2013- dff phi'manh duQ'cy chi, nguy~n vQng eua d6ng dao cac t~ng lap nhan dan; the hi~n r5 va d~yau hon ban chftt dan chu, ti~n bl) cua Nha nu6c va ch~ dl) ta trong thai ky qua dl) lenchu nghla xff hl)i; quy djnh r5 rang, dung d~n va d~y du v€ ch~ dl) chinh tri, kinh t~,van h6a, giao d\1c, khoa hQc, c6ng ngh~ va m6i trucmg, quy€n con nguai, quy€n va"nghla V\1co ban cua c6ng dan. Di,ic bi~t, vi~c Vi~t Na,m quy dinh quy€n con nguaitrong Hi~n phap nam 20 13 t~o n€n tang phap Iy cao nhftt de bao dam quy€n con nguaiduQ'chi~n th\Ic h6a d~y du trong th\Ic ti~n nhu la n9i dung, m\1Ctieu va dl)ng l\ICm6icho phitt trien ml)t Vi~t Nam dan giau, nu6c m~nh, dan chu, c6ng b~ng va.van minh,

Diem m6i t6i tam d~c nhftt la: J)i~ll 26, klwiin 3. Nghiem cdm phdn bi?t d6i xlrvJ gio'i. B~ng vi~c quy dinh "nghiem cdm ph an bi¢t d6i Xlr vJ giai" thay cho quy djnhchi nghiem dm mQi hanh vi 'phan bi~t d6i xu v6i ph\1 nu, xuc ph~m nhan ph~m ph\1nil. Hi~n phap 20 l3 dff thay dbi quan ni~m va cach ti~p c~n v€ binh dftng giai, d6 labinh dftng vai ca giai nam va giai nu. Day la each ti~p c~n phli hQ'pvai tl1l)'ct~, t~odi~u ki~n de thuc d~y binh dftng gi6i 6 nu6c ta len ml)t bu6c m6i, c6 tfnh can b~ng,ih\l'c chftt va hi~u qua hon.

Binh dftng gi6i trong Hi~n phap (stra dJO 2013 co ban ti~p t\1Ck~ thira cac quydinh Clla Hi~n phap nam 1992. Hi~n phap m6i quy djnh cac vftn d~ chung, c6 Hnh"nguyen t~c lien quan d~n gia dinh t~i Di~u 16(mri ngv.;aidJu binh dJng truac phap

Ngtriridfr thi: Trkn NgQc Lan Anh - Giao vien inrirng THPTHuang Vinh 42

BM du thi "Tim hiJu Hiin phap nuac Cong hoa xti hoi chtt nghla VietNar;z"ludt; khong ai bi phdn biet d6i xu trong dO'isotig chi-rzhtri, dan S1l, kinh te, 'Van hoa,xii hoi) va Di€u 26 (1, Cong dan nam nii binh dang ve moi miit; 2, Nha nuac co chin.,hsach. bao dam quyen va co hoi binh dcing gioi; Nha nuac, xii hoi va gia dinh tao dieukien d~ phu nii phdt trien toan dien, phdt huy vai tro cua minh trong xd hoi; 3,,Nghiem cam phdn biet d6i xtr vt gioi). .,

Cac quy dinh true ti€p v~ han nhan, gia dinh duoc Hi€n dinh tai pi~u 36: namnit co quyen kit hon, ly hon; hon nhdn theo nguyen tiic t~rnguyen, tien bo, mot V9',mot chang, V9' chong binh dcing, ton trong Ian nhau; Nha nude bao hi) hon nhdn vagia dinh, biw hi) quytn 19'iclla nguai mt} va tre em. Di€u 60 quy dinh: Nha niro'c, xiihi)i tc;zom6i tnrang xdy d~mg gia dlnh Vi¢t Nam am no, tiin bi), hc;znhphilc-.ooBen qmhd6, mOt s6 nOi dung lien quan d€n gia dinh, binh d~ng giai cling dff duQ'cHi€n dinhtrong mOt s6 di€u, kho~m cua cac Chuang II Quytn con nguai, quytn va nghTa v¥ caban cua c6ng dan va Chuang- III Kinh rd, xii hi)i, van hoa, giilo d¥c, khoa h9C, c6ngngh¢ va m6i truimg.

C6 th€ thfiy, Hi€n phap mai dff quy dinh S\I binh d~ng nam - nil mQt cach toandi~n h~n, t6ng quat han va tiSn bQ han, Quy dinh narn - nil binh d~ng v~ rnQi rn~ttr?ng t~t ca cac Hnh V\IC,Day khong chi la binh d~ng v~ quy~n lQ'i rna con la binh"dang ve trach nhi~m, n&hla V1,l tro!1g rnQi Hnh V\IC,SO vai HiSn phap nam 1992, nQidung kh6ng phdn bi¢t d~i nr c~uyen tt'rkh6ng phdn bi¢i'd6i xu vai ph¥ nu dff rna rQngs~ng kh6ng phdn bi¢t d6i xli ve giai, Cae quy dinh nay dff bao dam duQ'c cac nguyenaic cua Cong uac lo<;tib6 mQi hinh thuc phan bi~t d6i xu vai phl) nil (CEDAW),

, Ca~ 6. ,Nh,u'ng ~i~m"mo-i, quan !rQng v~ vi tri, chrrc nang Clla Quae lhQi,C~~nlll~hu, "T~~ an ,nhan dan trong Hien phap Dam 2~13. Phan tich di~m mo·jv~mOl quan h~ gm'a cac co· quan do trong th1!c hi~n quyen l~rcNha nU'o'c?

rrit lai:0'

, , Nh?'ng Adi€mmai, 9uan trQng v8 vi tri, chuc nang cua QU6c hoi Chinh h'Toa an nhan dan trong Hien phap narn 2013, ' , p u,

- Quac hQi (Chmyog vj" V€ Qu6c HOi Sua d6i, b6 sung Dieu 83 cua H' /. h' , ,hOi Ia ca quan d<;tibi€u cao nhfit cua Nh A dA ' le~ p a~ 1992, khang dinh QuocClla nuac COng hoa xa hoi chu h- V~~ ~n, ca q~an ~~yen l\Ic nha nuac cao nhfitI~p phap, quyet dinh cac ~fin dengu~~ tr~~ a,m,9uoc ?QI ~h~~ hi~n ql!yen l~p hi~n,ho<;t~dOng cua Nha nuac (Dieu 60 B~ , g c~~ dat n~ac ~a gIal}1sat toi cao d6i vaichuan vi~c b6 nhiem mien nh' A . ~ Shung!am 9uyen eua Quoc hQi trong viee phe(kh ' , " lern cac chuc Tham h ' T' , ,roan 7 Dieu 70) de phil hQ'pv6i ' eu;' ~, , , p an oa an nhan dan t6i caoh?l1 vai tro cua Qu6c hoi tr'ong r. cau d?l n:?l mo hinh Toa an nhan dan Uun radA t1" A ' mOl quan he Vat ca q th h' A "opg 101,nang cao vi the cua Th~ h' h ' \Ian \IC lyn quyen tu phaptham quyen cua Qu6c' ho' t 'Am~ ,an t eo tmh than cai cach tu phap B ~ ,d' h I A ' ,1 rong vlec gIarn sat q d'nh ~ . 0 sung!n n 1an SlJdoi vai Hoi d6ng b;' '" /. "uY,! to chuc va hoat dong qu /.t. ,au eu quoe gIa Kiern t' h' , ,' , , ye, oan n a nuac va ca quan khac

NgU'o'i d~rthi: Tr~nNgoc Lan A ., 'A •

43

----- -------- ..~-----,_~~---_-__ ---

Bai du thi "Tim hi~uHiinphap nuac Cong hoa xii hoi chu nghra VietN~m " :... "do Quoc hoi thanh l~p ( l?i~u 70~.Ti~p tuc quy dinh vi~~ bo p~ieu tin nhiem dOl Valnguoi gitr chirc \,\1 do Quoc hOi bau hoac phe chuan (khoan 8 Dieu 70): ,

Hi~n phap 20 13 tiep tuc khang dinh Quoc hOi la ca quan dai bieu cao nhat c~anhan dan, co quan quyen hrc Nha mroc cao nhftt cua mroc CHXHCN Vi~t Nam (Dieu69). Danh gia mot each t6ng th~, co th~ noi cac vftn d~ din ban nhftt v~·vi tri, chircnang, nhiem vu, quyen han cua Quoc hQi trong ban Hi~n phap nam 20 13 ti~p tuc k~..thira cac quy dinh v~ Qu6c hOi trong Hi~n phap nam 1?92. Theo do, "Quoc h,9i thuchien quyen ldp hien, quyen ldp phap, quy~t dinh cac vdn tlJ quan tr9ng cua adt mro'cva giam sat t6i cao a6i vai toan b9 hoq.t a9ng cua Nha nuo'c".

Ben c~nh d6, cac quy dinh v~ Qu6c hOi trong Hi~n phap nam 2013 da c6 nhungdiSu chinh thea huang minh dinh r5 han v~ vi tri, chuc nang, nhi~m Vl), qU'y~nh~nclla Qu6c hOi, cac chu th~ co lien quan trong t6 chuc va ho~t dQng cua Qu5c hQi. Th~hi~n qua mOt s6 di~m m&i sau day:

Thtf nhftt, v~ quy€n I~p hi~n, Hi~n phap nam 2013 quy dinh Qu5c hOi thl)'c hi~nqUYSnI?p hi~n (Di€u 69), so v&i Hi~n phap nam 1992, da b6 cl)m tu "duy nhdt", g~nv6'i kha nang th\fC hi~n tnmg c&uy dan v€ Hi~n phap trong quy trinh sua d6i Hi~nphap trong tuang Iai. Theo d6, Hi~n phap nam 2013 - Chuang XI v€ Hi~u h.rc cua. Hi~n phap va vi~c sua d6i Hi~n phap, t~i khoan 4 Di€u 120 da: b6 sung quy dinh:

, , , .~? , ? •. , ?

"Hien phap au(Yc thong qua khi co it nhat hai phan ba tong so aq.iMeu Quoc h9i bieuquyit tan thanh. Vi¢c trung cdu y dan vJ Hiin p~ap do Qu6c h9i quyit ainh ",' quyc1jnhnay nhitm th~ ch~ h6a chu tru'(Jng cua Dang v~ phM huy dan chu XHCN; QH v&i

vi tff Ia ca quan d~i bi~u cao nhftt cua nhan dan, ca quan quy~n h.rcnha nu&c cao nhfttclla nu6'c CHXHCN Vi~t Nam duqc trao thftm qily~n quy~t dinh vi~c trung du y danvS Hi~n phap phil hqp v&i di~u ki~n, tinh hinh thl)'c tien Cl)th~ cua dftt nuac.

Thu hai, d?t trong di€u ki~n cac ca quan nhu HQi d6ng b&u cu qu6c gi(l, I(i~mtOclnNha nu&c da: duqc quy dinh b6 sung r5 v€ vi tri, vai tro, chuc nang, nhi~m Vl)trong mOt Chuang rieng - chuang X cua Hi~n phap nam 2013. Hi~n phap nam 2013Ifrnnay da co cac di€u chinh tuang ung lien quan d~n thftm quy€n cua qu6c hOi, nhu:. trong vi~c thl)'c hi~n quy~n giam sat t6i cao, da b6 sung quy dinh qu6c hOi thl)'c hi~nvi~c ''xit baa cao cong tac cua H9i a6ng bdu cu qu6C'gia, Kiim toan Nha mro'c vacac co' quan khac do QH thanh lejp" (di~m 2 Di€u 70); trong vi~c b&u,mi~n nhi~m,bai nhi~m Chu tich HOi d6ng bfru cu qu6c gia, T6ng Ki~m toan Nha nuac, nguai dungdfru cO'quan Idlac do QH thanh I?p; phe chuftn danh sach thanh vien HQi'd6ng qu6cphong va an ninh, HQi d6ng b&ucu qu5c gia (di~m 7 Di€u 70), v.v.

Nguai dlf thi: TrfrnNg9c Lan Anh - Giao vieiztruang THPTHuang Vinh 44

'B" d thi "Tim hiJu Hiin phap nuoc Cong hoa xCihoi chit nghla Viet N_am"at U 1 H'A ha ~

Ngoai ra, so quy dinh tai diem 8, Di~u 84, Hien phap nam ;99~, Htn;,Pa: nam2013 cling quy dinh b6 sung thea huang dfty du, chat che han ve t~am ~uy~n e~a Q~

11 AI' giNi han 6 viec thanh Hip giai th€ dan vi hanh chinh - kinh te d?c biet, rna( 10ng c 11 v, , .,' , .'" hcon b6 sung ca viec nhap, chia, dieu chinh dia gioi hanh chinh cua dan VI hanh chin -kinh tS d~c biet; b6 sung guy dinh viec QH co tham quyen thanh l~p, bai bo co quankhac thea quy dinh cua HiSn phap va luat (diem 9 Dieu 70), r ,:,

VS Hoi d6ng dan toe, cac Uy ban cua QH, so voi Hien phap nam 1992, Hienphap (sua d6i) dil co SlJdieu chinh theo huang quy dinh viec QH chi bftu C~lrtich Hoidong dan toe, Chu nhiem cac Dy ban cua QH; con cac Pho Chu tich H<)idong dan t<)c.'va cac Dy vien, cac Pho Chu nhi~m cac Dy ban va ca~ Dy vien Dy ban do Dy banThucmg VI) QH phe chufrn (cac dieu 70, 75, 76); vi~c thanh l~p, giai the Dy ban cuaQI-Ido QH quy~t dinh (Di~u 76), Quy dinh nay mQt m~t vfin bao dam du9'c vi the cuaI-IQid6ng dan t<)c, cac Dy ban cua QH, m~t khac bao dam tinh chu dQng, kip thai,khong ~huc tC;lPvS quy trinh, thu tl)C trong truemg hgp cftn co SlJdi€u chinh v€ nhans\r do yeu cftu cua thlJc ti~n,

Ben c?nh do, Hi€n phap nam 2013 Iftnnay con b6 sung quy dinh v€ thfrm quy€nclla QH trong vi~c phe chufrn.de nghi b6 nhi~m, mi~n nhi~m, cach chuc Thfrm phanToa an nhan dan t6i cao (di€m 7 DiSu 70), Co th€ nai, quy dinh nay th€ hi~n vi tri, vaitro quan tn;mg ngay cang tang cua chuc danh Thfrm phan Toa an nhan dan t6i cao

trong m6i tuang quan vai cac chuc danh khac trong b<)may nha nuac; d~t trong b6i.canh Hi€n phap nam 2013 da quy dinh ra Toa an nhan qan la ca quan xet xu cua nuacCHXHCN Vi~t Nam, thlJc hi~n quy€n tu phap (Di€u 102); va Toa an nhan dan t6i caola ca quan xet xu cao nh~t cua nuac CHXHCN Vi~t Nam (Di€u 104),

Thtr ba, quy dinh theo huang ra va h9'P ly han v€ trach nhi~.i.n,thfrm quy€n cuaQI-I trong vi~c quySt dinh cac v~n d€ quan trQng cua d~t nuac, QH co thftm quYSn"quy€t djnh chinh sach ca ban v€ tai chinh, ti€n t~ qu6c gia; quy dinh, sua d6i ho~cbai b6 cac thu thu€; quy€t dinh phan chia cac khoan thu va nhi~m V\1 chi gifra ngansach Trung uang va ngan sach dia phuang; quy€t dinh muc giai h?n an tOEmn9' qu6cgia, n9' cong, n9' Chinh phu; quy€t dinh dlJ toan ngan sach Nha nuac va phan b6 ngansach Trung uang, phe chufrn quy€t toan ngan sach Nha nuac" (di~m 4 DiSu 70),

Nhu the, so Hi€n phap nam 1992, da co nhfrng di€u chinh quan tr9ng, nhu d6i.'v6'i chinh sach tai chinh, tiSn t~ qu6c gia, qu6c h<)ichi t~p trung vao quy€t dinh cacchinh sach ca ban; cac nQi dung quan trQng khac cling du9'c b6 sung, minh dinh rahun lftn nay, nhu vi~c quyet dinh phan chia cac kh<;>anthu va nhi~m V\1 chi gifra ngan

Nguo'i dl,(thi: Tdn Ng9c Lan Anh - GiGo vien trucmg THPT HuO'ng Vinh 45

B" du thi "Tim hiJu ~dn phcipnuac Cong hoa xii hoi chit nghla VietNam " :..ai , ,. " h toan nO'quoc

' , A sach dia plnrong; quyet dinh muc gWl ~man "saeh Trung uang va ngan . , , A ~ ;"'A h;( "• A Chi h phu v v nhtrng quy dinh nay mot mat the hien t am quyengla nO'cong, nO' III ,. . "'" , "d;'" .

" " Q~ trong viec bao dam tinh thong nhat v€ mat Nha mnrc doi val cac ,van e taleua. " kh ' ~ thucehinh, ti€n te, kinh t~... quan trong cua quoc gia; dong thai, con rna ra a na~g uhien phan e~p, phan dinh nhiem ,,\1, quyen han hop ly h~ gi~a cac co quan a Tr~ng

uong va dia phuong, phat huy tinh chu dong, sang tao ~ua ~!a phuan~. tr~ng ~~Ungv~n d€ e6 lien quan d~n kinh t~ - xii h<)in6i chung cua quoc gia trong thoi gran tot.

Thir tu, b6 sung vi~c quy dinh Chu tich nuac, Chu tich QH, Thu tuang Chinhphii, Chanh an Toa an nhan dan t6i cao phai tuyen th~ trung thanh vai T6 qu6c, Nh~ndan v~ Hi~n phap (di~m 7 Di€u 70). Day la quy dinh mai trong Hi~n phap (sua doi)l~n nay. Thvc tien cho th~y, bfm Hi~n phap (sua d6i) th~t sv chua dVng nhfrng mc;tchngu6n tll' tuong, la sv k~t tinh y chi, khat vQng cua tuy~t d~i da s6 cac tc1nglap nhandan, vi m\1c tieu dan giau, n~ac mc;tnh,dan chu, cong b~ng, van minh, 1a sv th~ ch~'h6a Cuang 11nhxay d\mg d~t nu&c trong thai ky qua"d<)len chu nghla xii h<)icuaDang taoDo d6, c6 th~ n6i vai vi tri, vai tro, tra,ch nhi~rn la nhung chuc danh, nhan sv

dp cao trong b<)may Nha nuac, khi dll'Q'cqu6c h<)i- cO'quan dc;tibi~u cao nh~t cuanhan dan, cO' quan quy€n Ivc Nha nll'ac cao nh~t bc1Ura, vi~c nguai gifr cac chuc danhnay phai tuyen th~ trung thanh vai T6 qu6c, Nhan dan va Hi~n phap vil'a' th~ hi~ntrach nhi~m chinh tri sau s~c, vira c6 y nghla kh~c sau trong tam kham ngll'ai can b<)

H'inhdc;tonhu la phuang cham hanh d<)ngv~ sv trung thanh vai nhfrng gia tr! ma cadan t<)cdang huang theo. D6ng thai, c6 th~ quan ni~rn day Cling la lai cam k~t mc;tnhme eua cac chuc danh liInh dc;toquan trQng dung dc1ucO' quan l~p phap, hanh phap vatu phap trong b<)may nha nll'ac truac nhan dan khi thvc hi~n nhi~rn V\1duQ'c Dang,Nha mrac, QU6c h<)i,nhan dan giao cho.

Thu nam, thiim quy~n cua QH trong cac v~n d~"lien quan d~n d6i ngoc;ti,chuquyen qu6c gia cling diI duQ'cdi~u chinh lc;tithea huang ro, ch~t che' han. Tc;tidi~m 14,Di6u 70, ben e~nh vi~e tiep !\Ie quy dinh th§m quy6n cu. QH trong vi~e quyi\t djnhchfnh sach cO' ban ve d6i ngOc;ti,diI c6 sv di~u chinh C\1the, hQ'pIy han thong qua vi~cquy dinh thiim quyen cua QH trong vi~c phe chuiin, quy~t dinh gia nh~p ho~c chclmdlrt hi~u Il,1'ccua dieu uac qu6c t~ lien quan den chien tranh, hoa binh, chu quyen qu6cgia, tll' cach thanh vien cua CHXHCN Vi~t Nam tc;ticac t6 chuc qu6c t~ va kI1UV\fCquan trQng, dieu UO'Cqu6c te ve quyen con nguai, quy~n va nghla V\1cO' ban ~ua cong

dan va dieu nac qu6e te khae trai vrn lu~t, nghj quyet cu. QR S\I'minh djnh nay ladn thiet, hi nen tang hien djnh eho vi~c t~o l~p hilnh lang phap ly thea huang chuiln

Ngm3'id~ithi: Tdn NgQc Lan Anh - Giciovien trueing THPTHuang Vinh 46

Bai du thi "Tim hidu Hiin phap nu{rcCong hoa xii hoi chit nghla VietNam "11WC,hoan thien han cho viec bao dam, thirc thi chu quyen quoc gia, thuc thi chinhsach d6i ngoai ... thai gian toi.

Tlur sau, lien quan dSn viec b6 sung co quan Hoi d6ng bfru cu quoc gia, Ki~mtoan Nha mroc (Chuang X), viec b6 sung n<)idung Co'quan khac do QH thanh l~p, bffibo (DiSu 70), HiSn phap (sua d6i) dff quy dinh, Uy ban Thuong vu QH giam sat hoat.d<)ngcua Co'quan khac do QH thanh I~p (diem 3, Di€,u 74); d€ nghi QH bfru, miennhiem, bili nhiern Chu tich Hoi d6ng bfru cu quoc gia, T6ng Ki~m toan Nha. mroc(diem 6, DiSu 74), v.v.

Ben canh do, ban HiSn phap nam 2013 dff b6 sung tham quyen cua Uy banThuong vu QH trong viec "phe chudn aJ nghi b6 nhiem, miln nhiem dai s{rddc m¢nhtoan quyJn cua CHXHCN Vi¢tl!am" (di~m 12, Di€u 74).

- Chinh phil (ChU'O'ngVII)HiSn phap nam 2013 kS thua d6ng thai b6 sung d~ th~ hi~n m9t cach toan di~n

tinh chAt, vi tri, chuc nang cua Chinh phil. Di€u 109 HiSn phap nam 2013: "Chinhphzl la cO' quan hcmh chinh nha nuac cao nhat cua nuac Ct)ng hoa xii ht)i chl-inghzaVi¢tNam, th~rchi¢n quyJn hanh philp, la cO' quan chap hanh cua Qu6c ht)i:', Nhuv~y, Ifrn dfru tien trong lich su I~p hiSn VN, HiSn phap chinh thuc kh~ng dinh Chinh,phil leiCo'quan th\fc hi~n quy€n hanh phap. Day la Co'sO'phap ly quan tn;mg giup xacdinh C\l thS, r5 rang, dfry du chuc nang, nhi~m V\l, quy~n hl;ln,vai tr6 cua Chinh phutrong di€u ki~n phat triSn n€n kinh tS thi trucmg, xay dlJllg Nha nu6c phap quy€nXHCN Vi~t Nam.

Trong sua d6i, b6 sung HiSn phap nam 1992 lfin nay, Chuang v€ Chinh phu conhieu sua: d6i, b6 sung quan trQng, tuO'ngd6i toan di~n, trong do co m<)ts6 sua d6i, bE>sung Co'ban.

V€ tinh chftt, vi tri cua Chinh phu, n<)idung, ph~m vi va Co'chS th\fc hi~n quy€nhanh phap va hanh chi11hcua Chinh phu dSu co nhfrng sua d6i, b6 sung theo tinh thfrnd6i m6i nh~m xay d\fng Chinh phu m~nh, hi~n d~i, dan chu, phap quy€n, th6ng nhfttqufm ly VIma cac lInh V\fCchinh tr1, kinh tS, van hoa, xff h<)i,qu6c phong, an ninh vad6i 11go~icua dftt nu6c.

Tru6c hSt, v€ vi tri, ph~m vi va n<)idung thAin quy€n cua Chinh phu, Thu tu6ngChinh phu, B<)tru6ng, Thu tru6ng Co'quan ngang b<),HiSn phap nam 2013 dffdiSu. chinh, phan cang l~i 6 muc d<)nhftt dinh, lam r5 han nhi~m V\l, quy€n h~n va trachnhi~m eua tung thiSt chS: Chinh phu, Thu tu6ng Chinh phu va B<)tru6ng, Thu tru6ngCo'quan ngang b<).

CHuinlhphD Iii cO'quan thl}'C hi~n quy~n himh pbap

C\l thS, d6i v6i Chinh phu, Ifin dfiu tien HiSn phap chinh thuc kh~ng dinh tinhchftt, vi tri cua Chinh phu la Co'quan th\fc hi~n quy€n hanh phap; nhAnml;lnhva de cao

Nguerid~rthi: Tr~n NgQc Lan Anh - Giao vien truerngTHPTHuang Vinh 47

B,li du thi "Tim hi€uHiin phap nuac Cong hoa xii hoi chu nghfa VietNam"han tinh chat, vi tri Chinh phu la co quan hanh chinh Nha mroc eao nhat cua mrocCong hoa xa hoi chu nghia Vi~t Nam.

D6ng thai, khang dinh vai tro hoach dinh chinh sach cua Chinh phil, "d~xudt,xay dung chinh sach trinh QU6c hoi, Uy ban thuong v~ QU6c hoi quyit dinh hoacquyet dinh theo th6m quyen ai thuc hi¢n nhiem v~, quyen han ... " (khoan 2 Di€u 96).

Quy dinh ra han nhiem vu, quyen han cua Chlnh phil trong viec t6 chtrc thi hanhHiSn phap va phap luat (khoari 1); thi hanh cdc bien phdp cdn thitt khdc d€ bao v¢ T6quoc, bao dam tinh mang, tai san cua Nhdn dan (khoan 3 Dieu 96) ...

Ben canh quyen trinh dlJ an lu~t, Hi€n phap nam 2013 da b6 sung quy€n banhanh van ban phap quy eila Chinh phil nhu mot nhi~m V\l, quy€n h~n doc l~p dS thlJehi~n chue nang hanh phap t~i Di~u 100: "Chinh ph,?!, Thu tuong Chi~h phu, B(Jtrzrong, Thu trulmg ca quan ngang b(J ban hcmh wIn ban phap lugt ae th~rc hi¢nnhi¢m vg quy~n hqn C1,taminh, kiim tra vi¢c thi hcmh cac van ban do va Xtt If;cac vanban trai phap lugt thea quy dinh cua lugt". '

Vai nhfrng sua d6i, b6 sung tren day, quy€n hanh phap eila Chinh phil dac6 buac d6i mai, ho[m thi~n, phu hgp vai ban chAt, chue nang eila quy€n hanh phaphi~n d~i. ~

V~ m6i quan h~ gifra Chinh phil vai Qu6e hoi, Chil tieh nuac: Hi€n phap da b6quy dinh v€ thftm quy€n cila QU6c hoi quy€t dinh chuang trinh xay dlJng Iu~t, phapI~nh nh~m t~o di~u ki~n cho Chinh phil chil dong, linh ho~t trong vi~c d~ xuAt xaydlJng Iu~t, phap l~nh. D6ng thai, HiSn phap cling phan dinh ra han ph~m vi chinhsach va cac vAn d~ quan trQng do QU6c hOiva Chinh phil quySt dinh trong mot s6 IInhV\fC(nhu Qu6c hOi quySt dinh m\lc tieu, chi tieu, chinh sach, nhi~m VlJcO'ban phattri~n KTXH cila dfrt nuac, quySt dinh chinh sach Co' ban v~ tai chinh, ti€n t~ qu6c,gia ... , COnChinh phil co thftm quy~n ban hanh cac chinh sach e\l th~, bi~n phap d~qm'm Iy, di~u hanh cae IInh VlJe); phan dinh ra va phu hgp han nhi~m Vl), quy~n h~nClla Qu6c hOi, Chil tich nuae, Chinh phil va Thil tuang Chinh phil trong vi~c damphan, ky kSt, gia nh~p di~u ua~ qu6e tS... '

V~ Co' eAu, thanh ph~n Chinh phil: Hi€n phap sua d6i quy dinh ra "Chinh phug6m Thlt tuong Chinh phu, cac Pho Thu tuong Chinh phu, cac B(J trulmg va Thutruong co' quan ngang b(J" (b6 clJm til' "cae thanh vien lchac" cila HiSn phap 1992); b6sung quy dinh "ca c6u, s6lu(J'ng thanh vien Chinh phu do QU6c h(Jiquy dinh" d~ trencO' So' d6 quy dinh trong lu~t v~ Co'cAu, s6 Iugng thanh vien Chinh phil.

D~ cao ch~ (flnh Tho tm')'ng Chinh phi!

Trong ban Hi€n phap mai, ehe dinh Thil tu6'ng Chinh phil ti€p t\lc dugc d~ cao.T~p trung thftm quy~n Thil tuang Chinh phil trong vi~e lanh d~o, di~u hanh Chinh philva h~ th6ng hanh ehinh Nha nuac til' Trung uang dSn dia phuang:

Thil tuang Chinh phil dugc Hien phap lch~ng dinh',ra vi tri, vai tro Ia nguai dungd~u Chinh phil (mai b6 sung), D6ng thai, quy dinh ra han traeh nhi~m giai trinh eilaThli tuang: Chiu traeh nhi~m truac Qu6e hOi v~ hp~t dong eila Chinh phil va nhfrng

Nguai d1;fthi: Tr~nNgQc Lan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 48

Bai du thi "Tim hi€u Hi€n phap nuac Cong hoa xCihoi chit nghla Viet Nam "nhiem vu duoc giao; bao cao c6ng tic cua Chinh phu, Thu nrong Chinh phu truceQuoc hoi, Uy ban thuong vu QU6c hoi, Chu tich mroc.

Quy dinh r5 han nhiem vu va quyen han cua Thu luang d6i voi Chinh phu, nhatla d6i voi h~ thong hanh chinh Nha mroc: Thu nrong "Ldnh ago cong tdc cua Chfnhphil; liinh ago viec xay dung chinh sdcli va t6 chirc thi hanh phdp ludt"; "L5nh agova chiu trach nhiem va chiu trach nhiem vJ hoat a9ng cua h¢ thong hanh chinh Nhamarc tir Trung uong ain dia phtrong, bao dam tfnh thong nhdt va thong suot cua nenhanh chfnh quoc gia" (khoan 1, khoan 2 Di€u 98).

V6'i cac sua d6i, b6 sung nay, vi th€ va vai tro cua Thu tu6ng da:nang cao han.Thu tu6ng Chinh phu thlJc SlJ tra thanh nhan t6 dinh huang cac ml,lc tieu chung vathuc dfty, dinh hu6ng xay dlJng chinh sach va toan bQh01;1tdQng cua Chinh phu va h~th6ng ha~h chinh Nha nu6c til Trung UO'llgt6i dia phuO'ng trong vi~c thlJc hi~n cacchlrc nang, thftm quy€n thea quy dinh cua phap lu~t.

'fang eU'(mg traeh nhi~m ea nhan eua BQtrtl'o'ng

Hi€n phap m6i co mQt s6 sua d6i, b6 sung nh~m tang cuang vai tro, trach nhi~m.ccl nhan Clla BQ tru'ang, Thu trirang cO'quan ngang bQi the hi~n r5 han vi tri, nhi~mVl,l,trach nhi~m cua BQ truang, Thu truang Co' quan ngang bQv6i tu cach vila la thanhvien Chinh phu, d6ng thai la mQt thi€t ch~ co tnich nhi~m quan 1:9 Nha nu6c d6i v6'inganh, 11nhVlJC trong ph1;1mvi ca nu6c.

C\l th8, v€ vi tri, vai tro cua BQ truang, Thu truang cO'quan ngang bQ,Hi~n phapm6i quy ainh "B(5truimg, Thu truimg cO"quan ngang b(5za thanh vien Chfnh phu vala ngzro'iau:ng atiu b(5,co' quan ngang b(5, lanh ago cong tac cua b(5,cO"quan ngangb(5;chiu trach nhi¢m quim ly Nha nu6'c vJ nganh, lfnh v~rcaU(Jcphan cong" (khoan 1Di€u 99).

V€ ch€ dQchiu trach nhi~m, Hi€n phap m6i quy dinh r5 rang va dfry du han: BQtnrang, Thu truang cO'quan ngang b(5 "chiu trach nhi¢m ca nhan tru6'c Thu tuongChfnh phu, Chfnh phu va Qu6c h(5ivJ nganh, lfnh v~rcaU(Jcphan cong ph~t trach"(b6 sung 'chiu trach nhi~m ca nhiin tru6c Chinh phu); va "cimg cac thanh vien khac.cLlaChfnh phu chiu trach nhi¢m tejp thi vJ hogt a(5ngcua Chfnh phu" (m6i b6 sung).

"

V€ nhi~m vl,l, quy€n h1;1n,Hi~n phap sua d6i da: b6 sung nhi~m Vl,l, quy€n h1;1ncua BQ truang, Thu truang Co' quan ngang b<): "t6 chuc thi hanh va thea doi vi¢c thihanh phap luejt lien quan ain rzganh, lfnh VlfC trang phgm vi toan qu6c" (khoan 1Di€u 99); "ban hanh van bemphap luejt ai thlfc hi¢n nhi¢m v¥, quyJn hgn cua minh,kiim tra vi¢c thi hanh cac van bim ao va xu ly cac van bem trai phap luejt thea quyc1inhcua luejt" (Di€u 100).

MQt di8m m6i rat quan tr9ng la Hi€n phap da:b6 sung quy dinh v€ trach nhi~mgiai trinh. BQ truang, Thu truang Co' quan ngang bQ kh6ng chi chiu trach nhi~m giaitrinh tnr6c Chinh phu, Thu tuang Chinh phu, ma con phai chiu trach nhi~m giai trinhtnr6'c Nhan dan v€ nhfrng van d€ quan tr9ng thuQc trach nhi~m quan 1:9 (khoan 2 Dieu99).

Nang cao tinh dan ehu phap qUly~n

"

Nguai dl:fthi: Trfrn NgQcLan Anh - Giao vien truang THPT Huang Vinh 49

Bai du thi "Tim hiiu Hidn philp nuCrcCong hoa xii hoi chit nghra Viet Nam "NQi dung sua d6i, b6 sting quan trong va 16n nhftt v~ Chinh phu la v~ co chS

thirc hien quyen hanh phap phu hop voi yeu cfru xay dung Nha nuoc phap quyen,

HiSn phap moi da: c6 nhieu quy dinh d6i moi v~ co chS thirc thi quyen 19c, phuhop voi tinh chat, vai tro cua tung thiet chS Chinh phu, Thu nrong Chinh phu va BQtnrong, thea lnrong nang cao hon tinh dan chu phap quyen trong t6 clnrc va hoat dongcua Chinh phu, bao dam minh bach, linh hoat, nhanh nhay, trach nhiem giai trinh..trong thirc hien quyen hrc duoc trao; d6ng thai, bao dam g~n kSt ch~t che gitra 3 thietche trong thirc hien quyen hanh phap va hanh chinh dugc giao. Th€ hi~n C\l th€ nhusau:

D6i v6i Chinh phu, HiSn phap kh~ng djnh mC;lnhme nguyen t~c Chinh phu lamvi~c thea chS dQ t~p th€, quy~t djnh thea da s6; d6ng thai, xac I~p m6i quan h~ trachnhi~m gifra Chinh phu, Thil tu6ng Chinh phu v6i BQ truang, Thu tru6ng cO' quanngang bQ;

Vai thiSt chS Thu tuang: HiSn phap m6i kh~ng djnh mC;lnhme vj tri, vai tro cuaThu tu6ng vai tu cach Ia nguai dung dfru Chinh phu, d6ng thai vua Ii mQt thiStchS dQc l~p tuO'ng d6i vai Chinh phu (d~ cao vai tro ca nhan Thu tuang).

Theo d6, quy djnh toan di~n v~ chS dQ trach nhi~m cua Thu tuang: Chju trachnhi~l11truac QU6c hQi, d6ng thai nh~n mC;lnhchju trach nhi~m giai trinh truac QU6chQi, Uy ban thuang V\l QU6c hQi, Chu tjch nuac, tru6c nhan dan v€ hOC;ltdQng cua..Chinh phu, v~ vi~c, thgc hi~n nhi~m V\l, quy€n hC;lndu<;ycgia~ d6i vai hOC;ltdQng cuaChinh phu va h~ thong hanh chinh Nha nu6c tu Trung uO'ng den dja phuO'ng, bao damHnh th6ng nhftt, thong su6t cua n~n hanh chinh qu6c gia,

V~ BQ truang, Thu truang cO'quan ngang bQ,'HiSn phap m6i da:b6 sung'mQt s6guy dinh mai: Kh~ng dinh r5 vi tri, vai tro cua BQ truang, Thu truang cO'quan ngangbQ la nguai dung dfru va Hinh dC;lOcong tac cua BQ, cO'quan ngang bQ; c6 trach nhi~mt6 ChtfCthi hanh phap Iu~t thuQc nganh, lInh vgc dugc phan cong; chiu trach nhi~m canhan truac Chinh phu; cling chia se trach t~p th€ v6i cac thanh vien Chinh phu v~ho~t dQngCltaChinh phu.

- Toa an nhan dan (Clm'O'Jl],g VIII)

Lfrn dfru tien, HiSn phap 2013 kh~ng djnh Toa an nhan dan thgc hi~n quy~n tuphap.

D6ng thai, ngoai vi~c phan cong, ph6i hgp, Ifrn dfru HiSn phap hi~n dinh nguyen..tAcki€m soM Ifin nhau gifra cac. cO'quan nha nu6c trong vi~c thgc hi~n cac quy~n I~pphap, hanh phap va tu phap.

Nhfrng tu tuang mai quan trQng neu tren cua nha nuac phap quy€n cling vaiquan di€m cua Dang va Nha nuac ta v€ quy~n con ngmJi Ia cO'sa quan trQng cho vi~cquy dinh C\l th€ trong cac chuO'ng khac nhau v~ t6 chuc bQmay nha nu6c n6i chung,trong quy djnh v~ TAND n6i rieng,

B~ng vi~c quy dinh "TAND fa ca quan xi( xu cua nuac CHXHCN Vi¢t Nam,th{(c hi¢n quyJn tuphap" (khoan 1 f)i~u 102), HiSn phap nam 2013 xac dinh r5 rang,

Nguo'i d{r thi: Tr~nNgQc Lan Anh - Giilo vien trulmg THPT HU(Jng Vinh 50

Bfti du thi "Tim hiiu Hidnphap nuac Cong hoil xii hoi chit nghfa VietNam "cu the vi tri, vai tro cua TAND trong bQ may co quan nha mroc, TAND la co quanduy nhat tlnrc hien quyen ttr phap, thirc hien chirc nang xet xu; TAND la co quan duynhat c6 quyen ra phan quyet ve cac vi pharn phap luat, cac tranh chfrp thea quy dinhcua phap Iu?t va ve cac vfrn de phap 1:9lien quan den quyen, loi Ich hop phap cua t6clnrc, ca nhan. Xu 1:9cac vi pham phap lu?t bang che tai nha mroc, giai quyet cactranh chap bang quyen hrc nha mroc deu thuoc tham quyen cua Toa an. Vi y~y, quydinh ella Hi€n phap nam 2013 la co sa hi€n dinh cho viec rna rong thfrm quyen cuaToa an trong xet xu cac Ioai an, th~ hien xu the tat yeu cua nha mroc phap quyen.

Hi€n phap nam 2013 kh~ng dinh vi tri trung tam ella Toa an trong h~ th5ng tuphap, vi tri trQng tam Cllahoc;ttdQng xet xu trong cac hoc;ttdQng tu phap.

.. Thay cho th~ hi~n mQt cach chung chung, Hi€n phap nam 2013 quy dinh r5 rang,C\l th~ nhi~m VI} ella TAND. Do la bao v~ cong 1:9,bao v~ quyen con ngmJi, quyeneong dan, bao v~ ch€ dQ XHCN, bao v~ Igi ich Clla nha nuac, quyen va Igi ich hgpphap clla t6 ch{l'c,ca nhan. Nhi~m V\l nay dugc xac dinh xufrt phat tir vi tri, vai tro vaCh{fCnang clla TAND dff dugc xac dinh. La cO'quan co chuc nang ra phan quyet vecac vi phc;tmphap Iu?t, cac tranh chap phap 1:9,TAND co vai tro r&t·quan trQng trongbao v~ quyen con nguai, quyen cong dan, bao v~ Igi ich nha nuac, quyen va Igi ichhgp phap Clla t6 chuc, ca nhan. Khi quyen, Igi ich cua minh bi xam phc;tmho?c bitranh chfrp, nguai dan tim den Toa an nhu Ia tim den cong 1:9.Vi V?y, co th~ n6i, theaHi€n phap nam 2013, Toa an Ia bi~u tugng clla cong 1:9va co nhi~m v\l bao v~ cong1:9.

Theo ban Hien phap nam 2013, vi the cua TAND dugc nang len r5 r~t. Ngoaivi~c xac dinh Ia cO'quan duy nh&tthlJc hi~n quyen tu phap; quy dinh nhi~m Vll bao v~cong 1:9,bao v~ quyen con nguai, quyen cong dan, bao v~ ch€ dQXHCN, bao v~ IQ'i. Ich CllaNha nuac, quyen va Igi ich hgp phap clla t6 chu,c, ca nhan th~ hi~n vi tri trungHimtrong h~ th5ng tu phap ..., Hien phap nam 2013 c6 nhung quy dinh mai th~ hi~n vithe quan trQng clla Toa an nhan dan trong bQ may nha nuac tao Ben cc;tnhquy dinhChanh an TAND t5i cao do QH bfru, Hien phap quy dinh Thfrm phan TAND t5i caodo QH phe chufrn tuO'ng xung vai cac can bQ cao cfrp khac Clla cO'quan I?p phap, cO'quan hanh phap, thay cho Chanh an TAND t5i cao; Thfrm phan cac Toa an khac doChll tich 'nuac trlJc tiep b6 nhi~m; nguyen t~c dQc I?p xet xu clla Toa an dll'gc nhfrnmc;tnhva a tfrm hien dinh nghiem cam mQi t6 chuc, ca nhan can thi~p vao hoc;ttdQngxet xu CllaToa an; quy dinh rna ve h~ th5ng Toa an rna dll'ang eho vi~c t6 chuc Toaan thea cap xet xu, khong thea dan vi hanh chinh ... la nhung quy dinh mai, khong chikh~ng dinh vi the clla TAND trong Nha nuac phap quyen rna con Ia cac cO'sa hiendinh quan trQng d~ TAND thlJc hi~n co hi~u qua chuc nang, nhi~m V\lclla minh.

TAND Ia cO'quan xet xu, thlJc hi~n quyen tll' phap, xu 1:9cac vi phc;tmphap Iu?t,giai quyet cac tranh chap phap 1:9.D~ hoan thanh'15t chuc nang, nhi~m V\l d6, TAND, dugc t6 chuc va hoc;ttdQng thea nhung nguyen t~c mang tinh d?c thu. Va mQt dieu d?c'. ,bi~t, klulc vai QH, Chinh phll va chinh quyen dia phuang, cac nguyen tac cO'bantrong t6 chuc, hoc;ttd9ng clla TAND dll'gc hien dinh C\l th~ tc;tiDieu 103 Hied phap.Hien phap (sua d6i) ke thira, phat tri~n m9t s5 nguyen t~c dff dugc cac ban Hien phaptnrac day quy dinh. Cac nguyen t~c nhll' xet xu co h9i thfrm tham gia, nguyen t~c

Nguo'i d~rthi: Tr~nNgQc Lan Anh - Giao vien truemg THPTHuang Vinh 51

BAi du thi "Tim hilt! Hiin phap nuclc Cong h~a xii hoi chit nghfa ~iet J.fam," ~ J..

th~m phan va Hoi tham xet xu dQc l~p, nguyen tac xet xu ,cong kh~l, ~~t xu. t~p th,e,..n u en t~c bao dam quyen bao chua cua bi can, b!.ca~, qu_yenbao ve lei ~chh~ phapc~aYduong su dircc tiep tuc ghi nhan va phat tnen, a rmrc cao h?n, ~hlll~ xa~ han.Quan trong ~h~t, viec Hi6n p~ap quy di~ ngpien: ca~ C? qu?n, t~;.chu:c, ca nhan canthiep VaGviec xet xu cua Th~m phan, HQl tham la mot bao d~m hl~n dinh ~qua~tr9?gcho viec thirc hien nguyen tac dQc l~p xet xu. Trong qu~ dinh cac n,guyen tac, nay,Hi6n pilap (~ua d6i) co quy dinh cac tnrong hop ngoai l~ doi voi mQ~so nguyen tac debao dam viec ap dung mem deo, linh hoat va co hieu qua tren thlJc teo

D6~g thai, Hi6n phap nam 2013 b6 sung mQt s6 nguyen t~c mai the ~i~n ,tinhth~n d6i mai trong CM cach tu phap a nuac ta, phil hgp vai cac cong uac.quoc te rnaVi~t Nam tham gia. Nguyen t~c tranh tl,lng trong xet xu _lamQt bao dam q,uan,trQnggillp cho vi~c xet xu toan di~?, khach quan, ,bao, dam 9uyen con nguai, quyen ~otl,lngclla nhung nguai tham gia to tl,lng, h~n che thap nhat cac truang hgp oan sal trot;gho?t d9ng t6 tl,lng tu phap noi chung, trong xet xu cua Toa an noi ~ieng. Nguyen tacthlJChi~n ch6 dQxet xu sa thfrm, phuc thfrm dugc quy dinh trong Hien phap nal~ 2013..la vi~c nang len t~m hi6n dinh nguyen t~c da dugc quy dinh trong Lu~t To chucTAND va cac lu~t t6 tvng tu phap truac day nh~m bao dam cho vi~c xet xu dung d~n,khach quan, bao v~ quy€n con nguai, bao v~ cong lY.

Vi~c Hi6n phap nihn 2013 quy dinh giao cho TAND t6i cao thfrm quy€n baa damap dVng th6ng nh~t phap lu~t (Di€u 104) cling la bao dam quan trQng trong ho~t d9ngcua Toa an, phil hgp chuc nang ap dl,lngphap lu~t cua ca quan ill phap. Di€u nay conghla la ngoai t6ng k~t thlJCti~n xet xu, huang d~n ap dl,lngphap lu~t, TAND t6i caocan co the b~ng cac hinh thuc khac nhau bao dam ap dl,lng th6ng nh~t phap lu~t trongxet xu nlm th\rc hi~n giam d6c xet xu, ban himh an l~...

Cupg vai Chuang VIII, cac quy dinh a cac chuang khac cua Hi~n phap (su'a d6i)v€ quy€n can nguai nhu: quy€n binh d~ng truac phap lu~t, quy€n b~t kha xam ph?mv€ than the, quy€n dugc suy doan vo t9i...; quy dinh v€ QH, Chinh ph\!, Chu tichmrac, chinh quy€n dia phuang lien quan d6n TAND cling la ca sa hiSn dinh quan..trQng d6i vai t6 chuc va ho~t d9ng cua TAND.

HiSn pha!? nam 2013 da t?O ra vi th~ mai, di€u ki~n mai cho t6 chuc, ho?t d9ngCllaTAND, the hi~n tu tuang nha nuac phap quy€n va duang 16i cai cach tu phap amrac taoTuy nhien, do mai chi la cac quy dinh ca ban, chung nh~t mang tinh 6n dinhIau dai cho SlJphat tri€n cua d~t nuac noi chung; h~ th6ng tu phap va TAND nua~ tanoi rieng.

D€ cac quy ~inh cua Hi6n phap n~m 2013 di vao CU9Cs6ng va phat huy h.i~uIV'c,c~c quy dinh ?o din dugc Cl,lthe hoa b~ng vi~c ban hanh cac lu~t khac nhau, rna trmJchet lit Lu~~To chuc TAND, cac lu~t to tl,lng tu phap ... va co cac bi~n phap tri€n khaitren thlJc teo

HiSn phap nam 2013 t?O ra vi thS mai, di€u ki~n mai cho SlJphat tri€n cua n€ntu phap, nhung cling d6i, hoi cac TAND nang cao trach nhi~m, kh~c phvc kho khan,k~ac phpc nhung h?n che thai gian qua, tich ClJCd6i mai v€ mQi m~t d€ dap u'ng tinh.than Cai·cach tu phap lit xay dlJng mQt n€n tu phap trong s?ch, vung m?nh, dan chu,

Nguiri d~(thi: Tr~nNgQcLan Anh - Giao vien truirng THPTHuang Vinh 52

Bili du thi "Tim hiiu Hiin phap nuac Cong hoa xti hoi chit nghza VietNam "nghiem minh, bao v~ cong ly, tung buoc hien dai, phuc vu nhan dan, phl)ng sir T6quoc Viet Nam xa h9i chu nghia; hoat dong tu phap rna trong tam la hoat dong xet xuduoc tien hanh c6 hieu qua va hieu luc cao trong m9t nha mroc phap quyen cua nhandan, do nhan dan, vi nhan dan; thtrc hien muc tieu dan giau, mroc manh, dan chu,cong bing, van minh.z,

-v~mai quan h~ gin-a Chinh phii voi Quae h(H,Toa ~n nhfin dan:

Hi~n phap nam 2013 da xac dinh r5 ba b9 phan cua quyen hrc nha mroc voinhttng thiet ch~ tlurc hien cac quyen d6: Qu6c h9i'dUQ'cxac dinh la co quan .d?i bieucao nhat cua nhan dan, co quan quyen ll)'c nha nuac cao nhilt, thl:fChi?n quyJn fqphiin, quyJn fqp philp, va giam sat t6i cao d6i vai ho?t d9ng cua Nha nuac. Chinhph"ila cO'quan hanh chinh nha nuac cao nhilt, thl:fc hi?n quyJn himh philp; Toa annhan dan la cO'quan xet xu, th~rchi?n quyJn tu philp; Vi?n kiim silt nhan dan th~rchimh quyJn cong t6, kiim silt hogt G9ng tu philp; Chinh quy~n dia phuO'ng la ch~ dinhduQ'cthay cho cac thi~t ch~ HDND va UBND trong Hi~n phap hi~n hanh.

Dang Chlly, thllc hi~n Chi~n luQ'cCai cach tu phap vai quan diem xuyen su6tva nhfrt quan cua Dang va Nha nuac ta v~ su m~nh va vi tri cua cac cO'quan tu phaptrong nha nuac phap quy~n XHCN, Hi~n phap nam 2013 da t?o ra nhling, cO'sa phaply mai cao nhfrt v~ t6 chuc va ho?t d9ng cua cac cO'quan tu phap.

Khi ban v~ cO'ch~ phan cong va ph6i hqp quy~n.ll)'c, khong the khong n6i d~nnhfrng giai h?n cua cac b9 ph~n quy~n h,rcnha nuac va nguyen t~c quan h~ qua l?i v~th~m quy~n. Tu g6c d9 d6, c6 the thfry m<)tvai vfrI?-d~ sau day c~n duQ'c ti~p tl)Clamr5.

C6 the thfry ring, trong nhi~u nam qua, m9t s6 d?o lu~t duQ'cban hanh nhunghi~u ll)'c thi hanh con thfrp va kh6 di van CU9Cs6ng, phai sua d6i b6 sung nhi~u l~ntrong m9t thai gian ng~n. Vi th~, nhi~u n(>idung di~u chinh cua Lu~t da phai .dl)'avanco' che uy quy~n l~p phap, da chuyen cho Chinh phu va cac b(>,cac nganh quy djnhtrong cac van ban quy ph?m khac, trong khi chung ta chua thllc Sl)'c6 m9t cO'ch~ uyquy~n l~p phap dung nghla.

Them van d6, cO'ch~ kiem tra cac van ban quy ph?m phap lu~t qua nhi~u namv§'n chua th~t Sl)'hinh thanh r5 net va c6 hi~u qua. Tfrt ca nhfrng y~u t6 d6 phin nao davo hi~u tren thl)'c te kha nang ki€m soat quy~n ll)'c tren binh di~n l~p phap m~c dliI-lien phap da quy dinh th~m quy~n cua QH la giam sat t6i cao vi~c tuan thea Hi~n'phap, lu~t va ngh! quyet cua QH, bai bo cac van ban cfta Chu tich Nuac, UBTVQH,Chfnh phu, Thu tuang Chfnh phu, Toa {m nhan dan t6i cao va Vi~n kiem sat nhan dant6i cao trai vai Hi~n phap, lu~t va nghi quy~t cua QH (Di~u 70).

Khi n6i den Chinh phu, Hi~n phap nam 2013 tiep tl)Cquy dinh Chinh phil fa co'quan chJp hanh ciLa Qu6c h9f song song vai quy dinh Chinh phil fa ca quan hanhchinh nha nuo'c cao nhJt ciLanuo'c C9ng hoa XHCN Vi?t Nam (Di~u 94). Chinh phula cO'quan c6 quy~n chu d9ng v~ m~t hien dinh trong vi~c ho?ch dinh chfnh sach trencO'sa phap lu~t va chiu trach nhi~m truac nhan dan, truac Hi~n phap va phap lu~t.

NgU'aidl:f thi: Tr~nNgQc Lan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 53

, ; , , C A hoa xii hoi chit nghza Viet Nam "Bai du thi "Tim hieu Hien phap nf.a~ on~_ Q :..c hoi voi Chinh phu (r nuoc ta

1- h 1" hap sir phoi op gnra UO. '..~Trong rn VlJC ap P ,',' , lr "t d .Ch'nh phu trinh Quoc hoi. Hien nay,

1' ... boi con s6 cac dir an ua 0 1 , BTVQH Sthirong duoc y gl~l " ha 1enh 'la do Chinh phil trinh Quae hoi, U , . ~tren 90% cac du an lu:;tt,p ap vI' d'::\' ki " quan trong d€ Chinh phu co the chu' h t d" Hipphap a ieu len. ,phoi h«p tr~mg ,o:;t ,ong u hi h r hi" thanh luat, Day cting la eon duong quandong de xuat chinh sach, dua c 111 sac en . . dif h han dantrong d€ Quoc ~(>ic6, thce;?h~frnhg~~n ~fl:~~~n~u~:Zniu~~n~~~(>~~n v~ ~vnth€ hienkiem tra hoat dong cua in p, , ., " "trach nhiem va nang hrc cua co quan hanh phap tnroc nhan dan... ,

H";. phap nam 2013 cling dff c6 nhung b6 sung quan trQl}gbao dam vi the v~·Hnh d(>c\~~ c~a ho~t d(>nI?tu P?ap - l?(>tye~ cfi~ kho~,g th6 thieu dUQ'ctrong ecyche· phan cong, phoi hQ'Pva kiem soat quyen h.rc0' nuO'ctao _ , ,

Theo cac quy dinh tru&c day: ch~ d(>b6 ~hi~m, ~nien nhi~m, ca.ch ch~.c ;anhi~m ky cua Hit ca cac Th~m phan deu ~o P~~P lu~~,uy d~~. T~eo qu~ d!nh ;?mmc~aI-Ii~nphap nam 2013, Chu tich,Nuac bo ~lvm, mIen ,nh~vm,.~ach c?~uct~~m p~anTANDTC tren cO's6' Nghi quyet phe ,chuan cua QH va bo n?lym, n:1en nh~rm, cac~ch(rc Ph6 chanh an TANDTC va Tham phan cac toa an khac (khoan 7 Dleu 70 vakhoan 3 £)i~u 88, Hi~n phap nain 2013).

T6m l~i, nhung di6m mai neu tren trong Hi€n phap (sua d6i) v~ Chinh phu c6y nghla lam cO's6' cho vi~c d6i mai t6 chfrc va ho~t d(>ngcua Chi~h phu thea hU,angth(lC d~y nang cao hi~u qua quan ly VI mo cua Chi~h I?hu,trong dieu ki~n kinh te thitrmJng dinh huang xff h(>ichu nghla va h(>inh~p quoc te, de cao vai tro cua Chinh p~utrong vi~c chu d(>ng kh6'i xuang, ho~ch din~ va di~u hanh ~hin~ sach VI lTI"?; dieuhimh nhanh nh~y, sang t~o, frng ph6, giai quyet kip thai cac van de eua cu(>csong d~t·ra. Hi~n phap nam 2013 cling dffphim anh dfiy du y ngpy~n eua nhan dan va yeu cauth\fc tien, d~ cao trach nhi~m ca nhan cua Thu tuang Chinh phu, B(> tru6'ng, Thutrtrcmg cO'quan ngang B(>, t~o cO's6 cho vi~c d6i mai phuO'ng thfrc ho~t d(>ng cuaChinh phu theo huang bao dam giai quy~t cac viln Q~ d~t ra ngay trong tung 11nhVl,fC,tn1nh tinh tr:;tngdun d~y trach nhi~m lfrnnhau va d~y trach nhi~m giai quy~t cong vi~clen Chinh phu, Thu tuang Chinh phu va cac Ph6 Thu tuang Chinh phu gay ach t~c;t(_lodong h.rc mai cho ho~t d(>ngqwin ly, chi d~o, di~u hanh truac nhung yeu cau vathach thfrc d~t ra trong giai do:;tnphM tri€n mai cua dilt nuac

, Can 7. C~p chinh quy~n ala phtfong quy dinh trong Hi~n phap nam 2013gom lJ!H!ii'n~ cooquan nilO? ~~n hay Dell nhi~m V1), quy~n h~n va trach nhB~m cllacHRilllh qJuyen aia phU'o'ng doi vo-iNilan dan.

Tra fiJi:

Chuang IX - Chinh quy~n dia phu,O'ngla rn(>ttrong nhung n(>idung nh~n duQ'c. S~l',quan tam l~ cua nhan, dan ca nuac, dong thai cling la Chuang nh~n duQ'cnhi~u ykien gop y ~hat c;la cac tang lap nhan dan, cac Co' quah, t6 chfrc trong qua trinh xaydVng, sua doi !-lien phap. Chuang Chinh quy~n dia phuO'ng dff danh dau nhung thaydoi Ian c~a Hien phap nam 20 1~ so vai Hi~n phap nam 1992, dff lam r5 han Hnh chiltCll~h~ thong c?, qU!lnc~ng quyen 6 dia phucyng trong m6i quan h~ v&i Trung uang,the hi~n Hnh gan ket, moi quan h~ ch~t che giua HDND, UBND trong chinh th~ cua

Ngur'rid~rthi: Tr~nNgQc Lan Anh - Giao vien truemg THPT Huang Vinh 54

Bai du thi "Tim hiiu Hiin phap nu6'cCong hoa xii hoi chit ngh'iaVietNam "chinh quyen dia phirong; d6ng thai, cling quy dinh mot each t6ng quat v~ phan chiadan vi hanh chinh.

- cAp chinh quyen dia phirong quy dinh trong Hi~n phap nam 2013 gom HQid6ng nhan dan va Uy ban nhandan.

Chinh quyen dia phtrong la mQt trong nhtmg che dinh moi duoc quy dinh taiChuang IX Hi~n phap nam 2013,vai 7 dieu (til DiSu llO d~n DiSu 116) tren Co'so kethira va sira d6i, b6 sung cac quy dinh vS HQi d6ng nhan dan (HDND) va Uy ban nhandan (UBND) trong Hi~n phap nam 1992. Ch~ dinh nay diroc th€ hien a mot s6 noidung chu y~u nlnr:

This nhdt, ve ten goi cua Chuang: Cling duoc gifr nguyen vi tri Chuang thir IXnhu Hi~n phap nam 1992, tuy nhien Hi~n phap nam 2013 dii d6i ten goi cua Chuangttl' "Hoi dong nhan dan va Uy ban nhan dan" thanh "Chfnh quyJn aia phuong". Dayla Sll thay d6i hgp Iy, th€ hi~n duQ'cm6i quan h~ eh?t che vS m?t t6 chuc, chuc nang,nhi~m Vl,l,quyen h~n gifra hai Co'quan trong mQt c§p hanh ehinh va tren cling mQt diaban.

"

Thu hai, vS dan vi hanh chinh: Theo quy dinh t~i DiSu 110 Hi~n phap nam2013, cac dan vi hanh chinh cua nuac ta duQ'c phan dinh nhu sau: nuac chia thanhtinh, thanh ph6 trllc thuQc trung uO'ng; tinh chia ihanh huy~n, thi xii va. thanh ph6thuQc Hnh; thanh ph6 trllc thuQc trung uang chia thanh qu~n, huy~n,. thi xii va dan vihanh chinh tuO'ng duang; huy~n chia thanh xii, thi tr§n; thi xii va thanh ph6 thuQc tinhchia thanh phuang va xii; qu~n chia thanh phuang. Dan vi hanh chinh - kinh t~ d?cbi~t do Qu6c hQi thanh I~p.Nhu v~y, ve Co'ban Hi~n phap nam 2013 k~ thila quy dinhclla Hi~n phap nam 1992 vS cac dan vi hanh chinh; d6ng thai b6 sung quy dinh vedan vi hanh chinh - kinh t~ d?c bi~t, dan vi hanh 'chinh tuang duO'ngvai qu~n, huy~n,thi xii thuQc thanh ph6 trllC thuQc Trung uO'ng.

Theo d6, thanh ph6 trllC thuQc trung uO'ngkh6ng chi bao g6m qu~n, hUY~Q,thi xiima con c6 th€ c6 dan vi hanh chinh tuang duang khac (vi dl,lnhu thanh ph6). Day Iaquy dinh mai, nh~m tang klui nang dllli~u va tinh 6n dinh cua Hi~n phap trong vi~c..thanh l~p cac dan vi hanh chinh mai. Ngoai ra, nh~m pap ung nhu cfiu thi~t l~p cacdan vi hanh chinh - kinh t~ d?c bi~t dang d?t ra a mQt s6 dia phuO'ng nhu huy~n daoPhil Qu6c tinh Kien Giang hay huy~n Van D6n tinh Quang Ninh ... Hi~n phap nam2013 dii quy dinh Qu6c hQi c6 tham quySn thanh l~p dan vi hanh chinh - kinh t~ d?cbi~t.

D?c bi~t, Hi~n phap nam 2013 con b6 sung quy dinh vS vi~c thanh l~p, giai th€,nh?p, chia, diSu chinh dia giai dan vi hanh chinh phai l§y y ki~n Nh~n dan diapl1U'O'ngva thea trinh tv, thu tl,lCdo Iu~t dinh. Day Ia quy dinh g6p phfin bao dam tinh6n dinh cua cac dan vi hanh chinh ciing nhu bao dam thllc hi~n qUYSndan chu trllcti€p cua nhan dan quy dinh t~i DiSu 6 Hi~n phap nam 2013.

Thtt, ba, vS t6 chuc chinh quyen dia phuO'ng a cac dan vi hanh chinh: DiSu IIIHi€n phap nam 2013 quy dinh: "Chfnh quyJn aia phuong au(Yc t6 chuc a cac aon vihanh chfnh cua nuac C(jng hoa xii h(ji chtt nghfa Vi?t Nam, cap chfnh quyJn aiaphzl'O'ngg6m co HDND va VBND au(Yc t6 chuc phil h(yp vai aijc aidm nang than, aa

Nguai d1:fthi: Tr~n NgQc Lan Anh - Giao vien trU'ongTHPTHuang Vinh 55

- - - - - - - ----------- - - - - - - .. _-

Bai du thi "Tim hiiu Hiin phap nuac Conk hoa xCihoi chu nghla VietNam "thi, hili dao, don vi hanh chinh - kinh Ii aqc biet do ludt dinh". Quy dinh nay duochi~u la tAtca dan vi hanh chinh d€u c6 chinh quyen nhung chinh quyen tai m6i dan vihanh chinh duoc t6 chirc khong giong nhau, c6 dan vi hanh chinh se c6 cAp chinhquyen (bao g6m ca HDND va UBND), c6 dan vi hanh chinh chi c6 co quan hanhchinh la UBND. cAp chinh quyen c6 a nhtmg dan vi hanh chinh nao se do luat dinh,phu hop voi d~c diem nong thon, do thi, hili dao, dan vi hanh chinh - kinh t€ dac biet.

Day la quy dinh moi, khac phuc sir cong kenh, trung l~p v€ chirc nang, nhiem vugitra HDND va UBND a mot s6 cAp hoac mQt s6 dia phuong nhu trong Hi€n phapnam 1992 (Luat t6 clnrc HDND va UBND (nam 1994 va 2003) quy dinh m9i dan vihimh chinh d€u c6 HDND va UBND). Tir quy dinh m6i trong Hi€n phap 2013 va k€tqua t6ng k€t vi~c thi diem t6 chuc chinh quYSndo thi; k€t qua t6ng k€t th\l'c hi~n Nghiquy€ts6 26/200S/QH12 cua Qu6c hQi v€ th\l'c hi~n thi diem khong t6 chuc HQi d6ngnhan dan huy~n, qu~n, phucmg; vi~c t6 chuc chinh quy€n dia phuang se duQ'c quy(1inh C\l th€ trong Lu~t T6 chuc chinh quYSn dia phuang, d\l' ki€n se trinh Qu6c hQixem xet thong qua t<;liky h9P' thu 9 Qu6c hQikh6a XIII VaGgifra nam 2015.

Thir tu, vt nhi?m v¥, quytn hqn cua chinh quytn aia phuong: v€ ca ban, cac nQidung v€ nhi~m V\l, quy€n h<;lncua chinh quy€n dia phuang thea Hi€n phap nam 2013k€ thua cac quy dinh cua Hi€n phap nam 1992 nhung c6 S\l's~p x€p, b6 tri phli hQ'Phan, thea d6, DiSu 112 Hi€n phap nam 2013 quy dinh: chinh quy€n dia phuang t6.chuc va bao dam vi~c thi hanh Hi€n phap va phap 1u~ttc;tidia phuang; quy€.t dinh cac. vAnd€ cua dia phuang do 1u~tdinh; chiu S\l'ki€m tra, giam sat cua ca quan nha nu6ccAptren. Nhi~m V\l, quy€n hc;tncua chinh quy~n dia phuang duQ'cxac dinh tren ca saphan dinh thfrm quy€n gifra cac ca quan nha nu6c (1 trung uang va dia phuang va Cllam6i cAp chinh quYSn dia phuang. Trong trucmg hQ'p c~n thi€t, chinh quYSn diaphucmg dUQ'cgiao th\l'c hi~n mQt s6 nhi~m V\l cua ca quan nha nu6c d.p tren v6i cacdiSu ki~n bao dam th\l'c hi~n nhi~m V\ld6.

Day dUQ"Cxem nhu 1a mQt dinh huang quan tr9ng trong vi~c thi€t l~p ca ch€di€u chinh m6i quan h~ gifra chinh quYSn dia phuang va chinh quYSn Trung uangtrong thai gian t6L Tren ca sa pharr dinh r5 rang thfrm quYSn cua m6i cAp chinhquy€n, vi~c xac dinh trach nhi~m cua m6i cfrp chinh quYSn cling nhu vi~c ki€m soatquYSn l\l'c m6i c6 hi~u qua, phat huy tinh W qmin, chu dQng cua chinh quy€n diaphuang.

Ngoai ra, Hi€n phap nam 2013 con b6 sung mQt s6 quy dinh v€ HDND va.'UBND. Theo d6, HDND th\l'c hi~n 02 lo<;lichuc nang chinh 1a: quy€t dinh cac vAn d€cua dia phuang do 1u~t dinh; giam sat vi~c tuan thea Hi€n phap, phap 1u~t a diaphuang va vi~c th\l'c hi~n nghi quy€t cua HDND. U6i v6i UBND, k€ thira Hi€n phapnam 1992, Hi€n phap nam 2013 quy dinh: a cfrp chinh quy€n nao c6 HDND thiUBND phili do HDND cling cfrp b~u ra va duQ'Cxac dinh 1a ca quan chAp hanh cuaHDND, ca quan hanh chinh nha nu6c a dia phuang, chiu trach nhi~m tru6c HDNDva ca quan hanh chinh nha nu6c cfrp tren.VS chuc nang, nhi~m V\l cua UBND, khoan2 Di€u 114 ti€p t\lC quy dinh VBND t6 chuc vi~c thi hanh Hi€n phap va phap lu~t adia phuang; t6 chuc th\l'c hi~n nghi quy€t cua HDND, d6ng thai c6 b6 sung nhi~m V\lth\l'c hi~n cac nhi~m V\l do ca quan nha nu6c cfrp tren giao.

Nguai d~rthi: TrftnNgQcLan Anh - Giao vien truang rHPT Huang Vinh 56

, , , 'CA ho a hoi chit nghla VietNam "Bai du thi "Tim h~euHien p~ap,nuac .~ng ?a~hinh quyen dia plnrong dbi voi- Nhiem V\!, quyen han va trach nhiem cua .

Nhan dan:

+Ve Hoi d6ng nhan dan quy dinh tai Dieu 113: . 'A

. , ha mroc c dia phuong dm dlen1 Hoi d6ng nhan dan la co quan quyen 19c n a mroc 0 '" . ,. ~cho ' chi nguyen vong va quyen lam chu cua Nhan dan, do N~an d,an~!a p~uong baura chiu t;ach nhi~m'tru6c Nhan dan dia phirong va co quan nha mroc cap tren.

, . 2. Hoi dang nhan dan quyet dinh cac vdn de cua aia,ph~"ng do l~,~tdinh; gia,]'sat viec tua~ thea Hi€n phap va phap 1u~ta dia plnrong va viec thuc hien nghi quyetcua H~i d6ng nhan dan .

. +V~ Uy ban nhan dan quy dinh tai Di~u 114: .,

1. Uy ban nhan dan a cftp chi~ quyen dia plurong do ~Qi. d6~g 'nh~n d~n ~u~gdp bAuIa cO"quan chfrphanh cua HQid?ng nhan dan, cO"quan hanh ~hmh ~la nu~c 0' ~!aphuang, chiu trach nhi~m truac HQi dong nhan dan va cO'quan hanh chmh nha nuocdp tren.

2. Uy ban nhan dan t6 chilc vi~c thi hanh Hi€n phap va phap 1u~ta dia phuong;t6 chilc th1lc hi~n nghi quy€t cua H9i d6ng nhan dan va thgc hi~n cac nhi~m V\1do coquan nha nuac cfrp tren giao.

Co th~ noi, Hi€n phap nam 2013 co sg d6i mai quan tr<;mgv~ th~ ch€ chinhquy~n dia phuong, Ia cO'sa phap 1y cho vi~c xay dgng cac van ban phap' Iu~t trongthai gia~ t6i nhu Lu?t Chinh quy~n dia phuO"ng,Lu~t Dan vi hanh chinh _kinh t€ d?cbi~t, Lu~t giam sat cua HDND.

Tom Il;li, vai vi~c quy dinh cac n9i dung v~ chinh quy~n dia phuO'ng thea.'huang ma, Hi€n phap nuac CQng hoa xa h9i chu nghla Yi~t Narn da tl;locO"sa phap Iycho vi~c xay dgng nhi~u van ban phap 1u~tnh~rn th~ ch€ hoa d§y du, toan di~n cacquy dinh cua Hi€n phap trong thai gian tai v~ vfrn d~ nay, rna truac h€t Ia vi~c xayd\1'ngcac van ban phap Iu~t neu tren. . .

Can 8. Hi~n phap Dam 2013 quy oinh nhu th~ nao v~ tr~eh nhiem eua daibi~U!Qanfic hQi, o?i bi~u HQi dAng nhan dan dBi vo-i eu' tri va Nhan dan? .

Tra lCIi:

fJr;d biiu, Qu~c h9i Vi¢t Nam,Ia nguai ~uQ'ccir tri ':'i~t Narn tr\1'Cti€p bAu rat~eonguyen tac pho thOng,blnh d~ng, tqrc tiep va bO phieu kin. Cac d~i hieu dugcbau c~iu tnich nhi~m trna? Cll tri bau ra mlnh va truac Cll tri cit nuac. Thong qua caedl;llbleu va tho~g qua Qu~e h9i, nhan dan Vi~t Narn sir d\1ng quy~n Ige eiia rninh d~dinh dOl;\tcae van de eua dat nuac. .

- Tnieh nhi~m clia,a~i bieu Qu6c hQidBi vai cit tri va Nhiin duge Hien phapnam 2013 quy dinh tl;liDieu 79 nhu sau:

.Nguai dl:fthi: TrdnNgQc Lan Anh - Gitto vien truirng THPTHuang Vinh 57

Bai du thi "Tim hiJu Hiin phap nuac Cong hoa xii hoi chit nghza VietNam ""1. Dai biiu Qu6e h(Ji la nguot dai dien eho y chi, nguyen v9ng cua Nhdn dan

a dan vi bdu de ra minh va cua Nhdn dan ea nuac. 2. Dai bieu Quoc hoi phai lien h¢chat che voi de tri, chiu su' giam sat cua eu tri; thu thdp va phan anh trung thuc ykien, nguyen vong cua CtCtri vai Qu6e hoi, cdc co quan, t6 chuc hiiu quan; thuc hienchi il(Jtiip xuc va bao CaDvoi eu tri vJ hoat dong cua dai biiu va cua Quoc hoi; traloi yeu cdu va kdn nghi cua cu tri; theo diii, don il6e viec giai quyet khieu nai, t6 CaDcua cong dan va huang ddn, giup ilO'cong dan thuc hi¢n quyJn khiiu nc;zi,t6 cao. 3.Dc;zibiiu Qu6c h9i ph6 biin va vqn il9ng Nhan dan thl;l'chi¢n Hiin phap va phapluqt".

., , , 'I ,

- Tnich nhi~m cua d~i bieu Qu6c hQi d6i vai cu tri va Nhan duQ'c Hien phapnam 2013 quy dinh t~i kho[m 1Di~u 115 nhu sau:

"D(li bdu H9i d6ng nhan dan la ngueli dc;ztdi¢n cho y chi, nguy¢n V9ng cuaNhan dan a dia phuong; phai lien h¢ chi;itche vai cu tri, chiu Sl;l'giam sat cua CtCtri,th~l'chi¢n chi d(J tdp xuc, baDCaDvai cu· tri vJ hoqt d(Jng eua minh va eua H9i il6ngnhan dan, tra IO'inhii:ngyeu cdu, kiin nght eua cu tri; xem xet, don d6c vi¢c gicd quyitkhdu nc;zi,t6 CaDeua Nhan dan. Dc;zibiiu H(Ji d6ng nhan dan co nhi¢m v¥ vqn d(Jngnhan dan th~,(ehi¢n phap luqt, ehinh saeh eua Nha nuae, nghi quyit eua H(Ji.d6ngnhdl1dan, d9ng vien nhan dan tham gia quan ly nha nuac ".

Call 9. " ... Nllan dan Vi~t Nam xiiy d\l'ng, thi himh va bao v~ Hi~n phapn~y vi m\RC tieu dan giau, mr6'c m~nh, dan chu, cong b~ng, van minh" (trich Lc'rinon IiltAu Hi~lt1 phap nam 2013).

Theo b~n, Nha nuac va m6i nguai dan co trach nhi~m lam gi va lam nhu th~.nao d€ thi hanh va bao v~ Hi~n phap?

Tra lO'i:Hi~n phap 1a d~o 1u~t ca ban co gia tf! phap 1y cao nhfrt cua nuac ta; 1a san

phthn, tri tu~, tfrm long, trach nhi~m cua toan dan. Cho nen, t6i nghT r~ng, 'vi~c lamcho Hi~n phap duQ'c thfrm, duQ'c thfru vao m6i nguai dan d€ m6i nguai dan thi hanhHi~n phap va Hi~n phap dUQ'Cb~o v~, bao dam thi hanh mQt cach tri~t d€ trong cUQcs6ng, la yeu diu co tinh b~t buQc. Chinh vi v~y, thea t6i truac h~t phai chu trQng vi~chQc t~p, ph6 bi~n, tuyen truy~n. Mu6n vi~c hQc t~p, ph6 bi~n, tuyen truy~n hi~u quathi dn phai chQn phuang phap, cach lam C\l th€, k€ ca vi~c in frn tai li~u cling phaiphil hQ'ptung d6i tUQ'ng,tung di~u ki~n khu dan cu, di;icdi€m dia 1yvling mi~n... Vith~, tirng cAp, tung nganh, t6 chuc, ca quan, dan vi, doan th€ din phai co k~ ho~ch chiti~t, tuang ung phli hQ'pvai tung cAp, nganh, t6 chuc, dan vi va cac doan vien, h('>ivien, th~mhvien cua minh trong qua trinh thlJc hi~n cac nhi~m V\l chinh tri m~ Hi€nphap va Phap 1u~tquy dinh. Cling vai vi~c nay, tung dia phuang, dan vi phai cham 10..xa~ dlJng cac quy ch~, quy din~, dam ba~ thlJc hanh elfinc~u d€ nguai dan thi hanhHien phap va duQ'CthlJc hi~n day du quyen con nguai, quyen va nghTa V\l cua c6ngdan do Hi~n phap quy dinh. Hi~n phap 1abao quat, co tinh h~ th6ng, tfrt ca mQi nguai,mQi nganh, mQi cApd~u phai thi hanh. Nhung di~u 'quan trQng co tinh trlJCti~p 1am6ithfmh vien, h('>ivien cac t6 chuc phai nghiem chinh thlJChi~n cac quy dinh va nhi~mV\lcua t6 chuc minh thi do cling 1avi~c gop phAn cho vi~c Hi~n phap duQ'cthi hanh.

Nguai d~rthi: Tr~nNgQc Lan Anh - Giao vien truang THPTHuang Vinh 58

Hinh 7. Twin thu phdp ludt la trdch nhiemcua Nha nuoc va nhdn dan ad thi hanh va bao v? Hienphdp.

Tlur hai, tuyen truyen, ph6 biSn la mot khau quan trong va biroc d~u cua viectrien khai thi hanh HiSn phap. Vi vay, viec ph6 bien, tuyen truyen trien khai thi hanhHien phap ding c~n duoc t6 clnrc tlnrc hien m9t each khoa hoc, thiet tlnrc, bai bantren cac phuong tien thong tin, tren cac kenh tuyen truyen d€ m6i ngiroi dan c6 di~ukien tiep can mot each tnrc tiep, thuong xuyen, kip thai cling voi viec ph6 bien, tuyentruyen cac co quan nha mroc va 'cac t6 clnrc doan the. Cu6i cling, du la trong di~u ki~nnao khi rna nguai dan c6 thai d9, trach nhi~m thuqng ton phap lu~t thi nguai dan sec6 trach nhi~m chu d9ng, tlJ giac d€ tim hi€u, tiSp c~n cac van bim lu~t va Hien phap.d€ c6 du di~u ki~n v~ m~t nh~n thfrc, c6 du thong tin dqi v&i phap lu~t va HiSn phap,d6 cling chinh la m9t trong nhung n9i dung, diSu ki~n khong th€ thiSu trong qua trinhchlmg ta lam cho Hi€n phap va phap lu~t di vao CU9Cs6ng cua nguai dan; d6 clingchinh la cO"sa d€ dam bao qUYSnva lqi ich hQ'Pphap cua cong dan va cling ia vi~ccong dan th~rc hi~n cac nghla V\l d6i v&i qu6c gia, dfrt nu&c thong qua vi~c s6ng valam vi~c theo Hi€n phap va phap lu~t.

Nhi~m V\l quan trQng hang d~u cua cac cO"quan, b9, nganh, cac dia phuO"ng,cac t~ng lap nhan dan trong ca nu&c la khAn truang, nghiem tuc ph6 biSn, quan tri~tdAy du va r9ng khiip n9i dung Hi€n phap nam 2013, d€ HiSn phap th~t SlJ la cO"saphap 1:9 cua cong cu9c d6i m&i dfrt nu&c du&i SlJHinh d<;1ocua Dang. Uy ban ThuangV\l Qu6c h9i, Chu tich nu&c, Chinh phu, Toa an Nhan dan t6i cao, Vi~n Ki€m satNhan dan t6i cao, Ki€m toan Nha nu&c va cac cO"quan huu quan khac cua 'Nha nu&cc6 trach nhi~m t6 chfrc thi hanh Hi€n phap nam 2013; kip thai sua d6i, bili b6 cac vanbim trai v&iHi€n phap; diSu chinh l<;1icO"cfru t6 chfrc, chfrc nang, nhi~m V\l, quy~n h<;1n..phil hqp v&i quy dinh m&i cua Hi€n phap; tri€n khai cae bi~n phap c~n thi€t nh~m baodam thi hanh Hi€n phap. Cac Lu~t vS t6 chuc b9 may nha nu&c ban hanh sau nay c~n

NgU'ai dlf thi: Tnln NgQc Lan Anh - Giilo vien truang THPT Huang Vinh 59

--~. ~------.~--. --

- - - A' hit nghTa Viet Nam", .J. in nuoc Cong hoa xa hOl,C , d;!.Hi€n phap duqcB" d r thi "Tim hieu Hlen phap, h h~ bao ve Hien phap, e

at l h ~ d~ hmh than co c . ~, htrng quy ciinh C\lt e . . ton trong va bao vr;. ,co n . ;( ht TIOl ca quan . "

moi nguoi, lTIQlto c UC,I . ~ ., uac va nguoi dan can. .: hap 2013 rna nna nChinh vi t~m quan trong cua Hien p a

phai: " 8': phap tit;; hoi: h" t'A I' ba dam tinh toi cao cua zen , ~ . ~ khong nhtrng p ar 0

Mrt a, aa , mroc duoc nhan dan uy quyen, , hili ban hanhL T&Ie~ cac eo quand~: ella hien phap rna eae?o qu~ na,?'eo~t hop voi hien

clnrc va hoat dong thea q~y. " ~ b' luat va van ban dum lu~t) p .r ~ b' phap luat (ke ca cac van an .cae van an .

, , , ;.. t~ 6 noi dung mauphap. h .a ICYk6t cac dieu uac quoe e e .2. Nha nuae khong dUQ'et .am .~l ,' ,., y dinh eua hlen phap. " h . _

thu~n, d6i I~p;aI eae:u.; , , d'i hoi van Iden cua eac to ehue ehIll tq- xa3. Tinh t6i ~ao eua hle~ p~~~::n tr~ vai hi6n ph~p va phap lu~t.

hQi1d1aCcling ldIong duQ'cco nQI , g " h -;:: ._, quy dinh eua eae van bfm phaph- t ' g hqp eo su mau t uan gma. . , h'

4. Trong n ung ru:an ,. .~ . , th' thue hien theo quy dinh eua hien pap,lu~t khac vai cac quy ~!nh ~uadhl~n~~ap _ hlOi~6 noi dung trai vai hi6n phap va caen€u van ki~n cua c~c to ~huc: °h~nh ~ ~a d' ng quy' dinh eua hi6n phap, eua eac vanvan bim lu~t khac cua nha nua~ tIP at ap \l .

ban luat. , 2013Hai la, nip t!le tuyen truytn vt n!ii dung eua Bien phdp niim,: ,Thit nhdt, phili quan trie! trong to,,!, h~ thang ~h~~ tri vii ~ae til~g ]a? nh_1indan

,:_ ". dung tinh th~n cua Hien phap, de moi ngucn hleu duQ'chnh than va nhun~ quyve nOl , , " "d' d" ,.djnh 'cua Hien phap, tren ca slYd6 nling eao nh?fi thuc, niem tm eua ngum an, 01 VOlI-lien phap, , , ,

Thlt' hai, tiep t1.lctrien khai cac ho~t dong nghi~n elru, tim hieu ve ~<)idung Hienphap de th~y r5 han vai tro,_y nghla to I6n c?a f!:ien phap ,trong d~i song xa h<)ivanhl1'ngcan Clr1y1u~n,thlJc ti{~ncua vi~c sua d6i, bo sung Hien phap Hinnay.

Tint· ba, t6 Chll'C,trien khai thi hanh 'cac quy dinh e\l the cua Hien phap thong quacac ho~t d<)ngxem xet, chinh ly, di~u chinh l~i bQmay Nha nuac tir thAm quy~n, chile.nang, ca du t&eMe den phuong !huc ho~t d(\ng, pM hqp vai tinh than, n(\i dung euaI-Iienphap maio

Bi~n phap chi! d~o nh~t vim 1:\Iii eMe nghien eiiu, h'le t~p, phii bien n(\i dungHiSn phap tOi can bi), dang vien vii m'li t.ing l6p nhlin dan thong qua di)i ngfi bao eaovien va cae tai li~u da duQ'cbien So~n,phat hanh.

, Ben c?nh d6, ea~ ca quan 'nhii nuae tir trung uang den dia phuang, M~t tr?fi T6quoc YiN Nam, cae to chUe thilnh vien ena M~t tr~n va Cae eo quan, tii eMe lien quankhac c6 trach nhiem niiJ;Igeao tinh pun va long tin v€ Hien phip delhinh thanh y !hueI\r giac tOn tr'lng ,vii chiip hiinh Hien phap; bao diun eho Hien phap dugc man thil viinghiem e)linh ehiip Mnh trong m'li tang l6p nhan dlin efing nhu tiit ea m'li Iinh vv'eella dai song xa hOi.

NgzriJ'id", thi: Trim NgQc Lan Anh - GiGo viiin truiJ'n'gTHPT Hzrtmg Vinh 60

).•

, ,

"

".1 ..' 'I iriWd'g t',:c";fki_nr:

I