Bağış 2: Türkiye'nin kadavradan organ nakli

programı, gerçek bir seçenek?

Dr. Núria MasnouYoğum Bakım Doktoru. Organ Nakli Koordinatörü . Eğitim Uzmanı

Technical Assistance for Alignment in Organ Donation- EuropeAid/131052/D/SER/TR

2

Ana Konular

• Dünyada organ nakli aktivitesine genel bakış• Dünya organ nakli aktivitesi: canlı bağış/kadavradan

bağış– Türkiye ve İspanya

• Kopyala Yapıştır İspanyol Modelin yararlı araçları– Kalite Güvence programından göstergeler– Türkiye'nin bağış sonuçlarının analizi ve karşılaştırması– Amaçlarınız (iyileştirme alanları)

Organ donörü

Canlı Bağış Kadavradan bağış

Beyin Ölümü Donör Kardiyak Ölüm sonrası donör

Maastricht I-II (kontrolsüz)

Maastricht III (kontrollü)

http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad

LD 30 %-100%

http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad

LD 5%-83%

Turkey

Spain

http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad

http://issuu.com/o-n-t/docs/2012ad

Spain

Turkey

Spain

Turkey

Türkiye’de beyin ölümü aktivitesi

From Turkish Health Ministry

4 ülkede Karşılaştırma organ nakli aktivitesiÜlke İspanya Türkiye İsrail Tunus

Nüfus 46.8 74.5 7.7 10.7

Yıllık Kadavradan Bağış Donörü(DBD +DCD)

N pmp N pmp N pmp N pmp

1643 35,1 345 4,6 57 7.4 1 0.1

Sirkülatuvar ölümden sonra bağış

161 3,4 No No No no

Çoklu Organ donörü

1267 27,1 No No 41 5.3 1 0.1

2012 international donation and transplantation activity, from Global Observatory on D& T (Newsletter Transplant of the Council of Europe 2013)

Canlı bağış ve Kadavradan bağış

Ülke İspanya Türkiye

Nüfüs 46,8 74,5

Toplam böbrek tx 2551 54.5 2905 39% (Canlı Bağış/Kadavradan bağış) 14.2 81,9

Toplam karaciğer tx 1084 23.2 1001 13.4% (Canlı Bağış/ Kadavradan bağış) 2.5 73.6

2012 international donation and transplantation activity, from Global Observatory on D& T (Newsletter Transplant of the Council of Europe 2013)

12

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1600-6143.2012.04138.x/pdf

14

January 2006 to March 2009 http://www.ont.es/publicaciones/Documents/DOPKI%20GUIA.pdf

ALL

HOSPITALS

HOSPITALS withNEUROSURGICAL

UNIT

HOSPITALS withoutNEUROSURGICAL UNIT

% BD/HOSPITAL Deaths 2.3 2.8 1.1

% BD/CCU Deaths 12.4 13.7 8.3

Hedeflerin Standartı

BEYİN ÖLÜMÜ İLE İLGİLİ YÜZDEDeğerlendirilen

HastaneMükemmel Standartlar

Tıbbi Kontrendikasyonlar 20%

Organ nakli koordinasyon ekibi ile ilişkin olmayan BÖ 0%

Yönetim Sorunları <3%

Aile ret 10%

Adli ret <1%

Uygun olmayan alıcı <1%

Organizasyon sorunları <1%

Mevcut Donörler(Gerçek Donör/ BÖ) >65%

GERÇEK DONÖR (GD), DİĞER HASTANE VE YBÜ PARAMETRELER İLGİLİ Değerlendirilen Hastane

Mükemmel Standartlar

GD/ Hastanede 100 yatak >3,2%AD/ YB’da 100 yatak >75%AD/ Hastane mortalitesi ~2,5%AD/ YB Mortalitesi ~10%

YOĞUM BAKIM ÜNİTESİ MORTALITE

BEYİN ÖLÜMLERİ

DONÖR

Sorunların nerede olduğunu nasıl tespit edelim?

Yoğun bakım ünitesinde her ölü kişiden tıbbi kayıtları retrospektif analizleri*

*Units with ventilation facilities and admitting patients for more than 12 hours

Organ Nakli Koordinasyon Ekibine sevk

Potansiyel donör kaybı nedenleri

http://www.ont.es/publicaciones/Documents/DOPKI%20GUIA.pdf

Ciddi Beyin Hasarlı Hasta

Beyin ölümü mümkün

Medikal Kontraendikasiyonlar olmadan Beyin ölümü mümkün

Medikal Kontraendikasiyonlar olmadan beyin ölümü onaylanmış

Bağış Potansiyeli

Tanımlama Değerlendirme

Onaylama ve beyin ölümünün yasal deklarasyonu

Organ bağışı

izini

Organ alımı

Bakım

Etkenlik

Efektif (geçek) Bağışçı

Tanımlayamama/ Sevk edememe

Medikal Kontraendikasiyonlar

Beyin Ölümü tanısının tamamlanamaması

BakımProblemleri

Organ Bağışı reddi / Otopsi reddi (gerekirse)

Geliştirilecek Alanlar

TURKEY ACTIVITY INDICATORS

2.

SÜREÇİN ETKİNLİĞİ

İspanya Sonuçları 1998-2010

İspanya Tüm Hastaneler

Nöroşirürji Birimi olan hastaneler

Nöroşirurji Birimi olmayan hastaneler

BDD/BDDx

%Actual donors/BD14.011/25.653

%54.655.5 50.0

TürkiyeTüm

HastanelerNöroşirurji Birimi olan

hastanelerNöroşirurji Birimi olmayan hastaneler

BDD/BDD

%Actual donors/BD

(2002)

118/148%79 ? ?

BDD/BDDx

%Actual donors/BD

(2013)

377/1700%22 ? ?

Türkiye Sonuçları 2002-2013

Potansiyel : BDDx’lerin %79’unu kullansaydık, 1043 BDD’miz olabilirdi

YBÜ dışında tespit YBÜ’de tespit Değerlendirme Beyin Ölümü

tespitiOnayının alınması

YBÜ’de potansiyel donör bakımı

YBÜ dışında potansiyel donör

tespiti

Organ nakli için onayının alınması

Beyin ölümünden sonra Bağışı süreci

2 3

Bakım

ICD-9 Beyin ölümü nedenleri temsil eden kodları

ICD-9 CODE

Kafa Travması

800 Kafa Kubbesi Kırığı

801 Kafa kaidesinin kırığı

803 Diğer ve vasıfsız kafatası kırıkları

804 Kafatası veya yüz kemiklerini içeren çoklu kırıklar

850 Serebral Kontüzyon

851 Serebral Laserasyon ve kontüzyon

852 Subaraknoid, subdural ve ekstradural kanamayı takiben hasar

853 Diğer ve belirsiz intrakraniyal kanamayı takiben hasar

854 Diğer ve tanısız türde Intrakraniyal hasar

ICD-9 CODE

Serebrovasküler Hastalıklar

430 Subaraknoid hemoraji

431 Intraserebral hemoraji

432 Diğer ve tanısız türde intra kranial hemoraji

433 Preserebral Arterlerde oklüzyon

434 Serebral Arterlerde Oklüzyon

436 İnme (hemoraji ya da enfarktüs olarak tanımlanmamış)

Beyin Neoplazmı

191 Beyin malign neoplazmı

192 Diğer ve Sinir sisteminin belirtilmemiş bölümlerinin malign neoplazmı

225 Beyin ve sinir sisteminin diğer bölümlerinin benign neoplazmı

Beyin Anoksisi

348.1 Anoksik beyin hasarı

Cuende N et al. Med Intensiva 2004; 28 (1) :1-10

Seçilmiş ICD-9 Kodlarıyla YBÜ ölümleri

Seçilmiş ICD-9 Kodlarıyla Hastane ölümleri

Seçilmiş Kodlar ile Hastane Ölümleri

26%

Olası Donörlerin Tanımlanması ve YBÜ’ye

Sevki

Seçilmiş Kodlarla YBÜ Ölümleri

?

?

?

?

?

Nöroşirurji

Yatak doluluk oranıStroke Unit

Populasyon başına YBÜ yatak sayısı

Populasyon başına seçilmilş kodlarla hastane ölümleri

Evet

Evet

Evet

Hayır

Hayır

+beds Higher %

Yüksek %

Yüksek %

http://www.ont.es/publicaciones/Documents/VERSIÓN%20INGLESA%20MAQUETADA_2.pdf

Nörokritik hastaların tedavisine dönük spesifik bir bir programın varlığı olası donörlerin kritik bakım ünitelerine (CCU) sevk etkinliğini arttırır.

Belirtilen programın geliştirilmesine uygulamasına ve bakımına ciddi beyin hasarlı hastaya CCU dışında müdahil olan ünitelerde dahil olmalıdır.

CCU’larda özellikle nörokritik hastalar ve olası donörlerin idaresi hakkında alınacak kararların tartışmalar ve fikir birliğine dayalı olmasının alışkanlık haline gelmesi önemlidir.

Bağış CCU’nun servis portföyünde yer almalıdır

Ciddi beyin hasarlı hastaların tanımlanması ve bu kişilerin CCUlara erken yönlendirilmesi ile ilgili aksiyon protokolleri uygulanması tavsiye edilir.

Yaşam devam tedavisinin sınırlanmasıyla ilgili protokolleri olması tavsiye edilir

Değerlendirme yapmak için CCU dışında denetlemeler yapılması ve potansiyel donörlerin CCU’ya sevkinin etkinliğinin gözlemlenmesi ve geliştirilecek alanların tespit edilmesi tavsiye edilen bir aktivitedir.

• Hastane programı nörokritik hastaların tedavisini optimize etmek için hedeflenmektedir.

Potansiyel donörleri tespit etmesi ve YBÜ’ne

sevk etmesi

• Nörokritik hastaları YBÜ’sine sevk etme kriterleri, GCS seviyesi belirterek (ej. ≤ 8), yaşı ne olursa olsun, KOMORBİDİTE VE PROGNOZ

Organ Nakli Koordinatörünü

bilgilendirmesi (YBÜ temsilcisi değilse) • Hastalarla ilgili tüm

kararlar / nörokritik hastalar için yoğun bakım ile ortak karar veriliyor.

Organ nakli ve organ bağışına ilişkin ortak

tutum ve uygulamaları teşvik etmek için

• Tasarım, uygulama ve bakım programına YB’da olan tüm ciddi beyin hasarı olan hastaları dahil edin

işbirliği

İşbirliği Nörokritik Hastaların tedavisinin optimize edilmesi için bir anahtardır.

Türkiye’de aile ret oranları

25% FR

77% FR

20%

201315,9%

İspanya’da aile ret oranları

Aile yaklaşım geliştirilmesi

• KÜLTÜR (Profesyoneller için)– Beyin ölümü ölümdür.– Yaşamın son bakımın parçası olarak organ nakli– Kötü haberi verme becerileri ( sağlık personeline

eğitim kursu)

Eve götürmek için fikirler

• Türkiye’de şu anda işleyen organ nakli programı var ANCAK Canlı vericiden bağışa dayanmaktadır.

• Hedefimiz kadavradan donör havuzunun arttırılmasıdır: • Değişim iki unsur tarafından desteklenmektedir:

• Aile ret oranının azaltılması• Beyin ölümü tespitinin artırılması

– Kadavradan organ bağışı ve organ nakli artırmak için yerel sorunlarının tespit etmesi ve aktif planın hazırlanması zorunludur.

33