Azərbaycanın Biznes Mühitinin Təkmilləşdirilməsi üzrə...

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası Azərbaycanın Biznes Mühitinin

Təkmilləşdirilməsi üzrə Müşahidələr vəTövsiyələr

Observations and Recommendations forImproving Azerbaijan’s Business Climate

2014

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası Azərbaycanın Biznes Mühitinin

Təkmilləşdirilməsi üzrə Müşahidələr vəTövsiyələr

Nizami küçəsi 96, Landmark II Bakı, AZ1010

Tel.: +994 12 4971333Faks: +994 12 4971091

[email protected]

4

Mündəricat

Ümumi İcmal

Gömrük

Beynəlxalq Standartlar ..................................................................................................Sərbəst Gömrük Anbarları .............................................................................................Elektron Məlumat Mübadiləsi (“EMM”) Sisteminin İnstitutlaşdırılması ..........................

Vergi

Kapitalın Dəyərinin Artmasından Əldə Olunmuş Gəlirə Tətbiq Olunan Vergi ...................Royalti Ödəmələri üzrə Ədv Öhdəliyinin Dəyişdirilməsi .................................................Girovlar .......................................................................................................................... ƏDV-nin İdarə Edılməsı .................................................................................................Sosial Sığorta Ödənişləri ...............................................................................................

Əmək və Miqrasiya

Müavinətlərin Daha Səmərəli Ödənişi ............................................................................Kəskin Xarakterli Yoxlamaların Azaldılması ...................................................................Şirkətlərarası İşçi Transferləri ........................................................................................Miqrasiya Qaydaları Pozulduğu Zaman Xəbərdarlıq Edilməsi .......................................İnsan Resurları (“İR”) Agentlikləri ...................................................................................Ölkəyə Giriş və Çıxışla Bağlı Məhdudiyyətlər ................................................................

Kommunikasiya

Müstəqil Tənzimləyici Orqan ..........................................................................................Özəlləşdirmə .................................................................................................................Fiber-Optik Şəbəkə ........................................................................................................Mobil Rabitə Bazarında Rəqabət ...................................................................................Rouminq Tarifləri ............................................................................................................Poçt Şöbələrində Xidmətlərin Keyfiyyəti ........................................................................

İnformasiya Texnologiyaları (“İT”)

Gömrük Rüsumları ........................................................................................................Elektron Hökumət və Elektron İmza ..............................................................................Elektron Ticarət .............................................................................................................Əqli Mülkiyyət Hüququ ...................................................................................................Yeni Fəaliyyət Növlərinə Dəstək ....................................................................................

Bölmə I:

Bölmə II:

1. 2. 3.

Bölmə III:

1. 2. 3. 4. 5.

Bölmə IV:

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Bölmə V:

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Bölmə VI:

1. 2. 3. 4. 5.

7

13

141415

17

1818191920

23

242425252627

29

303031313232

33

3435353636

5

Bank və Maliyyə

Valyuta Əməliyyatları .....................................................................................................Gömrüklə Əlaqəli Valyuta Əməliyyatları ........................................................................Banklar Vergi Agentləri Qismində ..................................................................................Təminatın Verilməsi – Girov və İpotekalar ......................................................................Kredit Bürosunun Təsis Edilməsi ...................................................................................Böyük Əhəmiyyətli Əməliyyatların Səhmdarlar Tərəfindən Təsdiqi ...............................Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartları (“MHBS”) İlə Uyğunluq ..........................Girovlar üzrə Tələblər ....................................................................................................Azərbaycanın Yerli Qiymətli Kağızlarının Xaricdə Yerləşdirilməsi ..................................Xarici Müəssisələr üçün Manat Hesabları ......................................................................Bankda Mühüm İştirak Payının Əldə Edilməsinin Səhmdarlar Tərəfindən Təsdiq Edilməsi ....Əlavə Maliyyə Bazarları .................................................................................................Xarici Banklara Ödənişlər üzrə Ödəmə Mənbəyindən Tutulan Vergi ...............................Emissiya Gəliri üzrə Vergitutma .....................................................................................

Sığorta

Sığorta Müqavilələri .......................................................................................................Həyat, Fərdi Qəza Sığortası və Təqaüd Əmanətləri üzrə Vergi .....................................Məlumat Bazası .............................................................................................................Tələblərin İdarə Olunması .............................................................................................Mühasibatlığın və Hesabatların Maliyyə Hesabatları üzrə BeynəlxalqStandartlara (“MHBS”) Uyğunlaşdırılması .....................................................................Statistik Məlumatların Azlığı ...........................................................................................Beynəlxalq Təkrarsiğortaçıların Qeydiyyatı ...................................................................“Sığorta Fəaliyyəti Haqqında” Qanunun Aydınlaşdırılması ............................................

Turizm

Viza Qaydaları ...............................................................................................................Bələdiyyə Rüsumlarına ƏDV–NiN Tətbiq Edilməsi ........................................................Bakıda İctimai Nəqliyyat/ Yol və Piyada Təhlükəsizliyi ...................................................Hava Limanına və Oradan Şəhərə Müəyyən Marşrut üzrə Nəqliyyat Xidməti ...................Hava Limanında İaşə Xidmətləri və İşçi Heyəti ..............................................................Etibarlı Məlumat Toplama Sisteminin Olmamasiı ...........................................................Dəmir Yolu və Şəhərlərarası Avtobus Xidmətinin Təkmilləşdirilməsi ...............................Azərbaycanın Regionlarında Turizm

Şəffaflıq

Şəffaflıq Ümumi Olaraq .................................................................................................İqtisadiyyatın Müəyyən Sektorlarının İnhisarlaşdırılmasına Qarşı Mübarizə ....................Yoxlamalar .....................................................................................................................Lisenziya və İcazələr ..................................................................................................... Məhkəmə Sisteminin Müstəqilliyi və Toxunulmazlığı .....................................................

Bölmə VII:

1. 1.1 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Bölmə VIII:

1. 2. 3. 4. 5.

6. 7. 8.

Bölmə XI:

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.8.

Bölmə X:

1. 2. 3. 4. 5.

37

3839404041424245464647474748

49

50505051

51525252

55

5657575858585959

61

6263646566

ÜmumiİcmalI

8

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Hökumətin iqtisadiyyatın qeyri-enerji sektorunda islahatların aparılmasına yönəlmiş təqdirəlayiq proqramlarını alqışlayır. Biz “Azərbaycan 2020: Gələcəyə Baxış” İnkişaf Konsepsiyasında göstərilən hədəflərə nail olmaq və müasir inkişaf etmiş iqtisadiyyatlarla eyni inkişaf yolunu getmək üçün bu islahatların daha da intensivləşdirilməsi fikrini dəstəkləyirik.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) həmçinin Hökumətin davamlı anti-korrupsiya tədbirlərini alqışlayır və düşünür ki, onların icrası investisiya mühitində əhəmiyyətli təkmilləşmələrlə nəticələnmişdir. Azərbaycanın beynəlxalq bazarda, xüsusən regional qonşuları ilə rəqabət apara bilmək imkanları, ölkədə rifahın və sabitliyin artırılması istiqamətində uğurun ən böyük təminatıdır. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Hökumətə 2001, 2005, 2008 və 2011-ci illərdə Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədlər təqdim etmişdir və bu silsilənin 2014-cü il buraxılışını təqdim etmək imkanına görə təşəkkürünü bildirir. Bununla biz Hökumətin Azərbaycanın biznes mühitini inkişaf etdirmək üzrə davamlı fəaliyyətinə biznes ictimaiyyətinin dəstəyini və tövsiyələrini təqdim edirik.Biz ölkənin dayanıqlı iqtisadi təhlükəsizliyi və inkişafı üçün ən sağlam yolun karbohidrogen resurslarının satılmasından əldə edilən gəlirlərdən asılılığın azaldılması olduğu barədə Hökumətin fikri ilə razıyıq. Həll yolu, ölkə üçün orta və uzun müddətli inkişaf planının hazırlanması və ona əməl edilməsidir. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) 2011-ci ildə təqdim edilmiş Ağ Sənəd adlı rəsmi sənəddə göstərilmiş bu cür planın hazırlanması üzrə tövsiyəni nəzərə alaraq Hökümət tərəfindən “Azərbaycan 2020: Gələcəyə Baxış” İnkişaf Konsepsiyasını (“Konsepsiya”) qəbul etməsindən məmnunluğunu ifadə edir. Konsepsiya, orta müddətli inkişaf planının hazırlanması istiqamətində əhəmiyyətli addımdır.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) həmçinin Hökumətin Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) tövsiyələrinin bir çoxunu yekun sənədə daxil etməsini alqışlayır. Bu dialoqu genişləndirmək üçün Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) tez bir zamanda Hökumət və biznes ictimaiyyəti arasında Məşvərət Şurasının yaradılmasını və bu Şura vasitəsilə müntəzəm şəkildə yığıncaqlar təşkil edərək Azərbaycanın biznes mühitini daha da inkişaf etdirmək üçün lazımi məsələlərin müzakirə edilməsini təklif edir.Dünyanın aparıcı iqtisadiyyatlarının ən yaxşı təcrübəsinə müvafiq olaraq, biznes icmasının ölkənin iqtisadi mühitinin formalaşmasında daha dolğun və effektiv iştirakına şərait yaratmaq üçün atılacaq ilk addım planlaşdırılan qanun və inzibati fəaliyyətlər barədə məlumatın dərhal biznes icması ilə bölüşdürülməsidir. Buna nail olmaq üçün biz Milli Məclisə təqdim edilmiş bütün qanun layihələrinin mətnlərini, onların təklif formasında həmçinin birinci, ikinci və üçüncü oxunuşlara hazırlanmış layihələrində, habelə yekun layihəni, xüsusən biznes və hüquq icmalarına dərhal və elektron şəkildə bildirmək vəzifəsini daşıyan Milli Məclisin nəzdində bir qurumun yaradılmasını tövsiyə edirik.Biznes icması tərəfindən aparılan tədqiqatlar göstərir ki, ixtisaslı insan resurslarını ortaya çıxaran innovasiya mədəniyyətinin mövcudluğu da xarici şirkətlərin investisiya üçün ölkə seçərkən nəzərə aldıqları əsas meyarlardandır. Bu, ölkədə tədqiqatçıların, mühəndislərin və digər mütəxəssislərin olmasını və onların keyfiyyətini, habelə ölkədəki məktəb və universitetlərin yetişdirdiyi yüksək ixtisaslı işçilərin mövcudluğunu daxil edir. Bu səbəbdən biz 24 oktyabr 2013-cü ildə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasında Təhsilin İnkişafı üzrə Dövlət Strategiyasında göstərildiyi kimi, təhsilin bütün sahələrində geniş islahatların aparılmasını qətiyyətlə dəstəkləyirik. Biz təkliflərimizi aşağıda təqdim edirik və bu təkliflər, vergi sisteminin, bank və maliyyə

Ümumi İcmal

9

sektorlarının, sığorta sahəsinin, gömrük fəaliyyətinin, kommunikasiyanın, İnformasiya Texnologiyalarının, əmək siyasətlərinin, turizmin və şəffaflıq tədbirlərinin inkişafı üzrə konkret addımları əhatə edir.Biz əminik ki, Ağ Sənəd adlı hazırkı rəsmi sənəddə təqdim edilən tövsiyələr Azərbaycanın biznes mühitinin davamlı inkişafına istiqamətlənmiş islahatları həyata keçirmək üçün Hökumətə töhfə verəcəkdir.Daha sərbəst ticarət fəaliyyətini təşviq edən sistem qurmaq və özünün dünyada ədalətli və etibarlı ticarət tərəfdaşı imicini daha da inkişaf etdirmək, eyni zamanda, dünya ictimaiyyəti tərəfindən qəbul olunmuş işgüzar fəaliyyət növlərini yerinə yetirən yerli və xarici müəssisələri mükafatlandırmaq istiqamətində Hökumətə kömək etmək məqsədilə, Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) aşağıdakı konkret tədbirləri təklif edir:

Gömrük:Beynəlxalq səviyyədə tanınmış Gömrük Kodlarının Siyahısını qəbul etmək.BMT-nin Malların Beynəlxalq Alqı-Satqısı üzrə Müqavilələrə dair Konvensiyasına qoşularaq malların ölkələrarası satışını təşviq etmək.Sərbəst gömrük anbarları yaratmaq və onları təbliğ etmək.Gömrük işinin idarə edilməsinin əsası olaraq Elektron Məlumat Mübadiləsini yaratmaq və tətbiq etmək.

Vergilər:ƏDV-nin idarə edilməsini daha da inkişaf etdirərək ödəniləcək ƏDV üzrə öhdəliyin ƏDV-nin müştəri tərəfindən ödənilməsi zamanı yaranmasını təyin etmək.Vahid vergi bazası yaradaraq gəlir vergisi və sosial sığorta ödəmələrinin hesablanmasını cəmləşdirmək.Vergi qanunvericiliyini daha da sadələşdirərək oradakı qeyri-müəyyənlikləri aradan qaldırmaq və vergi ödəyicilərinin maraqlarını daha çox dəstəkləmək.Sosial sığorta ödəmələri üzrə yuxarı hədd təyin etmək.

Əmək və Miqrasiya:Dövlət Sosial Müdafiə Fondu tərəfindən həyata keçirilən ödənişlər üzrə daha aydın və səmərəli qaydalar hazırlamaq.Əmək təftişlərinin idarə edilməsini daha da inkişaf etdirmək.Azərbaycanda fəaliyyət göstərən beynəlxalq şirkətlərin işçiləri rəsmi şəkildə işə başlamazdan əvvəl onlara Ümumdünya Ticarət Təşkilatının (“ÜTT”) şirkətlərarası işçi transferləri üzrə yanaşmasını tətbiq etmək.Miqrasiya Məcəlləsində dəyişikliklər edərək, Azərbaycanın sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyatının ehtiyaclarını təmin etmək üçün ixtisaslı işçilərin axınını stimullaşdırmaq. Miqrasiya qaydaları üzrə inzibati pozuntular halında rəsmi bildirişlərin tətbiqinə başlamaq.

Kommunikasiya:İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları (İKT) üzrə müstəqil tənzimləyici orqan təsis etmək.

10

Hökumətə məxsus kommersiya müəssisələrini tam və ya qismən özəlləşdirmək və ya onları özəl investorlara açmaq imkanını nəzərdən keçirmək. Bütün provayderlər üçün açıq olacaq ölkə boyu fiber-optik şəbəkənin qurulmasına başlamaq.Azərbaycanın mobil rabitə bazarının bütün iştirakçılarına, onlara ayrılmış “LTE” (4G) tezliklərindən eyni dərəcədə istifadə hüququ vermək. Yerli operatorları təklif etdikləri rouminq tariflərini daha da azaltmağa və sadələşdirilməyə təşviq etmək.Onlayn rejimdə xidmətlər təklif etmək və ən yaxşı beynəlxalq praktikaları tətbiq etməklə poçt xidmətlərinin keyfiyyətini inkişaf etdirmək.

İnformasiya Texnologiyaları:ÜTT-nin İnformasiya Texnologiyası Sazişində göstərildiyi kimi, İKT məhsulları üçün gömrük tariflərini balanslaşdırmaq və azaltmaq. e-gov.az portalını daha da inkişaf etdirərək Hökumət tərəfindən göstərilən bütün xidmətləri əhatə etmək.Elektron ticarət üzrə qüvvədə olan qanunvericiliyi yeniləşdirəcək bazarın tələblərinə cavab vermək və müəyyən vergi güzəştləri təqdim etmək. Əqli mülkiyyət hüquqlarını müdafiə etmək səylərini davam etdirmək və Azərbaycanı Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Sazişi çərçivəsində götürdüyü öhdəliklərə cavab verəcək səviyyəyə gətirmək.Müştərək ticarət kapitalı və yeni müəssisələrə kənar investorlar tərəfindən kapital qoyuluşu üzrə qanunvericiliyi ən yaxşı beynəlxalq praktikaya uyğunlaşdırmaq və ölkədə yeni müəssisələrə investisiya qoyuluşunu təbliğ etmək.

Bank və Maliyyə:Gömrük sahəsində valyuta əməliyyatları ilə əlaqədar qanundakı boşluqları aradan qaldırmaq və lazımi prosedurları tətbiq etmək.Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik edərək Azərbaycan banklarını vergi agentliyi öhdəliyindən azad etmək, bankların müştərilərinin vergi ödənişlərinə nəzarət etmək tələbini aradan qaldırmaq və bank işçilərinin cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi ilə bağlı müddəaları çıxarmaq.Girovların reyestrini yaratmaq, daşınar və daşınmaz əmlak üçün vahid reyestrin tətbiqini nəzərə almaq.Girov və ipotekaya qoyulmuş əmlakın satışının tənzimlənməsinin hüquqi və praktiki cəhətlərini inkişaf etdirmək.Banklar tərəfindən verilən kreditlər üçün yeni girov növlərini təqdim etmək.Kredit Bürosunu təsis etmək.Xarici müəssisələr üçün manat hesabının açılması prosedurlarını sadələşdirmək.Mərkəzi Bank tərəfindən ehtiyatların hesablanması və faiz üzrə gəlirin qeydə alınması haqqında ayrı-ayrı qaydalar hazırlanaraq Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartları (“MHBS”) və yerli qaydalar arasında anlaşılmazlığın qarşısını almaq. Azərbaycanın yerli qiymətli kağızlarının xaricdə yerləşdirilməsi üzrə mövcud məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq.

Ümumi İcmal

11

Yerli kapital bazarının inkişafını təbliğ etmək.Xarici banklar üçün həyata keçirilən ödənişlər və səhmlər üzrə mükafatla əlaqədar vergi qanunlarında islahatlar aparmaq.

Sığorta:Sığorta müqavilələrinə aydınlıq gətirmək üçün müvafiq qanunvericiliyə dəyişikliklər etmək. İşəgötürən tərəfindən işçilərin təqaüd əmanətləri, həyat və fərdi qəza sığortası üçün həyata keçirilən ödənişləri vergidən azad etmək.Onlayn rejimdə “Sığorta Tələblərinin Reyestri” Xidmətini təsis etmək. Məlumatın toplanması və sorğuların aparılması üçün onlayn proqramlar təqdim edərək və hökumət orqanları tərəfindən sənədlərin ən qısa zamanda verilməsini təmin edərək sığorta tələblərinin idarə edilməsini asanlaşdırmaq.Beynəlxalq təkrar sığortaçıların qeydiyyatını sadələşdirmək.

Turizm:Turistlər üçün viza qaydalarını sadələşdirərək viza üzrə bilavasitə rəsmi internet səhifəsi vasitəsilə müraciət etməyə imkan yaratmaq.Turist viza rejiminə oxşar, müraciət qaydaları və verilmə prosedurları sadə olan biznes viza rejimi təqdim etmək.Bakının ictimai nəqliyyat sistemini mərkəzləşdirərək xidmətin keyfiyyətini artırmaq və Nəqliyyatın İntellektual İdarəetmə Sisteminin təqdim edilməsini asanlaşdırmaq.İctimai nəqliyyatın qrafikləri və yolları üzrə məlumatları internet vasitəsilə ictimaiyyətə açmaq.İctimai nəqliyyat vasitəsilə Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanına gediş-gəlişə imkan yaratmaq.Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanındakı xidmət səviyyəsini ən yaxşı beynəlxalq praktikaya yaxınlaşdırmaq.Azərbaycanın regionlarına turist axınını artırmaq üçün şəhərlərarası dəmir yolu və avtobus xidmətlərini müasirləşdirmək.

Şəffaflıq:Fiziki şəxslərin və müəssisələrin Hökumət xidmətlərindən tam istifadə edə bilməsini təmin etmək üçün inzibati və hüquqi prosedurları müəyyən etmək və internet və ASAN Xidmət vasitəsilə göstərilən xidmətlərin sayını artırmaq. Rəqabət Məcəlləsinin layihəsini yenidən işləyərək ən qabaqcıl beynəlxalq təcrübəni tətbiq etmək və mühafizəkar tendensiyalara yol verməmək.Hökumət işçiləri üçün Xidmət Standartlarını effektiv şəkildə icra etmək.Bütün müəssisələrə eyni yanaşma tətbiq etməklə bütün sahələrdə rəqabət mühitini yaratmaq.Gömrük prosedurlarını sadələşdirərək yerli bazara giriş üçün süni maneələri aradan qaldırmaq.Anti-inhisar Siyasəti və İstehlakçıların Hüquqlarının Müdafiəsi Dövlət Xidmətinin bilik və bacarıqlarının inkişaf etdirilməsinə yönəlmiş islahatlara davam edərək inhisar fəaliyyətin və haqsız rəqabətin qarşısını almaq və ya onu məhdudlaşdırmaq, mal

12

və xidmət bazarlarında rəqabətə (o cümlədən, maliyyə xidmətləri, istehlakçıların hüquqlarının və qanuni maraqlarının qorunması, bu sahədə dövlət siyasətinin tətbiqi, eləcə də rəqabət üzrə rəsmi nəzarətin həyata keçirilməsinə) dəstək vermək.Ən qabaqcıl beynəlxalq təcrübəyə müvafiq olaraq lisenziya və icazələrin sayının azaldılmasına davam etmək. Lisenziya və icazə prosedurlarına tətbiq olunan prinsipləri tənzimləyəcək lisenziya və icazələr haqqında qanun hazırlamaq və qəbul etmək.“Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında” Qanunun qəbul edilməsini sürətləndirmək və bu qanunun tətbiqinə kim tərəfindən nəzarət ediləcəyini aydınlaşdırmaq. Müfəttişlərin təliminə sərmayə qoyaraq sadəcə sahibkarların cəzalandırılmasına deyil, qanunlara əməl edilməsinə əsaslanan təftiş mədəniyyətini bərqərar etmək.Bütün hakimlər üçün maliyyə məlumatlarının açıqlanmasına dair icbari formaları təqdim və tətbiq etmək.Bütün məhkəmə proseslərini və qərarlarını ictimaiyyətə açıqlamaq. Girişi sərbəst olan rəsmi internet səhifəsi vasitəsilə bütün məhkəmə qərarlarını ictimaiyyətə açmaq.Hakimlər üçün maraqların toqquşması üzrə qaydalar hazırlamaq və tətbiq etmək. Qüvvədə olan cinayət prosessual qanunvericiliyinə cinayətin etirafı qarşılığında cəzanın azaldılması doktrinasının daxil edilməsini sürətləndirmək.Hakimlərin müstəqilliyi üzrə Avropa Şurasının standartlarına tam uyğunluğu təmin etmək.Hakimlərin maaşlarını artıraraq korrupsiyanın qarşısını almaq.

Ümumi İcmal

13

GömrükII

14

Son illər ərzində biz ölkədə gömrük sahəsində bir neçə mühüm irəliləyişin şahidi olmuşuq: Gömrük Məcəlləsinin qəbulu, “vahid pəncərə” əməliyyat sistemi, Elektron Məlumat Mübadiləsinin (“EMM”) tətbiqi. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) bu dəyişikliklərin ölkənin gömrük sistemini inkişaf etmiş ölkələrdəki sistemə uyğunlaşmağa doğru aparan strateji dəyişikliklər olduğunu və beləliklə, beynəlxalq ticarəti asanlaşdırdığını və Azərbaycanın dünya bazarına inteqrasiyasına kömək etdiyini düşünür.Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin bu bölməsinin məqsədi bu islahatların biznes ictimaiyyəti və ümumilikdə cəmiyyət üçün daha yaxşı necə istifadə edilə biləcəyi barədə tövsiyə verməkdir.

1. Beynəlxalq StandartlarBeynəlxalq Səviyyədə Tanınmış Gömrük Kodlarının SiyahısıBizim üzvlərimiz Azərbaycana daxil edilməsi üçün xüsusi icazə və təsdiq tələb olunan malların gömrük kodlarının siyahısının çox iri-həcmli olduğu barədə narahatlıqlarını ifadə edirlər. Beynəlxalq praktika onu göstərir ki, bu siyahı heç bir məlumat itirilmədən yüz bəndə qədər azaldıla bilər. Azərbaycana daxil olan malların daha sürətli və daha dəqiq müəyyən olunması, şəffaflığın artırılması və yükün kateqoriyalaşdırılması buna fayda verəcəkdir. Sürətlə dəyişən beynəlxalq mühitdə dəqiqliyin təmin edilməsi üçün bu siyahı hər il yeniləşdirilməlidir.

TövsiyəGömrük kodları siyahısının beynəlxalq standartlara müvafiq olaraq yeniləşdirilməsi üzrə prosedurlar təşkil edilsin.

Malların Ölkələrarası Satışı Azərbaycanın əksər böyük ticarət tərəfdaşları Malların Beynəlxalq Alqı-Satqısı üzrə Müqavilələrə dair Vyana Konvensiyasının üzvləridir, Azərbaycan isə onun üzvü deyildir. Azərbaycanın konvensiyaya qoşulacağı təqdirdə, bütün tərəflərə eyni qaydaların şamil edilməsinə görə ölkələrarası satışlar üzrə danışıqların nəticələrinin daha gözlənilən olması təmin ediləcək və münaqişələrin daha sürətlə həll edilməsinə zəmin yaranacaqdır.

TövsiyəAzərbaycan hökuməti Malların Beynəlxalq Alqı-Satqısı üzrə Müqavilələrə dair Vyana Konvensiyasına qoşulmaq üzrə danışıqlara başlasın.

2. Sərbəst Gömrük Anbarları Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) sərbəst gömrük anbarları konsepsiyasının təqdim edilməsini dəstəkləyir. Gömrük rüsumları ödəmədən malların saxlana biləcəyi anbarların olmaması səbəbindən, şirkətlər eyni təchizatçıdan, lakin müxtəlif yerlərdən/müxtəlif zamanlarda gələn kiçik yükləri birləşdirərək gömrükdən bir yük olaraq keçirə bilmirlər. Nəticədə, şirkətlər hər bir yükü gömrükdən ayrı-ayrılıqda

Gömrük

15

keçirir və onlar üçün rüsumları ayrı-ayrılıqda ödəyirlər. Bu cür fəaliyyət daşıma xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldir və şirkətlərin ABŞ-dan Asiyaya böyük tranzit daşımalarını yerinə yetirməsinə maneə yaradır ki, bu da Azərbaycanın regional nəqliyyat qovşağı olmasının qarşısını alır. Bunun başqa bir təsiri isə yük dövriyyəsinin aşağı düşməsi və gömrükdən əldə edilən büdcə gəlirlərinin az olmasıdır.

TövsiyəGömrük rəsmiləri Azərbaycanda sərbəst gömrük anbarları yaratsın və bunu ictimailəşdirsinlər.

3. Elektron Məlumat Mübadiləsi (“EMM”) Sisteminin İnstitutlaşdırılması

Sənədlər üzrə Tələblər və Onlara Baxış Dövlət Gömrük Komitəsi, EMM sisteminin təşkil edilməsi üçün böyük resurslar sərf etmişdir. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Komitənin və onun mütəxəssislərinin bu qədər iri həcmli işi bu qədər qısa vaxt ərzində həyata keçirməsini alqışlayır. Üzvlərimizin EMM sistemindən tam şəkildə faydalana bilməsi üçün Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) tərəfindən bütünlüklə yeni elektron sənəd formatına keçməyi təklif edir.Bizim mülahizəmizə görə, sənəd dövriyyəsinin böyük hissəsi hələ də köhnə qayda ilə gedir və EMM-dən tamamilə və ya bəzi mərhələlərdə yayınır. Nəticədə, sistemin əsas məqsədinə nail olunmur. Başa düşürük ki, sistemdən effektiv istifadə kompüter bacarıqlarının olmasını və biznes nümayəndələrinin gömrük rəsmiləri ilə üzbəüz söhbət əvəzinə kompüter terminallarından istifadə etmək istəməsini tələb edir. İlkin çətinliklərin dəf edilməsi üçün sənədləşmə üzrə yeni tələblər barədə müəssisələrə istiqamət verəcək yardım mərkəzlərinin yaradılması təşkil edilə bilər.Elektron sistem müəssisələrə tələb olunan sənədlərin sayı, formatı və xarakteri, habelə gözlənilən təsdiqlər zənciri barədə aydın təlimat verməlidir. Təsdiq prosesinin obyektiv və standart olmasını təmin etmək üçün Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) tələb olunan sənədlərin sayını məhdudlaşdırmağı, eləcə də geniş mülahizəyə zəmin yarada biləcək ifadələri aradan qaldırmağı təklif edir.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) həmçinin, EMM-ə gömrüklə bağlı qərar və normalar üzrə müfəssəl ictimai təlimatların daxil edilməsini dəstəkləyir. Bu, idxalçılara idxal edilən mallar üzrə tələb olunan gömrük rüsumlarını təxmin etməyə, habelə müraciətlər (məsələn, müvəqqəti saxlanc və ya malların geri qaytarılmasının təsdiqi üzrə müraciətlər) üzrə tələbləri başa düşməyə imkan yaradacaqdır. Hazırda, biznes ictimaiyyətinə açıq olan aydın təlimatlar mövcud deyildir və bu, tez-tez sui-istifadə və ya anlaşılmazlıq hallarına səbəb olur. TövsiyəEMM sisteminin institutlaşdırılması başlıca məqsəd olaraq hesab edilsin və onun tətbiqi üçün fəaliyyət planı dəqiqləşdirilsin. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) prosesə cəlb edilsin.

16

Gömrük Rüsumlarının və Vergilərin Ödənilməsi Gömrük rəsmilərinin Azərbaycana idxal zamanı ödənən ƏDV məbləğini xüsusi ƏDV depozit hesabından deyil, yalnız şirkətin cari hesabından qəbul etməsi üzvlərimiz üçün çətinlik yaradır. Bu, daim nağd pul vəsaitləri ilə bağlı problemlər yaradır və malların gömrükdən keçirilməsinin və son istifadəçilərə/istehlakçılara çatdırılmasının gecikməsinə səbəb olur. Dövlət büdcəsi baxımından heç bir fərqin olmadığını nəzərə almaqla, Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatasının (AmCham) rəyinə görə, ödənişlərin ƏDV hesabından deyil, şirkətin cari hesabından həyata keçirilməsi tələbi hər hansı qeyri-adekvat daxili prosedurdan irəli gəlir. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) bu daxili prosedurun müəyyən edilərək ona düzəliş edilməsini təklif edir.

TövsiyəQüvvədə olan qanunvericiliyə müvafiq olaraq, gömrük rəsmiləşdirməsi zamanı ƏDV ödənişi ƏDV depozit hesabından qəbul edilsin.

Gömrük bəyannamələrinin qiymətiAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) üzvlərinin bir çox hallarda gömrük bəyannamələrinə təyin edilmiş məbləğdən daha yüksək məbləğ ödəməli olduğundan və səmərəsiz qəbz verilməsi prosedurları ilə üzləşdiyindən xəbərdardır. Bu, malların istehlakçılar üçün qiymətini əhəmiyyətli dərəcədə artırır və Azərbaycanın daxili bazarında inflyasiya təzyiqinin artmasına səbəb olur. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) düşünür ki, EMM sisteminin inkişaf etdirilməsi ilə terminallar zəruri rüsumlar üzrə ödənişləri qəbul edə bilməli və sənədləşmə üzrə zəruri qəbzləri verə bilməlidir. Bu, nəinki xərcləri azaldacaq, eləcə də sənədlərin işlənməsinin səmərəliliyini artıracaqdır.

TövsiyəGömrük orqanları gömrük deklarasiya formaları üzrə rəsmi qiymət olan hər səhifəyə 10 manat məbləğini EMM vasitəsilə qəbul etsin və həyata keçirilən ödəniş üçün qəbzi oradan versin.

Gömrük

17

VergilərIII

18

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) son bir neçə il ərzində Azərbaycanın vergi sisteminin hüquqi bazasının formalaşdırılması üzrə Hökumətlə yaxından əməkdaşlıq etmişdir. Komitə üzvləri, qüvvədə olan vergi qanunvericiliyi barədə ekspert fikirlərini bölüşmüş və mühüm məsələlər barədə öz rəylərini bildirmişlər. Bu məqsədlə, komitə bir neçə mövqe sənədi hazırlamış, Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik edilməsi barədə təkliflər irəli sürmüş və Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyi ilə görüşlər və birgə konfranslar təşkil etmişdir. Hazırkı sənəddə Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) üzvlərinin vergilərlə bağlı həll edilməli olan əsas məsələlər barədə fikirlərinin icmalı təqdim olunur.Aşağıdakı siyahı, Azərbaycanda vergi ödəyicilərinin üzləşdikləri problem və narahatlıqların tam təhlilini əhatə etmir. Biz yalnız ölkədəki biznes və investisiya mühitinin təkmilləşdirilməsində sonrakı irəliləyişlərə təminat vermək üçün nəzərdən keçirilməli olan ən zəruri məsələləri qeyd edirik.

1. Kapitalın Dəyərinin Artmasından Əldə Olunmuş Gəlirə Tətbiq Olunan Vergi

Azərbaycanın sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyatı müəssisələrarası yeni birləşmələr və müəssisələrin səhmlərin əldə olunması, səhmlərin və əsas vəsaitlərin özgəninkiləşdirilməsi və s. baxımından çoxsaylı imkanlar açır. Təbii olaraq, bu əməliyyatların nəticəsində mənfəət, yəni kapital artımının gəliri yaranır. Əsas vəsaitlərin və kapitalın (məsələn, istiqrazların, səhmlərin, daşınmaz əmlakın və s.) dəyəri artaraq onların dəyərinin alış qiymətindən daha yüksək olması halında kapital dəyərinin artımı əmələ gəlir. Təəssüf ki, Azərbaycanın qüvvədə olan vergi qanunvericiliyində nə kapitalın dəyərinin artmasından gəlir əldə edən qeyri-rezidentlərin sadələşdirilmiş qeydiyyatı nəzərdə tutulmuşdur, nə də vergi agentinin kapitalın dəyərinin artmasından əldə olunmuş gəlirindən vergi tutmağı, bu barədə hesabat verməyi və bu vergini ödəməyi üçün imkan yaradılmışdır. Aydın vergiqoyma mexanizmi olmadığına görə, praktikada bir çox əməliyyatlar vergiyə cəlb edilmir və qeydiyyat/qeydiyyatın ləğv edilməsi prosedurları mürəkkəb olduğuna görə qeyri-rezident şirkətlər bu vergini Azərbaycan dövlətinin büdcəsinə ödəməyə çəkinirlər. Öz növbəsində vergi orqanları da tətbiq olunan verginin hesablanması üçün məhdud səlahiyyətə malikdir.

Tövsiyə

Biz tövsiyə edirik ki, qanunvericilikdə kapitalın dəyərinin artmasından əldə olunmuş gəlir üzrə verginin bəyan edilməsi və ödənilməsi üçün sadələşdirilmiş (müvəqqəti) qeydiyyat nəzərdə tutulsun və ya kapitalın dəyərinin artmasından əldə olunmuş gəlirin vergi agenti tərəfindən ödənilməsinə imkan yaradılsın.

2. Royalti Ödəmələri üzrə ƏDV Öhdəliyinin Dəyişdirilməsi Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində royalti ödəmələrinin ƏDV-yə cəlb olunub-olunmadığı barədə açıq müddəa yoxdur. Məcəllənin 168-ci maddəsində göstərilir ki, patentlər, lisenziyalar, ticarət markaları, müəlliflik və digər analoji hüquqlar üzrə mülkiyyət və ya istifadə hüququnun özgəninkiləşdirilməsi ƏDV-yə cəlb olunur.

Vergilər

19

Beləliklə, qeyri-maddi aktivlərin istifadəsi üzrə hüququn özgəninkiləşdirilməsinin vergiyə cəlb edilməsi bu maddənin əhatə dairəsi xaricində qalır.Məcəllənin 159.1-ci maddəsinə əsasən, malların təqdim edilməsi, işlərin yerinə yetirilməsi, xidmətlərin göstərilməsi və vergi tutulan idxal ƏDV məqsədləri baxımından vergitutma obyektidir. Aydındır ki, royalti məbləği malların təqdim edilməsinin əvəzində edilən ödəniş hesab oluna bilməz. Məcəllənin 13.2.11-ci maddəsinə əsasən, xidmət malların təqdim edilməsi sayılmayan, nəticələri maddi ifadə kəsb edən fəaliyyətdir. Biz düşünürük ki, qeyri-maddi aktivlərdən istifadənin nəticəsi maddi ifadə kəsb edir və beləliklə, royalti xidmət hesab edilə bilər. Nəticə etibarı ilə, qeyri-maddi aktivlərdən istifadə üçün alınan royalti məbləği xidmətin əvəzində ödənilən məbləğ hesab edilərək ƏDV-yə cəlb oluna bilər. Bu məsələyə müxtəlif yanaşmaların qarşısını almaq üçün, royalti ödənişinin ƏDV-yə cəlb olunub-olunmadığını müəyyənləşdirən qanun və ya qayda qəbul edilməlidir.

TövsiyəRoyaltilərin ƏDV-yə cəlb edilməsinə dair qanunvericilik yanaşmasının aydın olmadığını nəzərə almaqla biz tövsiyə edirik ki, Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik edilsin və royalti məbləğinə ƏDV-nin tətbiq edilib-edilmədiyinə aydınlıq gətirilsin.

3. GirovlarAzərbaycanda ödənilməyən kreditlərin həcmi yüksək olduğuna görə, banklar və kredit qurumları bu kreditlərin əvəzini girovlar vasitəsilə almağa məcbur olurlar. Vergi Məcəlləsinin 13.2.14.1-ci maddəsinə əsasən, kreditlər üzrə girovların təqdim edilməsi və qaytarılması ƏDV-dən azad olan maliyyə xidməti hesab edilir. Qüvvədə olan qanunvericilikdə, bank və kredit institutlarının ödənilməmiş kreditləri təmin etmək üçün girovları üçüncü tərəflərə açıq hərrac vasitəsilə satması tələb edilir. Əgər girov qanunla nəzərdə tutulan sayda hərracda satılmazsa, bank və ya kredit müəssisəsi o girovu müştəriyə geri qaytarmalı və ya öz aktivi kimi qeydə almalıdır. Əgər girov hərracda satılarsa, bu satış maliyyə xidməti hesab edilmir və nəticədə ƏDV-yə cəlb olunur.Girovların bu cür satılması bank və kredit müəssisələrinin əməliyyatlarının ƏDV xərclərini artırır və bu, onların nağd pul axınına mənfi təsirlə nəticələnir.

TövsiyəGirovun hərracda satışının mənfi nəticələrini nəzərə almaqla biz tövsiyə edirik ki, girovların bu cür satışı ƏDV-dən azad edilsin.

4. ƏDV-nin İdarə EdilməsiMəcəllənin 166.1 və 166.2-ci maddələri, ödəniləcək ƏDV-nin nə zaman nəzərə alınmalı olduğunu müəyyən edir. Məcəllənin 166-cı maddəsinə əsasən, ödəniş 30 gün müddətində həyata keçirildikdə ödənişin həyata keçirildiyi, ödəniş 30 gündən sonra həyata keçirildikdə isə ƏDV-nin vergi hesab-fakturasının verildiyi vaxt (ƏDV hesab-fakturası əməliyyat həyata keçirildikdən sonra 5 gün ərzində təqdim edilməlidir)

20

ödəniləcək ƏDV nəzərə alınmalıdır. Əgər yuxarıdakı hal mövcud deyildirsə, ƏDV ödənişi üzrə öhdəlik əməliyyat aparıldığı zaman və ya əməliyyat üçün ödəniş əməliyyatdan əvvəl həyata keçirilmişdirsə, ödəniş zamanı nəzərə alınmalıdır. Biz ƏDV üzrə öhdəliyin nəzərə alınması üçün 30 günlük müddət verildiyini müsbət hal kimi qarşılayırıq, lakin praktikada bu zaman bir sıra çətinliklər meydana gəlir. Xüsusən, bir sıra hallarda vergi ödəyiciləri bəyannamənin təqdim edilməsi müddəti başa çatana qədər ödənişi alıb-almayacaqlarını dəqiq bilmirlər. Bu qeyri-müəyyənlik səbəbindən çoxsaylı dəyişdirilmiş bəyannamələr təqdim edilir və hətta vergi borclarının gec ödənilməsi üzrə cərimələr tətbiq olunur.

TövsiyəBu səbəbdən biz tövsiyə edirik ki, ƏDV üzrə öhdəliyin yaranması vaxtı müştərinin ƏDV məbləğini ödədiyi vaxt olaraq müəyyən edilsin.

5. Sosial Sığorta Ödənişləri Ölkədə sosial sığorta ödənişlərinin səmərəliliyini artırmaq və onlara nəzarəti asanlaşdırmaq üçün tövsiyə edirik ki, sosial sığorta ödənişlərinin metodologiyası optimallaşdırılsın. Konkret olaraq, Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) həm gəlir vergisi, həm də sosial sığorta ödəmələri üçün vahid vergi bazası müəyyən etməyi təklif edir. Vahid vergi bazası həm hökumət üçün inzibati çətinlikləri aradan qaldıracaq, həm də müəssisələr daha sadə vergi dərəcələri və vergitutma prosedurlarından faydalana biləcəklər.

Bu islahatın nəticəsində aşağıdakılar əldə ediləcəkdir:

- Azərbaycandakı vergi mühitini regionun digər ölkələrinə münasibətdə rəqabətə davamlı səviyyədə saxlamaq- Büdcə gəlirlərini artırmaq- Yığım səviyyələrini artırmaq- Riayət etmə prosedurlarını və ödənişlərin inzibati idarəetməsini sadələşdirmək.

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) həmçinin müəssisələr tərəfindən ödənilən sosial sığorta ödənişlərinə yuxarı həddin tətbiqinə çağırır. Apardığımız təhlil onu göstərir ki, qonşu MDB ölkələrində bu ödənişlərin hesablanmasında istifadə edilən dərəcələr və baza çox müxtəlifdir və bu birbaşa müqayisəni çətinləşdirir. Buna baxmayaraq, müxtəlif xarici vergi rejimlərində tətbiq olunan yuxarı hədlərin təhlili göstərmişdir ki, Azərbaycan bu sahə üzrə rəqabət qabiliyyətli deyildir. Faktiki olaraq, Azərbaycan öz qanunvericiliyində bu cür məhdudiyyəti nəzərdə tutmayan yeganə ölkədir.

Ölkə Əmək Haqqının BazaHissəsinin Yuxarı Həddi

Aylıq 1.137,82 ABŞ DollarıQeyri-məhdud

Aylıq 1.302,86 ABŞ DollarıAylıq 2.530,06 ABŞ Dolları

QazaxıstanAzərbaycan

RusiyaUkrayna

Vergilər

21

Yuxarı həddin tətbiq edilməsinin müsbət təsirləri aşağıdakılardan ibarətdir:

- region miqyasında rəqabətə davamlı sosial təminat ödənişləri- ədalətli tənzimləmə: yüksək maaş alanlar aşağı maaş alanları maliyyələşdirmirlər- kommersiya müəssisələri tərəfindən əmək haqqı xərclərinin açıqlanması nəticəsində sosial təminat fonduna ayırmaların səviyyəsinin artması

TövsiyəHəm fiziki şəxslərin gəlir vergisinin, həm də sosial sığorta fonduna ayırmaların hesablanması üçün vahid vergi bazasını müəyyən etmək. Sosial sığorta fonduna ayırmaların hesablanması üçün yuxarı həddi tətbiq etmək.

Əmək vəMiqrasiyaIV

24

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) işçilər üçün daha yaxşı əmək şəraitinin yaradılması məqsədilə “Azərbaycan 2020: Gələcəyə Baxış” İnkişaf Konsepsiyasına ümummilli məlumat mərkəzinin təsis edilməsi və Dövlət Proqramının hazırlanması kimi məsələlərin daxil edilməsini alqışlayır. Biz inanırıq ki, bu tədbirlər əmək bazarındakı münasibətləri inkişaf etdirmək potensialına malikdir.Lakin müəssisələr hazırda Hökumətin həll etməli olduğu bəzi çətinliklərlə üzləşirlər. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) aşağıda təqdim edilən məsələlərin qanunvericilik baxımından yenidən nəzərdən keçirilməli ən əhəmiyyətli məsələlər olduğu nəticəsinə gəlmişdir. İşəgötürən və işçilərin üzləşdiyi bir çox məsələlər arasında seçim edərkən biz seçimimizi işəgötürən və ya işçi üçün obyektiv baxımdan ədalətsiz sayılan və yaxud bizim təkliflərimiz yerinə yetirilərsə ümumilikdə məşğulluq səviyyəsinin artırılmasını dəstəkləyəcək sahələr ilə məhdudlaşdırmışıq.

1. Müavinətlərin Daha Səmərəli ÖdənişiAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatasının (AmCham) üzvləri məlumat verirlər ki, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu sosial müavinətlərin (məsələn, analıq məzuniyyəti və ya əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi üzrə müavinətlərin) ödənişini səmərəsiz şəkildə aparır və bu, bir sıra hallarda işçilər üçün çətinliklər yaradır. Bu məsələ Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin 2008-ci il buraxılışında da qeyd edilmişdi.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, sosial müavinətlər üzrə ödəniş qaydaları dəyişdirilsin, çünki onların səmərəsiz olduğu sübut olunmuşdur. Daha ədalətli və səmərəli ödəniş qaydaları hazırlanmalı və tətbiq olunmalıdır. Bu qaydalar, digər meyarlar ilə birlikdə həm də sosial müavinətlərin daha ədalətli hesablanması normalarını, müraciətlərə daha sürətlə baxılmasını və beləliklə, müavinətlərin daha qısa zamanda ödənilməsini təmin etməlidir.

2. Kəskin Xarakterli Yoxlamaların AzaldılmasıAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) “Sahibkarlıq sahəsində yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında” qanunun qəbul olunmasını alqışlayır və ümid edir ki, bu qanun nəhayət ki, sosial sığorta yoxlamalarından nələrin gözlənilə biləcəyinə aydınlıq gətirəcəkdir. Daha əvvəl təqdim edilmiş Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədlərdə qeyd edildiyi kimi, bəzi işəgötürənlərin Dövlət Sosial Müdafiə Fondu tərəfindən tez-tez yoxlanılması xoş olmayan münasibət yaradır. Bəzi üzv şirkətlərin verdikləri məlumata əsasən, qanuni maddələrin şamil olunduğu biznes fəaliyyəti üzrə xərclər səhvən sosial ödənişlər üçün tələblərə aid edilir. Bundan başqa, bəzi üzv şirkətlərimiz məlumat verirlər ki, qanunla tələb olunan şəkildə yoxlamadan sonra daxil edilməli olan zəruri dəyişikliklər üçün məqsədəuyğun vaxt verilmədən onlara qarşı sanksiyalar tətbiq edilir. Bununla yanaşı, verilən məlumatlara əsasən, bir sıra hallarda şirkətlər il ərzində bir tərəfdən Əmək Müfəttişliyi, digər tərəfdən isə Dövlət Sosial Müdafiə Fondu tərəfindən aparılan iki yoxlama ilə üzləşməli olurlar. Bu, bəzi işəgötürənlərin üzərinə ağır inzibati yük qoyur.


25

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu və Dövlət Əmək Müfəttişliyi işəgötürənlərin narahatlıqlarının dinlənilməsi və qanunların daha əsaslandırılmış və ədalətli şəkildə tətbiq edilməsi üçün daha çox səy göstərsinlər. Biz tövsiyə edirik ki, biznes ictimaiyyətinə yoxlamalar və yoxlama üzrə siyasət barədə müntəzəm surətdə məlumat verilsin. Biz tövsiyə edirik ki, şirkətlərdə yoxlamaları aparan qurumların sayı, eləcə də yoxlamaların təkrarlanma tezliyi və müddəti azaldılsın. Yoxlamaya məruz qalan şirkətlərin seçilməsində tətbiq edilən metodların daha şəffaf olması təmin edilməlidir.

3. Şirkətlərarası İşçi TransferləriÜmumdünya Ticarət Təşkilatının (“ÜTT”) Xidmətlər üzrə Ticarət barədə Ümumi Sazişinin (“XTÜS”) 4-cü bölməsinin qaydalarına müvafiq olaraq, üzv ölkələrin şirkətlərinə işçiləri bir ölkədən digərinə transfer etmək imkanı verilir və bu, “şirkətlərarası işçi transferi praktikası” adlanır. Bu praktika çərçivəsində, ÜTT-yə üzv ölkədə təsis edilmiş hüquqi şəxs (qeyri-kommersiya müəssisələri xaric) tərəfindən işə götürülmüş hər hansı bir fiziki şəxs başqa bir ÜTT-yə üzv ölkədə müvəqqəti qalaraq işəgötürənin filial və ya nümayəndəliyi vasitəsilə orada xidmət göstərmək istəyirsə, həmin hüquqi şəxsin həmin ölkədəki filial və ya nümayəndəliyinə sərbəst şəkildə transfer edilə bilər.Hökumətlər ölkəyə girişi və orada müvəqqəti yaşamanı tənzimləməkdə sərbəstdirlər, lakin bu zaman qeyd olunan saziş üzrə öhdəliklərə zidd fəaliyyətlərə və ya onlara tam əməl edilməməsi hallarına yol verilməməlidir. Bu praktika yalnız baş menecerlər və mütəxəssislər üçün tətbiq olunur və bir illik müddətlə məhdudlaşdırılır.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) bilir ki, ÜTT-yə üzvlüyə namizəd olaraq Azərbaycan müəyyən ÜTT-yə üzv ölkələrlə bu praktikanın tətbiqi barədə danışıqlar aparmış və razılıq əldə etmişdir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, Azərbaycan ÜTT-yə üzv olmadan əvvəl şirkətlərarası transfer praktikası burada fəaliyyət göstərən beynəlxalq şirkətlərə tətbiq edilməyə başlanılsın. Biz inanırıq ki, yerli ölkə qanunlarının ÜTT qaydaları ilə bu cür uyğunlaşdırılması “Azərbaycan 2020: Gələcəyə Baxış” İnkişaf Konsepsiyasına uyğundur və ölkənin dünyaya, o cümlədən Avropa İttifaqına daha da çox inteqrasiyasına kömək edəcəkdir.

4. Miqrasiya Qaydaları Pozulduğu Zaman Xəbərdarlıq Edilməsi Təəssüf ki, Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatasının (AmCham) üzvləri miqrasiya rəsmilərinin fiziki şəxslərə xəbərdarlıq etmədən, yalnız onları işə götürən hüquqi şəxsə inzibati cərimə yazıldığına görə miqrasiya qaydalarının pozuntusu üzrə inzibati cərimə tətbiq etməsi halları ilə qarşılaşmışlar. Bu, qanunların ixtiyari şəkildə tətbiq edildiyini və prosedur normalarının və qanunun aliliyi prinsipinin pozulduğunu göstərir.

26

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, Dövlət Miqrasiya Xidməti hər hansı fiziki şəxsin miqrasiya qaydalarını pozduğunu hesab etdiyi hər bir hal üçün tətbiq etdiyi inzibati tədbirlərin səbəbini izah edən xəbərdarlıq təqdim etsin.Qaydaları hüquqi şəxslər pozduğu zaman cərimələrin avtomatik olaraq işçilərə də tətbiq edilməsi qüvvədə olan qanunlar və ümumiyyətlə qanun prinsipləri ilə ziddiyyət təşkil edir.

5. İnsan Resurları (“İR”) AgentlikləriYeni Miqrasiya Məcəlləsinə əsasən, “Hüquqi şəxslər, hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxslər və xarici hüquqi şəxslərin filial və nümayəndəlikləri işə cəlb etdikləri əcnəbiləri və vətəndaşlığı olmayan şəxsləri yalnız öz iş yerlərində işlə təmin etməli və bu barədə onlarla iş icazəsinin qüvvədə olduğu müddətə əmək müqaviləsi bağlamalıdırlar”. Bu müddəanın mətni ilə bağlı iki problem vardır:

- Əmək Məcəlləsinə (Maddə 3) əsasən, “iş yeri” işçinin əmək müqaviləsində nəzərdə tutulmuş xidmətləri həyata keçirdiyi yer hesab edilir. Məşğulluq Bürolarının (“Agentliklər”) işçiləri xidmət müqavilələri və ya podratçı müqavilələri əsasında öz müştərilərinin iş yerlərinə yerləşdirməsi halında bu tələbin qarşılanıb-qarşılanmadığı qaranlıq olaraq qalır.Əmək müqavilələrinin yalnız Dövlət Miqrasiya Xidmətindən iş icazəsi alındıqdan sonra bağlana biləcəyini nəzərə almaqla, Agentliklərin əcnəbiləri müştərilərinin iş yerlərinə yerləşdirməsini necə əsaslandıra biləcəkləri aydın deyildir.- Bu müddəanın mətninə əsasən, əmək müqavilələrinin xaricdə bağlanmasının məqbul hesab edilib-edilmədiyi və yaxud bu müqavilələrin iş icazəsi üçün müraciət etmiş Azərbaycandakı nümayəndəlik/filial tərəfindən bağlanmalı olduğu qeyri-müəyyəndir. Bu fundamental məsələdir, çünki, hazırda xaricdən gələn mütəxəssislərin əksəriyyəti (bəzi və ya hər bir Agentlik vasitəsilə gələnlər xaric) müqavilələrini xaricdə, baş ofislə bağlayırlar. Həmçinin, 19-cu bənd barədə verilmiş şərhə baxın.

Beləliklə, yeni Miqrasiya Məcəlləsinin mətni Agentliklərin hüquqiliyi barədə məsələni açıq-aydın həll etmir. Agentliklərin əcnəbiləri öz müştərilərinin iş yerlərinə yerləşdirmək məqsədilə onlarla əmək müqaviləsi bağlamaq hüququ müzakirə mövzusu ola bilər. Əmək Məcəlləsində göstərildiyi kimi, müəssisələr əmək müqaviləsini harada bağlamağı seçməkdə azad olmalıdırlar.Qeyd olunan maddənin hazırkı mətni biznes və investisiya mühitinə mənfi təsir göstərəcəkdir. Beləliklə, Azərbaycana xaricdən işçi gətirmək çox bahalı fəaliyyətə çevriləcək və bu, əmək bazarının məhdudlaşması və məşğulluq xərclərinin artması ilə nəticələnəcəkdir.

TövsiyəBiz maddənin mətninə aşağıdakı redaksiyada düzəliş edilməsini tövsiyə edirik:“İşəgötürənlər yalnız öz iş yerlərində və ya işəgötürənin podrat müqaviləsi əsasında


27

digər tərəf üçün xidmətləri yerinə yetirməyə cəlb olunduğu binalarda işə götürdükləri əcnəbiləri məşğulluq ilə təmin etməli və bu məqsədlə, onların iş icazəsində göstərilən müddət üzrə əmək müqaviləsi bağlamalıdırlar.”

6. Ölkəyə Giriş və Çıxışla Bağlı Məhdudiyyətlər Yeni Miqrasiya Məcəlləsinə əsasən, əcnəbi və ya vətəndaşlığı olmayan şəxs miqrasiya qanunvericiliyini pozduğuna görə son üç il ərzində iki dəfə və ya daha çox inzibati məsuliyyətə cəlb olunduqda, onun ölkəyə gəlişinə 5 il müddətinə qadağa qoyulur. Eynilə, HƏR HANSI inzibati cərimə ödənilmədiyi halda, şəxslərin ölkədən çıxışına məhdudiyyət qoyula bilər. Bu qaydalar həddən artıq sərtdir. Yalnız nümunə üçün qeyd edək ki, iş icazəsinə müraciətin gecikdirilməsi inzibati xətadır. Deməli, şirkətin İR şöbəsi işçi üçün müraciəti son 3 il ərzində 2 dəfə gecikdirsə, həmin şəxsin ölkəyə girişinə qadağa qoyulacaqdır.

TövsiyəQanuna müvafiq olaraq, inzibati xətalar yalnız maliyyə cərimələri ilə cəzalandırılmalıdır. Bu xətalar ölkəyə girişə qadağa qoyulması ilə nəticələnməməlidir.

KommunikasiyaV

30

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) kommunikasiya sektorunda işgüzar baxımdan əlverişli mühitin yaradılması istiqamətində Hökumətin səylərini alqışlayır və mümkün olan bütün vasitələrlə kömək etməyə hazır olduğunu bəyan edir. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) məmnunluq hissi ilə qeyd edir ki, Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin əvvəlki versiyalarında qeyd edilmiş tövsiyələrin bir hissəsi nəzərə alınmış və müvafiq tədbirlər (xüsusən, bütün mobil operatorlara 3G sistemlərindən istifadə hüququnun verilməsi) həyata keçirilmişdir.Azərbaycan hökuməti, İKT sektorunun böyük inkişaf potensialı olan bir sektor olduğunu qeyd etmişdir. Bundan başqa, hökumət bu qeyri-neft sektorunu təkmilləşdirməyə və inkişaf etdirməyə olan ehtiyacı vurğulamış və bunu “Azərbaycan 2020: Gələcəyə Baxış” İnkişaf Konsepsiyasının müvafiq bölməsinə daxil etmişdir.Ölkənin vətəndaşları və müəssisələri olaraq, biz Azərbaycanın AZERSPACE və AZDATACOM layihələrinin uğurlarını məmnunluqla müşahidə edirik. Biz inanırıq ki, ilk kommersiya peykinin orbitə buraxılması, İKT sektorunun ölkənin ÜDM-indəki payını artırmaq istiqamətində mühüm addımdır.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) aşağıdakı addımların Azərbaycanı beynəlxalq səviyyədə rəqabət qabiliyyətli ölkəyə çevirməyə kömək edəcəyini müəyyən etmişdir.

1. Müstəqil Tənzimləyici OrqanƏvvəlki Ağ Sənəd adlı rəsmi sənəddə biz Azərbaycanda yerli kommunikasiya sektoruna əlavə investisiyaların cəlb edilməsi üçün şəffaf və proqnozlaşdırıla bilən rəqabətə davamlı tənzimləyici mühitin vacibliyini vurğulamışdıq. Biz daha əvvəl tövsiyə etmişdik ki, hər hansı hökumət orqanından asılı olmayan və kommunikasiya sektorunda kommersiya marağı olmayan tənzimləyici orqan yaradılsın. Biz “Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2010-2012-ci illər üzrə Dövlət Proqramı” tərkibində müstəqil tənzimləyici orqan yaradılmasının nəzərdə tutulduğunu alqışlayırıq. Bu barədə biz bir daha vurğulamaq istərdik ki, kommunikasiya bazarında rəqabəti qorumaq və artırmaq üçün kommunikasiya sektorunu tənzimləyən müstəqil orqanın olmağına ehtiyac vardır.

Tövsiyə“Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2010-2012-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nda qeyd edildiyi kimi, biz tövsiyə edirik ki, Hökumət kommunikasiya və informasiya texnologiyaları sektoru üçün sözügedən sektorda kommersiya əsasları ilə iştirak edən və ya digər bazar iştirakçıları ilə rəqabət aparan, hər hansı qurum və hökumət orqanından asılı olmayan tənzimləyici orqan təsis etsin.

2. ÖzəlləşdirməƏvvəlki Ağ Sənəd adlı rəsmi sənəddə biz kommunikasiya sektoru üzrə milli strategiyanın tələb etdiyi şəkildə, birgə müəssisələrin və dövlətə məxsus telekommunikasiya müəssisələrinin özəlləşdirilməsini tövsiyə etmişdik. Dövlət Özəlləşdirmə Proqramı çərçivəsində Hökumət müəssisələrin bəzilərini özəlləşdirmişdir. Lakin Hökumət hələ

Kommunikasiya

31

də kommunikasiya bazarında hakim mövqe tutaraq müəssisələrdə müəyyən paya malikdir. Hökumət bu müəssisələrin bazar dəyərinin artırılması və sərmayələrin cəlb edilməsi üçün onların özəlləşdirilmədən əvvəl modernləşdirilməsini təklif etmişdir. Biz hesab edirik ki, Hökumətin gələcək investorların ehtiyaclarını müəyyən etmək üçün ən əlverişli mövqedə olmaması, habelə Nazirliyin özünün tənzimlədiyi sahədə davamlı kommersiya iştirakı artıq bu sektorda sərmayə qoyuluşlarına mənfi təsir göstərir. Eyni dərəcədə əhəmiyyət kəsb edən digər amil ondan ibarətdir ki, beynəlxalq təcrübəyə əsasən, investorlar “modernləşdirilmiş” olmayan müəssisələr üçün daha çox pul ödəməyə hazırdırlar.

TövsiyəBiz bir daha tövsiyə edirik ki, Hökumətin gəlir gətirən müəssisələri özəlləşdirilsin və yeni sahiblərə hansı növ modernləşdirmənin arzu olunan və uyğun olması barədə qərar qəbul etmək imkanı verilsin.

3. Fiber-Optik ŞəbəkəHökumət və kommunikasiya sektoru Azərbaycan əhalisinin evlərinə yüksək sürətli, yüksək həcmdə məlumat ötürülməsinə imkan yaradacaq ümummilli fiber-optik sistemin qurulmasını dəstəkləyir. Biz də bu fəaliyyəti tam dəstəkləyirik, çünki beynəlxalq təcrübədən göründüyü kimi, yüksək sürətli kommunikasiyanın yayılması ÜDM-in artması ilə nəticələnir. Bu fəaliyyətlər, Bakı/Abşeron, eləcə də ölkənin bütün bölgələri boyu rabitənin qurulmasını əhatə etməlidir. Bu, Hökumətin Azərbaycanı dünyadakı ən yaxşı praktikaya uyğunlaşdırmaq üçün müəyyən etdiyi hədəflərə nail olmağın mühüm tərkib hissələrindəndir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, Hökumət bütün Azərbaycan boyu evlərə fiber-optik rabitənin çatdırılmasını təmin edəcək ümummilli infrastrukturun qurulmasına maliyyə vəsaiti ayırsın. Bu şəbəkəyə çıxış bütün provayderlər üçün açıq olsun. İnşaat işlərinin əvvəlki mərhələlərindən etibarən özəl sektorun layihəyə cəlb edilməsi, inşaat işlərinin maksimum faydalı olmağına kömək edəcəkdir.

4. Mobil Rabitə Bazarında RəqabətAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) kommunikasiya bazarında rəqabəti artırmaq istiqamətində Hökumətin səylərini alqışlayır. Lakin biz bazarda sağlam rəqabətə inanırıq. Belə ki, mütərəqqi texnologiyalar tətbiq edilərkən operatorlara bərabər yanaşma nümayiş etdirilməlidir. Hazırda “LTE” (4G) tezlikləri üzrə bölgünün aparılmış olması, lakin operatorların hamısına o tezliklərdən istifadə hüququnun verilməməsi göstərir ki, Azərbaycanın mobil rabitə bazarında sağlam rəqabətin təkmilləşdirilməsinə ehtiyac vardır.Müəyyən texnologiyalardan istifadə hüququ rəqabətin məhdudlaşdırılmasına yönəlmiş vasitə kimi istifadə edilməməlidir, çünki bu, Azərbaycandakı işgüzar mühitə mənfi təsir göstərir.

32

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, Azərbaycanın mobil rabitə bazarının bütün iştirakçılarına, onlara ayrılmış “LTE” (4G) tezliklərindən eyni şəkildə istifadə hüququ verilsin. Bu, bazarda rəqabəti inkişaf etdirəcək və Azərbaycanın xarici investorlar üçün daha da cəlbedici olmasına gətirib çıxaracaqdır.

5. Rouminq TarifləriRouminq rabitəsi tariflərinin təhlili göstərmişdir ki, onlar Avropa və dünyanın əksər ölkələrindəki tariflərə nisbətən yüksəkdir. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) rouminq tariflərinin həddən artıq tənzimlənməsinin əleyhinə olmaqla bərabər, Avropada olduğu kimi, Hökumətin rouminq tariflərinin azalmasına “təşviq edən” fəaliyyətlərini müsbət qarşılayır. Həmçinin biz inanırıq ki, tariflərin sadələşdirilməsi mövcud operatorların gəlirlərinin artmasına müsbət təsir göstərəcəkdir. Düşünürük ki, bu biznes ictimaiyyətini bu xidmətlərdən daha çox istifadə etməyə həvəsləndirəcəkdir.

TövsiyəAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) yerli operatorları təklif etdikləri rouminq tariflərini daha da azaltmağa və sadələşdirilməyə təşviq etməyi tövsiyə edir.

6. Poçt Şöbələrində Xidmətlərin KeyfiyyətiMilli poçt operatoru olan AzərPoçt, ölkə boyunca 1600 şöbəyə malikdir. Yaxın keçmişdə o, bank və maliyyə xidmətləri bazarına daxil olaraq nağd pul depozitləri, valyuta mübadiləsi, pul köçürmələri, kart buraxılışı, bank xidmətləri və kommunal ödənişlərin edilməsi kimi xidmətlər təklif etməyə başlamışdır. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) bunu və 2011-ci ildən etibarən poçt şöbələrinin əməkdaşlarının getdikcə daha peşəkar və daha gülərüz olduğunu alqışlayır. Buna baxmayaraq, xidmətlərin keyfiyyəti hələ də inkişaf etdirilməlidir. Bu səbəbdən, əməkdaşlara iş yerində təlim keçərək mükəmməl xidmət mədəniyyətini bərqərar etməyə ehtiyac vardır. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) internet vasitəsilə ünvanların poçt indekslərini axtarmaq imkanı yaradan proqramın tətbiqi barədə tövsiyəsinin həyata keçirilməsindən və hazırda, bu xidmətin e-gov.az portalı vasitəsilə təqdim edilməsindən məmnunluq duyur. Lakin xidmət təkmilləşdirilərək ondan istifadə daha da asanlaşdırılmalıdır.

TövsiyəBiz AzərPoçtu ölkənin ən səmərəli logistika şirkətlərindən birinə çevirmək üçün ən yaxşı praktikanın tətbiq edilməsini tövsiyə edirik.Biz həmçinin ölkə boyu poçt xidmətlərinin keyfiyyətini artıraraq əhali üçün qeyri-rəsmi və təhlükəsizliyi daha az təmin olunan yollar əvəzinə poçt vasitəsilə əlaqə saxlamaq imkanının yaradılmasını tövsiyə edirik.İnternet vasitəsilə təklif olunan xidmətlərin keyfiyyətini artıraraq poçt indeksləri üzrə axtarış apararkən hazırda olduğu kimi nəinki ünvan/poçt indeksi barədə mövcud olan bütün məlumatların, eləcə də istifadəçilərin ehtiyac duyduğu məlumatların çıxarılmasını təmin etmək zəruridir.Eləcə də biz ölkədaxili və ölkələrarası məktub çatdırma xidmətinin sürətini artırmağı tövsiyə edirik.

Kommunikasiya

33

İnformasiya Texnologiyaları ITVI

34

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) İT sektorunu neft və qaz sektorundan gələn gəlirləri əvəz etməyə qadir sənaye olaraq görür və hökumətin bu sektorun inkişaf etdirilməsi üzrə səylərini alqışlayır. Bu, iddialı bir hədəfdir və malların nəinki xaricdən idxal edilməsini, habelə yerli istehsalı təşviq edən biznes mühitinin yaradılmasını Azərbaycan Hökumətindən tələb edir.Texnoparkların vergidən azad edilməsinə dair müddəanın qanunvericiliyə daxil edilməsi yaxın gələcəkdə İT sektorunda yerli istehsalın artacağı barədə biznes icmasına verilən müsbət siqnaldır. Həmçinin, bu sektora sərmayə qoyuluşu üçün İT Fondunun yaradılması yerli İT istehsalının sürətli inkişafına töhfə verəcəkdir. Lakin vergidən azadetmə və dövlət fondları özlüyündə xarici və yerli müəssisələri sektora sərmayəyə təşviq etmək üçün kifayət deyildir. Sadə və əlverişli gömrük rejimi, eləcə də, xarici mütəxəssislərin yerli layihələrə qoşulması prosedurlarının asanlaşdırılması yerli istehsalın uğuru üçün vacib amillərdir.İnanırıq ki, innovasiya zonalarının yaradılması yerli IT istehsalının yüksəlməsinə əlavə kömək edəcəkdir. Artıq yaradılmış olan İT Universiteti, ən yaxşı tədris praktikası və metodlarından istifadə edəcəyi halda, bu sektoru tələb olunan yüksək ixtisaslı işçilər ilə təmin edəcəkdir. Lakin bu ən azı 4-5 il sonra başlaya bilər ki, bu zaman ərzində sektor yüksək ixtisaslı universitet məzunları ilə təmin edilməyəcəkdir.Bundan əlavə, Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) elektron hökumət xidmətləri üzrə müşahidə edilən inkişafdan məmnunluq duyur. Əhalinin mobil rabitə vasitələrindən günbəgün daha çox istifadə etdiyini nəzərə almaqla, Hökumətin göstərdiyi xidmətlərdən internet vasitəsilə istifadə etmək imkanı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Müvafiq olaraq, istifadəyə verilmiş e-gov.az portalı, əhali və biznes ictimaiyyətinin hökumət idarələrinin xidmətlərindən istifadə etmək üçün keçdiyi prosedurları asanlaşdırmaq potensialına malikdir.Əldə edilən uğurlarla yanaşı, sektoru daha da təkmilləşdirmək üçün bəzi spesifik məsələlərin həllinə ehtiyac vardır.

1. Gömrük Rüsumları Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədlərdə daha əvvəl qeyd edildiyi kimi, İT və telekommunikasiya sahələrində idxal üçün tarif dərəcələrində əhəmiyyətli fərqlər vəsaitlərin təmin edilməsini təhrif etməklə yanaşı inkişafı şübhə altına alır və məhsulların təsnifləşdirilməsi üçün gömrük əməkdaşlarına öz mülahizələrinə əsasən qərar qəbul etmək üçün imkanlar yaradır. İT məhsullarının telekommunikasiya məhsulları kimi təsnifləşdirilməsi tendensiyası mövcuddur. İT məhsulları üçün 3 % tarif müəyyən edildiyi halda, telekommunikasiya məhsulları üçün 15% tarif tətbiq edilir. Digər əhəmiyyətli problem İT məhsulları üçün tarifin strukturudur ki, bu da hazır məhsulların komponentlər və ehtiyat hissələri hesabına idxalını dəstəkləyir. Məsələn, şəxsi kompüter üçün rüsum 3%, kompüterin komponentləri üçün isə 10% təşkil edir ki, bu da Azərbaycanda kompüterlərin quraşdırılması biznesi üçün əhəmiyyətli antistimuldur. Kompüter və əlavə avadanlıqlar üçün Azərbaycanın gömrük rüsumları regionda rəqabətə davamlı deyildir. Türkiyə və bir sıra qonşu ölkələrdə bu məhsullar üçün rüsum 0% təşkil edir. Regionda bu sahədə aparıcı mövqe tutmaq üçün Azərbaycan biznesə münasibətdə əlverişli şərait yaratmalıdır.

İnformasiya Texnologiyaları İT

35

TövsiyəBiz öz mövqeyimizi bir daha bildiririk ki, İT və kommunikasiya məhsulları üçün tariflərin xərclərə əsaslanmasını təmin etmək və mövcud olan subsidiya və qeyri-səmərəliliyi aradan qaldırmaq üçün həmin tariflər yenidən balanslaşdırılmalıdır. Biz tövsiyə edirik ki, Ümumdünya Ticarət Təşkilatının İnformasiya Texnologiyaları haqqında Sazişinə müvafiq olaraq, İT və telekommunikasiya məhsulları üçün tariflər mümkün qədər azaldılsın.

2. Elektron Hökumət və Elektron İmzaPortalın istifadəyə verilməsi, Azərbaycanın elektron məkanının təsis edilməsi məqsədinə nail olma istiqamətində əhəmiyyətli addımdır. Lakin portala daxil olan elektron xidmətlərin əhatə dairəsi genişləndirilərək Hökumət tərəfindən göstərilən bütün xidmətləri əhatə etməli, habelə, elektron müraciət sisteminin yaxşı işlənməsi təmin edilməlidir. Eyni zamanda, bütün əhalinin portaldan istifadəsinə imkan yaratmaq məqsədilə onun istifadəçilər üçün daha münasib olmasını təmin etmək də vacib məsələlərdəndir.Biz başa düşürük ki, bəzi elektron xidmətlər istifadəçilərin elektron imzaya malik olmasını tələb edir və bu da öz növbəsində təqdim edilən xidmətlərin əhatə dairəsini azaldır. Elektron imzanın əldə edilməsi mürəkkəb prosedurdur və hazırda ondan istifadə münasib deyildir. Beləliklə, mövcud olan elektron xidmətlərin potensial istifadəçilərinin hər biri elektron imza əldə edə bilmir.

Tövsiyəe-gov.az portalının təkmilləşdirilərək elektron xidmətlərin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi və bütün mövcud xidmətlərin əhatə edilməsi.Portalda sadalanan elektron xidmətlərin praktikada mövcud olmasını və xidmət göstərən tərəflərin (dövlət orqanlarının) onları həqiqətən göstərməsini təmin etmək.Portaldan istifadəni asanlaşdıraraq hər kəsin ondan istifadə qaydalarını anlamasını təmin etmək.Elektron imza alınması prosedurlarını daha da təkmilləşdirərək göstərilən elektron xidmətlərin bu cəhətdən məhdudlaşdırılmaması.

3. Elektron Ticarət Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) son illərdə elektron ticarət dövriyyəsinin yüksəldiyini qeyd edir və Hökumətin elektron ticarəti dəstəkləməsini alqışlayır. İnternet vasitəsilə ödəniş xidmətləri təklif edən yerli provayderlərin mövcudluğu Azərbaycanın elektron məkanını bu cəhətdən gücləndirir. Elektron ticarət həcminin yüksəlməsi həmçinin qeyri-nağd əməliyyatlarının artmasına səbəb olmuşdur. Bu isə öz növbəsində Hökumətin əməliyyatların müasirləşdirilməsi və nağd pula əsaslanan iqtisadiyyatlara xas olan dəyər yaranmasına yönəlməyən fəaliyyətlərin azalması məqsədlərinə nail olmaq üçün qoyduğu hədəflərə uyğundur.

36

TövsiyəBazarın təkmilləşdirilməsi və elektron ticarət vasitəsilə qeyri–nağd əməliyyatların artırılması üçün biz elektron ticarət üzrə mövcud qanunvericiliyi yeniləşdirərək onu bazarın ehtiyaclarını ödəyəcək səviyyəyə qədər qaldırmağı və bazarın bütün iştirakçılarına müəyyən vergi və başqa güzəştlərin tətbiq edilməsini tövsiyə edirik.

4. Əqli Mülkiyyət HüququAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) “Əqli mülkiyyət hüquqlarının təminatı və piratçılığa qarşı mübarizə” haqqında Azərbaycan Respublikasının qanununun qəbul edilməsini alqışlayır. Biz aidiyyəti Hökumət orqanlarının bizim 06.05.2013 tarixli Mövqe Sənədində ifadə etdiyimiz mövqeyimizə qarşı olan marağını yüksək qiymətləndiririk.Biz qanuna nəzarət markası haqqında normaların daxil edilməsinə (Maddə 13, “Əqli mülkiyyət hüquqlarının təminatı və piratçılığa qarşı mübarizə” haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu) sevinir və ümid edirik ki, hökumət bu normalar vasitəsilə əqli mülkiyyət hüququ obyektlərinin Azərbaycan bazarındakı piratçılığı ilə mübarizə apara biləcəkdir.Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin əvvəlki nəşrlərində də qeyd etdiyimiz kimi, təəssüf ki, Azərbaycanın əyləncə bazarında hələ də çox yüksək həcmdə və geniş yayılmış pirat proqram və DVD nüsxələri mövcuddur.

Tövsiyə:Biz bir daha tövsiyə edirik ki, Azərbaycan özünün Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Hüquqları Sazişinə və Avropa Şurası prinsipləri ilə müəyyən edilmiş öhdəliklərə uyğunluğunun təmin edilməsi məqsədilə əqli mülkiyyət hüquqlarının müdafiə edilməsi üçün səylərini yeniləşdirsin və gücləndirsin.Biz tövsiyə edirik ki, Müəllif Hüquqları Agentliyi, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi, Daxili İşlər Nazirliyi və Dövlət Gömrük Komitəsi sıx əməkdaşlıq edərək qanunsuz DVD, CD və proqram təminatının idxalına və istehsalına son qoysunlar.

5. Yeni Fəaliyyət Növlərinə DəstəkHökumətin yeni fəaliyyət növlərinə göstərdiyi dəstəyi, o cümlədən Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi tərəfindən maliyyələşdirilən müxtəlif fəaliyyət və tədbirləri, eləcə də, İKT Fondu yaradılaraq yeni fəaliyyət növlərinə maliyyə dəstəyi göstəriləcəyinin elan edilməsini çox yüksək qiymətləndiririk. Lakin yeni fəaliyyət növlərinin dəstəklənməsi üçün ən səmərəli və ən çox rast gəlinən mənbələr – kənar investorlar və müştərək müəssisə investorları Azərbaycan iqtisadiyyatında yox səviyyəsindədir. Bu, qeyd olunan fəaliyyətləri tənzimləyən hüquqi bazanın olmamasından irəli gəlir.

TövsiyəMüştərək ticarət kapitalı və yeni müəssisələrə kənar investorlar tərəfindən kapital qoyuluşu üzrə qanunvericiliyi ən yaxşı beynəlxalq praktikaya uyğunlaşdırmaq və ölkədə yeni müəssisələrə investisiya qoyuluşuna töhfə vermək.

İnformasiya Texnologiyaları İT

37

Bank və Maliyyə VII

38

Bank və Maliyyə

Maliyyə sektorunda, 2011-ci ildə sonuncu Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədimiz dərc edildikdən sonrakı dövrdə maliyyə bazarlarında qeyri-sabitlik hökm sürmüşdür. Azərbaycan və Azərbaycanın maliyyə sektoru həmin qeyri-sabitliyi nisbətən uğurla keçirmişdir. Biz Hökumətə və xüsusən Azərbaycan Mərkəzi Bankına (AMB) vəziyyəti müdrik şəkildə idarə etdiyinə, bununla da maliyyə sektorunda sabitliyi və insanların maliyyə sektoruna olan inamını qoruyub saxlamağa kömək etdiyinə, xüsusən aşağıdakılara görə öz ehtiramımızı bildirmək istərdik:

- milli valyutanın sabitliyinin qorunmasına dəstək - zəruri olan hallarda həm birbaşa olaraq, həm də məcburi ehtiyat normalarını azaltmaqla bank sektorunda likvidliyin artırılması - hazırda onlayn rejimdə işləyən və artmaqda olan riskin idarə edilməsində bank sektoruna kömək etmiş Kredit Reyestri sahəsində təkmilləşmələr - Faiz dərəcələrinin azaldılması istiqamətində tədbirlər

Bu nəzərəçarpan nailiyyətlərə baxmayaraq, biz Azərbaycanın maliyyə sektorunun davamlı inkişafının təmin edilməsinə kömək etmək üçün təcili diqqət yetirilməli sahələri müəyyən etmişik. Bəzi təkliflərin miqyası çox məhdud görünsə də, biz inanırıq ki, bu zahirən kiçik “texniki” dəyişikliklər minimum səylər göstərməklə bank, maliyyə və sığorta sektorlarını əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirəcəkdir.

1. Valyuta Əməliyyatları Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin 2011-ci il buraxılışında qeyd olunduğu kimi, maliyyə vəsaitlərinin ölkədən kənara köçürülməsi normativ aktlarla məhdudlaşdırılır. Azərbaycan iqtisadiyyatının cari hesabı kəsirdə olduğu və nağd pul vəsaitlərinin xaricə axınının məhdudlaşdırılması zəruri olduğu zaman bunu başa düşmək olardı. Hazırda Azərbaycanın cari hesabında gəlirlər xərclərdən əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir və artıq bu cür tədbirlərə ehtiyac yoxdur. Eyni zamanda, maliyyə vəsaitlərinin ölkədən kənara çıxarılmasının məhdudlaşdırılması əhalini bu cür köçürmələri “qeyri-rəsmi” kanallar vasitəsilə həyata keçirməyə sövq edir ki, bu da “qeyri-rəsmi” iqtisadiyyatın əmələ gəlməsinə zəmin yaradır. Liberallaşma əhalini bu köçürmələri bank sistemi vasitəsilə etməyə həvəsləndirəcək və bu da bank sektoru və rəsmi iqtisadiyyatın inkişafına kömək edəcəkdir.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) həm fiziki, həm də hüquqi şəxslər tərəfindən beynəlxalq pul köçürmələrinə tətbiq olunan məhdudiyyətləri liberallaşdırmağı tövsiyə edir. Konkret olaraq, aşağıdakılar qeyd olunur:

Xarici bank hesablarına pul köçürmələriHəmin Qaydaların 2.2.2.(x)-cı bəndində göstərildiyi kimi, rezidentlər xarici bank hesablarına vəsait köçürə bilərlər. Bunun üçün onlar əməliyyatın məqsədi, məbləği və şərtlərini təsdiqləyən sənədləri (o cümlədən, müqavilə və digər təsdiqedici sənədləri) müvəkkil banka təqdim etməlidirlər. Lakin müvəkkil bankla depozit müqaviləsi yalnız vəsait köçürüldükdən sonra imzalana bilər. Depozit üzrə müqavilənin köçürmədən sonra deyil, əvvəl təqdim edilməsi tələbi prosesi çətinləşdirir.

39

TövsiyəQaydalar dəyişdirilərək sənədin əldə edilməsi və onun yerli instansiyaya təqdim edilməsi arasındakı ardıcıllıq düzgün tənzimlənsin.

Rezidentlərin ölkə xaricinə ödəmələriHazırda, Qaydaların 2.2.2-ci bölməsində Azərbaycan rezidentlərinin ABM-dən xüsusi icazə almadan xaricə köçürə biləcəkləri ödəmələrin siyahısı təqdim olunmuşdur. İcazə verilən ödəmələrə xarici banklardan və qeyri-bank qurumlarından alınmış kredit, maliyyə yardımı və “digər borcalmalar” üzrə əsas borcun və faizin ödənilməsi daxildir, lakin “digər borcalmalar” dəqiqləşdirilməmişdir. Bizim mülahizəmizə görə, buna Avrobondlar, borc alətləri, sindikasiyalar, post-finans daxildir.

TövsiyəQaydalar dəyişdirilsin və “digər borcalmalar”-a nəyin daxil olduğu dəqiqləşdirilsin.

1.1. Gömrüklə Əlaqəli Valyuta Əməliyyatları Bank bəyannamələri üçün son tarixQaydaların 2.2.2.(a) bəndinin 3-cü abzasında göstərilir ki, mallar üçün bank bəyannamələri həmin malların idxal edilməsindən sonra (xidmətlər/işlər üçün bəyannamə isə həmin xidmətlər göstərildikdən/işlər yerinə yetirildikdən sonra) gömrük bəyannamələrinin tərkibində təqdim edilməlidir. Bu yaxınlarda Qaydalara dəyişiklik edilmişdir. Dəyişikliklər daxil edilməzdən əvvəl bəyannamələr banklara 365 gün ərzində təqdim edilməli idi. Hazırda bu məhdudiyyət aradan qaldırılmışdır və bu, banklar üçün böyük problemlərə səbəb olur.

TövsiyəBəyannamələrin banklara verilməsi üçün vaxt məhdudiyyəti müəyyən edilsin.

Üçüncü ölkələr üzərindən aparılan əməliyyatlarüzrə bəyannamələr Mallar xarici ölkədən alındığı və üçüncü xarici ölkəyə ixrac edildiyi zaman, hazırkı mallar üzrə bəyannamə Azərbaycan gömrük qurumuna təqdim edilə bilməz. Bu, banklara bəyannamə verilməsi ilə bağlı problem yaradır və Qaydalarla tənzimlənmir.

TövsiyəBoşluq aradan qaldırılsın və bu cür gömrük əməliyyatları üçün lazımi prosedurlar müəyyən edilsin.

40

Bank və Maliyyə

2. Banklar Vergi Agentləri QismindəAğ Sənəd adlı rəsmi sənədin 2011-ci il nəşrində qeyd olunduğu kimi, Azərbaycan bankları Hökumət üçün vergi yığan agentlər kimi qiymətləndirilir və onlardan müştərilərinin vergi ödənişlərinə və sosial ayırmalara nəzarət etmək tələb olunur. Banklar və bank işçiləri öz müştərilərinin bu kimi icbari ödənişləri həyata keçirmədiyinə görə cərimələrin tətbiq edilməsi və cinayət məsuliyyətinə cəlb edilmə barədə təhdid ilə üzləşirlər. Əgər həmin təhdid həyata keçirilərsə, çox güman ki, banklar bank fəaliyyətini ciddi şəkildə məhdudlaşdırmaqla cavab reaksiyası göstərəcəklər.

TövsiyəBöyük Britaniya kimi ölkələrdə tətbiq olunan beynəlxalq təcrübəyə müvafiq olaraq, Azərbaycan banklarını Hökumət üçün vergi agentləri öhdəliyindən və müştərilərinin vergi ödənişlərinə nəzarət etmək tələbindən azad etmək, habelə bank işçilərinin cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi təhlükəsini aradan qaldırmaq üçün biz Vergi Məcəlləsinə düzəlişlərin daxil edilməsini tövsiyə edirik

3. Təminatın Verilməsi – Girov və İpotekalar Daşınar əmlakın girov qoyulması üzrə mərkəzi reyestrin olmamasıAğ Sənəd adlı rəsmi sənədin 2011-ci il nəşrində qeyd olunduğu kimi, qanunla nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, nəqliyyat vasitələri istisna olmaqla, daşınar əmlakın girov qoyulması üçün mərkəzi reyestr hələ də fəaliyyət göstərmir. Bu isə yerli iqtisadiyyata birbaşa mənfi təsir göstərir. Dünyanın əksər yerlərində fəaliyyət göstərən bir sıra üzv şirkətlərimiz öz məhsullarının kommersiya müştərilərinə satışını maliyyələşdirmək niyyətindədirlər. Azərbaycanda isə maliyyələşdirilən məhsulun girov qoyulmasının qeydiyyatını həyata keçirəcək mərkəzi reyestr olmadığına görə həmin şirkətlər burada sözü gedən fəaliyyəti həyata keçirməkdən çəkinirlər. Bunun nəticəsi olaraq, yerli kommersiya müəssisələri əhəmiyyətli maliyyə mənbələrindən istifadə etmək imkanlarından məhrum olurlar.

Girov qoyulmuş və ipoteka predmeti olan əmlakın satışıAğ Sənəd adlı rəsmi sənədin 2011-ci il nəşrində qeyd olunduğu kimi, Azərbaycanın qüvvədə olan qanunvericiliyinə əsasən, girov qoyulmuş və ya ipoteka predmeti olmuş və üzərindəki mülkiyyət hüququ qaytarılmış əmlak şirkətin vəzifəli şəxsləri tərəfindən müəyyən edilən başlanğıc qiymətlə iki şirkətdən birinin təşkil etdiyi açıq hərraclarda satılmalıdır. Bu proses səmərəli və çevik deyildir, başlanğıc qiymətləri isə bir sıra hallarda elə yüksək səviyyələrdə müəyyən edilir ki, əmlak satılmamış qalır. Nəticədə, yerli və xarici maliyyələşdirmə şirkətlərinin çoxu Azərbaycandakı əmlak ilə təmin edilən kredit təklif etməyə həvəs göstərmir və yaxud yüksək səviyyəli girov təminatı tələb etməklə özlərini sığortalayır, bununla da kommersiya müəssisələrinin əldə edə biləcəyi maliyyələşdirməni məhdudlaşdırır.“İpoteka haqqında” qanuna əsasən, ipotekaya qoyulmuş aktivin satışı üçün 2 yol vardır: məhkəmə yolu ilə və məhkəməsiz. Birinci halda, satış yalnız məhkəmənin yekun qərarından sonra həyata keçirilə bilər (Maddə 39), lakin ikinci halda, Notariusun icra

41

qeydi ilə satışı həyata keçirmək mümkündür (Maddə 38). Müvafiq olaraq, qanunların iyerarxiyasına əsasən bütün digər normativ aktlar bu qanuna uyğun olmalıdır. Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin (“QKDK”) “Qiymətli kağızlarla girovun dövlət qeydiyyatı” Qaydalarının 3.2-ci maddəsində, ipotekaya qoyulmuş aktivin satılması üçün 2 yol müəyyən edilmişdir və bu, yuxarıda qeyd edilmiş qaydaya uyğundur. Lakin həmin Qaydaların 3.3-cü maddəsində, girov predmetinə tutmanın yalnız məhkəmə qərarı ilə həyata keçirilə biləcəyi hallar qeyd olunur. Bu müddəa, “İpoteka haqqında” Qanuna ziddir (“İpoteka haqqında” Qanunla yol verilən halları qadağan edir), çünki qanuna əsasən, tərəflər arasında ipotekaya qoyulmuş aktivin satışı üzrə müqavilə yoxdursa, məhkəməyə müraciət edilmədən ipoteka predmetinə tutma yalnız məhkəmənin qərarı əsasında yönəldilə bilər (Maddə 35.2). QKDK-nın “Qiymətli kağızlarla girovun dövlət qeydiyyatı” Qaydalarında girov qoyulmuş aktivin satışı üçün iki yol müəyyən edilsə də, bu Qaydaların strukturu və xüsusən 3.6-3.8-ci maddələr elə təəssürat oyadır ki, ipotekaya qoyulmuş aktivlərin satışı məhkəməyə müraciət edilmədən həyata keçirilir.“İpoteka haqqında” Qanuna əsasən (Maddə 38.2.2 və 39.3.3), “İlkin satış qiyməti ipoteka qoyan ilə ipoteka saxlayanın razılaşması əsasında, ilkin satış qiymətinin müəyyən edilməsində razılıq olmadıqda isə tərəflərin tapşırığı ilə müstəqil qiymətləndirici tərəfindən müəyyən edilir.” Digər tərəfdən, QKDK-nın “Qiymətli kağızlarla girovun dövlət qeydiyyatı” Qaydalarına əsasən (Maddə 3.9), “Girov predmeti girov müqaviləsində göstərildiyi qiymətə satışa çıxarılır. Girov müqaviləsi ilə girov predmetinin qiyməti müəyyən edilmədikdə qiymətli kağızlar nominal dəyər ilə satışa çıxarılır.” Bu iki müddəa ziddiyyət təşkil edir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, daşınar əmlak üzərində girov və digər mülkiyyət hüquqlarının reyestri qüvvədə olan qanun ilə tələb edildiyi qaydada yaradılsın. Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestrinin idarə edilməsi və fəaliyyəti təkmilləşdirildiyi halda biz daşınar və daşınmaz əmlakın vahid reyestrinin yaradılmasına dəstək göstərməyə hazırıq.Biz həmçinin tövsiyə edirik ki, üzərindəki mülkiyyət hüququ qaytarılmış əmlakın bilavasitə maliyyə qurumları tərəfindən hərrac vasitəsilə açıq satışına yol verilsin.Biz tövsiyə edirik ki, ipoteka qoyulmuş aktivlərin satışını tənzimləyən qaydalar, normativ aktların iyerarxiyasını gözləməklə bir-birinə uyğunlaşdırılsın.

4. Kredit Bürosunun Təsis EdilməsiEffektiv və səmərəli kredit bürosu kredit riskinin səmərəli surətdə idarə edilməsi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu, defolt hallarının azalmasına, nəticə etibarilə kreditlərin verilməsi ilə bağlı xərclərin azalmasına gətirib çıxara və kredit təşkilatlarının hesabladığı faiz dərəcələrinin azaldılmasına şərait yarada bilər. Biz son illər ərzində mövcud Kredit Reyestri sahəsində həyata keçirdiyi təkmilləşdirmələrə görə Azərbaycan Mərkəzi Bankına öz ehtiramımızı bildiririk. Biz həmçinin Kredit Bürosunun təsis edilməsi barədə qanun layihəsinin hazırlanmasında əldə edilmiş irəliləyişləri məmnunluqla qeyd edirik. Buna baxmayaraq, Kredit Bürosunun reallığa çevrilməsi üçün tədbirlərin davam etdirilməsi zəruridir.

42

Bank və Maliyyə

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, Kredit Reyestri genişləndirilsin və bank olmayan kredit təşkilatlarından və kommunal xidmət müəssisələrindən alınan məlumatları da əhatə etsin.Biz tövsiyə edirik ki, Kredit Reyestri genişləndirilsin və buna girovlar barədə əhatəli məlumatlar daxil edilsin.Biz tövsiyə edirik ki, reyestr inkişaf etdirilsin və ötən dövrlərə aid məlumatları təmin etmək imkanına malik olsun.Biz tövsiyə edirik ki, kredit məlumatlarının idarə edilməsi və həmin məlumatlardan istifadə imkanının təmin edilməsi vəzifəsini yerinə yetirəcək Kredit Bürosunun yaradılması üçün tədbirlər davam etdirilsin və AMB bu məqsəd üçün məlumat toplanması agentliyi qismində çıxış etsin (biz bunların nəzərə alındığından xəbərdarıq və bu prosesi dəstəkləyirik).Biz tövsiyə edirik ki, Kredit Büroları haqqında qanunun layihəsinin qəbul edilməsi prosesi sürətləndirilsin.

5. Böyük Əhəmiyyətli Əməliyyatların Səhmdarlar Tərəfindən Təsdiqi

2008-ci il tarixli Ağ Sənəd adlı rəsmi sənəddə qeyd edildiyi kimi, Banklar haqqında Qanunun qəbul edilməsi mövcud Mülki Məcəllə ilə qeyri-uyğunluq yaratmışdır. Azərbaycanda banklar açıq səhmdar cəmiyyətləri kimi təşkil edilmişdir. Mülki Məcəllənin 99.3 maddəsinə əsasən, açıq səhmdar cəmiyyətinin xalis aktivlərinin dəyərinin 25 faizindən artıq məbləğdə olan əqdin bağlanılması barədə qərar səhmdarların ümumi yığıncağı tərəfindən təsdiq edilməlidir. Bu ümumi müddəa ümumilikdə bütün açıq səhmdar cəmiyyətlərə, o cümlədən banklara şamil oluna bilər. Lakin Banklar haqqında Qanunda, yüksək səviyyədə tənzimlənən və ciddi şəkildə nəzarət olunan bank sistemi üçün xüsusi olaraq müəyyən edilmiş fərqli tələblər əks etdirilmişdir. Banklara münasibətdə tətbiq edildikdə 99.3 maddəsi anlaşılmazlığa səbəb olur və Banklar haqqında Qanunun müvafiq qaydada tarazlaşdırılmış tələbləri ilə ziddiyyət yaradır. Həmçinin, bu mövzu üzrə fərqli tələblərin olması açıq səhmdar cəmiyyətləri və xüsusən banklar üçün problemlər yaradır və konkret olaraq bu halda şirkətlər tərəfindən müxtəlif yanaşmalara və addımlara gətirib çıxara bilər.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, Mülki Məcəllənin 99.3 maddəsinə düzəliş edilərək, onun banklara şamil edilmədiyi aydın şəkildə qeyd edilsin.

6. Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartları (“Mhbs”) İlə Uyğunluq

Azərbaycanın və dünyanın bank sektorlarında son zamanlar baş verən hadisələri müşahidə edərək Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Azərbaycan Mərkəzi Bankı (“AMB”) üzrə yerli qaydaların beynəlxalq səviyyədə tətbiq olunan standartlara, xüsusən MHBS-ə uyğun olaraq müntəzəm şəkildə yeniləşdirilməsinə olan ehtiyacı görür. Qarşıdan

43

gələn MHBS 9 buraxılışı və Azərbaycanın bank sektorunun onun tətbiqinə hazır olmaması bu cür müntəzəm yeniləşdirmələrə olan ehtiyacın bariz göstəricisidir.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) aşağıda müəyyən standartları qeyd edərək yerli qanunvericiliyin onlara uyğunlaşdırılmasını tövsiyə edir.

Kredit başlanğıcı üçün haqqAzərbaycandakı əksər banklar, kredit verilməsi üçün həyata keçirilən qiymətləndirmə, sənədləşdirmə, sığorta xidmətləri (əgər ayrıca ödənilməmişdirsə), sərf olunan vaxt və s. üçün haqq tələb edir.Bu ödəmələrə MHBS-də kredit başlanğıcı üçün haqq deyilir. Əksər banklar bu haqları dərhal gəlir hesabatına daxil edirlər, bəziləri isə onu proporsional olaraq kreditin verildiyi müddətə proyeksiya edirlər. Bu haqlar maliyyə xidmətləri üçün haqq hesab edilir. Lakin qeyd olunan praktikaların heç biri MHBS-ə uyğun deyildir. MUBS 39, a (I), abzas 14-də göstərildiyi kimi, bu haqlar təxirə salınaraq effektiv faiz dərəcəsinə dəyişiklik edilərək tanınmalıdır. Beləliklə, hazırkı haqlar gəlir hesabatına bu yolla (effektiv faiz dərəcəsinə dəyişiklik yolu ilə) daxil edilir və faizdən əldə edilən gəlirin tərkibində tanınır. Bu haqlar komisyon haqları formasında gəlir hesab edilməməlidir.

TövsiyəMaliyyə hesabatları məqsədləri baxımından, MUBS (IAS) 18 və 39-a əsasən kredit başlanğıcı üçün haqların tanınması təxirə salınmalıdır. Bu haqlar gəlir haqqında hesabata bilavasitə daxil edilməməlidir; MUBS 18-ə müvafiq olaraq maliyyə xidmətləri üçün haqq kimi tanınmalı və gəlir hesabatına effektiv faiz dərəcəsinə dəyişiklik edilməsi yolu ilə daxil edilməlidir. Maliyyə hesabatlarının məlumatları düzgün əks etdirməsi və MHBS-ə uyğun olması üçün, banklar üçün cari mühasibat qaydaları dəyişdirilərək bu məsələ əhatə edilməlidir.

MHBS və sektordaxili qaydalara əsasən ümidsizborclar üçün ehtiyatlarMHBS-ə əsasən (MUBS 39 “Maliyyə alətləri: Tanınma və ölçülmə”), ümidsiz borclar üzrə ehtiyatın hesablanması hər bir kredit üzrə gələcək nağd pul axınının cari dəyərinə əsaslanır ki, buna müştərinin borcu ödəmə qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi, qiymətdən düşməyə səbəb olan hadisənin baş verməsi, borc tarixçəsi, girovun mövcudluğu və ədalətli dəyəri və digər faktorlar daxildir.AMB-nin 1 fevral 2014-cü ildən etibarən qüvvəyə minəcək yeni qaydalarına əsasən, ümidsiz borclar üzrə ehtiyat yaradılması aşağıdakı kimi aparılacaqdır:

Gecikmiş GünlərinSayı/Borcun

Keyfiyyəti

Yüksək

Orta

Aşağı

Qənaətbəxş

Nəzarət Altında

Qeyri - Qənaətbəxş

Nəzarət Altında


Təhlükəli


Təhlükəli

Ümidsiz

Təhlükəli

Ümidsiz

Ümidsiz

Ümidsiz

Ümidsiz

Ümidsiz

44

Bank və Maliyyə

AMB-yə əsasən, ümidsiz borclar üzrə ehtiyatların məbləği, ümumi borc məbləğini aşağıdakı müvafiq faiz dərəcəsinə vuraraq hesablanır:

Qənaətbəxş – 1%Nəzarət altında – 5%Qeyri-qənaətbəxş – 30%Təhlükəli – 60%Ümidsiz – 100%

Ümidsiz borcların silinməsini maliyyə hesabatları baxımından tənzimləyən qaydalar olmadığına görə, banklar AMB-nin yuxarıda qeyd edilən qaydalarını nəinki sektordaxili hesabatlar üçün, eləcə də maliyyə hesabatları üçün istifadə edirlər.Bu vəziyyətdə, bankların maliyyə hesabatları müştəri borclarını və onların məbləğini düzgün və ədalətli surətdə əks etdirmir.

TövsiyəMHBS və sektordaxili hesabat qaydaları arasında anlaşılmazlığın qarşısının alınması məqsədilə biz tövsiyə edirik ki, AMB MUBS 39-a nəzərən aidiyyəti ümidsiz borclar üçün ehtiyatların hesablanması üzrə ayrıca qaydalar hazırlasın.

Zəmanətlər və AkkreditivlərAMB-nin “Aktivlərin Təsnifləşdirilməsi və Mümkün Zərərlərin Ödənilməsi üçün Ehtiyatların Yaradılması” Qaydalarına əsasən, banklar zəmanət və ya akkreditivin buraxıldığı gün balansdankənar öhdəliklərin 2%-i məbləğində (1 fevral 2014-cü ildən etibarən 1% olacaqdır) ehtiyat ayırmalıdırlar.MHBS-ə əsasən, əgər qiymətdən düşməyə səbəb olan hadisə, müştərinin maliyyə vəziyyətinin qiymətləndirilməsi və nağd pul xərclərinin olması ehtimalı yaranmayıbsa, borclar və ya balansdankənar öhdəliklər (o cümlədən, açıq kredit xətləri) üzrə ehtiyat yaradılmamalıdır. Bundan başqa, zəmanət və akkreditivlər üzrə ehtiyatlar, MUBS 37 “Yaradılmış ehtiyat fondları, Şərti öhdəliklər və Şərti aktivlər”-də göstərildiyi kimi, aşağıda qeyd olunan əvvəlki məlumatlara əsasən yaradılmalıdır:

(a) müəssisə keçmiş hadisənin nəticəsi olan cari öhdəliyə malikdir (hüquqi və ya konstruktiv); (b) öhdəliyin ödənilməsi üçün iqtisadi səmərələri təcəssüm etdirən resursların xaric olmasının tələb ediləcəyi ehtimalı vardır; və (c) öhdəliyin məbləğini etibarlı surətdə qiymətləndirmək mümkündür.

TövsiyəMHBS və sektordaxili qaydalar arasında anlaşılmazlığın qarşısını almaq məqsədilə tövsiyə edirik ki, AMB MUBS 37-ə nəzərən balansdankənar öhdəliklər üzrə ehtiyatların hesablaması barədə qaydalar hazırlasın.

Faiz Hesablanmasının Dayandırılması Barədə 90-gün Qaydası AMB-nin “Kredit əməliyyatları üzrə faizlərin hesablanmasının dayandırılması haqqında” Qaydalarına əsasən, müştəri 90 gün ərzində əsas borc və ya faiz üzrə ödəmə həyata

45

keçirmədiyi halda faiz hesablanması dayandırılır. Beləliklə, üç ay və ya daha uzun müddət gecikdirilən kreditlər faiz hesablanmayan aktivə çevrilir və bu, bankların faiz üzrə gəlirini maliyyə hesabatlarında azaltması ilə nəticələnir. Yaxşı təmin olunmuş (girovla tam təmin olunan) və şübhəsiz olaraq 120 gün ərzində ödəniləcək borclar bu qayda üzrə istisna təşkil edir. Lakin borc verən tərəf borcun və hesablanmış faizin ardıcıl olaraq 6 ay ərzində ödəniləcəyinə inandığı halda, faiz hesablanmasının dayandırıldığı kreditlər üzrə balansdankənar hesablanmış faizlər balans cədvəlinə daxil edilə bilər.Maliyyə hesabatı məqsədləri baxımından, MUBS 18-ə (“Gəlir”) əsasən gəlir gələcəkdə aktivlərdən nağd pul axını formasında iqtisadi fayda əldə ediləcəyi dəqiq olduğu zaman tanınmalıdır və gecikmə müddətindən asılı olaraq faiz gəlirinin tanınmasına məhdudiyyət qoyulmamalıdır.Biz anlayırıq ki, AMB-nin hazırkı qaydalarına əsasən faizdən gələn gəlirin hesablanmasının dayandırılması bank işinə nəzarət məqsədi güdən sektordaxili tədbirdir, lakin MHBS əsasında bu cür dayandırmaya icazə verilmir.

TövsiyəMHBS və sektordaxili qaydalar arasında anlaşılmazlığın qarşısını almaq məqsədilə tövsiyə edirik ki, AMB faizdən gələn gəlirlərin tanınması üzrə MUBS 18-ə nəzərən müstəqil qaydalar hazırlasın.

7. Girovlar üzrə TələblərAzərbaycandakı əksər bankların müştərilərə verdikləri borclar yaşayış və ya ticarət obyektləri və ya torpaq kimi girovlarla sığortalanır. Bəzi hallarda, banklar mal və ya avadanlıq kimi daşınar əmlakı da girov olaraq qəbul edirlər. Lakin AMB-nin “Aktivlərin təsnifləşdirilməsi və mümkün zərərlərin ödənilməsi üçün ehtiyatların yaradılması” Qaydalarının 2.1-ci bəndində “girov” termininin tərifi təqdim edilmişdir. Alacaqlar, əqli mülkiyyət və digər qeyri-maddi aktivlər kimi daşınar girovlar girov məqsədi üçün müştərinin aktivləri hesablanarkən nəzərə alınmamalıdır. Bu cür girovlara icazə verilməsi banklara kredit strukturunu müəyyən etməkdə daha çox imkan yaratmış olacaq və beləliklə onlar, girov olaraq yalnız daşınmaz əmlak tələb etməli olmayacaqlar. Bu xüsusən Kiçik və Orta Sahibkarlıq (“KOS”) və kommersiya sektorunda fəaliyyət göstərən şirkətlər üçün faydalı olacaqdır, belə ki, adətən bu cür müəssisələr kredit institutlarından borc almaq üçün girov qoyacaq kifayət qədər daşınmaz əmlaka malik deyildir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, hazırkı qaydalara dəyişiklik edilərək banklar tərəfindən verilən borclar üzrə yeni girov növləri nəzərə alınsın. Biz inanırıq ki, bu cür dəyişiklik Azərbaycanda KOS və kommersiya sektorunun inkişafına və böyüməsinə böyük müsbət təsir göstərəcəkdir.

46

8. Azərbaycanin Yerli Qiymətli Kağızlarının Xaricdə Yerləşdirilməsi

Biz məmnunluqla qeyd edirik ki, Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi (“QKDK”) Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin 2011-ci il buraxılışında qeyd edilmiş tövsiyələri nəzərə alaraq “Azərbaycan Respublikasının emitentlərinin qiymətli kağızlarının Azərbaycan Respublikası ərazisindən kənarda yerləşdirilməsi haqqında” Qaydalar qəbul etmişdir.2012-ci ilin mart ayında QKDK tərəfindən qəbul olunmuş bu Qaydalara əsasən, Azərbaycan emitentlərinin qiymətli kağızlarının ölkədən kənara yerləşdirilməsi üçün QKDK-dan yazılı icazə alınmalıdır. Lakin emitentin dövriyyədə olan həmin investisiya qiymətli kağızları (məs., istiqraz və səhmləri) Bakı Fond Birjasında (“BFB”) kotirovka vərəqəsinə daxil edilməmişdirsə, QKDK onların xaricdə yerləşdirilməsinə icazə verməyə bilər.

TövsiyəBu tələb borc kapitalı bazarının inkişafına mane olduğuna görə, onun çıxarılmasını tövsiyə edirik.

9. Xarici Müəssisələr üçün Manat HesablarıBiz Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının qaydaları liberallaşdıraraq Azərbaycanda nümayəndəliyi və ya filialı olmayan qeyri-rezidentlərin Azərbaycan banklarında hesab açmasına icazə verməsini məmnunluqla qeyd edirik. Lakin Azərbaycan bankları ilə müxbir hesab açan xarici banklardan fərqli olaraq, bank olmayan xarici qeyri-rezidentlər hesab açılması üçün digər sənədlərlə yanaşı Azərbaycan Respublikası Vergilər Nazirliyi tərəfindən verilmiş dublikat-sertifikat təqdim etməlidirlər. Azərbaycanda nümayəndəliyi və ya filialı olmayan, yalnız yerli banklarda hesab açmaq niyyətində olan qeyri-rezident şirkətlərin Vergilər Nazirliyindən dublikat-sertifikat alması mümkün deyildir. Bu isə lazımsız məhdudiyyət yaradaraq, Azərbaycan banklarında manat hesabları açmaq arzusunda olan xarici investorlardan, kapitalın idarə olunması ilə məşğul olan şirkətlərdən və hecinq fondlarından sadəcə olaraq yerli manat hesabı açmaq üçün mürəkkəb qiymətli kağızlar və xarici valyuta əməliyyatlarını həyata keçirməyi tələb edir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, AMB Azərbaycanda nümayəndəliyi və ya filialı olmayan qeyri-rezidentlərin dublikat-sertifikat təqdim etməsinə dair tələbini aradan qaldırsın, və yaBiz tövsiyə edirik ki, Vergilər Nazirliyi Azərbaycanda nümayəndəliyi və ya filialı olmayan qeyri-rezidentlərə dublikat-sertifikat versin.

Bank və Maliyyə

47

10. Bankda Mühüm İştirak Payının Əldə Edilməsinin Səhmdarlar Tərəfindən Təsdiq Edilməsi

Banklar haqqında Qanuna əsasən, bankda səhmlərin on və ya daha çox faizi kimi müəyyən edilən “mühüm iştirak payının” əldə edilməsini bankın səhmdarlarının ümumi yığıncağı təsdiq etməlidir. Bu tələb Mülki Məcəllənin açıq səhmdar cəmiyyəti konsepsiyası ilə ziddiyyət təşkil edir: belə ki, Mülki Məcəlləyə əsasən açıq səhmdar cəmiyyətinin səhmdarları öz səhmlərinə digər səhmdarların razılığı olmadan sərəncam verə bilərlər. Bundan başqa, potensial investorlar nəzərə almalıdırlar ki, əgər səhmdarlar müvafiq iştirak payının əldə edilməsini təsdiq etməzlərsə, onlar bankdan öz kapitallarını götürmək imkanına malik ola və ya olmaya bilərlər və nəticə etibarilə, sözügedən investisiyadan çəkinə bilərlər.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, Banklar haqqında qanunun 24.1.12 maddəsinə düzəliş edilərək bankda “mühüm iştirak payının” əldə edilməsi üçün səhmdarların razılıq verməli olduğu barədə tələb çıxarılsın.

11. Əlavə Maliyyə Bazarları2001-ci ildən etibarən dərc etdiyimiz Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədlərdə qeyd etdiyimiz kimi, qısamüddətli dövlət borcları (xəzinədarlıq vekselləri), satış və təkrar alış əməliyyatları və digər yerli borc vasitələri üçün Azərbaycanın maliyyə bazarları çox zəif inkişaf etmişdir. Hazırda kapital bazarının müasirləşdirilməsi layihəsi davam etməkdədir və biz Azərbaycanın kapital bazarlarında qaydalar, qanunlar, texniki və institusional məsələlər üzrə dəyişikliklərin olacağını gözləyirik.Əksər ölkələrdə, xəzinədarlıq vekselləri ən əlverişli bazar faiz dərəcələrinin müəyyən edilməsi və yerli valyutanın artıq likvidliyinin təmin edilməsi üçün baza qismində istifadə edilir. Bu veksellər həmçinin yerli bazarda artıq nağd pul likvidliyini absorbsiya edərək, inflyasiya təzyiqlərini azaldır.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, tələb olunan həcmdə manatla denominasiya edilən istiqrazlar və veksellər buraxılaraq və yerli dövriyyədə saxlanılaraq əlavə bazar dəstəklənsin ki, bu da yerli kapital bazarlarının inkişafına təkan versin.

12. Xarici Banklara Ödənişlər üzrə Ödəmə Mənbəyindən Tutulan Vergi

Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin 2011-ci il buraxılışında qeyd olunduğu kimi, xarici banklara ödənilən faizlər və digər ödənişlər üzrə adətən 10% həcmində gəlir vergisi tətbiq olunur. Xarici kommersiya bankları yekdilliklə tutulan verginin kompensasiya edilməsi üçün yerli borcalanlar tərəfindən onlara həyata keçirilən ödənişlərin uyğunlaşdırılmasını (“vergi tutumunu nəzərə alaraq məbləğin yenidən hesablanması”) tələb etdiklərinə görə, xarici banklardan alınan vəsaitlərin dəyəri əhəmiyyətli dərəcədə

48

artırılmışdır. Çox az sayda yerli bankların böyük layihələri maliyyələşdirmək imkanlarına malik olduqlarını nəzərə alaraq, Azərbaycan borcalanları ümumilikdə vergidən azad edilmiş çoxtərəfli təşkilatlardan borc almaq imkanı ilə məhdudlaşdırılırlar. Çoxtərəfli təşkilatlardan və xarici kommersiya banklarından alınan borclar arasında dəyər fərqinin aradan qaldırılması Azərbaycan borcalanları üçün əlavə maliyyə mənbəyinin açılmasını və borcun daha ucuz qiymətə alınmasını təmin etmiş olardı.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, xarici kommersiya banklarına ödənilən faizlər və digər ödənişlər gəlir vergisindən və digər vergilərdən azad edilsin.

13. Emissiya Gəliri üzrə VergitutmaBir neçə Azərbaycan bankının və sığorta şirkətinin (qismən xarici maliyyə qurumları tərəfindən) əldə edilməsi (və ya qismən əldə edilməsi) nəticəsində, əldə edilmiş subyektlərə səhmlərin nominal dəyərindən artıq olan məbləğ ödənilmişdir. Bu cür fərq banka və ya sığorta şirkətinə sahiblik ilə əlaqədar olan qeyri-maddi aktivləri əks etdirir və maliyyə hesabatlarında “emissiya gəliri” kimi qeyd edilir. Həmin emissiya gəliri səhmdarlara aid edilə bilən mənfəət elementini əks etdirmir. Lakin vergi orqanları sübut etməyə çalışmışlar ki, emissiya gəliri mənfəət vergisinin dərəcəsi (yəni, 20%) ilə vergiyə cəlb edilməlidir. Emissiya gəlirinin vergitutmadan azad edilməsi bankların və əldə edən subyektlərin səhm alqı-satqı əməliyyatları ilə məşğul olmağa hazırlığı üçün imkan yarada bilər.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, beynəlxalq təcrübəyə müvafiq olaraq, emissiya gəlirləri mənfəət vergisindən azad edilsin.

Bank və Maliyyə

49

SığortaVIII

50

1. Sığorta MüqavilələriAğ Sənəd adlı rəsmi sənədin 2011-ci il buraxılışında qeyd olunduğu kimi, Sığorta işində “frontinq” anlayışı ilkin sığortaçıya polis tərtib etməklə formal surətdə yerli sığortaçı qismində hərəkət etməyə, sonra isə komisyon haqq müqabilində riski tamamilə təkrar sığortaçıya ötürməyə icazə verir. 2008-ci ildə frontinq Azərbaycanın sığorta qanunvericiliyindən çıxarılmışdır. Bunun nəticəsində qəbul edilmiş beynəlxalq sığorta təcrübəsindən mühüm kənaraçıxma baş vermişdir. Hazırda, sığorta tələbi edildiyi zaman frontinqin olmaması sığorta müqavilələrindən sui-istifadə imkanı yaradır.Frontinq müqavilələrində, təkrar sığortaçılar beynəlxalq miqyasda qəbul edilmiş standart müqavilə mətninə uyğun olaraq riskləri adətən qəbul edir. Azərbaycanın sığorta qanunvericiliyi yerli sığortaçıya yalnız Maliyyə Nazirliyi nəzdindəki Sığorta Nəzarəti Xidməti ilə razılaşdırılmış mətndən istifadə etməyə icazə verir. Həmin iki mətn arasındakı fərqlər ziddiyyətlərə gətirib çıxarır və bəzi sığorta iddialarının həll edilməsində maneələr törədir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, “frontinq” anlayışı (məs., sığorta şirkətinin məsuliyyətinin səviyyəsinin müəyyən edilməsi) Azərbaycanın sığorta qanunvericiliyinə yenidən daxil edilsin.Biz həmçinin tövsiyə edirik ki, təkrar sığortaçıya “Sığorta haqqında” Qanunun 16.2 və 16.3-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş frontinq müqavilələrində sözügedən sahəyə aid standart mətndən istifadə etmək imkanı verilsin.

2. Həyat, Fərdi Qəza Sığortası və Təqaüd Əmanətləri üzrə Vergi Biz həyat sığortası polisləri ilə əlaqədar əmanət planları üzrə vergilərdən azad etmə imtiyazlarının tətbiq edilməsini təqdirəlayiq hesab edirik və alqışlayırıq. Azərbaycan vətəndaşlarını təqaüd üçün planlar qurmaq və əmanət toplamağa təşviq etmək üçün vergilərdən azad etmələr genişləndirilərək özəl pensiya fondlarına köçürmələri də əhatə etməlidir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, işçi tərəfindən təqaüd və pensiya planları üçün həyata keçirilən ödənişlərin, habelə işəgötürənin həyat sığortası və ya bədbəxt hadisədən sığortalanma üçün həyata keçirdiyi ödənişlərin vergi tutulan gəlirdən ayrılmasını və bu planların ölkə daxilində və ya xaricdə təyin edilməsindən asılı olmayaraq gəlir vergisindən azad edilməsini təmin etmək üçün Vergi Məcəlləsinin 98.2.5 maddəsinə düzəliş edilsin.

3. Məlumat BazasıSığorta riskinin səmərəli şəkildə idarə olunması üçün sığorta tələbləri üzrə məlumat bazasının olması çox vacibdir. Çünki bu halda defolt hallarının sayı azalacaqdır ki, bu da sığorta xidmətlərinin qiymətinin azalmasına gətirib çıxaracaqdır. Bu cür məlumat bazaları da eyni tələbin dəfələrlə irəli sürülməsinin, dələduzluğun və tələblər üzrə tarixçənin səhv anlaşılmasının qarşısını alaraq dürüst müştərilər üçün sığorta haqqının azalmasına kömək edir.

Sığorta

51

Məsələn, dünyada ən yaxşı praktikalardan biri olan Böyük Britaniyadakı Tələblər və Anderraytinq Birjasını göstərə bilərik. O, nəqliyyat vasitəsi, ev, sağlamlıq və s. sığorta hadisələrinin mərkəzi məlumat bazasıdır və qeyri-kommersiya şirkəti olan Sığorta Məlumat Bazası Xidmətləri Ltd. tərəfindən (onun üzvlərinin adından) idarə edilir.

TövsiyəBiz Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı nəzdindəki Mərkəzləşdirilmiş Kredit Reyestri Xidmətinə oxşar Dövlət Sığorta Nəzarəti Xidməti nəzdində Tələblərin Onlayn Reyestri Xidməti təsis edilməsini tövsiyə edirik. Biz tövsiyə edirik ki, reyestr inkişaf etdirilsin və ötən dövrlərə aid məlumatları təmin etmək imkanına malik olsun.

4. Tələblərin İdarə OlunmasıAzərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 933.1.2-ci maddəsi, sığorta ödənişi üzrə tələbləri aydınlaşdırır və orada müəyyən sənədlər sadalanır ki, Məcəllənin 924.3-cü maddəsinə əsasən onlar müvafiq dövlət orqanları tərəfindən yazılı müraciət əsasında, 10 iş günü ərzində təqdim edilir. Bu sənədlərə yol polisi və təcili tibbi yardım xidməti əməkdaşlarının hazırladığı qəza aktı, polis tərəfindən tərtib edilən cinayət aktı kimi sənədlər daxildir. Sığorta şirkətləri, müvafiq sənədlərin nüsxəsinin alınması üçün müvafiq səlahiyyətli orqanlara sorğu göndərirlər, lakin əksər hallarda bu sorğulara həddən artıq gec cavab verilir və yaxud şirkətlərə bildirilir ki, sənədlər aidiyyəti hüquq-mühafizə orqanlarına göndərilmişdir. Beləliklə sığorta şirkətləri sənədlər üçün yenidən müraciət etməli olur və proses aylarla uzanır və nəticədə isə müştəri narazı qalır.

TövsiyəBiz 10 iş günü müddətini 5 iş gününə qədər azaltmağı, eləcə də, Mülki Məcəllədə sığorta şirkətlərinin sorğusuna vaxtında cavab verilməməsinə görə məsuliyyətin nəzərdə tutulmasını tövsiyə edirik.Sığorta şirkətləri və dövlət orqanları arasında olan məlumatın toplanmasını, sorğuları və ünsiyyəti sadələşdirmək üçün onlayn portalın təsis edilməsini təklif edirik.

5. Mühasibatlığın və Hesabatların Maliyyə Hesabatlari üzrə Beynəlxalq Standartlara (“Mhbs”) Uyğunlaşdırılması

Azərbaycan Respublikasının “Mühasibatlıq haqqında” Qanununun 10-cu maddəsinə əsasən, bütün kommersiya müəssisələri maliyyə hesabatlarını MHBS-ə uyğun olaraq hazırlamalı və təqdim etməlidirlər. Maliyyə Nazirliyi (“MN”) tərəfindən müəyyən edilmiş hesabatlar üzrə hazırkı tələblər, sığorta şirkətləri tərəfindən istifadə edilən sektordaxili məqsədlər üçün hazırlanmış tələblərdir və sığorta şirkətləri onlardan maliyyə hesabatları məqsədilə də istifadə edir. Bu səbəblə, MHBS və MN-in tələbləri arasında mühüm fərqlər mövcuddur.

52

TövsiyəBiz MN-ə tövsiyə edirik ki, sığorta şirkətləri üçün MHBS üzrə Hesabatların hazırlanması qaydaları hazırlansın və bu qaydalar müntəzəm surətdə yeniləşdirilsin.Biz spesifik surətdə tövsiyə edirik ki, MHBS üzrə hesabat hazırlanması məqsədilə sığorta müqavilələri üzrə öhdəliklərin (rezervlərin) hesablanması üçün “ən yaxşı təxmin” konsepsiyasının tətbiqini nizamlayan qaydalar hazırlansın.

6. Statistik Məlumatların AzlığıSığorta şirkətləri təhlil apararkən, bazara baxış keçirərkən, yeniliklər tətbiq edərkən və hesablamalar apararkən yerli sığorta bazarları, rəqiblər, sığorta məhsulları, maliyyə bazası və s. barədə müfəssəl və statistik məlumatın kəskin çatışmazlığı ilə üzləşirlər. Bu, məhsul hazırlayarkən,bazarda mövqe tutmağa çalışarkən, maliyyə nəticələrinə, bazarın inkişafına və rəqib sığorta şirkətlərinin fəaliyyətlərinə baxarkən, prosesləri optimallaşdırmağa çalışarkən və s. böyük qeyri-müəyyənliklər yaradır.

TövsiyəBiz müxtəlif statistik məlumat və təhlillərin (məs., aylıq və ya rüblük əsasda yerli sığorta bazarındakı təkrarsığorta və investisiya fəaliyyətləri, maliyyə nəticələri və inzibati xərclərin təhlili, sığortalanan risklərin məhsul və regionlar üzrə bölgüsü, itki nisbətində meyllər, agentlik şəbəkəsi, sığorta müqavilələri və s. barədə məlumatların həyat, qeyri-həyat və təkrarsığorta şirkətləri üzrə bölgüsü) toplanması və davamlı şəkildə nəşr edilməsi üçün hüquqi və texniki bazanın yaradılmasını tövsiyə edirik. Nümunə üçün biz bununla Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının İllik Hesabatı (ildə bir dəfə), Rüblük Pul Siyasəti İcmalı (ildə dörd dəfə), Maliyyə Sabitliyi İcmalı (ildə dörd dəfə) və Statistik bülletenini (aylıq) qeyd edə bilərik.

7. Beynəlxalq Təkrarsığortaçıların Qeydiyattı Beynəlxalq təkrar sığortaçıların, xüsusən məşhur “A” reytinqli təkrarsığortaçıların Dövlət Sığorta Nəzarəti Xidmətində qeydiyyatdan keçməsi uzun zaman tələb edir, çünki bunun üçün nizamnamələr, qeydiyyat şəhadətnamələri, lisenziyalar, reytinqlər və s. kimi sənədlərin notarial qaydada tərcümə edilmiş nüsxələri təqdim olunmalıdır.

TövsiyəBiz onlayn rejimdə müraciətin tətbiq edilməsini və tələb olunan sənədlərin siyahısının qısaldılmasını, eləcə də prosesin özünə yenidən baxaraq qeydiyyat prosedurlarını sadələşdirməyi tövsiyə edirik.

8. “Sığorta Fəaliyyəti Haqqında” Qanunun Aydınlaşdırılması - Azərbaycan Respublikasının “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Qanununun 31.3-cü maddəsinə əsasən, digər hüquqi şəxsdə rəhbər vəzifə tutan şəxs sığortaçının İdarə Heyətinin üzvü ola bilməz. Sığorta şirkətlərindəki rəhbər vəzifələrin siyahısı Qanunda təqdim edilmişdir, lakin digər hüquqi şəxslərdə rəhbər vəzifələrin tərifi Qanunda mövcud deyildir.

Sığorta

53

Azərbaycan Respublikasının “Sığorta fəaliyyəti haqqında” Qanununun (“Qanun”) 37.2.2.3 və 37.2.2.4-cü maddələrinə əsasən, sığorta şirkətində rəhbər vəzifə tuta bilmək üçün şəxslərin maliyyə və ya sığorta sahəsi üzrə müəyyən iş təcrübəsi olmalıdır. Lakin “maliyyə sahəsi” ifadəsinin tərifi verilməmişdir.

- 2008-ci ildə, Azərbaycanın sığorta qanunvericiliyindəki sığorta polisinin ləğvi barədə müddəalar yeniləşdirilmişdir. Nəticədə, “ləğvetmə” termini oradan çıxarılmış və yalnız “xitamvermə” terminindən istifadə olunmuşdur. Lakin hər iki ifadənin tərifinin ayrı-ayrılıqda verilməsi və onların hər ikisindən istifadə edilməsi ən yaxşı praktika olardı.

- Azərbaycan Respublikasının müvafiq sığorta qanunvericiliyində risk səviyyəsinin yüksəlmə həddi barədə heç bir tələb yoxdur.

TövsiyəBiz Qanunda digər hüquqi şəxslərdə rəhbər vəzifələr və maliyyə sahəsi ifadələrinin tərifinin verilməsini tövsiyə edirik.Biz “xitamvermə” və “ləğvetmə” terminləri üçün ayrı-ayrı təriflərin yenidən Qanuna daxil edilməsini tövsiyə edirik. Biz risk səviyyəsinin artaraq müəyyən həddi keçdiyi halda icbari təkrar sığorta təminatı kimi tələblərin Qanuna daxil edilməsini tövsiyə edirik.

TurizmIX

56

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin əvvəlki buraxılışında qeyd olunmuş tövsiyələrin nəzərə alındığına və ölkənin turizm sektorundakı biznes mühitinin inkişaf etdirildiyinə görə minnətdarlığını bildirir. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) turizmin Azərbaycan iqtisadiyyatının vacib gəlir mənbələrindən birinə çevrilmə potensialını görür və turizm infrastrukturunun inkişafının “Azərbaycan 2020: Gələcəyə Baxış” İnkişaf Konsepsiyasına daxil edilməsini alqışlayır. Biz ümid edirik ki, ölkənin ÜDM-də turizmin payına düşən hissənin artırılması üçün nəzərdə tutulmuş tədbirlər Azərbaycana gələn ziyarətçilər üçün daha optimal şəraitin yaradılması ilə nəticələnəcəkdir.Ölkənin ÜDM-də turizmin payının artırılması üçün Azərbaycan biznes və turizm məqsədli səyahətçiləri cəlb etməlidir. Bunun baş verməsi və Azərbaycanın turizm sektorunun uğurlu inkişafı üçün viza rejimi, ictimai nəqliyyat infrastrukturu, təyyarə biletlərinin qiyməti, hava limanındakı xidmətlərinin keyfiyyəti və digər əlaqədar sahələr üzrə dəyişikliklər həyata keçirilməlidir.

1. Viza QaydalarıAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) turistlər üçün viza rejiminin təkmilləşdirilməsini alqışlayır. Yeni, sadələşdirilmiş viza rejimi Azərbaycana turist axınını artıracaqdır. Lakin sadələşdirilmiş viza rejimi haqqında, o cümlədən, turist vizasının asanlıqla alınmasını təmin edəcək səlahiyyətli turizm agentlikləri haqqında məlumatın yayılmasında böyük çatışmazlıqlar mövcuddur.Azərbaycan hazırda böyük turizm mərkəzi olmasa da, tədbir və biznes mərkəzi hesab edilə bilər. Bu səbəbdən, ölkəyə biznes məqsədi ilə gələn ziyarətçilərin sayı çoxdur və davamlı surətdə artır. Lakin biznes viza rejimi əlverişli deyil və biznes səyahətinin bütün cəhətlərini (fövqəladə səyahətlər, dəyişən planlar və s. üçün ehtiyacları) nəzərə almır.Bundan başqa, xarici vətəndaşların Azərbaycana giriş vizasına rəsmi internet səhifəsi (eviza.mfa.gov.az) vasitəsilə müraciət etməsinin mümkünlüyü hələ aydın deyildir. Biz başa düşürük ki, internet səhifəsi mövcuddur və fəaliyyət göstərir, lakin internet səhifəsi vasitəsilə şəxsi xidmət göstərilmir. Biz həmçinin təəssüf hissi ilə qeyd edirik ki, internet səhifəsindən istifadə üzrə aydın şəkildə tərtib olunmuş qaydalar mövcud deyildir.

TövsiyəSəfirliklərin internet səhifələri, Azərbaycandakı səlahiyyətli agentliklərlə əməkdaşlıq edən səyahət agentlikləri və digər açıq mənbələrdən istifadə edərək Azərbaycana sadələşdirilmiş turist vizasının əldə edilə biləcəyi barədə dünya üzrə məlumatlılıq artırılsın. Turist viza rejiminə oxşar, müraciət qaydaları və verilmə prosedurları sadə olan və beləliklə, alınması daha az müddət tələb edən biznes viza rejimi təmin edilsin.Xarici İşlər Nazirliyinin elektron vizaya aid internet səhifəsi vasitəsilə fərdi müraciətlərə imkan yaradılsın. Həmçinin, elektron viza internet səhifəsi vasitəsilə müraciət üzrə istifadə qaydaları həmin səhifədə yerləşdirilsin.

Turizm

57

2. Bələdiyyə Rüsumlarına ƏDV-nin Tətbiq EdilməsiSon zamanlar vergi orqanları otellərdən bələdiyyə rüsumları toplamağa və bu rüsumlar üzrə ƏDV hesablamağı/ödəməyi tələb etməyə başlamışlar. Bu səbəbdən otellər hesab-faktura siyasətlərini dəyişərək qonaqların hansı məbləğləri nə üçün ödədiyini açıq-aydın göstərməyə məcbur olmuşlar. Lakin otellər bələdiyyə rüsumları üzrə ƏDV məbləğini öz gəlirləri hesabına ödəməli olurlar ki, bu da adi və ya optimal praktika deyildir. Əlavə olaraq bu, Hökumətin Azərbaycanı turizm mərkəzi kimi inkişaf etdirmək hədəfinə xidmət etmir.

TövsiyəQüvvədə olan qanunvericiliyi dəyişərək ƏDV məbləğinin bələdiyyə rüsumunun tərkibində olduğu dəqiqləşdirilsin və beləliklə, otellər öz gəlirləri hesabına ƏDV ödəməyə məcbur edilməsin.

3. Bakida İctimai Nəqliyyat/ Yol və Piyada TəhlükəsizliyiAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Bakıda Nəqliyyatın İntellektual İdarəetmə Sisteminin tətbiq edilməsini, o cümlədən, avtobus xətlərində kart sisteminin istifadəsinə imkan verən məlumat lövhələri və avadanlığın quraşdırılmasını alqışlayır. Lakin ictimai nəqliyyatın, xüsusən avtobus xidmətinin indiki vəziyyəti qənaətbəxş deyildir və xidmətin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün dəyişikliklərin davam etdirilməsinə ehtiyac vardır. Avtobusların qrafiki, marşrutu, yolunun dəyişməsi halları, sərnişinlərin minmə/düşmə nöqtələri və s. barədə məlumatın azlığı və əldə edilməsinin çətinliyi Bakıya gələn turistlər üçün böyük problem yaradır. Şəhərin mərkəzindəki əsas avtobus dayanacaqlarında turistlərə ictimai nəqliyyat vasitəsi ilə istədikləri yerə getmək üçün köməklik göstərəcək xidmət məntəqələri yoxdur. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) və onun üzvləri həmçinin yolların və piyadaların təhlükəsizliyi barədə narahatdır. Biz başa düşürük ki, bu cür təhlükəsizlik eyni zamanda piyada və yol hərəkəti iştirakçılarının şəxsi məsuliyyətindən irəli gəlir, belə ki, bir sıra hallarda piyadalar və yol hərəkəti iştirakçıları özləri mövcud qaydalara əməl etmirlər. Lakin paytaxtın bəzi hissələrində (o cümlədən, mərkəzində) və başqa şəhərlərdə, habelə qəsəbə və kəndlərdə Hökumət orqanları tərəfindən təmin edilməli olan səki və digər vasitələr mövcud deyildir.

TövsiyəBiz Avropanın əksər paytaxt şəhərlərində olduğu kimi, Bakı şəhərinin ictimai nəqliyyat sisteminin sərnişinlərə xidmətlərin göstərilməsi və həmin xidmətlərə nəzarət ilə bağlı cavabdehlik daşıyan vahid nəqliyyat orqanının nəzdində mərkəzləşdirilməsini təklif edirik. Bu addım xidmətlərin keyfiyyətinin artmasına mütləq öz töhfəsini verəcəkdir. Nəticə etibarilə, bu, paytaxtda turizm baxımından əlverişli mühitin yaranmasını stimullaşdıracaqdır. Beləliklə, ictimai nəqliyyatın idarə edilməsi daxil olmaqla, Nəqliyyatın İntellektual İdarəetmə Sisteminin tətbiq edilməsi asanlaşacaqdır.Biz tövsiyə edirik ki, ictimai nəqliyyatın hərəkət qrafikləri və marşrutları barədə informasiyanın internet və digər vasitələrin köməyilə əhaliyə çatdırılması təmin edilsin.

58

İctimai nəqliyyatın hərəkət qrafiki və təyinat məntəqələri barədə informasiyanın internetdə dərc edilməsi, eləcə də seçilmiş avtobus dayanacaqlarında xidmət məntəqələri şəbəkəsinin yaradılması Bakı şəhərində turizm baxımından əlverişli mühitin formalaşmasına öz töhfəsini verəcəkdir.Biz həmçinin tövsiyə edirik ki, yol hərəkəti və piyada təhlükəsizliyi əlavə tədbirlər (yeni səkilərin inşası, mövcud səkilərin təmiri, yol nişanlarının qoyulması və s.) vasitəsilə inkişaf etdirilsin. Bu zaman, əlil və uşaq arabasından istifadə edən şəxslərin ehtiyacları da nəzərə alınmalıdır.

4. Hava Limanına və Oradan Şəhərə Müəyyən Marşrut üzrə Nəqliyyat Xidməti

Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin 2011-ci il buraxılışında qeyd edildiyi kimi, hava limanından şəhərin mərkəzinə ictimai nəqliyyatın olmaması, habelə turistlər üçün hər hansı müəyyən marşrut üzrə nəqliyyat xidmətlərinin olmaması ölkəyə ilk dəfə gələn qonaq üçün xoşagəlməz təəssürat yaradır.

TövsiyəŞəhər mərkəzinə təhlükəsiz avtobus xidmətinin təmin edilməsi vacib olduğuna görə tövsiyə edirik ki, əksər Avropa ölkələrində olduğu kimi, ictimai nəqliyyat şəbəkəsi hava limanını da əhatə etsin.

5. Hava Limanında İaşə Xidmətləri və İşçi HeyətiHava limanındakı obyektlərin tədricən təkmilləşməsinə baxmayaraq, yüksək keyfiyyətli iaşə xidmətləri göstərən obyektlər hələ də çatışmır. Bundan başqa, xidməti lazımi peşəkarlıq və nəzakət səviyyəsinə çatdırmaq məqsədilə, mövcud obyektlərin işçi heyəti üçün daha çox və daha münasib təlimlər təşkil edilməlidir. Üzv şirkətlərimizdən aldığımız məlumatlar hava limanında işləyən bəzi hökumət və hava limanı rəsmilərinin davranışı ilə bağlı oxşar problemlərin olduğunu göstərir.

TövsiyəBiz təklif edirik ki, bütün səviyyələrdə, o cümlədən hava limanında işləyən hökumət rəsmiləri və hava limanı administrasiyası səviyyəsində müştəri xidmətlərinin keyfiyyətini artırmaq üçün yüksək səviyyəli təlimlər keçilsin.Hava limanının öz qonaqlarına daha yüksək keyfiyyətli xidmət göstərməsini təmin etmək məqsədilə, biz həmçinin tövsiyə edirik ki, hava limanında müştərilərlə nəzakətli davranan effektiv işçi heyətindən ibarət və müxtəlif yeməkləri və içkiləri təmin edən obyektlər (kafelər, restoranlar və s.) mövcud olsun.

6. Etibarlı Məlumat Toplama Sisteminin OlmamasıAğ Sənəd adlı rəsmi sənədin əvvəlki buraxılışında qeyd edildiyi kimi, Azərbaycana daxil olan turistlərin sayı üzrə etibarlı və müfəssəl statistik və bazar təhlillərinə dair məlumat çatışmazlığı mövcuddur və bu səbəbdən hazırkı sektorun ümumi iqtisadiyyata təsirini qiymətləndirmək və ya hesablamaq çətindir.

Turizm

59

TövsiyəBiz bir daha tövsiyə edirik ki, hökumət orqanları (gömrük orqanları, sərhəd xidməti və ya Xarici İşlər Nazirliyi) tərəfindən turistlər haqqında məlumatların toplanması və hesabatların təqdim edilməsi sistemindən əldə edilmiş informasiya yoxlanıb təsdiq edilməsi üçün Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə və ya Dövlət Statistika Komitəsinə təqdim edilsin. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi toplanmış məlumatları geniş ictimaiyyətə çatdırsın.

7. Dəmir Yolu və Şəhərlərarası Avtobus Xidmətinin Təkmilləşdirilməsi

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) məmnunluqla qeyd edir ki, Ağ Sənəd adlı rəsmi sənədin əvvəlki buraxılışında təklif olunmuş internet vasitəsilə bilet satışı xidməti artıq təsis edilmişdir.Mövcud dəmir yolu xidmətləri, onların keyfiyyəti və infrastrukturu turistlər üçün istirahət yerində gözlənildiyindən və iş adamlarının regiona işgüzar səfərləri zamanı istifadə edə biləcəyi səviyyədən xeyli aşağı səviyyədədir. Vaqonlar köhnədir və Bakı daxil olmaqla stansiyalardakı xidmət aşağı səviyyədədir. Bundan başqa, dəmir yolu stansiyalarının, o cümlədən Bakı vağzalının təcili təmirə ehtiyacı vardır. Eyni məsələ şəhərlərarası avtobus xidmətləri üçün də aktualdır. Ümumiyyətlə Azərbaycanın gəzməli və görməli bölgələrinə turistlərin səyahət etməsi çətindir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, dəmir yolu və şəhərlərarası avtobus xidmətləri tamamilə müasirləşdirilsin.Dəmir yollarının sıxlığı kəskin şəkildə artırılaraq ölkənin bütün böyük şəhərlərini və rayonlarını birləşdirsin, uzaq perspektivdə isə nisbətən böyük kəndlər daxil olmaqla bütün ölkəni əhatə etsin.Biz tövsiyə edirik ki, Bakı şəhərindəki və regionlardakı dəmir yolu stansiyalarında və şəhərlərarası avtobus vağzallarında təmir işləri aparılsın və daha əlverişli mühit yaradılsın və onların xarici görünüşü yaxşılaşdırılsın.Xidmətlərin keyfiyyətini artırmaq məqsədilə, biz tövsiyə edirik ki, dəmir yolu və avtobus vağzallarında təlim keçmiş, mehriban işçi heyəti olan xidmət məntəqələri yaradılsın. Bundan başqa, biz tövsiyə edirik ki, dəmir yolu və avtobuslara dair internet səhifəsi hazırlansın və təkmilləşdirilsin, həmin səhifəyə qrafiklər və biletlər barədə ingilis dilində informasiya daxil edilsin (dəmir yolu üçün bilet xidmətləri inkişaf etdirilsin) və onlayn rejimdə bilet xidmətləri təmin edilsin. Biz həmçinin işçilər tərəfindən sui-istifadə hallarının aradan qaldırılması üçün dəmir yolu və şəhərlərarası avtobus stansiyalarında ölkəboyu quraşdırılmış ödəmə məntəqələrinə oxşar bilet satışı avtomatların quraşdırılmasını tövsiyə edirik.

8. Azərbaycanın Regionlarında Turizm Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Azərbaycanın regionlarında turizm sektorunu təkmilləşdirmək üçün Hökumət tərəfindən həyata keçirilmiş tədbirləri alqışlayır və bir sıra uğurları qeyd edir. Bununla belə, sözügedən sahənin daha da

60

inkişaf etdirilməsi üçün Hökumət yol təhlükəsizliyi, münasib, etibarlı və rahat qatar və avtobus xidmətlərinin təmin edilməsi ilə bağlı məsələləri həll etməli və turizm bazarına daxil olmaq istəyən şirkətlərin marağını azaldan qeyri-rəqabət əsaslı maneələri aradan qaldırmalıdır.Regionlara hər iki istiqamətdə bilet almaq imkanı, həll edilməsi tələb olunan daha bir problemdir. Rəsmilər regionlara hər iki istiqamətə biletlərin alınmasının mümkün olduğunu qeyd etsələr də, faktiki olaraq bu, ümumiyyətlə mümkün deyildir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, qatar və avtobus xidmətləri təkmilləşdirilsin, Hökumət isə regionlardakı infrastrukturun beynəlxalq standartlara uyğun olmasını təmin etsin.Biz tövsiyə edirik ki, Hökumət həmçinin turizm bazarının iştirakçılarına eyni münasibət göstərilməsini və bazara daxil olmaq istəyən şirkətlərin süni maneələrlə üzləşməməsini təmin etsin.Biz həmçinin tövsiyə edirik ki, turistlərin ölkə daxilində səfərlər üçün biletlər təxsis etməsinə və həmin biletlərə görə ödənişi kredit kartları vasitəsilə həyata keçirməsinə imkan verən sistem tətbiq edilsin.

Turizm

61

Şəffaflıq X

62

1. Şəffaflıq Ümumi Olaraq

Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Hökumətin ölkədəki investisiya mühitində və əhalinin gündəlik həyatında mühüm irəliləyişlərlə nəticələnmiş antikorrupsiya tədbirlərini alqışlayır.Son illərdə, Hökumət şəffaflığın artırılması və korrupsiya ilə mübarizə istiqamətində bir sıra tədbirlər həyata keçirmişdir. Müxtəlif hökumət orqanlarında “vahid pəncərə” sistemlərinin tətbiqi, elektron hökumət portalının işə salınması, bəzi nazirliklərin internet vasitəsilə göstərdikləri xidmətlər, ASAN Xidmətin təsis edilməsi buna misal olaraq göstərilə bilər. İnzibati Prosessual Məcəllənin qəbulu, hüquqi şəxslərin cinayət məsuliyyəti barədə müddəaların Cinayət Məcəlləsinə daxil edilməsi kimi digər praktiki və hüquqi tədbirlər də Hökumət tərəfindən həyata keçirilmiş və şəffaflığın artırılmasına öz töhfəsini vermişdir. Eyni zamanda, irəliləyişlərin mövcud olmasına baxmayaraq, korrupsiya başlıca problem olaraq qalır.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) inanır ki, antikorrupsiya islahatları sistematik surətdə aparılmalıdır və bu istiqamətdə qanunların tətbiqi lazımi nəticəni verməlidir. Tədbirlərin qəbulu və onların icrasını yalnız müəyyən istiqamətlərdə aparmaq ümumi nəticəyə təsir edir.Biz başa düşürük ki, Şəffaflığın Artırılması və Korrupsiyaya qarşı Mübarizə üzrə Milli Strategiya (“Strategiya”) 2007-ci ildə başlamış və 2011-ci ildə başa çatmışdır. Antikorrupsiya komitəsinin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, hökumətin lisenziyalaşdırma və tənzimləmə funksiyalarının səmərəliliyinin artırılması, tender prosedurları, investisiya fəaliyyətlərinin qorunması sisteminin inkişafı və möhkəmləndirilməsi və hökumət tədbirlərində şəffaflığın artırılması Milli Strategiyada prioritet olaraq müəyyən edilmişdi. Strategiya tərkibində planlaşdırılmış əksər fəaliyyət növləri həyata keçirilmişdir; lakin, bəzi mühüm tədbirlər yerinə yetirilməmiş olaraq qalır. Məsələn, maraqların toqquşması, “xəbərverənlərin” qorunması və hökumət rəsmiləri tərəfindən maliyyə məlumatlarının açıqlanması üzrə qanun layihələri hələ də qəbul edilməmiş və icra olunmamışdır.Biz həmçinin 2012-2015-ci illər üzrə Korrupsiyaya qarşı Mübarizə və “Açıq Hökumət”in Təşviqinə dair Milli Tədbirlər Planının (“MTP”) qəbul edilməsini alqışlayırıq. Bizim mülahizəmizə görə, Hökumət MTP-yə Strategiyanın məntiqi davamı kimi baxır. Biz inanırıq ki, MTP-lərin tətbiqinin nəticəsində hökumət orqanları və ictimaiyyət, o cümlədən, işgüzar müəssisələr arasında intensiv dialoq başlamışdır. Həmçinin üzvlərimiz xəbər verirlər ki, MTP-lərin tətbiqi müəssisələrin fəaliyyətinin və əhalinin rifahının yüksəldilməsi istiqamətində ümumilikdə effektivdir. Buna baxmayaraq, Hökumət Bakıda və regionlarda icra orqanları tərəfindən göstərilən xidmətlərin səviyyəsinin artırılması istiqamətində effektiv tədbirlər görməli, eləcə də, müəyyən dövlət orqanlarındakı (məsələn, gömrük orqanlarındakı) “vahid pəncərələrin” fəaliyyətinə nəzarət etməlidir.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) dəfələrlə, misal üçün “Azərbaycan 2020: İnkişaf Konsepsiyası” hazırlanarkən və Vergi Məcəlləsinə dəyişikliklər edilərkən öz rəyinin alınmasına görə çox minnətdardır. Bəzi digər hallarda yalnız ölkə Prezidentinin şəxsi müdaxiləsi nəticəsində özəl sektor tərəfindən irəli sürülən təkliflər (məs., Miqrasiya Məcəlləsi ilə bağlı) nəzərə alınmışdır ki, bununla Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Prezidentin biznes mühitini təkmilləşdirməyə göstərdiyi şəxsi qayğını

Şəffaflıq

63

yüksək qiymətləndirir. Təəssüf ki, bəzi hallarda iqtisadi qanunların qəbul olunması prosedurları lazım olduğu qədər açıq və şəffaf aparılmamışdır və qanun layihəsi özəl sektorun iştirakı olmadan hazırlanmışdır. Bu, xüsusən qüvvədə olan normativ aktlara (məs., 2012-ci ildə viza prosedurlarına) daxil edilən dəyişikliklərə aiddir.

TövsiyəYerli icra nümayəndələri və hökumət orqanlarının vətəndaşlara, şirkətlərə və digər təşkilatlara müəyyən xidmətləri göstərmələri qanunla icbari hesab olunur. Rəsmilərin bu cür xidmətlərdən istifadə edərək rüşvət alması və ya digər şəxsi mənfəət əldə etməsinin qarşını almaq üçün inzibati və hüquqi prosedurlar tətbiq olunmalıdır. Bu, internet və ya ASAN Xidmət vasitəsilə göstərilən xidmətlərin sayının artırılması vasitəsilə edilə bilər.Biz həmçinin maraqların toqquşması və “xəbərçilərin” qorunması üzrə qanunların qəbul olunmasını tövsiyə edirik. Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) hüquqi şəxslərin cinayət məsuliyyətinin Cinayət Məcəlləsinə əlavə edilməsindən məmnun qalmışdır. Biz tövsiyə edirik ki, hökumət işgüzar müəssisələr ilə dialoq quraraq rəsmilər tərəfindən yanlış anlaşılmanın qarşının alınması üçün müəssisələrin hansı məqamlara diqqət etməli olduğunu izah etsin. Eyni zamanda, müvafiq hüquqi mətnlərin rəsmi, istifadəsi asan olan şərh və izahlarının mövcudluğu da vacibdir.Biz Rəqabət Məcəlləsinin layihəsinə yenidən baxılmasını və yerli bazara ən yaxşı beynəlxalq praktikanı tətbiq edərək mühafizəkar tendensiyalara yol verilməməsini tövsiyə edirik.Biz Hökumət işçiləri üçün Xidmət Standartlarının effektiv şəkildə icra edilməsini tövsiyə edirik.

2. İqtisadiyyatın Müəyyən Sektorlarının İnhisarlaşdırılmasına Qarşı Mübarizə

Son bir neçə il ərzində Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) iqtisadiyyatın müəyyən sahələrinin bir sıra holdinq və qruplar tərəfindən cəmləşdirildiyini müşahidə etmişdir. Bu, özlüyündə təbii və bəzi hallarda faydalı praktika ola bilər. Lakin iqtisadiyyatın holdinq və qrupların əlində cəmləşməsi bazarda inhisarçılığın artması təhlükəsini ortaya çıxarır.Hökumət tərəfindən həyata keçirilmiş bir neçə mütərəqqi tədbirə rəğmən, inhisarçılıq səbəbindən bəzi Azərbaycan bazarlarına beynəlxalq və yerli müəssisələrin girişi çətinliklərlə müşayiət olunur. Bu, Azərbaycanın qeyri-neft sektoruna bilavasitə xarici investisiya qoyuluşuna mənfi təsir göstərir. Biz Hökumətin Azərbaycan 2020: İnkişaf Konsepsiyasında qeyd olunduğu kimi idxal-ixrac əməliyyatları üçün gömrük prosedurlarının sadələşdirilməsi istiqamətində tədbirlərin yerinə yetirilməsinə dair niyyətini alqışlayırıq. Bu tədbirlər hələ də həyata keçirilməmişdir və Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) onların mümkün olaraq ən qısa vaxtda qəbul edilib tətbiq olunması üçün hökumətə tam dəstək verməyə hazır olduğunu bildirmək istəyir.Lakin əvvəlki Ağ Sənəd adlı rəsmi sənəddə göstərdiyimiz kimi, inhisarların hazırkı vəziyyəti və onların ölkənin iqtisadiyyatına təsiri ilə bağlı vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına ehtiyac vardır. İnhisarlar işsizliyin müəyyən qədər azalmasına kömək edən müsbət amil kimi görünsə də, onlar ümumi biznes mühitinə mənfi təsir göstərirlər. Bu mənada,

64

sağlam, rəngarəng və daim inkişafda olan iqtisadiyyatın mövcudluğu üçün bütün müəssisələrə eyni imkanlar yaradılmalıdır.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) rəqabəti tənzimləyən mövcud normativ aktların toplusu olan Rəqabət Məcəlləsinin hazırkı layihəsinin müzakirəsində iştirak imkanı əldə etmişdir. Biz inanırıq ki, rəqabətin inkişafına kömək etmək üçün hazırkı layihəyə bir neçə fundamental dəyişiklik daxil edilməli və bu barədə biznes ictimaiyyəti ilə müzakirələr davam etdirilməlidir.

TövsiyəBiz tövsiyə edirik ki, Hökumət bazarın bütün sahələrində rəqabətin artması və bütün müəssisələrə eyni münasibət göstərilməsi üçün qəti tədbirlər həyata keçirsin.Biz gömrük prosedurlarının sadələşdirilməsini və yerli bazara giriş üçün süni maneələrin, o cümlədən qeyri-tarif maneələrinin aradan qaldırılmasını tövsiyə edirik.Biz həmçinin tövsiyə edirik ki, Rəqabət Məcəlləsinin layihəsinin hazırkı mətni dəyişdirilsin və beynəlxalq mütəxəssislər və biznes ictimaiyyəti tərəfindən irəli sürülən təkliflər həmin sənəddə öz əksini tapsın. Biz tövsiyə edirik ki, dəyişdirilmiş mətndə rəqabətin təşviqi və bazara giriş üçün süni maneələrin aradan qaldırılması ilə məşğul olacaq müstəqil orqanın təsis edilməsi nəzərə alınsın. Rəqabət Məcəlləsi, qəbul edildikdən sonra rəqabəti artırmalı və həm xarici, həm də yerli investorları bazara daxil olmağa həvəsləndirməlidir.Biz həmçinin inanırıq ki, Hökumət Anti-inhisar Siyasəti və İstehlakçıların Hüquqlarının Müdafiəsi Dövlət Xidmətinin imkan və bacarıqlarının inkişafına yönəlmiş islahatlara daha çox diqqət ayırmalıdır. Bu qurum inhisar fəaliyyətləri və haqsız rəqabətin aradan qaldırılması, hökumətin məhsul və xidmət (o cümlədən, maliyyə xidməti) bazarlarında rəqabəti dəstəkləməsi, istehlakçıların hüquqlarının və qanuni maraqlarının qorunması və bu sahə üzrə dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi, eləcə də anti-inhisar (rəqabət) üzrə qanunvericiliyə əməl edilməsinə nəzarət üzrə başlıca orqandır.

3. YoxlamalarAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Hökumət tərəfindən yoxlamalarla bağlı vəziyyətin yaxşılaşdırılması istiqamətində atılmış qətiyyətli addımları alqışlayır. Buna “Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların vahid məlumat reyestrinin forması və aparılması qaydası haqqında” Əsasnamənin qəbul edilməsinə dair Prezident fərmanı, “Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında” Qanunun (“Qanun”) qəbul edilməsi niyyəti və sahibkarların yoxlamalar barədə məlumat ala biləcəyi internet-səhifənin istifadəyə verilməsi daxildir. Bu tədbirlərin hər biri lazımi şəkildə həyata keçirildikdə, son nəticədə yoxlamalardan nələrin gözlənilə biləcəyinə aydınlıq gətirəcəkdir. Nələrin gözlənilə biləcəyini əvvəlcədən bilmək qanunun aliliyinin bərqərar edilməsi istiqamətində böyük addımlardan biri hesab olunur və Azərbaycan 2020: İnkişaf Konsepsiyasına daxil edilmişdir.Lakin əksər hallarda yoxlamaların məqsədi qayda və ya qanunlara riayət olunmasına təşviq etməyə deyil, pozuntu aşkar etməyə yönəlir. Bu, həmçinin rəsmilərin müəssisələrdən/ sahibkarlardan qeyri-rəsmi ödəniş almaq imkanını artırır. Hazırki

Şəffaflıq

65

praktika, müfəttişləri qanun pozuntusu aşkar etdiyi halda mükafatlandıraraq hökumət rəsmiləri üçün yanlış stimul yaradır. Hətta bu cür “aşkar edilmiş pozuntular” bir sıra hallarda yanlış mülahizələrə əsaslanır. Halbuki, mükafat qanunlara riayət səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün əməkdaşlıq qurulduğu zaman verilməlidir.

TövsiyəBiz “Sahibkarlıq sahəsində aparılan yoxlamaların tənzimlənməsi və sahibkarların maraqlarının müdafiəsi haqqında” Qanunun qəbulunun sürətləndirilməsini və bu qanunun icrasına kimin nəzarət edəcəyinin (ikinci bir qanunla) müəyyənləşdirilməsini tövsiyə edirik. Biz müfəttişləri / yoxlama orqanlarını nəyin bahasına olursa olsun müəssisələri / sahibkarları cərimələməkdən çəkindirəcək praktikaların tətbiqini tövsiyə edirik. Biz müfəttişlərə təlim keçilməsinə sərmayə qoyaraq yalnız sahibkarların cəzalandırılmasına deyil, qanunlara əməl edilməsinə yönəlmiş yoxlama mədəniyyətinin bərqərar edilməsini tövsiyə edirik.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Vergi Məcəlləsinin korrupsiya təhlükəsinin qiymətləndirilməsi, elədə də, Milli Proqramda nəzərdə tutulduğu kimi, vergi yoxlamaları üçün müəssisələrin seçilməsi meyarları və standartlarının hazırlanması üzrə Hökumətə kömək etməyə hazır olduğunu bildirir.

4. Lisenziya və İcazələrTəəssüf ki, lisenziya prosedurları rüşvətxorluğun ən başlıca mənbələrindən biri olaraq qalır. Sadə vətəndaşların və müəssisələrin təcrübəsindən irəli gələn ümumi fikir belədir ki, lisenziya verilməsi korrupsiya hallarının inkişafı və dəstəklənməsinə yönəlmiş fəaliyyətdir.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) müəssisələrin tələb olunan lisenziya və icazələr barədə məlumat alması, eləcə də, müəssisə və dövlət məmurları arasında bilavasitə ünsiyyətin qarşısını alan elektron xidmətlərin göstərilməsi üçün imkan yaradan internet-saytın istifadəyə verilməsini alqışlayır. Lakin lisenziya və icazələrin alınması prosedurları hələ də dövlət məmurlarının ixtiyari yanaşmasına məruz qalır ki, onlar müraciətlərə baxılmasını yubatmaqla və ya onu daha sürətlə yekunlaşdırmağı təklif etməklə rüşvət əldə etmək imkanlarından istifadə edə bilərlər.Ölkədəki lisenziyalaşdırma praktikasını təkmilləşdirmək üçün daha qətiyyətli tədbirlər yerinə yetirilməli, o cümlədən, lisenziyalaşdırmanı bir sənədlə tənzimləyəcək lisenziya və icazələr barədə çərçivə sənədi qəbul olunmalıdır.

TövsiyəBiz lisenziyalaşdırma və icazə prosedurlarına tətbiq olunacaq prinsipləri tənzimləyən lisenziya və icazələr barədə qanunun qəbul edilməsini tövsiyə edirik.Biz həmçinin ən yaxşı beynəlxalq təcrübələrin tətbiq edilməsini və lisenziya və icazələrin növlərinin sayının azaldılmasını tövsiyə edirik. Bu, mövcud korrupsiyanın əhəmiyyətli dərəcədə azalması ilə nəticələnməlidir.

66

5. Məhkəmə Sisteminin Müstəqilliyi və ToxunulmazlığıAzərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) Hökumətin milli məhkəmə sisteminin inkişafı üzrə nailiyyətlərini məmnunluqla qeyd edir. Hakimlərin seçilməsi üçün rəqabətə əsaslanan imtahan prosesinin tətbiqi müsbət haldır. Bu islahatların faydalarını artırmaq üçün Hökumət hakimlərin seçim prosesində şifahi imtahan mərhələsinin şəffaflığının artırılması, eləcə də məhkəmə sisteminin qiymətləndirilməsi və nizam-intizam qaydaları üzrə şəffaflığının artırılması üçün müvafiq addımlar ataraq irəliləməlidir. Həmçinin, Hökumət hakimlərin maaşlarını artıraraq onları rüşvət almaqdan çəkindirməlidir.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) həmçinin Azərbaycan 2020: İnkişaf Konsepsiyasında ifadə edildiyi kimi, Hökumətin diqqətini işlək qanunun aliliyi sisteminin formalaşdırılmasına və qanun və məhkəmə qərarlarının ədalətli və hər kəsə eyni şəkildə tətbiq edilməsinə yönəltməsi niyyətini böyük məmnunluqla qarşılamışdır.Azərbaycanda Amerika Ticarət Palatası (AmCham) qeyd edir ki, məhkəmə hakimlərinin son üç seçimi Hökumətin məhkəmə sistemini təkmilləşdirmək istəyini əyani şəkildə nümayiş etdirmişdir. Buna baxmayaraq, daha əvvəlki Ağ Sənəd adlı rəsmi sənəddə göstərdiyimiz kimi, Azərbaycanın hazırkı ədliyyə sisteminin hələ də kənar təsirlərə məruz qaldığı müşahidə olunur. Qanunun aliliyinin təmin edilməsi üçün məhkəmə sistemi ədalətli olmalı və vətəndaşlar və müəssisələr məhkəmə vasitəsilə özlərinin qanunla qorunduqlarına əmin olmalıdırlar. Yerli arbitraj sisteminin olmadığı şəraitdə, yerli məhkəmələrin kənar təsirlərə məruz qalması təəssüratının mövcudluğu potensial investorları ölkəyə gəlməkdən yayındırmağa kifayət edir. Biz təklif edirik ki, Ədliyyə Nazirliyinin rəhbərliyi altında Məhkəmə-Hüquq Şurası korrupsiya və hakimlərin qeyri-məqbul davranışlarına qarşı mübarizəni gücləndirsin. Bu cür hallar ölkədəki biznes mühitinə mənfi təsir göstərir.

TövsiyəTövsiyə edirik ki, bütün hakimlərin maliyyə məlumatlarını bəyan etmələri tələb olunsun və bu tələbin icrası üçün addımlar müəyyən edilsin.Tövsiyə edirik ki, bütün məhkəmə prosesləri və qərarları ictimaiyyətə açıqlansın. Şəffaflığın artırılması üçün tövsiyə edirik ki, girişi sərbəst olan rəsmi internet-səhifə vasitəsilə bütün məhkəmə qərarları ictimailəşdirilsin. Bu, ölkədə qanun presedentinin şəffaflığı və inkişafı üçün son dərəcə əhəmiyyətlidir.Biz həmçinin tövsiyə edirik ki, hakimlər üçün ciddi maraqların toqquşmasına dair qaydalar hazırlansın və tətbiq olunsun.Tövsiyə edirik ki, qüvvədə olan cinayət prosessual qanunvericiliyinə cinayətin etirafı müqabilində cəzanın azaldılması doktrinasının daxil edilməsi sürətləndirilsin.Tövsiyə edirik ki, Hökumət hakimlərin müstəqilliyi üzrə Avropa Şurasının standartlarına tam uyğunluğu təmin etsin.Biz həmçinin tövsiyə edirik ki, hakimlərin maaşı artırılsın. Beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən aparılan tədqiqat onu göstərir ki, yaxşı maaş korrupsiyanın qarşısının alınması üçün əsas amildir.

Şəffaflıq

Observations and Recommendations for Improving Azerbaijan’s Business Climate

96 Nizami Street, Landmark II BuildingAZ-Baku, AZ1010

Tel.: +994 12 4971333Fax: +994 12 4971091

[email protected]

70

International Standards .................................................................................................Bonded Warehouses .....................................................................................................Institutionalization of Electronic Data Interchange (EDI) System ..................................

Taxation of Capital Gains ...............................................................................................Reverse-Charge VAT on Royalty Payments ..................................................................Provision of Collaterals ..................................................................................................VAT Administration ........................................................................................................Social Security Payments .............................................................................................

More Efficient Payment of Benefits ................................................................................Less Aggressive Inspections .........................................................................................Intra-Corporate Transferees ..........................................................................................Notification in Cases of Adminstrative Offence of Migration Rules ................................HR Agencies ..................................................................................................................Entry and Exit Restrictions ............................................................................................

Independent Regulatory Body .......................................................................................Privatization ...................................................................................................................Fiber Optic Network .......................................................................................................Competition in the Mobile Communications Market .....................................................Roaming Tariffs ..............................................................................................................Quality of Services at Post Offices ................................................................................

Customs Duties ............................................................................................................E-Government and E-Signature ...................................................................................E-Commerce ................................................................................................................Intellectual Property Rights ...........................................................................................Support for Start - Ups ..................................................................................................

Section I: Executive Summary

Section II: Customs

1. 2. 3.

Section III: Taxation

1. 2. 3. 4. 5.

Section IV: Labor and Migration

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Section V: Communications

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Section VI: Information Technologies (IT)

1. 2. 3. 4. 5.

Table of Contents

73

79

808081

83

8484858586

87

888889898990

91

929293939494

95

9697979798

71

Currency Operations .....................................................................................................Customs Related Currency Operations .........................................................................Banks as Tax Agents ..................................................................................................Taking Security – Pledges and Mortgages ..................................................................Development of a Credit Bureau .................................................................................Shareholder Approval of Significant Transactions .......................................................Convergence with International Financial Reporting Standards (IFRS) .....................Collateral Requirements ..............................................................................................Cross-Border Placement of Domestically-Issued Azerbaijani Securities .....................Manat Accounts of Foreign Entities ..............................................................................Shareholder Approval of Acquisition of Significant Shareholding in a Bank .................Secondary Financial Markets ........................................................................................Withholding Tax on Payments to Foreign Banks ..........................................................Taxation of Share Premiums ........................................................................................

Insurance Contracts .....................................................................................................Tax on Life, Personal Accident Insurance and Retirement Savings .............................Database ......................................................................................................................Claims Management .....................................................................................................Alignment of Accounting and Reporting with International Financial Reporting Stanards (IFRS)Lack of Statistical Data ..................................................................................................Registration of International Reinsurers .........................................................................Clarifications on Law on Insurance Activity....................................................................

Visa Regulations ...........................................................................................................Application of VAT on Municipality Fees .......................................................................Public Transport in Baku/ Road and Pedestrian Safety ................................................Airport Shuttle Services .................................................................................................Airport Food and Beverage Services and Personnel .....................................................Lack of Valid Data Collection System ............................................................................Improving Railway and Intercity Bus Service ................................................................Tourism in the Regions of Azerbaijan ............................................................................

Transparency Generally ................................................................................................Combatting the Monopolization of Certain Sectors of the Economy ..............................Inspections ....................................................................................................................Licensing and Permits ...................................................................................................Judicial Independence and Integrity ..............................................................................

Section VII: Banking and Finance

1. 1.1 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Section VIII: Insurance

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Section IX: Tourism

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.8.

Section X: Transparency

1. 2. 3. 4. 5.

99

100101101102103103104106107107108108108109

111

112112112113113114114114

117

118118119120120120120121

123

124125126127127

ExecutiveSummaryI

74

The American Chamber of Commerce in Azerbaijan (the “AmCham”) welcomes the Government’s commendable programs to reform the non-energy sector of economy. We support the idea to intensify these reforms to meet the goals set out in “Azerbaijan 2020: Look Into The Future” Concept of Development and to be consistent with the growth of modern developed economies. AmCham also welcomes the Government’s continuing anti-corruption measures and believes that their implementation resulted in a significant improvement of the investment climate. Azerbaijan’s capacity to compete in the international marketplace, and with its regional neighbors in particular, is the best guarantee of its ultimate success on the road to greater prosperity and stability. AmCham has been presenting its White Papers to the Government in 2001, 2005, 2008 and 2011 years and is grateful for the opportunity to present its 2014 iteration of White Paper in which we offer the advice and support of the business community to the Government in its continuing efforts to improve the business climate in Azerbaijan.We welcome the Government’s vision that the surest path to sustainable economic security and growth for the country is the reduction of dependence on revenues from the sale of hydrocarbon resources. The solution lies in the creation and adherence to a medium to long-term development plan for the country. AmCham is pleased that the Government considered its recommendations included in the 2011 edition of the White Paper on issuing such plan by adopting Azerbaijan 2020: Concept of Development (the “Concept”). The Concept is a significant step towards establishing medium-term development plan. AmCham also welcomes that the Government demonstrated its very inclusive approach by adding many of AmCham’s recommendations into the final document. To deepen this dialogue AmCham strongly urges the creation of an Advisory Council between the Government and the business community to meet regularly and discuss the issues related to the further improvement of the business climate in Azerbaijan. Consistent with best practices in the world’s leading economies, the first step toward enabling the fuller and more effective participation of the business community in shaping the economic climate of the country is the prompt sharing with the business community of information regarding planned legislation and regulatory actions. To help achieve this, we recommend to establish a body within the Parliament whose function would be to immediately and electronically publicize – especially to the business and legal communities – the text of all legislation pending before the Parliament from the time it is proposed through to the drafts prepared for the first, second and third readings as well as the legislation in its final form.The studies conducted by businesses show that the main criteria used by foreign businesses in selecting countries for investment opportunities include the presence of a culture of innovation driven by qualified human resources. This includes the availability and quality of researchers, engineers and other specialists in the country as well as well-trained personnel supplied by schools and universities in the country. We, therefore, strongly support extensive reforms in all spheres of education as outlined in State Strategy on Education Development in the Republic of Azerbaijan, approved on October 24, 2013.Our propositions are outlined below and include specific steps for the improvement of the tax system, the banking and financial sectors, the insurance industry, customs practices,

Executive Summary

75

communication, IT, labor policies, tourism and transparency measures. We trust that recommendations provided in this White Paper will be useful to the Government in carrying out its reforms aimed to the continuous improvement of a business environment in Azerbaijan.To help the Government to create a system which would encourage freer commercial activity and enhance its international reputation as an fair and reliable trading partner, while rewarding both local and foreign-owned businesses which conform to internationally accepted business practices, AmCham proposes the following specific steps:

Customs:Introduce internationally recognized Customs Code List.Encourage cross-border sales of goods by joining UN Convention on Contracts for the International Sales of Goods.Establish and publicize bonded warehouses.Institutionalize and implement Electronic Data Interchange as the basis for customs administration.

Taxation:Further improve VAT administration by setting the time for recognition of output VAT liability as the time of payment of VAT amount by client.Create a unified tax base that includes both the calculation of the personal income tax and social security contributions.Further simplify tax legislation making it less ambiguous and more supportive of the interests of the tax-payers.Introduce an upper limit for social security contributions.

Labor and Migration:Introduce more clear and efficient rules of payment of benefits by Social Protection Fund.Improve the administration of labor inspections.Apply inter-corporate transferees practice of World Trade Organization (WTO) with regard to international companies operating in Azerbaijan before the formal accession.Amend the Migration Code to stimulate the inflow of qualified labor to meet the needs of fast growing Azerbaijani economy. Introduce formal notifications in case of administrative offence of migration rules.

Communication:Establish an independent regulatory body for Information and Communication Technologies (ICT).Consider the possibility to fully or partially privatize Government owned revenue generating enterprises and otherwise open them to private investors.Proceed with construction of nationwide fiber optic network with open access to all service providers.Award all participants of the Azerbaijani mobile communication market with the equal right of use of the LTE (4G) frequencies allocated to them.

76

Encourage further reduction and simplification of roaming tariffs offered by local operators.Improve quality of postal services by introducing online services and applying international best practices.

Information Technologies:Rebalance and reduce customs tariffs for ICT products as defined in the Information Technology Agreement of WTO.Continue enhancing e-gov.az portal to cover all services provided by the Government.Update existing legislation on e-commerce to meet the needs of the market and grant certain tax concessions. Continue efforts to protect intellectual property rights and to bring Azerbaijan into compliance with its obligations under World Intellectual Property Treaty.Implement international best practice on venture capital and angel investment legal framework and promote venture activities in the country.

Banking and Finance:Address the gaps in legislation and put in place necessary procedures with regards to customs related currency operations.Amend the Tax Code to remove Azerbaijani banks as tax agents, relieve banks of obligation to supervise their customer’s tax payments and remove provisions related to criminal prosecution of bank staff.Create register of pledges, possibly a single unified register for both movable and immovable property.Improve legal and practical regulation of sale of pledged and mortgaged property.Introduce new types of collateral as security for the loans disbursed by the Banks.Develop a Credit Bureau.Simplify procedures for Azerbaijani Manat account opening for foreign entities.Central Bank to develop separate regulations on calculation of provisions and recognition of interest income to avoid confusion between International Financial Reporting Standards (IFRS) and prudential regulations. Remove existing restrictions for cross border placement of domestically issued Azerbaijani Securities.Promote the development of domestic capital market.Reform the taxation rules related to payments to foreign banks and share premiums.

Insurance:Amend relevant legislation to provide clarity in insurance contracts. Introduce tax exemptions on employee contributions to retirement and pension plans, premiums paid by employer for life and personal accident insurance.Establish an online Claims Registry Service.Facilitate claims management by introducing online applications for data collection and inquiry and shortening the time period for document provision by state authorities.Simplify registration of international reinsurers.

Executive Summary

77

Tourism:Simplify visa regulations for tourists enabling online visa applications directly through an official website.Introduce a business visa regime similar to tourist visa regime with simplification of application rules and issuance.Centralize Baku’s public transport system to increase quality of service and facilitate the introduction of Intelligent Management System for Transport Operation.Make information on public transport schedules and routes publicly available through the internet.Establish a connection to the Heydar Aliyev International Airport by means of public transportation.Bring the level of service in the Heydar Aliyev International Airport closer to the best international practices.Modernize railway and intercity bus service to increase the tourist flow to the regions of Azerbaijan.

Transparency:Put in place administrative and legal procedures to ensure full access to Government services by individuals and businesses, extending the number of services provided on-line or via ASAN Xidmet. Revise the draft Competition Code to adopt the international best practices in the local market and not to implement protectionist tendencies.Effectively implement the Code of Conduct for civil servants.Promote the competitive climate in all fields with equal treatment of all businesses.Simplify the customs procedures and remove the artificial barriers to the entry into the local market.Continue the reforms aimed at building capacity of the State Service on Antimonopoly and Protection of Consumers’ Rights to prevent, restrict and eliminate monopoly activities and unfair competition, provide support for competition in the market of products and services (including financial services, protecting consumer rights and legitimate interests, and the implementation of state policy in this area as well as exercising official control over compliance with antitrust (competition).Continue to reduce the number of licenses and permits in line with the best international practices. Prepare and adopt a law on licenses and permits regulating the principles to be applied to the licensing and permit procedures.Accelerate adoption of the Law on ‘Inspection of entrepreneurs and the protection of the entrepreneurs’ interests’ and issue clarifications on who will be monitoring the implementation of the Law. Invest in training of inspectors to develop the culture of inspections not based only on punishment of entrepreneurs, but focusing first on the improvement of compliance with the laws.Introduce and enforce mandatory financial disclosure forms for all judges.Provide open public access to all court proceedings and judicial decisions. Make all court decisions public through publication on an official website with open access.

78

Develop and implement strict conflict of interest rules for judges. Expedite the introduction of a plea bargain doctrine into the current criminal procedure laws.Ensure full compliance with the Council of Europe standards for judicial independence.Increase the salaries of the judges to avoid corruption.

Executive Summary

79

CustomsII

80

Over the last years we witnessed a number of important developments in the customs area of the country: adoption of the Customs Code, development of a “one window” processing system, implementation of Electronic Data Interchange (EDI). AmCham views these as strategic changes that align the country’s customs system with those of developed countries thus easing international trade and fostering integration of Azerbaijan into the world market.The objective of this part of the White Paper is to advise on how these reforms could be better utilized for the benefit of the businesses community and society as a while.

1. International StandardsInternationally Recognized Customs Code ListOur members raise concerns about the extensive customs code list of goods which require special permission and permits for entering into Azerbaijan. International practice says that this could be easily reduced to a list of one hundred items without loss of information. The benefits of such an action will be faster and more accurate recognition of the items entering Azerbaijan, increased transparency and categorization of cargo. To ensure accuracy in the fast changing international environment, the list needs to be updated yearly.

RecommendationInstitute a procedure for updating customs code list in line with international standards.

Cross Border Sales of GoodsMost of Azerbaijan’s largest trading partners are members of the Vienna Convention on Contracts for the International Sales of Goods. Azerbaijan is not. Accession to the convention by Azerbaijan would bring greater predictability to negotiation of cross border sales and allow for quicker resolution of disputes, as all parties would be playing by the same rules.

RecommendationAzerbaijani government should start negotiations to join the Vienna Convention on Contracts for the International Sales of Goods.

2. Bonded WarehousesAmCham supports the introduction of the Bonded Warehouse concept in Azerbaijan. Due to absence of bonded warehouses where goods may be stored without custom clearance, companies are not able to combine several small shipments coming from the same supplier but from different locations and / or times in one customs package. As a result, companies have to process and pay custom fees separately for every shipment. The practice considerably inflates logistics costs and deters companies from undertaking larger transit shipments from USA to Asia thus preventing Azerbaijan becoming a regional transportation hub. The side of effect is lower cargo turnover and reduced budget revenues from customs clearance

Customs

81

RecommendationCustoms authorities to establish and publicize bonded warehouses in Azerbaijan.

3. Institutionalization of Electronic Data Interchange (EDI) System

Document Requirements and ProcessingThe State Customs Committee has invested considerable resources in the creation of an EDI system. AmCham praises the Committee and its experts for such a tremendous amount of work in a relatively short time span. For our members to receive full benefits of the EDI system AmCham proposes to have a complete switch to the new electronic document processing format. Our understanding is that a significant part of the document flow still goes as before bypassing EDI totally or at some stages. As a result, the very objective of the system has not been attained. We understand that effective use of the system implies computer literacy and a willingness of business representatives to switch to computer terminals instead of face to face interaction with customs officials. To overcome initial difficulties, a “help desk” could be instituted that would guide businesses to get used to the new document processing requirements. The electronic system should provide the businesses with clear guidelines on the number, format and the nature of required documents as well as expected chain of approval. To ensure objective and standardized clearance process, AmCham proposes to limit the number of the required documents as well as removal of open ended wording. AmCham also advocates the incorporation of detailed publicly available guidelines on customs related decrees and regulations into the EDI system. This will allow the importers to properly estimate required custom duties for the imported goods as well as understand the requirements for their requests, such as requests for temporary responsible storage or return merchandise authorizations. Presently there are no clear cut guidelines open to the business community which may often lead to abuse and misunderstanding.

RecommendationTake the institutionalization of EDI system as a major objective and define action for its implementation. Involve AmCham in the process.

Payment of Customs Fees and TaxesOur members find it difficult that customs authorities accept payment of VAT payable during import of goods in Azerbaijan only from the current account of a company but not from the special VAT deposit account. This creates continuous problems with cash flow and leads to delays in customs clearance of goods and delivery to end users/consumers. As it makes no difference for the state budget, AmCham believes an improper internal procedure require customs officials to claim the payments from the current account of the business instead of VAT accounts within the Treasury. AmCham proposes to review and correct such internal policy.

82

RecommendationThe payment of VAT during customs clearance should be accepted from VAT deposit accounts in accordance with current law.

Costs of Customs DeclarationsAmCham is aware of many incidents where our members had to overpay for the custom declarations and faced inefficient receipt issuance procedures. This significantly increases the cost of goods for consumers and contributes creates inflationary pressures in the internal markets of Azerbaijan. With the advance of EDI system AmCham considers that terminal stations should accept payments for mandatory fees and charges and issue receipts sufficient for document processing. This will not only reduce the costs but also increase the efficiency of document processing.

RecommendationCustoms should use its EDI computer terminals to charge the official fee of 10 AZN per page for customs declaration forms and provide accurate receipts for payment of that amount.

Customs

83

TaxationIII

84

During the last few years, AmCham worked closely with the Government in forming the legislative basis for the tax system of Azerbaijan. Committee members shared their expert views and provided feedback on important issues concerning current tax legislation. In doing so, the committee issued numerous position papers, provided suggestions for amendments to the Tax Code and held joint meetings and conferences with the Ministry of Taxes of Azerbaijan. The current document summarizes the key outstanding tax issues as viewed by AmCham members.The list below is not intended to be an exhaustive analysis of the problems and concerns that taxpayers have in Azerbaijan. Rather, we identify those issues which need to be addressed most urgently to ensure further progress in improving business and investment climate in the country.

1. Taxation of Capital Gains Rapidly growing economy of Azerbaijan opens numerous opportunities in terms of new mergers and acquisitions, alienation of shares and assets, etc. These transactions cannot possibly be imagined without profits arising out of them, i.e. capital gains. A capital gain is known as an increase in the value of a capital asset (such as stock, bond or real estate, etc.) that gives it a higher worth than the acquisition price. Unfortunately, existing tax legislation of Azerbaijan neither stipulates any simplified registration for non-residents deriving capital gains from Azerbaijani sources, nor provides an opportunity to report and pay capital gains tax by a tax agent. Due to lack of clear taxing mechanism, in practice many transactions go unnoticed and due to registration/de-registration procedures non-resident companies are reluctant to pay this tax to the Azerbaijan State Budget, and the tax authorities are limited in their powers to assess tax due.

Recommendation We recommend that the legislation either provides for a simplified (temporary) registration for declaring and paying the capital gains tax or provides for an opportunity of payment of capital gains tax by a tax agent.

2. Reverse - Charge VAT on Royalty PaymentsThe Tax Code of Azerbaijan is not straightforward in defining whether royalty payments are subject to VAT or not. Under Article 168, transfer of ownership or alienation of rights on the use of patents, licenses, trademarks, copyrights and other similar services are subject to VAT. Clearly, taxation of transfer of rights to use intangible assets is outside of coverage of this article.Under Article 159.1 of the Tax Code provision of goods, works, rendering of services and taxable import represent a taxable base for VAT purposes. Obviously, royalties cannot be treated as consideration for supply of goods. Article 13.2.11 of the Tax Code defines a service as an activity that does not involve supply of goods and which results in creation of a beneficial value. We believe that use of intangible asset delivers a beneficial value and consequently, can be treated as a service. Thus, royalty charge for the use of intangible asset can be viewed as consideration for services and subjected to VAT. In

Taxation

85

order to avoid inconsistent approaches on this subject, a clear legislative regulation must be in place to determine whether royalty payments are subject to VAT or not.

RecommendationConsidering the vagueness of the legislation with respect to VAT treatment of royalties, we would recommend making amendment to the Tax Code clarifying applicability of VAT to royalty charges.

3. Provision of CollateralsDue to high-volume of non-performing loans in Azerbaijan, banks and credit institutions have to recover such loans by provision of collaterals. As per Article 13.2.14.1 of the Tax Code, disposal of loan collateral is considered as VAT exempt financial service. Under the effective legislation, banks and credit institutions must arrange an open bidding for selling collateral to third parties in order to recover unsatisfied loans. If the collateral has not been realized within the number of biddings established by law, banks and credit institution should either return that asset to the customer or recognize as its own asset. In case the collateral is sold after the bidding process, that sale will not be viewed as a financial service and consequently will be subject to VAT. This way of selling of collateral increases VAT cost of the transactions of banks and credit institutions and as a result, negatively impacts their cash flows.

RecommendationConsidering the negative implications of realization of collateral after the bidding process, we would recommend exempting such provision of collaterals from VAT.

4. VAT AdministrationArticle 166.1 and 166.2 define the time for recognition of output VAT. According to the Article 166 of the Tax Code output VAT must be recognized at the time of the payment for the supply if such payment is made within 30 days upon the supply or at the time of issuing of VAT invoice (a VAT invoice must be issued within five days upon the supply) if the payment was not received within 30 days following the supply. If the above is not the case, time of recognition of output VAT liability will be the actual time of the supply or time of the payment if such payment was made before the supply. Although we appreciate the 30 day period is established for the recognition of VAT liabilities, in practice it is accompanied by a number of difficulties. Particularly, in many instances taxpayers cannot predict whether they will receive the payment before the reporting deadline. This uncertainty triggers submission of excessive number of adjusted tax returns and, even paying late payment interest.

RecommendationWe therefore recommend that the time for recognition of output VAT liability is set as the time of payment of VAT amount by the client.

86

5. Social Security Payments To further increase efficiency and ease the monitoring of social security contributions in the country, we propose to optimize the methodology for social security payments. Specifically, AmCham advocates creating a unified tax base both for personal income tax and social security contributions. A single tax base will reduce the administrative burden for the government whilst businesses will benefit from simple guidelines on the tax rates and withholdings.

The results of this reform will:

- Keep the Azerbaijani tax environment competitive in relation to other countries- Increase budget revenues- Improve collection rates- Simplify compliance procedures and administration of the payments

AmCham also calls for the establishment of an upper limit for Social Security Contribution by businesses. Our analysis indicates that the rates and basis for calculations for such contributions vary significantly in neighboring CIS countries, which makes direct comparison difficult. Analysis of the upper limits employed by various foreign tax regimes however shows that Azerbaijan is in an uncompetitive position in this area. In fact, Azerbaijan is the only country that has not introduced such a limit in its legislation.

Positive effects of the cap limit include:

- Regionally competitive social security payments- Fair regulations: high earners do not fund lower wagers- Higher SSF contributions as a result of business disclosing their true payroll costs

RecommendationCreate a unified tax base that includes both the calculation the personal income tax and social security contributions. Introduce an upper limit for social security contributions.

Taxation

87

Labor andMigrationIV

88

AmCham welcomes the inclusion of measures to create a national information center as well as the preparation of a State Program to establish better employment conditions for the employees into the “Azerbaijan 2020: Development Concept”. We believe that these measures have the potential to improve the relations in the labor market. Yet, businesses currently face difficulties that need to be addressed by the Government. AmCham has concluded that the following issues are the most important matters requiring legislative review. In making our selection from among the many issues that face employers and employees, we have limited ourselves to areas which are either considered objectively unfair to either employer or employee, or would, if our suggestions are implemented, encourage greater employment generally.

1. More Efficient Payment of BenefitsAs raised in our 2008 White Paper, AmCham members report that the Social Protection Fund remains inefficient in the payment of social benefits (e.g., maternity benefits, payments by temporary loss of workability), often causing hardship to employees.

RecommendationWe recommend changing the social benefits payments rule since it proved to be inefficient. Fairer and more efficient payment rules needs to be adopted and applied Among other things the rules needs to introduce norms for fair calculation of the social benefit, accelerated procession of the applications implying also early payment of the benefits.

2. Less Agressive InspectionsAmCham welcomes the adoption of Law on Inspections and hopes that the law will bring the long awaited predictability of social protection inspections. As mentioned in previous editions of the White Paper, the Social Protection Fund’s frequent inspections of some employers are generating ill will. Some members have reported that legitimate items such as business expenses are being wrongly subjected to demands for social contributions. Moreover, some of our members report the imposition of sanctions without reasonable time being provided for necessary changes to be made following an inspection as required by law. Additionally, it is reported that companies often have to face two inspections a year, one by the Labor Inspectorate and another by the Social Protection Fund. This imposes a heavy administrative burden on some employers.

RecommendationWe recommend that the Social Protection Fund and the Labor Inspectorate make greater effort to listen to the concerns of employers and apply the law in a reasonable and fair manner. We recommend that the business community be regularly informed about the inspection policies and inspections. We recommend reducing the number of institutions inspecting companies as well as the frequency and length of inspections. The methods applied for selecting companies to be inspected must be made transparent.

Labor and Migration

89

3. Intra-Corporate Transferees“Under the rules of the WTO GATS (General Agreement on Trade of Services) Mode 4 the companies from member states are granted the possibility of moving their personal from one country to another through a practice called “intra-corporate transferees” (the “Practice”).”Governments are free to regulate entry and temporary stay, provided that these measures do not nullify or impair the commitments under the practice. The practice is applied only with regard to senior management and specialists and is limited to a period of one year.AmCham is aware that Azerbaijan, as a prospective member of WTO, negotiated and agreed to apply this practice with some of the WTO members.

RecommendationWe recommend to apply the intra-corporate transferees practice before Azerbaijan becomes a member of WTO with regard to international companies operating in Azerbaijan. We believe that such approximation of the national rules with those of WTO is in line with the Azerbaijan 2020: Development Concept and will integrate the country further with the World, including the EU.

4. Notifications in Cases of Adminstrative Offence of Migration Rules

Unfortunately AmCham members faced situations in which migration officials applied administrative fines with regard to violation of the migration rules on natural persons without notification and merely because legal persons employing them were administratively fined. This implies arbitrariness in applying the laws and is violation of the procedural norms and principles of the rule of law.

RecommendationWe recommend that in practice the State Migration Service provides a notification entailing a reason for the administrative measure for each and every case where it considers a natural person has violated migration rules. The automatic application of the fines on employees, in cases when legal persons breached the rules, is in contradiction with existing laws and general principles of law.

5. HR AgenciesUnder the new Migration Code “The legal entities and natural persons should provide the employed foreigners … with the job only at their workplaces and shall, for that purpose, conclude employment contracts for the duration stated in their work permit”. There are two problems with this wording:

- The “workplace” is defined in the Labor Code (Article 3) as the place where an employee performs his/her services stipulated in the employment contract. It is still not clear whether placements by Employment Bureau (“Agencies”) in their clients’

90

work places through service contracts and contractor agreement would comply with this requirement. Since employment contracts are to be concluded only after obtaining the work permit (“WP”) from the State Migration Service, it is unclear how the Agencies can justify placement of a foreign employee at its client’s workplace. - The wording of this provision is ambiguous as to whether contracts of employments may be concluded abroad or they must be concluded in Azerbaijan with branches/representative offices that formally apply for Work Permits. This is a fundamental issue, since currently most expats (except for some or all Agencies) sign their contracts with their head office abroad. See also comment to item 19.So the new Migration Code wording does not explicitly resolve the Agency legality issue. The Agencies’ right to conclude an employment contract with a foreigner for the purpose of placing this person at their client’s workplace may be challenged. Businesses must be free in choosing where the employment contracts are to be signed as stated in the Labor Code.- Current text of the Article will result in unfavorable business and investment climate. Thus, employment of expats in Azerbaijan will become an expensive venture and will result in a limiting of the labor market and increase of employment costs.

RecommendationWe recommend amending the wording of the Article as follows:“The employers should provide the employed foreigners … with the job only at their workplaces or at the premises at which the employer has been contracted to provide services to another party and shall, for that purpose, conclude employment contracts for the duration stated in their work permit”.

6. Entry and Exit RestrictionsUnder the new Migration Code a person “will be” denied entry for 5 years if, inter alia, s/he committed 2 or more violations of migration rules in the past 3 years. Similarly, a person maybe denied exit if ANY pending administrative penalty has not been settled. These rules are very strict. By way of example only, a delay in submission of WP applications is considered an administrative offence. Hence, a person may be denied entry if a company’s HR department delayed submission of hi/her applications for more than twice in 3 years.

RecommendationAdministrative violations must only have monetary implications, as they do by law. These violations should not result in denying access to the country.

Labor and Migration

91

CommunicationsV

92

AmCham welcomes efforts of the Government to establish a business-friendly environment in the communications sector and declares its readiness to assist with all means available to it. AmCham is pleased to note that part of its recommendations included into the previous edition of the White Paper had been considered and necessary measures (especially permission to all mobile operators to use 3G systems) were taken. The Government of Azerbaijan has recognized the potential of the ICT as a sector with huge growth potential. Furthermore the Government has acknowledged the need to improve and develop this field of the non-oil economy and has included this in the relevant sections of the “Azerbaijan 2020: Development Concept”. As citizens and businesses of the country are we happy to observe the success of Azerbaijan’s AZERSPACE and AZDATACOM projects. We believe that the launch of the first commercial satellite into orbit is an important step towards increasing the share of the ICT sector in the GDP of the country. AmCham has identified the following steps which we believe, can further help to make Azerbaijan a competitive global player.

1. Independent Regulatory BodyIn our previous White Paper, we emphasized the importance of a competitive environment for communications in Azerbaijan with a transparent and predictable regulatory environment to aid the attraction of additional investment in the local sector. We previously recommended creating a regulatory body completely independent of any governmental body or commercial interest in the sector. We welcome the inclusion and establishment of an independent regulatory body in the “State Program for Development of Communication and Information Technologies in Azerbaijan for 2010-2012”. In this context, we once again emphasize the need for an independent regulatory body in the communications sector to foster competition in the communications market.

RecommendationAs stated in the “State Program for Development Communication and Information Technologies in Azerbaijan for 2010-2012”, we recommend that the Government establishes a regulatory body for the communications and information technologies sector completely independent of any entity or governmental body which participates in the sector on a commercial basis or competes with market participants.

2. PrivatizationIn our previous White Paper, we recommended the privatization of joint ventures and state-owned telecommunications enterprises as required in a national strategy for the communications sector. In accordance with the State Privatization Program the Government privatized some of the enterprises. Nonetheless, in the communication market, the Government still retains ownership of enterprises with a dominant position. The Government has suggested that these enterprises should be modernized before privatization to increase their market value and attract investment. In our view, not only is the Government not in the best position to anticipate the needs of future investors

Communications

93

but the Ministry’s continued commercial involvement in the area it regulates already discourages investment in the sector. Equally importantly, international experience shows that investors will pay more for telecommunications enterprises which have not been “modernized.”

RecommendationWe again recommend privatizing Government owned revenue-generating enterprises and letting the new owners decide what kind of modernization is desirable and appropriate.

3. Fiber Optic NetworkThe Government and the communications sector have advocated the establishment of a national fiber optic “backbone” system which is capable of high speed, high volume data transfer directly to the homes of Azerbaijani’s. We fully support this initiative, as international experience indicates that an increase in penetration of broadband connection drives an increase in GDP. These efforts should include connection in Baku / Absheron, as well as throughout regions of the country. These are important components to achieve goals prioritized by the Government to bring Azerbaijan into conformity with global best practice.

RecommendationWe recommend that the Government allocates funds to construct a nationwide infrastructure which delivers fiber to the home throughout the bulk of Azerbaijan. Access to this network should be open and available to all service providers. Involvement by the private sector from the early stages of construction can help to maximize the benefits of this construction.

4. Competition in the Mobile Communications MarketAmCham welcomes the Government’s efforts to increase competition in the communications market. However, we believe in healthy competition in the market. Thus, operators should receive equal treatment when applying progressive technologies. The current allocation, but not yet the permission to use the allocated LTE (4G) frequencies by all mobile operators, demonstrates that there is still need for improvement in the establishment of healthy competition in the Azerbaijani mobile communications market. The right to use certain technologies should not be used as an instrument to restrict competition which negatively affects the business environment in Azerbaijan.

RecommendationWe recommend that all participants of the Azerbaijani mobile communication market have to be awarded with the equal right of use of the LTE (4G) frequencies allocated to them. This will foster competition in the market and will raise Azerbaijan’s level of attractiveness for foreign investors.

94

5. Roaming TariffsAnalysis of roaming communication tariffs demonstrates that they are high, relative to tariffs in Europe and many countries throughout the world. While AmCham believes that roaming tariffs should not be over-regulated, as in Europe, we welcome the Government’s initiatives to encourage reduction of roaming tariffs. We further believe that simplification of tariffs would be productive for stimulating revenue of existing operators. We believe that this could promote higher usage by constituents of the business community.

RecommendationThe American Chamber of Commerce recommends encouraging the reduction and simplification of roaming tariffs offered by local operators.

6. Quality of Services at Post OfficesThe national post operator AzerPost operating 1600 offices throughout the country recently entered the market for banking and financial services including money deposits, money exchange, money transfers, card emissions, bank services and utility payments. AmCham welcomes this, along with the improvement in the professionalism and friendliness of the post personnel since 2011. Nevertheless, the quality of services still needs further improvement. Thus, it is necessary to train the personnel on job to instill a culture of service excellence. AmCham is pleased that its recommendation for the introduction of online software, enabling the search of postal codes of addresses was implemented and now such a service is available via the e-gov.az portal. However, the service needs to be improved to be more user-friendly.

RecommendationWe recommend applying best practices to make AzerPost one of the most efficient logistic companies of the country.We also recommend increasing the quality of postal services throughout the country to enable people to consistently communicate by post, instead of other unofficial, less secure services.It is also necessary to improve the online services, enabling search of postal codes, by providing the information that users need, versus providing all relevant information about the address/postal code and complicating the search. We also recommend improving the speed of mail delivery both locally and internationally.

Communications

95

Information Technologies ITVI

96

AmCham welcomes the Government’s efforts to improve the IT sector as an industry able to replace revenues from the oil and gas sector. This is an ambitious goal which requires the Government of Azerbaijan to create a business environment fostering production and not only import of goods from abroad. Introducing tax exemptions for techno-parks into the legislation is a positive signal to the business community on the forthcoming increase in the local production in the IT sector. Also, the establishment of an IT Fund for investment in the sector will contribute to the development of a thriving local IT production. However, tax exemptions and state funds alone are not sufficient to encourage foreign and local business to invest in the sector. Simple and favorable customs regimes, as well as easy procedures in engaging foreign specialists for local projects, are important success factors for flourishing local production. We believe that the creation of the innovation zones will be yet another contribution to the increase of local IT production. The already established IT University should provide the industry with the highly qualified personnel it requires if the best educational practices and techniques are used. However, the industry will not have access to highly qualified graduates of the university for at least 4-5 coming years. Furthermore AmCham is pleased to observe improvements in the provision of e-government services. With the population becoming more mobile every day, online access to the services provided by the Government are of vital importance. Accordingly, the launch of the e-gov.az portal has the potential to considerably ease the procedures that the public and business community has to undergo in obtaining the services from government agencies.In addition to the mentioned achievements, some specific issues need to be addressed to develop the sector further.

1. Customs Duties As raised in a previous White Paper, there is significant variation in the import tariff rates for IT and telecommunication industries. This not only distorts the allocation of resources and undermines growth but also introduces a significant level of discretion for customs officials to classify products. The tendency is to classify IT products as telecommunications products which are generally subject to a 15% tariff while IT products have a 3% tariff. Another serious problem is a tariff structure for IT products which encourages imports of finished products at the expense of components and spare parts. For example, the duty for personal computers is 3% but 10% percent for computer components, a significant disincentive for computer assembly businesses to operate in Azerbaijan. Azerbaijan’s customs duties for computers and peripherals are uncompetitive in the region. In Turkey and a number of other neighboring countries the duty for these products is 0%. To be a leader in this industry in the region, Azerbaijan must create business-friendly conditions.

RecommendationWe reiterate our position that tariffs for IT and communications products need to be rebalanced to become more cost-based and to remove existing subsidies and inefficiencies.

Information Technologies IT

97

We recommended that tariffs for both IT and telecommunication products, as defined in the Information Technology Agreement (ITA) of the World Trade Organization be reduced as much as possible.

2. E - Government and E - SignatureThe launch of the portal is a significant step towards the achievement of the goal of creating e-Azerbaijan, yet scope of the e-services included into the portal shall be enlarged to cover all services provided by the government as well as to ensure the proper functioning of the e-application system. It is also important to make the portal even more user friendly, enabling all inhabitants to use it. We understand that some of the e-services require beneficiaries to obtain e-signatures, which limits the scope of services provided. Obtaining e-signatures is complicated and currently not user friendly and therefore not all possible beneficiaries of the e-services can obtain e-signature.

RecommendationImproving the e-gov.az portal to enlarge the scope of the e-services to cover all existing services.Ensuring that, in practice, e-services listed on the portal are available and that the service providers (government agencies) provide them.Making the portal more users friendly enabling all to understand how to use it. Further improving the procedure for obtaining e-signatures not to limit the e-services provided.

3. E - Commerce

AmCham notes the increase in e-commerce transactions in recent years and welcomes the Government’s support of e-commerce. The presence of local operators providing online payment services strengthens this part of e-Azerbaijan. Increasing volumes of e-commerce transaction resulted in an increase of non-cash transactions, which the Government is currently pursuing as a goal to modernize transactions and to reduce opportunities for rent-seeking behavior which is characteristic of cash-based economies.

RecommendationTo develop the market and to increase non-cash transactions through e-commerce, we recommend updating the existing e-commerce legislation to meet the needs of the market and granting certain tax and other concessions to all participants of the market.

4. Intellectual Property RightsAmCham welcomes the adoption of the Law on “ensuring intellectual property rights and combat against piracy” of the Republic of Azerbaijan. We highly appreciate the interest of relevant Government organs to our position stated in the Position Paper issued on 06.05.2013.

98

We are encouraged by the inclusion of the norms on control signs (Article 13 of the Law on “ensuring intellectual property rights and combat against piracy” of the Republic of Azerbaijan) into the law and hope that through these norms the Government will be able to combat the pirated objects of intellectual property rights in the Azerbaijani market. As raised in previous editions of our White Paper, the Azerbaijani recorded entertainment market still includes an unfortunately high volume of pirated copies of software and DVDs, which remain widely available.

RecommendationWe once again recommend renewed and effective efforts to protect intellectual property rights and to bring Azerbaijan into compliance with its obligations under the World Intellectual Property Treaty and the tenets of the Council of Europe. We recommend that the State Copyrights Agency, Ministry of Communications and Information Technologies, Ministry of Internal Affairs and the State Customs Committee work together closely to stop the import and production of pirated DVDs, CDs and software.

5. Support for Start – ups Whereas we highly appreciate dedicated support Government is giving to start ups by means of various activities and events sponsored by the Ministry of Communications and Information Technologies as well as recent declaration of ICT Fund announcing allocated financing for startups, Azerbaijani economy lacks most efficient and common sources of start up support - angel investors and venture capitalists. This is caused by the lack of legal framework governing such activities. RecommendationImplement international best practice on venture capital and angel investment legal framework and promote venture activities in the country.

Information Technologies IT

99

Bankingand FinanceVII

100

In the financial sector, the intervening period since the production of our last White Paper in 2011 has been dominated by turbulence in financial markets. Azerbaijan and Azerbaijan’s financial sector have weathered the turbulences relatively well. We would like to commend the Government and specifically the Central Bank of Azerbaijan (CBAR) for its wise handling of the crisis situation, which helped maintain stability and public confidence in the financial sector, especially for:

- Supporting the stability of the national currency - Injecting liquidity into the banking sector when necessary, both directly and through reductions in reserve requirements - Improvements in the operation of the Credit Register which now functions online and has helped the banking sector manage increasing risk - Measures to decrease interest rates

Notwithstanding these notable achievements, we have identified areas which we believe require urgent attention to help assure the continued development of Azerbaijan’s financial sector. Whilst some of the proposals may appear to be quite limited in scope, we believe that these seemingly minor “technical” revisions would significantly strengthen the banking, financial and insurance sectors with a minimum of effort.

1. Currency Operations As raised in 2011 edition of the White Paper, the regulations governing the transfer of funds abroad are restrictive. This was understandable when the Azerbaijan economy was running a current account deficit and it was necessary to take steps to restrict cash out-flows. As Azerbaijan’s current account now enjoys healthy surpluses, these restrictions are no longer necessary. At the same time, the restrictions on transfer of funds abroad force individuals to make such transfers through ‘informal’ channels and encourage the “informal” economy. Liberalization would encourage individuals to make such transfers through the banking system which would help develop the banking sector and formal economy.AmCham recommends liberalizing the restrictions on international money transfers by both individuals and legal entities. More specifically we observed the following:

Money Deposits in Foreign Bank AccountsUnder the sub-clause 2.2.2.(x) of the same Rules, residents are permitted to deposit capital in a foreign bank account. For this they shall provide documents proving the purpose, amount and conditions of the operation (as well as contract and other confirmation documents) to the agent bank. However, the deposit contract with the agent bank can only be signed once the deposit is placed. The requirement to provide a deposit contract before its placement with the bank and not after impedes the process.

RecommendationTo amend the regulations to introduce right sequence between availability of the document and submission of such document to local instance.

Banking and Finance

101

Overseas Payments of ResidentsCurrently, Section 2.2.2 of the Rules lists payments which Azerbaijani residents are allowed to make overseas without CBAR permission. The permitted payments include principal and interest payments under loans, financial aid and “other borrowings” from foreign banks and non-bank entities but do not specify such borrowings. We understand that this includes Eurobonds, debt instruments, syndication, post-finance.

RecommendationTo amend the Rules to state specifically what is covered under “other borrowings”.

1.1. Customs Related Currency OperationsDeadlines for Bank DeclarationsUnder the paragraph 3 of the sub-clause 2.2.2.(a) of the Rules bank declarations for goods shall be submitted on the basis of the customs declarations after such goods are imported and in case of services/works after such services/works are provided. Recently the rules have been amended. Before the amendments to the Rules declarations had to be submitted to banks within 365 days. Currently this restriction is removed which causes serious problems for the banks.

Recommendation To include a term limit for submission of the declarations to the Banks.

Declarations in Cases of Operations Over the Third CountriesIn cases when the goods are purchased abroad and exported to third countries from abroad, such goods cannot be declared at customs in Azerbaijan. This creates declaration problems with banks and is not regulated under the Rules.

RecommendationTo address the gap and create necessary procedures for such customs operations.

2. Banks as Tax AgentsAs raised in 2011 edition of the White Paper, Azerbaijani banks are deemed to be tax collection agents for the Government and are obligated to supervise the payment of their customers’ tax liabilities and social contributions. Banks and bank staff face the threat of penalties and criminal prosecution for the failure of their customers to make these obligatory payments. If this threat is exercised, banks are likely to react by severely restricting banking activity.

RecommendationIn accordance with international practice applied in countries such as the UK, we recommend amending the Tax Code to remove Azerbaijani banks as tax agents for the Government, relieve banks of the obligation to supervise their customers’ tax payments, and remove the threat of criminal prosecution of bank staff.

102

3. Taking Security – Pledges and MortgagesLack of a Central Register for Pledges of Movable PropertyAs raised in 2011 edition of the White Paper, while already mandated by law, no central register for pledges of movable property is yet operational, with the exception of motor vehicles. This has a directly adverse effect on the local economy. Several of our members with worldwide operations are generally willing to finance the sale of their products to commercial customers. In Azerbaijan, however, these companies are unwilling to do so due to the lack of a central register in which a pledge of the financed products may be registered. As a result, a valuable source of finance is unavailable to local businesses.

Realization Upon Pledged and Mortgaged PropertyAs raised in 2011 edition of the White Paper, under current Azerbaijani law repossessed, pledged or mortgaged property must be sold at public auction run by one of two companies with reserve prices set by company officials. This process is inefficient and inflexible, with reserve prices often set at such high levels that the property is left unsold. The result is that many local and foreign financiers are reluctant to extend credit secured by property in Azerbaijan or insure themselves by demanding high levels of collateral, limiting the financing businesses can obtain. According to the Law on Mortgage, there are 2 ways of realization of the mortgaged asset, with and without applying to the court. In the first case realization occurs after court’s final decision (Art. 39), whereas in the second by the execution note of the Notary (Art. 38). Respectively, all other legislative acts should comply with this Law, based on the hierarchy of laws. Cl. 3.2. of the State Securities Committee (SSC) Rules of “Registration of mortgage securities” also determines 2 ways of realization of the mortgaged asset, as stated above. However, Cl. 3.3. of the same Rules states the cases when sale of the mortgaged asset shall be made only with applying to the court. This clause contradicts the Law on Mortgage (excludes cases shown in the Law on Mortgage), which states that, if there is no agreement between parties about sale of the mortgaged asset, without applying to the court, the decision about its sale shall be made only by the court (Art 35.2.). Even if the SSC Rules of ‘Registration of mortgage securities’ determines two ways of sale of the mortgaged asset, the structure of these Rules, and especially Cls. 3.6.-3.8. gives the impression that the sale of the mortgaged asset occurs without applying to the court.Pursuant to Law on Mortgage (Cls. 38.2.2. and 39.3.3.) “Initial price shall be determined based on agreement between the parties, in case of absence of such agreement, the starting price shall be determined by an independent appraiser/valuer”. On the other hand, according to SSC Rules of “Registration of mortgage securities” (Cl. 3.9.), “object of mortgage shall be sold at a price specified in the contract. In case of absence of such price, it shall be sold with the nominal value of securities”. These clauses are confusing.

Banking and Finance

103

Recommentation We recommend creating a register of pledges and other interests in movable property as required by current law. Subject to improvement of the operation of the State Register of Immovable Property, we would support a single unified register of both movable and immovable property. We also recommend allowing public sale of repossessed property directly by financial institutions.We recommend that consistency is brought to the rules regulating mortgage realization with due regard to hierarchy of norms.

4. Development of a Credit BureauAn effective and efficient credit bureau is essential for the management of credit risk. This could lead to a reduction in defaults which would reduce the cost of providing loans and facilitate a reduction of interest rates charged by credit institutions. We commend the CBAR for the improvements in the functioning of the existing Credit Register over the last years. We are also pleased to note the improvements achieved in preparing the draft law on Credit Bureau. Nonetheless, further measures to make the Credit Bureau a reality are necessary.

Recommentation We recommend expanding the Credit Register to include data from non-bank credit institutions and public utilities.We recommend expanding the Credit Register to include comprehensive information about pledges and collateral.We recommend developing the register to provide historic data.We recommend taking further measures for the creation of the Credit Bureau for administering and providing access to credit data, with the CBAR acting as the data collection agency (we understand that this is being considered and support this process).We recommend the acceleration of the process of adoption of the draft law regarding the Credit Bureau.

5. Shareholder Approval of Significant TransactionsAs raised in 2008 White Paper, the adoption of the Law On Banks introduced an inconsistency with the existing Civil Code. Banks in Azerbaijan are organized as open joint stock companies. Article 99.3 of the Civil Code requires that a transaction of an open joint stock company with a value exceeding 25 percent of the company’s net assets be approved its general meeting of shareholders. This general provision is, prima facie, applicable to all open joint stock companies, including banks. The Law On Banks, however, has different requirements specifically tailored to the highly regulated and tightly supervised banking industry. As applicable to banks, Article 99.3 creates confusion and interferes with the carefully balanced requirements of the Law On Banks and the different requirement on the issue creates problems for open joint stock companies and especially Banks and can lead to the different approaches and actions by companies in that particular case.

104

RecommendationWe recommend amending Article 99.3 of the Civil Code to expressly state that it is inapplicable to banks.

6. Convergence with International Financial Reporting Standards (IFRS)

Observing the recent developments in Azerbaijani and international banking sectors, AmCham sees the need for Central Bank of Azerbaijan (CBAR) to regularly update the local rules in accordance with the internationally applicable standards, especially IFRS. The upcoming IFRS 9 and the fact that Azerbaijani banking sector is not ready for its implementation is a vivid example for such need of regular updates. With below recommendations AmCham specifies certain standards that need to be approximated.

Loan Origination Fees Most banks in Azerbaijan charge fees for services such as for appraisal, documentation, insurance services (if not charged separately), time spent and others at the point of disbursement of loans. These fees are called loan origination fees (“LOF”) in IFRS. Most of the banks charge such fees into their income statement immediately and some of them defer it proportionally to the period during which the loan is disbursed. Such fees are treated as financial services fees. Both of these practices are not compliant with IFRS. Specifically under paragraph 14, a (I), of IAS 39 such fees should be deferred and recognized as an adjustment to the effective interest rate, meaning that such fees will be recorded in income statements using this method (effective interest adjustment) and thus recorded in interest income. Such fees should not be considered as commission income.

RecommendationLoan origination fees should be deferred based on IAS 39 and IAS 18 for financial reporting purposes. Such fees should not be recorded in the income statement and should be treated as financial service fees under IAS 18 and should be recognized in the income statements as a result of an adjustment to the effective interest rate. Current accounting regulations for banks should be amended to cover this issue for fair presentation of the financial statements under IFRS.

Provision for Impairment of Loans Under IFRS andPrudential Regulations

Under IFRS (IAS 39 “Recognition and measurement of financial instruments”) calculation of provision for impairment of loans is based on present value of future cash flows from individual loans which includes assessment of debt servicing ability of loan customer, impairment triggering event, credit history, existence and fair valuation of collateral and other factors.

Banking and Finance

105

Based on CBAR’s new prudential regulation to be effective from 1 February 2014, loan impairment allowance will be calculated as follows:

According to CBAR, impairment allowance rates will be calculated by appropriate multiplying percentage to the total amount of loan as follows:

Satisfactory – 1%Watch – 5%Unsatisfactory – 30%Risky – 60%Lost – 100%

While in absence of appropriate financial reporting regulation for calculation of loan impairment provision, the aforementioned regulation of CBAR is widely used by banks not only for prudential reporting but for financial reporting purposes as well.Under the given circumstances, financial statements of banks do not present true and fair view in respect of measurement and disclosures of loans to customers.

Recommendation In order to avoid confusion between IFRS and prudential regulations, we recommend CBAR to develop a separate regulation on calculation of provision for impairment of loans to customers to be compliant with IAS 39.

Guarantees and Letters of Credit Based on CBAR’s “Rules of classification of assets” banks are required to charge 2% (will change to 1% starting from 1 February 2014) provision against gross amount off-balance sheet commitments on the day of issuance of a guarantee or letter of credit.Under IFRS no provision should be charged against loans as well as off-balance sheet commitments (including open credit lines) without occurrence of an impairment triggering event, assessment of financial conditions of a loan customer and probability of cash outflow. Moreover, provisions on guarantee and credit letters should be based on historical data as defined by IAS 37 “Provisions, contingent liabilities and contingent assets”:

(a) An entity has a present obligation (legal or constructive) as a result of a past event;

(b) It is probable (i.e., more likely than not) that an outflow of resources embodying economic benefits will be required to settle the obligation; and

(c) A reliable estimate can be made of the amount of the obligation.

106

Recommendation In order to avoid confusion between IFRS and prudential regulations, we recommend CBAR to develop a separate regulation on calculation of provision for impairment of off-balance sheet commitments to be compliant with IAS 37.

90 Days Rule for Suspension of Interest Accruals Under the CBAR’s “Regulation on suspending accrual of interest income” banks are required to stop accrual of interest when a loan customer does not pay principal or interest for 90 days or more. It means that loans which are overdue for three months or more become non-interest bearing assets which result in understatement of interest income by banks in financial statements. Exception is for loans that are well provided for (fully collateralized) and repayment is expected within 120 days with no doubt. However, off-balance sheet accounted accrued interest on stop-accrual loans can be transferred to the balance sheet if the lender believes the repayment of loan and accrued interests will be made consistently in up to 6 months.For financial reporting purposes IAS 18 (“Revenue recognition”) required recognition of income based on certainly for gaining future economic benefits from assets in form of cash flow and does not restrict recognition of interest income based on number of days overdue.We appreciate that current regulation of the CBAR on suspension of interest income is a prudential measure for the purposes of banking supervision but such suspension is not allowed under IFRS.

RecommendationIn order to avoid confusion between IFRS and prudential regulations, we recommend that CBAR develops a separate regulation for recognition of interest income to be compliant with IAS 18.

7. Collateral RequirementsMost banks in Azerbaijan are lending to customers backed by collateral such as residential and commercial property or land. In some cases, Banks take security over movable property like inventory or equipment. However, CBAR Regulations on “Rules of classification of assets and creation of resources for settlement of possible damages” define the terminology of collateral in par 2.1. Movable collaterals such as receivables, intellectual property and other intangible assets may not be taken into consideration when assessing a client’s asset base for security purposes. Adding such types of collateral will help to Banks be more flexible in structuring the loan deals and not require only immovable types of collateral, especially from Small and Medium Enterprises (SME) and commercial sector companies, which will provide them with easy access to the funds as small companies generally do not have sufficient immovable property to put as a collateral to attract loans from credit institutions.

Banking and Finance

107

RecommendationWe recommend that, through amendments to the current regulations, new types of collaterals are considered as security for the loans disbursed by the Banks. We believe that this change will have a big positive impact on developing and growing the SME and commercial sector in Azerbaijan.

8. Cross-Border Placement of Domestically-Issued Azerbaijani Securities

We are glad to note that the State Securities Committee (SSC) addressed the recommendation included into the 2011 edition of the White Paper and adopted rules on the Placement of Securities of Azerbaijani Issuers outside the Republic of Azerbaijan (hereinafter in this paragraph “Rules”). Under the Rules issued by the SSC in March 2012, for offshore placements of securities of Azerbaijani issuers are required to receive a written permit of the SSC. However, the SSC can refuse to issue a permit if the issuer’s investment securities (i.e., bonds and shares) which are in circulation are not entered into the quotation list of the Baku Stock Exchange (BSE).

RecommendationWe recommend removing this requirement as it impedes the development of the debt capital market.

9. Manat Accounts of Foreign Entities We are pleased to note that the Central Bank of Azerbaijan liberalized its rules and allowed nonresidents not having a branch or representative office in Azerbaijan to open bank accounts with Azerbaijani banks. Unlike foreign banks opening correspondent account with Azerbaijani banks, foreign non-bank residents need to submit, among other documents, a duplicate-certificate issued by the Ministry of Taxes of Azerbaijan. However, in case of non-resident companies without a representative office or branch in Azerbaijan, merely intending to open a bank account with local banks, receiving a duplicate-certificate from Ministry of Taxes without corporate residence is not possible. This creates an unnecessary limitation, requiring that foreign investors, asset management companies and hedge funds wishing to open manat accounts with Azerbaijani banks enter into complicated derivative and foreign exchange transactions simply to have a local manat account.

RecommendationWe recommend that the CBAR eliminates the requirement for non-residents not having corporate presence in Azerbaijan to submit a duplicate-certificate orWe recommend that the Ministry of Taxes issues duplicate-certificates to non-residents not having corporate presence in Azerbaijan

108

10. Shareholder Approval of Acquisition of a Significant Shareholding in a Bank

The Law On Banks requires that the general meeting of shareholders of a bank approve the acquisition of a “significant shareholding”, defined as ten percent or more of the shares, in the bank. This requirement contradicts the Civil Code’s concept of an open joint stock company “that shareholders in an open joint stock company may dispose of their shares without the consent of other shareholders”. Additionally, potential investors need to take into account the fact that they may or may not be able to exit a bank in the future if the shareholders do not approve the relevant acquisition and, as a result, may decide to abstain from such investment.

RecommendationWe recommend that Article 24.1.12 of the Law On Banks be amended to remove the requirement that shareholder approval be required for the acquisition of a ‘significant shareholding’ in a bank.

11. Secondary Financial MarketsAs we have noted in our White Papers since 2001, Azerbaijan’s financial markets for short-term government debt (treasury bills), sale and repurchase agreements and other local debt instruments are poorly developed. The capital market modernization project is currently ongoing and we look forward to regulatory, legal, technical and institutional changes in the capital markets in Azerbaijan.In many jurisdictions, treasury bills are used as the basis for determining the most favorable market interest rates and to provide additional liquidity in local currency. These markets also absorb excess cash liquidity in the local market, reducing inflationary pressures.

RecommendationWe recommend that the secondary market is supported by sufficient manat denominated bond volumes issued and maintained in local circulation to promote the development of domestic capital markets

12. Withholding Tax on Payments to Foreign BanksAs raised in 2011 edition of the White Paper, interest and other charges paid to foreign banks are generally subject to 10% withholding tax. As all foreign commercial banks uniformly require that the payments to them by local borrowers be adjusted (“grossed-up”) to compensate for the withholding, the cost of funds from foreign banks is substantially increased. Given that few, if any, local banks have the ability to finance large projects, Azerbaijani borrowers are generally limited to borrowing from tax-exempt multilateral institutions. Eliminating this cost differential between borrowing from multilateral institutions and foreign commercial banks would open up additional sources of financing to Azerbaijani borrowers and lower the cost of borrowing.

Banking and Finance

109

RecommendationWe recommend that interest payments and other charges paid to foreign commercial banks be exempted from withholding and other taxes.

13. Taxation of Share PremiumsIn the acquisition (or partial acquisition) of Azerbaijani banks and insurance companies (particularly by foreign financial institutions), the acquired entities were paid an amount greater than the nominal value of the shares. This difference represents the goodwill associated with the ownership of the bank or insurance company and is treated as “share premium” in financial statements. This share premium does not represent a profit element attributable to the shareholders. The tax authorities have argued, however, that the share premium should be taxed at the profits tax rate (i.e., 20%). Exempting share premium from taxation would facilitate the willingness of banks and the acquiring entities to engage in share purchase transactions.

RecommendationWe recommend that, consistent with international practice, share premiums be exempt from profits tax.

InsuranceVIII

112

1. Insurance ContractsAs raised in 2011 edition of the White Paper, in the insurance industry, the concept of “fronting” permits a primary insurer to act as the local insurer of record by issuing a policy and then, in exchange for a commission, pass the entire risk to a reinsurer. In 2008, fronting was removed from Azerbaijan’s insurance legislation. This has resulted in a substantial deviation from accepted international insurance practice. Currently, if a claim is made, the lack of fronting creates the opportunity for abuse of insurance contracts.In fronting contracts, reinsurers commonly accept risks according to internationally accepted standard of contract wording. Azerbaijan insurance legislation only permits a local insurer to use wording agreed with the State Insurance Supervisory Service under the Ministry of Finance. Differences between these two wordings result in contradictions and create impediments to the resolution of some insurance claims.

RecommendationWe recommend re-introduction of the concept of “fronting” in Azerbaijani insurance legislation (e.g. determination of responsibility level of insurance company). We also recommend allowing reinsurer industry-standard wording to be used in fronting contracts in Article 16.2 and 16.3 of the Law On Insurance Activity.

2. Tax on Life, Personal Accident Insurance and Retirement Savings

We recognize and welcome the recent introduction of tax exemptions for savings plans linked to life insurance policies. To encourage the citizens of Azerbaijan to plan and save for retirement, tax exemptions should be extended to cover transfers to private pension funds.

RecommendationWe recommend amending Article 98.2.5 of the Tax Code to provide that employee contributions to retirement and pension plans, as well as premiums paid by an employer for life and personal accident insurance are excluded from taxable income and are not made subject to income tax, without regard to whether these plans are arranged locally or overseas.

3. DatabaseA claims database is essential for the efficient management of insurance risk and would lead to the reduction in defaults which would reduce the cost of providing insurance services. Accordingly, such databases keep down insurance premiums for honest policyholders by preventing multiple claims, fraud and the misrepresentation of claims histories. Taking an example from international best practice, there is a Claims and Underwriting Exchange in the United Kingdom which is central database of motor, home, illness, etc. insurance incidents that is managed by a not-for-profit company, Insurance Database Services Limited, on behalf of its member organizations.

Insurance

113

RecommendationWe recommend the establishment of an Online Claims Registry Service operated under the State Insurance Service Committee and similar to Centralized Credit Registry Service of Central Bank of the Republic of Azerbaijan.We recommend development of the register to provide historic data.

4. Claims ManagementArticle 933.1.2 of the Civil Code of the Republic of Azerbaijan clarifies requirement for payment of insurance claims and among them there are certain documents that are, in accordance with Article 924.3 of the Code, provided by respective state authorities within 10 working days upon getting written request.These are documents such as accident reports from the traffic police or ambulance service, crime reports from the police. Insurance companies apply to respective authorities responsible for the submission of copies of respective documents, however, in most cases such inquiries are being addressed too late, or companies are being informed that documents were sent to appropriate juridical authorities. Consequently, insurance companies re-apply for the documents and the process can take several months resulting in customer dissatisfaction.

RecommendationWe recommend shortening the time period of 10 working days down to 5 working days and imposing a level of responsibilities through a Code of Administrative Offences for late response to insurance companies.We recommend introducing online applications in order to simplify data collection, inquiry and communication of insurance companies with respective state authorities.

5. Alignment of Accounting and Reporting with International Financial Reporting Standards (IFRS)

In accordance with Article 10 of the Accounting Law of the Republic of Azerbaijan all business organizations must prepare and submit their financial statements in accordance with IFRS. Existing reporting requirements set by the Ministry of Finance (“MoF”) were developed for prudential purposes which are used by insurance companies for financial reporting purposes which create significant discrepancies between IFRS and reporting requirement of MoF.

RecommendationWe recommend the MoF to develop and periodically update an IFRS Reporting manual for insurance companies.We specifically recommend to develop a regulation for application of “best estimate” concept (e.g. application of various actuary techniques, exclusion of effects of one-off events, benchmarking, etc.) for calculation of insurance contract liabilities (i.e. reserving) for reporting under IFRS.

114

6. Lack of Statistical DataInsurance companies face a significant lack of consolidated and statistical data and analysis on local insurance markets, competitors, insurance products, financial grounds, etc. while making analyses, market reviews and updates, benchmarking and calculations. This creates significant uncertainties in business decisions while product development, market positioning, review of financial results, market growth and activities of competing insurance companies, optimization of processes, etc.

RecommendationWe recommend the development of regulatory and technical grounds for ongoing collection and ongoing publishing of various consolidated and statistically comprehensive data and analyses (e.g. on a monthly or quarterly publications on reinsurance and investment activities, financial results and administrative costs analysis, insured risks by products and regions, loss ratio development, agency network, insurance contracts, etc. of local insurance market separated by life, non-life and reinsurance companies).As a sample we can mention here periodic distribution of publications like, Annual Report (once a year), Quarterly and Monetary Policy Review (four times a year), Financial Stability Review (four times a year) and Statistic bulletin (monthly) of the Central Bank of the Republic of Azerbaijan.

7. Registration of International ReinsurersRegistration of international reinsurers, in particular the well-known “A” rated reinsurers with the State Insurance Service Committee is a time consuming process due to the requirement of submission of notarized and translated copies of documents like charters, registration certificates, licenses, ratings, etc.

RecommendationWe recommend introducing online applications and a reduction in the list of required documents as well as to reconsider the process itself in order to simplify the registration process.

8. Clarifications on Law on Insurance Activity- In accordance with article 31.3 of the Law on Insurance Activity of the Republic of Azerbaijan (the “Law”) persons holding management position in other entity cannot be members of the Management Board of an insurance company. The list of management positions in insurance companies were defined in the Law, however definition of management positions in other entities wasn’t provided in the Law.In accordance with article 37.2.2.3 and 37.2.2.4 of the Law on Insurance Activity of the Republic of Azerbaijan (the “Law”) persons should have certain experience in the financial sphere or insurance industry in order to hold management position in an insurance company. However, the definition of a financial sphere wasn’t provided in the Law.

Insurance

115

- In 2008, updates on insurance policy termination were made to Azerbaijan’s insurance legislation. As a result, the “cancelation” term was removed and only the term “termination” was used. However in best practice those terms are being separately defined and used in legislation.- There are no requirements for risk accumulation levels in respective insurance legislative base of the Republic of Azerbaijan.

RecommendationWe recommend the provision of definitions of management positions in other entities and finance spheres in the Law.We recommend the re-introduction of separate definitions for the terms “termination” and “cancelation” in the Law. We recommend the application of requirements, like mandatory reinsurance coverage, in case of excess of certain risk accumulation levels against catastrophic risks in the Law.

TourismIX

118

AmCham highly appreciates that its recommendations from the previous edition of the White Paper were addressed and business climate in the tourism sector of the country was improved. AmCham recognizes the potential for tourism to become an important contributor to Azerbaijan’s economy and welcomes the inclusion of the development of tourism infrastructure to the Azerbaijan 2020: Development Concept. We hope that the intended measures to increase the share of the income from tourism in the overall GDP of the country will result in the establishment of more favorable conditions for visitors to Azerbaijan. In order to increase the share of income from tourism in the overall GDP of the country Azerbaijan has to become a business and leisure tourist destination. For this to happen, Azerbaijan, among other things, must undertake changes in the visa regime, public transport infrastructure, airline ticket prices and quality of airport services which are crucial for the successful development of the tourism sector. 1. Visa Regulations

AmCham welcomes improvement of the visa regime for tourists. The new, simplified visa regulations will foster tourist flow to Azerbaijan. However, there is a significant shortcoming in spreading information about the simplified tourist visa regime, including dissemination of information about the authorized tourist agencies which are facilitate the receipt of tourist visa applications. Although currently Azerbaijan is not a major tourist destination, it is an events and business destination. Thus, the number of visitors coming to the country for business purposes is high and is steadily increasing. However, the business visa regime is not favorable and is not taking into account all aspects of business trip (such as need for emergency trips, flexibility, etc.) Furthermore it is not yet clear whether foreigners may/can apply for Azerbaijani visa through the official web page (evisa.mfa.gov.az). We understand that the web page exists and functions, but service through the web page is not yet provided on individual basis. We also regret to state that the web page lacks clear instructions on how to use it.

RecommendationIncreasing the awareness in the world about the possibility of simplified tourist visas to Azerbaijan through web pages of embassies, travel agencies partnering with authorized agencies in Azerbaijan as well as other open sources. Applying a business visa regime similar to tourist visa regime with simplification of application rules and issuance, thereby reducing the number of days required to receive a business visa. Making individual applications through e-visa web page of the Ministry of Foreign Affairs possible. Also making guidelines for applications through e-visa web page available on the same web page.

2. Application of VAT on Municipality FeesThis is a new development that the tax authorities are requiring hotels to collect municipality fees and calculate/pay VAT on such fees. In this regard, hotels had to

Tourism

119

change their invoicing policies and clearly state which payment the guests are making for what. However, VAT payment on the municipality fees are to be paid from the profit of the hotels, which is not a usual and best practice. Moreover, this does not meet the goals of the government to develop Azerbaijan as a tourist destination.

RecommendationAmending the existing legislation such that it makes clear that VAT payments are included in the municipality fee so that hotels are not obliged to pay it from their profits.

3. Public Transport in Baku/ Road and Pedestrian SafetyAmCham welcomes the implementation of the Intelligent Management System for Transport Operations in Baku, including the installation of information boards and equipment to allow the use of the card system in bus lines. However, the current state of public transport, especially the condition of the bus service, is not satisfactory and requires further changes to increase the quality of service. The lack of easily available information regarding bus schedules, routes, detours, pick-up/drop-off points, etc., is a major problem for tourists arriving in Baku. There are no service points for tourists at key bus stations in the center of the city to get information about how to reach their destinations by public transport. AmCham and its members are also concerned about the situation of the road and pedestrian safety. We understand that such safety is also a matter of personal responsibility of pedestrians and participants of traffic, since often pedestrians and/or participants’ of traffic themselves violate the existing rules. However, still some parts of the capital (including the central district of the capital) and other cities as well as districts and villages lack pavements and other means to be constructed or installed by the Government authorities.

RecommendationWe recommend centralizing Baku’s public transport system in one transport authority responsible for control and for providing services to passengers, as in most European capitals. This will decisively contribute to an increased quality of service and foster the creation of a tourist-friendly environment in the capital. This will also facilitate the introduction of the Intelligent Management System for Transport Operation, including management of public transport. We recommend making information on schedules and routes of public transport publicly available through the internet and via other means. Publishing information on the schedule and destinations of public transport on the internet as well as the creation of a chain of service points at selected bus stations will contribute to the establishment of a tourist-friendly Baku.We also recommend improving situation with road and pedestrian safety by way of taking additional measures (construction of new pavements, renovating new ones, installing road signs, etc). It is also important to take seriously into account needs of disabled people and people using baby carriages.

120

4. Airport Shuttle ServicesAs noted in our 2011 White Paper, the unavailability of effective public transport from the airport to the city center and the absence of any kind of shuttle service for tourists creates an unfavorable impression of the country for a first-time visitor.

RecommendationAs it is important to provide a safe/secure bus service to the center of the city, we recommend that public transport include airport connection similar to most European countries.

5. Airport Food and Beverage Services and PersonnelAlthough facilities at the airport have gradually improved, there is still a lack of facilities providing high quality food and beverage service. Moreover, more and better training needs to be provided to the personnel of the existing facilities to raise service to the necessary level of professionalism and friendliness. Reports from our membership indicate similar problems with the attitude of Government and airport officials operating at the airport.

RecommendationWe recommend an improved level of training to raise customer service at all levels, including Government officials operating at the airport and airport administration.To provide a higher quality of service to its guests, we also recommend that the airport have facilities (cafes, restaurants, etc.) providing a variety of food and beverages with efficient and customer-friendly personnel.

6. Lack of Valid Data Collection SystemAs raised in our previous White Paper, there is a lack of reliable and thorough statistical and market research data concerning the number of tourists entering Azerbaijan. It’s, therefore, difficult to estimate or calculate the impact of this sector on the economy as a whole.

RecommendationWe restate our recommendation that a system of collecting and reporting data on tourists by Government bodies (whether the customs authorities, border police or the Ministry of Foreign Affairs) should be provided to the Ministry of Tourism or the State Statistics Committee for verification. The Ministry of Tourism should make collected data publicly available.

7. Improving Railway and Intercity Bus Service AmCham is glad to note that its proposal from the previous edition of the White Paper concerning the necessity of providing online ticketing services was implemented.The existing railway services, its quality and facilities, are far below the level tourists expect in a tourist destination and which business people would have used for their

Tourism

121

business trips to the regions. The trains are old and service at the railway stations, including in Baku, is poor. Moreover, railway stations, including the main terminus in Baku, need urgent renovation. The same is true of intercity bus services. In general, it is difficult for a tourist to travel to the regions of Azerbaijan where there is much to see and to do.

RecommendationWe recommend that railway and intercity bus services be completely modernized. The density of the railways increased considerably to cover all big cities and districts of the country and in the long term to cover whole country including relatively big villages. We recommend the railway and intercity bus stations in Baku and in the regions be renovated to have a more friendly environment and pleasing appearance. To increase the quality of services, we recommend the establishment of service points at railway and bus stations with trained, friendly personnel. Additionally, we recommend that a web page for the railways and buses be developed and improved to include information in English on schedules and ticketing (improved ticketing in case of railway services) and to provide online ticketing services. We also recommend the installation of ticket automats at railway stations and bus stations similar to pay points installed throughout the country to avoid abuses by personnel.

8. Tourism in the Regions of AzerbaijanAmCham welcomes the measures taken by the Government to improve tourism sector in the regions of Azerbaijan and notes multiple successes. Nevertheless, for greater development in this field, the Government should address issues of road safety, the provision of adequate, safe and comfortable train and bus services and anti-competitive obstacles discouraging companies wishing to enter the tourism market. The ability to buy round trip tickets to the regions is another problem which needs to be addressed. Although officials state that there are no obstacles to purchasing round-trip tickets to the regions it is not generally possible.

RecommendationWe recommend that train and bus services be improved, with the Government ensuring that infrastructure in the regions conforms to international standards. We recommend that the Government also ensures that participants in the tourism market are treated equally and that companies willing to enter the market are not faced with artificial barriers. We also recommend implementation of a system to permit travelers to reserve tickets for domestic travel and pay for them by credit card.

TransparencyX

124

1. Transparency Generally AmCham welcomes the Government’s anti-corruption measures which resulted in a significant improvement in the investment climate in the country and in the daily lives of people. In recent years, the Government has adopted a series of measures to increase transparency and combat corruption. For example, the introduction of “one-stop shop” systems at different government institutions, launching an e-government portal, separate online services of ministries, the establishment of ASAN Service. Other practical and legislative measures such as adoption of Procedural Code of Administrative Offences, the introduction of the norms on criminal liability of legal entities into the Criminal Code have been undertaken by the Government and are contributing to an increase in transparency. Although there has been an improvement in the situation, corruption remains a major problem. AmCham believes that anti-corruption reforms should have a systematic character and implementation of the laws should have necessary effect. A selective approach to the measures in adoption and implementation results in their overall ineffectiveness.We understand that the National Strategy on Increasing Transparency and Combating Corruption (the “Strategy”) started in 2007 expired in 2011. Measures for improving the operations of the anti corruption commission, streamlining government licensing and regulation, tendering procedures, improvement and strengthening of the system of protection of the investment activities and increasing transparency throughout government operations was highlighted as a priority under the National Strategy. A significant portion of activities planned under the Strategy have been implemented; however there are still a number of important measures pending their implementation. For instance, draft laws on conflicts of interest, whistleblower protection and financial disclosure by government officials are yet to be introduced and implemented.We also welcome the adoption of the National Action Plans for Combating Corruption and for promotion of the Open Government 2012-2015 (“the NAP”). We understand that the Government considers the NAP as a logical continuation of the Strategy. We believe that as the result of the implementation of NAPs, there is an intensified dialogue between government agencies and civil society, including business associations. Our members also report that implementation of the NAP appears to be generally effective in easing the operation of businesses and the lives of citizens. Nonetheless, the Government needs to take effective measures to increase the level of services provided by the local executive bodies in Baku and the regions of the country as well as to monitor proper operation of the “one–stop-shop” principle in certain government agencies, such as customs authorities. AmCham is extremely grateful for being consulted on a number of occasions, for example on proposals to the ‘Azerbaijan 2020: Development Concept’ and amendments to the Tax Code. In certain other cases only involvement of the President of the country resulted in consideration of proposals made by the private sector (e.g. the Migration Code) and AmCham is deeply grateful for personal attention of the President to improve the business environment. Unfortunately there were also cases when the economic legislation procedure was not consultative or transparent as

Transparency

125

it should be and was drafted without the involvement of the private sector. This is especially true of the amendments to existing legislative acts such as changes to visa procedures in 2012.

RecommendationLocal executive authorities and government agencies are obliged, under the law, to provide certain services to citizens, companies and other organizations. Administrative and legal procedures should be put in place to prevent officials from using access to such services to seek bribes or otherwise gain personal advantage. This could be done by extending the number of services provided on-line or via ASAN. We also recommend adopting laws on conflicts of interest, and to protect whistleblowers. AmCham is pleased that criminal liability of legal entities is now added to the Criminal Code. We recommend that Government establishes a dialogue with business associations to explain what the businesses should be attentive about to avoid misinterpretations by officials. It is also necessary to have official, easy to use, interpretation of the relevant legal text. We recommend revising the draft Competition Code to adopt the international best practices in the local market and not to implement protectionist tendencies.We recommend effective implementation of the Code of Conduct for civil servants.

2. Combatting the Monopolization of Certain Sectors of the Economy

Over the last several years AmCham observed centralization of certain sectors of economy by a number of holdings and groups. This in itself might be natural and in certain cases even useful practice. However, centralization of economy in hands of holdings and groups increases the risk of monopolization in the market. In spite of a number of progressive measures taken by the Government, there are still a number of difficulties faced by international and local businesses in entering into some Azerbaijani markets due to monopolization. This has a negative impact on direct foreign investment in Azerbaijan in the non-oil sector. We welcome the intention of the Government to take measures to simplify the customs procedures for the import-export operations as stated in the Azerbaijan 2020: Development Concept. These measures are yet to be taken and AmCham pledges its full support to the Government in their soonest introduction and implementation. However, as raised in our previous White Paper, the current situation with monopolies and their effect on the economy of the country needs further improvement. Although monopolies might be seen as positive contributors to increase employment rates by some, they still negatively affect overall economic climate. In this context, a level playing field for all business is essential for a vibrant, healthy and growing economy. AmCham had the opportunity to review and participate in discussion on the current draft of the Competition Code, which is a consolidation of existing legislature regulation competition in Azerbaijan. We believe that a number of fundamental changes need to be made to the current draft Code in order to foster greater competition, and that further discussion with the business community should take place.

126

RecommendationWe recommend that the Government takes decisive measures to improve competition in all fields of the market with equal treatment of all businesses.We recommend simplifying the customs procedures and remove the artificial barriers to the entry into the local market, including non-tariff barriers.We also recommend that the current text of the draft Competition Code be amended to address the proposals made by international experts and business community. We recommend that the revised version establishes an independent agency which will focus on the promotion of competition and removal of artificial barriers to new entry. After its adoption, the Competition Code should increase competition and encourage both foreign and local investors to enter the market. We also believe that the Government must pay stronger attention to the reforms aimed at building capacity of the State Service on Antimonopoly and Protection of Consumers’ Rights. This is a primary body responsible for the prevention, restriction and elimination of monopoly activities and unfair competition, state support for competition in the market of products and services (including financial services, protecting consumer rights and legitimate interests, and the implementation of state policy in this area as well as exercising official control over compliance with antitrust (competition).

3. InspectionsAmCham welcomes the decisive measures taken by Government to improve the situation with the inspections. This include the Presidential Decree on approval of the Charter of the inspection of entrepreneurs, the intention to adopt the Law on “Inspection of entrepreneurs and the protection of the entrepreneurs interests” (the “Law”) and launching a website enabling entrepreneurs to receive information about inspections. All these measures, upon their proper implementation, are expected to bring a long awaited predictability to inspections. This predictability is one of the major pillars of establishing the rule of law, which is identified as a goal of “Azerbaijan 2020: Development Concept”. However, in the majority of cases, the intention of inspections remains to find fault instead of promoting compliance with the rules or laws. This also increases the opportunities for officials to seek informal payments from businesses/entrepreneurs. The current practice creates perverse incentives for government officials by rewarding inspectors for establishing a breach of law/rules, often through deliberate misinterpretation, rather than rewarding a collaborative approach based on improving levels of compliance.

RecommendationWe recommend accelerating adoption of the Law on “Inspection of entrepreneurs and the protection of the entrepreneurs’ interests” and making it clear (through the secondary legislation) that will be monitoring the implementation of the Law. To introduce practices discouraging the inspectors/inspecting bodies to fine businesses/entrepreneurs at all costs. To invest in training of inspectors to develop the culture of inspections not based only on punishment of entrepreneurs, but focusing first on the improvement of compliance with the laws.

Transparency

127

AmCham is committed to assist the Government in the implementation of corruption risk assessment of the Tax Code as well as developing criteria and standards for selecting entities for tax audit as envisaged by the National Program.

4. Licensing and Permits Unfortunately, licensing procedures remain one of the major sources of corruption. It is the general perception, based on experience of the ordinary citizens and businesses, that the granting of licenses is an opportunity to develop and foster corrupt practices. AmCham welcomes the launch of the website that enables businesses to receive information about the required licenses and permits as well as the availability of the electronic services which avoid direct contact between the businesses and civil servants. However, the procedure of receiving licenses and permits remains subject to the arbitrary approach of civil servants who, by withholding the progress of the application/s or by offering to fast-track them, can utilize the procedure to seek bribes. More decisive measures are required to improve the licensing practices in the country, including the adoption of a framework document on permits and licenses regulating the licensing in one document.

RecommendationWe recommend the preparation and adoption of a law on licenses and permits regulating the principles to be applied to the licensing and permit procedures.We also recommend the adoption of best international practices and to reduce the number of types of licenses and permits. This should ultimately result in significant reduction of corruption in his area.

5. Judicial Independence and IntegrityAmCham recognizes the achievements of the Government in developing the quality of the national judicial system. The introduction of a competitive selection process based on exams for the election of judges is positive. To increase the benefit from these reforms, the Government needs to go even further by taking steps to increase the transparency of the more subjective oral examination phase of the judicial selection process, as well as increasing the transparency of the judicial evaluation and disciplinary processes. The Government also needs to increase the salaries of judges to discourage them from taking bribes.AmCham is also encouraged by the Government’s intention to focus on the formation of the functioning rule of law system and consistency and fairness in applying the laws and decisions of the courts expressed in the “Azerbaijan 2020: Development Concept”.AmCham considers that the last 3 elections of the trial court judges illustrate the Government’s willingness to improve the judicial system. Notwithstanding this, as mentioned in our previous White Paper, the current justice system of Azerbaijan is still perceived as being subject to outside influences. For the rule of law a court system must be perceived as fair in order to ensure that citizens and legal entities seek redress under the law, and through the courts. In the absence of a local arbitration system, which could be used by local and foreign businesses as a dispute adjudication

128

mechanism, the perception alone that local courts are subject to outside influences is sufficient to cause potential investors to avoid investing in Azerbaijan. We suggest that the Judicial-Legal Council under the chairmanship of the Minister of Justice increase its efforts in combating corrupt and inappropriate judicial behavior. This negatively affects the business climate in the country.

RecommendationWe recommend that all judges be required to file financial disclosure forms and that steps be taken to enforce this requirement. We recommend that open public access be provided to all court proceedings and judicial decisions. To increase transparency, we recommend that all court decisions be made public through publication on an official website in a manner that allows the general public to access them. This is of utmost importance for transparency and improvement of the case law in the country.We also recommend that strict conflict of interest rules for judges be developed and implemented. We recommend efforts aimed to introduce a plea bargain doctrine into the current criminal procedure laws be expedited.We also recommend that the Government fully complies with the Council of Europe standards for judicial independence.We also recommend increasing the salaries of the judges. The research conducted by international organizations demonstrates that decent remuneration is a key factor in avoiding the corruption.

Transparency

Qeyd Üçün / For Notes

Nizami küçəsi 96, Landmark II Bakı, AZ1010

Tel.: +994 12 4971333Faks: +994 12 4971091

[email protected]

Azərbaycanın Biznes Mühitinin Təkmilləşdirilməsi üzrə...

Documents

Transcript of Azərbaycanın Biznes Mühitinin Təkmilləşdirilməsi üzrə...