Aptekar broj 4 final:Layout 1.qxd

Va[

ЈУЛИ - АВГУСТ 2015

БЕСП

ЛАТ

ЕН П

РИМ

ЕРОК

БРОЈ 4

ISSN 1857-971X

СОНЦЕсојузник за доброздравје или реалнаопасност?ОЧИЛА ЗА СОНЦЕмода илизаштита?

СО ХРАНАпротив штетнитесончевивлијанија

ww

w.v

asap

teka

r.mk

1.2.

®

Òîï ôîðìà çà Âàøèîò óì.

ваш аптекар јули - август 2015 3

Содржина

Va[ ИздаваМакедонијалек ДООЕЛ, Скопје Боца Иванова бр.1Тел:+389 2 261 49 [email protected]

Почитувани читатели,Летото е пред вас, а ние се погри-живме да ве „разладиме“ со инте-ресни теми и содржини во четвртотоиздание на вашиот задолжителен рек-визит за претстојните летни жештини.Ваш аптекар во овој број содржи теми,а пред сè практични совети за тоа како„безболно“ да ги искористиме ситеблагодaти на летото. Преку едноставнии проверени рецепти, преку докажании научно утврдени факти, ќе останемедоследен и практичен информатор занајчестите прашања и дилеми. Какопаметно да се сончаме, кога и колкудолго, какви подготовки ни се пот-ребни, како да се заштитиме од топло-тен удар и дехидратација – се само делод содржините во овој број на Ваш ап-текар.Доколку, пак, и понатаму имате ди-леми околу одредени прашања, до-колку ви требаат совети за вашатапатна аптека и што сè треба да содржитаа, посетете ја вашата аптека и поба-рајте совет од вашиот фармацевт.И секако, пред да тргнете, проверетедали во содржината на приборот запатување е и новиот број на Ваш апте-кар. Доколку, пак, го заборавите, сле-дете нè на www.vasaptekar.mk прекувашиот таблет-компјутер или мобилентелефон.

Ви посакуваме пријатен летен одмор идобро здравје.

Со почит,Ваш аптекар

Тираж:30.000Печати: Европа 92 - Кочани

ДиректорСолунка МомчиловиќУредникПанче ГелевскиРедакцијаЕлена Станојевска, Ивица Кузмановски, Елена Боневска,Сашо Гулевски, Викторија ПетровскаЛекторСветлана ВасевскаДизајнПредраг Андонов

сојузник задобро здравјеили реалназдравственаопасност?

СОНЦЕ стр. 4-7

СОНЧАНИЦА И ТОПЛОТЕН

УДАРстр.8-11

стр.22-23

на правилен начинда ги заштитите своите деца од сонцето?

Знаете ли

МОДА ИЛИ ЗАШТИТА?

ОЧИЛА ЗА СОНЦЕ

ЛЕТНИ НАПАСНИЦИ ИЛИЗДРАВСТВЕНА ОПАСНОСТ!

КОМАРЦИстр.27-28

фото: shutterstock

здравје

ваш аптекар јули - август 20154

сојузник задобро здравјеили реалназдравственаопасност?

СОНЦЕ СОНЦЕ

Извор на животот

Несомнено е дека сонцетое нашиот вечен сојузник иеликсир за добро здравје,ревитализатор и непресу-шен биолошки енергенс.Но, како и на кој начин ќеги искористиме неговитеблагодати, зависи од пра-вилното „конcумирање“на сончевите зраци и одследењето на препора-ките за заштита од преку-мерна изложеност насонцето. Затоа, потребно е на пра-вилен начин да се гри-жиме за нашето тело,особено за кожата какопрва бариера, која ди-ректно е изложена наефектите на сонцето и на

надворешните влијанија.Водете посебна грижа даја заштитите и да ја одр-жите вашата кожа ви-тална и здрава во текотна сите години, во текотна сите годишни вре-миња, а особено во лето.

Опуштете се и одморетесе, и со вистинска доза на сончање наполнете говашето тело со енергија,подобрете го расположе-нието и уживајте во прекрасните сончеви денови.

Сепак, доаѓањето на сон-чевите денови ни ги носисекогаш истите прашања:Дали и колку долго требада се изложуваме на

сонце? Кој период одденот? Кое е оптималнотовреме на директна изло-женост на сонце од која ќеги придобиеме само пози-тивните ефекти? Како дасе заштитиме од негатив-ните ефекти на УВ зраче-њето и како да постапимекога веќе сме ја надми-нале црвената линија? Не постои универзаленодговор, но секако, сокомбинација на повеќепревентивни мерки, соод-ветната заштита и исх-рана како и следењето надополнителни здравст-вени препораки се до-битна комбинација забезгрижно и благо-пријатно да го поминете иова лето.

Неизложеноста на сонче-вите зраци е подеднаквоштетна по здравјето

Изложувањето на кожатана сонце е најдобриотначин да се стигне до ви-таминот Д. Добро познатони е дека витаминот Д јаподобрува апсорпцијатана калциум и фосфор и енеопходен за нормаленраст и минерализација накоските и забите. Оттука,ја спречува појавата наостеопороза кај возрас-ните и на рахитис кај де-цата. Во отсуство насонце, калциумот не севградува во коските, сошто како последица сепојавуваат кревки и леснокршливи коски.

За да се спречи штетното

сончево зрачење, корисно

е да се следат препораките

за висината на УВ индексот

презентирани од страна

на медиумите во состав

на метеоролошките

извештаи.


))) Иако секојдневните препораки се во насока да се избегнувапрекумерната изложеностна сонце, бронзениот тен сèуште важи за симбол наубавина, па многумина,иако се свесни запоследиците, сепакпрекумерно се изложуваат на сонце.

ВНИМАВАЈТЕ! И краткотрајнотоизложување на прејакосонце може неповолно да делува на нашата кожа,косата и очите.УВ светлината е составенаод три вида зраци: УВА,УВБ и УВЦ и тие серазликуваат меѓу себеспоред степенот со којможат да продрат воразличните слоеви накожата.УВА зраците во целостдопираат на површинатана земјата во текот нацелата година независноод временските околности.Имаат способност дапродираат преку водни истаклени бариери инавлегуваат подлабоко во

кожата.УВА зраците се одговорниза губење на еластичностана кожата, предизвикуваатпојава на брчки ипредвремено стареење накожата.УВБ зраците севисокоенергетски зрацикои допираат со само 5%на површината на земјата.УВБ зраците се главниотпричинител за појава нацрвенила, исипување иизгореници, а се одговорнии за посериозни идолготрајни оштетувањана кожата, како и ризик-фактор за појава на канцер.УВЦ зраците се со

најкратка брановадолжина и се најопасниотвид УВ радијација. Засреќа, целосно сезадржуваат од озонскатаобвивка и не допираат долицето на земјата.

Што претставува УВ индекс и на што треба да внимаваме?УВ индексот е дефинирананумерација на скала од 1-11, што ја одредуваспособноста на УВ зрацитеда продрат и да ја оштетатнашата кожа. УВзрачењето со индекс над 6 (портокалова зона) е особено опасно за

човековото здравје.За време на летнитегорештини, кога УВиндексот е високо наскалата, планирајте гисвоите активности безнепотребно да сеизложувате на сонце.

УВ РАДИЈАЦИЈАНАЈГОЛЕМИОТ

НЕПРИЈАТЕЛ НА НАШАТА КОЖА


здравје

Одржете ја вашата кожасвежа и здрава, а воеднопостигнете го и посакуваниот тен!Умереното изложување насонце во кратки временскиинтервали природно ја зго-лемува отпорноста кон УВзраците доколку постепеносе приспособувате.

Практикувајте утринско сончање. Забелешка: Изложеноста насонце без заштитен фактортреба да биде исклучиво воутринските часови од 7-10часот, во краткотрајни интер-вали максимум 10-15 ми-нути. По постигнувањето на15-минутното дневно сон-чање, задолжително е ко-ристење на заштитен факторсо минимум СПФ 30.

Практични совети:� Најпрво се употребуваатпрепаратите со највисокзаштитен фактор, а потоа

факторот се намалува.� Препаратот за заштитаод сонце секогаш се нане-сува 30 минути пред изло-жување на сонце.� По сончањето, користетемлеко по сончање за хидра-тирање и враќање на витал-носта на кожата.� Нанесувањето на фото-заштитни препарати незначи дека може да останетена сонце долго време.� За време на облаченден, 30-50% од УВ зрацитедопираат до вашата кожа, пасепак е возможно да изго-рите.� Употребувајте соодветнаоблека за заштита од сон-цето (капа, очила за сонце,лесна и светла облека одприродни материјали –памук или лен).� Избегнувајте изложу-вање на сонце од 10-17 часот.� Внесувајте што е можноповеќе вода и природни со-кови.

)))

ВАЖНО: КОРИСТЕТЕ КВАЛИТЕТНИ И ПРОВЕРЕНИ ФОТОЗАШТИТНИПРЕПАРАТИ КОИ ВО СВОЈОТ СОСТАВ ТРЕБА ДА СОДРЖАТ УВБ И УВАФИЛТРИ ЗА ЗАШТИТА НА КОЖАТАСепак, ниедна козметичка линија немацелосно да ја заштити вашата кожа,доколку не и обезбедите дополни-телна поддршка преку соодветна исхрана. Затоа, збогатете ја исхранатасо витамини и минерали и станетепријатели со сонцето!

Одржете ја вашата кожа свежа и здрава, авоедно постигнете го и посакуваниот тен!

КАКО СОНЦЕТО ДА СТАНЕ ВАШ ПРИЈАТЕЛ?

8

СО ХРАНА ПРОТИВ ШТЕТНИТЕ

Доколку сакате да се заштитите од сон-цето со сите расположливи средства,тогаш кон вашето мени задолжителновклучете ги следните прехранбени про-изводи:

Домат:Доматот слободно можеме да го наре-чеме и природен крем за сончање штого „мачкаме“ однатре.Доматот е намирница богата со антиок-сидансот ликопен кој докажано го на-малува штетното влијание на УВзраците.

Морков:Позитивната страна на морковот не есамо во неговата улога за заштита одштетните ефекти на сончевите зра-чења туку и способноста благодатитеод нив да ги сврти во наша полза.

Сладок компир:Во последно време, оваа намирницасè почесто е дел и од нашето мени ие неизоставен дел од понудата на на-шите пазари и супермаркети. Корис-тете го на ист начин како и обичниоткомпир.

Зелен зеленчукСигурно знаете дека тајната на здра-вата исхрана се крие во шаренилото одбои. Многу е важно во вашата чинијада се најдат намирници од сите бои, амеѓу нив не смеете да ја одминете зе-лената, особено доколку сакате да сезаштитите од штетните влијанија насонцето. Едно непишано правило вели:„што потемна зелена боја, толку повеќехранливи компоненти“. Затоа, бирајтезаленчук со темнозелена боја, како штосе: кељ, брокола, блитва, спанаќ...

Лубеница:Омилено летно овошје богато со лико-пен кој го смалува ризикот да добиете

црвенило и изгореници. Консумирајтеја секогаш кога сте во можност бидејќипомага и за хидратација на организмот,што е многу важно за летниот период.

Јагода, киви, портокалОвие три овошја се особено богати совитамин Ц. Витаминот Ц многу ефи-касно ги неутрализира слободните ра-дикали, настанати како резултат напредолгата изложеност на штетнитесончеви зрачења.

Бадеми и семки од сончогледБогати со високи концентрации на вита-мин Е, уште еден многу моќен антиок-сиданс кој успешно го штити

организмот од штетнотовлијание на УВ зрачењето.Покрај сите гореспоменати пре-хранбени производи за потполнефект и за подобра заштита одсонцето, во летниот периодпијте и зелен чај, јадете свежијаболка (по можност со кора) иповремено почестете се сокоцка темна чоколада.

СОНЧЕВИ ВЛИЈАНИЈА



Превенција

СОНЧАНИЦА И ТОПЛОТЕН

УДАРЛето е и сакаме максимално да ги искористиме благодaтитена морето, езерото и сонцето. Бидете внимателни! Избегнетесостојби што може да доведат до несакани последици - сончаница и топлотен удар.

)))


Што е сончаница?Сончаница настанува приповеќечасовно и ди-ректно изложување наглавата на интензивносончево зрачење штопредизвикува прегре-вање, ширење на крвнитесадови и мозочни оште-тувања. Се среќава волетниот период, приспортување или работа наотворено (градежништво,земјоделство и сл.) илипри предолга изложеностна сонце на отвореноморе, најчесто во перио-дот помеѓу 11 и 16 часот. Посебно се осетливи:-деца,-повозрасни лица со по-ретка коса, -лица со зголемен фи-зички напор за време наизложеноста на сонце безсоодветна заштита и ре-хидратација, -лица во алкохолизиранасостојба, -лица кои не се доволнооздравени по болест илиисцрпувачка состојба наорганизмот.

Симптоми на сончаницата:�зашеметеност�главоболка �забрзан пулс�зуење во ушите�црвенило на лицето�покачена телесна температура�мачнини во стомакот иповраќање кое не давачувство на олеснување Подоцна, можно е влошу-вање на состојбата со ха-луцинации, вкочанетостна вратот, грчеви, губењена свеста која може да за-врши со кома и смрт.

Што е топлотен удар?Топлотен удар е сличенна сончаницата, но причи-ната не мора да биде из-ложеноста на сончевизраци туку долготрајниактивности во прегреании влажни услови, на отво-рено или во затворенипростории. Посебно се осетливи:-возачи во прегреанитранспортни возила, -работници во пекарници,топилници и сл., -деца, бидејќи нивнототело потешко ја подне-сува високата надво-решна температура ивлажноста,-спортисти кои подолг пе-риод спортуваат на отво-рено и се изложени нависоки температури.Топлотен удар настанувакако резултат на нагло ипрекумерно покачувањена телесната температурапоради неможност орга-низмот да ја задржи тем-пературата во нормалниграници.

Симптоми на топлотен удар:�сува кожа�вртоглавица�главоболка �низок крвен притисок�забрзан пулс�покачена телесна температура�замор�мачнини во стомакот иповраќање кое не давачувство на олеснување�грчеви�губење на свеста којаможе да заврши со комаи смрт.

Термални точкиТелото може полесно да се

разлади со ладни облоги кои сепоставуваат на таканареченитетермални точки. Тоа се делови

од телото каде поминуваатглавните крвни садови

(рачните зглобови, деловитезад колената, препоните, внатрешните делови од

лактите, вратот).


Лицето за кое сесомневаме декапретрпело топло-тен удар или билопретерано изло-жено на сончевитезраци без заштита,треба да се: -пренесе во ладо-вина или разла-дена просторија,- преземат меркиза постепено раз-ладување на орга-низмот со ладни иледени облоги начелото, вратот,рачните зглобови,деловите зад ко-лената, препонитеи внатрешните де-лови од лактите,- разладува соладни напивки до-колку пациентот епри свест, се

следи телеснататемпература до-колку е возможно,се додека не сеобезбеди лекар-ска помош.

Не е дозволенонагло туширање сомногу ладна вода,туку треба да се обезбеди постепено разладување

Во случај некоелице да изгубисвест треба да сестави во страничнаположба, за да сеизбегне гушењево случај на пов-раќање, и итно дасе транспортира воболница.

По третирањето напациентот одстрана на лекаротсо соодветна тера-пија, разладувањеи рехидратација,во неколку на-редни денови па-циентот може даочекува да имаглавоболки, осет-ливост на светлинаи звуци, раздраз-ливост и нервоза,поради што сепрепорачуваодмор во затем-нети и свежи простории, без заморувања какошто се гледањетелевизиски програми, работасо компјутер ислично.

ПРВА ПОМОШ

Превенција од сончаницаи топлотен удар-избегнувајте директна изложеност насонце во период од 11 до16 часот-избегнувајте затворени загреани и влажнипростории-заштитете ја главата со шешир со пого-лема стреа-користете облека од природни материјали-редовно пијте вода и природни сокови-одморајте се во ладовина-избегнувајте интензивни физичкиактивности директно на сонце-избегнувајте алкохолни пијалаци


Педијатрија

на правилен начин

Не постои дете кое несе радува на топлителетни денови. Уште

кога ќе се најдат покрајрека, езеро или море надетската игра ѝ нема крај.Од нив не може да сеочекува самите да го ог-раничат останувањето насонце, па таа должностсекако им припаѓа на ро-дителите, кои би требалода знаат дека детскатакожа е осетлива на сонче-вите зраци.Умереното изложувањена сончевите зраци е ед-ноставен и бесплатенначин да се добијат до-

волни количини од вита-минот Д поради неговотопозитивно влијание на це-локупниот организам, по-себно за коските, забите исекако – за превенција нарахитисот.Ако детето умерено сеизложува на сонце прекуцелата година, сигурно едека неговото здравје вопонатамошниот живот ќебиде добро и стабилно.

Мерки на претпазливостБебињата и малите децазначително се почувстви-телни на ултравиолето-вото зрачење (црвенило,

пликови, оштетувања накожата, прерано стареењеи сл.) бидејќи имаат по-осетлива и потенка кожаво однос на возрасните.Многу родители претпос-тавуваат дека на своитебебиња и деца им едобро на сонце, сè додекана кожата не се појавицрвенило. За жал, грешат.Изгорениците од сонцетоне можете да ги видитедодека се формираат, нокога ќе ги видите, тогаш евеќе доцна. ЗОШТО? Затоашто дури 2-4 часа по из-ложеноста на сонце, ко-жата станува црвена, а

премногу црвена дури 10-14 часа по изложеноста насонце. Кај тешките изго-реници се појавуваат пли-кови придружени солокална болка, а вонајтешките случаи – гла-воболка, мачнина и исцр-пеност. Црвенилото,обично, почнува да сеповлекува по 48-72 часа.

Заштитете ги бебињатаСончевите зраци и топ-лото време кај бебињатаможе да предизвикаатниза проблеми кои, предсè, се однесуваат напојава на исипување на

да ги заштитите своите деца од сонцето?

Знаете ли


кожата, намален апетит ираздразливост.Кај бебињата под 6 ме-сеци не се препорачувадиректно изложување насонце, како и нанесувањекремови со заштитнифактори. Бебињата можеда бидат на сонце од 7-10часот претпладне и по 17часот попладне. Главатасекогаш треба да бидезаштитена со капа со ши-рока стреа. Капата требада ги покрива најизложе-ните делови, како што сеусните, носот и ушите. За-силете го внесот на теч-ности! Не гопретоплувајте бебето. Кај бебињата од 6-12 ме-сеци треба умерено икраткотрајно изложувањена сонце. Секогаш корис-тете лесна облека и капасо широка стреа.

Исхрана на бебињатаво лето

Бебињата во летниот пе-риод треба да добиваатповеќе течности. Беби-њата кои се дојат требада се хранат почесто, аоние кои се хранат соадаптирано млеко требапочесто да им се нудивода. Со покачувањето натемпературата во текот налетото, важно е да вни-мавате и како постапу-вате со намирниците одкои ги подготвувате бе-бешките оброци. Бакте-риите ја сакаат топлатасредина и затоа обрнетевнимание како ги чуватеи подготвувате намирни-ците. Тоа подразбира дасе почи-тува

температурата назначенана пакувањето, а подгот-вените оброци да се кон-сумираат веднаш.

Водата е најважнаВо текот на летото обез-бедете им на бебињатадоволно количество вода.Во лето бебињата повеќесе потат и може брзо дадехидрираат. Затоа да-вајте им доволна коли-чина вода, која не самошто ќе ја намали затопле-носта на телото, туку ќе јаспречи и констипацијата(запек). Совет: на секој часпонудете го вашето детесо вода.

Заштита на децатаКај децата до 12 годинисоветуваме постепено из-ложување на сонце со за-должително нанесувањена крем со заштитен фак-тор и соодветна облека.Најмалку 30 минути предизлегување на сонце, на-несете заштитен крем насите делови од телото надетето кои не се покриенисо облека. Децата мач-кајте ги на секои 2-3 часаили веднаш по излегу-вање од вода, бидејќидобар дел од нанесенатакрема се отстранува.

Незаштитената детскакожа може да издржи насонце без последицисамо 5 минути.

Исхрана на децата во лето

На децата им се потребнизначително повеќе теч-ности во лето кога се и

физички поактивни.Поради тоа, водата

секогаш мора даим биде дос-

тапна. До-колку дететоповеќе сакада пие со-кови, гле-дајте дабидат при-

родни исвежо подгот-

вени. Избегну-вајте премногу

масна храна, а ко-

ристете повеќе свежзеленчук и овошје.Нема дете кое несака сладолед, но,секако, водетесметка земањетосладолед да небиде замена заоброк. Слатките заме-нете ги со свежосезонско овошје,овошни колачи икремови одсвежо овошје.

Одличен рецепт, задолжителнонаправете го!

КРЕМ ОД ШУМСКООВОШЈЕ И БАНАНА

Потребни состојки: - 4 банани

- 300 г шумско овошје(може и смрзнато)

Измешајте ги бананите ишумското овошје во мик-сер. Ставете го кремот во

чаши за сладолед во фрижидер 2-3 часа. Ужи-

вајте во освежителниотприроден вкус.

СОВЕТ:Спакувајте во куферот доста

внимание, претпазливост и

трпение, ама и добар апарат

за фотографирање, за да ги

овековечите среќните насмевки

кои ќе ви ги подаруваат вашите

дечиња. За тие емоции не

постојат ниту правила,

ниту контраиндикации.


Актуелно

Бесплатен природен терапевтСтарите Грци први го забележале лековитотодејство на морето. Хипо-крат прв открил декаморската вода го за-брзува заздравувањетона раните, ги спречува

инфекциите и ја нама-лува болката. „Виновни-кот“ за моќта наморската вода е нејзи-ниот комплексен составкој, меѓу другото, изоби-лува со присуство на жи-вотоважни елементикако: натриум, калиум,калциум, јод, силициум,па дури и сребро и злато.Морската вода длабоковлегува во кожата со штосе овозможува делувањена минералите и елемен-тите во трагови (магне-зиум, кобалт, манган).Морето исто така содржиалги кои изобилуваат соминерални состојки иодамна се сметаат заизвор на убавина издравје. Општо познати се и ефек-тите во ублажување илиотстранување на симп -томи на астма, одредени

видови алергии, воспа-ленија на синуси, артри-тис, болки во грбот имускулите и генералнопозитивно влијание врзопштото телесно и мен-тално здравје.

Со пливањето во мор-ската вода се отвораатпорите на кожата штоовозможува апсорпцијана минералите во нашетотело. Истовремено, прекуотворените пори се изла-чуваат отровите од орга-низмот. Воедно, морскатавода помага во лекувањена кожни заболувањакако што се егзем, атопи-чен дерматитис и одре-дени габичнизаболувања.

Запрете го стареењетоПокрај директните благо-дати на морската вода,

пливањето во морскитеводи како физичка ак-тивност ни носи дополни-телни здравственибенефиции.Доколку треба да се биракој е најдобар спорт зацелокупната состојба начовечкиот организам, си-гурно, прво место би зе-мало пливањето. Сопливањето се активираатсите мускули во телото,се јакне кардиоваскулар-ниот систем, се продла-бочува дишењето, сезголемува капацитетотна белите дробови, аисто така делува пози-тивно и на нашата психа.Ова се само некои одблагодатите на плива-њето што се смета заеден од најтемелните об-лици на вежбање и тоа зацелото тело: рацете, ра-мената, грбот, градниот

НА МОРЕТО

Медитеранската клима, ветерот, сонцето и ароматичните билки му ги полнат „батериите“ на човекот и го ослободуваат од секојдневниотстрес

)))

СИТЕ БЛАГОДАТИ СИТЕ БЛАГОДАТИ Искористете ги морскитебранови за една сосемаприродна ибесплатна антицелулитна и антистрес масажа


� � � � � � � � � � � � � � � � � � !

� � � � � � � � � �

� � � � � � � � �

� � � � � ��

M :� � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � .

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �:кош, нозете и задницата.На овој начин, телото ста-нува поиздржливо, сошто и неговото стареењезабавува.

Воздушна „витаминскатерапија“Во комплексот од при-родни „морски тера-певти“, морскиот воздухнесебично ја надопол-нува морската вода. Чис-тиот морски воздухизобилува со огромнаконцентрација на нега-тивни јони и ароматичнисостојки како производна одредени морскиалги. Овие елементи, апред сè негативните јонисо кои е богат морскиотвоздух, поволно влијаатво јакнење на имунолош-киот систем, ја зголему-ваат виталноста именталната енергија, апозитивно влијаат и воослободување од акуму-лираниот стрес. Морето е лековито до-колку и само седите илишетате по крајбрежјето. Дишењето на чистиотморски воздух ќе ви по-могне многу подобро дазаспиете навечер.

Поттикнете ја креатив-носта и наполнете ги батериитеМорето, и генерално во-дата како елемент, отсе-когаш се поврзани сонашата креативност ичувствата.Престојот покрај мореможе да ги допре нашитеемоции и интуиција и даја разбуди нашата фан-тазија и креативноста.

Докажано е...Со научни студии е утвр-дено дека луѓето кои жи-веат до еден километарод морското крајбрежје,имаат помалку здрав-ствени проблеми т.е.живеат поздраво од кон-тиненталните жители.

Лековити облоги

Облогите од комби-нација на морска кали алги содржат го-лема количина ми-нерали и позитивноделуваат за ревма-тизам и остеоартри-тис и ја подобруваатциркулацијата.


ФОТОТОКСИЧНОСТ И ФОТОАЛЕРГИЈА

Фототоксичноста може дасе појави кај секого итешко може да се пред-види. Не постои индиви-дуална склоност и можеда се појави кај секоелице кое пие или надво-решно употребува фото-сензитивни лекови.Клиничките знаци можеда почнат по неколку ми-нути, но и по неколку ча-сови по изложувањето нателото на сончевата свет-лина и максимумот годостигнуваат по неколкучасови или денови.

Фототоксичната реакцијасе манифестира со повр-шинско црвенило на ко-жата и појава намеурчиња исполнети сотечност, видлива е самона местата изложени насонце, а се појавува вед-наш и зависи од земенатадоза на лекот и време-траењето на изложеностана сонце. Реакцијата сесмирува кога лекот ќе сеелиминира од организ-мот. Препознавањето ипрекинот на употреба налекот што ја предизвикалреакцијата при сончањетосе важни чекори за леку-вање на таквите реакции. Иако ниту за еден лек неможе сосема да се иск-лучи можноста за фото-сензитивност, сепак за

некои лекови (антибио-тици, хормонски препа-рати, антидепресиви,лекови за мокрење, ле-кови против воспалениjаи болки, цитостатици) сезнае дека често предиз-викуваат такви реакции итоа во зависност од земе-ната доза.

Фотоалергија е реакцијакоја се појавува ретко исамо кај лица со одре-дена предиспозиција. Ре-акцијата не зависи одпримената доза на лекот,а постои можност и завкрстена фотосензибили-зација меѓу сродни ле-кови.

Фотоалергиската реак-ција се карактеризира со

црвенило на кожата,меури и чешање. Сепојавува по второто зе-мање на лекот и најчестопо 48 часа од изложе-носта на сонце. Не зависиод внесената доза налекот и може да се про-шири и на заштитенитеделови на телото. Понекогаш истовременоможе да се појават идвете реакции.

ШТО УШТЕ МОЖЕ ДАПРЕДИЗВИКА ФОТОСЕНЗИТИВНОСТ?

Шминката и парфемитешто содржат етеричнимасла, во контакт со сон-цето може да предизви-каат појава на темни

Лекови

Лековите, независно од тоа дали се вовид на капсули, таблети, кремови ислично, покрај активната супстанција

содржат и бројни помошни материи, коипод дејство на ултравиолетовите зрациможе да предизвикаат хемиски реакции иможе да доведат до непријатни промени накожата. Овие реакции може да бидат сери-озни и во тој случај треба да се прекине те-рапијата или сончањето! Промените најчесто се манифестираат на

лицето, вратот, деколтето, како и на дру-гите делови што не се заштитени со

облеката. Кожата е црвена, топла,слична на изгореници од

сонце. Често чеша и пече, аможе да се појават и

пликови.

проф. д-р Бистра Ангеловска

ЛЕКОи сонц


дамки со неправилнаформа, кои може ќе из-бледат со тек на времето,но некои остануваат итрајно. Шминката и пар-фемите во летниот пе-риод треба да се користатнавечер, а кожата требада се негува со хидратан-тни кремови без парфи-мирани додатоци. Доколку треба нашмин-кани да бидете изложенина сонце, треба да нане-сете на кожата крем совисок фактор на заштитаполовина час пред нане-сувањето на шминката. Ипокрај оваа мерка зазаштита, не треба да сезадржувате предолго насонце, бидејќи постоиризик од појава на дамки.Причина за вакви појави

може да биде и употре-бата на кантарион, бидејќиможе да пре д и звика фо-тосензитивни реакции накожата. Иако маслото одова растение претставуваодличен лек против изго-реници, никако не смее дасе користи пред и завреме на сончање, и тоаниту како чај за пиење.Некои природни произ-води, исто така, може дапредизвикаат оштетувањена кожата. Етеричнитемасла од лимон, порто-кал, мандарина и лиметатреба да се избегнуваатбарем 12 часа пред да сеизложите на сонце, би-дејќи може да предизви-каат фототоксичниреакции и да оставаттрајни темни дамки.

Што можеме да преземеме?Вистинскиот пристап за решавање на овој проблем е неговапревенција, односно, да се избегнува сончање доколку сеупотребува лек за кој е познато дека може да предизвикафотосензитивност. При појавата на изразита фотосензитивнареакција, треба да се прекине земањето на фотосензитив-ниот лек. Кога се работи за фототоксичност, со прекинот натерапијата симптомите се повлекуваат, што не е случај припојавата на фотоалергијата.Ако е неопходно да се зема лекот и покрај ризикот од фото-сензибилизација, треба да се избегне изложеноста на сон-чеви зраци. Понекогаш постои можност за промена натерапијата со соодветен и помалку ризичен лек, според сове-тот од лекар. Хронично болните, како што се пациентите совисок крвен притисок и други, не треба да ја прекинуваат те-рапијата, туку треба да го избегнат сончањето во време когасонцето е најјако. Задолжително е да обезбедат заштита сооблека, капа и очила. Во сончевите зраци треба да уживаатсамо рано наутро и во доцните попладневни часови и притоада користат средства со висок фактор на заштита.Доколку се појават изразити кожни реакции, треба да се кон-султирате со лекар. Влажни и ладни облоги може да го убла-жат црвенилото и печењето, а aнтихиста миниците гонамалуваат чешањето. Кај потешките случаи, лекарот можеда прeпише кортикостероидни препарати за краткотрајнаупотреба. Побарајте совет од дерматолог или фармацевт акомислите дека имате фотосензитивност предизвикана од ле-кови или ако не сте сигурни дали лековите што ги зематеможe да предизвикаат фотосензитивни реакции.

ВИТЕето

Промените најчесто настануваат во пе-риод од неколку часа до два дена од из-ложеноста на сонце. Вакви реакции можеда се појават и по половина час, доколкулекот има јако фотосензибилизирачкодејство.Реакциите што се појавуваат како послед-ица од сончање при истовремена упот-реба на некои лекови се фотосензитивниреакции. Знаците на фотосензитивност сепојавуваат кај лицата кои употребиле не-каква фотосензитивна материја надво-решно на кожата, преку органите заварење или во вид инјекција во доволнаколичина, а потоа биле изложени на сонцедоволно долго време. Фотосензитивнитереакции може да се појават како фототок-сичност или фотоалергија.

БЕРОВОБИОМЕДИКА ФАРМ 070/701-913ФАРМАМЕДИКА 033/471-145

БИТОЛААДОНИС 047/612-940ВИВОФАРМ 047/609-764ВИС МЕДИКУС 047/222-127ЕМА ФАРМ 047/612-485КОРОНА ФАРМ 047/240-330МЕДИКА КАРТА 047/225-285МЕДИКА КАРТА 2 047/258-852ОРХИС ФАРМАЦИЈА 4 047/242-040ПРИМА ЛЕК 047/235-102РОСА-ВИТА 047/236-468

БОГДАНЦИБИОМЕНТ 034/221-321

БОГОВИЊЕАНАКОНДА 5 044/333-972ЕЛАРДА 044/373-490

БРВЕНИЦАДАНИ-ФАРМ 044/455-488

ВЕЛЕСВЕСНА ФАРМ 043/613-037ВИВА 043/230-677ВИТА ФАРМ 043/231-003ВИТА ФАРМ 2 043/211-707ХЕРБА 043/231-807ЦИТО ФАРМ 043/228-222

ВИНИЦААЛПИ ФАРМ – 11 033/360-234ФАРМАКРИН 033/364-433

ВРАПЧИШТЕШИФА 070/910-133

ГЕВГЕЛИЈАФАРМАЦИЈА ПЛУС 034/550-201НОВАФАРМ ММ 034/213-905ПУНИКА 034/216-998

ГОСТИВАРФАРМЕД М 042/214-266ФАРМЕД М 2 042/211-383СТАР ФАРМ 042/222-133П.Р. ФАРМ 042/211-495МЕЛАНИ ФАРМ 042/221-959

ДАБИЛЕЕЛИКСИР 4 076/231-493

ДЕБАРАР-ФАРМ 046/833-007ВЕ ФАРМ 046/831-890ВЛЕР-ФАРМ 078/241-065ДО ФАРМ 046/834-938

ДЕЛЧЕВОДЕЛ-ФАРМ 033/413-413

Д. ХИСАРОЛИМПИЈА 047/276-809ОРХИС ФАРМАЦИЈА 3 047/276-004

ДОБРОШТЕПАКОМ-ФАРМ 070/629-371

ЖИТОШЕРОСА-ВИТА 048/474-500

КАВАДАРЦИАЛТЕА 043/410-940ГЛОРИЈА 043/413-088ДАЛИА-ФАРМ 043/400-070ДИАНА 043/400-330КАМЕЛИЈА 043/413-434КИАНА 043/609-607КРИСТИНА ФАРМ 043/550-145РЕМЕДИА-М 043/410-085Св. ПАНТЕЛЕЈМОН 043/550-765ФАРМАКОН-ЛЕК 043/411-891ХИГИЈА 043/400-445

КИЧЕВОАЛТЕА ФАРМАЦИЈА 045/228-663Б-1 045/223-834Б-3 045/224-340БЕЛ ЛЕК 045/225-450БЛИНА 070-651-187ЗДРАВЈЕ 045/227-301ЛИНОВА 045/222-324НИНЕКС 045/216-001ОРХИС 10 045/282-844ФАРМАЦИЈА ЕРА 1 045/222-025ФАРМАЦИЈА ЕРА 2 045/225-125ФАРМАЦИЈА ЕРА 3 045/223-318ФАРМАЦО 077/913-553

КОЧАНИАЛПИ ФАРМ – 6 033/237-060АЛПИ ФАРМ – 7 033/275-010ГАЛЕНИУМ 033/277-184ЛЕК-ФАРМ 033/276-650РОСИЦА 033/273-452

КРАНИАЛПИ ФАРМ – 13 02/2603-863

КРАТОВОЗДРАВЈЕ 031/482-832

К. ПАЛАНКАМЕЛИСА 031/374-922МЕЛИСА-ЦЕНТАР 031/372-114

КУМАНОВОАРДИ ФАРМ ЛЕА 031/419-616АХИЛЕА 031/424-648ВАВИЛОН 031/430-460ВИТАЛИКА 031/411-645ДРИТА ФАРМ 070/509-406КАРПОШ 031/445-165МАРК ФАРМ 031/430-760ОРХИС 12 031/413-593ПРО ВИТАЛИС 031/415-303ШЕНДИ ФАРМ 031/421-181ШИК-ЗДРАВЈЕ 031/414-523

ЛАБУНИШТА ХЕРБА 078/422-797

ЛЕСКОЕЦХРИСТИ-1 и ФИЛИП-2 046/257-740

ЛОЗОВОМЕДИКА ФАРМ-ЕЛ 2 072/266-679

М. КАМЕНИЦАВИВА 033/431-779

МАТЕЈЧЕПАНАКС 031/511-899

МОГИЛАРОСА-ВИТА 071/235-233

НЕГОТИНОБЕЛА ФАРМ 043/553-570

НЕРАШТЕБЛЕ-МЕДИКА 4 044/345-309

Аптека Телефон Аптека Телефон Аптека Телефон

аптеки


НОВАЦИНИДЕАФАРМ 047/511-655

ОХРИДАКВА ФАРМ 046/611-599АНГЕЛИКА 046/258-852ВИТЕЗДА 046/254-233ДОНЕВИ 046/258-920ЗДРАВЈЕ И УБАВИНА 046/200-321ЛИСА ФАРМ 046/611-266КАМИ ФАРМ 046/258-002МАЈА ФАРМ 046/257-447МЕРИ ФАРМ 046/260-668Св. ВРАЧИ КУЗМАН И ДАМЈАН

046/260-500Св. ПАНТЕЛЕЈМОН 046/263-600ФЛОС 046/268-693

ОРИЗАРИАЛПИ ФАРМ – 14 033/511-711

ПЕХЧЕВОБЕНИ-ФАРМ 033/442-955

ПРИЛЕПАЛЕК ФАРМ 048/421-600ВЕНЕНА 048/421-372ЕУКАЛИПТУС 075/489-142ЗДРАВЈЕ ФАРМ 048/426-888ИСКРА-НАДЕЖ 048/551-257МЕЛИСА 075/353-438МИА ФАРМ 075/440-414ОЛИМПИЈА 048/424-120РЕМЕДИЈА 048/423-455РЕМЕДИЈА ФАРМ 048/550-900ТЕА 048/435-330ХЕРА 048/420-421ХЕРБА 048/420-520

ПРОБИШТИПАЛТЕА 1 071/271-029

РАДОВИШАМБРОЗИЈА 032/634-050МЕДЕА 032/635-190МЕДИКУС 032/630-808МЕЛИСА 032/635-364

РЕСЕНАЛПИ ФАРМ – 12 047/452-550

РОСОМАНХИГИЈА 2 043/441-575

РОСТУШЕВЕРА 042/222-265

СКОПЈЕАЛПИ ФАРМ – 1 02/2638-315АЛПИ ФАРМ – 2 02/2432-462АЛПИ ФАРМ – 3 02/2673-944АЛПИ ФАРМ – 4 02/3179-457АЛПИ ФАРМ – 5 02/3076-097АЛПИ ФАРМ – 8 02/3118-088АЛПИ ФАРМ – 9 02/2780-040АЛПИ ФАРМ – 10 02/2533-050АЉ-НЕ 02/2638-240БАЗИЛИКА 02/3171-313БЕРНА ФАРМ 02/2614-502БОЖИЛАК 02/2060-208ДЕРМА-ФАРМ 02/2634-071ДОНА ФАРМ 02/3068-919ЕФЕДРА 02/3067-500ЗАНА-ФАРМ 02/3223-126ИВАНДРЕЈ 02/2772-585ИВИ-ТА 02/2795-212ЈОВАНА-ФАРМ 02/2524-300ЈОВАНА-ФАРМ 2 02/2562-712КАРПЕДИЕМ ФАРМ 02/2727-759ЛИЗА-ФАРМ 02/2057-181МАРИЈА ГАЛЕН ФАРМ 02/3212-760МЕДИКО ПОИНТ-ФАРМ 02/2036-952МОЛИКА 02/2720-014МОЛИКА – 2 02/2620-785НИ-РА 02/2650-522ОРХИС ФАРМАЦИЈА 02/2658-800ОРХИС ФАРМАЦИЈА – 1 02/3222-282ОРХИС ФАРМАЦИЈА – 2 02/2791-445ОРХИС ФАРМАЦИЈА – 6 02/2521-757ОРХИС ФАРМАЦИЈА – 7 02/2573-440ОРХИС ФАРМАЦИЈА – 9 02/2060-099ПЕНИЦИЛИН 02/2534-572РЕМЕДИУМ-ЛЕК 02/3071-105РЕЧИ ФАРМ 02/2640-017САРАХ 02/2617-573САРАХ 1 075/258-308ХЕДЕРА 02/3162-364

СЛАТИНОМЕГА ПАКОМ-ФАРМ 070/629-371

СТРУГААНГЕЛИКА 046/789-333МЕДИКА 046/786-790НИТА ФАРМ – 1 046/789-383НИТА ФАРМ – 2 046/787-602ОРХИС ФАРМАЦИЈА 8 046/788-533ОРХИС ФАРМАЦИЈА 11 046/846-570ПЕНТАМЕДИКА 071/390-809ПРИМАВИТА 046/786-139Св. ПЕТКА 046/520-504

ФАРМАНОВА 046/783-103ФАРМАЦИЈА ПОЛОЖАНИ

046/782-996

СТРУМИЦААЛТЕА 071/271-029АДОНИС 034/322-522БЕЛАДОНА 034/329-606ЕЛИКСИР 034/323-511ЕЛИКСИР – 2 034/330-483ЕЛИКСИР – 3 034/330-482СНЕЖАНА ФАРМ 034/344-679СНЕЖАНА ФАРМ – 2 034/320-840ЧИФЛИК 034/345-316ЧИФЛИК – 2 078/345-316

ТЕАРЦЕАГ ФАРМАЦИЈА 044/521-399ДЕА-ФАРМ 044/381-720

ТЕТОВОАНАКОНДА 044/338-689АНАКОНДА 2 044/333-972АНАКОНДА 4 044/333-972АОРТА ФАРМ 070/502-755АПОЛОН ФАРМ 070/502-755АСЛИ ФАРМ 044/338-532БЛЕ-МЕДИКА 044/339-820БЛЕ-МЕДИКА 1 044/613-410БЛЕ-МЕДИКА 2 070/565-037БЛЕ-МЕДИКА 3 044/613-508БЛИНИ 044/331-170ВАША АПТЕКА 044/332-220ВИТАЛЕК 044/331-631ВИТАЛЕК 1 044/342-511ЕКАЛЕК 044/521-507ЖАНЕ ФАРМ 044/341-115ЈЕТА-ФАРМ 070/777-120М&М ФАРМ 044/336-222МЕКА 044/616-614МЕЛ-ФАРМ 044/338-696МЕРИ 044/332-254ОЛИФАРМ 044/343-255

ЧЕГРАНЕМЕД-ФАРМ 042/321-363

ШТИПЕСКУЛАП 032/607-652МЕДИКА ФАРМ 032/389-044МОРФЕЈ 032/393-656РАДО ЛЕК 032/380-190СОФИЈА 032/388-777

Аптека Телефон Аптека Телефон Аптека Телефон

19ваш аптекар јули - август 2015


билки

Матичниот млеч е еден од најзна-чајните пчелини производи. Наро-дот и пчеларите го нарекуваатмлеко од пчели и, што е многузначајно, поради неговата сложенахемиска структура, не може да сеподготви во која било лаборато-рија. Претставува материја која иден-денес и покрај силниот развојна науката е сè уште целосно неот-криена и неиспитана и претставуваедна од најдобро чуваните тајнина природата. Го нарекуваат крал-

ска храна бидејќи низ историјата,кралевите го користеле во се-којдневната исхрана. Се верувадека матичниот млеч го храни те-лото однатре, го подмладува, госпречува стареењето, а истовре-мено го ревитализира и однадвор.Претставува најсилна супстанцијашто го обновува човечкиот орга-низам.

МАТИЧНИОТ МЛЕЧ ИМА СЛОЖЕН ХЕМИСКИ СОСТАВ

�има над 150 биолошки активни состојки�69% вода�19% белковини (есенцијални

аминокиселини)�сите витамини (А, Б, Ц...)�1-5,5% масти �1% минерални материи �ХОРМОНИ!!! СТИМУЛИРАЧКИ

СУПСТАНЦИИ�ензими

Има висока концентрација на бел-ковини, особено оние што ги содр-жат сите есенцијалниаминокиселини. Значајна е и из-вонредно високата концентрацијана витамини од групата на Б ком-плекс, посебно витамин Б и вита-мин Б6. Содржи големаконцентрација на минерали, и тоа:калиум, калциум, натриум, цинк,железо, бакар, манган, како и био-стимулатори.

Фармаколошки ефекти на матичниот млечВо 1924 година, научно е потвр-дена лековитоста на матичниотмлеч и оттогаш се користи какосилен имуностимулатор. Ги зголе-мува и ги зајакнува одбранбенитеспособности на организмот, гозајакнува имунитетот и делувакако силен биостимулатор, отстра-нува замор, исцрпеност, ја зголе-мува физичката сила, но и

прим. м-р Илчо Захариев


менталната кондиција.Матичниот млеч ги чистикрвните садови, го намалува хо-лестеролот во крвта, со што јаподобрува циркулацијата и можепревентивно да се користи про-тив ангина пекторис, инфаркт,мозочни удари. Поволновлијание има и врз нервниот сис-тем, се подобрува концентра-цијата, помнењето, волјата кајлуѓето и истовремено се нама-лува нервозата, депресијата, сеотстрануваат стравот и несони-цата. Со еден збор, матичниотмлеч го јакне нервниот систем иго подобрува емотивнотоздравје.Поседува антибактериски и анти-вирусни својства, помага пригрип, но и при хепатит А, Б, Ц. Јаподобрува крвната слика, а воревматологијата успешно се ко-ристи како антиревматик противартритис, артроза, дископатија и

силна главоболка. Посебно зна-чење матичниот млеч има сонеговото силно дејство врз хор-моналниот профил кај мажитеи жените, односно ја зголемуваплодноста, а жените во текотна климактериумот полесно јаподнесуваат оваа фаза од нив-ниот живот. Го подобрува апе-титот, помага при гастритис,катар, чир на желудник и надванаесетпалечно црево, какои при ублажување на симпто-мите кај пациенти кои имаатпроблем со дебелото црево,односно, кои имаат хрониченколитис. Матичниот млеч е силен против отров. Го чисти телотоподобрувајќи ја функцијата нацрниот дроб и бубрезите, јазголемува детоксикацијата за 40%.

Доказ за силниот фармаколошки профил на матичниотмлеч е самата матица која се храни исклучиво со матичен млеч. Таа живее 7 години,а обичната пчела живее 30 дена. Исто така, матицатадневно снесува од 2000до 3000 јајца, што е десетици пати повеќе од нејзината тежина

)))


Сончевите зраци може даму наштетат на окотоСончевата светлинапретставува енергија којасе апсорбира во окото,поттикнувајќи

биохемиски реакции коиможе да доведат дотрајни оштетувањадоколку сме изложени назрачење кое нашето оконе може да го поднесе.

)))

Офталмологија

За помирен ден...

BelmiranDAN

BelmiranSAN

ЗА УБЛАЖУВАЊЕ НА НАПНАТОСТ,СТРЕС И ВОЗНЕМИРЕНОСТ БЕЗПРЕДИЗВИКУВАЊЕ НА ПОСПАНОСТ

ЗА ОПУШТАЊЕИ МИРЕН СОН

Не предизвикуваат навикнување ни после долготрајна примена

HOBO

ОЧИЛА ЗА МОДА ИЛИ ЗАШТИТА?

Очилата за сонце се еден од најзначајнитемодни додатоци кои имаат многу поважнаулога: заштита од штетните влијанија насончевите зраци! Зошто е важно даодбереме квалитетни очила за сонце?


Ултравиолетовото (УВ) зрачење коее невидливо за човековото око,интензивното блескаво светло исината светлина која настанува соодбивање на светлината од воднитеповршини, песокот, снегот иасфалтот, можат да доведат и дотрајни оштетувања на поединечниделови од окото: макуларнадегенерација, перде, забрзаностареење на мрежницата и сл.

Очилата за сонце� Правилно избраните очила засонце треба да ви ги заштитаточите од УВ светлина.�Тие треба да бидат удобни заносење и да не го заматуваатвидот. �Многу темни очила за сонцепредизвикуваат ширење назениците и овозможуваат поголемоизложување на окото на штетнитеУВ зраци што може да доведе дотрајни последици. �Поларизираните стакла ги штитаточите од одблесокот кој настанувасо одбивање на светлината одводните површини, снегот, песокоти асфалтот.

СОНЦЕ

�Задолжителни очила со назнака „100% УВ заштита“.�Носете шешир со широка стреа за дополнителна заштита.�Очилата со поларизирани стакла се задолжителни за професионалните возачи

и спортисти, кои поминуваат повеќе време на вода и снег.�На лицата на кои им се имплатирани леќи, задолжително е носење соодветни

очила во консултација со офталмолог.�Купувајте очила во специјализирани продавници кои гарантираат квалитет.

МЕРКИ ЗА ЗАШТИТА НА ВАШИТЕ ОЧИМЕРКИ ЗА ЗАШТИТА НА ВАШИТЕ ОЧИ

Во минатиот број наВаш аптекар, спопо-менав дека периодот

на присуство на млечнизаби во устата на детето ерелативно долг, односнонекаде до тринаесеттатагодина, и во моите изла-гања го поделив на не-колку дела. Во овој текстќе се задржам на перио-дот од третата до шестатагодина од животот.

Кои се карактеристикитена овој период?Во овој период, млечнотозабало е комплетно из-раснато. По шестата го-дина веќе започнуваат сорастење трајните заби итогаш зборуваме за ме-шана дентиција, односнозабало. Овој период еисклучително важен би-дејќи децата по третатагодина веќе доволно раз-бираат и се подготвениза соработка со стомато-логот. Сите посети и пре-гледи во стоматолошкатаамбуланта кои претходносте ги направиле, сегаможат да вродат плод ида се изведат првитенужни интервенции. Кајдечињата кои имаатздрави заби, вообичаенапрва интервенција е про-фесионално флуорирање

на забите со флуориднилајнери. За разлика однив, кај дечињата со ка-риозни заби и болка воустата, неопходно е таада ја отстраниме. Откакосме ја добиле довербатана малиот пациент, по-лека пристапуваме консанација на сè што е пот-ребно.

Кој е најчестиот извор на болка?До болка најчесто доаѓакога кариесот кој го на-паднал забот веќе сеприближил до неговиотнерв. Млечните заби, заразлика од трајните, семногу покревки и имаатмногу помалку тврдазабна супстанција и при-лично голем нерв со пле-теж на крвни садови восредината на забот.Затоа, кариозната лезијакај млечните заби многупобргу напредува и сешири во правец на нер-

вот. Воспалувањето нанервот се вика пулпитис.Во зависност од тоа каквае дијагнозата, односновоспалувањето на нер-вот, се одлучуваме и затерапија. Секако, приори-тет е да ја отстранимеболката. Сметам дека ле-кувањето на млечнитезаби е од исклучителнаважност, бидејќи самотака можеме да ги сочу-ваме во усната шуплинасè до нивното надоместу-вање со траен заб.

Како се лекуваат млечните заби?Лекувањето на млечнитезаби исто како и натрајните, зависи од дијаг-нозата која сме ја поста-виле. Забите кои имаатнекроза или гангрена нанервот, односно нивниотнерв е мртов, подлежатна таканаречен „longterm“ третман. Тоа значидека лекувањето е дол-

готрајно. По отстранува-њето нанекротичното/гангре-нозно ткиво од коренотна забот, каналите во коинервот бил сместен сеиригираат и механичкисе обработуваат, сè соцел да се постигне чиста,дезинфицирана средина.Потоа, во забот се ставалек кој ја лекува пре-тходно настанатата ин-фекција. Ова лекување сеповторува сè додека имапотреба и понекогашможе да трае и цела го-дина во зависност одтипот и големината наинфекцијата со која себориме. За разлика одмртвите заби, живитезаби кај кои кариесотстигнал до нервот подле-жат на „short term“ иликраткотраен третман. Ус-пехот во лекувањето наовие заби е поголем от-колку кај претходнитебидејќи тука се бориме


Стоматологија

НАЈЧЕСТИстоматолошки интервенции

кај млечните заби

Ана Кртолица-Георгиев, д-р дент. мед.


со помала инфекција.Најпрво го девитализи-раме забот (го умртву-ваме нервот) и потоакраткотрајно го леку-ваме. За разлика од воз-расните, кај децата, когадијагнозата тоа го дозво-лува, имаме можност даго отстраниме само вос-палениот дел од нервот-пулпотомија, бидејќикорените на забите сешироко отворени и нудатможност за обновувањена циркулацијата и инер-вацијата на забите. Млеч-ните заби, за разлика одтрајните, никогаш не селекуваат дефинитивно сотврдо полнење, бидејќикоренчињата на млеч-ните заби се топат со рас-тењето на трајните заби,што не е случај со мате-ријалот со кој тврдо гиполниме каналите. Затоа,млечните заби остану-ваат со меко полнење одкалциум хидроксид подпломбата, сè додека небидат заменети со трајнизаби.

Што е со кариесот во овојпериод од животот?Кај децата кои во овој пе-риод влегуваат со „bottlekaries“, за што пишувавво минатиот број на Вашаптекар, и кај кои е от-странет причинителот заовој тип кариес, можемеда забележиме неговастагнација. Затоа, оваафаза е важна за санацијана дефектите на забитенастанати со рапиднотораспаѓање на глеѓтаоколу забните вратови.Децата се веќе свесни иза естетскиот момент нанивните кариозни (црни)заби и кога ќе ја видатразликата со поправе-ниот заб одлично сорабо-туваат. Санацијата на овојтип кариес е потполновозможна. Но доколкупричинителот за овој тип

кариес сè уште постои,односно детето консу-мира слатки и пијалаципреку шише, кариесоттолку брзо напредува изавршува со топење нацелата коронка на забот,што е речиси без исклу-чок проследено со воспа-ление на нервот на забот,и секако со болка. Мораме да земеме пред-вид дека децата досвојата шеста година сèуште не се моторичкиподготвени темелно исамостојно да ги измијатзабите (без помош и над-зор од родителот). Затоа,типичен кариес кој наста-нува во овој период е ка-риесот на млечнитекатници (четворките ипетките). Тој настанувакако последица на леп-ливата храна која ја кон-сумираат децата и којадолго се задржува вонивната уста и во јамич-ките на забите. Таа хранае вообичаено некаковјаглехидрат кој со своетораспаѓање создава кисе-лина, а таа ја топи глеѓтаи забната супстанција поднеа – дентинот.

Како се поправа кариесоткај млечните заби?Доколку кариесот назабот го зафатил денти-нот, тогаш започнувамесо класичното отстрану-вање на целиот размек-нат деминерализирандел од забот. Настанатиоткавитет го реконструи-раме со гласиономернапломба. Таа е одлична задеца бидејќи содржифлуориди кои од неавлегуваат во забот и сотоа го зајакнуваат. Овиепломби се изработуваатбрзо, а тоа соодветствувасо нивото на соработка намалиот пациент. Истотака, тие не бараат иск-лучиво сува средина присамата изработка, која кај

децата во оваа фаза еречиси невозможна да сепостигне. Кариознителезии кои се површни ине ја поминале границатана глеѓта, ги премачку-

ваме со флуориднилајнери и ја следименивната реминерализа-ција. Често таа е успешнаи тогаш нема потреба одпоправка на забот.

Доколку внимаваме на балансираната исхрана на нашите деца и на хигиената во нивната уста, тогаш нема потреба да се плашиме од кариес. Забите измијте ги најмалку двапати во денот, наутро и навечер, со паста која содржи приспособена количина на аминофлуориди. Редовно одете на контролни прегледи и професионално флуорирањена забите кај вашиот стоматолог.

Внимавајте


Kомарците се натрап-ници што на некојначин ни го „загор-

чуваат“ уживањето вотоплите летни ноќи. Овиедвокрилни, долгоногиинсекти, освен што сепознати како напасницикои го нарушуваат на-шиот мир особено волетниот период, имаат исè поголемо влијание врзздравјето. Имено, комар-ците влегуваат вонајважната група на ин-секти-преносители нафактори за различни за-разни заболувања.

Распространетости медицинско значењеВо светот има повеќе одтри илјади видови ко-марци, но од медицинскиаспект важни се само не-колку од нив, затоа што

мнозинството од нив и неги касаат луѓето. Од поз-начајните заболувањакои се пренесуваат и сешират со каснувањето одкомарците се: мала-ријата, жолтата треска иразни видови енцефали-тис. Во Македонија егзисти-раат околу 140 видовикомарци кои, за среќа,освен предизвикувањена локални алергиски ре-акции и нарушување намирот при извршувањена секојдневните актив-ности и при престојoт воприрода, не се преноси-тели на сериозни заболу-вања. Но, порадиевидентните климатскипромени и отворениотпазар за транспорт напроизводи и стоки коиможе да бидат погоден

медуим за развој на ко-марци, не е исклучена иможноста од појава нанови видови, како што есè почесто спомнуваниоттигрест комарец (прено-сител на вирусот денга).

Кога и кој е следната„жртва“?Комарците главно се ак-тивни во летниот период,но во зависност од вре-менските околности,својата активност можатда ја започнат и во ранапролет, па сè до доцнаесен. Вечерните и ранитеутрински часови се ре-зервирани за напаснич-киот поход когакомарците се најактивниво потрагата по „свежакрв“. Иако комарците „напа-ѓаат“ едни луѓе повеќе

од други, тоа нема ни-каква врска со количи-ната на шеќер во крвта,цветните мириси илинекои други елементи.Сите комарци се привле-куваат од јаглероден ди-оксид, млечна киселинаи од одредени видовибактерии кои кај некоилуѓе се застапени во по-голема концентрација.

Зошто комарците цицаат крв?Протеините од крвта сенеопходни за развој иподигање нови генера-ции на комарци.

Како да се спасиме однепријатните каснувања?Заштита на просториитево кои престојуваме сомрежи и со завеси.При престој во паркови,

ЛЕТНИ НАПАСНИЦИ ИЛИЗДРАВСТВЕНА ОПАСНОСТ!

КОМАРЦИ


ливади и друг отворенпростор се препорачуваносење лесна облека содолги ракави, по мож-ност со светла или белабоја.Употреба на хемискисредства коишто ги одби-ват комарците – рапи-ленти (само доколку енеопходно) и тоа во сог-ласност со упатствата заупотреба.Употреба на природнипроизводи, во прв редетерични масла и екс-тракти од растенија, какопаметна алтернатива задобра и безбедна заш-тита од комарци.

Интересни факти за комарците�Комарците можат да јанамирисаат својата жртваи на далечина до 50метри.�Касаат само женскитекомарци бидејќи им сепотребни протеини за по-ложување јајца.�Комарците не треба дасе сметаат за наивни ин-секти. Можат да бидатпреносители на маларија,западнонилска треска ибројни други заболувња,пред сè во тропскитекраеви.�Комарците не се прено-сители на ХИВ вирусот одеден на друг човек.�Црната боја ги привле-кува комарците. Затоаизбегнувајте темна об-лека.

Совети за олеснување на симптомите покаснувањеКога веќе е доцна, чеша-њето по каснувањето одовој инсект е најголемпроблем. Ви претставуваме при-родни начини кои пома-гаат по каснувањето.Повеќето од овие препарати се наоѓаат во нашите домови.

МразЛедената терапија ќе гонамали чешањето и ќе госпречи отокот на касна-тото место. Мразот ги от-рпнува нервите коипредизвикуваат чешањеи болката, па така со

помош на ладната облогаќе се ослободите од овиедва проблема.

Сода бикарбонаСодата има алкална ком-понента која го неутрали-зира pH балансот накожата. Натапкајте содана местото на убодот.

БосилекАроматичниот лист на босилекот содржикамфор и тимол – две компоненти кои гонамалуваат чешањето.Листот можете директно да го ставите на каснатото место.

Дали знаевте?Отокот, црвенилото ијадежот предизвиканиод каснување одкомарец, всушност, сеалергиска реакција одплунката на комарецот.

Направи сам

Лаванда – Со цветотод лаванда истријтеги деловите задушите, зглобовите ивратот. Не само штоќе ги избркате комар-ците околу вас, туку ипријатно ќе мирисате.

Мајчина душица –Едно истражувањепокажало дека кар-вакролот и алфа-тер-пентинот, дветесостојки од есен-цијалното масло намајчина душица, сеефикасни за растеру-вање на комарците.

Босилек и вотка – Еднаракасвеж босилекпрелијтего со половина шолјаврела вода, оставетеда отстои четири часаи процедете. Дода-дете половина шолјавотка и ставете ја сме-сата во шише сораспрскувач. Предупотреба протресете инанесете по потреба.


Здрава храна

Состав за почитМалината е богата со ан-тиоксиданси. 100 грамамалинов плод содржи44% од препорачанатадневна доза на витаминЦ. Богата е со растителнивлакна, фолна киселина,витамин К, витамин Е,манган, магнезиум,бакар, калиум и Омега 3масни киселини. Ваквиотсостав надополнет сорезвератол и елагинскакиселина, претставуваидеална комбинација со

моќно антиоксидантнодејство, го неутрализираштетното влијание наслободните радикали иима докажано антикан-церогено дејство.Редовното консумирањена малината го разуба-вува тенот, ја зајакнувакосата, го подобруваздравјето на кардиовас-куларниот систем и ор-ганите за варење, гозајакнува имунитетот иштити од воспаленија.Најдобро е да се консу-

мира во свежа состојба,но секако консумирана иво форма на сок, ком-пот или чај има благо-пријатни и лековитиефекти.

За здрави и за болниПоради богатството соелагинската киселинаво семките на малината,сè почести се препора-ките за употреба на ма-лината во превенција наразвој на малигни забо-лувања.

ВОЛШЕБЕН ВКУСПОЛН СО ЗДРАВЈЕ

МАЛИНА

Малината еовошје соволшебен, арoматичен вкуси со богат изворна хранливи компоненти содокажани леко-вити својства.Старите Грци јасметале мали-ната за одличенлек, а и ден-денес е важнакомпонента вомногу традицио-нални и фармацевтскипрепарати со широка примена.

)))


За да се постигне превен-тивна заштита, добро есекојдневно да се внесу-ваат по 130 грама ма-лини.

Највисок природен заштитен факторПоради специфичниот ибогат состав со Омега 3,Омега 6 масни киселинии витамин Е, маслото одсемки од малина пре-тставува „совршен“ при-роден производ засончање со висок факторна заштита.Благодарение на ова, од-лично ја заштитува ко-жата од јакото сонце.Проценето е дека заш-титниот фактор на овамасло е помеѓу 28 и 50,зависно од условите вокои се одгледува. Можеда се користи не самокако заштита од сонцетуку и за третман набрчки, стрии, егземи,дерматитис и, воопшто,на воспаленија на кожата.

Лековитост на листот од малинаПлодовите на малинатасе многу вкусни издрави, но исто така езначајна и лековитоста налистовите.Малината ја нарекуваатженско растение бидејќилекува голем број про-блеми со женските ор-гани. Чајот од листовитепомага при менструалнигрчеви и јаки крвавења.Може да се пие пред, завреме и по породува-њето. Редовното консу-мирање на чај од листовина малина по двешолјички на ден во текотна бременоста (по тре-тиот месец), ги зајакнуваи тонизира ѕидовите на

матката, спречува абор-тус, помага во текот напородувањето и го нама-лува крвавењето по по-родувањето.По породувањето го за-брзува заздравувањетона матката и ја поттик-

нува лактацијата.Чајот се користи и зазајакнување на непцата,дезинфекција на крајни-ците и за спречувањепролив.Приготвување на чајот:1 лажиче сушени листови

од малина се преливаатсо 200 мл врела вода. Сепие топло!Предупредување:Чајот од лист од малинане се препорачува вослучај на абортус во пре-тходна бременост.

Иновативен пробиотик од најнова генерацијаПробиотик од најнова генерација за брзо воспоставување на природната рамнотежа и регулирање на цревната микрофлора. Содржи единствена формулација на внимателно одбрани пробиотски соеви, апигенин од цвет од камилица и екстракт од лист од нане кои даваат дополнителен спазмолитичен и противвоспалителен ефект, како и цинк и витамин Б6 како потпора на метаболизмот.

Претставува комбинација од добри млечно киселински бактерии и пребиотици

Го урамнотежува метаболизмот

Го зајакнува имунитетот

Делува смирувачки

Пробиотиците се заштитени со желудечно отпорна капсула поради што значајно се зголемува бројот на преживеани бактерии

ПхармаС Лекови дооел, Бул. 8-ми Септември 2/2-2/5, 1000 Скопје Р. Македонија | Т:+389 2 2550 350 | Ф:+389 2 2550 351 | www.pharmas.hr Од сега и за деца

Иновативен пренерацијад најнова гтик оПробиодинственжи едрлора. Сомикроф

д нд лист окамилица и екстракт отпорамин Б6 како пои цинк и вит

авува комбинација сттПреерлински бактмлечно кисе

абоГ

д најнотик оробиодавување на прироа за брзо воспост

дбрално оелација на вниматна формууллен спазмелнитнане кои даваат допо

.тлизмоабота на ме

д добриотицирии и пребио

енерацијаова глирање на цржа и регуулета рамноднат

д ценин оски соеви, апигтани пробиолен ефекетиввоспалитлитичен и проо

аревнатдт оцве

, какокт

лиабоотжува меето урамноГГо

тотео зајакнува имунитГГо

увачкилува смирДе

ене се заштиттицитПробиола поради шуултпорна капсо

жит на прелемува бројоозг

ември 2/2-2/5л. 8-ми Септл, БуПхармаС Лекови доое

тизмо

дечнолуеени со жо значајно сешт

ерииивеани бакт

. Мак5, 1000 Скопје РР.

а и за Од сег

деца

ОЦЕТ ОД МАЛИНА ПРОТИВ ВИСОКА ТЕМПЕРАТУРАИзмешајте еден литар јаболков оцет со 500 грама пасирана малина. Оставете да отстои десет дена натопло и процедете. Во случаи на треска и покачена телесна температура, пијте по 2 лажици од растворотразреден во чаша вода неколку пати на ден.

Смути од малинаСостојки:-60 грама малини-чаша цеден сок од

портокал-неколку листови -спанаќ-1 банана-десетина коцки лед

Измешајте ги сите состојки во миксер и уживајте во овој летеносвежителен пијалак.


сокови

Зелен сокод праски ибанана:-3 праски, без семка,-1-2 банани излупени,-5 урми, без семка,-4-5 поголемилистови спанаќ (илиедна рака).По желба, се додавацеден сок од 1портокал.Сето тоа се мати вомиксер. За поредоксок се додава вода пожелба, примиксирањето.Се препорачува овојсок да се пие наутробидејќи даваенергија во текот нацелото претпладне.

Млеко од бадеми– замена за млеко одживотинско потекло:

50-тина бадемчиња се киснат во вода од претходната вечер (околу 8 часа),3-5 урми, без семка, за поблаг вкус (по желба),3 чаши вода (вкупно околу 700-800 мл).Сето тоа се мати во миксер и се процедува низ густа цедалка или газа.Добиеното количество млеко е доволно за 3-4 чаши.Ако сакате замена за чоколадно млеко, може пред консумирањето да седодаде по 1 мала лажичка рогач или какао во прав.Ова млеко се чува во фрижидер до 24 часа и не се подгрева.

Густ сок одмалини ибанана:-2 чаши малини,-2 банани, излупени,-5 урми без семка.Сето ова се мати вомиксер и се додававода по желба, досаканата густина.

Сок од јаболко, цвекло и морков – сок кој ја штити и ја храни вашата кожа во лето:

-1 јаболко, без семки, исечкано на парчиња,-½ главица цвекло или 1 помало цвекло, исечкано на парчиња,-2 моркова.Сите состојки се ставаат во соковник.По желба, може да се додаде сок од ½ лимон или сок од 1 портокал.Се препорачува да се консумира веднаш по приготвувањето.

„Саси вода“, вода којашто освежуваи ги топи масните наслаги

Ако сакате водата да ја направите уште поблаго-творна и ефективна за губење килограми, тогашќе ве интересира и оваа едноставна напивка, штоја смалува надуеноста и го подобрува варењето.Оваа едноставна и лесна за правење напивка јаима смислено нутриционистката Синтија Сас.

Состојки:- 8 чаши вода- 1 лажица рендан корен од ѓумбир- 1 свежа краставица, средна големина, излупенаи рендана- 1 лимон, средна големина, исечен на тенки па-рчиња- 6-7 гранчиња нане

Подготовка:Наведените состојки се мешаат со вода и сеостава смесата да отстои во текот на ноќта, засекоја намирница да ја испушти својата арома.Утредента, напивката се процедува и се консумира во текот на целиот ден.


ABB-MK-AD

-02-15

-GEN

-007

ABB-MK-AD

-02-15

-GEN

-007

рецепти

Салата од домати имоцарела сирење (салата Капрезе)

Потребни состојки:-2 домата со средна големина-300 гр. свежа моцарела-15-20 листови свеж босилек-сол и бибер (оригано)-маслиново масло

Подготовка:Доматите и моцарелата исечете ги по желба. Распоредете ги листовите од босилек, додајте сол, бибер имаслиново масло. А, по желба, во салатата можете да додадете и оцет балсамико.

Пита со сирењеПотребни продукти:-500 гр. тенки кориСмеса за премачкување: 50 мл јогурт или кисело млеко, 200 мл масло, 100грама пченкарно брашно,100 грама пченично брашно, 1 ќесички прашок запечиво, 3 јајцаНачин на подготовка:Се редат три кори една врз друга, при што секоја од нив се премачкува согореподготвената смеса. На третата кора се става филот од урда и се виткаво ролат. Откако ќе се наредат ролатите еден до друг во должина на плехот(претходно подмачкан плех со масло), се прелеваат со остатокот од смесата.Се пече во загреана рерна на 200 степени, околу 20 минути (5-10 минути воисклучена рерна).


рецепти

Летна освежувачка чорба од зеленчукПотребни состојки:-1 голема главицакромид-2-3 моркова-1-2 компира сосредна големина-200 гр. карфиол-200 гр. брокола-1 голем домат-1 мала тиквица-1 корен пашканат-1 китка магданос

Подготовка:На масло со малку сол се запржуваат кромидот иморковот исечкани на ситни парченца. Потоа се до-дава компирот, пашканатот и за кратко и целиот зе-ленчук, освен тиквицата и доматот. Се додава 1лажиче брашно, слабо се запржува, се додава црвенпипер и литар и половина вода. Се зачинува со мешансув зеленчук, сол, бибер и се додава тиквицата пре-сечена на крупни парчиња и изренданиот домат.Се остава да врие околу десетина минути. Се вадитиквицата на страна, се пасира и се враќа во тенџе-рето. Се додава магдоносот, се затвора со капак и сеисклучува. Во чорбата може да се додаде и 2-3 чеш-ниња лук по желба. Се закиселува со јаболков оцетили свеж лимон. Чорбата се препорачува и какоглавно јадење.

Чорба од доматиПотребни состојки:-2 главици кромид-1 кг домати-ОриганоПо желба: -магдонос, -босилек

Подготовка:Во масло се запржува ситноизренданиот кромид со малку сол. Се додава 1 ла-жичка брашно и 1 лажичка црвен пипер и се преливасо излупен и изрендан домат и ½ л вода. Се зачинувасо мешан сув зеленчук, сол бибер по вкус. Се вари 5-10 минути. На крај, се додава оригано, ситно сечканмагдонос и неколку листови свеж босилек. Се пок-рива и се исклучува.

Летна зелка со јунешко или свинскоПотребни состојки:-600 гр. јунешко или свинско месо-1 главица кромид-1 кг и половина свежа летна зелка-1-2 моркова-1 свежа пиперка (може и лута за вкус)-2 домата-магдоносПодготовка:Месото се вари. Во посебен сад се запржуваат сеч-кани кромидот, пиперката и морковот, со малку сол.Се додава исечкана зелката и слабо се запржува. Седодава изрендан домат, црвен пипер и се спојува совареното месо. Се зачинува, се вари 10-15 минути. Накрај, се додава сечкан магданос, се затвора со капак и се исклучува. Ова јадење може да се приготви наистиот начин и без месо.

Обланди со чоколаденпреливПотребни состојки:- едно поголемо пакување обландиФил:- 500 гр. шеќер- 600 мл млеко- 1 маргарин- 500 гр. мелени бисквити- 200 гр. мелени ореви- 100 гр. суво грозје, попарено со вода и доброисцеденоПрелив:- 150 гр. чоколада за гот-вење- 3-4 лажици млеко иливода- неколку капки масло- 20 гр. путер или маргарин

Подготовка:Шеќерот се пржи за дапожолти, но да не изгори.

Потоа се додаваат мле-кото и маргаринот, и сèзаедно се растопува.Потоа се трга од оган и седодаваат мелените биск-вити и ореви.Со врел фил се филуваатобландите една по една,а последната се оставанефилувана.Обландата притиснете јасо потежок предмет за дасе стегне.Потоа на горниот слој наобландата нанесете говрелиот прелив и израм-нете го. Откако глазуратаќе се стегне, може да сеисече на коцки.Уживајтево десертот!


Кременадли од лосос во фолијаПотребни состојки:За 4 лица 1кг исечен лосос на кременадли1 поголем лимон1 главица кромид1 поголем домат2-3 лукчињаПо желба, се додава зачин: магдонос, оригано,лорбер.

Браунис колачиња Потребни состојки:- 65 гр. брашно- 300 гр. шеќер- 80 гр. какао- 1 прашок за печиво- 250 гр. путер, стопен- 200 гр. чоколада за гот-вење- 100 гр. ситно сечканиореви, лешници или ба-деми (по желба)- 4 јајца

Подготовка: - Вклучете ја рерната на180о C.Во првиот сад на воденапареа се топат путерот ичоколадата, а потоа на сто-пената смеса се додаваатситно сечканите јаткастиореви.Во вториот сад се мешаатбрашното, шеќерот, ка-каото и прашокот за пе-чиво. Смесатаод првиот и од вториот садсе соединува.Во третиот сад со миксерсе матат цели јајца и се до-даваат на претходнатасмеса од првиот и вториотсад.Добиената смеса се распо-редува на хартија за пе-чење во плех со димензии25 x 30 см.И потоа колачињата сепечат 25 минути на 180о C.Уживајте во десертот!

Подготовка:Лососот се посолува со сол, бибер и сув зеленчук.Лимонот, кромидот и доматот се сечат на круглипарчиња. На парче алуминиумска фолија ставамемаслиново масло, парчето лосос, лимонот, кромидот падоматот. Се посолува со магдонос и убаво се затвора да

не диши. Постапката се повторува со секое парче лосос.Се редат во плех премачкан со масло и се пече возагреана рерна 20-30 минути.Се служи со фолијата која непосредно пред оброкот сеправи како чинија и се става во друга чинија.Ова јадењесе служи со пекарски компир и со зелена салата.


крстозбор

-ZOTSRKROB

-IREMAIKSNAKÂJEP

OVAKERHIB

NEDELATEM

-ÛRTSAZKAW-ONOKE

AJIM

TATIC).NM( MUIDIRI

OT[ENEOKNOK

ESIMERTSTOKEVO^

).NM(

DIVNIÂZ

-ZOTSRKROB

,AZUAP-U\EMEMERV

A[AN,AKÂJEP

AJIRAM

DIVNATSOB

NAVIKADARAK---------------

OVIRADRES

DONAMORJOTSLOT

TOÂJEP-NERDIKSVOK

EMI.M------------------.MILSUMOKSNE@

EMI

-OLSIKDOR

DIVRET[UG---------------AKRETKA

ATODRARI@

-IVRETSESMAJIL-----------------]OMDAN

TSON

AJICAN).NM(

OVAKERAPORVE----------------UKILDOAZEWAVINEOVIGULSAZ

.N.E

IKSUR,RETKAJINEGVE---------------IKSPRSÂJEP

-UKELZI,EWAV-UVARDZO

EAV

-ÂJEPIATAKAKRETKA

SNOP

KORSIRK---------------IKSNAP[,RETKAOISANGI

.DNALOH,RAKILSSALOKIN----------------OVAKER-ODEKAM

AJIN

-INAMORAJ

ANVONSO.HUDZOVAKÎTKATACINIDE----------------.MODDIVONTOVI@

DESOP).NM(

-LITE"MUINOMA"TARTIN---------------,DELGU-NIOTSOD

OVTS

-[EVRONAK

--------------RATIL

-OLGIONSILOVRD

IKSNAD.TEMOKAR,RENERT

ENEL---------------.ZUMDIV.MURTSNI

.KIREMA,ÂJEPIROGERG

NALA

.C.E-------------

WOK

TNEC--------------AKÂVADZOVUIRPAKOTSAN

-ZOTSRKROB

-EZDIVKU^NEL).NM(----------------ETASIPNEVTTOL

-INETSKETORES-NALIV

RED

-ELBDO,KOS-KELFER

AJIS-----------------.LET.BLAAJICNEGA

TOIVRPLAKOV

,VAKUL-DOANS

VIL----------------

ONPOK-ELOKPO

OSONADOV

-EP.TI,AKÂJALEAFAR--------------

TNEC

AJMEZESOT[INOR

AJILATI---------------.KIREMA,AKRETKA

ADNIL

-RETKAATAKSELAHIM

NIRTAKKAPS

ANVE[IKSNE@PARO^----------- ------OHPOEN

NEDKALAJIP

-RETKAATAKOSUR---------------

DIVONDOVONTOVI@

AZAKNETARKATAKSNAP[AJIZIVELET

------------------------------OD,JARKOP

OVDARGAJINEMRE--------------

[VIB

DLED-ICIDEM

ATAN

NIVLEK----------------

LRAKFRO

.MASKE,RESINET

IDNE

ANÎRAP-ONATSU

AV------------------

MUILAK

-RESINETATAKILOJAM

CEVARPOV

-VABAZATANAKIZUM

AKTALAAZ

-ERTSAKEW

Лубеница – Сладок зелен-чук кој ги надополнува из-губените течности,витамини и минерали!Содржи 95% вода, витаминЦ, Б1, Б6, калиум магне-зиум, цинк, природни ше-ќери. Изобилува со ликопенод што потекнува црвенатабоја, а воедно, ликопенотпретставува одлична заш-тита од штетните УВ зраци.Нема да погрешите доколкуја додадете во секојднев-ното мени во летните де-нови.

Краставица – Ваш„пријател“ кој ви помага даостанете хидрирани во лет-ните денови! Со својотдобро избалансиран составна вода, витамини и мине-рали, краставицата е одли-чен избор на храна волетниот период. Потрудетесе да ја консумирате свежаи без зачини, бидејќи самотака не го нарушуватенејзиниот природно изба-лансираниотсооднос на витамини и минерали.

14.0

11

Важна напоменаДоењето е најдобро за бебето и има многубројни придобивки. Важно е додека се подготвувате, а и во текот на доењето да имате здрава и избалансирана исхрана. Комбинација од доење и хранење со шише во првите недели од животот може да го намали Вашето млеко, а одлуката да не доите потоа е тешко да ја смените. Социјалните и финансиските последици од користењето формула за доенчиња треба да се земат во предвид. Несоодветно користење на формула за доенчиња или несоодветна храна, како и несоодветни методи на хранење може да претставуваат ризик за здравјетона детето. Ако употребувате формула за доенче треба внимателно да ги следите упатствата за користење дадени од производителот. Доколку тоа не го направите може детето да се разболи. Секогаш советувајте се со Вашиот доктор, патронажна сестра или здравствен работник за исхраната на Вашето дете.

Започнете да ја градите иднината на Вашето дете денес

Аптамил 3 со Пронутра +

подржува развој на мозокот допринесува за здрав имун систем

Неговата иднина започнува денес

04-15-SIN-01-NO/04-15/04-174-15-SIN-01-NO/04-15/04-170

Aptekar broj 4 final:Layout 1.qxd

Documents

Transcript of Aptekar broj 4 final:Layout 1.qxd