7. SINIF TÜRKÇE ÇALIŞMA KAĞITLARIANLAM BİLGİSİ

Aşağıda altı çizili sözcükleri mecaz ve gerçek anlam yönünden inceleyip karşılarına yazınız.

1-Ayağı kayınca birden yere düştü.2-Bu ağır sözler karşısında donakaldım.3-Karanlık odayı aydınlatmak için mum kullanıyordu.4-Sarı renk seni çok açtı.5-Bana sadece o, sıcak davranıyor.6-Eline sert bir portakal almış gülüyordu.7-Böyle boş işlerle uğraşmamalısın.8-Ceyhan’ın tatlı suyu Akdeniz’in tuzlu suyuna karışır.9-Orhan, takımımızın koyu bir taraftarıdır.10-Sınıfa renkli tebeşir getirir misin?11-Kafesteki kuş ötmeye başladı.12-Ben kimseye yük olmak istemem.13-Yol kenarındaki karlar eridi.14-Para, paradan başka bir şey düşünmeyen sanatçıları kuruttu.15-Yarın hava çok soğuk olacakmış.

Aşağıda karışık olarak verilen kelimelerin eş anlamlılarını sağdan sola, soldan sağa, yukarıdan aşağı ve aşağıdan yukarı şekilde arayarak işaretleyiniz.

ÖĞRENCİ - MUALLİM - ZAMİR – GÜNLÜK – MİSAL – İSİM – EDAT – YIL - EŞ ANLAM-ANI – SINIR – SIFAT – YÜZYIL – HİKÂYE – VATAN – ZIT – OBJEKTİF – FİİL – YABANCI

- SINAVS J Ü T A L E B E Ğ Ü İ L N

Ö Ğ R E T M E N Ç T N M R E

S E A D I L Y E G I P T M S

E A S A L M D E Ü Ş Ğ İ E N

Z A J N L O U Y N R R H L E

A H O Ö R N E K C A D A Y L

R U E R S A K M E K L N E T

I D E O I U J L F R K S E R

T U L O U Ç E G L İ R I S A

A T I Ö Y K Ü T Y T R U Y Ü

H A N L A M D A Ş I S E N E

CÜMLELER Gerçek A.

Mecaz A. Yan A.

1-Soğuktan su boruları patlamış. x

1

2-Beşiktaş sırtlarına ağaç dikiyorlar. (arka taraf) x3-Ayağında eski bir spor ayakkabı var.4-Benim yetiştirdiğim öğrenciler daha başarılı.5-Bu konuyu bir daha açmayacağım.6-Biraz sonra toprak bir yola girdik.7-Soğuk sudan boğazı şişmişti.8-Bu şarkıya bayılıyorum.9-Tatlı sözlerle babasının gönlünü aldı.10-Yataktan kalkarken başımı duvara çarptım. 11- Burnundaki benler onu öyle tatlı gösteriyordu ki...12-Cesaretinin kırılmasına sen sebep oldun.13-Şişeyi boğazına kadar doldurdu.14-Ağzında yaralar oluşmuştu.15-Kitapları taşırken kolum koptu.16-Bu söze gençlerden biri ince bir karşılık verdi.17-Kanadı kırık bir martı gördüm.18-İlk damlalardan sonra yağmur birden coştu. 19-Kapının kolunu kırınca babamdan azar işittim.20-Sıcak çorbayı içince rahatladım.21-İnce işlere aklım pek ermiyor.22-Dağda üşümemek için ateş yaktık.23-Ahmet’in burnu iyi koku alır.24-Onun pişkinliğine bir anlam veremedik. 25-Yokuşun başına kadar koştuk.26-Elini hırsla masaya vurdu.27-Dikiş makinesinin kolunu koparacakmış gibi çeviriyordu.28-Köprünün ayağına bomba koymuşlar.29-Terazinin gözünde kara kara üzümler vardı.30-Gölün kıyılarını yapraksız, bodur ağaçlar kuşatmıştı.31-Seni her görüşümde ruhum kanatlanır.32-İri hantal gövdesini zorlukla sürüklüyor gibiydi.33-Hepimiz onun hafif biri olduğunu biliyorduk.34-Bu dalda başarılı olabileceğimi sanıyorum.35-Dolaptan temiz elbiselerini çıkardı.36-Rakibim oldukça dişli çıktı.37-Dün gece erken yattım. 38-Yakında savaş patlayacak.39-Başı kırık bir çiviyi sökmeye uğraşıyor.40-İşsizlik sorunu hükümeti terletecek. 41-Derdim çoktur, hangisine yanayım.42-Uçağın kanadı havada parçalanmış.43-Doktora boş gözlerle bakıyordu.44-Gülün tomurcukları sabahleyin patlamış.

Aşağıdaki büyük harflerle yazılan kelimelerin eş anlamlısını bulup işaretleyiniz.

2

SÖZCÜKTE ANLAM ( BİLGİ HAPI )

3

SÖZCÜKTE ANLAMÖZELLİKLERİ

SÖZCÜKLER ARASI ANLAM İLİŞKİSİ SÖZ ÖBEKLERİ

1-DEYİM A) sözlük B) özdeyiş C) tabir D) atasözü

2-CÜMLE A) sözcük B) tümce C) kelime D) hece

3-YOKSUL A) zengin B) tutsak C) fakir D) ihtiyar

4-ÂLİM A) bilgin B) nazik C) pinti D) dünya

5-TENZİLAT A) zam B) indirim C) pahalılık D) ilave

6-DAMAT A) gelin B) güvey C) mebus D) baldız

7-SEBZE A) zerzevat B) meyve C) domates D) manav

8-REHBER A) yöntem B) kılavuz C) öğretmen D) okul

9-KENT A) ilçe B) kaza C) şehir D) ülke 10-ÇOK A) az B) fazla C) şok D) yaş

11-YAZIM A) imla B) sözlük C) yazı D) kitap

12-HÜR A) tutsak B) özgür C) harp D) barış 13-FİİL A) eylem B) zamir C) zarf D) cümle 14-İRİ A) küçük B) minik C) kocaman D) ufak 15-NEHİR A) göl B) deniz C) okyanus D) ırmak

Aşağıdaki cümlelerden öznel olanın karşısına “Ö”, nesnel olana “N” yazınız.

Aşağıdaki deyimlerle karşılıklarını örnekte olduğu gibi eşleştiriniz.

1-karşı gelmek   ( ) ateş püskürmek2-bir iş sahibi olmak   ( ) baklayı ağzından çıkarmak3-çok sıkıntı çekmek   ( ) başının etini yemek4-dalavereli işler yapmak   ( ) dil uzatmak5-açıkça söylemeyi göze alamadığı bir şeyi dayanamayıp sonunda söylemek

  ( ) başvurmak

6-bir mala değerinden fazla para istemek   ( ) kafa tutmak7-bir konuda çok ısrar etmek   ( ) dolap çevirmek8-bir işin yapılması için bir kişiyeya da kuruluşa danışmak   ( ) aklını başına toplamak9-değerini, önemini yitirmek   ( ) birbirine girmek10-kendisini ilgilendirmeyen işlere karışmak   ( ) bir baltaya sap olmak11-çok kızgın olmak   ( )anası ağlamak12-akılsızca ve çılgınca davranışlardabulunmaktan kendini kurtarmak

  ( ) burnunu sokmak

13-tartışmak, kavga etmek   ( ) anasının nikâhını istemek14-bir kimse için kötü şeyler söylemek   ( ) gözden düşmek

Yeni öğretmenin anlatış biçimi diğerine benziyor.Bahar geldiğinde bahçedeki ağaçlar çiçek açtı.Aramıza katılman bizi mutlu etti.Kahvaltı yapmadan okula geldi.Bu olayların sorumlusu benmişim.

4

Eş Sesli(Sesteş)Arkadaşımla çay içtik.Çayda ördekler yüzüyor.

Somut-Soyut An.

Elma,Hava,Kalem=SomutHüzün,Sevinç=Soyut

Yakın AnlamSoğuk-SerinDoğru-Dürüst

Ad AktarmasıÇayı ocağa koyuver.Annem sobayı yaktı.

Eş AnlamBeyaz-Ak, Kırmızı-AlÖğretmen-Muallim

Zıt AnlamSiyah-Beyaz,Eski-YeniUcuz-Pahalı,Er-Geç

Genel-Özel Anlam

Varlık (genel anlam)Kurbağa(özel anlam)

Nicel-Nitel Anlam

Uzun kalem: NicelGüzel araba: Nitel

Yansım a

SözcüklerŞırıltı,patırtı,cik

İkilemelerYavaş yavaş,eğri büğrü, para mara…

DeyimlerGöze batmak,kafa patlatmak…

AtasözleriDamlaya damlaya göl olur…

Güzel Adlandırmaİnce hastalık=VeremÖlmek=Vefat etmek

DolaylamaBeyaz altın=pamukKara elmas=kömür

Özdeyiş(Vecize)Ne mutlu Türk’üm Diyene! (M.Kemal)

Gerçek(Temel) Anlam

Maçta ayağını kırdı.

Yan AnlamMasanın ayağı kırıldı.

Terim AnlamAt yarışlarında üçüncü ayakta kaybettik.

Mecaz Anlam

Ondan her ayak var.

Sabahları hava çok soğuk oluyor.Kısa saçlı,renkli gözlü bir çocuktu.Güney, dersine çalışmadığından sınavdan zayıf aldı.Erol ayın öğrencisi seçilmiş.Para kazanmaya başlayalı yüzünde güller açıyor.Şule erken yattı, erken kalktı.Beyza durup dururken bayıldı.Ayşe’nin konuşma tarzına bayılıyorum.Söylediklerinin hepsini defterime not ettim.Ebru, resim yapmaya bayılıyormuş.Melisa çiçekli bir etek almış kendine.Samet derste uyumuş.Turan. Mert bir çocuktur.Çorum pek çok şehirden daha kalabalık bir şehirdir.Saçlarının rengi ona yakışmamış.

  CÜMLELER ÖZNEL NESNEL1 Metaller ısınınca genleşir.    

2 O çocuğun gözleri güzeldi.    

3 Bu şiir 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.    

4 Ağacın yaprakları sararmıştı.    

5 Söyleyişine her yönden özen gösteriyor.    

6 Anlatımında süsten, özentiden kaçınmıyor.    

7 Dün gece karın yağışı çok hoştu.    

8Kutuplardaki buzların erimesiyle denizlerin seviyesi yükseliyor.    

9Yazar son denemesinde dilimizin güzelliklerinden bahsetmiş.    

10 En etkili yayın aracı televizyondur.    

11 Tavşanın sevimli kulakları vardı.    

12Çalıkuşu, Reşat Nuri’nin en çok okunan romanlarından biridir.    

13 Öğrenci konuyu uzun anlattı.    

14 En başarılı romancımız Ahmet Hamdi Tanpınar’dır.    

15 Gezmeyi çok sevdiğini söyledi.    

16 Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü erkektir.    

17 Şiir düz yazıdan daha etkileyicidir.    

18 Sekizinci sınıfta okuyor.    

19 Tiyatro bir toplumun kültür ölçüsüdür.    

20 Yaz mevsimi insanı tembelleştirir.    

5

Aşağıda verilenleri, tablodaki cümlelerin karşılarına anlam özelliklerine göre yazınız.

Öneri - Tehdit - Tasarı - Karşılaştırma - Eleştiri Öz Eleştiri - Kesinlik - Uyarı - Eşitlik - Tahmin

6

1-Aynı davranışı tekrarlarsan bir daha seninle görüşmeyeceğim. Tehdit2-Yalın bir anlatımla okuyucu kitleni arttırabilirsin.3-Seneye yeni bir eve taşınmayı düşünüyorum.4-Sizin şiirlerinizde özgünlük yok.5-Vaktimi çok iyi değerlendirmediğim için işlerimi yetiştiremedim.6-Fatih Sultan Mehmet, 1453’te İstanbul’u fethetti.7-Merve benim en iyi arkadaşımdır.8-Burada çalışan herkes aynı maaşı alıyor.9-Bu çocuğun ileride büyük bir adam olacağı her halinden belli.10- Bu sahiller eskiden tertemizdi.11-Bir daha geç kalırsan kızacağımı bilmelisin.12-Sorumluluklarını yerine getirmezsen seni takımdan çıkarırım.13-Üslubu son derece sade ve yalın olan bu eser çok sevilecek.14-Kardeşine kötü örnek olduğunun bilincinde misin?15-İkinizin yeri de benim gözümde aynı.16-Kendimi eski alışkanlıklarımdan koparamamışım.17-Bakışlarından bir sıkıntısı olduğu anlaşılıyor.18-Bugünden itibaren daha planlı çalışmalısın.19-Karşıdan gelirken bu tarafa bakmalısın.20-Bir daha geç gelirsen seninle konuşmam.21-İçeri ikişerli gruplar halinde girdiler.22-Seni sevenleri üzdüğünün farkında mısın?23-Sınav soruları bu sene daha kolay olacak.24-Hikâyeciliğimize yeni bir soluk getirmiş.25- Senin kadar ben de heyecanlandım.26-Eserlerinde halk dilini kullanmış.27-Soruları kolaydan başlayarak zora doğru çözmelisin.28-Dediklerimi yapma da ben sana yapacağımı biliyorum.29-Bu yarış diğerleri gibi değildir.30-Üniversiteyi bitirince memleketime dönmeyi planlıyorum.31- Yazarlık için gerekli donanıma sahip değilim.32-Son eserini okudum; fakat ilk eserinden bir farkı yok.

Doğrudan Anlatım : Söylenenleri biçimsel bir değişikliğe uğratmadan, kişilerin söylediği ya da sözün söylendiği biçimde, olduğu gibi aktaran cümlelerin anlatımına denir.

Doğrudan Anlatım ► “…” dedi. ► kişinin sözünü aynen / doğrudan almakla yapılır.Örnek: Ahmet, “Buralarda kışlar çok sert geçiyor.” dedi.

 Dolaylı Anlatım: Bir kişinin sözünün söylendiği, ağzından çıktığı biçimde değil de

bazı değişiklikler yapılarak aktarıldığı cümlelerdir.

Dolaylı Anlatım ► … diğini söyledi. ► kişinin sözünü dolaylı olarak almakla yapılır.Örnek: Ahmet, buralarda kışların çok sert geçtiğini söyledi.

ÖRNEKLER: Kardeşim, “Onunla bir daha konuşmayacağım.” dedi. (doğrudan anlatım) Kardeşim, onunla bir daha görüşmeyeceğini söyledi. (dolaylı anlatım)

En iyi romanlar, bir bunalım döneminde yazılır, der Dostoyevski. (doğrudan anlatım) En iyi romanların bir bunalım döneminde yazılacağını söylüyor Dostoyevski (dolaylı anlatım)

Aşağıda verilen cümleleri doğrudan ve dolaylı anlatım olarak yazınız.

ÖRNEK:1) “Perşembe gününden itibaren kar yağışı tüm yurdu etkisi altına alacak.”

Doğrudan anlatım __ Uzmanlar, perşembe gününden itibaren kar yağışı tüm yurdu etkisi altına alacak, dedi. Dolaylı anlatım __ Perşembe gününden itibaren kar yağışının tüm yurdu etkisi altına alacağı söylendi.

2)“Romanın yapısı kadar dili de önemlidir.”

Doğrudan anlatım:

Dolaylı Anlatım:

3) “Bu yıl güzel bir tatil geçirdim.

Doğrudan anlatım:

Dolaylı Anlatım:

4) “İçinden geldiği gibi konuşmalısın.”7

DOĞRUDAN VE DOLAYLI ANLATIM ÇALIŞMA KÂĞIDIAşağıda verilen cümleler ile yandaki kişisel özellikleri eşleştiriniz. Kişisel Özellikler

( )Kimi insanlar, yalnızca kendilerini düşünürler. 1.Merhametli( )Bazıları başkalarının hatalarını asla affetmez. 2.Bencil( )Bazı insanlar, herkesle konuşur, herkese güler yüz gösterirler. 3.Tutumlu( )Bazılarının düşünceleri çok değişkendir, her an beğenileri değişir. 4.Sabit fikirli( )Kimi insanlar, arkalarından yerdikleri kişilerin yüzlerine övgü yağdırabilirler.

5.Tutarsız

( )Kimi insanların söyledikleriyle yaptıkları bir değildir. 6.İçten( )Bazıları fikirlerini asla değiştirmez. 7.Maymun

iştahlı( )Kimileri harcamalarını düşünerek yapar. 8.Hoşgörüsüz( )Bazı insanlar aciz insanlara acır. 9.İkiyüzlü

Doğrudan anlatım:

Dolaylı Anlatım:

5) “Buzlanan yollar tuzlanacak.”Doğrudan anlatım:

Dolaylı Anlatım:Aşağıdaki tabloda verilen cümlelerde doğrudan anlatım mı yoksa dolaylı anlatım mı olduğunu uygun kutulara işaretleyiniz.

CÜMLELER Doğrudan Anlatım

DolaylıAnlatım

Öğretmenimiz bize güvendiğini söyledi. √Hastanın durumunun iyiye gittiği belirtildi.Belediye Başkanı, “Toplu taşıma araçlarını kullanın.” dedi.

Sait Faik’in edebiyatımızın en önemli öykücüsü olduğunu ifade etti.Atatürk, hayatta en gerçek yol gösterici ilimdir, demiştir. Kendinden geçmiş bir halde yerde yatıyordu.

Hayallerindeki bilgisayara kavuştuğunu söyledi.Türkçe dersini çok seviyorlarmış.

Yalnız yaşamaktan iyice sıkıldığını söylüyor.Gideceğim buralardan, dedi.Düğün hazırlıklarının iki ay sürdüğü söylendi.

Atalarımız “Ayağını yorganına göre uzat.” demişler.Tekrar edilen bilgilerin unutulmayacağı söylendi.

Necip Fazıl Kısakürek’in Sakarya Türküsü şiirini ezberleyin, dedi.Arkadaşım bana kırıldığını söyledi.

Yaptıklarımın cezasını çekeceğimi hesaba katmamıştım.Patronumuz eğer işler böyle giderse yakında iflas bayrağını çekeriz, dedi.Daha fazla hataya tahammülleri kalmadığını belirttiler.Usta yazar, eserlerinin hayata tutulmuş bir ayna olduğunu ifade etti.Yaşam öykülerini yazarken elbette tarafsız kalınamaz.

Verdiği sözü tutmak iyi insanın özelliklerinden biridir, derdi.Biraz daha sessiz olmamız konusunda bizi uyardı.“Hani tiyatroya giderken bana da haber verecektin.” diye sitem etti.Gençlerin kitap okumaya yeterince değer vermediği aktarıldı.Sapanca Gölü’nün eşsiz manzarasını hiçbir şeye değişmem, dedi.Mazeretini bildirip pikniğe gelemeyeceğini söyledi.

“Halk müziği dinlemeyi çok severim.” dedi.

Eline geçen fırsatı iyi değerlendirmesi gerektiğini söyledim.

8

Başkasına iyilik yap ki iyilik bulasın, diye öğütler verirdi bize.

Mektubunda hepimizi çok özlediğini ifade etmiş.

Aşağıdaki neden ve sonuçları eşleştiriniz.NEDEN SONUÇ

Yoğun kar yağışı nedeniyle bazı soruları yapamadı.Üst katta parti yapıldığından yanında olmak istemiş.Seni sevdiği için güneşte fazla kaldım.Karşıma köpek çıktığı için annesi bağırmaya başladı.Sınavda heyecanlandığı için yollar trafiğe kapatıldıVazoyu kırınca seni arayamamış.Hediye alamadım diye koşmaya başladım.Telefonunu kaybettiğinden uyuyamadım.Başım çok ağrıyor; çünkü bana darılmış.

Aşağıdaki amaç ve sonuçları eşleştiriniz.

AMAÇ SONUÇTruva’yı görmek amacıyla günlerce çalıştı.Ailesini görmeye bahçeye çıktı.Yazar, eleştirmene şirin görünmek maksadıyla evini satmış.Tatile gideyim diye Almanya’ya gitmiş.Şair, şiirinde herkes anlasın diye yurtdışına çıkmış.Çiçek ekmek üzere sade bir dil kullanmış.Başbakan, ticari anlaşma yapmak üzere Çanakkale’ye gitti.Borçlarından kurtulmak için iki yüzlü davranıyor.Sınavı kazanmak için para biriktirdi.

Cümleleri ‘’neden sonuç’’ ve ‘’amaç sonuç’’cümlesi olarak tamamlayın.

Yarın akşamki maçı izlemek için…………………………………………. (amaç-sonuç)

…………………………………………..düzenli olarak tiyatroya gider. (amaç sonuç)

………………………………………………….;çünkü işten eve çok geç geliyor. (neden sonuç)

Arkadaşlarımla top oynamaya gittiğim için………………………………………… (neden sonuç)

Eserlerinde yaşadığı olayları anlattığından…………………………………………. (neden sonuç)

…………………………………………… çantasını geceden hazırladı. (amaç sonuç)

Yolda mola vermek için…………………………………………(amaç sonuç)

Bir gün ona işin düşebilir; bu yüzden ………………………………………….. (neden sonuç)

9

……………………………………………………..sizinle anlaşması mümkün değil. (neden sonuç)

…………………………………………………hızlı okuma kursuna gidiyor. (amaç sonuç)

10

Aşağıdakiler içinden koşula bağlı cümle olanları işaretleyiniz.

a) Soğuk havalarda giyinmene dikkat etmez sen hasta olursun.b) Bu zamana kadar hep sizler İçin çalıştık,c) Çalıştı mı her öğrenci hedefine ulaşır.d) Bulutlara bakılırsa yağmur yağacak.e) Kalemimi geri vermek üzere alabilirsin.f) Geziye gitmen sözümü dinlemene bağlı.g) Her zaman ailesine saygılı davranırdı.h) Ülkemizin gelişmesi için çok çalışmalıyız.i) Her vatandaş çevreyi korumakla görevlidir.

-----------------

(I) Vücudumuzun bazı faaliyetlerinin sağlıklı yürütülebilmesi için düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir. (II) Bu görev sinir sistemimize verilmiştir. (III) İki alt sistemden meydana gelen sinir sistemimizin birinci kısmı, isteğimizle çalışırken diğer kısmı otomatik olarak çalışır. (IV) İsteğimiz dışında, vücudumuzdaki hayati faaliyetlerin kontrolü ile meşgul olan bu sisteme otonom sinir sistemi denir. (V) Günlük hayatımızı kolaylaştıran birçok makinenin çalışma sistemi, beynimizdeki otonom sinir sisteminden esinlenerek yapılmıştır. (VI) Örneğin termostatlı klimaları olan otomobillerde, devresine sıcaklığa hassas bir termometre bağlanan motor, hava soğuk olduğu zaman kendiliğinden devreye girerek daha fazla gaz verilmesini uyarır ve böylece motorun çalışmasını ayarlar. (VII) İnsanda da otonom sinir sistemine yerleştirilmiş sempatik ve parasempatik sinirlere,

11

vücudumuzun dengesini bozacak şekilde çalışmaya başlamış olan organları tekrar denge seviyesine getirmede bir düzenleyici görevi verilmiştir. (VIII) Bundan dolayı bu sistem, vücudun normal işleyişi için bir sigortadır.

Aşağıdaki soruları yukarıda numaralandırılmış paragrafa göre cevaplandırınız! 1. Kaçıncı cümle iki olay arasındaki benzerliği açıklamaktadır? Bu benzerliği açıklamak için hangi cümleler kanıt olarak gösterilebilir?

2. Parçada aralarında benzerlik kurulan şeyler:

3. Parçaya göre sempatik ve parasempatik sinirlerin vücudumuz için bir sigorta olmasının nedeni nedir?

4.Parçada hangi cümle tanım hangi cümle karşılaştırma cümlesidir?

TANIM:KARŞILAŞTIRMA:

5. Parçanın anlatım biçimi nedir?

ETKİNLİK 1: Aşağıdaki paragraflarla ilgili olarak söylenen yargıların doğruluğunu kanıtlayınız.

Köyün genç kızları, civar köylerdeki arkadaşlarıyla birlikte fabrikalarda çalışıyorlar. Yani ismen köylü, cismen işçiler. İşçiliğin köye girdisi, köyün tarımdan elde ettiğini sollamış sanki. Satış için zaman zaman köye uğrayan kumaşçıları konfeksiyoncular, dayanıklı tüketim eşyası satanlar, halıcılar bile işçilerin para aldıkları seçip geliyorlar. Taksitle satış yapıyorlar. Köyün genç erkekleri ise İstanbul başta olmak üzere şehirlerde iş buluyor, çalışıyor; hatta hayatlarını şehirde devam ettiriyor.

Karşılaştırmalardan yararlanılmıştır.

Yer yer göreceli anlatım benimsenmiştir.

Gözlemlerden yararlanılmıştır.

Kesinlik bildirmeyen yargı/yargılara yer verilmiştir.

Alışkanlık olacak, yine çok erken kalktım. Karaman Ovası’nda stepte gidiyorduk. Ay batmak, güneş de doğmak üzereydi. Açık mavi gökte sabahçı birkaç yıldızın bile

feri geçmemişti, ışıldıyordu. Çok sürmedi, güneş kamçılarını sallamaya, ovada canlı ne varsa hepsini uyandırmaya başladı. Sabah oldu. Bol yıldızlı gece karanlığından yepyeni, aydınlık bir dünya doğmuştu.

Betimleme ve öyküleme tekniğine başvurulmuştur.

Kişileştirmeden yararlanılmıştır.

Yazar, gözlemlerini duygularının etkisiyle anlatmıştır.

Nitelik bildiren sözcükler vardır.

İstasyon gerilerde kaldı. Büyük, yoğun taş… Puslu ışıkları yaygın… Acı soğuk… Atların nalları buzu kırıyordu. Sokak lambaları ölü ölü mat aydınlıkta… Ayak parmaklarım sızlıyordu, dizlerim donuyordu. Ağaçlar çıplak katı… Şehir tortoptu, dumansızdı, büzülmüştü. Mangallarda kıvılcımlar bile sönmek üzeredir. Üstlerini örten kül çoktan soğumuştur.

Belirli bir anla ilgili gözlemlere yer verilmiştir.

12

PARAGRAFTA ANLATIM ÖZELLİKLERİ

Yazarın çevreye olumsuz bakışı söz konusudur.

Nesneler, niteleyicileri ile verilmiştir.

Anlatımda gerçekçilik esas alınmıştır.

Sirkteki oyunları bir küçük çocuk heyecanıyla seyrediyoruz. Ellerimiz bir küçük çocuğun elleri gibi çırpınıyor. Küçülüyoruz, mini minileşiyoruz. Bizimle belki bine yakın kocaman insan, çocukluğunu yeniden buluyor. Çocukluk insana o kadar çabuk geri dönüyor ki onu adeta içimizde gizli bir yerlerde saklıyor gibiyiz. İstediğimiz zaman o, bizi bir saniyede buluveriyor. Oyunların bitmesi ile içimizi bir hüzün kaplıyor, yaşamın katı gerçeği karşımıza yeniden çıkıyor.

Öyküleme tekniğinden yararlanılmıştır.

Kişisel duygulara yer verilmiştir.

Benzetme sanatına başvurulmuştur.

Bir kavramla ilgili düşünceler ortaya konmuştur.

Bulutlanma, atmosfer ve iklim olaylarını etkileyen bir iklim olayıdır. Bulutlar, Güneş ışınlarının yeryüzüne doğrudan ulaşmasını engeller. Böylece yeryüzü, Güneş’ten daha az enerji alır. Bulutlar, Güneş enerjisinden yararlanmayı azaltır. Açık günlerin olduğu iklim bölgelerinde Güneş enerjisinden daha fazla yararlanılmaktadır.

Bilimsel bilgilere yer verilmiştir.

Açıklayıcı anlatım yoluna başvurulmuştur.

Terimler kullanılmıştır.

Öznel yargılara yer verilmemiştir.

Bir yanda güz bakışlı ırmak, öbür yanda gökyüzünün mavilere karışan gülüşleri… Ağaçlarda ebemkuşağı renkleri… Toprakta ince bir güz yeşili… Çınarların bakışı biraz sarı, biraz kahverengi. Gölgeler, daha bir koyu. Görüntüler öyle sisli puslu değil, açık ve belirgin. Karşınızdaki çınarın dallarından bir yaprak boşluğa bırakıyor kendini. Bir şiiri, çınarlı bir türküyü söylene söylene iniyor. Ona bakınca siz de bir şeyler söylemek

istiyorsunuz. Uzakta bir yerlerde birilerinin çaresizlik dolu haykırışları da ekleniyor düşüncelerinize.

Betimleme tekniğinden yararlanılmıştır.

Bitirilmemiş cümlelere yer verilmiştir.

Gözlenenler, duyguların etkisiyle anlatılmıştır.

Kişileştirmeden yararlanılmıştır.

Tanrısal bakış açısına yer verilmiştir.

Şu karşıki tümseğin üstünde yusyuvarlak bir ağaç var: Tek ağaç! Ovanın monoton düzlüğünden dünyayı seyreden bir ağaç… Bu, kesinlikle bir alıçtır. Yalnız bu ovada değil, Bütün Anadolu’da bu tek ağaçlara dikkat ediniz. Onlarda yalnız, kendi başına, kendi halinde yaşayan insanları görür gibi olursunuz. Tek ağaçlara yaklaşırsanız çapraşık, kuru dallarına bağlanmış beyazlı, allı, morlu, sarılı her renkten paçavraları ve asık bir suratla amaçsızca bekleyen koca bir gövde görürsünüz.

Edebi sanatlardan yararlanılmıştır.

Doğada bir varlık ile insan arasında ilişki kurulmuştur.

Anlatımda duygular ağır basmaktadır.

Niteleyici sözler kullanılmıştır.

Yer yer düşsel öğelere yer verilmiştir.

Şiirin giysisi, acılarımın bedenine dar geliyordu. Düzyazının kucağı geniştir, daha açıktır ve insan onunla ruhunun hasadından arda kalanları ateşe daha kolay verebiliyor. Bu gerçekleri sizler için sıralayabilirim. Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi’de bu yaklaşımı görebilirsiniz. Halit Ziya: “Anlatacaklarıma şiir kalıbı dar geldiği için nesre yöneldim.” diyerek benim bu kesin dönüşümde haklılığımı ortaya koymuyor mu?

Tartışmacı anlatım ağır basmaktadır.

13

Düşünceyi geliştirmek için tanık gösterilmiştir.

Mecazlı söyleyişlerle anlatım güçlendirilmiştir.

Anlatımda örneklemeden yararlanılmıştır.

ETKİNLİK 2: Aşağıdaki paragraflarda verilen maddelerden hangisine değinilmediğini kanıtlayarak bulunuz.

Kendi düşüncelerime karşı şüpheci yanımı her zaman sıcak tutarım. Düşüncelerimin başkaları tarafından silkelenmesinden de mutluluk duyarım. Bunlar, yanlışlardan kurtulma, doğrularıma da dört elle sarılma olanağı verir bana. Bu süzgeçten gelen düşünceleri hemen yayımlamam, demlendiririm. Kılı kırk yarıp etki yaratacak düşüncelerin altına imza atabilmeliyim.

Özeleştiri mekanizmasını kullanabilmektedir.

Çalışma disiplininde oldukça titizdir.

Eleştirilere açık bir özelliği vardır.

En iyiye ulaşma çabasındadır.

Doğru kabul ettiği düşüncelerini sıcağı sıcağına paylaşma ister.

Oldu bitti sevmişimdir Jorge Sempron’un anılarını. Onda beni kendine çeken en önemli yan, yaşanmışlık ve tanıklıkla edebiyat düşüncesini buluşturmadaki aydınlık bakışı, entelektüel birikimidir. Sempron’un her bir romanını okurken iç içe birkaç kitabın izini sürdüğümü hissederim. Düşüncelerindeki derinlik yaşanmışlıklardan devşirdiği yeni anlatı özsuyunu oluşturur. Bir yüzyıla bakarsınız onunla.

Yapıtlarıyla yaşadığı dönemi yansıtır.

Yapıtlarını, yaşamın gerçeklerinden oluşturur.

Sadece anı ve roman türünde yazmıştır.

Geniş bir bilgi haznesine sahiptir.

Bazı manzaralar korku, metafizik endişe, rahatlık ve huzur, bazıları da İstanbul’da bana olduğu gibi hüzün uyandırır. Tıpkı bazı şehirlerin çalışılacak bir şehir, bazılarının eğlenilecek, bazılarının kaçılacak, bazılarının tatil yapılacak, bazılarının kederlenilecek, bazı şehirlerin de ölünecek yer olması gibi, Venedik de oraya koşan birçok turist için mutlu olunacak bir yerdir. Bu dünyada mutlu olunabileceğini, Venedik manzarasının derinliğini içimizde duyunca anlıyoruz.

Değişik manzaralar insanda değişik duygular uyandırır.

Venedik tarihiyle, kültürüyle insanları etkilemektedir.

İstanbul, bazı insanları hüzne sürüklemektedir.

Her şehrin kendine has özellikleri vardır.

İnsanların çevrelerini algılayışları birbirinden farklıdır.

Başka birinin hayatı… Peki, başka birinin hayatını yazmaya kalkışmak nasıl bir cüret? Varsayalım ki tüm ayrıntılara ulaşmak olası, bu hayatın sınırları nasıl çizilecek? Sınırları belirleyen ölçüt ne olacak? Hata yapmadan; kimseyi kırmadan, incitmeden bunu yapmak imkânsız geliyor.

Bir başkasının hayatını yazmak doğru değildir.

Biyografide, nerede duracağını bilmek zordur.

Yazınsal türler içinde en zoru biyografidir.

Biyografiye konu olan kişilerin yazara darılmaları kaçınılmazdır.

Özerk ve kendi yasası olan bir kuruluş olmak durumundadır Şehir Tiyatroları. Bu bir bayrak yarışıdır, devrederiz... Hiç bitiş çizgisini görmeyeceğimiz bir yerdir burası. Ama bu kadar sık devretmesi doğru değil elbette. Kendimi sağlama almak için söylemiyorum, bu kurumu tanımak, kendi sistemini kurmak bir yıl,

14

sistemin harekete geçmesi iki yıl, sağlıklı sonuçlar vermesiyle üç yıl alır. Bunun hiç tartışması olmaz. Bu kadar sık yönetim değişikliği olması doğru değil elbette.

Tartışmaya açık biri değildir.

Makamın bir önemi olmadığını düşünmektedir.

Nerde, nasıl hareket etmesi gerektiğinin bilincindedir.

Belli hedeflere ulaşılabilmesi için zaman gerektiğini düşünmektedir.

Sürekli bir değişimin kaçınılmaz olduğunu düşünmektedir.

Alman bilim adamları 1850’lerde, “Bu kuşlar nereden geliyor?” merakıyla yola çıkıp, Gediz deltasının zenginliğini keşfediyor. Belgesellerde izlediğimiz pelikanların balıkçılarla kapışması, flamingoların ‘ateş dansı’ denilen kur yapmalarını gelip, dürbünle, teleskopla izleyebileceğiniz yer. 40 bin hektarlık alanıyla Akdeniz havzasının en büyük deltası.20 bin hektarı sulak alan, 20 bini tarıma elverişli. En kaliteli pamuğun yetiştiği yer. Sulak alan da şundan önemli: Çok ihtiyacımız olan yeraltı suları için sünger vazifesi görüyor.

Doğal dengeyi sağlamaktadır.

İlgi çeken bir yerdir.

Nasıl bir görünüme sahip olduğu anlatılmıştır.

Hiçbir edebiyat türü masallar kadar dünyayı kuşatabilmiş değildir. Afrika’nın yoksul bir köyünde bile, ninesinden masal dinleyen bir çocuk vardır. Masallar birbiriyle örtüşen özellikler gösterse de ayrı ortamlarda, değişik yaşama koşullarında başka özellikler taşıyabilir. Halk bilimciler; ağızdan ağıza geçerken, ayrı ayrı kişilerce anlatılırken değişime uğramış olsa bile, masalların özünde değişmeyen bir gerçek olduğunu belirtirler. Demek ki masaldan alınması gereken bir ders olmalıdır.

Evrensel özellikler taşımaktadır.

Sözlü bir gelenekten gelmiştir.

Didaktiktir.

Nasıl ortaya çıktığı anlatılmıştır.

En yaygın edebi türdür.

Hâlâ dolmakalemle yazıyorum. Defalarca yazdıktan sonra, artık bu sayfa oldu, dediğimde bilgisayara aktarıyorum. Her gün aksatmadan çalışıyorum. Ne var ki elimden çok iş çıkmıyor. Hastalık derecesindeki hassasiyetlerim yüzünden oldukça yavaş yazıyorum.

Kendine özgü bir çalışma yöntemi olan biridir.

Yazdıklarını yayımlamaktan kaçınmaktadır.

Titiz çalışmaktadır.

Belli bir iş disiplini vardır.

Az ve öz üretmektedir.

ETKİNLİK 3: Aşağıdaki parçalarda geçen altı çizili bölümlerin parçaya kattığı anlamı yazın.

Bu değerlendirmeleri yaparken salt metinle karşı karşıya kalmayı yeğledim. Gene de zaman zaman metinlerin arkasında tanıdığım yazarın gölgesini gördüm.

Televizyon dizilerinin her zaman yaşamımızda önemli bir yeri oldu. Ancak, son birkaç yıldır ağırlıklarını daha çok hissetmeye başladık.

Anadilimizin doğurgan yapısı, söz diziminin esnekliği her duyguyu ve düşünceyi dile getirmeye uygundur.

Bilimsel çalışmaların temelinde öncelikle gerçeği

15

anlama, öğrenme ve araştırma isteği vardır. Bilim insanının temel karakteriyse dürüstlüktür.

Şiir antolojileri hazırlanırken şiir seçiminin tartışma konusu yapılmasından yana değilim. Çünkü her antolojide seçilen şiirler öznel ölçütlerle belirlenir.

İyi temellendirilmiş bir Türkçeyle desteklenen ikinci, üçüncü bir dil öğrenme, yeni dünyalara kapımızı aralayacak; bilgiye, bilime ulaşmamızı kolaylaştıracaktır.

Okumak, “Peki ya böyle olsaydı?”dan yola çıkılarak yapılan bir zihin güçlendirme, ruh tazeleme etkinliğidir.

Doğru beslenme, aslında basit bir matematik problemidir. Ama her bünye için ayrı toplamalar ve çıkarmalar yapılması gerekir.

Bir öykücünün belleğinde iz bırakan, sessiz bir anıya dönüşen her şey zamanı geldiğinde yazarı yazmaya zorlar.

Türk mutfağının dünyanın en iyi mutfakları arasında olduğunu biliyoruz. Onu oluşturan ögeler, Orta Asya bozkırlarındaki göçebe yaşamından süzülerek günümüze gelmiş.

Sanat eserini en iyi tanımlayacak ve onun özgünlüğünü vurgulayacak olan söz, eserin biricikliği olsa gerek.

Bir hikâye eğlendirdiği zaman, günlük yaşamımızın tekdüzeliği ya da acısından kaçmamızı sağladığı zaman zevk verir.

Yapıtları üzerine yazılmış inceleme yazılarının sayısı, onun nitelik açısından ciddi bir okur kitlesine sahip olduğunu gösterir.

Aşağıdaki cümlelerden bir parçanın giriş cümlesi olabilecek nitelikte olanları işareti koyarak gösteriniz.

( ) Kastettiğimiz ilim, hakikati bilmektir.( ) Benim için en büyük korunma noktası, milletimin sinesidir.( ) Büyük devletler kuran ecdadımız, büyük medeniyetlere de sahip olmuştur.( ) Onun için her Türk, dilini çok sever ve onu yüceltmek için çalışır.

( )Milli kültür ise, taklitle başka milletlerden alınamayan duygulardır.( ) Hâlbuki bizim milletimiz, hakiki nitelikleriyle medeni olmaya yükselmeye layıktır ve olacaktır.( ) Türk dili, dillerin en zenginlerindendir.

16

( ) Ahlaklılık, kişilerden ayrı ve bunların üstünde ancak toplumsal ve ulusal olabilir.Aşağıdaki bölümlerin, bir parçanın “giriş, gelişme, sonuç” bölümlerinden hangisine ait olduğunu altlarındaki boşluğa uygun olarak yazınız.

Karışık olarak verilen aşağıdaki parçaların, bir yazının “giriş, gelişme, sonuç” bölümlerinden hangisinde ait olduğunu bulunuz.

Aşağıda yer alan metnin başına gelebilecek olan cümleyi işareti koyarak belirleyiniz.

İnsanoğlu beyniyle düşünür. İnsan düşünen bir varlıktır.

17

Eski Yunan’ın büyük filozofu Sokrat hiç yazmazdı.

Oysa ki kitap okuyan için, her özlü yazı değerli bir öğretmendir.

Eğer yetiştirdiği Eflatun da böyle yapsaydı Sokrat, baldıran zehriyle değil, yazı yazmakla kendisini öldürürdü. Kendinden büyüklerin ne düşündüklerini öğrenmek için onların yazılarını okumak, öğretmenlerimizin sayısını çoğaltmaktır. Okulda insanın olsa olsa on hocası olur.

…….Bunun için düşünceye “beyin ürünü” diyebiliriz. Yeryüzündeki canlı varlıkların içinde “düşünme” özelliğiyle en önemli yerde bulunan insanoğlu, doğayı, dünyayı, insanı, uzayı tanımak, kavramak; bunun sonucunda bir çıkarımda bulunmak için düşünmek zorunda kalmıştır. Bu düşünmenin sonucunda medeniyet ilerlemiş; hatta, insan aklının alamayacağı kadar gelişmiştir.

1 GirişKarşılıksız iyilik, erdemli kişide bulunur. Çünkü dostluğu hem doğuran hem de sürdüren erdemdir.

2 GelişmeDostluk ancak iyi insanlar arasında gerçekleşebilir.

3 Sonuçİyilik, dostluğun en gerekli niteliğidir. İyi olmayan insanlar dost olamazlar. İyi sayılmak içinse doğruluk, dürüstlük, hakseverlik ve cömertlik

İnsan, düşüncesini doğru ifade etmelidir. Aşağıdaki metnin sonuna gelebilecek olan cümleyi işareti koyarak belirleyiniz.

Güzel konuşanları herkes sever. İsteyen, güzel konuşur.

Güzel konuşmak çok okumaya bağlıdır.

Aşağıda karışık şekilde verilmiş olan sözlerden anlamlı bir paragraf oluşturunuz.

Aşağıda karışık şekilde verilmiş olan sözlerden anlamlı bir paragraf oluşturunuz.

18

Çok güzel konuşmak belli bir yetenek işidir. Fakat kırıcı değil yapıcı, kaba değil inandırıcı, yanlışsız değil planlı konuşmak; konuşma kurallarına uymak herkesin elindedir. İnsanın bir özelliği düşünmekse, diğer özelliği de konuşmaktır. Konuşmamızı gelişigüzellikten kurtarabiliriz. Bilerek, düşünerek, elbette çalışarak güzel konuşmayı da öğrenebiliriz. İş sonunda gelip isteğe dayanıyor…..

Üçüncü bölüm:İkinci bölüm:Birinci bölüm:

cba

İyi semtlerin birinde güzel bir apartman önündeydim.

Yere dizilmiş dört adet sefer tasına bakakaldım.

Zile bastım, otomatik kapı açıldı. İçeriye girince gözüme çarpan şey, ne duvarları kaplayan cilalı mermerler ne merdivenlere serili yol halıları ne de tavanda asılı cicili bicili fener oldu.

321

cba

Gereksiz sözcükler anlatımı boşuna uzatmakla kalmaz, çoğu kez anlatımı bozar. Güzel yazılarda, şiirlerde gereksiz sözcükler, sevimsiz birer pürüz gibi göze batar.

Bu pürüzlerin iyice ayıklanmasıyla duruluk sağlanır. Pek derin ve düşündürücü düşüncelerin birkaç sözcük içine sığdırıldığı da olur.

Böyle kısa fakat düşündürücü, derin anlamlı sözlere öz söz denir.

“Öyküleme” yöntemine göre kaleme alınmış olan aşağıdaki metinlerin hangi kişiye göre anlatıldığını altlarındaki boş bırakılan yerlere belirtiniz.

19

Aşağıdaki paragraflarda hangi anlatım tekniklerinin kullanıldığını bularak altlarındaki boşluklara yazınız.

“Öyküleme – Betimleme – Tanımlama – Tanık gösterme “

20

Şamdandaki mumlar, gümüş yemiş tabakları üzerine alevler uzatıyordu. Donuk bir buğu kaplamış kesme billur bardakların pırıltıları birbirine yansıyordu. Sofranın boyunca çiçek demetleri konmuş, geniş kenarlı peçetelerin iki katı arasına birer çatal kaşık yerleştirilmişti.

Öğrenmenin ve öğretmenin en önemli yanı insanın kendisini tanımasıdır. Büyük Türk ozanı Yunus Emre: “ İlim kendin bilmektir.” dediği gibi, ünlü bilgin Sokrates de “Kendini tanı.” demiştir. Bu bakımdan çevremizde gördüğümüz çeşitli insan tiplerini tanımamız, onların hangi adla nitelendirildiklerini bilmemiz gerekir.

Sözcük, anlamı olan hece topluluğudur. Cümle kurmaya yarar, tek başına da kullanılabilir. Sözcükler düşünebildiğimiz canlı ve cansız her varlığı, kavramı, duygu ve hayalleri anlatabilir.

O tozlu şosede ara sıra Mustafa Kemal Paşa’ya da rastlardık. İki atlı bir faytonun içinde, çok defa yanında bir arkadaşı olduğu halde ya istasyondaki evinden eski Meclis’e ya da ters yöne giderdi. Eğer uzaklarda değilsek, mutlaka başını uzatır, gülümseyerek bize bir an bakardı.

Aşağıdaki paragraflarda hangi düşünceyi geliştirme yollarının kullanıldığını bularak altlarındaki boşluklara yazınız.

“Benzetme – Karşılaştırma – Örneklendirme – Sayısal Verilerden Yararlanma”

1. - “Bir gazetenin görevi, ülkedeki ve dünyadaki gelişmeleri zamanında ve doğru olarak yayımlayarak, haberleri herhangi bir düşünceye bağlı kalmadan ve etkilenmeden yansız biçimde geniş halk kitlelerine duyurmaktır.”

Konu:

Ana Düşünce:

2. -İnsanlar, mizaçlarına uygun kimselerle arkadaşlık kurarlar. Onlarla kaynaşır, dertleşir, söyleşirler. Bir insanın kimliğini, arkadaşını tanıyarak öğrenebiliriz. Huyları uymayan insanların anlaşmaları, arkadaşlık ve dostluk kurmaları güçtür.

Konu:

Ana Düşünce:

3. -“Çocuk bir kelimenin hacmini, rengini, boyunu, adeta okuyarak,

tadarak, tekrarlayarak öğrenir. Hangi kelimeyi sözlüklere bakarak öğrendik ki!”

Konu:

Ana Düşünce:

4. “Şimdi bir heykeltıraş düşününüz. Gevşek ve çürük bir

zemin üzerine güzel, mükemmel bir heykel yapmaktadır. Bu heykeli bir an için herkes beğenebilir. Fakat zemin çürük olduğundan bu heykel yaşayamaz. Harçlarla ne kadar kuvvetli destek yapılırsa yapılsın, yıkılır. Çünkü zemin gevşektir.”

Konu:

Ana Düşünce:

5. Okuma kültürü küçük yaşlarda edinilir. Çocuğa daha iki üç yaşlarında iken, bol bol resimli kitaplar göstererek bu resimleri

21

Kültür milli olduğu halde, medeniyet milletlerarasıdır. Kültür yalnız bir milletin dini, ahlaki, hukuki, akli, estetik, iktisadi ve fenni hayatlarının ahenkli bir bütünüdür. Medeniyet ise, aynı medeniyet dairesine giren birçok milletin sosyal hayatlarının ortak toplamıdır.

Yapılan istatistiksel çalışmalara göre İngiltere’de 3508 kişiye 1 kütüphane, Belçika’da 4253 kişiye bir kütüphane ülkemizde ise 64600 kişiye bir kütüphane düşmektedir. Bu kütüphanelerdeki kitap sayısı ise okuma alışkanlığımızın olmadığını açıkça ortaya koymaktadır.

İnsan, kendi türünden başka canlıları da sevmek ve korumak la gerçek insan olur. Atatürk ağaçları, yeşili,, çiçekleri seviyor ve koruyordu. Gazi Orman Çiftliği’ne ilk fidan dikilmekteydi. Atatürk, daha önce orada bulunan bir iğde ağacını göremeyince yanındakilere sordu. Daha iyisi dikilmek üzere o ağacın sökülüp atıldığını öğrendi. Bu haber ona çok dokunmuştu, tüm neşesi kaçmıştı.

Umut, insanın yaşamına can veren su gibidir. Umudunu yitiren insan, sıcak çöllerde susuz kalmış bir yolcuya benzer. İnsanı yaşama bağlayan umut, yeni değerler yaratmanın, yeni eserler verebilmenin de en geçerli kanıtıdır.

bıkmadan bir bir anlatarak, yine kitaplardan kısa kısa öyküler, masallar okuyarak, onlarda kitaba karşı bir merak uyandırmak gerekir.

Konu:

Ana Düşünce:

6. - Ana babalar, ne kendi istemelerini ne de toplumdaki değer yargılarını değil, çocuklarını düşünebilseler, onların ilgi ve yeteneklerine saygılı olabilseler çocukları daha mutlu, daha başarılı, daha üretken olacaktır.

Konu:

Ana Düşünce:

7. -Kimi insanları düşündükleriyle yaptıkları bir olmaz. Oysa dürüst insanın özü sözü bir olmalıdır. Kişi ne düşünüyorsa ona göre hareket etmelidir. Bu konuda söylenenlerin en güzeli Mevlana’nın “Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol!”sözüdür.

Konu:

Ana Düşünce:

8. Kitap sevgisinin çocukluklara erken yaşlarda kazandırılması gerekir. Ancak çocukta kitap sevgisinin oluşabilmesi için, özellikle ilk defa kendisine verilen kitapları beğenmesi daha doğrusu, ilk kitapların onun dünyasına cevap vermeleri, ruh yapısına uygun olmaları gerekmektedir.

Konu :

Ana Düşünce:

9. Atatürk, milletini çok, ama pek çok seviyordu. Hayatını Türk milletine adamıştı. Sevilmeyi de aynı derece istiyordu. Siz gençler, onu sevmek, onu sevindirmek için sürekli ondan bahsediniz, ona dair yazılar yazınız.

Konu:

Ana Düşünce:

10. .Okumak, sözcük hazinesini zenginleştirir ve dili öğretir. Yazım kurallarının nasıl uygulanacağına dair pratik bilgiler verir. Cümlenin nasıl kurulduğunu, paragrafın nasıl meydan getirildiğini, bir yazıyı etkili kılan unsurların neler olduğunu okuyarak sezmek mümkündür. “Sezmek” diyorum; çünkü bu, çoğu zaman farkına varılmadan elde edilen bir özelliktir. Sürekli iyi eserler okuyanlar, bir süre sonra güzel konuşmak ve doğru yazmakta önemli mesafeler aldıklarını görürler.

Konu:

Ana Düşünce:

11. Kimileri geleceği bilmenin iyi olacağı iddiasında. Ben buna inanmıyorum. Bu durumda hayat çekilmez olur. Bir yıl sonra kazada kolunuz kopacak. Babanız kanserden iki yıl sonra ölecek… Bunları önceden bilsek yaşamın güzelliklerini nasıl keşfedebilirdik?

Konu:

Ana Düşünce:

12. Eskiden yaz aylarında insanlar yazlık sinemalara giderdi. Şimdiyse herkes kalabalık eğlence mekânlarına akın ediyor. Eskiden sıcak yaz günlerinde evlerin balkonlarında çatı katılarında konuklarla uzun sohbetler yapılırdı. Oysa şimdilerde insanlar internet başında vakit geçiriyor. Eskiden konu komşu arasında çok güzel bir dayanışma vardı. Ne yazık ki içinde bulunduğumuz dönemde aynı apartmanda oturanlar birbirini tanımıyor.

Konu:

Ana Düşünce

22

13. İnsanın tüketicilikten üreticiliğe geçişi binlerce yıl sürmüştür. Bu süreç, yerleşik düzeni beraberinde getirmiştir. Yerleşik düzene geçiş de kalıcı eserlerin oluşmasını sağlamıştır. Türkler, önceleri göçebe bir yaşam sürmüştür. Sonradan yerleşik yaşama geçerek sosyal, kültürel ve teknik alanlarda birikimler elde etmişlerdir.

Konu:

Ana Düşünce:

14. .”Başkalarının uyarılarını ve eleştirilerini her zaman dikkate alamaya çalışan bir yapım var.Bu sayede kendi yanlışlarımı daha net görebiliyorum.Bunun yanında bir

yanlışlık ve haksızlık yapıldığında buna müdahale etmenin de bir insanlık görevi olduğunu düşünüyorum.Yoksullara ve kimsesizlere ise gücüm yettiği kadar el uzatmaya çalışıyorum.”

Konu:Ana Düşünce:

15. Müzik insanlara yeni bir bakış açısı kazandırır. İnsanların bütün alanlarda bir şey öğrenmesini kolaylaştırır. Müzik insana yaratıcılık özelliği kazandırır, ruhumuzu besler. Çocukların kendilerine güvenlerini artırır, müzik.

Konu:

Ana Düşünce:

(I) Aynı yaşta ve aynı derecede sağlıklı, biri şişman diğeri zayıf iki insan Kuzey Atlantik denizinde sandaldan suya düşseler, şişman insanın karayı yeniden görme olasılığı daha kuvvetlidir. (II) Bunun iki nedeni vardır: Birincisi, balinalar, fok balıkları ve benzerlerinde de gördüğümüz gibi yağ, soğuya karşı çok iyi bir korunaktır. (III) İkincisi, yağ sudan hafif olduğu için şişmanın su üstünde durmasını kolaylaştırır. (IV) Bundan alınacak ders, bir organizmanın belli özelliklerinin değeri veya yararlılığı ancak kendisinin içinde bulunduğu çevreyle bağlantılı olarak değerlendirilebilir. (V) Çok yağ yükü taşımak birçok durumda kötü sayılsa da şişman biri Kuzey Atlantik’te suya düşerse, deniz, şişmanlığının değerini yargılayacaktır.

(VI) Atlantik’in vereceği hüküm, şişmanlığın bu durumda yaşamı sürdürmek için iyi bir özellik olduğudur.

Aşağıdaki soruları yukarıda numaralandırılmış paragrafa göre

cevaplandırınız!

1. Parçayla ilgili söylenen yargıların doğru mu yanlış mı olduklarını tespit ederek bırakılan boşluğa cevabınızın nedenini yazınız. 2. Parçaya göre normal zamanda olumsuz olan bir özelliğin olumlu sayılabilmesi neye bağlıdır? Günlük hayattan bir örnekle açıklayınız.

3. Hangi cümleler arasında “sebep-sonuç” ilişkisi vardır? Neden?

4. Hangi cümlede bir “çıkarımda” bulunulmuştur? Neden?

5. Kaçıncı cümle paragrafın “ana düşüncesidir”? Neden?

6. “Varsayım” bildiren cümleler hangileridir? Neden?

23

DOĞRU YANLIŞ

a) Bir görüş örneklerle açıklanmıştır. Nedeni:b) İnsan dışındaki varlıklara insan özelliği verilmiştir.Nedeni:c) Söylenenler bir sonuca bağlanmıştır.Nedeni:d) Bilimsel verilerden yararlanılmıştır.Nedeni:

e) Birbirinden ayrı görüşler karşılaştırılmıştır. Nedeni:

------------------------------------------

Aşağıdaki soruları yukarıda numaralandırılmış paragrafa göre cevaplandırınız!

1. Bu parçaya göre, tekrarın yeteri kadar ilgi görmemesinin sebebi nedir?

2. Parçada sebep-sonuç ilişkisine örnek gösterilebilecek cümle var mıdır? Neden?

3. Parçada kullanılan anlatım teknikleri şunlardır:A.

B.

4. “Parça genel olarak nesnel yargılardan oluşmuştur.” yargısı hakkında ne söylenebilir? Açıklayınız.

---------------------------------------------(I) Kimi günde yirmi beş defa el yıkar, kimi evden her çıkışında yedi kez dönüp kapıyı kilitleyip kilitlemediğine bakar. (II) Kimi de evindeki koltukların simetriğinin ikide

bir bozulmasından rahatsız olur. (III) Bu anormal davranışlar ciddiye alınacak kadar önemli bir rahatsızlık. Çünkü takıntılar, insan hayatını çekilmez bir hale getirebilir. (IV) Az veya çok hemen hepimiz kafamıza birçok şeyi takar, saatlerce hatta günlerce o konuyu düşünür dururuz. (V) Sonra da “Hiçbir şey kafaya takmaya gelmez.” der ve geçer gideriz. (VI) Peki ya geçip gidemeyenler… Doktorlar, obsesif kompülsif bozukluk denilen “takıntı” hastalığının beyindeki serotonin

bozukluklarından kaynaklandığını söylüyor. (VII) Özellikle de çocuklukta beyne yazılmış yanlış senaryolar ileriki

yaşamda takıntı haline gelebiliyor.

Aşağıdaki soruları numaralandırılmış paragrafa göre cevaplandırınız!

1. Takıntı hastalığının asıl sebebi nedir? Hangi dönemde geçirilen yaşantılar bu hastalığı tetikliyor?

I. Takıntıların sebebi ve insan hayatına etkileriII. Takıntı hastalığından kurtulmanın yollarıIII. Çocukluğun yetişkinliğe etkileriIV. Takıntıların aşılabilecek rahatsızlıklar olduğuV. Hastalığın toplumlara dağılış oranları

2. Parçada hangisine/hangilerine yer verilmiştir?

3. Takıntı hastalığına örnek olabilecek davranışlara hangi cümlede/cümlelerde yer verilmiştir?

24

( I ) İster ezber ve kendi kendine sınav şeklinde olsun, ister uygulama; tekrar, öğrenmenin en önemli bileşenlerindendir. (II) Tekrar, alıştırma ve uygulama tekdüze etkinlikler olarak değerlendirildiğinden olsa gerek, genellikle hak ettiği ilgiyi görmez. (III) Fakat öğrenme söz konusu olduğunda genç bir insanın günlük hayatının en önemli parçası sıradan tekdüze etkinliklerdir; ilginç, heyecan verici olaylar veya başkalarının dikkatini çeken anlamlı gelişmeler değildir.( IV ) Beceri ve yetkinlik kazanmak büyük ölçüde, tekrar ve uygulamanın önemli bir rol oynadığı öğrenmeye yönelik sık ve düzenli faaliyetlerle gerçekleşen hızlı ilerlemeye bağlıdır.

4. Doğrudan ve dolaylı anlatım örneklerine hangi cümlelerde yer verilmiştir?DOLAYLI:DOĞRUDAN:

5. Parçanın genelinde ağır basan anlatım biçimi hangisidir? Hangi anlatım biçimiyle düşünceler desteklenmiştir?

Paragraf İnceleme

(I) Vücudumuzun bazı faaliyetlerinin sağlıklı yürütülebilmesi için düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir. (II) Bu görev sinir sistemimize verilmiştir. (III) İki alt sistemden meydana gelen sinir sistemimizin birinci kısmı, isteğimizle çalışırken diğer kısmı otomatik olarak çalışır. (IV) İsteğimiz dışında, vücudumuzdaki hayati faaliyetlerin kontrolü ile meşgul olan bu sisteme otonom sinir sistemi denir. (V) Günlük hayatımızı kolaylaştıran birçok makinenin çalışma sistemi, beynimizdeki otonom sinir sisteminden esinlenerek yapılmıştır. (VI) Örneğin termostatlı klimaları olan otomobillerde, devresine sıcaklığa hassas bir termometre bağlanan motor, hava soğuk olduğu zaman kendiliğinden devreye girerek daha fazla gaz verilmesini uyarır ve böylece motorun çalışmasını ayarlar. (VII) İnsanda da otonom sinir sistemine yerleştirilmiş sempatik ve parasempatik sinirlere, vücudumuzun dengesini bozacak şekilde çalışmaya başlamış olan organları tekrar denge seviyesine getirmede bir regülatör görevi verilmiştir. (VIII) Bundan dolayı bu sistem, vücudun normal işleyişi için bir sigortadır. Aşağıdaki soruları yukarıda numaralandırılmış paragrafa göre cevaplandırınız! 1. Kaçıncı cümle iki olay arasındaki benzerliği açıklamaktadır? Bu benzerliği açıklamak için hangi cümleler kanıt olarak gösterilebilir?

2. Parçada aralarında benzerlik kurulan şeyler: 1. 2.

3. Parçaya göre sempatik ve parasempatik sinirlerin vücudumuz için bir sigorta olmasının nedeni nedir?

4. Parçada hangi cümle tanım hangi cümle karşılaştırma cümlesidir? TANIM:KARŞILAŞTIRMA:

5. Parçanın anlatım biçimi nedir?

25

6. Numaralandırılmış cümlelerden hangi ikisi arasında bir karşılaştırma yapılmıştır?

-----------------------------------------------(I) Aynı yaşta ve aynı derecede sağlıklı, biri şişman diğeri zayıf iki insan Kuzey Atlantik denizinde sandaldan suya düşseler, şişman insanın karayı yeniden görme olasılığı daha kuvvetlidir. (II) Bunun iki nedeni vardır: Birincisi, balinalar, fok balıkları ve benzerlerinde de gördüğümüz gibi yağ, soğuya karşı çok iyi bir korunaktır. (III) İkincisi, yağ sudan hafif olduğu için şişmanın su üstünde durmasını kolaylaştırır. (IV) Bundan alınacak ders, bir organizmanın belli özelliklerinin değeri veya yararlılığı ancak kendisinin içinde bulunduğu çevreyle bağlantılı olarak değerlendirilebilir. (V) Çok yağ yükü taşımak birçok durumda kötü sayılsa da şişman biri Kuzey Atlantik’te suya düşerse, deniz, şişmanlığının değerini yargılayacaktır. (VI) Atlantik’in vereceği hüküm, şişmanlığın bu durumda yaşamı sürdürmek için iyi bir özellik olduğudur. Aşağıdaki soruları yukarıda numaralandırılmış paragrafa göre cevaplandırınız!

1. Parçayla ilgili söylenen yargıların doğru mu yanlış mı olduklarını tespit ederek bırakılan boşluğa cevabınızın nedenini yazınız.

DOĞRU YANLIŞ a) Bir görüş örneklerle açıklanmıştır. Nedeni:b) İnsan dışındaki varlıklara insan özelliği verilmiştir.

c) Söylenenler bir sonuca bağlanmıştır.

d) Bilimsel verilerden yararlanılmıştır.

e) Birbirinden ayrı görüşler karşılaştırılmıştır.

2. Parçaya göre normal zamanda olumsuz olan bir özelliğin olumlu sayılabilmesi neye bağlıdır? Günlük hayattan bir örnekle açıklayınız.

3. Hangi cümleler arasında “sebep-sonuç” ilişkisi vardır? Neden?

4. Hangi cümlede bir “çıkarımda” bulunulmuştur? Neden?

5. Kaçıncı cümle paragrafın “ana düşüncesidir”? Neden?

26

6. “Varsayım” bildiren cümleler hangileridir? Neden?

--------------------------------------(I) İster ezber ve kendi kendine sınav şeklinde olsun, ister uygulama; tekrar, öğrenmenin en önemli bileşenlerindendir. (II) Tekrar, alıştırma ve uygulama tekdüze etkinlikler olarak değerlendirildiğinden olsa gerek, genellikle hak ettiği ilgiyi görmez.(III) Fakat öğrenme söz konusu olduğunda genç bir insanın günlük hayatının en önemli parçası sıradan tekdüze etkinliklerdir; ilginç, heyecan verici olaylar veya başkalarının dikkatini çeken anlamlı gelişmeler değildir.(IV) Beceri ve yetkinlik kazanmak büyük ölçüde, tekrar ve uygulamanın önemli bir rol oynadığı öğrenmeye yönelik sık ve düzenli faaliyetlerle gerçekleşen hızlı ilerlemeye bağlıdır.

Aşağıdaki soruları yukarıda numaralandırılmış paragrafa göre cevaplandırınız!

1. Bu parçaya göre, tekrarın yeteri kadar ilgi görmemesinin sebebi nedir?

2. Aşağıda parçayla ilgili birtakım yargılar yer almaktadır. Bu yargılardan hangilerinin doğru hangilerinin yanlış olduğunu tespit edip bırakılan boşluğa cevabınızın sebebini yazınız.

DOĞRU

YANLIŞ

a) İyi bir öğrenmenin gerçekleşebilmesi için tekrar yeterlidir. Nedeni:

b) Ezbere dayanan bilgiler günlük hayatta insana bir yarar sağlamaz.

Nedeni:

c) Normal durumlarda sıradan tekdüze etkinlik sayılan bir eylem bazı durumlarda çok önemli olabilir.

Nedeni:

d) Hızlı ilerlemenin sağlanabilmesi için bireyin bazı özellikleri doğuştan getirmesi gerekir.Nedeni:

e) İnsanların hedef belirlemiş olmaları başarılı olmaları için yeterlidir.Nedeni:

3. Parçada sebep-sonuç ilişkisine örnek gösterilebilecek cümle var mıdır? Neden?

4. Parçada kullanılan anlatım teknikleri şunlardır:1.2.

5. “Parça genel olarak nesnel yargılardan oluşmuştur.” yargısı hakkında ne söylenebilir? Açıklayınız.

27

---------------------------------------(I) Çok küçük yaşlarda gözlerini kaybeden Fransız Louies Braille, görmeyenler için okuma ve yazmada çığır açan bir yöntem geliştirdi. (II) Kabartma noktalar temeline dayanan, hızlı ve kolay bir öğrenim sağladığı için tüm dünyada kullanılan bu yöntem, 63 harf ve işaretten oluşuyor. (III) Bir dericinin oğlu olan Braille, üç yaşındayken atölyesinde deri kesmeye çalışırken kayan bıçağın gözüne girmesiyle kör olmuştu. (IV) Braille, zekasının verdiği üstünlükle körlükten kaynaklanan zorlukların üstesinden gelmeyi başardı. (V) Braille, 15 yaşındayken Fransız ordusunda yüzbaşı olan Charles Barbier’in “Gece Yazısı” adını verdiği ve 12 kabartma noktanın çeşitli düzenlemelerinin kullanıldığı yöntemi öğrendi. (VI) Bu yöntemi görme özürlülere uygulamak için çalışmalara başladı. (VII) İlk iş olarak 12 noktalı olan düzeni 6 noktaya indirdi. (VIII) Bundan hareket ederek bir alfabe oluşturdu ve okumayı hızlandırmak için biz dizi kısaltma yaptı. (IX) Braille, yöntemini 1829’da yayımladı. İleriki sekiz yıl boyunca da yöntemini iyice geliştirdi. (X) 1932 yılında yapılan uluslar arası bir toplantıda Braille Alfabesinin, İngilizce konuşulan tüm ülkelerde kullanılmasına karar verildi. (XI) O günden sonra bu alfabe hemen hemen tüm dillerde kullanılmaya başlandı.

Aşağıdaki soruları yukarıda numaralandırılmış paragrafa göre cevaplandırınız!

1. Yukarıdaki parçanın ana düşüncesini yazınız.

2. Hangi olay sonucunda Braille Alfabesi evrensel özellik kazanmıştır?

3. Hangi cümlede Braille Alfabesinin tüm dünyada kullanılma sebebine yer verilmiştir?

4. Braille’nin gece yazısında yaptığı değişiklikler nelerdir?

5. Braille kabartma sistemini oluştururken ona ilham olan şey nedir?

6. Yukarıdaki parçadan hareketle bilimsel bir yaratının ortaya çıkması için gerekli olan ilk unsur nedir?

7. I. Bir olguyla ilgili gözlem sonuçlarını sıralama II. Bir olayla ilgili karşıt görüşleri belirtme III. Bir olayın gelişimini açıklama IV. Aynı gibi görünen iki olgu arasındaki farkları ortaya koyma V. Bir görüşe karşı çıkılmasının gerekçesini belirtmeYukarıdaki parçada hangisi/hangileri vardır?

-----------------------------------------------------------(I) Kimi günde yirmi beş defa el yıkar, kimi evden her çıkışında yedi kez dönüp kapıyı kilitleyip kilitlemediğine bakar. (II) Kimi de evindeki koltukların simetriğinin ikide bir bozulmasından rahatsız olur. (III) Bu anormal davranışlar ciddiye alınacak kadar önemli bir rahatsızlık. Çünkü takıntılar, insan hayatını çekilmez bir hale getirebilir. (IV) Az veya çok hemen hepimiz kafamıza birçok şeyi takar, saatlerce

28

hatta günlerce o konuyu düşünür dururuz. (V) Sonra da “Hiçbir şey kafaya takmaya gelmez.” der ve geçer gideriz. (VI) Peki ya geçip gidemeyenler… Doktorlar, obsesif kompülsif bozukluk denilen “takıntı” hastalığının beyindeki serotonin bozukluklarından kaynaklandığını söylüyor. (VII) Özellikle de çocuklukta beyne yazılmış yanlış senaryolar ileriki yaşamda takıntı haline gelebiliyor.

Aşağıdaki soruları yukarıda numaralandırılmış paragrafa göre cevaplandırınız!

1. Takıntı hastalığının asıl sebebi nedir? Hangi dönemde geçirilen yaşantılar bu hastalığı tetikliyor?

I. Takıntıların sebebi ve insan hayatına etkileriII. Takıntı hastalığından kurtulmanın yolları

III. Çocukluğun yetişkinliğe etkileriIV. Takıntıların aşılabilecek rahatsızlıklar olduğu

V. Hastalığın toplumlara dağılış oranları2. Yukarıdaki parçada hangisine/hangilerine yer verilmiştir?

3. Takıntı hastalığına örnek olabilecek davranışlara hangi cümlede/cümlelerde yer verilmiştir?

4. Doğrudan ve dolaylı anlatım örneklerine hangi cümlelerde yer verilmiştir?DOLAYLI:DOĞRUDAN:

5. Parçanın genelinde ağır basan anlatım biçimi hangisidir? Hangi anlatım biçimiyle düşünceler desteklenmiştir?

29

ANLATIM BİÇİMLERİ

Milyonlarca kişi kitap okuyor, müzik

dinliyor, tiyatroya

Anlatımda açıklık, her şeyden önce kafanın açıklığını gerektirir. Dil bilinci aynı zamanda bilgi bilincidir. Bu yüzden açıklık, kolay kazanılan bir beceri değildir. Bilim adamı, kitleyle iletişimini, düşüncenin inceliğini savsaklayarak değil; düşüncenin incelik ve karmaşıklığını en saydam anlatım biçimlerine dökerek sağlayabilir.

Kimi şair ve yazarlar,

yazdıklarını anlayabilmek için okurların

çaba

BETİMLEYİCİ AÇIKLAYICI

ANLATIM TEKNİKLERİ

AÇIKLAMA

Kibir:

Kurtuluş Savaşı:

TARTIŞMA

Yatakta kitap okunamaz. Yatakta kitap okunabilir.

30

Milyonlarca kişi kitap okuyor, müzik

dinliyor, tiyatroya

Anlatımda açıklık, her şeyden önce kafanın açıklığını gerektirir. Dil bilinci aynı zamanda bilgi bilincidir. Bu yüzden açıklık, kolay kazanılan bir beceri değildir. Bilim adamı, kitleyle iletişimini, düşüncenin inceliğini savsaklayarak değil; düşüncenin incelik ve karmaşıklığını en saydam anlatım biçimlerine dökerek sağlayabilir.

Bir sürgün yeridir Bodrum; sevgilerin, düşlerin mavi gözcüsü, mavi derinliklerin çiçeği gibidir. Martı kanatlarının dövdüğü kubbesiyle kendini sürgünlerin ayakları altına seren mavi atlastan halıyı andırır. Mavi mavi soluyup gülen, insan, doğa ve özgürlüğün tutsağı Koca Balıkçı'ya uzanan son "Merhaba"dır Bodrum.

Akdeniz Bölgesinin çatısı, Toros dağları tarafından oluşturulmaktadır. Dağlar bazı yerlerde denize çok sokulur, kayalık ve az girintili çıkıntılı bir kıyı üzerine dikine inerler. Bazı yerlerde ise kıyı çizgisi ile dağ sıraları arasına Adana Ovası gibi geniş düzlükler girer.

Ünlü şairin ölüm haberini radyodan işiten kişiler bir an sustular. Ne kadardır bu an? Bir saniye mi?O kadar işte! Sonra hiçbir şey olmamış gibi geçtiler gündelik konuşmalara. Bu kadarcıktı bir şairin, hem de tanınan, sevilen bir şairin ölümünün uyandırdığı yankı, tepki. Böyle mi olmalıydı? Yüreğimi burkan bu soru geldi, takıldı kafama.

Gene bir eski özlemdir, gidiyor. Yeniye kötü kötü bakıyorlar, mana yokmuş, güzel değilmiş, düşünmekten, çalışmaktan kaçınan kimselerin ne yaptıklarını bilmeden ortaya attıkları şeylermiş. Geçmişin büyük eserlerini inceleyip de onlardan örnek almalıymışız. Oysa ki asıl, yeni zordur; yeninin manasını anlamak, güzelliğini duymak zordur. Bunun için alışkanlıklarımızı aşmak, dikkatimizi işletmek gerekir.

Kimi şair ve yazarlar,

yazdıklarını anlayabilmek için okurların

çaba

TARTIŞMACI

ÖYKÜLEYİCİ

Aşağıda verilen kavramlarla ilgili açıklama paragrafları yazalım.

Aşağıda karşıt görüşler verilmiştir. Bunlarla ilgili tartışma paragrafları yazınız.

2- Televizyon tamamen zararlıdır.Televizyonun yararları vardır.

ÖYKÜLEME

Evin arkasında eski eşyaları koyduğumuz bir yığın vardı. Ben onun arkasına saklandım. Metin de, incecik gövdesiyle kendini bahçenin arkasındaki ceviz ağacına saklamayı başarmıştı

BETİMLEME

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI

KARŞILAŞTIRMA

Köy hayatı ve şehir hayatı:

BENZETME

Konu: Kendi odamAnlatım tekniği: Betimleme

TANIMLAMA

Konu: Müzik Teknik: Açıklama

ÖRNEKLENDİRME

Konu: Amasya’nın tarihi özelliği Teknik: Açıklama

31

Aşağıda olayın başlangıcı verilmiştir. Devamını öyküleme tekniği ile siz getiriniz.

Yandaki resme uygun bir betimleme paragrafı yazınız.

Aşağıda belirtilen durumlarla ilgili karşılaştırma paragrafları yazalım.

Aşağıda belirtilen özelliğe uygun bir paragraf yazın, içinde benzetmelerden yararlanın.

Aşağıda belirtilen konuyla ilgili ve belirtilen tekniği kullanarak bir paragraf yazın, içinde gerekli kavramla ilgili tanımlama yapın.

Aşağıda belirtilen konuyla ilgili ve belirtilen tekniği kullanarak bir paragraf yazın, içinde örneklendirme yapın.

TANIK GÖSTERME

Konu: KomşulukBaşkalarının görüşleri: “ Komşunun evi yanarsa seninki de sağlam kalmaz.” ( Horace) “ Ev alma, komşu al.” ( Türk Atasözü )

SAYISAL VERİLERDEN YARARLANMA

150.000, 80.000, 16 Mart 1973, 1500, 1985

Bu şehre ilk ……………………………tarihinde gelmişti. O zamanlarda burası bir kasabaydı ve nüfusu yaklaşık …………………… kadardı. Kasabanın alt tarafına ………………… yılında yapılan büyük yol, bunların kaderini değiştirdi. Oteller, lokantalar, benzin istasyonları; derken alış veriş merkezleri… şimdi günde yaklaşık ……………………… kişinin alış veriş yaptığı koca bir şehir haline geldi. Nüfusu da arttı elbette. Bugün burada tam ……………………………… kişi yaşıyor ve ben yaşlandığımı hissediyorum.

KALIPLAŞMIŞ CÜMLE YAPILARI

Yazılı veya sözlü iletişimimizde karşımızdakine bir şeyler anlatmak için cümleler kurarız. Cümleleri kendi kelime dağarcığımızdan seçtiğimiz kelimelerle oluştururuz. Bunun dışında kelimeleri önceden bir araya getirilmiş, hangi amaçla ve hangi durumlarda kullanılacağı belli olan cümleler de kurarız. Bu cümlelere “kalıplaşmış cümleler” denir. Kalıp cümlelerin söz dizimi tıpkı deyimler ve atasözleri gibi zaman içerisinde belli bir biçime girmiştir. Ancak kalıplaşmış cümleler deyim ve atasözü özelliği taşımazlar. Örneğin; “Ne günlere kaldık!” cümlesi bir atasözü veya deyim değildir, ancak tıpkı atasözü ve deyimler gibi kalıplaşmıştır. Kalıp sözlerin bir kısmı cümle   (Her işte bir hayır vardır; “Güle güle [git,

gidin]” bir kısmı da kelime grubu(Allah için, Allah aşkına, Tövbe tövbe…vb.) olarak kalıplaşmıştır. Bunun yanında,  Bravo, Günaydın, Aferin, Estağfurullah gibi bazı kalıp sözler tek sözcükten oluşabilir.

Kalıplaşmış Cümlelere Örnekler1-) Hayır, dua ve iyi dilek bildirenler: Güle güle oturun, Allah razı olsun, Allah ne muradın varsa versin, Mutlu yıllar, Doğum günün kutlu olsun, İyi bayramlar...

2-) Beddua - ilenç bildirenler: Lanet olsun, Allah cezasını versin, Allah kahretsin, Allah bela(sı)nı versin…3-) Duygusal tepkileri dile getirenler (Korku, sevinç, şaşkınlık, acıma, çağrı, buyruk, yasaklama, vb.): Güler misin ağlar mısın? Allah aşkına, Aklına şaşayım, Allah çarpsın, Güleriz ağlanacak halimize…4-) Selamlaşma bildirenler: Günaydın, İyi akşamlar, İyi sabahlar, Selamünaleyküm, İyi günler, Merhaba…5-) Ayrılık bildirenler: Hoşça kal, Görüşmek üzere, İyi yolculuklar, Görüşürüz, Allah'a ısmarladık, Elveda…

32

Aşağıda belirtilen konuyla ilgili bir paragraf yazın, paragrafta ilgili sözlerden bir ya da birkaçını tanık olarak gösterin.

Aşağıda karışık olarak yazılmış sayısal verileri, paragrafta bulunan boşluklara anlamına uygun şekilde yerleştirerek paragrafı tamamlayınız.

Sayısal Verilerden Yararlanılmış Çeşitli Bilgiler

* Türkçede “sür-“ fiilinden türetilmişyaklaşık 100 kelime vardır.* Yeni Türk harfleri 3Kasım 19282de kabul edilmiştir.* 1936yılında Arapçadan 3600 kadar Türkçe kökenli kelime çıkartılmıştır.* Türkçenin resmi dil olmasını emreden Karamanoğlu Mehmet Bey’in fermanı, 19 Mayıs 12772de duyurulmuştur.

Dünya nimetlerine önem vermeyen yaşantısıyla ünlü filozof Diyojen, bir gün dar bir sokakta, kibirli bir zenginle karşılaşır. Yoldan çekilmeyen zengin: “ Ben bir serseri için kenara çekilmem.” Der gururlu gururlu. Diyojen de cevabında gecikmez: “ Ben çekilirim.”

BİR HİKÂYE

6-) Batıl inançları bildirenler: İyi saatte olsunlar, Şeytan kulağına kurşun, Elemtere fiş kem gözlere şiş, Nazar değmesin…7-) Bir istek bildirenler: Saatiniz var mı? Ateşiniz var mı? Sadede gelelim, Bize de buyurun, Gereğini arz ederim, Durakta inecek var, Bana müsaade…8-) Konuşanı veya dinleyeni yüceltme bildirenler: Senden (sizden) iyi olmasın, Sözünü balla kestim, Estağfurullah, Rahatsız ediyorum, Rica ederim…9-) Bir isteği kabul veya reddetme bildirenler: Baş üstüne, Eyvallah, Amenna, Allah derim, Âmin, Emredersiniz, Maalesef…10-) Dinleyeni eleştirme, uyarma, tehdit etme bildirenler: Ben sana gösteririm, Benden günah gitti, Benden söylemesi, Dikkat, Dikkatli ol, Kendine dikkat et, Ağzına acı biber sürerim, Alacağın olsun, Allah'tan korkmaz kuldan utanmaz…11-) Genel bir davranış veya düşünce bildirenler: Korkunun ecele faydası yoktur, Tarih tekerrürden ibarettir, Tebdil-i mekânda ferahlık vardır, Her şey olacağına varır…

12-) Töre, gelenek ve kültürel değerleri yansıtanlar: Elçiye zeval olmaz, Yediğin içtiğin senin olsun gezdiğin gördüğün yerleri anlat, Ölülerin ardından kötü söz söylenmez, Ellerinizden öperim, Küçüklerin gözlerinden öperim, Ayıptır söylemesi13-) Dini inançları bildirenler: Allah bilir, Günah, Allah kerim, Kadere meydan okunmaz…14-) Soru sorup cevap isteyenler: Eş olarak kabul ediyor musunuz? Hemşe(h)rim memleket nere? Merhumu nasıl bilirdiniz?...15-) Özür dileme bildirenler: Pardon, Af edersin, Kusura bakma, Kusura kalma, Özür dilerim…16Sembolik olarak ödüllendirme bildirenler: Aferin, Bravo, Berhudar ol, Su gibi aziz ol, El öpenlerin çok olsun…17-) Minnet, teşekkür bildirenler: Teşekkür ederim, Teşekkürler, Sağ ol(un), Elin(iz)e sağlık, Zahmet oldu..

BİR DEYİM HİKAYESİ

33

ADAM OL BABAN GİBİ! EŞEK OLMA!

Vaktiyle Eğitim Bakanlığı da yapmış olan tarihçi Abdurrahman Şeref Bey, Galatasaray Lisesi’ nde müdür iken , birgün Sultan Abdülhamid’ in hizmetkarlarından bir paşanın oğluna kızar. Öğrencilerin arasında çocuğa;“Adam ol” der, “baban gibi eşek olma!”Çocuk bunu babasına anlatır.Babası:“Vay, demek ben bugüne bugün padişahımın mahiyetinde bir paşa olayım da, bana eşek desin. Bunu ona soracağım” der.Ertesi gün okula gidip hocayı bularak;“Beyefendi, sizin bana eşek demeye ne hakkınız var? Ben,

Eve erken gelmelisin. Ben seni bilmez miyim?

Bu kitabı dün ondan aldım. Bugün çok yoruldum.

Yukarıdaki cümlelerde koyu yazılan kelimeler birer eylem( fiil) dir. Fiiller, varlıkların yaptıkları işleri, hareketleri; içinde bulundukları hareketleri ve oluşları anlatan kelimelerdir.

Fiiller anlam özelliklerine göre üçe ayrılırlar.

34

ADAM OL BABAN GİBİ! EŞEK OLMA!

Vaktiyle Eğitim Bakanlığı da yapmış olan tarihçi Abdurrahman Şeref Bey, Galatasaray Lisesi’ nde müdür iken , birgün Sultan Abdülhamid’ in hizmetkarlarından bir paşanın oğluna kızar. Öğrencilerin arasında çocuğa;“Adam ol” der, “baban gibi eşek olma!”Çocuk bunu babasına anlatır.Babası:“Vay, demek ben bugüne bugün padişahımın mahiyetinde bir paşa olayım da, bana eşek desin. Bunu ona soracağım” der.Ertesi gün okula gidip hocayı bularak;“Beyefendi, sizin bana eşek demeye ne hakkınız var? Ben,

FİİLER (EYLEMLER)

ANLAMLARINA GÖRE FİİLLERKILIŞ FİİLLER

Örnekler: Çoban, hayvanları besledi. Sınıfın kapısını boyadı.Onları yolundan çevirdim.

Hırsızları sokağın başına kadar kovaladı.Şiiri çocuk okumuş.

Konuyu tahtaya yazdık.Piknikte etleri o pişirdi.

Saçlarını güzelce taramış.

ÖZELLİKLERİ Özneden başka bir varlık

gereklidir.(nesne) İşin gerçekleşmesinde özne

etkilidir.

1)Aşağıdaki cümlelerde geçen hangileri iş fiilidir?

o Nazlı, kimse uyanmadan çeşmeye gelirdi.

o Bakraçlarla doldurduğu suyu annesine yetiştirdi.

o Kimse yokken bana şarkılar söylerdi.

o Güneş, her gün o tepeden doğardı.

o Ayşe, örgülü saçlarından çıkardığı boncukları, dallara dizerdi.

2)Aşağıdaki fiilleri inceleyiniz. Bu fiillerde bildirilen hareketlerden hangileri, başka bir varlığa ihtiyaç duyulmadan yapılabilir? İşaretleyiniz.

uzanmak ezmek düşünmek sıralamak koklamak

koşmak ayıklamak ağlamak kırmak susmak

35

DURUM FİİLLERİ Örnek: Su uyur, düşman uyumaz.

Kısa sürede oraya alışmış.Onu görünce çok şaşırmış.

Beni görünce somurttu.Yaptıklarıma çok güldü.

Yaptığına gücendim.

ÖZELLİKLERİ Eylemin gerçekleşmesinde özne

etkilidir. Eylem özne üzerinde gerçekleşir. Özneden başka bir varlık gerekmez. Öznenin bir durumunu anlatır.

OLUŞ FİİLLER

Örnek: Bıçağın ağzı körelmiş.Hava, bugünlerde soğumuş.

Dere, yağmurdan sonra taşmış.Baharda ağaçlar yeşerdi.

Depodaki yiyecekler çürümüş.Sonbaharda yapraklar sararır.

Domatesler kızarmış.

ÖZELLİKLERİ İşin kendi kendine olduğu

anlamı vardır. Öznenin niteliğindeki

değişimi ifade eder. Özneden başka bir varlık

gerekli değildir. Eylem öznede

gerçekleşir. Eylemin

gerçekleşmesinde özne etkili değildir.

3)Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları verilen durum fiilleri ile tamamlayınız.

Nasrettin hoca fıkralarına hepimiz …………………………………………. Sabahları kuşların cıvıltısıyla ………………………………………………….. Öğretmen sınıfa girince herkes ………………………………………………

4)Aşağıdaki cümlelerde geçen fiillerin iş, durum, fiillerinden hangisi olduğunu belirleyip işaretleyiniz.

CÜMLELER İŞ OLUŞ DURUMKardeşini okula sen mi götüreceksin?Kış mevsiminde hava erken kararıyor.Kahvaltıda peynir, zeytin yedik.Küresel ısınma nedeniyle buzullar eriyor.Sesi duyunca kapının arkasına gizlendim.Tiyatroya mı sinemaya mı gidelim?Kumsala boylu boyunca uzanıyordu.Bahçedeki domatesler kızarıyor.

Son günlerde çok zor uyanıyorum.

Fiillerin Anlam Özelliği ) Aşağıdaki tabloyu uygun biçimde doldurunuz.

CÜMLELER İŞ (KILIŞ) DURUM OLUŞ1-Kitabı yırttım. X2-Saçları uzuyor.3-Bebek uyandı.4-Yemek soğumuş.5-Ödevini yapıyor.6-Çocuk büyümüş.7-Erkenden yattı.8-Çiçekleri kopardı.9-Komşumuz çiti boyuyor.10-Kedi uyuyor.11-Yapraklar sarardı.

36

gülmek susmak uyanm

12-Ahmet odunu kırdı.13-Annem halıyı yıkamış.14-Merve evde oturuyor.15-Ekmek bayatladı.16-Adamlar ağaçları kesmişler.17-Yoğurt ekşimiş.18-Sokakta ağlıyor.19-Olanlara durmadan gülüyor.20-Sebzeler küflendi.21-Çiçekler solmuş.

FİİL ANLAMINA GÖRE FİİL ANLAMINA GÖRE

1-bozulmak Oluş 11-kısalmak2-gelmek 12-satmak3-süslemek 13-küsmek4-büyümek 14-yaşlanmak5-kazmak 15-bulmak6-uzanmak 16-yaşamak7-kırmak 17-çiğnemek8-açtırmak 18-uyanmak9-beklemek 19-korkmak10-getirmek 20-bronzlaşmak

1.AŞAĞIDAKİ DİZELERDE YER ALAN ÇEKİMLİ FİLLERİ KARŞISINDAKİ KUTUYA YAZINIZ.

37

2.AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE YER ALAN ÇEKİMLİ FİİLLERİ BULARAK, YUVARLAK İÇİNDE GÖSTERİNİZ. BU FİİLLERİN ÇEKİMLENDİĞİ KİŞİYİ (FİLLERİN KİŞİSİ) ALTLARINA YAZINIZ.

Şimdi kimsecikler varmaz yanıma.

Bu akşam aklıma yine sen geldin.

Dönebilseydik eve yabani güllerle.

Çocuklar sessizce konuşuyor aralarında.

Aştım dumanlı dağları, engin denizleri.

Koşun, bize yardım edin.

Dört mevsimin de zevkini yollarda tatmalı.

İstanbul’a döndürdüler yüreğimi.

3.AŞAĞIDAKİ ATASÖZLERİNDEKİ ALTI ÇİZİLİ ÇEKİMLİ FİİLLERİN BİLDİRME / DİLEK KİPİ OLDUĞUNU BELİRLEYİP KARŞILARINA YAZINIZ.Başa gelen çekilir. ( ………………………………………………)

Bin bilsen de bir bilene danış. ( ………………………………………………)38

Canı canla ölçmüşler. ( ………………………………………………)

Demir tavında dövülür. ( ………………………………………………)

Dikensiz gül olmaz. ( ………………………………………………)

Eğri oturalım, doğru konuşalım. ( ………………………………………………)

Oğlan yedi, oyuna gitti; çoban yedi koyuna gitti.

( ………………………………………………)

İyiliğe : “Nereye gidiyorsun?” demişler, “kötülüğe” demiş.

( ………………………………………)

4.AŞAĞIDAKİ ÇEKİMLİ FİLLLERİ VERİLEN KİPLERLE EŞLEŞTİRİNİZ.

5.AŞAĞIDAKİ ŞİİRLERDE YER ALAN ÇEKİMLİ FİLLERİ BULARAK, YUVARLAK İÇİNE ALIP GÖSTERİNİZ.

39

gelmişim

otursak

bilelim

görüşürüz

bekleyiniz

sevindim

anlatmalılar

anlayacağım

yürüyorum

Geniş zaman

Emir kipi

Görülen geçmiş zaman

Gelecek zaman

Şimdiki zaman

İstek kipi

Öğrenilen geçmiş zaman

Gereklilik kipi

Şart kipi

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Ne olur kim olduğunu bilsem Pia’nınEllerini bir tutsam ölsem

Böyle uzak uzak seslenmeseBen bir şehre geldiğim vakit

O başka bir şehre gitmeseNe olur sabah karşı rıhtımda

Çocuklar Pia’yı görselerBana haber salsalar bilsem

İçimi büsbütün yıldızlar basarBir hançer gibi çıkıp giderim.

Atilla İLHAN

MONA ROZAZaman ne de çabuk geçiyor Mona

Saat on ikidir söndü lambalarUyu da turnalar girsin rüyana

Bakma tuhaf tuhaf göğe bu kadarZaman ne de çabuk geçiyor Mona

Akşamları gelir incir kuşlarıKonar bahçenin incirlerine

Kiminin rengi ak, kimisi sarıAhh! Beni vursalar bir kuş yerine

Akşamları gelir incir kuşları Sezai

KARAKOÇ

1.AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE DİLEK VE ZAMAN BİLDİREN FİİLLER KARIŞIK OLARAK VERİLMİŞTİR. BU FİİLLERİ TABLODA UYGUN YERE YAZINIZ.

2.AŞAĞIDAKİ ŞİİRDE YER ALAN ÇEKİMLİ FİİLLERİ BULARAK KARŞISINDAKİ TABLODA UYGUN YERE YAZINIZ.

40

Ne olur kim olduğunu bilsem Pia’nınEllerini bir tutsam ölsem

Böyle uzak uzak seslenmeseBen bir şehre geldiğim vakit

O başka bir şehre gitmeseNe olur sabah karşı rıhtımda

Çocuklar Pia’yı görselerBana haber salsalar bilsem

İçimi büsbütün yıldızlar basarBir hançer gibi çıkıp giderim.

Atilla İLHAN

MONA ROZAZaman ne de çabuk geçiyor Mona

Saat on ikidir söndü lambalarUyu da turnalar girsin rüyana

Bakma tuhaf tuhaf göğe bu kadarZaman ne de çabuk geçiyor Mona

Akşamları gelir incir kuşlarıKonar bahçenin incirlerine

Kiminin rengi ak, kimisi sarıAhh! Beni vursalar bir kuş yerine

Akşamları gelir incir kuşları Sezai

KARAKOÇ

HABER KİPLERİ DİLEK KİPLERİ

HABER KİPLERİ

3. AŞAĞIDAKİ ŞİİRDE YER ALAN ÇEKİMLİ FİİLLERİ BULARAK TABLODA UYGUN YERE YAZINIZ.

Elini uzat, bak kalbime nasıl,

Susuzluk içinde yanıyor her an.

Sorsam sana dersin: “Bir başka fasıl,

Konuşsak çocuğum halim yok inan.”

Bari babacığım, bir cümle söyle,

“Seni seviyorum.” deyiver bari.

Hiçbir gün duymadım böyle bir cümle,

Bunca yıl sevgisiz kaldım inan ki.

Oğlum, dedi baba: Ben de bahtsızım,

Olsa vermez miyim sana sevgiyi.

Benim de içimde var gönül sızım,

Nasıl vereceğim olmayan şeyi?

Bulursan sen bana uzat hiç durma,

Bir kırıntı olsa sun kereminden.

Bu sözümü sakın kötüye yorma,

Dünyada senden de pek fakirim ben.

41

Ben çok severim kitaplarımıOnlardır en iyi arkadaşım.

Bütün bu irili ufaklı harfleriBen hep onlardan öğrendim.Onlar yazmasaydı nereden

bilecektimDünyanın yuvarlak olduğunu?

Nasıl yüzdüğünü vapurun?Başkası söylese inanmazdım

Yağmur yağdırdığına bulutun. Şükrü Enis

REGÜ

DİLEK KİPLERİ

HABER KİPLERİ DİLEK KİPLERİ

ANLAM ( ZAMAN ) KAYMASIBir kipin temel görevinden uzaklaşarak bir başka kipin yerine kullanılmasıdır. Bir başka deyişle biçim bakımından farklı bir zamanda anlam bakımından farklı bir zamanda kullanılmasıdır.Örnek: otur- (Biçim: Şimdiki Zaman Anlam: Geniş Zaman)Arkadaşım her gün bu parkta oturuyor.Aşağıda verilen fiilleri belirtilen biçim ve anlamda cümle içinde kullanınız.

1.gel- ( Biçimce: Şimdiki zaman -Anlamca: Gelecek zaman)2.yap- (Biçimce: Gelecek zaman Anlamca: Emir)3.doğ- (Biçimce: Geniş zaman Anlamca: Duyulan geçmiş zaman)4.kalk- (Biçimce: Duyulan geçmiş zaman Anlamca: Geniş zaman)5.yaz- (Biçimce: Şimdiki zaman Anlamca: Emir kipi )6.yardım et- ( Biçimce: Emir kipi Anlamca: İstek kipi )7.topla- ( Biçimce: Şimdiki zaman Anlamca: Geniş zaman)8.otur- (Biçimce: Şart kipi Anlamca: İstek Kipi)9.git- (Biçimce: Geniş zaman Anlamca:Gelecek zaman)10.kazan- (Biçimce: Gelecek zaman Anlamca: Gereklilik kipi)11.söyle- ( Biçimce: Şimdiki zaman Anlamca:Gelecek zaman)12 bitir- ( Biçimce: Şimdiki zaman Anlamca:Duyulan geçmiş zaman)

CÜMLELER BİÇİM ANLAMYarın uçakla oraya gidiyor. Şimdiki zaman Gelecek zamanİstanbul’u Fatih Sultan Mehmet fetheder.Şimdi kendini neden üzersin?Açılışa giderken seni de alırım.Sabahları erken kalkmayı sevmiyorum.Nasrettin Hoca bir gün ağaca çıkar.Yaram durmadan kanar.Her daim seni hatırladım.Yaşayan son gazi de vefat eder.Öğretmen, son görev yerinden beş gün önce ayrılır.Hemen dersi terk ediyorsun.Yorgunluğu geç yatmasından olacak.

42

HABER KİPLERİ DİLEK KİPLERİ

Her gün bu yoldan geçiyorum.Geziye giden çocuklar kaybolur.Haftaya sınava birlikte gideriz.Günün birinde görürsün.Senin durumuna her an üzülmüş.Yarın neler yaşanır?

43

44

FİİLLER BİÇİM ANLAM ÇEKİM

1 YARIN ZİYARETE GELİYORUM      2 HER SABAH YÜRÜYÜŞ YAPMIYOR MU?3 HEMEN SINIFI BOŞALTALIM      4 PAZAR GÜNÜ BULUŞUYORUZ MU?      5 CUMA GİTTİ, PAZAR DÖNÜYOR      6 DÜN BENİ SORAN, SEZİL OLACAK      7 YARIN İSTANBUL'A GİDİYOR MU?      8 SABAHLARI ÇAY İÇMİYOR MU?      9 İSTANBUL'U FATİH FETHEDER.      1

0 AY SONUNDA EVE GİTMİYOR MU?      1

1 ŞİMDİ ONU ÜZDÜN      1

2 PAZARA GİDERKEN SENİ DE ALIRIM      1

3 GİYİNİŞİNE HER ZAMAN DİKKAT EDİYOR      1

4 AKŞAMLARI GEÇ YATMAYI SEVMİYORUM      1

5 SENİ YARIN EVE GÖTÜRÜRÜM      1

6 NASRETTİN HOCA KÖYE GİDER      1

7 ÖDEVİNİ YAPACAKSIN!      1

8 ŞUAN BENİ DÜŞÜNÜR MÜSÜN?      1

9 HERGÜN SÖZDE GÜLMEDİM      2

0 BEBEK DÜN DOĞAR      2

1 ÇOCUĞU BULMAK İÇİN ÇOK UĞRAŞIR      2

2 HER DAİM SENİ HATIRLADIM      2

3 HER YAZ EVE GİDİYOR MU?      2

4 BENDE LEBLEBİ YOK, KIZDA OLACAK      

Aşağıda verilen fiillere belirtilen zaman veya kip eklerine ek fiil getirerek fiilleri yeniden yazınız.Örnek: dol- duyulan geçmiş zaman- görülen geçmiş zaman = Dolmuştu

İsim ve isim soylu sözcüklere gelerek onları cümlede yüklem yapan “imek” fiiline ek fiil denir.Ek fiil isim soylu sözcükleri yüklem yaparken dört kip ekinden yararlanır. Bu kipler şunlardır:

Görülen geçmiş zaman Duyulan geçmiş zaman Geniş zaman Şart kipi

1. Görülen Geçmiş Zaman (idi): Öznenin önceden içinde bulunduğu oluşu ifade eder. İsim ya da isim soylu sözcüklere “idi” getirilerek yapılır. Örnek: Öğretmen + idi + m

2. Duyulan Geçmiş Zaman (imiş) : Öznenin başkasından duyulan bir oluş içinde bulunduğunu ifade eder. İsim ya da isim soylu sözcüklere “imiş” getirilerek yapılır. Örnek: Çalışkan + imiş + im

3. Şart Kipi (ise) :Öznenin başkasından duyulan bir oluş içinde bulunduğunu ifade eder. İsim ya da isim soylu sözcüklere “imiş” getirilerek yapılır. Örnek: Cömert + ise + m

4. Geniş Zaman: Öznenin içinde bulunduğu bir oluş içinde bulunduğunu ifade eder. Ek fiilin geniş zaman çekiminde kip eki yoktur. Bunun yerine geniş zaman çekimi kişi ekleriyle gerçekleştirilir.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------EK FİİLİN OLUMSUZU: Ek fiillerde ise olumsuzluk “değil” sözcüğüyle yapılır

Fiil Zaman veya Kip Ek Fiil Birleşik FiilYaşa- Gereklilik Duyulan Geçmiş

ZamanYetiş- Duyulan Geçmiş

ZamanŞart Kipi

Küs- Gelecek Zaman Görülen Geçmiş Zaman

Kaz- Geniş Zaman Duyulan Geçmiş Zaman

Sev- Şimdiki Zaman Şart KipiUyu- Şart Kipi Duyulan Geçmiş

ZamanBul- Gelecek Zaman Görülen Geçmiş

ZamanOl- Şart Kipi Duyulan Geçmiş

ZamanGör- İstek Kipi Görülen Geçmiş

ZamanKurtul- Gereklilik Kipi Şart KipiÜrk- Duyulan Geçmiş Duyulan Geçmiş

45

Ek Fiil Çalışma Kağıtları

Zaman Zaman Yen- Şimdiki Zaman Duyulan Geçmiş

ZamanTaşı- Gelecek Zaman Şart KipiKonuş- Duyulan Geçmiş

ZamanGörülen Geçmiş Zaman

Dağıt- Geniş Zaman Duyulan Geçmiş Zaman

BİRLEŞİK ZAMANLI FİİLLEREk fiiller çekimlenmiş fiillere gelerek onları birleşik zamanlı fiil yaparlar.Birleşik zamanlı fiiller üç başlık altında toplanır. 1. HİKÂYE BİRLEŞİK ZAMAN : Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin "idi"

şekli getirilerek yapılır. Örnekler: Otur-(u)yor-du-m ( Oturmak fiilinin şimdiki zamanının hikayesi)

Kalk -acak –tı –n (Kalkmak fiilinin gelecek zaman hikayesi) FORMÜL: FİİL TABANI+KİP EKİ+İDİ+ŞAHIS EKİ

2. RİVAYET BİRLEŞİK ZAMAN: Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin "imiş" şekli getirilerek yapılır. Örnekler: Kal-sa-(y)mış (Kalmak fiilinin şartının rivayeti)

Gör-ecek-miş-im (Görmek fiilinin gelecek zaman rivayeti)

FORMÜL: FİİL TABANI+KİP EKİ+ İMİŞ+ŞAHIS EKİ

3. ŞART BİLEŞİK ÇEKİM: Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin "ise" şekli getirilerek yapılır.Örnekler: Kazan-dı-(y)sa-k (Kazanmak fiilinin görülen geçmiş zamanının şartı)

Say-mış-sa( Saymak fiilinin duyulan geçmiş zamanının şartı)

FORMÜL: FİİL TABANI+ KİP EKİ+ İSE+ŞAHIS EKİAşağıda verilen birleşik zamanlı fiilleri örnekteki gibi ayırınız.

Birleşik Zamanlı Fiil Zaman ya da Kip Ek Fiil Ek Fiilin ZamanıYaparmış —ar/ Geniş Zaman —mış Duyulan Geçmiş ZamanİstiyorduGelecekseÖpseydiAlaydıOkudumsaKuşkulanmıştımAldanıyormuşŞaşacakmışKararmışsaYapılmalıydıÖleydiÇıldırsaymışSatmıştı

46

SuluyorsaDökseymişAlınmalıysaUyanmıştıDökmeliymişKarışmıştıSarılacaksa

Aşağıda verilen basit zamanlı fiilleri örnekteki gibi birleşik zamanlı yapınız.

Basit Zamanlı Fiil Hikâye Birleşik Zaman Rivayet Birleşik Zaman Şart Birleşik ZamanVeriyor Veriyordu Veriyormuş VeriyorsaGeçecekEtmeliYeterBaşlamışGiriyorKaçmışArarBilseBağıracakİçerKaçtıBilecekSararmışBekleseEllediTutmuşUçmuşYürüyecekSavuşuyorDüşmeli

Aşağıdaki cümlelerde geçen birleşik zamanlı eylemleri bulunuz.

Misafirler erkenden bizim eve gelmiştiler.Düşmanlar, etrafımızı sardılardı.Keşke bir daha buraya dönmeseydi.Sürücü dikkat etseymiş.Tarlaları yağmur yağmadan önce ekerlermiş.Soğuktan üşümüş olmalıydı.Yıllar onu güzelleştirmişti.Ölmeden onu son kez göreydim.Senin neyinden korkacakmışım.

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri yay ayraç içinde verilen isimleri istenen kiple çekimleyerek doldurunuz.

47

1-Güney kıyılarımızda dört mevsim ………………. (bahar/Geniş zaman)2-Yazarın son kitabındaki dili oldukça açık ve ……………. (sade/Görülen geçmiş zaman)3-Mehmet ………………… bize de yardım eder. (cömert/ Şart kipi)4-Siz davranışlarınızla topluma örnek olan bir …………… (aile/Geniş zaman)5-Her işte olduğu gibi bu işte de çok ……………….. (yetenekli/Duyulan geçmiş zaman)6-Mahallenin en afacan ……………………. sen. (çocuk-Görülen geçmiş zaman )7-Bir fincan acı kahve de olsa her iyilik ebedi bir ………. (dostluk/Geniş zaman)8-Bu apartmanın en geniş ve güzel dairesi üçüncü ……… (kat/Duyulan geçmiş zaman)9-Masalların nasıl doğduğuna dair elimizde kesin bilgiler……. (yok/Geniş zaman)10-Uzun yoldan geldiniz, ………………………. istirahat ediniz. (yorgun/Şart kipi)11-Düzenli beslendiği ve spor yaptığı için ……………… (sağlıklı/Görülen geçmiş zaman)12-Sarp dağlarla kaplı kuş uçmaz kervan geçmez bir ………….. (yerde/Geniş zaman)13-İki kardeş birbirlerine yürekten ……………………… (bağlı/Duyulan geçmiş zaman)14-Elindeki kağıtta bazı özel notlar ………………….. (var/Görülen geçmiş zaman) 15-Sen ……………………bizimle sinemaya gelebilirsin. (hazır/Şart kipi) 16-Ormanlarımızda türlü türlü çiçekler,türlü türlü kuşlar …… (var/Görülen geçmiş zaman)17-Kötü insanlar toplumun yüz ……………………….. (karası/Geniş zaman)18-Şimdi okulda …………………….. onunla görüşemeyiz. (değil/ Şart kipi)19-Onların evinde atıştıracak hiçbir şey ………………………. (yok/Duyulan geçmiş zaman) 20-Bu işler sanıldığı kadar kolay …………………………. (değil/Geniş zaman )

Aşağıda verilen birleşik zamanlı fiilleri tabloda uygun olan yerlere işaretleyiniz.

Birleşik Hikâye Birleşik Rivayet Birleşik Şart Birleşik Zaman48

Zamanlı Fiil Zaman ZamanSevmiştim

Yürüyecekse Geleydi

GitseymişizYürürmüşVerirsem

BilmeliydimHatırlasaydınKaralamıştı

BileymişSulamışsa

DurdurmuştukÖzlemeliydi

GötürecekmişSatıyorduk

FİİLDE YAPIA. Aşağıdaki cümleleri , verilen fiillere ve uygun yardımcı fiile göre tamamlayınız.

Ben , masal …………………………………….. (yaz-yeterlilik) Ayağım kaydı ve ……………………………. (düş-yaklaşma) Sen ……………………………………,ben hemen döneceğim. (otur – sürerlilik) Annem göz açıp kapayıncaya kadar yemeği ………………………………………….

(yap –tezlik) Ben denizde,derinlere kadar …………………………………………….(yüz-

yeterlilik) Kitap okurken ………………………………….. ,sabah uyandığımda kitap

yerdeydi.(uyu-sürelilik) Açlıktan …………………………………….. ,neyse ki arkadaşım beni tuttu. (bayıl-

yaklaşma) Sen çarşafları ………………………………….. ,ben de süt getireyim.(ser-tezlik) Elim titredi ,sütü …………………………….. (dök-yaklaşma) İnsanlık tarih boyunca sanatla …………………………………….. (uğraş-

sürerlilik)

B.Aşağıdaki boşluklara, beş tane örnek birleşik fiil yazınız. KURALLI BİRLEŞİK YARDIMCI FİİLLE OLUŞMUŞ ANLAMCA KAYNAŞMIŞ

FİİLLER BİRLEŞİK FİİLLER BİRLEŞİK FİİLLER

49

C.Cümlelerdeki birleşik fiilleri bularak altlarını çiziniz. Boşlukları örnekteki gibi doldurunuz.

D.Aşağıdaki fiilleri yapısına göre uygun kutulara yazınız.

KURALLI B.F. ANLAMCA KAYNAŞMIŞ YARDIMCI FİİLLE

50

Öğretmenimi görünce yanına koşuverdim. (Kurallı birleşik fiil – tezlik) Arkadaşım birlikte çalışma teklifimi kabul etti.

……………………………………………………….. Ödevimi yerde , çamur içinde görünce gözüm döndü.

…………………………………………………………………….. Açlıktan karnım zil çalıyor.……………………………………………………………………… Kaybettim bugün kendimi, hükümsüzdür.

……………………………………………………………………… İster benimle gel,ister evde kal , fark etmez.

………………………………………………………………………. Okulumuzun bahçesindeki çiçekleri sulayıverdik.

…………………………………………………………………………. Siz yürüyedurun, ben markete uğrayacağım.

……………………………………………………………………………… Öyle kendinden emin konuşuyordu ki, mangalda kül bırakmıyordu.

…………………………………………………

1.sevindik 2.olayazdı 3.yazmışsın, 4.kovaladım 5.okuyorum 6.açıvermedi

7.dudak büküyordu 8. kıvırıyor 9.akıttı 10.çevirsen, 11.başlatın 12.kavuştuk 13.okuyabilirim 14.düşürme 15.geldi,

16.sevecek 17.uyuyakalmış  18.girişsem 19.boyadık 20.dilim tutuldu 21.erittiler 22.yazsam

23.anlatılagelmiş 24.sevdim25.gözümüzü korkutmuştu

Aşağıda verilen bilgilerden doğru olanların karşısına (D), yanlış olanların karşısına (Y) yazıp yanlış bilgileri düzeltir misin?

“yazıvermiş” sözcüğü yaklaşma bildirir. Y “yazıvermek” fiili tezlik bildirir.

“alırsan” fiili dilek-şart kipiyle çekimlenmiştir.“gelivermek” sözcüğü kurallı birleşik fiildir.“hızlı” sözcüğü durum zarfı olarak kullanılabilir.“alabilirim” fiili basit yapılıdır.“hastaydım” sözcüğü ek fiil almış bir isimdir.“geliyorduk” fiili şimdiki zaman,2.tekil kişiyle çekimlenmiştir.“anlardım” fiili geniş zamanın rivayetiyle çekimlenmiştir.“büyümek” oluş bildiren bir fiildir.

“susadık” fiili basit yapılıdır.

“bakakaldım” fiili sürerlik bildirir.“Yarın okulda görüşürüz.”cümlesinde zarf yoktur.“yardım etmek” sözcüğü kurallı birleşik fiildir.“okumak ” durum bildiren bir fiildir.“Kahramanımız,1979 yılında doğar” cümlesinin yüklemi olan fiilde anlam kayması vardır.“gelemem”, “gelirim” fiilinin olumsuzudur.“okursan” sözcüğü birleşik zamanlı bir fiildir.

Ek fiilin şimdiki zamanı yoktur.

“yavaş” sözcüğü miktar zarfı görevinde 51

kullanılabilir.“gelsin” fiilinin olumsuz biçimi yoktur.Deyimler, kurallı birleşik fiil olarak kabul edilir

Aşağıdaki cümlelerde yer alan birleşik eylemleri bulup çeşitlerini işaretleyiniz.

CÜMLELER Birleşik Eylemler

Kurallı Birleşik EylemlerYardımcı Eylemle

kurulmuş Birleşik

Eylemler

Yeterlik Birleşik Eylemi

Tezlik Birleşik Eylemi

Sürerlik Birleşik Eylemi

Yaklaşma Birleşik

Eylemi

Anlamca Kaynaşm

ış Birleşik

Eylemler

Dün gece çok çalıştığım için uyuyakalmışım.

Uyuyakal-

X

Uçağı kaçırmamak için şirkete telefon etti. “Sorunu halletmek istiyorum” dedi.Para bulabilmek için yapmadığım kalmadı.Son yaptığın hareketle gözümden düştün.Koşa koşa gelip olanları anlatıverdi. Suyumuz akmadığından Diyadin Belediyesine başvurdum.Maç saatini beklerken babam eve geliverdi.Ufuk hoca öğrencilerini hep affeder. Anlatılanları duymak için kulak kabarttı. Çok çalışmasına rağmen yarışmayı kazanamadı. Arkadaşımın neler hissettiğini anlamak

52

istiyorum. Her taraf buz tuttuğu için düşeyazdım. Ressam etrafta gördüklerini hemen resmetti. Öğretmenimin anlattığı konuları anlayıverdim. Yarın sınav olduğunu duyunca etekleri tutuştu.Dün geceki trafik kazasında öleyazdım. Yolda kalan vatandaşlara lütfen yardım edelim. Yabancı dil bilmediği için konuşulanları anlayamadı. Siz gidedurun ben size daha sonra yetişirim. Ne olursa olsun her şeyi göze aldım. Sen zahmet etme teyze ben taşırım.

Aşağıdaki fiillerin yapısını (basit, türemiş, birleşik) bularak “x” işareti koyunuz.

 BASİT FİİL TÜREMİŞ FİİL BİRLEŞİK FİİL

1-Düşünmüş2-Vurmadı3-Hasta olmuş4-Sürüverdi5-Hissettim6-Fısıldadı7-Görüştünüz8-Bekleyelim9-Seyrettik

53

10-Hastalanmıştı11-Geliyordu12-Zannediyorum13-Biçilmemişti14-Koşabiliyoruz15-Memnun olmadık16-Sevdik17-İnandırmak18-Kanamış19-Bakakaldılar20-Yapıyoruz

EYLEMİN YAPISIBasit eylem Herhangi bir yapım eki almayan kök halinde

bulunan eylemlere basit eylemler denir.Koş, çıkmıştı, alacağım, yazsan, baksın, görmeliyiz.

Türemiş eylem

İsimden İsim köklerinden yapım ekleriyle türemiş eylemlerdir.

Göz-le-dim, Söz-leş-tik, Az-alt-malı. Sonuç-lan-acak.

Eylemden Eylem köklerinden yapım ekleriyle türemiş eylemlerdir.

Kaz-ıl-acak, Yaz-dır-dım, Söyle-n-iyor, Taşı-t-tık, Aç-ıl-malı.

Bir

leşi

k ey

lem

ler

Yardımcı eylemle yapılanlar

Bir ad soylu sözcükle bir yardımcı eylemin birleşmesiyle oluşan birleşik eylemlerdir.

Memnun olmak, tebrik etmek, ziyan etmek, dert olmak; şükretmek, hissetmek, emretmek.

Kaynaşmış eylemler

Deyim biçiminde öbekleşerek birleşen eylemlerdir. Mecaz anlamlıdırlar

Gözdağı vermek, gözüne girmek, elden ayaktan düşmek

Kur

allı

eyle

mle

r

Tezlik Eylem tabanı - i – ver eki getirilerek yapılır.

Süpürüverdim, alıvereceğim, çözüverin.

Sürerlik Eylem tabanı - e-gelmek, -e -durmak, -e -kalmak" eki getirilerek yapılır.

Bakakaldım, gidedurun, süregeliyor.

Yeterlilik Eylem tabanı - e - bil eki getirilerek yapılır.

Örebilirim, yapabilmelisin, çizebilir, sürebilmişler.

Yaklaşma Eylem tabam - e,-a- yaz – eki getirilerek yapılır.

Kayınca düşeyazdım, korkudan öleyazdık.

Not: yeterlilik eyleminin olumsuzunda-ama, -eme eki kullanılır. Yazabilirim- yazamam Yaklaşma eyleminin olumsuzu yoktur. By Reha A.

7.SINIF ÇALIŞMA KÂĞIDI

Aşağıdaki cümlelerde verilen bilgiler doğruysa doğru kutusundaki harfi, yanlışsa yanlış kutusundaki harfi şifre kutumuza yazalım ve şifremizi bulalım.DOĞRU YANLIŞ CÜMLE K A ‘Geliyorum’ fiili şimdiki zaman kipiyle çekimlenmiştir. L İ ‘Okumalıyım’ fiili şart kipiyle çekimlenmiştir. I T ‘Bilmiyorum’ fiili 1.çoğul şahıs ekiyle çekimlenmiştir. A S ‘Seveceğim’ fiili bildirme kipiyle çekimlenmiştir. P N Bildirme kipleri fiillere zaman bakımından anlam kazandırırlar. İ S ‘Okuyorsunuz’ fiili dilek kipiyle çekimlenmiştir. I L ‘Gördüler’ fiili görülen geçmiş zaman 3.çoğul şahıs ekiyle çekimlenmiştir. P Z ‘Araştırın’ fiili emir kipiyle çekimlenmiştir. H E Bir iş,oluş ve hareketin yapılmasını dilek anlamıyla bildiren kiplere dilek kipleri denir.

54

K A ‘Ödevimi yaptım.’ Cümlesi öğrenilen geçmiş zaman kipiyle çekimlenmiştir. P Y ‘Gelsen ‘ fiili istek kipiyle çekimlenmiştir. A R ‘Bu evi beraber boyayalım mı?’ cümlesi istek kipiyle çekimlenmiştir. E T ‘Yazarım’ geniş zaman 1.çoğul şahıs kipiyle çekimlenmiştir. K A Şart kipi fiil kök ve gövdelerine ‘sa’, ‘se’ ekleri getirilerek yapılır. Ö Y ‘Kalmam’ fiili geniş zamanın olumsuz şeklidir. Z R Dilek kipleri zaman bildirir. S Ğ ‘Görmemiş’ fiili öğrenilen geçmiş zamanın olumsuz şeklidir. A E Fiillere soru anlamı veren ‘mı, mi, mu,mü’ ekleridir. Ğ Y ‘Gelmedim mi’ fiili, gelmek fiilinin olumsuz soru biçimidir. İ I ‘Evim’ fiili 1.tekil şahıs ekiyle çekimlenmiştir. L R ‘Üşürler’ fiili gelecek zaman kipiyle çekimlenmiştir. V D ‘Kazanmalıydın’ fiili gereklilik kipi 2.tekil şahıs ekiyle çekimlenmiştir. İ E ‘Sorayım’ fiili bildirme kipiyle çekimlenmiştir. D K ‘Duysunlar’ fiili emir kipi 3.çoğul şahıs ekiyle çekimlenmiştir. B İ ‘Yapmazlar’ fiili gelecek zamanın olumsuz şeklidir. L U ‘Satsak mı’ fiili şart kipinin olumlu soru şeklidir. S L Emir kipi zaman bidirmez. İ U Haber ve dilek kipleri isim kök ve gövdelerine getirilemez. D Z ‘Gülüyorum’ fiili bir dilek kipiyle çekimlenmiştir. Y U ‘Düşünmeyecek misin’ fiili gelecek zamanın olumsuz soru şeklidir. A M ‘Barışmalı’ fiili 3.tekil şahıs ekiyle çekimlenmiştir. Y Ş ‘Sorayım mı’ fiili istek kipinin olumsuz şeklidir. O A ‘Toplasam ‘ fiili gereklilik kipiyle çekimlenmiştir. M L ‘Silsinler mi’ fiili emir kipinin olumlu soru şeklidir. D A ‘Sevmiş mi’ fiili dilek kipiyle çekimlenmiştir. U K Gereklilik kipine aynı zamanda şart kipi de denir. T V ‘Bağışlamayacağım’ fiili gelecek zamanın olumsuz şeklidir. I E ‘Coşalım mı’ fiili istek kipinin olumlu soru şeklidir. R R ‘Anlamaz mısın’ geniş zamanın olumsuz soru şeklidir.

ŞİFRE

55

56

ZARFLAR VE ÇEŞİTLERİAşağıdaki cümlelerde yer alan zarfları bularak altlarını çiziniz ve

cümlenin karşısında türünü yazınız.1-Eskisi gibi değil; seyrek uğruyor. Seyrek: durum zarfı.2-Söyleyeceksen böyle söyle. ……………………………………………….………………….……3-Cevdet dün akşam telefon etti.

…………………………………………………………………….……4-Arabayı biraz daha ileri park et.

……………………………………………….………………….……5-Daha ne kadar bekleyeceğiz? ……………………………………………….………………….……6-Bugünlerde sık görüşüyoruz. ………………………………………….……………………….……7-Dışarı çıkmak için uğraşıyordu. ……………………………………………….………………….……8-Küçük kız güzelce süslendi.

…………………………………………………………………….……9-Sonra uğrarsınız. ……………………………………………….………………….……10-Bu kadar çok çalışmak niye. ……………………………………………….………………….……11-Gül kokuyordu teni.

………………………………………….……………………….……12-Az önce gitmişti. ……………………………………………….………………….……13-O, bu dünyada delikanlı yaşadı.

……………………………………………….………………….……14-Artık buralara gelmeyeceğim. ……………………………………………….………………….……15-Kâğıtları paket paket gönderdi. ……………………………………………….………………….……16-Bu saate ne gezip duruyorsunuz?

………………………………………….……………………….……17-Henüz işimiz bitmedi. ……………………………………………….………………….……18-Beri gel, barışalım. ……………………………………………….………………….……19-O da babası gibi yürüyor. ………………………………………….……………………….……20-Okulu gelecek sene bitireceğim.

……………………………………………….………………….……21-O nasıl konuşuyor öyle?

……………………………………………….………………….……22-Benim kadar çalışırsan başarılı olursun.

……………………………………………….………………….……23-Yiğitseniz teker teker gelin. ……………………………………………….………………….……24-insanların vefasızlığını geç anladım.

………………………………………….……………………….……

57

25-Bu yoldan geri dönülmez. ………………………………………….……………………….……

26-Cennet kadar güzeldi vatanımız. ………………………………………….……………………….……

27-Yarın geleceklermiş. ……………………………………………….………………….……

28-Babasını sevinçle karşıladı. ……………………………………….……………………….……

29-Beş dakika kadar dinlenelim. ……………………………………………….………….……

30-Ayakkabısı azıcık dar geliyormuş. ………………………………………….……………………….……31-Niçin bunları bana veriyorsun? ……………………………………….……………………….……32-Adam çekine çekine içeri girdi.

………………………………………….……………………….……33-Toplantı iki saat sürdü.

………………………………………….……………………….……34-Yemeği biraz fazlaca yemişim.

………………………………………….……………………….……35-İşleri ne zaman bitireceksiniz?

………………………………………….……………………….……36-Ayda bir uğrar buralara.

………………………………………….……………………….……37-Leyla pek akıllı bir çocuktur.

………………………………………….……………………….……38- Yaşadıklarını anlatırken gözleri yaşardı.

……………………………………….……………………….……39- Buraya gelmeden haber verin.

………………………………………….……………………….……

A)-Aşağıdaki cümlelerde geçen zaman zarflarını bulunuz. Karşılarına yazınız.

B)-Aşağıdaki cümlelerde geçen durum zarflarını bulunuz. Karşılarına yazınız.

58

CÜMLELER ZAMAN ZARFI1-Yarın akşam kardeşim İstanbul’dan gelecek. Yarın akşam2-Bu gün hava çok sıcaktı.3-Arkadaşım dün gece Diyarbakır’a gitti.4-Akşamları evimizde toplanırdık.5-Oraları yazın gezdik.

CÜMLELER DURUM ZARFI1- Kardeşçe geçinelim. Kardeşçe2- Merdivenleri ikişer ikişer atladı.3- Durmaksızın yürüyüp uzaklaştı.4- Hemen hemen on milyonum var.5- Köylüler konuşmamı sabırsızlıkla bekliyorlardı.

C)-Aşağıdaki cümlelerde geçen yer-yön zarflarını bulunuz. Karşılarına yazınız.

CÜMLELER YER-YÖN ZARFI1- Ayşe eve doğru koştu. Eve doğru2- Doğru bildiğin yoldan geri dönmeyeceksin.3- Arkadaşlar, içeri girer misiniz?4- Yukarı çıkma, aşağı gel.5- Öte git de rahatlayalım.

D)-Aşağıdaki cümlelerde miktar zarflarını bulunuz. Karşılarına yazınız.

CÜMLELER MİKTAR ZARFI1- Boncukları ipe sık dizeceksin. Sık2-Az çalışmak seni başarısızlığa iter. 3-Daha çok çalışmalısın. 4-Onunla seyrek görüşüyoruz. 5-Şundan biraz alır mısınız?

E)- Aşağıdaki cümlelerde soru zarflarını bulunuz. Karşılarına yazınız.

CÜMLELER SORU ZARFI1- Ne kadar konuşacak? Ne kadar2- Ne zaman çalışacağız?3- Benim gibi dostların olmasa, tek başına ne yapabilirsin?4-Buralara kadar nasıl geldiniz?5-Yarışmalara niçin katılmadın?

ZARFLAR ÇALIŞMA KAĞIDI1. Tabloda sıralanan zarflara ait özellikleri çarpı(*) işaretiyle gösterip hangi yapıda olduklarını yazınız.

Cümleler

Dur

um

zarf

ı

Zam

an

zarf

ı

Yer

-yön

za

rfı

Mik

tar

zarf

ı

Soru

za

rfı

Ne zaman geldin?Soğuk davranıyor.Çok konuştun.Haftaya gidiyormuş.

59

İleri gider misin?Nasıl çalıştın?Şaşkın şaşkın bakıyor.Bu yıl mezun olacak.Konuyu pek anlayamadım.Ne kadar kaldı?Kardeşçe yaşıyoruz.Dün seni aradım.Ansızın çıkageldi.Koşa koşa çıktı.Geri gelir misin?Önceden almıştım.Aşağı ininiz.Demin buradaydı.Ne zamana kadar sizde kalacak?Dışarı çıkmış.

2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere tabloda verilen zarflardan uygun olanları yazınız.

ertesi gün hafif hafif ben gelmeden niye az sonrapek ne zaman henüz sakin sakin nasılçok telaşla biraz ne kadar neçok güzel güzel güzel içeri az biraz sonra

1. …………….. hava kararmıştı.2. Anlatılanları ………… dinliyordu.3. Bunları bana ………… söylersin?4. Bu elbiseyi ……….. aldın?5. Rüzgar ………. esiyordu.6. Yaptığın resimler ………. olmuş.7. ………hiçbir şey hatırlamıyordu.8. Yaptığım tatlıdan ……… yer misin?9. ………..gerekli açıklama yapılacak.10. Bana ördüğün şapkayı …… beğendim.

Aşağıdaki cümlelerdeki boşluklara uygun olan zaman zarfları yazınız.

Sıra Nu. Cümleler1 …………………………… babası onu görmek için gitti.2 Pazardan ………………………….meyve ve sebze aldık.3 Müfettişler…………………………………okula geleceklermiş.4 Ankara’ya annemler……………………………..gidecekler.5 Tarlalardan…………………………………fazla ürün alamadık.6 Öğretmen, Türkçe yazılılarını…………………………….okuyacakmış.7 ……………………….SBS’den düşük puan almışsın.

60

1. Bak seninle …………. konuşuyoruz.2. Küçük kız ……….. girdi.3. …………. geleceğim demişti.4. Okulunu bitirmene………. kaldı.5. Seni daha ………….. bekleyeceğiz?6. Son günlerde …………. görüşemiyoruz.7. ………….. ağlayıp duruyorsun?8. Boş ver, bunları …….. kafana takma.9. ……….. sakın bir yere gitmeyin!10. Akşamki toplantıya …... katılmadın?

8 Kar bütün yurdu ……………………………………….etkisi altına alacak.9 ……………………………………gökyüzünde dolunay çıkacak.10 Rüzgarın uğultusunu …………………………….dinleriz.11 ………………………………bir ses uykumu böler.12 Bütün aile bizde ……………………………toplandık.13 ………………………………………ansızın gelebilirim.14 …………………………………………büyük bir kaza oldu.15 Can dostumu………………………………………….görmüyorum.16 Seninle ………………………………….konuşmak istiyorum.17 ……………………………………kitap okumaya gidiyorum.18 Okulu………………………………bitireceğim.19 İnsanların nankör olduğunu…………………………………..anladım.20 Kışlık elbiseleri ……………………………..almalıyız.21 Padişah ………………………………ülkeyi dolaşmaya çıkacak.22 Profesör bu konferansa……………………………….katılacak.

61

23 Ben…………………………...sizin yanınıza gelip çalışırım.24 Doğa olayını………………………………seyrediyorum.25 AROG …………………………vizyona girecek.26 Yemek ……………………………. hazır olur.27 Öğretmenimize ………………………………….hediye verdik.28 …………………………..bizimle tiyatroya gelir misin?29 ……………………………vatan borcunu ödemeye gidiyor.30 Oğlumu …………………….hayvanat bahçesine götüreceğim.31 Büyük babam ………………………………….hacca gidecek.32 Yabancı ……………………………………burayı terk edecek.33 İş adamı iş için …………………………………seyahate çıkacak. 34 Delikanlı sevdiğinden ……………………………………..ayrılmış.35 Arkadaşlarla Bodrum’a ………………………………gezmeye gideceğiz.

1- Kolumun ağrısı tekrar başladı. 2- Yarın seni aramayacak.

3- Orhan şimdi geldi.

4-Sorunlarını ağlaya ağlaya anlattı. 5-Arabasını ileri park etti.

6-Derslerine, çok çalışıyordu.

7- İşte Selma gidiyor. 8-O, her zaman güzel giyinir. 9-Çocuklar, aşağı indiler. 10-Muş’a niçin gittin?

11-Verdiğim sözden kolay kolay dönmem.

12-Oyun şimdi başlıyor.

13-Filmi pek beğendim. 14-Er geç buluşacağız.

15-Gürültü yer yer azalıyordu.

16-Nasıl gitti anlamadım?

17- Bu ev daha güzelmiş. 18- Ne biçim çalışıyorsun?

62

19- Öğretmen notlarımızı bol vermiş. 20-Cahilce davranma.

Aşağıdaki cümleleri uygun zarflarla tamamlayıp zarfın çeşidini yazın.

Şimdi çok neden sıkı içeriAblan ___________ bizimle gelmiyor?Bu soğuk havada ___________ giyinmelisiniz.Önceleri burası yıkık dökük bir harabeydi. Fakat _________ evimiz çok daha güzel oldu.Sizin bu kasabayı ___________ sevdiğinizi biliyorum.Yağmur başlayınca bahçedeki çocukları ___________ aldılar.

ZARFLARLA İLGİLİ ÇALIŞMA KAĞIDIA) Aşağıda altı çizili olarak verilmiş olan zarfların fiil, zarf ya da sıfattan

hangisini belirttiğini ve hangi yönden belirttiğini örnekteki gibi belirtiniz.

1. Yolu trafiğe açmak için biraz beri geldi. Zarfı miktar yönünden, fiili yer yön bakımından

2. Madem ki hava bu kadar sıcak, ben niçin üşüyorum?....................................................

3. Uzun yıllardır bu şehirde yalnız yaşıyorum…………………………………..4. En güzel şiiri yazan öğrenciye yarın ödülü verilecek.

…………………………………5. İçeri hızlı hızlı adımlarla girdi. …………………………………….6. O, sadece size değil herkese aynı davranırdı……………………………….7. İki saat sonra parktaki yeni açılan kafede buluşacağız. …………………………..8. Bence kar bir iki saate daha çok yağacak………………………………………….9. Lütfen, arabanızı buraya değil de ileri park edebilir

misiniz?.............................................10.Bu hatayı bizi cezalandırmak için bile bile yaptı………………………………….11.Yazın buralara yağmur yağar mı? ………………………………..12.Hayatta başarıyı çok çalışarak yakalarsın. …………………………………………13.Ben az konuşan kimseleri çok severim. ……………………………………………..14.O, son zamanlarda bana karşı çok farklı

davranıyor……………………………………..15.Bu konuyu öğrencilere nasıl anlattın?.....................................................16.Türkçe öğretmenimiz son şiiri çok güzel okudu.

…………………………………………17.Neden beklenen misafirler gelmedi?................................................................18.Dolaptaki siyah takim elbiseyi hiç giymedim. …………………………………19.Gelecekte daha güzel günler göreceğiz. …………………………………….20.Takım, üç günde bir maç yaptığı için pek iyi

oynayamadı……………………………………63

B) Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları yanda verilen zarf türünde ve etkilediği sözcük türünde uygun ifadelerle doldurunuz.

1. Babası onu azarlayınca o, odasına sessizce gitti. Fiili durum yönünden2. Onların ………. geniş bir evleri var. Sıfatı miktar yönünden3. Babam …………. çok …………… konuşurdu. Fiili zaman yönünden/ Fiili miktar yönünden4. Kardeşi koşa koşa ……………indi. Fiili yer yön bakımından5. ………….. okullar açılır, …………… kapanır. Fiili zaman yönünden/ fiili zaman yönünden6. Bu adam ………….., …………….. görünüyor. Zarfı miktar yönünden/ Fiili durum yönünden7. Çocuklara ……………… böyle davranıyorsun? Fiili soru yönünden8. Aşağıdaki çuvalları ………… getir. Fiili yer yön bakımından9. Sınıfın …… çalışkan öğrencisi bile soruyu yapamadı. Sıfatı miktar bakımından 10. Geçtiğimiz günlerde sokakta ……….. yürüyordu. Fiili durum yönünden

EDAT VE BAĞLAÇLAR

1.Aşağıdaki cümlelerde bulunan bağlaçların altını çizelim.

64

AŞAĞIDAKİ PARAGRAFI UYGUN EDATLARLA TAMAMLAYINIZ.

a) Sen de bizimle gelmek ister misin?

b) Yarın Oya ile Hande bize gelecek.

c) Onu affederim ama benden özür dilemeli.

d) Gelirim ancak fazla kalamam.

e) O günden beri ne aradı ne de sordu.

f) Boş zamanlarında hem müzik dinler hem de resim yapar.

g) O kadar çok ağlamış ki gözleri şişmiş.

h) Tiyatro ve sinemaya zaman ayırmalıyız.

i) Çok kızgındı yalnız belli etmiyordu

2. Aşağıdaki cümlelerde bulunan ünlemlerin altını çizerek cümleye kattıkları

anlamları yazalım.

a) Tüh, nasıl yapamadım o soruyu! (…………………………………….)

b) Vay, ne bu hâlin böyle! (…………………………………….)

c) Hey, kimse yok mu? (…………………………………….)

d) Eyvah, çok geç kaldım! (…………………………………….)

e) Ey Türk gençliği! (…………………………………….)

f) Yazık, çok da iyi bir adamdı! (…………………………………….)

g) İmdat, yardım eden yok mu? (…………………………………….)

h) Ooo, bu ne şıklık böyle! (…………………………………….)

O akşam annesi …………..yemeğe oturdular. Zeytinliğe tapu çıkartmak ……………….. dava açmıştı. Bir heykel …………………... duruyordu. Gözleri saçlarına ……………….... daha koyuydu. Pamuk .…………………. beyaz ellerini uzattı.

65

Aşağıda geçen ünlemleri bularak altlarını çiziniz.

Mektubu göndermek ………………….…. yazmıştım. Okula kardeşi …………………… gelecekti. Şimdiye ………………………. hiç ağlamamıştı. Düşüncesizliğimden dolayı geldi bunlar başıma. İlgisizliğimden ……………….. çiçeklerim soldu. Güneşe ……………….… yürüyen adam olmak zordu. Senin…………………... dostluğun tadına varıyorum. Dünden ……………..…. ondan haber almadım. İşten …………………..… bir sıkıntım yok. Bugüne ………………..…. dosttuk. Pencereye ………………….……… gitti. Ona …………….……… bu güzelmiş.

Edat Bağlaç Ünlem

1- Of! Bu işi nasıl halledeceğim. 2- Dur be! Çok yoruldum, biraz dinlenelim.

3- Ooo! Kimler gelmiş bakın.

4-Hey! Beni de bekleyin, ben de geliyorum.

5- Yapma yahu! Biraz daha sabret.

6- Öf! Bıktım artık senin bu kaprislerinden.

7- Ay! Bu da nerden çıktı böyle.

8- Eyvah! Yetişin çocuğa araba çarptı.66

9- Ah! Son defa onu görseydim.

10- Aman! İçerisi çok bunaltıcı.

11- İmdat! Yangın var, yetişin.

12- Oh! Ne hoş bir yemek.

13- Dur! Daha fazla yaklaşma.

14- Vah vah! Kimsesizmiş çocukcağız.

15- Aferin! Başarından dolayı seni tebrik ederim.

16- Yaşa! Artık kimse tutamaz sizi.

Şiir Bilgisi1- ………………………………… dizelerdeki hece sayısının denkliğine dayanan ölçü türüdür. Bu ölçüye parmak hesabı da denir.

2- Şiirlerdeki dizelerin sonunda bulunan, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin, kelime veya kelime gruplarının tekrarına ……………………………. denir.

3- …………………….de ses birliği varken, ………………………te görev ve anlam birliği vardır.

4- …………………… kafiye mısra sonlarındaki tek ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.

5- ……………………… en az iki dize sonundaki kelime ve eklerde bulunan ses benzerliğidir.

6- Mısra sonlarındaki ikiden fazla ses benzerliğinden oluşan kafiye türüne …………………………… kafiye denir.

7- Bir mısranın hangi mısra ile kafiyeli olduğunun gösterilmesine …………………… denir.

8- Mısra sonlarındaki iki ses benzerliğine dayanan kafiye türüne …………… kafiye denir.

9- Mısralardaki anlamları ayrı, fakat yazılışı ve okunuşları aynı olan (sesteş) iki sözün mısra sonunda kullanılmasına ………………………… kafiye denir.

10- …………………………… kafiye mısraların abba, cddc... şeklinde kafiyeli olmasına denir.

11-Mısraların (abab) şeklinde kafiyeli olmasına ………………………………… kafiye denir.

12- ……………………………… kafiyede birinci, ikinci ve dördüncü mısralar kafiyeli, üçüncü mısra serbesttir.

67

13- ………………………………… kafiye sesteş kelimelerle yapılır.

14- …………………… şiir içten gelen heyecanları coşkulu bir dille anlatan duygusal şiir türüdür.

15- Savaş, kahramanlık ve yiğitlik gibi konuları coşkulu bir anlatımla işleyen şiirlere ……………………… şiir denir.

16- ……………………………… şiir belli bir düşünceyi aşılamak ya da belli bir konuda öğüt, bilgi vermek, ahlâkî bir ders çıkarmak amacıyla öğretici nitelikte yazılan duygu yönü zayıf şiir türüdür.

17- ……………………………… şiir doğa güzelliklerini, orman, yayla, dağ, köy ve çoban yaşamını ve bunlara duyulan özlemleri anlatan şiir türüdür.

18- Toplum hayatındaki aksayan yönleri, düzensizlikleri, insanın değişik konulardaki eksikliklerini ve hatalarını eleştiren şiir türüne ……………………………… şiir denir.

BENZETME ÇALIŞMA KÂĞIDI

Aşağıdaki cümlelerde yer alan benzetmeleri bularak aşağıdaki tabloda benzetme ögelerini gösteriniz.

Denizler kadar engin bilgiye sahipti babam. Bugün bulutlar pamuk gibi görünüyor. Küçük kızın yanakları elma gibiydi. Annemin saçları altın gibi parlıyordu. Kömür gözleri insanın içine işliyordu. Kiraz gibi dudakları vardı. Denize atlayan kız balık gibi yüzüyordu. Yollar birer yumak gibi, uzun dolaşık. Halam melek kadar iyidir. Adam yılan gibi kıvrak zekalı. İpek saçlarını taradı. Köylerimiz dargın bir çocuk gibi. Sabun gibi eriyor zaman.

Benzeyen K. Benzetilen B. Yönü B. Edatı

68

* Aşağıdaki şiirleri konularına göre isimlendiriniz.

Sakın bir söz söyleme, yüzüme bakma sakın

Sesini duyan olur, sana göz koyan olurAnmasınlar adını candan anan dudaklarAnnen bile okşasa benim bağrım taş olur

Bizdik o hücumun bütün aşkıyla kanatlıBizdik o sabah ilk atılan safta yüz atlıUçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyleCanlandı o meşhur ova at kişnemesiyle

Hülyana karışmasın ne şehir ne de çarşıYamaçlarda her akşam batan güneşe karşıUçan kuşları düşün, geçen kervanları anMademki kara bahtın adını koydu çoban

Benim bu gidişe aklım ermiyorFukara halini kimse sormuyorPadişah sikkesi selam vermiyorKefensiz kalacak ölümüz bizim

İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalıBaşımda eski âlemlerin sarhoşluğuLoş kayıkhaneleriyle bir yalıDinmiş lodosların uğultusu içindeİstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı.

Bir kez gönül yıktın ise bu kıldığın namaz değülYetmiş iki millet dahi elin yüzün yumaz değülYol oldur ki doğru vara, göz oldur ki Hakk’ı göreEr oldur ki alçak dura yüceden bakan göz

değülYunus Emre

Gümüş bir dumanla kapandı her yerYer ve gök bu akşam yayla dumanı.Sürüler, çemenler, sarı çiçeklerBeyaz kar, yeşil çam yayla dumanı!

İş gelmez elinden, gelmez bir kâreAslında neslinde giymemiş hâreSandığı, gömleksiz duran makkâreBedestene gelir kaftan beğenmez

Ak tüylü köpektir koyun sürüsüyleSeğirtir kaval sesinde sağa solaÇobandır köyün yamacındaYayar davarı da çömelirMeşe dallarının altında

Atıldı bir Mehmetçik büyüyü bozduBir düşman süngüsüne, göğsündenBir saadetle kayalar yarıldı sankiDipçik gürültüsünden

Güzel dil Türkçe bizeBaşka dil gece bizeİstanbul konuşmasıEn saf en ince bize

Okuma yok, yazma yok bilmeyiz eski, yeniKuzular bize söyler yılların geçtiğiniArzu, başlarımızdan yıldızlar gibi yüksekÖnümüzde bir sürü, yanımızda bir köpek

İnsanların içindeyim seviyorum insanları

Hareketi seviyorum kavgamı seviyorumSen kavgamın içinde bir insansın

69

sevdiğimSeni seviyorum

Vezîr, molla, ağa bey takım takım Güneşli bir nisan günü ok attı Kimi yayı öptü, kimi fırlattı

Avludan geçtiğini gördü gelinin Suya gidiyordu öğle güneşinde Ardında bebesi yalınayakGeride KarabaşTozlu yoldan

Söğütlerin oradaki çeşmeyeYalağında bulutlar yıkanan çeşmeyeHülyana karışmasın ne şehir ne de çarşıYamaçlarda her akşam batan güneşe karşıUçan kuşları düşün, geçen kervanları anMadem ki kara bahtın adını koydu çoban

Şunlar ki çoktur mallarıGör nice oldu halleri Sonucu bir gömlek imişAnında yoktur yenleri

NOKTALAMA İŞARETLERİ

Nokta (.) 1. Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur: 3. (üçüncü), 15. (on beşinci); II. Mehmet, XIV. Louis, XV. yüzyıl; 2. Cadde, 20. Sokak, 4. Levent2. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur:I.                1.                                   A.                 a.II.           2.                                   B.                 b.3. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur: 29.05.1453, 29.X.1923 4. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur: Tren 09.15’te kalktı. Toplantı 13.00’te başladı.5. Kitap, dergi vb.nin künyelerinin sonuna konur: Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960.

Virgül (,) 1. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur:Akşam, yine akşam, yine akşam,Göllerde bu dem bir kamış olsam!

2. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerden sonra konur:Adana’ya yarın gideceğim, dedi.3. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:Bahçe kapısını açtı. Sermet Bey’e,– Bu anahtar köşkü de açar, dedi.4. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul veya teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:

Evet, kırk seneden beri Türkçe merhale merhale Türkleşiyor. / Pekâlâ, yarın ben de geleyim.

5. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime ve kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:Bu gece, eğlenceleri içlerine sinmedi.

6. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:Baylar, lütfen yerinizden ayrılmayın.Sayın Başkan,Sevgili Kardeşim,

7. Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur:Falih Rıfkı ATAY, Tuna Kıyıları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1938.

70

8. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:Fırtınadan, soğuktan, karanlıktan ve biraz da korkudan sonra bu sıcak, aydınlık ve sevimli odanın havasında erir gibi oldum.

9. Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:Umduk, bekledik, düşündük.

10. Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur:Bu, benim gibi yazarlar için hiç kolay olmaz.

11. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konur:Saniye Hanımefendi, merdivenlerde oğlunun ayak seslerini duyar duymaz, hasretlisini karşılamaya atılan bir genç kadın gibi koltuğundan fırlamış ve ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti.

12. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur:Zemin bu kadar koyu bir kırmızıya dönüşünce, bir an için de olsa, belirginliğini yitiriverdi sivilceleri. Şimdi, efendiler, müsaade buyurursanız, size bir sual sorayım.

Noktalı virgül (;) 1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur:Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir.2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayır-mak için konur: Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum.

İki nokta (:) 1. Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur:Bilge Kağan:     Türklerim, işitin!                                          Üstten gök çökmedikçe,                                          alttan yer delinmedikçe                                         ülkenizi, törenizi kim bozabilir sizin?Koro:                       Göğe erer başımız                                         başınla senin!2. Genel Ağ adreslerinde kullanılır:http://tdk.org.tr

Üç nokta (…)

1. Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur:Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz!

2. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:Gölgeler yaklaştılar. Bir adım kalınca onu kıyafetinden tanıdılar:— Koca Ali... Koca Ali, be!..3. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır:— Yabancı yok!— Kimsin?— Ali...— Hangi Ali?— ...— Sen misin, Ali usta?— Benim!..4. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur: Kılavuzu karga olanın burnu b...tan çıkmaz.

71

5. Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur: ... derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı...

Kısa çizgi (-) 1. Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır: al-ış, dur-ak, gör-gü-süz-lük 2. Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır:al-, dur-, gör-, ver-; başar-, kana-, okut-, taşla-, yazdır- 3. İsim yapma eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna konur: -ak, -den, -ış, -lık; -ımsa-, -la-, -tır-

4. “arasında / ve / ile / ila / ...-den ...-e” anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır: Aydın-İzmir yolu, Türk-Alman ilişkileri, Ural-Altay dil grubu, 09.30-10.30, Beşiktaş-Fenerbahçe karşılaşması, 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı, Türkçe-Fransızca Sözlük5. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur, bitişik yazılır: Küçük bir sürü -dört inekle birkaç koyun- köye giren geniş yolun ağzında durmuştu.

Eğik çizgi (/)1. Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur: Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır,

parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir ancak.2. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:Altay Sokağı No.: 21/6 Kurtuluş / ANKARA3. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:18/11/1969, 15/XI/1994 4. Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır:-a /-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden 5. Genel Ağ adreslerinde kullanılır: http://tdk.gov.tr

Tırnak işareti (“ ”) 1. Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır:Yeni bir “barış taarruzu” başladı.

2. Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır:Bugün öğrenciler “Kendi

Gök Kubbemiz” adlı şiiri incelediler. / “Yazım Kuralları” bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir.

3. Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır:Yeni bir “barış taarruzu” başladı.

4. Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır:Bugün öğrenciler “Kendi

Gök Kubbemiz” adlı şiiri incelediler. / “Yazım Kuralları” bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir.

Yay ayraç ( ( ) )1. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın

72

hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır:İhtiyar – (Yavaş yavaş Kaymakam'a yaklaşır.) Ne oluyor beyefendi? Allah rızası için bana da anlatın...2. Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye bilgilerini göstermek için kullanılır:Eşin var, aşiyanın var, baharın var ki beklerdinKıyametler koparmak neydi ey bülbül, nedir derdin? (Mehmet Akif Ersoy)3. Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur:I)             1)                   A)           a)II)           2)                    B)           b)4. Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir:(...) derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı(...)

5. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır:Adam, akıllı(!) olduğunu söylüyor.

6. Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır: 1496(?) yılında doğan Fuzuli edebiyatımızın en büyük şairidir.

Kesme işareti ( ’ ) 1. Özel adlara getirilen iyelik,

durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:Kurtuluş Savaşı’nı, Türkiye’mizin, Fatih Sultan

Mehmet’e, Muhibbi’nin, Gül Baba’ya, Sultan Ana’nın, Mehmet Emin Yurdakul’dan, Kâzım Karabekir’i, Eski Çağ’ın, Yükselme Dönemi’nin, Osmanlı Devleti’ndeki, Cebrail’den.

2. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur:Nihat Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Mahmut Efendi’ye, Enver Paşa’ya; Türk Dil Kurumu Başkanı’na

3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye

4. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:1985’te, 8’inci madde,

2’nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik, 657’yle

5. Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:

Güzelliğin on par’etmez (para etmez) Alttaki mısra ile aynı hece sayısını(8 hece) yakalamak için “par ’ etmez” şeklinde yazılmış. Bu bendeki aşk olmasa

Köşeli ayraç ( [ ] ) 1. Ayraç içinde ayraç

kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır: 

73

Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886-1973)] en güzel eserlerini Bodrum’da yazmıştır.

Soru işareti ( ? )1. Bilinmeyen, kesin olmayan

veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır: Yunus Emre (1240?-1320), (Doğum yeri:?)

Ünlem işareti ( ! )

1. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır:

İsteseymiş bir günde bitirirmiş (!). Ne yazık ki vakti yokmuş(!).

Adam, akıllı(!) olduğunu söylüyor.

7. SINIF NOKTALAMABİZ KİMİZ?

. , ! ? : ; - ‘ ( ) … _ “ ” 1-Nokta ile çok iyi arkadaş olan, onu görünce durakladığımız, sıralı yerlerde de bulunan, karışıklıkları ortadan kaldıran "noktalama işareti" nedir? (………………………………………………………)

2-O olmazsa soru sorulamaz. O olmazsa doğum yerinin bilinmediği yer, tarih belirtilemez. O olmazsa emin olunmayan bilgiler belirtilemez. "O" kim? (………………………………………………………)

3-Birbirine bağlı cümleleri ayırmak için kullanılırım. Ama, fakat, çünkü gibi bağlaçlardan önce konulurum. Nokta ile oluşurum. (………………………………………………………)

4-Beni tanıdınız mı? Sevinç, şaşma, korku anlatan cümlelerde varım. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra gelirim. (………………………………………………………)

5-Başkasından aktarılan sözleri belirtmede kullanılırım. Vurgulanan sözcüğün veya cümlenin başında ve sonunda ben varım. (………………………………………………………)

6-Satır sonunda bitmeyen kelimeleri ben birleştiririm. Kelimeyi ek, kök ve hecesine ben ayırırım. (………………………………………………………)

7-Cümlelerin sonuna konarım, kelimeleri kısaltırım, sıra sayıların sağ yanında; tarihlerde gün, ay, yılın arasında da ben varım.

(………………………………………………………)

8-Cümleden sonra örnek ve açıklamalar verilecekse ben kullanılırım. Aktarma cümlelerinden sonra konulurum. (………………………………………………………)

74

9-Cümle içinde verilen açıklayıcı bilgileri içime alırım. Benim iki tane adım var. Adımın birini bilenin adını da içime alacağım. (………………………………………………………)

10-Özel isimlere gelen çekim eklerini ayırırım. Sayılara ve kısaltmalara gelen ekleri de ayırırım. (………………………………………………………)

11-Bitmemiş cümlelerin sonuna konulurum. Yazı içinde söylenmek istenmeyen sözlerin yerinde ben varım. (………………………………………………………)

12-Satır başındaki konuşmaları ben gösteririm. Ben olmasaydım karşılıklı konuşabilir miydiniz? (………………………………………………………)

1- Aşağıdaki paragrafta parantez içlerine uygun noktalama işaretlerini yerleştiriniz.Çocuk ( ) yüzükoyun halının üstüne yatmıştı ( ) Önünde haftalık dergi vardı ( ) Ablası sordu ( ) ( ) Ne okuyorsun Can( )( ) Bir şey okumuyorum ( ) Bilmece çözüyorum( )( ) Bilmece mi ( )

2- Aşağıdaki cümleleri sonlarına gelmesi gereken noktalama işaretleriyle eşleştiriniz.

Yarın saat kaçta buluşacaksınız( ) .

Oh be nihayet işim bitti ( ) :

Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden( ) !

Zihnimi karıştıran bu düşüncelerden kurtuldum ( ) ?

Okuduklarıma şu örnekleri verebilirim( ) .

Dolaptaki kazağı verir misin( ) “ “

Biz ders çalışacağız( ) ‘

Ne verirsen elinle ( ) o gelir seninle ;

Ayşe ( )nin kalemi kırıldı ?

Mısra sonlarındaki ses benzerliğine( ) kafiye( ) denir .

3- Aşağıdaki yazıda, virgül ve iki nokta işaretleri konmamıştır. Belirtilen yerlere uygun işaretleri yazınız.

Ders bitti ( ) hepimiz yerimizden sessizce ayrıldık( ) Sıranın üzerine çıkan çocuk( ) öğretmene yaklaşıp titreyen bir sesle ( )

75

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

—Benim suçumu bağışlamanızı diliyorum( ) öğretmenim( ) dediÖğretmen( ) onu alnından öperek ( )—Haydi gidiniz( ) çocuğum! Dedi.4- Aşağıdaki yazıda virgül ve ünlem işaretleri konmamıştır. Belirtilen yerlere uygun işaretleri yazınız.

“Kollarını( ) ayaklarını oynatarak batmamaya çalışıyordu. Tuzlu sular( ) ağzından( ) burnundan girip midesine doluyordu. Gücünün yettiği kadar:—İmdat( ) İmdat( ) Kurtarın beni( ) İmdat( ) … diye bağırmaya başladı.”5- Aşağıdaki parçada, parantez içindeki yerlere uygun noktalama işaretlerini koyunuz.

İnce bir çocuk sesi( )—Aman( ) …Elim( ) … Aman( )…Anne:—Ne oldun oğlum( )Çocuk( )—Aman( ) …Acıyor!.. Yandı( )…Anne :( )Oh olsun( ).. Acelen neydi?Ortanca çocuk( )—Anne!..Anne ( )( )Ne var( )

6- Aşağıdaki cümlelerde “de”ler yanlış yazılmıştır. Doğru biçimlerini yazınız.Geç olsunda güç olmasın.

…………………………………………………………………………………….İbadetde gizli, kabahatte.

…………………………………………………………………………………….Elmayı soyda ye, armudu say da ye.

…………………………………………………………………………………….Arayan mevlasınıda bulur belasınıda.

…………………………………………………………………………………….“Yurt ta sulh cihan da sulh.”

…………………………………………………………………………………….Fikir de ve amaç ta birlik.

…………………………………………………………………………………….Sende mi Brütüs?

…………………………………………………………………………………….Oğluda geldi, kızıda.

…………………………………………………………………………………….

76

Umutta biliyor, kardeşine de bildirdi.…………………………………………………………………………………….

7- Aşağıdaki cümlelerde “ki”ler yanlış yazılmıştır. Doğru şekillerini yazınız.Ümit ediyorumki hepiniz sınavı kazanacaksınız.

………………………………………………………………………………….Okulda ki başarımı hiç sormadınki.

……………………………………………………………………………….Bu kitapta ki resimler, ötekinden daha güzel.

……………………………………………………………………….“Geçmiş zaman olurki hayali cihan değer.”

……………………………………………………………………………….Evde ki hesap çarşıya uymadı.

………………………………………………………………………………….8- Aşağıdaki cümlelerde “mi”ler yanlış yazılmıştır. Doğru şekillerini yazınız.Dişlerini fırçaladınmı?

…………………………………………………………………………………….Güzelmi güzel bir film.

…………………………………………………………………………………….Baban telefon etimi?

…………………………………………………………………………………….Uygulama soruları kolaymı, zormu?

…………………………………………………………………………………….9- Aşağıdaki kurum ve kuruluş adlarının kısaltılmış şekillerini yazınız.Türkiye Cumhuriyeti: …………………………….Devlet Su İşleri: …………………………….Birleşmiş Milletler: …………………………….Türkiye Radyo Televizyon Kurumu: …………………………….Milli Eğitim Bakanlığı: …………………………….Devlet İstatistik Enstitüsü: …………………………….Avrupa Ekonomik Topluluğu: …………………………….Anadolu Ajansı: ……………………………. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları: …………………………….Türk Malı: …………………………….Türk Dil Kurumu: ………………………….Devlet Malzeme Ofisi: ………………………….Maden Tetkik Arama: …………………………….

77

Orta Doğu Teknik Üniversitesi: …………………………….Türk Hava Kurumu: …………………………….Türk Standartları Enstitüsü: …………………………….

Aşağıdaki cümlelerde yay ayraç işaretlerine uygun noktalama işaretleri koyarak kullanılma sebeplerini belirtiniz.

1-İstanbul( )un camilerini, kalelerini, müzelerini, saraylarını gezdik.

2-Okan( )Sinan( )Recep de bu soruları çözmüş.

3-Artık köyüme( )Pınarhisar’a( )geri döneceğim.

4-Bu şehri o kadar çok seviyorum ki( )

5-Kel ölür( )sırma saçlı olur( )kör olur( )badem gözlü olur.

6-Dilimizde kullanılan bazı noktalama işaretlerini sıralayalım( )virgül,noktalı virgül….

7-Yoksa bu sözümde yalan var mı( )

8-Ne mutlu siz gençlere( )

9-Burayı –Bulgurlu Mahallesi’ni-ailece çok sevmiştik.10- ( )Kim o?

( )Ayşe Teyze benim Metin, tanımadın mı ( )

11-Serkan şöyle dedi( )( )Bu konuyu çok iyi anladım( )( )

12-Yunus Emre( )1240?-1320( )’nin ilginç bir yaşamı vardır.

13-Fatih Sultan Mehmet( )in yirmi bir yaşında kazandığı bu başarı küçük müdür?

14-IV( ) Murat Bağdat’ı fethetmiştir.

15-Çocuk( )bir aydır uzak kalmanın özlemi annesinin kucağına atıldı.

16-Bütün bu fotoğraflardan çıkarabileceğim sonuç şu( )İnsanın hayal gücünün sonu yok.

17-Bu sözü ( ) ’den dün duydum.

18-Sehi Bey (1488( )-1453) şairlerin yaşamını ve şiirlerini anlatan ilk sanatçıdır.

19-Ay( )Burada fare var.

20- ( )sız, ( )ken, ( )me

78

21-Yunus Emre varlıklara olan sevgisini ne güzel özetliyor:( )Yaratılanı hoş gör, Yaratan’dan ötürü.( )

22-“Cümleler doğrudur sen doğru isen Doğruluk bulunmaz sen eğri isen” ( )Yunus Emre ( )

23-1968 yılının Mayıs ayının 6( )ncı günü doğmuşum.

24-Kuru yemişlerden fındık,ceviz,incir( )meyvelerden muz,elma,portakal sevilir.

25- -Peki,ne arıyorsun buralarda?-Hiç( )-Nasıl hiç?

26-Agah Sırrı Levend,Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri,Ankara 1960( )

27-Vaktin varsa şurada bir kahve içelim( )dedi.

28-Bir işte başarılı olmak için birçok koşulun gerçekleşmesi gerekir: Planlı çalışma, azimli olma, sabır( )

29-Tilki gibi kurnaz köylü gülümseyerek( )-Hakime gönderdiğim koç sayesinde kazandık! cevabını verdi.

30-Sessizliğin ortasında yapayalnız kalmış peribacaları, rüzgârın her dokunuşunda kendilerinden kopan birkaç parçaya ağlıyor sanki.Gözyaşları da eteklerine dökülen çakıl taşları olmuş( )

31-Kısa bir süre sonra Narman( )Pasinler yolu üzerinde buluyoruz kendimizi.

32-Erdem İlhan( )Konuşma Eğitimi( )Ankara( )2006.

33-Genç ( )adamın yardımına koştu.

34-Dostlarım( )bizi artık çok güzel günler bekliyor.

Aşağıdaki boşluklara uygun noktalama işaretlerini yazınız.

. , ! ? : ; - ‘ ( ) … _ “ ” 1-Başka bir kişiden veya yazıdan alınan alıntılar ……………………………………….……. işareti içinde gösterilir.

2-Alıntının veya bir sözün kime ait olduğunu göstermede, tiyatro eserlerinde söz esnasındaki hareketleri göstermede

79

……………………………………………………… işareti kullanılır.

3-Özel isimlere getirilen çekim eklerini, kısaltmalara ve sayılara getirilen ekleri ayırmada ………………………………………………… işareti kullanılır.

4-Sevinç, korku, şaşma gibi duyguların anlatıldığı cümlelerde, hitap, uyarı ve seslenme kelimelerinden sonra ………………………………………………… işareti kullanılır.

5-Kesin olmayan bilgileri göstermek için, parantez içinde ve soru anlamı taşıyan cümlelerin sonunda …………………………………………………. işareti konur.

6-Tamamlanmamış cümle sonlarında, kaba ve argo kelimelerin yerine, alıntılarda alınmayan bölümlerin yerine ……………………………….…………………… işareti konur.

7-Satır sonuna sığmayan kelimeleri ayırmada, iki kavramın ortaklığını göstermede, ara sözlerin başında ve sonunda ………………………………………………… işareti kullanılır.

8-Satır başıyla başlayan konuşmaları göstermek için ……………………………………………… işareti kullanılır.

9-Tamamlanmış cümle sonlarında, kısaltmalarda, rakamlardan sonra derece ifadesinde, tarih ve saatlerde ………………………………………………… işareti kullanılır.

10-Örnek verilecek cümlelerde örneklerden önce, sonunda açıklama yapılan cümlelerde ve karşılıklı konuşmalarda …………………………………………… İşareti kullanılır.

11-Aynı türde ve görevdeki kelimeler arasına, uzun cümlelerde özneyi ayırmak için, cümle içinde ara sözleri ayırmak için, tekrarlanan kelimeler arasına ve hitaplardan sonra ………………………………………………………… işareti konur.

12-Kendi içinde bağımsız fakat birbirlerine bağlı cümleleri ayırmada, ama, yalnız, fakat, çünkü gibi bağlaçlarla bağlı cümleler arasına ………………………………………………… konur.

13- Konuşma metinlerinde, konuşmaların başında ……………………………… kullanılır.

14- Cümlede önemsenen, vurgulanmak istenen sözcükler ………………………… içine alınabilir.

15- Cümle içinde bir sözcüğün eş anlamlısı verilirse …………………………… kullanılır.

80

16- Aralarında nitelik farkı bulunan söz öbeklerinin ayrılmasında ………………………… kullanılır.

Aşağıdaki tanımların sonuna doğru olanlara (D) yanlış olanlara (Y) harfi yazınız.

. , ! ? : ; - ‘ ( ) … _ “ ”

( ) 1) Bitmiş cümlelerin sonuna virgül konur. ( ) 2) Eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına virgül konur. ( ) 3) Tamamlanmamış cümlelerin sonuna nokta konur. ( ) 4) Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için noktalı virgül kullanılır. ( ) 5) Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna ünlem işareti konur.

( )6) Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna virgül konur.( )7) Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için uzun çizgi kullanılır. ( )8) Kısaltmalara getirilen ekler kesme işaretiyle ayrılır. ( )9) Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için iki nokta konur. ( )10) Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içinde yazılır. ( )11) Özel isimlere getirilen çekim eklerini ayırmak için virgül kullanılır. ( )12) Hitapların ve seslenmelerin sonuna ünlem işareti konur.

( ) 13) Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için noktalı virgül konur. ( ) 14) Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümünde okuyucunun hayal gücüne bırakıldığını göstermek ya da ifadeye güç katmak için üç nokta konur. ( ) 15) Kendilerinden önceki cümleyle ilgi kuran “ancak, yalnız, fakat, lâkin, çünkü, yoksa, bundan dolayı, sonuç olarak, bununla birlikte, öyleyse” vb. bağlaçlarından önce iki nokta konur. ( ) 16) Örneklerin, durumların anlatılanların devamının olduğunu bildirmek için üç nokta kullanılır. ( )17) Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna soru işareti konur. ( ) 18) Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için iki nokta konur. ( ) 19) Bir durum, düşünce veya soruya kabul veya reddetmek için kullanılan “evet, hayır, peki” gibi sözcüklerden sonra virgül kullanılır. ( )20) Yazının veya sözün aslında olmayıp, sonradan eklenmiş, açıklayıcı kelimeleri, söz gruplarını, sözün söylendiği anda olup biteni belirtmek için yay (parantez) işareti kullanılır. ( ) 21) Sayılardan sonra sıra bildirmek için nokta konur.

81

( ) 22) Bilinmeyen yer, tarih, vb. durumlar için üç nokta kullanılır. ( ) 23) Özel isimlere getirilen yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz. ( ) 24) Alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine üç nokta konur. ( ) 25) Cümlede ara sözleri ve ana cümleleri ayırmak için kısa çizgi kullanılır. ( ) 26) Sayılara getirilen ekleri ayırmak için virgül konur. ( )27) Tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak için yay (parantez) işareti kullanılır. ( ) 28) Soru cümlesi veya ifadesi olmadığı hâlde soru anlamını taşıyan ifadelerden sonra da ünlem işareti konur. ( ) 29) Kesme işareti dil bilgisinde ve ekleri ayırmada kullanılır. Fiil köklerinden de sonra kullanılır. Eklerden önce gelir. ( ) 30) Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek için virgül konur.

Aşağıdaki boşluklara uygun noktalama işaretlerini bırakınız.

1) Yarın Bursa( )ya gideceğim( )

2) Cumhuriyetin 82 ( ) yılı büyük bir coşkuyla kutlandı ( )

3) İstanbul ( ) Bursa ( ) İzmir en sevdiğim şehirlerdir.

4) Bu tarla Selim ( ) in eline geçse ( )

5) Ömer Seyfettin ( ) Kaşağı ( ) İstanbul ( ) 1995 ( )

6) Yarışmada 21( )inci olmuş.

7) Her sabah erkenden kalkar ( ) kahvaltısını eder ( ) giyinir ( ) okula giderdi.

8) Aşık Veysel ( ) 1894 ( ) 1973 ( ) ( ) i anmak için şiir yarışması düzenlendi.

9) İstanbul ( )u çok seviyorum ( ) fakat çok kalabalık ( ) 10) Romanı 9 ( ) bölümüne kadar okumuş ( )

11) Aysel: Yarın Bandırma( )ya gideceğim( ) Sen de gelir misin ( ) Merve: Geleceğimi sanmıyorum ( ) Aysel ( ) Neden ( ) Merve: Çünkü ( ) yarın dişçiye gideceğim ( )

82

12) Kıvanç ( ) sevinç ( ) korku ( ) heyecan ( ) şaşkınlık vb ( ) duyguları yansıtan cümlelerin sonuna ünlem işareti konur ( )

13) Kalem ( ) silgi ve cetvel aldım ( )

14) Çocukken kumpir ( ) patates ( ) yemeği çok severdim.

15) Sert ünsüzler şunlardır ( ) ç ( ) f ( ) h ( ) k ( ) p ( ) s ( ) ş ( ) t ( )

16) Ağacın altında otururken kafama bir kuş p ( )ledi.17) Dişçiye 10 ( ) 30 ( )da gideceğiz.

18) Gülten Dayıoğlu ( )nun ( ) Kumluktaki Yavru Martı ( )sını okuyorum.

19) Gül Sok( ) Nu( ) ( ) 21 ( )3 Göztepe ( ) İstanbul

20)Evet ( ) yarın Ankara ( )ya gideceğiz.

21) Muradiye Cad ( ) Nazlı Apt ( ) Nu ( ) ( ) 9 ( ) 12 Diyarbakır

22) Ninenin sözünden çıkma ( ) dedi ( )

23) 15 dk ( ) sonra Diclekent Bul ( ) da buluşacağız ( )

BİZ KİMİZ ?

. , ! ? : ; - ‘ ( ) … _ “ ” 1- Nokta ile çok iyi arkadaş olan, onu görünce durakladığımız, sıralı yerlerde de bulunan, karışıklıkları ortadan kaldıran "noktalama işareti" nedir? (………………………………………………………)

2- O olmazsa soru sorulamaz. O olmazsa doğum yerinin bilinmediği yer, tarih belirtilemez. O olmazsa emin olunmayan bilgiler belirtilemez. "O" kim? (………………………………………………………)

3- Birbirine bağlı cümleleri ayırmak için kullanılırım. Ama, fakat, çünkü gibi bağlaçlardan önce konulurum. Nokta ile oluşurum. (………………………………………………………)

83

4- Beni tanıdınız mı? Sevinç, şaşma, korku anlatan cümlelerde varım. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra gelirim. (………………………………………………………)

5- Başkasından aktarılan sözleri belirtmede kullanılırım. Vurgulanan sözcüğün veya cümlenin başında ve sonunda ben varım. (………………………………………………………)

Satır sonunda bitmeyen kelimeleri ben birleştiririm. Kelimeyi ek, kök ve hecesine ben ayırırım. (………………………………………………………)

7- Cümlelerin sonuna konarım, kelimeleri kısaltırım, sıra sayıların sağ yanında; tarihlerde gün, ay, yılın arasında da ben varım. (………………………………………………………)

8-Cümleden sonra örnek ve açıklamalar verilecekse ben kullanılırım. Aktarma cümlelerinden sonra konulurum. (………………………………………………………)

9-Cümle içinde verilen açıklayıcı bilgileri içime alırım. Benim iki tane adım var. Adımın birini bilenin adını da içime alacağım. (………………………………………………………)

10-Özel isimlere gelen çekim eklerini ayırırım. Sayılara ve kısaltmalara gelen ekleri de ayırırım. (………………………………………………………)

11-Bitmemiş cümlelerin sonuna konulurum. Yazı içinde söylenmek istenmeyen sözlerin yerinde ben varım. (………………………………………………………)

12-Satır başındaki konuşmaları ben gösteririm. Ben olmasaydım karşılıklı konuşabilir miydiniz? (………………………………………………………)

Aşağıdaki boşluklara uygun noktalama işaretlerini bırakınız.

. , ! ? : ; - ‘ ( ) … _ “ ”

A) İhtiyar ( ) parmağıyla karşıyı gösterdi ( ) şöyle dedi( ) ( ) Tüm bunlarla bir gün yok olacak. ( )( )

B) Patron ( ) Hüseyin’in omzunu tutup sarstı ( ) ( )Çabuk git buradan ( )

C) En ciddi problemimiz şuydu ( ) Trafik ( ) Eğer bu düzenlenirse her şey düzenlenecekti ( ) D) ( ) Peki niye bekliyorsun ( ) ( ) dedi ( )

84

E) Kitaptaki bölümler şöyle sıralanabilir ( ) sıfatlar ( ) belirteçler ( ) edatlar ( )

F) Seni ( ) Ahmet’i dün aradım ( ) ama Merve’yi bugün aradım ( )

G) –Oğlum Ali ( ) —Ne var anne ( ) —Niye ödevini bitirmedin ( ) —Biraz kötüyüm de ( )

H) Doğu( )batı arasındaki çatışma( ) hangi edebiyat dönemlerinde işlenmiştir( ) biliyor musun ( )

I) Zekiye ( ) —Efendim! Sıtkı Bey ( ) —Sen kimsin ( ) Zekiye ( ) —Adem

Aşağıdaki boşluklara uygun noktalama işaretlerini bırakınız.

. , ! ? : ; - ‘ ( ) … _ “ ” 1) Tembellik insanı esir yapar ( )

2) Pazardan salatalık ( ) domates ( ) biber vb ( ) almış.

3) Mehmet 21( ) sokakta oturuyor ( )

4) 12 ( ) 30’da okulu gezdik ( ) çok beğendik.

5) 18 ( ) 11 ( ) 1995’te dünyaya gözlerimi açtım.

6) Sevgili anneciğim ( ) seni çok özledim ( )

7) Elma ( ) portakal kış meyvesidir ( ) kiraz ve çilek yaz meyvesidir.

8) Ali ( ) ( ) Her hatadan ders aldım ( ) ( ) der ( )

9) Hayvanat bahçesinde bir çok hayvan gördüm ( ) gergedan ( ) kaplan ( ) zebra ( ) 10) İzmir ( ) Antalya otobüsüyle yola çıkmışlar ( )

11) Öğretmen İngilizce ( ) Türkçe sözlük almamızı istedi.

12) Niye kitap okumuyorsun ( )

13) Tevfik Fikret ( ) oğlu için yazdığı şiirleri ( ) Haluk ( ) un Defteri ( ) adlı kitapta topladı.

14) Diclekent Bulvarı ( ) nda trafik kazası meydana geldi ( )

15) HÜRREM – ( ) Birden dudaklarından dökülüyormuş gibi ( ) Korkuyorum! RÜSTEM ( ) ( ) Bir adım ilerler, hürmetkâr ( ) Sultanım.16) En sevdiğim söz şudur ( ) Sabırsız kişi iki kez bekler ( )

85

17) Dede Korkut Hikâyeleri 14 ( ) yy ( ) ( ) da yazıya geçirilmiş ( )18) Yapmamız gereken işleri yapmadık ( ) çünkü iyi niyetimiz yoktu ( ) 19) Yusuf ( ) Ali ve Faruk evin bahçesinde oynuyorlar( )

20) Sessiz ( ) ünsüz ( ) harfler tek başına okunamazlar.

Parantez içindeki yerlere uygun noktalama işaretlerini koyunuz.

Bugün geliyorum( ) dedi( ) Cumhuriyetin 82( ) yılı büyük bir coşkuyla kutlandı( ) Çarşıya çıkınca pantolon, gömlek, ayakkabı( ) kalem, silgi, defter alınacak. Delikanlı, söyle bakalım adın nedir( ) Deveye( ) ( )Boynun neden eğri( )( ) diye sormuşlar( ) Dışarıda bir kar( ) bir fırtına( ) bir tipi( ) Dilimizdeki ekler ikiye ayrılır( ) yapım ekleri, çekim ekleri( ) Dişçiye 10( )30( )da gideceğiz. Eski Mısır firavunlarından biri( ) kütüphanesinin kapısına ( )Ruh İlaçları

Hazinesi( ) sözünü yazdırmış( ) Esprileriyle ünlü İngiliz yazar Bernard Shaw’ın hayranlarından bir bayan( )

( )Bu kadar bilgiyi nereden öğreniyorsunuz ve nasıl unutmuyorsunuz( )( ) diye sorunca, Shaw( ) ( )Ben ilk okul kitaplarımı her gün okurum( )( ) diye yanıt vermiş.

Evet( ) biz de sizin istediğiniz gün geleceğiz. Gözlerini bana yöneltti( ) Sessiz bir biçimde( ) ( )Ne yapmalıyım( )( ) dedi( ) Her sabah erkenden kalkar( ) kahvaltısını eder( ) giyinir( ) okula giderdi. IV( ) Murat zamanında yapılmış eserleri inceliyordu( ) İki büyük nimetim var( ) Biri anam( ) biri yârim( ) İlkbahar mevsiminin ayları şunlardır( ) mart( ) nisan( ) mayıs( ) İnsan bu güzel bahçede bu müziği dinlemekle( ) İnsan ölür( ) adı kalır( ) sanatçı ölür( ) eseri kalır. İnsanların kalbine girmenin iki yolu vardır( ) kahkaha ve gözyaşları( ) İri( ) heybetli( ) güçlü bir gövdesi vardı. İstanbul( ) Bursa( ) İzmir en sevdiğim şehirlerdir. Kadın var( ) ev yapar( ) kadın var( ) ev yıkar. Karacaoğlan( )ın Çukurova( )da yaşadığı söylenir. Karagöz( ) sen çıldırdın mı( ) Oh be( ) Nihayet işim bitti( ) Prof( ) Murat Bey 13( )10( )2007( )de başarılı bir ameliyat yapmış. Sen kim oluyorsun da bana hesap soruyorsun( ) Yahya Kemal( ) ( )Mısra benim namusumdur( )( ) der( )

86

Aşağıdaki paragraflarda ( ) işaretinin içine gerekli noktalama işaretlerini yerleştiriniz.

BİR ÖĞRENCİ NEDEN KİTAP OKUMALIDIR?

1. James Hawel( ) ( )Dünyayı yöneten kalem( ) mürekkep ve kâğıttır( ) ( )

diyor haksız da değil( ) Unutulmamalıdır ki( ) kişi hangi mesleği seçerse

seçsin çalıştığı kurumda bir numara olmalıdır( ) Balzac( ) ( )Bilginin efendisi

olmak için çalışmanın kölesi olmalısınız( ) ( )der( )Kişinin hayatında bir

numara olması demek birçok konuda genel bilgilere sahip olması demektir(

) İşte bir numara olmanın ilk şartı( )Okumak( ) okumak( ) okumak( )

2. Başarılı olabilmenin en önemli şartlarından biri de geçmişteki insanların

tecrübelerinden yararlanarak işe başlamaktır ( ) Diyelim ki bilgisayar

mühendisi olacaksınız ( ) bu işle 20 sene uğraşmış birisinin yazdığı kitabı

güzelce okusanız o işe 20 yıllık tecrübe ile başlamış olursunuz ( )

Unutulmamalıdır ki okuduğumuz her kitabın sayfaları yıllar süren

tecrübenin ürünüdür ( ) Bunun manası şudur ( )Her kitap bir ömürdür ( )

3. Hangi meslek dalında olursa olsun insanlarla ilişki içerisinde olacağımız ve

insanların isteklerine cevap vereceğimiz malumdur ( ) Mesleğinde başarılı

kişi ( ) insanların bütününe hitap edebilecek projeler hazırlayabilendir ( )

Örneğin bir araba tasarımcısının başarısı( ) ürettiği modelin bir çok insan

tarafından beğenilmesi ile ölçülür ( ) Toplumun bir çoğunun beklentisine

cevap verebilmek için toplumu iyi tanımak gerekir ( ) İnsanları tanımanın

en kısa ve güvenilir yolu kitap okumaktır ( )

İSTANBUL’UN AĞAÇLARI

İstanbul’a gelen yabancıların hepsi( ) ağaçlarımızın güzelliğinden söz eder( ) Siz hiç böyle bir şey duydunuz mu( )

Büyük mimarlarımız, her zaman, eserlerinin yanı başında, birkaç çınarı veya serviyi eksik etmezlerdi( ) Bazıları da cami veya medrese avlusunun ortasında ağaç veya çiçek yetiştirilmesi için yer ayırırdı. Orada çınarın( ) servinin yetişmesini( ) gülün açmasını( ) sarmaşığın halkalanmasını sağlardı( ) Zaten eski Türk bahçesi, böyle ağaçlı, çiçekli bir bahçeydi.

87

Küçük büyük her çeşmeyi( ) iri gövdeli bir çınar veya servi beklerdi. Mimarın veya hayrat sahibinin( ) diktiği ağacın büyüdüğünü görüp görmemesinin önemi yoktu( ) Dikilmiş olduğunu bilmesi yeterdi. Bilirdi ki toprağa emanet edilmiş bir ağaç( ) mahalleye( ) semte( ) şehre( ) hatta topluma emanet edilmiş bir değerdir. Mimarlık ile ağacın iş birliğinin en iyi örneği Süleymaniye Müzesi’nin avlusudur( )

Ağacın yazılı eserlerimizde de önemli bir yeri vardır. Eski şiirlerimiz( ) masallarımız servi( ) çınar ve kavaklarla doludur( )

İstanbul, gittikçe ağaçsız kalıyor. Bu durum( ) aramızdan şu veya bu geleneğin kaybolmasına benzemez( ) Gelenekler( ) arkasından başkaları geldiği için veya kendilerine ihtiyaç kalmadığı için gider. Fakat, asırlık bir ağacın gitmesi, başka bir şeydir. Yerine bir başkası dikilse bile o görünüşü alabilmesi için zaman ister( ) Bir ağacın ölümü( ) büyük bir mimari eserin kaybı gibi çok üzücü ve acıdır( )

Gerçek yapıcılığın, var olanları korumak ile başladığını öğrendiğimiz gün, mutlu olacağız.

Aşağıdaki paragraflarda ( ) işaretinin içine gerekli noktalama işaretlerini yerleştiriniz.

1. Bilgiye ulaşmanın çeşitli yolları vardır( ) Mesela konferanslar dinlenebilir( )belgeseller seyredilebilir ( ) fakat bu faaliyetlerde insanın durup düşünmeye ( )ihtiyacı olduğunda bu bilgiye tekrar ulaşmaya imkanı yoktur ( ) Zira insan kitap okurken düşünmek için zamanı vardır. Tekrar tekrar aynı bilgiye ulaşabilir ( ) Çiçero ( ) ( ) Kitapsız bir ev ruhsuz bir cesede benzer ( ) ( ) derken ne kadar haklı ( )

2. Eskiler ( ) ( ) Sanat altın bileziktir demişler ( ) ( ) İnsanın iyi bildiği bir sanatı

( kuaförlük ( ) ayakkabıcılık ( ) vb) varsa ihtiyaç duyduğunda ona fayda sağlar ( )İnsan çok zengin olup iflas edebilir ( ) Büyük bir makamda olup makamını kaybedebilir ( ) ama okuma sayesinde elde edilen bilgi ve onun getirmiş olduğu itibar mezara kadar devam eder ( ) İnsanlar arasında sizi hiç terk etmeyecek asil bir konumunuz olmasını istiyorsanız çok okumalısınız ( )

3. Kitap okumanın en önemli faydalarından biri de insana kendini tanıma fırsatı vermesidir ( ) Okuyan insan hangi dalda başarılı olacağını çok çabuk kavrar( ) Unutmamalıyız ki aydınlanmamızı sağlayan Edison( ) Nobel ödüllü büyük fizikçi Einstein ( ) üniversiteden mezun değildi ( ) ama okudukları kitaplar sayesinde hangi dalda kabiliyetli olduklarını keşfettiler ve başarılı oldular( ) Evet ( ) görüldüğü gibi hayatta başarılı olmanın tek şartı var o da kitaplarla dost olmak ( )

88

KISALTMALARIN YAZIMIAçılım Kısaltma Tümce

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu TRT Haberleri TRT’de izlerimTürk Dil Kurumu TDKTürkiye Büyük Millet Meclisi TBMMTürkiye Cumhuriyeti T.C.Santimetre cmKilogram KgKatma Değer Vergisi KDVÖzel İletişim Vergisi ÖİVMilli Eğitim Bakanlığı MEBGalatasaray GSBirleşmiş Milletler BMMetre mDoktor Dr.İngilizce İng.Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

TÜBİTAK

Fındık Tarım Kooperatifleri Birliği FİSKOBİRLİKGüneydoğu Anadolu Projesi GAPCadde Cad.

89

DİKKAT:- Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde sözcüğün okunuşu esas alınır: cm'yi, kg'dan, mm'den

- Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise kısalt manın son harfinin okunuşu esas alınır: TDK’den, THY'de,

- Sonunda nokta bulunan kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek, noktadan sonra ve sözcüğün okunuşuna uygun olarak yazılır: Alm.dan, vb.leri.

- Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

Aşağıdaki kısaltmalarla birer tümce kurunuz.

Aşağıdaki tümcelerde yer alan boşluklara uygun ekleri getiriniz.Bu kitap İng. ……… çevrilmiş.

Yasa tasarısı TBMM ……… gönderildi.

Kocatepe Mah. ……… taşınmışlar.

Askerlik işlemleri için TSK’ ……… dilekçe yazdı.

Depodaki suyun 30 l’ ……… buharlaşmış.

ÇUKOBİRLİK’ ……… çiftçi eğitim çalışmalarına başladı.

Aşağıdaki cümlelerde de'nin yazımıyla ilgili bir yanlışlık varsa parantezle boş bırakılan yere (Y), yoksa (D) koyunuz. Yanlış olanları boşlukta

düzeltiniz.

1. İki ekip te soluk soluğaydı. ( )

2. Önüm de dik bir yamaç var. ( )

3. Her yerde ondan konuşuluyor. ( )

4. Uzun süre yerde baygın yatmış. ( )

5. Beni en çok ilgilendiren de bu. ( )

6. İster istemez bende ona kızıyorum. (

)

7. Nereye gittiklerini de bilmiyorum. ( )

8. Koca cadde de bir tek dükkan açık

değil. ( )

9. Gerçekten de şanslı bir adamsın. ( )

10. Oda biraz çocukla ilgilenmeliydi. ( )

11. İkisininde sorumlulukları vardı. ( )

12. Bir şey söylemek istediğimi de

nerden çıkardın? ( )

B. Aşağıdaki cümleleri yazım kuralları bakımından değerlendiriniz. Yazım yanlışı bulunmayan cümleler için parantezle boş bırakılan yerlere (D), bulunanlar için (Y) koyunuz.

90

1. Yıllar varki yağmurda böyle yürümemiştim. ( )

2. Çarşıdaki kaiabahğa karışıp kayboluyor. ( )

3. O an ki duygularımı sözcüklerle ifade edemem. ( )

4. Bu senin ki gerçekten krallara layık bir hayat.( )

5. Madem ki burada, artık rahatlayabiliriz. ( )

6. Olayı çevresinde ki insanlara anlatmış. ( )

7. Kendimi o kadar mutlu hissediyorum ki... ( )

8. Piyanonun sesindeki hüzün azalıyordu. ( )

9. Yıldızların sudaki akisleri kayboluyor.( )

10. Seninki dün yanıma gelip seni sordu.( )

11. Bir insanın üzerine bu kadar da gelinmez ki... ( )

12. Oysa ki biz de senin için geliyorduk. ( )

91

C. Aşağıdaki cümleleri yazım kuralları bakımından değerlendiriniz. Yazım yanlışı bulunmayan cümleler için parantezle boş bırakılan yere artı (+),

bulunanlar için de eksi (-) işareti koyunuz.

1. Bu işin kazançlı olduğunu gör müyormusun? ( )2. Orhan'ın nereye gittiğini bilmiyor mu sunuz? ( )

3. Sen de bizimle içeri gelecek misin? ( )4. Onun gözlerindeki umutsuzluğu fark etmedinmi? ( )

5. İçecek bir şeyler istemiyor muy dunuz? ( )6. Bu duygusallık sana hiç yakış mıyor. ( )

7. Söylentiler sizi hiç kaygılandırmıyor mu? ( )8. Oraya nasıl gidileceğini biliyormusun? ( )

9. Siz de birkaç çiçek seçmek ister miydiniz? ( )10. Bana, şu çay bardaklarını uzatır mı sın? ( )

11. Kötü bir zamanda mı rahatsız ettim? ( )12. Şirin mi şirin bir kedi yavrusu vardı kucağında. ( )

D. Aşağıdaki cümleleri yazım kuralları bakımından değerlendiriniz. Yazım yanlışı bulunmayan cümleler için parantezle boş bırakılan yere artı (+ ),

bulunanlar için de eksi (-) işareti koyunuz.1. Bu saçma sapan şeyleri nereden öğrendin? ( ) 2. BOTAŞ'da yeni düzenlemeler yapılacakmış. ( )

3. Birden onunla gözgöze geldim. ( ) 4. Arkadaşım DPT'nin sınavını kazandı. ( )

5. Adayların MEB'na başvurmaları gerekiyor. ( ) 6. Osman olur, olmaz her işe burnunu sokuyor. ( ) 7. Yıllardır yapayalnız yaşıyor bu köhne evde. ( )

8. Masmavi bir gökyüzü karşılıyor bizi. ( ) 9. Yüzü soğuktan bem beyaz olmuştu. ( )

10. THY'nın yeni seferleri hafta sonu başlayacak. ( ) 11. İki düşman kardeş şimdi yanyana oturuyor. ( ) 12. Bana şırıl sıklam aşık olduğunu söylüyor. ( )

E. Aşağıdaki cümleleri yazım kuralları bakımından değerlendiriniz. Yazım yanlışı bulunmayan cümleler için parantezle boş bırakılan yere artı ( + ), bulunanlar için de

eksi (-) işareti koyunuz.

1. Fuzuli'nin "Leyla İle Mecnun" adlı bir mesnevisi var. ( ) 2. 18 Nisan 1987 salı günü dünyaya gelmişim. ( ) 3. Uşak, Doğu Ege'de bulunan şirin bir ilimizdir. ( )

4. Ankara'dan Batı'ya doğru ilerlersek oraya varırız. ( ) 5. Seni Hakan Amcam iki gün önce soruyordu. ( )

92

6. Bu fareyi Tekir'den başkası yakalayamaz. ( ) 7. Bu, unutmayalım ki Doğu'ya özgü bir gelenektir. ( )

8. Dün dolaşırken avukat İbrahim Bey'i gördüm. ( ) 9. Dicle, Basra körfezine dökülmektedir. ( )

10. Geçen hafta Mostar Köprüsü törenlerle açıldı.( ) 11. Burada çok güzel Kayseri Mantısı yapıyorlar. ( ) 12. Önümüzdeki hafta Cuma günü görüşürüz. ( )

F. Aşağıdaki cümlelerde geçen yazımı yanlış olan sözcükleri tespit ederek doğru yazımlarını boş bırakılan yere yazınız.

1. Zeyneb'in neler söylediğini duydun mu?2. Herkez sabaha kadar meraktan çatladı.

3. Resiminde gürüldüğünden çok daha gençti.4. Bu, onlann arayıpta bulamadıkları şey.5. Bu uyukusuzluk beni İnan ki çileden çıkarıyor.

6. Derya, etrafına bir an için şaşgın saşgın bakıyordu.7. Başına, uzun püsküllerini alan kadife bir tac takmıştı.

8. Konuşurken gözlerindeki İfadeler inan bomboştu.G. Aşağıdaki cümleleri yazım kuralları bakımından değerlendiriniz. Yazım yanlışı

bulunmayan cümleler için parantezle boş bırakılan yere artı (+), bulunanlar için eksi (-) işareti koyunuz.

1. Yeni aldığı kalemini okulda kayıp etmiş. ( )2. Kendimi bugün iyi hissetmiyorum. ( )

3. Seni de ablan gibi bu okula kayıt edeceğiz. ( )4. Siz derd etmeyin, ben herşeyi hal edeceğim. ( )5. Siz çocuklara baka durun ben hemen gelirim. ( )

6. Arabayı evin önüne park etti. ( )7. Ben bu işi tek başıma da yapa bilirdim ( )

8. Teklifimizi neden red ettiğini anlayamadık. ( )9. Nankör olmayıp halinize şükretmeiisiniz. ( )10. Ben vaz geçtim, sizinle gelmiyeceğim. ( )11. Sonunda dayanamayıp terketmiş onu. ( )

12. Günün birinde ben de sizinle gelebilirim. ( )H. Aşağıdaki cümlelerde yer alan yazım yanlışlarını belirleyerek doğru

kullanımlarını yanlarına yazınız.

1. Arkadaşımı görmeme izin ver miyorlar.2. Bana kızmanı gerekdiren bir şeymi yapdım?3. Sizmİ onu terkettiniz, o mu sizi?4. Saatlar boyu karşıda ki manzarayı seyir etti.5. Ocak'ın önünde ki koltukda oturuyordu.6. Bu yaramazlar beni herzaman çok yoruyor.7. Pekaz paralan ama pekçok bilgileri var.8. Bende ilginç birşey söyiiyeceksin sanmışdım.9. Madem ki burada, pişmanlık duymamalı.10. İkisi arasında bir ayırım yapmayı öğrenmişdi.11. Bazı öğrencilerin gelmiyeceğini bizde biliyoruz.12. Sabahdan akşama kadar tam onbeş saatyolaldık.

93

A- Aşağıdaki bazı cümlelerde yazım hatası yapılmıştır. Bu cümleleri bularak işaretleyiniz.

1) ( ) Biraz daha gayret etsen olacak gibi.2) ( ) Birçok insan bu konuda yeterince bilgilendirilmediğini ileri sürüyor.3) ( ) Bir kaç işçi atölyede her şeyden habersiz çalışıyordu.4) ( ) İndirimden ben de birtakım elbise aldım.5) ( ) Bir çok araba bu kazadan hasar görmüş, kullanılamaz hâle gelmişti.6) ( ) Hiçbir şeye elinizi sürmeyiniz, onların temiz olmadığını düşünüyorum.7) ( ) Bir az olsun gülmek, eğlenmek bizim hakkımız değil mi?8) ( ) Birkaç eşyayı ayırıp ihtiyacı olanlara verecekti.9) ( ) Bir çoğumuz henüz işin ciddiyetini anlamış değiliz, ne yazık ki!10) ( ) Birtakım işaretler vardı paketlerin üzerinde.11) ( ) Herhangibir sorunla karşılaşırsanız beni arayınız.12) ( ) Korku filmini hiçbiri izlememiş meğer.13) ( ) Her şey vatanımız, bayrağımız, manevi değerlerimiz

için. 14) ( ) Tezgâhta hiç birşey kalmamış, her şey karıştırılmış.15) ( ) Uğradım yanlız fazla bekleyemedim.16) ( ) Kipriklerine rimel fazla sürmüş, palyaçolara benzemiş.17) ( ) Maydonozun faydalarını anlata anlata bitiremedi.18) ( ) Yemeğe kuru sovan doğramayı unutunca olanlar oldu.19) ( ) Her an tartışmaya hazırdı.

B- Aşağıda yazımı yanlış olan kelimeleri doğru şekilde yazıp cümle içinde kullanınız.

SÖZCÜK DOĞRU YAZIMI

CÜMLEM

TirenDomatezYanlızAsvaltTraşEşortmanKareteAsvaltYalnış

Aşağıdaki cümlelerde geçen yazım yanlışlarını bulunuz ve doğru şekilde yazınız.1-Kardeşim 2 hafta sonra yanıma gelecek.

……………………………………………………………….2-Bugün pazar da öğretmenimizi gördüm.

…………………………………………………………………………………………….94

3-Yarın size ders çalışmaya geleyimmi?…………………………………………………………………………………………….

4-Dördüncü Murat gece sokağa çıkma yasağı koymuştur. ……………………………………………………………………………………….5-Annemin yaptığı yemekler güzelmi güzel olur. …………………………………………………………………………………………….6-Pazardan 5 kgden fazla portakal aldım.

……………………………………………………………………………………………7-Sende geliyor musun?

…………………………………………………………………………………………….8-TÜBİTAK’nin yaptığı yarışmaya katılacağım.

…………………………………………………………………………………………….9-Sınıftaki listede 6.’ıncı sıradayım.

…………………………………………………………………………………………….10-Yanlışlarımıda düzeltmeliyim.

……………………………………………………………………………………………..11-Güneş, dünyamızın ısı ve ışık kaynağıdır.

……………………………………………………………………………………………..12-23 nisan ulusal egemenlik ve çocuk bayramı törenlerle kutlandı.……………………………………………………………………..13-Ülkemize yaz ayların da en çok alman turist geliyor.…………………………………………………………………………………………..14-Kanuni Sultan Süleyman, yükselme dönemi padişahıdır.……………………………………………………………………………………..15-Bugün avukat Merve hanımla görüşmem var.…………………………………………………………………………………………..16-Sokakta buldukları köpeğe boncuk adını takmışlar.…………………………………………………………………………………………..17-Toplantı 28 ocak 2008 perşembe gününe ertelenmiş.………………………………………………………………………………………..18-Komposizyon yarışmasında 7’inci olmuş.……………………………………………………………………………………………..19-Yarışmada herkeze 5’er soru soruldu.……………………………………………………………………………………………..20-Sınıfımız deneme sınavında yüzde 83.9 başarı elde etti.

** *** *** *** *** *** *** ** *** ** ** *** ** ** *** *** ***

1-Sonun da milli eğitim bakanlığı’nda iş bulmuş.…………………………………………………………………………………………….2-Ben bu yalnızız romanını çok beğeniyorum.…………………………………………………………………………………………….3-Bunu yapsa yapsa borazan Mustafa yapar.…………………………………………………………………………………………….

95

4-Bugün bize avukat Süleyman bey gelecek.………………………………………………………………………………………….5-Artık dünyanın güneşe uzaklığı biliniyor.…………………………………………………………………………………………….6-Haberi duyunca Dünyalar benim oldu.. ……………………………………………………………………………………………7-Bu derste kuzey Anadoluyu göreceğiz.…………………………………………………………………………………………….8-Bu derste Anadolu’nun Kuzeyini göreceğiz.…………………………………………………………………………………………….9-30 mart 1994 pazartesi günü doğmuştu.…………………………………………………………………………………………….10-Buraya her yıl Mart ayın da gelir.……………………………………………………………………………………………..11-Bu yaz tatili mi edremit’te geçireceğim.……………………………………………………………………………………………..12-Uzaydan dünyaya bakanlar, onu mavi bir top gibi görüyormuş.…………………………………………………………………………..13-Bu belgeyi Mahallenin Muhtarından alacaksınız.……………………………………………………………………………………………..14-Bunu biliyormu sunuz?……………………………………………………………………………………………..15-Bu akşam bize Ayşe’mi gelecek?……………………………………………………………………………………………..16-Bahar geldimi ev de durmaz.……………………………………………………………………………………………..17-Yoksa söylediklerime inan mıyormusunuz?……………………………………………………………………………………………..18-Olanları bana bir, bir anlattı.……………………………………………………………………………………………..19-O buraya aşağı-yukarı 2 saatte bir uğrar.……………………………………………………………………………………………..20-Kitabın 3 yüz 50 sayfasını okumuş.……………………………………………………………………………………………..

YAZIMI KARIŞTIRILAN BAZI SÖZCÜKLER-1YANLIŞ DO Ğ RU YANLI Ş DO Ğ RU

1-kirbit 34-deymek2-asvalt 35-ezzacı3-mutvak 36-eşortman4-yanlız 37-fiat5-herkez 38-gaste

96

6-yalnış 39-hambal7-atmış (60) 40-tabiyat8-ropörtaj 41-şöför9-sağde 42-oce10-zenzele 43-çiydem11-piano 44-tenbel12-ekzoz 45-sovuk13-acaip 46-penbe14-acenta 47-kiprik15-bağdem 48-elektirik16-ahçı 49-bioloji17-pisiklet 50-gurup18-büsküvü 51-ünvan19-jiklet 52-stütyo20-çukulata 53-canbaz21-barsak 54-bir kaç22-bulüz 55-bir gün23-süpriz 56-tonbul24-çenber 57-lanba25-filim 58-fasülye26-yumşak 59-kopye27-tualet 60-makina28-soğulcan 61-meyva29-şevkat 62-traş30-öğünmek 63-tanpon31-pantor 64-ğazoz32-pantalon 65-çüp33-deyerli 66-sarmısak

97

DE-Mİ-Kİ EKLERİNİN YAZIMI

98

TÜRKÇE DERSİ ÇALIŞMA KÂĞIDI“DE-Mİ-Kİ YAZIMI”

“de”nin yazımı

Konu özeti:”de” cümlede iki şekilde kullanılır.1-Bağlaç olan “de”:Sözcükten ayrı yazılır. Bağlaç olan “de” , “da” biçiminde kullanılabilir. Ama asla “ta, te” biçiminde yazılamaz. Cümle içinde üzerini kapattığımızda yani “de”yi cümleden çıkardığımızda anlam bozulmuyorsa bağlaç görevinde kullanılmıştır.ÖR: Ben de sizinle geleceğim. (Ben sizinle geleceğim.) “de” yi çıkardığımızda anlam bozulmadı.2-İsmin hal eki olan “-de”:Sözcüğe bitişik yazılır. Ek olan “de”, da,te,ta biçiminde kullanılabilir.Cümleden çıkardığımızda anlam bozulur.

“Mİ” nin Kullanımı1. Tüm “mi”ler sözcükten ayrı yazılır. 2. Cümle içerisinde “mı, mi, mu, mü” olmak üzere dört şekilde kullanılır.) 3. “Mi” soru eki cümle içerisinde kendisinden önceki kelimeyle ayrı, kendisinden sonraki eklerle

bitişik yazılır.4. “Mi” soru eki cümle içerisinde üç değişik anlamda kullanılır:Soru anlamı: ( Cümleye cevap verme ihtiyacı hissedilir ve sonuna soru işareti konur.) Örnek: Anlatılanları biliyor musun? Bir cevap verilir.( Evet ya da hayır gibi) Pekiştirme anlamı: (Cümlenin anlamında sadece pekiştirme yapar. Cevap verme ihtiyacı hissedilmez ve sonuna soru işareti konmaz.) Örnek: Kardeşi güzel mi güzel bir yemek yapmış.( Çok güzel anlamında kullanılmış. Soru anlamı katmamış ve sonuna soru işareti konmamış.) Zaman anlamı: ( Cümleye sadece zaman anlamı katar. Sonuna soru işareti konulmaz.) Örnek: Eve geldi mi yemeğe başlayacağız.

“Kİ”LERİN YAZIMIki”ler üç görevde kullanılır.1-Sıfat yapan “ki”: Geldiği sözcüğü sıfat yapar.Bitişik yazılır.Cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.ÖR:Bahçedeki çocuklar. (Hangi çocuklar? Cevap:Bahçedeki.İsmi niteliyor. (Bahçe çocuklar)Çıkarıldığında anlam bozuluyor.2-Zamir olan “ki”:İsmin yerine kullanılır.Çıkarıldığında anlam bozulur.Cümleye bitişik yazılır.ÖR:Aylin’inki çok güzel.(Aylin’in çantası, kalemi, elbisesi gibi isimlerin yerini tutar.)Aylin’in çok güzel.(Anlam bozuluyor.)3-Bağlaç olan “ki”:Ayrı yazılır.Çıkarıldığında anlam bozulmaz.

A-) Aşağıdaki cümlelerde “de” nin yazımı ile ilgili yanlışlıklar yapılmıştır. Doğrularını boşluğa tekrar yazınız. *Bu konu kitap da yoktu.……………………………………………………………*Alide ödevini yapmış.……………………………………………………………*Yolda beni gördü ama selam vermedi.……………………………………………………………*Sen de bu işe ortak mısın?……………………………………………………………*Karşı da birini gördüm.……………………………………………………………*Onu yerde bulmuşlar.……………………………………………………………*Tatil de ödevlerimide yapacağım.……………………………………………………………*Kardeşim okul da çok yaramazlık yapıyor.……………………………………………………………*Tatilde bizede gelirseniz çok sevinirim.……………………………………………………………*Geleceğin kökleri mazi de aranmalıdır.……………………………………………………………Yıkamadan sonra halıda tertemiz olmuştu.B-) Aşağıdaki cümlelerde yer alan “ki” eklerinin görevlerini örnekteki gibi yapınız. Örnek: Evdeki hesap çarşıya uymaz. GÖREVİ: sıfat yapan –ki1. Düşün ki yüreğin sallansın. GÖREVİ…..………………

2. Aşağıdaki seni bekliyor. GÖREVİ…..………………

3. Neden benim yazım seninki gibi olmuyor? GÖREVİ…..…

4. Baktım ki olacak gibi değil, hemen işe el koydum.

5. Masadaki çiçekleri kim getirdi? GÖREVİ…..……………….6. Bu olay akşamkinden daha kötü. GÖREVİ…..…………….7. Düşün ki hata yapmayasın. GÖREVİ…..…………………..8. Makinedeki arızayı tespit edemedik. GÖREVİ…..…………9. Bilmiyorum ki derdimi kime açsam… GÖREVİ…..………10.Onun bilgisayarı yeni, benimki eski. GÖREVİ…..…………

C-)Aşağıdaki cümlelerde “ki”lerin yazımına dikkat ediniz. doğruysa cümlenin yanına (d), yanlışsa (y) yazınız.

1. Her evde bizim ki gibi bir sorun var. ( )2. Kazağımdaki leke çıkmadı. ( )3. Eve geldimki, bir de ne göreyim! ( )4. Ben ki seni çok aramıştım… ( )5. Arkadaşımınki biraz kısık sesle çalıyor. ( )6. Ödevinde ki özen hepimizi büyüledi. ( )7. Sendeki kaşlar bende de olaydı vay… ( )8. Bakmadım ki göreyim. ( )9. Odamdaki fotoğrafın hala duruyor. ( )10.Onunki de iş mi yani! ( )

D-)Aşağıdaki cümlelerde geçen “de”lerin görevlerini örnekteki gibi yanlarına yazınız.

Örnek: Koştum da yoruldum. bağlaç Elinde ne var? hal eki

1. Niçin okulda çok kaldın? ……………2. Benden de cesaretli çıktın. ……………3. Biliyordun da neden söylemedin? ……………4. Kitapta ne bilgiler varmış böyle! ……………,5. Sırada doğru otur. ……………

99

“Kİ”LERİN YAZIMIki”ler üç görevde kullanılır.1-Sıfat yapan “ki”: Geldiği sözcüğü sıfat yapar.Bitişik yazılır.Cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.ÖR:Bahçedeki çocuklar. (Hangi çocuklar? Cevap:Bahçedeki.İsmi niteliyor. (Bahçe çocuklar)Çıkarıldığında anlam bozuluyor.2-Zamir olan “ki”:İsmin yerine kullanılır.Çıkarıldığında anlam bozulur.Cümleye bitişik yazılır.ÖR:Aylin’inki çok güzel.(Aylin’in çantası, kalemi, elbisesi gibi isimlerin yerini tutar.)Aylin’in çok güzel.(Anlam bozuluyor.)3-Bağlaç olan “ki”:Ayrı yazılır.Çıkarıldığında anlam bozulmaz.

E-)Aşağıdaki cümlelerde “de”lerin yazımına dikkat ediniz. doğruysa cümlenin yanına (d), yanlışsa (y) yazınız.

1. Aklımda hiç yokken onunla konuştum. ( )2. Ruhum da açtığın yaraları düşündün mü? ( )3. Ödev yapmaya Selinde gelsin. ( )4. Artık ülkemiz bilim de gelişiyor. ( )5. Dolap da bunu unutmuşsun. ( )

F-)Aşağıdaki örnek cümlelerin karşısına “mi”nin hangi görevde kullanıldığını KARŞISINA yazınız.

Bayram yaklaştı mı heyecanlanırımBu defter senin mi?Telefon çaldı mı hemen açarım.Ablan sözünü tutar mı?Mavi mi mavi bir gökyüzü.Soğuk mu soğuk bir hava.Kardeşim ağladı mı herkes yanına koşar.Aydan bizi bekler mi?Ağzı sıkı mı sıkıdır.Ali dersleri bitti mi sokağa çıkar.Geniş mi geniş bir ev aldık.Duyduklarım doğru mu?Bu elbise eski mi eski.

G-)Aşağıdaki cümlelerde “mi”nin yazımını kontrol ediniz, yanlış yazılanları düzeltiniz.

1-Söyledikleri doğrumu doğru………….................2-Sence buluşmaya gelirmi………………………….3-Buraya geldi mi ona uzun uzun sarılacağım……4-Uzunmu uzun bir boyu var..............................5-Bekledimmi gelmez işte…………………………..6-Çocuk mu çocuk hareketleri var…………………7-Sence söylediklerimi duydu mu?.....................8-Ona baktımmı ne dediğimi anlar……………..

9-Gözlerim mi çok güzel?...................................10-Kıskançmı kıskanç bir kocası var………………..

H-)Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere uygun olan “de”yi koyunuz.

1 Seni……… üzmüşler.2 Uzak……. bir köy var.3 Gözüm……….gittikçe küçülüyorsun.4 Ahmet …………takıma alındı.5 Bebeğin…………bir hastalık varmış.6 Bu kar……….kış……… hep çalıştı.7 Bursa’ya Sema……….gelecek.8 Ne oldu şimdi bu çocuğa ………..?9 İzmir’……….bir teyzem var.10 Yanağım……bir sivilce çıktı.

I-)Aşağıdaki “ki”leri doğru biçimde yazınız.

1-Sokakta ki evsizlere acıyorum…………………….2-Evde kileri ancak kurtarabildik…………………..3-Önce yemeğini yeki aç kalma…………………….4-Bunu böyle bilki yalan söylemedim……………..5-Arabada onun kini unutmuşum………………….6-Yazıda ki hataları bulun……………………………..

J-)Aşağıdaki cümlelerdeki “ ki”lerin görevlerini karşılarına yazın.

1 Sendeki küpeler altın mı?2 Şöyle gel ki yüzünü göreyim.3 Baktım ki bu iş böyle olmayacak.4 Elindekini yere bırak hemen.5 Evdeki hesap çarşıya uymadı.6 Belindeki kemeri çok beğendim.7 Teyzeminki çok daha yeni.8 Gözlerindeki heyecan beni etkiledi.9 Yarın giderken onunkini alırız.10 Okulda dolaptaki kitapları çalmışlar.

100

7. SINIF NOKTALAMA VE YAZIMBÜYÜK HARFLERİN KULLANIMI

A.Cümle büyük harfle başlar: Ak akçe kara gün içindir.

Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur: Atatürk "Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!" diyor.

UYARI: İki çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle başlamaz: Bir zamanlar -bu zamanlar çok da uzak değildir, bundan on, on iki yıl önce- Türk saltanatının maddi sınırları uçsuz bucaksız denilecek ka-dar genişti. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)

İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar: Menfaat sandalyeye benzer: Başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına alırsan yükseltir. (Cenap Şahabettin)

UYARI: İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıra-landığında bunlar büyük harfle başlamaz: Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler...

B. Dizeler büyük harfle başlar: Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi/ Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi. (Muhibbi)

C. Özel adlar büyük harfle başlar:

1. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar: Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü vb.

Takma adlar da büyük harfle başlar: Muhibbi (Kanuni Sultan Süleyman), Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel),Server Bedi (Peyami Safa),  İrfan Kudret (Cahit Sıtkı Tarancı), Mehmet Ali Sel (Orhan Veli Kanık) vb.

2. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar:

Kaymakam Erol Bey, Dr. Alâaddin Yavaşça; Sayın Prof. Dr. Hasan Eren

Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle başlar: Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan, Nene Hatun; Gül Baba, Susuz Dede, Telli Baba vb.

UYARI: Akrabalık bildiren kelimeler küçük harfle başlar: 

- Tülay ablama gittim. - Ayşe teyzemin keki çok güzel.

3. Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar: Uzak Doğu’dan gelen heyeti Vali dün kabul etti.

4. Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar: Sayın Bakan, Sayın Başkan, Sayın Rektör,

Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitaplar büyük harfle başlar: Sevgili Kardeşim, Aziz Dostum,

5. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar: Boncuk, Fındık, Minnoş, Pamuk vb.

6. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar: Alman, İngiliz, Türk; Kazak, Kırgız, Oğuz ; Hacımusalı, Karakeçili vb.

7. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar: Türkçe, Almanca, İngilizce, Rusça, Arapça; Oğuzca, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe  vb.

8. Devlet adları büyük harfle başlar: Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vb.

9. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar: Müslümanlık, Müslüman; Musevilik, Musevi; Budizm, Budist; Katoliklik, Katolik vb.

10. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar: Tanrı, Allah, İlah, Cebrail, Zeus, Osiris, Kibele vb.

101

UYARI: “Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük harfle başlar: Eski Yunan tanrıları. Müzik dünyasının ilahı.

“Amerika'da kaçakçılığın allahları vardır.” (Tarık Buğra)11. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar: Merkür, Neptün, Satürn; Halley vb.

UYARI: Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar: Biz dünyadan ayrı yaşarken dünya epey değişmiş. 

12. Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı sözlerinin ilk harfleri büyük yazılır: Batı medeniyeti, Doğu mistisizmi vb.

UYARI: Bu sözler yön bildirdiğinde küçük yazılır: Bursa’nın doğusu, Ankara’nın batısı vb.

13. Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar: Afrika, Asya; Güneydoğu Anadolu vb.

14. Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar: Ağrı Dağı, Aral Gölü, Asya Yakası, Çanakkale Boğazı, Dicle Irmağı, Ege Denizi, Erciyes Dağı, Fırat Nehri, Süveyş Kanalı, Tuna Nehri, Van Gölü, Zigana Geçidi vb.

UYARI: Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar: Konya ili, Etimesgut ilçesi, Uzungöl beldesi, Taflan köyü vb.

15. Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri büyük harfle başlar: Halit Rifat Paşa Mahallesi, Yunus Emre Mahallesi, Karaköy Meydanı, Zafer Meydanı vb.

16. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar: Dolmabahçe Sarayı, İshakpaşa Sarayı, Çankaya Köşkü, Kağan Anıtı vb.

17. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk Dil Kurumu, Türk Dili Dergisi Yayın Danışma Kurulu vb.

18. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar: Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği vb.

19. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar: Nutuk, Safahat, Kendi Gök Kubbemiz vb.

UYARI: Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz: Milliyet gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tablosu vb.

Özel adın tamamı büyük yazıldığında ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki de büyük harfle yazılır: DİL VE TARİH-COĞRAFYA FAKÜLTESİ  vb.

20. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar: Cumhuriyet Bayramı, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı vb.

21. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar: Kurtuluş Savaşı, Millî Mücadele, Cilalı Taş Devri, Millî Edebiyat Dönemi vb.

22. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar: Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Asyalılık vb.

102

23. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar: Antep fıstığı, Brüksel lahanası, Frenk gömleği, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, Japon gülü, Maraş dondurması, Van kedisi vb.

Ç. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar: 29 Mayıs 1453 Salı günü, 29 Ekim 1923.

Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar: - Okullar genellikle eylülün ikinci haftasında öğretime başlar. - Yürütme Kurulu toplantılarını perşembe günleri yaparız.D. Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar: Giriş, Çıkış, Müdür, Vezne, Başkan, Doktor, Otobüs Durağı, Dolmuş Durağı, Şehirler Arası Telefon, 3. Kat, 4. Sınıf, 1. Blok vb.

Aşağıdaki cümlelerde büyük harflerin kullanımıyla ilgili yanlışları düzeltiniz .

1. “banka, bütçe, devlet, fındık, kanepe gibi yüzlerce kelime artık Dilimizin malı olmuştur.” ……………………………………………………………………………………2. Bundan çok çok seneler önce - Aslında bakarsan çok senede olmadı – hayat bu kadar zor değildi. ……………………………………………………………………………………3. Osmanlı’da çok meşhur olan nişancı Mehmet paşanın ne zaman öldüğü bilinmiyor. ……………………………………………………………………………………4. Son zamanlarda Batı Medeniyeti, Doğu medeniyetinin farkına varmaya başladı. ……………………………………………………………………………………

5. Kuran’da Allah’ın iyi insanlara Cenneti; kötü insanlara Cehennemi uygun gördüğü bilinmektedir. ……………………………………………………………………………………

AYRI YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELER103

CÜMLELER Yanlışların Doğru

Yazılışlarımuhtaç olduğun kudret: senin damarlarındaki asil kandır.genç osman erken yaşta şehit edilmiş bir padişahtır.Ahmet Dayım, bana çok kızdı.mektubuna “sevgili kardeşim” diye başlamış.ayşe’nin kedisi tekir açlıktan ölmüş.en iyi bildiğim dil, fransızcadır.beni bu dertten kurtar allahım.mars, dünyamızdan daha sıcak bir gezegendir.türkiye’nin en büyük gölü, van gölüdür.türk dil kurumu ne yaptığını bilmiyor arkadaş!ramazan bayramında en çok sevinenler, çocuklar oluyor.eve Van Kedisi getirdiler.Topkapı sarayı’nı mutlaka görmeniz lazım.yarın Göle yüzmeye gidelim mi?okul olarak mersin’e geziye gideceğiz.benim Dünyamda böyle şeylere yer yoktur.buse altındiş 23 ekim 1999’da manisa’da doğdu.okullar Haziranda kapanıyor. İstanbul 29 mayıs 1453’te fethedildi.rusları, erzurum’dan atan kadın, nene hatundur.

1. Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır: alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek, söz etmek, terk etmek, var olmak, yok etmek, yok olmak vb.

2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

a. Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar:

dil balığı, kılıç balığı, köpek balığı, ton balığı, deve kuşu, muhabbet kuşu, saka kuşu, tarla kuşu, ağustos böceği, ateş böceği, cırcır böceği, hamam böceği, ipek böceği, uğur böceği; ağılı böcek, sümüklü böcek, at sineği, deniz yılanı, Ankara keçisi, dağ keçisi, yaban keçisi; fındık faresi, tarla faresi; dağ sıçanı, tarla sıçanı; dağ tavuğu; ada tavşanı, yaban tavşanı; bal arısı, yaprak arısı; Pekin ördeği, deniz ördeği; Ankara kedisi vb.

b. Bitki türlerinden birinin adıyla kurulanlar:

ayrık otu, çörek otu, eğrelti otu, ateş çiçeği, kâğıt ağacı, mantar ağacı, öd ağacı, tespih ağacı, dağ elması, yer elması; deve dikeni; kuş üzümü; dağ armudu; at kestanesi, kuzu kestanesi; can eriği, kuzu mantarı, yer mantarı; su kamışı, şeker kamışı; dağ nanesi, Antep fıstığı, çam fıstığı; sırık fasulyesi, soya fasulyesi; Amerikan bademi, taş bademi; Afrika menekşesi, deniz menekşesi; Japon sarmaşığı, kuzu sarmaşığı; Hint inciri, kavak inciri; armut kurusu, kayısı kurusu; kaya sarımsağı, köpek sarımsağı; şeker pancarı, yaban pancarı, kuru fasulye, kuru incir, kuru soğan, kuru üzüm vb.

c. Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler:

alçı taşı, bileği taşı, çakmak taşı, el sabunu

ç. Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler: Arnavut kaldırımı; çevre yolu,

deniz yolu, hava yolu, kara yolu, keçi yolu; köprü yol vb.

d. Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik ke-limeler: açık oturum, açık öğretim, ana dili, Ay tutulması, baş ağrısı (hastalık), baş belası, baş dönmesi, çıkış yolu, çözüm yolu, dil birliği, din birliği, güç birliği, iş birliği, iş bölümü, madde başı, ses uyumu, yer çekimi vb.

e. Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: anlam bilimi, dil bilimi, edebiyat bilimi, gök bilimi, halk bilimi, ruh bilimi, toplum bilimi, toprak bilimi, yer bilimi; dil bilgisi, halk bilgisi, ses bilgisi, şekil bilgisi vb.

f. Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler: bohça böreği, talaş böreği; ba-dem yağı, kuyruk yağı; arpa suyu, maden suyu; tulum peyniri, beyaz peynir; Adana kebabı, tas kebabı; İnegöl köftesi, İzmir köftesi; ezogelin çorbası, yoğurt çorbası; irmik helvası, koz helva; acı badem kurabiyesi; Kemalpaşa tatlısı, yoğurt tatlısı; badem şekeri, kestane şekeri; balık yumurtası, lop yumurta vb.

g. Gök cisimleri: Çoban Yıldızı, Kervan Yıldızı, Kutup Yıldızı, kuyruklu yıldız; gök taşı, hava taşı, meteor taşı vb.

h. Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler: patlak göz, süzgün göz; aşık kemiği, elmacık kemiği; serçe parmak, şehadet parmağı, yüzük parmağı; azı dişi, köpek dişi, süt dişi; kuyruk sokumu, safra kesesi; çatma kaş, takma diş, takma kirpik, takma kol; ekşi surat, kepçe surat; gaga burun (kimse), karga burun, kepçe kulak vb.

ı. Benzetme yoluyla insanın bir niteliğini anlatmak üzere bitki, hay-van ve nesne adlarıyla kurulan birleşik kelimeler: çetin ceviz, çöpsüz üzüm; eski kurt, sarı çıyan, sağmal inek; eski toprak, eski tüfek, kara maşa, sapsız balta, çakır pençe, demir yumruk, kuru kemik vb.

i. Zamanla ilgili birleşik kelimeler: bağ bozumu, gece yarısı, gün ortası, hafta başı, hafta sonuvb.

104

3. Yer adlarında kullanılan batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak kelimeleri ayrı yazılır: Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Güneydoğu Anadolu, Aşağı Ayrancı, Yukarı Ayrancı, Orta Anadolu, Orta Asya, Orta Doğu, İç Asya, İç Anadolu, Yakın Doğu, Uzak Doğu vb.

4. Kişi adlarından oluşmuş mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır: Yunus Emre Mahallesi; Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp Bulvarı; Nene Hatun Caddesi; Fevzi Çakmak Sokağı, Cemal Nadir Sokağı; Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sütçü İmam Üniversitesi vb.

5. Dış, iç, sıra sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: ahlak dışı, çağ dışı, din dışı, kanun dışı, olağan dışı, yasa dışı; ceviz içi, hafta içi, yurt içi; aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra vb.

BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI

1. Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır: birbiri (< biri biri), kaynana (< kayın ana), kaynata (< kayın ata), nasıl (< ne asıl), niçin (< ne için), pazartesi (< pazar ertesi), sütlaç (< sütlü aş) vb.

2. Özgün biçimleri tek heceli bazı Arapça kökenli kelimeler etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine uğradıklarında bitişik yazılır: emretmek,  menolunmak, cemetmek, kaybolmak; , hamdetmek;  affetmek,  hissetmek,

3. Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Bitki adları: aslanağzı, civanperçemi, keçiboynuzu, kuşburnu, turnagagası, açıkağız, 

çobançantası,katırtırnağı, kuşyemi, şeytanarabası, akşamsefası, camgüzeli,çadıruşağı, ayşekadın (fasulye),  

Hayvan adları: danaburnu (böcek), akbaş (kuş), alabacak (at), bağrıkara (kuş), çakırkanat (ördek), kababurun (balık), kamçıkuyruk (koyun), kamışkulak (at),karagöz (balık), karafatma (böcek), kızılkanat (balık), sarıkuyruk (balık), yeşilbaş (ördek),sazkayası (balık),sırtıkara (balık), şeytaniğnesi, yalıçapkını (kuş), bozbakkal (kuş), bozyürük(yılan), 

Hastalık adları: itdirseği (arpacık), delibaş, karabaş, karabacak vb.

Alet ve eşya adları: balıkgözü (halka), deveboynu (boru), domuztırnağı (kanca), horozayağı(burgu), kargaburnu (alet), kedigözü (lamba), leylekgagası (alet), sıçankuyruğu (törpü), gagaburun(gemi), kancabaş (kayık), adayavrusu (tekne) vb.

Yiyecek adları: hanımgöbeği (tatlı), ka-dınbudu (köfte), kedidili (bisküvi), dilberdudağı  (tatlı),tavukgöğsü (tatlı), vezirparmağı (tatlı), bülbülyuvası (tatlı), kuşlokumu (kurabiye), alinazik (kebap) vb.

Oyun adları: beştaş, dokuztaş, üçtaş vb.

Gök cisimlerinin adları: Arıkovanı (yıldız kümesi), Büyükayı(yıldız kümesi), Demirkazık (yıldız), Küçükayı (yıldız kü-mesi), Kervankıran (yıldız), Samanyolu(yıldız kümesi) vb.

Renk adları: baklaçiçeği, balköpüğü, camgöbeği, devetüyü, fildişi, gülkurusu, kavuniçi, narçiçeği, ördekbaşı, ördekgagası, tavşanağzı, tavşankanı, turnagözü, vapurdumanı, vişneçürüğü, yavruağzı vb.

Oğlu, kızı sözleri: çapanoğlu, eloğlu, hinoğluhin, elkızı vb.

4. -a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil ekleriyle “bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek ve yazmak” fiilleriyle yapılan fiiller bitişik

105

yazılır: düşünebilmek, sevebilmek; alıvermek, gülüvermek; uyuyakalmak; gidedurmak, yazadurmak; çıkagelmek, süregelmek; düşeyazmak, öleyazmak vb.

5. Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik keli-meler bitişik yazılır: albeni, ateşkes, çalçene, çalyaka, dönbaba, gelberi, incitmebeni, sallabaş, sallasırt, unutmabeni; batçık, çekyat, geçgeç, kaçgöç, kapkaç, örtbas, seçal, tutkal, veryansın, yapboz, yazboz vb.

6. İkinci kelimesi -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü) kalıplaşmış belirli geçmiş zaman ekleriyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: albastı, ciğerdeldi, çıtkırıldım, dalbastı, fırdöndü, gecekondu, gündöndü, hünkârbeğendi, imambayıldı, karyağdı, külbastı, mirasyedi, papazkaçtı, serdengeçti, şıpsevdi, zıpçıktı vb.

7. Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarında, unvan kelimesi sonda ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır: Abidinpaşa, Bayrampaşa, Davutpaşa, Gazi Osmanpaşa (mahalle); Ertuğrulgazi (ilçe), Kemalpaşa (ilçe); Mustafabey (cadde), Necatibey (cadde) vb.

8. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır: güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu

9. Dilimizde her iki ögesi de asıl anlamını koruduğu hâlde yaygın bir biçimde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan kelimeler de vardır:

a. Baş sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları: başağırlık, başbakan, başçavuş, başeser, başhekim, başhemşire, başkahraman, başkent, başkomutan, başköşe, başmüfettiş, başöğretmen, baş-

parmak, başpehlivan, başrol, başsavcı, başyazar vb.

b. Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiçbiri belirsizlik sıfat ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

10. Ev kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, kahveevi, konukevi, orduevi, öğretmenevi, polisevi, yayınevi vb.

11. Hane, name, zade kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: çayhane, dershane, kahvehane, yazıhane; beyanname, kanunname, se-yahatname, siyasetname; amcazade, dayızade, teyzezade vb.

12. Kanunda bitişik geçen veya

bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır:İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi vb.

CÜMLELER Yanlışların Doğru Yazılışları

1) ( ) En sonunda o da buraları terketti.

2) ( ) Hiçbir şey yok gözümde bundan sonra. 106

3) ( ) Bana hediye edilen kalem kayboldu.

4) ( ) Akşam haberlerde rüzgarın güney batıdan eseceği söyleniyordu.

5) ( ) Senden sonra o da gelin oldu.

6) ( ) Yüz yıl sonra dünya eskisi gibi olmayacak.

7) ( ) Orta Doğu’da barış bir türlü sağlanamadı.

8) ( ) Birtakım yeni yatak odası aldım.

9) ( ) Kalktı göç eyledi Avşar Elleri.

10) ( ) Yıllar sonra bir gün çıka geldi.

11) ( ) Bir çok olayda onun parmağı olduğu söyleniyor.

12) ( ) Bu yayın evi yeni kuruldu.

13) ( ) Çapanoğluna dayanırmış bizim aslımız.

14) ( ) Baş komutanlık ünvanı, ona verilmişti.

15) ( ) Felaketler birbiri ardına geldi.

SAYILARIN YAZIMI1. Sayılar harflerle de yazılabilir: bin yıldan beri, on dört gün, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, üçüncü sınıf vb.

Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır:17.30’da, 11.00’de, 1.500.000 lira, 25

kilogram, 150 kilometre, 15 metre kumaş, 1.250.000 kişi vb.

Saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir: saat dokuzu beş geçe, saat yediye çeyrek kala, saat sekizi on dakika üç saniye geçe, mesela saat onda vb.

107

Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin, milyon,milyar ve trilyon sözleri harfle yazılabilir: 1 milyar 500 milyon kişi, 3 bin 255 kalem, 8 trilyon 412 milyar vb.

2. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır:  iki yüz, üç yüz altmış beş, bin iki yüz elli bir vb.

3. Para ile ilgili işlemlerle senet, çek vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır: 650,35 (altıyüzelliTL,otuzbeşkr.)

4. Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz: %25, ‰50vb.

5. Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır: altmışaltı, ellibir, yirmibir vb.

6. Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların nu-maralandırılmasında, maddelerin sıralandırılmasında kullanılır: II. Dünya Savaşı; XX. yüzyıl; III. Selim, XIV. Louis, II. Wilhelm, V. Karl, VIII. Edward; 1.XI.1928; I. Cilt; I)... II) ... vb.

7. Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur: 4.567, 326.197, 49.750.812, 28.434.250.310.500 vb.

8. Sayılarda kesirler virgülle ayrılır: 15,2 (15 tam, onda 2); 5,26 (5 tam, yüzde 26) vb.

9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır: 15., 56., XX.; 15’inci, 56’ncı, XX’nci vb.

10. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir: 2’şer değil  ikişer, 9’ar değil dokuzar, 100’er değil yüzer vb.

11. Sayılar metin içerisinde yazıyla yazılır: bin yıldan beri, dört kardeş, haftanın beşinci günü, üç ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, üçüncü sınıf.

Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.                                 (Cahit Sıtkı

Tarancı)----------------------

108

109

Sayıların yazımı konusunda yapılan yanlışların altını çiziniz.

Amcası 25 gündür komada yatıyormuş.Yukarıda adı soyadı belirtilen kişiye 350( üç yüz elliTL) ödenecektir.Bu katta 5'er günde bir nöbet tutacaksın.Ben tam sekize beş kala buradaydım.V. Sırada sen varsın.Yapılan son sınavda 4. olmuşum.Otuzbeş yaş şiirini ezberledim.Bugün II. Abdülhamid'i işledik.Havuzda 398.680 m3 su var.Öğrenciler üçerli sıraya girdiler.5.'nci sırada kim var?Şair 16. yüzyılda yaşamıştır.Bu kitabın III. cildini bulamadım.İşlemin sonucu 6.7 çıkıyor.Bu ev tam yüz elli yıllıkmış.Sınıfın % 80'i bu soruyu doğru cevaplamış.Antalya'da tam 5 yıl yaşadım.Bugün buraya gelişimin 7. yılı doldu.Yalnız beşyüzbin TL ödenecektir.Müzik dersinde onalıtılık notayı öğrendik.Saat 18.00'de orada olun.Yıl 1918'di.Deprem saat 3.15' de olmuş.Bu kemikler 5 milyar yıl öncesine aitmiş.Kişi başına düşen yıllık gelir 20.500.00 TL'dir.Bu salon 250 öğrenci kapasitelidir.

110