„Narodowe Święto Niepodległości”

Gazetka okolicznościowa 1/2020

„ jutro – powiedział ks. Skorupka – przyniesie nam zwycięstwo…”1

s

Jednym z symboli zwycięstwa nad bolszewika w 1920 roku jest postać

księdza Ignacego Jana Skorupki (1893-1920). Pierwszą miłością dla

niego po Bogu była Polska, Ojczyzna. Widzimy jego postać z krzyżem

w ręku na słynnym obrazie Jerzego Kossaka „Cud nad Wisłą”, w Castel

Gandolfo i polskiej kaplicy w Loreto. Na wezwanie Józefa Piłsudskiego

skierowane do ks. kardynała Aleksandra Kakowskiego o dobrych

kapelanów, takich, którzy by szli w szeregach razem z żołnierzami,

odpowiedziało wielu polskich kapłanów. Ksiądz Ignacy Skorupka zgłosił

się jako jeden z pierwszych. Wyruszając pod Ossów rzekł: „Jutro

przyniesie nam zwycięstwo, bo Najświętsza Matka Boża jest z nami”.

Zwycięstwo w bitwie warszawskiej dało Polsce 20 lat niepodległości.

Podczas zbrodniczych i zakłamanych rządów komunistycznych w

niesuwerennej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej postać bohaterskiego

kapłana usuwano w cień, niczym w noc i mgłę. Dopiero po 1989 roku

bohaterski kapłan powrócił do panteonu narodowych bohaterów, obok

księdza Brzóski bł. księdza Jerzego Popiełuszki. Pozostanie on już na

zawsze księdzem „o pięknej duszy”, będąc wzorem dla kolejnych

polskich kapłanów, których współczesna Polska tak bardzo potrzebuje2.

„Ten skrawek ojczystych dziejów, w którym przyszło żyć i

posługiwać księdzu Ignacemu, możemy zaliczyć do

wyjątkowo ważnych w dziejach naszej Ojczyzny. Stąd też i

bohaterowie są na miarę czasów. Życie księdza Skorupki, tak

bardzo podobne do tysięcy innych życiorysów, staje się w tym

Bożym scenariuszu wyjątkowe po to, aby inni na swoich

drogach życiowych mogli odnaleźć to, co wartościowe,

przydatne, co służy większej chwale Bożej i zbawieniu

drugiego człowieka. Przelał krew jak wielu synów

bohaterskiego narodu. […] Zatem rozważania o bohaterach

tamtych lat to nie tylko wspomnienia, to najżywsza i

niezwykle treściwa lekcja wychowawcza na nasze czasy”3.

Romuald Kamiński, Biskup Warszawsko-Praski

„Generał [Józef Haller] mocnym głosem, acz nacechowanym

wzruszeniem, mówi o zasługach tych, których trumny

czekają właśnie pogrzebu. Odczytuje rozkaz Naczelnego

Wodza, który śp. ks. Skorupkę, śp. kapitana Zapolskiego

obdarzył Krzyżem Virtuti Militari 5-tej klasy. I w dosadnych,

silnych słowach wskazuje przykład i wzór bohaterstwa, które

znalazło swój wyraz w śmierci za Ojczyznę, wzywając

Warszawę, aby porzuciła bezmyślność i sobkostwo i stanęła

murem obok żołnierza zasłaniającego piersią kraj i Stolicę”4.

„Ksiądz Ignacy Skorupka na

zawsze pozostanie dla nas

niedoścignionym bohaterem i

ideałem. A dla Wojska

Polskiego symbolem służby

Ojczyźnie, wierności złożonej

przysiędze i poświęcenia wobec

żołnierzy. Stał się przez to dla

nas Nieśmiertelny!”.

Mariusz Błaszczak, Minister

Obrony Narodowej

„Gwałtowne walki miały miejsce w ciągu całego 15 i 16 Sierpnia w rejonie Radzymina oraz na odcinku południowym przyczółka

bronionym przez dzielne wojsko poznańskie. Oddziały nasze prowadzone pod Radzyminem osobiście przez jenerałów Rządkowskiego i

Żeligowskiego oraz pułkownika Burhardta parokrotnie przechodziły do walki […] paraliżując całkowicie nieprzyjaciela. W rezultacie nie

tylko, że zdołano utrzymać w całości nakazanej linii obrony, lecz w poszczególnych punktach samorzutnie posunięto się nawet naprzód.

[…] Ze szczególnym uznaniem należy podkreślić bohaterską śmierć ks. kapelana Ignacego Skorupki z VII dywizji piechoty, który w stule

i z krzyżem w ręku przodował atakującym oddziałom”5.

„Na tym miejscu najbardziej wymowne jest milczenie, to przecież czasem potrzebne jest także słowo. I to słowo

chcę tu pozostawić. Wiecie, że urodziłem się w roku 1920, w maju, kiedy bolszewicy szli na Warszawę. I dlatego

noszę w sobie od urodzenia wielki dług w stosunku do tych, którzy wówczas podjęli walkę z najeźdźcą i

zwyciężyli, płacąc za to swoim życiem. Tutaj, na tym cmentarzu, spoczywają ich doczesne szczątki. Przybywam

tu z wielką wdzięcznością, jak gdyby spłacając dług za to, co od nich otrzymałem. Pragnę wszystkich

uczestniczących w tym spotkaniu pobłogosławić w Imię Trójcy Przenajświętszej. Niech was błogosławi Bóg

Wszechmogący, Ojciec i Syn, i Duch Święty”6.

Święty Jan Paweł II, 13 czerwca 1999 roku, Radzymin.

Niezapomniani zamordowani bohaterowie 1920 roku…

W 2020 roku przypada 100 rocznica XVIII decydującej

bitwy w dziejach świata, bitwy pod Warszawą, zwanej

cudem nad Wisłą. W tym roku przypada także 80 rocznica

zbrodni katyńskiej. Oba wydarzenia łączą tragiczne losy

wielu uczestników wojny 1920 roku, którzy zostali w 1940

roku zamordowani strzałem w potylicę i pogrzebani w

katyńskich dołach śmierci. Warto w tym miejscu zauważyć,

że ten dokonany przez Sowietów mord wojenny na polskich

jeńcach został nagłośniony przez Komitet Katyński

Kongresu USA, jedyny jak dotąd oficjalny „trybunał”, który

jednoznacznie dowiódł winy władz sowieckich, już w latach

1951-1952. Zbrodnia ta stanowiła pogwałcenie wszelkich

konwencji oraz przyjętych standardów. Do dziś strona

rosyjska nie przeprowadziła skutecznego śledztwa i

sprawiedliwego osądu zbrodni katyńskiej. Nawet Europejski

Trybunał Praw Człowieka (2012-2013) uznał zbrodnię

katyńską jako zbrodnię wojenną i generalnie poprawnie

opisał jako popełnioną przez funkcjonariuszy państwa

sowieckiego na mocy decyzji władz sowieckich z 5 marca

1940 roku. Warto bowiem, aby prawda o Katyniu została

przetłumaczona na wszystkie języki świata, gdyż powinna

być ona stale obecna w ludzkiej świadomości jako przykład

ohydnego łamania praw człowieka przez totalitarny reżim

sowiecki i uchylania się od skutecznego śledztwa przez

kolejne rządy Federacji Rosyjskiej.7

GUZIKI Pamięci kapitana Edwarda Herberta

“Tylko guziki nieugięte przetrwały śmierć świadkowie zbrodni z

głębin wychodzą na powierzchnię jedyny

pomnik na ich grobie

są aby świadczyć Bóg policzy i

ulituje się nad nimi lecz jak zmartwychstać mają ciałem

kiedy są lepką cząstką ziemi

przeleciał ptak przepływa obłok

upada liść kiełkuje ślaz i cisza jest na wysokościach i

dymi mgłą smoleński las

tylko guziki nieugięte potężny głos zamilkłych chórów

tylko guziki nieugięte guziki z płaszczy i mundurów”

I Brygada:

Andrzej Hałaciński, ppłk w stanie spoczynku, członek Związku

Walki Czynnej i Drużyn Sokolich, żołnierz Legionów Polskich,

uczestnik Polskiej Organizacji Wojskowej, oficer służby stałej

Wojska Polskiego do 1921 roku, uczestnik wojny polsko-

bolszewickiej (dowodził zorganizowaną przez siebie grupą bojową).

Podczas wojny polsko-niemieckiej w 1939 roku komendant placu w

Kowlu, następnie w niewoli sowieckiej. Został osadzony w obozie

sowieckim w Kozielsku. Zasłynął jako poeta, współautor – razem z

Tadeuszem Biernackim – Pierwszej Brygady, pieśni Legionów

Polskich, przejętej przez odrodzone Wojsko Polskie.

O identyfikacji jego zwłok doniósł w kwietniu 1943 roku gadzinowy

„Nowy Kurier Warszawski”9. Miary tragedii dopełniła śmierć w

Kazachstanie jego żony Zofii Hałacińskiej, z domu Świerczewskiej,

która wywieziona została wraz z synem przez Sowietów. Osierocony

syn znalazł się w sowieckim domu dziecka, skąd na podstawie

fałszywej metryki urodzenia, wystawionej przez polskiego księdza,

wrócił do Polski w 1945 roku10.

Jan Boroń, lekarz Uniwersytetu we Lwowie, lekarz wojskowy, ordynator oddziału wewnętrznego Szpitala Okręgowego w Przemyślu. Więzień obozu w Starobielsku, zamordowany w Charkowie. Podczas wojny 1920 roku był komendantem Stacji Zbornej dla Chorych i Rannych przy 6 Armii. W 1938 roku za zasługi w służbie wojskowej został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. W marcu 1939 roku został awansowany do stopnia podpułkownika. Podczas walk wrześniowych dostał się do niewoli sowieckiej. Wysyłał listy do rodziny z obozu w Starobielsku. Zamordowany wiosną 1940

roku w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach pod Charkowem11.

Kazimierz Burczak, pułkownik dyplomowany, urodzony we Lwowie, działał w tajnym skautingu

i Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, żołnierz Legionów Polskich, działał w

Polskiej Organizacji Wojskowej. W sierpniu 1920 roku jako oficer 1 Pułku Piechoty Legionów wsławił się pod Białymstokiem cztery razy prowadząc żołnierzy do zwycięskiej walki na bagnety. W marcu

1938 roku awansowany do stopnia pułkownika, będąc dowódcą 1 Pułku Piechoty Legionów. Brał udział w walkach pod Trzcińcem 14.091939 roku. Ewakuowany do szpitala we Włodzimierzu Wołyńskim

został schwytany przez Sowietów i osadzony w obozie w Starobielsku. Zamordowany wiosną 1940

roku w Charkowie.12

Jan Leon Ziółkowski, ksiądz, starszy kapelan, major, absolwent Seminarium

Duchownego w Krakowie i Wydziału Teologicznego Uniwersytetu

Jagiellońskiego, duchowny rzymskokatolicki. Podczas wojny 1920 roku

kapelan 5 Pułku Piechoty. Następnie został proboszczem kościoła

garnizonowego w Stanisławowie, kapelanem Brygady Korpusu Ochrony

Pogranicza „Podole” w Czortkowie, a potem proboszczem w Jarosławiu.

Podczas wojny z Niemcami szef duszpasterstwa 24 DP. Pochwycony przez

Sowietów we wrześniu 1939 roku osadzony został w obozie w Kozielsku.

Ukarany dwukrotnie aresztem (karcerem) za odprawianie nabożeństw. W

czasie prowadzonej przez Niemców ekshumacji w Katyniu w 1943 roku

„ O ileż mąk, ileż cierpienia. O ileż krwi, przelanych łez. Pomimo to – nie ma

zwątpienia. Dodawał sił – wędrówki kres.”

znaleziono jego legitymację KOP, wizytówkę, dwa modlitewniki, różaniec,

dwie fotografie, łańcuszek na szyję, drewnianą papierośnicę.13

Zadwórze – Polskie Termopile – symbol męstwa i poświęcenia życia

dla Ojczyzny.

Mortui sunt, ut liberi vivamus – Polegli, abyśmy żyli wolni.

Latem 1920 roku odrodzona po latach zaborów Polska powstrzymała bolszewicką

nawałę i udaremniła plany bolszewickiego najazdu na Europę. Jednym z

najwspanialszych epizodów tej wojny była bitwa pod Zadwórzem, znana też jako

polskie Termopile. 17 sierpnia 1920 oddział złożony z ponad trzystu lwowskich

ochotników, dzieci miasta zawsze wiernego Rzeczypospolitej, dowodzonych przez

kapitana Bolesława Zajączkowskiego starł się z wojskami 1 Armii Konnej Siemiona

Budionnego. W boju tym zginęli niemal wszyscy Polacy, ale związani walką

kawalerzyści Konarmii nie wzięli udziału w bitwie warszawskiej, co ułatwiło

skuteczną obronę Warszawy.

„Bohaterowie spod Zadwórza polegli niczym Spartanie walczący pod wodzą Leonidasa, choć wielu z nich bliżej było do Aten niż do Sparty. Przed bolszewickim najazdem byli studentami lwowskich uczelni, intelektualistami, harcerzami – młodymi ludźmi, którzy mieli swoje marzenia i plany. Należeli do różnych narodowości, bo do ochotniczych oddziałów wstępowali nie tylko Polacy, ale także wielu Ormian, Ukraińców i Żydów. Wszyscy walczyli o wolność i prawo do życia w niepodległej Rzeczypospolitej. Upamiętnia ich kurhan i pomnik w Zadwórzu, czczony i licznie odwiedzany w dwudziestoleciu międzywojennym, po II wojnie światowej zbezczeszczony przez sowieckie władze, a dziś odnowiony i znów otoczony czcią. Uwiecznia ich również tablica na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie”. - Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda14

Gdy pobudka zabrzmiała i padł rozkaz do broni –

Pospieszyli ochotnie w morze

ognia i kul… Polsce nieśli ofiarę i

myśleli wciąż o Niej. […]

A gdy nadszedł dzień zgrozy,

dzień piekielnej rozprawy,

Kiedy zaczął się bój

ostatni i rzeź,

Jak Spartanie ginęli na krwi

polu i sławy… Honor, wrogu,

chcesz zabrać? Raczej

życie nam weź!!!

- Stefan Rayski, kolega poległych pod Zadwórzem Tadeusza Hanaka i Władysława

Marynowskiego15

Kwiaty Zadwórza, czy pamiętacie

Tamtą sierpniową letnią noc,

Gdy młody harcerz stał na warcie,

Dbając o swych przyjaciół los?

Wyszło ich ze Lwowa ponad trzystu;

Powstrzymać konnej armii trzon.

Obronić Polskę od bolszewizmu,’ Z

męstwa zbudować chwały tron.

Termopile, polskie Termopile, Tam

ofiara młodej polskiej krwi;

Pod kurhanem, we wspólnej mogile

Wolna Polska harcerzom się śni.

Lasy Zadwórza, czy pamiętacie,

Jak po osłoną waszych drzew Biegł do ataku młody harcerz, Od kuli

wroga na mchu legł?

Poległo ich tam ponad trzystu,

Ofiara męstwa dała plon,

gdy dzikie hordy

bolszewizmu, Potknęły się o

polski dom.

Trawy Zadwórza, czy

pamiętacie Tamten sierpniowy

letni zmierzch, Jak rozsiekani

bagnetami,

Gdy brakło kul, by bronić się?

Kresowa ziemio, żyzna, bujna,

Zroszona morzem polskiej

krwi, Zachowaj pamięć o

Zadwórzu

I przypominaj tamte dni.

- Andrzej Huk, harcerz-poeta, Czarna Trzynastka

ZHR w Przemyślu16.

Moneta kolekcjonerska o tematyce Bitwy pod Zadwórzem

Przedwojenny Cmentarz Orląt

Lwowskich

Pomnik Orląt na

Zadwórzu

Powojenny Cmentarz Orląt

Lwowskich

Listopad 1918 roku przyniósł Polsce niepodległość, a sierpień 1920 roku ocalił naród polski przed zniewoleniem, państwu polskiemu dając pełną suwerenność.

Dziesiątki tysięcy ochotników wstąpiło w szeregi organizującego się dopiero Wojska Polskiego.

Zgłaszali się do nich weterani Legionów i Korpusów Polskich, jak też młodzi ochotnicy, uczniowie,

patrioci wychowani na Sienkiewiczu i Żeromskim. Kiedy 1 listopada 1918 roku wybuchła wojna z

Ukraińcami o Lwów do jego obrony przystąpili ochotnicy znani jako „Orlęta Lwowskie” - byli to

nastoletni chłopcy i dziewczęta z Jurkiem Bistchanem na czele, bohaterem poległym w walce o

ojczyznę. W tym samym czasie w Warszawie i innych miastach Królestwa Polskiego tworzyły się

Armie ochotnicze tworzone przez studentów po to, aby rozbrajać Niemców i bić bolszewików

niosących żagiew rewolucji po trupie pańskiej Polski. Dzięki ich postawie możliwe było

zwycięstwo w XVIII decydującej bitwie w dziejach świata pod Warszawą w 1920 roku.

Przykładem może być Legia Akademicka Studentów, która stała się częścią WP jak 36 Pułk Piechoty

im. Legii Akademickiej. Młodzi wiekiem, dojrzali odwagą ochotnicy ofiarą ze swojego życia

pomogli wygrać toczoną z bolszewikami wojnę o wszystko: o Polskę niepodległą, suwerenną,

demokratyczną, o Polskę w granicach której mówimy i piszemy w języku polskim i wyznajemy religię

w duchu tolerancji, w której panuje poszanowanie praw człowieka i obywatela.

„Pobudki, które nas skłoniły do wstąpienia na ochotnika

do wojska w lipcu 1920 r., były bardzo proste. Było to

właściwie tylko spełnienie zaszczytnego obowiązku każdego Polaka, a przede wszystkim młodzieży i to w

naszym wieku, która zdaje sobie sprawę z tego, że

właściwie nic konkretnego nie uczyniła dla

przywrócenia do życia swej Ojczyzny, skwapliwie więc

chwyciła tej sposobność, aby udowodnić, że miłość

Ojczyzny nie jest dla niej czczym tylko frazesem”17.

Rzeszów, II Gimnazjum Państwowe, klasa VII, M. J.

„Nie jest to żadna fanfaronada. Kula, która gwiżdże, już

nie zabija, a bardzo ładnie śpiewa. Zresztą służba na froncie najprzyjemniejsza. Wie się przynajmniej, że

się żyje i po co się żyje. A zresztą. Nie ma rozkoszy jak

gnać w niebezpieczeństwo i wygrywać zawody, a

kiedy przyjdzie przegrać, to raz jeden tylko”18.

Konrad Różycki, uczeń, szwoleżer 201 pułku, poległ w szarży 1 X 1920 roku.

„Dowiedziawszy się, że koledzy postanowili z powodu wielkiego niebezpieczeństwa Ojczyzny wstąpić do wojska, a tych, którzy by tego nie uczynili, usunąć ze swego grona, a także i ze szkoły,

zaciągnąłem się i ja”19. Kielce, gimnazjum państwowe.

Autorzy:

Jerzy Janik 2d

Michał Kowalski 2d

Mikołaj Szmagała 2d

Jakub Wiśniewski 3c

Bibliografia: 1Mieczysław Z. Słowikowski, ,,Bój w obronie Warszawy i śmierć ks.I.Skorupki ” Michalioneum,

Marki 2009, s.51 2 Na podstawie: Jarosław Szarek, Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, Słowo wstępne [w:]

Wiesław Jan Wysocki, Ksiądz major Ignacy Jan Skorupka (1893-1920), Warszawa 2020, s.7-9.

3 Tamże, s. 12.

4 Wiesław Jan Wysocki, Radzymin 1920, Warszawa 2018, s. 85.

5 Wiesław Jan Wysocki, Ossów 1920. Początek Cudu nad Wisłą, Warszawa 2017, s. 65.

6 Wiesław Jan Wysocki, Ksiądz major Ignacy Jan Skorupka…, , s. 11.

7 M. Zemla, Zbrodnia katyńska w świetle prac Kongresu Stanów Zjednoczonych Ameryki (1951-

1952), Warszawa 2020, s. 413-418 8 Mieczysław Z. Słowikowski, ,,Bój w obronie Warszawy i śmierć ks.I.Skorupki ” Michalioneum,

Marki 2009, s.49 9 A. K. Kunert, Katyń. Ocalona pamięć, Warszawa 2010, s. 228-229. 10 Tamże, s. 229. 11 Katyń 1920-1940. Zapomniani żołnierze 1920-1940 między chwałą a zagładą, B. Bydoń, K.

Ciesielski, S. Frątczak, Warszawa 2020, s. 40-53. 12Tamże, s. 58-73. 13 A. K. Kunert, op. cit., s. 242-243. 14 Wiesław Jan Wysocki, Zadwórze 1920, Warszawa 2020. 15,16 Tamże s.86 17O uczniu żołnierzu, opr. Kazimierz Konarski, Warszawa 2020, s. 38. 18O uczniu żołnierzu, opr. Kazimierz Konarski, Warszawa 2020, s. 11. 19O uczniu żołnierzu, opr. Kazimierz Konarski, Warszawa 2020, s. 74.