၂၀၁၆ ခနစ ေမလ ၂ ရကေန

သမမတ ဦးထငေကျာ ေနြပညေတာ ြပညေထာငစသမမတြမနမာနငငေတာ စပလျဥးသညအြကာငးအရာ- အစးရသစအတက လအခငအေရးဆငရာ ဥးစားေပးမများ ေလးစားရပါေသာ သမမတဥးထငေကျာ ၁၉၆၂ ေနာကပငးတင ဒမကေရစနညးကျ ေရးေကာကခ၍ တကလာသည လတေတာမ ခနအပလကသည ြမနမာနငင၏ ပထမဥးဆးေသာ အရပသားသမမတြဖစလာသည အတက ဂဏယဝမးေြမာကပါသည။ တငးြပညက ဖနပချပချယထားသည စစအစးရ အပချပမက အဆးသတရာတင လြကးမငး၊ အမျ းသား ဒမကေရစ အဖချပ ေခါငးေဆာင ေဒါေအာငဆနးစြကညနင သနးေပါငးများစာေသာ ြမနမာြပညသများ ေပးဆပခရမများက ကျန ပတမ ေလးစားပါသည။ Human Rights Watch သည အစးရမဟတေသာ အဖအစညးြဖစြပး ကမဘာတစလားရ နငငေပါငး ၉၀ ေကျာတင လအခင အေရးနင ပတသက၍ ေလလာေစာင ြကညြပး အစရငခစာများ တငသငးေနပါသည။ ြမနမာနငငရ လအခင အေရး အေြခအေနက မတတမးတငထားြပး လအခင အေရးက ြမင တငရနနင အကာအကယေပးရန အားေပးေထာကခလာခသညမာ ၂၅ နစေကျာလာြပ ြဖစပါသည။ ကျန ပတ လြကးမငးထသ စာေရးသားရြခငးမာ ြမနမာနငငတင ြကေတေနသည

အဓက လအခငအေရးဆငရာ စနေခါမများအေြကာငး ေဖာြပရနနင လြကးမငး၏

အစးရမ ၎ငးတက ေြဖရငးနငေစရန အြက ေပးအပလ၍ ြဖစသည။ တငးြပည၏

လအခင အေရး ြပဿနာအများအြပားက ေြဖရငးသညအခါတင မဝါဒများ ေရးဆြခငး၊ ထမဝါဒများက အေကာငအထညေဖာြခငးလပသညအခါ ဤအြကေပးချကများသည အသးဝငမညဟ ကျန ပတမ ေမျာလင ပါသည။ စစအာဏာရင အပစးမလကေအာကတင ရာစနစတစဝကေကျာြကာ ေနြပးေနာက

ြမနမာနငငက အခင အေရးများကေလးစားသည ဒမကေရစြဖစေစရန ေြပာငးလရာတင အစးရအေနြဖင ြကေတရမည စနေခါမ ပမာဏက ကျန ပတမ

အသအမတြပပါသည။ လြကးမငးတ အေမဆကခရသည

A S I A D I V I S I O N Brad Adams, Executive Director Kanae Doi, Japan Director Meenakshi Ganguly, South Asia Director Phelim Kine, Deputy Director Elaine Pearson, Australia Director Sophie Richardson, China Director Phil Robertson, Deputy Director John Sifton, Advocacy Director Mickey Spiegel, Senior Advisor Patricia Gossman, Senior Researcher Andreas Harsono, Senior Researcher David Mathieson, Senior Researcher Sunai Phasuk, Senior Researcher Tejshree Thapa, Senior Researcher Jayshree Bajoria, Researcher Carlos H. Conde, Researcher Saroop Ijaz, Researcher Maya Wang, Researcher Linda Lakhdhir, Legal Advisor Ahmad Shuja, Assistant Researcher Riyo Yoshioka, Senior Program Officer Storm Tiv, Senior Associate Shayna Bauchner, Associate Georgia Bright, Associate Daniel Lee, Associate ADVISORY COMMITTEE David Lakhdhir, Chair Orville Schell, Vice-Chair Maureen Aung-Thwin Edward J. Baker Robbie Barnett Robert L. Bernstein Jerome Cohen John Despres Mallika Dutt Kek Galabru Merle Goldman Jonathan Hecht Sharon Hom Rounaq Jahan Ayesha Jalal Robert James Joanne Leedom-Ackerman Perry Link Kimberly Marteau Emerson Krishen Mehta Andrew J. Nathan Xiao Qiang Bruce Rabb Balakrishnan Rajagopal Ahmed Rashid Victoria Riskin James Scott Mark Sidel Eric Stover Ko-Yung Tung Francesc Vendrell Tuong Vu

H u m a n R i g h t s W a t c h Kenneth Roth, Executive Director Michele Alexander, Deputy Executive Director, Development and Global Initiatives Iain Levine, Deputy Executive Director, Program Chuck Lustig, Deputy Executive Director, Operations Bruno Stagno Ugarte, Deputy Executive Director, Advocacy Dinah PoKempner, General Counsel James Ross, Legal & Policy Director Hassan Elmasry, Co-Chair Joel Motley, Co-Chair

350 Fifth Avenue, 34th Floor New York, NY 10118-3299 Tel: 212-290-4700 Fax: 212-736-1300; 917-591-3452

AMSTERDAM · BEIRUT · BERLIN · BRUSSELS · CHICAGO · GENEVA · JOHANNESBURG · LONDON · LOS ANGELES · MOSCOW · NAIROBI · NEW YORK · PARIS · SAN FRANCISCO · SÃO PAULO · SYDNEY · TOKYO · TORONTO · WASHINGTON · ZÜRICH

မေတာမတရားအပချပမတင အေြခခမစ၍ မားယငးေနသည ၂၀၀၈ ဖစညးပ

အေြခခဥပေဒပါဝငပါသည။ ထဖစညးပအေြခခဥပေဒသည အရပသားများထမ ြပြပငေြပာငးလမက

ကနသတရနနင တပမေတာ (အမျ းသားလကနကကငအဖအစညး) အတက ကျနရသည ဖစညးပ အေြခခဥပေဒ အာဏာများက ထနးသမးရန ရညရယချကြဖင ေရးဆထားြခငး ြဖစပါသည။ Human Rights Watch မ ထပမ၍ေြပာလသညမာ အေြခခဥပေဒက ြပငဆငရန ေတာငးဆပါသည။ ထမသာ လတေတာတင စစတပကယစားလယများ ေနရာယထားမက အဆးသတနငြပး အဓက ဝနြကးဌာနသးခက စစတပမ ထနးချပရန အားေပးထားသည ြပဌာနးချကများက ပယဖျက၍ ေရးေကာကခ အရပသားအစးရမ လပေဆာငသင သည ဆးြဖတချကများက စစတပမ ချမတနငေစရန ခင ြပထားသည ကျနရေနေသးေသာ အာဏာများ အဆးသတသားမညြဖစသည။ လာမည အမျ းသား ေရးေကာကပတင လတေတာကယစားလယ ေနရာ အားလးအတက ြဖစသင သည။ ထမသာ ြမနမာနငငရ ြပညသများအေနြဖင အရပသားအစးရတစရပက ြပညြပညဝဝ ေရးချယနငမည ြဖစပါသည။ ြမနမာနငငတင ပညာရငပသေသာ တရားစရငေရး၊ တရားဥပေဒစးမးေရးက ဆယစနစများစာ လျစလျရမများနင ေလကျင သငြကားခရမနညးပါးြပး တာဝနမယသညစစတပနင ရ ကသေသာ အတငးအထလကစားေနသည ြပဿနာများက ြကေတေနရပါသည။ အစးရပငးတင အေြပာငးအလ ြဖစေပါေနသညအထ အာဏာပငများသည ြငမးချမးစာ ဆနဒထတေဖာသများနင ေဝဖနသများက ဆကလက ဖမးဆးေနဆြဖစပါသည။ လြကးမငး၏ အစးရသည ယခအခါတင နငငေရးအကျဥးသားများက လတြငမးချမးသာခင စတငေပးေနြပး နငငေရး အေြကာငးြပချကေြကာင တရားရငဆငေနရသများက စထားသည အမများကလညး ပယဖျကေနသညအတက ထသလကလ ဖမးဆးေနမများလညး အဆးသတသားမညဟ ကျန ပတမ ေမျာလင ပါသည။ အစနးေရာကသများသည အြကမးဖကမများနင ဘာသာေရး၊ လမျ းေရးအရ လနညးစြဖစသများ အေပါတင ခြခားဆကဆမများက မးေလာငေလပင လပေနြကပါသည။ ြပးခသည ဆယစနစများတင အေရေတာငအာရ၌ သသာထငရားသည

စးပားေရး တးတကမက ြကေတခရေသာလညး စစတပအပချပမေြကာင ခနမနးေြခအရ လဥးေရ၏

၂၆% ရေသာ ြမနမာနငငရ လအများအြပားသည အလနတရာ ဆငးရမေတမတင ကျနေနေသးပါသည။ ြမင မားလသည အကျင ပျကြခစားမေြကာင လညး ပမဆးရားခပါသည။ နငငေတာနင တငးရငးသား လကနကကင အပစများအြကား ယခထကထ ြဖစပားေနသည

လကနကကင ပဋပကခေြကာင မေရမတကနငေအာင အသကဆးရ းရမများ ရခြပး တငးြပည၏

အစနအဖျားအကျဆးတင ေရာကေနသည သနးနင ချေသာ အရပသားအများစအတက စးပားေရးတင ခကခမများြကေတရပါသည။ Human Rights Watch မ သတထားမသညမာ ြမနမာနငငရ မညသညအစးရသစမဆ လအခင အေရး အေြခအေနများတင တးတကေစေရးနင ပတသက၍ ြပညတငးနင နငငတကာမ ြကးြကးမားမား ေမျာလင ထားမများအတငး ြဖစေပါေစရန လျငလျငြမနြမန

လပေဆာငနငစမးမရနငပါ။ သေသာလညး ြမနမာနငငရ ြပညသများ၏ ဘဝက တးတကေစရန လျငလျငြမနြမန လပေဆာငနငသည နညးလမးအများ အြပားရြပး တစချနတညးတင အသးအပင များကခစားနငရန၊ အေကာငအထညေဖာနငရန အချနယရမည မဝါဒေရးဆြခငးများလညးရသညဟ ကျန ပတ ယြကညပါသည။ ေအာကတင အဓက ြပဿနာများက ကျန ပတ ေဖာြပထားြပး ြမနမာနငငအား အခင အေရးများက ေလးစားသည တငးြပညြဖစေစရန ြကးြကးမားမား ပသငးရာတင လြကးမငးနင လြကးမငး၏ အစးရ လပေဆာငရန တကတနးလသည ချကချငးလပေဆာငရနနင တြဖညးြဖညး လပေဆာငရန အြကြပချကများက ေဖာြပလကပါသည။ ဤအြကြပချကများသည လြကးမငးအတက အသးဝငမညဟ ကျန ပတမ ေမျာလင ပါသည။ လြကးမငးလပေဆာငမည ေဆာငရကမများက ေလလာလြပး လာမည လများ နစများတင အြပသေဘာ ေဆာင၍ လြကးမငး၏ အစးရနင အလပလပေဆာငရန ကျန ပတအေနြဖင ဆနဒရပါသည။ ရးသားစာြဖင

Brad Adams အမေဆာငဒါရကတာ အာရဌာနခ မတတ က ေဒါေအာငဆနးစြကည၊ နငငေတာအြကေပးပဂဂ လ၊ နငငြခားေရးရာ ဝနြကးဌာနနင သမမတရး ဝနြကးဌာန ဝနြကး ဥးထနးထနးဥး၊ ေရေနချပ ဒတယဗလချပြကး ေကျာေဆ၊ ြပညထေရးဝနြကးဌာန ဝနြကး ဥးေဖြမင ၊ ြပနြကားေရးဝနြကးဌာန ဝနြကး

အစးရသစအတက လအခငအေရးဥးစားေပးမများ ၁။ နငငေရး အကျဥးသားများအားလးကလတေပးြခငး အမျ းသားဒမကေရစအဖချပထမ လတေတာကယစားလယ ၁၀၀ ေကျာသည ယခငက နငငေရး အကျဥးသားများ ြဖစြကေသာေြကာင ဧြပ ၈ရက ၂၀၁၆တင အကျဥးသား ၁၉၉ဥးက လတေပးခသလ လကရ နငငေရးအကျဥးသားများက လတေပးြခငးသည လြကးမငး၏ အစးရအတက အဓကရညရယချက ြဖစမညဆသညက ကျန ပတ ယြကညမရပါသည။ ြပးခသညအစးရသည ၂၀၁၁ မ ၂၀၁၄အတငး နငငေရး အကျဥးသားများက လတြငမးချမးသာခင ေပးမများ ဆကတကလပေဆာငခမက အသအမတြပရမည ြဖစေသာလညး ၎ငးအပချပခသည ေနာကဆးနစတင သနးစနအစးရသည လထသ ကတကဝတ ြပထားသည အတငး ကျနရသည နငငေရး အကျဥးသားများ အားလးက ြပနလတေပးရန ပျကကကခပါသည။ အစးရ၏ အဓကလပေဆာငချကတစခအေနြဖင ြမနမာနငင၏ ကျနရသည နငငေရး အကျဥးသားများက လတ၍ လကရတင အမရငဆငေနရသည ကျနသည လ ၄၀၀က အမရတသမးြခငးက ကျန ပတမ ြကဆပါသည။ ဤြဖစစဥက ဧြပ ၈ရက လတြငမးချမးသာခင ြဖင အစြပခြပြဖစပါသည။ ဤြဖစစဥက တတနငသမျ ေစာစးစာလပေဆာငရန ကျန ပတမ တကတနးပါသည။ ယခငက နငငေရးအကျဥးသား အပစများနင တငပငေဆးေနးြပး “နငငေရး အကျဥးသား”ဟေသာ အနကအဓပပါယဖင ဆမက NLD အစးရမ အြပးသတြပးပါက တရားမျတမမရဘ အကျဥးချခထားရသည သများက လတေပးမများ ပမြမနဆနလာမညြဖစပါသည။ သေဘာတထားသည အနကအဓပပါယဖင ဆမနင အည နငငေရးအကျဥးသားဆသညမာ “လတစဥးတစေယာကသည ကဏဍတစရပရပတင တကြကသညဟ သြမငေသာေြကာင သမဟတ သထားေသာေြကာင ၊ အားေပးေထာကခသညဟ သြမငေသာေြကာင သမဟတ သထားေသာေြကာင သမဟတ လတလပမ ၊ တရားမျတမ၊ သာတညမျမ ၊ လအခင အေရးနင တငးရငးသား အခင အေရး အပါအဝင နငငသားနင နငငေရး အခင အေရးများက ြမင တငေပးသည လပငနးနင သကဆငမ ေြကာင နငငေရးအရ ြပစမ ြဖင စချကတငြပး သမဟတ ရာဇဝတမ သမဟတ အရပသားြပစမ ြဖင မမနမကန စချကတငြပး နငငေရးရညရယချကြဖင ဖမးဆးြခငး၊ ထနးသမးြခငး သမဟတ ေထာငချြခငး ခရသည မညသကမဆ” ေခါသည။ Human Rights Watch သည လြကးမငး၏ အစးရက လကရ နငငေရးအကျဥးသားများ အားလးက လတေပးေရးက အြပးသတရနနင ထနးသမးထားသများ သမဟတ အမရငဆငေနရသများက တရားစဆထားသည နငငေရးအရ ဥးတညေသာ စချကများက ေဒသခ အာဏာပငများမ ချကချငး ရတသမးေရး အမနေပးရန ဥးစားေပးအြဖစ လပေဆာငပါဟ ကျန ပတမ တကတနးလပါသည။ လြကးမငး၏အစးရသည နငငေရးအရ ဥးတညေသာ ဖမးဆးမသသရာက အဆးသတြပး အေြခခ

လတလပခင များက ချ းနမသည အခင အေရးချ းေဖာကသည ဥပေဒများက အသးြပသည ေဒသဆငရာ အရာရများက ထနးချပရန လပေဆာငရန တကတနးပါသည။ ၂။အေြခခအခငအေရးများက ချ းေဖာကသည ြပြပငေြပာငးလေရး ဥပေဒများ ဖနပချပချယြပး ထငသလ လပတတသည စစတပအပစးမေအာက ဆယစနစများစာ ေနလာြပးသညအခါ NLD သည တရားဥပေဒ စးမးေရးက တညေထာငရန ဥးစားေပးေဆာငရကခပါသည။ အစးရ သမဟတ စစတပက ြငမးချမးစာ ေဝဖနသများက တရားစဆရန အသးြပသည ဥပေဒများက လျငလျငြမနြမန ပယဖျကရန သမဟတ ြပနလညြပငဆငရန လပေဆာငြခငးြဖင အာဏာက အလသးစားြပသများ အသးချသည နညးလမး များက ဖယရားြပး နငငေရးအရ ဥးတညေသာ ဖမးစးမများနင ထနးသမးမများ သသရာက အဆးသတ နငမညြဖစသည။ Human Rights Watch သည ေအာကပါဥပေဒများနင ြပဌာနးချကများက ပယဖျကြခငး သမဟတ ြပနလညြပငဆငြခငးလပရနအတက လတေတာတင ေဆးေနးြကရန လြကးမငး၏ အစးရက တကတနးပါသည (မြကာမ ထတြပနမည အစရငခစာတင မညသလပရမညဆသညအေြကာငး ပမ အေသးစတကျသည အြကြပချကများက ေပးအပမညြဖစပါသည)-

ြငမးချမးစာ စတနးလညလညခင နင ြငမးချမးစာ ဆနဒြပခင အကဥပေဒ၊ ပဒမ ၄-

စတနးလညလညလသများသည ရးရငးစာ နတစစာ ေပးပမမျ းမဟတပ

“သေဘာတမ”ရယရနလအပေစြခငး၊ ပဒမ ၈- စကားေြပာရန “ခင ြပထားသည”သများသည

မညသမညဝါြဖစသညဆသညနင “ခင ြပသည ေြကးေြကာသများ” ကသေသာ အေသးစတအချကအလကများက ေဖာြပရန သေဘာတမလအပြခငး၊ ပဒမ ၁၈- ြငမးချမးစာ စတနးလညလညြခငး သမဟတ ြငမးချမးစာ ဆနဒြပြခငးက လပေဆာငသညအတက

ေထာငဒဏ ေြခာကလအထ ရာဇဝတြပစဒဏများက ကျခေစြခငး၊ ပဒမ ၁၉-

သတမတထားသည ေနရာမလ၍ အြခားေနရာတင ြငမးချမးစာ ဆနဒြပသြခငးနင စတနးလညလညရာတင စာများနင ပတသက၍ ရညလျားစာ ေရးသားထားသည

စညးမျဥးများအပါအဝင စညးမျဥးအများအြပားက ချ းေဖာကမအတက ေထာငဒဏ သးလအထ ရာဇဝတြပစဒဏများက ကျခေစြခငး

ြပစမဆငရာ ဥပေဒ၊ ပဒမ ၁၂၄(က) (နငငေတာ အြကညညပျကေစမ)- အစးရက

“အမနးပားေစရန သမဟတ အထငအြမငေသးေစရန သမဟတ အြကညညပျကေစရန လပေဆာငသည သမဟတ လပေဆာငရန ြကပမးအားထတသည” မနခနးအတက

ရာဇဝတြပစဒဏြဖစေသာ ေထာငဒဏသးလက ကျခေစြခငး၊ ပဒမ ၁၄၁-၁၄၇၊ ဆနဒြပသများက ြပစမတထားသည “တရားမဝင စတနးလညလညမများ” နင သကဆငသည

များြပားလစာေသာ ြပဌာနးချကများ၊ ပဒမ ၂၉၅(က)- လတစား၏ ဘာသာေရးစတက “တမင မသမာေသာအြကြဖင ” နာြကညးေစြခငး သမဟတ နာြကညးေအာင ြကးစားြခငးေြကာင

ရာဇဝတြပစဒဏြဖစေသာ ေထာငဒဏနစနစအထ ကျခေစြခငး၊ ပဒမ ၂၉၈-

“သာသနာညးနမးေစမ” အတက ရာဇဝတြပစဒဏြဖစေသာ ေထာငဒဏတစနစအထ

ကျခေစြခငး၊ ပဒမ ၄၉၉-၅၀၂ အထ၊ အသေရဖျကမအတက ရာဇ၊တြပစဒဏြဖစေသာ ေထာငဒဏ နစနစအထ ကျခေစြခငး၊ နင ပဒမ ၅၀၅ (ခ)“နငငေတာ ြငမဝမပြပားေရး သမဟတ အများြပညသ အကျ းပျကစးြခငးက လပေဆာင၍ လထ သမဟတ

လထ၏မညသညအဖအစညးတငမဆ ေြကာကရေအာင သမဟတ မြငမမသကြဖစေအာင လပလသည သမဟတ လပေဆာငနငသည စတဆနဒြဖင ” မညသညစာ၊ ေကာလဟာလ

သမဟတ သတငးတက ထတလပ၊ ရကနပ၊ သမဟတ ြဖနေဝသညအတက ရာဇဝတြပစမ ေထာငဒဏ နစနစအထ ကျခေစြခငး

ဆကသယေရး အကဥပေဒ၊ ပဒမ ၆၆(ယ)- “ဆကသယေရး ကနရကတစခက အသးြပ၍

မညသတစဥးတစေယာကကမဆ ပဖျကြခငး၊ အတငးအကျပတကတနးြခငး၊ ဥပေဒနင မညသည တားြမစမများလပြခငး၊ အသေရဖျကြခငး၊ ေနာင ယကြခငး၊ မမနမကန ေြပာဆြခငး သမဟတ ြခမးေြခာကြခငး” အတက ရာဇဝတြပစမ ေထာငဒဏ သးနစအထ

ကျခေစြခငး။ သတငးမဒယာဥပေဒ၊ ပဒမ ၉-မဒယာက ထငထငရားရားမရဘ ရညလျားစာ

ေရးသားထားသည ကျင ဝတစညးကမးများြဖင ထနးချပထားြခငး၊ အထးသြဖင ြပဿနာြဖစနငသည ပဒမခများြဖစသည ၉(ဆ) (အလန ကျယြပနလသည အသေရဖျကမ ြပဌာနးချက) နင ၉ (ဇ) (နငငသားေရး၊ ဘာသာေရးနင လမျ းေရးနင ပတသက၍

ပဋပကခြဖစေစရန ဖနတးသည ေရးသားြခငးများ)၊ ပဒမ၂၅(ခ)- ပဒမ၉ ရ

ကျင ဝတစညးကမးများ၏ ပဒမခများြဖစေသာ (ဃ)၊ (စ) သမဟတ (ဆ)က

ချ းေဖာကြခငးေြကာင ရာဇဝတြပစမ ေငဒဏ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကျပက ကျခေစြခငး။ အလကထေရာနစ ဆကသယေဆာငရကေရး (က) “နငငေတာ လြခေရး သမဟတ

တရားဥပေဒနင တညြငမေအးချမးမ သမဟတ ရပရာတညြငမေအးချမးမ သမဟတ

အမျ းသား စညးလးညညတမ သမဟတ အမျ းသားစးပားေရး သမဟတ အမျ းသား ယဥေကျးမက ေနာင ယကဖျကစးသည မညသညလပရပကမဆ လပေဆာငြခငး” သမဟတ

(ခ) “နငငေတာ လြခေရး သမဟတ တရားဥပေဒနင တညြငမေအးချမးမ သမဟတ

ရပရာတညြငမေအးချမးမ သမဟတ အမျ းသား စညးလးညညတမ သမဟတ

အမျ းသားစးပားေရး သမဟတ အမျ းသား ယဥေကျးမ၏ လျ ဝကချကများနင သကဆငသည

မညသညသတငးအချကအလကများကမဆ ရယြခငး သမဟတ ေပးပြခငး” ေြကာင ရာဇဝတြပစမ ခနစနစအထ ကျခေစြခငး၊ နင ပဒမ ၃၄(ဃ)-“အဖအစညးတစခခ သမဟတ

ပဂဂ လတစဥးဥးက ထခကနစနာေစရန ြဖစေစ၊ ဂဏသကခာကျဆငးေစရန ြဖစေစ၊ သတငးအချကအလကများက အလကထေရာနစ နညးပညာြဖင ြပလပြခငး၊ ြပြပငြခငး သမဟတ ေြပာငးလြခငး၊ ထသြပလပြခငး၊ ြပြပငြခငး သမဟတ ေြပာငးလြခငး ြပလပထားသည အချကအလကက ြဖနချြခငး” ေြကာင ရာဇဝတြပစမ ေငဒဏ ၁၀,၀၀၀,၀၀၀

ကျပအထ ကျခေစြခငး။

တရားရးက မေထမြမငြပမ အကဥပေဒ-ရာဇဝတဆငရာ မေထမြမငမက ကျယြပနစာ အနကအဓပပါယဖင ဆထားေသာေြကာင တရားရးရ ြကားနာမများက မဒယာများ တကျစာ သတငးေပးပနငြခငးနင မဒယာနင လထ ေဝဖနနငမက တားြမစထားြခငး၊ ေဝဖနသ၊ သတငးေပးပသတသည ေထာငဒဏ ေြခာကလအထ ကျခရနငသည။

တရားဝင လျ ဝကချကများ အကဥပေဒ၊ ပဒမ ၃- အစးရမ အမျ းသားလြခေရးက

ထခကေစပါသညဟ သကေသြပရနလအပြခငးမရဘ ရငးရငးလငးလငးမရ

ေခတမမေတာသည ပညာရပဆငရာ ေဝါဟာရများက အသးြပ၍

ရညရယချကကေဖာထတရန “သရသည အကျင စရက”က

သကေသအြဖစထားြခငးကခင ြပသည “သလျ လပမ” အတက ရာဇဝတြပစဒဏများက

ကျခေစြခငး။ ပဒမ ၆(၂)- “မညသညတရားဝငစာရကစာတမးကမဆ” ဖင ချမ သမဟတ

လကခမအတက ထစာရကစာတမးများက လကခမသည အမျ းသားလြခေရးက

ထခကေစသည အန တရာယရေြကာငး ြပသရန မလအပဘ ရာဇဝတြပစဒဏများ ကျခေစြခငး ပနပနင ထတေဝေရးလပငနး ဥပေဒ၊ ပဒမ ၈- “လမျ းတစမျ း သမဟတ နငငသားတစဥး၏

လမျ း၊ ဘာသာ သမဟတ ယဥေကျးမ ညးနမးေစသည အရာများ” သမဟတ “အမျ းသား လြခေရး၊ တရားဥပေဒ စးမးေရး၊ ရပရာ ေအးချမးသာယာေရးနင တညြငမမ ၊ သမဟတ

တရားမျတမ၊ လတလပမနင နငငသားတငး၏ အခင အေရးက ဟနတားနငသည အရာများ” နင ပတသက၍ တားြမစထားမများ အပါအဝင ပနပသများ၊ ထတေဝသများနင သတငးဌာနများအေပါတင ပါဝငသညအေြကာငးအရာနင ပတသက၍ ကျယြပနစာ ေရးသားထားသည ထနးချပမများ

အေရးေပါြပဌာနးချကများ အကဥပေဒ ၁၉၅၀ နင နငငေတာ ကာကယေရး အကဥပေဒ

၁၉၇၅- ြပးခသည စစအစးရများမ ေဝဖနသများက ဖမးဆးရနနင မြကာေသးမက

မဒယာများက ဖမးဆးရန အသးြပခသည ေခတမမေတာေသာ ဥပေဒများ။ တရားမဝင အသငးအဖ အကဥပေဒ ၁၉၀၈- “တရားမဝင အသငးအဖတစခတင အသငးဝငြဖစသမညသမဆ သမဟတ အဆပါအသငးအဖ၏ အစညးအေဝးများတင ပါဝငြခငး သမဟတ အဆပါအသငးအဖ၏ ရညရယချကအတက ထညဝငြခငး သမဟတ

မညသညထညဝငမကမဆ လကခြခငး သမဟတ ရယြခငး သမဟတ အဆပါ အသငးအဖ၏

လညပတေနမများက မညသညနညးလမးြဖင မဆ အကအညေပးြခငး” ပမနအားြဖင ဤြပဌာနးချကက တရားမဝင လကနကကင အပစတစခနင ပတသကသညဟ သသယရသများက

အြပစေပးရန သးသည။ ဤအကဥပေဒက အသးြပ၍ ရခင စစတပက ေထာကပေပးအပသညဟ

သသယရသည ရခင ြပညနယရ အရပသား ဒါဇငေပါငးများစာက ဖမးဆး အြပစေပးခြပး အစးရ၏

အေထေထ လတြငမးချမးသာခင ေပးသညေန မြကာေသးသည ဧြပ ၈ရကတင ဤဥပေဒက

အသးြပ၍ ဘာသာမတသများအြကားချစြကညေရး တကြကလပရားသနစဥးြဖစေသာ ပင ြဖလတနင ေဇာေဇာလတတက အလပြကမးနင ေထာငဒဏနစနစ ချမတလကသည။ ၃။ အရပဘကလအဖအစညးများ၏အလပက ကာကယြခငးနင အဆငေြပေချာေမေစြခငး

ြမနမာနငငတင စစအပချပေရးမ တစစတတစပငး အရပသားအစးရသ ကးေြပာငးမတင အစးရမဟတေသာ အဖအစညးများ (အနဂျအများ) ၏ ေရရညပပးေပးမများသည နငငတစေလျာက လအခင အေရးနင ဖြဖးတးတကမက ြမင တငရာတင တစစတတစေဒသပါဝငပါသည။ အချ ေသာ ဤအပစများသည ၂၀၁၁ မတငမက ြပညပမ စတငလပေဆာငခြကြပး ြမနမာနငငသ ြပနလာေသာအခါတငလညး ၎ငးတ၏အလပက ဆကလကလပေဆာငခြကသည။ ြမနမာနငငရ အနဂျအများသည အမျ းသမးများ၏ အခင အေရးများ၊ ေြမယာအခင အေရးများ၊ ေငေြကး ပင လငးြမငသာမ ၊ လနညးစများ၏ အခင အေရးများ၊ ဘာသာေရးဆငရာ လတလပမနင မသနစမးသများ၏ အခင အေရးများအတက တကပဝငြခငးြဖင ကးေြပာငးမတင ထငရားသညကဏဍမ ပါဝငခြကပါသည။ ဤအနဂျအများမ အများအြပားသည ၂၀၁၅ ေရးေကာကပများက ပင လငးြမငသာမရြပး အားလးပါဝငနငေရး ေဆာငရကခမအပါအဝင ေရးေကာကပ ြပြပငေြပာငးလေရးနင ေဘးအန တရာယ ကယဆယေရး၊ ကျနးမာေရးနင ပညာေရး တးတကေရးတတင အဓက အခနးကဏဍမ ပါဝငခြကပါသည ဒမကရကတစတနးဖးများ၊ လအခင အေရးများ၊ တရားဥပေဒစးမးေရး၊ အေြခခ လတလပမများနင ဖြဖးတးတကေရး ရညမနးချကများက ြပညတငး ြပညပ အနဂျအများမ ြမင တငခြခငးက ြမနမာနငငသည အခင အေရးများက ေလးစားသည နငငအြဖစ ေရရညေဆာငရကရာတင အေရးပါသည လကခဏာရပတစရပအြဖစ အသအမတြပရမညြဖစသည။ ဤအပစများသည လနညးစ သမဟတ မတသညအြမငများ သမဟတ ယြကညချကများက ေထာကခသည လပဂဂ လများ၊ လအခင အေရးအတက တကပဝငသများ၊ အလပသမား သမဂဂဖသများ၊ ြမနမာနငငတငြဖစေစ ြပညပတငြဖစေစ အလပလပေနေသာ ေရေြပာငးအေြခချသများနင အြခားသများအတက အနလငးတငြဖစေစ ြပငပတငြဖစေစ လတလပစာ အသငးအဖဖပငခင က ကာကယရန ြကးစားလပေဆာငြကပါသည။ ၎ငးတတင အေရးပါေသာ အြမငများ၊ သတငးအချကအလကများနင စမးေဆာငရညများရြကြပး ထအရာများသည လြကးမငး၏ အစးရ၏ ြပြပငေြပာငးလေရး လပငနးစဥက အေထာကအကြပမညဟ ကျန ပတမ ယြကညပါသည။ အပချပြခငးနင တရားဥပေဒအရ ြပြပငေြပာငးလေရး ကဏဍအလးစနင ပတသက၍ မတကြပားသည အရပဘကလအဖ အစညး အပစများ အားလးနင ပမန အဓပပါယရရ ေတစရန ကျန ပတမ ေလးေလးနကနက အြကြပလပါသည။ ထနညးတစာ လတလပစာ အသငးအဖဖစညးြခငးဆငရာ နငငတကာ စနနးများနင ဆနကျငေနသည အသငးအဖမတပတင ဥပေဒ ၂၀၁၄က လြကးမငး၏ အစးရမ ြပငဆငရန Human Rights Watchမ တကတနးလပါသည။ ဤဥပေဒက ြမနမာနငင၏ နငငတကာ တာဝနဝတတရားများနင အည လပေဆာငလကပါက ေရေနချပ၏ဌာနမ ဥပေဒအတက စညးမျဥးများက အေကာငအထညေဖာြခငးက ေနာကဆးအဆးသတလပေဆာငရမက အစားထးလကနငမညြဖစသည။

ြမနမာနငငသည နငငသားနင နငငေရးဆငရာ အခင အေရးများနင ပတသက၍ အြပညြပညဆငရာ သေဘာတစာချပ (ICCPR) သမဟတ စးပားေရး၊ လမေရးနင ယဥေကျးမဆငရာ အခင အေရးများ နင ပတသက၍ အြပညြပညဆငရာ သေဘာတစာချပ (ICESCR) တင ပါဝငထားြခငးမရပါ။ ICCPR တငလကမတမထးေသးေသာလညး ၂၀၁၅ ဇလငလတင ICESCR တငလကမတထးခပါသည။ ြမနမာနငင အမျ းသား လအခင အေရး ေကာမရငသည ၂၀၁၃ တင အြကြပခသညမာ အစးရသည သေဘာတ စာချပများနင ေရးချယနငေသာ ကျင ဝတစညးကမးများက အတညြပလကမတထးသင သည။ ထသလျငလျငြမနြမနလပြခငးြဖင ြမနမာနငငသည တငးြပည၏ ကးေြပာငးမနင ဖြဖးတးတကမက လမးညနရာတင အဓကြဖစသည နငငတကာ လအခင အေရး စနနးများနင တစေြပးညတညးြဖစလာမည ြဖစသည။ အမျ းသားလြခေရးနင ြပညေထာငစမြပကေရးဟေသာ ြပဿနာရသည ကနသတချကများြဖင ေရာေထးထားေသာလညး၂၀၀၈ ဖစညးပအေြခခဥပေဒ၏ အခနး ၈တင စးပားေရး၊ လမေရးနင ယဥေကျးမ အခင အေရးများက အာမခထားြပး ICESCR တငပါဝငသည စညးမျဥးများက ကျင သး၍ လကနာြခငးြဖင လြကးမငး၏အစးရြကေတရမည အဓက စနေခါမများြဖစေသာ ေြမ၊ ေရ၊ သယဇာတများနင ယဥေကျးမဆငရာ လတလပမများအတက အေရးပါပါလမမည။ ၄။ အမျ းသား လအခငအေရး ေကာမရငက ြပြပငေြပာငးလေရး ြမနမာအမျ းသားလအခင အေရးေကာမရင (MNHRC) က ြပြပငေြပာငးလြခငးသည အမျ းသား အငစတကျးရငးများ၏ အေြခအေနနင သကဆငသည ကလသမဂဂ၏ စညးမျဥးများ (ပါရစညးမျဥးများ)နင တစသားတညးြဖစေစရန အေရးပါသည အစြပမတစရပြဖစသည။ ၂၀၁၁ တင သနးစနအစးရမဖနတးခသည ေကာမရငတင စစမနေသာ အမအခကငးမ မရပါ။ အငစတကျးရငးပငးအရ အားနညးြပး ဗဟအစးရထမ အနညးငယေသာ ဘဏဍာေရးအေထာကအပသာ ရရ၍ နငငတကာ ဖြဖးတးတကေရး အကအညအေပါတင များစာမခေနရသည။ မတလ ၂၀၁၅က လကပတနးတင သပတေမာကေကျာငးသားများက ရများရကနကြခငး ကသေသာ ကစစအချ နင ပတသက၍ အစးရ လပရပများက ေဝဖနခေသာလညး အထးသြဖင ြမနမာ စစတပမ လအခင အေရး ချ းေဖာကမများအေြကာငး အေရးေပါအစရငခစာများက စစမးစစေဆးြခငးလပရန ေရာငေနခသည။ ရလဒအေနြဖင ြမနမာနငငရ လအခင အေရး အဖများမ ၎ငးကမြကာခဏ ေဝဖနခြကသည။ အရပဘကလအဖအစညးမ ကယစားလယများပါဝငသည မတကြပားစာ ဖစညးမက ေသချာေစရန လပေဆာငြပး MNHRC က ပါရစညးမျဥးများနင အည ြပနလညဖစညးသင သည။ ၎ငး၏ ဖစညးမနင လပငနးများသည လငကထညသငးတကချကမ ရသင ြပး အမျ းသမးများ၏ အခင အေရး ြပဿနာများက အြပညအဝ ေြဖရငးရန ေလကျင သငြကား လပေဆာငေပးသင သည။ ေကာမရငကလညး လေလာကေသာ ဘတဂျကေပးြပး တငးြပညအနရ လအခင အေရး ချ းေဖာကမများအေြကာငး စစမးေဖာထတ၍ အစရငခစာတငရန အခင အလမး ြပညြပညဝဝ ေပးသင သည။ ပထမလပငနးအေနြဖင ၂၀၁၄ MNHRC ဥပေဒက ြပငဆငသင သည။ အထးသြဖင ပဒမ ၅ ၊ ၈ နင ၉ တတင ေကာမရငနာများက ေရးချယြခငးနင အမအခကငးြခငး၊ ပဒမ ၄၆ တင

ေကာမရင ဘတဂျက၏ ပင လငးြမငသာမနင အမအခကငးမတက ြပငဆငရာတင ေရးချယေရးစနနးများသည အားလးပါဝငသညပစြဖစေစရန ြမနမာနငင အရပဘကလအဖအစညးများနင တငပင၍ လပေဆာငရမည။ ၅။ လပပငခငအာဏာအြပညနင ဝနထမးလေလာကစာရေသာ ရးခနးတစခဖင ရန လအခငအေရးဆငရာ ကလသမဂဂ သအမတြကး (OHCHR) က ရးခနးသ ဖတြကားပါ။ အစရငခရနနင အရညအေသး တညေဆာကရန လပပငခင အာဏာအြပညရသည OHCHR ရးခနးတစခက တညေထာငြခငးက အြမန သေဘာတရန လြကးမငး၏အစးရက ကျန ပတမ တကတနးပါသည။ ဤရးခနးက တညေထာင ြခငးသည သမမတ သနးစနမ အေမရကနသမမတ ဘားရက အဘားမားထသ ကတြပခသည အဓကအချက တစချကြဖစပါသည။ နငငြခားေရးရာ ဝနြကးဌာနထမ ခခေနြခငးသည သမမတသနးစနဤကတက ြပညမေအာင မလပနငြခငး၏ အေြကာငးရငး တစစတတစပငးြဖစပါသည။ နငငြခားေရးရာ ဝနြကးဌာနသည အငစတကျးရငးအရ ကလသမဂဂ လအခင အေရး ယန တရားများနင ေြပာငးြပနအသင ေဆာငခသညမာ ြကာြမင ြပြဖစသည။ OHCHR ရးခနးက အြပညအဝ တညေထာငနငပါက လြကးမငး၏ အစးရသည ကလသမဂဂနင ပးေပါငးေဆာငရကရာတင အတငးအဆမရ တးတကသားမည ြဖစြပး ကမဘာတစလားတင အကအညေပးြခငးက ကလသမဂဂ၏ “လအခင အေရး ဥးစားေပး” နညးလမးက ြမင တငရာတင အေထာကအပြဖစပါလမမည။ ရခနးသည လတေတာ၊ ဗျရကေရစနင အရပဘက လအဖအစညးနင လကေတြဖစေြမာကရန လပေဆာငြပး လအခင အေရးက တစကမတမတလပေဆာငမက ြမင တင၍ အားေကာငးေအာငလပြခငး၊ ဥပေဒြပေရးတင အစးရက နညးပညာအကအညေပးြခငးနင MNHRC အပါအဝင လအခင အေရးနင ပတသကသည အမျ းသား အငစတကျးရငးများက အားေကာငးေအာငလပြခငး စသညတက လပေဆာငရမည။ ၆။ အမျ းသမးများ၏ အခငအေရးများက ကာကယေပး၍ ြမငတငပါ ြမနမာနငငတင အမျ းသမးများ၏ အခင အေရးများက ြမင တငြခငးနင ကာကယြခငးသည လြကးမငး၏ အစးရအတက အဓက ဥးစားေပးြဖစသင ပါသည။ ြပးခသည စစအစးရသည လထဘဝတင အမျ းသမးများပါဝငြခငးက အားေပးြခငးမရခပါ။ ၂၀၁၅ နဝငဘာလတင ေရးေကာကလကေသာ လတေတာသစတင ြမနမာနငင၏သမငးတစေလျာက အမျ းသမး ကယစားလယဥးေရ အများဆးပါဝငသည။ အမျ းသမးများသည ြပညေထာငစ လတေတာရ လတေတာ ကယစားလယဥးေရ၏ ၁၄.၅ ရာခငနနးရြပး ြပညနယနင တငးေဒသြကးဆငရာ လတေတာများတင ၁၂.၅ ရာခငနနးရသည။ တငးေဒသြကး လတေတာများရ ေရးေကာကလကသည တငးရငးသားေရးရာ ဝနြကးငါးေယာကနနးတင တစေယာကမာ အမျ းသမးြဖစြပး အမျ းသမးများသည တနသင ာရ တငးေဒသြကးနင ကရငြပညနယ နစခလးတင ဝနြကးချပများအြဖစ ေရးချယခရသည။ သေသာလညး ြမနမာနငငရ အမျ းသမးများ၏ အခင အေရးများက ြမင တငရာတင ဆကလကလပေဆာငစရာများရေနေသးြပး အမျ းသားအစးရ၏

အစးရအဖတင ၁၈ ဥးရသညအနက အမျ းသမး တစဥးသာပါသည။ ြမနမာနငငရ အမျ းသမးများ၏ အခင အေရးများက တးြမင ရာတင အေထာကအကရန လြကးမငး၏ အစးရလပနငသည နညးလမးအချ က ကျန ပတမ အဆြပချငပါသည။ ၁၉၉၇ တင ြမနမာနငငလကမတေရးထးထားသည အမျ းသမးများက ခြခားဆကဆသည ပစအားလး ပေပျာကေရး သေဘာတစာချပ (CEDAW) ရ တာဝနဝတတရားများက ြမနမာနငငသည အြပညအဝလကနာရန အစးရသည လပေဆာငသင သည။ ၂၀၁၆ တင အဖဝငနငငများမ အေကာငအထညေဖာေနမက ြကညရေလလာနငေစရန အမျ းသမးများက ခြခားဆကဆသည ပစအားလး ပေပျာကေရး ေကာမတထသ ြမနမာနငငမ အစရငခစာ ေပးပရန အချနသတမတထားြပးြဖစသည။ ြပးခသညအစးရသည ေကာမရငထသ တငသငးေသာအခါ အမျ းသမးများ၏ အခင အေရးများက ြမင တငရန ဥပေဒေြခာကခြပခြပးြဖစသညဟ ဆထားေသာလညး ၎ငးတထမ အများအြပားသည လမလြခေရး ဥပေဒကသ သယဝက၍ လပေဆာငထားြခငးသာြဖစသည။ အမျ းသမးများ၏ အခင အေရးများအတက အေရးအပါဆးေသာ ဥပေဒမြကမးမာ လတေတာ၏ လပငနးနင အတညြပမက ေစာင ဆငးေနဆသာြဖစသည။ ထဥပေဒမြကမးမာ အမျ းသမးများက အြကမးဖကြခငးမ ကာကယြခငးနင တာဆးေရး ဥပေဒြဖစသည။ CEDAW တငပါဝငသည တာဝနဝတတရားများက ြမနမာနငငမ အြပညအဝလကနာရန လြကးမငး၏ အစးရအေနြဖင စစေဆးရန ေတာငးဆပါသည။ ြပးခသညအစးရမ ေရးဆထားသည အမျ းသမးများတးတကေရးအတက အမျ းသား နညးပရယာယဆငရာ အစအစဥ ၂၀၁၃-၂၀၂၂ သည CEDAW နင အြခားေသာ အြပညြပညဆငရာ လအခင အေရး သေဘာတစာချပများနင ကကညေစရန ြပငဆငသင ပါသည။ အမျ းသမးများက အြကမးဖကြခငးမ ကာကယြခငးနင တာဆးေရး ဥပေဒ က ေဆာငရကေပးရန လြကးမငး၏ အစးရက တကတနးပါသည။ ၎ငး၏ မြကမးသည ြမနမာနငငရ အမျ းသမး အပစများနင ကလသမဂဂနင ကျယြပနစာ ေဆးေနးတငပငရာမ ထကေပါလာသည ရလဒြဖစပါသည။ ဤဥပေဒမြကမးသည ြပးခသညလများတင ယတေလျာသားြပး အချ ေသာ အြကြပထားသည ြပငဆငချကများေြကာင နငငတကာ လအခင အေရး စနနးများသ ြမနမာနငင၏ အားစကထတမသည နညးပါးသားမညြဖစသည။ ဤထတင မဒမးမက အနကအဓပပါယြပညြပညဝဝဖင ရနနင အထးသြဖင အမတငးအြကမးဖကမနင လကထပထမးြမားထားေသာလညး မဒမးကျင မတက တရားမဝငဟ ဥပေဒထတရန စသညတပါဝငပါသည။ သရာတင ဤဥပေဒက ချမတြပးပါက အမျ းသမးများက ကာကယမက အာမခေပးရန ြပးခသည အစးရ၏ ဥပေဒြပ ြပြပငေြပာငးလေရး တစစတတစေဒသထက ပြပး အမျ းသမးများက ခြခားဆကဆသည တညဆ ဥပေဒများက ြပငဆငရနအတက ခငမာသညအေြခခတစခ ြဖစလာမည။ အထးစးရမပပနသညမာ ပဋပကခေဒသများရ အမျ းသမးများနင မနးကေလးများက လငပငးဆငရာ အြကမးဖကမအေြကာငး အစရငခစာများြဖစသည။ ြမနမာနငင စစတပ အဖဝငများမြဖစေစ

အစးရမဟတသည လကနကကင အပစများမ အဖဝငများမြဖစေစ အဆပါ ရာဇဝတမများအတက တာဝနယမမရြခငးေြကာင ဤကသေသာ ထပတလလြဖစေနသည ေစာကားမများသည ပမ၍ များလာသည။ ကာကယေရး ဝနြကးဌာနသည ြမနမာနငင၏ လအခင အေရး အေြခအေနအေြကာငး အထး သတငးေပးပချကတင ေဖာြပထားသညမာ ၂၀၁၁ နင ၂၀၁၅ အတငးတင စစတပသည ၆၁ ေယာကေသာ လကနကကင စစသားများက မဒမးမအတက အြပစေပးခသည။ သေသာြငားလညး ဤကနးဂဏနးများသည အပစအများအြပား ယြကညသည ြပဿနာအတငးအတာေအာက အလနနညးေနေသးြပး ြကားနာမများသည အရပသား တရားရးတငမဟတဘ တပတငးတင ြဖစ၍ လထြကားသနငရန အခင အေရး အလနနညးပါးပါသည။ စစတပမ ေလးနကစာ စစမးစစေဆးရန ပျကကကခသည လငပငးဆငရာ အြကမးဖကသညဟ စပစသည အမများ ေြမာကများစာ ရပါသည။ ၎ငးတထမ ကချငး ေကျာငးဆရာမများြဖစေသာ မရမးလရာနင တနေဘာက ခမး နနးဆငတက ၂၀၁၅ ဇနနဝါရတင သသယရေသာ ြမနမာစစသားများမ မဒမးကျင သတြဖတသညဆေသာ အမသည လသများ ထငရားပါသည။ ထအြပင ပဋပကခနယေြမများတငရေသာ အမျ းသမးများက အတငးေခါယမများနင အဓမမေခါယမေြကာင ေပျာကဆးေနမများသည ြဖစေပါဆြဖစသည စးရမစရာအချကြဖစသည။ ၂၀၁၁ တင ြမနမာစစတပမ ေခါေဆာငသားေသာ ကချငအမျ းသမး ဆမလတ ရင ဂျာ၏ ြဖစစဥတငလညး သဘာြဖစသားသညက မညသမျမသြကေတာပါ။ Human Rights Watch သည လြကးမငး၏အစးရက အနာဂတ ေစစပညနငးေရးများအားလးတင အမျ းသမးများအြပညအဝပါဝငေစေရး လပေဆာငရနလညး တကတနးလပါသည။ ေစစပညနငးမလပေနသည ေလးနစနးပါးကာလတင အမျ းသမးများ၏ အသများနင စးရမပပနမများသည သသာြမငသာစာ ေပျာကဆးေနြပး ြငမးချမးေရး ေစစပညနငးပများတင အမျ းသမးများသည အြကးတနး ရာထးများတင ေနရာမရသေလာကပငြဖစပါသည။ ယခအခါတင လညပတြခငးမရေတာသည ေဆးေနးညနငးမများအတက အစးရ၏ အတငးေရးမးရးြဖစသည ြမနမာြငမးချမးေရးစငတာ (MPC) ၏ ဝနထမးများတင အမျ းသမး မရသေလာကြဖစြပး ြမနမာနငင၏ ြငမးချမးေရးနင ပဋပကခတင ပါဝငသည အမျ းသမး အပစများ၏ အစရငခချကအရ ထြဖစစဥတင ၎ငးတပါဝငြခငးနင အမျ းသမး အခင အေရးများက ထညသငးရန ဖအားေပးမအတက MPC အရာရများမ အထငအြမငေသးသလ “ဝငရပသများ” အြဖစ ဆကဆြကသညဟ ဆသည။ ကလသမဂဂ လြခေရးေကာငစ ဆးြဖတချက ၁၃၂၅တင ပါဝငသည စညးမျဥးများနင အမျ းသမး၊ ြငမးချမးေရးနင လြခေရးဆငရာ ေနာကဆကတ ဆးြဖတချကများသည ြငမးချမးေရး ေဆးေနးညနငးမများ၊ ြငမးချမးေရး တညေဆာကမ၊ ြငမးချမးေရးထနးသမးမ ၊ လသားချငးစာနာစာ တြပနမနင ပဋပကခြပးေနာက ြပနလညတညေဆာကြခငးအပါအဝင ပဋပကခ ကာကယြခငးနင ေြဖရငးေရးတင ြမနမာနငငရ အမျ းသမးများ၏ အေရးပါသည အခနးကဏဍအတက စသတမတသင သည။ “နငငေရး ဒငယာေလာဂများ၏ အလာေပါငးစတင အမျ းသမးများ ပါဝငမက အနညးဆး ၃၀ ရာခငနနး ြဖစေစရန” ဇနနဝါရလတင ြပညေထာငစ ြငမးချမးေရး ကနဖရင ၏ ကတကဝတသည အေရးပါေသာ တးတကမြဖစြပး ြငမးချမးေရးြဖစစဥ၏ အလာတငးတင အမျ းသမးများ အြပညအဝနင အတားအဆးမရ ပါဝငနငေစရန တကတနးလပါသည။ လြကးမငး၏

အစးရသည အစးရမဟတေသာ လကနကကငအဖများကလညး အမျ းသမးများ အြပညအဝ ပါဝငေစရန အားေပးသင ပါသည။ အဘယေြကာင ဆေသာ ထအပစများသည အမျ းသမးများ အဓပပါယရရ ပါဝငေစေရး မလပေဆာငနငခြကပါ။ အမျ းသမးများ၏ အခင အေရး အဖအစညးများသည ဤြဖစစဥများက ေရးဆြခငးနင အေကာငအထညေဖာရာတင အဓကေနရာတင ရေနမသာ ြမနမာနငငရ ြငမးချမးေရးနင လြခေရးအတက မဝါဒနင အစအစဥေရးဆရာတင ကြပားြခားနားေသာ လေပါငးစမ အေရးပါေသာ အြကဥာဏများ ထညသငးနငေရး လပေဆာငနငမညြဖစသည။ ၇။ ေြမယာအခငအေရးများက ကာကယြပး တးြမင ပါ လြကးမငး၏အစးရ တစနငငလးအတငးအတာြဖင ြကေတရမည အဓကစနေခါမတစရပမာ ေြမယာြပဿနာြဖစသည။ ၂၀၁၁ မစ၍ ေြမယာသမးပကြခငးနင ေကျးလကလအဖအစညးများက အတငးအဓမမဖယရားြခငးများသည သသသာသာ တးများလာြပ လတေတာ စစမးစစေဆးမများ၏ နဂးေကာကချကအရ ေြမယာသမးယရန အဓကလပေဆာငသမာ ြမနမာ စစတပြဖစသည။ ြမနမာနငငတစေလျာက ြမင တကလာသည ဆနဒြပမများ၏ ရလဒအြဖစ ြငမးချမးစာ ဆနဒြပသများနင ေြမယာအခင အေရး တကြကလပရားသများက များေသာအားြဖင အထကတငေဖာြပထားသည အလသးစားလပသည ဥပေဒများြဖင ဖမးဆးအေရးယမများ သသသာသာ ြမင တကလာခပါသည။ ၂၀၁၆ ဇနနဝါရလတင အတညြပခသည အမျ းသားေြမယာအသးြပမမဝါဒတင ေြမယာပငဆငရာ၌ အမျ းသားနင အမျ းသမးများ၏ သာတညမျမအေြကာငး အခင အေရးေပါ အေြခခသးထားသည ဘာသာစကား၊ ေြမယာရယမနင ပတသက၍ အခင အေရး စနနးများနင လနညးစတငးရငးသားများ၏ အခင အေရးများက ေဖာြပထားေသာေြကာင ြပဿနာြဖစေနသည ေြမယာအြငငးပားမများက ေြဖရငးရာတင အေထာကအကြပနငသည။ သေသာလညး ေြမယာအသးြပမမဝါဒက လယယာေြမအကဥပေဒ၊ ေြမလတေြမရငး စမခနခေရး ဥပေဒနင ြမနမာရငးနးြမပနမဥပေဒ ကသေသာ ေြမယာအသးြပမအေပါချပကငထားသည အြခားဥပေဒများမ ကနသတထားပါသည။ ြမနမာရငးနးြမပနမဥပေဒတင ေဒသခ ရပရာလထများ၏ ေြမယာပငဆငခင က လေလာကစာ ကာကယေပးြခငးမရဘ နငငအာဏာပငများနင ြပညတငးြပညပ စးပားေရးလပငနးများမ ေြမယာယနငသည။ ဤဥပေဒသးရပက အမျ းသားေြမယာအသးြပမမဝါဒတင ေဖာြပထားသည စညးမျဥးများနင ကကညေအာင ြပငဆငရနနင ဤအေရးြကးသည ကဏဍ၏ ဥပေဒြပေရး အဆင တငးတင အရပဘကအေြခြပအဖအစညးများနင ေကျးလကရ ရပရာလထများနင အဓပပါယရစာ တငပငေဆးေနးရန ကျန ပတမ လြကးမငးအစးရက တကတနးလသည။ ဤဥပေဒများသည ထတယသည လပငနးများ ပင လငးြမငသာမရေရး အစြပမ (EITI) တငြမနမာနငငမ ကတေပးထားမ ၊ သဘာဝပတဝနးကျင ကာကယေရး၊နင လအခင အေရး ကာကယေရး အပါအဝင ပင လငးြမငသာမနင ဆငသည အြပညြပညဆငရာစနနးများနင အြမ ကကညေနရမညြဖစသည။ လြကးမငး၏အစးရသည လကရနင ယခငက ေြမယာအြငငးပားမများက ေြဖရငးရန တငြကားေရးအဖက ဖစညးြပး အြပညြပညဆငရာ စနနးများနင အည အြပညအဝေဆာငရကရမည။

စတနးလညလညြခငးနင ပတသက၍ အလသးစားြပထားသည ဥပေဒများတပ၍ ေြမယာအခင အေရး တကြကလပရားသများက ဖမးဆးေနသည သသရာကလညး အဆးသတြပး ြငမးချမးစာ ဆနဒြပမအတက တရားစခထားရသည မညသညသကမဆ အမရတသမးေပးရန လြကးမငး၏အစးရက ကျန ပတမ ေတာငးဆပါသည။ ြငမးချမးစာ စတနးလညလညခင က မလအပပ တားြမစထားသညအခါ ြငမးချမးစာ ဆနဒြပမ ြဖစမည အေြခအေနမ ေဒသခအာဏာပငများမ ြငမးချမးစာ စတနးလညလညမက လကမခဘ လသများသည ေြမယာပငဆငခင တကြကလပရားသများက ဖမးဆးလကသညအခါ၂၀၁၂ မ ၂၀၁၃ ထ လကပတနးတငြဖစခသည ဆနဒြပမများအတငးြဖစခသလ အြကမးဖကမ ြဖစလာနငသည။ ေြမယာအခင အေရး ြပဿနာများက ေြဖရငးရာတင တရားဥပေဒများ၊ မဝါဒများနင အစအစဥများ ေရးဆရာတင အမျ းသမးများ၏ သြမငထားသည၊ တကြကသည၊ အဓပပါယရသည၊ ထေရာကသည ပါဝငေဆာငရကမအေပါအေြခခ၍ ၎ငးတ အြပညအဝပါဝငေစရန အစးရမ စမေပးရန Human Rights Watch မေတာငးဆပါသည။ လြကးမငး၏ အစးရသည အမျ းသမးများ၊ အမျ းသမးအပစများနင စေပါငးထားသည အပစများသည မေပးရသည ယန တရားများတင အပါအဝင ေြမယာနင စကပျ းေရး နင သကဆငသည ဆးြဖတချကချမတေရး ပစများအားလးတင အမျ းသားများနင တနးတရညတ ထေရာကစာ ကယစားြပနငရန လပေဆာငေပးသင သည။ ြမနမာနငငရ အမျ းသမးအခင အေရးအပစများက ေြမယာနင စကပျ းေရးနင သကဆငသည ဆးြဖတချကချမတေရး ြဖစစဥများနင ပတသက၍ ြပညဝြပး တကျသည သတငးအချကအလကများက ေပးအပရမညြဖစြပး ဤသလပေဆာငြခငးြဖင ၎ငးတသည အရညအေသး တညေဆာကရာမ အကျ းရလဒရရမညြဖစသည။ ထမသာ ၎ငးတ၏ ဆးြဖတချက ချမတမသည သြမငထားမအေပါအေြခခ၍ တကြကြပး အဓပပါယရရ အကျ းရမညြဖစသည။ အကြဖတစစေဆးမနင ေလလာသးသပမ ၊ အစအစဥေရးဆမနင ဒဇငး၊ ဘတဂျကေရးဆြခငးနင ဘဏဍာေရးဆြခငး၊ အေကာငအထညေဖာြခငးနင ေစာင ြကပြကညရြခငးနင သးသပအကြဖတြခငး အပါအဝင ဥပေဒ၊ မဝါဒနင အစအစဥေရးဆြခငး အဆင များအားလးတင ပါဝငခင က သကေရာကေစရမည။ စကပျ းေမးြမေရးဆငရာ ဖြဖးတးတကမအတက အြပညြပညဆငရာ ရနပေင (IFAD) မအသအမတြပ ထားသညအတငး “ြဖစရပများအားလးတင အမျ းသမးများက ၎ငးတ၏ အခင အေရးများအေြကာငး ေလကျင သငြကား ေပးြခငးသည အမျ းသမးများေတာငးဆနငသည အရာများအေြကာငး အသြမင တကလာြပး ၎ငးတ၏ နငငေရးအရ ပငဆငမနင မဝါဒြဖစစဥတင ၎ငးတ၏ ပါဝငမ ြမင တကေစရနအတက အခင အလမးများက ေပးအပေသာေြကာင အလနအသးဝငေြကာငး သကေသြပခြပးြဖစသည။” ၈။ ကျနးမာေရးဆငရာ အခငအေရးက ကာကယြပး ြမငတငပါ လြကးမငး၏အစးရသည ကျနးမာေရးကဏဍတင ြပြပငေြပာငးလေရးလပရနနင တငးြပညအန ကျနးမာေရးေစာင ေရာကမ ခယနငမက ြမင တငရန အားထတေနမက ကျန ပတမ အသအမတြပပါသည။ စတချရေသာ ေသာကေရနင လေလာကေသာ ယငလအမသာ၊

စတချရေသာ အစားအစာ၊ လေလာကေသာ အစာအာဟာရနင အမယာ၊ ကျနးမာေရးနင ညညတေသာ အလပနင သဘာဝပတဝနးကျငဆရာ အေြခအေနများ၊ ကျနးမာေရးနင ဆငသည ပညာေရးနင သတငးအချကအလကနင ကျားမတနးတညမျေရးတ အပါအဝင အြခားေသာ အခင အေရးများက ခစားနငရန သကဆငသည ကျနးမာစာေနထငခင က အသအမတြပထားသည အြပညြပညဆငရာ လအခင အေရး စနနးများနင ကျနးမာေရးကဏဍသည တစေြပးညတညးြဖစေအာင ြပြပငေြပာငးလမက လပေဆာငရန ကျန ပတမ တကတနးပါသည။ ြမနမာနငငတစလားရ အစးရ ကျနးမာေရးေစာင ေရာကမဆငရာ ပစစညးများနင ဝနေဆာငမများက အမနတစကယလအပမအေပါတငမတည၍ လမျ း၊ ကးကယယြကညမ၊ ဘာသာစကား သမဟတ လငေြကာင ခြခားဆကဆြခငးမြပဘ ရရနငေစရန လပေဆာငရမည။ အထးသြဖင ပဋပကခေြကာင ၊ လအဖအစညးအချငးချငး အြကမးဖကမေြကာင သမဟတ တညေဆာကရန သမဟတ စးပားေရး လပငနးလပရနဟ၍ ေြမယာသမးယခရမေြကာင ေြပာငးေရေနထငရသများထသ လသားချငးစာနာ ေထာကထားမဆငရာ လအပမများနင ကျနးမာေရး ေစာင ေရာကကသမ အေြကာငး ြပဌာနးချကက ေဒသအဆင မ လြခေရးဆငရာ တားြမစချကများမ ထငသလ တားြမစပတပငြခငး မရသင ပါ။ ပဋပကခြဖစပားသည ေဒသများရ ကျနးမာေရး လပသားများနင ေဆးခနးများက ပစမတထားသည အစးရ တပများအေြကာငး နစေပါငးများစာက သတငးေပးပြကပါသည။ ထေြကာင လြကးမငး၏ အစးရက ကျနးမာေရး ေစာင ေရာကကသမ ဌာနများနင လပသားများက ပစမတထားမအားလးက အဆးသတရနနင မညသညရာထးရသညြဖစေစ တာဝနခမ ရေစရန လပေဆာငေပးပါဟ တကတနးလပါသည။ ၂၀၁၅ တင မသနစမးသများ၏ အခင အေရး ဥပေဒက အတညြပလကြခငးသည ြမနမာနငငရ မသနစမးသများ၏ အခင အေရးများအတက အေရးပါသည ေအာငြမငမတစရပြဖစပါသည။ ြမနမာနငငတစေလျာကလးရ ရပပငးဆငရာနင စတပငးဆငရာ မသနစမးမများရသည သများက ကျနးမာေရး ဝနေဆာငမများ ေပးအပရာတင ခြခားဆကဆမမရေစေရး အစးရမ လပေဆာငရန တကတနးပါသည။ ြမနမာနငငသည တရားမဝင မးယစေဆးဝါးများက အဓက ထတလပသနင တငပသြဖစြပး ြမနမာနငငတင မးယစေဆးဝါး အသးြပမ ြမင တငလာေြကာငး အစရငခစာများက ေဖာြပေနသည။ မးယစေဆးဝါးများမ ေပးအပသည လမအဖအစညးရ အန တရာယများက ကာကယတားဆးရန အစးရများတင တရားဝင စတပါဝငစားမ ရေြကာငးက Human Rights Watch မ အသအမတြပပါသည။ သေသာ ြမနမာနငငအစးရ၏ လကရ မးယစေဆးဝါး ထနးချပေရး မဝါဒများေြကာင အလနဆးရားေသာ လအခင အေရး ချ းေဖာကမများ ြဖစေနပါသည။ မးယစေဆးဝါးများက အသးြပြခငး၊ လကဝယထားြခငး၊ ထတလပြခငးနင ကနကးြခငး အားလးက တားြမစရန ြကးစားသည တားြမစပတပငေရး မဝါဒများက ကျင သးသည နငငတကာ မသားစမ မြကာခဏ ပသငးခသည အမျ းသား မးယစေဆးဝါး မဝါဒများသည မမနမကနြဖစေနသညမာ ဆယစနစ ေပါငးများစာ ြကာြမင ခြပး ေကျးလကေဒသများတင လကနကကင ပဋပကခ၊

ရာနင ချေသာ လယသမားများ ေြပာငးေရေြပးရြပး ဆငးရသားေစမြဖစခ၍ ကနးတငးပငးများတင အရာရများ အကျင ပျကြခစားမ ြဖစေပါေစခသည။ ကချငနင ရမးြပညနယများရ အစးရမဟတသည လကနကကင အဖများ၏ နညးလမများက မြကာခဏ ြပနလညတြပနသညအေနြဖင အစးရနင စစတပမ ဆးရားသည အြမစြပတ သတသငမေြကာင ဘနးစကပျ းေရး နယေြမများရ လယသမား လအဖအစညးများ၏ ဘဝရငသနေရးက ြကးမားစာ သကေရာကသည။ မြဖစမေနသားရမည မးယစေဆးဝါး ထနးချပေရး စငတာများကသေသာ မးယစေဆးဝါး ြပတရန ေဒသခ အာဏာပငများမ လပေဆာငသည ကနဥးနညးလမးများသည အလသးစားြပရာကျြပး ကျနးမာေရးနင ပတသကေသာ အခင အေရးနင အြခားေသာ အခင အေရးများက ချ းေဖာကရာကျသည။ မးယစေဆးဝါးြပတေအာငကသမက အတငးအကျပမလပေဆာငသင ပါ။ မညသတစဥးတစေယာကကမ မလပမေနကသရနအတက လပငနးစဥအတငး ထနးချပထားြခငး မလပသင ဟ ရြမငြပး မးယစေဆးဝါးြပတရန ကသမေပးလသညအတက လပငနးစဥအတငး ထနးသမးထားသည မညသညစနစကမဆ Human Rights Watch မ ဆနကျငပါသည။ ၂၀၁၆ ဧြပလတင မးယစေဆးဝါးအေြကာငး ကလသမဂဂ အေထေထ အစညးအေဝး အထး ဆကရင (UNGASS) ေနာကပငးတင ြမနမာနငင၏ မးယစေဆးဝါး ဥပေဒများနင မဝါဒများက ြပနလညသးသပရန လြကးမငး၏ အစးရက ကျန ပတမ တကတနးပါသည။ လြကးမငး၏ အစးရသည လအခင အေရး၊ လထကျနးမာေရးနင ဆးရားသည မးယစေဆးဝါး တားဆးေရး နညးလမးများက ေရးဆြခငးက အနညးဆးြဖစေစရန မးယစေဆးဝါး မဝါဒက ြပနလညပေဖာမည ြပြပငေြပာငးလေရးက လြကးမငး၏ အစးရမ ပပးသင ပါသည။ မးယစေဆးဝါးက အန တရာယရစာ အသးြပြခငးက ဟနတားရန၊ ကာကယရနနင ကသရန ြမနမာနငငသည လအခင အေရးက ချ းေဖာကြခငးမရသည ရာဇဝတြပစမမဟတေသာ စညးကမးထနးချပေရးနင လထ ကျနးမာေရး နညးလမးများကသာ မခသင သည။ ြမနမာနငင၏ မးယစေဆးဝါး ဆနကျငေရး အားထတမများသည အြပညြပညဆငရာ စချနစနနးများနင တေစရန မးယစေဆးဝါး အစအစဥများက ရနကနတင လပေဆာငေနသည နငငတကာ ေအဂျငစများနင နးကပစာ လကတလပေဆာငရန လြကးမငး၏ အစးရက ကျန ပတမ အြကြပပါသည။ ၉။ ရဟငဂျာနင အြခားေသာ မဆလငများက ဖနပမက အဆးသတပါ လြကးမငး၏ အစးရြကေတရသည အဓက လအခင အေရး စနေခါမများထမ တစခမာ ရခငြပညနယရ အေြခအေနြဖစပါသည။ ၂၀၁၂ တင လအဖအစညးများအြကား အြကမးဖကမ ြဖစြခငးက Human Rights Watch သေတသနမ လမျ းတနးသတြဖတမနင လသားမျ းနယနင ဆနကျင၍ ြပစမလပေဆာငြခငး ြဖစသညဟ ေတရခြပး ၁၂၅,၀၀၀ ေကျာေသာ ရဟငဂျာ မဆလငများ ထကေြပးစနခခရြပး ေြကာကမကဖယ အေြခအေနတင ေနထငေနြကရပါသည။ ြမနမာနငငရ ၁.၂ သနးရေသာ ရဟငဂျာတသည ခြခားဆကဆခ ရသည ၁၉၈၂ နငငသားြဖစမ ဥပေဒမ ထထေရာကေရာက ြငငးဆနထားြပး အစးရ၏ ပစမတထား ဖနပမက ြကာြမင စာ ခစားခရပါသည။ NLD ၏ အြကးတနးအဖဝငများ၏ ြပးခသည လထထသ

ေြကညာချကများတင ရဟငဂျာြပဿနာများက မျကကယြပထားြပး ရဟငဂျာများတငရသည လနညးစအခငအေရးအရ နငငသားြဖစနငမက ေမးမနေစြပး မမကယတင မညသမညဝါြဖစသညက ေဖာြပခင က ပယချထားခသည။ သမမတအေနြဖင လြကးမငးသည ဤြပဿနာက ေြဖရငးရန ပထမနညးလမးတစရပအြဖစ ရဟငဂျာ လနညးစက တရားဝင ရတချြခငးက အဆးသတရန ေလးေလးနကနက တကတနးလပါသည။ ရခငြပညနယတင ၂၀၁၂ တင လကနာေစခသည အေရးေပါအေြခေနက သမမတဥးသနးစနမ မြကာေသးမက ဖယရားလကြခငးသည ြပညနယတစခလးရ လအခင အေရးအတက ပမေလးစားလကနာမက ြဖစေပါေစမည တခါးတစချပပင သားြခငးပင ြဖစသည။ သေသာ ဗလများတငအပါအဝင အများြပညသေနရာများတင လငါးဥးထက စေဝးြခငးမြပရဟ ဘးသးေတာငနင ေမာငးေတာြမနယများတင ညမထကရ အမနရေနေသး သညအေပါ စးရမမ ြဖစမပါသည။ လြကးငး၏ အစးရနင NLD မ ခနအပထားသည ရခငြပညနယ ဝနြကး ညပက ဤညမထကရအမနက ချကချငးရတသမးရန တကတနးပါသည။ ရဟငဂျာက ထေရာကစာ နငငသားြဖစမက ြငငးပယထားြခငးေြကာင လတလပစာ ေရေြပာငးခင ၊ ပညာေရးတင ခြခားဆကဆ၍ ကနသတထားြခငး၊ တမငသကသက ထနးချပထားြခငး၊ အဓမမေစခငးြခငးနင အဓမမအခနေကာကြခငးနင ေြမယာအးအမက သမးယြခငး အပါအဝင ၎ငးတ၏ လအခင အေရးများ ေြမာကများစာက ချ းေဖာကမ ြဖစေပါေစသည။ ရခငြပညနယတင အေြခခ လတလပမများက ချပထနး ထားြခငးက ပယဖျကရာတင လြခေရး တပဖများနင စစတပထနးချပမလကေအာကတင ကျနရေနေသးသည ဝနြကးဌာနသးခမ အရာရများသည အဓက သသာြမငသာသည အတားအဆးြဖစလာ ပါလမမည။ ဤေဒသခ လြခေရးနညးလမးများက လျငြမနစာ ပယဖျကလကြခငးသည ရဂျငဂျာ လဥးေရ၏ အေြခအေနက အတငးအဆမရ တးတကသားေစပါလမမည။ ရခငြပညနယရ လြခေရးပတဝနးကျငသည လအဖအစညးများအားလးက ခြခားဆကဆြခငးမရဘ ညတညမျ အကာအကယေပးရန အားထတမများက တးြမင လပေဆာငရန ကျန ပတမ တကတနးပါသည။ စစေတရ ေရေြပာငးေနထငေရသာ ရဟငဂျာများနင ေြမာကဘကပငး ရခငြပညနယရ ရဟငဂျာ လအဖအစညးများအတက စခနးများသ လသားချငးစာနာေထာကထားမ ေပးအပရာတင ေဒသခ အရာရများနင လြခေရး တပဖများမ တားဆးထားဆြဖစသညကလညး အထးစးရမပပနပါသည။ ရခငြပညနယတင ေရေြပာငးေနထငရသများ ဥးေရသည တရားဝငစာရငးတင မနစက ၁၄၀,၀၀၀ မ ၁၂၅,၀၀၀ သ ေလျာနညးသားြပး တစထးတညးရသည IDP ေနရာများတင ြပနလညေနရာချထားမနင ြပနလညတညေဆာကေရး စမကနးများြပးေနာက စခနးအေရအတကသည ၆၇ မ ၄၀ သေလျာကျ သားေသာလညး ကျနရသည ေရေြပာငးေနထငရေသာ ရဟငဂျာများနင ဗဒဓဘာသာ ရခငလမျ းများ၏ လသားချငးစာနာေထာကထားမအေြခအေနသည ဆးရားလျကရဆြဖစပါသည။

ကပပလပငလယတင အကျပအတညးြဖစေပါြပးေနာက NLD ဗဟအလပအမေဆာင ေကာမတမ ၂၀၁၅၊ ဇနလတင ထတြပနလကသည ေြကညာချကအရ “အမျ းသားဒမကေရစ အဖချပနင ပါတ၏ ဥကကဌ (ေအာငဆနးစြကည) သည အစဥအြမ ေြပာခသညမာ ရခင (အာရကန) ြပညနယရ လအဖအစညးအချငးချငး ပဋပကခြဖစြခငးက ေြဖရငးရန လအခင အေရး၊ ဒမကေရစနင တရားဥပေဒစးမးေရးဆငရာ စညးမျဥးများ အေပါတင အေြခခရမည” ြဖစြပး နငငသားြဖစမ ြပဿနာက မျတစာ၊ ပင လငးြမငသာစာနင လျငြမနသမျ လျငလျငြမနြမန ေြဖရငးရန” ကတကဝတြပပါသညဟ ပါရပါသည။ ဤစကားများအတငး လပေဆာငရန ယခအခါတင အခင အေရးရပါြပ။ ပမကျနြပနသည အမျ းသားေရး အတငးအတာတင ြမနမာနငငရ မဆလင လနညးစများက အချ အေြခအေနများတင အြကမးဖကရန လပေဆာငေနမများနင အန တရာယရသည အများြပညသြကားတင ချ းနမေြပာဆမများက အဆးသတရန အများြပညသတ အသေပးရန လြကးမငး၏ အစးရက ကျန ပတမ တကတနးပါသည။ ြမနမာနငငရ မဆလငများက ခြခားဆကဆရန၊ အြကမးဖကရန သမဟတ ြပညပသ နငထတရန မျ းချစ ဗဒဓဘာသာ အဖအစညးများမ အများြပညသအြကား ချ းနမေြပာဆေနမများလညး ပါဝငပါသည။ ၂၀၁၂ တင ရခငြပညနယ၌ ရဟငဂျာ ဆနကျငေရး ေစာကားမများ ြဖစပားြပးေနာက တစနငငလးတင မဆလငဆနကျငေရး အြကမးဖကမများြဖစေပါေစခြပး ဤအချကသည ဒမကရကတစ ကးေြပာငးမက အလနတရာ ရပေထးသားေစခပါသည။ နငးယဥြကညမညဆပါက အားလးပါဝငမည ေရးေကာကပြဖစရမည ၂၀၁၅တင အနအယလဒနင ြပငဘက ြပညေထာငစ ြကခငေရးနင ဖြဖးတးတကေရး ပါတနစခစလးတင ၂၀၁၅ ေရးေကာကပအတက မဆလင အမတေလာငးတစဥးကမျ မထညခပါ။ ပါတများမ မညသညမဆလငတစဥးမျ လတေတာသ အေရးခရြခငးမရပါ။ အမျ းဘာသာသာသနာေစာင ေရာကေရးအဖ (မဘသ) ၏ ေတာငးဆချကြဖင ၂၀၁၅ တင ြပညေထာငစ လတေတာမ အတညြပလကေသာ သနးစနအစးရမ ြပဌာနးလကသည အမျ းဘာသာကာကယေရး ဥပေဒဟေခါေသာ ဥပေဒေလးရပက လြကးမငး၏ အစးရသည ချကချငး ပယဖျကသင ပါသည။ ဥပေဒေလးခလးသည လနညးစဘာသာများက ကးကယသများနင အမျ းသမးများ၏ အခင အေရးများက ကနသတရန ဥပေဒေလးခလးက ေရးဆထားြခငးြဖစြပး ထသလပြခငးြဖင ြမနမာနငင၏ အြပညြပညဆငရာ လအခင အေရးဆငရာ တာဝနဝတတရားများနင ၂၀၀၈ အေြခခ ဥပေဒဆငရာ ြပဌာနးချကများက ချ းေဖာကရာေရာကသည။ ဤဥပေဒများက အနအယလဒအမတများမ အတညြပရန ကနကကခြခငးနင ေအာငဆနးစြကညမ ဤဥပေဒများသည အမျ းသမးများ၏ အခင အေရးများက ြခမးေြခာကမများရသညဟ အများြပညသထသ ေြပာြကားခြခငးက ကျန ပတမ ြကဆပါသည။ လြကးမငး၏ အစးရသည

ယခအခါတင ဤသ အြကးအကျယ ြပဿနာြဖစေစသည ဥပေဒများက ဆနကျငရန နညးလမးများက ေရးဆ၍ အလျငအြမန လပေဆာငသင ပါသည။ ရခငြပညနယတင ဆယစနစနင ချ၍ ဖနပမနင လအဖအစညးများြကား ပဋပကခြဖစပားမများက အဆးသတလကြခငးသည ခကခရပေထးြပး ဖြဖးတးတကေအာငလပယြဖင ေြဖရငးနငမညမဟတပါ။ ထေနရာတင အစးရမ အားထတလပေဆာငမများသည လကရြဖစပားေနသည လအခင အေရးက မတရားြပမများနင လသားချငးစာနာေထာကထားရမည အစစအမနအေြခအေနက ေြဖရငးရမည။ ၁၀။ ြမနမာနငင၏ ၁၉၈၂ နငငသားဥပေဒက ြပငဆငပါ ၁၉၈၂ နငငသားဥပေဒအရ နငငသား “အြပညအဝ” ြဖစသများသည အမညေပးထားသည “အမျ းသား မျ းနယများ” (ရခင၊ ဗမာ၊ ချငး၊ ကချင၊ ကရင၊ ကရငန၊ မနနင ရမးအပါအဝင) လမျ းများြဖစြကသည သမဟတ ယခ ရခငြပညနယသ ြဗတသျများ သမးပကခသညအစ ၁၈၂၃ မတငမက တငးြပညတင ၎ငးတ၏ ဘးဘားများ အေြခချေနထငခသများြဖစသည။ ၁၈၂၃ မတငမ ဘးဘားများသည ြမနမာနငငတင အေြခချေနထငေြကာငး သကေသအေထာကအထားမြပနငပါက အမျ းသား မျ းနယများမ မဟတပါက ဥပေဒသည ၎ငးတက နငငသား အြပညအဝြဖစခင မေပးပါ။ ဥပေဒတင နငငသားအမျ းအစားသးမျ းြဖစေသာ အြပညအဝ နငငသား၊ တဖကနငငသားနင မျ းရးအရ နငငသားများဟ၍ သတမတထားသည။ နငငြခားသားများသည ၁၉၄၈ လတလပေရးမရမက ၎ငးတ၏ မဘများသည ြမနမာနငငသ ဝငေရာကေနထငခသညဟ “လေလာကေသာ သကေသအေထာကအထား” ြပနငပါက ထနငငြခားသားများသည မျ းရးအရ နငငသားြဖစနငသည။ ြမနမာနငငသားြဖစခင သးမျ းထမ တစမျ းမျ းရေသာ မဘတစဥးမ ေမးဖားလာသည သများသည မျ းရးအရ နငငသားြဖစနငသည။ ဤအရညအချငးကေကျာလန၍ ဥပေဒ၏ ပဒမ ၄၄ တင မျ းရးအရ နငငသားခယလသည လပဂဂ လသည အနညးဆးအသက ၁၈ နစြပညရမညြဖစြပး အမျ းသား ဘာသာစကားတစမျ းမျ းက ေကာငးမနစာ ေြပာတတရန လအပြပး (ရဟငဂျာဘာသာစကားက အမျ းသား ဘာသာစကားအြဖစ မသတမတပါ) အကျင စာရတတေကာငးမန၍ စတကျနးမာသြဖစရမည။ ကလသမဂဂ လအခင အေရးေကာမတသည ြကာြမင စာကပင ဤဥပေဒတင နငငသားြဖစမအတက ေဖာြပထားသည တငးကျပလေသာ ဘာသာစကား စချနစနနးများနင ပတသက၍ စးရမပပနမက ထတေဖာခြပးြဖစသည။ စြကာဝဠာလးဆငရာ လအခင အေရး ေြကညာချကစာတမး (UDHR) နင အြပညြပညဆငရာ လအခင အေရး သေဘာတစာချပများအားလးတင လမျ း၊ ကးကယယြကညမ၊ ဘာသစကားနင အြခားေသာ အရာများအေပါတငမတည၍ ခြခားဆကဆမက တားြမစထားသည။ ၁၉၈၂ နငငသားဥပေဒသည အကျ းအေြကာငးဆေလျာ၍ ဓမမဓဌာနးကျသည စချနစနနးများြဖင ေထာကပထားြခငးမရသည ကြပားြခားနားေသာ စနနးများက အသးြပထားြပး ရဟငဂျာများက ခြခားဆကဆထားသည။

ကေလးသငယ အခင အေရး သေဘာတစာချပ (CRC) တင ြမနမာနငငလညး ပါဝငြပး ဤသေဘာတ စာချပတင အထးသြဖင ကေလးများသည အြခားအေြခအေနတင နငငမြဖစမညဆလျင နငငသား ခယခင ရြပး ၎ငးတ၏ အခင အေရးက အမျ းသားဥပေဒမ ကာကယေပးရမညဟ ပါရသည။ ထေြကာင ၁၉၈၂ နငငသားဥပေဒသည ဤသေဘာတစာချပက ချ းေဖာကထားသည။ လြကးမငး၏ အစးရသည ကလသမဂဂမ နညးပညာအကအညက ေတာငးခ၍ အြပညြပညဆငရာ စနနးများနင ြပညမရန နငငသားဥပေဒက ြပငဆငသင သည။ ထေနာက ဥပေဒက အေကာငအထညေဖာြပး ရဟငဂျာများက ခြခားဆကဆြခငး မရဘ နငငသား အြပညအဝေပးအပရနနင ကေလးများသည မညသညအခါမျ နငငမမြဖစေစရန လပေဆာငသင သည။ လနညးစအပစများ အြပညအဝရထကေသာ အခင အေရးများက ေဒသခ အာဏာပငများမ တရားဥပဒဆငရာ၊ ရးဆငရာ စညးမျဥးများက အသးြပြပး ြငငးပယနငေစရန လပပငခင ေပးအပထားသည ဒတယနငငသားြဖစမ၏ အြခားေသာ ပစများနင “တဖကနငငသား” ဟေသာ အမျ းအစားက ပယဖျကသင သည။ ၁၁။ ပဋပကခေဒသများတင လအခငအေရး ချ းေဖာကမများက စစတပမ အဆးသတရန ဖအားေပးပါ ဗဟအစးရနင ေြမာကများစာေသာ တငးရငးသား လကနကကင အပစများအအြကား ဆယစနစနင ချြကာြမငေနသည လကနကကင ပဋပကခေြကာင စစပဥပေဒများတင မရမတကနငေအာင ချ းေဖာကမ များနင လအခင အေရး ချ းေဖာကမများြဖစပားေနြပး ၎ငးတေြကာင အစနအဖျားသ ေရာကေနသည လသနးေပါငးများစာက ြကးမားစာ အေနာင အယကေပးသည။ သကတမးကနသားသညအစးရနင တငးရငးသား လကနကကင ၈ ဖမ ၂၀၁၅ နဝငဘာလတင လကမတထးထားသည အပစအခတ ရပဆေရးြပးေနာက ြမနမာြပည ေြမာကပငးတင ပစခတမများြပနလညစတငေနြပး စစတကေနသည အဖအားလးမ အဓမမေစခငးမ ၊ အဓမမလစေဆာငးမ ၊ နပစကညငးပနးမနင အနငအထက ြပကျင မ ၊ လငပငးဆငရာအြကမးဖကမ ၊ မဆငမြခင တကခကမများနင စစသားများက တကခကရန ေြမြမပမငးများ အသးြပြခငး ြဖစစဥများက ြပနလညြမငေတေနရသည။ ြပးခသည လအနညးငယက ရမးြပညနယတင တကခကမေြကာင အရပသား ေထာငနင ချ၍ ေြပာငးေရခရြပး အရပသား ၉၀,၀၀၀ ေကျာေကျာသည ၂၀၁၁ နင ၂၀၁၃ ြကား ချ းေဖာကမများ လပေဆာငေနသညဟ ြကားသရသည ကချငြပညနယရ တကခကမတင ေရေြပာငးထားသည စခနးများတင ေနေနရဆြဖစသည။ လကနကကင တပဖများနင ပဋပကခြဖစပားရာတင ဂျနဗာ သေဘာတစာချပများနင လကရစစပ ဥပေဒများက တငးြပညမလကနာရန တာဝနရေြကာငး စစတပက ေြပာဆအြကေပးရန ကျန ပတမ လြကးမငး၏ အစးရက တနတနးလပါသည။ အထးစးရမရသည အချကမာ

လကနကကငတပဖများမ ကျးလနသည ြကးမားေသာ ချ းေဖာကမများအတက တာဝနယမမရမ ြဖစပါသည။ ဤသ မရြခငးေြကာင ယခငနင ယခ တကခကမက ခေနရသည လအဖအစညးများတင မယြကညမက တးပားေစပါသည။ တရားမျတမနင တာဝနယမသည လကနကကင ပဋပကခက အဆးသတရာတင အဓကအတြမစ ြဖစသင သညဟ Human Rights Watch မ ယြကညပါသည။ ြမနမာနငင စစတပက အရပသားများ ြကးြကပြခငးက အေြခခဥပေဒမ ကာကယထား ေသာလညး အစးရသည စစပဥပေဒချ းေဖာကမများနင ပဋပကခတင ပါဝငသများအားလးမ အရပသားများက ကျးလနြခငးနင ပတသက၍ ေဆးေနးရန လတေတာတင ပမန ြကားနာမများက ကျငးပသင ြပး ဤြကားနာမများအေြကာငး အစရငခစာ ထတြပနသင ပါသည။ ထသ ြကားနာမများတင ြမနမာနငင အရပဘကလအဖအစညးထမ ေြပာဆမများကပါ ထညသငးြပး စစတပက ချ းေဖာကမများနင တာဝနယမ နညးလမးများအတက မနမနကနကနလပေအာင တနးအားေပးနငရန အလနတရာ အေရးြကးပါသည။ ြမနမာနငငေြမာကပငးတင ပဋပကခေြကာင ေရေြပာငးရသည ေထာငချသည အရပသားများ ေနရပြပနြခငး၊ ထငး-ြမနမာ နယစပမျဥးတစေလျာကရ ဒကခသညစခနးများတင ဆယစနစနင ချသည စစပများေြကာင ေရေြပာငးရသည ၁၀၀,၀၀၀ ေကျာေသာ အရပသားများနင ပတသက၍လညး Human Rightw Watch သည စးရမပပနဆြဖစပါသည။ IDP များနင ဒကခသညများက ေနရပြပနခငးြခငးသည ေရေြပာငးေနထငရမ အေြကာငး ကလသမဂဂ လမးညနးချက စညးမျဥးများနင ၁၉၅၁ ဒကခသည သေဘာတစာချပများအပါအဝင အြပညြပညဆငရာ စနနးများနင အြပညအဝကကညေစေရး အားထတပါဟ ကျန ပတမ လြကးမငး၏ အစးရက တကတနးြပး လြကးမငး၏ အစးက ထသေဘာတစာချပများက ေထာကခအတညြပပါဟ တကတနးပါသည။ ြပနေသာ IDP များနင ေနရပြပန ဒကခသညများအားလးသည လြခေရး ဂဏသကခာအရ မမစတဆနဒအေလျာက ြပနသားြကြခငးြဖစသင ြပး ကလသမဂဂ ဒကခသညများ မဟာမငးြကး (UNHCR) ကသေသာ အြပညြပညဆငရာ အဖအစညးများမ အြပညအဝ ြကးြကပမ ြဖင ဒကခသည အခင အေရး ကယစားလယများနင ရပရာေခါငးေဆာငများနင အြပညအဝ တငပင စမြပး လပေဆာငရမည။ ဤအေရးပါသည စညးမျဥးများက လကနာြခငးမရပါက ေရေြပာငးခရသများနင ဒကခသညများ၏ အခင အေရးများက ထပါးနငြပး တငးရငးသားေဒသများရ တငးမာမက ြမင တကေစနငသည။ ၁၂။ ကေလးများက စစသားအြဖစ စေဆာငးြခငးအားလးက အဆးသတပါ ြမနမာအစးရနင ကလသမဂဂအြကား ၂၀၁၂ တင ပးတ ေဆာငရကေရး အစအစဥက လကမတထးခေသာလညး စစတပနင အစးရမဟတေသာ လကနကကင အပစများမ ကေလးစစသားများက ဆကလကအသးြပေနသည ဟေသာ သတငးများကြကားေနရဆြဖစသည။ အစအစဥက လကမတထးခသညအချနမစ၍ စစတပသည အသကမြပညေသးေသာ သမဟတ အသကမြပညဘ စေဆာငးခရသည စစသား ၇၄၅ ဥးက ေစလတေပးခ ေသာလညး စစတပသည လစေဆာငးမများက ဆကလကလပေဆာငေနသညဆေသာ သတငးများက ရရေန ေသးသည။ သေသာ ၎ငးတ၏ အနညးအများက ခနမနးရန ခယဥးပါသည။ ဥပမာအားြဖင ၂၀၁၄ တင

ကေလးစစသား ၃၅၇ ဥးက စစတပမ စေဆာငးအသးြပမ ရခသညဟ ကလသမဂဂ၊ အြပညြပညဆငရာ အလပသမား အဖအစညး (ILO) ၏ အလပသမား တငြကားမ စနစ နင ရပရာမ ေစာင ြကပြကညရမအရ သတငးေပးပခြကသည။ ထနညးတစာ အသကမြပညသည စေဆာငးမတင ပါဝငသည စစတပအရာရများက များေသာအားြဖင စစတပခရးများတင တရားစဆမ ြမင တကလာေသာလညး ကေလးစစသားများ ထားရသညဟ သသယရသည စစတပဌာနများက ဝငေရာကရန တားြမစမများနင သတငးအချကအလက ထနးချပမ ရေသာေြကာင ဆကလက စေဆာငးေနမ၏ ြပဿနာ၏ အြကးအေသးနင စစတပအရာရများက အြပစေပးသညပမာဏက တကျစာ ခနမနးရန ခကခပါသည။ အစးရ စစဝနထမးများမ စေဆာငးမနင အသကမြပညေသာ စစသားများက အသးြပမအေြကာငး သတငးေပးပချကများ ြမင တကလာြပး ကချငလတေြမာကေရး တပနင အြခားေသာတပများကသေသာ အစးရမဟတသည လကနကကင အဖများမ အတငးအကျပ စေဆာငး ေခါယမများအေြကာငး သတငးေပးပမများ ရပါသည။ ၂၀၁၂ ပးတ လပေဆာငမ အစအစဥက အြပညအဝ အေကာငအထညေဖာနငရနနင လကနကကင ပဋပကခတင ပါဝငသည ကေလးသငယများနင ပတသက၍ ကေလးအခင အေရးဆငရာ သေဘာတစာချပတင ေရးချယစရာရသည ကျင ဝတစညးကမး များက သေဘာတလကခြခငးြဖင ဤအားထတမများက အားေကာငးေစရနနင ကေလးဥပေဒမြကမးသည CRC အဖဝငနငငေတာြဖစသည ြမနမာနငင၏ ကျင ဝတဝတတရားများနင အြပညအဝ ညေစရန လပေဆာငရန လြကးမငး၏ အစးရက ကျန ပတမ တကတနးပါသည။ ၁၃။ ြပးခသည ချ းေဖာကမများနင လကရ ချ းေဖာကမများအတက တာဝနယမ ြမနမာနငငရ ြပညသလထသည စစတပ ဖနပမနင လကနကကင ပဋပကခက ဆယစနစများစာ ခါးစညးခလာခရြပး အာဏာရငအပစးမမ ကးေြပာငးလာေသာလညး ချ းေဖာကမမျ းစသည ရေနဆြဖစသည။ စစတပမ ခခမ ရြပး ၂၀၀၈ ဖစညးပအေြခခဥပေဒတင ပါရသည အတားအဆများရေသာလညး အခင အေရးက ချ းေဖာကမများတင ပါဝငသည။ အရပသားနင စစတပ အရာရများက အြပစေပးရန စနစတင ပါဝငသည တာဝနယမ မေဘာငက တညေထာငထားြခငးသည လြကးမငး၏ အစးရ ဥးစားေပး လပေဆာငချက တစခြဖစသင သည။ ရမး၊ ကချငနင ရခငြပညနယများတင တကခကမတင ဘကေပါငးစမ ချ းေဖာက ေနမများကလညး အြပညြပညဆငရာ စနနးများနင အည စစမးစစေဆးသင သည။ ချ းေဖာကသညပစများတင တရားစရငေရးြပငပ ြပစဒဏေပးမများ၊ နပစကညငးပနးမနင အနငအထက ြပကျင မ ၊ ြပစမကျခသည သများက ေရတနးတင ခငးေစမ ၊ အမျ းသမးများနင မနးကေလးများက လငပငးဆငရာ အြကမးဖကမ ၊ ကေလးစစသားများအပါအဝင အဓမမေစခငးမနင အမေြမယာက လယကမနင ဖျကဆးမတ ပါဝငသည။

အြပညြပညဆငရာ လအခင အေရးနင လသားချငးစာနာေထာကထားမဆငရာ ဥပေဒက လနလနကျးကျး ချ းေဖာကမများအတက တာဝနရသည လပဂဂ လများက စစမးစစေဆးြပး တရားစရန အြပညြပညဆငရာ ဥပေဒအရ တာဝနဝတတရားရသည။ လအခင အေရး ချ းေဖာကမများနင စစရာဇဝတမများအတက လပဂဂ လများက တာဝနခေစြခငးသည အေရးပါပါသည။ အဘယေြကာင ဆေသာ ဤရာဇဝတမများက ကျးလနခရသများနင ၎ငးတ၏ မသားစများအတက လအပသည မနမနကနကနြဖစေစရန တခါးဖင ေပး လကြခငးြဖစသည။ ယြကညရသည တာဝနယမ နညးလမးများ (ဆလသညမာ အမအခကငးြပး ဘကမလကဘ တရားမျတသညဟ ဆလသည) သည အနာဂတတင ချ းေဖာကမများက ဟနတားနငြပး တရားဥပေဒစးမးေရးက ေလးစားလကနာရန ြမင တငနငသည။ ဤကသေသာ လပေဆာငချကများသည လကနကကငတပဖများနင တရားဥပေဒ စးမးေရး အရာရများ၏ စညးကမးနင ပညာရငဆနမက ြမင တငေပးနငြပး တာဝနယသည အမနေပးမနင ထနးချပမဆငရာ တညေဆာကပများက ပပးေပး၍ အရပသားများနင ဆကဆေရးက ြမင တငေပးနငသည။ အဓကချ းေဖာကသများက တာဝနယေအာင မလပေဆာငနငသည အစးရသည ပဋပကခ ေဒသများနင တစကမဘာလးတင ၎ငးတ၏ ရပတညမက ထခကေစြပး ၎ငးတက နငငတကာမ ဆနကျငသည လပရပက ြမင တငနငေစသည။ ပထမြဖစရပတင ြကးေလးသည ချ းေဖာကမများအတက တရားမျတေအာင လပေဆာငေပးြခငးသည ချ းေဖာကမများတင နငငသားများပါဝငပတသကေနသည နငငေတာ၏ တာဝနြဖစသည။ စစတပ သမဟတ ြပညတငးတရားရးများ သမဟတ အြခားေသာ အငစတကျးရငးများသည ြကးေလးသည ချ းေဖာကမများ သည ြဖစပျကခြခငးရမရ သမာသမတကျကျ စစမးစစေဆးြခငး အြပညြပညဆငရာ မျတသည အမစစေဆးမ စနနးများနင အည ဤချ းေဖာကမများအတက တာဝနရသညသများက မညသမညဝါ ြဖစသညရာေဖ၍ တရားစြခငးနင အြပစရသညဟ ေတရသည လပဂဂ လများက ၎ငးတလပရပနင ညမျသည အြပစေပးြခငး တက လပေဆာငရန နငငေတာသည အားထတရမည။ အစးရမဟတသည လကနကကင အပစများသည ၎ငးတ၏ ရာထးတင စစပဥပေဒများက ချ းေဖာကသများက တရားစရန ဥပေဒအရ တာဝနဝတတရားမရေသာလညး စစပ ဥပေဒများက လကနာရနနင အြပညြပညဆငရာ တရားမျတသည စနနးများနင အည ၎ငးတ အမစစေဆးသညအခါ တာဝနရသည။ တာဝနယမက ြမင တငရန တတကျကျ ကတကဝတြပသညအေနြဖင ၁၂၄ ခေသာ နငငများနင ပးေပါငးြပး အြပညြပညဆငရာ ရာဇဝတမဆငရာ တရားရး၏ ၁၉၉၈ ေရာမ စေတကျ က လြကးမငး၏ အစးရမ လကမတထး သေဘာတရန Human Rights Watchမ ေလးေလးနကနက အြကြပပါသည။ သကတမးကနဆးခသည လတေတာမ ၂၀၁၆ တင အတညြပလကသည ယခငက သမမတ၏ လြခေရး ဥပေဒြကမးက ြပငလညြပငဆငရန အထးသြဖင ယခငကေခါငးေဆာငများသည

“၎ငးတ၏ သကတမးအတငး တင လပခသည လပရပများအတက မညသညတရားစဆမထမမဆ” ကငးလတခင ေပးအပထားသည ပဒမ ၁၀ က လြကးမငး၏ အစးရမ ြပနလညြပငဆငရန တကတနးပါသည။ ဤအပဒသည တာဝနထမးေဆာငေနစဥ ကျးလနခသည ြကးေလးသည ရာဇဝတမများအတက အြပစရနငသည နငငေတာ ေခါငးေဆာငများက ကငးလတခင ေပးထားြခငးေြကာင ဒမကေရစနညးကျ အစးရနင တရားဥပေဒစးမးေရးအတက အန တရာယရပါသည။ ဤကသ စာပဒများက ဆကလကထားရမညဆပါက အမနစတငေပးသည အလသးစားလပေသာ အရာရများထအတက ကငးလတခင ရေနသညဟေသာ သေကငတက ေပးအပရာေရာကမည။ ြမနမာနငင၏ တရားစရငေရးစနစသည အားနညးြပး အကျင ပျကြခစားမ ရြပး မြကာခဏ စစတပ သမဟတ စစတပထနးချပမေအာကရ အစးရ ဝနြကးများမ ထနးချပထားေသာေြကာင တာဝနခမက ြမင တငြခငးသည လြကးမငးအစးရ၏ အဓက စနေခါမတစရပ ြဖစမညက ကျန ပတ အသအမတြပပါသည။ ြပလပခသည ရေနဆြဖစသည ချ းေဖာကမများအတက တာဝနယမက လပေဆာငြခငးြဖင OHCHR နင လဒါးနသည နငငများထမ နညးပညာဆငရာ အကအညမတဆင တရားစရငေရးက ြပြပငေြပာငးလေရးနင တရားစရငေရး အြပညအဝ အမအခကငးေရးက ရရမညြဖစသည။ ၁၄။ အေြခခဥပေဒြပြပငေြပာငးလေရး ြမနမာနငငရ အရပသားအပချပမက ၂၀၀၈ ဖစညးပအေြခခဥပေဒအရ ေဘာငခတထားပါသည။ ဖစညးပအေြခခဥပေဒက ြပငဆငရာ၌ စစတပ၏ ပးေပါငးပါဝငမပါဝငမ ေအာငြမငမညြဖစသည။ လကရအထ စစဥးစးချပသည အနအယလဒ ေခါငးေဆာငပငးနင ၂၀၁၅ နဝငဘာလကတညးက ေဆးေနးေနေသာလညး ဤသလပေဆာငရန စတမပါဘရေနသည။ အချ ေသာ အဆြပချကများက တခနက ေထာကခြကေသာလညး လတေတာသည ၂၀၁၅ တင ဖစညးပအေြခခဥပေဒဆငရာ ြပြပငေြပာငးလမ စာရငးကမေပးရာတင ပယချခပါသည။ ခငမာစာအြမစတယေနသည အကျ းစးပားများကကာကယရန ဆနကျငမများက ြကေတရနငေသာလညး အရပသားအပချပမေအာကတင စစတပရြပး စစမနေသာ ဒမကေရစနညးကျ နငငေရးစနစက ေပးအပနငသည အေြခခဥပေဒဆငရာ ြပြပငေြပာငးလမအတက လမးြပေြမပ ေရးဆေရးသည ဥးစားေပးအချက ြဖစသငပါသည။ အေြခခဥပေဒ၏ ြပဌာနးချကအများအြပားက လများစ လတေတာ၏ မဆနဒြဖင ေြပာငးလနငပါသည။ သေသာ အေြခခဥပေဒ ပဒမ ၄၃၆ အရ ြပညေထာငစလတေတာ၏ မ ၇၅ ရာခငနနးထက ပမလအပသည ပဒမများအေြကာငး ေဖာြပထားသည။ အမတေနရာ ၂၅ ရာခငနနးက ခနအပထားသည တပမေတာ ကယစားလယများအတက သတမတထားြပး တစနငငလးတင ြပညလးကျတဆနဒခယပလပ၍ မအများရရန လအပေသာေြကာင ခကခပါလမမည။

လတေတာတင ေအာကပါ ြပဌာနးချကများက အေလးေပးရနနင ြမနမာနငင အရပဘက လအဖအစညးများနင တငပငေဆးေနးရန ကျန ပတမ အြကြပလပါသည။ ထမသာ အေြခခဥပေဒြပငဆငေရးသည လထေဆးေနး ြငငးခရာတင ပထမဥးစားေပးြဖစေနမညြဖစသည။

ပဒမ ၆(စ)၊ “အမျ းသား နငငေရး ေခါငးေဆာငပငးတင ကာကယေရး ပါဝငနငရန လပေဆာငေပးြခငး” သည အရပသား ဒမကေရစနညးကျ စနစ၏ နညးလမးများနင ဆနကျငေနြပး စစတပအတက တစမ ထးြခားသည အာဏာက ေပးအပထားသည။

ပဒမ ၂၀၊ အေြခခဥပေဒက ကာကယထနးသမးရန စစတပက အဓကေနရာေပးထားသည။ ထအစား ဤတာဝနသည ဒမကေရစနညးကျ ေရးေကာကခရသည လတေတာ သမဟတ

လတလပသည တရားစရငေရး၏ တာဝနသာြဖစသင သည။ ပဒမ ၅၉(စ)၊ နငငြခားသား ဇနးခငပနး သမဟတ သားသမးရသ မညသမဆက

သမမတရာထးမ တားြမစထားြခငးသည ခြခားဆကဆမြဖစြပး ြပငဆငသင သည။ ဤြပဌာနးချကက ယခထကထ စစတပမ ြပငဆငရန မလလားသညအချကကြကည၍

ေအာငဆနးစြကညက သမမတမြဖစနငေစရန တမငရညရယထားမနးသသာသည။ ဤအချကသည လြကးမငး၏ အစးရ အေြခခဥပေဒက ြပငဆငရာတင ြကေတရမည

ြကးမားေသာ အခကအခြဖစေြကာငး သကေသြပေနသည။ ပဒမ ၂၂၃ (ခ) (၂, ၃) အဓက ဝနြကးဌာနများြဖစေသာ ကာကယေရး၊ ြပညထေရးနင

နယစပေရးရာများတင စစတပသည တာဝနထမးေဆာငေနသည အရာရများက ခနအပနငရန လပေဆာငထားသည။ အထးသြဖင ြပညထေရးတင လကရတာဝနထမးေဆာငေနသည

စစတပအရာရ ခနအပနငမ ရြခငးသည အဓက လြခေရး အထးသြဖင ြမနမာနငင ရတပဖ၊ အထးတပခ၊ အေထေထ အပချပေရးဌာနနင ြပြပငေြပာငးလေရးဌာနတသည

စစတပလကေအာကတငရေနေစသည။ ဤတရားဥပေဒစးမးေရး ဌာနများသည အရပသား ထနးချပမနင ကငတယမေအာကတင ရသင သည။

အခနး ၇ကာကယေရးကဏဍတင အရပသား ထနးချပမနင ကငတယမေအာကတင အြပညအဝရသည အမျ းသား စစတပ၏ စညးမျဥးများနင တစေြပးညြဖစရန ြပနလညဖစညးသင သည။ အထးသြဖင စစဥးစးချပ၏ လကေအာကတင ေရာကေနသည

စစတပ တရားမျတမစနစက အရပသား တရားစရငေရးေအာကသ ထညသငးသင သည။ အခနး ၈ နငငသားများ၏ အေြခခ အခင အေရးများနင တာဝနများတင အြပညြပညဆငရာ

လအခင အေရး ဥပေဒလကေအာကရ ြမနမာနငင၏ တာဝနဝတတရားများအတငး တစေြပးညရေအာင ြပငဆငသင သည။ ပဒမ ၃၅၂ကသ ေသာ ြပဌာနးချကများသည

ဤကတကဝတများနင ပကတ ဆနကျငဖကြဖစေနသည။ ထပဒမတင “အမျ းသားများအတကသာ သင ေတာသည ရာထးများသ အမျ းသားများက ခနအပရန မညသညအရာမျ တားဆးြခငး မရေစရ” ဟ၍ ဆထားြပး CEDAW အရ

ကျားမတနးတညမျမက ချ းေဖာကေနသည။ ပဒမ ၃၈၃တင ြပညေထာငစ မြပကေရး၊ အမျ းသား စညးလးညညတမမြပကေရးနင အချပအြခာအာဏာ တညတခငြမေရးဟေသာ စစတပ၏ အဓက ဥးတညချကသးရပက နငငသားများ၏ တာဝနအြဖစ ထညသငးထားသည။

ပဒမ ၄၃၆တင လတေတာတင ေပးသည မ ၇၅ ရာခငနနးေကျာလအပြပး မေပးခင ရသညသ

တစဝကေကျာမ ေထာကခရမည တစနငငလးအတငးအတာြဖင ြပညလးကျတ ဆနဒခယပ

လပရန လအပေသာေြကာင အေြခခဥပေဒက အချ ေသာ ြပငဆငချကများက စစတပမ

ဗတအာဏာ ရယရန ခင ြပထားသည။ ဤြပဌာနးချကသည စစတပမ

လတေတာကယစားလယများက ခနအပရန ကာကယေရး ဥးစးဌာန အမညအားြဖင စစဥးစးချပ၏ သေဘာတချကမပါဘ အေြခခဥပေဒဆငရာ ြပငဆငချက

ြပလပ၍မရနငေစရန ထေရာကစာ တားြမစထားသည။