สรญญา ครฑนาค, ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, มถนายน 2553, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพ. การพฒนาแนวทางการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน (63 หนา) อาจารยทปรกษา: ดร.ธนกร หวงพพฒนวงศ

บทคดยอ

ความไดเปรยบทางการแขงขนเปนสงจ าเปน ดงนนแหลงทมาทคงทนถาวรอยางหนงเพอความ

ไดเปรยบทางการแขงขนจงไดแกองคความร โดยความส าเรจขององคกรเปนการสรางองคความรใหมๆ ขนมาตลอดเวลาแลวเผยแพรออกไปยงภายในทกสวนขององคกร จากนนรวบรวมเขากบเทคโนโลย และผลผลตใหมๆ ซงสงเหลานเคยถกใชในองคกรเพอความสามารถการแขงขนทางดานคณภาพ การลดตนทนได แตในปจจบนเกอบทกองคกรยงมปจจยทางการแขงขนดานความสามารถในการสรางสรรคความรใหมเพมขนอกดวย

ดงนนจากการทจะท าใหระบบการจดการความรประสบความส าเรจจะมงเนนไปทกระบวนการการจดความรทสนบสนนการสราง การแลกเปลยนและการแบงปนความรซงจะตองไดรบการสนบสนนจากสมาชกภายในองคกร รวมทงความพรอมของเทคโนโลยทสามารถสนบสนนการท างานและการเรยนรของสมาชกภายในองคกรได ตลอดจนวธการทจะท าใหบคคลยนยอมใชคอมพวเตอรเพอเปนสอกลางในการรวบรวมและเผยแพรองคความร

ในการศกษาตามโครงการศกษาสวนบคคลนจงไดน าเสนอการพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศโดยมการศกษาเวบไซตจดการความรจ านวน 100 เวบไซตและวเคราะห Features ตางๆ ทมในเวบไซตเพอออกแบบเปน Checklist Usability Guidelines ตามหลก Usability ทดโดยสนบสนนการท างานรวมกน ชวยใหสามารถประสานการท างานระหวางความรเฉพาะบคคลและความรระดบองคกรไดอยางมประสทธภาพ

จ

กตตกรรมประกาศ

โครงการศกษาเฉพาะบคคล เรอง การพฒนาแนวทางการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน ไดด าเนนการจนส าเรจลลวง ดวยความกรณาจาก ดร. ธนกร หวงพพฒนวงศ อาจารยทปรกษาของโครงการ ไดชวยกรณาถายทอดความร ใหค าแนะนา ใหขอคดเหนตางๆ และแนวทางทใชในการวจย รวมทงตรวจสอบ ปรบปรงแกไขขอบกพรองของโครงการศกษาเฉพาะบคคลฉบบน ใหเสรจสมบรณ ผวจยและพฒนาขอกราบขอบพระคณอยางสงไว ณ ทน

ขอขอบพระคณดร. วฒนพงษ วราไกรสวสด ทานกรรมการผทรงคณวฒ ทไดสละเวลามาเปนกรรมการสอบการศกษาเฉพาะบคคล พรอมทงใหค าแนะน า ขอซกถามตางๆ ทเปนประโยชนตอการศกษาโครงการ

ขอขอบพระคณบดา มารดาผใหโอกาสแกผวจย และพฒนาในการศกษาครงน ใหการอบรมสงสอน ใหการสนบสนน และเปนก าลงใจใหแกผวจย และพฒนาตลอดมา ขอขอบพระคณเจาหนาทบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพทกทาน และขอขอบคณเพอนๆ ทกคนทคอยหวงใย ใหก าลงใจ และใหความชวยเหลอแนะน า จนโครงการศกษาเฉพาะบคคลครงนส าเรจลลวงไปดวยด

สรญญา ครฑนาค

ซ

สารบญ

หนา

บทคดยอ ง กตตกรรมประกาศ จ สารบญตาราง ซ สารบญภาพ ฌ บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 2 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 2 1.4 ขอบเขตการศกษา 3 1.5 ระยะเวลาการศกษาและแผนงาน 3

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรม 2.1 ความหมายของ Knowledge Management 5 2.2 ประโยชนของ Knowledge Management 6 2.3 กระบวนการท างานของ Knowledge Management 7 2.4 ปญหาของ Knowledge Management 9 2.5 วธแกปญหาโดยเอา Usability Guidelines มาชวยในการแกปญหาของ KM 10 2.6 ความหมายของ Usability และ Usability Guidelines 11 2.7 วธทใชในการประเมน Usability วธตางๆ 14 2.8 สมมตฐานการศกษาและกรอบแนวคดการวจย 18

บทท 3 ขนตอนการศกษา 3.1 ขนตอนการศกษาขอมล 20 3.2 ขนตอนการเกบรวบรวมและการวเคราะหขอมล 20

3.3 ขนตอนการออกแบบ 27

3.4 ขนตอนการพฒนาโปรแกรมตนแบบ 28

ฉ

ช

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 ผลการศกษา 29 บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา 53

5.2 อภปรายผล 54

5.3 ขอจ ากดในการศกษาวจย 54

5.4 ขอเสนอแนะ 55 บรรณานกรม 56 ภาคผนวก ก แบบสอบถามความพงพอใจ 59 ประวตผเขยน 63

ซ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 ระยะเวลาการศกษาและแผนงาน 4 ตารางท 2 Classification of Usability Guidelines 12 ตารางท 3 Checklist Usability Guidelines 29 ตารางท 4 แสดงผลสวนท 1 48 ตารางท 5 แสดงผลสวนท 2 52

ช

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 1 Level of guideline expressiveness 13 ภาพท 2 เวบไซต KM4Dev 21 ภาพท 3 เวบไซต Toolbox for IT (Knowledge Sharing Communities) 22 ภาพท 4 เวบไซต The KNOW Network 23 ภาพท 5 เวบไซต GotoKnow (คนท างานแลกเปลยนความร) 24 ภาพท 6 เวบไซตสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) 25 ภาพท 7 เวบไซตศนยกลางความรแหงชาต (Thailand Knowledge Center) 26 ภาพท 8 รปภาพแสดงขนตอนการคดเลอกของ Checklist Usability Guidelines 27 ภาพท 9 แสดง Features: Category Homepage 32 ภาพท 10 แสดง Features: Category Page Layout 33 ภาพท 11 แสดง Features: Category Page Layout 34 ภาพท 12 แสดง Features: Category Navigation 35 ภาพท 13 แสดง Features: Category Navigation 36 ภาพท 14 แสดง Features: Category Scrolling & Paging 37 ภาพท 15 แสดง Features: Category Headings, Titles & Labels 38 ภาพท 16 แสดง Features: Category Headings, Titles & Labels 39 ภาพท 17 แสดง Features: Category Links 40 ภาพท 18 แสดง Features: Category Text Appearance 41 ภาพท 19 แสดง Features: Category Lists 42 ภาพท 20 แสดง Features: Category Screen-Based Controls (Widgets) 43 ภาพท 21 แสดง Features: Category Graphics, Images & Multimedia 44 ภาพท 22 แสดง Features: Category Writing Web Content 45 ภาพท 23 แสดงสวนของ Navigation ของเวบไซต 45 ภาพท 24 แสดง Features: Category Search 46 ภาพท 25 แสดงคารอยละของต าแหนงงาน 49 ภาพท 26 แสดงคารอยละของเพศ 49 ภาพท 27 แสดงคารอยละของวฒการศกษา 50

ฌ

ซ

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท 28 แสดงคารอยละของอาย 50 ภาพท 29 แสดงคารอยละของประสบการณท างาน 51

ญ

บทท 1

บทน า

1.1 ความส าคญของปญหา

การจดการความร (Knowledge Management) เปนแนวคดการจดการสมยใหมทมองบคคลภายในองคกรเปนสนทรพยอนมคา เนองจากกระแสยคโลกาภวตนทมความเปลยนแปลงอยางรวดเรว องคกรตองมการปรบตวกบการเปลยนแปลง ท าใหคนในองคกรตองเปน Knowledge Worker ทตองสามารถท างานไดเองอยางรอบดาน สามารถท างานรวมกบผอนได มความมงมนตอองคกร ท างานอยางมเปาหมาย ซงจะตองเปนคนทมสมรรถนะสง (High Competency) เพอทจะสามารถผลกดนใหองคกรสามารถอยรอดไดในสภาวะแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางมากและรวดเรว (เออน ปนเงน และ ยน ภวรวรรรณ, 2546) อยางไรกตามการจดการความรกยงจ าเปนทตองน าระบบเทคโนโลยมาชวยในการด าเนนการและเปนเครองมอส าคญเพอชวยใหองคกรทก าลงพฒนาศกยภาพของตนเองในการแขงขน

Walsham (2001) กลาวไววาแมวาเทคโนโลยสารสนเทศชวยใหสามารถคนหาขอมลไดรวดเรว สามารถแลกเปลยนความร ความคดเหนกนไดงายยงขน แตประโยชนของเทคโนโลยสารสนเทศเหลานจะไมสามารถเกดขนได หากแหลงขอมลหรอผใชเทคโนโลยสารสนเทศไมมความยนดในการแลกเปลยนความรความคดเหนกบผอน ดงนนปญหาเทคโนโลยในเรองของการเรยนรไมใชเกดจากปญหาในเรองของเทคโนโลยเทานน ยงเปนปญหาทตวบคคลดวย โดยเฉพาะอยางยงปญหาการแลกเปลยนและแบงปนความร แมวาบคลากรทกคนรวาการแบงปนความรเปนสงทด และการแบงปนความรนนไมไดท าใหความรลดนอยลงเลยแตกลบยงท าใหความรนนเพมพนขน แตหลายคนยงมความกงวลในการแบงปนความรกบผอน เชนความกงวลวาตวเองจะลดบทบาทและความส าคญลงหลงจากทแบงปนความรใหกบผอน องคกรจ าเปนตองมมาตรการและนโยบายทสงเสรมและสนบสนนใหพนกงานยนดในการแลกเปลยนความร การกระจายความรเพอเปนการพฒนาศกยภาพทงของบคคลและองคกรเอง

ดงนนจากปญหาขางตนจงเลงเหนวาการน าระบบสารสนเทศมาชวยในระบบการจดการความร (Knowledge Management System) ใหเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน อกทงยงชวยในดานการกระจายความร การถายทอดความรสามารถด าเนนการไดรวดเรวและมประสทธภาพ โดยส าหรบ

2

โครงการศกษาครงนมแนวทางในการแกปญหาเนนไปทการออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User Interface) ซงเปนสวนทมความส าคญมาก เนองจากหากมการออกแบบสวนนไมด จะท าใหใชงานไดยาก ผใชไมเขาใจเกดความสบสนและไมสามารถท าตามความตองการของตนเองไดตามทคาดหวง หรอตองใชเวลาในการเรยนรมากจงจะเรมคนเคยและใชงานไดด ผลทตามมาคอระบบทออกแบบไวจะไมสามารถหาผใชทใชงานไดตรงตามวตถประสงคของระบบทถกออกแบบมาไดอยางถกตองเลย ท าใหไมบรรลเปาหมายทตองการ จงมความจ าเปนตองดงหลกการของ Usability เขามาชวยในการออกแบบส าหรบการสราง Guidelines เพอใหองคกรเกดการแลกเปลยนความรซงจะน าไปสการปรบตวสรปแบบองคกรใหมทเรยกวาองคกรแหงการเรยนร (Learning Organization) นนเอง (Efimova, 2005) 1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอพฒนากระบวนการจดการความร (Knowledge Management Process) ใหมประสทธภาพมากขน

1.2.2 เพอสงเสรมใหบคคลสามารถแลกเปลยนความรภายในระบบจดการความร (Knowledge Management System) มากขน

1.2.3 เพอสรางเครองมอ Usability Guidelines ส าหรบการจดการความร (Knowledge Management) ทไดน ามาใชเกดประโยชนในการปฏบตงานขององคกร ทงดานความสะดวก, ประสทธภาพและลดความผดพลาดไดมากยงขน

1.2.4 เพอน าความรและเทคนคการสราง Usability Guidelines เปนประโยชนแกผมความประสงคทจะน าไปศกษาตอกบดานอนๆ นอกจากระบบจดการความร (Knowledge Management System) ได

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.3.1 ท าใหเกดการแลกเปลยนความร ประสบการณ เพอน าไปสการปรบปรงและพฒนา ความรภายในองคกรใหมประสทธภาพมากยงขน

1.3.2 เพอใหผใชไดรบขอมลทรวดเรว ถกตองและทนสมยตรงกบความจรง 1.3.3 เปนการสรางเครองมอเพอประสทธภาพความรวมมอและประสานงานภายในองคกร

3

1.4 ขอบเขตการศกษา

ขอบเขตการศกษาของโครงการนจะเปนการศกษาในลกษณะของงานวจย พรอมทงมการน าเสนอเปนโปรแกรมตนแบบ โดยการสราง Guidelines ตามหลก Usability ทดเพอใหเหมาะสมกบระบบการจดการความร (Knowledge Management) ซงไดผสมผสานกบกระบวนการจดการความรทประกอบดวย 5 ขนตอนไดแกการสรางสรรคความร (Creation of Knowledge), การแบงปนความร (Sharing of Knowledge), การรวบรวมและจดเกบความร (Knowledge Collection and Storage), การอพเดทความรใหทนสมย (Knowledge Update) และการประยกตใช (Knowledge Application) โดยสนบสนนการท างานรวมกน ชวยใหสามารถประสานการท างานระหวางความรเฉพาะบคคลและความรระดบองคกรไดอยางมประสทธภาพ

1.5 ระยะเวลาการศกษาและแผนงาน

จากภาพท 2: ระยะเวลาการศกษาและแผนงาน ไดแสดงขอมลในรายละเอยดของระยะเวลาของการศกษาโครงการศกษาเฉพาะบคคล 1 และ 2 ซงเรมตนตงแตเลอกสรรหวขอ วนท 1 กนยายน 2552 จนถงวนสงรายงานฉบบสมบรณคอวนท 29 มถนายน 2553

4

ตารางท 1: ระยะเวลาการศกษาและแผนงาน

บทท 2

การทบทวนวรรณกรรม

ในสวนของแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเก ยวของ ในโครงการศกษานไดแสดงค านยามของ

ความหมายจากบทวรรณกรรมตางๆ ทเก ยวของ มดงตอไปน

2.1 ความหมายของ Knowledge Management

ในการอธบายการจดการองคความร (Knowledge Management) ไดมการแจกแจงความร (Knowledge) ออกเปน 2 รปแบบ คอ ความรแฝง (Tacit Knowledge) และ ความรชดแจง (Explicit Knowledge)

ความรแฝง (Tacit Knowledge) เปนความรเฉพาะตวทยากตอการถายทอด ความรชดแจง (Explicit Knowledge) เปนความรทเก ยวของกบขอเทจจรงและงายตอการจดใหเปน

ระบบ ดงนนจงสามารถท าใหเปนรปแบบและงายตอการถายทอดได ส าหรบการเรยนรภายในองคกร จะเปนกระบวนการสรางองคความรจากความรแฝงใหกลายเปน

ความรชดแจงซงสามารถน ามาเชอมโยงองคความรภายในองคกรได (Nonaka & Takeuchi, 1995) ดงนน Knowledge Management เปนกระบวนการวฏจกรทรวม 3 กจกรรมเขาดวยกนไดแก การ

สราง (Creation), การรวบรวม (Integration) และ การเผยแพร (Dissemination) การสราง (Creation) เปนวธการทาง Knowledge Management ทมอยจรง เนองจากเปนการ

ท างานทใชขอมลอยางละเอยดเพอการเพมพนมากขน ซง Traditional Knowledge Management approach เปนเกณฑทใชส าหรบผท างานคอ การคนหาค าตอบขององคกรในอดต เพอน าไปประยกตใชแกปญหาในปจจบน และส าหรบ Design-based approach คอองคกรจะไมสามารถเกบความรทงหมดทตองการ เพอความเขาใจและใชในการแกปญหาได ดงนนผท างานตองท าการสรางองคความรใหมๆ ขนมา

การรวมกน (Integration) ในดานมมมองทางดานการออกแบบ ส าหรบองคกรจะม 2 หนาท โดย แบบท 1 เปนแหลงขอมลทชวยใหผท างานเขาใจปญหา แบบท 2 เปนแหลงทเกบส าหรบขอมลใหมๆ และขอมลทถกสรางมาแลวระหวางการท างาน

6

การเผยแพร (Dissemination) เปนกจกรรมทจดท าขอมลทใชภายในองคกรส าหรบผท างาน เพอ ชวยในการแกปญหา (Fischer & Ostwald, 2001)

นอกจากน Knowledge Management ยงเปนการจดการความรทเก ยวของกบการพฒนาทกษะและเปนทเกบรวบรววมความร เพอใหผท างานคนอนๆ สามารถเขาถงองคความรภายในองคกรนนได (Gonza´lez, Giachetti & Ramirez, 2004) โดย Knowledge Management มจดประสงคเพอปรบปรงพฒนาประสทธภาพภายในองคกร (Li, 2005)

Knowledge Management เปนการท างานทแยกออกจากการจดการของผบรหารระดบสง โดยการปรบความคดเหนและความเขาใจเพอการกอใหเกดการปฎบตงานอยางดทสด ดงนนจงไดมการพฒนาการจดการเก ยวกบความสามารถทไมไดถกใชอยางเตมท รวมทงผลกดนการปฏบตงานทไมนาสนใจดวย (Wiig, 2002) ซงการจดการความรเปนสงทนาสนใจอยางยงขององคกรในการน ามาใชเพอหาผลประโยชน และน ามาพฒนาในเรองทรพยสนในดานความรขององคกร โดยเนนไปทเปาหมายหลกขององคกรทสามารถจะน ามาพฒนาตอไปไดในอนาคต (Rowley, 2000)

2.2 ประโยชนของ Knowledge Management

ความไดเปรยบทางการแขงขนเปนสงจ าเปน ดงนนแหลงทมาทคงทนถาวรอยางหนงเพอความไดเปรยบทางการแขงขนจงไดแกองคความร โดยความส าเรจขององคกรเปนการสรางองคความรใหมๆ ขนมาตลอดเวลาแลวเผยแพรออกไปยงภายในทกสวนขององคกร จากนนรวบรวมเขากบเทคโนโลย และผลผลตใหมๆ (Nonaka & Takeuchi, 1995) ซงสงเหลานเคยถกใชในองคกรเพอความสามารถการแขงขนทางดานคณภาพ การลดตนทนได แตในปจจบนเกอบทกองคกรยงมปจจยทางการแขงขนดานความสามารถในการสรางสรรคสงใหมเพมขนอกดวย (Yuniardi, 2005)

ประโยชนประการแรกส าหรบการจดการความรหรอ Knowledge Management จะเนนไปทางดานประสทธภาพ, ผลจากการน ากลบมาใชใหม (Reuse) และการแบงปนประสบการณการเรยนร ในบางครงอาจมเปาหมายส าคญเพอสงเสรมคณภาพ, การเพมผลผลตและการฝกอบรบ ซงเปนการเพมคณคาของการใหบรการแกผใชได แตในความจรงแลว Knowledge Management นนมจดมงหมายในการใหบรการอยางหลากหลาย ไมวาจะเปนเพอประสทธภาพของ Knowledge Management, ลดความผดพลาดของการไมประสบความส าเรจ, ลดความซ าซอน, ชวยแกไขปญหาไดอยางรวดเรว, ชวยสนบสนนการตดสนใจทดขน, ลดคาใชจายในการพฒนา , เพมความเปนอสระแกสมาชกภายในองคกร, พฒนาความสมพนธกบลกคาและปรบปรงพฒนางานดานการบรการ จากปจจยทงหลายทกลาวมาขางตนนน องคกรจะพจารณาถงสงเหลานเพอประโยชนในการพฒนาองคกรดงตอไปน

7

ความสามารถในการผลตและประสทธภาพ การสรางหรอเสนอแนวทางในรปแบบใหม นอกจากนยงมการปรบปรงสงใหมๆ โดยมการตดตอกบบคคลเพอการสรางและแบงปนความคดเหน

การแบงปนความรและการฝกอบรมเพอพฒนาปรบปรงทกษะทางความสามารถของสมาชกภายในองคกร

ความไดเปรยบทางการแขงขน จะประกอบไปดวยการเขาสตลาดใหม โดยเปนองคกรทมการใชเทคโนโลยขนสงในการพฒนาองคกร

สามารถตดตอไปยงทกษะของผเชยวชาญไดโดยตรง มเวลาสงมอบทรวดเรวยงขน สามารถควบคมคณภาพได ลดอปสรรคจากการคนหาเอกสารขอมล การรวมมอจากผใช (Martin, 2003) จากประโยชนทกลาวมาขางตน ในการน าไปประยกตใชกบระบบการจดการองคความรหรอ

Knowledge Management System นนเหมาะส าหรบใชเปนกลยทธทมคณคาจากการผสมผสานความสอดคลองขององคความรและการน ามาพฒนาปรบปรงอยางตอเนอง และดวยมมมองความคดเหนทหลายหลากการจดการองคความร ทเปนประโยชนและมประสทธผล จะตองมการพจารณาอยางละเอยดถงรากฐานความส าเรจทางธรกจอกดวย เพอความไดเปรยบทางการแขงขนตอไปในอนาคต (Palaneeswaran, Kumaraswamy, Ng, Ugwu & Rahman, 2004)

2.3 กระบวนการท างานของ Knowledge Management

ในการศกษากระบวนการจดการความรหรอ Knowledge Management Process พบวามแนวทางกระบวนการท างานอยางหลากหลายและสรปกระบวนการจดการความรไดตอไปน Derballa & Pousttchi (2004) ไดอธบายกระบวนการจดการความรโดยแบงออกเปน 5 ขนตอนดวยกน ดงน

การสรางความร (Knowledge Creation) เปนกระบวนการทท าใหเกดความรใหมๆ เกดขน เปนการสรางความรโดยการน าความรในหลายรปแบบทมความแตกตางกนน ามารวมและประสานกน

การตรวจสอบความร (Knowledge Validation) เปนกระบวนการทอธบายถงกจกรรมการควบคมทเหมอนกบเปนการตรวจสอบความรทเกดขนใหมและการคดความรทลาสมยออกไป

8

การน าเสนอความร (Knowledge Presentation) เปนกระบวนการทแสดงใหเหนถงความรอาจมรปแบบและมาตรฐานของขอมลทน าเสนอทแตกตางกน

การเผยแพรความร (Knowledge Distribution) เปนกระบวนการทเก ยวของกนระหวางการแบงปนความรและการเผยแพรความร ซงเกดขนจากความรวมมอกนของสมาชกภายในองคกร

การน าความรไปใช (Knowledge Application) เปนกระบวนการในการน าความรทไดไปใชในรปแบบของขอความเฉพาะ

นอกจากน Kucza (2001) ยงไดสรปกระบวนการจดการความร (Knowledge Management) ซงประกอบไปดวย 4 ขนตอน ดงน

การสรางสรรคความร(Creation of Knowledge) เปนกระบวนการทท าใหเกดความรใหมๆ ขนมาเนองจากเปนการสรางความรโดยการน าความรในหลายรปแบบทมความแตกตางกนน ามารวมและประสานกนกบความรทมอยแลว

การแบงปนความร (Sharing of Knowledge) ในกระบวนการนเปนกระบวนการทมความยงยากซบซอน จงมการจ าแนกการแบงปนความรทประกอบไปดวย 2 วธ ไดแก การดงความร (Knowledge Pull) และ การผลกดนความร (Knowledge Push) ซงการดงความรหรอ Knowledge Pull เปนการดงเอาความรมาใชในการตดตอสอสารโดยตรงระหวางบคคลกบบคคลหรอระบบสารสนเทศทเปนประโยชนไดโดยสามารถชวยในการคนหาหรอรวบรวมความรทผใชตองการ สวนการผลกดนความรหรอ Knowledge Push เปนการขนสงความรไปยงบคคลผทตองการใชความรนน

การรวบรวมและจดเกบความร(Knowledge Collection and Storage) เปนกระบวนการก าหนด, ประเมน, รวบรวมและจดเกบความร เมอไรกตามทความรใหมเกดขนแลว อยางแรกทจ าเปนตองท าคอตองรวบรวมและจดเกบ ซงความรใหมอาจเกดขนไดทกๆ วนในองคกร หลงจากนนจะท าการประเมนวาความรนนมประโยชนเหมาะส าหรบการรวบรวมจดเกบหรอไม ถาเปนประโยชนกท าการจดเกบรวบรวมเพอใหองคกรสามารถน าไปใชได

การอพเดทความรใหทนสมย (Knowledge Update) ปจจบนขอมลมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและตลอดเวลา ดงนนกระบวนนจะเปนการท าใหขอมลมความอพเดททนสมย รวมทงแยกความรทหมดอายแลวออกไป นอกจากนความถกตองของความรจ าเปนตองมการตรวจสอบและขอมลทไมทนสมยจะตองมการอพเดทหรอตดออกดวยเชนกน

9

ดงนนกระบวนการจดการความรเปนกระบวนการทจะชวยใหเกดพฒนาการของความร หรอการจดการความรทจะเกดขนภายในองคกร ซงสามารถสรปและเสนอวธกระบวนการจดการความร (Knowledge Management Process) ซงประกอบดวยขนตอนทส าคญ ดงน

เรมตนไดจากการก าหนดความตองการขององคความรและท าการตดสนใจเลอกความรทไดเพอน ามาแบงปน (Sharing of Knowledge) โดยทอาจจะไมทราบวาองคความรจะถกน าไปใชในระบบแลวหรอยง ซงในการแบงปนขอมลความรนนจะเหมาะสมกบทงส าหรบบคคลทตองการความร (Knowledge Pull) และเปนการน าความรไปใหแกผรบทตองการความรนนอกดวย (Knowledge Push) แตถาความรทตองการไมมหรอไมพบวาเคยมอย การสรางองคความร (Creation of Knowledge) จะเปนสงทจ าเปนตองท าในกระบวนการตอไป และสวนองคความรใหมทเปนผลลพธทไดจากการสรางจะตองถกรวบรวมและจดเกบไว (Knowledge Collection and Storage) โดยเมอมการแบงปนความรใหมขนมาอกครง ความรใหมทไดจะถกสรางและความรทถกแบงปนจะถกรวมเขากนกบองคความรทมอยแลวของผรบเพอน าไปใชได นอกจากนองคความรทถกเกบรวบรวมจะตองมการท าใหทนสมย (Knowledge Update) อยตลอดเวลาและสามารถน าความรทไดไปประยกตใช (Knowledge Application) ใหเหมาะสมไดอกดวย

2.4 ปญหาของ Knowledge Management

ในการจดการความร (Knowledge Management) ปจจบนประสบกบหลายปจจยทท าใหการจดการความรไมประสบความส าเรจเทาทควร ซง Efimova (2005) ไดกลาวไววาการปฏบตการจดการความร (Knowledge Management) จะเนนความสนใจไปทความรระดบองคกร (Organizational Knowledge) โดยมวตถประสงคทจะท าการพฒนากระบวนการของการสรางความร, การแบงปนความรและการน าความรไปใชในองคกร แตส าหรบความรเฉพาะบคคล (Individual Knowledge)นนการจดการความรมกจะถกมองขาม ท าใหระบบทถกออกแบบมาไดถกน าไปใชโดยไมไดค านงถงเก ยวกบวาจะสามารถผสมผสาน ระหวางแนวทางการออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User Interface) กบงานประจ าวนทเปนความรของสมาชกภายในองคกรแตละคนไดอยางไร เนองจากความรเฉพาะบคคลเปนสงทมความคงทนถาวรนอยกวาความรระดบองคกร ในกรณทมการเคลอนยาย (การลาออกจากบรษทหรอการเปลยนต าแหนง), บคคลอาจหลงลมสงทเคยเรยนรมาหรอเกดความลมเหลวจากการน าความรไปประยกตใชได (Hughes, 2006)

นอกจากนปจจยทางดานเทคโนโลย (Technology) ยงเปนปจจยส าคญท าใหการจดการความรไมประสบความส าเรจ โดยเกดจากความสบสนในการแกปญหาทางเทคนค เชน โครงสรางของการจดการความร, เทคโนโลยและเครองมอภายในกลมการพฒนา Knowledge Management ซงความ

10

ลมเหลวในขอนเกดจากเครองมอทใชในการพฒนาม Usability ทไมดพอ อกทงผใชพบความยงยากซบซอนจากการใชเครองมอ (Pettersson, 2008)

ดงนนจากการศกษาปจจยความลมเหลวของการจดการความร (Knowledge Management) ตางๆ ทกลาวมาขางตนนน การทจะท าใหระบบการจดการความรประสบความส าเรจจะมงเนนไปทกระบวนการการจดความรทสนบสนนการสรางและการแบงปนความรซงจะตองไดรบการสนบสนนจากสมาชกภายในองคกร รวมทงความพรอมของเทคโนโลยทสามารถสนบสนนการท างานและการเรยนรของสมาชกภายในองคกรได ตลอดจนวธการทจะท าใหบคคลยนยอมใชคอมพวเตอรเพอเปนสอกลางในการรวบรวมและเผยแพรองคความร โดยมการผนวกเขากบการใช Usability ทดเพอประโยชนสงสดและมประสทธภาพมากยงขนภายในองคกร (Efimova, 2005; Stenmark & Lindgren, 2004) 2.5 วธแกปญหาโดยเอา Usability Guidelines มาชวยในการแกปญหาของ Knowledge

Management

วธการแกไขปญหาทไดจากหวขอทกลาวมาขางตนจะตองมการศกษาความไดเปรยบทางการออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User-Interface) เพอใหมประโยชนกบผใชกอน โดยหลกในการประหนกถงดงน

1. การออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User-Interface) จะตองมการสงเกตกฏและเทคนคตางๆ ทางศลปะ ไมวาจะเปนการจดวางฟงกชน , ไอคอนทสามารถจ าได รวมทงสไตลการท างานรวมกนไดอยางสอดคลอง ซงการออกแบบทดจะตองชวยลดเวลาในการเขาถงขอมลทตองการ และมกระบวนการคนหาทผดพลาด ซบซอนนอยทสด

2. การออกแบบจะตองเขาใจวาขอมลทตองการคออะไรและรวบรวมเขาดวยกน นอกจากนตองมการออกแบบใหผใชทกคนมสวนรวมในการสรางและแบงปนขอมลทงผสงและผรบความรโดยสมครใจ อกทงขอมลตองมความอพเดททนสมยอยตลอดเวลา โดยมมมมองทเนนผลประโยชนของผใชเปนหลก (User-Centered) (Stenmark & Lindgren, 2004)

นอกจากนความสามารถในการสรางและการแบงปนการเรยนรใหรวดเรวกวาคแขงจงเปนสงทย งยน อกทงการน าความสามารถทท าใหการเรยนรจากความรระดบบคคล (Individual Knowledge) ไปสความรระดบองคกร (Organizational Knowledge) ไดกเปนสงทส าคญเปนอยางยง ดงนนการสรางความไดเปรยบจากการท า Usability Guidelines จงเปนทางออกทดส าหรบโครงงานน และการสราง Usability Guidelines ยงเปนการเพมมลคาทเหนอกวาส าหรบการออกแบบทสามารถประยกตใชไดตอไปในอนาคต

11

2.6 ความหมายของ Usability และ Usability Guidelines ค าวา Usability จะประกอบดวยหลายๆ องคประกอบ ซงโดยดงเดมจะประกอบไปดวย 5 ตว

แปร ดงน Learnability, Efficiency, Memorability, Errors prevention, Satisfaction (Nielson, 2003) การเรยนร (Learnability): ผใชงายตอการเรยนรมากนอยเพยงใดและอยางไร ประสทธภาพ (Efficiency): ผใชงายตอการส าเรจลลวงงานนนไดอยางไร การจดจ า (Memorability): ความสามารถในการทผใชสามารถจดจ าระบบไดมากนอยเพยงใด ความถกตอง (Correctness): ซงมความหมายเดยวกบ Errors prevention เปนการปราศจาก error หรอคนพบ error นอยทสด รวมทง error ทไมส าคญ ความพอใจ (User satisfaction): ผใชรสกพงพอใจตอระบบมากนอยเพยงใด (Vaki, Dallas &

Dalla, 2005) Usability เปนคอนเซปทไดมาจากประสบการณของผใชโดยตรง โดยจะแสดงถงความแตกตาง

ของระดบผใชทสามารถประสบความส าเรจบรรลไดตรงตามเปาหมายทก าหนด นอกจากนยงเปนเครองมอทใชในการวดดานประสทธผล (Effectiveness), ประสทธภาพ (Efficiency) และความพงพอใจ (Satisfaction) โดยท Effectiveness เปนความถกตองและความสมบรณของผใชทส าเรจลลวงตรงตามเปาหมายทก าหนด สวน Efficiency เปนการระบวาทรพยากรทถกใชโดยผใชเก ยวของกบความถกตองและความสมบรณเพอใหงานเสรจตรงตามเปาหมายทก าหนดไว และ Satisfaction เปนการระบถงผลลพธของความสะดวกสบายและความพอใจของแตละบคคล รวมทงบคคลอนทมผลกระทบตอผลลพธนนๆ ดวย (Mariage, Vanderdonckt & Pribeanu, 2004; Laskowski, Autry, Cugini, Killam & Yen, 2004) ซงสดทายจะตองมการรวบรวมผลตอบรบ (Feedback) จากผใชกลบมาเพอน ามาปรบปรงตอไปได (Wang & Chee, 2001)

ในปจจบนส าหรบองคกรสวนใหญความหมายของ Usability คอเปนจดศนยกลางของการพฒนา และยงตระหนกถงวามนไมเพยงแตดส าหรบผใช แตเปนสงทดการด าเนนงานทางส าหรบธรกจดวย (Berns, 2004)

Usability Guidelines เปนสงทมาจากกฏ, ทฤษฎหรอขอตกลง แลวถกรวบรวมไวในเอกสารเดยวกน ส าหรบนกพฒนาระบบ โดยขนอยกบระดบขอมลจ าเพาะ ยกตวอยางเชน ควรจะตองมการจดเตรยม Guidelines ทเพยงพอส าหรบชวยเหลอใหนกพฒนาสามารถทจะตดสนใจออกแบบระบบได โดยไมจ าเปนตองมทปรกษานกออกแบบหรอผเชยวชาญดาน Usability นอกจากนการใช Guidelines ยงเปน ประโยชนในการออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User Interface) เพอประสบการณทดทสดของผใชอกดวย

12

Usability Guidelines ไดมาจากแหลงขอมลทแตกตางกน ดงนนจดประสงค, กลมเปาหมายและขอบเขตของแอพพลเคชนจงแตกตางกนดวย จงไดมการจ าแนกประเภทของ Usability Guidelines ทไดรวบรวมไวดงแสดงในตารางท 2 ดงน ตารางท 2: Classification of Usability Guidelines

ทมา: Gwardak, L., & Påhlstorp, L. (2007). Exploring usability guidelines for rich internet

applications. Retrieved September 10, 2009, from http://www.lu.se/o.o.i.s?

id=19464&posted=1336270

จากตารางดานบนในโครงงานนจะเนนการศกษาประเภทของ Web Usability Guidelines ส าหรบใชในระบบการจดการความร โดยท Usability Guideline ประเภทนจะมฟอรมและระดบหลากหลายรปแบบ ซง สคาปนและคณะ (2000) ไดจ าแนก 5 องคประกอบพนฐานทส าคญของ Web Usability Guideline ไวดงน

13

กฏการออกแบบ (Design Rules): เปนรายละเอยดของฟงกชนและ/หรองานทชวยอธบายดาน การออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User Interface) โดยเฉพาะ

ขนตอนวธสรรศาสตร (Ergonomic Algorithms): เปนการรวมกฏของการออกแบบท ครอบคลมกระบวนการท างานอยางเปนระบบ โดยสามารถประยกตใชกบกลมของ Guidelines ได

แนะน าสไตล (Style Guides): เปนกลมของ Guidelines และ/หรอรายละเอยดฟงกชนหรอ ฟงกชนอนๆทไมใชหนาทหลก โดยมเปาหมายเพอความสอดคลองของการรวบรวมสวนตอประสานกบผใช (User Interface) อยางชดเจน

การรวบรวม Guidelines (Compilations of guidelines): เปนการก าหนดแผนการชวงความ กวางของสวนตอประสานกบผใช (User Interface) หลายๆ สวนขนมา โดยแตละแผนการก าหนดจะน าเสนอขอความ ซงบางครงอาจจะมาพรอมกบค าอธบายหรอค าแนะน าดวยกได

มาตรฐาน (Standards): เปนกลมของรายละเอยดของฟงกชนและ/หรองานทมจดมงหมายเพอ มาตรฐานของการออกแบบ ซงเปนมาตรฐานทเผยแพรโดยองคกรมาตรฐานระดบประเทศ ภาพท 1: Level of guideline expressiveness

ทมา: Scapin, D., Leulier, C., Vanderdonckt, J., Mariage, C., Bastien, C., Farenc, C., Palanque, P.

& Bastide R. (2000). A framework for organizing web usability guidelines. 6th Conference

on Human Factors & the Web.

นอกจากน Spacin (2000) ยงจดวางระดบของประเภททแตกตางกนและความตองการงานท

เปนระบบดงรปท 2 ทมมาตรฐานอยระดบชนบนสด โดยแสดงใหเหนถงความตองการของนกพฒนากอนทจะสามารถประยกตใชกฏการออกแบบ ในทางตรงกนขามเปนการระบและตองการไมใหมขอเสยเปรยบทางดานการขาดความยดหยนและความสามารถเปลยนแปลง

14

นอกจากนค าศพทเฉพาะทใชใน Guidelines สามารถเปนคณสมบตของกฏระเบยบทแตกตางกน (เชน จตวทยากระบวนการความคด, การออกแบบกราฟฟคและการศกษากลมวฒนธรรม เปนตน) ซงเปนสงทยากมากตอการเขาใจส าหรบนกออกแบบเวบและประสบการณเปนความตองการทประยกตใชกบ Guidelines ไดอยางเหมาะสมดวย (Gwardak & Påhlstorp, 2007)

2.7 วธทใชในการประเมน Usability วธตางๆ

การประเมน Usability เปนขนตอนวธการทใชในการวดประสทธผลทเกดขนของระบบคอมพวเตอรหรอเปนเครองมอทใชในการตรวจสอบการเรยนร , ประสทธภาพ, ความปลอดภยและความพงพอใจกบกลมผใช โดยจะมประเมนวาการตดตอสอสารรองรบกบความตองการของผใชไดดอยางไร ซงการประเมน Usability สามารถจ าแนกประเภทของการประเมนได 3 วธ การวเคราะห (Usability Inquiry), การตรวจสอบ (Usability Inspection) และการทดสอบ (Usability Testing) ดงน

2.7.1 การวเคราะห (Usability Inquiry): เปนการประเมนเพอชวยใหเขาใจวาผใชจะส าเรจลลวงงานตามเปาหมายทตองการไดอยางไร โดยจ าเปนทจะตองมการรวบรวมขอมลรวมทงผใชกอนทจะท าการออกแบบระบบ ซงวธรวบรวมขอมลและผใชมดงน

2.7.1.1 การวเคราะหเอกสาร (Document Analysis) เปนการเปดเผยเอกสารทมอยแลว โดยสามารถชวยผประเมนใหเขาใจจดประสงคและกรอบความคดแบบดงเดมของเวบ เอกสารจะไดจากการถกสมภาษณหรอส ารวจจากผมสวนไดสวนเสย หลงจากนนจะถกเปดเผยอยภายในเวบ

2.7.1.2 การวเคราะหผลตอบรบหรอการรองขอแรงสนบสนน (Feedback/Support

Request Analysis) เปนขอความทไดจากอเมลหรอโทรศพททเปนการแนะน า , ค าถามและ/หรอผลตอบรบ ซงชใหเหนถงความตองการของผใชและชนดของปญหาทประสบ

2.7.1.3 แบบสอบถามและการส ารวจ (Questionnaires and Surveys) แบบสอบถามเปนวธการทชาญฉลาดทจะไดทงขอมลเชงคณภาพและขอมลเชงปรมาณ โดยผใชสามารถบอกความพงพอใจไดอยางเหนภาพชดเจน ซงแบบสอบถามสามารถประเมนผลไดแคทศนคตเก ยวกบสวนตอประสานกบผใช (User Interface) เทานน แตไมทราบถงพฤตกรรมของผใช ดงนนขอมลการทดสอบผใชควรจะตองเนนหนกไปทดานพฤตกรรมส าหรบแบบสอบถามหรอการสมภาษณ

2.7.1.4 การส ารวจออนไลน (Online Surveys) เปนวธการทมประสทธผลส าหรบการ รวบรวมขอมลเวบไซตจากจ านวนประชากรขนาดใหญและ /หรอกระจดกระจาย

15

ซงการส ารวจออนไลนมผลตออตราการตอบกลบและประเภทของผเขารวม 2.7.1.5 การเขาชมเวบไซต (Site Visits) คอนขางส าคญทสดส าหรบทมนกออกแบบใน

การสงเกตผใช โดยการเขาชมเวบไซตนน นกออกแบบและผประเมนสามารถเยยมชมผใชหรอกลมผใชได ซงสามารถเฝาสงเกตการใชงานของผใชและฝากขอความหรอวดเทปขณะทผใชใชงานอยไดในกรณทผใชยนยอม ผสงเกตไมควรทจะเขาไปรบกวน แตถาผใชตองการค าอธบายกสามารถฝากขอความและตดตามกรณถาเกดขนอก ทายสดการเขาชมผใชอาจจะเกดค าถามหรอซกถามเก ยวกบการเขาใช แตเปาหมายหลกของการเขาชมเพอเกบรวบรวมขอมลเทานน ไมไดเพอการสอนการเขาใช ดงนนผสงเกตควรจะเลยงการสอบค าถามอยางสภาพ จนกระทงผใชมขอมลมากเพยงพอจากการใชระบบ

2.7.2 การตรวจสอบ (Usability Inspection): เปนวธทใชในการประเมนการออกแบบสวนตอ ประสานกบผใช (User Interface) ซงวธการตรวจสอบผใชมดงน

2.7.2.1 การตรวจสอบตามแนวทาง (Heuristic Evaluation) เรยกอกอยางวา “การตรวจสอบของผเชยวชาญ” หรอ “การวดประสทธภาพของ Usability” เปนการประเมน Usability ทมความเชยวชาญ โดยทวไปผเชยวชาญจะใชเวลาประเมน 2 ครงครงแรกท าความคนเคยกบระบบกอน และครงทสองเนนหลกการทเจาะจงมา ตวอยางเชน รายการตรวจสอบทเนนสวนตอประสานกบผใชโปรแกรม ซงชไนเดอรแมนไดวางหลกไว 8 ประการไดแก

1. ความสม าเสมอ ของการออกแบบ เชนความสม าเสมอของระบบการน าทางทท าใหผใชไมสบสน ต าแหนงขององคประกอบตางๆ บนหนาจอ

2. ทางลด มการออกแบบใหผใชทมความช านาญหรอผใชประจ ามเสนทางตดลดเขาถงสวนทตองการไดโดยรวดเรว ทนท

3. การตอบรบจากโปรแกรม โปรแกรมสามารถตอบรบผเรยนรวาไดกระท าการใดๆ ไปแลวบาง และโปรแกรมไดรบหรอก าลงกระท าตามค าสงอย เชน ขอความตอบรบวาโปรแกรมไดรบขอมล (ขอความ, ค าสง) ทผใชสงมาแลว

4. การตอบรบสดทาย กรณทผใชตองโตตอบกลบกบโปรแกรมหลายครงตามขนตอนทโปรแกรมก าหนด ในขนสดทายโปรแกรมตองใหการยนยนใหผใชทราบวากระบวนการโตตอบทก าลงกระท ากบโปรแกรมนนเสรจสนแลว

5. การแนะน าเมอมการผดพลาด โปรแกรมตองคาดเดาความผดพลาดทอาจะเกดขนและชแนะการแกไขใหกบผใชได

16

6. การยกเลกการกระท าได โปรแกรมตองมความยดหยนใหผใชสามารถยกเลกสงทไดกระท าลงไปแลวได

7. การสนบสนนการควบคมการกระท าได โปรแกรมตองมความยดหยนกบผใชทจะไปยงสวนตางๆ ของการเรยนรไดอยางอสระ

8. ลดภาระการคดโปรแกรมไมควรมขอมลสาระเนอหากระจดกระจายมากจนยากตอการเขาใจและจดจ า ควรมวธการจดการสารสนเทศ เชน จดการสารสนเทศใหตรงไปตรงมาน าเสนอเนอหาบนหนาจอไมยาวจนเกนไป โดยใชวธการเปรยบเทยบใหผใชสามารถคดเชอมโยงไดงายกบการใชงานจรง การตรวจสอบตามแนวทางจะไมไดเนนพจารณาครอบคลมฟงกชนในเวบไซต แตเนนตรวจสอบและทดสอบงานของผใช เพอจดการกบผลตอบรบแลวสงกลบมาใหนกพฒนาเวบส าหรบปรบปรงใหตรงกบความตองการและความพงพอใจของผใชไดอยางเหมาะสม

2.7.2.2 การทดสอบ Guidelines (Guidelines Review) เปนการทดสอบความสอดคลองทครอบคลมรายการของ Usability Guidelines เนองจากความซบซอน (เอกสาร Guidelines สวนใหญจะประกอบไปดวยรายละเอยดจ านวนมาก) ดงนนการทดสอบ Guidelines จงตองการทกษะความรความช านาญระดบสง

2.7.2.3 การตรวจสอบแบบพห (Pluralistic Walkthrough) เปนการประเมนโดยกลมประเมนทมมมมองหลากหลายแตกตางประกอบดวยผพฒนา ผใช ผเชยวชาญ การประเมนใชวธการจดประชมโดยใหผประเมนรวมกนดโปรแกรมและประเมนการใชระบบ โดยมผด าเนนการประสานงานการอภปรายและใหขอมลกบผรวมประชม

2.7.2.4 การตรวจสอบความสม าเสมอ (Consistency Inspections) เปนการตรวจสอบโดยผเชยวชาญเพอดความสม าเสมอทวไป เชน เรอง ส โครงสรางหนาจอ และระบบน าทาง เปนตน

2.7.2.5 การตรวจสอบมาตรฐาน (Standard Inspections) เปนการตรวจสอบหนาจอโดยผเชยวชาญ โดยการประเมนจะวดจากการเปรยบเทยบดาน Usability กบสวนตอประสานกบผใชของระบบอนในตลาดทมการตงมาตรฐานใหอยในระดบเดยวกน

2.7.2.6 การตรวจสอบเชงพทธพสย (Cognitive Walkthroughs) ในสวนนผเชยวชาญจะท าหนาทเสมอนผใช โดยในการตรวจสอบเชนนผเชยวชาญตองมความรเก ยวกบผใช กลมเปาหมายหลกเปนอยางด พอทจะวเคราะหไดวาผใชควรเรยนรเนอหา ท า

17

กจกรรมหรอตองแบงแยกยอยเนอหาท าใหผใช อยางไร โดยผเชยวชาญจะท าหนาทตรวจสอบไปตามเพจ และสวนตอประสานตาง ๆ

2.7.2.7 การตรวจสอบการใช (Formal Usability Inspections) นบวาเปนการตรวจสอบทมโครงสรางมากทสด เปนวธการทศกษาคนหาและบนทกปญหาการใชอยางจรงจง กระท าโดยกลมผรวมงานหลายคยท าหนาทตางกน เชน ผออกแบบ ผ ตรวจสอบ ผด าเนนการ

2.7.3 การทดสอบ (Usability Testing) เปนวธทตองการใหผใชทดสอบประสทธภาพ, ประสทธผลและความพงพอใจการตดตอกบระบบโดยเฉพาะหรอจากการใชโปรแกรมตนแบบ (Prototype) ซงวธการทดสอบผใชมดงน

2.7.3.1 วธการฝกสอน (Coaching Method) เปนเทคนคในการทดสอบระบบ ทผใชมการตดตอกบเทคโนโลยและจากการฝกสอนผเชยวชาญ/ผใช พรอมกบตอบค าถามของผใช โดยผใชถกกระตนใหมการถามค าถาม แลวจะใชเเพอก าหนดความตองการฝกฝนจากผใช, ความเหมาะสมของระบบตามความตองการของผใช, เอกสารชวยเหลอและประโยชนอยางอนทเก ยวของ

2.7.3.2 การคนหาการเรยนรรวมกน (Co-discovery learning) เปนการสงเกตทเกดจากการท างานรวมกนของสองผใชภายในระบบหรอโปรแกรมตนแบบเดยวกน โดยผใชควรจะตองรสกสะดวกสบายกบการตดตอซงกนและกน

2.7.3.3 การวดประสทธภาพ (Performance measurement) เปนเทคนคเชงปรมาณเพอการวด Usability ระหวางทผใชกบระบบมการตดตอกน ซงขอมลทไดจากการสงเกตสมรรถนะของผใชจะตองปราศจากสงรบกวน ดงนนกอนการวดประสทธภาพจ าเปนทจะตองมการแสดงเปาหมายของการทดสอบเชนเดยวกบปจจย Usability อยางชดเจน เชน การเรยนร (learnability), การจดจ า (memorability) เปนตน และเพอก าหนดการวดเชงปรมาณอยางเหมาะสม เชน จ านวน errors จากผใช, เวลาเพอการส าเรจงานตรงตามเปาหมาย เปนตน

2.7.3.4 มาตรฐานการถามตอบ (Question-asking protocol) ไมไดตองการแคการสงเกตระหวางทผใชตดตอกบระบบและรบฟงความคดเหนเทานน แตยงสอนหรออธบายวธการท าเก ยวกบผลตภณฑ ซงการตอบรบจากผใชเปนขอมลทมคาไมเพยงแตเหมาะส าหรบผลตภณฑเทานน แตยงเหมาะเพอการพจารณาประสบการณของผใชดวย

18

2.7.3.5 การทดสอบทางไกล (Remote testing) เทคนคนเปนขอจ ากดในวธการทดสอบ ซงผใชกบผประเมนจ าเปนตองมการตดตอกนโดยตรง เชน ในระบบเครอขาย แตความหลากหลายของการประเมนทางไกลท าใหสามารถทดสอบไดกบสถานทและเวลาทแตกตางกน

2.7.3.6 การทดสอบผลยอนหลง (Retrospective testing) เปนเทคนคทท าใหสมบรณ โดยสามารถน าไปรวมกบวธการทดสอบวธอนได ซงการทดสอบจะถกบนทกไว เชน วดโอเทปและน ามาวเคราะหซ าได

2.7.3.7 วธการสอน (Teaching method) เปนการรวมสองกลมผใชคอผสอนและผเรมตนเขาในการทดลอง โดยเรมตนผใชทเปนผสอนจะใหเวลาในการเรยนรระบบและฟงกชนใหกบผใชทเปนผเรมตนซงไมมประสบการณจากการใชระบบมากอน จากนนผสอนจะมการอธบายฟงกชนของระบบและจดกลมของงานทท าใหผลตภณฑประสบความส าเรจตรงตามเปาหมายได

2.7.3.8 เทคนคการคดดง (Thinking aloud protocol) เปนการแสดงความรสกหรอความคดเหนของผใช ขณะหรอภายหลงทมการทดสอบสมรรถนะของระบบกได (Glosiene & Manzuch, 2004; Macro, 2000)

2.8 สมมตฐานการศกษาและกรอบแนวคดการวจย

ในการศกษาของโครงการครงนจะมสมมตฐานการศกษาและกรอบแนวคดของการวจยคอ มการศกษาการน า Usability Guidelines มาใชส าหรบในการแกปญหาการจดการความร (Knowledge Management) โดยการศกษาการออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User Interface) จากเวบไซตทเก ยวกบการจดการความรจ านวนหลายเวบไซต เนองจากการออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User Interface) เปนสวนทมความส าคญเปนอยางยง เพอน ามารวบรวมวเคราะหเพอสราง Guidelinesส าหรบสมาชกภายในองคกรสามารถสราง, แลกเปลยนและแบงปนความรของสมาชกแตละคนภายในองคกรได โดยมการน าเสนอโปรแกรมตนแบบในรปแบบของเวบแอปพลเคชน จากนนจะมการทดสอบโปรแกรมตนแบบจากผใช โดยการทดลองใชจรงและด าเนนการวดผลความพงพอใจจากผใช เพอเปนการประเมนผลการทดสอบความพงพอใจจากการใช Guidelines ทสรางขนมา

ดงนนโครงการศกษาครงนจงน าหลกวธการประเมน Usability เก ยวกบความพงพอใจมาใชในการวดความพงพอใจของการใชระบบ โดยเลอกจากประเภทของการประเมนมา 2 วธไดแก

19

การใชแบบสอบถามและการส ารวจ (Questionnaires and Surveys) เนองจากเปนวธการทจะไดทงขอมลเชงคณภาพและขอมลเชงปรมาณ โดยผใชสามารถบอกความพงพอใจไดอยางชดเจน

การทดสอบ Usability Testing เนองจากเปนการทดสอบประสทธภาพ, ประสทธผลและความพงพอใจของผใช

บทท 3

ขนตอนการศกษา

ในขนตอนการด าเนนงานวจยและพฒนาครงน ผวจยตองท าการทบทวนและท าความเขาใจส าหรบการพฒนาแนวทางการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน โดยมขนตอนการด าเนนงานและรายละเอยดของแตละขนตอนดงตอไปน 3.1 ขนตอนการศกษาขอมล

ในขนตอนนเปนการศกษาถงปญหาทเกดขนและทฤษฎตางๆ ทเก ยวของกบการจดท าระบบ รวมถงการศกษาวธการใชโปรแกรมตางๆ ทตองน ามาใชในการพฒนาระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงานตามทไดรวบรวมไวในบทท 2 (การทบทวนวรรณกรรม) ซงในสวนนพบวาปญหาทเกดขนเปนปญหาการแลกเปลยนและแบงปนความร ซงแมวาบคลากรทกคนรวาการแบงปนความรเปนสงทด และการแบงปนความรนนไมไดท าใหความรลดนอยลงเลยแตกลบยงท าใหความรนนเพมพนขน แตหลายคนยงมความกงวลในการแบงปนความรกบผอน เชนความกงวลวาตวเองจะลดบทบาทและความส าคญลงหลงจากทแบงปนความรใหกบผอน ดงนนจากการศกษาและวจยในครงนผวจยเกดแนวความคดทจ าเปนตองศกษาหลกการของ Usability และพฒนาออกมาเปน Guidelines เพอเขามาชวยในการออกแบบและพฒนาระบบใหสามารถเกดการแลกเปลยนความรภายในองคกรได

3.2 ขนตอนการเกบรวบรวมและการวเคราะหขอมล

ผวจยไดท าการเกบรวบรวมจากการศกษาเวบไซตจดการความร (Knowledge Management Website) จ านวน 100 เวบไซตโดยแบงออกเปน 2 สวนดงตอไปน

3.2.1 ในสวนแรกเกบรวบรวมเวบไซตจดการความรจ านวน 50 เวบไซตส าคญ ถกจดอนดบโดย Lucas McDonnell ซงเปนผเชยวชาญทงทางดานการจดการคววามรและทางดานเทคโนโลย (http://lucasmcdonnell.com/) ตวอยางเวบไซตจดการความรของสวนแรกมดงน

21

ภาพท 2: เวบไซต KM4Dev

ทมา: Knowledge Management for Development. (2009). Retrieved November 20, 2009, from http://www.km4dev.org/index.php.

เปนเวบไซตจดการความร ซง KM4Dev ไดอธบายตวเองวาเปนชมชนการพฒนาระหวาง

ประเทศส าหรบผปฏบตงานทมความสนใจในปญหา วธการจดการและแลกเปลยนความรภายในองคกร

22

ภาพท 3: เวบไซต Toolbox for IT (Knowledge Sharing Communities)

ทมา: Toolbox for IT. (1998). Retrieved November 20, 2009, from http://knowledgemanage ment.ittoolbox.com/.

เปนเวบไซตจดการความร เปนชมชนการแลกเปลยนความรทกเรองทเก ยวของกบการจดความมรทงหมด

23

ภาพท 4: เวบไซต The KNOW Network

ทมา: The KNOW Network. (2005). Retrieved November 20, 2009, from http://www.know

ledgebusiness.com/knowledgebusiness/Templates/Home.aspx?siteId=1&menuItemId=25

เปนเวบไซตจดการความร เปนชมชนทวโลกส าหรบองคกรความรทขบเคลอนทมเทเพอเครอขายการเปรยบเทยบและแลกเปลยนวธปฏบตทดทสดทน าไปสประสทธภาพทเหนอกวาภายในองคกร

24

3.2.2 ในสวนสองเกบรวบรวมโดยการส ารวจเวบไซตจดการความรจ านวน 50 เวบไซตจาก Google Directory ซงเปน search engine ทมชอเสยง (http://www.google.com) ตวอยางเวบไซตจดการความรของสวนทสองมดงน

ภาพท 5: เวบไซต GotoKnow (คนท างานแลกเปลยนความร)

ทมา: GotoKnow. Retrieved November 20, 2009, from http://gotoknow.org/home.

เปนเวบไซตใหบรการส าหรบแลกเปลยนเรยนความร ภายใตการสนบสนนหลกจากสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.) โดยภายในเวบไซตมการแบงยอยเนอหาการแลกเปลยนเรยนรออกเปนกลมเนอหาตาง ๆ เชน ชมชนเบาหวาน ชมชนการปองกนโรค นอกจากน ในแตละหนาจะเชอมโยงกนตามกลมปายเพองายตอการคนหาและเชอมโยงเนอหาทใกลเคยงกนไว ดวยกน โดยผเขยน GotoKnow สวนใหญเปนผเชยวชาญจากหลายสาขาวชา

25

ภาพท 6: เวบไซตสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.)

ทมา: สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม. (2546). Retrieved November 20, 2009, from http://www.kmi.or.th/index.php.

เปนเวบไซตทมการใหความรวมมอกบภาคในการจดเวทหรอกจกรรมการแลกเปลยนเรยนรเพอขบเคลอนเครอขาย

26

ภาพท 7: เวบไซตศนยกลางความรแหงชาต (Thailand Knowledge Center)

ทมา: ศนยกลางความรแหงชาต. Retrieved November 20, 2009, from http://www.tkc.go.th/. เปนเวบไซตจดใหมกจกรรมสงเสรมการแลกเปลยนในกลมประชาคมทมความสนใจในรปแบบชมชนแหงการเรยนร (Community of Practices: COPs) เพอพฒนาองคความรในรปแบบตางๆ โดยการใชเทคนคสมยใหมมาเปนกลไกลส าคญ ผวจยไดท าการศกษา Checklist Usability Guidelines ส าหรบเวบไซตทวไปของหนงสอ “Research-Based Web Design & Usability Guidelines” ซงเปนหนงสอเก ยวกบหลกการของ

27

Usability ในการออกแบบเวบไซตทด ใหมการใชงานทงายส าหรบผใช โดยหนงสอหรอเอกสารนเปนของรฐบาลอเมรกา ทน าออกมาเผยแพรใหผทสนใจไดน าไปศกษา เก ยวกบ usability design ซงประเทศอเมรกาเนนในเรองนเปนอยางมาก พบวาม 12 categories 142 Features หลงจากนนท าการคดเลอกโดยการเปรยบเทยบกบเวบไซตจดการความรตวอยางจ านวน 100 เวบไซต เพอน าไปออกแบบเปน Checklist Usability Guidelines ส าหรบเวบไซตจดการความร โดยเลอกจากจ านวน Features ตางๆ ทคดเปนเปอรเซนตแลวไดมากกวา 50 % ขนไป ภาพท 8: รปภาพแสดงขนตอนการคดเลอกของ Checklist Usability Guidelines

จากภาพท 8 แสดงการรวบรวมและส ารวจเวบไซตจดการความรทงหมดน เพอเปนการศกษาและวเคราะห Features ตางๆ ของเวบไซตจดการความร 100 เวบไซตจากการจดอบดบโดย Lucas McDonnell และ Google Directory จากนนน ามาเปรยบเทยบกบ checklist Usability Guidelines ส าหรบเวบไซตทวไปของหนงสอ “Research-Based Web Design & Usability Guidelines” ซงเปนหนงสอเก ยวกบหลกการของ Usability ในการออกแบบเวบไซตทด ใหมการใชงานทงายส าหรบผใช

3.3 ขนตอนการออกแบบ

ขนตอนของการออกแบบ ส าหรบในขนตอนนเพอออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน โดยมการพฒนาเปนโปรแกรมตนแบบตามแนวทางและขอบเขตทไดก าหนด

28

ไวในขนตอนการศกษาขอมลซงมการศกษาถงปญหาทเกดขนและทฤษฎตางๆ ทเก ยวของ องคประกอบหลกของแนวความคดการสราง Guidelines เพอออกแบบเวบไซตจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน (Usability Guidelines for Knowledge Management System) โดยมการศกษาดานการออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User-Interface) เพอใหมประโยชนกบผใช ซงมหลกในการประหนกดงตอไปน

การออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User-Interface) จะตองมการสงเกตกฏและเทคนคตางๆ ทางศลปะ ไมวาจะเปนการจดวางฟงกชน , ไอคอน รวมทงสไตลการท างานรวมกนไดอยางสอดคลอง ซงการออกแบบทดจะตองชวยลดเวลาในการเขาถงขอมลทตองการ และมกระบวนการคนหาทผดพลาด ซบซอนนอยทสด

การออกแบบจะตองเขาใจวาขอมลทตองการและสามารถรวบรวมเขาดวยกนได นอกจากนตองมการออกแบบใหผใชทกคนมสวนรวมในการสรางและแบงปนขอมลทงผ สงและผรบความรโดยสมครใจ อกทงขอมลตองมความอพเดททนสมยอยตลอดเวลา โดยมมมมองทเนนผลประโยชนของผใชเปนหลก (User-Centered) (Stenmark & Lindgren, 2004)

ดงนน โปรแกรมตนแบบทพฒนาขนจะตองสามารถท าการสราง แบงปนและแลกเปลยนความร อกทงตองสามารถทท าใหการเรยนรจากความรระดบบคคล (Individual Knowledge) ไปสความรระดบองคกร (Organizational Knowledge) ได โดยจะตองสอดคลองกบกระบวนการจดการความรทกลาวไวขางตน ดงนนเวบไซตจดการความรจะตองสามารถดงดดผใชใหเขามาสราง แลกเปลยนเนอหาสาระ, องคความร และขอมลตางๆ ภายในองคกรไดอกดวย

3.4 ขนตอนการพฒนาโปรแกรมตนแบบ

ขนตอนนเปนขนตอนทผวจยไดด าเนนการพฒนาโปรแกรมตนแบบในรปแบบของเวบแอปพลเคชนตามแนวคด Usability Guidelines เพอเปนการเพมมลคาส าหรบการออกแบบทสามารถประยกตใชตอไปไดในอนาคต โดยโปรแกรมตนแบบนพฒนาขนจากเทคโนโลย .NET Framework ซงใชภาษา C# .NET ในการเขยนโปรแกรมตามฟงกชนตางๆ ทไดออกแบบไว หลงจากทพฒนาโปรแกรมตนแบบเปนทเรยบรอยแลว ผวจยจะน าโปรแกรมตนแบบนไปทดลองใชในองคกร วดผลการทดลองใชและสรปผล ดงจะกลาวในบทตอไป

บทท 4

ผลการศกษา

จากการศกษาในขนตอนการเกบรวบรวมและการวเคราะหขอมล ในทบททแลว เพอเปนการยนยนวา Checklist Usability Guidelines ของเวบไซตจดการความรทออกแบบนน สอดคลองกบเวบไซตจดการความรทผวจยไดท าการเกบรวบรวมและส ารวจเวบไซตจดการจดความรรวมทงสน 100 เวบไซตจากการจดอบดบโดย Lucas McDonnell และ Google Directory เปรยบเทยบกบ Usability Guidelines ส าหรบเวบไซตทวๆ ไปของหนงสอ ‚Research-Based Web Design & Usability Guidelines‛ แลวมาท าการวเคราะห ซงสามารถสรปจ านวน Features ตางๆ ของเวบไซต รวมทงคดเปนเปอรเซนตไดตามตารางท 3 ดงน

ตารางท 3: Checklist Usability Guidelines

Category Checklist Usability Guidelines %

1. Homepage 1.1 Enable Access to the homepage 98 1.2 Show All Major Option on the Homepage 87 1.3 Create a Positive First Impression of Your Site 97 1.4 Attend to Homepage Panel Width 73

2. Page Layout 2.1 Place Importance Items Consistently 94 2.2 Place Importance Items at Top Center 81 2.3 Align Item on a Page 100

(ตารางมตอ)

30

ตารางท 3 (ตอ): Checklist Usability Guidelines Category Checklist Usability Guidelines %

3. Navigation 3.1 Differentiate and Group Navigation Elements 86 3.2 Provide Feedback on Users’ Location 63 3.3 Use Descriptive Tab Labels 68 3.4 Present Tabs Effectively 68 3.5 Keep Navigation-Only Pages Short 86

4. Scrolling & Paging 4.1 Facilitate Rapid Scrolling While Reading 89 4.2 Scroll Fewer Screenfuls 73

5. Headings, Titles & Labels

5.1 Use Clear Category Labels 87 5.2 Provide Descriptive Page Titles 85 5.3 Use Descriptive Heading Liberally 71 5.4 Use Unique and Descriptive Headings 71

6. Links 6.1 Use Meaningful Link Labels 97 6.2 Link to Related content 93 6.3 Match Link Names with Their Destination Pages 97 6.4 Designate Used Links 84 6.5 Provide Consistent Clickability Cues 100 6.6 Use Appropriate Text Link Lengths 75

7. Text Appearance 7.1 Use Black Text on Plain, High-Contrast Backgrounds

98

7.2 Format Common Items Consistently 65 7.3 Ensure Visual Consistency 57 7.4 Use Attention-Attracting Features when Appropriate 90 7.5 Use Familiar Fonts 100

8. Lists 8.1 Order Element to Maximize User Performance 53 (ตารางมตอ)

31

ตารางท 3 (ตอ): Checklist Usability Guidelines Category Checklist Usability Guidelines %

8.2 Format Lists to Ease Scanning 53 8.3 Display Related Item in Lists 53 8.4 Use Appropriate List Style 51

9. Screen-Based Control (Widgets)

9.1 Distinguish Required and Optional Data Entry Fields 55 9.2 Label Pushbuttons Clearly 96 9.3 Label Data Entry Fields Consistently 89 9.4 Do Not Make User–Entered Codes Case Sensitive 75 9.5 Label Data Entry Fields Clearly 89 9.6 Allow Users to See Their Entered Data 89 9.7 Anticipate Typical User Errors 85

10. Graphics, Images & Multimedia

10.1 Label Clickable Image 51 10.2 Use Video, Animation, and Audio Meaningfully 58 10.3 Include Logos 85 10.4 Ensure Web Site Images Convey Intended Messages 73 10.5 Limit the Use of Images 73

11. Writing Web Content

11.1 Define Acronyms and Abbreviations 62 11.2 Use Abbreviations Sparingly 85 11.3 Use Mixed Case with Prose 100 11.4 Limit Prose Text on Navigation Pages 86

12. Search 12.1 Ensure Usable Search Results 84 12.2 Make Upper-and Lowercase Search Terms Equivalent

84

12.3 Provide a Search Option on Each Page 69 ผลทไดจากตารางท 3 ผวจยไดทบทวนท าความเขาใจวตถประสงคตางๆ ทตองการ และ

ท าการศกษาคนควา เครองมอทใชในการศกษาคนควา การเกบรวบรวมขอมล และวธการวเคราะหขอมลทน าไปสการออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User-Interface) หลงจากนน ไดน าไปสการพฒนาโปรแกรมตนแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงานขน

32

ขอบเขตของการทดสอบการท างานของระบบจะประกอบไป ทดสอบการท างานของระบบผใชสอดคลองกบกระบวนการจดการความรทกลาวไวขางตน และทดสอบองคประกอบตางๆ ตาม Checklist Usability Guidelines ทไดออกแบบไวดงตอไปน

ภาพท 9: แสดง Features: Category Homepage

1.4 1.3

1.3

1.1

1.2

1.3

1.3 1.4

33

จากภาพท 9 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Homepage หมายเลข 1.1 ยนยอมใหผใชสามารถกลบมาจากหนาอนๆ สหนาหลกได เชน มการกลบมาสหนาหลกไดจากการคลกทโลโก หรอมลงค ‘Home’ จากดานบนของหนาเพจเพอกลบสหนาหลกได หมายเลข 1.2 มการแสดง option ส าคญๆ ไวทหนาหลก หมายเลข 1.3 หนาโฮมเพจจะเปนตวบงบอกคณภาพของเวบไซต (ดงดดผใชใหเขามาใชงาน ) มการใช Tag line ชวยเพมความเขาใจเก ยวกบเวบไซต,Topic ส าคญๆ มการจดล าดบความส าคญ รวมทงงายตอการสแกนด, ขอมลขาวสารมการ Up-to-date และหมายเลข 1.4 ใหความส าคญกบความกวางของหนาหลก ความกวางของแตละ Panels ควรใหเพยงพอตอการใสขอมล ไมวาจะเปนลงคหรอ navigation ทงดานซายและดานขวา

ภาพท 10: แสดง Features: Category Page Layout

2.1

34

ภาพท 11: แสดง Features: Category Page Layout

จากภาพท 10 และภาพท 11 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Page Layout หมายเลข 2.1 มการวาง items ส าคญๆ ใหสอดคลองกนในแตละหนา โดยวางไวในต าแหนงเดยวกนและอยใกลๆ กบดานบนของหนาเพจ เชน primary navigation tabs หมายเลข 2.2 มการวางสวนของ items ทส าคญทสดไวตรงกลางดานบนของหนาเพจ เพอใหผใชงายตอการคนหาขอมล หมายเลข 2.3 มการจดวาง item บนหนาเพจ เชน Textbox, rows, columns เปนตน ควรมการจดวางทงในแนวตรงและแนวราบทสม าเสมอ เพอใหงายส าหรบผใช

2.3

2.2

2.2

2.3

35

ภาพท 12: แสดง Features: Category Navigation

3.1

36

ภาพท 13: แสดง Features: Category Navigation

จากภาพท 12 และภาพท 13 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Navigation หมายเลข 3.1 สวนประกอบทเปน Navigation ควรมความแตกตางจากสวนอน การวางในแตละหนาควรงายตอการพบเหนและอยในต าแหนงเดม หมายเลข 3.2 มการใช breadcrumbs navigation เพอใหผใชเขาใจและรบรวาขณะนตนเองอยสวนไหนของเวบไซตหรอเคยรบชมสวนไหนของเวบไซตมาแลวบาง หมายเลข 3.3 เครองหมาย tab ทใชมการอธบายอยางชดเจนถงประเภทของขอมล ซงท าใหผใชสามารถคาดเดาหนาเพจปลายทางได หมายเลข 3.4 มการใช tabs ใหมประสทธภาพตองมนใจไดวา navigation tabs อยในต าแหนงดานบนของหนาเพจและมลกษณะคลายกบแฟมเอกสาร และหมายเลข 3.5 มการใช navigation ใหอยภายในหนาเพจเดยว โดยไมตองมการ scroll หนาเพจ

3.3 3.4 3.5

3.2

37

ภาพท 14: แสดง Features: Category Scrolling & Paging

จากภาพท 14 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Scrolling & Paging หมายเลข 4.1 มการสนบสนน scrolling อยางรวดเรว โดยการเนนสวนของเนอหาส าคญ เชน การใชอกษรตวหนา, ขนาดตวอกษรทใหญและกราฟฟคเพมเตม เพอดงดดความสนใจจากผใชระหวางทมการ scrolling อยางรวดเรวหมายเลข 4.2 มการใช scroll ทนอย ใหไดหนาเพจสนๆ

4.1

4.2

38

ภาพท 15: แสดง Features: Category Headings, Titles & Labels

5.4

5.1

5.3

39

ภาพท 16: แสดง Features: Category Headings, Titles & Labels

จากภาพท 15 และภาพท 16 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Headings, Titles & Labels หมายเลข 5.1 มการใช category labels จ าแนกความแตกตางอยางชดเจน หมายเลข 5.2 มการใช titles ทแตกตางในแตละหนาเวบเพจอยางชดเจน หมายเลข 5.3 มการใช headings ตลอดทงเวบไซต เพอใหผใชงายตอการตรวจตราขอมลทผใชตองการ และหมายเลข 5.4 มการใช headings ทแตกตางไมซ ากนและเก ยวของกบเนอหาทอธบาย

5.2

40

ภาพท 17: แสดง Features: Category Links

จากภาพท 17 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Links หมายเลข 6.1 มการใชลงคทสอความหมาย เพอใหผใชเขาใจงาย หมายเลข 6.2 มการลงคไปยงเวบไซตจดการความรอนทมเนอหาใกลเคยงหรอเก ยวของกน หมายเลข 6.3 ขอความของลงคกบหวขอหรอเนอหาในหนาเพจปลายทางตองตรงกน สอดคลองกน หมายเลข 6.4 มการใชสของลงคทแตกตางเพอบงบอกวาผใชไดเคยเขาสลงคนแลว หมายเลข 6.5 มการใชสญลกษณขดเสนใตทสอความหมายวาเปนลงคทสามารถคลกได และหมายเลข 6.6 มการใชขอความของลงคทยาวเพยงพอตอการเขาใจไดงาย และเปนประโยคทอยภายในบรรทดเดยวเทานน

6.2

6.1

6.3 6.4

6.5

6.6

41

ภาพท 18: แสดง Features: Category Text Appearance

3.2

7.4

7.3

7.1

7.5

7.2

42

จากภาพท 18 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Text Appearance หมายเลข 7.1 มการใชตวอกษรสด าบนพนหลงเรยบๆ เพอความแตกตางอยางชดเจน ท าใหผใชงายตอการอานและรวดเรว หมายเลข 7.2 มการใชรปแบบของวนเดอนป เวลาทมความสอดคลองเหมอนกนตลอดทกหนาเพจ เชน ในสวนของ comment เปนตน หมายเลข 7.3 องคประกอบของทงเวบไซตมความสอดคลองกนในทกๆ หนาเพจ หมายเลข 7.4 มการใช feature ดงดดความสนใจ ความนาสนใจ การใชรปภาพขนาดใหญรวมทงค าบรรยายใตภาพ ซงลกษณะเฉพาะของรปแบบตวอกษรแบบ attention-attracting ประกอบไปดวย ตวพมพใหญ, ตวอกษรหนา, ตวอกษรแบบตวเอน, การขดเสนใตและการเพมขนาดตวอกษรและหมายเลข 7.5 มการใชรปแบบตวอกษรซงเปนทรจก เพอความงายและรวดเรวตอการอาน ซงเวบไซตนใช Verdana

ภาพท 19: แสดง Features: Category Lists

จากภาพท 19 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Lists หมายเลข 8.1 มการจดการ lists ตามล าดบตวอกษรเพอใหมความสะดวกและมประสทธภาพแกผใชมากทสด หมายเลข 8.2 ท าใหรปแบบของ lists งายตอการสแกนและเขาใจ หมายเลข 8.3 มการแสดงขอมลของ lists ในแนวดง เพอใหงายตอการสแกนและเขาใจมากกวาการแสดงขอมลในรปแบบแนวนอนและหมายเลข 8.4 มการเลอกใชสไตลของ lists ไดอยางเหมาะสม ภาพท 20: แสดง Features: Category Screen-Based Controls (Widgets)

8.1 8.2 8.3 8.4

43

จากภาพท 20 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Screen-Based Controls (Widgets) หมายเลข 9.1 มการจ าแนกถงความแตกตางอยางชดเจนระหวางชอง data entry ทตองการใหกรอกขอมลกบชอง data entry ธรรมดา โดยมการใชสญลกษณ * หมายเลข 9.2 เครองหมายปมกดควรจะมขอความบอกอยางชดเจน เมอผใชท าการกดไปแลวตองไดแอคชนเดยวกน หมายเลข 9.3 ขอความของ data entry ประเภทเดยวกนจะตองสอดคลองกบ data entry ในหนาเพจทแตกตางกน เชน data entry ของ Log in เหมอนกนในทกๆ หนาเพจ หมายเลข 9.4 ในกรณทผใชมการพมพหรอคยคาลงในชอง username ตวอกษรพมพเลกและพมพใหญมความหมายเดยวกน หมายเลข 9.5 ชอทใชส าหรบชอง data entry จะตองสอความหมายอยางชดเจน หมายเลข 9.6ชองของ data entry ควรจะตองยาวเพยงพอทจะใหผใชสามารถมองเหนขอมลทกรอกไดโดยไมตองมการ scrolling และหมายเลข 9.7 มการเตรยมการลวงหนาส าหรบขอผดพลาด โดยตองสามารถดกจบขอผดพลาดทเกดจากผใชได เชน ในกรณทผใชกรอก password ไมตรงกน ระบบจะแสดงขอความเตอนค าวา ‚The two password do not match‛

9.5

9.2

9.6

9.1

9.7

9.3 9.4

44

ภาพท 21: แสดง Features: Category Graphics, Images & Multimedia

จากภาพท 21 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Graphics, Images & Multimedia หมายเลข 10.1 รปภาพทน ามาใชในการคลกนน ตองสามารถเปนไดทงเครองหมายและค าอธบายทท าใหผใชเขาใจได หมายเลข 10.2 วดโอ, แอนเมชนและเสยงทน ามาใช สามารถสอถงเนอหาหรอขอความบนเวบไซต ซงชวยใหผใชเขาใจมากยงขน หมายเลข 10.3 มการใชโลโกขององคกรทสอดคลองกนในทกๆ หนาเพจ หมายเลข 10.4 รปภาพทใชในเวบไซตตองสอไปถงขอความทแสดงใหกบผใชเขาใจไดงายและหมายเลข 10.5 มการใชรปภาพในกรณทจ าเปนเทานน โดยรปภาพทน ามาใชในเวบไซตจะชวยเพมมลคาและชวยใหขอมลของเวบไซตมความชดเจนมากยงขน

10.1

10.2

10.3

10.4

10.5

45

ภาพท 22: แสดง Features: Category Writing Web Content

ภาพท 23: แสดงสวนของ Navigation ของเวบไซต

จากภาพท 22 และ 23 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Writing Web Content หมายเลข 11.1 ควรมการระบชอเตมของค ายอหรอตวอกษรยอนนๆ ในกรณใชตวอกษรยอทไมคนเคยบนเวบไซต เชน in-plane switching (IPS) เปนตน หมายเลข 11.2 ในกรณทมการใชตวอกษรยอจะตองเปนค าทวๆ ไปทเมอยอแลวผใชเขาใจไดงาย หมายเลข 11.3 มการแสดงเนอหาในเวบไซต โดยการใชตวอกษรพมพใหญ, ตวอกษรพมพเลก, ตวหนาหรอตวเอยงสลบกน เพอใหผใชอานไดงายและหมายเลข 11.4 ไมควรมการใชขอความยาวเกนไปในสวนของ navigation

11.4

11.3

11.2

11.1

46

ภาพท 24: แสดง Features: Category Search

จากภาพท 24 แสดงจะเหนวาตรงกบ Checklist Usability Guidelines ของ Search หมายเลข 12.1 ผลลพธทไดจากการคนหาของผใช ตองเปนขอมลทถกตอง แมนย า หมายเลข 12.2 เมอผใชคยคาลงไปส าหรบคนหาควรใหตวอกษรพมพเลกและพมพใหญมคาเทากน เชน ในการคนหาค าวา ‘APPLE’ และ ‘apple’ และหมายเลข 12.3 มฟงกชนคนหาอยในทกๆ หนาเพจของเวบไซต เพอทผใชจะไดไมตองกลบไปคนหาขอมลในหนาหลกเทานน

หลงจากนนผวจยมการทดสอบโปรแกรมตนแบบทพฒนาขน โดยการทดลองใชในองคกรจรงเปนระยะเวลา 2 สปดาหจ านวน 42 คนและด าเนนการวดผลความพงพอใจจากการใชแบบสอบถามเพอเปนการประเมนดาน Usability ทง 5 ดาน ไดแกดานการเรยนร (Learnability), ดานประสทธภาพ (Efficiency), ดานการจดจ า (Memorability), ดานความถกตอง (Correctness) และดานความพอใจ (User satisfaction) จากการใช Guidelines ทสรางขนมาไดอยางชดเจน ซงใน

12.1

12.2

12.3

47

การศกษาครงนใชการวเคราะหในแนวทางการวจยเชงปรมาณและใชการวดมาตราสวนลกเกรต (Likert scale) โดยก าหนดรปแบบออกเปนระดบความคดเหนของผตอบ 5 ระดบ ดงน

ระดบความพงพอใจ ชวงคะแนน

มากทสด คะแนนเทากบ 5 4.2 – 5 มาก 4 3.4 – 4.19 ปานกลาง 3 2.6 – 3.39 นอย 2 1.8 – 2.59 นอยทสด 1 1 – 1.79

จากงานวจยและพฒนาครงนไดท าการสรปผลจากการศกษา มวตถประสงคเพอประเมนหา

ระดบความพงพอใจของ ‚การพฒนาแนวทางการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน‛ ทไดพฒนาขน ซงแบบสอบถามน ไดแบงออกเปน 2 ตอน ประกอบดวย

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 ความพงพอใจของการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน โดยการแสดงอยในรปแบบของตารางท 4 และตารางท 5 (ตามล าดบ) ดงตอไปน

48

ตารางท 4: แสดงผลสวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน (คน)

1. ต าแหนง

ระดบปฏบตงาน ระดบช านาญงาน ระดบอาวโส ระดบทกษะพเศษ

26 8 4 4

2. เพศ ชาย หญง

26 16

3. วฒการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

2 28 12

4. อาย

20-30 ป 31-40 ป 41-50 ป 51 ปขนไป

16 19 6 1

5. ประสบการณในการปฏบตงาน 1 - 2 ป 3 – 4 ป 5 ปขนไป

11 16 15

การวเคราะหขอมลใชการน าเสนอขอมลในรปแบบสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) เพอแสดงความหมายในเชงจ านวนหรอปรมาณของสงตางๆ ดงน

49

ภาพท 25: แสดงคารอยละของต าแหนงงาน

จากภาพท 25 แสดงจ านวนต าแหนงทมมากทสด คอต าแหนงระดบปฏบตงานจ านวน 26 คน คดเปนคารอยละ 62% รองลงมาคอระดบช านาญงานจ านวน 8 คน คดเปนคารอยละ 19% และต าแหนงทมนอยทสดคอ ระดบทกษะพเศษกบระดบอาวโสจ านวน 4 คน คดเปนคารอยละ 10%, 9% ตามล าดบ ภาพท 26: แสดงคารอยละของเพศ

จากภาพท 26 แสดงจ านวนเพศชายมจ านวนมากทสดคอจ านวน 26 คน คดเปนคารอยละ 62%และจ านวนเพศหญง 16 คน คดเปนคารอยละ 38%

50

ภาพท 27: แสดงคารอยละของวฒการศกษา

จากภาพท 27 แสดงจ านวนวฒการศกษาทมมากทสด คอปรญญาตรจ านวน 28 คน คดเปนคารอยละ 67% รองมาคอสงกวาปรญญาตรจ านวน 12 คดเปนคารอยละ 28% และทมจ านวนนอยทสดคอ ต ากวาปรญญาตรจ านวน 2 คน คดเปนคารอยละ 5% ภาพท 28: แสดงคารอยละของอาย

จากภาพท 28 แสดงจ านวนชวงอายทมมากทสดคอ 31 – 40 ป คดเปนคารอยละ 45% จ านวน 19 คน รองมาคอชวงอาย 20 – 30 ปจ านวน 16 คนคดเปนคารอยละ 38% ชวงอาย 41 – 50 ปจ านวน 6 คนคดเปนคารอยละ 14% และชวงอายนอยทสดคอ 51 ปขนไปจ านวน 1 คนคดเปนคารอยละ 3%

51

ภาพท 29: แสดงคารอยละของประสบการณท างาน

จากภาพท 29 แสดงจ านวนชวงประสบการณท างานทมมากทสดคอ 3 - 4 ป จ านวน 16 คนคดเปนคารอยละ 38% รองมาคอชวงประสบการณท างาน 5 ปขนไปจ านวน 15 คนคดเปนคารอยละ 36% และชวงนอยทสดคอ 1 – 2 ป จ านวน 11 คน คดเปนคารอยละ 26%

52

ตารางท 5: แสดงผลสวนท 2 ค าถาม คาเฉลย

ดานการเรยนร (Learnability) 1. เวบไซตงายตอการใชงาน 2. แตละหนาเวบไซตของระบบมการออกแบบทด เขาใจงาย 3. เวบไซตงายตอการคนหาขอมลทตองการ

4. ผใชงายตอการเรยนรเวบไซตน

4.21

4.4 4.21 4.1 4.14

ดานประสทธภาพ (Efficiency) 5. ค าศพททใชผใชมความคนเคยและสามารถปฏบตตามไดโดยงาย 6. ผใชส าเรจลลวงงานนนจากการใชเวบไซตไดอยางมประสทธภาพ 7. ผใชส าเรจลลวงงานในเวลาทเหมาะสม 8. เวลาทใชในการโหลดเวบไซต

3.93 3.55 4.1 4.19 3.86

ดานการจดจ า (Memorability) 9. ผใชสามารถจดจ าแตละหนาเวบไซตไดงาย 10. ความเปนมาตรฐานเดยวกนในการออกแบบหนาจอ

4.26 4.12 4.4

ดานความถกตอง (Correctness) 11. เนอหาในเวบไซตไดผลเปนไปตามทผใชคาดหวงไว 12. ความถกตองของเนอหาในเวบไซต

4.07 3.93 4.21

ดานความพอใจ (User satisfaction) 13. ความเหมาะสมในการปฏสมพนธโตตอบกบผใช 14. ความเหมาะสมในการวางต าแหนงของสวนประกอบบนหนาจอ 15. เวบไซตนดงดดตอการใชงานจากผใช

4.01 3.57 4.21 4.24

16. ความพงพอใจเวบไซตงายและสะดวกตอการใชงานโดยรวม 4.48

บทท 5

บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา

ผลจากการศกษาทฤษฎ หลกการ และแนวความคดตางๆ ท าใหเขาใจถงการน ากระบวนการจดการความร เขาใจลกษณะของเวบไซตจดการความร จากการส ารวจเวบไซตจดการความรรวมทงสน 100 เวบไซต จดอบดบโดย Lucas McDonnell และ Google Directory เปรยบเทยบกบ หนงสอ “Research-Based Web Design & Usability Guidelines” ทม Checklist Usability Guidelines ส าหรบเวบไซตทวๆ ไปจ านวน 12 Categories 142 Features หลงจากนนท าการคดเลอกโดยเลอกจากจ านวน Features ตางๆ ทคดเปนเปอรเซนตแลวไดมากกวา 50 % ขนไปจนได Checklist Usability Guidelines ส าหรบเวบไซตจดการความรจ านวน 12 Categories 52 Featuresจากนน ท าการวเคราะหและสรป Features ตางๆ ของเวบไซตจดการความรออกมาเพอน ามาออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User-Interface) ส าหรบเวบไซตจดการความรโดยใช Guidelines ทไดตามหลก Usability แลวพฒนาเปนโปรแกรมตนแบบส าหรบสมาชกภายในองคกรสามารถสราง, แลกเปลยนและแบงปนความรของสมาชกแตละคนภายในองคกรได

ผลจากแบบสอบถามประเมนความพงพอใจของ “การพฒนาแนวทางการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน” ทไดพฒนาขน สรปผลของระดบความพงพอใจในการใชงานโปรแกรมตนแบบ ทมอนดบมากทสดคอ ความพงพอใจเวบไซตงายและสะดวกตอการใชงานโดยรวมมคาคะแนนเฉลย 4.48 อยในระดบความพงพอใจมากทสด จากการประเมนดาน Usability ทง 5 ดานดงน ดานทไดคะแนนมากทสดไดแก ดานการจดจ า (Memorability) มคาคะแนนเฉลย 4.26 อยในระดบความพงพอใจมากทสด โดยเปนดานทประเมนเก ยวกบวาผใชสามารถจดจ าแตละหนาเวบไซตไดมากนอยเพยงใดและความเปนมาตรฐานเดยวกนในการออกแบบหนาจอทงเวบไซต ท าใหผใชไมตองเรยนรอกครง ถาจะกลบเขามาใชงานเวบไซตอก ดานทไดคะแนนรองมาไดแก ดานการเรยนร (Learnability) มคาคะแนนเฉลย 4.21 อยในระดบความพงพอใจมากทสดเชนกน โดยเปนดานทประเมนเก ยวกบวาเวบไซตงายตอการใชงานมากนอยเพยงใด แตละหนาเวบไซตมการออกแบบทด เขาใจไดงาย ผใชงายตอการเรยนรหรอไม รวมทงเวบไซตงายตอการคนหาขอมลทตองการได สวนดานความถกตอง (Correctness) ปนดานทได

54

คะแนนเฉลย 4.07 อยในระดบความพงพอใจมาก โดยเปนดานทประเมนเก ยวกบวาความความถกตองของเนอหาบนเวบไซต และเนอหาในเวบไซตไดผลเปนไปตามทผใชคาดหวงไวหรอไม ดานความพอใจ (User Satisfaction) เปนดานทมคะแนนเฉลย 4.01อยในระดบความพงพอใจมาก เปนดานทประเมนเก ยวกบวาความเหมาะสมในการปฏสมพนธโตตอบกบผใชและการวางต าแหนงของสวนประกอบบนหนาจอเหมาะสมมากนอยเพยงใด รวมถงเวบไซตดงดดการใชงานจากผใชหรอไมและดานทไดคะแนนนอยทสดไดแก ดานประสทธภาพ (Efficiency) มคะแนนเฉลย 3.93 อยในระดบความพงพอใจมาก โดยดานนประเมนเก ยวกบวาผใชส าเรจลลวงจากการใชเวบไซตไดอยางทประสทธภาพมากนอยเพยงใด 5.2 อภปรายผล

ผลจากการศกษาสรปไดวาการออกแบบสวนตอประสานกบผใช (User-Interface) ทตรงตามองคประกอบ Checklist Usability Guidelines ส าหรบเวบไซตจดการความร ชวยเพม Usability ดานการจดจ า (Memorability) และดานการเรยนร (Learnability) ดยงขน เนองจากผใชสามารถจดจ าแตละหนาเวบไซตไดงายมากยงขน อกทงเวบไซตงายตอการใชงาน ผใชงายตอการเรยนรเวบไซต จงกลายเปนปจจยส าคญทท าใหบคคลภายในองคกรสามารถสราง , แลกเปลยนและแบงปนความรของแตละบคคลได สวนผลทางดานประสทธภาพ (Efficiency) การศกษาครงนยงไมไดชวยเพม Usability ทางดานน เนองจากอาจจะเปนเพราะผใชส าเรจลลวงงานนนจากการใชเวบไซตไดอยางมประสทธภาพไมเพยงพอ หรอผใชส าเรจลลวงงานไดในเวลาทยงไมเหมาะสมรวมทงเวลาทใชในการโหลดเวบไซตอาจจะยงไมไดผลเปนทนาพอใจส าหรบผใช

5.3 ขอจ ากดในการศกษาวจย

ขนตอนการส ารวจเวบไซตจดการความร เนองจากทกวนนมเวบไซตทเปนเวบไซตเก ยวกบการจดการความรเกดขนใหมทกวน และความตองการของผใชในเวบไซตจดการความรกเพมมากขนและมอยตลอดเวลา ท าใหการส ารวจ Features อาจท าไดไมครบถวนสมบรณ 100% เพราะทางทมผพฒนาเวบเอง กตองมการเพม Features ใหมๆ เขามาในเวบไซต ตามความตองการของผใช ท าใหผลการส ารวจอาจมการคาดเคลอนไปบาง

รวมทงระยะเวลาทใชในการทดสอบโปรแกรมตนแบบ รวมทงจ านวนกลมตวอยางผทดสอบของงานวจยนนอยเกนไป อาจท าใหไดผลลพธทคลาดเคลอน

55

5.4 ขอเสนอแนะ การวจยน เปนการสรางสภาพแวดลอมของการเรยนรขนมา โดยใหอยในรปแบบของชมชน

ออนไลน (Online Community) โดยใชหลกการของเวบไซตจดการความรทท าใหสมาชกภายในองคกรสามารถสราง, แลกเปลยนและแบงปนความรของสมาชกแตละคนภายในองคกรได ซงจะท าใหรปแบบของชมชนออนไลน (Online Community) เปลยนไปในทศทางทดขน

ผลลพธทไดการวจยในครงน อาจน าไปใชเพอประยกตส าหรบองคกรเพอเปนแนวทางการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน และสนบสนนใหเกดการเรยนรแบบย งยนในอนาคตไดอกดวย

56

บรรณานกรม

ภาษาไทย

บทความ เออน ปนเงน และ ยน ภวรวรรณ. สาเหตของการจดการความร. การสมมนาวชาการ"การจดการความร:

ยทธศาสตรและเครองมอ" (Knowledge Management: Strategies & Tools), 13 – 14 พฤศจกายน 2546, จดโดยหองสมดตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และชมรมหองสมดเฉพาะสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ .

ภาษาองกฤษ Books Leavitt, O. M. & Shneiderman, B. (2003). Research-based web design & usability guidelines.

Washington: U.S. Dept. of Health and Human Services.

Mariage, C., Vanderdonckt, J., & Pribeanu, C. (2004). State of the art of web usability guidelines. Robert W. Proctor & Kim-Phuong L. Vu (Eds). The Handbook of Human Factors in Web Design (pp.688 - 700). Mahwah, New Jersey, USA: Lawrence Erlbaum Associates.

Nonaka, I., & Takeuchi, H. (1995). The knowledge-creating company, New York: Oxford Press. Journal and Articles Fischer, G. & Ostwald, J. (2001). Knowledge management: Problems, promises, realities, and

challenges. IEEE Intelligent Systems, 16(1), 2001, 60-72. Laskowski, J. S., Autry, M., Cugini, J., Killam, W., & Yen, J. (2004). Improving the usability and

accessibility of voting systems and products. National Institute of Standards and Technology Special Publication 500-256 Natl.

Martin, K. (2003, April). Evaluating the benefits of knowledge management. FindLaw’s Law Practice & Technology Magazine, 1-9.

Theses Dissertations and Paper Berns, T. (2004). Usability and user-centred design, a necessity for efficient e-learning!. International

Journal of The Computer, the Internet and Management, 12 (2), 2004, 20 -25.

57

Derballa, V., & Pousttchi, K. (2004), Extending knowledge management to mobile workplaces. Proceedings of the 6th international conference on Electronic commerce (ICEC), 60, 2004, 583 – 590.

Efimova, L. (2005). Understanding personal knowledge management: A weblog case. Enschede: Telematica Instituut, 2005.

Glosiene, A., & Manzuch, Z. (2004). Usability of ICT-based system: Experience of CALIMERA project. 11th Conference on Professional Information Resources Prague, 24-26 May 2005.

Gonza´lez, M. L., Giachetti, E. R. & Ramirez, G. (2005). Knowledge management - centric help desk: specification and performance evaluation. Decision Support Systems, 40(2), 2005, 389 – 405.

Hughes, M. (2006). A pattern language approach to usability knowledge management. Journal of usability studies, 1(2), February 2006, 76 - 90.

Li, L. (2005). The relation of knowledge management and the effect of knowledge spillover of MNCs. China-USA Business Review, 4(4), 2005.

Palaneeswaran, E., Kumaraswamy, M., Ng, T., Ugwu, O., & Rahman, M. (2004). Knowledge management for small and medium contractors. International Conference on Computing in Civil and Building Engineering (ICCCBE), 10, 2 – 4 June 2004.

Pettersson, U. (2008). Success and failure factors for km: The utilization of knowledge in the Swedish armed forces. Proceedings of I-KNOW ’08 and I-MEDIA '08, 3-5 September 2008, Graz, Austria.

Rowley, J. (2000). From learning organisation to knowledge entrepreneur. Journal of Knowledge Management, 4(1), 2000, 7-14.

Scapin, D., Leulier, C., Vanderdonckt, J., Mariage, C., Bastien, C., Farenc, C., Palanque, P. & Bastide R. (2000). A framework for organizing web usability guidelines. 6th Conference on Human Factors & the Web.

Stenmark, D. & Lindgren, R. (2004). Integrating knowledge management systems with everyday work: Design principles leveraging user practice. Proceedings of the 37th Annual

58

Hawaii International Conference on System Sciences (HICSS 2004), Big Island, Hawaii, USA, 9-17.

Walsham, G. (2001). Knowledge management: The benefits and limitations of Computer systems, European Management Journal, 19(6), 599-608. Wang, H., & Chee, S. Y. (2001). Supporting workspace awareness in distance learning environments:

Issues and experiences in the development of a collaborative learning system. Proceedings of ICCE/SchoolNet 2001-Ninth International Conference on Computers in Education 2001, Seoul, South Korea, 1109–1116.

Yuniardi, A. C. (2005). Knowledge management in Southeast Asia. Conference: 4th Executive Forum on Natural Resources Management, 1-2 August 2007, Jakarta, Indonesia.

Internet Gwardak, L., & Påhlstorp, L. (2007). Exploring usability guidelines for rich internet applications.

Retrieved September 10, 2009, from http://www.lu.se/o.o.i.s?id=19464&posted =1336270 Kucza, T. (2001). Knowledge management process model. Retrieved September 7, 2009, from

http://www.vtt.fi/inf/pdf/publications/2001/P455.pdf Macro, O. (2000). Usability literature review. Retrieved September 10, 2009, from

http://www.seattleu.edu/lemlib/Usability_Literature_Review.htm#studies Nielson, J. (2003). Introduction to usability. Retrieved September 10, 2009, from http://www.useit. com/alertbox/20030825.html. Vaki, E., Dallas, C., & Dalla, C. (2004). Usability guidelines. Retrieved September 10, 2009, from

http://www.usability.gov/guidelines/ Wiig, M. K. (2002). New generation knowledge management: What may we expect?. Retrieved

September 7, 2009, from www.krii.com/articles.htm

59

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามความพงพอใจจากการใชระบบ

แบบสอบถามเพอการวจย

โครงการศกษาเฉพาะบคคลเรอง การพฒนาแนวทางการออกแบบระบบจดการความรใหงายแล สะดวกตอการใชงาน

ค าชแจง

แบบสอบถามความคดเหนชดน จดท าขนเพอใชสอบถามความคดเหนเก ยวกบการใชงานโปรแกรมคอมพวเตอร มวตถประสงคเพอประเมนหาระดบความพงพอใจของ “การพฒนาแนวทางการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน” ทไดพฒนาขน ซงแบบสอบถามน ไดแบงออกเปน 2 ตอน ประกอบดวย

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 ความพงพอใจของการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน ในฐานะททานเปนผหนงทมความเก ยวของกบการใชระบบทพฒนาขนน ขอไดโปรดพจารณาและกรณาตอบค าถามใหครบทกขอตามความเปนจรง เพราะค าตอบของทานจะเปนประโยชนอยางยงตอการพฒนาโปรแกรมในครงน เพอทผพฒนาจะไดน าขอมลไปวเคราะหและประเมนความพงพอใจของโปรแกรมตอไป

ขอขอบพระคณเปนอยางยงททานไดกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามในครงน

นางสาวสรญญา ครฑนาค 7510700227 ภาควชาเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยกรงเทพ อาจารยทปรกษา ดร. ธนกร หวงพพฒนวงศ

60

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

กรณาท าเครองหมาย ในชอง ททานตองการเลอก

1. ต าแหนง 1. ระดบปฏบตงาน 2. ระดบช านาญงาน 3. ระดบอาวโส 4. ระดบทกษะพเศษ 5. อนๆ (โปรดระบ)

2. เพศ

ชาย หญง

3. วฒการศกษา

ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

4. อาย

20-30 ป 31-40 ป 41-50 ป 51 ปขนไป

5. ประสบการณในการปฏบตงาน

1 - 2 ป 3 – 4 ป 5 ปขนไป

61

สวนท 2 ความพงพอใจของการออกแบบระบบจดการความรใหงายและสะดวกตอการใชงาน

ค าชแจง : โปรดอานขอความตอไปน แลวท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความรสกของ ทานมากทสด และโปรดตอบค าถามใหครบทกขอ

ความพงพอใจในการเขาใชระบบ

ระดบความพงพอใจ

มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

ทสด

ดานการเรยนร (Learnability)

1 เวบไซตงายตอการใชงาน 2 แตละหนาเวบไซตของระบบมการออกแบบทด

เขาใจงาย

3 เวบไซตงายตอการคนหาขอมลทตองการ 4 ผใชงายตอการเรยนรเวบไซตน ดานประสทธภาพ (Efficiency) 5 ค าศพท ทใชผใชมความคนเคยและสามารถปฏบต

ตามไดโดยงาย

6 ผใชส าเรจลลวงงานนนจากการใชเวบไซตไดอยางมประสทธภาพ

7 ผใชส าเรจลลวงงานในเวลาทเหมาะสม 8 เวลาทใชในการโหลดเวบไซต ดานการจดจ า (Memorability) 9 ผใชสามารถจดจ าแตละหนาเวบไซตไดงาย 10 ความเปนมาตรฐานเดยวกนในการออกแบบหนาจอ ดานความถกตอง (Correctness) 11 เนอหาในเวบไซตไดผลเปนไปตามทผใชคาดหวงไว 12 ความถกตองของเนอหาในเวบไซต ดานความพอใจ (User satisfaction) 13 ความเหมาะสมในการปฏสมพนธโตตอบกบผใช

62

14 ค ว า ม เ ห ม า ะ ส ม ใ น กา ร ว า ง ต า แ ห น ง ข อ งสวนประกอบบนหนาจอ

15 เวบไซตนดงดดตอการใชงานจากผใช 16 ความพงพอใจเวบไซตงายและสะดวกตอการใชงาน

โดยรวม

สวนท 3 ขอคดเหน / เสนอแนะเพมเตมอนๆ

63

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล นางสาวสรญญา ครฑนาค อเมล naughty_gg13@hotmail.com ประวตการศกษา วท.บ. (ศาสตรคอมพวเตอร) มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550