ในหลวงรัชกาลที่ กับ ตุลาในหลวงร...

“เหตเกดในกรงรตนโกสนทร”

ในหลวงรชกาลท ตลากบ

พล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร

ปาฐกถา 14 ตลา ประจำป 2560 : มลนธ 14 ตลา

ในหลวงรชกาลท 9 กบ 14 ตลาเหตเกดในกรงรตนโกสนทร

พล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร

ISBN 978-616-91860-6-9

พมพครงแรก พฤศจกายน 2560

จ�านวน 2,000 เลม

บรรณาธการเลม นายแพทยวชย โชคววฒน, รศ.สรสวด หนพยนต สนตสข โสภณสร, สน ไชยรส

เลขานการ เศรษฐวฒน สรนทรค�า

ออกแบบปกและรปเลม โรงพมพเดอนตลา

ผจดท�า มลนธ 14 ตลา เลขท 14/16 ถนนราชด�าเนนกลาง แขวงบวรนเวศ เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200 โทรศพท 0-2622-1014-5 โทรสาร 0-2622-1016 อเมล [email protected] เวบไซต www.14tula.com

พมพท บรษท โรงพมพเดอนตลา จ�ากด เลขท 39/205-206 ซอยวภาวดรงสต 84 แขวงสนามบน เขตดอนเมอง กรงเทพฯ 10210 โทรศพท 0-2996-7392-4 โทรสาร 0-2996-7395

จดจ�าหนายโดย บรษท ชนนยม จ�ากด เลขท 244/539 ถนนรามอนทรา แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพฯ 10220 โทรศพท 0-2970-5759, 0-2970-6586

ราคา 150 บาท

สงวนลขสทธ พ.ศ.2560

เนอหาของปาฐกถาเปนความคดเหนอสระของผเขยน มลนธ 14 ตลา ไมจ�าเปนตองเหนดวยเสมอไป ผประสงคจะน�าขอความใด ๆ ไปพมพเผยแพรตองไดรบการอนญาตจากผเขยนกอน

ยกเวนเพอการศกษาอางองทางวชาการ

สารบญ

ค�ำน�ำ

- 5 -

ในหลวงรชกาลท 9 กบ 14 ตลา

- 9 -

เหตเกดในกรงรตนโกสนทร

- 33 -

ประวต พลต�ำรวจเอก วสษฐ เดชกญชร

- 119 -

อนสรณสถำน ๑๔ ตลำ ๑๖ และมลนธ ๑๔ ตลำ

- 122 -

5ในหลวงรชกาลท 9 กบ 14 ตลา

ค�าน�า

ในการพจารณาหวขอปาฐกถา 14 ตลา ปน คณะกรรมการมลนธ

14 ตลา เหนเปนเอกฉนทอยางรวดเรว เมอมผเสนอวาควรพดเรอง “ในหลวง

รชกาลท 9 กบ 14 ตลา” เพอร�าลกในพระมหากรณาธคณของพระบาท

สมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชททรง “ดบรอน” ใหแกบานเมอง

และนสตนกศกษาประชาชนเมอวนท 14 ตลาคม 2516 ดวยพระบารม

ตอมา เมอมการพจารณาองคปาฐก คณะกรรมการมลนธกเหนพอง

กนเปนเอกฉนทอยางรวดเรวเชนกน เมอมผเสนอวาผทควรเปนองคปาฐก

คอ พล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร เพราะเปนนายต�ารวจทมบทบาทส�าคญใน

เหตการณวนนน และเคยเขยนบนทกเหตการณเกยวเนองกบวนนนไวอยาง

ละเอยด ในหนงสอชอ “เหตเกดในกรงรตนโกสนทร” บดนเหตการณผานไป

แลว 44 ป เรานาจะไดฟง “ปากค�าประวตศาสตร” จากบคคลทเกยวของ

โดยตรงทานนอกครง ในขณะทบคคลทานนยงมชวตอย และมหลกฐานวา

ทานยงมบทบาทในสงคม และยงเขยนหนงสออยเปนประจ�าแมสงขารจะ

ลวงเขาสวยชราแลว

และพวกเรากไมผดหวงเลย

โดยการรกษาสขภาพอยางดเยยม และโดยความมนคงอยในศลใน

สตย ในวยยางเขา 88 ป พล.ต.อ. วสษฐ เดชกญชร สามารถแสดงปาฐกถา

ไดอยางสงางาม และอยางนาอศจรรยดวยการเดนทางมาลวงหนา กอนเวลา

เรมตรงเวลา และเลกตรงตามเวลาทก�าหนด สามารถพดจากความทรงจ�า

6 ในหลวงรชกาลท 9 กบ 14 ตลา

โดยไมตองมโนตตรงหนา เสนอเนอหาสาระส�าคญไดอยางกระชบ ชดเจน

ค�าพดแตละประโยคสามารถถอดเทปออกมาพมพเผยแพรไดโดยแทบจะ

ไมตองแกไขเลย

ยงปรากฏภาพทงดงามในวนท 14 ตลาคมปน คอ ภาพความสนท

สนมรกใครไมตรจตระหวาง องคปาฐก กบคนตางวยทเคยรวมเหตการณ

วกฤตครงนนมาดวยกน เชน ชยวฒน สรวชย หนงใน “13 กบฏ” และ

ประสาร มฤคพทกษ ตวจกรส�าคญทท�าใหเกดการชมนมตอตาน “ทรราชย”

จนน�าไปสเหตการณประวตศาสตร 14 ตลา รวมทงคนส�าคญในภาคประชา

สงคมรนตอมาอยาง รสนา โตสตระกล เปนตน

เพอใหเกดความครบถวนสมบรณส�าหรบปาฐกถา 14 ตลา ปน จง

ไดน�า “เหตเกดในกรงรตนโกสนทร” ของ พล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร มาต

พมพไวดวย เอกสารดงกลาวผเขยนเขยนขนในลกษณะ “สดๆรอนๆ” ตพมพ

ครงแรกในหนงสอพมพสยามรฐรายวน ในชวงเดอนตลาคม - พฤศจกายน

2516 รวมเลมครงแรกโดยส�านกพมพพฆเณศในเดอนธนวาคม 2516 และ

ตพมพอกครงโดยส�านกพมพประพนธสาสน เมอ พ.ศ. 2533

โดยทเขยนขน “สดๆ รอนๆ” และเปนเรองราวทอยในความสนใจ

ของประชาชนอยางกวางขวาง ขอความใดทอาจคาดเคลอนจงมการทวงตง

ซงผเขยนกไดมการพจารณาแกไขโดยหลกการส�าคญตามทผเขยนไดชแจงไว

ในค�าน�าฉบบรวมเลมครงแรก นนคอ

บดน “เหตเกดในกรงรตนโกสนทร” กไดเปนเลมบรบรณ

อยในมอของทานแลว ขอทานผอานไดโปรดสงเกตเอาเองเถดวา

ขอเขยนของผมตอนใดเปนขอเทจจรง หรอประสบการณทผมไดร


เหนมาดวยตนเอง ตอนใดเปนเหตการณทผมรบฟงหรอสนนษฐาน

และตอนใดเปนทศนะสวนตวของผม และไดโปรดพจารณาวาผม

พยายามเพยงใดทจะแยกทงสามสงออกจากกนใหชดแจง หรอผม

พยายามบดเบอนขอเทจจรงอยางใดหรอไม

ขอเทจจรงหรอประสบการณเปนสงทบรสทธอยในตวเอง

ไมมผ ใดสามารถจะปรงแตงหรอบดเบอนไดไมวาใครจะอยาก

ไดยนหรอไมอยากไดยน ไมวาใครอยากจะยอมรบหรอไมอยากจะ

ยอมรบ เพราะฉะนนผมจงจะแกไขสงทผมเหนหรอประสบมาดวย

ตนเองไมได

เหตการณทผมไดรบฟงมาหรอสนนษฐานนน แมวาจะ

พยายามกระท�าดวยเหตผล แตกอาจจะผดพลาดคลาดเคลอนได

ดงกลาวแลว ฉะนนเมอมผทกทวงหรอชใหเหนความจรง และผม

เชอวาผนนรความจรงแนนอนผมกพรอมทจะแกไข และถาหากเสย

หายแกผใด ผมกจะขออภยผนน

สวนทศนะสวนตวของผมนน ผมจะท�าดวยความบรสทธใจ

อาศยความรและวจารณญาณของตนเปนหลก ซงกไมจ�าเปนจะ

ตองตรงกบผอนเสมอไป ผมจะยอมรบวาทศนะของผมไมถกตอง

กตอเมอผมเหนวาทศนะของผอนสมเหตสมผลกวา แตการยอมรบ

เชนนนเปนสทธอนสมบรณของผมเชนเดยวกบของนกเขยนทวไป

ผมจะไมยอมเปนอนขาดทจะใหผใดมาขกรรโชกใหผมเปลยนแก

ทรรศนะของผม ไมวาผนนจะเปนรฐบาลชดใด หนงสอพมพฉบบ

ใด นกเขยนคนใด หรอหนวยปฏบตการจองเวรจองกรรมหนวยใด


ถาหากวาเราตราคาสทธเสรภาพกนอยางสงสงจนกระทง

เรายอมบาดเจบและเสยชวตเพอแลก และจนกระทงไดสทธ

เสรภาพนนมาแลวเชนน กถงเวลาแลวทเราจะตองเรมตนแสดง

ความเคารพสทธเสรภาพของกนและกนเสยท การดหมนหรอ

คกคามสทธเสรภาพของผอนเทากบเปนการเรมตนยคของความ

กดขขมเหงทเราภมใจหนกหนา วาเราเพงจะท�าลายลงไดส�าเรจ

และใครจะยอมกยอมเถด ผมไมยอม

หลกการของ พล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร ตามทยกมา เปนหลก

การส�าคญและเปนสวนส�าคญของจตวญญาณ 14 ตลา 2516

ดวยจตคารวะ

นายแพทยวชย โชคววฒน

ประธานมลนธ 14 ตลา


ปำฐกถำ 14 ตลำ ประจ�ำป 2560

ในหลวงรชกาลท 9 กบ 14 ตลาโดย... พล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร

วนเสำรท 14 ต.ค. 2560 ณ หองประชม 14 ตลำ

ทานประธานมลนธ 14 ตลา และทานผมเกยรตทงหลาย

กอนอนตองขอขอบพระคณทใหเกยรตผมมาพดเรองทผมลมไป

เยอะแยะแลว แลวกมาเชญผมตอนผมอายยางเขา 88 ป เพราะฉะนนทาน

กจะไดเหนอาการของคนแกหลายๆ อยางดวยกน อยางทเลยงไมพนกคอวา

เนองจากคอหอยมนเกาแลวนะครบ คอเกาอายเทาๆ กบตวผม เมอเกามน

กใชไมไดเหมอนเมอกอน ทานจะไดยนผมเสยงหายไปบาง ไอบาง กระแอม

บาง ตองขอประทานโทษลวงหนาไวดวย

อยางทผแนะน�าไดเรยนใหทราบแลววา วนท 14 ตลาคม 2516 นน

ผมมต�าแหนงเปนนายต�ารวจราชส�านกประจ�า หนาทของผมไมไดเกยวกบ

การบานการเมอง หนาทผมเกยวกบการถวายความปลอดภยแดพระบาท

สมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระบรมราชนนาถ และพระบรมวงศานวงศ

เทานนเอง แตทานกคงจะทราบวาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลย

เดชนน ทานเลยงการเมองไมพน เพราะวาทานเปนพระมหากษตรยซงเปน

พระประมขของประเทศ แลวกทรงเปนพระมหากษตรยทอยใตรฐธรรมนญ

เพราะฉะนนความสมพนธระหวางทานกบรฐบาลนนกเปนเรองทตองปฏบต

ตามปกต เปนเรองบงคบ หลกเลยงไมได


ทานทศกษาประวตศาสตรการเมองของไทยคงจะจ�าไดวาบานเรา

นน แมจะปกครองดวยระบอบประชาธปไตย กมอบตเหตทางการเมองเกด

รฐประหารครงแลวครงเลา แลวสวนมากรฐประหารซงเปนการยดอ�านาจก

ท�าโดยผทถออาวธคอ “ทหาร”

ทหารผลดกนขนมาปกครองบานเมองจนกระทง แทนทบานเมอง

จะเจรญกาวหนา แตบานเมองกยอยยบครงแลวครงเลา แตละครงทเกด

รฐประหารขน ผทยดอ�านาจไดนน เพอจะใหถกตองกบรฐธรรมนญ เพอให

เปนรฐบาลทถกกฎหมายกจะตองวงไปหาพระมหากษตรย ในทนกคอ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว แลวทานกตองเปนผทท�าใหรฐบาลนนเกด

ความถกตองตามกฎหมายขนมาโดยไมมทางเลอก

มกจะมผทไมเขาใจแสดงความของใจ สงสยอยเสมอๆ วาเมอ

รฐบาลยดอ�านาจวงเขาไปหา ถาหากวาทานไมพระราชทานความถกตองตาม

กฎหมายใหรฐบาลนนกเจงใชรเปลา? มนไมไดงายอยางนนครบ เพราะคน

ทวงเขาไปขอพระราชทานความถกตองของรฐบาลเปนคนถออาวธ ถาหากวา

ทานปฏเสธกแนนอนเหลอเกนวามนจะตองเกดการตอสกน ปะทะกนขน

เขาชนะอยแลวเพราะยดอ�านาจไวเรยบรอยแลว ใครจะมาตอสกบเขาอก

ทานไมมทหาร ไมมกองทพ ทานด�ารงต�าแหนงเปนจอมทพตามรฐธรรมนญ

แตกตองถอวาเปนต�าแหนงทเปนเกยรตเฉย ๆ อ�านาจในการบงคบบญชา

ไมม นเปนเหตผลทวาท�าไมหลงจากรฐประหารแลวรฐบาลทเกดขนโดยการ

รฐประหารจงเปนรฐบาลทถกตองตามกฎหมายเสมอมา

เมอเปนรฐบาลทถกตองตามกฎหมายแลว ความสมพนธระหวาง

พระมหากษตรยกบรฐบาลกเปนไปแบบทคอนขางจะตงเครยด รฐบาล


ทหารชดตนๆ ยดอ�านาจไดแลวเกอบจะไมเหนความส�าคญของพระมหา

กษตรยเลย ตงแตรฐบาลจอมพล ป. พบลสงครามเปนตนมา แมวาจะ

แสดงความเคารพ แตกเคารพแตปาก ในทางปฏบตนนปรากฏวามการ

กระทบกระทงขดแยงกนระหวางพระมหากษตรยกบรฐบาลตลอดมา

แลวกมาถงรชกาลของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

ทรฐบาลเรมจะฟงพระเจาแผนดนมากขน และกเราไดพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว รชกาลท 9 ซงเปนผททรงเหนการณไกล ทานทรงสามารถท

จะประนประนอมกบรฐบาล ในขณะเดยวกนทานกทรงเขามามบทบาทใน

เรองของการพฒนาประเทศมากขน ๆ ซงเปนสงทรฐธรรมนญไมไดก�าหนด

ไว จนกระทงในทสดบดนเปนทยอมรบกนแลววา 70 ปของการครองราชย

นน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชเปนมหาราชองคหนงท

ทรงท�าความเจรญ มนคง ใหแกบานเมองและประชาชนไดมความสขอยาง

ทไดเหนกนในปจจบน

เดอนตลาคม 2516 เปนเดอนวกฤตของเมองไทย ในขณะนนทาน

ทอายนอยอาจจะจ�าไมไดหรอไมร แตคนทอายมากพอๆ กบผม หรอไลๆ

กบผมคงจะรทกคนวา นอกจากปญหาบานเมองภายในประเทศแลว เรายง

มปญหาภายนอกคอการคกคามของคอมมวนสตทกระท�าตอหลายประเทศ

รวมทงเมองไทยดวย ประเทศสหรฐอเมรกาเปนผทท�าใหเกดคอมมวนสตใน

เมองไทย ล�าพงแตเมองไทยเอง คอมมวนสตอาจจะไมมเลยกได แตเพราะ

เหตวาสหรฐอเมรกาเปนศตรกบสหภาพโซเวยต และเปนศตรกบประเทศ

จน ซงเปนประเทศใหญ 2 ประเทศทปกครองดวยระบอบคอมมวนสต


ระบอบคอมมวนสตท�าทาวาจะขยายออกไปยงประเทศตางๆ

แลวอเมรกากกลวตวเองจะเปนฝายเพลยงพล�า แลวจะเสยโลกใหกบ

คายคอมมวนสต เพราะฉะนนอเมรกาจงด�าเนนนโยบายเปนปฏปกษกบ

คอมมวนสต แลวนโยบายอนนเองทรฐบาลของประเทศเลกๆ นอยๆ รบ

เอามาหรอถกบงคบใหรบเอามาใชเพอใหเปนฝายอเมรกา เพอจะไดตอตาน

คอมมวนสต รฐบาลในเอเชยตะวนออกเฉยงใตในสมยนนเกอบทกรฐบาล

เปนรฐบาลทมนโยบายเปนปฏปกษกบคอมมวนสตทงสน รวมทงเมองไทย

ดวย เมองไทยของเรานนเรมปราบคอมมวนสตมาตงแตตนๆ ตงแตปพ.ศ.

2470 - 2480 ขนมาเลย เรามกฎหมายทวาดวยคอมมวนสตโดยเฉพาะ

แลวเมอรฐบาลทเปนรฐบาลเผดจการ การปราบปรามผทสงสยวาเปน

คอมมวนสตนนจงกระท�ากนบอยและบางครงกใชความรนแรง นกการเมอง

ทถกสงสยวาจะเปนคอมมวนสตมกจะถกจบเปนผตองหาบาง เปนจ�าเลยบาง

ถกจบกมคมขงเปนจ�านวนไมนอย

ในปพ.ศ.2516 นนมผตองสงสยเปนคอมมวนสตอยเปนจ�านวน

มาก แมแตวาจะเปนการออกเอกสารหรอพดแสดงความเปนปฏปกษกบ

รฐบาล รฐบาลกมกจะเหมาวานนเปนการกระท�าของคอมมวนสต กอนท

จะเกดเหตการณเมอวนท 14 ตลาคม 2516 มนสต นกศกษาจ�านวนหนงท

ออกแถลงการณประณามรฐบาล ใจความของแถลงการณฉบบนนทส�าคญ

ทสดกเปนการประณามรฐบาลทยดอ�านาจอย โดยไมยอมคนประชาธปไตย

ใหประชาชน พดงายๆ กเปนเอกสารทเรยกรองรฐธรรมนญ นอกจากนสต

นกศกษาแลว กมผอนทไมเปนนสต นกศกษาปนเปกนอยสวนนอย

กอนวนท 14 ตลาคม 2516 นน รฐบาลของจอมพลถนอม กตตขจร

ไดจบนสต นกศกษาและผทรวมกนเรยกรองรฐธรรมนญไปเปนผตองหา แต


ขอหาทตงขนนนเปนขอหากระท�าการอนเปนคอมมวนสต ผทถกจบไปม

จ�านวน 13 คนถาผมจ�าไมผด พอถกจบไปแลว ปฏกรยาของนสต นกศกษา

กเรมขน เรมมการชมนม มนสตจฬาฯเปนจ�านวนมากรวมกบนกศกษา

หลายมหาวทยาลยดวยกน รวมตลอดไปจนกระทงถงนกเรยนระดบอาชวะ

ในสถาบนซงยงไมจดตงเปนมหาวทยาลยเหมอนสมยน ทงนกเรยน นสต

นกศกษาโดยการน�าของศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศไทย (ศนท.)

เรมชมนมกนตงแตจ�านวนพนเปนจ�านวนหมน คนทไปรวมชมนมมมากขน

มากขน จนถงประมาณแสนคน แทนทรฐบาลจะรสกวามนก�าลงจะเปนสง

ทระงบไมได แตรฐบาลกลบใชไมแขง คอเตรยมทจะปราบนกเรยน นสต

นกศกษาทชมนมกน ผมไมไดอยในกรงเทพมหานครกอนวนเกดเหต หนาท

ของนายต�ารวจราชส�านกประจ�าอยางหนงคอปฏบตตามพระราชประสงค

พระเจาอยหวทรงใชใหท�าอะไร เมอใด ตองท�าเมอนน อาทตยหนงกอนทจะ

เกดเหต ทรงมรบสงใหผมไปตางจงหวดเพอไปเยยมประชาชน ผมกเดนทางไป

จงหวดทผมไปคอจงหวดในภาคอสาน ผมไปโดยเครองบน เดนทางกลบมา

ในวนท 13 ตลาคม 2516 พอมาถงผมกรวามการชมนมกนแลว กท�าทาวาจะ

บานปลาย ผมพรอมดวยนายต�ารวจ นายทหารจ�านวนหนงจากในวงกออกไป

ดเหตการณ ผแทนนสต นกศกษานนเองทเปนคนพาไปดในเหตการณ ขณะ

นนการชมนมทเคลอนจากอนสาวรยประชาธปไตยไปจนถงลานพระราชวง

ดสตคอลานพระบรมรปทรงมา เมอตอนเขาไปผมยงรสกวาเหตการณคง

ไมหนกหนาอะไรเพราะสงเกตดวาผชมนมนนยงชมนมโดยสงบ มทท�าให

ไมสบายใจอยบางกคอนกเรยนอาชวศกษา ซงมทอนไม ทอนเหลกบางวาง

ไวขางตว เมอเสรจแลวผมกกลบเขาไปในสวนจตรลดา ตอนเทยงของวน

ท 13 ตลาคมนนเอง ผมไดรบค�าสงใหไปคอยรบผแทนของนสต นกศกษา


ทจะเขาไปเฝาฯ พระเจาอย หว ผมเพงไปร ตอนนนวาทานทรงพระ

กรณาโปรดเกลาฯ ใหเขาเฝาฯ กรมราชองครกษสงผมใหไปคอยรบนสต

นกศกษาเหลานทประตพระวรณอยเจนตรงกนขามกบเขาดนวนา ผม

ไปคอยอยตงแตเทยงจนบายสองโมง จงมผแทนนสต นกศกษาจ�านวน

หนงมาถงทประต ปรากฏวายงมาไมครบ ตองคอยคนทยงไปไมถงอย

จนกระทงถงบายสโมงจงไดไปกนครบ ขาดไปคนหนง คอคณเสกสรรค

ประเสรฐกล เดยวนทานเปนอาจารย ผมกน�าผ มาแลวเขาไปศาลาดส

ดาลยซงเปนทโปรดเกลาฯ ใหเขาเฝาฯ จนกระทง 5 โมงเยนพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวจงไดเสดจลง ตอนเสดจลงแลว และนสต นกศกษา

เขาเฝาฯ ผมไมไดอยในศาลาดสดาลยดวย ผมอยขางนอกเพราะฉะนนผมจง

ไมทราบวารบสงวาอยางไรบาง มารทหลง นสตนกศกษาเขาเฝาฯกนอยกระ

ทงเกอบๆ 2 ทมถงไดกลบออกมา เมอกลบออกมากเปนหนาทของผมทจะ

ตองสงเขากลบ แตขณะทก�าลงจะออกจากสวนจตรลดานน ผมกไดยนผแทน

นสต นกศกษาทยงอยในวงปรารภขนวา “เราถกหกหลงเสยแลว” ผมกเลย

สงสยและถามวาเกดอะไรขน เขากบอกวาคณเสกสรรคซงไมไดเขาประชม

ดวย แลวเปนผทควบคมการชมนมอยขางนอกไดท�าผดขอตกลง

คอตกลงกนวาจะไมเคลอนประชาชนจากอนสาวรยประชาธปไตย

ไปทลานพระราชวงดสต เพราะเขาเปนหวงกนวาถาไปถงตรงนนแลวอาจ

จะเลยมาจนกระทงถงสวนจตรลดา ซงเขาไมตองการใหเกดขน เมอพดกน

ไมรเรองและเหตการณกท�าทาวาจะไมสงบ แตจะบานปลาย พวกผแทน

นสต นกศกษากไมยอมออกจากวง ผมกตองรบหนาทออกไปตามคณเสก

สรรคใหเขามาในวง เนองจากมนนานแลวนะครบอาจจะนกไมออก แต

วาผมจ�าไดวาตอนนนผมใชรถต�ารวจกองปราบปราม น�ารถผแทนนสต


นกศกษาจ�านวนหนงไปเพอจะไปรบคณเสกสรรค ผแทนนสต นกศกษา

ไปรถโฟลคต เมอออกไปถงทหมายคอลานพระราชวงดสต หวงวาจะไป

เจอคณเสกสรรคทนน แตรถตามกนไมทน คนเยอะเหลอเกน เลยหลด

รถต�ารวจทผมนงอยไมทนรถโฟลคตทมผแทนนสต นกศกษานง เมอกอน

ไมมวทยและโทรศพทมอถอเหมอนสมยนนะครบ เพราะฉะนนการตดตอ

สอสารจงเปนไปดวยความล�าบากมาก วธหาตวคณเสกสรรคตองไปหา

โทรศพทบานหรอวดทอยใกลเคยงแลวโทรไปอกเครองหนงทนกวาใกล

ตวคณเสกสรรคไดแตแลวกไมส�าเรจ ลงทายหลงจากททลกทเลกนอย เรา

กไดตวคณเสกสรรคและน�ากลบเขาไปในวง คณเสกสรรคนนเนองจาก

พดตดตอกนมา 7 วน 7 คน จงพดเกอบไมรเรอง เสยงไมมเลย เมอไป

ถงในวงแลวกพบคณธรยทธ บญม ซงเปนหวหนาของฝายทเขาใจผดกน

ทง 2 คนเถยงกนโดยมเราทคอยตะแคงหฟงวาเขาพดอะไรกน เมอรวาเขา

เขาใจผดเรองไหน เรารเหตการณทแทจรง เรากเปนคนชแจงใหเขาใจกน

คณเสกสรรคไมสบายมากถงขนาดทผมตองไปขอหมอหลวงมาดอาการแลว

มาฉดยาให ลงทายเขาพดกนรเรองแตขณะทพดกนรเรองนขางนอกไมรเรอง

ขางนอกนนมคนกระซบบอกผแทนนสต นกศกษาทยงอยขางนอกวาพวก

ทอยในวง “มองหมดแลว” ผมจ�าไดวาผแทนนสต นกศกษาทอยขางนอก

และทมผไปกระซบวาพวกทเขาไปในวงถกจดการหมดแลวนนคอคณพร

พล ตรยะเกษม ขาวนเองทท�าใหคนทชมนมกนอยทลานพระบรมรปทรง

มาไมยอมอยทเกา และไดเคลอนมาทหนาประตพระวรณอยเจนทสวน

จตรลดา เปนครงแรกในประวตศาสตรทคนจ�านวนแสนมาชมนมกนอย

หนาวง พอเหนอยางนนผมกขอรองพวกทอยขางในทพดกนรเรองแลว ขอ

ใหไปเจรจากบคนขางนอกหนอยวาบดนอะไรๆ มนเรยบรอยหมดแลว


พระเจาอยหวประทานพระกระแสลงมาวา รฐบาลยอมแลวทจะปลอยผ

ตองหาทง 13 คนและกปลอยแลว นอกจากปลอยยงมขอตกลงระหวาง ผ

แทนรฐบาลกบฝายผแทนนสต นกศกษาเปนลายลกษณอกษรวาปลอยผ

ตองหาแลว และจะขอพระราชทานรฐธรรมนญฉบบใหมภายใน 20 เดอน

แทน 3 ปตามทรฐบาลพดไวแตเดม

เมอขอรองใหผแทนนสต นกศกษาออกไปชแจงกบประชาชนและ

นสต นกศกษาทชมนมกนอยภายนอกแสนกวาคน ผแทนนสต นกศกษา

บอกวากลวผชมชนจะไมเชอ อยากไดคนในวงออกไปดวยเพราะวาเปน

คนทนาเชอถอกวา คนในวงขณะนนมอย 3 คนทเปนผใหญ คนหนงคอ

ม.ร.ว. ทองนอย ทองใหญ ซงเปนขาราชการชนผใหญสงกดส�านกราช

เลขาธการ คณทองนอยมสวนอยในเรองการดแลนสต นกศกษาทเขาไปใน

วงดวยกนกบผม อกคนเปนนายทหารราชองครกษคอ พ.อ.เทยนชย จนมกดา

(ตอนหลงทานไดเปน พล.อ. ตอนนลวงลบไปแลว) แลวกมผม เรากบอก

เลอกเอา 3 คนวาจะเอาใคร คณเสกสรรคกชเอาทผม บอกวาเอาพ คงเปน

เพราะเหตวาผมเคยเปนนสตจฬาฯ และผมเขยนหนงสอขาย คนรจกผม

จากขอเขยนเยอะ แถมเปนดาราทวดวย เขาขอใหผมไป ผมกยอม แต

ผมเหนวามนอยในชวงหนาสวหนาขวาน ขางนอกวงมแตคนชมนมทมอง

ต�ารวจเปนปฏปกษทงนน ผมออกไปอยางต�ารวจ ดไมดอาจไมไดกลบ

เขามากได ผมกเลยทงปนทพกไวในวง วทยทควรจะถอไปดวยกทงไวใน

วง เพราะวทยเปนเครองหมายของราชการ แลวผมกออกไปแตตว คน

ทพาผมออกไปยงทชมนมกนคอ อาจารยสมบต ธ�ารงธญวงศ เวททใช

เปนทปราศรยของผ ชมนมกนทหนาวง เปนรถสองแถวคนไมใหญนก

เขาใชหลงคาเปนเวททชมนม ผมกปนบนไดขนไปบนหลงคารถกบ


อาจารยสมบต แลวเขากใหผมพดผานเครองขยายเสยง เครองมอสอสาร

ของผมอยางเดยวในขณะนนคอเครองขยายเสยง ผมกขนไปแลวกเอา

แถลงการณของส�านกระราชวง เรองพระราชด�ารสของพระเจาอยหวท

พระราชทานแกนสตนกศกษานนแหละไปอานใหทชมนมฟง โดยสรปก

อยางทเรยนใหทราบแลว พระเจาอยหวทานตรสยาวและทรงเรยงล�าดบ

เหตการณและตรสเรองความสามคคปรองดองของคนไทย ดวยรายละเอยด

ทงหมดนอยในหนงสอ “เหตเกดในกรงรตนโกสนทร” ซงผมเปนคนเขยนและ

พมพครงแรกในปพ.ศ.2516 แตคงไมมขายแลว ผมอานส�าเนาพระราชด�ารส

ใหทกคนฟง แลวผมกแถมทายวาเมอพระเจาอยหวรบสงวาอยางน เหตการณ

ยตลงแลว บดนรฐบาลกปลอยผตองหาแลว รฐธรรมนญกก�าลงจะไดอยแลว

ผมคดวาสมควรทพวกเราจะยตการชมนมแลวกลบบานกนได ผมวา

พระเจาอยหวของทานทงหลายไมไดบรรทมมา 7 วน 7 คนแลวเพราะทรง

เปนหวง ทรงคอยตดตามฟงสถานการณทเกยวกบบานเมองอย พอผมพดจบ

ผชมนมกตบมอกนเกรยว แลวกมใครไมทราบเปนตนเสยงใหรองเพลง

สรรเสรญพระบารมพรอมกน คนเปนแสนรองเพลงสรรเสรญพระบารม

เสยงดงกระหม ทกคนหนหนาไปทางพระต�าหนกจตรลดารโหฐาน ผมคกเขา

แลวกรองไห รองไหดวยความปตวาเหตการณยตลงได

แตปตอยไดประเดยวเดยวเทานนเอง ตอนทผชมนมก�าลงแยกยายกน

จะกลบ ผมก�าลงปนลงจากหลงคารถสองแถวกไดยนเสยงระเบดขนตม

หนง ปรากฏวาเปนนกเรยนอาชวะคนหนงพกระเบดขวดไวในกระเปา

แลวระเบดขนดวยอบตเหต ไดรบบาดเจบตองหามกนมาและตองเรยกหมอ

ผมกนกวาเอาละ ทแรกไดยนเสยงระเบดกใจหายเลย นกวามนจะเปน

สมรภมทหนาวง แตพอรวาแคนนกคงนกวาไมมอะไรมากกวานน แตตอ


มาไมนานอกประเดยวเดยวกไดยนเสยงตม ตมตามมาอก คราวนไมใช

ระเบดขวดแตเปนเสยงระเบดแกสน�าตา เหตการณทเกดขนโดยไมคาดฝน

น เกดขนเมอผชมนมเลกแลว และก�าลงเดนกลบแยกยายกนออกทกทศ

ผทไปประสบเหตหรอเกดเหตปะทะกบต�ารวจนน เดนจะกลบจากสวน

จตรลดาไปทางถนนราชวถ ไปทางอ�าเภอดสต(เดยวนเปนเขตดสต) ผมมา

ทราบทหลงวาทเกดปะทะกนขนนกเพราะเหตวาต�ารวจไดรบค�าสงใหสกด

เอาไว ไมใหประชาชนผานไปทางนน ผทสงไมใหต�ารวจเปดทางใหประชาชน

กลบบานจนเปนเหตใหเกดการปะทะขนนคอ พล.อ.ประจวบ สนทรางกร ซง

ขณะนน ยศ ต�าแหนงทางทหารทานเปนอะไรผมไมทราบ แตทานมต�าแหนง

ต�ารวจคอเปนรองอธบดกรมต�ารวจ ผรบค�าสงคอ พล.ต.ท.มนตชย พนธ

คงชน (ตอมาทานไดเปน พล.ต.อ. แลวไดเปนอธบดกรมต�ารวจ) ขณะนน

คณมนตชย เพงไดรบเลอนเปนผชวยอธบดใหมๆ เดมทานเปนผบญชาการ

ต�ารวจนครบาล เลอนต�าแหนงขนเปนผชวยอธบด ความจรงทานควรจะ

พนเรองหนาวงแลว แตพวกเราไปขอทานใหอยเพราะทานคนเคยกบชาว

บาน นสต นกศกษามากกวา ลกชายทานกเปนนกศกษามหาวทยาลย

ธรรมศาสตรดวย คณมนตชยรบค�าสงจากคณประจวบสกดเอาไวไมใหเกด

การปะทะกน แตลงทายมนกปะทะกน แลวเมอปะทะต�ารวจกใชกระบอง

เปนอาวธแลวกใชแกสน�าตา เมอเกดการตกนขนทหนาวงแลว ขาวทางปาก

บอกตอ ๆ กนไปวาเวลานต�ารวจฆานกศกษาอยทหนาวง แคนนเองครบ มน

กเกดจลาจลกนเรมจากทหนาวงกอนแลวกระจายไปทวกรงเทพมหานคร นน

คอทมาของความมหาวปโยคทเกดขนในเมองไทยเมอวนท 14 ตลาคม พ.ศ.

2516 ตอนทเกดการตกนขนแลว ผมเองยงนกวาผมจะหามทพได ผมเขามา

อยในสวนจตรลดาแลว ผมกขอรองใหเจาหนาทเปดประตพระวรณอยเจน


ใหแลวผมกกลบออกไปขางนอกอก แลวกวงไปดานทต�ารวจขวางทางอย ยงไปไมถงเลย ผมกมองอะไรเกอบไมเหนแลว เพราะแกสน�าตามนเขาทงทางจมกและปาก ผมเอาผาเชดหนาอดจมก น�าตาไหลพรากเลย วงสวนต�ารวจไป ผานแถวต�ารวจไป พอถงนายต�ารวจทก�าลงควบคมต�ารวจอยเบองหลงเขากท�าทาจะไมใหผมผานนะ ผมกแสดงตววาเปนใครแลวขอรองวาขอใหยต ใหถอนก�าลงต�ารวจ แลวกขอใหชแจงกบชาวบานวามนเกดการเขาใจผดอะไรขน จะไดเลกกน

แตปรากฏวาไมส�าเรจ นายต�ารวจผนน (ดเหมอนจะยศ พ.ต.อ. เทาผม) เพยงแตพยกหนาเฉยๆ แลวกไมเกดอะไรขน การปะทะกนทหนาวงสวนจตรลดานนเปนไปอยางรนแรง และมนสต นกศกษาจ�านวนหนงทเขาไปทประตพระวรณอยเจนขอใหทหารเปดประตรบ แตทหารไมกลาเปด

ในทสดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชกระแสรบสงลงใหเปดประต นสต นกศกษาททะลกเขาไปในสวนจตรฯ มจ�านวนประมาณ 2,000 คน ผมกยนรบเขาอยทนน บางคนเขาไปถงกไปตอวาผมวาหลอกใหเขาไปถกต ผมกบอกผมไมรเรองเลย ผมอยกบพวกเขาจะท�าอะไรกไมได

เมอทรงทราบวานสต นกศกษาเขาไปในวงแลว พระเจาอยหวกเสดจลงพรอมสมเดจพระบรมราชนนาถแลวกทลกระหมอม 3 พระองคดวยกน (ตอนนนพระบรมโอรสาธราชไมอย) ทานกทรงเยยมผทเขาไปในวง ในขณะเดยวกนขางนอกกยงมการปะทะตอสกน คนทเจบสวนมากกเปนประชาชนนนเอง มต�ารวจไดรบบาดเจบบางจ�านวนหนง เมอเหตการณกลายเปนอยางนนแลวพระเจาอยหวเสดจแลว เรากจะใหฝายทหารเปนผทพยายามระงบเหตภายนอก แตกเปนทสงเกตวาทหารไมคอยเตมใจจะท�าหนาทนนนก ผแทนนสต นกศกษาจ�านวนหนงรบอาสาทจะไปกบทหารเพอ


ไปชแจงผชมนมทยงเหลออยขางนอกใหเขาใจวาบดนอะไรๆ กสงบแลว ยตลงแลวกกลบบานไดแลว ผแทนนสต นกศกษาทบอกวาทหารไมคอยเตมใจ

จะท�าแตกพยายามท�าและไดผลบางไมไดผลบาง

ในทสดการปะทะ การจลาจลกด�าเนนไปจนถงตอนกลางคน

ตอนดก จนกระทงถงรงเชาจงคอยซาลง สาเหตทซาลงนเพราะเหตวา

พระเจาอยหวพระราชทานพระราชด�ารสทางโทรทศน สถานวทยโทรทศน

เอาเครองสงเขาไปตงถวายในวงเลย แลวกพระเจาอยหวทรงรบสงกอน ก

เปนการรบสงชแจงเหตการณทเกดขนแลวใหคนฟงทราบวาเหตการณยต

แลว รฐบาลไดปลอยผตองหาแลว และสญญาจะใหรฐธรรมนญแลว คนท

ดรายการวทยโทรทศนค�าวนนนจะเหนเหมอนกนทกคนวา พระพกตรของ

พระเจาอยหวเศราหมองอยางทไมเคยเหนมากอนเลย ผมเพงเขาไปอยในวง

ได 3 ปในต�าแหนงนายต�ารวจราชส�านกประจ�า และกไมเคยเหนพระพกตร

พระเจาอยหวเปนอยางนน หลงจากรบสงแลว ผททรงปราศรยกบประชาชน

ตอมากคอสมเดจพระบรมราชชนน ผมเชอวาการเสดจออกโทรทศนขอทง

สองพระองคนเอง ทท�าใหเหตการณสงบลงในทสด ยงเหลอกระเสนกระสาย

อยบางตอนรงขนของวนท 15 ตลาคม 2516

บรรดานสต นกศกษาทชมนมกนอยในวงนน ลงทายในวงไดจดรถ

และออกไปสงทจดตางๆ จนหมด และจดอาหารใสรถไปดวยส�าหรบเขาไป

กนระหวางทาง

แตไหนแตไรมาพอมเหตท�านองน จะตองมขาวลอประหลาดๆ เกด

ขนเสมอ ผน�านกศกษาหญงในตอนนน ทกลายเปนผมชอเสยงโดงดงคอ

คณเสาวนย ลมมานนท เขาไปอยในวงดวยแลวขนรถออกไป มคนมาบอก


ผมวาคณเสาวนยโดนยงแสกหนาและตาย ผมนกวาเดยวเรองมนจะไปกน

ใหญ และตามออกไปดดวยตวเอง ปรากฏวาเจอคณเสาวนยยงอยในรถ และ

เรยบรอย พอนกศกษาออกหมดแลวในวงเรยกวาไมมปญหาอะไรตอไปอก

แตหนาทของผมกยงไมหมด ผแทนนสต นกศกษายงขอใหผมอยดวย เพอ

จะเปนตวกลางเจรจาระหวาง เขา กบ ทหาร กบ ในวง ผมกออกไปกบผแทน

นสต นกศกษาแลวจงเหนดวยความอกสนขวญหายวา การเจรจาของผแทน

นสต นกศกษา กบประชาชนทอยขางนอกไมคอยจะไดผลเพราะเขาไมเชอ

แมจะอางแลววาผมมาจากในวง เขากยงไมคอยเชอ แตลงทายเหตการณก

คอยๆ คลคลายลง จนกระทงเกอบจะเรยบรอย กรงเทพมหานครสงบแลว

แตในตางจงหวดยงไมสงบ

เชาวนท 15 ตลาคม 2516 มขาวทางวทยวามนกเรยนมธยม

โรงเรยนประจ�าจงหวดสมทรปราการไปลอมสถานต�ารวจภธรสมทรปราการ

เอาไว แลวกจะยดโรงพก แลวต�ารวจกเอาปนยง ดเหมอนจะถกผชมนมไดรบ

บาดเจบไป 2-3 คน พอไดรบบาดเจบ จ�านวนคนกเยอะขน ฮอไปลอมโรงพก

และท�าทาวาโรงพกจะถกยดและต�ารวจจะถกท�ารายดวย เขากขอใหผแทน

นสต นกศกษาจากกรงเทพฯ ไปชวยระงบเหต ผแทนนสต นกศกษาขอให

ผมไปดวยเพราะเปนต�ารวจดวยกน เมอไปถงเรากเขาไปคยกบนกเรยนและ

ผชมนม แตพดกนไมรเรอง เพราะผแทนนสตนกศกษา กไมรจกกบนกเรยน

ถงผมจะไปดวยแตกเกอบไมมประโยชนอะไรเลย ลงทายเรากเอาขาวทไดรบ

จากทางวทยทบนทกเสยงไวไปเปดใหนกเรยนสมทรปราการฟง เพอยนยน

วาเหตการณสงบลงแลว และพระเจาอยหวทรงมพระราชด�ารสวาอยางไร

เหตการณจงไดสงบลงโดยเดดขาด ทยงคงเหลออยกเปนเรองของทางการ

เมอง ซงผมนกวาผมจะไมเกยวแลว แตลงทายกตองเกยวอก


จอมพลถนอมลาออกแลวกหนไปตางไปประเทศพรอมดวยจอมพลประภาส จารเสถยร และพ.อ.ณรงค กตตขจร ลกชายจอมพลถนอม กลายเปนวาเมองไทยวางรฐบาล สภากไมม พระเจาอยหวตองทรงใชพระราชอ�านาจตามรฐธรรมนญตงรฐบาลใหมและแตงตงทานอาจารยสญญา ธรรมศกดเปนนายกรฐมนตร เบองตนทเดยวทานอาจารยสญญากตองท�าความเขาใจกบผแทนนสตนกศกษากอน ในฐานะทเปนผชนะในเหตการณนน มการตกลงกนหลายประเดนดวยกน เชน เรองการอภยโทษแกนสต นกศกษาและผชมนม เรองคาเสยหายส�าหรบผทไดรบบาดเจบลมตาย รฐบาลกรบหมด ผมเองเปนคนกลางกเลยตองท�าหนาทนนอย จนกระทงในทสดทานอาจารยสญญาตงรฐบาลเสรจเรยบรอยแลว นสตนกศกษากพอใจแลว เหตการณกยตลง หลงจากนนมากเปนเหตการณทางการเมองททานหลายคนคงพอจะรแลว และคราวหลงนผมกไมไดเกยวของดวย

ตอนทก�าลงหนาสงหนาขวาน ชวงรอยตอรฐบาลทานอาจารยสญญากบรฐบาลจอมพลถนอม มเหตการณทอาจจะขบขนนดหนอยคอ ต�ารวจไมกลาท�างาน ตอนจลาจลกลวนสตนกศกษา เพราะฉะนนทางศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศไทย (ศนท.) กเลยตองสงนสต นกศกษา ไปประจ�าทกโรงพกท�าหนาทเปนเจาหนาทตดตอเปนหนามาใหต�ารวจสามารถเขากนไดกบชาวบาน คนส�าคญคนหนงทเปนผจดก�าลงนสต นกศกษาไปอยตามโรงพกคอคณกนก วงศตระหงาน ผมจ�าไดวาคณกนกเปนรองเลขาศนยฯ และเปนนสตจฬาฯ คณกนกออกทว และใชถอยค�าแรงไปหนอยวาบดนไดสงผแทนนสตนกศกษาเขาไปคมโรงพกแลว ผคนกตกใจกนใหญ ทานอาจารย ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ซงเปนเจาของหนงสอพมพสยามรฐ ซงตงอยตรงน (ถนนราชด�าเนนกลาง) ทานถงกบเขยนบทความประณามวาไปยดโรงพกได

ยงไง และตอนนนพวกเรากลอคณกนกวาเปน “อธบดกนก”


แตในทสดเหตการณกเสรจลงโดยเรยบรอย นเปนประมวล

เหตการณทเกดขนเมอวนท 14 ตลาคม 2516 กบสวนทเกยวของกบ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว กอนทจะจบลงน ผมใครจะขออานบาง

ตอนของขอเขยนทผมเขยนเอาไวในตอนจบของหนงสอ “เหตเกดในกรง

รตนโกสนทร” เพอใหเหนวาความรสกของผมยงไมเปลยนแปลงไปจากท

ผมเขยนเอาไวเมอ 44 ปมาแลว ผมเขยนไววา

“สปรตหรอวญญาณอยางทนสตนกศกษาไดแสดงใหเหนในเวลา

วกฤตคราวนน ผมเหนวาจ�าเปนอยางยงทจะตองธ�ารงรกษาเอาไว ถา

หากวานสตนกศกษาปรารถนาจะมสวนในการสรางสรรคประเทศชาตทงใน

ระยะนและในอนาคต และถาหากวานสตนกศกษาตงใจทจะใชพลงแรง ทง

รางกายทงความคด เขารวมกน ประสบการณ ของคนทเปนผใหญกวา

ตามพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ททรงพระกรณา

พระราชทานเมอเยนวนท 13 ตลาคม 2516”

นเปนสงทผมเขยนเอาไว ผมเขยนดวยวา

“นอกจากระหวางนสตนกศกษาดวยกนเองแลว ผมเหนวานสต

นกศกษายงมความรบผดชอบตอมหาชนทงประเทศ ในขอนอาจจะมผแยง

วานสตนกศกษาก�าลงแสดงอยแลววาส�านกในความรบผดชอบนน และ

ก�าลงพยายามอยทจะปฏบตหนาทตามความรบผดชอบดงกลาว หลายกลม

หรอหลายคนเดนทางออกไปตางจงหวด เพอแนะน�าประชาธปไตยใหแก

ประชาชนในตางจงหวด”

“แตในฐานะทเปนขาราชการผหนง ผมใครจะเหนนสตนกศกษา

ไดหนหนาเขาหาราชการโดยไมเลอกวาเปนทหาร ต�ารวจ หรอขาราชการ


พลเรอน โดยเฉพาะในระดบรองลงไป ดวยอาการทเปนประโยชนในทาง

บวก มใชทางลบ ยงกวาทเปนมาแลว”

ความรสกอนนผมขอเรยนวาผมยงรสกอย และผมดใจทไดยนวาบาย

วนนจะมการสมมนานสตนกศกษา นกเรยน ผมหวงวาบายวนนทประชมน

จะสามารถปลกกระแสของความรสกทเปนประชาธปไตยทแทจรงใหเกดขน

ในหมนสตนกศกษา เพราะผมสงเกตเหนวาเมอมวกฤตการณทางการเมอง

เกดขนตอนหลงมาน บทบาทของนสตนกศกษาไมมเลย ทพดอยางน พด

จากประสบการณเพราะวาตอนทมการชมนมไลรฐบาลทกษณ รฐบาลยง

ลกษณ ผมไมเหนมนสต นกศกษา ถามกคงจะจ�านวนนอยมาก

ผมขอขอบคณทใหเกยรตและใหเวลาผมไดมาถายทอดสงทผม

เชอวา จะเปนประโยชนแกทานทงหลายในวนน และขอจบการพดของผม

ลงดวยเวลาเพยงเทาน ขอขอบคณครบ


6 ตลาคม 2516 กลมเรยกรองรฐธรรมนญประมาณ 20 คน น�าโดยนายธรยทธ บญม

เรมออกแจกใบปลวใหประชาชนยานตางๆ ตงแตเวลา 16.00 น. โดยเรมจากอนสาวรยทหาร

อาสา ขอความเรยกรองใหรฐบาลคนอ�านาจใหแกประชาชนดวยการประกาศใชรฐธรรมนญ


นกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตรเคลอนไหวเรยกรองใหรฐบาลปลอยตวผตองหาทง 13

คน มการชมนมทลานโพธ มหาวทยาลยธรรมศาสตร ในวนท 9 ตลาคม


พลงมหาชนในสนามฟตบอลธรรมศาสตร กอนเดนขบวนวนท 13 ตลาคม

สภาพถนนสโขทยดานตะวนออก เชาตรวนท 13 ตลาคม 2516


รวขบวนธงชาต เสมาธรรมจกร ขบวนอญเชญพระบรมฉายาลกษณ และรถบญชาการ

ศนย ผานหนากรมประชาสมพนธ

ก�าลงต�ารวจคอมมานโด (หนวยปราบจลาจล) เตรยมรบสถานการณทหนาท�าเนยบรฐบาล

ตอนเชาวนท 13 ตลาคม


การชมนมของประชาชนทมากทสดเปนประวตการณของประเทศไทย กวา 500,000 คน

เยนวนท 13 ตลาคม

ดวยความเขาใจผดเนองจากขาดการตดตอกนโดยสนเชง กรรมการศนยฯ นงรถตดเครอง

ขยายเสยงมายงฝงชนทชมนมอยบรเวณสวนจตรลดา ประกาศโจมตเสกสรรความวามเจตนา

ไมบรสทธ ไมฟงมตของคณะกรรมการศนยฯ ปฏบตการโดยพลการ เปนกบฏ บดเบอนขอ

เทจจรงอนควรแจงใหทราบ และมคอมมวนสตสนบสนนอยเบองหลง โดยขอใหประชาชน

นกเรยน นสตนกศกษาสลายตวกลบไปเพราะกรรมการศนยฯ ไดตกลงกบรฐบาลเรยบรอย

แลว แตฝงชนยงคงนงอยอยางสงบโดยไมสนใจตอค�าโจมตเหลานน


เวลา 02.45 น. วนท 14 ตลาคม ตวแทนศนท.และเสกสรรคทไดพบกน และรวาเกดการ

เขาใจผดกนขน จงปรบความเขาใจกนถงสาเหตทไมมการสลายตวแมจะมการตกลงกบรฐบาล

เรยบรอยแลว วาเปนเพราะฝงชนอยในสภาวะอารมณรอนอกทงไมแนใจในขาวทไดรบ จาก

นนจงไดชวยกนประกาศใหฝงชนเกดความเขาใจและคลายความสงสยในเหตการณทเกดขน

พรอมกบไดอญเชญพระบรมราโชวาททประสงคใหเหตการณทกอยางกลบคนสสภาพปกต

นกศกษาทงหมดเหนชอบทจะสลายฝงชนทก�าลงประจนหนากบเจาหนาทต�ารวจอยในขณะ

นน เพราะถอวาขอเรยกรองทกอยางประสบผลแลว เวลาประมาณ 6.00 น.ฝงชนกเรมสลายตว

แนวปดกนของต�ารวจคอมมานโดประมาณ 250 คนยนปดกนถนนพระราม 5 เพอสกดกนไมให

ฝงชนเดนผานไปไดโดยสะดวก ก�าลงเหลานเรมตงแถวตงแตเรมวนใหมของวนท 14 ตลาคม


เวลา 06:20 น. วนท 14 ตลาคมทถนนพระราม 5 หนาสวนจตรลดาตรงขามสวนสตวดสต

ไดเกดเหตการณทไมคาดคดขน เมอฝงชนทจะกลบบานทางถนนพระราม 5 และราชวถได

ประจนหนากบต�ารวจปราบจลาจลภายใตการบงคบบญชาของ พล.ต.ท.มนตชย พนธคงชน

ซงปดกนถนนและไมยอมใหผาน แตบงคบใหเดนยอนกลบซงเปนระยะทางไกลขนไปอก

ทงๆ ทสวนใหญงวงนอนและออนเพลยอยางมาก ในทสดจงเกดการปะทะกนขนระหวาง

ฝายประชาชนกบต�ารวจโดยฝายประชาชนขวางปาต�ารวจดวยไม ขวด กอนอฐ กอนหน สวน

ต�ารวจเปดสญญาณไซเรนตะลยตฝายประชาชน และยงแกสน�าตาเขาใส ท�าใหเปนจดเรมตน

แหงการนองเลอดของวนมหาวปโยค 14 ตลาคม

วนท 16 ตลาคมนกเรยนนสตนกศกษาประชาชนตางชวยกนท�าความสะอาดถนนราชด�าเนนกลาง


พ.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร มารบตว ธรยทธ บญม และ เสกสรรค ประเสรฐกล ไปเขาเฝา

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวในพระต�าหนกจตรลดา ฯ

ลกเสอจากโรงเรยนตางๆท�าหนาทเปนจราจรแทนต�ารวจทวกรงเทพฯ เพราะเจาหนาทต�ารวจ

ไมกลาออกมาปฏบตงานในขณะทเหตการณเพงสงบ วนท 16 ตลาคม

33เหตเกดในกรงรตนโกสนทร

เหตเกดในกรงรตนโกสนทร

ค�ำน�ำ ความตงใจดงเดมของผมในการเขยนเรองนกคอ เพอเล า

ประสบการณของตนเองทเกยวกบ “วนมหาวปโยค” ใหเปนททราบกนไว

อยางไรกด ผมตระหนกตงแตตนแลววา ถาจะเลาแตประสบการณของตน

แตอยางเดยว เรองนกคงจะมลกษณะขาด ๆ หาย ๆ ไมปะตดปะตอ จง

ตดสนใจน�าเหตการณทผมมไดมสวนรเหนจรง ๆ เขามาประกอบเพอทานผ

อานจะไดสามารถตดตามเรองไดโดยไมขาดตอน

นอกจากนน อกสองสงทจ�าเปนตองปรากฏอยในเรองนดวยกคอ

ขอสนนษฐานของผมเองซงจ�าเปนตองแสดงในเมอเหตการณทผมรเองเหน

เองหรอไดรบค�าบอกเลามานน ไมชดแจงพอ ขอสนนษฐานนยอมตอง

อาศยความรและวจารณญาณของผมเองเปนส�าคญ

อกอยางหนงนนคอ ความเหนของผมซงตองแสดงไวตามสทธของ

คนเขยนหนงสอ

การเขยนถงเหตการณทผมไดมสวนรเหนดวยและการสนนษฐาน

นน เสยงตอความผดพลาดคลาดเคลอน ไมวาจะใชความระมดระวงเพยง

ใดกตาม และเรองทผมเขยนกคลาดเคลอนจนได เชนในตอนท 5 เมอผม

เขยนถงเรองความเขาใจผดระหวางกรรมการศนยกลางนสตนกศกษาแหง

ประเทศไทย อนเปนเหตใหกรรมการบางคนกลาวหาคณเสกสรรค ประเสรฐกล

34 เหตเกดในกรงรตนโกสนทร

วาทรยศนน ผมเขยนไวในตอนหนงวา “...ไดยนเสยงซงคงจะเปนของคณ

ธรยทธ ทาใหคณเสกสรรคเขาไปเฝา พระบาทสมเดจประเจาอยหว...” ซง

ตอมาภายหลง คณธรยทธเองไดเขยนลงในหนงสอพมพ “ไทยรฐ” ชแจง

วา คณธรยทธมไดกลาวเชนนนเลย

สวนการแสดงความเหนนน กท�าใหเกดปฏกรยาจากผทไมเหนดวย

เปนธรรมดา ดงเชนความเหนของผมเกยวกบบทบาทของ พล.ต.ท.มนตชย

พนธคงชน ในตอนท 9-10 ซงหลงจากทไดตพมพไปแลวในหนงสอพมพ

“สยามรฐ” ไดมผเขยนโตแยงวพากษวจารณผมในหนงสอพมพหลายฉบบ

บางคนกลาวหาวา ผมจงใจบดเบอนขอเทจจรงเพอใหตนเองไดรบความ

กาวหนาทางราชการ ผอางตนวาเปน “หนวยปฏบตการจองเวรทรราชย

แบลคออโตเบอร” สงประกาศถงผม กลาวหาวาผมหาทางออกเพอให

พล.ต.ท.ประจวบ สนทรางกร และ พล.ต.ท.มนตชย พนธคงชน พนผด

และขใหผมเปลยนเจตนาทาทเสย มฉะนนจะไดรบอนตรายจากการ

กระท�าของ “หนวยปฏบตการ” นน

บดน “เหตเกดในกรงรตนโกสนทร” กไดเปนเลมบรบรณอยในมอ

ของทานแลว ขอทานผอานไดโปรดสงเกตเอาเองเถดวา ขอเขยนของผมตอน

ใดเปนขอเทจจรงหรอประสบการณทผมไดรเหนมาดวยตนเอง ตอนใดเปน

เหตการณทผมรบฟงหรอสนนษฐาน และตอนใดเปนทศนะสวนตวของผม

และไดโปรดพจารณาวา ผมพยายามเพยงใดทจะแยกทงสามสงออกจากกน

ใหชดแจง หรอผมพยายามบดเบอนขอเทจจรงอยางใดหรอไม

ขอเทจจรงหรอประสบการณเปนสงทบรสทธอยในตว ไมมผใด

สามารถจะปรงแตงหรอบดเบอนได ไมวาใครจะอยากไดยนหรอไมอยาก


ไดยน ไมวาใครอยากจะยอมรบหรอไมอยากจะยอมรบ เพราะฉะนน ผม

จงจะแกไขสงทผมเหนหรอประสบมาดวยตนเองไมได

เหตการณทผมไดรบฟงมาหรอสนนษฐานนน แมวาจะพยายาม

กระท�าดวยเหตผล แตกอาจจะผดพลาดคลาดเคลอนไดดงกลาวแลว ฉะนน

เมอมผทกทวงหรอชใหเหนความจรง และผมเชอวาผนนรความจรงแนนอน

ผมกพรอมทจะแกไข และถาหากเสยหายแกผใด ผมกจะขออภยผนน

สวนทศนะสวนตวของผมนน ผมกระท�าดวยความบรสทธใจ อาศย

ความรและวจารณญาณของตนเปนหลก ซงกไมจ�าเปนจะตองตรงกบผอน

เสมอไป ผมจะยอมรบวาทศนะของผมไมถกตองกตอเมอผมเหนวาทศนะของ

ผอนสมเหตสมผลกวา แตการยอมรบเชนนนเปนสทธอนสมบรณของผม เชน

เดยวกบของนกเขยนทวไป ผมจะไมยอมเปนอนขาดทจะใหผใดมาขกรรโชก

ใหผมเปลยนแกทศนะของผม ไมวาผนนจะเปนรฐบาลชดใด หนงสอพมพ

ฉบบใด นกเขยนคนใด หรอหนวยปฏบตการจองเวรจองกรรมหนวยใด

ถาหากวาเราตราคาสทธเสรภาพกนอยางสงสง จนกระทงเรายอม

บาดเจบและเสยชวตเพอแลก และจนกระทงไดสทธเสรภาพนนมาแลวเชนน

กถงเวลาแลวทเราจะตองเรมตนแสดงความเคารพสทธเสรภาพของกนและ

กนเสยท การดหมนหรอคกคามสทธเสรภาพของผอน เทากบเปนการเรมตน

ยคของความกดขขมเหงทเราภมใจนกหนา วาเราเพงจะท�าลายลงไดส�าเรจ

และใครจะยอมกยอมเถด ผมไมยอม

วสษฐ เดชกญชร

2516


“ความดอนเกดแตการเขยนเรองน

ผเขยนขออทศแดคนไทยทกคน

ทมสวนในการสรางสรรคสทธ เสรภาพ และเอกราชของชาต

ไมวาสวนในการสรางสรรคนน

จะไดแสดงดวยการสละชวตหรอวตถ

หรอดวยการชนชมโดยไมออกนอกหนา”

ตอนท 1

เมอผมไดรบค�าสงเมอเวลาประมาณ 12.45 น. ของวนเสาร ท

13 ตลาคม 2516 ใหไปคอยรบกรรมการศนยกลางนสตนกศกษาแหง

ประเทศไทย ทประตพระกเวฬอยเฝา อนเปนประตดานหนาของสวน

จตรลดา พระราชวงดสต และอ�านวยความสะดวกใหแกกรรมการเหลา

นน ซงจะเขาไปเฝาทลละอองธลพระบาท พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ทศาลาดสดาลยในสวนจตรลดา ผมรตววาผมก�าลงจะมสวนในบทหนงของ

ประวตศาสตรประเทศไทย

แตขณะนน ผมยงมไดตระหนกเลยวาบทของประวตศาสตรไทย

บทนนจะเปนบททรนแรงและสะเทอนใจคนไทยทสดบทหนง

กอนหนานนราวสามวน คอในวนพฤหสบด ท 11 ตลาคม 2516

เวลาประมาณ 11.00 น. ผมเดนทางโดยเครองบนจากภาคตะวนออกเฉยง


เหนอของเมองไทยกลบถงกรงเทพฯ การเดนทางไปตางจงหวดไมวาภาคใด

หางไกลทรกนดาร หรอเสยงอนตรายเพยงใด เปนสงทพวกเราขาราชการใน

พระองค พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ปฏบตเปนกจวตร บางคนไปเยยม

และดความคบหนาของโครงการชวยเหลอประชาชนในบรเวณไกลคมนาคม

ซงอยในพระบรมราชานเคราะห บางคนไปดการทอผาไหมตามพระราชด�าร

ของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ บางคนน�าสงของพระราชทาน

ไปมอบแกผประสบภยธรรมชาต และบางคนทเปนแพทยและพยาบาลไป

เยยม ตรวจ และรกษาราษฎรทเจบไขในทองทหางไกล ซงขาดหมอหรอ

หมอไปถงนาน ๆ ครง

เมอผมลงจากเครองบนในวนนนแลว ผมตรงไปยงสวนจตรลดา

ทนทตามนสย และพอไปถงกทราบวาขณะนน ทมหาวทยาลยธรรมศาสตร

นกศกษาของมหาวทยาลยนนกบนสตและนกศกษาจากมหาวทยาลยอนๆ

ในกรงเทพฯ ก�าลงชมนมประทวงการทต�ารวจจบกมกลมบคคลทด�าเนนการ

เรยกรองรฐธรรมนญรวม 13 คน กลมบคคลดงกลาวนประกอบดวยนสต

นกศกษาทงในอดตและปจจบน อาจารยมหาวทยาลย และอดตสมาชก

สภาผแทนราษฎร การจบกมไดกระท�าตงแตวนท 6-7 ตลาคม 2516 กอน

ทผมจะออกเดนทางจากกรงเทพฯ ไปราชการ ผตองหาบางคนเปนนสต

รนนองรวมมหาวทยาลยกบผม เชน คณประพนธศกด กมลเพชร และคณ

ธรยทธ บญม เปนตน ทราบวาต�ารวจตงขอหาวากลมบคคลดงกลาวชมนม

ในทสาธารณะเกนกวาหาคน ยยงใหเกดขบถในราชอาณาจกรและกระท�า

การอนเปนคอมมวนสต การจดกมบคคลเหลานนเปนเหตใหนสตนกศกษา

ประทวง และการประทวงไดเรมตงแตวนท 9 ตลาคม 2516 วนเดยวกบท

ผมออกเดนทางจากกรงเทพฯ ไปราชการตางจงหวด


เมอทราบวาการชมนมประทวงไดกระท�าตดตอกนมาเปนเวลา

สองวนแลว และจ�านวนนสตนกศกษาทไปชมนมประทวงทมหาวทยาลย

ธรรมศาสตรเพมขนเรอย ๆ จนมากมายเปนประวตการณ ทางฝายรฐบาล

เอง กเรยกประชมคณะรฐมนตรเปนการดวน แลวตงกองอ�านวยการรกษา

ความสงบขนทศนยปฏบตการกองทพบกในสวนรนฤดทถนนสโขทย มค�าสง

ใหทหารต�ารวจเตรยมพรอม ผมกปฏบตตามค�าสงเชนเดยวกบต�ารวจอน ๆ

คอเขาไปรายงานตวและเตรยมพรอมอยทกรมราชองครกษในสวนจตรลดา

รงขนวนศกร ท 12 ตลาคม เหตการณไมมทาทวาจะดขน นายทหาร

นายต�ารวจ ทมหนาทถวายอารกขาอยในสวนจตรลดาจบกลมกนตดตาม

ขาวความเคลอนไหวของนสตนกศกษาทางวทยของราชการดวยความกงวล

ใจ ถนนศรอยธยาและถนนราชวถ มแถวนกศกษาและนกเรยนเดนผานไป

ตลอดวน นกศกษามหาวทยาลยหนงเดนผานพระต�าหนกแลวกหยดยนตรง

หนหนาไปทางต�าหนกแลวกรวมกนรองเพลงสรรเสรญพระบารมกอนทจะ

เดนตอไป

นกเรยนกลมหนงทเดนผานพระต�าหนกทางดานถนนราชวถไปนน

ปรากฏวาเปนนกเรยนโรงเรยนบตรขาราชการกองทพบก

คนวนนน ผมและเพอนนายทหารนายต�ารวจอกสองคนอดรนทน

ไมได ขบรถไปยงทองสนามหลวง จอดรถไวใกลมหาวทยาลยธรรมศาสตร

แลวกลงจากรถและเดนไปดทหนามหาวทยาลย ดจากภายนอกรทนทวา

จ�านวนคนภายในมหาวทยาลยธรรมศาสตรนนลนหลามจนกระทงตองขน

ไปนงกนอยบนรวและประตเปนจ�านวนมาก เครองขยายเสยงตดตงไวอยาง

ทวถง และขอความทประกาศออกมาทางเครองขยายเสยงนน ประณาม


รฐบาลในขณะนนอยางโจงครมและรนแรง ลลาการพดโดยเฉพาะของสตร

ผหนงสอวาผพดเปนนกปลกใจทช�าชองและกลา บรเวณหนามหาวทยาลย

ทรวมโปสเตอรตดเอาไวกลาดเกลอน แตผมและเพอนๆ ไมไดเขาไปอาน

หรอดใกล ๆ

เราไดรบแจกใบปลวฉบบหนง ซงเมออานแลวยงท�าใหไมสบายใจ

มากขน ใบปลวฉบบนนเปนของศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศไทย

มขอความเปนค�าขาดใหรฐบาลปลอยผทถกจดกม ผทเรยกรองรฐธรรมนญ

ภายใน 24 ชวโมง นบแตเวลา 12.00 น. ของวนท 12 ตลาคม 2516 เปนตน

ไป หากครบก�าหนดนนแลวรฐบาลยงไมให “ค�าตอบอนเปนทนาพอใจ”

ศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศไทยจะ “พจารณาใชมาตรการในขน

เดดขาดตอไป”

ดานหลงของใบปลวฉบบเดยวกนเปนประกาศของ “แนวรวม

นกเรยนนกศกษาและประชาชน” ซงผมไมเคยไดยนชอมากอนประณาม

รฐบาลทจบกมผเรยกรองรฐธรรมนญ และเรยกรองประชาชนใหไปท

มหาวทยาลยธรรมศาสตรเพอ “แสดง....ใหเหนพลงอนเขมแขง” ตอสกบ

รฐบาลดวย “วธอนสนต”

ผมและเพอนเดนฟงเสยงประกาศอนหาวหาญและดดนอยทหนา

มหาวทยาลยธรรมศาสตรดวยใจคอไมปกต สหนาของคนทผมไดพบในคน

นนเครงเครยด ไมยมแยมแจมใสเหมอนสหนาคนไทย

ผมยงไมรวาอกสองวนตอจากนนผมจะไดกลนเลอดของคนไทย

ในเมองไทย


ตอนท 2

วนท 13 ตลาคมนน ใครๆ กทราบวาเปนวนต�ารวจ แตในวน

ต�ารวจปนดเหมอนจะไมมต�ารวจคนใดสนใจจะรวามพธทางศาสนาทกรม

ต�ารวจปทมวน หรอมการสวนสนามของต�ารวจทโรงเรยนนายรอยต�ารวจ

สามพรานหรอไม ทกคนนงลอมเครองรบสงวทยทางราชการต�ารวจเพอฟง

รายงานทถายทอดโดยกองบญชาการต�ารวจนครบาล และโดยศนยสอสาร

ของกรมต�ารวจทปทมวน

จากรายงานเหลานน เราทราบวาการปลอยตวผตองหา 13 คน

ซงถกจบเพราะเรยกรองรฐธรรมนญ ซงเปนการปลอยโดยใหมประกน

เมอคนวนศกร ท 12 นน ไมเปนทพอใจของนกเรยน นสต นกศกษาและ

ประชาชน ทไปรวมชมนมทมหาวทยาลยธรรมศาสตรอยางแนนอน เรา

ทราบจากรายงานทางวทยดวยวา นกเรยน นสต นกศกษาจากโรงเรยน

และมหาวทยาลยอน ๆ หลงไหลไปสมทบกบทไปถงกอนแลวทมหาวทยาลย

ธรรมศาสตรตงแตเชาจนกระทงเกอบเทยง

สงทนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนผ ชมนมประทวง

ปรารถนาคอ ใหปลอยผตองหาทง 13 คนโดยปราศจากเงอนไข และจาก

รปการในตอนเชาวนเสารท 13 ตลาคมนน ผมตลอดจนเพอนรวมงานทฟง

ขาววทยรวมกนอย รสกวารฐบาลมททาจะไมยอมโอนออนผอนตาม และ

อยางไรเสยกคงจะตองมการเดนขบวนออกมาจากมหาวทยาลยธรรมศาสตร

อยางแนนอน


ความคาดคะเนของเราเปนความจรง เพราะเมอเวลาประมาณเทยงวนนน กองบญชาการต�ารวจนครบาลกรายงานทางวทยวา ขบวนนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนเคลอนออกจากมหาวทยาลยธรรมศาสตร บายหนามาตามถนนราชด�าเนนกลาง

เวลาประมาณ 12.45 น. ผมไดรบค�าสงวาจะมผแทนนสต นกศกษาจ�านวน 11 คนไปเฝาทลละอองธลพระบาท พระบาทสมเดจพระเจาอยหว โปรดเกลาฯ ใหเฝาฯ ทศาลาดสดาลยในสวนจตรลดา นสต นกศกษาเหลานนจะไปถงประตกเวฬอยเฝา อนเปนประตดานเหนอของสวนจตรลดา ใหผมไปคอยรบคนเหลานน

จนถงขณะนน ผมกยงไมตระหนกวาผมจะไดมบทบาทส�าคญอยางไรในประวตศาสตรของประเทศไทยบทนน ต�าแหนงของผม คอ ต�าแหนงนายต�ารวจราชส�านกประจ�า หนาทของผมคอถวายอารกขาแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และ สมเดจพระเจาลกเธอ ผมสนนษฐานเอาวา การทมค�าสงใหผมไปคอยรบนสตนกศกษาทประตพระกเวฬอยเฝานน คงจะเนองดวยต�าแหนงหนาทของผมนนเองเปนส�าคญ และอาจจะเปนเพราะกรมราชองครกษเหนวาผมเปนนสตเกาจฬาลงกรณมหาวทยาลย นาจะเปนทรจกคนเคยกบนสตรนหลงๆ อย จงมอบหมายใหผมท�าหนาทนน

ผมไปถงทประตพระกเวฬอยเฝากอน 13.00 น. พรอมดวยเจาหนาทส�านกพระราชวงและเจาหนาทรกษาความปลอดภย และคอยอยจนกระทงประมาณ 16.00 น. ผแทนนสตนกศกษาจงไปถงครบ 11 คนตามจ�านวนทส�านกราชเลขาธการแจงลวงหนาเอาไว แตเมอตรวจสอบชอแลวปรากฏวา สองคน คอ คณประเสรฐ เปลงฉว และคณประจตร สขสงวน มไดมชอในบญช


ทส�านกราชเลขาธการแจงไว นกศกษาทส�านกราชเลขาธการแจงไวและไมไป

คอ คณมานตย ศรยทธเสน นายกองคการนสตนกศกษาวทยาลยวชาการ

ศกษาประสานมตร และ คณเสกสรรค ประเสรฐกล แหงมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร ซงด�ารงต�าแหนงประชาสมพนธศนยกลางนสตนกศกษา

แหงประเทศไทย ส�าหรบคณเสกสรรคนน นสตนกศกษาทไปถงแจงวา

ตดอ�านวยการเดนขบวนอยทอนสาวรยประชาธปไตย

เมอเปนเชนนน ประกอบกบเปนเวลา 16.00 น.แลว ผมจงตดสน

ใจใหนสตนกศกษาเกาคน ซงมรายชออยในบญชของส�านกราชเลขาธการ

ผานเขาไปยงศาลาดสดาลย โดยม ม.ร.ว.ทองนอย ทองใหญ แหงส�านกราช

เลขาธการเปนผน�าเขาไป สวนนกศกษาอกสองคนทไปดวยแตไมมชออยใน

บญชนน ผมใหคอยอยทประตพระกเวฬอยเฝา ครนแลวผมจงตามนสต

นกศกษา และคณชายทองนอยเขาไปยงศาลาดสดาลย เมอไปถงนน ผแทน

นสตนกศกษาทงเกาคนเขาไปเฝาทลละอองธลพระบาทแลว ภายนอกหอง

ทประทบมขาราชการส�านกผใหญรวมทงทานสมหราชองครกษ ผอ�านวย

การกองมหาดเลกนง ๆ ยน ๆ คอยอย ผมรสกเมอยเพราะไดยนคอยรบนสต

นกศกษาทประตพระกเวฬอยเฝาเปนเวลารวมสามชวโมง จงเดนเลยงออก

ไปทางดานตะวนออกของศาลาดสดาลยหมายจะหาทนงพก เมอโผลออก

ไปตรงททวางโตะเกาอจงไดเฝาฯ สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

โดยไมรลวงหนา จากสพระพกตรผมเดาไดวาสมเดจฯ ทรงเปนกงวลอยาง

ยงในเหตการณทด�าเนนอยในขณะนน ทรงทราบดวยวานสตนกศกษาทไป

เฝาฯ เหนดเหนอยและคงไมมเวลารบประทานอาหารจงเสดจฯ ไปทรงตรวจ

ตราการเตรยมอาหารวางทจะพระราชทานแกนสตนกศกษาเหลานน หลง

จากเฝา ฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวแลว


เวลาประมาณ 17.20 น. พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจ

พระราชด�าเนนโดยรถยนตพระทนงออกจากศาลาดสดาลยกลบไปยงพระ

ต�าหนกจตรลดารโหฐาน ผมสนนษฐานเอาวา การเฝาทลละอองธลพระบาท

คงจะสนสดลงดวยด และผแทนนสตนกศกษาทงเกาคนคงจะเดนทางกลบ

ออกไปโดยปราศจากปญหาใด ๆ จงปลอยใหเจาหนาทรกษาความปลอดภย

และเจาหนาทส�านกพระราชวงดแลนสตนกศกษาเหลานน สวนตวเองเมอ

สงเสดจฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวแลว กกลบไปยงกรมราชองครกษ

เพอรบประทานอาหารค�า

ผมมาทราบในภายหลงวา กอนหนาทจะไปเฝาฯ พระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวนน ผแทนนสตนกศกษาไดพบกบผแทนของรฐบาลมากอน

แลว และทางฝายรฐบาลเสนอวาจะยอมปลอยตวผตองหาทง 13 คนโดย

ปราศจากเงอนไข ใชแตเทานนยงเสนอวาจะเรงรดการรางรฐธรรมนญให

เสรจสนภายใน 20 เดอน แทนทจะเปนสามปดงทประกาศไวแตเดม

ผแทนนสตนกศกษา ขอเขาเฝาทลละออกธลพระบาทเพอขอ

พระราชทานพระราชวนจฉยเกยวกบขอเสนอของรฐบาลวาสมควรจะรบขอ

เสนอของรฐบาลอยางใดหรอไม


ตอนท 3

ผมรบพระราชทานอาหารค�าไปไดยงไมถงครงจาน กไดรบค�าสงให

น�าผแทนนสตนกศกษาไปสง เปนค�าสงทท�าใหผมประหลาดใจอย เพราะ

ผมเขาใจวาหลงจากทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจ ฯ จากศาลาดสดา

ลยกลบไปยงพระต�าหนกจตรลดารโหฐานแลว ผแทนนสตนกศกษากคงจะ

ไดรบพระราชทานอาหารวางแลวกลบออกไปเพอจดการธระของตน คอ

การยตการเดนขบวนประทวง ผมไมทราบวาผแทนนสตนกศกษาจะยงคง

ตกคางอยในสวนจตรลดาจนถงเวลานน

ผมจดรถยนตสองคน คนหนงเปนรถวทยของกองปราบปราม อก

คนหนงเปนรถโฟลคสวาเกนแบบต แลวกน�ารถคนนนไปยงศาลาดสดาลย

เมอไปถงจงไดทราบวาผแทนนสตนกศกษาทยงเหลออยนน อาศยศาลาดสดา

ลยเปนททคอยใหการท�าสญญากบฝายรฐบาลเสรจสน เมอผมไปถงมรถยนต

นงคนหนงตามหลงเขาไปดวย ผทลงจากรถไปนน คอ คณชมพ อรรถจนดา

ทนายความผมชอเสยงโดงดงผหนงของเมองไทย ซงผมทราบภายหลงวา

เปนผลงชอเปนพยานรฐบาลในสญญาทจะปลอยตวผตองหาทง 13 คนโดย

ปราศจากเงอนไข และทจะรางรฐธรรมนญใหเสรจภายใน 20 เดอน

นกศกษาทนงรถวทยของกองปราบปรามไปกบผมนนมสองคน คอ

คณสมพงษ สระกว และ คณสมนก รงเจรญกจกล รถวทยกองปราบปราม

แลนน�าไปจนถงประตพระกเวฬอยเฝากหยดคอยใหนสตนกศกษาทคอยอย

ทนน ขนไปสมทบในรถโฟลคสวาเกนซงแลนตามหลง ครนแลว เราจงออก

จากประตพระกเวฬอยเฝา เลยวซายไปตามถนนราชวถ ในถนนมยวดยาน


คบคงและรถแลนไดชา ระหวางนนผมแจงใหคณสมพงษ และคณสมนก

ทราบวา ผมไดยนจากขาววทยของต�ารวจวาขบวนนกเรยน นสต นกศกษา

และประชาชน ไดเคลอนจากอนสาวรยประชาธปไตยไปหยดอยทสะพาน

มฆวาฬรงสรรค ถนนราชด�าเนนกลาง และสวนหนาของขบวนอยทลาน

พระบรมรปทรงมา ผมถามคนทงสองและไดรบค�าตอบวา ใหน�าไปทลาน

พระบรมรปทรงมา

พอเลยวซายจากถนนราชวถเขาถนนพระรามทหา (ถนนทคน

สวนจตรลดากบสวนสตวดสตเขาดนวนา) รถทงสองคนกพลดกน ผม

ขอใหต�ารวจผขบรถชะลอความเรว คอยจนกระทงรถแลนผานขางวด

เบญจมบพตรไปเกอบถงลานพระรปทรงมากไมแลเหนวแววของโฟลคสวา

เกนตคนนน

เราจอดรถทประตเขาสนามเสอปาประตสดทายกอนถงลาน

พระบรมรปทรงมา ผมถามคณสมพงษและคณสมนกวาจะใหผมเดนเขาไป

สงหรอไม เมอทงสองคนตอบรบ ผมกเดนตามหลงเขาไป ผานนกเรยนซง

นงแยกกนเปนวง ๆ ทกคนมผาคาดศรษะ มผาพนแขน และทท�าใหผมไมส

จะเปนสขนกนนคอไมทอนขนาดยาวประมาณหนงเมตรทวางอยขาง ๆ ตว

ของนกเรยนหลายคน กบเสยงโลหะกระทบพนคอนกรตของลานพระบรม

รปทรงมา แตสหนาของนกเรยนเหลานนมไดแสดงความเปนปฏปกษกบผม

ผมเดนตามหลงคณสมพงษและคณสมนกเขาไปจนถงพระบรม

รปของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ซงขณะนนลอมรอบ

ไปดวยผถอธงชาตและผเชญพระบรมฉายาลกษณของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว และ สมเดจพระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถ ธงชาตและ


พระบรมฉายาลกษณจ�านวนรอยนน ท�าใหผมอนใจวาผมอยทามกลางผท

เคารพสกการะและยดมนในสงเดยวกบผม

พอเลยพระบรมรปทรงมาไปเกอบถงหนาพระทนงอนนตสมาคม

คณสมพงษ หรอ คณสมนกกบอกใหผมกลบได และผมกแหวกฝงชนกลบ

ออกไปตามทศทางเดม คราวนผมเดนไดไมสะดวกนกเพราะจ�านวนคนมาก

และแนนหนาขน เกอบทงหมดนงอยชดกน ผมตองหลก ขาม และ พมพ�า

ขอโทษไปตลอดทาง

เมอกลบไปถงตรงทรถจอดอย ผมเหนคนกลมรมรถอยเปนจ�านวน

มาก เจาหนาทต�ารวจผขบรถยนอยนอกรถ ผมถามและไดรบค�าตอบวาไมม

เหตการณผดปกต กลมคนกลมนนคงจะอยากทราบวารถต�ารวจไปจอดอย

ทนนท�าไม ผมเหนวาหมดธระและสงทควรปฏบตทสดคอออกไปจากทนน

จงขนรถและสงใหต�ารวจขบรถกลบ แตพอผานหนาทท�าการองคการสงเสรม

การทองเทยวแหงประเทศไทย สนามเสอปา ผมกแลเหนรถโฟลคสวาเกน

ทพลดกนจอดอย ผมจงใหจอดรถแลวเดนลงไปด ผทอยในรถขณะนนม

สองคนและผมจ�าไดวาไมใชนสตนกศกษาทเขาไปในสวนจตรลดาเมอตอน

หวค�า ผมถามถงผแทนนสตนกศกษาอนๆ และไดรบค�าตอบวาเขาไปขางใน

(คงหมายถงลานพระบรมรปทรงมา) แลว ขณะทสนทนากนอยนน ทงสอง

คนแสดงอาการทผมเหนวาออกจะพกลๆ และขณะนนผมยงไมเขาใจ คอ

พยายามกมและซอนหนาไวในวงแขนของตนซงวางอยบนพนกทนงขางหนา

ผคนหอมลอมเขาไปดจนเกอบแนน และผมไดยนเสยงผหญงคน

หนงรองขนคอนขางจะดงวา “ถาเปนคอมมวนสตกฆามนเสยเลย” ท�าใหผม

ตกใจเอาการ เพราะจนถงเวลานนผมยงไมไดคดถงไมวาจะเปนคอมมวนสต


หรอฆาตกร ผมรบชแจงวาทงสองคนเปนนสตนกศกษา ซงเพงจะกลบจาก

เฝา ฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทง ๆ ทผมแนใจวาไมใช แตคงจะเปน

ผทมาสมทบภายหลง

เพราะผทเขาไปหอมลอม มจ�านวนมากขนเรอยๆ ผมจงตดสนใจ

ใหเคลอนรถไปดานสะพานศรอยธยา ชาๆ เพอเลยงฝงคน ขณะนนกพอด

กบคณอภชาต ชตามตร อปนายกสโมสรจฬาลงกรณมหาวทยาลย ซง

คงจะเขาไปทลานพระบรมรปทรงมาแลว กลบมาทรถและขอเลยวไปจอด

ทหนาวดเบญจมบพตร เพอขอหารอกบผทคอยอยทงสองคน ผมอนโลม

ตามความประสงค สกครหนงคณอภชาตกกลบมาบอกกบผมวา มปญหา

บางประการ จ�าเปนทจะตองไปตามกรรมการศนยกลางนสตนกศกษาฯ คน

อนๆ ออกมาหารอกน

ผมยงไมทราบในเวลานนวา “ปญหา” ดงกลาวคออะไร แตเรม

รสกวามอะไรบางอยางทไมชอบมาพากล เพราะแทนทคณอภชาตจะกลบ

เขาไปทางถนนศรอยธยา คณอภชาตกลบขอรองใหน�าไปทางถนนราชวถ

เพอเขาไปหากรรมการเหลานน จากดานหลงพระทนงอนนตสมาคม

รถวทยของต�ารวจกองปราบปรามแลน (อนทจรงตองใชค�าวาคลาน)

น�ารถโฟลคสวาเกนตคนนนไปตามทศทางทคณอภชาตตองการ พอถงแยก

ถนนอทองใน ทจะเขาไปยงพระทนงอนนตสมาคม คณอภชาตกลงจากรถ

ผมน�ารถทงสองคนเลยวขวาเขาไปจอดคอยอยรมถนนพชย

ตอนนนผมจงรวาหนงในสองคนทคอยอยในรถโฟลคสวาเกน คอ

คณธรยทธ บญม


ตอนท 4

ผมจอดรถอยทรมถนนพชย คอยกรรมการศนยกลางนสตนกศกษาฯ

อยเปนเวลานานสกชวโมงเหนจะได ขณะนนกคยกบคณธรยทธ บญม และ

คณชยวฒน สรวชย เกยวกบเหตการณทเกดขน คณธรยทธถามความ

รสกของผม และผมกตอบตรง ๆ โดยไมออมคอมวา ผมเองสนบสนนการ

แสดงประชามตในวนนน แตอดเปนหวงมไดวาสถานการณอาจจะผนแปร

ไปเพราะการแทรกแซงของผอนทหวงผลประโยชนทางการเมองหรอสวนตว

ผมเนนโดยเฉพาะการแทรกแซงของพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย ซง

มความเชยวชาญในการฉวยโอกาสในเวลาเชนนน ผมสงเกตดคณธรยทธเอง

กครนคดอยางจดจอหลงจากทไดฟงผม

เมอคณะกรรมการมาถงตรงทรถจอดอย (คราวนผมจ�าไมไดวามใคร

บาง แตสวนใหญเปนผทไดเขาไปเฝาทลละอองธลพระบาทเมอตอนเยน)

ผมกไดยนขาวทผมกลวนกกลวหนาวาจะไดยนคอ “เราถกหกหลง !” ขณะ

นนผมยงไมรรายละเอยด แตกรรมการบอกผมวาจ�าเปนทจะตองประชม

หารอกนโดยดวน และขอกลบไปทหนาวดเบญจมบพตรอกครงหนง รอ

สองคนแลนกลบไปจอดทนน และกรรมการนสตนกศกษาทงหลายรวมทง

คณธรยทธ คณชยวฒน ประชมถกเถยงกนอยางเครงเครยดและวตก

ในทสด ใครคนหนงกมาแจงกบผมวา จะขอกลบเขาไปประชมกน

ในสวนจตรลดา


ขอเรยกรองน ท�าใหผมอดอดใจมาก ผมรบราชการอยในพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวมานานพอทจะตระหนกวา ทรงวางพระองคอยในฐานะ

พระมหากษตรยใตรฐธรรมนญอยางเครงครด และเปนหนาทของขาราช

ส�านกทกคนทจะตองปองกนมใหฐานะนนเสยหาย หรอกระทบกระเทอน

ไป อยางไรกด เมอไดพจารณาเหนวา ไดทรงพระกรณาพระราชทาน

พระบรมราชวโรกาสใหผแทนนสตนกศกษาเหลานนเฝา ฯ แลวครงหนงใน

ตอนเยน และพระราชประสงคกคอเพอใหสถานการณคลคลายลงโดยสงบ

ไมใหประชาชนตองทกขรอนเพราะเหตการณนน ผมกเชอวาขอเรยกรองนน

อยในวสยทจะอนโลมตามได ผมใชเครองสงวทยขออนญาตเขาไปยงศนย

สอสารของกรมราชองครกษและไดรบอนญาตใหน�ากรรมการเหลานนกลบ

ไปในสวนจตรลดา

ผแทนนสตนกศกษาเหลานน นงประชมหารอกนอยในสนามหนา

กรมราชองครกษ การประชมเปนไปอยางเครงครดและนาน ผมจบความ

ไดวากอนทผแทนนสตนกศกษาเหลานนจะไปเฝาทลละอองธลพระบาท

ณ ศาลาดสดาลย ได มอบหมายให คณเสกสรรค ประเสรฐกล

ประชาสมพนธของศนยกลางนสตนกศกษาฯ เปนผอ�านวยการชมนม

ประทวงอยทอนสาวรยประชาธปไตย โดยตกลงกนวาขบวนชมนมประทวง

จะหยดอย ท นน ไมเคลอนตอไป เพอคอยคณะกรรมการทไปเฝาฯ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

แตผมไดเลาแลววา ขบวนผชมนมประทวงไดเคลอนจากอนสาวรย

ประชาธปไตยไปจนถง และหยดทสะพานมฆวาฬรงสรรค กอนทคณะ

กรรมการจะกลบไปถง และใชแตเทานน ในขณะทกรรมการก�าลงประชม


หารอกนอยในสวนจตรลดานนเอง ขบวนยงไดเคลอนตอไปจนถง และหยด

ลงทถนนพระรามท 5 หนาประตพระวรณอยเจน ประตทางเขาออกดาน

ตะวนตกของสวนจตรลดาดวย

ประการหลงน ยงท�าใหคณะกรรมการคลางแคลงใจในตวคณเสก

สรรคหนกขน เพราะไดมการตกลงกนไวแลววาขบวนจะไมเคลอนไปทสวน

จตรลดาเปนอนขาด

ภายหลง เมอเหตการณสงบลงแลว ทงสองฝายท�าความเขาใจ

กนและไดรบค�าชแจงจากคณเสกสรรควา เวลาไดลวงเลยไปนาน และฝง

ชนทอนสาวรยประชาธปไตยแสดงความกระวนกระวายไมพอใจ คณเสก

สรรคเองรสกวาจะควบคมเอาไวไดยาก จงตดสนใจใหเคลอนขบวนไปท

สะพานมฆวาฬรงสรรค เพอผอนคลายอารมณของประชาชนทรวมอยใน

ขบวน ค�าชแจงนสอดคลองกบรายงานทางวทยของเจาหนาทต�ารวจ ซง

แจงวาการเคลอนขบวนจากอนสาวรยประชาธปไตยไปสสะพานมฆวาฬ

รงสรรคนน เปนไปอยางชา ๆ มระเบยบและเมอถงสะพานมฆวาฬรงสรรค

แลวกหยดอย มไดมอาการวาจะเคลอนตอไปในทนท สวนทผมผานพบท

ลานพระบรมรปทรงมานนเปนสวนหนาของขบวน

ควรกลาวตอไปเสยเลยในทนวา คณเสกสรรคและคณพรพล

ตรยะเกษม นายกองคการนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร ไดรวมกน

ชแจงในภายหลงวา ระหวางทชมนมกนอยนนเอง คณพรพลซงเปนผเดยว

ทฝาเขาไปจนถงคณเสกสรรค ไดรบการกระซบแจงจากผใดไมปรากฏวา

กรรมการซงเขาใจวาไปเฝาทลละอองธลพระบาทนน “ชะตาขาด” เสยแลว

คณพรพลตกใจมากและรบแจงใหคณเสกสรรคทราบ คณเสกสรรคเองก


พลอยตระหนกไปดวย และตดสนใจทจะเคลอนขบวนไปยงสวนจตรลดา

เพอเอาพระบารมพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนทพง แทนทจะเคลอน

ไปยงสวนพดตานตามความตองการของฝงชน คณเสกสรรคบอกดวยวา

ถาไปสวนพดตานกคงจะตองปะทะกนกบเจาหนาท และจะท�าใหเสยชวต

เลอดเนอกนอยางมากมายแนนอน

(อนง ควรทราบดวยวา ทางฝายกรรมการทประชมกนอยในสวน

จตรลดานน ไดพยายามตดตอกบคณเสกสรรคโดยโทรศพทไปยงหมายเลข

ทใกลเคยงกบอนสาวรยประชาธปไตยอยตลอดเวลา แตไมไดผล เรองน

จงเปนตวอยางของความเขาใจผด ทเกดจากความบกพรองในการตดตอ

สอสารอยางแทจรง ในความเหนของผม)

คณะกรรมการประชมโตเถยงกนอยเปนเวลานาน และตอมาได

ยายเขาไปประชมหารอกนในหองรบแขกของกองมหาดเลก โดยททราบวา

ทกคนท�างานกนมาจนไมมแมแตเวลาจะรบประทานอาหาร ผมจงขอความ

กรณาไปยงสวนพระเครองตนกองมหาดเลก ใหจดอาหารวางและเครองดม

ไปใหนสตนกศกษาเหลานนรบพระราชทาน (ตอนนกระมงทเปนเหตใหลอ

กนวา นกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนทชมนมกนเดนขบวนประทวง

ท�างานไดส�าเรจ เพราะสวนจตรลดา “สงก�าลงบ�ารง”?)

ผลของความเขาใจผดท�าใหทประชมลงมตวา จ�าเปนอยางยงทจะ

ตองชวงชงเอาฝงชนจากการควบคมของคณเสกสรรคมาใหได กอนทความ

เสยหายรายแรงจะเกดขน กรรมการนสตนกศกษาแจงกบผมวาตองการ

เครองขยายเสยงทมก�าลงสง เพอจะไดพดชแจง “ความจรง” ใหประชาชน

ทราบและเขาใจ จะไดสลายการชมนมประทวงนน เพราะไมมเหตผลอะไร


ทจะตองชมนมตอไปอก ในเมอทางรฐบาลสญญาทจะปลอยผตองหาทง 13

คน โดยไมมเงอนไขแลว และมหน�าซ�ายงสญญาวาจะรางรฐธรรมนญใหเสรจ

ภายใน 20 เดอนอกดวย

ใครกไมทราบแนะน�าวาทศนยปฏบตการกองทพบก สวนรนฤด

ซงเปนทตงกองอ�านวยการรกษาความสงบในขณะนน มรถยนตตดเครอง

ขยายเสยงทจะใชตามความประสงคนนไดเปนอยางด ผมจงตดตอไปและ

ไดรบตอบวา พรอมจะสนบสนน ขอใหสงผแทนนสตนกศกษาไปทนนทนท

ตอนท 5

ผมจดรถสองคนใหผแทนนสตนกศกษาทงหมด ตวผมเองนงคน

หนาน�าไปยงสวนรนฤด ทตงศนยปฏบตการกองทพบก หรอกองอ�านวยการ

รกษาความสงบ รถแลนเขาไปทางถนนสโขทย ผานลวดหนามและทหาร

แตงชดสนามถออาวธเตรยมพรอม เมอถอ ผมน�านสตนกศกษาประดามขน

ไปบนตกทท�าการของศนยฯ นสตนกศกษาเหลานนเขาไปในหอง ซงผมจ�า

ไดวามโตะยาว ลกษณะเปนหองประชมเพยงเทานน ผมรสกวาหมดหนาท

ของผม ผมเดนกลบออกมาและเหน พลตรสม ขตพนธ ผซงผมรจกคนเคย

และนบถอมานาน จงแวะเขาไปท�าความเคารพและนงคยอยดวยสกคร

หนง พอสมควรแกเวลา และผมออกรสกเปนหวงสวนจตรลดา ซงเปนทท

ผมตองรบผดชอบโดยต�าแหนงและหนาท ผมจงลาพลตรสม และเพอนฝง

อก 2-3 คนซงผมพบทนนกลบไปยงสวนจตรลดา


เมอกลบไปถงเปนเวลาคงไมกอนสองนาฬกาของวนอาทตย ท 14

ตลาคม ผมกไดรบแจงวาทหนาประตวรณอยเจน ประตดานตะวนตกของ

สวนจตรลดา บรรดานกเรยน นสต นกศกษา และประชาชนผชมนมและ

เดนประทวง ไดตงมนอยทนนและลนหลามขนไปจนถงบนสะพานหนา

ประต ซงยอมท�าความไมสบายใจใหผมและเพอนขาราชส�านกอน ๆ เปน

ธรรมดา ประตดานนนตามปกตเปนประตทเสดจ ฯ เขาออกเมอทรงมพระ

ราชกรณยกจภายนอก นอกจากนน ผทจะผานเขาออกไดกมแตพระบรม

วงศานวงศและเอกอครราชทตประเทศตางๆ ทไปเฝาทลละอองธลพระบาท

ตามต�าแหนงทางราชการเทานน

ผมไปทประตนนเพอสงเกตการณและกเหนดวยความโลงอกขน

บางวา บนสะพานทประตพระวรณอยเจน มเดกหนมสาวเชญธงชาตและ

พระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระนางเจาฯ

พระบรมราชนนาถ นงอยอยางเปนระเบยบเรยบรอย หางจากประตออกไป

ราว 10-20 เมตรและนงอยดวยความสงบ เสยงเดยวทผมไดยนนน คอเสยง

ประกาศขอทางเพอใหรถแลนใกลเขามาทางประตพระวรณอยเจน และเปน

เสยงประกาศใหทกคนอยในความสงบ เพอคอยเฝาพระบารม ผประกาศ

จะหวงหรอเดาวาจะเสดจพระราชด�าเนนออกไป ณ ทนนหรออยางไรผมเอง

กสดทจะเดาได

ในทนใดนน กมเสยงทแตกตางกนจากเครองขยายเสยงอกเครอง

หนง หรอหลายเครอง ซงฟงกระทอนกระแทนไมไดศพท แตบางครงก

จบใจความไดบางวาเปนการกลาวหาคณเสกสรรค และเรยกรองบรรดา

ผทชมนมอย ณ ทนนมใหเชอถอคณเสกสรรค ผมสนนษฐานเอาวาเปน


กรรมการศนยกลางนสตนกศกษาฯ ทผมน�าไปสงทศนยปฏบตการกองทพ

บกนน คงจะไดรถยนตตดเครองขยายเสยงมา และก�าลงชวงชงฝงชนจาก

คณเสกสรรคตามแผนการทผมทราบมากอน ฟงจากเสยง ผมเขาใจวารถ

เหลานนหรอคนนนคงจะแลนเขาไปในสวนสตวดสต ซงเปนบรเวณทใกล

และผคนทชมนมกนอยบนถนนพระรามท 5 จะไดยนเสยงของผแทนนสต

นกศกษาเหลานนชดเจนทสด

มเสยงโตตอบซงผมเดาเอาวา คงเปนเสยงของคณเสกสรรค ผม

ไมสามารถจะตดสนไดวาผฟงพอใจขางใดมากกวา เพราะเมอจบประโยค

ของแตละฝาย ผมไดยนเสยงฮาและตบมอหนาแนนพอๆ กน ท�าใหผม

คดถงการตดสนโตวาทดวยวธตบมอในสมยทผมยงมสวนรวมโตวาทอยดวย

ผมจ�าไดวาทกครงทมการตดสนดวยวธนน เสยงตบมอมกจะดงไมยงหยอน

กน และประธานในการโตวาทตดสนใหเสมอกนทกคราวไป

แตการโตวาทระหวางผน�านสตนกศกษาในตอนเชาตรของวนท 14

ตลาคมนน มไดถอกตกาเครงครด แตละฝายไมคอยใหอกฝายหนงกลาว

จบเสยกอน และขดขนดวยเสยงทดงไมมากนอยกวากน คนฟงฮาและ

ตบมอโดยไมมจงหวะจะโคน ท�าใหผมออกจะไมแนใจนกวาคนฟงไดยน

หรอพอใจจะไดยนขอความทโตแยงกนหรอไม

ในทสด ใครคนหนงหรอสองสามคนกบอกผมอยางตนเตนวา คณ

ธรยทธ บญม ไดเขาไปจนถงรถเครองขยายเสยงทคณเสกสรรคยนอย และ

ทงสองฝายไดเผชญหนากนแลว ผมมองเหนไมถนดนกเพราะรวและคนบง

แตกไดยนจากเครองขยายเสยงพอจบความไดวา ฝายหนงซงคงจะไดแกคณ

ธรยทธก�าลงชแจงวา ผแทนนสตนกศกษาไดเขาเฝาทลละอองธลพระบาท


และรบพระราชทานพระบรมราโชวาทจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

และรบพระบรมราโชวาทใสเกลาใสกระหมอมมาปฏบตตาม ขอใหนกเรยน

นสต นกศกษา และประชาชนยตการชมนมประทวง และแยกยายกนกลบ

บานได

แตอกฝายหนง ซงเหนจะเปนคณเสกสรรคแสดงความคลางแคลงใจ

ไมเชอวาคณะกรรมการศนยกลางนสตนกศกษา ฯ ไดเขาไปเฝา ฯ พระบาท

สมเดจพระเจาอยหว (คงจะจ�าไดวา คณเสกสรรคไดรบค�าบอกเลาจากคณ

พรพลวา กรรมการนสตนกศกษา “ชะตาขาด” เสยแลว ดงทผมไดเลาไวใน

ตอนกอน) ทงสองฝายโตเถยงกนตอไป แตคราวนใชไมโครโฟนและเครอง

ขยายเสยงชดเดยวกน จงไมสบสนเหมอนทแรก

ครงแลวผมกไดยนเสยง ซงคงจะเปนของคณธรยทธ ทาใหคณ

เสกสรรคเขาไปเฝา ฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวดวยกน และหลงจาก

นนไมนานนกกมหญงสาวและชายหนมคหนง เดนมาทประตพระวรณอย

เจน ผมจ�าไมไดวาเมอมาถงทแรกนนหญงสาวและชายหนมคนนเจรจาพา

ทกบใครกอน แตเมอผมเดนเขาไปใกล คนทงสองกยกมอไหวผม ผมจ�า

หญงสาวไดทนทวาคอ ดร.เออย มสข อาจารยมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ทจ�าไดกเพราะ ดร.เออยเปนบตรอาจารย ดร.อมพร มสข ผทเปนทเคารพ

นบถอของผมผหนง สวนชายหนมผทมาดวยกนนน ผมคลบคลายคลบ

คลาวาจะเคยเหนหนา พอเขาแนะน�าตววาชอ ปราโมทย นาครทรรพ

ผมกนกขนไดทนทวา นอกจากจะเปน ดร. เชนเดยวกบอาจารยเออยแลว

อาจารยปราโมทยยงเปนนสตเกาคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

เชนเดยวกบผม แตรนหลงผม


อาจารยเออยและอาจารยปราโมทย มาขอใหผมน�าคณธรยทธ

และคณเสกสรรคเขาเฝาฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เพอจะไดรบ

พระราชทานกระแสพระราชด�ารส และเพอจะไดชวยกนจดการใหยตการ

ชมนมประทวงเสยโดยเรว

ตอนท 6

ผมฟงค�าขอรองของอาจารยเออยและอาจารยปราโมทย ทจะให

น�าคณธรยทธและคณเสกสรรคเขาเฝาทลละอองธลพระบาทแลว กมอออน

เทาออน ตามปกตหนาทในการจดใหเฝาทลละอองธลพระบาทนน กไมใช

ของนายต�ารวจราชส�านกประจ�าอยแลว และถงหากจะเปนหนาท การ

เฝาทลละอองธลพระบาทกยอมไมกระท�าในเวลาตสเปนแนนอน แตถาจะ

ปฏเสธออกไปทนทในขณะนน การตอลอตอเถยงระหวางคณธรยทธกบคณ

เสกสรรคกคงจะด�าเนนตอไป ไมมใครรวาจะสนสดลงเมอใด และนกเรยน

นสต นกศกษากบประชาชน อาจจะตองนงอยทนนอกสามวนสามคนกได

ถานง ๆ นอน ๆ อยอยางนนกคงไมเทาไร ผมกลวแตวา ใครมอไวหรอปาก

ไวยวโทสะทานเหลานนเขา อารมณของฝงชนอาจระเบดปงปงออกมาถงกบ

บานแตกสาแหรกขาดกได

ผมบอกอาจารยเออยและอาจารยปราโมทยวา ผมไมรบรองวา

คณธรยทธและคณเสกสรรคจะเฝาฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวในเวลา

นนไดหรอไม แตจะพยายามตดตอให ครนแลวผมจงโทรศพทจากประต


พระวรณอยเจน เขาไปหารอกบขาราชการผใหญของส�านกราชเลขาธการและส�านกพระราชวง ซงชมนมกนพรอมเพรยงอยภายในสวนจตรลดา ผมแถลงปญหาใหทานเหลานนทราบ แลวกไดรบค�าแนะน�าวาใหเชญคณ ธรยทธและคณเสกสรรคเขาไปในสวนจตรลดา เพอหาทางใหทงสองฝายท�าความเขาใจกนเสยกอน เรองเฝาทลละอองธลพระบาทไวคอยวากนทหลง

ผมน�าความนนไปแจงแกอาจารยเออยและอาจารยปราโมทย และบอกดวยวาขอใหทงคณธรยทธและคณเสกสรรคไปพบผมทประตพระกเวฬอยเฝา อนเปนประตทใชเขาออกตามปกตส�าหรบคนทวไป ประตพระวรณอยเจนนนมพระราชประเพณก�าหนดไววา ส�าหรบเสดจพระราชด�าเนนเขาออกและส�าหรบประมข หรอผแทนประมขตางประเทศเทานน วาแลวผมกนงรถไปคอยคณธรยทธและคณเสกสรรคอยทประตพระกเวฬอยเฝา

ผมคอยอยเปนนานกไมเหนคณธรยทธหรอคณเสกสรรคไปทประตนน อาจารยเออย อาจารยปราโมทย กบนสตนกศกษาหลายคนไปถงกอน และกคอยอยเชนเดยวกบผม ในทสดจงวานใครคนหนงใหเดนยอนไปด ครใหญ ๆ ใครคนนนจงกลบมาบอกวาทงสองคนมาไมไดเพราะต�ารวจไมใหมา

ผมไมทราบวาต�ารวจคนไหนหามไว แตรวาตวเองเปนต�ารวจกบเขาคนหนง และถาออกไปรบมาเองกคงจะได จงขอใหเจาหนาทเปดประตแลวกเดนครงวงไปทางสวนสตวดสต พอถงสแยก จะเลยวซายไปทางประตพระวรณอยเจน ต�ารวจกจ�าต�ารวจไมได ต�ารวจนายหนงลกขนรองเอะอะถามวา จะไปทางไหนกน สมเสยงออกจะดดนเตมท ผมจงตองยกไมยกมอท�าทาเปนต�ารวจชนผใหญและกไดผล ผมผานไปไดจนกระทงพบเดกหนม

หลายคนนงๆ นอนๆ อยรมถนนและกลางถนนกอนถงประตพระวรณอยเจน


คณธรยทธและคณเสกสรรคนงอภปรายอะไรกนอยตรงนนนนแหละ

พอพบหนาผมกรบน�าตวไปสวนจตรลดา โดยเขาทางประตพระกเวฬอยเฝา

ขณะนนทงคณธรยทธและคณเสกสรรคก�าลงจะสนแรงอยแลวเพราะตางฝาย

ตางอดตาหลบขบตานอนมาคนละหลายคน คณธรยทธนนไปอดนอนมา

จากโรงเรยนต�ารวจนครบาลทบางเขน อนเปนทควบคมตวระหวางตกเปน

ผตองหาวาเรยกรองรฐธรรมนญ สวนคณเสกสรรคนน นอกจากจะอดนอน

เพราะตองชวยอ�านวยการชมนมและเดนขบวนแลว ยงตองพดกบผทชมนม

อยตลอดทงกลางวนและกลางคน นบตงแตวนท 9 ตลาคม อนเปนวนเรม

ชมนมทมหาวทยาลยธรรมศาสตร ทงสองคนเดนเกอบจะไมไหว ตองให

นสตนกศกษาชวยประคองคนละค และคณเสกสรรคนนเสยงเรมแหบแหง

จนแทบจะไมไดยน

เมอไปถงหองรบแขกของกองมหาดเลก ผมอยากจะเรมการเจรจา

หารอกนในทนท แตแลดภาวะทางกายโดยเฉพาะของคณเสกสรรคแลว

กใหวตกวาจะเจรจากนไปไดไมตลอด จงขอรองใหทงสองคนพกและรบ

พระราชทานอาหารวางกบเครองดมเสยกอน แลวโทรศพทตามเจาหนาท

แผนกแพทยหลวงสวนจตรลดามาเพอตรวจอาการของทงสองคน เผอญ

ขณะนนนายแพทยศโรตม บนนาค อยในบรเวณนนดวย จงไดทงหมอ

ราษฎรและหมอหลวงชวยกนตรวจรกษา หมอบอกวาทงคณธรยทธและคณ

เสกสรรคไมไดปวยเปนอะไร แตออนเพลยเพราะไมไดพกผอน และไมไดรบ

ประทานอาหาร สวนคณเสกสรรคทมเสยงเหมอนเปดเทศนน กเพราะพด

มากเกดขดความสามารถของคนธรรมดา ถาไดพกและรบประทานอาหาร

เสยไมชา กคงหายเปนปกตในไมชา วาแลวหมอกจายยาส�าหรบรบประทาน

แกออนเพลยใหคนละซอง


ในระหวางทหมอก�าลงตรวจอยนนเอง คณธรยทธและคณเสกสรรค

กถอยทถอยปรบความเขาใจกนอย และผมฟงๆ ดกไมรสกวามความไม

เขาใจกนอยตรงไหนหรออยางไร ทงสองคนดจะเขาใจกนดเอามากๆ

เสยดวย

พอทงสองคนหยดพด ม.ร.ว.ทองนอย ทองใหญ และผมกชวยกน

ชแจงใหคณเสกสรรคเขาใจยงขนวา กรรมการศนยนสตนกศกษาฯ ไดเขา

ไปเฝาฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวแลวตงแตตอนเยน และไดทรงพระ

กรณาพระราชทานพระบรมราโชวาทแกผแทนนสตนกศกษาแลว คณทอง

นอยน�าเอาขาวในราชส�านกวาดวยการเฝาทลละอองธลพระบาทใหคณเสก

สรรคด ฝายผมกชวยอธบายเพมเตมดวยวาการทคณเสกสรรคจะเฝาฯ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวอกคนหนงนน ผมเชอวาท�าไดไมมปญหา

เพราะคณเสกสรรคมชออยในบญชผทจะตองเฝาฯ เมอตอนเยนแลว แต

ผมเหนวาเวลาเฝาฯ ควรจะเปนเวลาอน ไมใชเกอบตหาอยางในขณะนน

ผมอยากจะใหคณเสกสรรคและกรรมการอนๆ ชวยกนชแจงใหผทชมนม

อยทหนาประตวรณอยเจนเขาใจ แลวเลกชมนมกนเสย ถาคณเสกสรรค

ยงประสงคจะเฝาฯ ภายหลง คณทองนอยซงรบราชการอยในส�านกราช

เลขาธการกคงจะจดการใหได

คณเสกสรรคท�าทาวาเขาใจ และบอกวาเรองทจะใหเลกชมนมนน

ท�าไดไมยากอะไร แตสมควรจะมหลกฐาน เชน บนทกพระสรเสยงหรอม

ขาราชการชนผใหญจากสวนจตรลดาออกไปชวยชแจงกบประชาชน เพราะ

เมอแรกนน การโตเถยงระหวางคณธรยทธกบคณเสกสรรคอาจจะท�าใหผท

ชมนมเกดแตกแยกและคลางแคลงใจ อาจเชอคนหนงแตไมเชออกคนหนง


ผมบอกวา เวลานนกมขาราชการชนผใหญอยในทนนแลวสอง

คนคอคณทองนอยและผม ใหเลอกเอาเถดวาจะเอาใคร คณเสกสรรคก

ชมาทผมแลวบอกวา “เอาพนแหละ”

ตอนท 7

ทานผอานหลายคนคงจะทราบวา ในชวตของผมกอนวนอาทตย ท

14 ตลาคม 2516 นน ผมไดเคยพดในทสาธารณะแลว ตอหนาคนรวมหลาย

หมนหลายแสนคน ผมเคยเปนอาจารยทงของจฬาลงกรณมหาวทยาลย

มหาวทยาลยธรรมศาสตร และโรงเรยนนายรอยต�ารวจ ผมเคยโตวาท เคย

แสดงปาฐกถา เคยแสดงละคร เคยรวมรายการวทยโทรทศน จ�านวนคน

ไมวาจะมากนอยเพยงใดไมเคยท�าใหผมตนเตน แตเมอคณเสกสรรคชจะ

เอาตวผมออกไปพบและชแจงกบนกเรยน นสต นกศกษา และประชาชน

ทชมนมกนอยหนาสวนจตรลดาในตอนใกลรงของวนอาทตย ท 14 ตลาคม

นน ผมขอรบสารภาพวา ผมตกใจแทบสนสตทเดยว

เหตแหงความตกใจนนกคอ ผมรดวานกเรยน นสต นกศกษา

และประชาชนจ�านวนหมนทชมนมกนอยหนาสวนจตรลดาขณะนน ไมใช

นกเรยนนกศกษาทก�าลงแสวงหาความร ไมใชคนฟงโตวาททตองการการ

เลนลนหรอคารม และไมใชคนดวทยโทรทศนทประสงคความเพลดเพลน

หรอคลายอารมณตงเครยด ทกคนไปทนนดวยวตถประสงคส�าคญทสดอยาง

หนงรวมกน คอเรยกรองสงทตนเหนวาชอบธรรมซงไดแกการปลอยตวคน


13 คน ทเขาเหนวาถกจบกมคมขงโดยไมเปนธรรม ยงกวานนทกคนยงก�าลง

ไมพอใจในรฐบาลทเขาเหนวาเปนตนเหตแหงความไมเปนธรรมนน เมอ

คนวนศกร ท 12 ตลาคม ทหนามหาวทยาลยธรรมศาสตร ผมไดยนเสยง

เขาหรอผแทนของเขาวพากษรฐบาลอยางรนแรงและเผดรอน สญญาณ

ของความไมพอใจทก�าลงจะกลายเปนความโกรธแคนนน ผมไดเหนและ

ไดยนมาแลวดวยตนเอง ผมศกษาจตวทยามามากพอทรวา อารมณของ

คนจ�านวนหมนนนผดกบอารมณของคนคนเดยวอยางฟาผดกบดน การยว

ยเพยงนดเดยวอาจจะท�าใหคนเหลานนกลายเปนมนษยทไรสต และเปน

อนตรายแกทกคนหรอทกสงทเหนวาเปนปฏปกษ และผมเปนใครมาจาก

ไหน จงจะสามารถผอนคลายความรอนแรงของอารมณและความตองการ

ของเขาลง จนใหคนสภาวะสงบได

แตผมไมมเวลาตกใจนานนก ปญหาเฉพาะหนารอคอยคณเสกสรรค

คณธรยทธ และผมอย ไดกลาวแลววาขณะนนเปนเวลาใกลรง คนทรอ

คอยอยมจ�านวนหมน แตถาสวางเตมทแลว ผทเหนดเหนอยและกลบไป

พกผอนทบานจะตองออกมาสมทบอกจ�านวนกลายเปนแสน นกเรยน นสต

นกศกษาทยงไมไดเดนขบวนไปสมทบ รวมทงจากตางจงหวด อาจจะเดน

ทางไปเพมเตม ถงตอนนนการทจะพยายามใหคนเหลานนฟงเหตผลอาจ

ล�าบากยากยงขนเปนทวคณและความสงบอาจจะเปนแตความฝนโดยสนเชง

ขณะนนผมแตงกายดวยชดสากล ผมเกบเครองใชตาง ๆ ทอาจจะ

กอใหเกดความรสกไมเปนมตรไวทกองมหาดเลกทงหมด ปนพก เครองรบ

สงวทย แลวผมกออกเดนตามคณเสกสรรคและคณธรยทธไป เราออกทาง

ประตพระกเวฬอยเฝาเชนเดยวกบเมอขาเขา เลยวซายไปตามถนนราชวถ


เลยวซายถนนพระรามท 5 และคราวนไมไดหยดอยแคหวแถว แตเดนฝาฝง

ชนเขาไปจนกระทงถงรถโดยสายเลกทตดเครองขยายเสยงคนนน ระหวาง

ทาง ผมตองหลกและขามผทนอนไป บางคนหลบสนท และผทนงๆ นอนๆ

อยนน หลายคนเปนเดกหญงและชายทคะเนอายนอยกวาลกของผม ผ

ทยงตนอยตบมอตอนรบคณเสกสรรคกบคณธรยทธ และผมสงเกตเหนวา

ไมมผใดทแสดงกรยาไมเปนมตรกบผม แมวาผมจะอยในเครองแตงกายชด

สากลซงผดกบเขากตาม ผมไมรสกหวาดหวนหรอแมแตตนเตน เพราะใน

ขณะนนผมรสกวาผมมเกราะทจะคมกนอนตรายทกชนดไดอยางศกดสทธ

ทสดคอพระบารมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และความเชอวาตน

ก�าลงท�าสงทถกตอง

เมอถงรถโดยสารเลกคนนน ผมปนกระไดตามคณเสกสรรค คณ

ธรยทธ และผอนขนไปดวยความรสกเหมอนขนบานของตนเอง ใคร 2-3

คนรวมทงคณเสกสรรคดวย กลาวน�าโดยชแจงสนๆ วาพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ไดทรงพระกรณาพระราชทานพระบรมราโชวาทเกยวกบการ

เรยกรองของนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนแลว และขอเชญใหผม

เปนผชแจงรายละเอยดและเชญพระบรมราโชวาทอานใหไดทราบโดยทวกน

ดวย แลวใครอกคนหนงกสงไมโครโฟนใหผมถอทเดยวสองอน

ผมรบไมโครโฟนมาแลวกพด เปนการพดครงส�าคญทสดในชวตของ

ผม ล�าดบเหตการณทผมรเหนมาตงแตตน เรมตงแตผแทนนสตนกศกษา

เขาไปเฝาทลละอองธลพระบาท จนกระทงพระบาทสมเดจพระเจาอย

หวเสดจฯ กลบพระต�าหนก ผมเลาถงการท�าสญญาระหวางผแทนนสต

นกศกษา และรฐบาล ความพยายามทลมเหลวของผแทนนสตนกศกษาท


จะกลบไปพบคณเสกสรรค เพอชแจงใหประชาชนเขาใจเหตการณทเกด

ขน และความเขาใจผดอนเปนเหตใหเกดการใชเครองขยายเสยงของศนย

ปฏบตการกองทพบกกลาวโจมตคณเสกสรรค

ครนแลว ผมกเชญส�าเนาพระบรมราโชวาท ซงอยในกระเปาเสอ

ชนนอกของผมออกมาจบเสยกอน แลวอานใหผทชมนมอยฟง ซงผมขอ

อญเชญมาไวอกครงหนงในทน

“คนทเปนผใหญ (คนแก) นน เขามประสบการณ สวนคนหนม

สาวมพลงแรงทงรางกายทงความคด ถาหากมาปรองดองสมครสมานกน

ท�างานอยางพรอมเพรยง ไมผดใจแคลงใจกน การบานเมองกจะด�าเนนไป

ไดดวยด นสตนกศกษากเปนผทผานการทดสอบเลอกเฟนมาเปนแนนอน

แลววามทงสตและปญญาพรอมมล จงควรจะไดรถงความผดชอบชวดทก

อยาง”

“การพจารณาปญหาใดๆ จ�าเปนตองทราบวาปญหานนอยตรง

ไหน หรออะไรเปนปญหา ตอไปกแยกออกเปนประเดนใหกระจางและถก

ตองโดยล�าดบ จงจะสามารถแกปญหาไดตรงตามจดหมายอยางสมบรณ”

“เมอนสตนกศกษาไดด�าเนนการมาตรงตามเปาหมาย และไดรบ

ผลตามสมควรแลว กขอใหกลบคนสสภาพปกต เพอยงความสงบเรยบรอย

ใหเกดแกประชาชนทวไป”

เมออานพระบรมราโชวาทจบแลว ผมกขยายความวา สงท

นกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนตองการ คอการปลอยตวผตองหา

ทง 13 คนโดยปราศจากเงอนไขนนกไดมาแลว ยงกวานนยงไดรบสญญา

จากรฐบาลวาจะไดรฐธรรมนญอกภายในเวลาเพยงปเศษ จงสมควรทจะ


สนองพระราชประสงคดวยการ “คนสสภาพปกต” ผมแจงความจรงใหทราบ

ดวยวา “พระเจาอยหวของทานทงหลายและสมเดจพระบรมราชนนาถ ไม

ไดทรงพกผอน ไมไดบรรทมมาตงแตวนทผเรยกรองรฐธรรมนญถกจบกม”

พอเสยงตบมอซาลงและผมแลเหนสหนาผฟงโดยรอบไดถนด

(ขณะนนเปนเวลากอนหกนาฬกาเลกนอย) ผมกรสกวาผมอยทามกลาง

เพอน ทามกลางผจงรกภกดในพระยคลบาทอยางไมมเงอนไข ผมคกเขา

และกมหนาลงซอนน�าตา

บทท 8

ความปตทเกดแกผมในเวลานน สดทจะพรรณนาได ผมตระหนก

ในขณะนนเองวา นกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนทนงนอนและฟง

ผมพดอยทหนาสวนจตรลดาในตอนใกลรงวนอาทตย ท 14 ตลาคม 2516

นน หาใชฝงชนทก�าลงจะขาดสตสมปชญญะอยางทผมวตกหรอหวนเกรง

ไม จากสหนาและแววตาของคนเหลานน ผมรสกวาทกคนทงหญงและ

ชาย ทงเดกและผใหญ ยงมเหตผลโดยสมบรณและเสยงตบมอทดงขนหลง

จากทผมพดจบแลวนนมไดเกดจากมรรยาท แตเกดจากความเขาใจและ

ความพอใจอนแทจรง และทผมมนใจยงกวานน มนใจทสดแมในขณะท

ก�าลงเขยนเรองนกคอ เกดขนจากความเชอมนและจงรกภกดอนเตมเปยม

ปราศจากต�าหนหรอเงอนไขไมวาประการใดๆ ในพระยคลบาทพระบาท

สมเดจพระเจาอยหว


ผมไมไดยนเสยงของผแทนนสตนกศกษาทพดตอจากผม เพราะห

ของผมก�าลงอออยดวยแรงของความปต แตผมไมลมวาอกไมชา ไมกนาท

ตอจากนน ผทก�าลงชมนมกนอยหนาประตพระวรณอยเจนจะเรมแยกยาย

กนกลบบาน และผมไมลมวา ตามถนนหลายสายในเวลานน ต�ารวจและ

ทหารวางก�าลงสกดกนเอาไวเพอปองกนหรอเผชญเหตรายทอาจจะเกดขน

หรอแทรกแซงมากบการชมนมเดนขบวนประทวง ถาหากไมแจงใหเจา

หนาทผรบผดชอบทราบแนนอนวา สถานการณก�าลงคลคลายไปในดานด

ต�ารวจทหารอาจส�าคญผดคดวา ฝงชนก�าลงบายหนาไปสจดส�าคญและอาจ

เปนอนตรายแกจดนน

ไดเลาไวในตอนทแลววา ผมทงเครองมอเครองใชทอาจจะกอให

เกดความรสกเปนปฏปกษไวในสวนจตรลดา รวมทงเครองรบสงวทยดวย

ผมไมสามารถทจะตดตอกบสวนราชการใดไดโดยตรง แตผมสงเกตเหน

ในขณะทผมพด วาทรมรวสวนจตรลดาดานใน มคนยนฟงผมพดอยเปน

จ�านวนไมนอย และผมมนใจวาในจ�านวนนนมขาราชส�านกรวมอยดวย

หลายคน ผมจงขอใชไมโครโฟนพดอกครงหนง นอกจากจะย�าประเดน

ทผมเหนวาส�าคญแลว ผมขอรองใหผทยนอยภายในสวนจตรลดานนเอง

ชวยตดตอแจงใหเจาหนาทผรบผดชอบทราบดวยวา ผทชมนมกนอยหนา

สวนจตรลดานนพรอมจะแยกยายกนกลบแลว ขอใหเจาหนาทเปดทาง

และอ�านวยความสะดวกใหดวย ผมแลเหน ม.ร.ว.อดลกต กตยากร พระ

เชษฐาของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ยนรวมอยในบรรดาผ

ทยนฟงผมพด และไดเจาะจงขอใหทานชวยตดตอแจงใหทางราชการทราบ

ดวย คณชายอวนกกลกจอออกวงไปตามทรองขอ


ขณะนนเปนเวลาใกลหกนาฬกา ผมเพงรสกในตอนนนเองวา สอง

ขางถนนพระรามท 5 บนตนไมมนกเปนจ�านวนมาก และนกสงเสยงรองแซ

ไปหมดจนผมออกจะเคองๆ ทมผแขงขน แตผมพดจบแลวและหลงจาก

ทผมพด กรรมการนสตนกศกษาผหนงกเชญชวนใหผทชมนมกนอย ณ ท

นนลกขนยนหนหนาไปทางพระต�าหนกจตรลดารโหฐาน แลวรองเพลง

สรรเสรญพระบารมพรอมกน

ภาพนนเปนประวตศาสตร ผมจะไมมวนลมภาพนนชวชวตของผม

คนไทยตางเพศตางวย และตางอาชพจ�านวนนบหมน ยนหนหนาไปทาง

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวแลวเปลงเสยงรองเพลงสรรเสรญพระบารม

ผมรองเพลงนนดวยอยางเตมเสยงและเตมใจ เมอจบเพลงแลว เราถวาย

ค�านบ ผคนเรมแยกยายกนออกจากทชมนม กรรมการนสตนกศกษาท

ยนอยบนหลงคารถประกาศครงแลวครงเลา ใหทกคนกลบบานพกผอน

แลวเตรยมตวทจะชวยกนสรางความเจรญใหแกบานเมองตามระบอบ

ประชาธปไตย และทท�าใหผมมนใจวาสถานการณคนสความเปนปกตแลว

อยางแนนอนกคอ เสยงประกาศใหน�าเครองขยายเสยงชนดหว หรอเมกะ

โฟนมาคนทรถอ�านวยการคนทผมยงนงอยบนหลงคา

ลกระเบดขวดลกแรกระเบดขนกลางกลมคนทางดานใต (ดานวด

เบญจมบพตร) เมอมเสยงระเบดนน ผมคดวาเปนเสยงประทดทจดขน

ดวยความคะนองหรอยนด หลงจากเสยงระเบดเลกนอย กมผน�าคนเจบ

มาทรถอ�านวยการ และกรรมการนสตนกศกษาประกาศเรยกพยาบาลและ

รถพยาบาล ผมยนหนาออกไปดเหนผไดรบบาดเจบเปนเดกหนมและแตง

กายแบบนกเรยน สวมเสอขาวกางเกงน�าเงนหรอด�า ผมรองถามลงไปวา


เปนเจาของลกระเบดรเปลา แตไมมผใดตอบ ผมอยากจะใหน�าผไดรบบาด

เจบเขาไปรบการพยาบาลทแผนกแพทยหลวงสวนจตรลดา แตเมอเหนวาม

ผชวยเหลอ ซงแสดงกรยาวารหนาทของตนดอยแลว ผมกมไดคาดคนหรอ

ยนกรานตามความตองการของผม

เมอเหนวาผคนบางตาลงแลว ผมกไตกระไดลงจากหลงคารถ และ

เตรยมจะกลบเขาไปในสวนจตรลดา กรรมการศนยกลางนสตนกศกษาฯ

หลายคนบอกผมวาจะขอเขาไปดวย ซงผมเองกไมขดของ และคดวาเมอ

เขาไปถงขางในแลว จะขอความกรณาสวนพระเครองตนใหจดอาหารเชา

(ความจรงอาจจะเปนอาหารเยนหรออาหารกลางวนส�าหรบนสตนกศกษา

พวกนน) ใหรบประทาน ผมลงไปถงพนทแลว กมใครตอใครหลายคนมา

แสดงความยนดกบผมทไดออกไปชวยชแจงความจรงจนกระทงเกดความ

เขาใจกน มอยคนหนงเขามาหาผมแลวกแสดงความไมพอใจคณสมบต

ธ�ารงธญญวงศ เลขาธการศนยกลางนสตนกศกษาฯ เปนท�านองวา

คณสมบตไมรบผดชอบ ปลอยใหคณเสกสรรคตองรบภาระแตผเดยว และ

จะตองซกฟอกคณสมบต ผมกพยายามชแจงวา ทงคณสมบตและคณเสก

สรรคเขาใจกนดแลว และถาหากจะมการซกฟอกกนกควรยกปญหานนขน

กลาวหรอแจงใหศนยกลางนสตนกศกษาฯ ทราบ และพจารณาด�าเนนการ

ผมชแจงเสรจแลวกเหลอบไปเหนชายหนมกลมหนงจ�านวนสก 10

คนเหนจะได การแตงกายของคนพวกนน ยากทจะตดสนไดวาเปนนกเรยน

นกศกษา นสต หรอคนประเภทใด คนทสวมเสอขาวนงกางเกงสกากมทาทาง

ฮดฮดไมพอใจและพดเสยงดงวา “ไมยอม ๆ ยงไมรวาตกลงกนยงไงแลวเลก

กนเรายอมไมได” แตผมกมไดเฉลยวใจวาจะเกดเหตราย คนพวกนนบาย


หนาไปทางถนนราชวถ (ซงผมลมบอกไปวาไดสงเกตเหนตงแตกอนลงจากรถ

แลววา ยงมแถวต�ารวจสวมหมวกกนกระแทกสขาวยนขวางอย) ผมคดวา

อกสกประเดยวเมอเขาไดพบเพอนทรเรองดและไดรบค�าอธบายแลว กคงจะ

เขาใจและหายขดเคอง และผมควรจะบอกไวในทนดวยวา แมจะเหนวายง

มแถวต�ารวจขวางถนนอยแตผมกเหนวาผคนทบายหนาไปทางนน ไดทยอย

กนกลบมาทางดานวดเบญจมบพตร และบางกเลยวเขาไปในสวนสตวดสต

ซงไดเปดประตใหผานอกทางหนง

ในทนใดนนเอง กมเสยงรองจากคนกลมนนวา “เฮย ! พวกเรา

ถกต !” แลวคนกลมนนกกมลงควาไมและทอนโลหะทผชมนมเดนขบวน

ทงเอาไวแลววงไปทางทมแถวต�ารวจกนอย

โปรดทราบ

ผมไดรบการตดตอจากคณธรยทธ บญม เมอวนท 31 ตลาคม 2516

และขแจงวา ในการประชมของกรรมการศนยกลางนสตนกศกษา ฯ ทหอง

รบแขกของกองมหาดเลก เมอคนวนเสาร ท 13 ตลาคม 2516 กอนทคณะ

กรรมการจะออกไปใชเครองขยายเสยงของศนยปฏบตการกองทพบก กลาว

หาคณเสกสรรคดวยความเขาใจผดนน คณธรยทธ บญม และ คณชยวฒน

สรวชย มไดเขาประชมดวย ซงเปนความจรง แตผมเองมไดเขยนไวใหชดเจน

ขอทานผอานไดโปรดเขาใจตามนดวย


ตอนท 9

พอเหนชายหนมกลมนนกมลงหยบไมทอนขนาดยาวเกอบเมตร ท

ทงกลาดเกลอนอยทวบรเวณนนขนมาคนละทอน แลววงออกไปทางแถว

ต�ารวจ ผมกวงตามไปอยางกระชนชด เมอทนผทอยหนาสด ผมจงรอง

ตะโกนหาม ขออยาเพงใหเกดเรอง ผมจะออกไปหามต�ารวจใหเอง วา

แลวผมกออกวงตอไป

แตเบองหนาของผม ความชลมนวนวายเกดขนแลว กลมคนซงมอ

เปลาบาง ถอไมบาง ก�าลงวงสวนมา ผมดหนาคนพวกนน และฟงเสยง

ออองขางหนากรวาอยางไรเสยกตองเกดปะทะกบต�ารวจขนแลว มทาง

เดยวทจะท�าไดกคอ ขอใหต�ารวจทตงแถวขวางถนนอยนนถอนก�าลงออก

ทงหมดและทนท กอนทเหตการณจะลกลามและรายแรงยงกวานน การ

วงสวนเขาไปหามต�ารวจในเวลานน นอกจากจะไมเกดผลอะไรแลว อาจ

จะท�าใหผมโดนลกหลงสนประโยชนไปกอนเวลาอนควรกได

ผมวงเขาไปทประตพระวรณอยเจน ขอใหทหารมหาดเลกเปด

ประตขางให แลววงไปยงเครองโทรศพท ยกหขนหมนพดกบศนยสอสาร

ของกรมราชองครกษ หรอเทวดาองคไหนกได ขอใหสงถอนก�าลงต�ารวจ

ทหนาสวนจตรลดาในทนท เพราะก�าลงจะเกดเหตราย

“เหตราย” ไมคอยใคร ผมยงไมทนวางหโทรศพท กมเสยงระเบด

2-3 ตมขนขางนอก ผมทงหโทรศพทแลวออกไปยนงงอยทประตพระวรณ

อยเจนทางดานใน ขางนอกมคนออกนอยแนนขนด สหนาบอกความรอน


ใจและตนตระหนกสดขด ขณะนนผมนกไมออกแลววาผมจะท�าอะไรตอ

ไปอก เพราะเมอไมกนาทกอนหนานน ผมมนใจวาความสงบไดมาถงและ

เหตการณไมมทางทจะลกลามรายแรงตอไปไดอกแลว ผมไมไดเตรยมตว

เตรยมใจไวส�าหรบความวกฤตชนดใดๆ

เสยงระเบดยงดงอยเปนระยะๆ ควนสขาวกระจายออกไปทว

บรเวณนน ผมเคยเรยนและดงานการปราบ “จลาจล” มาและรทนท

เมอไดกลนวาควนนนเปนแกสน�าตา และเสยงระเบดนนกคงจะเปนเสยง

ลกปนทใชยงเพอใหเกดแกสน�าตา กลมคนระลอกทสองวงมาถงหนาประต

พระวรณอยเจน คราวนหลายคนก�าลงรองไห บางคนรองดาต�ารวจอยาง

หยาบคาย อาการของคนเหลานนแสดงวาก�าลงโกรธแคนอยางทสด ผม

ยงยนงงอยตรงนนจนกระทงมคนรองขนวา “ออกไปหามหนอย ออกไป

หามหนอย”

เสยงรองนนท�าใหผมยงเสยสตหนกลงไปอก ผมวงกลบไปทประต

เลก ซงทหารมหาดเลกรกษาพระองคใชเขาออก แลวขอใหเจาหนาทเปด

ประตออก เจาหนาทไมสจะเตมใจนก เพราะขณะนนคนภายนอกทแสดง

อาการวา อยากจะเขาไปในสวนจตรลดานนมจ�านวนลนหลาม แตเจา

หนาทรจกผมด และเมอไดรบค�ารองขอกเปดประตใหผมผานออกไป

ผมวงสวนผคนทก�าลงโกรธแคนและรองไหไปเปนครงแรกในชวตท

ผมโดนแกสน�าตาอยางจง น�าตาผมไหลพรากและรสกคดจมกพรอมกบวง

เวยนคลนเหยนอยางแรง ผมควกผาเชดหนาออกมาอดปากและจมก สวน

ตานนผมไมสามารถจะท�าอะไรไดพลางกวงฝาฝงคนออกไปยงแถวต�ารวจ


พอไปถงแถวต�ารวจ ผมจงรวาต�ารวจพวกนนในวนนน แตงตว

ผดกบเจาหนาทอนๆ และจากต�ารวจธรรมดาเปนอนมากคอสวมหมวกกน

กระแทกสขาวมพลาสตกใสคลมหนาลงไปจนถงคาง ทกคนมกระบองเปน

อาวธ และบางคนถอปนส�าหรบยงแกสน�าตา ผมสงเกตเหนวาไมมผใดม

อาวธชนดอน

(ผมมาทราบภายหลงวา กรมต�ารวจสงหามต�ารวจทปฏบตหนาท

ณ จดนนพกอาวธ โดยเฉพาะปน อยางเดดขาด)

ผมจ�าหนาใครไมไดเลย เพราะพลาสตกใสทคลมหนา แตเมอไปถง

แถวต�ารวจนน ต�ารวจก�าลงจดแถวใหม ผมถามใครกไมทราบ ทยนอยแถว

หนาวา “เกดอะไรขน ?” และไดรบค�าตอบวา ต�ารวจถกขวางดวยระเบด

ขวดบาดเจบหลายคน

ผมยนงงอยหลงแถวต�ารวจ คดไมตกวาจะชวยไดอยางไร ผมเปน

รองผบงคบการต�ารวจตระเวนชายแดน และเปนนายต�ารวจราชส�านกประจ�า

โดยต�าแหนงหนาททงสอง ผมไมมสทธจะสงใหถอนก�าลงต�ารวจ หนาท

อยางเดยวของผมในขณะนน คอถวายอารกขาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และสมเดจเจาลกเธอ และผมไม

อาจจะสงการตามอ�านาจหนาทของผมได เพราะในขณะนนเหตการณทเกด

ขนอยภายนอกสวนจตรลดา หางไกลพระวรกายมาก

แตผมรวาถาผมขนอยตรงนน และเชนนนตอไป ผมอาจจะได

เปนนายพลต�ารวจโท ภายหลงมรณกรรม (ซงแมจะเปนยศทมเกยรตอยาง

สง แตผมกยงไมปรารถนา เพราะเชอวาเปนพนต�ารวจเอก โดยมชวตอย

จะท�าคณประโยชนใหบานเมองไดมากกวา) เพราะขณะนนมการขวางลก


ระเบดขวดออกมาจากสวนสตวดสตเปนระยะ และผมไดยนเสยงปนคลาย

ปนขนาด .22 หรอลกกรดยงทละนดออกมาจากสวนสตวดสตดวย

ผมออกวงเหยาะๆ ไปตามถนนพระรามท 5 ไปทางถนนราชวถ

ผานนายต�ารวจผใหญคนหนง ซงผมจ�าหนาไดแตจ�าชอไมได จงหยดท

ตรงนนแลวแนะน�าวา ถาถอนก�าลงต�ารวจไปเวลานน แลวใชเครองขยาย

เสยงชแจงใหราษฎร นสตและนกศกษาทราบวา ต�ารวจถกขวางดวยระเบด

ขวดกอน และจ�าเปนตองตอบโตและบดนต�ารวจพรอมจะถอนก�าลงโดย

ปราศจากเงอนไขแลว บางทจะท�าใหเหตการณดขน นายต�ารวจผนนยม

อยางเบอๆ และตอบรบดวยอาการทแสดงวาตองการจะรกษามรรยาท

และผมกเขาใจดวาเขาคงไมมอ�านาจสงการเชนเดยวกบผม ผมจงออกวง

ตอไปจนถงถนนราชวถแลวเลยวขวาไปจนถงประตพระกเวฬอยเฝา อน

เปนประตทผมใชกลบเขาไปในสวนจตรลดา

มการกลาวขวญกนมากเกยวกบเหตการณในตอนเชาวนนน ซงจด

ชนวนความรนแรงจนท�าใหวนอาทตย ท 14 ตลาคม 2516 กลายเปน “วน

มหาวปโยค” ผมขอชแจงไวในทนวา ขณะเกดเหตผมอยกบนกเรยน นสต

นกศกษาและประชาชน เพราะฉะนนผมจงไมรอะไรดไปกวาคนเหลานน

นก อยางไรกด ผมรอะไรอยอยางนอยสองอยางทอาจจะท�าใหผอานเขาใจ

เหตการณดขนและถกตอง

อยางหนงกคอ พล.ต.ท.มนตชย พนธคงชน ผรกษาการในต�าแหนง

ผชวยอธบดกรมต�ารวจ ซงเปนนายต�ารวจทมอาวโสทสดในทเกดเหต

นน มไดเตมใจเลยทจะไปปฏบตหนาทอย ณ ทนน แตผมหนาทในการ

ถวายอารกขารวมทงหมดดวย ไดไปขอรองใหรบหนาทนนดวยเหตผลวา


พล.ต.ท.มนตชย เคยท�างานเกยวของกบการเดนขบวนของ นสต นกศกษา มา

หลายครงแลว โดยไดผลเรยบรอยปราศจากความรนแรง หรอเปนปฏปกษ

ใดๆ ยงกวานนทานยงเคยเปนทงนกเรยนเตรยม และ นกศกษาธรรมศาสตร

บตรของทานกเปนนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตรคนหนง เกษตรศาสตร

คนหนง คณมนตชยจงควรจะเขาใจนสตนกศกษาไดดไมแพนายต�ารวจอนๆ

อกอยางหนงทอาจจะส�าคญทสดกคอ เมอผทชมนมอยหนา

สวนจตรลดาเรมแยกยายกนจะกลบบาน พล.ต.ท.มนตชย เปนผทขอ

อนญาตโดยทางวทยไปยงกองอ�านวยการรกษาความสงบ โดยผาน

พล.ต.ท.ประจวบ สนทรางกร รองอธบดกรมต�ารวจในขณะนน ขอถอน

ก�าลงต�ารวจออกจากถนนพระรามท 5 เพอใหประชาชนใชถนนสายนนได

โดยสะดวก แตมไดรบอนญาต

ตอนท 10

พล.ต.ท.ประจวบ สนทรางกร อธบดกรมต�ารวจไดแถลงอยาง

เปดเผยเมอไมกวนมานเองวา ทานเองเปนผออกค�าสงไมอนญาตให

พล.ต.ท.มนตชย พนธคงชน เปดถนนพระรามท 5 ใหผทชมนมเดนขบวน

ประทวงผาน ตามท พล.ต.ท.มนตชยรองขอ เหตทไมอนญาตกเพราะทาน

ไดรบค�าสงจากกองบญชาการปราบปราบการจลาจล ซงในขณะนน จอมพล

ประภาส จารเสถยร เปนผบญชาการ เหตผลทกองบญชาการมค�าสงเชน

นนกคอ “กลวนสต นกศกษา จะเขาไปในสวนจตรลดา”


เหตผลทแทจรงจะเกยวกบสวนจตรลดา หรอ สวนรนฤดนนเปนอก

เรองหนง ซงผมเองไมอาจจะตอบได แตในฐานะทเปนต�ารวจผหนง ผม

ตองขอแสดงความเหนอกเหนใจ ทง พล.ต.ท.ประจวบ สนทรางกร และ

พล.ต.ท.มนตชย พนธคงชน ในทนเพราะในขณะทรบค�าสงนน จอมพล

ประภาส จารเสถยร ยงรกษาการในต�าแหนงอธบดกรมต�ารวจอยโดยถกตอง

ตามกฎหมาย และค�าสงมใหเปดถนนพระรามท 5 ใหผชมนมเดนขบวน

ประทวงผานนน หากจะใชสามญส�านกพนจด ผมใจเปนธรรมทงหลาย

กยอมจะเหนวา เปนค�าสงทอยในวสยทจะปฏบตไดภายในขอบเขตของ

กฎหมายและศลธรรมประเพณ คณประจวบจงไดยนยนค�าสงนน และ

คณมนตชยจงไดปฏบตตาม ถาหากบอกวากองบญชาการมค�าสงใหยงทก

คนทพยายามจะผานนนแหละ จงจะเปนค�าสงทเหนไดชดวาอยนอกหรอ

หมนเหมตอการละเมดขอบเขตของกฎหมายและศลธรรมประเพณ และ

คณประจวบคงไมยอมยนยนค�าสงนน หรอหากยนยน คณมนตชยกคงไม

ยอมปฏบตตาม

ถาเชนนน ใครเปนผสงใหต�ารวจใชแกสน�าตา และตะบองตผชมนม

เดนขบวน ?

ผมขอใหพจารณาเรองทคณเสกสรรคเลาใหทานนายกรฐมนตร

และกรรมการศนยกลางนสตนกศกษาฯ ฟงทท�าเนยบรฐบาล เมอวนท 17

ตลาคม 2516

คณเสกสรรคเลาวา เมอการชมนมสนสดลงและผคนก�าลงแยกยาย

กนกลบนน คณเสกสรรคกกลบโดยผานแถวต�ารวจทขวางถนนพระรามท 5

อย คณเสกสรรคเลาวา อนทจรงในขณะนน ต�ารวจไดยอมใหผานอยแลว


หากเปนการยอมใหทยอยกนผานทละนอย และผานบาทวถรมถนนพระราม

ท 5 มใชผานโดยสะดวกทงสาย จงมคนหลายคนทกทวงและขอใหต�ารวจ

เปดถนนทงสาย เมอเหนเชนนนและเกรงวาจะเกดความเขาใจผดและปะทะ

กนขน คณเสกสรรคจงขอขนไปบนหลงคารถต�ารวจคนหนง แลวพยายาม

พดชแจงใหคนเหลานน ยอนกลบไปทางวดเบญจมบพตร แตไมปรากฏวา

มผใดยนยอม จะเปนเพราะเสยงของคณเสกสรรคแหบแหงเกนไป จนฟง

ไมรเรองหรอเพราะเหตใดกตาม คณเสกสรรคกสนแรงพอด (ทานผอาน

คงระลกไดวาตอนทผมพบกบคณเสกสรรคและคณธรยทธ ทหองรบแขก

ของกองมหาดเลกในตอนใกลรงวนอาทตย ท 14 ตลาคมนน ทงสองคน

มอาการออนเพลย จนตองใหแพทยตรวจและรกษา) ต�ารวจตองชวยกน

พยงคณเสกสรรคลงจากหลงคารถ และคณเสกสรรคเองคาดวา ตอนนน

เอง ผทอยหางหรอเพงไปถงและแลเหนเหตการณอาจจะเขาใจวาต�ารวจ

ลากคณเสกสรรคลงจากหลงคารถแทนทจะเปนพยง ซงอาจจะกลายเปน

ชนวนของการพพาททลกลามออกไปจนกลายเปนการนองเลอด คณเสก

สรรคเองไมมโอกาสทจะเหนเหตการณตอจากนนเพราะไดสนสตและมผน�า

ออกไปจากทนนเสยกอน

ต�ารวจนนใชแกสน�าตาและตะบองแนนอน เพราะหลงจากทเกด

ปะทะกน และพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหเปดประตพระวรณอยเจน เพอรบผก�าลงตระหนกและเสยขวญเพราะ

การปฏบตของต�ารวจแลวนน ผมเปนผหนงทไปคอยยนตอนรบคนเหลา

นนอย ผมเหนเองวาหลายคนมบาดแผลและอกหลายคนยงแพแกสน�าตา

อย มพระราชกระแสรบสงใหสงคนเจบไปรบการรกษาพยาบาลในทนทท

แผนกแพทยหลวงสวนจตรลดา


ผมไมทราบวาใครเปนผออกค�าสงใหต�ารวจใชแกสน�าตาและตะบอง

แตผมจะไมประหลาดใจเลย ถาปรากฏวาต�ารวจไดด�าเนนการเองโดยไมรอ

ฟงค�าสง ทงนกเพราะต�ารวจเหลานนอยในภาวะทางจตทไมแตกตางกบผท

ชมนมเดนขบวนเลย นกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนผเดนขบวนไม

ไดหลบ ไมไดนอนมาตงแตวนท 9 ตลาคม ต�ารวจกอดตาหลบขบตานอน

มาตงแตวนนน ทงสองฝายยอมจะเหนอย ออนเพลย และความสามารถ

ควบคมอารมณของตนยอมมนอย หรอไมมเลยปนๆ กน ในภาวะเชนนน

ผมเหนวาไมตองถงกบลกระเบดขวดลกเดยวหรอหลายลกดอก ถงพลาสตก

ใสน�าแขงถงเดยว หรอไมทอนเดยว หรอกรวดกอนเลกๆ เพยงกอนเดยวก

อาจจะท�าใหเกดสงครามกลางเมองได

ทกลาวมาทงสนน หากทานผอานคนใดเหนวาผมออกรบแทน

ต�ารวจ ผมกรบสารภาพโดยชนตา เพราะผมเหนใจต�ารวจเหลานนจรงๆ

แตในขณะเดยวกน ผมกขอบอกกลาวใหต�ารวจทราบดวยวา ผมเหนใจ

นกเรยน นสต นกศกษา และประชาชนทประสงคจะผานไปทางถนนพระราม

ท 5 ดานถนนราชวถดวย เพราะผมเชอวา หลายคนบานอยทางนนและ

ตองการจะใชเสนทางทสนทสด ใชเวลาใหนอยทสด เพอใหถงบานโดย

เรวทสด เมอดานอนปลอยใหผานโดยสะดวกแลว ดานนนยงมต�ารวจสวม

หมวกกนกระแทก ใสหนากากพลาสตก ถอตะบอง ถอปนถมงทงอย จะ

ใหคนทอดนอน และ (บางคน) อดอาหารมาถงหาวน หาคน หวเราะ หรอ

เหนเปนเรองนาเอนดอยางไรได ปฏกรยาทแสดงออกไปในรปของผรสวาท

หรอกอนหน หรอทอนไม หรอแมแตลกระเบดขวด เปนสงทยอมคาดหมาย

ไดวาจะตองเกดขนเปนธรรมดา และผมกไดแตเสยใจทมนลกลามออกไปจน

กระทงท�าใหวนนนกลายเปน “วนมหาวปโยค” ของชาต


ผมกลบเขาไปในสวนจตรลดา และเมอทราบวาทรงพระ

มหากรณาธคณใหเปดประตพระวรณอยเจน เพอใหราษฎรผานเขา

มาอยในพระบารมได ผมกรวมกบเจาหนาทอนๆ ออกไปยนคอยรบ

อยทางดานนน เพอนนายทหารคนหนงเหนผมเขามาละล�าละลกบอก

ใหผมหลบไปเสย เพราะมหลายคนโกรธแคนหาวาผมหลอกลวงใหไป

ถกต และก�าลงหาตวผมอย ผมฟงแลวไมไดกลว แตใหรสกหดหใจท

ความบรสทธใจของผม ถกเหตการณบดผนใหแลดเปนความลวงโลก

แตความบรสทธใจนนเอง กท�าใหผมยนอยทเดม และคอยเผชญกบผ

ปรกปร�าผม

บทท 11

มผประมาณวา นกเรยน นสต นกศกษา และประชาชนทเขาไปใน

สวนจตรลดา ตอนเชาวนอาทตย ท 14 ตลาคม 2516 นนมจ�านวนถงหนง

พนคน แทบทกคนแสดงความโกรธแคนอยางรนแรง บางคนรองไหและ

บอกผมทงน�าตาวาต�ารวจรนแรงมาก คนหนงบอกผมวา มเดกผหญงถกต

ตกลงไปในคขางสวนจตรลดาและเชอวาจมน�าตาย ซงท�าใหผมตกใจอยาง

ยง ผมรบรายงานทางวทยใหศนยสอสารทราบและความทราบฝาละออง

ธลพระบาท ทรงมพระราชกระแสรบสงใหเจาหนาทออกไปตรวจคนและ

งมหารางของเดกหญงผนนหรอใครกตามทจมน�าอยในค เจาหนาทตรวจ

คนและงมอยหลายครง แตกไมปรากฏวาพบรางหรอศพของใครอยในค


สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถทรงหวงใยเรองนทสด ทรงมพระ

ราชเสาวนยใหเจาหนาทของกองราชเลขานการในพระองคแยกยายกนออก

ไปสอบถามตามโรงพยาบาลตาง ๆ ทวกรงเทพ ฯ ไมปรากฏวาโรงพยาบาลใด

ไดรบศพหรอผปวย เนองจากจมน�าในคสวนจตรลดาเอาไวเลย ผมเองเชอ

วา หากเรองนเปนความจรง หลงจากนนเพยง 2-3 วนเปนอยางชา ศพก

จะตองลอยเหนอน�าแลว แตจนกระทงขณะทเขยนเรองนกไมมศพลอยขน

มา เจาหนาทงมไดแตบตรประจ�าตวและรองเทาเปนจ�านวนมาก

อกเรองหนงทไดยนลอกนเกยวกบสวนจตรลดากคอ ต�ารวจยง

ปนออกไปจากสวนจตรลดา ขอนผมขอยนยนวาไมไดเกดขนอยางแนนอน

ต�ารวจทเหนยนรายลอมสวนจตรลดาอยนน เปนต�ารวจกองรกษาการณพระ

ราชฐานจตรลดารโหฐาน ไดรบค�าสงมใหบรรจซองกระสนเขาในปนอยาง

เดดขาด จนกวาจะมค�าสงจากกรมราชองครกษ ทหารมหาดเลกรกษา

พระองคในสวนจตรลดากเชนเดยวกน แมในขณะทเหตการณภายนอกก�าลง

วกฤตอยางยง มรายงานวามการยงตอสกนอยในสวนตางๆ ของพระนคร

กรมราชองครกษกมไดมค�าสงใหทหารหรอต�ารวจบรรจซองกระสนเขาใน

ปน และถาหากจะมผหนงผใดละเมดค�าสงนน ถงหากทหารหรอต�ารวจ

ดวยกนจะปกปดความจรง แตเจาหนาทพลเรอนจ�านวนมากท�างานอยใกล

ชดกนตลอดเวลากคงจะรเหนและรายงานเสยแลว แตจนบดน กยงไมม

รายงานดงกลาวไมวาโดยตรงหรอทางออม

นอกจากนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนจ�านวนประมาณ

หนงพนคนแลว บรรดากรรมการศนยนสตนกศกษา ฯ รวมทงคณธรยทธ บญ

ม ซงไดชวยกนชแจงใหผชมนมเดนขบวนทราบขอเทจจรง จนแยกยายกน


กลบ กเขาไปในสวนจตรลดาดวย พอถงเวลาแปดนาฬกา สมเดจพระนาง

เจา ฯ พระบรมราชนนาถ เสดจพระราชด�าเนนลงจากพระต�าหนกพรอมดวย

สมเดจพระเจาลกเธอเจาฟาสรนธรเทพรตนสดา และ สมเดจพระเจาลกเธอ

เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ ทรงมพระราชปฏสนถารกบนสตนกศกษาเหลา

นนทถนนหนาพระต�าหนก ตอมาอกไมนานพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

เสดจพระราชด�าเนนลงมาทรงสมทบ ครนแลวทงสพระองคจงเสดจไปยง

หนากรมราชองครกษอนเปนททผปะทะและหลกเลยงการปะทะกบต�ารวจ

ชมนมอย เสดจฯ เขาไปทามกลางคนเหลานนและทรงมพระราชปฏสนถาร

โดยใกลชด

การเสดจพระราชด�าเนนท�าใหบรรยากาศในทนนคลายความ

ตงเครยดลงเปนอนมาก แมวาจะมหลายคนทยงระงบความเคยดแคนยง

ไมไดกตาม บางคนกราบบงคมทลเหตการณทงๆ ทน�าตาอาบหนา

อนง ผมขอเลาเพมเตมดวยวา ขณะคอยรอรบผชมนมเดนขบวน

ประทวงอยในสวนจตรลดาเชาวนนน 3-4 คนไดหยดตอวาผมอยางโกรธ

แคน หาวาผมเปนผใชอบายหลอกลวงไปใหถกต�ารวจท�ารายและวาผมจะ

ตองรบผดชอบ ผมไดชแจงไปตามความจรงวา ผมไดพยายามจนกระทง

เหตการณมททาจะสงบลงโดยสมบรณแลว เหตทเกดขนตอจากนนเปนอก

ชวงหนง ซงสดวสยทผมจะปองกนหรอระงบได ผมอยกบผชมนมเดนขบวน

ประทวงตลอดเวลา และมโอกาสทจะถกตหรอโดนแกสน�าตาเทาเทยมกน

(และอนทจรงกโดนเขาอยางเตมรกแลว) ผมเสยใจและขอโทษทเหตการณ

กลบกลายเปนเชนนน เมอไดชแจงเชนนนแลวกไมปรากฏวามผใดตดใจและ

กลาวหาผมตอไปอก


ในทนททมผเขาไปในสวนจตรลดา สวนราชการในพระองคทกสวน

กเรมงานอ�านวยความสะดวกใหแกขาทลละอองธลพระบาทเหลานนทนท

สวนพระเครองตนจดอาหารและเครองดมใหรบพระราชทาน แพทยหลวง

สวนจตรลดาท�าการปฐมพยาบาลผเจบปวย และกองมหาดเลกเตรยมยาน

พาหนะ เพอทจะจดสงคนเหลานนกลบ ในชนแรกมการตดตอจางรถประจ�า

ทางจ�านวน 10 คนเพอขนสงและมปญหา เนองจากหลายคนวตกเกรงวา

ขณะเดนทางเจาหนาทอาจเขาใจผดวาเปนนสตนกศกษาทก�าลงจะไปสมทบ

และรวมก�าลงเพอตอบโตเจาหนาท แลวอาจจะถกจบกมหรอท�ารายเอา ใน

ทสดปรากฏวา รถประจ�าทางทตกลงจะไปรบนนไปไมถง เพราะขณะนน

กรณพพาทรนแรงขน จนถงกบมการขวางปากองบญชาการต�ารวจนครบาล

ทเชงสะพานผานฟาฯ ยดส�านกงาน ก.ต.ป. และกรมประชาสมพนธแลว การ

จราจรในสวนตางๆ ทงฝงพระนครและธนบรตดขด กองมหาดเลกจงใหเอา

รถยนตบรรทกของหมวดรถยนตหลวง ล�าเลยงผชมนมเดนขบวนไปสงตาม

จดตาง ๆ และกปรากฏวา กระท�าไดโดยเรยบรอย ปราศจากอปสรรคและ

เสรจสนเมอเวลาประมาณบายโมง

นสตและนกศกษาจ�านวนหนง รวมทงคณเสาวนย ลมมานนท เดน

ทางโดยรถยนตโฟลคสวาเกนแบบตออกไปเปนคนสดทาย คณเสาวนยนนม

สวนชวยเหลออยางส�าคญในการชแจงใหผชมนมเดนขบวนเหนความจ�าเปน

ในการทจะตองรบเดนทางกลบบาน

พดถงคณเสาวนย ผมควรเลาดวยวา เปนผหนงทแสดงความโกรธ

แคนในการปฏบตของเจาหนาทอยางรนแรง คณเสาวนยบอกผมวา ตอ

จากนนนสตนกศกษาจะไมมหยดยงอก และจะด�าเนนการตอบโตจนกวา


จะไดตว จอมพลถนอม จอมพลประภาส และ พ.อ.ณรงค มา “ส�าเรจโทษ”

คณเสาวนยบอกผมอยางเกรยวกราดดวยวา เมอนสต นกศกษาเรมการตอส

แลว “ประชาชน” ในยานทาพระจนทร ทาเตยน และ ศรราช จะสนบสนน

อยางพรอมเพรยง และเหตการณทเกดขนตอจากนนจะรนแรงกวางขวางยง

กวาทใครๆ คาดคะเนเสยอก

ทานผอานคงทราบดแลววา เหตการณในภายหลงมสภาพใกลเคยง

กบค�าท�านายอนเกรยวกราดของคณเสาวนยเพยงใด

คณะกรรมการนสตนกศกษาสวนมาก หลงจากทพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว สมเดจพระนางเจา ฯ พระบรมราชนนาถ และ สมเดจพระเจา

ลกเธอทงสองพระองคเสดจขนแลว กดเหมอนจะสนแรงกนหมด ทกคน

หลบอยในหองรบแขกของกองมหาดเลกกอน ตอมาจงไดขนไปหลบอยใน

ชนบนของกองมหาดเลก ในหองทเตรยมไวส�าหรบเจาหนาท

ในระหวางนนเอง การพพาทกรายแรงขนจนปะทเปนสงครามยง

ตอนท 12

เหตรายทเกดขนนอกสวนจตรลดาหลงจากทไดมการปะทะกน

ระหวางผชมนมเดนขบวนทก�าลงแยกยายกนจะกลบบานกบต�ารวจนน ผม

ไมมโอกาสรเหนอะไรดวย นอกจากทไดยนจากขาวทางวทยของทางราชการ

ต�ารวจ เพราะฉะนนผมจงจะไมขอกลาวถงในเรองน และขอถอโอกาสน


เรยนใหทานผอานทราบดวยวา เจตนาของผมในการเขยนเรองนมใชเพอ

ประมวลขาวจากหนงสอพมพ ค�าบอกเลา หรอ กระแสขาวอนใด ผมเพยง

แตพยายามทจะเลาประสบการณสวนตวเทานน การอางองถงเหตการณ

ภายนอกนน ผมกระท�าเฉพาะเมอตองการใหเรองราวปะตดปะตอกน หรอ

เมอเหนวาจ�าเปนเพอความเขาใจดอนควร และกอนจะอางองผมกพยายาม

ทจะสอบสาวราวเรองใหแนใจเสยกอนวาเปนความจรง ไมใชขาวลอท

ปราศจากหลกฐานอยางเชนเรอง พล.ต.ท.มนตชย พนธคงชน ขออนญาต

ถอนก�าลงต�ารวจเปดถนนพระรามท 5 เพอใหประชาชนผานโดยสะดวกนน

ถงแมวาผมเองจะมไดยนค�าขอและค�าสงไมอนญาตดวยตนเอง แตกมเจา

หนาททไมใชต�ารวจหลายคนยนยนกบผมวาเปนความจรง และผมไมเหน

มเหตผลอยางไรทคนเหลานนจะตองกลาวเทจกบผม จงไดเขยนไปตาม

นน และนอกจากนน พล.ต.ท.ประจวบ สนทรางกร อธบดกรมต�ารวจเอง

กไดกลาวอยางเปดเผยสนบสนนความจรงขอน

ผแทนนสตนกศกษาสนแรงและไดพกผอนอยในสวนจตรลดาไมนาน

กลกขนมาประชมหารอกนถงเหตการณภายนอกทก�าลงลกลาม รนแรงออก

ไปทกขณะ ผมไดมโอกาสฟงการประชมและสงเกตทาทของทกคนอยางใกล

ชด และขอบนทกไวในทนวาตามความรสกของผมนน ผแทนนสตนกศกษา

เหลานนมความรสกวตกมากในวกฤตการณทเกดขน เปนทเหนไดชดวาไมม

ใครคนใดคาดหมายวา การชมนมเดนขบวนประทวงจะสนสดลงดวยการ

ใชก�าลงห�าหนประหตประหารกน ทกคนพยายามทจะตดตามสถานการณ

ภายนอก โดยใชโทรศพทสอบถามไปยงสถานทตางๆ และหลายคนมความ

วตกดวยวา ตนจะตองกลายเปนผตองหาหรอตองสงสยในเมอรฐบาลไดใช

วธปราบปรามอยางเดดขาดแลว


ผมถามผแทนนสตนกศกษาบางคนวา จะมทางใดบางหรอไมทจะ

ตดตอกบนสตนกศกษาทควบคมฝงชน และพยายามใหเหตการณทก�าลง

ลกลาม รนแรงออกไปนน บรรเทาเบาบางลง และไดรบค�าตอบทไมได

แสดงความสนหวงเลยทเดยว แตแสดงความกงวลใจ กรรมการนกศกษา

ผหนงอธบายกบผมวาเมอเกดตอสกนขนเชนน ผทรบหนาทควบคมฝงชน

(เขาใชทบศพทภาษาองกฤษวา mob) ยอมจะไหวตวหรอยายทพกหรอ

ทอยเพอหลกเลยงการถกจบกมคมขง แตกยงเชอวาจะไมถงกบสาบสญ

ตามไมพบเสยเลย

เมอไดรบค�าชแจงเชนนน ผมกหารอกบเจาหนาทผใหญอนๆ ใน

สวนจตรลดาและเหนพองกนวา การด�าเนนการขนตอไปเพอใหภาวะเปน

ปกตดงเดมนน ดจะอยนอกเหนออ�านาจของเราเสยแลว นาจะเปนเรอง

ของรฐบาลมากกวา จงโทรศพทตดตอไปทกองอ�านวยการรกษาความสงบท

สวนรนฤด แจงใหทราบวากรรมการนสตนกศกษาอยในสวนจตรลดา และ

แสดงความกระตอรอรนทจะยตการพพาททก�าลงรนแรงขนเปนล�าดบ ผม

ถามไปวาทางสวนรนฤดคดวานสตนกศกษาเหลานน จะเปนประโยชนใน

การฟนฟความสงบอยางใดหรอไม ไดค�าตอบแสดงความพอใจ ผมจงหา

รถยนตน�านสตนกศกษาเหลานนไปสงทสวนรนฤดในตอนเยนวนอาทตย

ท 14 ตลาคมนนเอง

ผมมาทราบในภายหลงจากนสตนกศกษาเหลานนวา “สวนรนฤด”

ไมไดยนดยนรายกบผแทนนสตนกศกษาเหลานนเลย ไดตวไปแลวกสงตอ

ไปใหใครกไมทราบทดเหมอนจะไมมอ�านาจหนาท ซงเพกเฉยหรอทอดทง

นสตนกศกษาเหลานนในทสด ขอนเปนทนาเสยดายอยางยง เพราะถาม


เจตนาอยางแทจรงทจะน�าความสงบใหกลบคนมาสพระนครและรวมกนกบ

นสตนกศกษาเหลานน ผมเชอวาเลอดจะนองกรงรตนโกสนทรนอยกวาน

คนวนอาทตย ท 14 ตลาคม เปนฝนรายทสดในชวตของผม เจา

หนาทถวายอารกขาทกฝาย ทงทหาร ต�ารวจและพลเรอน ไมมใครหลบ

ลง ขาววทยของทางราชการต�ารวจแตละชนทไดยนนน เปนขาวทแทบ

ไมนาเชอวาเปนความจรง คนไทยก�าลงท�ารายและประหตประหารกนเอง

ทรพยสมบตทสรางขนโดยภาษอากรของคนไทย ก�าลงถกคนไทยท�าลาย

ทสะเทอนหวใจของเราทสดนนคอ สพระพกตรของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ระหวางทเสดจพระราชด�าเนนไปพระราชทานพระราชด�ารส

ทางวทยโทรทศนในค�าวนนน เปนครงแรกในชวตเหมอนกน ทผมเหนสพระ

พกตรเชนนน สหนาพอทเหนลกก�าลงฆากน

ขาวการลาออกของจอมพล ถนอม กตตขจร การตงคณสญญา

ธรรมศกด เปนนายกรฐมนตรคนใหม และพระราชด�ารสของสมเดจพระศร

นครนทราบรมราชชนน ดเหมอนจะละลายหายไปในเหตการณ โดยไรผล

รงอรณวนจนทร ท 15 ตลาคม มาถงโดยไมมผใดรสกวาแตกตาง

กบวนทแลว ดเหมอนวาจะหนกกวาเสยดวยซ�า กลวธแพรขาวลอระบาด

เขาไปจนกระทงถงในสวนจตรลดา เจาหนาทหลายคนรวมทงผมไดรบ

โทรศพทแจงเหตรายตามสถานทตางๆ (ซงเมอตรวจสอบในภายหลงแลว

ปรากฏวาไมเปนความจรงทงสน) พรอมกบค�าวงวอนขอใหกราบบงคมทล

ใหทรงทราบฝาละอองธลพระบาทขอพระราชทานทรงระงบวกฤตการณดวย

พระองคเอง ขาวทางโทรศพทนมอยตลอดเวลา แมเมอการปะทะตอสได

ยตลงแลว


เวลาประมาณแปดนาฬกา พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระ

ราชกระแสรบสงใหเจาหนาทผใหญหลายคนรวมทงผมเขาเฝาทลละอองธล

พระบาท แลวรบสงใหหาทางใหนายกรฐมนตรคนใหมไดพบปะกบผแทน

นสตนกศกษาโดยดวนทสด เพอหาทางทจะยตการท�ารายและสงหารกน

รวมทงการท�าลายทรพยสมบตทเปนของประชาชนในทนท ผมสงเกตวา

พระพกตรยงหมองคล�า แตพระราชกระแสรบสงแสดงวาน�าพระราชหฤทย

ยงเดดเดยวและทรงเชอมนวา จะตองมทางแกปญหารายแรงนนได

พวกเรากราบถวายบงคมลาออกมาแลว กออกมายนมองหนากน

ตาปรบๆ ผมเองมสวนในการสงตวผแทนนสตนกศกษาไปสวนรนฤดเมอเยน

วนกอน และไมแนใจวาผแทนนสตนกศกษาเหลานนจะยงอยในททจะพบ

หรอตามตวไดหรอไม จากสถานการณในคนทผานไป ผมสนนษฐานวา

สวนรนฤดกบนสตนกศกษาคงเจรจากนไมส�าเรจ มฉะนนเหตการณกคงจะ

คลคลายไปในทางดเสยแลว และเมอเจรจากนไมไดผล นสตนกศกษาเหลา

นนกอาจจะถกควบคมหรอถาออกมาได กคงจะไปอ�านวยการตอสอยในทท

ต�ารวจอยางผมไปถงไดยาก

เปนครงแรกในชวตอก ทผมระลกถงพระสยามเทวาธราช พระนาม

นนผานแวบเขามาในใจของผมไดอยางไรผมกไมทราบ กอนหนานน ผม

เคยไดยนพระนามแตผมไมเคยเชอถอหรอกราบไหวทาน พอระลกถงพระ

สยามเทวาธราช ผมกนกในใจตอไปวาหากทรงมอานภาพอยางไร กถง

เวลาแลวทจะตองทรงชวยเมองไทยอกครงหนง

ขณะนนเอง เจาหนาทกองมหาดเลกกเขามาบอกผมวา นสต

นกศกษาจ�านวนหนงคอยพบอยทประตพระกเวฬอยเฝา


ตอนท 13

ผแทนนสตนกศกษาทคอยพบผมอยในตอนสายของวนจนทร ท 15

ตลาคม 2516 นน มจ�านวนรวม 16 คน นอกจากคณสมบต ธ�ารงธญญวงศ

เลขาธการศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศไทย แลวกมนายกสมาคม

สโมสร และองคการนสตนกศกษาจฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยรามค�าแหง และ

วทยาลยวชาการศกษาประสานมตรรวมอยดวย คนทผมเหนหนาแลวดใจ

แทบตาย คอคณเสาวนย ลมมานนท ไมใชเพราะคณเสาวนยเปนผหญง

คนเดยวในบรรดาผแทนนสตนกศกษาเหลานน แตเพราะมขาววา หลง

จากททางกองมหาดเลกจดรถยนตไปสงคณเสาวนยและเพอนๆ ในวนกอน

นน ระหวางทางคณเสาวนยถกยงทแสกหนาถงแกความตายเสยแลว ซง

ท�าใหผมกนไมไดนอนไมหลบหนกลงไปอก เพราะส�าคญวาตนมสวนในการ

สงคณเสาวนยออกไปใหถกฆา

เวลาประมาณ 11.30 น. การประชมพบปะระหวางคณสญญา

ธรรมศกด นายกรฐมนตรและผแทนนสตนกศกษาจงเรมขน นายกรฐมนตร

กลาวอยางไมออมคอมใหเสยเวลาวา (1) ตองการใหยตการตอสกน (2) ผท

ไดรบบาดเจบและเสยชวตในการตอส ไมวาจะเปนนกเรยน นสต นกศกษา

หรอประชาชน รฐบาลจะจายเงนชดใชและจดการศพให และ (3) จะใหม

รฐธรรมนญและการเลอกตงภายในหกเดอน และคณะรฐมนตรชดใหมสวน

ใหญจะเปนพลเรอน เวนแตกระทรวงกลาโหมเทานนทรฐมนตรคงจะเปน

ทหาร


การอภปรายตอจากนน แสดงวาผแทนนสตและนกศกษาทกคน

ยอมรบหลกการวา จะตองยตการตอสกนโดยเรวทสด แตในรายละเอยดนน

แตละคนยงมความวตกอยหลายอยาง คณบวร ยสนทร ประธานเชยรสโมสร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย เสนอขอใหมนรโทษกรรมนกเรยน นสต นกศกษา

และประชาชนผชมนมเดนขบวนประทวง นายกรฐมนตรตอบสนองทนทวา

เปนนโยบายอยแลว คณกนก วงศตระหงาน รองเลขาธการศนยกลางนสต

นกศกษาฯ ของใจวาฝายทสญเสยอ�านาจไปอาจวางแผนชงอ�านาจคนมาและ

เสนอขอใหนายกรฐมนตรรบรองวา จะไมมการปฏวตหรอยดอ�านาจโดย

ทหารตอไปอก กบขอใหเรยกรองเอาค�ามนสญญาจากผทสญเสยอ�านาจ

ไปแลววาจะไมพยายามเอาอ�านาจคน

ส�าหรบความหวงใยของคณกนกน นายกรฐมนตรเนนวา จนกระทง

ถงขณะนน ยงไมมสงใดทแสดงวารฐบาลใหมเปน “หน” หรอจะถก “จ”

เพอเอาอ�านาจคน ทงไดแจงใหทราบดวยวา ความสมพนธระหวางทานกบ

ฝายทหารกเปนไปดวยดอยางยง

อนทจรง ความวตกหวงใยของคณกนกและผแทนนสตนกศกษา

อนๆ เกยวกบการทผสญเสยอ�านาจจะชวงชงอ�านาจคนนน นบวาสมเหต

สมผลและเปนทเขาใจไดเพราะในขณะนน จอมพลถนอม และ จอมพล

ประภาส ยงด�ารงต�าแหนงผบญชาการทหารสงสด และรองผบญชาการ

ทหารสงสดตามล�าดบ สวนพนเอกณรงคนน กยงด�ารงต�าแหนงทางราชการ

ทงทหารและพลเรอนอย อยางไรกด ผมไดมสวนออกความเหน เปนความ

เหนทผมยงยดมนอยแมแตในขณะนวา สถานการณในอนาคตนน ยอม

ขนอยกบรฐบาลทถกตองตามกฎหมาย และขนอยกบคนหนมสาวรนน


หมายความวาเมอเราไดมรฐบาลทเปนของประชาชนอยางแทจรง ซงตง

ขนตามกรรมวธประชาธปไตยและไดรบความสนบสนนอยางพรอมเพรยง

กนจากคนหนมสาวรนปจจบน ผมกไมเชอวาจะมผใดสามารถยดอ�านาจ

การปกครองไดดวยวธปฏวตรฐประหารอยางทเคยเปนมาแลว

และส�าหรบขอเสนอของคณกนกทใหขอค�ามนสญญาจากผทสญ

เสยอ�านาจไปแลวนน ผมมความเหนแยงวา แทนทจะท�าเชนนนซงเทากบ

เปนการยอมรบรความส�าคญของผสญเสยอ�านาจไปแลว เราควรพยายาม

กระท�าทกวถทางทจะสงเสรมอ�านาจของรฐบาลทถกกฎหมาย ความเหน

ของผมน ไดรบความเหนชอบจากทประชมโดยเฉพาะคณพรพล ตรยะ

เกษม นายกองคการนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร

คณเสาวนย ลมมานนท ท�าความประหลาดใจใหแกผมอกครง

หนง ในทประชม ในเมอเธอตดบทวา กอนทจะพจารณาเรองการปองกน

ผสญเสยอ�านาจจะแยงชงอ�านาจคน ควรพจารณาเปนอนดบแรกวา จะ

ท�าอยางไรบานเมองจงจะคนสภาวะสงบได แตไหนแตไรมา ผมเคยคดวา

เดกสาวผนนคงจะคดคดคานขอเสนอทกขอทน�าไปสการยตการตอส และ

ถาหากสงอาวธให เธอกคงจะแลนกลบออกไปสสมรภมอก

คณธรยทธ บญม เขาประชมดวยในฐานะทปรกษาของศนยกลาง

นสตนกศกษา ฯ ความเหนของคณธรยทธนนแสดงความสขมและเหนการณ

ไกล คณธรยทธเปนหวงวา ประชาชนในตางจงหวดจะไมเชอวามความสงบ

แลวในกรงเทพฯ (ซงตอมากเปนความจรง หลายจงหวด ประชาชนไมเชอ

เชนนนและหลายคนหวนไหวไปตามค�าโฆษณาหลอกลวงของคอมมวนสต

ทวาฝายคอมมวนสตยดครองกรงเทพฯ ไวไดแลว) และเมอนายกรฐมนตร


เปนหวงวา ภายหลงจากทยตการตอสกนไดแลว อาจมการปฏวตท�านอง “เวยดกง” เหลออย อนจะเปนเหตใหรฐบาลตองปราบปราม คณธรยทธกย�าอกวา ถาประชาชนมความมนใจในรฐบาลและในความสงบแลว การปฏบตท�านอง “เวยดกง” กไมนาจะเกดขนได

ผเขารวมประชมผลดกนแนะน�ารายละเอยดเกยวกบการเผยแพรขาวการยตการตอสอยจนกระทงเวลาประมาณ 12.45 น. จงยตการประชมเพอใหทงฝายรฐบาลไดไปด�าเนนการสงใหเจาหนาทยตการปฏบตทเปนปฏปกษ และใหฝายนสตนกศกษารางค�าแถลงการณ ซงจะน�าไปแจกประกอบค�าชแจงและเชญชวนนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนใหยตการกระท�าทเปนปฏปกษเชนเดยวกน

ในค�าแถลงการณดงกลาว ผแทนนสตนกศกษาไดขอส�าเนาค�าสงจากนายกรฐมนตรถงผบญชาการทหารบก สงใหเจาหนาทฝายตางๆ ยตการปฏบตทเปนปฏปกษ เพอใหฝายนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนไดยตการกระท�าฝายตนและยตการชมนม (ซงยงกระท�าอยทอนสาวรยประชาธปไตย) ค�าขอน นายกรฐมนตรอนโลมตามและบนทกททานมถงผบญชาการทหารบก นบไดวาเปนค�าสงใหระงบการปฏบตทางทหารฉบบแรก ทนายกรฐมนตรพลเรอนมถงแมทพบกไทย ในชวระยะเวลาประมาณ 25 ปทผานมาน

ค�าแถลงการณของศนยนสตนกศกษาน นายกรฐมนตรมค�าสงใหโรงพมพส�านกท�าเนยบนายกรฐมนตร จดพมพขนโดยดวนเปนจ�านวนหลายหมนฉบบ และนบไดวาเปนสญลกษณแรกของความรวมมอกนอนแทจรงของรฐบาล กบ นสตและนกศกษา ทจะน�าความสงบและประชาธปไตยคน

มาสประเทศไทย


และในขณะททงสองฝายก�าลงสาละวนอยกบภารกจของตนในตอนบายวนนนเอง เหตการณกคลคลายไปในดานดโดยอตโนมต เมอมขาวเปดเผยและแพรสะพดออกโดยทววา จอมพลถนอม กตตขจรจอมพลประภาส จารเสถยร ไดลาออกจากต�าแหนงราชการประจ�าทกต�าแหนง และไดเดนทางออกไปนอกประเทศพรอมดวยภรรยา กบพนเอกณรงค กตตขจร และภรรยา

หมายเหต

ขณะทเขยนตอนน นสตนกศกษาหลายคน อาท คณพรพล ตรยะเกษม และ คณสมบต ธ�ารงธญญวงศ ไดลาอปสมบทและอยในบรรพชตเพศแลว แตผมยงคงใชสรรพนามตามเหตการณทเกดขนในเรองน ผมขอถอโอกาสนกราบขอขมาพระภกษสงฆรปนน ๆ กบอนโมทนาในกศลกรรม

ททานไดบ�าเพญในครงนดวย

ตอนท 14

ขาราชการผใหญในพระองคทานหนง ซงมสวนในการจดยานพาหนะล�าเลยงบรรดาผชมนมเดนขบวนทเขาไปในสวนจตรลดาหลงจากทเกดปะทะขนกบต�ารวจในตอนเชาวนอาทตย ท 14 ตลาคม โทรศพทถงผมและชแจงวา รถประจ�าทาง 10 คนทกองมหาดเลกเชาและผมเขาใจวาการจราจรตดขดแลนไปไมถงสวนจตรลดานน ความจรงไดไปถงสวนจตรลดาและไดมสวนในการล�าเลยงดวย การล�าเลยงจงไดเสรจสนลงโดยรวดเรว

ขอทานผอานโปรดเขาใจตามนดวย


หลงจากทรางค�าแถลงการณเสรจและสงไปใหโรงพมพส�านก

ท�าเนยบนายกรฐมนตรจดการพมพแลว คณะกรรมการศนยกลางนสตนก

ศกษาฯ กแยกยายกนออกจากสวนจตรลดาไป สวนหนงไปทอนสาวรย

ประชาธปไตย อกสวนหนงไปคอยรบค�าแถลงการณทโรงพมพ ในการน

กไดรบความรวมมอจากหมวดรถยนตหลวงจดยานพาหนะใหดวย

ไดกลาวแลวในระหวางนน ขาวการเดนทางออกไปตางประเทศ

ของจอมพลถนอม จอมพลประภาส และพนเอกณรงค ไดแพรสะพดออก

ไปแลว ความตงเครยดของสถานการณจงผอนคลายลงในทนท ผคนรอบ

นอกทอนสาวรยประชาธปไตยเรมทยอยกนออกจากบรเวณนน แตทใกล

อนสาวรยยงชมนมกนอยหนาแนน ผมมาทราบภายหลงวาหนงสอพมพ

“สยามรฐ” ไดพมพใบปลวออกแจกแจงขาวการสนอ�านาจของจอมพลถนอม

จอมพลประภาส และพนเอกณรงค กบเรยกรองใหเลกชมนมกน กอนหนาท

ค�าแถลงการณของศนยนสตนกศกษา ฯ จะไดรบการแจกจายเสยอก

เวลาประมาณ 17.00 นาฬกา ศนยกลางนสตนกศกษาฯ จงไดน�า

ค�าแถลงการณจ�านวนหนงไปยงบรเวณอนสาวรยประชาธปไตย แลวเรม

ใชเครองขยายเสยงประกาศชแจงความคลคลายของสถานการณ แลวแจก

ค�าแถลงการณนน

ระหวางนนผมไมยอมไปไหน แตนงอยขางเครองรบโทรศพท

และ ฟงรายงานขาวทางวทยอยตลอดเวลา ครนแลวขาวทผมกลวนกกลว

หนาวาจะไดยนกดงมาทางโทรศพท จากคณสรพล (ธนภณ) วฒนกลแหง

มหาวทยาลยศลปากร คณสรพล (ธนภณ) โทรศพทจากราน “ศรแดง” ท

ขางอนสาวรยประชาธปไตยนนเอง และ บอกผมวา มก�าลงทหารก�าลง


เคลอนจากสะพานเฉลมวนชาตเขาไปทางอนสาวรย ท�าใหประชาชนทก�าลง

จะเลกชมนมมปฏกรยา และจะไมยอมแยกยายกนกลบ

ผมหมนโทรศพทไปทศนยปฏบตการกองทพบก ซงในขณะนน

อยในความบงคบบญชาของพลเอก กฤษณ สวะรา ผบญชาการทหารบก

โดยสมบรณ ผมแจงขาวนนใหนายทหารคนสนทของผบญชาการทหารบก

พ.ต.นพนนท มตตมาระ ทราบ คณนพนนทบอกใหผมคอยสกคร แลวผม

กไดยนเสยงของผบญชาการทหารบกดงมาตามสาย พลเอกกฤษณ ยนยน

กบผมวา ไดสงไปยงหนวยทหาร และหนวยต�ารวจทกหนวยแลววา ใหยต

การปฏบตการอนเปนปฏปกษ และถามการเคลอนยายก�าลงอยางใดกเปน

เคลอนยายจากแนวเขาสนามเสอปา เพอคอยค�าสงใหกลบเขาทตงตามปกต

ผมรจกพลเอกกฤษณมานานหลายป และ เคยรวมงานกบทานสมย

เมอทานยงเปนแมทพกองทพภาคทสองอยจงหวดนครราชสมา (เวลานนผม

เปนรองหวหนาหนวยต�ารวจสนตบาลภาคอสาน) ผมเชอวาทานพดจรงท�า

จรง แตในตอนเยนวนนนผมไมแนใจวามใครอนทอยนอกเหนออ�านาจสง

การบงคบบญชาของทานททานไมรหรอไม ผมจงตดสนใจตรวจสอบดวย

ตนเอง

วธตรวจสอบกกระท�าอยางงาย ๆ คณขวญแกว วชโรทย และผม

ชวยกนหาหมายเลขโทรศพทของผทอยใกลสะพานเฉลมวนชาต ในทสด

ไดหมายเลขของหาง “ไทยนคร” ชางถมซงมชอเสยงของเมองไทย ซงตง

อยทเชงสะพานนนเอง ผมเปนคนโทรศพทถามวาทหนาบานยงมทหารอย

หรอไม ไดรบค�าตอบวาไมทราบเพราะไมไดออกไปด ผมออนวอนวาขอ

ความกรณา ออกไปดใหหนอย เพราะผมจะตองกลบบานทางนน ถายงม


ทหารอยผมกกลว และจะไดยงไมกลบ ทานผรบสายโทรศพทบอกใหคอย

สกคร วางหแลวอกสกครหนงกกลบมาบอกวา ไมมทงทหารและนกศกษา

ทหารถอนไปแลวตงแตบายสามโมง ถนนวาง

ผมขอบคณทานผนน (และขอถอโอกาสนขอประทานโทษดวยท

กลาวเทจ) แลวกหมนโทรศพทถงคณสรพล (ธนภณ) ยนยนทงถอยค�าของ

พลเอกกฤษณ และ ของหาง “ไทยนคร” การณกด�าเนนตอไปดวยความ

เรยบรอย

ควรเลาเสยในตอนนเลยวา เมอเราพบกนอกในสวนจตรลดาตอนค�า

นสตหรอนกศกษาผหนงเลาใหผมฟงวา ขณะทกรรมการศนยกลางนสตนก

ศกษาฯ ก�าลงชแจงใหประชาชนทราบความจรง และเชญชวนใหเลกชมนม

กนอยนน มเดกหนมกลมหนงลกษณะคลายลกจนวงกระหดกระหอบเขาไป

บอกวา มทหารก�าลงเคลอนเขาไปทางสะพานเฉลมวนชาต เปนเหตให

คณสรพล (ธนภณ) ตองโทรศพทแจงใหผมทราบดงทผมไดเลาแลวขางตน

เรองนขอฝากไวใหผทสนใจใน “มอทสาม” ไดน�าไปพจารณาดวย

ความสงบกลบคนมาสกรงเทพฯ โดยรวดเรวจนผมรสกเหมอนฝน

ขาววทยของทางราชการต�ารวจรายงานการยตการตอสทวทงพระนคร ซง

แสดงวาทงสองฝายคอฝายนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนกบฝาย

เจาหนาทปรารถนาทจะยตการตอสอยางแทจรงและฉบพลน

ค�าวนนน ผแทนนสตและนกศกษากลบเขาไปในสวนจตรลดาอกครง

หนง คราวนเพอจะแสดงตวและกลาวปราศรยกบผชมทางวทยโทรทศน ผม

เชอวาทานผอานสวนมากคงจะไดชมรายการนแลว จงจะไมขอกลาวถงโดย

พสดาร จะขอกลาวแตเพยงวาเวลาออกอากาศในตอนค�าวนนนจ�ากด นสต


นกศกษาแตละคนจงไดพดกนเพยงเลกนอย แตแมกระนนทกคนกพดกนได

ด ทงๆ ทมเวลารตวและเตรยมตวเพยงไมกนาท คณสมบต ธ�ารงธญญวงศ

เลขาธการศนยกลางนสตนกศกษา ฯ เปนผกลาวน�า และแนะน�าผแทนอน ๆ

รวมทงคณธรยทธ บญม และคณราชนย วรพนธดวย คณสมบตย�าหลาย

ครงวา เหตการณคลคลายมาจนสงบลงไดกดวย “พระบารม” คณประสาน

ไตรรตนวรกล ประกาศใหผทคดจะรงแกคนไทยไดตระหนกในความเปนนก

สของคนไทย และอกครงหนงทคณเสาวนย ลมมานนท แสดงความสขม

ของเธอใหประจกษ ในเมอเธอเตอนผชมใหตระหนกวา ประชาธปไตยนน

เปรยบเสมอน “ดาบสองคม”

ผแทนนสตและนกศกษาบางคนไมไดปรากฏตวในรายการส�าคญนน

และผหนงคอ คณเสกสรรค ประเสรฐกล ซงมบทบาทอนส�าคญทสดผหนง

ในการกอใหเกดความเปลยนแปลงในบานเมองครงนน

ภายหลงการปรากฏตวทางวทยโทรทศนแลว ผแทนนสตนกศกษา

เหลานนกเตรยมตวจะแยกยายกนกลบ แตในขณะนนเอง (เปนเวลากอน

22 นาฬกา) เรากไดรบรายงานวาทจงหวดสมทรปราการยงมกลมนกเรยน

และราษฎรเผาตยามต�ารวจและรถยนต กบคกคามจะเผาสถานต�ารวจภธร

อ�าเภอเมอง สมทรปราการ

ในทนทททราบขาว นสตและนกศกษาเหลานนรบอาสาทจะ

ออกไประงบเหต และเพอประสานงานกบทางฝายเจาหนาท ผมพรอม

กบนายทหารอกผหนงจงรวมเดนทางไปดวย


ตอนท 15

เราออกเดนทางจากสวนจตรลดาโดยรถยนตแลนดโรเวอรสองคน

คนหนาตดเครองขยายเสยง ธงชาตและปายบอกชอ “ศนยกลางนสต

นกศกษาแหงประเทศไทย” มผแทนนสตนกศกษารวมทงคณสมบต ธ�ารง

ธญญวงศ เลขาธการศนยฯ คณราชนย วรพนธ คณเสาวนย ลมมานนท

คณธรยทธ บญม คนหลงไมมเครองไมเครองมออะไรนอกจากเครองรบ-

สงวทยและอาวธปน ซงผมจ�าเปนตองน�าตดตวไปเพอแกสถานการณใน

กรณคบขน ผมตระหนกดวาชวตผแทนนสตและนกศกษาเหลานน มคา

ตอความมนคงของบานเมองในขณะนนเพยงใด ถาปรากฏวาเหตการณท

สมทรปราการเปนแคเรองลวงใหผแทนนสตนกศกษาเหลานนไปถกจบเปน

เชลยหรอสงหาร กไมตองสงสยเลยวาสถานการณบานเมองจะคนสความ

วกฤตและอาจจะนองเลอดยงกวาเดม

รถแลนผานซากของการตอสระหวางคนไทยกบคนไทย ตยาม

ต�ารวจทถกเผาจนกลายเปนเถาถาน รถประจ�าทาง รถบรรทกทนอนตะแคง

หรอหมอบอยขางถนน และยงมควนไฟกรนอย ไฟสญญาณตามทางแยกซง

ถกตหรอทบแตกเสยหายจนใชการไมได ผมมองดสงเหลานนดวยความหดห

ผมเขาใจอารมณของผทจ�าเปนตองท�าลาย แตกอดสะทอนใจไมไดเมอคดวา

ภายหลงประชาชนจะตองเปนผรบภาระในการซอมและสรางสงเหลานนขน

แทนสงทถกท�าลาย จะเปนสงครามระหวางประเทศหรอสงครามกลางเมอง

กตาม ลงทายผทแพวนยงค�าคอ “ประชาชน”


ระหวางทาง ผมซงนงอยในรถคนหลงฟงรายงานเหตการณจาก

เครองรบวทยดวยความไมสบายใจ เสยงของเจาหนาทผรายงาน เตอนให

ผมระลกถงความวกฤตทกองบญชาการต�ารวจนครบาลทเชงสะพานผาน

ฟา ซงถกเผาไปในเชาวนนนจนพนาศ เจาหนาทรายงานวา ผวาราชการ

จงหวดสมทรปราการ และเจาหนาทชนผใหญอนๆ ไดพยายามชแจงให

นกเรยนและราษฎรทยกพวกกนไปคกคามสถานต�ารวจภธรอ�าเภอเมอง

สมทรปราการ เขาใจความคลคลายของสถานการณในกรงเทพฯ แตคน

เหลานนไมยอมเขาใจ รายงานแจงดวยวา จ�านวนนกเรยนทเกยวของ

นนเปนเรอนพน และในขณะทก�าลงคกคามสถานต�ารวจภธรอ�าเภอ

สมทรปราการนน กมรายงานดวยวากองบงคบการต�ารวจน�าทบางนาง

เกรง ในจงหวดเดยวกนกมททาวาจะตกเปนเปาตอไป และต�ารวจน�าได

น�าเฮลคอปเตอร ซงจอดอยทกองบงคบการออกหลบภยไปแลว

ผมไมแนใจเลยวา กรรมการศนยกลางนสตนกศกษาฯ จ�านวน

เพยงไมถง 20 คน จะสามารถหามทพได และยงระลกไดวาเมอกอนจะ

ออกเดนทางไปนน กรรมการบางคนแสดงความสงสยวา “mob” ทก�าลง

คกคามโรงพกปากน�าอยนน จะมไดอยในความควบคมของศนย ฯ ผมก

ยงเปนกงวลยงขน สมมตวาเมอเราไปถงแลว ปรากฏวาฝงชนนนเปนคน

แปลกหนาโดยสมบรณ และไมยอมรบรฐานะของศนย ฯ หรอ รายยงกวา

นนปรากฏวาการจลาจลนนเปนเพยงละครทเลนเพอลอใหกรรมการศนยฯ

ทงชดเขาไปตดกบ ผมจะท�าอยางไร ล�าพงแตผมและนายทหารอกผหนง

กบปนเพยงสองกระบอก จะชวยมใหบานเมองกลบคนสกลยคไดหรอ ?


เมอใกลสมทรปราการเขาไป ผมพยายามเรยกศนยสอสารของกรม

ต�ารวจทางวทย แตไมไดรบตอบ ลงทายผมตองเรยกศนยสอสารของกรม

ราชองครกษ แลวขอใหสงขาวผานศนยของกรมต�ารวจไปยงต�ารวจภธร

จงหวดสมทรปราการ แจงใหทราบวากรรมการศนยนสตนกศกษาและผม

ก�าลงจะไปถงทเกดเหตเพอชวยระงบเหต ขออยาใหเขาใจผด

พอพนสามแยกทางทจะไปบางปและรถของเราตรงเขาไป ชาวบาน

ซงยนอยรมถนนกรองบอกไดยนถนดวา “ขางหนาก�าลงยงกน” ผมใจหาย

วาบและชาไปทงตว เพราะรถคนหนาซงไดรบการก�าชบแลวก�าชบอกวา ให

หยดอยกอนอยาเพงเคลอนเขาไปนน แลนเรอยเขาไปหาฝงชนจ�านวนไมต�า

กวา 200-300 คนทชมนมกนอยขางหนา

แตรถคนนนมไดแลนรวดเรว เพยงแตคลานเขาไปชาๆ พรอม

กนนนกรรมการศนยฯ รวมทงคณเสาวนยกผลดกนประกาศชแจงวา รถ

คนนนเปนรถของศนยนสตนกศกษาฯ และประกาศดวยวาสถานการณใน

กรงเทพฯ ไดคนสความสงบ มรฐบาลทตงใหมซงเปนรฐบาลของพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวโดยแทจรง รฐบาลเกาไดลมไปและผน�าในคณะรฐบาล

คอ จอมพลถนอม จอมพลประภาส กบพนเอกณรงค ไดถก “ขบไล” ออก

นอกประเทศไปแลว

ในชนแรกฝงชนเหลานนมไดแสดงอาการเปนมตรเลย และรถขยาย

เสยงของศนยฯ กไมไดเคลอนเขาไปใกลกวานน ผมลงจากรถคนหลงและวง

ไปบอกคณราชนย ซงเปนผขบรถคนหนา บอกคณราชนยวา ขออยาเพง

เคลอนเขาไปอกจนกวาจะแนใจในสถานการณจรงๆ แลวผมกวงกลบมานง

รถคนหลงดวยใจเตนระทก


กรรมการศนย ฯ ประกาศซ�าอกหลายครง และเมอมผสนใจมาใกล

รถ กรรมการทมไดท�าหนาทพด กแจกใบปลวค�าแถลงการณทพมพจากโรง

พมพส�านกท�าเนยบนายกรฐมนตร พอแนใจวาความเปนปฏปกษของฝงชน

ลดนอยลง กรรมการศนยฯ กลงจากรถแลวแยกยายกนพดชแจงแบบถง

ตวผทชมนมกนอยพลางแจกใบปลวไปเรอยๆ สกครหนงจงกลบขนรถแลว

วนเวยนปฏบตเชนนอย 2-3 รอบ ในทสดจงจอดรถลงรมถนนอกดานหนง

ตรงขามกบดานทจอดครงแรก

ตอนนนผมจงมโอกาสไดถามราษฎรทยงคงยนอยแถวนนวา โรง

พกอยทไหนและไดรบค�าตอบวา อยฝงถนนตรงกนขามหรอตรงทเราจอด

รถครงแรกนงเอง ซงท�าใหผมงนงงดวย (แทนทจะโงอยางเดยว) เพราะ

ผมไมเหนมนกเรยนสกคนเดยว สอบถามตอไปไดรบค�าตอบวานกเรยนไป

หมดแลว

เราแลนรถเขาไปในตลาดอก 2-3 เทยวเพอคนหานกเรยน ในทสด

จงกลบไปจอดรถทหนาสถานต�ารวจภธรอ�าเภอเมองสมทรปราการ ซงดบ

ไฟมดและยงไมถกเผา (ทราบวาต�ารวจขอรองเอาไวมใหเผา เพราะเกรง

เพลงจะลกลามไปถงบานเรอนราษฎรซงอยใกลเคยง และพวกนกเรยนก

ยนยอม แตกเผารถยนตหลายคน รวมทงรถจปต�ารวจคนหนง ซงจอด

อยทศาลจงหวดสมทรปราการดวย) เราทราบตอไปอกวา ระหวางทก�าลง

ชลมนวนวายอยนน ต�ารวจไดใชปนยงออกมาถกคนบาดเจบหลายคนและ

ไดมผน�าสงโรงพยาบาลแลว การยงคงเกดขนกอนหนาทเราจะไปถงเพยงไม

กนาท


ใครคนหนงดเหมอนจะเปนคณสมบตแนะน�าวา เมอฝงชนทหนา

โรงพกแยกยายกนกลบเกอบหมด และเรากหานกเรยนไมพบแลว เราก

ควรจะไปเยยมผถกยงทโรงพยาบาล ทกคนตกลงตามค�าแนะน�านน

พอรถของเราใกลจะถงหนาโรงพยาบาล เรากแลเหนรถประจ�า

ทางจอดอยสามคน และเหนกลมเดกในเครองแบบนกเรยนยนออกนอย

เปนจ�านวนมาก พอแลเหนรถของเรา กลมเดกชายเหลานนกฮอกนวง

เขาไปในโรงพยาบาลบาง ขางรถประจ�าทางบาง ในลกษณาการของ

ผทเตรยมจะตอส

ตอนท 16

ดเหมอนวาทาทางอนแสดงความไมเปนมตรของนกเรยนเหลา

นน จะไมท�าใหบรรดาผแทนนสตนกศกษาสะดงสะเทอนเลย ค�าชแจงดง

ออกไปทางเครองขยายเสยงอกครงหนง แจงใหทราบวา ในรถคนหนา

นนมกรรมการศนยกลางนสตนกศกษาฯ นงอย และไปเพอบอกใหรวา

สถานการณในกรงเทพฯ ไดคนสความเปนปกตแลว ขอใหนกเรยน นกศกษา

กลบบานได

รถคนหนาเคลอนเขาไปจนใกลกลมนกเรยนกลมนน แลวผแทน

นสตนกศกษากลงจากรถ แยกยายกนออกพดท�าความเขาใจกบเดกหนม

ทงในและนอกเครองแบบนกเรยนเหลานน อกครใหญๆ เรากถอนหายใจ

ดวยความโลงอก เดกหนมเหลานนยนยอมทจะเดนทางกลบไปกรงเทพฯ


แตมปญหาอยประการหนงคอ รถประจ�าทางทยดและขบไปจากกรงเทพฯ นน คนหนงตกลงไปในคหนาโรงพยาบาล ไมสามารถจะชกลากขนมาได อกคนหนงแบตเตอรโดนใครคนหนง (ซงคงจะไมสนใจยนดยนรายในความเปลยนแปลงของเหตการณบานเมองเทากบเศรษฐกจในครอบครวตนเอง) ลกเอาไป เหลอรถประจ�าทางทจะแลนกลบไปกรงเทพฯ ไดเพยงคนเดยว ผแทนนสตนกศกษาขอใหผมชวยคดวาจะไปหารถทไหนใหเดกหนมเหลานนอาศยเดนทางกลบโดยเรวทสดเทาทจะเปนไปได เพราะทกคนยงขดเคองต�ารวจสมทรปราการทใชอาวธปนยงจนมผไดรบบาดเจบทงสาหสและไมสาหสหลายคน ผทไดรบบาดเจบสาหสคนหนงนนอาการเขาขนโคมาอยดวย

หลงจากทไดหารอกนอยพกหนงและตดสนใจไมไปรบกวนคณหญงเลอศกด สมบตศร เพราะเหนวาทานไดรบความกระทบกระเทอนจากเหตการณนนพอควรอยแลว (รถประจ�าทางบรษทเลด ถกยดเอาไปใชและท�าลายหลายคนในระหวางความวนวายเมอวนท 14-15 ตลาคม) ผมกตดสนใจไปรบกวนผวาราชการจงหวดสมทรปราการ

เมอเราไปถงจวนผวาราชการจงหวดสมทรปราการนน เปนเวลาประมาณหนงนาฬกาของวนท 16 ตลาคมแลว ทานผวาราชการลงมาพบกบพวกเราและพอเหนหนาทาน ผมกรวาปญหาของผมสนสดลง เพราะทานคอ คณชน สวรรณทรรภ ซงเปนเพอนของพอผมเอง หนาตาของทานยงแสดงความอดโรยและหนกใจอย แตเมอทราบปญหาของเรา ทานกรบกลกจอตดตอผก�ากบการต�ารวจภธรจงหวดสมทรปราการ ซงกเผอญคอ พ.ต.อ.ชมชนม ภรพนธ ผเคยเปนเพอนรวมงานใกลชดกบผมมากอน คณชมชนมรบปากวาจะชวยจดการเรองรถยนตใหโดยเรวทสด แลวเลา


เสยงเครอๆ ใหผมฟงวา สถานต�ารวจภธรสมทรปราการตองเผชญกบการคกคามของนกเรยนกลมนนตงแตยงไมพลบค�า การปฏบตกคลายกนกบในกรงเทพฯ คอมการเผาตยาม เผารถประจ�าทางซงจอดอยหนาโรงพก และลากเอารถจปต�ารวจซงจอดอยในศาลออกมาเผาทกลางถนน แลวกมการขวางปาสถานต�ารวจอยตลอดเวลา จนเกอบ 23 นาฬกา กอนพวกเราจะไปถงเลกนอย คณชมชนมบอกวาล�าพงนกเรยนกพอท�าเนา แตราษฎรชาวสมทรปราการบางกลมทโดยสารเหตการณไปดวยนนซทฉวยโอกาสรนแรงนก บงคบใหต�ารวจเปดหองขงปลอยผตองหา ซงคงจะเปนญาตมตรสมครพรรคพวกของตน แลวแถมเอาปนยงเขาไปในสถานต�ารวจดวย ต�ารวจซงประสาทเครยดและไดรบค�าสงใหอดทนมาตงแตหวค�าจงขนตแตก และยงตอบโตออกไปท�าใหคนไดรบบาดเจบดงทผมทราบแลว

ผมคอยอยทจวนผวาราชการจงหวดเกอบครงชวโมงกระมง จงไดรบโทรศพทจากคณชมชนมแจงวา ไดจดรถประจ�าทางสองคนสงไปทโรงพยาบาลสมทรปราการแลว เราจงขอบคณและอ�าลาทานผวาราชการจงหวด แลวขบรถไปทโรงพยาบาลอกครงหนง ไดพบวานกเรยนไดออกเดนทางไปกอนแลวจ�านวนหนงคนรถ โดยใชรถประจ�าทางคนสภาพดทใชอยเดม ทเหลอก�าลงขนรถอกสองคนทคณชมชนมจดให ผแทนนสตนกศกษาชวยกนดแลจนพรอมจะเดนทางไดแลว จงมอบหมายใหนสตนกศกษานงก�ากบไปดวยคนละคน แลวเตรยมออกเดนทางกลบ

ก�าลงจะเคลอนทอยแลว กไดรบโทรศพทจากคณชมชนมอก แจงวามรายงานทางวทยวานกเรยนนกศกษาจ�านวนหนงคนรถประจ�าทาง และหนงคนรถดบเพลง (!) ออกจากกรงเทพฯ บายหนามายงสมทรปราการ

เขาใจวาจะไปสมทบกบนกเรยนกลมแรก ขอใหชวยหาทางหามทพใหได


เราเปลยนแผนการโดยใหรถประจ�าทางสองคนลวงหนาไปกอน

สวนพวกเราแลนรถเขาไปในตลาดเพอคนหานกเรยนนกศกษากลมใหม ใน

ทสดจงไปพบรถประจ�าทาง (ของบรษทนายเลดอกแหละครบ) เขาทรมถนน

ไมหางจากโรงพยาบาลนก ผแทนนสตนกศกษาเขาไปสอบถามไดความวา

ก�าลงจะไปเทยวบางแสน จงชวยกนชแจงวา เหตการณในกรงเทพฯ สงบ

และฝายนกเรยนนสตนกศกษากบประชาชนเขาใจกนดแลว สมควรกลบ

บาน การฉลองรนเรงในขณะนนควรงดไวกอน เพราะมผเสยชวตในการ

ชมนมเดนขบวนประทวงหลายคน การหวานลอมนนไดผล เราจงตระเวน

หารถดบเพลงคนทไดรบรายงานวาไปดวยกน หาอยพกใหญและหลายรอบ

เมองกไมพบ จงตดสนใจกลบกรงเทพฯ

เราแยกกบรถประจ�าทางทงสามคนทถนนอโศก โดยไมลมทจะก�าชบ

ดวยเครองขยายเสยงใหเดกหนมเหลานนกลบบาน อยาแวะเวยนไปทอนอก

ผมรายงานทางวทยใหศนยสอสารกรมต�ารวจทราบทศทางทรถประจ�าทาง

ทงสามคนจะแลนไป เพอกนความเขาใจผด แลวเรากขบรถตอมงหนาไป

ยงสวนจตรลดา

ถงหนากรฑาสถานแหงชาต เราสวนกบรถดบเพลงคนหนงและ

เปนการสวนใกลชดนาหวาดเสยวเปนอยางยง ผขบและโดยสารรถดบเพลง

เปนเดกหนมแตงกายพลเรอนก�าลงรนเรงเอะอะสนกสนานเตมท สงสยวา

จะเปนคนทระบในรายงานนนเอง

เราไปถงสวนจตรลดาเมอตสามกวา และเมอผแทนนสตนกศกษา

ทงหลายลากลบโดยรถแลนดโรเวอรทเราใชในการหามทพนนแลว ผมกแยก

ไปยงทพกของผม และหลบสนทเหมอนตาย


ควรเลาไวในทนดวยวา กลมเดกหนมทไปคกคามสถานต�ารวจภธรจงหวดสมทรปราการนน มนกเรยนอยเปนสวนนอย สวนมากเปนเดกหนมทไมไดเปนนกเรยน และหนาตาทาทางสอวามระเบยบวนยนอยกวามาก ค�าชชวนของผแทนนสตและนกศกษาทใหทงลกระเบดขวด ซงพกไปดวยคนละขวดสองขวดนนไมไดผล แตนสตและนกศกษากมไดคาดคนใหเกดโทสะแตอยางใด บางคนขออนญาตกลบไปขวางลกระเบดขวดทโรงพกสมทรปราการ แตนสต นกศกษาโดยเฉพาะคณเสาวนย ลมมานนท กหามปรามเอาไวไดส�าเรจ

ประสบการณของผมสวนทเกยวกบการชมนมเดนขบวนประทวงของนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนนนมอยเพยงเทานน ตอนตอไปผมจะเลาถงการทผมเขาไปเกยวของกบบทบาทของนสต และนกศกษาภายหลงวกฤตการณ ซงผมเหนวาจ�าเปนและควรทราบ เพอใหตอเนอง

กบเหตการณปจจบน

ตอนท 17

เหตการณอนสบสน ภายหลงจากทความวนวายยตลง ในวนท 15 ตลาคม 2516 นน ผมไมมความประสงคทจะประมวลมาบนทกไวในทน ความตงใจดงเดมของผมในการเขยนเรองนนนกคอ เพอเลาประสบการณสวนตวทเกยวกบ “วนมหาวปโยค” อยางไรกด ไดแจงไวทายตอนทแลววา จะเขยนถงประสบการณภายหลง “วนมหาวปโยค” เพยงเทาทรเหนและพอใหเกยวเนองกบปจจบนเทานน


ยอมเปนททราบกนแลววา หลงจากทเหตการณสงบลง กรงเทพฯ

ตกอยในภาวะทเรยกไดวาไรกฎหมายระยะหนง ความเสยหายทางวตถของ

กรมต�ารวจ (ซงหนงสอพมพ “สยามรฐ” ฉบบประจ�าวนท 10 พฤศจกายน

2516 ลงขาววาเสยหายกวา 90 ลานบาท) นน นอยกวาความเสยหาย

ทางใจอยางประมาณมได ในขณะทมเหตการณวนวายนน ต�ารวจสวน

ใหญไดรบค�าตอบมใหตอบโตและไดปฏบตตามค�าสงนน ความรสกทงใน

เวลานนและภายหลงจงเปนความรสกของผทตองยอมจ�านนโดยแท และ

ยงตอมาภายหลง เมอมบคคลฉวยโอกาสแสดงตวเปนนกเรยน นสต และ

นกศกษาคกคามหรอเหยยดหยามต�ารวจ (ทงๆ ทศนยกลางนสตนกศกษาฯ

ไดประกาศยตกจกรรมแลว) ความเสยขวญของต�ารวจกยงมมากขน ต�ารวจ

ไมกลาสวมเครองแบบและไมกลาขอออกปฏบตหนาทตามถนน ผลทตาม

มากคอ ความโกลาหลในทองถนนและสถตอาชญากรรมทเรมสงขนอยาง

นาวตก

ผแทนนสตและนกศกษาตระหนกในขอเทจจรงน และไดรบด�าเนน

การรวมมอกบทางราชการเพอแกไขในทนท ในวนท 16 ตลาคม เวลาบาย

ประมาณ 14.00 น.มการประชมรวมระหวางเจาหนาทของทางราชการกบ

กรรมการศนยกลางนสตนกศกษา ฯ ทสวนรนฤด โดยม พล.ท.สายหยด เกด

ผล รองเสนาธการทหารบก เปนประธาน

ทประชมไดหารอกนเกยวกบปญหาดงกลาวขางตน ฝายนสต

นกศกษาเองแสดงความหวงใยในเรองน และโดยเฉพาะเกยวกบการทมผอาง

ชอศนยกลางนสตนกศกษาฯ กระท�าการอนมชอบหรอผดกฎหมาย (ขณะนน

มขาววามการปลนรานทอง โดยอางวาจะหาเงนไปชวยกจกรรมของศนยฯ)


ในทสดจงตกลงกนวา ชวระยะเวลาหนง ศนยกลางนสตนกศกษาฯ จะ

รวมมอกบทางราชการต�ารวจ สงนสตนกศกษาไปประจ�าตามสถานต�ารวจ

ตาง ๆ ททางราชการเหนสมควร เมอไดรบแจงความวา มผสงสยวาเปน

นสตนกศกษาไปประพฤตวนวายทใด เจาหนาทต�ารวจกจะออกไประงบ

เหตทนนโดยมนสตนกศกษารวมไปดวย ถาปรากฏวามนกเรยนนสตหรอ

นกศกษาจรง ๆ และการกระท�ายงไมเขาขนละเมดกฎหมายบานเมองอยาง

รายแรง ผแทนศนยกลางนสตนกศกษา ฯ กจะชแจงและขอใหยตการกระ

ท�านน แตถาเปนอาชญากรรมแนนอน ต�ารวจกจะจดการตามกฎหมาย

นอกจากจะสงนสตนกศกษาไปประจ�าตามสถานต�ารวจแลว ยง

ไดตกลงกนดวยวาจะใหมชดเคลอนทประกอบดวย ทหาร ต�ารวจ กบนสต

นกศกษาอยทสวนรนฤด หรอทท�าการชวคราวของศนยกลางนสตนกศกษาฯ

(ขณะนนอาศยหองประชมทสวนรนฤด ตอมายายออกไปอยท อ.ส.ท. สนาม

เสอปา ถนนศรอยธยา เวลานยบเลกไปแลว) ชดเคลอนทนจะท�าหนาท

ระงบเหตสนบสนนต�ารวจทองท

ตกตอนค�าวนนน มรายการโทรทศนซงผมไมทราบลวงหนามากอน

วาจะมการจด ความประสงคกคอเพอจะชแจงความมงหมายของการสงนสต

นกศกษาไปประจ�าตามสถานต�ารวจและการตงชดเคลอนท แตแทนทจะใช

เจาหนาทของราชการเปนผชแจงรวมกบกรรมการศนยกลางนสตนกศกษาฯ

ผจดรายการกลบใหคณกนก วงศตระหงาน รองเลขาธการศนยฯ เปนผชแจง

รายยงกวานน คณกนกยงออกอากาศชแจงปากเปลาโดยมไดรางค�าชแจง

ลวงหนาไวดวย


ผฟงค�าชแจงของคณกนกในคนนน ตกใจไปตามๆ กนเพราะเมอ

ฟงส�านวนของคณกนกแลว ใครๆ กตองคดวา นสตนกศกษาไดเขา “คม”

สถานต�ารวจตางๆ ไวหมดแลว คณกนกบอกวานสตนกศกษาจะเปนผ “น�า”

เจาหนาทไปยงทเกดเหตและเจาหนาทจะไมใชอาวธจนกวาจะไดรบอนญาต

จากนสตนกศกษา

ความตระหนกทไดฟงค�าชแจงของคณกนก ท�าใหหนงสอพมพ

บางฉบบลงขาวพาดหววา “นศ. คมทกโรงพก” (“ไทยรฐ” ฉบบประจ�าวน

ท 17 ตลาคม 2516 ฉบบหลง) และเปนเหตให ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช

เขยนประทวงรฐบาลอยางรนแรงใน “ความเหนหนาหนง” ของหนงสอพมพ

“สยามรฐ” ฉบบประจ�าวนเดยวกน

ไมใชแตผไดชมรายการโทรทศนและฟงรายการถายทอดค�าชแจง

นนทางวทยกระจายเสยงเทานน แตนสตนกศกษาเองกตกใจเหมอนกน

ปฏกรยาของศนยกลางนสตนกศกษา ฯ เปนไปโดยรวดเรว รงขนวนท 17

ตลาคม 2516 ไดมการถอนนสตนกศกษาทงหมดทสงไปชวยตามสถาน

ต�ารวจนครบาลตางๆ ออก คงเหลอแตชดเคลอนทซงทางราชการยงเหน

วาจ�าเปนอย และในตอนเชาวนนน ผมทราบวาไดมค�าชแจงอกฉบบหนง

อานทางวทยกระจายเสยง เพอใหประชาชนเขาใจเจตนาอนแทจรงของการ

ทนสตนกศกษาไปชวยราชการต�ารวจตามสถานต�ารวจตาง ๆ ดวยเรองน

ผมพบคณกนกในวนท 17 และเมอปรารภเรองนขน คณกนกก

ท�าหนาสลดและยอมรบวามไดมเจตนาทจะยดอ�านาจต�ารวจเลย เพอน

นสตนกศกษากพากนโขกสบคณกนกอยพอสมควร บางคนเรยกคณกนก

วา “ทานอธบดกนก”


ในตอนเชาวนพธ ท 17 ตลาคมนน มเหตการณทผมถอวาส�าคญ

เกดขน คอคณเสกสรรค ประเสรฐกล ซงหายไปตงแตเชาวนอาทตย ท 14

ไดไปเฝา พล.ร.อ.ม.จ.กาฬวรรณดศ ดศกล สมหราชองครกษ พรอมดวย

อาจารยปราโมทย นาครทรรพ อาจารยชยอนนต สมทวณช อาจารยเออย

มศข คณสมาล วระไวทยะ และอาจารยชยสร สมทวณช (นองชายอาจารย

ชยอนนต) ตอนทคนทงหกขนไปเฝานนผมไมเหน จนกระทงทานสมห

ราชองครกษรบสงใหผมขนไปเฝาอกผหนง ผมจงเหนและดใจบอกไมถก

ทดใจกเพราะระหวางความวนวายนน ผมถามถงคณเสกสรรคอยตลอด

เวลา (บอกตรง ๆ วากลวจะไปถกยงตายตามทาง) แตไมมผใดทราบหรอ

ตอบไดวาอยทไหน

คณเสกสรรคเลาใหผมฟงวา หลงจากทเกดเหตในตอนเชาวนท

14 แลว คณเสกสรรคปวยมากและตองไปนอนพกรกษาตวอย อาการมาก

จนถงไอออกมาเปนเลอด (ซงกนาจะจรง เพราะคณเสกสรรคพดอยหลายวน

หลายคน) ครนหายแลวจงไดกลบมาและใครจะไดพบท�าความเขาใจกบผ

แทนนสตนกศกษาอนๆ เพราะรสกวาหลายคนจะมความของใจ ทานสมห

ราชองครกษรบสงใหผมจดการใหคณเสกสรรคไดพบกบนสตนกศกษาเหลา

นน ผมจงน�าคณเสกสรรคและคณะไปยงหองประชมทสวนรนฤด เพอพบ

และท�าความเขาใจกบเพอนๆ เหลานน

คณเสกสรรคไปถงและทกทายกบนสตนกศกษาอนๆ แลว จง

ไดพบและสนทนาโดยเฉพาะกบคณธรยทธ บญม กบ คณภมสน

โรจนเลศจรรยา ประธานสภานกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร


ตอนท 18

ตอนบายวนพธ ท 17 ตลาคม 2516 กรรมการและทปรกษา

ศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศไทยไดเขาพบคณสญญา ธรรมศกด

นายกรฐมนตร ทท�าเนยบรฐบาล เปนการพบปะในบรรยากาศทผมเชอ

วาไมเคยมมากอนในประวตศาสตรการเมองไทย นกศกษามหาวทยาลย

ธรรมศาสตรหลายคนรวมอยในการพบปะนน คณสญญาจงเปน “อาจารย”

ของผทเขาพบอยางเตมภาคภม การสนทนาหารอกระท�าอยางเปนกนเอง

ทสด ผแทนนสตนกศกษาผลดกนสรปเหตการณทผานมาใหนายกรฐมนตร

ฟง พรอมกบเสนอขอคดเหนตางๆ ทงทเกยวกบปญหาเฉพาะหนาและ

ปญหาอนาคตระยะยาว ในทประชมนเองทคณเสกสรรค ประเสรฐกล ได

มโอกาสเลาถงเหตการณทเกดขนกบตนเองภายหลงจากทเกดการปะทะกน

ทหนาสวนจตรลดาแลว เหตการณดงกลาวผมไดเขยนถงแลวและจะไมขอ

น�ามากลาวซ�าอก

ระยะตอจากนนมาอาจเรยกไดวาเปนระยะของการปรบตวของทก

ฝาย ทงฝายนสต นกศกษา และฝายรฐบาล ทางฝายนสตนกศกษานน สง

ทเปนหวงทสดอยางหนงกคอ การหวนกลบมาของผทสญเสยอ�านาจไปแลว

ความเปนหวงเปนใยในเรองนยอมเปนทเขาใจไดโดยงาย นกเรยนนสตและ

นกศกษานนเปนผมบทบาทส�าคญทสดในการท�าใหผน�ารฐบาลชดทแลวถง

อวสานไป และท�าใหเผดจการโดยคณะทหารในเมองไทยซงมอายกวา 20

ปตองสนสดลงดวย จะโดยเจตนาหรอไมกตาม การกระท�าของนกเรยน

นสตและนกศกษาเปนการปฏวตโดยลกษณะ และในการปฏวตนนยอมม


ผถกชวงชงอ�านาจฝายหนง ผชวงชงอ�านาจอกฝายหนงในเหตการณทเกด

ขนหลงวนมหาวปโยคนน อ�านาจการบรหารประเทศทนสตนกศกษามสวน

ในการชวงชง ไดผานจากมอของรฐบาล (ทหาร) เกามาสรฐบาล (พลเรอน)

ใหม ความหวนเกรงวาผทถกชวงชงอ�านาจจะพยายามชวงชงอ�านาจบาง

และหากท�าไดส�าเรจอาจจะมการแกแคน จงตองมการพยายามปองกนการ

หวนกลบมาของผทถกชวงชงอ�านาจนน เปนอาการสามญทเกดขนหลงการ

ปฏวตรฐประหารทกครง

ผแทนนสตนกศกษาหลายคน โดยเฉพาะคณสมบต ธ�ารงธญญ

วงศ เลขาธการศนยกลางนสตนกศกษาฯ ไดผลดเปลยนกนมาหาผม หรอ

มฉะนนกโทรศพทมาปรารภถงความวตกขอน ซงผมไดสงผานไปยงรฐบาล

นสตนกศกษาตองการทจะใหรฐบาลด�าเนนมาตรการตางๆ ซงจะประกน

วาผสญเสยอ�านาจทงสามคน จะไมมโอกาสหวนกลบมามอ�านาจอก ขอ

เสนอของคณสมบตนนนบวากวางขวางและละเอยดถถวนนาสนใจอยางยง

ครอบคลมไปถงการปรบปรงแกไขกองทพทงสามและกรมต�ารวจ นอกจาก

นนยงวาดวยปญหาเศรษฐกจ กรรมกร สงคม และการศกษาพรอมทงแนะ

วธแก ซงผมจะไมถายทอดมากลาวโดยพสดารในทน ส�าหรบมาตรการ

ตางๆ ทเกยวกบผสญเสยอ�านาจทงสามคนนน ทานผอานกยอมทราบอย

แลววา รฐบาลปจจบนไดด�าเนนมาโดยล�าดบอยางไร

หลงวนมหาวปโยคแลว 2-3 วน ผมไดรบโทรศพทจากนสตหญง

ผหนงซงสนบสนนและมสวนรวมในกจกรรมของศนยนสตนกศกษาฯ มา

ตงแตตน นสตหญงผนนแสดงความวตกกงวลมาวา เมอไดส�ารวจจ�านวน

ผเสยชวตในเหตการณแลว พบ (ในวนนน) วามเพยง 47 ศพ แสดงวาศพ


หายไปเปนเรอนรอย และขอใหผมหาทางตดตอขอความชวยเหลอจากทาง

ราชการใหสบสวนตดตามใหดวย

เกยวกบเรองศพหายน ทานผอานคงระลกไดวา หนงสอพมพ

หลายฉบบลงขาวครกโครมวา ไดมการลกลอบน�าศพผเสยชวตเปนจ�านวน

มากออกจากทเกดเหตไป เพอท�าลายหลกฐานของความทารณในการปราบ

ปราม และแมเมอไมกวนมานเอง นสตนกศกษากยงไดรบแจงวาศพทหายไป

นนฝงอยในไรของเอกชนในจงหวดชายทะเลภาคตะวนออก ไดเดนทางออก

ไปตรวจคนกนกยงไมพบ

ในขณะทไดรบโทรศพทแจงและในขณะน ผมเองไมเชอวาจะม

จ�านวนผเสยชวตมากกวาทไดรบรายงานจากโรงพยาบาลตางๆ มากนก และ

ไมเชอวาใครจะมความสามารถในการลกลอบน�าศพจ�านวนรอย หรอแมแต

10-20 ศพออกไปท�าลาย ประการแรกในบรเวณทมการยงกนจนเปนเหต

ใหลมตายนน มประชาชนชมนมอยเปนจ�านวนมาก ดจากภาพถายใน

หนงสอพมพกจะเหน ใครเอาศพบรรทกรถหรอยานพาหนะชนดใดล�าเลยง

ออกไป นาจะมผพบเหนไมมากกนอย ประการทสอง สมมตวาการเอา

ศพบรรทกรถนนผานพนสายตาของชมนมชนไป ระหวางรถแลนไปสจด

หมายนน กนาจะมคนรเหนอยนนเอง เพราะคนเพงถกยงตายเปนจ�านวน

มากเอาศพบรรทกรถไปรองรอยของความตายยอมปรากฏ เชน เลอดหยด

แมลงวนตอม ฯลฯ แตถาการล�าเลยงศพไดกระท�าอยางประณต เชน เอา

ศพใสถงพลาสตกหรอใสรถตเยน (ซงเปนวธทนยมกระท�ากนในสมยน) ก

ยงมขอสงเกตเปนประการทสามคอ จะก�าจดหรอท�าลายศพดวยวธใดจง

จะหมดสนไมเหลอใหเปนหลกฐานได วธฝงนนแมจะท�าไดรวดเรวโดยอาศย


เครองจกรกล เชน รถบลโดเซอรชวย แตกคงจะรบรอนและลวก ๆ ในไมชา

คงจะปรากฏใหโลกรดวยการถกสตวคยเขยสงกลน ฯลฯ วธทศกดสทธทสด

นาจะไดแกเผาหรอกระท�าฌาปนกจ ซงกจะตองอาศย ฌาปนสถาน หรอ

เตาเผาขนาดใหญหรอเปนจ�านวนมาก และการเผากคงจะไมเปนความลบ

คนจะตองรจนได

ผมแสดงความเหนของผมใหนสตนกศกษาหญงผนนฟง เธอก

เงยบไป และเหตการณตอมาจนปจจบนกยงไมมอะไรทจะยนยนวา เรอง

ลกลอบน�าศพออกจากทเกดเหตเปนจ�านวนมากนนเปนความจรง ขอทอาจ

จะยงท�าใหแคลงใจกนตอไปอกนนกคอ มขาววาผทออกจากบานไปรวมใน

การชมนมประทวงจนถงวนมหาวปโยคนนยงไมกลบบานอกเปนจ�านวนมาก

และจนกวาจะไดมการส�ารวจกนอยางแนนอน ผมเชอวาขาวนจะยงเปนเหต

ใหมการคาดคะเนกนตาง ๆ นานาตอไปไดอกไมรจกสนสด

พรอม ๆ กบทวนมหาวปโยคผานพนไป ใบปลวนานาชนดกเกลอน

ไปทวกรงเทพฯ แมในขณะนกยงมการแพรใบปลวประเภทตาง ๆ อยในชน

ตน ใบปลวสวนมากกมขอความประณามผทสญเสยอ�านาจไปแลว และ

เรยกรองใหรฐบาลด�าเนนมาตรการลงโทษตางๆ แกบคคลเหลานน ตอมา

มใบปลวอกชนดหนงประณามเจาหนาททยงมต�าแหนงอยหรอทเพงจะไดรบ

การแตงตงใหมวาเปนพรรคพวกของรฐบาลชดเกา หรอมสวนในการปราบ

ปรามนกเรยน นสต นกศกษาและประชาชน และเรยกรองใหรฐบาลลงโทษ

เชนเดยวกน

ใบปลวฉบบทผมเหนวาทกฝายควรอานดวยสตและพงระมดระวง

อยาใหตนเองกลายเปนเหยอของผเขยนใบปลวไดนน คอใบปลวของผใช


นาม “ทหารอาชพจ�านวน 99.99%” ลงวนท 29 ตลาคม 2516 ใบปลวฉบบ

นเขยนขนโดยเจตนาอยางชดแจงทจะใหเกดความบาดหมางและแตกแยก

อยางรายแรงระหวางนกเรยน นสต และนกศกษา กบทหาร

อนทจรง ใบปลวกคอขาวลอทเปนลายลกษณอกษร และสมควร

ทจะไดรบการปฏบตตออยางขาวลอ แตทนาเปนหวงส�าหรบสถานการณ

ปจจบนกคอเปนทสงเกตวา ขาวลอตาง ๆ นนหลายวงการยกยองเสมอดวย

ขาวทมมลความจรงโดยมไดมการสอบสวนเสยกอน การใหเกยรตขาวลอ

เชนน อาจจะน�าไปสความเขาใจผด ทอาจจะเปนเหตใหเกดความแตกแยก

รนแรง อนเปนสงทไมพงปรารถนาทสดในยามตองการเอกภาพเชนยามน

ตอนจบ

เปนอนวาการชมนมเพอประทวงการทรฐบาลจบกมผเรยกรอง

รฐธรรมนญ 13 คน ซงเรมเมอวนท 9 ตลาคม 2516 ซงกลายเปนการเดน

ขบวนครงทยงใหญทสดในประวตศาสตรของประเทศไทย และซงกลาย

เปนการปะทะตอสกนระหวางประชาชนกบเจาหนาท จนเปนเหตใหมผเสย

ชวตและไดรบบาดเจบเปนจ�านวนรอยนนไดสนสดลง โดยรฐบาลชดเกาตอง

ถงอวสาน ประเทศไทยไดรฐบาลใหมทมพลเรอนเปนหวหนา และรฐบาล

ใหมนไดประกาศนโยบายทจะรางรฐธรรมนญและจดใหมการเลอกตงโดยเรว

ตรงกบเจตนารมณของนกเรยน นสต นกศกษา และประชาชนสวนใหญ


ในฐานะทไดเขามาเกยวของ โดยเฉพาะกบนสต นกศกษาและ

อาจารยบางคน แมจะเปนสวนนอยและชวระยะเวลาอนสน ผมใครจะขอ

ถอสทธแสดงความเหนสวนตวไวกอนทจะจบการเขยนเรอง “เหตเกดในกรง

รตนโกสนทร” ดวย

ประการแรก ผมมความไมสบายใจทพอเหตการณวกฤตสนสดลง

และเราไดรฐบาลใหมมา สญลกษณของความแตกแยกหรอความเหนทไม

ตรงกนกปรากฏใหเหนทนท โดยเฉพาะในวงการนสต นกศกษา ผซงทก

วงการยอมรบวามบทบาทส�าคญทสดในการกอใหเกดความเปลยนแปลง

คราวทแลว สญลกษณเหลาน ผมเปนผหนงทไดรไดเหนตงแตตน ใน

การมาตดตอเพอใหผมชวยแจงใหรฐบาลทราบถงความประสงคและความ

กงวลของนสตนกศกษา รวมทงขอเสนอแนะเพอแกปญหาตางๆ นน ผม

ไดสงเกตเหนวา มไดมการประชมปรกษาหารอและลงความเปนกนเปน

สวนรวมดงทนสต นกศกษา ไดเคยปฏบตระหวางวกฤตกาล แตตางคน

ตางท�า พอคนหนงโทรศพทมาหาผมแลว อกคนหนงกโทรศพทมาถงผม

อกดวยเรองเดยวกน บางครงเสนอแนะมาตรการตางกน บางคนมาหาผม

พรอมดวยรางค�าเสนอทผมเหนวาเขยนขนอยางรบรอนโดยมไดมการปรกษา

หารอกน และอาจจะโดยเปนเอกเทศ ความไมเปนอนหนงอนเดยวกน

และไมเปนระเบยบน ยงเหนไดจากหลกฐานการรบเงนทมผบรจาคใหแก

ศนยกลางนสตนกศกษาฯ หลกฐานเหลาน บางทกเขยนดวยลายมอ บาง

ฉบบเปนพมพดด และมอยอกหลายฉบบทใชใบเสรจรบเงนตพมพประทบ

ตราศนยฯ อยางนาเลอมใส


ยงกวานน นสตนกศกษาหลายคนปรารภกบผมวา หนกใจใน

สถานการณปจจบน และวาหากจะวางมอเสยจากกจกรรมนไดกจะยนด

ชวเวลาเพยงไมกวนทผมไดคลกคลและท�างานรวมกบนกศกษาเหลา

นน ผมไดเหนดวยความพอใจวาทกคนทงหญงและชายตงอกตงใจท�างาน

อยางอทศตนเอง และมการแบงงานเปนสดเปนสวน การแสดงความรสก

อยางรนแรง แมจะมอยบาง แตกเหนวาเปนไปโดยบรสทธใจ เพอประโยชน

ของประเทศชาต ในการพบปะกบทานนายกรฐมนตรเมอบายวนท 17

ตลาคม 2516 นน ผมไดมโอกาสพดและขอถายทอดค�าพดนนมาใหทานผ

อานไดทราบไวในทนวา ผมยงไมรสกเลยวาการกระท�าของนสตนกศกษา

คนใดสอลกษณะวาเปนการแทรกซมของคอมมวนสต และจนขณะนผมก

ยงไมรสกเชนนน (ผมไดกลาวดวยวาถาผมเขาใจผด กขออภยดวย)

สปรต หรอ วญญาณอยางทนสตนกศกษาไดแสดงใหเหนในเวลา

วกฤตคราวนน ผมเหนวาจ�าเปนอยางยงทจะตองธ�ารงรกษาเอาไว ถา

หากวานสตนกศกษาปรารถนาจะมสวนในการสรางสรรคประเทศชาตทงใน

ระยะนและในอนาคต และถาหากวานสตนกศกษาตงใจทจะใช “พลงแรงทง

รางกายทงความคด” เขารวมกน “ประสบการณ” ของคนทเปนผใหญกวา

ตามพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ททรงพระกรณา

พระราชทานเมอเยนวนท 13 ตลาคม 2516

ความเขาใจผดระหวางนสตนกศกษา อนเปนเหตใหคณเสกสรรค

ประเสรฐกล ถกประณามอยางเสย ๆ หาย ๆ ในคนวนท 13 ตลาคมนน ผม

ไดเขยนไปแลววานาจะเปนความเขาใจผดอยางแทจรง แตนนกมใชประเดน

ประเดนส�าคญอยทวา บดนนสตนกศกษาไดรบสงทตนและประชาชน


ตองการแลว การฟนฝอยหาตะเขบระหวางนสตนกศกษาดวยกนเองจะ

ไมมผลท�าใหสงทไดมานมนคงแขงแรงอยางใดเลย นอกจากจะเปนเหตให

คนอนหวเราะเยาะแลว ยงจะเปนชองทางใหผอนทหวงประโยชนสวนตว

และไมหวงดตอประเทศไทยสามารถทจะตงตวเองขนเปนผประนประนอม

และเปนตวอทธพลทจะชกจงประชาชนใหเดนไปในทศทางทเขาปรารถนา

ไดอกดวย

ความสามคคจงเปนสงทนสตนกศกษาจะตองรบสรางขนในหมของ

ตนโดยเรว

ประการทสอง นอกจากระหวางนสตนกศกษาดวยกนเองแลว ผม

เหนวานสตนกศกษายงมความรบผดชอบตอมหาชนทงประเทศ ในขอน

อาจจะมผแยงวานสตนกศกษาก�าลงแสดงอยแลววาส�านกในความรบผดชอบ

นน และก�าลงพยายามอยทจะปฏบตหนาทตามความรบผดชอบดงกลาว

หลายกลมหรอหลายคนเดนทางออกไปตางจงหวดเพอแนะน�าประชาธปไตย

ใหแกประชาชนในตางจงหวด

แตในฐานะทเปนขาราชการผหนง ผมใครจะเหนนสตนกศกษา ได

หนหนาเขาหาขาราชการโดยไมเลอกวาจะเปนทหาร ต�ารวจ หรอขาราชการ

พลเรอน โดยเฉพาะในระดบรองลงไป ดวยอาการทเปนประโยชนในทาง

บวกมใชทางลบ ยงกวาทเปนมาแลว

ทเปนมาแลวนน ความสนใจของนสตนกศกษาหนกไปในทางลบ

คอ วพากษวจารณอยางรนแรง ขอนนาจะเหนใจนสตนกศกษาเองเพราะ

ขาราชการของเรานน จ�านวนไมนอยวางตวเหมอนเปนนาย ขมเหงรงแก

ประชาชน จนเปนเหตใหถกต�าหนตเตยนหรอถงกบสาปแชง


แต...ตงแตวนท 15 ตลาคม 2516 เปนตนมา ตวจกรใหญอนเปน

เหตใหขาราชการประพฤตปฏบตเชนนนไดสลายลง ไดมการเปลยนแปลง

ตวจกรใหมทหวงวาจะท�าใหตวจกรเลกๆ ทงหลายไดหมนไปในทศทางทถก

ตอง มประสทธภาพเปนทพอใจของผใชคอประชาชน วธปฏบตทถกตอง

นน ผมเหนวาแทนทจะตงหนาตงตารอตวจกรเลก ๆ ตอไปอก เราควรจะ

เรมตนขดสนมหยอดน�ามนท�าความสะอาด เพอใหตวจกรทงใหญและเลก

ไดท�างานสอดคลองกนไป และเครองจกรสามารถผลต บรการสาธารณะ

ชนดทเราตองการ

แนนอน...ตวใดทเสยหายมากกยงจ�าเปนจะเปลยนตองทงตวนนเสย

แตเราไดมอบหนาทนนใหแกคณสญญา ธรรมศกด และคณะแลวมใชหรอ?

การเปลยนแปลงทาทความรสกและการปฏบตกบขาราชการฝาย

ตางๆ น จะกอใหเกดความสามคคทกวางขวางออกไปอก ซงจะเปนปจจย

ส�าคญทสดในการแกความวกฤตทงในและนอกประเทศทเราก�าลงเผชญอย

ในขณะน

“ชนชาตไทยจะรกษาความเปนไทอยได ดวยมสตส�านกอยในความ

สามคค”

พระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช


พล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร ก�าลงแสดงปาฐกถา

นพ.วชย โชคววฒน ประธานมลนธ 14 ตลา มอบของทระลกแกองคปาฐก


ประวตพลต�ำรวจเอก วสษฐ เดชกญชร

• พล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร ปจจบนอาย 88 ป เกดวนท 14 พฤศจกายน

พ.ศ.2472 จงหวดอดรธาน

• จบการศกษาชนมธยมจากโรงเรยนประจ�าจงหวดขอนแกน “โรงเรยน

ขอนแกนวทยายน” เมอ พ.ศ.2487

• ส�าเรจการศกษาชนเตรยมอดมศกษาจากจากโรงเรยนอ�านวยศลป

พระนคร รน ลมหวล

• ศกษาตอรฐศาสตรบณฑต คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

• ศกษารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการต�ารวจ จาก

มหาวทยาลยนวยอรก ประเทศสหรฐอเมรกา

• เขารบการอบรมหลกสตรการสบสวนจากสหรฐอเมรกา จบหลกสตร

วชาการป องกนประเทศ จากวทยาลยป องกนราชอาณาจกร

(วปอ.รนท 23)

กำรท�ำงำน

• เรมรบราชการในต�าแหนงอาจารยทคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ตงแต พ.ศ. 2495 ตอมาไดลาออกไปสมครเขารบราชการ

ในกรมประมวลราชการแผนดน (ตอมาคอกรมประมวลขาวกลาง) แลว


โอนไปรบราชการทกองต�ารวจสนตบาล กองบญชาการต�ารวจสอบสวน

กลาง และกองบญชาการต�ารวจตระเวนชายแดน

• นายต�ารวจราชส�านกประจ�า และ หวหนานายต�ารวจราชส�านกประจ�า

พ.ศ.2513

• สมาชกสภานตบญญตแหงชาต พ.ศ.2516

• สมาชกวฒสภา พ.ศ.2532 , พ.ศ.2539

• รฐมนตรชวยวาการกระทรวงมหาดไทย พ.ศ.2533

• รองอธบดกรมต�ารวจ ฝายกจการพเศษ

ผลงำน

ผลงานเขยนของพล.ต.อ.วสษฐ เดชกญชร ทมชอเสยง เปนนยายทเขยนจาก

ประสบการณในราชการต�ารวจ มตวเอกเปนต�ารวจทมอดมการณ เขยนโดย

ใชชอจรง และเคยใชนามปากกา “’โก บางกอก” นยายหลายเรองมผน�าไป

สรางภาพยนตร และละครโทรทศน โดยเฉพาะนวนยายชดองคกรลบตอตาน

ผกอการราย อาท สารวตรเถอน, แมลาวเลอด, หกลนชาง, อวสานสายลบ,

บวงบาศ, ประกาศตอสร, ดงเยน, จนทนหอม, ลว.สดทาย, สารวตรเถอน,

สารวตรใหญ, สนตบาล, เลอดเขาตา, เบยลาง, พรมแดน ผลงานตพมพลาสด

หนงสอรวมเรองสน “ สพเพเหระคด เลม ๑ และ ๒ และไดรบการเชดช

เกยรตเปนศลปนแหงชาต สาขาวรรณศลป ประจ�าป พ.ศ. 2541


อนสรณสถำน 14 ตลำ 16

และมลนธ 14 ตลำ

ในความรบรของคนรวมสมย เหตการณ 14 ตลา 16 นบเปน

บรรยากาศทยงใหญอนแสดงใหเหนถงพลงอ�านาจของประชาชน และมความ

ส�าคญอยางยงตอความเปลยนแปลงทางการเมองของสงคมไทย ดงนน หลง

เหตการณสนสดลงไมนาน จงไดเกดขอเสนอวาควรจะมการสรางอนสาวรย

วรชนเพอร�าลกถงทงตวเหตการณและผทเสยชวตในครงนน แกนส�าคญใน

ความพยายามผลกดนครงนคอขบวนการนกศกษาในชวงเวลานน

รฐบาลในยคหลง 14 ตลา กขานรบกระแสเรยกรองเปนอยางด โดย

ในเบองตน คณะรฐมนตรในรฐบาลสญญา ธรรมศกด ไดมมตเหนชอบใน

เดอนธนวาคม 2517 ใหมการสรางอนสาวรยวรชน 14 ตลาได และมอบให

ทบวงมหาวทยาลยเปนผประสานงาน โดยในดานหลกการนน รฐบาลกเหน

พองกบศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศไทย (ศนยนสตฯ หรอ ศนท.) วา

เหตการณวนท 17 ตลาคม 2516 เปนเหตการณบานเมอง ไมมใครคนใดคน

หนงเปน “เจาของ” ดงนน การสรางอนสรณสถาน 14 ตลา 16 จงควรเปน

เรองของรฐรวมกบประชาชน และสถานทตงของอนสรณสถานกควรจะอย

ในบรเวณถนนราชด�าเนนอนเปนสถานทเกดเหตการณ 14 ตลา 2516


ป 2518 : ศลำฤกษแหงอนสำวรยวรชน

ในป 2518 อนเปนชวงของรฐบาล ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช ไดเรม

มการผลกดนในการสรางอนสาวรยอยางจรงจงขน โดยในเดอนกรกฎาคม

ไดมการประชมระหวางรฐมนตรวาการทบวงมหาวทยาลยของรฐ, ปลด

ทบวงฯ, ผแทนส�านกงบประมาณ และผแทนศนยนสตฯ ซงเหนพองตองกน

วาควรใหใชสถานทบรเวณสแยกคอกวว อนเปนบรเวณอาคารคณะกรรมการ

ตดตามและประเมนผลการปฏบตราชการ (กตป.) เกา1 เปนสถานทกอสราง

อนสาวรย โดยศนยนสตฯ มแนวคดเพมเตมวา สงกอสรางนไมควรมหนาท

แคใชร�าลกเหตการณในอดตเทานน แตควรจะเปนอาคารอนสรณสถานทม

ประโยชนใชสอยดวย

ในเดอนถดมา คณะรฐมนตรไดมมตแตงตงคณะกรรมการพจารณา

เรองการสรางอนสาวรยฯ ดงกลาว และไดเรมมการประกวดแบบกน โดย

แบบทไดรบเลอกเปนของนายเทอดเกยรต ศกดค�าดวง (ซงกคอแบบของ

อนสรณสถานทสรางในปจจบน) ตอมา ความหวงการสรางอนสาวรยเรมม

เคาความเปนจรงมากขน เมอมพธวางศลาฤกษในวนท 14 ตลาคม 2518

ณ บรเวณทดนทเคยเปนอาคารคณะกรรมการตดตามและประเมนผลการ

ปฏบตราชการ โดยมสมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช

สกลมหาสงฆปรนายกเปนองคประธานในพธ

1 ในชวงทศวรรษ 2510 ทดนบรเวณอนสรณสถาน 14 ตลา 16 ในปจจบน คออาคารส�านกงานคณะกรรมการตดตามและประเมนผลการปฏบตราชการ หรอทเรยกกนในสมยนนวา ตก กตป. โดยม พนเอก ณรงค กตตขจร บตรชายของจอมพลถนอม กตตขจร และเปนบตรเขยของจอมพลประภาส จารเสถยร เปนหวหนาหนวยงาน มการเลาลอในสมยนนวา พนเอก ณรงค ใชองคกรนเปนเครองมอในการจดการกบปฏปกษของตน อาคารนไดถกเผาท�าลายในเหตการณ 14 ตลา 2516


ในป 2519 แมความขดแยงทางอดมการณระหวาง “ซาย” กบ

“ขวา” จะรนแรงขน แตการผลกดนในการสรางอนสาวรยยงคงมอยตอไป

โดยในเดอนเมษายน รฐมนตรกระทรวงการคลงในสมยรฐบาล ม.ร.ว. คก

ฤทธ ปราโมช ไดเหนชอบทจะใหกรมธนารกษขอซอทดนบรเวณสแยกคอก

วว (ทวางศลาฤกษไปแลวในป 2518) จากส�านกงานทรพยสนสวนพระมหา

กษตรย แตในสวนของการกอสรางอนสาวรย เหนวาควรใหประชาชนเปน

ผรวมบรจาคคากอสรางดวย โดยรฐบาลจะรบภาระหากเงนทบรจาคยงไม

เพยงพอ แตกอนหนาทจะไดจดการเรองราวใหเรยบรอย กมอนตองเปลยน

รฐบาลเปนชดของ ม.ร.ว. เสนย ปราโมช

หลง 6 ตลำ : อนสำวรยทยงไมมโอกำสไดสรำง

เมอถงเดอนมถนายน 2519 รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง

ของรฐบาล ม.ร.ว. เสนย ปราโมช ประสงคจะเรงรดโครงการ โดยเหนวาไม

จ�าเปนตองรอใหประชาชนบรจาคคากอสราง พรอมทงมหนงสอขอซอทดน

บรเวณสแยกคอกววจากส�านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย แตยงมทน

ไดรบค�าตอบใดๆ กเกดเหตการณ 6 ตลา2 ขนเสยกอน รฐบาลธานนทร กรย

วเชยร จงไดมมตใหยกเลกโครงการกอสราง และในปถดมา กไดมมตใหยด

เงนทประชาชนบรจาคเพอการกอสรางอนสรณสถานเขาคลง

2 เหตการณ 6 ตลา 19 คอ เหตการณทต�ารวจตระเวนชายแดน และกลมพลงอนรกษนยมทถกตง

ขนเพอท�าลายขบวนการนกศกษา เชน กระทงแดง นวพล ลกเสอชาวบาน รวมตวกนลอมปราบนกศกษาทชมนมขบไลสามเณรถนอม กตตขจโร ในมหาวทยาลยธรรมศาสตรอยางโหดเหยม เพยงเพราะความเชอวานกศกษาเหลานมสายสมพนธกบคอมมวนสตเวยดนาม และจองลมลางสถาบนพระมหากษตรย


แมวาการรฐประหารในป 2520 โดย พล.ร.อ. สงด ชลออย จะท�าให

สภาพการเมองเปดกวางยงขนเมอเทยบกบยคของ ธานนทร กรยวเชยร แต

โครงการสรางอนสรณสถาน 14 ตลา 16 กยงคงไมไดรบความสนใจแตอยาง

ใด ตอมา ในป 2525 นกศกษาไดเรมเรยกรองถงเรองดงกลาวจากรฐบาล

พล.อ. เปรม ตณสลานนท อกครง แตกยงคงไมมค�าตอบทแนชด

เสยงเรยกรองเหลาน ยงดงขนอกในชวงตนทศวรรษ 2530 อนเปน

ชวงรฐบาลของ พล.อ. ชาตชาย ชณหะวณ เนองเพราะในเดอนมถนายน ได

มขาววารฐบาลจะคนทรพยสนของจอมพลถนอม กตตขจรใหแกเจาตว เปน

เหตใหสหพนธนสตนกศกษาแหงประเทศไทย (สนนท.) ออกมาคดคานถงขน

อดขาวประทวง จนรฐบาลตองลมเลกแนวคด เหตการณนท�าใหกรณ “14

ตลา” ถกกลาวถงอกครง ประเดนเรองการสรางอนสรณสถานจงยงเขมขนขน

ในวนท 20 ตลาคม ปเดยวกน ไดมการรวมตวของนกศกษา นกวชาการ และ

ตวแทนองคกรเอกชน ตงขนเปน “คณะกรรมการตดตามการสรางอนสรณ

สถานวรชน 14 ตลา” ขน โดยม ศาสตราจารยระพ สาครก เปนประธาน

และสงตวแทนเขาพบนายกรฐมนตร หลงจากนน คณะรฐมนตรจงมมตให

คนเงนบรจาคของประชาชนแกทบวงมหาวทยาลย เพอน�าไปใชในการสราง

อนสรณสถาน โดยปรกษาประสานงานกบนสตนกศกษาตอไป

อยางไรกด การสรางอนสรณสถานกยงมไดรดหนาไปมากเทาท

คาดหวงไว เหตผลส�าคญกเพราะไมสามารถขอเชาทดนบรเวณสแยกคอกวว

จากส�านกงานทรพยสนฯ ได จงพยายามแกไขดวยการยกระดบของ “คณะ

กรรมการตดตามฯ” จากทตงกนเองใหเปนการตงขนตามมตคณะรฐมนตร

โดยในชนแรก ยงใหศาสตราจารยระพ สาครก เปนประธานเชนเดม และ


ตอมาจงใหรฐมนตรทบวงมหาวทยาลยเปนประธานกรรมการแทน เพอให

เปนทางการมากขน

ก�ำเนดมลนธ 14 ตลำ

จากความลาชาในระบบราชการ ทแมการยกระดบ “คณะกรรมการ

ตดตามฯ” ขนกยงมอาจแกได ในป 2533 จงไดเรมมแนวคดในการแกปญหา

ดวยการจดตงเปน มลนธ 14 ตลา ขนโดยใหมลนธมหนาทเกยวกบการ

กอสรางอนสรณสถานและรบโอนเงนบรจาคจากประชาชนในเหตการณ

14 ตลาคม 2516 มาด�าเนนการ โดยไดยนเรองขอจดตงมลนธ ในวนท

24ตลาคม 2533 และไดใบอนญาตฯ เลขทะเบยนล�าดบท 4650 ในวนท

14 ธนวาคมปเดยวกน

แมมลนธ 14 ตลา จะถอก�าเนดขนเพอผลกดนเรองนโดยเฉพาะ แต

ปญหาหลกคอเรองของ “สถานท” กยงคงคางคาอย โดยความพยายามขอ

เชาทดนจากส�านกงานทรพยสนฯ ยงคงไมประสบผล เพราะส�านกงานทรพย

สนฯ เสนอวา ใหทบวงมหาวทยาลยเจรจากบผเชาเดมกอน ถาตกลงกนได

แลว ส�านกงานทรพยสนฯ กยนดในการใหเชาทดนแตเนองจากยงเจรจากบ

ผเชาเดมไมได ปญหาจงยงคางคาอย


28 ป แหงกำรรอคอย

ในป 2541 อนเปนชวงร�าลกครบรอบ 25 ป 14 ตลา โครงการ

สรางอนสรณสถานไดรดหนาขนไปอกขน จากการท ธรยทธ บญม ประธาน

กรรมการจดงาน 25 ป 14 ตลา และกรรมการบางคน เชน ประสาร มฤค

พทกษ และ ธรพล นยม ไดตดตอกบ นายอานนท ปนยารชน อดตนายก

รฐมนตร เพอขอความอนเคราะหในการตดตอขอเชาทดนบรเวณสแยกคอก

ววจากส�านกงานทรพยสนฯ ซงกไดรบความชวยเหลอเปนอยางด

ทวา นอกจากเรองของทดนแลว อปสรรคส�าคญอกประการหนง

คอ การยายผคาสลากกนแบงรฐบาลออกจากบรเวณทจะใชกอสราง ซงก

ตองอาศยความรวมมอจากหลายฝาย เชน รฐมนตรชวยวาการกระทรวง

การคลง นายพเชษฐ พนธวชาตกล ในฐานะประธานคณะท�างานยายผคา

สลากกนแบงฯ ส�านกงานสลากกนแบงรฐบาล รวมถงความรวมมอจาก

กรงเทพมหานคร โดยเฉพาะผวาราชการกรงเทพมหานครในขณะนน คอ

นายพจตต รตตกล และเลขานการผวาฯ นายสมคาด สบตระกล ตลอดจน

บคคลอนอกหลายคน ท�าใหการยายผคาสลากกนแบงออกจากพนทประสบ

ความส�าเรจในชวงเดอนตลาคม 2542

การกอสรางอนสรณสถานไดเรมเดนหนาไปเรอยๆ โดยบรษท แปลน

คอนซลแทนท จ�ากด ไดรบมอบหมายใหเปนผควบคมการกอสราง อยางไร

กตาม ทามกลางเสยงสนบสนนจากกลมผผลกดน กมเสยงคดคานดงขนดวย

เหตผลตางๆ นานา เชน


- เหนวาไมควรรอฟนเหตการณทมการฆาฟนกน

- ไมควรสรางสงทจะท�าใหเกดความบาดหมางกบทหาร

- ผ เสยชวตหลายคนเป นชาวบ านธรรมดาทม ได เ รยกร อง

ประชาธปไตย ท�าไมตองยกยองใหเปนวรชนดวย

- ผคาสลากทตองสญเสยพนทคาขายมองวาเปนกรณ “คนตายไล

คนเปน”

หวงเวลานจงเปนชวงแหงการตอบค�าถามตอสาธารณะ เพอสราง

ความเขาใจวา อนสรณสถานเปนสญลกษณของเหตการณประวตศาสตรทพง

รส�าหรบอนชน มไดเนนเรองการฆาฟนกน และไมไดมงสรางความบาดหมาง

แตตองการใหเกดบทเรยนทางประวตศาสตรอนเปนมโนทศนส�าคญในการ

กาวสอนาคตอยางระมดระวงตอไป

ส�าหรบผเสยชวตนน ไมวาเขาจะเปนนกเรยน นกศกษา หรอชาว

บานธรรมดาทเพยงแคจะเขามาดเหตการณ แตกปฏเสธไมไดวา การเสย

ชวตของพวกเขา เปนสวนหนงของความวปโยคในเหตการณ เรองราวของ

พวกเขาควรคาแกการระลกถง ไมเพยงแตจากญาตมตรเทานน แตส�าหรบ

บคคลทวไปดวย

ในทสด วนท 14 ตลาคม 2544 หรอ 28 ป หลงเหตการณ สถป

วรชนทชนะการประกวดแบบตงแตป 2517 กไดสรางส�าเรจและมพธสมโภช

ขน แมในอดตจะมการเรยกสงกอสรางนวา อนสาวรยบาง ประตมากรรม

บาง แตสดทายกเหนพองตองกนวาควรเรยกวาสถปวรชน เพราะมการน�าชอ

ของวรชน 14 ตลา ทจารกบนแผนอฐดนเผาทปดทอง มาประดบไวบรเวณ


ฐานสถปน พรอมทงมพธทางศาสนาเพอร�าลกถงผลวงลบ อนสรณสถานท

ขบวนการนกศกษาเคยผลกดนมาตงแตป 2517 จงกลายเปนความจรงขนมา

หลกกำรและควำมหมำยของอนสรณสถำน

หากใครสกคนเดนเทามาจากสนามหลวง ผานหนาโรงแรม

รตนโกสนทร อนเปนจดปะทะทส�าคญจดหนงในชวงเหตการณ 14 ตลา 16

คอยๆ เดนผานหนาส�านกงานของหนงสอพมพสยามรฐ จนถงสแยกคอกวว

เมอขามถนนตะนาวมา จะเหนอาคารอนสรณสถาน 14 ตลา 16 ตวสถป

วรชนยงคงตงอยางสงางามอยในสายตา

กอนทจะมการกอสรางอนสรณสถานนขน ไดเรมมการพดถงหลก

การและหนาทของอนสรณสถาน โดยคณะกรรมการอ�านวยการสรางอนสรณ

สถาน 14 ตลา 16 ภายใตสงกดมลนธ 14 ตลา ซงประกอบดวยตวแทนจาก

ทางกรงเทพมหานคร ญาตวรชน และองคกรทเกยวของ ซงม ศาสตราจารย

นายแพทยเสม พรงพวงแกว เปนประธาน ไดมอบหมายใหผชนะการประกวด

แบบในป ๒๕๑๗ เปนผพฒนาแบบเดมใหเหมาะกบยคสมย ดวยแนวคด 2

ประการ คอตองเคารพความจรงของประวตศาสตร และ ใหประชาชนกลม

ตางๆ ไดมสวนรวมอยางกวางขวาง

จากแนวคดดงกลาว สถาปนกไดน�าไปพฒนาแบบอนสรณสถานฯ

ใหเปนอนสรณสถานทเนนความสงบนง โลงกวาง และเรยบงาย เพอร�าลก

และคารวะตอวรชน มประตมากรรมร�าลกอยใจกลาง (ภายหลงจงเรยกวา

สถปวรชน) อาคารประกอบดวยสวนหยอม ลานกจกรรมส�าหรบการอภปราย

ฟงเพลง และการแสดงกลางแจง นอกจากนยงมสวนทเปนหองประชมไวท�า


กจกรรมทางความคด และหองอานหนงสอส�าหรบนกเรยน นกศกษาและประชาชนผสนใจทวไป

ส�าหรบประตมากรรมร�าลกหรอสถปวรชนนน ประกอบดวยฐานทรงสเหลยมสง 5 เมตร ชวงกลางปลายสอบเขายาว 7 เมตร และยอดแหลมทรงสถปสทองสง 2 เมตร รวมความสงทงสน 14 เมตร ปลายแหลมของยอดสถปแสดงถงจตวญญาณสงสงของมวลมนษย สวนปลายยอดสถปมรอยหยกคลายสรางไมเสรจ เพอสอความหมายวาภารกจการตอสเพอประชาธปไตยยงไมสนสด ยอดปลายสถปท�าดวยวสดโปรงแสงเพอใหเหนแสงไฟทสองออกมาจากภายในตวสถป แฝงนยถงไฟแหงประชาธปไตยทเปนอมตะ ฐานสถปทงสดานบดวยกระเบองดนเผา สลกรายชอวรชน 14 ตลา และรายลอมดวยแผนอฐสลกบทกวทเกยวเนองกบสทธเสรภาพ ความเสยสละ เดกและผหญง กรรมกรและชาวนา นอกจากนนยงจดท�าแผนอฐแกะลายจากแบบภาพถายหรอภาพศลปะจากการสรางสรรคของศลปน เพอสอถงการเตบโตงอกงามของสทธเสรภาพและประชาธปไตย

ปจจบนอาคารอนสรณสถาน 14 ตลา เปนสถานทจดกจกรรมส�าหรบกลมทางความคดทหลากหลาย โดยไมจ�ากดวาเปนอดมการณทางการเมองแบบใด ภายในอาคารไดจดแสดงนทรรศการล�าดบเหตการณ 14 ตลา 16, นทรรศการภาพถายเหตการณ 14 ตลา, นทรรศการศลปะคทเอาทการเมองเดอนตลา โดยเปดใหเยยมชมตลอดทงป ส�านกงานมลนธ 14 ตลา ตงอยดานหลงอาคารอนสรณสถาน 14 ตลา มหองประชมขนาดกลางใชจดกจกรรมวชาการและเปนศนยรวบรวมเอกสาร , สงพมพ , งานศลปะทเกยวของกบเหตการณ 14 ตลาคม 2516 เพอใหผสนใจ นกเรยน นสต

นกศกษา และประชาชนทวไปเขามาศกษาคนควา


มลนธ 14 ตลำกบกจกรรมเพอสงคม

มลนธ 14 ตลา มพนธกจในการสบสานคณคาประชาธปไตยและสบ

เจตนารมณ 14 ตลา เพอถายทอดสเยาวชนคนรนตอๆ ไป ดวยการสรางเสรม

กระบวนการเรยนรและการจดการความรประชาธปไตยและการเมองภาค

ประชาชน สงเสรมความเปนธรรมในสงคม ประสานงานองคกรประชาธปไตย

ทงในและตางประเทศ รวมถงพฒนาอนสรณสถาน 14 ตลา ใหเปนศนย

ขอมลและแหลงเรยนรประวตศาสตร ซงกจกรรมตางๆ ของมลนธฯ กไดอง

กบหลกการเหลาน โดยผสนใจสามารถตดตามเยยมชมขอมลไดบนเวบไซต

www.14tula.com หรอสงขอมลยงอเมล [email protected]


รำยชอคณะกรรมกำรมลนธ 14 ตลำ

1.นายแพทยวชย โชคววฒน ประธานกรรมการ

2.นางสน ไชยรส รองประธานกรรมการ

3.นายสนตสข โสภณสร กรรมการ

4.นายสถาพร ลมมณ กรรมการ

5.นายบญแทน ตนสเทพวรวงศ กรรมการ

6.นายสนต คณพสฐวงศ กรรมการ

7.นายเลศ ตนตสกฤต กรรมการ

8.รศ.สรสวด หนพยนต กรรมการและเหรญญก

9.นายประสาร มฤคพทกษ กรรมการและเลขานการ

ส�ำนกงำนมลนธ 14 ตลำ

อาคารอนสรณสถาน 14 ตลา 16

เลขท 14/16 ถนนราชด�าเนนกลาง แขวงบวรนเวศ

เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200

โทรศพท 02-622-1014-5 โทรสาร 02-622-1016

อเมล [email protected]

เวบไซต www.14tula.com

ในหลวงรัชกาลที่ กับ ตุลาในหลวงร...

Documents

Transcript of ในหลวงรัชกาลที่ กับ ตุลาในหลวงร...