ค

ความผดฐานลกทรพย : ศกษากรณการบงคบช าระหน โดยไมชอบดวยกฎหมาย

อภรฐ บญทอง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต สาขานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2556

DPU

ง

Be accused of stealing : Case study, The debtors have been enforced to pay debt by not rightness with law

APIRATH BOONTHONG

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Laws

Department of Law Pridi Banomyong Faculty of Law, Dhurakij Pundit University

2013

ความผดฐานลกทรพย : ศกษากรณการบงคบช าระหน โดยไมชอบดวยกฎหมาย

DPU

จ

ความผดฐานลกทรพย : ศกษากรณการบงคบช าระหน โดยไมชอบดวยกฎหมาย

Be accused of stealing : Case study, The debtors have been enforced to pay debt by not rightness with law

อภรฐ บญทอง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต สาขานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2556

DPU

ฉ

กตตกรรมประกาศ

ในการจดท าวทยานพนธน ผเขยนขอกราบขอบพระคณทานศาสตราจารย ดร.ทวเกยรต มนะกนษฐ เปนอยางสงทไดสละเวลาอนมคายงรบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทานกรณาใหค าปรกษาแกผเขยนอยางละเอยด รวมถงชแนะแนวทางแกผเขยนเพอใชในการศกษา คนควาเพอน าไปพฒนาและปรบปรงวทยานพนธฉบบนใหส าเรจลลวง รวมท งกราบขอบพระคณทานศาสตราจารย ดร. สรศกด ลขสทธวฒนกลและทานรองศาสตราจารย ดร. ปกปอง ศรสนทและทานรองศาสตราจารยอจฉรยา ชตนนท เปนอยางสงทกรณารบเปนประธานกรรมการ และกรรมการสอบวทยานพนธ ทานไดใหค าแนะน าทเปนประโยชน ตลอดจนใหค าชแนะแนวทางเพมเตมเพอปรบปรงและพฒนาวทยานพนธใหสมบรณยงขนอนเปนประโยชนตอผเขยนเปนอยางมาก

ผเขยนขอกราบขอบพระคณบคคลทส าคญทสดในชวตของผเขยน คอ มารดา และบดาทเปนผใหก าลงใจและดแลผเขยนเปนอยางดตลอดมา ความส าเรจในวนนของผเขยนจะมไมไดหากไมมบคคลท งสองนทคอยอบรมสงสอน และสนบสนนผเขยน ผเขยนขอขอบคณสมาชกในครอบครวทกทานทคอยอยเคยงขางและใหก าลงใจผเขยนเสมอมา

ผ เ ขยนขอขอบคณเพอนๆ ของผ เ ขยนทกทานทคอยเปนก าลงใจและใหความชวยเหลอผเขยนตลอดมา และทายทสดผเขยนขอขอบพระคณทกทานทมสวนรวมในการจดท าวทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณ หากมความผดพลาดประการใดผเขยนขอนอมรบไวแตเพยง ผเดยว

อภรฐ บญทอง

DPU

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ จ กตตกรรมประกาศ ฉ บทท

1. บทน า 1 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 5 1.3 สมมตฐานของการศกษา 6 1.4 ขอบเขตของการศกษา 6 1.5 วธด าเนนการศกษา 6 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 7

2. องคประกอบความผดอาญาฐานลกทรพย 8 2.1 ความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา 8

2.1.1 คณธรรมทางกฎหมายในความผดฐานลกทรพย 9 2.1.2 องคประกอบภายนอก 10

2.1.2.1 เอาไป 10 2.1.2.2 ทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย 18 2.1.3 องคประกอบภายใน 19 2.1.3.1 เจตนาธรรมดา 20 2.1.3.2 เจตนาพเศษ 21

2.2 การเอาไปตามกฎหมายตางประเทศ 22 2.2.1 ประเทศองกฤษ 22

2.2.1.1 มการเอาทรพยไปจากการครอบครอง 22 2.2.1.2 การเอาไปตองมการแยงการครอบครอง 24

2.2.2 ประเทศเยอรมน 24 2.2.2.1 มการครอบครองของผอน 25

DPU

ซ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 2.2.2.2 การครอบครองไดเกดขนใหม 27

2.2.2.3 การครอบครองของบคคลอนไดถกท าใหสนสดลง 27 2.3 ปญหาการเอาไปเกยวกบการบงคบช าระหนโดยไมชอบ 28 2.3.1 การเอาทรพยตใชหน 28 2.3.2 การเอาทรพยไปเปนประกน 29

3. ปญหาเกยวกบเจตนาทจรต 32 3.1 องคประกอบภายในความผดฐานลกทรพย 32 3.1.1 เจตนา 33 3.1.2 โดยทจรต 34 3.2 องคประกอบภายในความผดฐานลกทรพยตามกฎหมายตางประเทศ 35 3.2.1 ประเทศองกฤษ 36 3.2.2 ประเทศเยอรมน 38 3.2.2.1 เจตนา 38 3.2.2.2 ความตงใจทจะเอาทรพยไว 39 3.2.2.3 ความมชอบดวยกฎหมายของความตงใจทจะเอาทรพยไว 39 3.3 บคคลสทธ–ทรพยสทธ 43 3.3.1 บคคลสทธ 43 3.3.2 ทรพยสทธ 43 3.4 การบงคบช าระหนโดยชอบดวยกฎหมาย 44 3.5 การตความของศาลฎกา 49 3.5.1 ค าพพากษาของศาลฎกาทเกยวของ 50 3.5.1.1 ไมเปนความผดฐานลกทรพย 50 3.5.1.2 เปนความผดฐานลกทรพย 52 4. ปญหาเกยวกบความส าคญผดในอ านาจกระท า 55 4.1 อ านาจกระท า 55 4.1.1 กฎหมายลายลกษณอกษร 56 4.1.1.1 ประมวลกฎหมายอาญา 57

DPU

ฌ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4.1.1.2 กฎหมายอนนอกจากกฎหมายอาญา 57 4.1.2 กฎหมายจารตประเพณ 60 4.2 ความส าคญผด 64 4.2.1 ความส าคญผดในขอกฎหมาย 65 4.2.2 ความส าคญผดในขอเทจจรง 67 4.3 ผลกระทบและแนวทางแกปญหา 71 5. บทสรปและขอเสนอแนะ 75 5.1 บทสรป .................................................................................................................... 75 5.1.1 สรปปญหาการเอาไป .................................................................................... 77 5.1.2 สรปปญหาเจตนาทจรต ................................................................................. 78 5.1.2.1 ขอพจารณาเกยวกบทองททกระท า .................................................. 79 5.1.2.2 ขอพจารณาเกยวกบจ านวนทรพยทเอาไป ........................................ 80 5.1.2.3 ขอพจารณาเกยวกบพฤตการณทเอาไป ............................................ 80 5.1.3 สรปปญหาเกยวกบความส าคญผดในอ านาจกระท า ...................................... 81 5.1.4 สรปแนวค าพพากษาของศาลฎกา ................................................................. 83 5.2 ขอเสนอแนะ ............................................................................................................ 84

บรรณานกรม ................................................................................................................................. 86 ภาคผนวก ....................................................................................................................................... 91

ก ราง พระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. .... ......................... 94 ข พระราชบญญตรถยนต (ฉบบท 15) พ.ศ. 2551 ......................................................... 104

ประวตผเขยน ................................................................................................................................. 107

DPU

หวขอวทยานพนธ ความผดฐานลกทรพย : ศกษากรณการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมาย

ชอผเขยน อภรฐ บญทอง อาจารยทปรกษา ศาสตราจารย ดร.ทวเกยรต มนะกนษฐ สาขาวชา นตศาสตร ปการศกษา 2555

บทคดยอ

วทยานพนธฉบบนมจดมงหมายเพอศกษาคณธรรมทางกฎหมายของความผดฐาน ลกทรพย ศกษาในกรณทเจาหนบงคบช าระหนจากลกหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมาย เพอศกษาถงสภาพปญหาของการบงคบใชกฎหมายของความผดฐานลกทรพยในเรองโครงสรางความรบผดอาญา เกยวกบการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมาย รวมตลอดทงเพอศกษามาตรการในการแกปญหาการบงคบใชกฎหมายความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา ในเรองการบงคบช าระหนจากลกหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมาย พรอมทงวเคราะหการแกปญหาโดยการออกกฎหมายวาดวยการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม (ราง พระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. ...) และผลกระทบตอกระบวนการยตธรรมทางอาญาทจะเกดขนจากการออกกฎหมายดงกลาว

ค าพพากษาของศาลฎกาในเรองการบงคบเอากบทรพยสนของลกหนโดยไมชอบดวยกฎหมายนเปนความผดอาญาฐานลกทรพยหรอไมน น ศาลฎกาไดมความเหนเปนสองแนวความเหนดวยกน โดยแนวแรกวนจฉยวาไมเปนความผดฐานลกทรพยซงเปนความเหนสวนใหญทศาลฎกาไดพพากษามาในแนวทางน ในสวนของแนวทางทสองซงเปนสวนนอยทศาลฎกาพพากษาวาเปนความผดฐานลกทรพย จากค าพพากษาตามแนวแรกทวนจฉยวาการเอาทรพยไปโดยพลการเพอเอาทรพยนนตช าระหนหรอเพอใหลกหนไปตดตามช าระหน การกระท าดงกลาวไมเปนความผดฐานลกทรพยนเมอพจารณาจากเหตผลของศาลฎกาแลวจะเหนไดวาทศาลวนจฉยเชนนนเพราะเหนวาเปนการเอาทรพยไปเพอช าระหนทคางอยหรอเอาไปเพอใหลกหนตดตอช าระหน การกระท าของผกระท าไมมเจตนาเอาทรพยไปโดยทจรต แตอยางไรกตามจากค าพพากษาศาลฎกาแนวทสองนศาลฎกาวนจฉยวาเปนความผดฐานลกทรพย เพราะแมจะเปนการเอาทรพยไปเพอตช าระหนหรอเอาไปเพอยดถอไวโดยประสงคใหลกหนตามมาตดตอช าระหนใหกตาม แตการบงคบช าระหนตองด าเนนการตามกฎหมาย ดงนนถอไดวาจ าเลยเอาทรพยของผเสยหายไปจงเปนการเอาไป

ฆ

DPU

โดยมเจตนาทจรตอนเปนความผดฐานลกทรพย เพราะจ าเลยไมมอ านาจเอาทรพยของผเสยหายไปโดยพลการไดจงเหนไดวาค าพพากษาสองแนวนยงขดแยงกนอย

แตเมอไดศกษาตามโครงสรางความรบผดทางอาญาแลวจะเหนวาสภาพปญหาของสงคมไทยในการทเจาหนบงคบช าระหนจากลกหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายนนเกดจากกระบวนการยตธรรมทางแพงทยงไมมประสทธภาพ เจาหนจงไมใหความส าคญในการทจะบงคบช าระหนโดยวธการทชอบดวยกฎหมายโดยหนไปใชวธการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมาย และแนวทางทรฐไดใชแกไขปญหาโดยการออกกฎหมายวาดวยการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม (ราง พระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ...) นนจะยงสงเสรมใหเกดการกระท าทกอความไมสงบในสงคม ซงนบวาเปนนโยบายในการแกไขปญหาทผดวธ ซงแนวทางการแกไขปญหาทถกตองควรเปนแกปญหาโดยใชกฎหมายทมอยใหเกดประสทธภาพ โดยเฉพาะอยางยงประมวลกฎหมายอาญาในความผดฐานลกทรพย หากบงคบใชใหถกตองตามนตวธโดยค านงถงโครงสรางความผดอาญาและคณธรรมทางกฎหมายในฐานความผดลกทรพยแลวปญหาการบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายคงลดนอยลง และเปนไปตามภารกจของกฎหมายอาญาทมงคมครองสงคมมากยงขน

ง

DPU

Thesis Title Be accused of stealing : Case study, The debtors have been enforced to pay debt by not rightness with law

Author Apirath boonthong Thesis Advisor Professor Dr. Thaveekiet Meenakanitra Department Law (Criminal Law and Judiciary Process) Academic Year 2012

ABSTRACT

The aim of thesis for study the moral of law that debtors are enforced to pay debt, to study whether it’s right or wrong and this case can be corrected or make law and the problem will be solved, the supreme court had verdicted right and wrong that is not clear that the debtors are enforced to confiscate property it’s mean the doing whether breaking law or not, this case we analyse to be two topics, one the supreme court verdict the confiscate property for equal with the value of debt and another meaning is break the criminal law by stealing property of someone, when we studied the thai civil law that have seen the problem come from the law that it has not the justice in the process, the right way to solve the problem is the government or members of parliament should isse law to benefit to all of debtor.

จ

DPU

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

ประเทศไทยไดรบเอาแนวคดในระบบทนนยมมาใชเปนสวนหนงในการจดการบรหารเศรษฐกจ ซงสาเหตทส าคญคอไดมการรบเอากลไกระหวางประเทศเขามาเพอตอรองทางการคา เชน สหประชาชาต ธนาคารโลก ITF WTO AFTA ซงเหลานมผลกระทบตอเกษตรกรรายยอยทเปนผใชแรงงานในการผลตโดยเฉพาะจะตองมการแขงขนสงขน และปจจยทตามมาคอการท าการเกษตรจะตองมตนทนสงขนไมวาจะเปน พนธพช ปย ยาฆาแมลง ฯลฯ เพอใหตอสกบการแขงขนในระดบโลกไดทงนกเพอการอยรอดของเกษตรเหลานนเอง เกษตรกรรายยอยจงมความจ าเปนจะตองใชเงนในการลงทนจ านวนมากเพอใหไดผลผลตตามความตองการของตลาด แตเนองจากความไมแนนอนของสภาพดนฟาอากาศ เชน ภยแลง น าทวม ศตรพชระบาด ฯลฯ เปนสาเหตใหผลผลตทางการเกษตรไมมความแนนอนและไมพอเพยงทจะมรายไดเพยงพอมาท าการลงทนในฤดกาลตอไป จงตองมการกยมเงนมาลงทนไมวาจากภาครฐ หรอเอกชน แตปญหาในทางธรกรรมตางๆเหลานนกยงมปญหา แมรฐบาลจะไดพยายามแกปญหาเหลานอยบางแตกหลกเลยงไมไดทยงจะตองมขอขดของอยบางสวน ดงน นเกษตรกรหรอผประกอบการขนาดเลกทไดผลกระทบนจะตองกยมเงนจากนายทนนอกระบบ

การเปนลกหนดงกลาว หากเมอหนถงก าหนดช าระลกหนช าระหนตามก าหนดเวลายอมจะไมกอใหเกดปญหา แตในบอยครงทเมอหนถงก าหนดช าระแลวลกหนมกจะไมด าเนนการช าระหน จงท าใหตองมการตดตามทวงหนเพอใหลกหนช าระหน โดยหากเจาหนใชวธการตดตามทวงหนโดยชอบดวยกฎหมายยอมจะไมกอใหเกดปญหาแตประการใด แตในทางปฏบตตามความเปนจรงแลวเจาหนมกจะใชวธการตดตามทวงหนโดยไมชอบดวยกฎหมาย ท าใหเกดความเสยหายแกลกหน ซงปญหาทพบในการบงคบช าระหนของเจาหนนอกระบบมกจะใชวธการทไมชอบธรรมหรอใชก าลงเขาบงคบใหลกหนช าระหน อาทเชน กรณน าเรองทลกหนเปนหนแลวไมช าระหนไปแจงแกบคคลภายนอก รวมถงการเปดเผยรายชอลกหนทไมช าระหนตอสาธารณชน หรอกรณ สญญาเชาเมอผเชาไมช าระคาเชา ผใหเชาขนทรพยสนของผเชาออกจากบานเชาหรอลอคประต หนาตาง (โดยไมมการก าหนดใหกระท าไดในขอสญญา) หรอเอาทรพยสนของลกหนไปเพอช าระ

DPU

2

หนโดยลกหนมไดยนยอม ซงเหลานลวนเปนปญหาสงคมเพราะคนในสงคมยอมเกดความรสกไมปลอดภยในทรพยสนและไมเกดความสงบสขในการด าเนนชวตอยในสงคมไดอยางปลอดภย ซงปญหาดงกลาวเปนปญหาทมมายาวนานและยงคงเปนอยในสงคมไทย

ในเรองนเปนเรองทนาสนใจวาประมวลกฎหมายอาญานนไดมบทบญญตไวโดยเฉพาะในการคมครองเจาหนในการประกนวาจะไดรบช าระหน หากลกหนกระท าการใดทเปนไปในทางทจะท าใหเจาหนไมไดรบช าระหนอาจเปนความผดอาญาได ยกตวอยางเชน หากลกหนไดจ าน าทรพยใดไวกบเจาหน ตอมาไดเอาไปเสย ท าใหเสยหาย ท าลาย ท าใหเสอมคาหรอท าใหไรประโยชนซงทรพยอนตนไดจ าน าไวนน หากการทลกหนกระท าเชนนนเพอใหเกดความเสยหายแกผจ าน า ลกหนมความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 349 หรอในกรณทลกหนทราบวาเจาหนไดใชหรอก าลงจะใชสทธเรยกรองทางศาลใหตนช าระหน ลกหนไดยายไปเสย ซอนเรน โอนไปใหแกผอนซงทรพยใด หรอแกลงใหตนเปนหนในจ านวนทไมเปนความจรง ทงนเพอไมใหเจาหนของตนไดรบช าระหนทงหมดหรอแตเพยงบางสวน ลกหนยอมมความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 350 เปนตน แตในดานของลกหนแลวหากลกหนถกเจาหนบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายซงเปนเหตใหลกหนไดรบความเดอดรอน แตกลบไมมกฎหมายบญญตเพอคมครองลกหนไวโดยเฉพาะ

ในป พ.ศ.2553 รฐบาลไดเปดการรบฟงปญหาจากประชาชนและไดมการเสนอวธการแกไขปญหาหนนอกระบบ โดยไดมการเสนอรางพระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ....เขาสทประชมคณะรฐมนตรและไดมมตอนมตหลกการในวนท 14 กนยายน 2553 โดยรางของกระทรวงการคลงมสาระส าคญบางประการทนาสนใจ คอ 1) หามมใหบคคลใดประกอบธรกจตดตามทวงถามหน เวนแตจะไดจดทะเบยนประกอบธรกจการตดตามทวงถามหน 2) ในการตดตามทวงถามหน หามมใหผตดตามหนกระท าการในลกษณะทเปนการละเมด คกคาม เปนเทจ ท าใหเขาใจผดและไมเปนธรรมและก าหนดใหการกระท าดงกลาวเปนความผด 3) มการก าหนดโทษจ าคกและโทษปรบ

จากสาระส าคญสามประการดงกลาวท าใหเกดปญหาในทางกฎหมายวาจะขดตอหลกการด าเนนคดทางแพงหรอไม เพราะหลกในการด าเนนคดทางแพงในปจจบนนนไดมกฎหมายวธพจารณาความแพงบญญตวธการใชสทธเรยกรองไวโดยตรง ซงไดบญญตขนเพอแกปญหาการบงคบช าระหนดวยตวเองหรอทเรยกวา “การชวยเหลอตวเอง” (Self-help) โดยการทรฐไดเขามาก าหนดกตกาและรบหนาทเปนคนกลางในการบงคบช าระหนในระหวางเอกชนแลว ซงมเพยงขอยกเวนบางประการเทานนทรฐจะบญญตกฎหมายใหอ านาจเอกชนในการ “ชวยเหลอตวเอง” เชน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 451 เปนตน ถาหากไมมกฎหมายบญญตใหอ านาจไว

DPU

3

เชนนน “การชวยเหลอตนเอง” กอาจเปนความผดอาญาได1 ทส าคญรางกฎหมายฉบบดงกลาวไดก าหนดการกระท าทเปนความผดและโทษในทางอาญาไวดวย อาจท าใหเกดขอสงสยวาจะซ าซอนกบโทษตามประมวลกฎหมายอาญาทมใชบงคบอยแลวในปจจบนหรอไม

อกทงการกระท าทเปนการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมายดงกลาว มกรณทเคยเกดขนในสงคมไทยและไดเคยเกดเปนคดขนสการพจารณาของศาลฎกาหลายคด โดยเฉพาะการวนจฉยเกยวกบความผดฐานลกทรพยศาลยตธรรมเคยไดตดสนวาไมเปนความผดอาญาฐานลกทรพยตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 251/25132 วนจฉยวา ความผดฐานลกทรพยผกระท าจะตองเอาทรพยของผอนไปโดยทจรตผเสยหายเชานาจ าเลยโดยตกลงใหขาวแกจ าเลยปละ 108 ถงเปนคาเชาผเสยหายไมช าระคาเชา จ าเลยจงไปตวงขาวจากลานนวดขาวในนาผเสยหายไป 108 ถง ขาวในนาของผเสยหายมอยมากกวาทจ าเลยมาตวงเอาไป จ าเลยตวงเอาขาวไป 108 ถง เทาจ านวนคาเชานาทจ าเลยมสทธจะไดรบช าระจากผเสยหาย จะวาจ าเลยมเจตนาทจรตลกขาวของผเสยหายหาไดไม

ค าพพากษาศาลฎกาท 2278/25153 ผเสยหายกเงนจ าเลยท 2 โดยท าสญญากกนไวมขอความดวยวาผเสยหายไดน าเรอนหนงหลงมาวางไวเปนประกน วนเกดเหตผเสยหายไมอย จ าเลยทงสามไดรวมกนรอเรอนหลงทผเสยหายเอามาระบไวเปนประกนเงนก ดวยเจตนาทจะเอามาหกใชหนทผเสยหายเปนหนจ าเลยท 2 อย ดงน การกระท าของจ าเลยหามเจตนาทจะลกทรพยของผเสยหายไปโดยทจรต ไม ยงไมเปนความผดฐานลกทรพย

แมกระทงในในป พ.ศ. 2551 มค าพพากษาศาลฎกาท 2279/2551 ฎส.8 น.20 วนจฉยวาการทจ าเลยเอาเครองรบโทรทศนส 1 เครอง เครองเสยงสเตอรโอ 1 เครองของกลางของผเสยหายไปจากบานของผเสยหายเพราะ ส. ซงเปนสามของผเสยหายเปนหนจ าเลย โดยจ าเลยไมไดท าใหทรพยสนอยางอนเสยหาย คงยกเอาทรพยของกลางไปเทานนโดยจ าเลยบอกวาถาอยากไดคนให ส. เอาเงนไปไถ ซงวนรงขนเมอเจาพนกงานต ารวจไปทบานของจ าเลย กพบจ าเลยและทรพยของกลางดงกลาว เชอวาจ าเลยเอาทรพยของกลางไปเพอให ส. หรอผเสยหายไปตดตอช าระหนทคางช าระตอกนการกระท าของจ าเลยจงมไดเปนการเอาทรพยของผอนไปโดยทจรตหรอเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองหรอผอน ไมเปนความผดฐานลกทรพย

1 จาก กฎหมายวธพจารณาความแพงภาคการด าเนนคด, โดย คณต ณ นคร, 2552, กรงเทพฯ: ส านกพมพ

วญญชน. พมพครงท2. 2 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp 3 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp

DPU

4

ค าพพากษาศาลฎกาท 8388/2551 ฎส.12 น.145 วนจฉยวา จ าเลยท 1 ท 2 และท 4 เอาทรพยของ ส. และผเสยหายไปกเปนการกระท าตามท ฟ. ใชใหไปเอาเพอเปนการใชหนท ส. สามของผเสยหายเปนหน ฟ. อย เปนการเอาไปเพอหกใชหนกน แสดงใหเหนวา เปนการท ฟ. ใชอ านาจของการเปนเจาหนบงคบเอาทรพยไปเพอช าระหนแกตนโดยเขาใจวาตนมสทธทจะกระท าไดและในประการส าคญยงเขาใจวาตนในฐานะทเปนบดาของ ส. มสทธในทรพยสนดงกลาว ซงเปนทรพยมรดกของ ส. ทจะตองตกไดแกตนรวมอยอกดวย ทงการทจ าเลยท 1 ท 2 ท 4 และ ฟ. น าทรพยทขนเอาไปมาคนใหแกผเสยหายในเวลาตอมากแสดงวาจ าเลยท 1 ท 2 และท 4 หาไดมเจตนาทจะเอาทรพยของผเสยหายหรอทผเสยหายเปนเจาของรวมอยดวยไปเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบจ าเลยคนใดคนหนงหรอผอน การกระท าของจ าเลยท 1 ท 2 และท 4 จงเปนการเอาทรพยไปโดยไมมเจตนาทจรต ไมมความผดฐานลกทรพย

สรปแลวเหนไดวาศาลฎกาเหนวาการเอาทรพยสนของลกหนไปโดยพลการเพอช าระหนนนเปนเอาไป แตขาดเจตนาพเศษโดยทจรตโดยเหนวามใชการแสวงหาผลประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมาย

อยางไรกตามมนกกฎหมายหลายทานไดมความเหนแตกตางไปจากความเหนของศาลฎกาในหลายประเดน โดยบางทานเหนวาการกระท าดงกลาวเปนการกระท าโดยทจรตแลวเพราะการเอาทรพยสนไปเพอช าระหนกเปนการแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมาย เพราะการบงคบช าระหนโดยชอบดวยกฎหมายนนตองกระท าโดยใชสทธทางศาลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 213 แตทไมเปนความผดฐานลกทรพยเพราะความส าคญผดในขอเทจจรงวามอ านาจกระท าไดตามกฎหมาย กลาวคอมความส าคญผดวามกฎหมายแพงใหอ านาจกระท าการเชนนนได4 แตกมนกกฎหมายบางทานมความเหนวาการกระท าดงกลาวไมอาจอางความส าคญผดไดในปจจบนเพราะเทคโนโลยและสารสนเทศในปจจบนกาวหนาไปมาก และไดมการเผยแพรความรทางกฎหมายโดยหนวยงานตางๆอยางกวางขวาง (ดหมายเหตทายค าพพากษาศาลฎกาท 8288/2551 ฎส.12 น.145) นกกฎหมายบางทานเหนวาหากเพยงแตเอาไปเพอกดดนใหลกหนมาพบเจาหนเพอช าระหนเปนเพยงการเอาทรพยไปเพยงชวคราว ไมเปนการ “เอาไป” เสยเลยอนเปนการกระท าทขาดองคประกอบภายนอกไปเลยอกดวย

อกทงตอมาในป พ.ศ.2552 ศาลฎกาไดมค าพพากษาท 3132/2552 น.550 วนจฉยวา “การทจ าเลยใชเลอยตดกญแจทคลองประตออก แลวเปดประตเขาไปเอาเครองบดแปงไฟฟาและ

4 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา, โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2551, กรงเพทฯ : หจก.จรรชการพมพ.

พมพครงท 10.

DPU

5

รถจกรยานทเกบอยทบานทเกดเหตซงจ าเลยรอยแลววาไมใชบานของ ป. และไมรดวยซ าวาเครองบดแปงไฟฟาและรถจกรยานดงกลาวใชของ ป. หรอไม น าไปเกบไวทบานของจ าเลยเพอตช าระหนท ป. เปนหนอย ซงแม ป. จะเปนลกหนจ าเลยอยจรงจ าเลยกไมมอ านาจทจะกระท าการดงกลาวได เพราะการบงคบช าระหนตองด าเนนการตามกฎหมาย มใชบกรกเขาไปเอาทรพยสนของลกหนโดยพลการ จงเปนการเอาทรพยดงกลาวไปโดยทจรตเพอแสวงหาประโยชนอนมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายจ าเลยจงมความผดฐานลกทรพยในเคหสถานโดยท าอนตรายสงกดกนส าหรบคมครองบคคลหรอทรพย” ซงเปนไปตามความเหนของนกกฎหมายดงกลาวมาขางตน จงเกดขอสงสยวาตามหลกวชานตศาสตรแลวทถกตองควรเปนอยางไร

จากปญหาขอสงสยและขอสงเกตดงกลาวท าใหผเขยนมความสนใจทจะศกษาถงความผดฐานลกทรพยวามการคมครองสงคมในเรองการบงคบช าระหนดงกลาวอยางไรบาง การบงคบใชกฎหมายอาญาในความผดฐานลกทรพยในเรองการบงคบใชนนมความถกตองชอบธรรมหรอไม จ าเปนทรฐจะตองหาทางออกโดยการออกกฎหมายอนเพอแกไขปญหาการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายหรอไม ถาหากบงคบใชแลวจะมผลกระทบตอกระบวนการยตธรรมอยางไร และเปนการแกปญหาอยางถกวธหรอไม โดยจะพจารณาจากการบงคบใชกฎหมายทมอยและแนวการวนจฉยของศาลทเคยตดสนรวมทงความคดเหนของนกวชาการดานกฎหมายหลายๆทาน เปรยบเทยบกนเพอศกษาหาแนวทางแกไขปญหาอยางถกวธตอไปในอนาคต 1.2 วตถประสงคของกำรศกษำ

1. เพอศกษาคณธรรมทางกฎหมายของความผดฐานลกทรพย ศกษาในกรณทเจาหนบงคบช าระหนจากลกหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมาย

2. เพอศกษาถงสภาพปญหาของการบงคบใชกฎหมายของความผดฐานลกทรพยในเรองโครงสรางความรบผดอาญา เกยวกบการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมาย

3. เพอศกษามาตรการในการแกปญหาการบงคบใชกฎหมายความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา ในเรองการบงคบช าระหนจากลกหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมาย พรอมทงวเคราะหการแกปญหาโดยการออกกฎหมายวาดวยการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม (ราง พระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. ...) และผลกระทบตอกระบวนการยตธรรมทางอาญาทจะเกดขนจากการออกกฎหมายดงกลาว

DPU

6

1.3 สมมตฐำนของกำรศกษำ สภาพปญหาของสงคมไทยในการทเจาหนบงคบช าระหนจากลกหนโดยวธการท

ไมชอบดวยกฎหมายนนเกดจากกระบวนการยตธรรมทางแพงทไมมประสทธภาพ เจาหนจงไมใหความส าคญในการทจะบงคบช าระหนโดยวธการทชอบดวยกฎหมาย โดยหนไปใชวธการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมาย

แนวทางทรฐไดใชแกไขปญหาโดยการออกกฎหมายวาดวยการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม (ราง พระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ...) นนจะยงสงเสรมใหเกดการกระท าทกอความไมสงบในสงคม ซงนบวาเปนนโยบายในการแกไขปญหาทผดวธ

แนวทางการแกไขปญหาทถกตอง โดยใชกฎหมายทมอยใหเกดประสทธภาพ โดยเฉพาะอยางยงประมวลกฎหมายอาญาในความผดฐานลกทรพย หากบงคบใชใหถกตองตาม นตวธ โดยค านงถงโครงสรางความผดอาญาและคณธรรมทางกฎหมายในฐานความผดลกทรพยแลว ปญหาการบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายคงลดนอยลง และเปนไปตามภารกจของกฎหมายอาญาทมงคมครองสงคมมากยงขน 1.4 ขอบเขตของกำรศกษำ

ศกษาถงสภาพปญหาการบงคบใชกฎหมายประมวลกฎหมายอาญาฐานลกทรพยในกรณทมการบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมาย โดยมงศกษาถงคณธรรมทางกฎหมายของความผดฐานลกทรพยวามอยอยางไร และศกษาถงโครงสรางความรบผดของความผดฐาน ลกทรพยและพจารณาเกยวกบการบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมาย ตลอดจนศกษาถงความผดฐานลกทรพยในตางประเทศวามอยอยางไร และมการบงคบใชกบเรองการบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายอยอยางไร โดยมงศกษาทงในระบบกฎหมายของสองระบบหลกคอระบบซวลลอวและคอมมอนลอว โดยในระบบซวลลอวนนจะเจาะจงไปทประเทศองกฤษ สวนในประเทศคอมมอนลอวนนจะเจาะจงไปทประเทศเยอรมน 1.5 วธด ำเนนกำรศกษำ ด าเนนการศกษาในลกษณะวจยเชงเอกสาร (Documentary research) โดยศกษาคนควาและรวบรวมขอมลจากเอกสารทงหมดทเกยวของ ทงทเปนเอกสารภาษาไทยและภาษาตางประเทศ ไมวาจะเปนหนงสอ วารสาร บทบญญตของกฎหมาย วทยานพนธ บทความในนตยสารทางกฎหมายตางๆ ตลอดท งขอมลทางสออเลกทรอนกส โดยจะน าขอมลทไดมาท งหมดมาใชประกอบการศกษาเพอเปนประโยชนในการวเคราะหปญหาเพอหาขอสรปและเสนอแนะ

DPU

7

1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1. ท าใหทราบถงคณธรรมทางกฎหมายของความผดฐานลกทรพยวาไดใหความคมครองถง

กรณทเจาหนบงคบช าระหนจากลกหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายหรอไม 2. ท าใหทราบถงแนวทางการบงคบใชประมวลกฎหมายอาญา ความผดฐานลกทรพยในเรอง

โครงสรางความรบผดอาญา เกยวกบการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมาย 3. ท าใหทราบถงมาตรการในการแกปญหาการบงคบใชกฎหมายความผดฐานลกทรพยตาม

ประมวลกฎหมายอาญา ในเรองการบงคบช าระหนจากลกหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมาย พรอมทงผลการวเคราะหการแกปญหาโดยการออกกฎหมายวาดวยการตดตามทวงหนอยางเปนธรรม (ราง พระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. ...) และผลกระทบตอกระบวนการยตธรรมทางอาญาทจะเกดขนจากการออกกฎหมายดงกลาว

DPU

บทท 2 องคประกอบความผดอาญาฐานลกทรพย

ประเทศไทยใชระบบกฎหมายซวลลอวซงเปนระบบเดยวกบทใชกนเปนสวนมากใน

ประเทศภาคพนยโรป โดยในประเทศเหลานนศกษากฎหมายอยางเปนศาสตรโดยใชเหตผลในการศกษาอยางเปนทฤษฎจนกลายมาเปนหลกการทเปนระบบมความเชอมโยงในระหวางหลกเกณฑตางๆอยางมเหตผล จนสามารถกลาวไดวาลกษณะทวไปของระบบกฎหมายซวลลอวเปนระบบของเหตผลทแฝงอยในตวบทบญญตของกฎหมาย ถอเอาหลกการตความบทบญญตของกฎหมายเปนเครองมอในการอ านวยความยตธรรมส าหรบปรบใชกฎหมายกบขอเทจจรงทเกดขน โดยเฉพาะอยางยงพยายามหาหลกเกณฑในการอธบายและพบวาความผดอาญาทกฐานมขอสาระส าคญอนเปนหลกการพนฐานทส าคญทเหมอนกนรวมประกอบกนขนเปน “โครงสรางความผดอาญา” ดงนนในการวเคราะหหลกกฎหมายในหวขอนจงจะวเคราะหไปตามโครงรางความผดอาญาดงกลาว

2.1 ความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา

ในประมวลกฎหมายอาญานนชใหเหนถงความคดในเรอง “องคประกอบความผด” อยางชดเจนในมาตรา 59 วรรคสาม ตรงทบญญตวา “ถาผ กระท ามไดรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผด...” ซงองคประกอบความผดนหมายความถงขอเทจจรงไมวาทเปนสวนภายนอกหรอทเปนสวนภายในซงกฎหายบญญตใหเปนความผด ทงนเปนการคมครองคณธรรมทางกฎหมายทซอนอยในบทบญญตของกฎหมายอาญาทกๆฐานความผดเพอใหพนจากการลวงละเมด จากความหมายดงกลาวจงสามารถแยกอธบายไดเปนสองสวนคอ “องคประกอบภายนอก” และ “องคประกอบภายใน” ระบบกฎหมายไทยกเปนระบบซวลลอว ดงนนแนวทางการอธบายความผดอาญาจงตองอธบายไดอยางเปนศาสตร ซงตามประมวลกฎหมายอาญาของประเทศไทยไดบญญตความผดฐานลกทรพยไวในลกษณะ 12 ซงวาดวย “ความผดเกยวกบทรพย” มาตรา 334 บญญตวา “ผใดเอาทรพยของผอนไปโดยทจรต ผนนกระท าความผดฐานลกทรพย ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามปและปรบไมเกนหกพนบาท”

DPU

9

บทบญญตความผดอาญาฐานตางๆ ภายใตบทบญญตนนมกจะมสงทกฎหมายประสงคจะคมครองแฝงอยดวยเสมอ และเนองจากความผดฐานลกทรพยเปนฐานความหนงทมความส าคญในการวนจฉยถงความผดอนๆ เชน วงราวทรพย ชงทรพย ปลนทรพย และจากทกลาวมาวาการอธบายการกระท าความผดในฐานหนงตองอธบายอยางเปนศาสตร ดงนนในการวนจฉยวาการกระท าใดจะเปนความผดฐานลกทรพยหรอไมนนตองพจารณาถงคณธรรมทางกฎหมายของความผดฐานลกทรพย และพจารณาไปตามโครงสรางความผดอาญาตามทไดกลาวถงมาแลวขางตนตามล าดบ

2.1.1 คณธรรมทางกฎหมายในความผดฐานลกทรพย ตามทกลาวขางตนวาบทบญญตความผดฐานตางๆ มกจะมสงทกฎหมายประสงคจะคมครองเปนสวนทแฝงอยทกฎหมายตองการประกนจากการลวงละเมด ซงสงเหลานเปนเรองในทางความคด สงเหลานเรยกวา “คณธรรมทางกฎหมาย” จะเหนไดวากฎหมายอาญามหนาทส าคญคอการคมครองคณธรรมทางกฎหมาย กลาวคอการทกฎหมายอาญายกระดบของสมบตเฉพาะอยางขนเปน “คณธรรมทางกฎหมาย” เพราะ “สมบต” เหลานนลวนเปนสมบตทส าคญจ าเปนของการอยรวมกนของสงคม การคมครองสงคมจงตองการท าโดยใชกฎหมายอาญา เพราะการคมครองในรปแบบอนอาจไมเพยงพอ ในความผดอาญาแตละฐานอาจถกบญญตขนเพอคมครองคณธรรมทางกฎหมายอนเดยวหรอหลายอนกได แตในการพเคราะหในทางกฎหมายอาญาไมไดพจารณาเกยวพนเฉพาะเรองคณธรรมทางกฎหมายเทานน แตเกยวพนถงคณภาพของการกระท าของมนษยทท าอนตรายตอคณธรรมทางกฎหมายดวย โดยเจตจ านงของมนษยทฝาฝนขอเรยกรองของกฎหมายนเองทเปนรากฐานของการพเคราะห “คณคาของการกระท า”1 ในความผดฐานลกทรพยกเชนเดยวกน ยอมจะตองมคณธรรมทางกฎหมายแฝงอยภายใตบทบญญตของมาตรา 334 ซง ในความผดฐานนทมทมาจากคณธรรมทางกฎหมายจนกอใหเกดเปนองคประกอบความผดลวนมาจากคณธรรมทางกฎหมายเปนพนฐานในทางความคดทงสน ซงความคดของความผดฐานลกทรพยคอตองการทจะคมครองสงคมใหเกดความรสกปลอดภยในกรรมสทธของบคคลในสงคม และไมตองการใหมการลวงละเมดการครอบครองทรพยของบคคล อนจะกอใหเกดความไมสงบในสงคมขน ดงนน คณธรรมทางกฎหมายของความผดฐานลกทรพยคอ กรรมสทธ และ การครอบครอง2 หากการกระท าใดกระทบกระเทอนถงกรรมสทธเพยงอยาง

1 จาก กฎหมายอาญาภาคทวไป (น.130), โดย คณต ณ นคร ,2547, กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน. 2 จาก กฎหมายอาญา ภาค 2-3, โดย หยด แสงอทย, 2544, กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร. พมพครงท 10.

DPU

10

เดยวไมไดกระทบกระเทอนถงการครอบครองดวย การกระท าดงกลาวกจะเปนความผดฐานยกยอก ไมอาจเปนความผดฐานลกทรพยได3 กรรมสทธ หมายถง สทธในทรพยหรอกลาวอกนยหนงคออ านาจความเปนเจาของในสงทมรปรางนนเอง การครอบครอง หมายถง การทมอ านาจเหนอทรพยในอนทจะหวงกนและสามารถหวงหามผอนอนจะเขามารวบกวนตอทรพยไดตามสมควร ซงคนทวไปยอมรบรในอ านาจนตามความเปนจรง

2.1.2 องคประกอบภายนอก องคประกอบภายนอก หมายความวา ขอเทจจรงทงหลายทเปนสวนภายนอกจตใจท

กฎหมายบญญตไวใหเปนความผด เปนการคมครองคณธรรมทางกฎหมายทซอนอยในบทบญญตของกฎหมายอาญาทกๆฐานความผดเพอใหพนจากการลวงละเมด4

องคประกอบภายนอกของความผดฐานลกทรพย คอ การทบคคลเอาไปซงทรพยของบคคลอน หรอทบคคลอนเปนเจาของรวมอยดวย ซงสามารถแยกพจารณาไปตามองคประกอบไดดงตอไปน

2.1.2.1 เอาไป ผกระท าความผดในความผดฐานลกทรพยจะเปนบคคลใดกได ซงเหนไดจากการท

กฎหมายบญญตใชค าวา “ผใด” ซงหมายความถง บคคลธรรมดาทกฎหมายไมไดจ ากดวาเปนใคร ดงนนผทจะสามารถเอาทรพยของบคคลอนไปไดอาจจะเปนใครกได โดยไมค านงถงฐานะของบคคล5และไมค านงถงความสามารถของบคคล ดงนนเจาหนกยอมเปนผกระท าความผดโดยการ “เอาไป” นได

องคประกอบประการแรกของความผดฐานลกทรพย คอ การ “เอาไป” หมายความถง การกระท าทเปนการท ารายทงกรรมสทธและการครอบครองของบคคลอนในเวลาเดยวกน ดงนนการกระท าทเปนการท ารายกรรมสทธหรอการครอบครองอยางใดอยางหนงเพยงประการเดยวจงยงไมเปนความผดฐานลกทรพย และในขณะเดยวกนกบทเปนการท ารายการครอบครองนนยงจะตอง

3 จาก ค าอธบายความผดเกยวกบทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญา (น.25), โดย สรศกด ลขสทธวฒนกล,

2555, กรงเทพฯ : ส านกพมพวญญชน. พมพครงท 5. 4 ศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร อธบายวา องคประกอบของความผด หมายถง สงทงหลายทไมใชสวน

จตใจของผกระท าความผด. 5 จาก ค าอธบายความผดเกยวกบทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญา. หนาเดม.

DPU

11

เปนการตงการครอบครองเปนของตนขนใหมดวย จากความหมายนจงสามารถกลาวไดวาการกระทจะเปนการเอาไปนตองประกอบดวยลกษณะดงตอไปน

1. ตองมบคคลอนครอบครองทรพยอยในขณะกระท า กลาวคอ ทรพยทถกกระท านนจะตองมบคคลอนทไมใชผกระท าความผดครอบครอง

อย หรอแมหากผกระท าครอบครองอยกตองมการครอบครองของบคคลอนอยดวยในขณะนน6 การครอบครองในทนหมายความถงการมอ านาจเหนอทรพยนนตามความเปนจรงซงตองพจารณาจากความเหนโดยทวไปในชวตประจ าวน ซงตองประกอบดวยลกษณะทางกายภาพทแทจรง คอการปกครองทรพยนนอยตามความเปนจรง หรอลกษณะในทางปฏบตในชวตประจ าวน และไมวาอยางใดอยางหนงดงกลาวมานนจะตองมเจตจ านงในการครอบครองดวย เจตจ านงดงกลาวไมใชการแสดงเจตนาในทางกฎหมายแพงแตเปนเจตจ านงทแทจรง7

ในเรองการครอบครองนมผอธบายไววาการครอบครองมความหมายเปนอยางเดยวกบสทธครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1367 ซงบญญตวา “บคคลใดยดถอทรพยสนโดยเจตนาจะยดถอเพอตน บคคลนนไดซงสทธครอบครอง” และยงขยายออกไปโดยมาตรา 1368 ซงบญญตวา “บคคลอาจไดมาซงสทธครอบครองโดยบคคลอนยดถอไวให” การ “ยดถอ” ทรพยสนไมจ าเปนตองถอทรพยอยตลอดเวลา การทบคคลใดมพฤตการณหวงกนทรพยนนไวโดยบคคลทวไปยงยอมเคารพสทธของบคคลนนอยกเปนการยดถอได8 แตอยางไรกตามกมความเหนของนกกฎหมายอกฝายหนงเหนวา ไมไดหมายความเชนเดยวกบ “สทธครอบครอง” ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1367 ถงมาตรา 1386 ซงฝายดงกลาวเหนวาควรใชความหมายอยางเดยวกบทมบญญตไวโดยเฉพาะแลวในประมวลกฎหมายอาญา

6 จาก กฎหมายอาญา ภาค2-3 (น.261) , โดย หยด แสงอทย , 2544 , กรง เทพฯ : ส านกพ มพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. พมพครงท10. 7 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด (น.227-229), โดย คณต ณ นคร, 2545, กรงเทพฯ: ส านกพมพ

วญญชน. พมพครงท8. 8 จาก กฎหมายอาญา ภาค 2 ตอน 2 และ ภาค 3, โดย จตต ตงศภทย, 2553, น.541-542. เนตบณฑตยสภา.

พมพครงท7 กลาววา สทธครอบครองและการครอบครองเปนอนหนงอนเดยวกน เพยงแตวาเมอกลาวในแงสทธกเรยกวาสทธครอบครอง กรยาทผครอบครองกระท าตอทรพยนนกคอการครอบครอง การกระท าของผครอบครองเรยกวาการครอบครอง สทธของผครอบครองเรยกวาสทธครอบครอง หาใชการครอบครองทางแพงตางกบครอบครองทางอาญาแตประการใดไม

ศาสตราจารยประมล สวรรณศร กกลาวไวในท านองเดยวกนนวา การครอบครองเปน “กรยาอาการ” สวนสทธครอบครองเปน “สทธ” (ประมล สวรรณศร. ค าอธบายตอนท 2 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 4 วาดวยทรพย, หนา 107)

DPU

12

มาตรา 352 ทบญญตถงความผดฐานยกยอก กลาวคอบคคลนนตองไดใชอ านาจปกครองทรพยอยตามความเปนจรง และบคคลนนมเจตจ านงทจะปกครองทรพยนนดวย9

ทรพยของบคคลอนทไมมผครอบครองหากมการเอาไปยอมไมเปนความผดฐานลกทรพย เชน “ทรพยสนหาย” คอ ทรพยทหลดพนไปจากความยดถอของผเปนเจาของโดยไมไดตงใจ กลาวคอเปนทรพยสนทไมมผใดครอบครอง แตยงเปนสงหารมทรพยทมเจาของอย และไมใชเรอง “สละการครอบครอง” แตอยางไรกตามถาเหตอนมสภาพเปนเหตชวคราวมมาขดขวางมใหผ ครอบครองยดถอทรพยสนไซร...ทานวาการครอบครองยงไมสนสดลง10 ดงนน ทรพยสนดงกลาวจงยงไมใชทรพยสนหาย หากมการเอาไปโดยทจรตยอมเปนความผดฐานลกทรพย ซงการทจะเปนทรพยสนหายหรอไมน นเปนขอเทจจรงทจะตองพจารณาถงพฤตการณอนเกยวกบทรพยน นโดยตรง โดยไมพจารณาถงความรของผกระท าวาเขาใจวาอยางไร11

เมอการเขาครอบครองทรพยสนหายซงเปนทรพยทไมมผใดครอบครอง และกอตงการครอบครองของผกระท าขนมาใหมมลกษณะเปนการเบยดบงเปนของตนจงเปนกรณทเปนความผดฐาน “ยกยอกทรพยสนหาย” ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 352 วรรคสอง แตไมเปนความผดฐานลกทรพย12

2. ผกระท าตองเขาครอบครองทรพยนน การเขาครอบครองทรพยหรอการกอใหเกดการครอบครองของผกระท าขนมาใหม ค า

วา “การเขาครอบครอง” นหมายความวาการเอาทรพยซงอยในความครอบครองของผอนมาอยในความครอบครองของผกระท าโดยจะตองเขายดถอทรพยนนโดยเจตนายดถอเพอตนแลว13 ทงนแมระยะเวลาทยดถอจะเปนระยะเวลาสนๆกตาม14 อกทงการเขาครอบครองทรพยนนอาจเปนเขา

9 จาก กฎหมายอาญา ภาค2-3 (น.262) , โดย หยด แสงอทย , 2544, กรง เทพฯ : ส านกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. พมพครงท10. 10 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1377 วรรคสอง 11 จาก ค าอธบายตอนท 2 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 4 วาดวยทรพย (น.60), โดย ประมล

สวรรณศร. 12 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด เลม 3 (น.36), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2550, กรงเทพฯ: หจก.

จรรชการพมพ. พมพครงท1. 13 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1367 บญญตวา “บคคลใดยดถอทรพยสนโดยเจตนาจะ

ยดถอเพอตน บคคลนนไดซงสทธครอบครอง” 14 มคดของศาลในตางประเทศ คอศาลอเมรกนวนจฉยไวในคด Thompson v. State, 94 Ala. 535, 10 So.

520 (1892) โดยวนจฉยวา ผกระท าจะตองควบคมหรอใชอ านาจควบคมเหนอทรพยนน (There must be such a caption that the accused acquires dominion over the property) อางใน Lafave, Criminal Law, P. 932 note 3.

DPU

13

ครอบครองโดยไมแตะตองตวทรพยนนเลยกเปนได เชน การทผเอาไปตอนสตวนนไปโดยไมไดแตะตองสตวเลย เปนตน ดงนยอมจะเหนไดวาการเอาไปนนเรมขนตงแตในขณะทการครอบครองของผครอบครองคนเดมไดรบความกระทบกระเทอนในลกษณะทเหนไดวามการกระท าทเปนอนตรายโดยตรงตอการครอบครองของผครอบครองเดม และการเอาไปยอมบรบรณเมอการครอบครองเกาหมดไปและการครอบครองใหมของผกระท าความผดเขามาแทนท แตมความเหนของนกกฎหมายอกทางหนงวาทรพยนนตองเคลอนทดวยซงจะกลาวถงตอไป

หากการกระท าของผกระท าเพยงแตเปนการท าลายทรพยโดยผ กระท าไมไดเขาครอบครองทรพย เชน ผกระท าหยบทรพยทอยในความครอบครองของบคคลอนมาแลวโยนทงเขากองไฟในทนท การกระท าเชนนไมมความผดฐานลกทรพยเพราะผกระท าไมไดเขาครอบครองทรพยนนเลยเนองจากไมมเจตนายดถอเพอตนเองถงแมจะมการยดถอโดยการหยบกตาม แตการกระท าเชนนอาจมความผดฐานท าใหเสยทรพยได ดงนนการทผกระท าแตะตองตวทรพยเพยงกายภาพแตไมไดเขาครอบครองอยางแทจรงยอมไมเปนการกระท าทเปนการ “เอาไป” ยกตวอยางเชน การทมผวางเงนรางวลไวใหแกพนกงานรานอาหารไวบนจานอาหารของเขา ผกระท าตองการใหเขาใจวาตนเปนผใหรางวลดงกลาวจงยายเงนนนมาวางบนจานอาหารของตนเอง หรอกรณการทมผน ากระเชาของขวญมาเยยมผปวย ผกระท าตองการใหเขาใจวากระเชาเปนของตนทน ามาจงเปลยนนามบตรทตดกระเชานนเสย ดงนเหนไดวากรณดงกลาวแมมการแตะตองตวทรพยและมการท าใหทรพยเคลอนทในลกษณะทเปนการแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมาย แตอยางไรกตามการกระท าดงกลาวนนไมมการเขาครอบครองเงนรางวลหรอนามบตรรวมตลอดไปถงกระเชาของขวญนน การกระท าดงกลาวจงไมมการ “เอาไป”15

แตอยางไรกตามหากการกระท าของผกระท าเปนการเขาครอบครองทรพยแลว โดยมการเขาครอบครองทรพยและพาทรพยนนหลบหนไปกอนเพอน าทรพยนนไปท าลายในภายหลง แมในทสดทรพยนนจะถกท าลายโดยจดมงหมายของผกระท าเพยงเพอท าลายทรพยมาแตแรกกตาม การกระท ากเปนความผดฐานลกทรพยมาตงแตแรก เชน การหยบอาหารจากจานอาหารของผอนมารบประทาน การกระท าดงกลาวมการเขาครอบครองอาหารแลวตงแตหยบอาหารและพาทรพยนนเคลอนทเขาสปากแมตอมาอาหารนนจะถกเคยวและหมดสภาพไปกตาม หรอในกรณทมการใชกระแสไฟฟาของผอนโดยการเอากระแสไฟฟาผานลวดตวน าไปใช เปนการเขาครอบครองกระแสไฟฟาในระหวางกระแสไฟฟาวงผานลวดตวน าตลอดไปจนถกใชสนไป การกระท าดงทกลาวมานแมในทสดแลวทรพยนนจะถกท าลายหรอสนสภาพไปในภายหลงแตกนบไดวาเปนการ

15 จาก กฎหมายอาญา ภาค2 ตอน2 และภาค3 (น.565), โดย จตต ตงศภทย, 2553, กรงเทพฯ: เนตบณฑตยสภา. พมพครงท 7.

DPU

14

เอาไปแลว16 ดงนน หลกในการทจะวนจฉยวาการกระท าจะเปนความผดฐานลกทรพยหรอไม ตองพจารณาวาการกระท านนเปนการครอบครองทรพยแลวหรอไม ถามการครอบครองทรพยแลวยอมเปนความผดฐานลกทรพย แมตอมามการท าลายทรพยกไมเปนความผดฐานท าใหเสยทรพยอก

3. เปนการแยงการครอบครอง การแยงการครอบครอง หมายความวา การเอาการครอบครองของบคคลอนไปโดยผ

ครอบครองไมสมครใจ หากผ ครอบครองอนญาตใหเอาทรพยไปยอมไมเปนการแยงการครอบครองจงไมเปนความผดฐานลกทรพย อยางไรกตามการอนญาตนนตองเปนการอนญาตโดยสมครใจดวย หากการอนญาตนนเกดจากการขมขจนมมลตองกลว หรอเปนการอนญาตเพราะความส าคญผดยอมไมอาจถอไดวาเปนการอนญาตโดยสมครใจ การเอาไปจงเปนการแยงการครอบครอง17 ดงนนอาจกลาวไดวาการหลอกลวงเพอใหเจาของทรพยเปดโอกาสใหเอาทรพยไป หรอการทเจาของทรพยอนญาตใหเอาทรพยไปเพราะกลวการขมข หรอการอนญาตใหเอาทรพยไปโดยความส าคญผดแมไมมการหลอกลวงกไมเปนการอนญาต การเอาไปนนจงมลกษณะทเปนการแยงการครอบครองทงสน 18

ทกลาววาการอนญาตใหเอาทรพยนนไปโดยไมสมครใจเพราะความส าคญผด การเขายดถอทรพยจงเปนการแยงการครอบครอง แตอยางไรกตามการกระท าดงกลาวไมเปนความผดฐานลกทรพย เพราะกรณเชนนไดมการบญญตกฎหมายไวเปนความผดฐานอนโดยเฉพาะแลว กลาวคอ ฐานยกยอกทรพยทสงมอบใหโดยส าคญผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 352 วรรคสอง19

ซงศาลเคยมความเหนในเรองดงกลาวไว เชน การทผกระท าความผดเอาทรพยสนหลายรายการใสไวในกลองกระดาษใสพดลม และน าผานเครองเกบเงนของเจาของรานคาและช าระราคาสนคาเพยงเทาราคาพดลมซงมราคานอยกวาราคาทรพยสนในกลองกระดาษ การกระท าเชนนเจาของรานคายอมไมทราบวาในกลองกระดาษมทรพยสนอนอยดวย จะถอวาเจาของรานคาอนญาตใหผกระท าเอาทรพยดงกลาวไปไมได การกระท าดงกลาวจงเปนความผดฐานลกทรพย20 หรอการทผกระท าเอาสราตางประเทศใสไวในลงน าปลาแลวน าไปช าระราคาเทากบราคาน าปลา การท

16 สเนต คงเทพ. (2543). ความผดฐานลกทรพย: ศกษาการเอาไปซงพลงงาน. หนา 15. 17 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด เลม 3 (น.59), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2550, กรงเทพฯ: หจก.

จรรชการพมพ. พมพครงท 1. 18 ทวเกยรต มนะกนษฐ. ความผดฐานลกทรพย. วารสารนตศาสตร. ป.16 ฉ.2 (2529) น.35

19 บนทกทายฎกาโดย ศาสตราจารยจตต ตงศภทย ในค าพพากษาฎกาท 2581/2529 เนตบณฑตยสภา หนา 2587

20 ค าพพากษาศาลฎกาท 85/2542 ฎส.8 น.1

DPU

15

พนกงานเกบเงนมอบลงน าปลาใหไปถอไมไดวาเปนการอนญาตใหเอาสราตางประเทศนนไป การกระท าจงเปนการแยงการครอบครอง จงเปนความผดฐานลกทรพย21 กรณเชนนขอใหเปรยบกบการทผกระท าเปลยนปายราคาโคมไฟตงโตะซงตดราคา 1,785 บาทออกแลวน าปายราคาโคมไฟอนซงตดราคา 134 บาทมาตดแทนแลวน าไปช าระราคาแกพนกงานเกบเงน กรณเชนนพนกงานเกบเงนรอยวาทรพยทผกระท าจะเอาไปคอโคมไฟตงโตะอนนน แตเพยงเปนความส าคญผดในเรองราคาเทานน กรณจงเปนการอนญาตใหเอาโคมไฟตงโตะออกจากรานคาไปได การกระท าดงกลาวจงไมใชการแยงการครอบครอง ไมเปนความผดฐานลกทรพย แตเปนความผดฐานฉอโกง22

4. ทรพยนนเคลอนท การกระท าทจะเปนความผดฐานลกทรพยส าเรจนนทรพยทถกกระท าตองเคลอนทไป

โดยการแยงการครอบครองนน23 และการเคลอนทดงกลาวตองเปนการเคลอนทภายหลงจากทมการเขาครอบครองทรพยโดยการแยงการครอบครองแลวดวย หากเปนกรณททรพยเคลอนทกอนทจะมการเขาครอบครองโดยการแยงการครอบครองยงไมถอวาเปนความผดฐานลกทรพยส าเรจ24

ในเรองการเคลอนทนแบงออกเปนสองความเหน ไดแก ความเหนประการท 1 ซงเปนความเหนของศาลฎกา ซงถอวาการ “เอาไป” ยอมส าเรจบรบรณเมอผกระท าพาเอาทรพยน นเคลอนทในลกษณะทสามารถน าพาไปได ไมวาการเคลอนทนนจะเคลอนเอาไปเลกนอยเพยงใดกตาม ความเหนประการท 2 ถอวาการเอาไปยอมส าเรจเมอผกระท าไดไปซงการครอบครองทรพยนนแทนผครอบครองคนเดมอยางเดดขาดแลวหรออาจกลาวไดวาผกระท าไดมอ านาจแทจรงเหนอตวทรพยนนแลว อยางไรกตามจะถอไดวามอ านาจแทจรงเหนอตวทรพยนนจะตองพจารณาจากจารตประเพณ ลกษณะของทรพย ตลอดไปถงความสามารถทจะขดขวางไมใหบคคลอนเขา

21 ค าพพากษาศาลฎกาท 3935/2553 ฎส.6 น.101 22 ค าพพากษาศาลฎกาท 6892/2542 (ประชมใหญ) ฎส.11 น.108 23 จาก กฎหมายอาญา ภาค2 ตอน2 และภาค3. จตต ตงศภทย. พมพครงท7. กรงเทพ: เนตบณฑตยสภา.

255 หนา569 24 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด เลม 3 (น.67), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2550, กรงเทพฯ: หจก.

จรรชการพมพ. พมพครงท1. อยางไรกตาม ศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร ไมเหนดวยกบความเหนดงกลาว โดยทานเหนวา “การเอา

ไปส าเรจบรบรณเมอการครอบครองเกาหมดไปและการครอบครองใหมเขามาแทนทอยางสมบรณ” (คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคความผด. พมพครงท8. กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน. 2545 หนา 227)

DPU

16

เกยวของกบทรพยแมกระทงผ ครอบครองคนเดมดวย ซงระยะทางความหางไกลระหวางผ ครอบครองทรพยเดมกบทรพยกตองน ามาพจารณาดวย25

การเคลอนทของทรพยนนตองพจารณาจากลกษณะของทรพยดวยวาทรพยอนเปนวตถทถกกระท านนเปนทรพยประเภทอะไร ซงลกษณะแหงการเอาไปยอมแตกตางกน ดงจะเหนไดจากทรพยทเปนอสงหารมทรพย ซงไดแกทดน ทรพยซงตดกบทดนหรอทประกอบเปนอนเดยวกบทดน โดยสภาพของทรพยดงกลาวยอมไมอาจท าใหเคลอนทได จงไมอาจมการกระท าทเปนการเอาทรพยดงกลาวไปได แตอยางไรกตามหากมการแปลงสภาพของอสงหารมทรพยใหกลายเปนสงหารมทรพยเสย เชน ขดดนออกมากองไวหรอรอบานออกมากองไวเปนไมกองหนง โดยสภาพยอมสามารถท าใหทรพยดงกลาวเคลอนทได ผกระท ายอมเอาทรพยนนไปได26

หากทรพยนนเปนทรพยทตดตรงอยกบทหรอโดยลกษณะของทรพยไมสามารถพาทรพยนนไปไดในทนทโดยจะตองมการแยกทรพยนนออกจากวตถททรพยนนตรงอยเสยกอน ไมวาโดยการตด ถอน ดง เดด ออกมาตางหากเสยกอน อยางไรกตามสงเกตวาการกระท าทเปนการตด ถอน ดง เดด หรอทกลาวโดยรวมวาการแยกทรพยนนผกระท าอาจจะตองกระท าใหทรพยนนเคลอนทอยแลว แตการเคลอนทดงกลาวไมใชการเคลอนทในลกษณะทสามารถน าพาทรพยนนไปได เชน การทผกระท าถอนตนหอมทงเกลอนอยบนรองสวน ยงไมทนรวบรวมทรพยดงกลาวยงไมเปนการเขายดถอทรพย เมอเจาทรพยมาพบเขาจงหลบหนไป ศาลฎกาวนจฉยวายงไมเปนการเอาไปโดยสมบรณ เปนความผดเพยงพยายามลกทรพย27 ทเปนเชนนเพราะตราบใดททรพยยงไมขาดจากการตดตรงตราผกระท ากไมอาจเขายดถอไดเพราะความยดถอนนยงเปนของเจาของทรพยอย แตหากหลงจากทมการแยกทรพยใหอยในลกษณะทสามารถพาไปไดแลว ผกระท าเขาครอบครองทรพยนนอกทโดยการเขายดถอและเจตนายดถอเพอตนผกระท ายอมไดการครอบครองทรพยนนแลว การกระท าดงกลาวยอมเปนการเอาไปโดยสมบรณ เชน การทคนรายหกกงล าไยทงกงใสลงในเขงอนเปนการแยกทรพยและท าใหทรพยนนเคลอนทพรอมทงเขายดถอทรพยนนไวแลว ถอวาเปนการเอาไปซงทรพยของผอนแลว28

จะเหนไดวาความหมายของการเอาไปในทางการตความของศาลและในความเหนทางต าราหรอทางวชาการนนมความเหนเปนอยางเดยวกนวาการเอาไปนนจะตองมการเอาทรพยจาก

25 จาก กฎหมายอาญา ภาค 2-3 (น.263), โดย หยด แสงอทย , 2544, กรงเทพฯ: ส านกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. พมพครงท10. 26 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp 27 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp 28 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp

DPU

17

การครอบครองของบคคลหนงไปสการครอบครองของอกบคคลหนงซงเปนผเอาไป แตอยางไรกตามยงมสวนทแตกตางกนตรงทอยางไรจงจะถอวาเขาสการครอบครองของผเอาไป ซงในเรองนในทางการตความของศาลเหนวาเปนการเอาไปเมอพาทรพยเคลอนทในลกษณะทสามารถพาไปไดแลวดงทกลาวมาขางตน แตในความเหนทางต ารายงตองพจารณาลกษณะของทรพยทเอาไปตลอดถงจารตประเพณและระยะทางระหวางผเอาไปกบเจาของทรพยตอไปดวยวาความครอบครองขาดจากเจาของทรพยเดมแลวหรอยง กลาวคอในทางต าราเหนวาการทจะถอวาผกระท าไดครอบครองทรพยนนตอเมอไดพาเอาทรพยนนเคลอนทถงขนาดพาไปถงทซงผกระท ามงหมาย ยกตวอยางเชน การลกเอาทรพยในคลงสนคาจะเปนการเอาไปตองมการเอาทรพยออกไปใหพนจากคลงสนคานนเสยกอน29 แตกรณดงกลาวในทางการตความของศาลวาการทผกระท าเคลอนยายทรพยออกมาจากทททรพยเคยวางอยแลว แมจะยงไมไดเอาทรพยออกจากสถานทเกบกเปนความผดในฐานลกทรพยแลว30

นอกจากการเคลอนทของทรพยตองเปนไปตามหลกการทกลาวมาดงกลาวแลว เมอคณธรรมทางกฎหมายในความผดฐานลกทรพยมงคมครองกรรมสทธอกประการหนงดวย การกระท าใหทรพยเคลอนไหวในลกษณะทจะเปนการเอาไปจงตองเปนการกระท าในลกษณะทเปนการตดกรรมสทธดวย ซงกรรมสทธในทนมความหมายอยางเดยวกบกรรมสทธในทางกฎหมายแพง31 กลาวคอมความเปนเจาของในตวทรพยนนเอง กลาวคอเจาของแตเพยงผเดยวทมอ านาจเหนอทรพยนนไมจะโดยการใชทรพยนนหรอหามบคคลอนเขาเกยวของกบทรพยนนตามทกฎหมายรบรองคมครองไว คนทมอ านาจดงกลาวเรยกวาเจาของและอ านาจดงกลาวเรยกวาอ านาจกรรมสทธ ดงนนการเคลอนไหวในลกษณะทเปนการตดกรรมสทธจงความหมายวาเปนการเอาไปอยางถาวรซงเปนเหตใหเจาของไมมทรพยทจะใชไดตามอ านาจทเขามอย แตไมมผลใหกรรมสทธตกไปเปนของผกระท าแตอยางใด นอกจากผกระท าจะไดกรรมสทธไปตามหลกอายความไดสทธดงทระบไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 138332 แตกอนหนาทจะครบระยะเวลาไดสทธตามบทบญญตดงกลาวเจาของกยงมสทธตดตามเอาคนทรพยสนจากผไมมสทธยดถอไวตามอ านาจกรรมสทธทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1336

29 จาก กฎหมายอาญา ภาค2 ตอน2 และภาค3 (น.586-604), โดย จตต ตงศภทย, 2553, กรงเทพฯ:

เนตบณฑตยสภา. พมพครงท7. 30 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp และ 7647/2548 ฎส.12 น.242 31 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด (น.161), โดย คณต ณ นคร, 2545, กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน.

พมพครงท8. 32 จาก ความผดฐานลกทรพย (น.35-36), โดย ทวเกยรต มนะกนษฐ, ป.16 ฉ.2 (2529). วารสารนตศาสตร.

DPU

18

ตวอยางกรณทไมเปนการตดกรรมสทธ เชน ผกระท าเอารถจกรยานยนตไปโดยบอกเจาของวาใหไปเอาคนทโรงเรยน ศาลเหนวาเปนกรณทผกระท าตองการน ารถจกรยานยนตไปใชเพยงชวคราวเทานนโดยตงใจจะคนใหในภายหลง มไดกระท าเพอเปนการตดกรรมสทธตลอดไป33 เปนตน สวนตวอยางทมลกษณะเปนการตดกรรมสทธ เชน ผกระท าเอาสงหารมทรพยของเจาของไปจ าน าแลวน าเงนทไดจากการจ าน าไปเปนประโยชนสวนตว กรณเชนนหากผจ าน าไมไถทรพยนนคนมาภายในก าหนดเวลา ผรบจ าน ามสทธน าทรพยดงกลาวไปขายทอดตลาดได จงเปนความผดฐานลกทรพย34

2.1.2.2 ทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย ทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย ค าวา “ทรพย” นนแตเดมมกฎหมาย

บญญตนยามของค าวา “ทรพย” อนเปนวตถแหงการกระท าการลกพาไวในกฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ.127 มาตรา 6(10) วา “บรรดาสงอนบคคลสามารถมกรรมสทธได และบรรดาสงของอนพงเคลอนทจากทไดกด และเคลอนจากทมไดกด ทานกนบวาเปนทรพยอนกลาวมาในขอน และบคคลสามารถมกรรมสทธ หรอถออ านาจเปนเจาของได เปนตนวา เงนตรา35

ในปจจบนมการใหความหมายตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 137 บญญตไว คอวตถมรปราง และมนกกฎหมายเหนตอไปวาตองเปนวตถทมรปรางทไมไรราคาถาหากเปนทรพยทไมมราคาแลวยอมไมอาจเปนวตถของการกระท าความผดฐานลกทรพยได เชน เอกสาร เปนวตถมรปรางแตตามธรรมดาเปนสงทไมมราคา การเอาเอกสารของผอนไปจงไมเปนความผดฐานลกทรพย แตเปนความผดฐานเอาเอกสารของผอนไปตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 18836 และอสงหารมทรพยกเปนทรพยประการหนงแตหากจะถกเอาไปไดจะตองมการท าใหเปนสงหารมทรพยเสยกอน37

ทรพยนนตองเปนทรพยของผอนหรอผอนเปนเจาของรวมอยดวยซงตองพจารณาตามหลกในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงยอมเหนไดวาทรพยทถกเอาไปไดจะตองเปนทรพยม

33 ค าพพากษาศาลฎกาท 1915/2543 ฎส.12 น.37 34 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp 35 จาก นพนธพจนาตถ. พระยา. กฎหมายลกษณะอาญา รศ. 127 .พระนคร: กรงเทพบรรณาคาร. 2478

หนา 262 36 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด (น.225), โดย คณต ณ นคร, 2545, กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน.

พมพครงท8. 37 จาก กฎหมายอาญา ภาค2-3 (น.264), โดย หยด แสงอทย , 2544, กรงเทพฯ : ส านกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. พมพครงท 10.

DPU

19

เจาของ ทรพยทไมมเจาของอาจเปนทรพยทมเจาของไดโดย “การเขาถอเอา” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1318 สวนทรพยทมเจาของอาจกลายเปนทรพยทไมมเจาของไดโดยการทเจาของเลกการครอบครองทรพยนนดวยเจตนาสละกรรมสทธตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 1319 อยางไรกตามถาการเลกครอบครองนนไมใชเพราะเจตนาสละกรรมสทธกยงไมถอวาเปนทรพยไมมเจาของ38

เจาของทรพยเอาทรพยของตนเองไปยอมไมเปนความผดฐานลกทรพย แตถาทรพยของตนเองนนมบคคลอนเปนเจาของรวมอยดวย ทรพยนนเปนทรพยทอาจถกกระท าการเอาไปอนจะความผดฐานลกทรพยได เพราะกฎหมายบญญตวา “ทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย” อยางไรกตามการทเจาของรวมจะกระท าความผดฐานลกทรพยได จากทกลาวมาแลววาความผดฐานลกทรพยเปนความผดทมงคมครองทงกรรมสทธและสทธครอบครองการกระท าความผดฐานลกทรพยจงตองเปนการท าลายกรรมสทธและการครอบครอง ดงนนเจาของรวมคนใดจะเอาทรพยทตนเปนเจาของรวมอยดวยไปอนจะเปนความผดฐานลกทรพย ในขณะกระท านนเจาของรวมตองไมไดครอบครองทรพยนนอย แตการครอบครองตองอยกบเจาของรวมคนอน มเชนนนแลวจะไมมการแยงการครอบตรอง เปนเหตใหไมมการเอาทรพยไป การกระท าไมเปนความผดฐานลกทรพย เชน การทเจาของรวมคนหนงเปนผครอบครองหอยแครงรวมอยดวยใชใหบคคลอนไปตกหอยแครงซงอยในความครอบครองของตน ไมมความผดฐานใชใหบคคลหนงลกทรพย39

2.1.3 องคประกอบภายใน องคประกอบภายใน หมายความวาสงทอยภายในตวหรอภายในจตใจของผกระท า

ความผด ซงในความผดแตละฐานอาจจะมองคประกอบภายในแตกตางกนออกไป โดยอาจเปนการกระโดย “เจตนา” หรอความผดทกระท าโดย “ประมาท” หรออาจจะเปน “เจตนาพเศษ” ซงหมายถงมลเหตจงใจในการกระท าความผด

เจตนาในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสอง ไดใหความหมายของเจตนาไววา “การท าโดยเจตนา ไดแกกระท าโดยรส านกในการทกระท าและในขณะเดยวกนผกระท าประสงคตอผล หรอยอมเลงเหนผลของการกระท านน”

38 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด เลม 3 (น.21-25), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2550, กรงเทพฯ:

หจก.จรรชการพมพ. พมพครงท 1. 39 ค าพพากษาศาลฎกาท 1891-1892/2536 ฎส.10 น.61.

DPU

20

แตอยางไรกตาม มาตรา 59 วรรคสาม บญญตไวเพมเตมอกวา “ถาผกระท าไมไดรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผด จะถอวาผกระท าประสงคตอผล หรอยอมเลงเหนผลของการกระท านนไมได”

จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาเจตนานนตองประกอบไปดวยสองสวนส าคญคอ สวนทตองรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผด กบอกสวนคอสวนทประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผล สวนถอยค าในตวบททกลาววา “กระท าโดยรส านกในการทกระท า...” นนไมใชสวนประกอบของเจตนาแตอยางใด แตเปนสวนประกอบขององคประกอบภายนอกในสวนของ “การกระท า”

สวนทตองรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผดน อาจเรยกส นๆวา “สวนร” ซงการรนนไมจ าเปนทจะตองรถงรายละเอยดของขอเทจจรงหรอทเรยกวา actual knowledge แตกไมใชเพยงแตรโดยการคาดเดาเทานน (potential knowledge) ดงนนจงอาจกลาวไดวาขอบเขตของสวนรจงอยระหวาง ความรทมากกวาการคาดเดา (potential knowledge) ขนไปจนถงขนการรถงรายละเอยดของขอเทจจรงหรอทเรยกวา actual knowledge40

สวนทประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผล อาจเรยกวา “สวนตองการ” เพราะวาเปนกรณทมความตองการใหเกดขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผดขน ซงความตองการทเปนการประสงคตอผลนนเรยกวาเปน “ความตองการโดยตรง” สวนทเปนสวนตองการทเลงเหนผลนนเปนสวนตองการทเปน “ความตองการโดยออม”41

องคประกอบภายในของความผดฐานนประกอบดวยองคประกอบ 2 ประการคอ เจตนาธรรมดาและเจตนาพเศษ

2.1.3.1 เจตนาธรรมดา เจตนาธรรมดาส าหรบความผดฐานลกทรพยคอเจตนาเอาไป กลาวคอ ผกระท าตองร

ขอเทจจรงทวาการกระท าของตนเปนการ “เอาไป” และรดวยวาทรพยทเปนกรรมของการกระท านนเปนทรพยของผอนหรอผอนเปนเจาของรวมอยดวย และรวาทรพยนนอยในความครอบครองของผอน และผกระท าตองการเอาทรพยนนไป

40 แสวง บญเฉลมวภาส. ปญหาเจตนาในกฎหมายอาญา. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต

(ธรรมศาสตร 2524) หนา 19 41 จาก กฎหมายอาญาภาคทวไป (น.162), โดย คณต ณ นคร, 2547, กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน.

พมพครงท 2.

DPU

21

2.1.3.2 เจตนาพเศษ เจตนาพเศษหรอมลเหตจงใจในการกระท าความผดในความผดฐานลกทรพยคอ “โดย

ทจรต” กลาวคอ เปนการแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองหรอผอนตามความหมายในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 1 อนมาตรา 1 การแสวงหาประโยชนในกรณนตองเปนการแสวงหาประโยชนในตวทรพยหรอตองเปนการใชกรรมสทธในทรพยนนทางบวก42

ค าวา “ประโยชนทมควรได” ตามความหมายของค าวา “โดยทจรต” นนไมจ าตองเปนประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสนเสมอไป เพราะ “ประโยชน” ตามความหมายของ “โดยทจรต” คอ ประโยชนโดยทวไปทงทเปนทรพยสนและไมเปนทรพยสน43

การแสวงหา “ประโยชน” นนจะเปนประโยชนทไดรบชวคราวหรอประโยชนถาวรกได หากเปนประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายแลวกเปน “โดยทจรต” ได44

จงเหนไดวามลเหตชกจงใจหรอเจตนาพเศษโดยทจรตน เปนสวนทแยกตางหากจากเจตนาเอาไป เพราะแมเปนการเอาทรพยไปเพยงชวคราวแลวน ากลบมาคนดวยตงใจจะน ามาคนตงแตแรก กนบไดวาเปนการแสวงหาผลประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายอยางหนงแลว

อยางไรกตามมกรณทตองพจารณาคอ กรณทเปนการเอาทรพยไปชวคราวเปนคนละประเดนกบเรองทจรต กลาวคอ การเอาทรพยไปชวคราวไมเปนความผดฐานลกทรพยเพราะไมใช “การเอาทรพยไปเลย” สวนการเอาทรพยไปชวคราวดงกลาวนนอาจเปนการเอาไป “โดยทจรต” ได เพราะการเอาทรพยไปชวคราวอาจเปน “ประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมาย”

ในเรองเจตนาทจรตนจะไดวเคราะหโดยละเอยดในบทถดไปอกครงหนงเพราะเปนประเดนปญหาส าคญทเกยวขอกบการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมาย

42 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด (น.225), โดย คณต ณ นคร, 2545, กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน.

พมพครงท8. 43 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด เลม 3 (น.111), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2550, กรงเทพฯ: หจก.

จรรชการพมพ. พมพครงท1. 44 จาก กฎหมายอาญา ภาค 2 ตอน 2 และภาค 3 (น.624), โดย จตต ตงศภทย, 2553, กรงเทพฯ: เนต

บณฑตยสภา. พมพครงท 7.

DPU

22

2.2 การเอาไปตามกฎหมายตางประเทศ เพอเปนการวเคราะหลกษณะของการเอาไปในกรณการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวย

กฎหมาย มความจ าเปนตองศกษาถงลกษณะการเอาไปตามกฎหมายตางประเทศ เพอเปนเครองมอในการใชเปรยบเทยบและวเคราะหวาในตางประเทศมหลกกฎหมายในความผดฐานลกทรพยวาอยางไร และเมอน ามาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยแลวมความแตกตางในทางนตวธอยางไรบาง โดยจะศกษาจากประเทศทใชระบบกฎหมายแตกตางกนไดแกระบบคอมมอนลอวซงจะเนนศกษาไปทกฎหมายของประเทศองกฤษอนเปนตนก าเนดของระบบกฎหมายน และอกระบบคอระบบซวลลอวซงจะเนนศกษาไปทกฎหมายของประเทศเยอรมน

2.2.1 ประเทศองกฤษ ความผดฐานลกทรพยตามกฎหมายองกฤษซงเปนประเทศทใชระบบกฎหมายคอม

มอนลอว ซงความผดฐานลกทรพยนเปนความผดคอมมอนลอวโดยแทเกยวกบทรพยทเกาแกทสดความผดหนง ในปจจบนไดมการเรยบเรยงหลกคอมมอนลอวโดยแทเหลานออกมาบญญตเปนลายลกษณอกษร โดยมการเพมเตมหลกเกณฑโดยฝายนตบญญตเขาไปในความผดฐานลกทรพย แตหลกเกณฑส าคญในความผดฐานลกทรพยตามหลกคอมมอนลอวเดมกยงคงมอย ซงจะตองพจารณาแนวความคดความรบผดไปตามแนวคดของกฎหมายคอมมอนลอวดงน

2.2.1.1 มการเอาไปจากความครอบครอง

การเอาไปจากความครอบครองตามกฎหมายคอมมอนลอวโดยแทน นมาจากแนวความคดทเกดขนตงแตสมยแองโกลแซกซอน45 ทวาเปนความผดทผกระท าลวงล าเขาไปในทซงตนไมมสทธเขาไปไดหรอในทอนมบคคลอนครอบครองอยและถกจบไดในขณะกระท าความผด แนวความคดดงกลาวนเปนรากฐานอนเปนทมาของหลกเกณฑทวาการลกทรพยตองเปนการแยงเอาทรพยไปจากความครอบครองของผอน แนวความคดในความผดฐานลกทรพยไดถกนยามออกมาเปนครงแรกโดยนาย Bracton ตามแนวคดทวาเปนการเอาทรพยของผอนไปโดยปราศจากความยนยอมของเจาของและโดยเจตนาขโมย46 ตอมาศาลคอมมอนลอวไดขยายแนวคดของการเอาไปจากความครอบครองไวหลายกรณเชน กรณทนายจางมอบทรพยของตนใหแกลกจางไวเพอใชในการท างานของลกจางตามหนาททมอยตอนายจางหรอเพอเกบรกษาไวแทนนายจาง กรณเชนนศาลเหนวาลกจางมเพยงความยดถอไวทางกายภาพเทานน แตความครอบครองทแทจรง

45 จาก ความผดฐานลกทรพย : ศกษากรณการเอายานพาหนะผอนไปโดยไมชอบ (น.44-48), โดย อไรวรรณ อดมวฒนกล, 2534, วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

46 จาก ความผดฐานลกทรพยและฉอโกง : ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายองกฤษ เยอรมนและไทย (น.14), โดย เฉลมพล ชอโพธทอง, 2537, วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

DPU

23

ยงอยทนายจาง หากลกจางเอาทรพยนนไปเสยจากความครอบครองของนายจางยอมเปนความผดฐานลกทรพย แนวคดอนเดยวกนนเคยมอกกรณหนงคอการทหญงชราไดวานชายคนหนงชวยเหลอซอตวรถไฟใหโดยมอบเงนใหชายผนนไป เมอชายผนนไดเงนจงเอาไปโดยไมซอตวใหแกหญงชรา การกระท าดงกลาวเปนความผดฐานลกทรพยเพราะความครอบครองในเงนนนยงอยทหญงชรา47 กรณตอไปคอกรณเจาของทรพยท าทรพยตกหายหรอลมทงไว กรณเชนนยงถอวาทรพยนนยงคงมความครอบครองตามกฎหมายในทรพยนนอย การทผใดเกบทรพยนนไดแลวเอาทรพยนนไปไมสงคนเจาของ ถอวาผนนเอาไปซงการครอบครองของเจาของเปนความผดฐานลกทรพย ศาลไดขยายออกไปอกกรณคอกรณทผกระท าชกจงใจใหผครอบครองสงมอบการครอบครองในทรพยแลวลกทรพยเอาทรพยนนไป เรยกวาเปนการลกทรพยโดยใชกลอบาย48

ในชวงเวลาตอมาไดมการเรยบเรยงหลกคอมมอนลอวโดยแทเหลานออกมาบญญตเปนลายลกษณอกษร โดยมการเพมเตมหลกเกณฑโดยฝายนตบญญตเขาไปในความผดฐานลกทรพย แตหลกเกณฑส าคญในความผดฐานลกทรพยตามหลกคอมมอนลอวเดมกยงคงมอย หลกเกณฑโดยฝายนตบญญตทส าคญคอ Larceny Act 1916 ซงไดใหบทวเคราะหศพทของความผดฐานลกทรพยไววา “ผใดไดมา (taking) หรอเอาไป (carrying away) ซงทรพยใดๆซงสามารถถกลกได ดวยความตงใจใหเจาของทรพยขาดความครอบครองตลอดไป ถาและเอาไปโดยทจรตและปราศจากสทธเรยกรองอนสจรต ทงเจาของกไมไดยนยอม ผนนมความผดฐานลกทรพย” ค าวา “ไดมา (taking)” ตองเปนการไดมาโดยการเปลยนแปลงการครอบครองดวย สวนค าวา “เอาไป (carrying away)” หมายความวาพาทรพยนนเคลอนทจากทของนนอยแมเพยงเลกนอยกเปนการเอาไปแลว49 ตอมาไดมการบญญต Theft Act, 1968 ขนมาใชแทน Larceny Act 1916 โดยวางหลกความผดฐานลกทรพย

47 ความผดฐานลกทรพยและฉอโกง : ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายองกฤษ เยอรมนและไทย. วทยานพนธ

นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, (น.22-24). เลมเดม. 48 ความผดฐานลกทรพยและฉอโกง : ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายองกฤษ เยอรมนและไทย. วทยานพนธ

นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, (น.28). เลมเดม. 49 หลวงประเสรฐ มนกจ, 2495 อางถงใน สเนต คงเทพ. ความผดฐานลกทรพย: ศกษาการเอาไปซง

พลงงาน. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543, หนา 30. “A person steals who, without the consent of the owner, fraudulently and without a claim of right

made in good faith, takes and carries away anything capable of being stolen with intent, at the time of such taking,permanently to deprive the owner thereof : .

Provided that a person may be guilty of stealing any such thing notwithstanding that he has lawful possession thereof, if, being a bailee or part owner thereof, he fraudulently converts the same to his own use or the use of any person other than the owner:”

DPU

24

ไวในมาตรา 1(1) วา “ผใดโดยทจรตเขาถอเอาสทธในทรยพของผอนไปโดยเจตนาทจะแยงเอาทรพยนนไปจากเจาของอยางถาวร ผนนกระท าความผดฐานลกทรพย”50

2.2.1.2 การเอาไปตองมการแยงการครอบครอง การกระท าทจะเปนการลกทรพยตามกฎหมายองกฤษจะตองมการแยงการครอบครอง

เปนองคประกอบหนงดวย ซงหมายความวาตองเปนการแยงเอาไปโดยเจาของไมไดยนยอม เชน เจาของบานเปดแกลงท าเปนเปดประตทงไวเพอลอจบขโมยในขณะทขโมยมาหยบเอาทรพยไปถอไมไดวาเปนการยนยอมใหเอาทรพยไป แตถาถงขนาดสงมอบทรพยใหกบมอขโมยเอง แมเปนการสงมอบใหเพอเปนหลกฐานในการจบกมกถอไดวาเปนการยนยอมแลว51

2.2.2 ประเทศเยอรมน

ความผดฐานลกทรพยบญญตไวในมาตรา 242 ประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน52 ซงความผดฐานลกทรพยนนบเปนการกระท าความผดอาญาตอกรรมสทธทมความส าคญมากทสด และสงทกฎหมายมาตรานประสงคจะคมครองหรอทเรยกวาคณธรรมทางกฎหมายของมาตรานคอ กรรมสทธและการครอบครอง53 การเอาไป หมายความวา การท าใหการครอบครองของบคคลอนสนสดลง และในขณะเดยวกนผกระท ากอใหเกดการครอบครองขนมาใหม แตอยางไรกตามการครอบครองทกอใหเกดขนมาใหมนไมจ าเปนวาจะตองเปนการครอบครองของผกระท าผดเอง จากทกลาวมานสามารถแยกหลกคดของการเอาไปตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน มาตรา 242 ไดเปน 3 ขนตอน กลาวคอ 1.) มการครอบครองของผอนอยหรอไม 2.) การครอบครองไดเกดขนใหมหรอไม และ 3.) การครอบครองของบคคลอนไดถกท าใหสนสดลงหรอไม54

50 A person is guilty of theft if he dishonestly appropriates property belonging to another with the

intention of permanently depriving the other of it; and ‘theft’ and ‘steal’ shall be construed accordingly. 51 จาก กฎหมายอาญา ภาค2 ตอน2 และภาค3 (น.572), โดย จตต ตงศภทย, 2553, กรงเทพฯ: เนต

บณฑตยสภา. พมพครงท 7. 52 Section 242 (1) “Whoever takes away another’s movable property with the intention to illegally

convert it into his own use, will be punished by imprisonment…,) 53 จาก ความผดฐานลกทรพย: ศกษาการเอาไปซงพลงงาน (น.33), โดย สเนต คงเทพ, 2543, วทยานพนธ

นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 54 จาก ความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน (น.168), โดย สรสทธ

แสงวโรจนพฒน, ดลพาห ล.2 ป.56.

DPU

25

2.2.2.1 มการครอบครองของผอน ขอความคดของการครอบครองประกอบดวยหลกเกณฑทส าคญ 2 ประการ กลาวคอ

อ านาจเหนอทรพยตามความเปนจรง และเจตจ านงทจะมอ านาจเหนอทรพยดงกลาว การครอบครองจงหมายถงการทบคคลมเจตจ านงทจะมอ านาจเหนอทรพยทตนมอยตามความเปนจรง

ปญหาของการครอบครองจะมความแตกตางจากปญหาในเรองกรรมสทธ ปญหาวาการครอบครองจะเปนของบคคลอนหรอไมนนตองพจารณาจากบทบญญตตามประมวลกฎหมายแพงเยอรมน แตในทางตรงกนขาม ปญหาวาบคคลจะมการครอบครองหรอไมนนใหพจารณาแตเพยงเจตจ านงทมอ านาจเหนอทรพยตามความเปนจรงและไมอาจจะน าขอความคดของการครอบครองในทางอาญามาใชกบการครอบครองในทางแพงได55

การวนจฉยในสวนของการครอบครองเปนไปตามความคดของบคคลทวไป และตามความคดเหนของกลมวชาชพเดยวกน อ านาจเหนอทรพยตามความเปนจรงมอยตราบเทาทผ ครอบครอง สามารถทจะใชอ านาจเหนอทรพยไดตามปกตโดยไมมอปสรรคขดขวางใดๆ ซงจะตองพจารณาจากขอเทจจรงเปนกรณๆไป56 ดงนนการทตวผครอบครองอยหางจากทรพยกด นอนหลบกด หรอหมดสตสมปชญญะ เหลานไมถอวาการครอบครองหมดสนไปและผครอบครองไมจ าเปนจะตองนกถงทรพยทตนเองมไวในครอบครองตลอดเวลา ตวอยางเชน เจาของบานแมจะไดเดนทางออกจากบานไกลแคไหนกตาม กยงถอวาเจาของบานครอบครองทรพยทกชนในบานอยตลอดเวลา นอกจากนตามความเหนของกลมคนโดยทวไปยงถอวาบคคลมการครองครองหากวาทรพยในถกน ามาเขาไวในเขตแดนการครอบครองของบคคลดงกลาว เชน จดหมายทมผน ามาสอดไวในตรบจดหมาย หรอการทเดกสงหนงสอพมพโยนหนงสอเขามาในรวบาน เปนตน57

ในบางกรณทรพยอาจเขาไปอยในความครอบครองของบคคลทมอ านาจเหนอเขตแดนใดเขตแดนหนงจากเหตผลในเรองของเจตนาทจะครอบครองทรพยโดยทวไป ในกรณดงกลาวจะมความส าคญเมอใครกตามทท าทรพยของตนตกหลนและเปนผลใหการครอบครองในทรพยของตนหมดไป โดยทรพยดงกลาวเขาไปอยในเขตแดนการครอบครองของบคคลอน ในกรณดงกลาวถอกนวาการครอบครองในทรพยดงกลาวนนไดโอนไปยงเจาของเขตแดนการครอบครองดงกลาว เพราะบคคลดงกลาวมเจตจ านงทวไปทจะมอ านาจเหนอทรพยสนหายทเขามาอยในเขตแดนของตนดวย ในกรณททรพยสนถกลมไวกยงถอวาบคคลทเปนเจาของเขตแดนการครอบครองมเจตจ านงทว

55 จาก ความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน (น.169). เลมเดม. 56 Neumann, K. Criminal Law in Manual of German Law. Edited by Emest J. Cohn. London: Her

Majesty’s Stationery Office, 1952 pp.108 57 จาก ความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน. หนาเดม.

DPU

26

ทจะครอบครองทรพยสนทหายเชนเดยวกน แตเปนเพยงผครอบครองทงสองคนเทานน เพราะถอวาผครอบครองเดมยงคงครอบครองทรพยสนทหายอย ยกตวอยางเชน ผเขาชมภาพยนตรในรอบตอมาพบทรพยของผเขาชมภาพยนตรรอบกอนลมทงไวทเบาะนงของตนแตไมสงมอบใหแกเจาของหรอเจาหนาทกลบเกบเอาไวเอง กรณเชนนเปนความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน มาตรา 242 กรณลมของวางทงไวทสถานทราชการ หรอรถสาธารณะกใชหลกการอยางเดยวกน

ในกรณสงของทมการปดลอคหากบคคลอนทไมใชเจาของกญแจมาใชอ านาจเหนอทรพยทปดลอค ตามความเหนของบคลทวไปแลว หากเปนสงของทตงอยกบท (เชน ลอคตเซฟ, ต เกบของ) เจาของกญแจยอมเปนผครอบครองทรพยทปดลอค ในขณะทหากเปนทรพยทสามารถเคลอนยายได (เชน กระเปาเดนทาง) โดยทวไปแลวถอวาผทดแลเปนผครอบครองทรพยดงกลาวแตเพยงผเดยว

ในกรณทผครอบครองหลายคนเปนผมอ านาจเหนอทรพยตามความเปนจรง ในกรณเชนนตองแยกความแตกตางระหวางการครอบครองทอยในฐานะทเหนอกวา การครอบครองรวมกนทมฐานะเทากน และทเปนแตเพยงการครอบครองทอยในฐานะต ากวา ถอวาเปนการเอาไปแลวในกรณทเปนการท าลายการครอบครองทอยในฐานะเหนอกวาและการครอบครองรวมกนทมฐานะเทากน ในกรณเชนนผกระท าความผดอาจเปนไดทงบคคลภายนอกทไมมการครอบครอง รวมตลอดทงผทมการครอบครองรวมกนทมฐานะเทากนและการครอบครองทอยในฐานะต ากวา ในทางตรงกนขามไมถอวาเปนการเอาไปถาเปนการทผครอบครองทอยในฐานะทเหนอกวาท าลายการครอบครองของผครอบครองทอยในฐานะต ากวา ตวอยางเชน ลกจางในรานคาหยบสนคาในรานคาไปโดยไมไดอนญาตจากนายจางซงถอวาเปนผครอบครองทรพยสนในราน เพราะลกจางมเพยงการครอบครองทอยในฐานะต ากวาเทานน

การครอบครองยอมสนสดลงในทนททอ านาจเหนอทรพยตามความเปนจรงหมดไปหรอหากผครอบครองขาดจากเจตนาทจะมอ านาจเหนอทรพยทตนครอบครอง ในกรณทกลาวมานเหนไดชดเจนในกรณททรพยของตนหายนอกเขตแดนครอบครองของตน จะมปญหากแตเฉพาะกรณทวางสงของลมทงไว กรณนถอวายงมการครอบครองอยตราบเทาทผมสทธรวาทรพยทตนลมไวน นอยตรงไหนและยงสามารถทจะกลบไปเอาทรพยกลบคนมาไดโดยไมมขอขดของใดๆ ตวอยางเชน นาย ก. วางโทรศพทมอถอไวบนมานงในรานกาแฟขณะพดคยกบเพอน เมอลกจากทนงลมวางโทรศพทนนทงไว เมอนาย ก.รตวจงรบกลบไปทรานกาแฟ แตมาชาเพราะนาย ข. พบโทรศพทมอถอเครองนนเสยกอนและเกบไวเอง กรณเชนนการครอบครองโทรศพทยงอยทนาย ก. การกระท าของนาย ข. จงเปนความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน มาตรา 242

DPU

27

แตถาหากขอเทจจรงเปลยนแปลงไปวานาย ก. นกไมออกวาลมโทรศพทมอถอไวทไหน กรณเชนนตองถอวาไมมผใดครอบครองโทรศพทมอถอเครองนน การกระท าของนาย ข. กจะไมเปนความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน มาตรา 242 แตจะเปนความผดตามมาตรา 246 (1) แทน

กลาวถงเจตจ านงทจะมอ านาจเหนอทรพย บคคลทบกพรองในเรองความสามารถทเปน เดก คนวกลจรต หรอคนหมดสตกสามารถมได ไมจ าเปนทเจตจ านงทจะมอ านาจเหนอทรพยจะตองมอยกบบคคลทตนตลอดเวลา อยางไรกตามเจตจ านงดงกลาวจะสนสดลงเมอตายหรอเลกทจะมเจตจ านงเหนอทรพย เกณฑทใชในการวนจฉยตองพจารณาจากความเหนของบคคลโดยทวไป เพราะวาเฉพาะบคคลธรรมดาเทานนทจะมเจตจ านงทจะมอ านาจเหนอทรพยได ดงนน นตบคคลจงไมอาจทจะเปนผครอบครองทรพยได กลาวคอเจาของกจการเทานนทจะเปนผครอบครองทรพยของรานคาของตน

2.2.2.2 การครอบครองไดเกดขนใหม การครอบครองเกาสนสดลงเมอมบคคลอนมาท าลายการครอบครองนนและกอใหเกด

การครอบครองอนใหมขนมา58 ดงนนปญหาจงอยทวาเกดการครอบครองใหมขนหรอไม ซงตองพจารณาจากขอเทจจรงเปนรายคดและความเหนจากบคคลโดยทวไป หลกจงอยทวาผกระท าความผดไดมอ านาจเหนอทรพยนนตามความเปนจรงแลวหรอไม กลาวคอสามารถทจะใชอ านาจเหนอทรพยนนโดยปราศจากการขดขวางของผครอบครองคนกอนและผครอบครองคนกอนไมมอ านาจเหนอทรพยอกตอไป59 ถาการกระท าไมท าใหอ านาจเหนอทรพยของผกระท าผดหมดไปโดยหลกแลวถอวาการครอบครองใหมเกดขนเมออ านาจเหนอทรพยของผครอบครองคนกอนหมดสนไปโดยสนเชง

2.2.2.3 การครอบครองของบคคลอนไดถกท าใหสนสดลง การครอบครองของบคคลอนจะถกท าใหหมดไปเมอเปนไปโดยปราศจากขดตอ

เจตจ านงของผครอบครองคนกอน หากมความยนยอมกถอวาขาดองคประกอบในสวนของการเอาไป ความยนยอมดงกลาวไมจ าเปนจะตองตองแสดงออกโดยชดแจง แตเปนความยนยอมทอยภายในกถอวาเปนการเพยงพอแลว แมความยนยอมนนผกระท าจะไมไดรถงความยนยอมดงกลาวกตาม และโดยหลกการแลวความยนยอมทไดมาโดยการขมข หลอกลวง หรอใชก าลงบงคบ กถอวา

58 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด (น.136), โดย คณต ณ นคร, 2545, กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน.

พมพครงท 8. 59 Neumann, K. Criminal Law in Manual of German Law. Edited by Emest J. Cohn. London: Her

Majesty’s Stationery Office, 1952 pp. 107-108

DPU

28

เปนความยนยอมทท าใหขาดองคประกอบความผดในสวนของการเอาไปดวย เพราะวาในเรองของความยนยอมนนดเฉพาะเจตจ านงตามธรรมชาตเทานน เดกและคนเมาสรากสามารถทจะใหความยนยอมในการโอนการครอบครองไดหากวายงสามารถทจะรบรการกระท าดงกลาวของตนได 2.3 ปญหาการเอาไปเกยวกบการบงคบช าระหนโดยไมชอบ

การเปนลกหนหากเมอหนถงก าหนดช าระลกหนช าระหนตามก าหนดเวลายอมจะไมกอใหเกดปญหา แตในบอยครงทเมอหนถงก าหนดช าระแลวลกหนมกจะไมด าเนนการช าระหน จงท าใหตองมการตดตามทวงหนเพอใหลกหนช าระหน โดยหากเจาหนใชวธการตดตามทวงหนโดยชอบดวยกฎหมายยอมจะไมกอใหเกดปญหาแตประการใด แตในทางปฏบตตามความเปนจรงแลวเจาหนมกจะใชวธการตดตามทวงหนโดยไมชอบดวยกฎหมาย ท าใหเกดความเสยหายแกลกหน และเมอพจารณาการกระท าทเปนการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายทเกดขนในสงคมไทยปจจบนอนเกยวกบความผดฐานลกทรพยจะเหนไดวามการการท าในสองลกษณะ กรณแรกคอการทเจาหนบงคบช าระหนเอากบทรพยสนของลกหนไปโดยการตใชหนอยางเดดขาด หมายถงการทเจาหนเอาทรพยสนของลกหนอนใดอนหนงไปเปนของเจาหนเองอยางมเจตนาเปนเจาของ และไมมเจตนาจะคนทรพยสนดงกลาวใหแกลกหนอกเลยไมวากรณใดๆ60ซงตอไปนจะเรยกการกระท าเชนนวา “การเอาทรพยตใชหน” อกลกษณะหนงเปนกรณทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเกบไวเพอใหลกหนตามไปพบเจาหนเพอตดตอขอช าระหนทคางช าระอยแกเจาหน ซงหากลกหนช าระหนใหแกเจาหนครบถวนแลวเจาหนกจะคนทรพยดงกลาวนนใหแกลกหนไป61 ตอไปนจะเรยกการกระท าเชนนวา “การเอาทรพยไปเปนประกน” ซงการกระท าของเจาหนในสองลกษณะนตองแยกพจารณาเปนแตละกรณไป เพราะมผลในทางกฎหมายแตกตางกนดงจะวเคราะหดงตอไปน

2.3.1 การเอาทรพยตใชหน กรณแรกคอการทเจาหนบงคบช าระหนเอากบทรพยสนของลกหนไปโดยการตใชหน

อยางเดดขาด จะเหนไดวาในขณะทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปทรพยนนอยในความครอบครองของลกหน เพราะลกหนยอมยดถอทรพยของตนเองโดยเจตนายดถอเพอตนตามความหมายในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1367 และกรณเชนนลกหนไมจ าเปนทจะตองยดถอจบตวทรพยดงกลาวไวตลอดเวลา เพราะค าวายดถอนนถอเอาพฤตการณหวงกนทรพยไวโดยบคคล

60 ค าพพากษาศาลฎกาท 2041/2515 น.1512 61 ค าพพากษาศาลฎกาท 2279/2551 ฎส.8 น.20

DPU

29

ทวไปยงยอมเคารพสทธของลกหนอยกเปนการยดถอไดดงทไดกลาวมาแลวขางตน62 หรอแมกระทงลกหนจะไมไดยดถอไวดวยตนเองแตกมบคคลอนยดถอไวแทนซงกรณเชนนกนบไดวามบคคลใดบคคลหนงครอบครองทรพยนนอยเชนเดยวกน เมอเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเพอตใชหนอยางเดดขาดยอมเปนการเขาครอบครองทรพยน นเพราะเปนการเอาทรพยซงอยในการครอบครองของลกหนมาอยในความครอบครองของเจาหน และโดยทเจาหนประสงคจะเอาทรพยนนตใชหนจงเปนเจตนายดถอเพอตนแลว และเมอการกระท าดงกลาวของเจาหนเปนการกระท าโดยลกหนไมไดใหความยนยอมยอมเปนการแยงการครอบครอง63 เมอทรพยนนเคลอนทยอมเปนการ “เอาไป” อนเปนองคประกอบภายนอกของความผดฐานลกทรพย

2.3.2 การเอาทรพยไปเปนประกน สวนกรณทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเกบไวเพอใหลกหนตามไปพบเจาหนเพอ

ตดตอขอช าระหนทคางช าระอยแกเจาหน ลกษณะนในตอนแรกทรพยของลกหนยอมอยในความครอบครองของลกหนเชนเดยวกน เพราะลกหนยอมยดถอทรพยของตนเองโดยเจตนายดถอเพอตนตามความหมายในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1367 และเชนเดยวกนกรณเชนนลกหนไมจ าเปนทจะตองยดถอจบตวทรพยดงกลาวไวตลอดเวลา เพราะค าวายดถอนนถอเอาพฤตการณหวงกนทรพยไวโดยบคคลทวไปยงยอมเคารพสทธของลกหนอยกเปนการยดถอไดดงทไดกลาวมาแลวขางตน64 หรอแมกระทงลกหนจะไมไดยดถอไวดวยตนเองแตกมบคคลอนยดถอไวแทนซงกรณเชนนกนบไดวามบคคลใดบคคลหนงครอบครองทรพยนนอยเชนเดยวกน และเมอการกระท าดงกลาวของเจาหนเปนการกระท าโดยลกหนไมไดใหความยนยอมยอมเปนการแยงการครอบครอง

แตอยางไรกตามการทเจาหนยดถอทรพยดงกลาวไวเพอใหลกหนตดตามมาเพอขอช าระหนจะเปนการครอบครองทรพยนนหรอไม เพราะหากถอไมไดวาเจาหนไดการครอบครองทรพยนนกเทากบวาการกระท าของเจาหนไมไดท าลายการครอบครองของลกหนซงความผดฐานลกทรพยมงคมครองอยตามคณธรรมทางกฎหมาย การกระท าของเจาหนจะไมเปนความผดฐานลกทรพย เมอพเคราะหแลวเหนวาในเรองการครอบครองนมผ อธบายไววาการครอบครองมความหมายเปนอยางเดยวกบสทธครอบครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1367

62 ค าพพากษาศาลฎกาท 2041/2515 น.1512 63 หากเปนกรณทลกหนยนยอมยอมไมเปนการแยงการครอบครอบ ไมเขาลกษณะทจะเปนการ “เอาไป”

ตามความหมายในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 อกทงยงเปนกรณทเจาหนยอมรบช าหนเปนอยางอนตามความใน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 321 ซงเปนการช าระหนอยางหนงทมผลใหหนระงบ

64 ค าพพากษาศาลฎกาท 2041/2515 น.1512

DPU

30

ซงบญญตวา “บคคลใดยดถอทรพยสนโดยเจตนาจะยดถอเพอตน บคคลนนไดซงสทธครอบครอง” ในสวนของการ “ยดถอ” นนไมเปนปญหาเพราะการทเจาหนน าพาทรพยของลกหนกลบไปไวบานตนเองเพอเปนประกนใหลกหนมาตดตอขอช าระหน การกระท ายอมเปนการยดถอทรพยอยางเหนไดโดยทางกายภาพ แตทเปนปญหาคอในสวนของ “เจตนายดถอเพอตน” นนเปนสงทอยภายในใจของเจาหนและไมสามารถมองเหนไดในทางกายภาพ แตเมอพจารณาจากความหมายของค าวาเจตนายดถอเพอตนซงหมายความวาเจตนายดถอทรพยสนนนไวเพอประโยชนของตนเอง แตไมจ าเปนตองมเจตนาจะเปนเจาของทรพยสนนนไม เชน ผรบจ าน ากถอไดวายดถอทรพยทจ าน าไวเพอเจตนาเพอประโยชนในการเอาเปนประกนการช าระหนจนกวาจะไดมการช าระหน ดงนนผรบจ าน ายอมมสทธครอบครองในทรพยสนทจ าน านน65 จากกรณทกลาวมานกคลายกบกรณทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเกบไวเพอใหลกหนตามไปพบเจาหนเพอตดตอขอช าระหนทคางช าระอยแกเจาหนทเราก าลงวเคราะหอยนเชนเดยวกน แตตางกนตรงทการจ าน านนลกหนเปนผสงมอบทรพยไวใหอยในความครอบครองของเจาหนดวยตวเองอนเปนการกระท าทกฎหมายแพงและพาณชยรองรบไว แตกรณหลงเจาหนไปพาเอาทรพยนนมาเกบไวโดยพลการซงเปนการกระท าอนไมชอบดวยกฎหมาย ดงนนจงนบไดวาแมเจาหนน าพาทรพยของลกหนกลบไปไวบานตนเองเพอเปนประกนใหลกหนมาตดตอขอช าระหนเจาหนกมเจตนายดถอเพอตนเชนเดยวกน ดงนนเมอเจาหนยดถอทรพยดวยเจตนายดถอเพอตนเจาหนจงไดมาซงการครอบครองทรพยของลกหนอนเปนการท าลายความครอบครองของลกหน

สวนปญหาประการตอไปมวาความผดฐานลกทรพยนนตองมการพาทรพยนนเคลอนทในลกษณะทเปนการตดกรรมสทธตามทไดกลาวมาขางตนแลว แตการทเจาหนเอาทรพยของลกหนมายดถอไวเพอใหลกหนตดตามมาเพอขอช าระหน หากลกหนช าระหนใหแกตนเองแลวกจะคนทรพยนนใหไป ถอไดวาเปนการพาทรพยเคลอนทไปในลกษณะตดกรรมสทธหรอไม เพราะหากไมไดเปนเชนนนยอมไมเปนการเอาไป เมอศกษาแลวพบวาเจาของแตเพยงผเดยวทมอ านาจเหนอทรพยนนไมวาโดยการใชทรพยนนหรอหามบคคลอนเขาเกยวของกบทรพยนนตามทกฎหมายรบรองคมครองไว คนทมอ านาจดงกลาวเรยกวาเจาของและอ านาจดงกลาวเรยกวาอ านาจกรรมสทธ ดงนนการเคลอนไหวในลกษณะทเปนการตดกรรมสทธจงความหมายวาเปนการเอาไปอยางถาวรซงเปนเหตใหเจาของไมมทรพยทจะใชไดตามอ านาจทเขามอย แตกรณการเอาทรพยของลกหนมาไวเปนประกนนแมในขณะททรพยอยทเจาหนลกหนจะไมไดใชอ านาจตามทเขามอยในทรพยนนกตาม แตหากลกหนช าระหนใหแกเจาหนแลวเจาหนกจะคนทรพยนนใหแกลกหนไป เหนไดวา

65 จาก ค าอธบาย กฎหมายลกษณะทรพย (น.265-266), โดย บญญต สชวะ, 2555, กรงเทพฯ: เนตบณฑตยสภา. พมพครงท 14.

DPU

31

เจาหนไมไดเอาทรพยนนไวอยางถาวร การทเจาหนพาทรพยนนเคลอนไหวในกรณเชนนไมเปนการทเคลอนไหวในลกษณะตดกรรมสทธการกระท าของเจาหนไมเปนการเอาไป การกระท าของเจาหนกรณเชนนจงไมเปนความผดฐานลกทรพยเพราะขาดองคประกอบภายนอกในสวนของการ “เอาไป” แตการกระท าดงกลาวของเจาหนอาจเปนการกระท าความผดฐานกรรโชกทรพยไดเพราะประมวลกฎหมายหมายอาญา มาตรา 337 บญญตวา “ผใดขมขนใจผอนใหยอมใหหรอยอมจะใหตนหรอผอนไดประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสน...โดยขเขญวาจะท าอนตรายตอ...ทรพยสนของผ ถกขเขญ....” หนของเจาหนนนกเปนประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสนอยางหนง อกทงการเอาทรพยของลกหนไปเปนประกนนนยอมเปนการแสดงออกชดเจนอยแลววาหากลกหนไมยอมไปตดตามช าระหนอาจจะไมไดรบทรพยนนคนและอาจเกดอนตรายแกทรพยนนกได ซงในเรองนมค าพพากษาทพอจะใกลเคยงอยบางกคอค าพพากษาศาลฎกาท 9970/2553 ฎส.11 น.49 ซงวนจฉยวาแมวา ส. เปนหนจ าเลยท 4 จรงและไมช าระหน จ าเลยท 4 กตองด าเนนคดทางศาล มใชรวมกนจบตวขบงคบให ส. ช าระหน...เปนความผดฐานรวมกนกรรโชก

DPU

บทท 3 ปญหาเกยวกบเจตนาทจรต

การกระท าทเปนการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมาย มกรณทเคยเกดขนในสงคมไทยและไดเคยเกดเปนคดขนสการพจารณาของศาลฎกาหลายคด โดยเฉพาะการวนจฉยเกยวกบความผดฐานลกทรพย ศาลยตธรรมเคยไดตดสนวาไมเปนความผดอาญาฐานลกทรพยหลายคด โดยศาลฎกาวนจฉยวาการกระท าดงกลาวไมเปนความผดฐานลกทรพย1 ซงเหตผลของศาลมงเนนไปทองคประกอบภายในของความผดฐานลกทรพยกลาวคอเจตนาพเศษทวา “โดยทจรต” แตอยางไรกตามตอมาภายหลงศาลฎกาเคยวนจฉยวา การกระท าการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายเปนการกระท าความผดฐานลกทรพยแลว เพราะการบงคบช าระหนนนจะตองกระท าโดยชอบดวยกฎหมายเทานน การกระท าของเจาหนดงกลาวจงกระท าไปดวยเจตนาทจรต2 จากแนวทางการวนจฉยของศาลฎกาดงกลาวจงเกดปญหาวาในองคประกอบภายในของความผดฐานลกทรพยในสวนของเจตนาทจรตนนจะมผลตอการกระท าทเปนการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมายอยางไรบาง 3.1 องคประกอบภายในความผดฐานลกทรพย

การกระท าความผดลกทรพยนนประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 บญญตวา “ผใดเอาทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวยไปโดยทจรต ผนนกระท าความผดฐานลกทรพย...” ซงตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 59 วรรคแรกบญญตวา “บคคลจะตองรบผดในทางอาญากตอเมอไดกระท าโดยเจตนา...” จากบทบญญตดงกลาวเหนไดวาในการกระท าความผดอาญาฐานลกทรพยนนประกอบไปดวยองคประกอบภายนอกดงทกลาวมาในบททแลว สวนทส าคญของความผดฐานลกทรพยอกสวนหนงคอองคประกอบภายใน ซงเปนสงทไมสามารถมองเหนไดเพราะเปนสวนทไมไดแสดงออกมาจากการกระท า แตเปนสวนทอยภายในจตใจของผกระท า ดงนนในการวนจฉยวาผกระท ามองคประกอบภายในเปนอยางไรจงตองพจารณาจากการกระท าของผนนรวมตลอดไปถงพฤตการณตางๆ ทแสดงออกมาในทางรปธรรมเพอเปนหลกในการวเคราะหถง

1 ค าพพากษาศาลฎกาท 2279/2551 ฎส 8 น.20 หรอ ค าพพากษาศาลฎกาท 8388/2551 ฎส 12 น.145. 2 ค าพพากษาศาลฎกาท 3121/2552 ฎน.550.

DPU

33

สภาพจตใจของผกระท าคนนน3 องคประกอบภายในของความผดฐานลกทรพยองคประกอบภายในของความผดฐานนประกอบดวยองคประกอบ 2 ประการคอ เจตนาธรรมดาและเจตนาพเศษ

3.1.1 เจตนา ค าวาเจตนานนประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสองบญญตวา “กระท าโดย

เจตนา ไดแก กระท าโดยรส านกในการทกระท าและในขณะเดยวกนผกระท าประสงคตอผล หรอยอมเลงเหนผลของการกระท านน...” และวรรคสามบญญตวา “ถาผกระท ามไดรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผด จะถอวาผกระท าประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผลของการกระท านนไมได…” จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาเจตนานนตองประกอบไปดวยสองสวนส าคญคอ สวนทตองรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผด ในความผดฐานลกทรพยผกระท าจะตองรวาการกระของตนเองเปนการเอาไป กลาวคอ รวาทรพยนนอยในความครอบครองของผอนในขณะกระท าและรวาตนก าลงเขาครอบครองทรพยนนในลกษณะทเปนการแยงการครอบครองแลวพาทรพยนนเคลอนทไปในลกษณะตดกรรมสทธ และผกระท าจะตองรวาทรพยทตนเอาไปนนเปนของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย

กบอกสวนคอสวนทประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผล สวนทประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผลน อาจเรยกวา “สวนตองการ” เพราะวาเปนกรณทมความตองการใหเกดขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผดขน ซงความตองการทเปนการประสงคตอผลนนเรยกวาเปน “ความตองการโดยตรง” สวนทเปนสวนตองการทเลงเหนผลนนเปนสวนตองการทเปน “ความตองการโดยออม”4 สวนตองการในความผดฐานลกทรพยนนเมอความผดฐานนมงคมครองกรรมสทธและสทธครอบครอง การกระท าทเปนการเอาทรพยไปยอมเปนการท าลายทงอ านาจกรรมสทธและเปนการท าลายการครอบครอง ดงน นจงกลาวไดวาการเอาไปของผ กระท าผกระท าตองการเอากรรมสทธและตองการการครอบครอง5

ปญญาเกยวกบเจตนาธรรมดาในกรณทเจาหนบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายนนอยทวาการกระท าทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปตใชหน หรอการกระท าทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเปนประกนการช าระหนโดยวธทไมชอบดวยกฎหมายนน เจาหนไดรขอเทจจรงอนเปน

3 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 (น.147-148), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2551, กรงเทพฯ:

หจก.จรรชการพมพ. พมพครงท 10. 4 จาก กฎหมายอาญาภาคทวไป (น.162), โดย คณต ณ นคร, 2547, กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน.

พมพครงท 2. 5 จาก ค าอธบายความผดเกยวกบทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญา (น.37), โดย สรศกด ลขสทธวฒนกล.

กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน. พมพครงท 5.

DPU

34

องคประกอบของความผดหรอไม ซงในความผดฐานลกทรพยเจาหนจะตองรวาการกระของตนเองเปนการเอาไป กลาวคอรวาทรพยนนอยในความครอบครองของลกหนหรอผอนในขณะกระท า และรวาตนก าลงเขาครอบครองทรพยนนในลกษณะทเปนการแยงการครอบครองของลกหนแลวพาทรพยนนเคลอนทไปในลกษณะตดกรรมสทธ และเจาหนจะตองรวาทรพยทตนเอาไปนนเปนของลกหนหรอทลกหนเปนเจาของรวมอยดวย

3.1.2 โดยทจรต เจตนาพเศษหรอมลเหตจงใจในการกระท าความผดในความผดฐานลกทรพย

คอ “โดยทจรต” กลาวคอ เปนการแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองหรอผอนตามความหมายในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 1 อนมาตรา 1 การแสวงหาประโยชนในกรณนตองเปนการแสวงหาประโยชนในตวทรพยหรอตองเปนการใชกรรมสทธในทรพยนนทางบวก6 และทส าคญคอวามลเหตจงใจหรอเจตนาเพอแสวงหาผลประโยชนมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายนนจะตองมอยตลอดเวลาทมการเอาไป ดงนนหากในขณะทมการเอาไปผกระท ายงไมไดมมลเหตจงใจดงกลาว การเอาไปยอมไมเปนความผดฐานลกทรพย ถาภายหลงทมการเอาไปแลวเจตนาเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายเพงเกดขน จงเบยดบงทรพยนนเปนของตนเสยการกระท าดงกลาวเปนความผดฐานยกยอก7

การแสวงหา “ประโยชน” นนจะเปนประโยชนทไดรบชวคราวหรอประโยชนถาวรกได หากเปนประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายแลวกเปน “โดยทจรต” ได8 แตค าวา “ประโยชน” ตามความหมายของค าวา “โดยทจรต” นนไมจ าตองเปนประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสนเสมอไป เพราะ “ประโยชน” ตามความหมายของ “โดยทจรต” คอ ประโยชนโดยทวไปท งทเปนทรพยสนและไมเปนทรพยสน9 ดงนนไมวาจะเปนประโยชนอนคดค านวณออกมาเปนราคาเงนได

6 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด (น.225), โดย คณต ณ นคร, 2545, กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน.

พมพครงท 8. 7 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา (น.331), โดย สมศกด สงหพนธ, 2519, กรงเทพฯ: มหาวทยาลย

รามค าแหง. 8 จาก กฎหมายอาญา ภาค 2 ตอน 2 และภาค 3 (น.625-628), โดย จตต ตงศภทย, 2553, กรงเทพฯ:

เนตบณฑตยสภา. พมพครงท 7. 9 จาก กฎหมายอาญาภาคความผด เลม 3 (น.111), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2550, กรงเทพฯ:

หจก.จรรชการพมพ. พมพครงท 1.

DPU

35

เชน เอาทรพยของบคคลอนไปขาย หรอประโยชนทไมอาจคดค านวณออกมาเปนราคาได10 เชน เอาทรพยของเขามาเพอเกบไวดอนเปนคณคาในทางจตใจ หรอไดรบความพอใจทไดเอาทรพยของผอนไปเผาท าลายเสยกเปนประโยชนในทางจตใจ เปนตน ลวนเปนลกษณะทเรยกวา “ประโยชน” ตามความหมายในนยามค าวาทจรตนทงสน อกทงแนวความคดนสนบสนนไดจากเหตผลทวาหากค าวาประโยชนนตองเปนประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสน กควรจะบญญตลงไปใหชดเจนอยางทไดบญญตไวในมาตรา 337 และมาตรา 338 ไปเสยเลย เมอไมไดก าหนดไวดงกลาวกควรจะตองหมายถงประโยชนโดยทวไปไมวาจะค านวณราคาอยางในทางทรพยสนหรอไม11 ซงเคยมตวอยางกรณทมการเอาหมายนดของคความอกฝายไปเพอดวนนด เหนไดวาหมายนดนนไมไดมประโยชนในทางทรพยสนแกฝายนนอยแลว กเปนการกระท าโดยทจรตได เปนตน12

มลเหตชกจงใจหรอเจตนาพเศษโดยทจรตน เปนสวนทแยกตางหากจากเจตนาเอาไป เพราะแมเปนการเอาทรพยไปใชเพยงชวคราวแลวน ากลบมาคนดวยตงใจจะน ามาคนตงแตแรก กนบไดวาเปนการแสวงหาผลประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายอยางหนงแลว แตอยางไรกตามมกรณทตองพจารณาคอ กรณทเปนการเอาทรพยไปชวคราวเปนคนละประเดนกบเรองทจรต กลาวคอ การเอาทรพยไปชวคราวไมเปนความผดฐานลกทรพยเพราะไมใช “การเอาทรพยไปเลย” สวนการเอาทรพยไปชวคราวดงกลาวนนอาจเปนการเอาไป “โดยทจรต” ได เพราะการเอาทรพยไปชวคราวอาจเปน “ประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมาย” 3.2 องคประกอบภายในความผดฐานลกทรพยตามกฎหมายตางประเทศ

เพอเปนการวเคราะหถงแนวความคดในเรองเจตนาและมลเหตจงใจทจรตตลอดถงแนวทางในการตความตามกฎหมายไทยดงทกลาวมาแลวน น จ าเปนทจะตองพจารณาถงแนวความคดในเรองดงกลาวทไดบญญตไวในกฎหมายของประเทศตางๆ โดยจะศกษาจากประเทศทใชระบบกฎหมายแตกตางกนไดแก ระบบคอมมอนลอวซงจะเนนศกษาไปทกฎหมายของประเทศองกฤษอนเปนตนก าเนดของระบบกฎหมายน และอกระบบคอระบบซวลลอวซงจะเนนศกษาไปทกฎหมายของประเทศเยอรมน

10 จาก ความผดฐานลกทรพยและฉอโกง : ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายองกฤษ เยอรมนและไทย (น.104),

โดย เฉลมพล ชอโพธทอง, 2537, วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 11 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาคความผดและลหโทษ (น.321), โดย ทวเกยรต มนะกนษฐ, 2554,

กรงเทพฯ: วญญชน. พมพครงท 7. 12 ค าพพากษาศาลฎกาท 353/2478 ธส.19 น.420.

DPU

36

3.2.1 ประเทศองกฤษ องคประกอบภายในของความผดฐานลกทรพยตามกฎหมายองกฤษนนขอมงศกษา

ตามทบญญตไวใน Theft Act, 1968 ซงกฎหมายดงกลาวไดบญญตแยกออกเปนสองสวน13 สวนแรกไดแก เจตนาพรากเอาทรพยไปจากผอนอยางถาวร (“With the intention of permanently depriving the other of it) ซงบญญตไวในมาตรา 6 ความวา “(1) บคคลซงเอาทรพยของผอนไปแมโดยไมเจตนาจะใหผอนสญเสยทรพยนนไปโดยถาวร กถอวามเจตนาพรากไปจากผอน หากผนนมเจตนาปฏบตตอทรพยเสมอนเปนของเขาเองโดยไมค านงถงสทธของผอน รวมทงการยมหรอใหยมทรพยนนอาจถอเปนการปฏบตเสมอนทรพยสนของเขาเอง ถาเปนการยมหรอใหยมในชวงเวลาหนงในลกษณะทท าใหมคาเทากบการเอาไปหรอจ าหนายจายโอนโดยเปดเผย”14 และ “(2) โดยไมกระทบถงลกษณะดงกลาวมาใน (1) ขางตน ในกรณทบคคลซงมการครอบครองหรอควบคม (โดยถกตองตามกฎหมายหรอไมกตาม) ในทรพยสนซงเปนของผอน ไดโอนทรพยสนไปภายใตเงอนไขทตองน ากลบคนมาโดยทเขาไมอาจท าได ในกรณน (ถาเขากระท าไปเพอประโยชนของตนเองและกระท าโดยไมมอ านาจ) ถอเปนการปฏบตตอทรพยนนเสมอนเปนของตนเองเสมอนเปนทรพยสนของบคคลอน”15 จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาแมผกระท าจะไมไดมเจตนาเอาทรพยของผอนไปอยางถาวรกตาม แตถาหากการกระท าทเปนการเอาไปนนไดกระท าไปโดยไมค านงถงสทธของผอนโดยลกษณะอยางกบเปนทรพยของตนเองไมสนใจวาเจาของทรพยจะตามหาทรพยนนหรอไมหรอจะตามหาพบหรอไม ซงลกษณะเชนนเจาของทรพยยอมไมสามารถใชอ านาจอนเกดแตกรรมสทธได เชนนกถอวาเปนการพรากเอาทรพยของผอนไปโดยถาวรเชนเดยวกน รวมตลอดถงการจ าหนายทรพยไปในลกษณะทมเงอนไขในการน ากลบคน เชน การเอาทรพยไปจ าน าโดยเจตนา

13 จาก ความผดฐานลกทรพยและฉอโกง : ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายองกฤษ เยอรมนและไทย (น.44).

เลมเดม. 14 (1)A person appropriating property belonging to another without meaning the other permanently to

lose the thing itself is nevertheless to be regarded as having the intention of permanently depriving the other of it if his intention is to treat the thing as his own to dispose of regardless of the other’s rights; and a borrowing or lending of it may amount to so treating it if, but only if, the borrowing or lending is for a period and in circumstances making it equivalent to an outright taking or disposal.

15 (2)Without prejudice to the generality of subsection (1) above, where a person, having possession or control (lawfully or not) of property belonging to another, parts with the property under a condition as to its return which he may not be able to perform, this (if done for purposes of his own and without the other’s authority) amounts to treating the property as his own to dispose of regardless of the other’s rights.

DPU

37

จะไถทรพยคน แตผกระท าอยในลกษณะทไมสามารถไถทรพยนนคนไดกถอวาผกระท ามเจตนาจะพรากเอาทรพยนนไปแลวอยางถาวร

สวนทสองไดแก เจตนาโดยทจรต (Dishonestly) ซงบญญตไวในมาตรา 2 ความวา “(1) ในกรณตอไปนไมถอวาผเอาทรพยสนของผอนไปมเจตนาทจรต

ก. ถาผเอาทรพยสนไปเชอวาเขามสทธตามกฎหมายทจะเอาทรพยสนไปจากผอน เพอตนเองหรอเพอผอน

ข. ถาผเอาทรพยสนไปเชอวาเจาของไดยนยอม ถาหากเจาของไดรถงการเอาไปหรอสภาพเชนนน

ค. ถาผเอาทรพยสนไปเชอวาเจาของทรพยนนไมอาจหาทรพยนนไดพบโดยการตดตามหาทรพย (เวนแตเปนกรณททรพยสนนนมาอยกบผกระท าความผดในฐานะของผเปน trustee (ผดแลทรพยสนของผอนหรอในฐานะตวแทน)

(2) ผทเอาทรพยสนของผอนไปอาจมเจตนาทจรต ไมวาเขาจะมเจตนาจายเงนคาทรพยนนหรอไม”16 จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวากฎหมายไมไดใหค านยามความหมายของค าวาเจตนาทจรตเอาไว แตบญญตเพยงขอยกเวนในเชงนเสธ (negative) ไวเทานนท านองวาถาผเอาไปเชอวาเขามสทธตามกฎหมายทจะเอาไปได หรอถาผเอาไปเชอวาเจาของไดยนยอม หรอถาผเอาไปเชอวา เจาของทรพยน นอาจหาทรพยน นไดพบไดเอง เหลานไม ม เจตนาทจรต ดงน นถา

16 (1)A person’s appropriation of property belonging to another is not to be regarded as

dishonest—

(a) if he appropriates the property in the belief that he has in law the right to deprive the other of it, on behalf of himself or of a third person; or

(b) if he appropriates the property in the belief that he would have the other’s consent if the other knew of the appropriation and the circumstances of it; or

(c) (Except where the property came to him as trustee or personal representative) if he appropriates the property in the belief that the person to whom the property belongs cannot be discovered by taking reasonable steps.

(2)A person’s appropriation of property belonging to another may be dishonest notwithstanding that he is willing to pay for the property.

DPU

38

นอกเหนอไปจากนกฎหมายถอวาผกระท ามเจตนาทจรต ซงจากบทบญญตดงกลาวในสวนของขอยกเวนขอท 1 ทวา “ถาผเอาทรพยสนไปเชอวาเขามสทธตามกฎหมายทจะเอาทรพยสนไปจากผอน เพอตนเองหรอเพอผอน...” นนจะเหนไดวาเปนท านองเดยวกบแนวการตความของศาลฎกาในเรองหนงทเหนวาเจาหนทบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายไมมมลเหตจงใจโดยทจรตเพราะเขาใจวาตนมอ านาจกระท าไดตามสทธทกฎหมายรบรองไวจงไมเปนความผดฐานลกทรพย เชน ค าพพากษาศาลฎกาท 8388/2551 ฎส 12 น.145 วนจฉยวา จ าเลยท 1 ท 2 และท 4 เอาทรพยของ ส. และผเสยหายไปกเปนการกระท าตามท ฟ. ใชใหไปเอาเพอเปนการใชหนท ส. สามของผเสยหายเปนหน ฟ. อย เปนการเอาไปเพอหกใชหนกน แสดงใหเหนวา เปนการท ฟ. ใชอ านาจของการเปนเจาหนบงคบเอาทรพยไปเพอช าระหนแกตนโดยเขาใจวาตนมสทธทจะกระท าไดและในประการส าคญยงเขาใจวาตนในฐานะทเปนบดาของ ส. มสทธในทรพยสนดงกลาว ซงเปนทรพยมรดกของ ส. ทจะตองตกไดแกตนรวมอยอกดวย ทงการทจ าเลยท 1 ท 2 ท 4 และ ฟ. น าทรพยทขนเอาไปมาคนใหแกผเสยหายในเวลาตอมากแสดงวาจ าเลยท 1 ท 2 และท 4 หาไดมเจตนาทจะเอาทรพยของผเสยหายหรอทผเสยหายเปนเจาของรวมอยดวยไปเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบจ าเลยคนใดคนหนงหรอผอน การกระท าของจ าเลยท 1 ท 2 และท 4 จงเปนการเอาทรพยไปโดยไมมเจตนาทจรต ไมมความผดฐานลกทรพย

แตในประเทศไทยไดแยกสวนของความส าคญผดทงในขอเทจจรงและความส าคญผดในขอกฎหมายออกจากเรองเจตนาทจรตไวเปนคนละมาตรากนแลว ดงน นจงไมควรน าเรองความส าคญผดมารวมวนจฉยเปนเรองเดยวกบองคประกอบภายในในสวนของเจตนาทจรตอก

3.2.2 ประเทศเยอรมน องคประกอบภายในของความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมนนน

สามารถอธบายไดดงตอไปน 3.2.2.1 เจตนา องคประกอบภายนอกของการกระท าความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา

เยอรมน มาตรา 242 นจะตองมเจตนาประกอบดวย ดงนนถาหากผกระท าความผดเขาใจวาเปนทรพยไมมเจาของหรอเปนของเขาเองแตเพยงผเดยว หรอเขาใจวาผครอบครองทรพยใหความยนยอมในการโอนการครอบครองแลว กรณดงกลาวนถอวาผกระท าไมไดมเจตนาทจะเอาทรพยของผอนไป17

17 จาก ความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน (น.175), โดย สรสทธ แสงวโรจนพฒน,

ดลพาห ล.2 ป.56.

DPU

39

แตอยางไรกตามเจตนาลกทรพยดงกลาวนนไมจ าเปนทจะตองมเจตนามงเฉพาะเจาะจงไปททรพยชนใดชนหนงแตเพยงชนเดยวตงแตแรก เพราะเจตนาตอทรพยนนอาจมการเปลยนแปลงในขณะทกระท าความผด ตวอยางเชน ในตอนแรกมความมงหมายจะลกเอาเงนของผเสยไป แตในขณะก าลงจะหยบเงนไดมองไปเหนนาฬการาคาแพงมากวางอยใกลๆ แตไมสามารถเอาไปไดทงหมดจงตกลงใจทจะเอานาฬกาไปเสย กรณเชนนกเปนความผดฐานลกทรพยส าเรจ

3.2.2.2 ความตงใจทจะเอาทรพยไว ความตงใจทจะเอาทรพยไว นเปนเจตนาพเศษ ซงตองแยกออกจากเจตนาธรรมดา และ

ความตงใจทจะเอาทรพยไวจะตองมอยตลอดเวลาทเอาทรพยไป หากวาในขณะเอาทรพยไปไมมความตงใจทจะทรพยไว แตความตงใจทจะเอาทรพยไวเกดขนภายหลงจากทไดมการเอาทรพยไปเสยแลวกรณเชนนยอมไมท าใหการกระท านนเปนความผดฐานลกทรพยไปได18

โดยปกตแลวการทผกระท าไมมเจตนาทจะพรากเอาทรพยไปนนตองถอวาผกระท าขาดความตงใจทจะเอาทรพยไว ถาในเวลาทมการเอาทรพยไปนนผกระท าไมตองการทจะเอาทรพยไปอยางถาวรจากผมสทธ หากแตตองการทจะคนทรพยใหแกผมสทธ กรณทกลาวไวขางตนกคอกรณของการเอาทรพยไปโดยไมมสทธนนเอง ซงเปนการขาดองคประกอบในสวนของเจตนาทตงใจจะเอาทรพยไว ประมวลกฎหมายอาญาเยอรมนจงมมาตรา 248 b และ 290 เพออดชองวางดงกลาว ตวอยางเชน นาย ก. เอาหนงสอของผอนไปชวคราวเพอท ารายงาน กรณเชนนไมเปนความอาญา แตถาขอเทจจรงเปลยนไปวา นาย ก.ไดโยนหนงสอทงไปเมอใชหนงสอนนเสรจแลวกจะเปนความผดตามมาตรา 242

3.2.2.3 ความมชอบดวยกฎหมายของความตงใจทจะเอาทรพยไว ความมชอบดวยกฎหมายของความตงใจทจะเอาทรพยไวถอวาเปนองคประกอบภายใน

ของความผดฐานลกทรพย โดยความผดอาญาฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมนนนนอกจากจะตองครบองคประกอบภายนอกและองคประกอบภายในทประกอบไปดวยเจตนาธรรมดาแลว ผกระท ายงจะตองมเจตนาพเศษกลาวคอความตงใจทจะเอาทรพยไวเปนของตนดงทกลาวมาแลวดวย และจะเปนความผดฐานลกทรพยไดกตอเมอความตงใจทจะเอาทรพยไวเปนของตนนนตองเปนไปโดยมชอบดวยกฎหมาย19

ในสวนของความมชอบดวยกฎหมายของความตงใจทจะเอาทรพยไวมความเกยวของโดยตรงกบการบงคบช าระหนตามสทธเรยกรองของตนโดยวธอนทไมใชวธการตามทกฎหมาย

18 แหลงเดม. 19 แหลงเดม.

DPU

40

บญญตไวโดยเฉพาะ ยกตวอยางเชน นาย ก. ไดขายรถยนตของตนใหนาย ข. และนาย ข. กไดช าระราคากนไวในวนทท าสญญาซอขายแลวโดยตกลงจะสงมอบรถยนตในวนหลง แตเมอเวลาผานไปนานเกนสมควรนาย ก. กไมไดสงมอบรถยนตคนดงกลาวนเสยท จนกระทงนาย ข. หมดความอดทนและเดนเขาไปในบานของนาย ก.แลวหยบกญแจไปขบรถยนตคนดงกลาวออกไปเอง การกระท าเชนนจะเหนไดวา การกระท าของนาย ข. ครบองคประกอบภายนอกของความผดฐาน ลกทรพย (ตามกฎหมายแพงเยอรมนกรรมสทธในทรพยทซอขายกนนนยงไมโอนไปจนกวาจะไดสงมอบทรพย ดงนนรถยนตคนดงกลาวกรรมสทธจงยงอยทนาย ก. จงเปนการเอาทรพยของผอนไป) นอกจากนนาย ข. ไดกระท าโดยมเจตนาพเศษทจะเอารถยนตไวเปนของตนเองอยางแนนอน อยางไรกตาม เจตนาพเศษดงกลาวนมความเหนของนกวชาการฝายขางมากวาเปนไปโดยชอบ เพราะนาย ข. มสทธเรยกรองใหสงมอบรถยนตคนดงกลาวตามประมวลกฎหมายแพงเยอรมน มาตรา 433 (1) และสทธเรยกรองดงกลาวเปนสทธทปราศจากขอโตแยงจากนาย ก.ดวย ดงนนการกระท าของนาย ข. ไมครบองคประกอบภายในของประมวลกฎหมายอาญาเยอรมนมาตรา 242 (1) จงไมมความผดฐานลกทรพย20 แตอยางไรกตามนาย ข.ไมมสทธตามกฎหมายทใชก าลงบงคบเอารถยนตดวยตนเอง การกระท าดงกลาวของนาย ข. จงเปนไปโดยไมชอบและเปนการใชอ านาจบงคบดวยตนเองซงประมวลกฎหมายแพงเยอรมน มาตรา 858 (1) บญญตหามไว

เปรยบเทยบกบอกตวอยางหนงคอ นาย ก. ขายรถยนตใหนาย ข. ในราคา 2,000,000 มารค นาย ข.ยงช าระราคารถยนตยงไมครบ จงยงไมมการสงมอบรถยนตใหแกนาย ข.ไป ตอมานาย ข.ตองการน ารถยนตไปใชกอนจงไปหานาย ก.เพอน ารถยนตไปใช นาย ก.บอกกบนาย ข.วาขอเลกสญญากบนาย ข. และไมยอมใหนาย ข.น ารถยนตไปใชเพราะนาย ก.ไดตกลงขายรถยนตคนดงกลาวแกนาย ค.แลวเนองจาก นาย ค.เสนอซอรถยนตคนดงกลาวในราคาทสงกวา (ขอเทจจรงดงกลาวนไมเปนเหตใหสามารถเลกสญญาไดตามกฎหมาย) เมอนาย ข.ไดฟงดงนนแลวกควากญแจรถยนตและขบรถยนตคนดงกลาวหลบหนไป โดยทไมช าระราคารถยนตทคางอยอก เพราะคดวาถงอยางไรแลวนาย ก.กคงไมตองการเงนดงกลาวอกตอไปเพราะไดบอกเลกสญญากบตนแลว จากขอเทจจรงดงกลาวจะเหนวาความตงใจทจะเอารถยนตของนาย ข.เปนไปโดยไมชอบ ถงแมวาในขณะทนาย ข.เอารถยนตคนดงกลาวไปรถยนตยงเปนวตถแหงสญญาซอขายกตาม และนาย ก.กไมมสทธทจะเลกสญญาซอขายแกนาย ข.ฝายเดยว แตอยางไรกตามประมวลกฎหมายแพงเยอรมนกไมไดใหอ านาจแกนาย ข.ทจะใชก าลงบงคบเอากบรถยนตคนดงกลาวไดดวยตนเอง21

20 หมายเหตทายค าพพากษาศาลฎกาท 2279/2551 ฎส.8 น.23. 21 หมายเหตทายค าพพากษาศาลฎกาท 2279/2551 ฎส.8 น.23.

DPU

41

จากตวอยางทงสองตวอยางขางตนจะเหนวาในตวอยางทสองจะแตกตางกบตวอยางแรกตรงทสทธเรยกรองของนาย ข.ในตวอยางทสองยงมขอโตแยงอยเพราะนาย ข.ยงช าระราคารถยนตยงไมครบเตมตามราคารถยนต เจตนาพเศษทจะเอาทรพยไวของนาย ข.จงเปนไปโดยไมชอบดวยกฎหมาย ความไมชอบดวยกฎหมายของความต งใจทจะเอาทรพยไวอาจหมดไปหากสทธเรยกรองทจะไดมาซงกรรมสทธในนนเปนสทธเรยกรองทจะไดมาซงทรพยทถกลกไป หรออาจกลาวอกนยหนงคอทรพยทถกลกไปกบทรพยทเปนวตถแหงสทธเรยกรองนนเปนอนเดยวกน ซงอาจเหนไดวาจะตองเปนกรณทในทางแพงจะตองเปนวตถแหงหนทไดระบตวทรพยไว แตในทางตรงกนขามหากสทธเรยกรองในทางแพงนนเปนเพยงระบไวแตเพยงประเภทของทรพย สทธเรยกรองในทรพยกบทรพยทถกลกไปกจะไมตรงกนหากไมมการแยกทรพยออกมาเปนทรพยเฉพาะสงเสยกอนทจะมการเอาทรพยไป ยกตวอยางเชน นาย ข.ไดสงซอมนฝรงจากนาย ก.จ านวน 100 กโลกรมและจายราคาลวงหนาไปแลวครบถวน นาย ก.ไดน ามนฝรงบรรจใสกระสอบไวครบตามจ านวนทนาย ข. ตองการแลว เมอนาย ข.มาทบานของนาย ก.เพอรบสนคาไปเหนกระสอบมนฝรงวางไวตามจ านวนทตนสงแตยงไมไดตดชอลกคา จงหยบกระสอบมนฝรงดงกลาวไปตามจ านวนทตนไดสงซอและน าขนรถยนตกลบบานไป แตทจรงแลวมนฝรงกระสอบนนนาย ก.ตงใจจะน าไปสงใหกบลกคารายอน จะเหนไดวามนฝรงกระสอบดงกลาวยงไมใชวตถแหงหนตามสญญาซอขายเพราะสญญาซอขายระบไวแตเพยงเปนประเภทเทานน และมนฝรงกระสอบดงกลาวยงไมไดคดแยกออกมาเพอช าระใหแกนาย ข.เปนการตางหากเพราะยงไมไดตดชอของนาย ข.ไวบนกระสอบเพอเตรยมจะสงมอบใหนาย ข.22 จากตวอยางขางตนความเหนฝายขางมากเหนวาในกรณสทธเรยกรองในทางแพงนนเปนเพยงระบไวแตเพยงประเภทของทรพย หากผกระท ามเจตนาพเศษทจะเอาทรพยไวเปนของตนถอวาเปนไปโดยมชอบเพราะผกระท าผดเปนเพยงผซอมแตเพยงสทธทจะไดรบทรพยในระดบปานกลางแตไมมสทธในทรพยชนใดชนหนง เพราะสทธทจะเลอกทรพยยงคงอยทผขาย การทผซอเอาทรพยไปโดยพละการเชนนจงเปนการละเมดสทธทจะเลอกดงกลาวของผขาย เจตนาพเศษทจะเอาทรพยไวของผกระท าจงเปนโดยมชอบ

มปญหาทนาสนใจท านองเดยวกนคอกรณการเอาไปซงทรพยทเปนเงนนนผลในทางกฎหมายจะเปนไปในทศทางเดยวกบการเอาไปซงทรพยทเปนเพยงระบไวแตเพยงประเภทของทรพยหรอไม ยกตวอยางขอเทจจรงเชน นาย ข. มสทธเรยกรองทจะใหนาย ก.คนเงนตามสญญากท

22 หมายเหตทายค าพพากษาศาลฎกาท 2279/2551 ฎส.8 น.23.

DPU

42

ถงก าหนดช าระแลวจ านวน 1,000 มารค วนหนงนาย ข. เหนนาย ก. มเงนสดใสไวในกระเปาเสอจ านวน 1,000 มารค นาย ข. จงควาเอาธนบตรจ านวน 1,000 มารคแลววงหนไป

กรณตามตวอยางนในประเทศเยอรมนมความเหนแบงออกเปนสองฝาย โดยฝายแรกเปนความเหนของศาลฎกาเยอรมนมความเหนวา สทธเรยกรองในเงนจ านวน 1,000 มารค ของนาย ข. นนเปนสทธเรยกรองในจ านวนเงน ไมใชในตวธนบตรฉบบใดฉบบหนงหรอเหรยญใดเหรยญหนง ดงนนนาย ข.จงยงไมมสทธเรยกรองในธนบตรจ านวน 1,000 มารคทควาไมจากกระเปาเสอของนาย ก. ในกรณดงกลาวนจงนบวานาย ข. มเจตนาพเศษทจะเอาทรพยไวเปนของตนโดยไมมสทธในทรพยดงกลาว23 สวนในความเหนฝายทสองเปนความเหนในทางต าราโดยสวนใหญเหนวาสทธเรยกรองในเงนความส าคญไมไดอยทธนบตรฉบบใดฉบบหนงแตอยทจ านวนเงนวามเทาไรซงโดยหลกแลวเจาหนหรอลกหนสามารถทจะรบช าระหนหรอช าระหนเปนเหรยญหรอธนบตรฉบบใดกได ความส าคญจงอยเฉพาะจ านวนเงนเทานน ดงนนในกรณเปนหนเงนความมชอบดวยกฎหมายในเจตนาพเศษทจะเอาเงนไวเปนของตนจงพจารณาแตเพยงวาผกระท ามสทธเรยกรองทจะใหช าระเงนหรอไม และจ านวนเงนตามสทธเรยกรองดงกลาวจะตองมมากกวาหรอเทากบจ านวนเงนทผกระท าลกเอาไป24

จากทกลาวมาการทเจาหนบงคบช าระหนโดยพละการ ตามกฎหมายเยอรมนในความผดฐานลกทรพยนนพอจะไดหลกวา หนทเจาหนมสทธเรยกรองทรพยซงเปนวตถแหงหนไดก าหนดไวโดยเฉพาะเจาะจงหรอไม หากเปนวตถแหงหนทไดก าหนดไวโดยเฉพาะเจาะจงแลวและสทธเรยกรองดงกลาวปราศจากขอโตแยง การเอาทรพยไปโดยพละการเพอช าระหนไมเปนความผดฐานลกทรพยเพราะขาดเจตนาพเศษทจะเอาทรพยไวเปนของตนโดยมชอบ แตถาหากทรพยซงเปนวตถแหงหนนนไมไดก าหนดไวโดยเฉพาะเจาะจง การบงคบเอากบทรพยของลกหนโดยพละการถอวาเปนการละเมดสทธของลกหนในอนทจะเลอกทรพยเพอช าระหน จงถอไดวาเจาหนมเจตนาพเศษทจะเอาทรพยไวเปนของตนโดยมชอบ สวนในกรณของหนเงนมความเหนแบงออกเปนสองฝาย โดยฝายแรกเปนความเหนของศาลฎกาเยอรมนมความเหนวาสทธเรยกรองในเงน นนเปนสทธเรยกรองในจ านวนเงน ไมใชในตวธนบตรฉบบใดฉบบหนงหรอเหรยญใดเหรยญหนง ดงนนจงนบมเจตนาพเศษทจะเอาทรพยไวเปนของตนโดยไมมสทธในทรพยดงกลาว แตความเหนในทางต าราเหนวาสทธเรยกรองในเงนความส าคญอยทจ านวนเงนวามเทาไร ดงนนในกรณเปนหนเงนความมชอบดวยกฎหมายในเจตนาพเศษทจะเอาเงนไวเปนของตนจงพจารณาแตเพยงวาผกระท า

23 จาก ความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน (น.180). เลมเดม. 24 หมายเหตทายค าพพากษาศาลฎกาท 2279/2551 ฎส.8 น.23.

DPU

43

มสทธเรยกรองทจะใหช าระเงนหรอไม และจ านวนเงนตามสทธเรยกรองดงกลาวจะตองมมากกวาหรอเทากบจ านวนเงนทผกระท าลกเอาไป 3.3 บคคลสทธ -ทรพยสทธ

การบงคบช าระหนโดยการทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปโดยพลการเพอเอาทรพยนนตใชหนหรอเอาทรพยนนไปเปนประกนเพอใหลกหนมาตดตอช าระหน การกระท านมสวนเกยวของทพจารณาวาเจาหนมสทธเหนอทรพยของลกหนหรอไม ซงในทางหลกวชาสทธนนสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภท25 ไดแก บคคลสทธและทรพยสทธ ดงนนกรณนตองพจารณาในเรองบคคลสทธและทรพยสทธ ดงตอไปน

3.3.1 บคคลสทธ บคคลสทธ คอสทธทบคคลหนงมสทธเหนออกบคคลหนง บคคลทมสทธเหนอกวา

ยอมเปนผทมสทธเรยกรองใหบคคลทเปนวตถแหงสทธกระท าการ งดเวนกระท าการ หรอสงมอบทรพยสนได ซงสทธเรยกรองนจะเกดขนไดตองมมลหนตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 194 นนเอง ดงนนจะเหนไดวาในเรองบคคลสทธนเปนเรองทวาดวยหนเหนอบคคล บคคลทมสทธเหนออกบคคลหนงเรยกวา “เจาหน” สวนบคคลทเปนวตถแหงสทธเรยกวาเปน “ลกหน” ซงบคคลสทธนนกอใหเกดขนไดแตโดยนตกรรม-สญญา จดการนอกสง ลาภมควรได ละเมด หรอหนเหนอบคคลตามกฎหมาย และเหนไดวาบคคลสทธกอใหเกดหนาทแกบคคลโดยเฉพาะเจาะจงเทานน กลาวคอ หากหนทเกดจากนตกรรมสญญาบคคลทมหนาทคอคสญญา หรอหนทเกดจากมลละเมดบคคลทมหนาทคอผท าละเมดเปนตน เจาหนตองบงคบช าระหนเอาแกตวบคคลผมหนาทเทานน จะบงคบเอาแกทรพยสนของบคคลนนโดยตรงไมได

3.3.2 ทรพยสทธ เรองทรพยสทธไมไดมบญญตค านยามไวเชนเดยวกน แตตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย มาตรา 1298 บญญตวา “ทรพยสทธทงหลายนน ทานวาจะกอตงขนไดแตดวยอาศยอ านาจในประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน” เหนไดวาทรพยสทธนนตองมกฎหมายก าหนดลกษณะแหงสทธดงกลาวไวแตละประเภท ซงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมบญญตไวในบรรพ 4 หลายลกษณะไดแก กรรมสทธ สทธครอบครอง ภารจ ายอม สทธอาศย สทธเกบกน สทธเหนอพนดน เปนตน และจากลกษณะของทรพยสทธแตละประเภทกลาวไดวาทรพยสทธนนเปน

25 จาก ค าอธบาย กฎหมายลกษณะทรพย (น.59), โดย บญญต สชวะ, 2555, กรงเทพฯ: เนตบณฑตยสภา.

พมพครงท 14.

DPU

44

สทธทมวตถแหงสทธเปนทรพยสน หรอสทธทมอยเหนอทรพยสนนนอนเปนสทธทอยเหนอทรพยนนโดยตรง เชน เจาของกรรมสทธยอมใชสอยทรพยสนของตนได หรอมสทธขดขวางมใหบคคลใดสอดเขาเกยวของกบทรพยสนของตนได เปนตน และทรพยสทธนกอใหเกดหนาทแกบคคลทวไปทวโลกในการทจะตองเคารพสทธของเจาของสทธ

ในเรองนเมอพจารณาในกรณเจาหนบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายยอมเหนไดวา หนทเกดขนนนเปนหนทเจาหนมสทธเหนอลกหนโดยเฉพาะเจาะจง อนเรยกไดวาเปนหนเหนอบคคลหรอกลาวไดวาเปนบคคลสทธ ไมใชทรพยสทธ ดงนนเจาหนมสทธเพยงเรยกรองใหลกหนช าระหนใหแกตนได ซงวธการใชสทธเรยกรองนนตองเปนไปตามวธการทกฎหมายก าหนดซงจะไดกลาวโดยละเอยดในหวขอถดไป

อกทงเมอพจารณาในดานลกหนผทเปนเจาของทรพยสนยอมเปนผมทรพยสทธเหนอทรพยสนของตน เชน มกรรมสทธเหนอทรพยสนของตน หรอมสทธครอบครองเหนอทรพยสนของตน เปนตน ดงนนลกหนยอมมสทธเหนอทรพยของตนตามลกษณะของทรพยสทธประเภทตางๆ หากลกหนมกรรมสทธเหนอทรพยสนของตนยอมมสทธทจะขดขวางไมใหบคคลใดสอดเขาเกยวของในทรพยสนของตน หรอมสทธเรยกทรพยสนของตนคนจากบคคลทไมมสทธจะยดถอไวดวย ดงน นลกหนผเปนเจาของทรพยสนยอมมอ านาจหวงกนไมใหเจาหนเขามาเกยวของกบทรพยสนของตน 3.4 การบงคบช าระหนโดยชอบดวยกฎหมาย

ในการพจารณาเรองเจตนาทจรตนมความจ าเปนตองพจารณาเรองวธการบงคบช าระหนโดยชอบดวยกฎหมาย เพราะองคประกอบภายในของความผดฐานลกทรพยสวนทเปนมลเหต จงใจโดยทจรตน ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 1 (1) ใหค านยามวา “เพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมาย...” ดงนนการจะรวาการบงคบช าระโดยไมชอบดวยกฎหมายกรณใดบางครบองคประกอบภายในสวนทเปนเจตนาพเศษหรอไมจงตองศกษาถงการบงคบช าระหนโดยชอบดวยกฎหมายเสยกอน

ตามธรรมดาการบงคบช าระหนในทางแพงนนตองเปนตามบทบญญตกฎหมายแพงบญญตไวไมวาในทางสารบญญตหรอในทางวธสบญญต โดยบทบญญตของไทยทใชอยโดยทวไปในปจจบนในสวนสารบญญตคอประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และในสวนวธสบญญตคอประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ดงนนการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมายทเกยวของกบความผดฐานลกทรพยจงมความจ าเปนตองพจารณากฎหมายดงกลาว

DPU

45

เมอลกหนเปนหนเจาหนแลว ดวยอ านาจแหงมลหนนนเจาหนยอมมสทธทจะเรยกใหลกหนช าระหนนนได26 ซงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมหลกในการบงคบช าระหนอยในมาตรา 213 วรรคแรก ซงบญญตวา “ถาลกหนละเลยเสยไมช าระหนของตนเจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบช าระหนกได เวนแตสภาพแหงหนสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหท าเชนนนได” ดงนน จะเหนไดวาถาหากลกหนไมช าระหนใหแกเจาหนในเมอหนถงก าหนดเวลาช าระแลวเจาหนยอมมสทธบงคบช าระได แตอยางไรกตามบทบญญตดงกลาวตองรองขอตอศาลใหบงคบช าระหนใหเทานนไมวาในทางใด เพราะหากมการปลอยใหผทรงสทธดงกลาวสามารถบงคบช าระหนเอาเองไดกอาจจะถงขนใชก าลงบงคบเอาแกกนกน ซงถาหากเปนเชนนนแลวการบงคบช าระหนอาจเปนการกระทบตอความสงบเรยบรอยของสงคมสวนรวมได การบงคบช าระหนโดยวธนเรยกวา “การชวยเหลอตวเอง” (self-help) ซงเปนวธด งเดมของมนษย27 การบงคบช าระหนดวย “การชวยเหลอตวเอง” นไมเปนทพงปรารถนาของทกสงคมเพราะจะเหนไดวาไมแนเสมอไปวาฝายทแขงแรงดวยก าลงบงคบจะเปนฝายทถกตองเสมอไป 28

เมอพจารณาดจากบทบญญตขางตนแมจะมขอความยกเวนวา “เวนแตสภาพแหงหนสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหท าเชนนนได” ในสวนนกไมไดหมายความวาหากสภาพแหงหนไมเปดชองใหท าเชนนนไดแลวผทรงสทธจะสามารถบงคบเอาสทธดงกลาวไดเองแตอยางใด เพราะเมอพจารณาจากบทบญญตของมาตรา 213 ในวรรคสองทบญญตวา “เมอสภาพแหงหนไมเปดชองใหบงคบช าระหนได ถาวตถแหงหนเปนอนใหกระท าการอนหนงอนใด เจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบใหบคคลภายนอกกระท าการอนนนโดยใหลกหนเสยคาใชจายใหกได แตถาวตถแหงหนเปนอนใหกระท านตกรรมอยางใดอยางหนงไซร ศาลจะสงใหถอเอาตามค าพพากษาแทนการแสดงเจตนาของลกหนกได” วรรคสามกบญญตวา “สวนหนซงมวตถเปนอนจะใหงดเวนการอนใด เจาหนจะเรยกรองใหรอถอนการทไดกระท าลงแลวนนโดยใหลกหนเสยคาใชจายและใหจดการอนควรเพอการภายหนาดวยกได” จากบทบญญตดงกลาวมานจะเหนไดอยางชดเจนวาตองใชสทธเรยกรองทางศาลทงสน

ในกรณทสภาพแหงหนไมเปดชองใหท าเชนนนไดประเภททวตถแหงหนเปนอนใหกระท าการอนหนงอนใดจะเหนไดโดยสภาพวาผทรงสทธจะไปจบมอของลกหนใหท านนท านยอมเปนไปไมได แมหากท าไดอาจเกดความไมสงบเรยบรอย กฎหมายจงบญญตใหเจาหนจะรองขอตอ

26 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 194 27 Vgl. Othmar Jauernig, Zivilprozessrecht, 22. Auflage, Munchen 1988 , S. 1 อางใน คณต ณ นคร.

กฎหมายวธพจารณาความแพงภาคการด าเนนคด. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน. 2552. 28 แหลงเดม.

DPU

46

ศาลใหสงบงคบใหบคคลภายนอกกลาวคอบคคลทไมใชลกหนทสามารถกระท าการแทนอยางทลกหนตองกระท าไดและใหกระท าการอนนนโดยใหลกหนเสยคาใชจายใหกได กลาวคอศาลมอ านาจสงบงคบโดยวธใหบคคลภายนอกทเขาสมครใจเปนผกระท าโดยใหลกหนเสยใชจาย29

ในกรณทสภาพแหงหนไมเปดชองใหท าเชนนนไดประเภททเปนอนใหกระท านตกรรมอยางใดอยางหนงนน เชน หนทจะตองมการแสดงเจตนาในการท านตกรรมไมวาในทางทะเบยนหรอไม อาท จดเปลยนแปลงทางทะเบยนในหนงสอส าคญตาง เปนตน ซงวตถแหงหนประเภทนโดยสภาพไมอาจบงคบใหลกหนแสดงเจตนาอยางใดออกมาได ถาหากการแสดงเจตนาทกระท าออกมานนเพราะถกขมขบงคบ หรอถกหลอกลวงโดยใชกลฉอฉลใหกระท าการแสดงเจตนานนยอมไมสมบรณอยในตว30 เมอพจารณาจากบทบญญตในมาตรา 312 วรรคสองทวา “ศาลจะสงใหถอเอาตามค าพพากษาแทนการแสดงเจตนาของลกหนกได” จะเหนไดชดเจนวาเจาหนจะตองใชสทธทางศาลเพอใหศาลไดมค าพพากษาใหลกหนแสดงเจตนาอยางใดอยางหนง หากลกหนไมแสดงเจตนาศาลกมอ านาจทจะพพากษาไววาใหถอเอาค าพพากษาของศาลนนไปแสดงแทนการแสดงเจตนาของลกหนกได

โดยปกตแลวกฎหมายเอกชนนนบคคลจะเคารพในสทธและหนาทของกนและกนและเตมใจโดยปฏบตตอกนใหเปนไปตามนตสมพนธทมอย แตเมอใดทไมยอมปฏบตการช าระหนทงๆทลกหนยงอยในฐานะทจะสามารถช าระหนได เมอนนเจาหนยอมจะตองหาชองทางทจะบงคบตามสทธเรยกรองในทางกฎหมายโดยอาจบงคบดวยวธ “การชวยเหลอตนเอง” ซงเปนวธการดงเดมของมนษย บางกรณอาจเกดความรนแรงโดยการใชก าลงบงคบหากเปนเชนนนแลวยอมกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยในสงคมสวนรวมขน และยงโดยตรรกะแลวยงเหนไดชดเจนวาไมแนเสมอไปทคนทมก าลงมากกวาจะตองเปนฝายถกตองเสมอ ดงนนเพอเปนการรกษาความสงบเรยบรอยในสงคมรฐจงมหนาทเขามาดแลโดยจ าเปนทจะตองมการวางกรอบการบงคบใชกฎหมายเอกชนหรอการบงคบตามสทธเรยกรองทางแพง

การทรฐมหนาทเขามาดแลและจ าเปนทจะตองมการวางกรอบการบงคบใชกฎหมายเอกชนหรอการบงคบตามสทธเรยกรองทางแพง จงตองมหลกทวานอกจากขอยกเวนบางประการทรฐออกกฎหมายอนญาตแลว “การชวยเหลอตนเอง” ยอมไมอาจกระท าไดเปนอนขาด หากผใดฝาฝน

29 จาก หลกกฎหมายแพงลกษณะหน (น.60), โดย จด เศรษฐบตร, 2552, กรงเทพฯ: โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. พมพครงท 18.

30 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 159 วรรคแรก “การแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉลเปน

โมฆยะ” ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 164 วรรคแรก “การแสดงเจตนาเพราะถกขมขเปนโมฆยะ”

DPU

47

โดยใชการชวยเหลอตนเองจนมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยในสงคมสวนรวมซงเทากบมผลกระทบตอภารกจของกฎหมายอาญา การกระท าของบคคลนนกอาจเปนความผดอาญาได31

อยางไรกตามการบงคบใหเปนไปตามสทธเรยกรองของตนโดยไมผานศาลกยงมใหเหนอยในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 451 ทบญญตวา “บคคลใชก าลงเพอปองกนสทธของตน ถาตามพฤตการณจะขอใหศาลหรอเจาหนาทชวยเหลอใหทนทวงทไมได และถามไดท าในทนใดภยทมอยดวยการทตนจะไดสมดงสทธนนจะตองประวงไปมากหรอถงแกสาบสญไดไซร ทานวาบคคลนนหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม” วรรคสองของมาตราดงกลาวไดจดไววา “การใชก าลงดงกลาวมาในวรรคกอนนน ทานวาตองจ ากดครดเครงแตเฉพาะทจ าเปนเพอจะบ าบดปดปองภยนตรายเทานน” ซงจะเหนไดวา “การชวยเหลอตนเอง” ในกรณการบงคบใหเปนไปตามสทธดวยตนเองตองเปนการกระท าโดยจ ากดอยางมาก ดงนนจงไดหลกวา “การชวยเหลอตนเอง” นนจะกระท าไมได การบงคบใหเปนไปตามสทธและหนาทของบคคลจกตองกระท าผานทางศาลเสมอ32 โดยมกฎหมายวธพจารณาความแพงเปนกฎหมายหลกในวธการใชสทธทางศาล

ในเรองนมกรณทเปนปญหาเกดขนบอยครงคอกรณบคคลทมรถยนตตองการกยมเงนจากบคคลอนแตไมมทรพยสนใดจะน ามาเปนประกนหนไดนอกจากรถยนต แตกมความจ าเปนทจะตองใชรถยนตคนดงกลาวไมอาจสงมอบรถยนตใหไวเปนการประกนหนเงนกได33 ในทางปฏบตกรณเชนนบคคลทเปนเจาของเงนและบคคลทเปนเจาของรถยนตมกจะหลกเลยงกฎหมายลกษณะจ าน าโดยบคคลผเปนเจาของรถสมครใจโอนกรรมสทธขายรถยนตใหแกเจาของเงน แลวทงสองฝายท าสญญาเชาซอรถยนตคนดงกลาวกนอกทหนงซงเปนผลใหเจาของรถยนตเดมไดเงนมาจากการขายรถยนตและยงมรถยนตไวใชสอยตามสญญาเชาซอ แตทส าคญกรรมสทธในรถยนตคนดงกลาวตกเปนของเจาของเงนเดมซงอยในฐานะผใหเชาซอ34 โดยผเชาซอช าระเงนครบจ านวนทตกลงไวเมอไรผใหเชาซอใหค ามนวาจะโอนกรรมสทธในรถยนตนนคนให

31 จาก กฎหมายวธพจารณาความแพงภาคการด าเนนคด (น.28), โดย คณต ณ นคร, 2552, กรงเทพฯ:

ส านกพมพวญญชน. พมพครงท 2. 32 จาก กฎหมายวธพจารณาความแพงภาคการด าเนนคด (น.32). เลมเดม. 33 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา747 “อนจ าน านน คอสญญาซงบคคลหนงเรยกวาผจ าน า สง

มอบทรพยสงหนงใหแกบคคลอกคนหนงเรยกวาผรบจ าน า เพอเปนการประกนการช าระหน” . 34 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา572 “อนวาเชาซอน น คอสญญาซงเจาของเอาทรพย

ทรพยสนออกใหเชา และใหค ามนวาจะขายทรพยสนนนหรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแกผเชา โดยเงอนไขทผเชาไดใชเงนเปนจ านวนเทานนเทานคราว”.

DPU

48

ขอเทจจรงเชนวานยอมตองบงคบตามกฎหมายลกษณะเชาซอซงหากผเชาซอผดนดไมใชเงนแกผใหเชาซอสองงวดตดตอกน ผใหเชาซอจะบอกเลกสญญาเสยกได35 ซงในทางปฏบตนนผใหเชาซอมกจะก าหนดราคาคาเชาซอไวสงกวาราคาทไดซอมาในตอนแรกเนองจากเปนการคดดอกเบยรวมเขาดวย และดอกเบยดงกลาวไมใชดอกเบยเงนกยมจงไมตองหามคดดอกเบยเกนอตรารอยละสบหาตอป ดงนนผเชาซอยอมเปนฝายเสยเปรยบ เพราะเมอผดนดไมช าระคาเชาซอสองงวดตดตอกนยอมถกบอกเลกสญญา และผลของการเลกสญญาคอผเชาซอตองสงมอบรถยนตคนแก ผเชาซอ หากไมยอมคนเจาของรถยนตซงไดแกผ ใหเชาซอยอมมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากผเชาซอซงผดสญญาอนไมมสทธทจะยดถอไว อนเปนเปนการบงคบตามทรพยสทธประเภทกรรมสทธทเขามอย ดงนนการทผใหเชาซอเอารถยนตคนทใหเชาซอไปจาก ผเชาซอไปโดยพลการยอมไมเปนความผดฐานลกทรพยเพราะเปนการเอาทรพยของตนเองไปอนเปนการขาดองคระกอบภายนอกของความผดฐานลกทรพยเสยแลว โดยไมตองพจารณาในเรองทจรตอนเปนองคประกอบภายในอก

กรณทกลาวมานนยอมเหนไดวาเจาของรถยนตเดมไดรบความเสยเปรยบจากสญญาดงกลาว จงแนวคดใหมขนมาเพอจะบรรเทาภาระทเกดขนดงกลาวแกประชาชนผเปนเจาของรถยนตโดยการท าใหรถดงกลาวเปนทรพยสนทมราคา หรอมมลคาทสามารถจ านองเปนประกนหนได และผ เปนเจาของยงคงมสทธครอบครองใชสอยไดดงเดม จงมการบญญตกฎหมายเปนพระราชบญญตรถยนต(ฉบบท15) พ.ศ.2551 โดยมาตรา17/1 วรรคหนงบญญตวารถยนตทจดทะเบยนแลว...ใหเปนทรพยสนประเภททจ านองเปนประกนหนไดตามกฎหมาย เมอไดมการจ านองโดยมการจดทะเบยนถกตองตามแบบทมาตราเดยวกนนนบญญตไวในวรรคสาม หากลกหนชนตนไมช าระหนประธานผรบจ านองชอบทจะบงคบจ านองไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงในมาตรา728 ไดบญญตวาเมอจะบงคบจ านองนน ผรบจ านองตองจดหมายบอกกลาวไปยงลกหนกอนวาใหช าระหนภายในเวลาอนสมควรซงก าหนดใหในค าบอกกลาวนน ถาและลกหนละเลยเสยไมปฏบตตามค าบอกกลาว ผรบจ านองจะฟองคดตอศาลเพอใหพพากษาสงยดทรพยสนซงจ านองและใหขายทอดตลาดกได ซงจากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาเจาหนจะตองบงคบช าระหนทางศาลเชนเดยวกน เจาหนไมสามารถบงคบเอารถยนตของลกหนไดเอง หากเจาหนเอารถยนตทจ านองดงกลาวไปโดยพลการยอมเปนการเอาทรพยของผอนไปเนองจากการจ านองนนกรรมสทธยงเปนของผจ านองและการคอบครองรถยนตกยงเปนของผจ านอง36 ถอไดวาเปนการ

35 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา574 วรรคหนง. 36 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 702.

DPU

49

กระท าทครบองคประกอบภายนอกของความผดฐานลกทรพย และยอมเปนการกระท าเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองอนเปนเจตนาทจรตดงไดวเคราะหมาแลวดวย ผรบจ านองยอมมการกระท าทเปนความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา334 3.5 การตความของศาลฎกา

จากทกลาวมาแลววาดวยอ านาจแหงมลหนเจาหนยอมมสทธทจะเรยกใหลกหนช าระหนได37 เมอลกหนเพกเฉยละเลยไมปฏบตตามหนทของตนโดยปฏบตการขอช าระหนในเวลาทหนนนถงก าหนด เจาหนยอมตองใชสทธทางศาลเพอสงบงคบใหลกหนช าระหนนนได ซงตามหลกกฎหมายแพงแลวเจาหนมสทธทจะใหช าระหนของตนจากทรพยสนของลกหนจนสนเชง รวมทงเงนและทรพยสนอนๆซงบคคลภายนอกคางช าระแกลกหนดวย38 แตอยางไรกตามในการด าเนนการบงคบช าระหนโดยสทธทางศาลยอมตองเปนไปตามขนตอนทางกฎหมายวธพจารณาความแพง ซงอาจตองใชเวลาและอาจตองเสยคาใชจายท าใหเกดความไมสะดวก เจาหนบางรายจงไมพงใจทจะใชสทธทางศาล แตไดใชอ านาจบงคบตามสทธของตนเองโดยพลการดวยการเอาทรพยสนไปจากลกหนเพอน าไปหกใชหนทลกหนตองช าระหรอเพอใหลกหนตองไปตดตอขอช าระหนทคางช าระอยกบตนโดยการเอาทรพยของลกหนไปนนโดยลกหนไมไดยนยอมดวย

การกระท าดงกลาวของเจาหนจงเหนไดวาเปนการกระท าทมผลกระทบกบกรรมสทธและสทธครอบครองในทรพยสนของลกหนอยางเหนไดชดซงเปนการกระทกระทบตอคณธรรมทางกฎหมายในความผดฐานลกทรพย หากการกระท าดงกลาวเปนการกระท าทไมใยดตอกฎหมายอนเปนการ “ชวยเหลอตนเอง” ซงอาจเกดความไมสงบเรยบรอยในสงคมขนได จงมขอพจารณาวาการกระท าดงกลาวเปนความผดฐานลกทรพยหรอไม

กรณดงกลาวขางตนนนเคยเกดขนเปนคดในประเทศไทยมาชานานอาจเปนเพราะในอดตคนไทยยงไมมความรความเขาใจเกยวกบกฎหมายในเรองน อยางไรกตามในปจจบนเองกยงเกดการกระท าดงกลาวอย บางกรณเกดเปนคดขนมาสศาลฎกาซงศาลฎกาไดเคยวนจฉยในเรองดงกลาวไวมากมายหลายคดดวยกน แตจากทสงเกตและรวบรวมจะเหนไดวาศาลฎกาไดวนจฉยปญหาดงกลาวออกเปนสองแนวดวยกน แนวแรกเหนวาเปนความผดฐานลกทรพย สวนแนวทสองเหนวาไมเปนความผดฐานลกทรพย ซงในแตละค าวนจฉยไดมนกกฎหมายไดท าความเหนไวแตกตางหลากหลายออกไปในการวเคราะหค าวนจฉยดงกลาว

37 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 194. 38 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 214.

DPU

50

3.5.1 ค าพพากษาของศาลฎกาทเกยวของ ค าพพากษาของศาลฎกาในเรองการบงคบเอากบทรพยสนของลกหนโดยไมชอบดวย

กฎหมายนเปนความผดอาญาฐานลกทรพยหรอไมน น ศาลฎกาไดมความเหนเปนสองแนวความเหนดวยกน โดยแนวแรกวนจฉยวาไมเปนความผดฐานลกทรพยซงเปนความเหนสวนใหญทศาลฎกาไดพพากษามาในแนวทางน ในสวนของแนวทางทสองซงเปนสวนนอยทศาลฎกาพพากษาวาเปนความผดฐานลกทรพย

3.5.1.1 ไมเปนความผดฐานลกทรพย แนวแรกวนจฉยวาไมเปนความผดฐานลกทรพย จากค าพพากษาตามแนวแรกทวนจฉย

วาการเอาทรพยไปโดยพลการเพอเอาทรพยนนตช าระหนหรอเพอใหลกหนไปตดตามช าระหน การกระท าดงกลาวไมเปนความผดฐานลกทรพยนเมอพจารณาจากเหตผลของศาลฎกาแลวจะเหนไดวาทศาลวนจฉยเชนนนเพราะเหนวาเปนการเอาทรพยไปเพอช าระหนทคางอยหรอเอาไปเพอใหลกหนตดตอช าระหน การกระท าของผกระท าไมมเจตนาเอาทรพยไปโดยทจรต ซงแนวทางการตความของศาลเชนนเรมตนมาจากการทศาลเหนวาการทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเปนจ านวนเทากบหนทลกหนคางช าระอยหรอนอยกวาจ านวนหนทลกหนคางช าระแกเจาหนอย ศาลฎกาเหนวากรณดงกลาวผกระท าคอเจาหนนนไมไดมมลเหตจงใจในการกระท าทเปนการแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบกฎหมาย จงไมมเจตนาทจรตไมมความผดฐานลกทรพย เชน ค าพพากษาศาลฎกาท 251/251339 วนจฉยวา ความผดฐานลกทรพยผกระท าจะตองเอาทรพยของผอนไปโดยทจรตผเสยหายเชานาจ าเลยโดยตกลงใหขาวแกจ าเลยปละ 108 ถงเปนคาเชาผเสยหายไมช าระคาเชา จ าเลยจงไปตวงขาวจากลานนวดขาวในนาผเสยหายไป 108 ถง ขาวในนาของผเสยหายมอยมากกวาทจ าเลยมาตวงเอาไป จ าเลยตวงเอาขาวไป 108 ถง เทาจ านวนคาเชานาทจ าเลยมสทธจะไดรบช าระจากผเสยหาย จะวาจ าเลยมเจตนาทจรตลกขาวของผเสยหายหาไดไม และ ค าพพากษาศาลฎกาท 2041/251540 วนจฉยวา น. คางช าระคาเชานาจ าเลยอย 29,400 บาท จ าเลยเคยทวง น. กยงไมช าระให จ าเลยเคยขอใหผใหญบานไปยดทรพยของ น. ให ผใหญบานกไมยอมไปวนเกดเหตจ าเลยกบพวกไปถามหา น. ทบาน คนเฝาบานของ น. บอกวาไมอย จ าเลยเขาตรวจคนในเรอนไมพบ จ าเลยกบพวกจงแกเอากระบอของ น. กบเกวยนของม. ซงจ าเลยเขาใจวาเปนของ น. ไป รวมราคา 7,500 บาท ดงนเหนไดวาเปนการเอาทรพยของ น. และ ม. ไปเพอหกใชหนกน และทรพยนนกไมเกนกวาจ านวนหน ถอวาจ าเลยไมมเจตนาทจรต ไมมความผดฐานลกทรพย

39 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp. 40 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp.

DPU

51

อยางไรกตามในประเดนนในเวลาตอมามคดทเจาหนบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายเอากบทรพยของลกหนโดยไมค านงถงวาลกหนคางช าระหนแกเจาหนอยจ านวนเทาไร แมทรพยทลกหนคางช าระอยนนจะเปนจ านวนเลกนอยกตาม หากเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเพอใหลกหนมาตดตอขอช าระหนทคางช าระอยกนบวาเจาหนไมมมลเหตจงใจโดยทจรตเชนเดยวกน เชน ค าพพากษาศาลฎกาท 3150/2549 ฎส 4 น.105 วนจฉยวา จ าเลยท 1 ทวงเงนจาก อ. ไมได จงพาพวกไปทวงเงนจาก อ. ในเวลาทตอเนองกน เมอ อ. ไมยอมคนเงนและไมยอมออกมาพบจงใชอ านาจบงคบโดยพลการเอารถจกรยานยนตของผเสยหายไปขณะนน แมขอเทจจรงปรากฏวาจ าเลยท 1 กบพวกใชกญแจทไมใชกญแจรถจกรยานยนตของกลางตดเครองยนตน ารถจกรยานยนตของกลางออกไป อกทงรถจกรยานยนตของกลางมราคา 26,000 บาท สงกวาจ านวนหน 300 บาท อยมากกตาม จ าเลยท 1 กบพวกคงไมไดคดวารถจกรยานยนตของกลางมราคาสงเทาใด หากแตตองการเพยงให อ. ทจ าเลยท 1 เขาใจวาเปนเจาของรถจกรยานยนตน าเงนมาช าระหนตนเทานน การกระท าของจ าเลยท 1 กบพวกจงมไดมเจตนาเอารถจกรยานยนตของกลางไปโดยทจรต ไมเปนความผดฐานลกทรพยตามฟอง

ในเวลาตอมาศาลฎกาเรมไมค านงถงจ านวนหนทลกหนคางช าระอยแกเจาหนแลววาจ านวนหนนนเปนจ านวนมากนอยเพยงใด หากเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเพอเปนประกนการช าระหนโดยใหลกหนตดตอขอช าระหนมา ศาลฎกาตความวาไมเปนความผดฐานลกทรพยเพราะไมเปนการแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายจงไมมเจตนาโดยทจรตทงสน เชน ค าพพากษาศาลฎกาท 2278/251541 วนจฉยวา ผเสยหายกเงนจ าเลยท 2 โดยท าสญญากกนไวมขอความดวยวา ผเสยหายไดน าเรอนหนงหลงมาวางไวเปนประกน วนเกดเหตผเสยหายไมอย จ าเลยทงสามไดรวมกนรอเรอนหลงทผเสยหายเอามาระบไวเปนประกนเงนก ดวยเจตนาทจะเอามาหกใชหนทผเสยหายเปนหนจ าเลยท 2 อย ดงน การกระท าของจ าเลยหามเจตนาทจะลกทรพยของผเสยหายไปโดยทจรต ไม ยงไมเปนความผดฐานลกทรพย หรอ ค าพพากษาศาลฎกาท 1715/2534 ฎส 9 น.21 วนจฉยวา ภรยาผเสยหายเปนหนจ าเลย จ าเลยจงตามไปทบานผเสยหายและเอาตเยนของผเสยหายไปเพอใหผเสยหายและภรยาผเสยหายไปตดตอช าระหนทคางตอกน การกระท าของจ าเลยจงมไดเปนการเอาทรพยของผอนไปโดยทจรตหรอเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองหรอผอน ไมเปนความผดฐานลกทรพย หรอ ค าพพากษาศาลฎกาท 2279/2551 ฎส 8 น.20 วนจฉยวา การทจ าเลยเอาเครองรบโทรทศนส 1 เครอง เครองเสยงสเตอรโอ 1 เครองของกลางของผเสยหายไปจากบานของผเสยหายเพราะ ส. ซงเปนสามของผเสยหายเปนหน

41 http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp.

DPU

52

จ าเลย โดยจ าเลยไมไดท าใหทรพยสนอยางอนเสยหาย คงยกเอาทรพยของกลางไปเทานนโดยจ าเลยบอกวาถาอยากไดคนให ส. เอาเงนไปไถ ซงวนรงขนเมอเจาพนกงานต ารวจไปทบานของจ าเลยกพบจ าเลยและทรพยของกลางดงกลาว เชอวาจ าเลยเอาทรพยของกลางไปเพอให ส. หรอผเสยหายไปตดตอช าระหนทคางช าระตอกนการกระท าของจ าเลยจงมไดเปนการเอาทรพยของผอนไปโดยทจรตหรอเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองหรอผอน ไมเปนความผดฐานลกทรพย

การกระท าดงกลาวของเจาหนนนบางกรณเปนการกระท าตอทรพยซงลกหนมไวใชส าหรบการประกอบอาชพท ามาหากน ดงนนการทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเพอช าระหนหรอเอาไปเพอใหลกหนมาตดตอช าระหนยอมท าใหลกหนไมมเครองมอส าหรบประกอบอาชพหรอท ามาหากน เปนการกระท าทเปนการซ าเตมความเดอดรอนในทางการเงนของลกหนขนไปอก แตศาลกยงยดแนวการตความแบบเดมมาตลอด เชน ค าพพากษาศาลฎกาท 200/2544 ฎส 2 น.17 วนจฉยวา จ าเลยขายรถยนตและเครองนวดขาวใหโจทก โจทกช าระเงนแลวบางสวนและยงคางช าระสวนทเหลอ หลงจากนน 7 เดอนเศษจ าเลยกบพวกไปหาโจทกทบานแตไมพบ แตไดบอกภรยาบตรและนองชายโจทกวาจะเอารถยนตและเครองนวดขาวไป แลวไดยดรถยนตและเครองนวดขาวกลบไปเกบไวทบานจ าเลยเพราะโจทกยงช าระเงนสวนทเหลอไมครบ ดงน การกระท าของจ าเลยเปนการใชอ านาจบงคบตามสทธของเจาหนโดยพลการ มไดด าเนนการฟองรองบงคบใหถกตองตามกฎหมาย เปนการกระท าโดยเจตนาใหโจทกลกหนใชหนคารถยนตและเครองนวดขาวทคางช าระเทานน หาไดมเจตนาลกเอาไปโดยทจรตไม

การกระท าการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายนนหากจะถอวาเปนเจาหนจะบงคบใหลกหนช าระหนอยางไรกไดเสยแลว ยอมจะเหนไดวาเปนการกระทบกระเทอนตอความสงบสขในการครอบครองทรพยสนของลกหน โดยลกหนไมรวาทรพยสนของตนจะถกเจาหนเอาไปเสยเมอใดกได ซงไมเปนไปตามวตถประสงคของความผดฐานลกทรพยทมคณธรรมทางกฎหมายในการมงคมครองกรรมสทธและสทธครอบครอง และหากไมเกดความสงบเรยบรอยขนในสงคมกถอไดวาภารกจของกฎหมายอาญาทมงคมครองสงคมไมบรรลผล

3.5.1.2 เปนความผดฐานลกทรพย ในเวลาตอมาศาลฎกาไดเปลยนแนวทางการตความ โดยศาลฎกาไดวนจฉยวาเปน

ความผดฐานลกทรพย ซงเหตผลในการวนจฉยของศาลฎกาคอเพราะการบงคบช าระหนตองด าเนนการตามกฎหมาย มใชบกรกเขาไปเอาทรพยสนของลกหนโดยพลการและเพราะจ าเลยไมมอ านาจเอาทรพยของผเสยหายไปโดยพลการได ไดแกค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน ค าพพากษาศาลฎกาท 2549/2532 ฎส 4 น.257 วนจฉยวา แมจ าเลยเอาเครองสบน าของผเสยหายไปเพอยด

DPU

53

เอาไวใหผเสยหายไปจายคาแรงบตรชายจ าเลยแลวจ าเลยจะคนใหกถอไดวาจ าเลยเอาทรพยของผเสยหายไปโดยมเจตนาทจรตอนเปนความผดฐานลกทรพย เพราะจ าเลยไมมอ านาจเอาทรพยของผเสยหายไปโดยพลการได ตอมาในป พ.ศ.2552 ไดมค าวนจฉยตามแนวค าพพากษานอกคอ ค าพพากษาศาลฎกาท 3121/2552 น.550 วนจฉยวา การทจ าเลยใชเลอยตดกญแจทคลองประตออก แลวเปดประตเขาไปเอาเครองบดแปงไฟฟาและรถจกรยานทเกบอยทบานทเกดเหตซงจ าเลยรอยแลววาไมใชบานของ ป. และไมรดวยซ าวาเครองบดแปงไฟฟาและรถจกรยานดงกลาวใชของ ป. หรอไม น าไปเกบไวทบานของจ าเลยเพอตช าระหนท ป. เปนหนอย ซงแม ป. จะเปนลกหนจ าเลยอยจรงจ าเลยกไมมอ านาจทจะกระท าการดงกลาวได เพราะการบงคบช าระหนตองด าเนนการตามกฎหมาย มใชบกรกเขาไปเอาทรพยสนของลกหนโดยพลการ จงเปนการเอาทรพยดงกลาวไปโดยทจรตเพอแสวงหาประโยชนอนมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายจ าเลยจงมความผดฐานลกทรพยในเคหสถานโดยท าอนตรายสงกดกนส าหรบคมครองบคคลหรอทรพย

จากค าพพากษาศาลฎกาแนวทสองนสรปไดวาศาลฎกาวนจฉยวาเปนความผดฐานลกทรพย เพราะแมจะเปนการเอาทรพยไปเพอตช าระหนหรอเอาไปเพอยดถอไวโดยประสงคใหลกหนตามมาตดตอช าระหนใหกตาม แตการบงคบช าระหนตองด าเนนการตามกฎหมาย ดงนนถอไดวาจ าเลยเอาทรพยของผเสยหายไปจงเปนการเอาไปโดยมเจตนาทจรตอนเปนความผดฐานลกทรพย เพราะจ าเลยไมมอ านาจเอาทรพยของผเสยหายไปโดยพลการได

ในเรองการเอาทรพยของผอนไปเพอตช าระหนหรอเอาไปเพอยดถอไวเพอใหลกหนมาตดตอช าระหน ในสวนของกฎหมายอาญาวาจะเปนความผดฐานลกทรพยหรอไมนนมนกกฎหมายไทยหลายทานไดใหความเหนในเรองดงกลาวไวอยางนาสนใจหลายทานดวยกน ในสวนของการเอาทรพยของผอนไปเพอตช าระหนนน ตามทศาลฎกามค าพพากษาวาไมเปนความผดฐานลกทรพยเพราะผกระท าไมมเจตนาทจรตนน ในเรองน ศาสตราจารยโกเมน ภทรภรมย เคยใหความเหนวาการกระท าดงกลาวเปนการกระท าโดยมเจตนาทจรตแลว เพราะการยดเอาทรพยของผอนไปโดยพลการนาจะตองถอวาเปนการแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายแลว42 ตามค านยามของค าวา “โดยทจรต” ในมาตรา 1 อนมาตรา 1 ทใหค านยามไววา “เพอแสวงหาประโยชนท มควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองหรอผอน”

ศาสตราจารยจตต ตงศภทย ใหความเหนในเรองเดยวกนนวา “การเอาทรพยไปโดยไมมสทธเปนการกระท าซงเรยกวาหาประโยชนโดยมควรไดโดยไมมปญหา การทไมเปนความผดอางไดแตวาเขาใจวาท าไดโดยมสทธเชนนน ซงเปนความส าคญผดวามขอเทจจรง ซงความจรงไมมตาม

42 จาก ค าพพากษาฎกาในนานาทรรศนะ (น.1010), โดย โกเมน ภทรภรมย, 2515, บทบณฑตย ป.29 ต.4.

DPU

54

มาตรา 62 เทานน”43 ในความเหนแนวเดยวกนนมนกกฎหมายอกทานหนงทมความเหนตรงกนคอ รองศาสตราจารย ดร.เกยรตขจร วจนะสวสด ซงเหนวาเหตทผกระท าเอาทรพยไปทงทมเจตนาทจรต แตไมมความผดฐานลกทรพยนนเปนเพราะผกระท าไมรกฎหมายแพงวาจะตองรองขอตอศาลใหสงบงคบช าระหนไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 213 โดยผกระท าเขาใจวามอ านาจไปยดทรพยของลกหนโดยพลการได การไมรกฎหมายแพงดงกลาวนนถอวาเปนการส าคญผดในขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 62 ได โดยทานเหนวาการไมรดงกลาวเกดขนไดในกรณอยในชนบทอยหางไกลจงไมรบทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 213 ดงนนหากผกระท ารดอยแลววาการบงคบช าระหนตองกระท าโดยใชสทธทางศาลผกระท าจะมาอางความส าคญผดในขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 62 นไมได44 ซงสาเหตของการไมรกฎหมายแพงดงกลาวม นายศรชย วฒนโยธน เหนดวยกบสาเหตดงกลาว แตทานกไดใหขอสงเกตวาปจจบนความเจรญทางดานเทคโนโลยมมากท าใหคนมความรความเขาใจกฎหมายมากขนเพราะงายตอการคนควา ประกอบกบมการเรยนกฎหมายกนอยางกวางขวาง มหนวยงานของรฐและเอกชนใหความร ค าปรกษามากมาย โดยทานยงเหนอกดวยวาหากยนยอมใหบงคบคดกนเองท าใหเกดปญหาหนนอกระบบอนจะน าไปสปญหาระดบชาต45

43 จาก ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบอางอง (น.524), โดย ทวเกยรต มนะกนษฐ, 2553, กรงเทพฯ:

ส านกพมพวญญชน. พมพครงท 24. 44 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 (น.218-219), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2551, กรงเทพฯ:

หจก.จรรชการพมพ. พมพครงท 10. 45 หมายเหตทายค าพพากษาศาลฎกาท 8388/2551 จดพมพโดยบรการส านกงานศาลยตธรรม บรการ

สวสดการศาลฎกา เลม 12 หนา 145.

DPU

บทท 4 ปญหาเกยวกบความส าคญผดในอ านาจกระท า

ในปญหาเรองการบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายเปนความผดอาญา

ฐานลกทรพยหรอไม จากทไดศกษามาแลวในสวนขององคประกอบภายนอกเหนไดวาการกระท าเชนนนเขาลกษณะขององคประกอบภายนอกของความผดฐานลกทรพยครบถวนทงในสวนของการ “เอาไป” และในสวนของ “ทรพยของผอนหรอทรพยทผอนเปนเจาของรวมอยดวย” อกทงในสวนองคประกอบภายในกเหนไดวาการกระท าทเปนการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายเปนการกระท าทครบองคประกอบภายในทงในสวนของ “เจตนาธรรมดา” รวมตลอดถง “เจตนาพเศษ” ซงในการศกษาถงองคประกอบภายในสวนทเปนเจตนาพเศษ “โดยทจรต” นพบวาการกระท าทเปนการบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายเปนการแสวงหาผลประโยชนอยางหนง และประโยชนดงกลาวเปนประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายอกอยางหนง แตจากการศกษาพบวาค าพพากษาศาลฎกาหลายฉบบวนจฉยวาการกระท าดงกลาวไมเปนความผดฐานลกทรพยเพราะเจาหนไมมเจตนาพเศษโดยทจรต โดยเฉพาะอยางยงค าพพากษาศาลฎกาบางฉบบยงกลาวออกไปอกวาทไมมเจตนาพเศษโดยทจรตกเพราะวาผกระท าส าคญผดวามอ านาจกระท าได1 แตเหนไดวาการวนจฉยดงกลาวเปนการรวมเรองเจตนาพเศษไปกบเรองความส าคญผดเปนเรองเดยวกน และยงสงสยวาการบงคบช าระหนโดยวธการทไมชอบดวยกฎหมายโดยเขาวามอ านาจกระท าไดนนจะเปนความส าคญผดตามกฎหมายหรอไม ดงนนจงตองแยกเรองดงกลาวมาศกษาเปนอกบทหนงดงตอไปน

4.1 อ านาจกระท า

ในสวนของอ านาจกระท านเปนสวนทตองน ามาพจารณาหลงจากผานการวนจฉยโครงสรางความรบผดในทางอาญามาตลอดแลวโดยตองวนจฉยในสวนของการกระท า วาการกระท าครบองคประกอบความผดทงองคประกอบภายนอกและองคประกอบภายใน และในสวน

1 ค าพพากษาศาลฎกาท 251/2513 น.306.

DPU

56

ของความสมพนธระหวางการกระท าและผล2 ซงอ านาจกระท านจะตองมกฎหมายก าหนดถงเหตทใหอ านาจกระท าไวซงท าใหผกระท ามอ านาจกระท าการอนใดอนหนงทกฎหมายบญญตวาเปนความผดและก าหนดโทษไว ซงหากขอเทจจรงมเหตดงกลาวเกดขนจรงการกระท าของผกระท าทครบองคประกอบความผดทงองคประกอบภายนอกและองคประกอบภายใน และในสวนของความสมพนธระหวางการกระท าและผลนกจะเปนการกระท าทไมมความผด เชน หากกงไมทยนมาจากทดนขางเคยงล าเขามาในเขตทดนของผกระท า เมอผกระท าไดใหค าเตอนเจาของทดนขางเคยงแลววาใหตดกงไมนนเสย แตไมปฏบตตาม ผกระท าจงตดกงไมทล าเขามาในทดนของเขานนเสยเองการกระท าดงกลาวยอมเปนการกระท าทครบองคประกอบของความผดฐานท าใหเสยทรพยตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 358 ซงบญญตวา “ผใดท าใหเสยหาย ท าลาย ท าใหเสอมคา หรอท าใหไรประโยชนซงทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย ผนนกระท าความผดฐานท าใหเสยทรพย...” แตการกระท าดงกลาวไมเปนความผดฐานดงกลาวเพราะผกระท ามอ านาจกระท าไดตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1347 บญญตไวมความวา “...ถากงไมยนล าเขา เมอเจาของทดนไดบอกผครอบครองทดนตดตอใหตดภายในเวลาอนสมควรแลว แตผนนไมตด ทานวาเจาของทดนตดเอาเสยได” เปนตน3

ในเรองอ านาจกระท านนจากการสงเกตบทบญญตของกฎหมายทใหอ านาจกระท าจะเหนไดวาหากขอเทจจรงมอยตามทกฎหมายบญญตแลวจะท าใหผกระท าไมมความผด หรอกลาวไดวาเปนกรณทกฎหมายบญญตใหผกระท ามอ านาจกระท าได4 ทกลาววาอ านาจกระท านจะตองมกฎหมายก าหนดถงเหตทใหอ านาจกระท าไวนน กฎหมายนอาจเปนกฎหมายลายลกษณอกษร หรอกฎหมายจารตประเพณกได5

4.1.1 กฎหมายลายลกษณอกษร กฎหมายลายลกษณอกษรทใหอ านาจกระท าการทจะเปนการยกเวนความผดอาญาน

จะตองเปนกฎหมายทฐานะเสมอกนหรอสงกวา6 ซงกฎหมายลายลกษณอกษรทใหอ านาจกระท าน

2 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาคทวไป (น.153), โดย ทวเกยรต มนะกนษฐ, 2554, กรงเทพฯ:

วญญชน. พมพครงท 13. 3 จาก กฎหมายอาญา ภาค1 (น.130), โดย หยด แสงอทย, 2544, กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร. พมพครงท 18. 4 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค1 (น.89), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2551, กรงเทพฯ: หจก. จรรช

การพมพ. พมพครงท 10. 5 จาก กฎหมายอาญา ภาค1. หนาเดม. 6 แหลงเดม.

DPU

57

บญญตไวในกฎหมายตางๆหลายฉบบดวยกน ดงนนการพจารณาวาการกระท าของผกระท าจะเปนความผดอาญาหรอไมนนตองพจารณาตรวจสอบกฎหมายทเกยวของใหรอบคอบ จะศกษาเฉพาะประมวลกฎหมายอาญาอยางเดยวไมได ดงนนในกรณกฎหมายลายลกษณอกษรนแยกออกไดเปนสองกรณ

4.1.1.1 ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายอาญาไดบญญตถงเหตทใหอ านาจกระท า ซงจะมผลใหผกระท าไมม

ความผดไวในมาตราตางๆตอไปน (1) การปองกนโดยชอบดวยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 68 (2) การกระท าใหหญงแทงลกซงเปนการกระท าของนายแพทย ในกรณ (1) จ าเปนตอง

กระท าเนองจากสขภาพของหญงนน หรอ (2) หญงมครรภเนองจากการกระท าความผดอาญาเกยวกบเพศในบางมาตรา ดงนนายแพทยผกระท าไมมความผด ทงนตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 305 (3) การแสดงความคดเหนหรอขอความใดโดยสจรตเพอประโยชนหรอในกรณทบญญตไวในอนมาตรา (1) เพอความชอบธรรม ปองกนตนหรอปองกนสวนไดเสยเกยวกบตนตามคลองธรรม (2) ในฐานะทเปนเจาพนกงานปฏบตการตามหนาท (3) ตชมดวยความเปนธรรม ซงบคคลหรอสงใดอนเปนวสยของประชาชนยอมกระท า หรอ (4) ในการแจงขาวดวยความเปนธรรมเรองการด าเนนการอนเปดเผยในศาลหรอในการประชม ผนนไมมความผดฐานหมนประมาท ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 329

(4) การกระท าทเปนการแสดงความคดเหน หรอขอความในกระบวนพจารณาคดในศาล หากเปนการกลาวเพอประโยชนแกคดของตน ไมมความผดฐานหมนประมาท ทงนตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 331

อยางไรกตามจะเหนไดวาตามประมวลกฎหมายอาญาจะมบทบญญตอกลกษณะหนงทท าใหผกระท าไมตองรบโทษแมไดกระท าในลกษณะทครบองคประกอบของความผด เชน การกระท าความผดดวยความจ าเปนตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 67 เปนตน กรณนผกระท ายงมความผด เพยงแตผกระท าไมตองรบโทษในทางอาญาเทานนซงเปนเรองของนโยบายทางอาญา ไมใชกรณทกฎหมายบญญตใหมอ านาจกระท า

4.1.1.2 กฎหมายอนนอกจากฎหมายอาญา ตามทไดกลาวมาแลววากฎหมายลายลกษณอกษรทใหอ านาจกระท าการทจะเปนการ

ยกเวนความผดอาญาหรอทเรยกวาเปนกฎหมายทใหอ านาจกระท าไดนจะตองเปนกฎหมายทฐานะ

DPU

58

เสมอกนหรอสงกวา เ มอประมวลกฎหมายอาญามล าดบศก ดของกฎหมายเทยบเทากบพระราชบญญต ดงนน กฎหมายอนนอกจากกฎหมายอาญาจงสามารถรวบรวมไดดงตอไปน

(1) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดใหเอกสทธแกบคคลบางประเภท เชน

สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา ผพมพและโฆษณารายงานการประชมตามขอบงคบของสภา บคคลซงประธานในทประชมอนญาตใหแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนในทประชม ผด าเนนการถายทอดการประชมสภา บคคลเหลานมาตรา 130 ไดบญญตใหเอกสทธในการกลาวถอยค าใดในการแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหน หรอออกเสยงลงคะแนน วาผใดจะน าไปเปนเหตฟองรองวากลาวสมาชกผนนในทางใดไมได

ซงเอกสทธดงกลาวตามรฐธรรมนญมาตรา 130 นนใหน ามาใชบงคบกบการท าหนาทของกรรมาธการของสภาฯและบคคลซงกรรมาธการเรยกมาใหขอเทจจรงดวย ทงนตามมาตรา 135 วรรคส นอกจากนมาตรา 177 วรรคหนงยงไดบญญตใหน ามาตรา 130 มาใชบงคบแกรฐมนตรทเขารวมประชมสภาดวยโดยอนโลม ดงนน กรรมาธการของสภาฯและบคคลซงกรรมาธการเรยกมาใหขอเทจจรง หรอ รฐมนตรทเขารวมประชมสภา ไดกลาวถอยค าใดในการแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหน หรอออกเสยงลงคะแนน ผใดจะน าไปเปนเหตฟองรองวากลาวผนนในทางใดไมได

(2) ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดบญญตอ านาจกระท าไวหลายกรณ ไดแก ตาม

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1374 ทใหอ านาจเจาของทดนใชสทธตดรากไมหรอกงไมซงรกล าเขามาจากทดนทตดตอและเอาไวเสยได โดยไมเปนความผดอาญาฐานท าใหเสยทรพยหรอความผดฐานบกรก

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 395, 397 การจดการงานนอกสงบางกรณอาจท าใหทรพยของผอนเสยหายบาง แตการกระท าดงกลาวยอมไมเปนความผดฐานท าใหเสยทรพย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 450 เปนกรณการท าใหทรพยสงหนงสงใดบบสลายหรอถกท าลายลง หากกระท าเพอบ าบดปดปองภยนตรายซงมมาเปนสาธารณะโดยฉกเฉน การกระท านนยอมไมเปนความผดฐานท าใหเสยทรพย เชน การเขาไปขดดนท าทางน าในทดนของบคคลอนเพอปองกนภยนตรายสาธารณะอนแลเหนอยวาจะเกดขนนน ไมเปนความผดฐานท าใหเสยทรพย7 และไมเปนความผดฐานบกรกตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 362 แมจะเปนการ

7 ค าพพากษาศาลฎกาท 594/2492 น.1197.

DPU

59

รบกวนการครอบครองอสงหารมทรพยของผอนโดยปกตสขกตาม เพราะถอไดวาผกระท ามอ านาจกระท าตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 450

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 452 เปนกรณทใหอ านาจผครอบครองอสงหารมทรพย ฆาสตวทเขามาท าความเสยหายในอสงหารมทรพยของตนไดโดยไมเปนความผดฐานท าใหเสยทรพย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1567 (2) ทใหอ านาจแกผใชอ านาจปกครอง เชน บดามารดา ในการท าโทษบตรตามสมควรเพอวากลาวสงสอน ดงนนหากบดามารดาใชไมตบตรของตนเพอวากลาวสงสอนอยางพอสมควรแลว ยอมไมเปนความผดตอรางกายตามประมวลกฎหมายอาญา

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1387 ทใหอ านาจเจาของอสงหารมทรพยใชอสงหารมทรพยของอกบคคลหนงไดในฐานะเปนภาระจ ายอมโดยไมเปนความผดฐานบกรก8

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1573 ทใหอ านาจบดามารดาซงครอบครองเงนของบตร ใชเงนนนไดโดยไมเปนความผดฐานยกยอก

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1695 ใหอ านาจผท าพนยกรรมท าลายพนยกรรมได แมจะไดสงมอบพนยกรรมใหแกผรบมรดกตามพนยกรรมไปแลวกตาม9 โดยไมเปนความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 188

(3) ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 78 (1) ทใหอ านาจพนกงานฝาย

ปกครองหรอต ารวจจบผกระท าความผดซงหนาโดยไมตองมหมายจบ หรอทใหอ านาจจบกมบคคลใดไดตามหมายจบ การกระท าดงกลาวยอมไมเปนความผดตอเสรภาพ

หรอตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 83 วรรคสาม ทใหอ านาจพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจกระท าการจบไดตามความเหมาะสมแกพฤตการณในการจบ การทเจาหนาทต ารวจยงยางรถยนตจนยางแตกเพอใหรถยนตหยดเพอท าการจบกมคนรายซงโดยสารในรถ ผจบยอมไมมความผดฐานท าใหเสยทรพย10

(4) ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

8 ค าพพากษาศาลฎกาท 3926/2541 น.125. 9 จาก กฎหมายอาญา ภาค2 ตอน1 (น.401), โดย จตต ตงศภทย, 2548, กรงเทพฯ: เนตบณฑตยสภา.

พมพครงท 6. 10 ค าพพากษาศาลฎกาท 699/2502 น.921.

DPU

60

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 279 ในกรณทใหอ านาจเจาพนกงานบงคบคดคนสถานทใดๆ อนเปนของลกหนตามค าพพากษา การกระท าของเจาพนกงานบงคบคดทเขาไปในอสงหารมทรพยของลกหนตามค าพพากษาโดยพลการยอมไมเปนความผดฐานบกรก

4.1.2 กฎหมายจารตประเพณ กฎหมายจารตประเพณนไมไดถกบญญตไวเปนลายลกษณอกษร แตเกดขนจากการ

ปฏบตในลกษณะอยางนนสบเนองกนมาเปนเวลายาวนานจนประชาชนทวไปในสงคมเหนวาเปนขอบงคบทมลกษณะอนถอไดวาเปนกฎหมาย อยางไรกตามเมอประเทศไทยไดใชระบบกฎหมายลายลกษณอกษรจงมนกกฎหมายบางฝายเหนวาไมมกฎหมายจารตประเพณในประเทศไทย แตอยางไรกตามกมผทเหนวายงมชองทจะเกดกฎหมายจารตประเพณอยบางเหมอนกน11 ซงทานเหนในเรองกฎหมายจารตประเพณนวากฎหมายจารตประเพณนจะก าหนดความผดขนใหมหรอก าหนดโทษใหสงขนกวาโทษทก าหนดไวในกฎหมายลายลกษณอกษรไมได เพราะขดกบรฐธรรมนญและขดตอประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 2 วรรคหนง

แตอยางไรกตามกฎหมายจารตประเพณอาจเปนการก าหนดใหอ านาจกระท าแกผกระท าในการกระท าความผดตามบทบญญตของกฎหมายลายลกษณอกษรได ซงจะท าใหการกระท าดงกลาวไมเปนความผดอาญา ยกตวอยางเชน กฬามวยทเลนโดยถกตองตามกตกายอมไมท าใหนกมวยฝายใดฝายหนงมความผดฐานท ารายรางกาย แมแตนกมวยอกฝายจะกระทบกระเทอนจนถงแกความตายกตามกไมเปนความผดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 290 แตถาการเลนกฬานนเปนการเลนอยางผดกตกา เชน เจตนาชกในระดบต าใตเขมขด หรอชกเขาลมแลวเขาไปเตะซ า หรอในขณะกอดกนนกมวยฝายหนงกดหของอกฝายหนง หากเขาไดรบอนตรายแกกายหรอถงแกความตายผกระท าตองรบโทษส าหรบความผดนน จะอางวามอ านาจกระท าตามทจารตประเพณใหอ านาจไวไมได

ในกรณทแพทยท าการรกษาคนไขโดยการผาตดดวยความยนยอมของคนไข ซงอาจถงกบตองตดขาคนไข การกระท าของแพทยยอมครบองคประกอบภายนอกและภายในของความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 297 แตแพทยไมมความผดตามกฎหมายดงกลาวเพราะวาแพทยมอ านาจกระท าตามกฎหมายจารตประเพณ อยางไรกตามหากการกระท าของแพทยเปนการกระท าไปโดยไมไดรบความยนยอมของคนไขและไมใชกรณจ าเปนเรงดวน การกระท าของแพทยยอมเปนความผดตามประมวลกฎหมายอาญาฐานท ารายรางกาย

11 จาก กฎหมายอาญา ภาค 1 (น.133). เลมเดม.

DPU

61

กฎหมายจารตประเพณอกประการหนงกคอกรณทบดามารดาของเดกไดน าเดกมาฝากบคคลหนงเลยงไว บคคลดงกลาวยงไมใชผใชอ านาจปกครองตามกฎหมายทจะมอ านาจตามประมวลกฎหมายแพงในการท าโทษเดก แตอยางไรกตามบคคลนนกยงสามารถท าโทษเดกนนไดตามสมควรโดยไมมความผดอาญา

หลกกฎหมายจารตประเพณนโดยสรปอาจเหนไดวาเปนเรองของหลกความยนยอมซงไมมกฎหมายบญญตไวโดยตรงแตกน ามาใชไดในฐานะทเปน “หลกกฎหมายทวไป” ซงการน าหลกดงกลาวมาใชกไมเปนการขดตอบทบญญตแหงประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 2 เพราะเปนน ามาใชในลกษณะทเปนคณแกผกระท า12 ซงในเรองความยนยอมนตอมาศาลฎกาไดมการวางบรรทดฐานยอมรบหลกกฎหมายในเรองนไวในค าพพากษาศาลฎกาท1403/2508 น.2089 วา “มหลกทวไปยกเวนความผดอาญาอยวา ความยนยอมอนบรสทธของผเสยหายใหผใดกระท าการทกฎหมายบญญตวาเปนความผดนน ถาความยนยอมนนไมขดตอความส านกในศลธรรมอนด และมอยจนถงขณะกระท าการอนกฎหมายบญญตวาเปนความผดนนแลว ความยนยอมนนเปนขอยกเวนมใหการกระท านนเปนความผดขนได”

ในประเดนทเกยวกบการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายนน ตามทกลาวมาแลววาเมอลกหนเปนหนเจาหน ดวยอ านาจแหงมลหนนนเจาหนยอมมสทธทจะเรยกใหลกหนช าระหนนนได13 ซงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมหลกในการบงคบช าระหนอยในมาตรา 213 วรรคแรก ซงบญญตวา “ถาลกหนละเลยเสยไมช าระหนของตนเจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบช าระหนกได เวนแตสภาพแหงหนสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหท าเชนนนได” ดงนน จะเหนไดวาถาหากลกหนไมช าระหนใหแกเจาหนในเมอหนถงก าหนดเวลาช าระแลวเจาหนยอมมสทธบงคบช าระได แตอยางไรกตามบทบญญตดงกลาวตองรองขอตอศาลใหบงคบช าระหนใหเทานนไมวาในทางใด

เมอพจารณาดจากบทบญญตขางตนแมจะมขอความยกเวนวา “เวนแตสภาพแหงหนสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหท าเชนนนได” ในสวนนกไมไดหมายความวาหากสภาพแหงหนไมเปดชองใหท าเชนนนไดแลวผทรงสทธจะสามารถบงคบเอาสทธดงกลาวไดเองแตอยางใด เพราะเมอพจารณาจากบทบญญตของมาตรา 213 ในวรรคสองทบญญตวา “เมอสภาพแหงหนไมเปดชองใหบงคบช าระหนได ถาวตถแหงหนเปนอนใหกระท าการอนหนงอนใด เจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบใหบคคลภายนอกกระท าการอนนนโดยใหลกหนเสยคาใชจายใหกได แตถาวตถแหงหน

12 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 (น.88). เลมเดม. 13 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 194.

DPU

62

เปนอนใหกระท านตกรรมอยางใดอยางหนงไซร ศาลจะสงใหถอเอาตามค าพพากษาแทนการแสดงเจตนาของลกหนกได” วรรคสามกบญญตวา “สวนหนซงมวตถเปนอนจะใหงดเวนการอนใด เจาหนจะเรยกรองใหรอถอนการทไดกระท าลงแลวนนโดยใหลกหนเสยคาใชจายและใหจดการอนควรเพอการภายหนาดวยกได” จากบทบญญตดงกลาวมานจะเหนไดอยางชดเจนวาตองใชสทธเรยกรองทางศาลทงสน

ในกรณทสภาพแหงหนไมเปดชองใหท าเชนนนไดประเภททวตถแหงหนเปนอนใหกระท าการอนหนงอนใดจะเหนไดโดยสภาพวาผทรงสทธจะไปจบมอของลกหนใหท านนท านยอมเปนไปไมได แมหากท าไดอาจเกดความไมสงบเรยบรอย กฎหมายจงบญญตใหเจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบใหบคคลภายนอกกลาวคอบคคลทไมใชลกหนทสามารถกระท าการแทนอยางทลกหนตองกระท าไดและใหกระท าการอนนนโดยใหลกหนเสยคาใชจายใหกได กลาวคอศาลมอ านาจสงบงคบโดยวธใหบคคลภายนอกทเขาสมครใจเปนผกระท าโดยใหลกหนเสยใชจาย14

หรอในกรณทสภาพแหงหนไมเปดชองใหท าเชนนนไดประเภททเปนอนใหกระท านตกรรมอยางใดอยางหนงนน เชน หนทจะตองมการแสดงเจตนาในการท านตกรรมไมวาในทางทะเบยนหรอไม อาท จดเปลยนแปลงทางทะเบยนในหนงสอส าคญตาง เปนตน ซงวตถแหงหนประเภทนโดยสภาพไมอาจบงคบใหลกหนแสดงเจตนาอยางใดออกมาได ถาหากการแสดงเจตนาทกระท าออกมานนเพราะถกขมขบงคบ หรอถกหลอกลวงโดยใชกลฉอฉลใหกระท าการแสดงเจตนานนยอมไมสมบรณอยในตว15 เมอพจารณาจากบทบญญตในมาตรา 312 วรรคสองทวา “ศาลจะสงใหถอเอาตามค าพพากษาแทนการแสดงเจตนาของลกหนกได” จะเหนไดชดเจนวาเจาหนจะตองใชสทธทางศาลเพอใหศาลไดมค าพพากษาใหลกหนแสดงเจตนาอยางใดอยางหนง หากลกหนไมแสดงเจตนาศาลกมอ านาจทจะพพากษาไววาใหถอเอาค าพพากษาของศาลนนไปแสดงแทนการแสดงเจตนาของลกหนกได

อยางไรกตามกรณทกฎหมายใหอ านาจกระท าเกยวกบการบงคบช าระหนมบญญตอยในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 451 ซงเปนหนทมวตถแหงหนเปนการงดเวนกระท าการ ดงทบญญตวา “บคคลใชก าลงเพอปองกนสทธของตน ถาตามพฤตการณจะขอใหศาลหรอเจาหนาทชวยเหลอใหทนทวงทไมได และถามไดท าในทนใดภยทมอยดวยการทตนจะไดสมดง

14 จาก หลกกฎหมายแพงลกษณะหน (น.60), โดย จด เศรษฐบตร, 2552, กรงเทพฯ: โครงการต าราและ

เอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. พมพครงท 18. 15

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 159 วรรคแรก “การแสดงเจตนาเพราะถกกลฉอฉลเปนโมฆยะ”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 164 วรรคแรก “การแสดงเจตนาเพราะถกขมขเปนโมฆยะ”.

DPU

63

สทธนนจะตองประวงไปมากหรอถงแกสาบสญไดไซร ทานวาบคคลนนหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม” วรรคสองของมาตราดงกลาวไดจดไววา “การใชก าลงดงกลาวมาในวรรคกอนนน ทานวาตองจ ากดครดเครงแตเฉพาะทจ าเปนเพอจะบ าบดปดปองภยนตรายเทานน” ซงจะเหนไดวา “การชวยเหลอตนเอง” ในกรณการบงคบใหเปนไปตามสทธดวยตนเองตองเปนการกระท าโดยจ ากดอยางมาก ดงนนจงไดหลกวา “การชวยเหลอตนเอง” นนจะกระท าไมได การบงคบใหเปนไปตามสทธและหนาทของบคคลจกตองกระท าผานทางศาลเสมอ16 โดยมกฎหมายวธพจารณาความแพงเปนกฎหมายหลกในวธการใชสทธทางศาล

จะเหนไดวาในเรองการบงคบช าระหนนนเจาหนไมมอ านาจกระท าการบงคบช าระหนไดเองโดยไมผานศาล ซงมกฎหมายใหอ านาจกระท าเพยงมาตราเดยวเทานนซงจะตองเปนกรณทมความจ าเปนอยางยง ดงนนการกระท าทเปนการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายยอมเปนการกระท าไปโดยไมมอ านาจกระท าได เมอการกระท าของเจาหนครอบองคประกอบภายนอกและองคประกอบภายในของความผดฐานลกทรพยแลวเจาหนยอมมความผดอาญาฐานลกทรพย แตอยางไรกตามศาลฎกายงไดเคยวนจฉยวาเจาหนไมมความผดฐานลกทรพยเพราะส าคญผดวาเจาหนมอ านาจกระท าไดตามกฎหมายจงตองศกษาในเรองความส าคญผดตอไป

ในเรองนมประเดนทนาสนใจอกเรองหนงไดแกกรณทมการใหอ านาจกระท าไวลวงหนาโดยก าหนดไวในสญญาอนเปนบอเกดแหงหนนนเอง เชน ในสญญาเชามขอความระบไวสญญาวาถาผเชาประพฤตผดลวงละเมดสญญาแมแตขอหนงขอใด หรอกระท าผดวตถประสงคขอหนงขอใด ยอมใหผเชาทรงไวซงสทธทจะเขายดครอบครองสถานทและสงทเชาไดโดยพลนและมสทธบอกเลกสญญาทนท ขอสญญาเชนนศาลฎกาเหนวาไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนจงใชบงคบได การทผใหเชาใชอ านาจตามสญญาดงกลาวโดยเขาไปในหองเชาเพอถอดเอาเครองอ านวยความสะดวกในหองเชาออกไปยอมไมมความผดฐานบกรก17 เปนตน จงอาจกลาวไดวาอ านาจกระท านนอาจเกดจากขอก าหนดในสญญาได เมอเปนเชนนมปญหาวาหากในสญญาอนเปนบอเกดแหงหนนนระบไววาใหเจาหนมสทธทจะบงคบช าระหนเอากบทรพยสนของลกหนไดเองโดยพลการ ขอตกลงดงกลาวจะใชบงคบเปนการใหอ านาจกระท าซงจะท าใหการกระท าของเจาหนไมเปนความผดฐานลกทรพยไดหรอไม

16 จาก กฎหมายวธพจารณาความแพงภาคการด าเนนคด (น.32), โดย คณต ณ นคร, 2552, กรงเทพฯ:

ส านกพมพวญญชน. พมพครงท 2. 17 ค าพพากษาศาลฎกาท 4854/2537 ฎส.10 น.277.

DPU

64

ปญหานตองวเคราะหถงองคประกอบภายนอกของการกระท าดงกลาวกอนวาเปนการเอาไปหรอไม เนองจากหากไดความวาลกหนไดใหความยนยอมแกเจาหนในการเอาทรพยสนของตนไปเสยแลวการกระท านนยอมไมเปนการเอาไปเสยเลยเพราะการกระท านนไมมการแยงการครอบครองดงทไดวเคราะหไวในบทท2แลว อนจะท าใหการกระท าขาดองคประกอบภายนอกและไมจ าเปนตองมาพจารณาในเรองอ านาจกระท าอกตอไป ซงเมอพเคราะหแลวเหนวาแมในสญญาจะระบไววาใหเจาหนมสทธทจะบงคบช าระหนเอากบทรพยสนของลกหนไดเองโดยพลการ แตกเหนไดวาสญญานนไดตกลงกนในวนทกอใหเกดหนขน ความยนยอมใหเอาทรพยสนของลกหนไปไดเองนนเกดขนในขณะท าสญญา แตเมอถงก าหนดช าระหนลกหนผดนดไมช าระหนอนเปนเวลาภายหลงวนท าสญญาแลวความยนยอมของลกหนจะมอยตลอดไปหรอไมตองพจารณาเปนกรณไป หากในขณะทเจาหนบงคบช าระหนเอากบทรพยสนของลกหนโดยพลการตามทระบไวในสญญาลกหนยนยอมใหเจาหนเอาทรพยนนไปได การกระท าของเจาหนไมเปนการเอาไปเพราะไมมการแยงการครอบครอง การกระท าของเจาหนขาดองคประกอบภายนอก ไมเปนความผดฐานลกทรพยโดยไมตองพจารณาในเรองอ านาจกระท าอก

แตถาหากในขณะทเจาหนบงคบช าระหนเอากบทรพยสนของลกหนโดยพลการตามทระบไวในสญญาลกหนไมยนยอมใหเจาหนเอาทรพยนนไป การกระท าของเจาหนยอมเปนการเอาไปเพราะเปนการแยงการครอบครอง การกระท าของเจาหนครบองคประกอบภายนอก และเจาหนไดกระท าโดยมเจตนาทจรตตามทไดวเคราะหมาแลวกอนหนาน ปญหาจงอยทวาเจาหนมอ านาจกระท าตามทไดระบไวในสญญาหรอไม เมอพเคราะหแลวเหนวาขอตกลงดงกลาวมวตถประสงคเปนการขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของสงคมอยางชดเจน เนองจากเปนการท าความตกลงเพอยกเวนหลก “การชวยเหลอตนเอง” ซงไดกลาวแลววากฎหมายไดก าหนดวธการเพอคมครองความสงบเรยบรอยในสงคมโดยก าหนดใหการใชสทธทางศาลไวโดยเฉพาะแลว ขอตกลงทระบไวในสญญานนยอมตกเปนโมฆะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา150 ไมอาจยกขนกลาวอางวามอ านาจกระท าตามขอตกลงดงกลาวได การกระท าของเจาหนเปนความผดฐานลกทรพย 4.2 ความส าคญผด การทบคคลใดกระท าการทกฎหมายบญญตเปนความผดนนอาจเปนการกระท าไปโดยทผกระท าเขาใจผด ซงในทางกฎหมายโดยเฉพาะในทางกฎหมายอาญาเรยกความเขาใจผดนนวาความส าคญผด ซงในทางต าราแบงความส าคญผดออกเปนสองประการ ไดแก ความส าคญผดในขอกฎหมายและความส าคญผดในขอเทจจรง

DPU

65

4.2.1 ความส าคญผดในขอกฎหมาย การกระท าของผกระท าทครบองคประกอบแหงความผดทกประการแลวอาจเกดขน

เพราะผกระท าไมรวาการกระท าดงกลาวมกฎหมายบญญตวาเปนความผด ความไมรหรอความเขาใจผดนนเรยกวาเปนความส าคญผดในขอกฎหมาย18 ซงเรองนประมวลกฎหมายอาญาไดบญญตไวในมาตรา 64 วา “บคคลจะแกตววาไมรกฎหมายเพอใหพนจากความรบผดในทางอาญาไมได แตถาศาลเหนวาตามสภาพและพฤตการณผกระท าความผดอาจจะไมรวากฎหมายบญญตวาการกระท าเชนนนเปนความผด ศาลอาจอนญาตใหแสดงพยานหลกฐานตอศาล และถาศาลเชอวาผกระท าไมรวากฎหมายบญญตไวเชนนน ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายก าหนดไวส าหรบความผดนนเพยงใดกได”

จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวากฎหมายอาญาไดวางหลกในเรองความส าคญผดในขอกฎหมายวาผกระท าความผดจะแกตววาไมรกฎหมายเพอใหตนพนจากความรบผดในทางอาญาหาไดไม โดยไมค านงวาบคคลนนจะไมรกฎหมายอาญาเรองนนจรงหรอไมกตาม ดงนนแมความจรงผกระท าจะไมไดรขอกฎหมายวาการกระท าเปนความผดอาญาบคคลนนกตองมความผด19 เพราะกฎหมายถอวาเมอกฎหมายอาญาไดบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญาอยางชดเจน แนนอน ปราศจากความคลมเครอแลวตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 2 ประชาชนยอมตองทราบลวงหนาแลววาการกระท าใดบางเปนความผดอาญา20 ดงนนประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 64 นจงหามไมใหบคคลใดปฏเสธวาไมรกฎหมายอกตอไป มฉะนนแลวจะยงท าใหบคคลไมสนใจกฎหมายและอางไดเสมอไปวาไมรวาการกระท าเชนนนเปนความผด

แตอยางไรกตามทกฎหมายวางหลกวาผกระท าความผดจะแกตววาไมรกฎหมายเพอใหตนพนจากความรบผดในทางอาญาไมไดนนเปนนโยบายในการใชบงคบกฎหมายเทานน21 เพราะในความเปนจรงแลวไมสามารถเปนไปไดเลยทจะใหบคคลใดบคคลหนงรกฎหมายทกอยางไดหมดทกเรอง และหลกกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 64 นกไมใชบทบงคบวาทกคนจะตองรกฎหมายทกเรองซงขดตอหลกความเปนจรง และโดยเฉพาะอยางยงกฎหมายทใชบงคบอยในปจจบนนเมอพจารณาจากสภาพของความผดจะเหนไดวากฎหมายนนมท งกฎหมายทเปน

18 จาก กฎหมายอาญา ภาค 1 (น.73). เลมเดม. 19 แหลงเดม. 20 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 (น.493). เลมเดม 21 Kadish, Sanford. H. and Paulsen, Monrad G. Criminal Law and Its Processes (Cases and Material).

3ed. Boston: Little, Brown and Company, 1975 p.115 อางใน ทวเกยรต มนะกนษฐ. ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาคทวไป. พมพครงท13. กรงเทพฯ: วญญชน. 2554 หนา 85.

DPU

66

ความผดอยในตวของมนเอง (mala in se) เชน ความผดฐานลกทรพยน ความผดฐานท ารายรางกาย เปนตน และความผดอกประเภทหนงคอความผดทไมไดเปนความผดอยในตวเอง (mala prohibita) เชน ความผดฐานคาก าไรเกนควร เปนตน ความผดประเภทหลงนไมไดมความผดในตวของมนเองแตเปนเรองทกฎหมายบญญตใหการกระท าเชนนนเปนความผดเพอควบคมสงคม กรณเชนนหากผกระท าไมรถงกฎหมายดงกลาวจรงและกฎหมายไมยอมรบฟงความไมรกฎหมายนนกอาจจะเกดความเสยหายตอกระบวนการยตธรรมได มาตรา 64 จงยอมใหมการแกตวไดบาง

โดยขอแกตวนตองพจารณาจากสภาพและพฤตการณ หากเหนไดวาผกระท าความผดอาจจะไมรวากฎหมายบญญตวาการกระท าเชนน นเปนความผด ศาลอาจอนญาตใหแสดงพยานหลกฐานตอศาล(หรอไมอนญาตกได) และเมอศาลพจารณาจากพยานหลกฐานนนแลว หากศาลเชอวาผกระท าไมรวามกฎหมายบญญตวาการกระท านนเปนความผดจรง ศาลอาจลดโทษใหผกระท าความผดนนกไดซงเปนดลพนจของศาล ดงนนศาลอาจไมลดโทษใหกได แตทส าคญศาลจะไมลงโทษเสยเลยไมได

แตในเรองนมขอสงเกตวาความไมรกฎหมายตามความหมายในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 64 นหมายถงความไมรกฎหมายอาญาเทานน กลาวคอไมรวามกฎหมายอาญาบญญตวาการกระท าเชนนนเปนความผด ดงนนถาหากเปนความไมรกฎหมายอนทไมใชกฎหมายอาญา เชน ไมรถงบทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เปนตน ยอมไมอาจอางวาเปนการกระท าโดยไมรกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 6422 เมอพจารณาจากเรองการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายซงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมหลกในการบงคบช าระหนอยในมาตรา 213 วรรคแรก ซงบญญตวา “ถาลกหนละเลยเสยไมช าระหนของตนเจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบช าระหนกได...” ดงนนการทเจาหนบงคบช าระหนโดยวธการทเขาครอบครองเอาทรพยของลกหนไปเองโดยพลการ จะอางวากระท าไปเพราะไมทราบวามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 213 บญญตใหตองไปใชสทธทางศาลนน กรณเชนนยอมไมใชกรณทจะน าประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 64 มาใชบงคบ อกทงความผดฐานลกทรพยเปนความผดทเปนความผดอยในตวเองยอมไมใชกรณทจะอางวาไมรวาการกระท าเชนนนเปนความผดฐานลกทรพย

22 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 (น.494). เลมเดม.

DPU

67

4.2.2 ความส าคญผดในขอเทจจรง ความส าคญผดในขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายอาญานสามารถแบงไดเปน 6 กรณ23

ไดแก (1) ความไมรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผดตามประมวลกฎหมายอาญา

มาตรา 59 วรรคสาม (2) ความส าคญผดในตวบคคลตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 61 (3) ขอเทจจรงใดถามอยจรงจะท าใหการกระท าไมเปนความผด แมขอเทจจรงนนจะไมม

อยจรงแตผกระท าส าคญผดวามอยจรง ผนนยอมไมมความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 62 (4) ขอเทจจรงใดถามอยจรงจะท าใหผกระท าไมตองรบโทษ แมขอเทจจรงนนจะไมมอย

จรงแตผกระท าส าคญผดวามอยจรง ผนนยอมไมตองรบโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 62 (5) ขอเทจจรงใดถามอยจรงจะท าใหผกระท าไดรบโทษนอยลง แมขอเทจจรงนนจะไม

มอยจรงแตผกระท าส าคญผดวามอยจรง ผนนยอมไดรบโทษนอยลงตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 62

(6) บคคลจะตองรบโทษหนกขนโดยอาศยขอเทจจรงใดบคคลนนจะตองไดรขอเทจจรงนน ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 62 วรรคทาย

ในกรณการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายนตามทมปญหาวาการกระท าของเจาหนเปนความผดฐานอาญาหรอไมนน หากเจาหนเขาใจผดวาตนเองมอ านาจกระท าการบงคบช าระหนไดเองตามกฎหมาย ยอมเปนความส าคญผดในอ านาจกระท าซงจะท าใหการกระท าของเจาหนไมมความผดอาญา ดงน นในหวขอความส าคญผดในขอเทจจรงนจงมงศกษาไปทความส าคญผดในหวขอท (3) ทวาขอเทจจรงใดถามอยจรงจะท าใหการกระท าไมเปนความผด แมขอเทจจรงนนจะไมมอยจรงแตผกระท าส าคญผดวามอยจรง ผนนยอมไมมความผดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 62 โดยเฉพาะ

ในเรองนประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 62 บญญตวา “ขอเทจจรงใดถามอยจรงจะท าใหการกระท าใหการกระท าไมเปนความผด...แมขอเทจจรงนนจะไมมอยจรง แตผกระท าส าคญผดวามอยจรง ผกระท ายอมไมมความผด...” การทจะใชมาตรานจะตองเปนการส าคญผดในขอเทจจรงทเปนพฤตการณอนทไมใชองคประกอบของความผด เพราะกรณจะอางความส าคญผดมายกเวนความผดไดตองเปนกรณทการกระท าครบองคประกอบความผดทงองคประกอบภายนอกและองคประกอบภายในมาแลว ดงนนตองเปนกรณทมเจตนากระท าความผดกลาวคอผกระท าตองไดร

23 จาก กฎหมายอาญา ภาค 1 (น.75). เลมเดม.

DPU

68

ขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผดครบถวนแลว แตส าคญผดวามขอเทจจรงทท าใหผกระท าไมมความผด หากผกระท าไมรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบภายนอกของความผด กจะถอวาผนนกระท าโดยเจตนาไมได ซงจะท าใหขาดองคประกอบภายในของความผดนนไปแลวตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสาม ซงเปนเรองของความส าคญผดในขอเทจจรงตามขอ (1) ความไมรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 59 วรรคสามดงกลาวมาขางตน

ความส าคญผดในขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 62 วรรคแรกเปนความส าคญผดในขอเทจจรงทเปนพฤตการณแหงการกระท าอนเปนคณหรอกลาวไดวาเปนประโยชนมากกวาขอเทจจรงทเกดขนจรง หากขอเทจจรงทเกดขนจรงเปนผลดกวาความเขาใจของผกระท าอยแลวไมตองน าความส าคญผดในขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 62 วรรคแรกมาพจารณาเลย24 และในเรองความส าคญผดนไมตองสนใจวาผกระท ามเหตอนสมควรทจะใหเขาใจผดไดหรอไม เพราะฉะนนหากผกระท าเขาใจผดในขอเทจจรงแลว โดยความจรงเปนผลรายแตความเขาใจเปนผลดตอผกระท ากตองน ามาตรา 62 นมาใชบงคบ ไมตองค านงถงวาความเขาใจผดนนมเหตผลอนสมควรหรอไม 25

ความส าคญผดวามขอเทจจรงซงท าใหการกระท าไมเปนความผดอาจมไดหลายกรณ ยกตวอยางเชน ส าคญผดวามขอเทจจรงซงท าใหผกระท ามอ านาจกระท าไดตามประมวลกฎหมายอาญา และ ส าคญผดวามขอเทจจรงซงท าใหผกระท ามอ านาจกระท าไดตามกฎหมายอน ซงในเรองส าคญผดวามขอเทจจรงซงท าใหผกระท ามอ านาจกระท าไดตามกฎหมายอนนนกสามารถแบงออกไดเปนหลายกรณ เชน ส าคญผดวามขอเทจจรงซงท าใหผกระท ามอ านาจกระท าไดตามกฎหมายแพง และ ส าคญผดวามขอเทจจรงซงท าใหผกระท ามอ านาจกระท าไดตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา26

ในเรองการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายอยางเชนการทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเพอตใชหนหรอเอาไปเพอใหลกหนตดตามมาช าระหนน เปนการกระท าของเจาหนทครบองคประกอบความผดฐานลกทรพยทงในสวนขององคประกอบภายนอกและองคประกอบภายในแลวดงไดศกษามาในบทท 2 และบทท 3 แตศาลฎกาเคยวนจฉยวาการกระท าของเจาหนนนไมเปน

24 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 (น.204). เลมเดม. 25 จาก รวมหมายเหตทายค าพพากษาศาลฎกา กฎหมายอาญา ของศาสตราจารยจตต ตงศภทย (น.40-41),

โดย ศาสตราจารยจตต ตงศภทย, 2540, กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. พมพครงท 4. 26 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 (น.205-211). เลมเดม.

DPU

69

ความผดฐานลกทรพยเพราะเจาหนส าคญผดวามอ านาจกระท าได27 ดงน นจงตองศกษาไปทความส าคญผดวามขอเทจจรงซงท าใหผกระท ามอ านาจกระท าไดตามกฎหมายแพงเปนส าคญ

ตามทไดกลาวมาในหวขอทแลววากฎหมายทใหอ านาจกระท าอนจะท าใหการกระท าไมเปนความผดนน ในกรณทเปนกฎหมายลายลกษณอกษรประมลกฎหมายแพงและพาณชยกอาจเปนกฎหมายทยกเวนความผดในทางอาญาได ดงนนการกระท าโดยส าคญผดวามกฎหมายแพงใหอ านาจกระท าไดการกระท าจงไมเปนความผดอาญา ยอมเปนความส าคญผดในขอเทจจรงในเรองทวาขอเทจจรงใดถามอยจรงจะท าใหการกระท าไมเปนความผด แมขอเทจจรงนนจะไมมอยจรงแตผกระท าส าคญผดวามอยจรง ผนนยอมไมมความผดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 62 นเชนเดยวกน

ในเรองการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายนมนกกฎหมายใหความเหนไววาการทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเพอตช าระหนโดยไมไดรบความยนยอมของลกหนกอนหรอกรณเอาทรพยของลกหนไปเพอกดดนใหลกหนไปตดตอขอช าระหนนนเปน “การเอาทรพยไปโดยไมมสทธเปนการกระท าซงเรยกวาหาประโยชนโดยมควรไดโดยไมมปญหา การทไมเปนความผดอางไดแตวาเขาใจวาท าไดโดยมสทธเชนนน ซงเปนความส าคญผดวามขอเทจจรง ซงความจรงไมมตามมาตรา 62 เทานน”28 ซงมความเหนวาเหตทผกระท าเอาทรพยไปทงๆทมเจตนาทจรตแตไมมความผดฐานลกทรพยนนเปนเพราะผกระท าไมรกฎหมายแพงวาจะตองรองขอตอศาลใหสงบงคบช าระหนไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 213 โดยผกระท าเขาใจวามอ านาจไปยดทรพยของลกหนโดยพลการได การไมรกฎหมายแพงดงกลาวนนถอวาเปนการส าคญผดในขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 62 ได โดยทานเหนวาการไมรดงกลาวเกดขนไดในกรณอยในชนบทอยหางไกลจงไมรบทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 213 ดงนนหากผกระท ารดอยแลววาการบงคบช าระหนตองกระท าโดยใชสทธทางศาลผกระท าจะมาอางความส าคญผดในขอเทจจรงตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 62 นไมได29

จากทไดกลาวมาแลววาตามธรรมดาการบงคบช าระหนในทางแพงนนตองเปนตามบทบญญตกฎหมายแพงบญญตไวไมวาในทางสารบญญตหรอในทางวธสบญญต เมอลกหนเปนหนเจาหนแลว ดวยอ านาจแหงมลหนนนเจาหนยอมมสทธทจะเรยกใหลกหนช าระหนนนได30 ซง

27 ค าพพากษาศาลฎกาท 200/2544 ฎส.2 น.17. 28 จาก ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบอางอง (น.524), โดย ทวเกยรต มนะกนษฐ, 2553, กรงเทพฯ:

ส านกพมพวญญชน. พมพครงท 24. 29 จาก ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 (น.218-219). เลมเดม. 30 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 194.

DPU

70

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมหลกในการบงคบช าระหนอยในมาตรา 213 วรรคแรก ซงบญญตวา “ถาลกหนละเลยเสยไมช าระหนของตนเจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบช าระหนกได เวนแตสภาพแหงหนสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหท าเชนนนได” ดงนน จะเหนไดวาถาหากลกหนไมช าระหนใหแกเจาหนในเมอหนถงก าหนดเวลาช าระแลวเจาหนยอมมสทธบงคบช าระได แตอยางไรกตามบทบญญตดงกลาวตองรองขอตอศาลใหบงคบช าระหนใหเทานนไมวาในทางใด เพราะหากมการปลอยใหผทรงสทธดงกลาวสามารถบงคบช าระหนเอาเองไดกอาจจะถงขนใชก าลงบงคบเอาแกกนกน ซงถาหากเปนเชนนนแลวการบงคบช าระหนอาจเปนการกระทบตอความสงบเรยบรอยของสงคมสวนรวมได ดงนนเพอเปนการรกษาความสงบเรยบรอยในสงคมรฐจงมหนาทเขามาดแลโดยจ าเปนทจะตองมการวางกรอบการบงคบใชกฎหมายเอกชนหรอการบงคบตามสทธเรยกรองทางแพง การทรฐมหนาทเขามาดแลและจ าเปนทจะตองมการวางกรอบการบงคบใชกฎหมายเอกชนหรอการบงคบตามสทธเรยกรองทางแพง จงตองมหลกทวานอกจากขอยกเวนบางประการทรฐออกกฎหมายอนญาตแลว “การชวยเหลอตนเอง” ยอมไมอาจกระท าไดเปนอนขาด หากผใดฝาฝนโดยใชการชวยเหลอตนเองจนมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยในสงคมสวนรวมซงเทากบมผลกระทบตอภารกจของกฎหมายอาญา การกระท าของบคคลนนกอาจเปนความผดอาญาได31

ดงนนถาจะถอวาการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายอยางเชนการทเจาหนเอาทรพยของลกหนไปเพอตใชหนหรอเอาไปเพอใหลกหนตดตามมาช าระหนเปนการกระท าโดยส าคญผดในอ านาจกระท าไปเสยทกกรณยอมมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยในสงคมสวนรวม ดงนนในการพจารณาวาผกระท าส าคญผดในอ านาจกระท าหรอไมจงตองพจารณาเปนรายกรณไป ยกตวอยางเชนหากลกหนและเจาหนเปนบคคลทอยอาศยในชนบทและเปนผทไมมการศกษาหรอการศกษาไมสงมากนก และการบงคบช าระหนนนทรพยทเอาไปเปนปรมาณทไดสดสวนพอเหมาะสมกบหนทคางช าระ32 กรณเชนนเปนไปไดวาผกระท าคอเจาหนส าคญผดวามกฎหมายใหอ านาจตนเองกระท าไดการกระท าของเจาหนยอมไมเปนความผด แมจะไมมกฎหมายใหอ านาจกระท าได แตถาเจาหนเปนผทมการศกษาหรออยอาศยในเมองทมโอกาสไดรบทราบขอมลขาวสารรวมทง

31 จาก กฎหมายวธพจารณาความแพงภาคการด าเนนคด (น.28). เลมเดม. 32 ค าพพากษาศาลฎกาท 251/2513 น.306 วนจฉยวา ความผดฐานลกทรพยผกระท าจะตองเอาทรพยของ

ผอนไปโดยทจรตผเสยหายเชานาจ าเลยโดยตกลงใหขาวแกจ าเลยปละ 108 ถงเปนคาเชาผเสยหายไมช าระคาเชา จ าเลยจงไปตวงขาวจากลานนวดขาวในนาผเสยหายไป 108 ถง ขาวในนาของผเสยหายมอยมากกวาทจ าเลยมาตวงเอาไป จ าเลยตวงเอาขาวไป 108 ถง เทาจ านวนคาเชานาทจ าเลยมสทธจะไดรบช าระจากผเสยหาย จะวาจ าเลยมเจตนาทจรตลกขาวของผเสยหายหาไดไม.

DPU

71

ความรความเขาใจในเรองวธการบงคบช าระหนตามสมควรแลว อกทงการบงคบช าระหนนนทรพยทเอาไปเปนปรมาณทไมไดสดสวนพอเหมาะสมกบหนทคางช าระ33 การกระท าดงกลาวยอมเหนไดชดวาเจาหนมเจตนาทจรต อกท งยงอางไมไดวาส าคญผดวามอ านาจกระท าไดเพราะคงไมมกฎหมายใดใหอ านาจบงคบช าระหนไดเกนกวาจ านวนหน 4.3 ผลกระทบและแนวทางแกปญหา

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ประชากรสวนใหญของประเทศประกอบอาชพเกษตรกร ซงในการท าการเกษตรจะตองมตนทนสงไมวาจะเปน พนธพช ปย ยาฆาแมลง ฯลฯ เพอใหตอสกบการแขงขนในระดบโลกไดท งนกเพอการอยรอดของเกษตรเหลานนเอง ดงนนเกษตรกรรายยอยจงมความจ าเปนจะตองใชเงนในการลงทนจ านวนมากเพอใหไดผลผลตตามความตองการของตลาด แตเนองจากความไมแนนอนของสภาพดนฟาอากาศ เชน ภยแลง น าทวม ศตรพชระบาด ฯลฯ เปนสาเหตใหผลผลตทางการเกษตรไมมความแนนอนและไมพอเพยงทจะมรายไดเพยงพอมาท าการลงทนในฤดกาลตอไป จงตองมการกยมเงนมาลงทนไมวาจากภาครฐ หรอเอกชน

ในบอยครงทเมอหนถงก าหนดช าระแลวลกหนมกจะไมด าเนนการช าระหน จงท าใหตองมการตดตามทวงหนเพอใหลกหนช าระหน แตการตดตามทวงถามหนในปจจบนมการกระท าทไมเหมาะสมและไมเปนธรรมตอลกหนหรอผบรโภค รวมถงการสรางความร าคาญใหแกบคคลทสามทไมใชลกหน ซงสงผลกระทบตอสงคมและสรางความเดอดรอนใหแกประชาชนโดยรวมเปนจ านวนมาก เทาทผานมาการตดตามทวงถามหนจะใชวธการตางๆไมวาจะเปนการใชวาจาและภาษาทเปนการละเมดสทธสวนบคคลอยางรนแรง การคกคามโดยใชก าลงหรอท าใหเสยชอเสยง รวมถงการใหขอมลเทจเพอใหลกหนและผอนเขาใจผด รวมทงไมมกฎหมายทเกยวกบการตดตามทวงถามหนไวเปนการเฉพาะและไมมหนวยงานใดก ากบดแลโดยตรง

33 ค าพพากษาศาลฎกาท 3150/2549 ฎส.4 น.105 วนจฉยวา จ าเลยท 1 ทวงเงนจาก อ. ไมได จงพาพวก

ไปทวงเงนจาก อ. ในเวลาทตอเนองกน เมอ อ. ไมยอมคนเงนและไมยอมออกมาพบจงใชอ านาจบงคบโดยพลการเอารถจกรยานยนตของผเสยหายไปขณะนน แมขอเทจจรงปรากฏวาจ าเลยท 1 กบพวกใชกญแจทไมใชกญแจรถจกรยานยนตของกลางตดเครองยนตน ารถจกรยานยนตของกลางออกไป อกทงรถจกรยานยนตของกลางมราคา 26,000 บาท สงกวาจ านวนหน 300 บาท อยมากกตาม จ าเลยท 1 กบพวกคงไมไดคดวารถจกรยานยนตของกลางมราคาสงเทาใด หากแตตองการเพยงให อ. ทจ าเลยท 1 เขาใจวาเปนเจาของรถจกรยานยนตน าเงนมาช าระหนตนเทานน การกระท าของจ าเลยท 1 กบพวกจงมไดมเจตนาเอารถจกรยานยนตของกลางไปโดยทจรต ไมเปนความผดฐานลกทรพยตามฟอง.

DPU

72

อกทงการกระท าทเปนการบงคบช าระหนทไมชอบดวยกฎหมายดงกลาว มกรณทเคยเกดขนในสงคมไทยและไดเคยเกดเปนคดขนสการพจารณาของศาลฎกาหลายคด โดยเฉพาะการวนจฉยเกยวกบความผดฐานลกทรพยศาลยตธรรมเคยไดตดสนวาไมเปนความผดอาญาฐานลกทรพย ตวอยางเชน ค าพพากษาศาลฎกาท 251/2513 น.306 วนจฉยวา ความผดฐานลกทรพยผกระท าจะตองเอาทรพยของผอนไปโดยทจรตผเสยหายเชานาจ าเลยโดยตกลงใหขาวแกจ าเลยปละ 108 ถงเปนคาเชาผเสยหายไมช าระคาเชา จ าเลยจงไปตวงขาวจากลานนวดขาวในนาผเสยหายไป 108 ถง ขาวในนาของผเสยหายมอยมากกวาทจ าเลยมาตวงเอาไป จ าเลยตวงเอาขาวไป 108 ถง เทาจ านวนคาเชานาทจ าเลยมสทธจะไดรบช าระจากผเสยหาย จะวาจ าเลยมเจตนาทจรตลกขาวของผเสยหายหาไดไม แมกระทงในในป พ.ศ. 2551 มค าพพากษาศาลฎกาท 2279/2551 ฎส.8 น.20 วนจฉยวาการทจ าเลยเอาเครองรบโทรทศนส 1 เครอง เครองเสยงสเตอรโอ 1 เครองของกลางของผเสยหายไปจากบานของผเสยหายเพราะ ส. ซงเปนสามของผเสยหายเปนหนจ าเลย โดยจ าเลยไมไดท าใหทรพยสนอยางอนเสยหาย คงยกเอาทรพยของกลางไปเทานนโดยจ าเลยบอกวาถาอยากไดคนให ส. เอาเงนไปไถ ซงวนรงขนเมอเจาพนกงานต ารวจไปทบานของจ าเลย กพบจ าเลยและทรพยของกลางดงกลาว เชอวาจ าเลยเอาทรพยของกลางไปเพอให ส. หรอผเสยหายไปตดตอช าระหนทคางช าระตอกนการกระท าของจ าเลยจงมไดเปนการเอาทรพยของผอนไปโดยทจรตหรอเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบตนเองหรอผอน ไมเปนความผดฐานลกทรพย และ ค าพพากษาศาลฎกาท 8388/2551 ฎส.12 น.145 วนจฉยวา จ าเลยท 1 ท 2 และท 4 เอาทรพยของ ส. และผเสยหายไปกเปนการกระท าตามท ฟ. ใชใหไปเอาเพอเปนการใชหนท ส. สามของผเสยหายเปนหน ฟ. อย เปนการเอาไปเพอหกใชหนกน แสดงใหเหนวา เปนการท ฟ. ใชอ านาจของการเปนเจาหนบงคบเอาทรพยไปเพอช าระหนแกตนโดยเขาใจวาตนมสทธทจะกระท าไดและในประการส าคญยงเขาใจวาตนในฐานะทเปนบดาของ ส. มสทธในทรพยสนดงกลาว ซงเปนทรพยมรดกของ ส. ทจะตองตกไดแกตนรวมอยอกดวย ทงการทจ าเลยท 1 ท 2 ท 4 และ ฟ. น าทรพยทขนเอาไปมาคนใหแกผเสยหายในเวลาตอมากแสดงวาจ าเลยท 1 ท 2 และท 4 หาไดมเจตนาทจะเอาทรพยของผเสยหายหรอทผเสยหายเปนเจาของรวมอยดวยไปเพอแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมายส าหรบจ าเลยคนใดคนหนงหรอผอน การกระท าของจ าเลยท 1 ท 2 และท 4 จงเปนการเอาทรพยไปโดยไมมเจตนาทจรต ไมมความผดฐานลกทรพย สรปแลวเหนไดวาศาลฎกาเหนวาการเอาทรพยสนของลกหนไปโดยพลการเพอช าระหนนนเปนเอาไป แตขาดเจตนาพเศษโดยทจรตโดยเหนวามใชการแสวงหาผลประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมาย

เมอเปนเชนนในป พ.ศ.2553 รฐบาลไดเปดการรบฟงปญหาจากประชาชนและไดมการเสนอวธการแกไขปญหาหนนอกระบบ โดยไดมการเสนอรางพระราชบญญตการตดตามทวงถาม

DPU

73

หนอยางเปนธรรม พ.ศ....เขาสทประชมคณะรฐมนตรและไดมมตอนมตหลกการในวนท 14 กนยายน 2553 โดยรางของกระทรวงการคลงมสาระส าคญบางประการทนาสนใจคอ เหตผลของการบญญตกฎหมายมความวา “โดยทในการตดตามทวงถามหนในปจจบนมการกระท าทไมเหมาะสมและไมเปนธรรมตอลกหนหรอผบรโภค รวมถงการสรางความร าคาญใหแกบคคลทสามทไมใชลกหน ซงสงผลกระทบตอสงคมและสรางความเดอดรอนใหแกประชาชนโดยรวมเปนจ านวนมาก เทาทผานมาการตดตามทวงถามหนจะใชวธการตางๆ ไมวาจะเปนการใชวาจาและภาษาทเปนการละเมดสทธสวนบคคลอยางรนแรง การคกคามโดยใชก าลงหรอท าใหเสยชอเสยง รวมถงการใหขอมลเทจเพอใหลกหนหรอบคคลอนเขาใจผด นอกจากนยงไมมกฎหมายทเกยวกบการก าหนดหลกเกณฑ วธและเงอนไขในการตดตามทวงถามหนไวเปนการเฉพาะ ดงนน เพอเปนแนวทางแกปญหาและสรางมาตรฐานในการตดตามทวงถามหนทเหมาะสมและเปนธรรม อนจะกอใหเกดประโยชนตอผประกอบการ ลกหนหรอผบรโภคและบคคลอนในทเกยวขอโดยรวม จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน”

เมอพจารณาจากเหตผลของการออกกฎหมายดงกลาวจะเหนไดวาฝายบรหารไดตระหนกถงปญหาความไมสงบเรยบรอยของสงคมอนเกดมาจากบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายเปนอยางด แตรฐบาลเองเหนวาปญหาดงกลาวไมมกฎหมายในการเยยวยาแกไขเพราะเมอกฎหมายทมอยฝายตลาการผท าหนาทบงคบใชกฎหมายมความเหนวากฎหมายดงกลาวใชไมได การกระท าไมเปนความผดดงกลาวมาแลว รฐบาลจงตองเสนอแนวทางการแกปญหาโดยเสนอรางพระราชบญญตดงกลาวเพอใหฝายนตบญญตพจารณาออกกฎหมายอนเปนเครองมอในการบรหารประเทศฉบบใหมขนมา

จากการกระท าตามทไดกลาวมาในเหตผลของการออกกฎหมายนนขาพเจาเหนวาการกระท าเปนความผดอาญาตามประมวลกฎหมายอาญาได เชน การทวงถามหนทเปนการสรางความร าคาญแกผอนในลกษณะทมการสงเสยงดงเพอขมข ยอมเปนความผดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 370 ได หรอการใชวาจาและภาษาทเปนการละเมดสทธสวนบคคลอยางรนแรงในลกษณะทท าใหบคคลอนถกดหมนเกลยดชงหรอลดคณคาของบคคลอน ยอมเปนความผดฐานหมนประมาทตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 326 หรอเปนการดหมนซงหนาตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 393 ได หรอการคกคามโดยใชก าลงกอาจเปนความผดฐานท ารายรางกายตามประมวลกฎหมายอาญาในเรองความผดตอรางกายได ในเรองการบงคบช าระหนโดยไมชอบดวยกฎหมายส าหรบการกระท าทเจาหนเอาทรพยสนของลกหนไปตใชหนหรอเอาทรพยของลกหนไปเพอใหลกหนขอตดตอช าระหนตามทไดศกษามาแลวเหนไดวาการกระท าดงกลาวยอมจะเปนความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 ไดดงทไดศกษามาแลว เปนตน

DPU

74

ในเรองนโดยหลกกฎหมายแลวจะเหนไดวาถาหากลกหนไมช าระหนใหแกเจาหนในเมอหนถงก าหนดเวลาช าระแลวเจาหนยอมมสทธบงคบช าระได แตอยางไรกตามบทบญญตดงกลาวตองรองขอตอศาลใหบงคบช าระหนใหเทานนไมวาในทางใด เพราะหากมการปลอยให ผทรงสทธดงกลาวสามารถบงคบช าระหนเอาเองไดกอาจจะถงขนใชก าลงบงคบเอาแกกนกน ซงถาหากเปนเชนนนแลวการบงคบช าระหนอาจเปนการกระทบตอความสงบเรยบรอยของสงคมสวนรวมได การบงคบช าระหนโดยวธนเรยกวา “การชวยเหลอตวเอง” (self-help) ซงเปนวธดงเดมของมนษย34 ซงมบญญตอยในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 451 ทบญญตวา “บคคลใชก าลงเพอปองกนสทธของตน ถาตามพฤตการณจะขอใหศาลหรอเจาหนาทชวยเหลอใหทนทวงทไมได และถามไดท าในทนใดภยทมอยดวยการทตนจะไดสมดงสทธนนจะตองประวงไปมากหรอถงแกสาบสญไดไซร ทานวาบคคลนนหาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม” วรรคสองของมาตราดงกลาวไดจดไววา “การใชก าลงดงกลาวมาในวรรคกอนนน ทานวาตองจ ากดครดเครงแตเฉพาะทจ าเปนเพอจะบ าบดปดปองภยนตรายเทานน”

ดงนนหากมการออกกฎหมายเพอยอมรบวาใหมการรบจางทวงหนหรอใหมสถาบนทวงหนไดเองโดยไมตองผานองคกรทางวธพจารณาความแพงคอศาล เทากบวาเปนการยอมรบส านกทวงหนเถอน35 ใหมการกระท าการทวงหนทเปน “การชวยเหลอตนเอง” ไดทกกรณซงเปนสงทตองหามตามกฎหมายสารบญญตดงทกลาวมาแลว ซงรปแบบการบงคบช าระหนของส านกทวงหนเถอนทมอยนเปนท านองเดยวกบบรษทประกนเสรภาพหรอนายประกนอาชพ จะเปนการท าใหมกระบวนการนอกกฎหมายแตเดมเขามามบทบาทท ามาหากนในกระบวนการยตธรรม ซงเปนความเสยหายทเกดจากนโยบายทไมถกตองของฝายบรหาร36 ขาพเจาเหนวาแนวทางการแกปญหาทถกตองความเรมจากการหาตนเหตของปญหาเสยกอนวาเพราะอะไรเจาหนสวนมากไมประสงคจะใชสทธทางศาลซงเปนเรองทตองศกษาในรายละเอยดเปนอกเรองหนง และแนวทางทตองประกอบไปดวยกนคอฝายทมอ านาจบงคบใชกฎหมายตองตความกฎหมายใหถกตองตามหลกกฎหมายอยางแทจรง และน าเอากฎหมายทมอยมาใชประโยชนใหบรรลผลตามภารกจของกฎหมายเหลานน ไมวาจะเปนกฎหมายแพงหรอกฎหมายอาญากตาม

34 Vgl. Othmar Jauernig, Zivilprozessrecht, 22. Auflage, Munchen 1988 , S. 1 อางใน คณต ณ นคร.

กฎหมายวธพจารณาความแพงภาคการด าเนนคด. พมพครงท 2. กรงเทพ: ส านกพมพวญญชน. 2552. 35 จาก การกอการราย กบ การมอบอ านาจใหด าเนนคด (น.125), โดย คณต ณ นคร, 2555, กรงเทพฯ:

ส านกพมพวญญชน. 36 มตชนสดสปดาห ฉบบประจ าวนท 22-28 ตลาคม 2553 และฉบบประจ าวนท 29 ตลาคม – วนท 5

พฤศจกายน 2553.

DPU

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

เมอหนถงก ำหนดช ำระลกหนช ำระหนตำมก ำหนดเวลำยอมจะไมกอใหเกดปญหำ แตในบอยครงทเมอหนถงก ำหนดช ำระแลวลกหนมกจะไมด ำเนนกำรช ำระหน จงท ำใหตองมกำรตดตำมทวงหนเพอใหลกหนช ำระหน โดยหำกเจำหนใชวธกำรตดตำมทวงหนโดยชอบดวยกฎหมำยยอมจะไมกอใหเกดปญหำแตประกำรใด แตในทำงปฏบตตำมควำมเปนจรงแลวเจำหนมกจะใชวธกำรตดตำมทวงหนโดยไมชอบดวยกฎหมำย ซงปญหำทพบในกำรบงคบช ำระหนของเจำหนนอกระบบมกจะใชวธกำรทไมชอบธรรมหรอใชก ำลงเขำบงคบใหลกหนช ำระหน อำทเชน กรณน ำเรองทลกหนเปนหนแลวไมช ำระหนไปแจงแกบคคลภำยนอก รวมถงกำรเปดเผยรำยชอลกหนทไมช ำระหนตอสำธำรณชน หรอกรณสญญำเชำเมอผเชำไมช ำระคำเชำ ผใหเชำขนทรพยสนของผเชำออกจำกบำนเชำหรอลอคประต หนำตำง (โดยไมมกำรก ำหนดใหกระท ำไดในขอสญญำ) หรอเอำทรพยสนของลกหนไปเพอช ำระหนโดยลกหนมไดยนยอม ซงเหลำนลวนเปนปญหำสงคมเพรำะคนในสงคมยอมเกดควำมรสกไมปลอดภยในทรพยสนและไมเกดควำมสงบสขในกำรด ำเนนชวตอยในสงคมไดอยำงปลอดภย

ดงนนเพอเปนกำรรกษำควำมสงบเรยบรอยในสงคมรฐจงมหนำทเขำมำดแลโดยจ ำเปนทจะตองมกำรวำงกรอบกำรบงคบใชกฎหมำยเอกชนหรอกำรบงคบตำมสทธเรยกรองทำงแพง เพรำะหำกมกำรปลอยใหผทรงสทธดงกลำวสำมำรถบงคบช ำระหนเอำเองไดกอำจจะถงขนใชก ำลงบงคบเอำแกกนกน ซงถำหำกเปนเชนนนแลวกำรบงคบช ำระหนอำจเปนกำรกระทบตอควำมสงบเรยบรอยของสงคมสวนรวมได กำรบงคบช ำระหนโดยวธนเรยกวำ “กำรชวยเหลอตวเอง” (self-help) ซงเปนวธดงเดมของมนษย1 กำรทรฐมหนำทเขำมำดแลและจ ำเปนทจะตองมกำรวำงกรอบกำรบงคบใชกฎหมำยเอกชนหรอกำรบงคบตำมสทธเรยกรองทำงแพง จงตองมหลกทวำนอกจำกขอยกเวนบำงประกำรทรฐออกกฎหมำยอนญำตแลว “กำรชวยเหลอตนเอง” ยอมไมอำจกระท ำไดเปนอนขำด หำกผใดฝำฝนโดยใชกำรชวยเหลอตนเองจนมผลกระทบตอควำมสงบเรยบรอยใน

1 Vgl. Othmar Jauernig, Zivilprozessrecht, 22. Auflage, Munchen 1988 , S. 1 อำงใน คณต ณ นคร.

กฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงภำคกำรด ำเนนคด. พมพครงท2. กรงเทพ: ส ำนกพมพวญญชน. 2552 หนำ 27.

DPU

76

สงคมสวนรวมซงเทำกบมผลกระทบตอภำรกจของกฎหมำยอำญำ กำรกระท ำของบคคลนนกอำจเปนควำมผดอำญำได2

ซงตำมธรรมดำกำรบงคบช ำระหนในทำงแพงนนตองเปนตำมบทบญญตกฎหมำยเมอลกหนเปนหนเจำหนแลว ดวยอ ำนำจแหงมลหนนนเจำหนยอมมสทธทจะเรยกใหลกหนช ำระหนนนได3 ซงตำมประมวลกฎหมำยแพงและพำณชยมหลกในกำรบงคบช ำระหนอยในมำตรำ 213 วรรคแรก ซงบญญตวำ “ถำลกหนละเลยเสยไมช ำระหนของตนเจำหนจะรองขอตอศำลใหสงบงคบช ำระหนกได เวนแตสภำพแหงหนสภำพแหงหนจะไมเปดชองใหท ำเชนนนได” ดงนน จะเหนไดวำถำหำกลกหนไมช ำระหนใหแกเจำหนในเมอหนถงก ำหนดเวลำช ำระแลวเจำหนยอมมสทธบงคบช ำระได แตอยำงไรกตำมบทบญญตดงกลำวตองรองขอตอศำลใหบงคบช ำระหนใหเทำนนไมวำในทำงใด

แตอยำงไรกตำมในกำรด ำเนนกำรบงคบช ำระหนโดยสทธทำงศำลยอมตองเปนไปตำมขนตอนทำงกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพง ซงอำจตองใชเวลำและอำจตองเสยคำใชจำยท ำใหเกดควำมไมสะดวก เจำหนบำงรำยจงไมพงใจทจะใชสทธทำงศำล แตไดใชอ ำนำจบงคบตำมสทธของตนเองโดยพลกำรดวยกำรเอำทรพยสนไปจำกลกหนเพอน ำไปหกใชหนทลกหนตองช ำระหรอเพอใหลกหนตองไปตดตอขอช ำระหนทคำงช ำระอยกบตนโดยกำรเอำทรพยของลกหนไปนนโดยลกหนไมไดยนยอมดวย กำรกระท ำดงกลำวของเจำหนจงเหนไดวำเปนกำรกระท ำทมผลกระทบกบกรรมสทธและสทธครอบครองในทรพยสนของลกหนอยำงเหนไดชดซงเปนกำรกระทกระทบตอคณธรรมทำงกฎหมำยในควำมผดฐำนลกทรพย หำกกำรกระท ำดงกลำวเปนกำรกระท ำทไมใยดตอกฎหมำยอนเปนกำร “ชวยเหลอตนเอง” ซงอำจเกดควำมไมสงบเรยบรอยในสงคมขนได จงมขอพจำรณำวำกำรกระท ำดงกลำวเปนควำมผดฐำนลกทรพยหรอไม

ค ำพพำกษำของศำลฎกำในเรองกำรบงคบเอำกบทรพยสนของลกหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยนเปนควำมผดอำญำฐำนลกทรพยหรอไมน น ศำลฎกำไดมควำมเหนเปนสองแนวควำมเหนดวยกน โดยแนวแรกวนจฉยวำไมเปนควำมผดฐำนลกทรพยซงเปนควำมเหนสวนใหญทศำลฎกำไดพพำกษำมำในแนวทำงน ในสวนของแนวทำงทสองซงเปนสวนนอยทศำลฎกำพพำกษำวำเปนควำมผดฐำนลกทรพย จำกค ำพพำกษำตำมแนวแรกทวนจฉยวำกำรเอำทรพยไปโดยพลกำรเพอเอำทรพยนนตช ำระหนหรอเพอใหลกหนไปตดตำมช ำระหน กำรกระท ำดงกลำวไมเปนควำมผดฐำนลกทรพยนเมอพจำรณำจำกเหตผลของศำลฎกำแลวจะเหนไดวำทศำลวนจฉยเชนนน

2 จำก กฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงภำคกำรด ำเนนคด (น.28), โดย คณต ณ นคร, 2552, กรงเทพฯ:

ส ำนกพมพวญญชน. พมพครงท 2. 3 ประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย มำตรำ 194.

DPU

77

เพรำะเหนวำเปนกำรเอำทรพยไปเพอช ำระหนทคำงอยหรอเอำไปเพอใหลกหนตดตอช ำระหน กำรกระท ำของผกระท ำไมมเจตนำเอำทรพยไปโดยทจรต แตอยำงไรกตำมจำกค ำพพำกษำศำลฎกำแนวทสองนศำลฎกำวนจฉยวำเปนควำมผดฐำนลกทรพย เพรำะแมจะเปนกำรเอำทรพยไปเพอตช ำระหนหรอเอำไปเพอยดถอไวโดยประสงคใหลกหนตำมมำตดตอช ำระหนใหกตำม แตกำรบงคบช ำระหนตองด ำเนนกำรตำมกฎหมำย ดงนนถอไดวำจ ำเลยเอำทรพยของผเสยหำยไปจงเปนกำรเอำไปโดยมเจตนำทจรตอนเปนควำมผดฐำนลกทรพย เพรำะจ ำเลยไมมอ ำนำจเอำทรพยของผเสยหำยไปโดยพลกำรไดจงเหนไดวำค ำพพำกษำสองแนวนยงขดแยงกนอย

5.1.1 สรปปญหำกำรเอำไป เ มอไดศกษำตำมโครงสรำงควำมรบผดทำงอำญำแลวจะเหนวำในสวนของ

องคประกอบภำยนอกนน กรณแรกคอกำรทเจำหนบงคบช ำระหนเอำกบทรพยสนของลกหนไปโดยกำรตใชหนอยำงเดดขำด จะเหนไดวำในขณะทเจำหนเอำทรพยของลกหนไปทรพยนนอยในควำมครอบครองของลกหน เพรำะลกหนยอมยดถอทรพยของตนเองโดยเจตนำยดถอเพอตนตำมควำมหมำยในประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย มำตรำ 1367 หรอแมกระทงลกหนจะไมไดยดถอไวดวยตนเองแตกมบคคลอนยดถอไวแทนซงกรณเชนนกนบไดวำมบคคลใดบคคลหนงครอบครองทรพยนนอยเชนเดยวกน เมอเจำหนเอำทรพยของลกหนไปเพอตใชหนอยำงเดดขำดยอมเปนกำรเขำครอบครองทรพยนนเพรำะเปนกำรเอำทรพยซงอยในกำรครอบครองของลกหนมำอยในควำมครอบครองของเจำหน และโดยทเจำหนประสงคจะเอำทรพยนนตใชหนจงเปนเจตนำยดถอเพอตนแลว และเมอกำรกระท ำดงกลำวของเจำหนเปนกำรกระท ำโดยลกหนไมไดใหควำมยนยอมยอมเปนกำรแยงกำรครอบครอง4 เมอทรพยนนเคลอนทยอมเปนกำร “เอำไป” อนเปนองคประกอบภำยนอกของควำมผดฐำนลกทรพย

สวนกรณทเจำหนเอำทรพยของลกหนไปเกบไวเพอใหลกหนตำมไปพบเจำหนเพอตดตอขอช ำระหนทคำงช ำระอยแกเจำหน ลกษณะนในตอนแรกทรพยของลกหนยอมอยในควำมครอบครองของลกหนเชนเดยวกน เพรำะลกหนยอมยดถอทรพยของตนเองโดยเจตนำยดถอเพอตนตำมควำมหมำยในประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย มำตรำ 1367 และเมอกำรกระท ำดงกลำวของเจำหนเปนกำรกระท ำโดยลกหนไมไดใหควำมยนยอมยอมเปนกำรแยงกำรครอบครอง

แตอยำงไรกตำมเมอพเครำะหแลวเหนวำในเรองกำรครอบครองน กำรครอบครองมควำมหมำยเปนอยำงเดยวกบสทธครอบครองตำมประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย มำตรำ 1367

4 หำกเปนกรณทลกหนยนยอมยอมไมเปนกำรแยงกำรครอบครอบ ไมเขำลกษณะทจะเปนกำร “เอำไป”

ตำมควำมหมำยในประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 334 อกทงยงเปนกรณทเจำหนยอมรบช ำหนเปนอยำงอนตำมควำมใน ประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย มำตรำ 321 ซงเปนกำรช ำระหนอยำงหนงทมผลใหหนระงบ.

DPU

78

ซงบญญตวำ “บคคลใดยดถอทรพยสนโดยเจตนำจะยดถอเพอตน บคคลนนไดซงสทธครอบครอง” ทเปนปญหำคอในสวนของ “เจตนำยดถอเพอตน” นนเปนสงทอยภำยในใจของเจำหนและไมสำมำรถมองเหนไดในทำงกำยภำพ แตเมอพจำรณำจำกควำมหมำยของค ำวำเจตนำยดถอเพอตนซงหมำยควำมวำเจตนำยดถอทรพยสนนนไวเพอประโยชนของตนเอง แตไมจ ำเปนตองมเจตนำจะเปนเจำของทรพยสนนนไม กรณนคลำยกบกรณทเจำหนเอำทรพยของลกหนไปเกบไวเพอใหลกหนตำมไปพบเจำหนเพอตดตอขอช ำระหนทคำงช ำระอยแกเจำหน เจำหนไปพำเอำทรพยนนมำเกบไวโดยพลกำรซงเปนกำรกระท ำอนไมชอบดวยกฎหมำย ดงนนจงนบไดวำแมเจำหนน ำพำทรพยของลกหนกลบไปไวบำนตนเองเพอเปนประกนใหลกหนมำตดตอขอช ำระหนเจำหนกมเจตนำยดถอเพอตนเชนเดยวกน ดงนนเมอเจำหนยดถอทรพยดวยเจตนำยดถอเพอตนเจำหนจงไดมำซงกำรครอบครองทรพยของลกหนอนเปนกำรท ำลำยควำมครอบครองของลกหน

แตเมอควำมผดฐำนลกทรพยนนตองมกำรพำทรพยนนเคลอนทในลกษณะทเปนกำรตดกรรมสทธตำมทไดกลำวมำขำงตนแลว แตกำรทเจำหนเอำทรพยของลกหนมำยดถอไวเพอใหลกหนตดตำมมำเพอขอช ำระหน หำกลกหนช ำระหนใหแกตนเองแลวกจะคนทรพยนนใหไป เหนไดวำเจำหนไมไดเอำทรพยนนไวอยำงถำวร กำรทเจำหนพำทรพยนนเคลอนไหวในกรณเชนนไมเปนกำรทเคลอนไหวในลกษณะตดกรรมสทธกำรกระท ำของเจำหนไมเปนกำรเอำไป กำรกระท ำของเจำหนกรณเชนนจงไมเปนควำมผดฐำนลกทรพยเพรำะขำดองคประกอบภำยนอกในสวนของกำร “เอำไป”

5.1.2 สรปปญหำเจตนำทจรต สวนขององคประกอบภำยในนน ในสวนของเจตนำธรรมดำค ำวำเจตนำนนประมวล

กฎหมำยอำญำ มำตรำ 59 วรรคสองบญญตวำ “กระท ำโดยเจตนำ ไดแก กระท ำโดยรส ำนกในกำรทกระท ำและในขณะเดยวกนผกระท ำประสงคตอผล หรอยอมเลงเหนผลของกำรกระท ำนน...” และวรรคสำมบญญตวำ “ถำผกระท ำมไดรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของควำมผด จะถอวำผกระท ำประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผลของกำรกระท ำนนไมได…” จำกบทบญญตดงกลำวจะเหนไดวำเจตนำนนตองประกอบไปดวยสองสวนส ำคญคอ ในควำมผดฐำนลกทรพยผกระท ำจะตองรวำกำรกระของตนเองเปนกำรเอำไปและผกระท ำจะตองรวำทรพยทตนเอำไปนนเปนของผอนหรอทผอนเปนเจำของรวมอยดวย กบอกสวนคอสวนทประสงคตอผลหรอยอมเลงเหนผล

ปญญำเกยวกบเจตนำธรรมดำในกรณทเจำหนบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยนนอยทวำกำรกระท ำทเจำหนเอำทรพยของลกหนไปตใชหน หรอกำรกระท ำทเจำหนเอำทรพยของลกหนไปเปนประกนกำรช ำระหนโดยวธทไมชอบดวยกฎหมำยนน เจำหนไดรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของควำมผดหรอไม ซงในควำมผดฐำนลกทรพยเจำหนจะตองรวำกำรกระของตนเอง

DPU

79

เปนกำรเอำไป กลำวคอรวำทรพยนนอยในควำมครอบครองของลกหนหรอผอนในขณะกระท ำ และรวำตนก ำลงเขำครอบครองทรพยนนในลกษณะทเปนกำรแยงกำรครอบครองของลกหนแลวพำทรพยนนเคลอนทไปในลกษณะตดกรรมสทธ และเจำหนจะตองรวำทรพยทตนเอำไปนนเปนของลกหนหรอทลกหนเปนเจำของรวมอยดวย

สวนทเปนเจตนำพเศษหรอมลเหตจงใจ เจตนำพเศษหรอมลเหตจงใจในกำรกระท ำควำมผดในควำมผดฐำนลกทรพย คอ “โดยทจรต” กลำวคอ เปนกำรแสวงหำประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมำยส ำหรบตนเองหรอผอนตำมควำมหมำยในประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 1 อนมำตรำ 1 ซงกำรแสวงหำ “ประโยชน” นนจะเปนประโยชนทไดรบชวครำวหรอประโยชนถำวรกได หำกเปนประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมำยแลวกเปน “โดยทจรต” ได5 แตค ำวำ “ประโยชน” ตำมควำมหมำยของค ำวำ “โดยทจรต” นนไมจ ำตองเปนประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสนเสมอไป เพรำะ “ประโยชน” ตำมควำมหมำยของ “โดยทจรต” คอ ประโยชนโดยทวไปทงทเปนทรพยสนและไมเปนทรพยสน6 ดงนนกำรทเจำหนบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยกเปนกำรแสวงหำประโยชนส ำหรบตนเองโดยไมชอบดวยกฎหมำยเปนกำรกระท ำโดยทจรตดวยนนเอง

5.1.2.1 ขอพจำรณำเกยวกบทองททกระท ำ อยำงไรกตำมในปญหำเกยวกบเจตนำทจรตเปนเรองของเจตนำพเศษอนเปนเรองของ

มลเหตจงใจซงเปนเรองทอยภำยในใจของผกระท ำ เมอเปนเชนนแลวกำรทจะเหมำรวมไปทเดยววำกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยเปนกำรกระท ำทมมลเหตจงใจเพอแสวงหำผลประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมำยยอมไมถกตอง เพรำะเปนเรองทจะตองพจำรณำมลเหตจงใจของผกระท ำเปนรำยกรณไป ซงตองพเครำะหวำผกระท ำรหรอไมวำกำรกระท ำของตนเปนกำรกระท ำโดยไมชอบดวยกฎหมำย เมอรวำกำรกระท ำเชนนนไมชอบดวยกฎหมำยแลวผนนยงประสงคจะกระท ำอยหรอไม

อำจกลำวไดวำถำกำรกระท ำกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยไดกระท ำโดยบคคลทมควำมรกำรศกษำซงนบวำเปนผมปญญำในระดบหนงแลว หรอเกดในสงคมทมควำมเจรญแลวซงมระบบขอมลขำวสำรในเรองกำรบงคบช ำระหนโดยชอบดวยกฎหมำยอนเปนททรำบกนอยำงกวำงขวำงในสงคมนนแลว หำกเจำหนยงกระท ำไปทงรวำเปนกำรกระโดยไมชอบดวย

5 จำก กฎหมำยอำญำ ภำค 2 ตอน 2 และภำค 3 (น.625-628), โดย จตต ตงศภทย, 2553, กรงเทพฯ:

เนตบณฑตยสภำ. พมพครงท 7. 6 จำก กฎหมำยอำญำภำคควำมผด เลม 3 (น.111), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2550, กรงเทพฯ:

หจก.จรรชกำรพมพ. พมพครงท 1.

DPU

80

กฎหมำยและกระท ำโดยประสงคจะไดประโยชนจำกกำรกระท ำอนไมชอบดวยกฎหมำยดงกลำว ยอมเหนไดชดวำเจำหนกระท ำโดยมเจตนำทจรต

แตถำเปนกำรกระท ำของบคคลทไมมควำมรและอยในชนบททหำงไกล ตองพจำรณำเปนรำยกรณไปวำกำรกระท ำทเขำแสดงออกมำนนชใหเหนไดหรอไมวำเปนกำรกระท ำโดยทจรตเพรำะกรรมเปนเครองชเจตนำไดโดยชดเจน ซงตองพจำรณำในขอพจำรณำอนตอไปอก

5.1.2.2 ขอพจำรณำเกยวกบจ ำนวนทรพยทเอำไป ทรพยสนทถกเอำไปนนกยอมเปนสงทบงชมลเหตจงใจของผกระท ำไดวำเปนกำร

กระท ำเพอแสวงหำประโยชนโดยไมชอบดวยกฎหมำยหรอไมไดเชนกน กลำวคอ หำกเจำหนเอำทรพยสนของลกหนไปเพอตใชหนโดยไมมเจตนำจะคนทรพยใหแกลกหนอกตอไป หำกเอำทรพยไปเทำกบจ ำนวนหนและมวตถแหงหนเปนอยำงเดยวกนเชนนยอมตองถอวำเขำไมไดกระท ำโดยมมลเหตจงใจเพอแสวงหำประโยชนจำกกำรกระท ำดงกลำว แมกำรกระท ำดงกลำวจะไมชอบดวยกฎหมำยแตกถอไมไดวำมเจตนำทจรต

แตถำขอเทจจรงเปลยนไปวำเจำหนเอำทรพยสนของลกหนไปเพอตใชหนโดยไมมเจตนำจะคนทรพยสนนนใหแกลกหน และกำรเอำทรพยสนของลกหนไปเปนจ ำนวนมำกกวำหนสนทคำงช ำระอยมำกยอมเหนไดวำกำรกระท ำของเจำหนเปนกำรกระท ำเพอแสวงหำประโยชนอยำงชดเจน และผกระท ำยอมรวำเปนกำรกระท ำโดยไมมสทธเนองจำกเกนจ ำนวนหนไปมำกแสดงวำแมรวำไมชอบดวยกฎหมำยเพรำะไมมสทธกจะท ำ กำรกระท ำเชนนยอมเปนกำรกระท ำโดยมมลเหตชกจงใจโดยทจรต

5.1.2.3 ขอพจำรณำเกยวกบพฤตกำรณทเอำไป พฤตกรรมทเปนกำรเอำไปนนอำจเปนเครองบอกเจตนำไดวำผกระท ำมมลเหตจงใจเพอ

แสวงหำประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมำยหรอไม ซงกำรกระท ำบำงกำรกระท ำอำจชใหเหนไดวำผกระท ำไดกระท ำไปทงรวำกำรกระท ำนนเปนผดกฎหมำย ยอมถอไดวำผกระท ำไดกระท ำไปโดยทจรต กลำวคอกำรกระท ำทเปนกำรเอำไปนนเปนกำรกระท ำทมเหตฉกรรจหรอมเหตทใชควำมรนแรงเกดขนผกระท ำยอมตองรอยโดยธรรมชำตวำตนเองไดกระท ำไปโดยไมมสทธ เชน เอำทรพยของลกหนไปโดยท ำอนตรำยสงกดกนส ำหรบคมครองบคคลหรอทรพย หรอเขำไปเอำทรพยของลกหนโดยเขำทำงชองทำงซงไดท ำขนโดยไมจ ำนงใหเปนทำงคนเขำ หรอเอำไปโดยตองปลอมตว มอมหนำเพอไมใหเหนหรอจ ำหนำได หรอโดยลวงวำเปนเจำพนกงำน หรอโดยมอำวธ เปนตน กรณเหลำนแสดงใหเหนถงสภำพจตใจของผกระท ำไดวำกระท ำไปทงรอยวำเปนกำรไมชอบดวยกฎหมำยในกำรแสวงหำประโยชนจำกทรพยของลกหนดงกลำวแตกยงกระท ำไปเพอประโยชนอนนน หรออำจเปนกำรกระท ำทมควำมรนแรงกวำนนอยำงเหนไดชดกลำวคอถงขนำดม

DPU

81

กำรใชก ำลงประทษรำยหรอขเขญวำจะใชก ำลงประทษรำยกรณอยำงนยอมเปนกำรกระท ำทตำมธรรมชำตของมนษยยอมรอยวำเปนกำรกระท ำทไมชอบดวยกฎหมำย กำรกระท ำของเจำหนทมพฤตกำรณดงกลำวยอมเปนกำรกระท ำทมมลเหตจงใจโดยทจรต ครบองคประกอบของควำมผดฐำนลกทรพยหรออำจเปนถงควำมผดฐำนชงทรพยหรอปลนทรพยไดแลวแตกรณ

5.1.3 สรปปญหำเกยวกบควำมส ำคญผดในอ ำนำจกระท ำ กำรกระท ำทครบองคประกอบภำยนอกและองคประกอบภำยในแลวอำจไมเปน

ควำมผดอำญำกไดหำกวำผนนมอ ำนำจกระท ำ ในประเดนทเกยวกบกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยนนตำมประมวลกฎหมำยแพงและพำณชยมหลกในกำรบงคบช ำระหนอยในมำตรำ 213 วรรคแรก ซงบญญตวำ “ถำลกหนละเลยเสยไมช ำระหนของตนเจำหนจะรองขอตอศำลใหสงบงคบช ำระหนกได เวนแตสภำพแหงหนสภำพแหงหนจะไมเปดชองใหท ำเชนนนได” ดงนน จะเหนไดวำถำหำกลกหนไมช ำระหนใหแกเจำหนในเมอหนถงก ำหนดเวลำช ำระแลวเจำหนยอมมสทธบงคบช ำระได แตอยำงไรกตำมบทบญญตดงกลำวตองรองขอตอศำลใหบงคบช ำระหนใหเทำนนไมวำในทำงใด อยำงไรกตำมกรณทกฎหมำยใหอ ำนำจกระท ำเกยวกบกำรบงคบช ำระหนมบญญตอยในประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย มำตรำ 451 ซงเปนหนทมวตถแหงหนเปนกำรงดเวนกระท ำกำร ดงทบญญตวำ “บคคลใชก ำลงเพอปองกนสทธของตน ถำตำมพฤตกำรณจะขอใหศำลหรอเจำหนำทชวยเหลอใหทนทวงทไมได และถำมไดท ำในทนใดภยทมอยดวยกำรทตนจะไดสมดงสทธนนจะตองประวงไปมำกหรอถงแกสำบสญไดไซร ทำนวำบคคลนนหำตองรบผดใชคำสนไหมทดแทนไม” วรรคสองของมำตรำดงกลำวไดจดไววำ “กำรใชก ำลงดงกลำวมำในวรรคกอนนน ทำนวำตองจ ำกดครดเครงแตเฉพำะทจ ำเปนเพอจะบ ำบดปดปองภยนตรำยเทำนน” ซงจะเหนไดวำ “กำรชวยเหลอตนเอง” ในกรณกำรบงคบใหเปนไปตำมสทธดวยตนเองตองเปนกำรกระท ำโดยจ ำกดอยำงมำก ดงนนจงไดหลกวำ “กำรชวยเหลอตนเอง” นนจะกระท ำไมได กำรบงคบใหเปนไปตำมสทธและหนำทของบคคลจกตองกระท ำผำนทำงศำลเสมอ7 โดยมกฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงเปนกฎหมำยหลกในวธกำรใชสทธทำงศำล

จะเหนไดวำในเรองกำรบงคบช ำระหนนนเจำหนไมมอ ำนำจกระท ำกำรบงคบช ำระหนไดเองโดยไมผำนศำล ซงมกฎหมำยใหอ ำนำจกระท ำเพยงมำตรำเดยวเทำนนซงจะตองเปนกรณทมควำมจ ำเปนอยำงยง ดงนนกำรกระท ำทเปนกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยยอมเปนกำรกระท ำไปโดยไมมอ ำนำจกระท ำได เมอกำรกระท ำของเจำหนครอบองคประกอบภำยนอกและองคประกอบภำยในของควำมผดฐำนลกทรพยแลวเจำหนยอมมควำมผดอำญำฐำนลกทรพย แต

7 จำก กฎหมำยวธพจำรณำควำมแพงภำคกำรด ำเนนคด (น.32). เลมเดม.

DPU

82

อยำงไรกตำมศำลฎกำยงไดเคยวนจฉยวำเจำหนไมมควำมผดฐำนลกทรพยเพรำะส ำคญผดวำเจำหนมอ ำนำจกระท ำไดตำมกฎหมำย

ในกรณกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยนตำมทมปญหำวำกำรกระท ำของเจำหนเปนควำมผดฐำนอำญำหรอไมนน มงไปทควำมส ำคญผดทวำขอเทจจรงใดถำมอยจรงจะท ำใหกำรกระท ำไมเปนควำมผด แมขอเทจจรงนนจะไมมอยจรงแตผกระท ำส ำคญผดวำมอยจรง ผนนยอมไมมควำมผดตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 62 ซง บญญตวำ “ขอเทจจรงใดถำมอยจรงจะท ำใหกำรกระท ำใหกำรกระท ำไมเปนควำมผด...แมขอเทจจรงนนจะไมมอยจรง แตผกระท ำส ำคญผดวำมอยจรง ผกระท ำยอมไมมควำมผด...” ในเรองกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยอยำงเชนกำรทเจำหนเอำทรพยของลกหนไปเพอตใชหนหรอเอำไปเพอใหลกหนตดตำมมำช ำระหนน เปนกำรกระท ำของเจำหนทครบองคประกอบควำมผดฐำนลกทรพยท งในสวนขององคประกอบภำยนอกและองคประกอบภำยในแลว แตวำกฎหมำยทใหอ ำนำจกระท ำอนจะท ำใหกำรกระท ำไมเปนควำมผดนน ในกรณทเปนกฎหมำยลำยลกษณอกษรประมวลกฎหมำยแพงและพำณชยกอำจเปนกฎหมำยทยกเวนควำมผดในทำงอำญำได ดงนนกำรกระท ำโดยส ำคญผดวำมกฎหมำยแพงใหอ ำนำจกระท ำไดกำรกระท ำจงไมเปนควำมผดอำญำ ยอมเปนควำมส ำคญผดในขอเทจจรงในเรองทวำขอเทจจรงใดถำมอยจรงจะท ำใหกำรกระท ำไมเปนควำมผด แมขอเทจจรงนนจะไมมอยจรงแตผกระท ำส ำคญผดวำมอยจรง ผนนยอมไมมควำมผดตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 62 นเชนเดยวกน

ในเรองกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยนเหตทผกระท ำเอำทรพยไปทงๆทมเจตนำทจรตแตไมมควำมผดฐำนลกทรพยนนเปนเพรำะผกระท ำไมรกฎหมำยแพงวำจะตองรองขอตอศำลใหสงบงคบช ำระหนไดตำมประมวลกฎหมำยแพงและพำณชยมำตรำ 213 โดยผกระท ำเขำใจวำมอ ำนำจไปยดทรพยของลกหนโดยพลกำรได กำรไมรกฎหมำยแพงดงกลำวนนถอวำเปนกำรส ำคญผดในขอเทจจรงตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 62 ได โดยกำรไมรดงกลำวเกดขนไดในกรณอยในชนบทอยหำงไกลจงไมรบทบญญตในประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย มำตรำ 213 ดงนนหำกผกระท ำรดอยแลววำกำรบงคบช ำระหนตองกระท ำโดยใชสทธทำงศำลผกระท ำจะมำอำงควำมส ำคญผดในขอเทจจรงตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 62 นไมได8 ดงนนถำจะถอวำกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยอยำงเชนกำรทเจำหนเอำทรพยของลกหนไปเพอตใชหนหรอเอำไปเพอใหลกหนตดตำมมำช ำระหนเปนกำรกระท ำโดยส ำคญผดในอ ำนำจกระท ำไปเสย

8 จำก ค ำอธบำยกฎหมำยอำญำ ภำค1 (น.218-219), โดย เกยรตขจร วจนะสวสด, 2551, กรงเทพฯ:

หจก.จรรชกำรพมพ. พมพครงท 10.

DPU

83

ทกกรณยอมมผลกระทบตอควำมสงบเรยบรอยในสงคมสวนรวม ดงนนในกำรพจำรณำวำผกระท ำส ำคญผดในอ ำนำจกระท ำหรอไมจงตองพจำรณำเปนรำยกรณไป

5.1.4 สรปแนวค ำพพำกษำของศำลฎกำ ค ำพพำกษำของศำลฎกำในเรองกำรบงคบเอำกบทรพยสนของลกหนโดยไมชอบดวย

กฎหมำยนเปนควำมผดอำญำฐำนลกทรพยหรอไมทกลำวมำแลววำศำลฎกำไดมควำมเหนเปนสองแนวควำมเหน แนวแรกวนจฉยวำกำรเอำทรพยไปโดยพลกำรเพอเอำทรพยนนตช ำระหนหรอเพอใหลกหนไปตดตำมช ำระหน กำรกระท ำดงกลำวไมเปนควำมผดฐำนลกทรพย และเมอพจำรณำจำกเหตผลของศำลฎกำแลวจะเหนไดวำทศำลวนจฉยเชนนนเพรำะเหนวำเปนกำรเอำทรพยไปเพอช ำระหนทคำงอยหรอเอำไปเพอใหลกหนตดตอช ำระหน กำรกระท ำของผกระท ำไมมเจตนำเอำทรพยไปโดยทจรต

ค ำพพำกษำศำลฎกำแนวทสองศำลฎกำวนจฉยวำเปนควำมผดฐำนลกทรพย เพรำะแมจะเปนกำรเอำทรพยไปเพอตช ำระหนหรอเอำไปเพอยดถอไวโดยประสงคใหลกหนตำมมำตดตอช ำระหนใหกตำม แตกำรบงคบช ำระหนตองด ำเนนกำรตำมกฎหมำย ดงนนถอไดวำจ ำเลยเอำทรพยของผเสยหำยไปจงเปนกำรเอำไปโดยมเจตนำทจรตอนเปนควำมผดฐำนลกทรพย เพรำะจ ำเลยไมมอ ำนำจเอำทรพยของผเสยหำยไปโดยพลกำรไดจงเหนไดวำทผำนมำนนค ำพพำกษำสองแนวนยงขดแยงกนอย

ตอมำศำลฎกำไดมกำรประชมใหญเพอวนจฉยคดทเกยวกบเรองกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยนเปนค ำพพำกษำศำลฎกำท 9603/2553 ฎส.12 น.79 โดยวนจฉยวำ กำรทจ ำเลยขบรถยนตตไปจำกทจอดรถ จงเปนกำรเอำรถยนตตซงเปนกรรมสทธของโจทกรวมไปโดยไมมอ ำนำจ แมจ ำเลยจะอำงวำสบเนองมำจำกโจทกรวมไมยอมช ำระหนทคำง แตกเปนกำรใชอ ำนำจบงคบใหช ำระหนโดยมชอบดวยกฎหมำย เพรำะโจทกรวมคำงช ำระรำคำรถยนตแกจ ำเลยเพยงประมำณ 20,000 บำท แตจ ำเลยจะใหโจทกรวมช ำระเงนแกจ ำเลยถง 100,000 บำท กำรทจ ำเลยเอำรถยนตตไปจำกโจทกรวมเพอเรยกรองใหโจทกรวมช ำระหนนน เปนกำรแสวงหำประโยชนทมควรไดโดยชอบดวยกฎหมำยส ำหรบตนเอง กำรกระท ำของจ ำเลยจงเปนกำรเอำทรพยของโจทกรวมไปโดยทจรต เปนควำมผดฐำนลกทรพย แนววนจฉยเชนนยอมตรงกบแนวทำงทไดวเครำะหมำแลวในเรองเจตนำทจรต ซงหลงจำกค ำวนจฉนเรองนออกมำแนวกำรวนจฉยของศำลฎกำกเรมเปนไปตำมหลกเกณฑทไดวเครำะหมำแลวอกหลำยเรอง ซงตอมำไดมค ำพพำกษำศำลฎกำท674/2554 น.615 วนจฉยวำ จ ำเลยกบพวกอกสองคนรวมกนใชก ำลงประทษรำยผเสยหำยเพอมใหผ เ สยหำยขดขน เพ อใหควำมสะดวกแกกำรลก เ งนสด 1,000 บำท บตร เอ . ท . เอม และโทรศพทเคลอนทของผเสยหำยไป หรอกำรพำทรพยนนไป ใหยนใหซงทรพย ยดถอเอำทรพยนน

DPU

84

ไว หรอใหพนจำกกำรจบกม แมจ ำเลยกบพวกเอำทรพยสนของผเสยหำยไปเทำทคดวำพอกบคำจำงทผเสยหำยเปนหนจ ำเลยกบพวกอย ไมไดเอำทรพยสนอนๆทมคำมำกไปดวยกตำม แตกเปนกำรกระท ำทไมมอ ำนำจตำมกฎหมำย ยอมเปนกำรกระท ำโดยเจตนำทจรต จ ำเลยมควำมผดฐำนปลนทรพยของผเสยหำย (ควำมผดฐำนปลนทรพยมควำมผดฐำนลกทรพยรวมอยดวย) ดงนนเหนไดวำระยะหลงนศำลฎกำไดวนจฉยคดเปนไปตำมนตวธของระบบกฎหมำยมำกขนแลวตำมทไดวเครำะหมำขำงตน 5.2 ขอเสนอแนะ

ปญหำกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยนนเกดขนจำกกำรตดตำมทวงถำมหนในปจจบนมกำรกระท ำทไมเหมำะสมและไมเปนธรรมตอลกหนหรอผบรโภค รวมถงกำรสรำงควำมร ำคำญใหแกบคคลทสำมทไมใชลกหน ซงสงผลกระทบตอสงคมและสรำงควำมเดอดรอนใหแกประชำชนโดยรวมเปนจ ำนวนมำก เทำทผำนมำกำรตดตำมทวงถำมหนจะใชวธกำรตำงๆไมวำจะเปนกำรใชวำจำและภำษำทเปนกำรละเมดสทธสวนบคคลอยำงรนแรง กำรคกคำมโดยใชก ำลงหรอท ำใหเสยชอเสยง รวมถงกำรใหขอมลเทจเพอใหลกหนและผอนเขำใจผด รวมทงไมมกฎหมำยทเกยวกบกำรตดตำมทวงถำมหนไวเปนกำรเฉพำะและไมมหนวยงำนใดก ำกบดแลโดยตรง ทงทในเรองกำรบงคบช ำระหนนประมวลกฎหมำยแพงและพำณชยมหลกในกำรบงคบช ำระหนอยในมำตรำ 213 วรรคแรกอยแลว ซงบญญตวำ “ถำลกหนละเลยเสยไมช ำระหนของตนเจำหนจะรองขอตอศำลใหสงบงคบช ำระหนกได เวนแตสภำพแหงหนสภำพแหงหนจะไมเปดชองใหท ำเชนนนได” ซงจะเหนไดวำถำหำกลกหนไมช ำระหนใหแกเจำหนในเมอหนถงก ำหนดเวลำช ำระแลวเจำหนยอมมสทธบงคบช ำระได แตตองรองขอตอศำลใหบงคบช ำระหนใหเทำนนไมวำในทำงใด แตปญหำทเกดขนเนองจำกเจำหนไมประสงคทจะใชสทธทำงศำลอำจเปนเพรำะกระบวนกำรด ำเนนคดทำงแพงมควำมลำชำไมทนใจเจำหน หรอกำรฟองคดมคำจำยสงเกนไป หรออำจเปนเพรำะหนของเจำหนทเรยกเกบเปนหนทเกดขนโดยไมชอบดวยกฎหมำยศำลไมอำจบงคบใหตำมทตกลงกน ดงนนกำรแกปญหำทสำเหตของปญหำคอตองมกำรปฏรปกระบวนกำรยตธรรมในทำงแพงใหเกดควำมสะดวกรวดเรว และประหยดคำใชจำยและเวลำในกำรด ำเนนคด ตลอดถงใหควำมรแกประชำชนถงกฎหมำยทเกยวของกบเรองกำรบงคบช ำระหน

อกทงกำรใชกฎหมำยทมอยใหเปนประโยชน เชน ประมวลกฎหมำยแพงและพำณชยไดบญญตในเรองกำรประกนดวยบคคลและทรพยเอำไว ไมวำจะเปนเรองค ำประกน จ ำนอง จ ำน ำ รวมตลอดถงเรองสทธยดหนวง ดงนนหำกเจำหนไมแนใจวำลกหนจะช ำระหนหรอไมกควรจะมกำรก ำหนดหรอตกลงกนใหลกหนหำประกนมำใหและท ำสญญำค ำประกน จ ำนอง จ ำน ำ ให

DPU

85

ถกตองตำมแบบตำมทกฎหมำยบญญต เพรำะกำรกระท ำดงกลำวเจำหนยอมจะไดรบควำมคมครองตำมกฎหมำยไมวำในทำงแพงและทำงอำญำ เชน หำกลกหนน ำทรพยสนทจ ำน ำไปเสยยอมเปนควำมผดฐำนโกงเจำหนตำมประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 349 เปนตน

สวนประเดนในเรองควำมไมสงบเรยบรอยหรอควำมเดอดรอนร ำคำญทเกดขนจำกกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยน น ขำพเจำเหนวำควรจะใชกฎหมำยทมอยใหเกดประสทธผล ซงในเรองนกฎหมำยอำญำมภำรกจในกำรคมครองสงคมอยแลวเพรำะกฎหมำยอำญำเปนเครองมอของรฐในกำรรกษำควำมสงบและควำมเปนระเบยบเรยบรอยของบำนเมอง9 แตอยำงไรกตำมหำกรฐไมพจำรณำถงประสทธภำพและควำมสำมำรถของกลไกของรฐทมหนำทใชบงคบกฎหมำยอำญำ กฎหมำยอำญำทมอยกจะไรควำมหมำย ขำดควำมศกดสทธไป และมกจะเกดกำรกระท ำทกอใหเกดควำมไมสงบขนในสงคมอยร ำไป ในเรองกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยนกเชนเดยวกน กำรกระท ำทเปนกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยอำจเปนควำมผดอำญำได ยกตวอยำงเชน กำรทวงถำมหนทเปนกำรสรำงควำมร ำคำญแกผอนในลกษณะทมกำรสงเสยงดงเพอขมข ยอมเปนควำมผดตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 370 ได หรอกำรใชวำจำและภำษำทเปนกำรละเมดสทธสวนบคคลอยำงรนแรงในลกษณะทท ำใหบคคลอนถกดหมนเกลยดชงหรอลดคณคำของบคคลอน ยอมเปนควำมผดฐำนหมนประมำทตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 326 หรอเปนกำรดหมนซงหนำตำมประมวลกฎหมำยอำญำมำตรำ 393 ได หรอกำรคกคำมโดยใชก ำลงกอำจเปนควำมผดฐำนท ำรำยรำงกำยตำมประมวลกฎหมำยอำญำในเรองควำมผดตอรำงกำยได ในเรองกำรบงคบช ำระหนโดยไมชอบดวยกฎหมำยส ำหรบกำรกระท ำทเจำหนเอำทรพยสนของลกหนไปตใชหนหรอเอำทรพยของลกหนไปเพอใหลกหนขอตดตอช ำระหนตำมทไดศกษำมำแลวเหนไดวำกำรกระท ำดงกลำวยอมจะเปนควำมผดฐำนลกทรพยตำมประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 334 ไดดงทไดศกษำมำแลว เปนตน ดงนนแนวทำงกำรแกไขปญหำในเรองนอำจกระท ำไดโดยใหฝำยทมอ ำนำจในกำรบงคบใชกฎหมำย บงคบใชกฎหมำยใหถกตองตำมหลกนตวธเพอกฎหมำยนนใหเกดประโยชนสงสดและบรรลภำรกจของกฎหมำยอำญำไดโดยไมจ ำเปนตองบญญตกฎหมำยขนใหมในเรองดงกลำวอนจะเปนกำรแกปญหำทปลำยเหต และอำจเกดปญหำอนตำมมำดงทไดศกษำมำแลว

9 จำก กฎหมำยอำญำภำคทวไป (น.40), โดย คณต ณ นคร, 2547, กรงเทพฯ: ส ำนกพมพวญญชน.

พมพครงท 2.

DPU

บรรณานกรม

DPU

87

บรรณานกรม ภาษาไทย

หนงสอ เกยรตขจร วจนะสวสด. (2550). กฎหมายอาญาภาคความผด เลม 3. กรงเทพฯ: จรรชการพมพ. _______ . (2551). ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค1 (พมพครงท 10). กรงเทพฯ: จรรชการพมพ. คณต ณ นคร. (2552). กฎหมายวธพจารณาความแพงภาคการด าเนนคด (พมพครงท2). กรงเทพฯ:

วญญชน. . (2545). กฎหมายอาญาภาคความผด (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: วญญชน. . (2547). กฎหมายอาญาภาคทวไป (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: วญญชน. . (2555). การกอการราย กบ การมอบอ านาจใหด าเนนคด. กรงเทพฯ: วญญชน. จด เศรษฐบตร. (2552). หลกกฎหมายแพงลกษณะหน (พมพครงท 18). กรงเทพฯ: โครงการต ารา

และเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. จตต ตงศภทย. (2548). กฎหมายอาญา ภาค 2 ตอน 1 ( พมพครงท6). กรงเทพฯ: เนตบณฑตยสภา. . (2553) กฎหมายอาญา ภาค 2 ตอน 2 และภาค 3. กรงเทพฯ: เนตบณฑตยสภา. . (2540) รวมหมายเหตทายค าพพากษาศาลฎกา กฎหมายอาญา ของศาสตราจารยจตต

ตงศภทย (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ทวเกยรต มนะกนษฐ. (2554). ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาคความผดและลหโทษ (พมพครงท 7).

กรงเทพฯ: วญญชน. . (2554). ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาคทวไป (พมพครงท 13). กรงเทพฯ: วญญชน. . (2553). ประมวลกฎหมายอาญา ฉบบอางอง (พมพครงท 24). กรงเทพฯ: วญญชน. นพนธพจนาตถ. (2478). กฎหมายลกษณะอาญา รศ. 127. พระนคร: กรงเทพบรรณาคาร. บญญต สชวะ. (2555). ค าอธบาย กฎหมายลกษณะทรพย (พมพครงท 14). กรงเทพฯ:

เนตบณฑตยสภา. ประมล สวรรณศร. (ม.ป.ป.) ค าอธบายตอนท 2 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 4

วาดวยทรพย. สมศกด สงหพนธ. (2519). ค าอธบายกฎหมายอาญา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

DPU

88 สรศกด ลขสทธวฒนกล. (2555). ค าอธบายความผดเกยวกบทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญา

(พมพครงท 5). กรงเทพฯ: วญญชน. เสนย ปราโมช. (2551). อธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กฎหมายลกษณะทรพย.

กรงเทพฯ: เนตบณฑตยสภา. หยด แสงอทย. (2544). กฎหมายอาญา ภาค2-3 (พมพครงท 10). กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. . (2544). กฎหมายอาญา ภาค 1 (พมพครงท 18). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

2544.

บทความ

โกเมน ภทรภรมย. ค าพพากษาฎกาในนานาทรรศนะ. บทบณฑตย ป.29(2515) ต.4 น.1010. คณต ณ นคร. คณธรรมทางกฎหมายกบการใชกฎหมายอาญา. วารสารอยการ ป.3 ฉ.25 (2523) น.55. ทวเกยรต มนะกนษฐ. ความผดฐานลกทรพย. วารสารนตศาสตร. ป.16 ฉ.2 (2529) น.25. โสภณ รตนากร. การครอบครองในกฎหมายแพงและกฎหมายอาญา. วารสารนตศาสตร ป.25 ฉ.2

(2537) น.261. สรสทธ แสงวโรจนพฒน. ความผดฐานลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน. ดลพาห ล.2

ป.56 หนา168.

วทยานพนธ

เฉลมพล ชอโพธทอง. (2537). ความผดฐานลกทรพยและฉอโกง : ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายองกฤษ เยอรมนและไทย. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย ธรรมศาสตร.

ปฐมพงษ บญหนน. (2544). ความผดฐานลกทรพย : ศกษากรณการเอาไปซงทรพย. วทยานพนธ นตศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

สนน ยามาเจรญ. (2554). ปญหาความรบผดอนเกดจากการบงคบช าระหนโดยพลการในความผดเกยวกบทรพย. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย ธรรมศาสตร.

DPU

89 สเนต คงเทพ. (2543). ความผดฐานลกทรพย: ศกษาการเอาไปซงพลงงาน. วทยานพนธนตศาสตร

มหาบณฑต. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. แสวง บญเฉลมวภาส. (2524). ปญหาเจตนาในกฎหมายอาญา. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต.

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. อไรวรรณ อดมวฒนกล. (2534). ความผดฐานลกทรพย : ศกษากรณการเอายานพาหนะผ อนไปโดย

ไมชอบ. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สารสนเทศจากสออเลกทรอนกส ค าพพากษาศาลฎกา. ศาลฎกา. สบคนเมอวนท 15กมภาพนธ 2555.

http://www.deka2007.supremecourt.or.th/deka/web/searchlist.jsp ภาษาตางประเทศ

BOOKS Alfred R.N. Cross and Philip A.Jones, Introduction to Criminal Law, 9th ed., edited by Richard

Card (London: Butterworths, 1980). David Crystal-Kirk, Appropriation under section 3 of the Theft Act-inherently hostile conduct, 19

Journal of the Association of Law Teachers 90, 96. George P.Fletcher, Rethinking Criminal Law, 2d ed. (Boston: Little, Brown and Limited, 1978). Glanville Williams, Temporary Appropriation should be Theft, Crim.L.R. 129, 129-130 (March

1981). J.C.Smith, The Law of Theft, 4th ed. (London: Butterworths, 1979). Kadish, Sanford. H. and Paulsen, Monrad G. Criminal Law and Its Processes (Cases and

Material). 3ed. Boston: Little, Brown and Company, 1975. Neumann, K. Criminal Law in Manual of German Law. Edited by Emest J. Cohn. London: Her

Majesty’s Stationery Office, 1952. Othmar Jauernig, Zivilprozessrecht, 22. Auflage, Munchen 1988 , S. 1.

DPU

90 Wayne R.Lafave and Austin W.Scott, Handbook of Criminal Law (St.Paul, Minnesota: West

Publishing Co., 1972).

กฎหมาย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา. ประมวลกฎหมายอาญา. พระราชบญญตรถยนต (ฉบบ 15) พทธศกราช 2551. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550.

DPU

91

ภาคผนวก

DPU

92

ภาคผนวก ก

ราง พระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. ....

DPU

93

ราง พระราชบญญต

การตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. ....

...................................................

...................................................

...................................................

..........................................................................................................................................................................

โดยทเปนการสมควรใหมกฎหมายวาดวยการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พระราชบญญตนมบทบญญตบางประการเกยวกบการจ ากดสทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบมาตรา ๓๓ มาตรา ๔๑ และมาตรา ๔๓ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระท าไดโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย

..........................................................................................................................................................................

มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตการตดตามทวงถามหนอยางเปนธรรม พ.ศ. ....”

มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนก าหนดหนงรอยแปดสบวน นบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา ๓ ในพระราชบญญตน “หน” หมายความวา หนทเกดจากสนเชอ รวมถงการค าประกนสนเชอ “สนเชอ” หมายความวา การใหกยมเงน การใหบรการบตรเครดต การใหเชาซอ และการใหเชาแบบลสซง ใหแกบคคลธรรมดา และธรกรรมอนใดตามทก าหนดโดยกฎกระทรวง “บตรเครดต” หมายความวา บตรหรอสงอนใดทผใหสนเชอออกใหแกผบรโภคเพอใชช าระคาสนคา คาบรการหรอคาอนใดแทนการช าระดวยเงนสด หรอเพอการเบกถอนเงนสด

DPU

94

โดยผบรโภคตองช าระคาธรรมเนยม คาบรการ ดอกเบย หรอคาอนใด แตไมรวมถงบตรทไดมการช าระคาสนคา คาบรการหรอคาอนใดไวลวงหนาแลว “ผบรโภค” หมายความวา บคคลธรรมดาทมภาระผกพนทจะตองช าระหนสนเชอ ทงนรวมถงบคคลธรรมดาผค าประกนหนสนเชอดวย “ผใหสนเชอ” หมายความวา (๑) นตบคคลทใหสนเชอเปนทางการคาปกต (๒) นตบคคลทรบซอหรอรบโอนสนเชอจาก (๑) (๓) นตบคคลทรบซอหรอรบโอนสนเชอจาก (๒) (๔) บคคลอนใดตามทรฐมนตรประกาศก าหนด “ผตดตามหน” หมายความวา ผใหสนเชอ ผรบมอบอ านาจหรอผรบมอบอ านาจชวงในการตดตามทวงถามหนจากผใหสนเชอ ทงน ไมใหหมายรวมถง (๑) บคคลทท าหนาทบงคบคดเพอใหเปนไปตามค าพพากษาหรอค าสงของศาล (๒) บคคลอนใดตามทรฐมนตรประกาศก าหนด “ธรกจตดตามทวงถามหน” หมายความวา ธรกจทรบจางโดยตรงจากผใหสนเชอในการตดตามทวงถามหน “สถานทตดตอผบรโภค” หมายความวา ทอยอาศยของผบรโภค หรอสถานทท างานหรอสถานทอนใด และใหรวมทงหมายเลขโทรศพททสามารถตดตอผบรโภคได “พนกงานเจาหนาท” หมายความวา ผซงรฐมนตรแตงตงตามทคณะกรรมการใหปฏบตการตามพระราชบญญตน “คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการคมครองผบรโภคสนเชอ “รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน

มาตรา ๔ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงรกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอ านาจออกกฎกระทรวง และประกาศเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน กฎกระทรวง และประกาศนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

มาตรา ๕ หามมใหบคคลใดประกอบธรกจตดตามทวงถามหน เวนแตจะไดจดทะเบยนการประกอบธรกจตดตามทวงถามหนตามพระราชบญญตนตอนายทะเบยนตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข ตามทรฐมนตรประกาศก าหนด

DPU

95

หมวด ๑ การตดตามทวงถามหน

มาตรา ๖ หามมใหผตดตามหน ตดตอผใดทมใชผบรโภคเพอการตดตามทวงถามหน เวนแตเปนการตดตอเพอวตถประสงคดงน (๑) เพอการตดตอสอบถามสถานทตดตอผบรโภคตามมาตรา ๗ (๒) เพอการอนตามทมกฎหมายหรอระเบยบราชการก าหนดไว

มาตรา ๗ ผตดตามหนอาจตดตอบคลอนใดนอกเหนอจากผบรโภคในการใหไดมาซงขอมลสถานทตดตอผบรโภคโดยตองถอปฏบตดงน (๑) แจงใหทราบชอ นามสกล ชอหนวยงาน และแสดงเจตนาวาตองการสอบถามหรอยนยนขอมลสถานทตดตอผบรโภคเทานน (๒) ในกรณตดตอโดยโทรศพทหรอบคคลใหตดตอในเวลา ๐๘.๐๐ นาฬกา ถง ๒๐.๐๐ นาฬกา ยกเวนวนหยดราชการใหตดตอไดในเวลา ๐๘.๐๐ นาฬกา ถง ๑๘.๐๐ นาฬกา (๓) ตดตอโดยมเหตอนควรและไมกอใหเกดความร าคาญ (๔) หามมใหแจงถงความเปนหนของผบรโภค (๕) หามมใหตดตอโดยทางไปรษณยบตร (๖) หามมใหใชภาษา สญลกษณ หรอชอทางธรกจของผตดตามหนบนซองจดหมายหรอในหนงสอ หรอในสออนทจะใชในการตดตอสอบถามผอน ทท าใหผอนเขาใจไดวาเปนการตดตอมาเพอการตดตามทวงถามหนของผบรโภค

มาตรา ๘ การตดตอกบผบรโภคใหผตดตามหนถอปฏบตดงน (๑) แจงใหทราบชอ นามสกล ชอหนวยงาน และแสดงเจตนาวาตองการตดตามหน (๒) ใหถอเอาสถานททผ บรโภคแจงเปนสถานทตดตอกบผ บรโภค ในกรณทผบรโภคไมไดแจงไวลวงหนา หรอสถานทแจงไวไมสามารถตดตอไดโดยผตดตามหนไดพยายามตดตอตามสมควรแลวใหถอเอาสถานทตดตอผบรโภคอนเปนสถานทเหมาะสมในการตดตอผบรโภค (๓) ในกรณตดตอโดยโทรศพทหรอบคคลใหตดตอไดในเวลา ๐๘.๐๐ นาฬกา ถง ๒๐.๐๐ นาฬกา ยกเวนวนหยดราชการใหตดตอไดในเวลา ๐๘.๐๐ นาฬกา ถง ๑๘.๐๐ นาฬกา เวนแตผบรโภคและผตดตามหนไดตกลงไวเปนอยางอนในระหวางการผดนดช าระหน

DPU

96

(๔) ในกรณผตดตามหนไมสามารถตดตอผบรโภคไดตามชวงเวลาใน (๓) และไดใชความพยายามตามสมควรแลว ผ ตดตามหนอาจตดตอผ บรโภคไดในเวลาอนตามชวงเวลา หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการประกาศก าหนด

มาตรา ๙ ภายใตบงคบมาตรา ๖ ผตดตามหนอาจตดตอกบบคคลอนใดดงตอไปนได (๑) บคคลทผบรโภคไดใหความยนยอม (๒) บคคลอนใดตามกระบวนการทางกฎหมาย หรอค าสงศาล (๓) บรษทขอมลเครดตตามกฎหมายวาดวยการประกอบธรกจขอมลเครดต

มาตรา ๑๐ หามมใหผตดตามหนกระท าการในลกษณะทเปนการละเมด และคกคามในการตดตามทวงถามหน ดงตอไปน (๑) การขมข การใชความรนแรงหรอการกระท าอนใดทท าใหเกดความเสยหายแกรางกาย ชอเสยง และทรพยสนของผบรโภค หรอผอน (๒) การใชวาจาหรอภาษาทเปนการดหมน ถากถาง เสยดส ท าใหเกดความเสยหายตอผบรโภค หรอผอน (๓) การแจง การเปดเผยชอผบรโภคใหแกผอนทไมเกยวของกบการตดตามหน เวนแตเปนการแจงใหแกบคคลอนตามทกฎหมายก าหนด (๔) การตดตอผบรโภคเพอตดตามทวงถามหนทางโทรศพทวนละหลายครงโดยไมมเหตอนควรเพอกอใหเกดความร าคาญ (๕) การตดตามทวงถามหนเกนสมควรแกเหต และกอใหเกดความเดอดรอนร าคาญแกผบรโภค หรอผอน

มาตรา ๑๑ หามมใหผตดตามหนกระท าการในลกษณะทเปนเทจ หรอท าใหเกดความเขาใจผดในการตดตามทวงถามหน ดงตอไปน (๑) การแสดง หรอการใชเครองหมายหรอเครองแบบ สญลกษณ หรอขอความใด ๆ ทอาจท าใหผบรโภคเขาใจวาเปนการกระท าของศาล เจาพนกงานบงคบคด รฐ หรอหนวยงานของรฐโดยไมเปนความจรง (๒) การแสดงหรอมขอความทท าใหเชอวาการตดตอทวงถามหนนเปนการกระท าโดยทนายความหรอส านกงานกฎหมาย ทงทไมใช (๓) การแสดงหรอมขอความทท าใหเชอวาหากไมช าระหนจะถกด าเนนคด ถกยดหรออายดทรพยหรอเงนเดอน เวนแตเปนการกระท าทถกตองตามกฎหมาย

DPU

97

(๔) การขมขวาจะด าเนนการใด ทงทไมมอ านาจจะกระท าไดตามกฎหมาย (๕) การตดตอ หรอการแสดงตนทท าใหบคคลอนเขาใจผด เพอใหไดขอมลอนทเกยวกบผบรโภคเพอวตถประสงคในการตดตามทวงถามหน (๖) การใชชอของบคคลอนแทนชอของผตดตามหนในการด าเนนการตดตามทวงถามหน (๗) การตดตอหรอการแสดงตนใหผบรโภคเชอวาผตดตามหนด าเนนการใหแกบรษทขอมลเครดตหรอรบจางบรษทขอมลเครดต

มาตรา ๑๒ หามมใหผตดตามหนกระท าการในลกษณะทไมเปนธรรมในการตดตามทวงถามหน ดงตอไปน (๑) การเรยกเกบคาธรรมเนยมหรอคาใชจายใด ๆ เวนแตไดมการตกลงไวลวงหนา หรอทมกฎหมายอนญาตใหท าได (๒) การตดตอผบรโภคเกยวกบหนโดยไปรษณยบตร เอกสารเปดผนกหรอโทรสารทสอใหทราบวาเปนการตดตามทวงถามหนอยางชดเจน (๓) การใชภาษา หรอสญลกษณ ชอทางธรกจของผประกอบธรกจตดตามทวงถามหนบนซองจดหมายในการตดตอผบรโภคทท าใหเขาใจไดวาเปนการตดตอมาเพอการตดตามทวงถามหน เวนแตชอทางธรกจของผตดตามหนไดสอใหทราบไดวาเปนการประกอบธรกจตดตามทวงถามหน

มาตรา ๑๓ มใหน ามาตรา ๑๒ (๓) มาใชบงคบกบการตดตามทวงถามหนเปนหนงสอเพอจะใชสทธฟองคดตอศาล

มาตรา ๑๔ ผตดตามหนตองแจงใหผบรโภคทราบถงชอของผใหสนเชอและจ านวนหนทผบรโภคเปนหน

มาตรา ๑๕ ในกรณทผตดตามหนตดตามทวงถามหนหลายบญชในคราวเดยวกนและผบรโภคไดช าระหนบางสวนผานผตดตามหนผนน ใหผตดตามหนแจงจ านวนหรอสดสวนของเงนทจะแบงช าระในแตละบญชใหผบรโภคไดทราบกอนการช าระ เวนแตผบรโภคมขอโตแยงหรอไดก าหนดวธการช าระหนไวเปนอยางอน

DPU

98

มาตรา ๑๖ เพอประโยชนในการตดตามทวงถามหนตามหมวดน ใหรฐมนตรโดยค าแนะน าของคณะกรรมการมอ านาจออกกฎกระทรวง ก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการตดตามทวงถามหนไดเทาทจ าเปน

หมวด ๒ การก ากบดแลผตดตามหน

มาตรา ๑๗ ในกรณทผบรโภคหรอบคคลอนใดไดรบการปฏบตจากผตดตามหนอนเปนการขดตอพระราชบญญตน ผบรโภคหรอบคคลอนใดอาจรองเรยนตอคณะกรรมการเพอวนจฉย การรองเรยนตอคณะกรรมการตามวรรคหนง ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการประกาศก าหนด เมอมค าวนจฉยชขาดของคณะกรรมการตามวรรคหนง ใหผตดตามหนปฏบตตามค าวนจฉยชขาดนน

มาตรา ๑๘ ใหมคณะกรรมการคณะหนงเรยกวา “คณะกรรมการคมครองผบรโภคสนเชอ” ประกอบดวยปลดกระทรวงการคลงเปนประธานกรรมการ ปลดกระทรวงพาณชย ปลดกระทรวงยตธรรม เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา ผบญชาการต ารวจแหงชาต เลขาธการคณะกรรมการคมครองผบรโภค เลขาธการคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ผวาการธนาคารแหงประเทศไทยหรอผแทน นายกสภาทนายความ และกรรมการผทรงคณวฒจ านวนหาคนเปนกรรมการ ใหรฐมนตรแตงตงกรรมการผทรงคณวฒ โดยอยางนอยตองเปนผมความร ความเชยวชาญดานการเงนและการธนาคารสองคน ดานการคมครองผบรโภคหนงคน และผแทนผประกอบการดานธรกจภาคเอกชนสองคน โดยมวาระอยในต าแหนงคราวละสามปและอาจแตงตงใหมอกได แตจะแตงตงใหอยในต าแหนงตดตอกนเกนสองวาระมได ใหคณะกรรมการแตงตงเจาหนาทของส านกงานปลดกระทรวงการคลงตงแตระดบผอ านวยการส านกหรอเทยบเทาขนไปคนหนงเปนเลขานการคณะกรรมการ

DPU

99

มาตรา ๑๙ ใหคณะกรรมการมอ านาจและหนาทในการก ากบดแลการตดตามทวงถามหนของผตดตามหน อ านาจและหนาทดงกลาวใหรวมถง (๑) ออกประกาศหรอค าสงเพอปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตน (๒) ออกประกาศก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเกยวกบการปฏบตในการตดตามทวงถามหน (๓) สงใหผตดตามหนยนรายงานเกยวกบการด าเนนกจการเปนการทวไป หรอเปนการเฉพาะโดยมรายการและตามระยะเวลาทก าหนด (๔) รบเรองรองเรยน และพจารณาวนจฉยขอรองเรยนตามพระราชบญญตน (๕) แตงตงคณะอนกรรมการ (๖) แตงตงเลขานการคณะกรรมการ (๗) ปฏบตการอนใดตามทมกฎหมายหรอมตคณะรฐมนตรก าหนดใหเปนอ านาจและหนาทของคณะกรรมการ ในการปฏบตหนาทตามมาตราน คณะกรรมการอาจมอบหมายใหคณะอนกรรมการด าเนนการหรอเสนอความเหนมายงคณะกรรมการเพอพจารณาด าเนนการตอไปดวยกได

มาตรา ๒๐ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระตามมาตรา ๑๘ กรรมการผทรงคณวฒซงรฐมนตรแตงตงพนจากต าแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) รฐมนตรใหออก (๔) เปนบคคลลมละลาย (๕) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๖) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๗) เปนผด ารงต าแหนงหรอมหนาทหรอมผลประโยชนเกยวของกบผประกอบธรกจตดตามทวงถามหน ในกรณทกรรมการพนจากต าแหนงกอนวาระ ใหรฐมนตรแตงตงผอนเปนกรรมการแทนไดเวนแตวาระของกรรมการจะเหลอนอยกวาเกาสบวน และใหผทไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงแทนอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการซงตนแทน

DPU

100

มาตรา ๒๑ ในการประชมคณะกรรมการ ถาประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอยในทประชม ใหกรรมการทมาประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชมแทน การประชมคณะกรรมการทกคราวตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมการทงหมดจงจะเปนองคประชม การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากน ใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

มาตรา ๒๒ คณะอนกรรมการตองประกอบดวยกรรมการผทรงคณวฒในเรองทเกยวของตามทคณะกรรมการแตงตงขนมจ านวนไมนอยกวาสามคนแตไมเกนหาคน คณะอนกรรมการมอ านาจและหนาทตามทก าหนดไวในพระราชบญญตน และตามทคณะกรรมการมอบหมาย การประชมของคณะอนกรรมการ ใหน ามาตรา ๒๑ มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๒๓ คณะกรรมการมอ านาจสงใหบคคลหนงบคคลใดสงเอกสารหรอขอมลทเกยวของกบเรองทมผรองเรยนหรอเรองอนใดทเกยวของกบการคมครองผบรโภคสนเชอมาพจารณาได ในการนจะเรยกบคคลทเกยวของมาชแจงดวยกได

มาตรา ๒๔ ใหการปฏบตหนา ทตามพระราชบญญต น คณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการตองใหโอกาสแกผถกกลาวหาหรอสงสยวากระท าการอนเปนการละเมดสทธของผบรโภคเพอชแจงขอเทจจรงและแสดงความคดเหนตามสมควร เวนแตในกรณทจ าเปนและเรงดวน การก าหนดหรอออกค าสงในเรองใดตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการค านงถงความเสยหายทอาจเกดขนแกทงผบรโภค ผใหสนเชอ ผตดตามหน หรอบคคลอนใดทเกยวของ และในกรณทเหนสมควร คณะกรรมการจะก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขเปนการชวคราวในการบงคบใหเปนไปตามการก าหนดหรอออกค าสงนนกได

มาตรา ๒๕ ในการปฏบตตามพระราชบญญตน ใหส านกงานปลดกระทรวงการคลงท าหนาทเปนนายทะเบยน และมอ านาจและหนาทดงตอไปน (๑) รบเรองราวรองทกขจากผ บรโภคทไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายอนเนองมาจากการกระท าของผตดตามหนเพอเสนอตอคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการตามแตกรณ

DPU

101

(๒) ก ากบการท างานของผตดตามหน อนมลกษณะเปนการละเมดสทธของผบรโภคทเกยวกบการตดตามทวงถามหนพรอมกบรายงานตอคณะกรรมการ (๓) ประสานกบสวนราชการหรอหนวยงานของรฐทมอ านาจหนาทในการก ากบดแลหรอตรวจสอบผใหสนเชอ ผตดตามหนหรอบคคลอนใด (๔) ด าเนนคดเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภคทคณะกรรมการเหนสมควรตามพระราชบญญตน (๕) ใหค าปรกษาในการแกไขปรบโครงสรางหนแกผบรโภค (๖) รบผดชอบในงานธรการของคณะกรรมการ (๗) รบค าขอจดทะเบยนการประกอบธรกจตดตามทวงถามหน (๘) ปฏบตการอนใดตามทคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการมอบหมาย

มาตรา ๒๖ ในการปฏบตตามพระราชบญญตน ใหรฐมนตรมอ านาจแตงตงพนกงานเจาหนาทและใหพนกงานเจาหนาทมอ านาจหนาท ดงน (๑) เขาไปในสถานทประกอบธรกจของผตดตามหนทมเหตอนควรสงสยวามการกระท าอนเปนความผด หรอมหลกฐานหรอเอกสารทเ กยวกบการกระท าความผดตามพระราชบญญตน เพอตรวจสอบไดในระหวางพระอาทตยขนจนถงพระอาทตยตก หรอในระหวางเวลาท าการของสถานทนน (๒) ยดหรออายดทรพยสน เอกสารหรอสงของทเกยวของกบการกระท าความผด ตามพระราชบญญตนเพอประโยชนในการตรวจสอบหรอด าเนนคด (๓) ปฏบตการอนใดตามทคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการมอบหมาย

มาตรา ๒๗ ใหคณะกรรมการ คณะอนกรรมการและพนกงานเจาหนาทปฏบตการตามพระราชบญญตนเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา ในการปฏบตหนาท พนกงานเจาหนาทตองแสดงบตรประจ าตวตอบคคลทเกยวของทกครง

DPU

102

หมวด ๓ บทก าหนดโทษ

มาตรา ๒๘ บคคลใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา ๕ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ และปรบอกไมเกนวนละหนงหมนบาท ตลอดระยะเวลาทฝาฝนอยหรอจนกวาจะไดปฏบตใหถกตอง

มาตรา ๒๙ บคคลใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามหมวด ๑ ตามพระราชบญญตน ยกเวนมาตรา ๑๐ (๑) ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

มาตรา ๓๐ บคคลใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา ๑๐ (๑) ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนสามแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

มาตรา ๓๑ บคคลใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา ๒๓ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

มาตรา ๓๒ ในกรณทปรากฏวามการกระท าความผดอยางใดอยางหนงตามพระราชบญญตนใหถอวาส านกงานปลดกระทรวงการคลงเปนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และในคดอาญานน ใหพนกงานอยการมอ านาจเรยกทรพยสน หรอราคา หรอคาสนไหมทดแทน เพอความเสยหายแทนผบรโภคหรอผเสยหายทแทจรง ในการนใหน าบทบญญตวาดวยการฟองคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาใชบงคบโดยอนโลม บทบญญตมาตรานไมเปนการตดสทธผบรโภคหรอผเสยหายทแทจรงในการใชสทธฟองรองหรอด าเนนการใด ๆ ตามกฎหมายตอผกระท าความผดนน

มาตรา ๓๓ ความผดตามพระราชบญญตนใหคณะกรรมการเปรยบเทยบทรฐมนตรแตงตงมอ านาจเปรยบเทยบไดตามหลกเกณฑทคณะกรรมการก าหนด คณะกรรมการเปรยบเทยบทรฐมนตรแตงตงตามวรรคหนง ใหมจ านวนสามคนและคนหนงตองเปนพกงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

DPU

103

เมอคณะกรรมการเปรยบเทยบไดท าการเปรยบเทยบกรณใด และผตองหาไดช าระคาปรบตามค าเปรยบเทยบภายในระยะเวลาทคณะกรรมการเปรยบเทยบก าหนดแลว ใหคดนนเปนอนเลกกนและใหคณะกรรมการเปรยบเทยบแจงใหคณะกรรมการทราบโดยเรว

มาตรา ๓๔ ในกรณทผกระท าความผดซงตองรบโทษตามพระราชบญญตน เปนนตบคคลใหกรรมการผจดการ หนสวนผจดการ หรอผแทนของนตบคคลนนตองรบโทษตามทบญญตไวส าหรบความผดนน ๆ ดวย เวนแตจะพสจนไดวาการกระท านนไดกระท าโดยตนมไดรเหนยนยอมหรอตนไดจดการตามสมควรเพอปองกนมใหเกดความผดนนแลว

บทเฉพาะกาล มาตรา ๓๕ บคคลใดประกอบธรกจตดตามทวงถามหนหรอกจการอนใดลกษณะท านองเดยวกนอยกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบ ใหยนขอจดทะเบยนตามมาตรา ๕ ภายในเกาสบวนนบแตวนทพระราชบญญตนมผลใชบงคบ ในระหวางการยนค าขอใหผนนประกอบธรกจตอไปไดจนกวาคณะกรรมการจะมค าสงเปนอยางอน ..................................... .....................................

DPU

104

ภาคผนวก ข

พระราชบญญตรถยนต (ฉบบท ๑๕) พ.ศ. ๒๕๕๑

DPU

105

พระราชบญญต รถยนต (ฉบบท ๑๕)

พ.ศ. ๒๕๕๑ ---------------------

ภมพลอดลยเดช ป.ร. ใหไว ณ วนท ๓๐ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๑

เปนปท ๖๓ ในรชกาลปจจบน พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ

ใหประกาศวา โดยทเปนการสมควรแกไขเพมเตมกฎหมายวาดวยรถยนต จงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยค าแนะน าและยนยอมของ สภานตบญญตแหงชาต ดงตอไปน

มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตรถยนต (ฉบบท ๑๕) พ.ศ. ๒๕๕๑” มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนก าหนดเกาสบวนนบแตวนประกาศใน

ราชกจจานเบกษาเปนตนไป มาตรา ๓ ใหเพมความตอไปนเปนมาตรา ๑๗/๑ แหงพระราชบญญตรถยนต พ.ศ.

๒๕๒๒ “มาตรา ๑๗/๑ รถยนตทจดทะเบยนแลว รถพวง รถบดถนน และรถแทรคเตอรทจด

ทะเบยนแลว ใหเปนทรพยสนประเภททจ านองเปนประกนหนไดตามกฎหมาย

ใหสนนษฐานไวกอนวาผมชอเปนเจาของในทะเบยนรถยนตเปนเจาของกรรมสทธ

DPU

106

การจ านองตองท าเปนหนงสอตามแบบทนายทะเบยนก าหนด และตองแจงจดทะเบยนจ านองตอนายทะเบยน พรอมกบการเสยคาธรรมเนยมในการจดจ านองตามเงอนไข วธการ และอตราคาธรรมเนยมทประกาศในกฎกระทรวง”

ผรบสนองพระบรมราชโองการ พลเอก สรยทธ จลานนท

นายกรฐมนตร DPU

107

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล นายอภรฐ บญทอง

ประวตการศกษา นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง ปการศกษา 2547 เนตบณฑตไทย ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา ปการศกษา 2549

DPU