รายงานผลการศึกษา - bot.or.th · PDF fileสรุปข อค นพบกรณียังใช เช็ค/เงินสด (2) ป จจัยค
รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. ·...
Transcript of รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. ·...
![Page 1: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/1.jpg)
รายงานผลการศกษา(ฉบบยอ)
โครงการวจยเรอง “ความไมเปนธรรมดานเศรษฐกจและแรงงาน: ปญหาและขอเสนอเชงนโยบาย”
เรอง ปญหาและอปสรรคในการสรางความเขมแขงและเอกภาพของขบวนการแรงงานไทย
ศกดนา ฉตรกล ณ อยธยา
15 กรกฎาคม 2555
1
![Page 2: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/2.jpg)
ประเดนสำาคญทคนพบ• แมสทธในการรวมตวและเจรจาตอรองรวมจะไดรบการรบรองวาเปนสทธมนษย
ชนขนพ นฐานของผใชแรงงานทกคน แตสทธดงกลาวยงไมไดรบการยอมรบอยางแทจรงในประเทศไทย ทำาใหผใชแรงงานสวนใหญไมสามารถเขาถงสทธดงกลาว จากผใชแรงงานกวา 38 ลานคน มเพยง 559,734 คนเทานนทสามารถใชสทธในการรวมตวกนได ซงถอเปนอตราทตำามากเมอเทยบกบประเทศอนๆ ในโลก
• นอกจากจะมความออนแอเชงปรมาณคอมสดสวนของผเปนสมาชกสหภาพแรงงานนอยแลว ขบวนการแรงงานไทยยงมความออนแอเชงคณภาพดวย นนคอความไมเปนเอกภาพและสมรรถนภาพในการทำางานเพอพทกษปกปองผลประโยชนของมวลผใชแรงงาน ขบวนการแรงงานไทยมสภาพทแยกยอย เปนองคกรขนาดเลกๆ ท กระจดกระจาย และยงแตกแยกกนดวยฐานความคดความเชอทแตกตางกนดวย
• ความออนแอไมเปนเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเปนเหตทำาใหอำานาจการตอรองของผใชแรงงานในประเทศไทยตำา สงผลใหผใชแรงงานไมไดรบความเปนธรรมในดานตางๆ และมสวนอยางสำาคญททำาใหเกดความเหลอมลำาและชองวางในสงคมไทยโดยรวมเนองจากผใชแรงงานคอคนสวนใหญของสงคม
• สาเหตททำาใหขบวนการแรงงานในประเทศไทยออนแอ ไมเปนเอกภาพเกดจาก 2 ปจจยสำาคญคอ
o ปจจยภายนอกทเปนสภาพแวดลอม ไดแกมรดกจากการเมองการปกครองแบบอำานาจนยมและวฒนธรรมทางการเมองแบบจารต กระแสโลกาภวตน อดมการณ และกรอบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศทเปนแบบเสรนยมสดโตง กลไก กฎหมายและมาตรการของรฐทมงสนองตอบประโยชนของฝายทนเปนสำาคญ โครงสรางของตลาดแรงงานและรปแบบการจางท
2
![Page 3: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/3.jpg)
เปลยนไป ทศนคตของสาธารณะชนทมอคตตอขบวนการแรงงาน การหนมาใชแรงงานสมพนธเชงรกของฝายนายจางในชวง 2-3 ทศวรรษทผานมา
o ปจจยภายในของขบวนการแรงงานซงพจารณาไดจาก 2 ดานคอ 1 ขนาดของฐานสมาชก ซงถอเปนการพจารณาเชงปรมาณและ 2 สมรรถนภาพในการทำางานของขบวนการแรงงาน ซงเปนการพจารณาเชงคณภาพ ไดแกเรองความไมเปนอสระของสหภาพแรงงานและการแทรกแซงครอบงำาจากฝายการเมอง ความไมเปนประชาธปไตยและการผกขาดอำานาจของผนำาแรงงานอาวโส ความแตกแยกภายในขบวนการแรงงาน ปญหาการขาดฐานสนบสนนทางการเงนจากมวลสมาชก การขาดบคคลากรและสมรรถนะภาพทางเทคนค เปนตน
• เพอสรางความเปนธรรมใหกบผใชแรงงานและสงคมไทย จำาเปนอยางยงทจะตองมการดำาเนนการอยางจรงจงเพอฟนฟสรางความเขมแขงและความเปนเอกภาพใหกบขบวนการแรงงานไทยอยางจรงจง
• แนวทางในการสรางขบวนการแรงงานใหเขมแขงและเปนเอกภาพ เปนภารกจทยากลำาบากมาก ในอดตทผานมาไดมความพยายามทำาอยบางแตไมประสบความสำาเรจ เพราะขาดยทธศาสตรทถกตองและทสำาคญคอขาดความมงมน ทมเททจะเหนการเปลยนแปลงเกดขนจรงๆ การจะสรางความเขมแขงและเปนเอกภาพใหกบขบวนการแรงงานตองทำาในสองดานใหญคอ
o ตองปรบเปลยนสภาพแวดลอมทเปนขอจำากดตอการสรางความเขมแขงและเปนเอกภาพของขบวนการแรงงานไดแก เปลยนกรอบการพฒนาประเทศทเสรนยมสดโตง เปลยนวฒนธรรมการเมองแบบอำานาจนยมและระบบอปถมป เปลยนกฎหมาย สถาบนดานแรงงานตางๆ ทมงแบงแยกแลวปกครอง
3
![Page 4: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/4.jpg)
o ตองปรบเปลยนภายในขบวนการแรงงานเอง เรงขยายการจดตงการรวมตวของแรงงานกลมตางๆ อยางกวางขวางเพอสรางความเขมแขงเชงปรมาณใหได โดยกำาหนดยทธศาสตรการจดตงใหมทเหมาะสมกบแรงงานแตละกลมทมความแตกตางกน เรงสรางเอกภาพและคณภาพใหกบขบวนการแรงงาน การควบรวมองคกรตางๆ ทกระจดกระจายเขาเปนองคกรเดยวกนเปนสงทตองทำาเชนเดยวกบทขบวนการแรงงานในประเทศอนๆ เขาทำากน ขบวนการแรงงานไทยจะตองปรบไปสแนว “สหภาพแรงงานทเปนขบวนการทางสงคม” หรอ Social Movement Unionism ทจะตองทำาพนธมตรกบขบวนการภาคประชาสงคมอนๆ ปรบประเดนเคลอนไหวใหขยายไปสประเดนรวมทางสงคม เพอขยายแนวรวมและเพมอำานาจการตอรอง
4
![Page 5: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/5.jpg)
รายงานผลการศกษาเรอง ปญหาและอปสรรคในการสรางความเขมแขงและเอกภาพของขบวนการแรงงานไทย
จากรายงานของสำานกงานสถตแหงชาตพบวา ประเทศไทยมคนทำางานทงสน 38.6 ลานคน1 ในจำานวนนเปนนายจาง 0.99 ลานคน ทเหลอคอผใชแรงงานประเภทตางๆ ซงมสภาพการจางและสวสดการทแตกตางกนออกไปโดยอาจจำาแนกแรงงานประเภทตางๆ ไดดงนคอ
1. ขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจและลกจางรฐ 3.23 ลานคน จำานวนแรงงานในภาครฐกำาลงมอตราสวนทลดนอยถอยลงดวยแนวความคดแบบเสรนยมใหมทตองการลดภาระและบทบาทภาครฐ ซงรฐบาลไทยไดสนองตอบนโยบายดงกลาวอยางเตมท โดยการแชแขงอตราการจางงานในภาครฐไว และมแนวโนมหนมาจางงานแบบ Outsourcing มากขน อาจารยมหาวทยาลยของรฐจำานวนมากแปรสภาพเปนพนกงาน และมการจางอาจารยจากขางนอกมาเปนอาจารยบรรยายประจำามาก
2. แรงงานททำางานอยในภาคเอกชน ซงสามารถจำาแนกตามสถานของการไดรบการคมครองและการมหลกประกนทางสงคมไดเปนสองประเภท คอ พวกแรกคอพวกทไดรบการคมครองตามกฎหมายและอยในระบบประกนสงคมทเรยกกนวา “แรงงานในระบบ” จากตวเลขผประกนตนในระบบประกนสงคมลาสดพบวาแรงงานกลมนมจำานวน 9,012,280 คน2 พวกทสองคอแรงงานททำางานอยในภาคเศรษฐกจนอกระบบ ทเรยกกนวา “แรงงานนอกระบบ” มจำานวน 24.6 ลานคน หรอรอยละ 62.6 ของผมงานทำาทงหมด แรงงานกลมหลงไดขยายตวอยางมาก ภายหลงวกฤตเศรษฐกจป 2540 ซงมการเลกจางแรงงานในระบบจำานวนมากและไมสามารถคนกลบสสภาพการจางงานในระบบทปดแคบลงไดอก ทำาใหแรงงานเหลานตองออกมาอยในภาคเศรษฐกจนอกระบบอยางถาวร อกทงระบบการจางงานแบบใหมของบรษทขามชาตทเขามาลงทนในไทยไดหนมาใชวธการจางงานแบบ Outsourcing และ subcontracting มากข น ทำา ใหภาคเศรษฐกจนอกระบบ กลายเปนการจางงานชวคราวแบบถาวรของแรงงานไรฝมอจำานวนมากในประเทศไทย
1 สำำนกงำนสถตแหงชำต สรปผลกำรสำำรวจสภำวะกำรมงำนทำำของประชำกรเดอนกมภำพนธ 2555 กรงเทพฯ: สำำนกงำนสถตแหงชำต 2555 หนำ 2-32 ขอมลจำำนวนผประกนตนภำคบงคบมำตรำ 39 ณ เดอนกมภำพนธ 2555 http://www.sso.go.th/sites/default/files/R&D122009/statisticsmid3.html
5
![Page 6: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/6.jpg)
3. ยงมแรงงานไทยทออกไปทำา งานในตางประเทศอกจำานวนหนงประมาณ 470,000 คน
4. แรงงานขามชาตทเขามาทำางานในประเทศไทยอกประมาณ 2 ถง 4 ลานคนดวยระบบการแขงขนทางการคาทเขมขนรนแรงมากในยคโลกาภวตน บบใหรป
แบบการผลตและการจางงานตองปรบเปลยน ตลาดแรงงานถกบงคบใหมความยดหยนเพอเปนแมเหลกดงดดเงนลงทนจากตางประเทศทเชอวาเปนปจจยสำาคญของการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การจางงานแบบยดหยนทมความหลากหลายไดถกนำามาใช สงผลใหผใชแรงงานแตละกลมมสภาพการจาง คาจาง สวสดการ หลกประกนดานความมนคงและคณภาพชวตทแตกตางกนออกไป ลองมาสำารวจปญหาเบองตนของแรงงานกลมตางๆ
ขาราชการ ทงทเปนขาราชการ ทหาร ตำารวจ และพลเรอนนบเปนกลมแรงงานทมความมนคงในการทำางานกวากลมอนๆ แมจะมคาจางเงนเดอนไมสงเทาลกจางในภาคเอกชน แตกมสวสดการทดกวา มสถานภาพทางสงคมสง เปนทยอมรบนบถอของคนโดยทวไป แมขาราชการจะไมมปากมเสยมอำานาจตอรอง ไมมกฎหมายรองรบใหมสทธในการรวมตวและเจรจาตอรอง แตกไดรบการดแลอยางดจากรฐ เนองจากสถาบนราชการเปนสถาบนเกาแกมพฒนาการทตอเนองยาวนาน ในไทยคำาวา “ขาราชการ” หมายถงผททำางานใหพระมหากษตรย จงเปนงานทถอวามเกยรต แตในระบบราชการมคนทำางานอกประเภททไมไดเปน “ขาราชการ” เหมอนคนอน แตมฐานะเปน “ลกจาง” หมายถง ผทเปนลกจางหนวยงานรฐแตไมไดรบการบรรจเขาเปนขาราชการไมวาจะประจำาหรอชวคราวซงมจำานวนมากข นเรอยๆ คนกลมนไมมสถานภาพทางสงคมเทาขาราชการ นอกจากไดคาจางตำากวาแลว ยงไมมสวสดการรองรบเชนเดยวกบขาราชการ ทำาใหขาดความมนคงในการทำางาน ทสำาคญพวกเขาไมไดรบการคมครองโดยกฎหมายแรงงานจงรวมตวกนไมได
พนกงานรฐวสาหกจถอเปนกลมลกจางทถอวาไดรบคาจางและสวสดการทดมากกลมหนงในประเทศไทย ดวยรฐวสาหกจไทยมพฒนาการทยาวนาน พนกงานสามารถรวมตวและเจรจาตอรองได องคกรแรงงานของพนกงานรฐวสาหกจจงมความเขมแขง การตอสเรยกรองคาจางและสวสดการถกนำาไปใชเปนบรรทดฐานใหกบการเรยกรองของลกจางเอกชน แตเนองจากนโยบายการแปรรปรฐวสาหกจทเปนไปตามกระแสโลกาภวตนและไดรบการขานรบจากรฐบาลไทยทกชด ทำาใหพวกเขาอยในสภาพทไมมความมนคงในการทำางานมากนก เพราะเกรงวาหากมการแปรรปไปแลว จะมการเลกจาง และลดทอน
6
![Page 7: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/7.jpg)
สวสดการตางๆ ทเคยไดรบลงลกจางททำางานอยในสถานประกอบการของภาคเอกชนมอยประมาณ 9 ลานคน
แรงงานกลมนไดรบการคมครองโดยกฎหมายแรงงานสมพนธ กฎหมายคมครองแรงงานและระบบประกนสงคม แตแมจะมกฎหมายรองรบสทธในการรวมตวกนและเจรจาตอรองทำาขอตกลงรวมกนได แตกลบมแรงงานเพยงราว 4 % เทานนทสามารถรวมตวกนเปนสหภาพแรงงาน ทเหลออกราว 96 % ยงคงเขาไมถงสทธดงกลาว ทำาใหแรงงานเอกชนสวนใหญไมมอำานาจตอรอง การกำาหนดสภาพการจาง รายได สวสดการจงตกอยในอำานาจของฝายนายจาง แนนอนยอมนำามาซงการแบงปนทไมเปนธรรม เปนสาเหตททำาใหแรงงานไทยไดรบคาจางจากการมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจโดยเฉลยตำา คนงานสวนใหญตองทำางานลวงเวลาเพอใหมรายไดเพยงพอกบการดำารงชพ3
แรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบซงมมากกวา 24 ลานคน แบงเปน 2 กลมใหญ คอ กลมททำางานรบจางมรายไดประจำา ไดแก ผรบงานไปทำาทบาน กบกลมทมอาชพอสระไมมนายจาง ไดแก กลมเกษตรกรทมทดนทำากนเปนของตนเอง หรอเชาททำากน แมคาหาบเร แผงลอย ผขบแทกซ และผขบขมอเตอรไซดรบจาง เปนตน กลมแรงงานนอกระบบเหลาน ยงขาดการดแลอยางทวถง โดยเฉพาะการไมไดรบความคมครองจากมาตรการของรฐ สงผลใหแรงงานนอกระบบไมไดรบคาจางทเปนธรรม ไมมหลกประกนสขภาพและสวสดการทางสงคมเชนเดยวกบทแรงงานในระบบไดรบ กฎหมายแรงงานคมครองแรงงานและกฎหมายแรงงานสมพนธไมไดครอบคลมไปถงแรงงานกลมน แรงงานกลมนจงเปนผทมสวนในการกำาหนดเกยวกบสภาพการจาง คาจาง คาตอบแทนนอยมาก เพราะไมมกฎหมายรองรบ อกทงยงไมมการรวมตวกนเพอสรางอำานาจตอรองใหกบคนงานกลมน
ในกลมของแรงงานไทยทไปทำางานในตางแดนนน พบวามคนงานจำานวนมาทประสบปญหาถกโกง เอารดเอาเปรยบไมไดรบความเปนธรรมจากนายจาง นายหนาและบรษทจดหางาน ดงมรายงานขาวอยเสมอ คนงานไทยทไปทำางานในตางประเทศสวนใหญไมไดมการเตรยมตวอยางดวาจะตองไปเผชญอะไรบาง สวนใหญเปนลกษณะ “ไปตายเอาดาบหนา” เมอไปทำางานอยในตางประเทศกยอมจำานนกบสภาพการจาง คาจาง สวสดการทฝายนายจางเปนผกำาหนดให เพราะโดยทวไปคนงานไทยในตางแดนไมไดรวม
3 ด ศกดนำ ฉตรกล ณ อยธยำ ปญหาคาจางขนตาและการกาหนดคาจางในประเทศไทย: ถงเวลาตองทบทวน http://prachatai.com/journal/2011/07/36032
7
![Page 8: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/8.jpg)
ตวกนเปนองคกรเพอชวยเหลอเกอกลกน และตอรองกบฝายนายจาง แรงงานขามชาต ทเขามาทำางานในประเทศไทย แมโดยกฎหมายเขาจะตองไดรบ
สทธทเทาเทยมกบแรงงานไทย แตในทางปฏบตคนงานเหลานจำานวนมากไดรบการปฏบตทตำากวากฎหมาย แมกฎหมายแรงงานสมพนธป 2518 จะยนยอมใหแรงงานขามชาตเขารวมเปนสมาชกสหภาพแรงงานได(กฎหมายไมอนญาตใหกอตงองคกรเอง หรอเปนกรรมการบรหารสหภาพ) แตในทางปฏบตแรงงานขามชาต ไมกลาเขาเปนสมาชกและรวมกจกรรมกบสหภาพเพราะเกรงจะถกเลกจาง แรงงานขามชาตจงมสภาพการจาง คาจาง สวสดการโดยทวไปตำากวาแรงงานไทย ไมมอำานาจตอรอง
จะเหนไดวาแรงงานกลมตางๆ มปญหาทแตกตางกน โดยภาพรวมแลวถอวาแรงงานในประเทศไทยยงไมไดรบสวนแบงจากการทำางานทเปนธรรม ทงๆ ทประเทศไทยมแรงงานรบจางมากวา 200 ปแลว แตคนกลมนเปนคนทไมมอำานาจตอรอง การไมยอมรบในสทธในการรวมตวของแรงงานในประเทศไทย พยายามทำาลายสหภาพแรงงาน พยายามเขาแทรกแซงทำาใหขบวนการแรงงานในประเทศไทยออนแอและแตกแยก
ความเขมแขงออนแอของขบวนการวดจากอะไรความเขมแขงของขบวนการแรงงานขนอยกบสงทเรยก “เสาหลกแฝดของขบวนการ
แรงงาน”(Twin pillars of the trade union movement) อนประกอบดวย “อำานาจจากฐานสมาชก” (membership power) และ “ความเกงกาจสามารถของขบวนการ” (organizational competent) ซงมความสมพนธเกยวโยงพงพงกนและกนอยางใกลชด ขบวนการแรงงานทมสมาชกจำานวนมาก แตลมเหลวในการบรหารจดการ ไมมแผนงานทด ผนำาแรงงานไมมความสามารถ เตมไปดวยการคอรปชน ขาดการมสวนรวมของสมาชก กไมสามารถททำาใหขบวนการดงกลาวประสบความสำาเรจในการตอสเพอผลประโยชนของมวลสมาชกได ในทางกลบกน ขบวนการแรงงานทมผนำาทเกงกาจ มการบรหารจดการยอดเยยม มแผนงานยทธศาสตรทแจมชด แตไมมสมาชกมากเพยงพอ กยากทจะประสบความสำาเรจได4 การวดความเขมแขงหรอออนแอของขบวนการแรงงานนาจะพจารณาไดในสองมตคอ
4 Frank Hantke 2009 Trade unions in the 21st Century: A discussion Handbook for Trade Unions in the Transition Countries Berlin: Friedrich Ebert Stiftung p. 5
8
![Page 9: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/9.jpg)
1 ความเขมแขง/ออนแอทวดไดในเชงปรมาณซงพจารณาไดจาก สดสวน/ความเขมขนของสมาชกสหภาพแรงงานตอจำานวนผมงานทำาทงหมด
ของประเทศทเรยกวา union density ความครอบคลมของขอตกลงรวมตอจำานวนผมงานทำาทงหมดของประเทศท
เรยกวา(CBA coverage) ปรมาณของทรพยาการทางการเมองทมความหมายตอการตอสเรยกรองทมอย
ของขบวนการแรงงานมากนอยเพยงใด จำานวนสมาชกสหภาพแรงงานทมความกระตอรอรนเขารวมกจกรรมของ
ขบวนการแรงงาน จำานวนผนำาแรงงาน ปญญาชน ผเชยวชาญททำางานใหกบขบวนการแรงงาน จำานวนของพนธมตรและองคกรสนบสนน
2 ความเขมแขง/ออนแอทวดไดในเชงคณภาพซงอาจพจารณาไดจากองคประกอบเหลาน ความสมานฉนท การชวยเหลอเกอกลซงกนและกน(Solidarity)ของสมาชกคน
งานและองคกรสมาชกของขบวนการแรงงาน ความเปนอสระ (Independence) ไมถกครอบงำา ทงจากภายในและภายนอก
ขบวนการ มความสามารถในการพงตนเองพงสมาชกมากนอยเพยงใด หรอวาตองพงพงการสนบสนนชวยเหลอจากภายนอก
ความเปนประชาธปไตย (Democracy) ขบวนการมการบรหารงานแบบมสวนรวมโดยสมาชกหรอวาตกเปนกรรมสทธของผนำาแรงงานไมกคน ขบวนการมความโปรงใสตรวจสอบไดหรอไม หรอเตมไปดวยผนำาทฉอฉล ทจรต เขามาสตำาแหนงผนำาเพอการแสวงหาประโยชนสวนตนและพวกพอง สมาชกเขาถงขอมล รบรและมสวนรวมกบการดำาเนนงานของขบวนการหรอไมอยางไร
ความเปนเอกภาพ (Unity) ขบวนการแรงงานมความขดแยง แตกแยกกนหรอไม เวลาเรยกรองสามารถทจะพดกนเปนเสยงเดยวกนหรอไม องคกรแรงงานสมาชกระดบตางๆ ทมอยมความรวมมอใหการสนบสนนการทำางานไปในทศทางเดยวกนหรอไม
ความรบผดชอบ การแบงงาน แบงบทบาทหนาท และการม จตสำานกรบผดชอบตอภารกจหนาทในฐานะผแทนของผใชแรงงาน (Responsibility) องคกร
9
![Page 10: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/10.jpg)
ผนำาแรงงานตางๆ มการแบงหนาท ความรบผดชอบ มแผนงาน มวสยทศน เปาหมายในการทำางานชดเจนเพยงใด
ขบวนการแรงงานไทยเขมแขงหรอออนแอพจารณาในเชงปรมาณ
พจารณาจากสดสวน/ความเขมขนของสมาชกสหภาพแรงงานตอจำานวนผมงานทำาทงหมดของประเทศ ขอมลจากกรมสวสดการและคมครองพบวาเรามผใชแรงงานเปนสมาชกสหภาพในภาคเอกชนจำานวน 381,008 คน และภาครฐวสาหกจจำานวน 178,626 คนรวมกนเปน 559,634 คน คดเปนอตราสวนเทากบ 1.5 % จากจำานวนของผมงานทำาทวประเทศราว 38 ลานคน ซงถอวามอตราสวนทตำามากเมอเทยบกบประเทศอนๆ ทงในยโรปและเอเชย วฒนธรรมการเมองแบบ “นายกบบาว” และการจำากดสทธในการรวมตวและเจรจาตอรองของผใชแรงงานในประเทศไทยของรฐโดยการออกกฎหมายกดกนใหผใชแรงงานไทยสวนใหญไมสามารถใชสทธในการรวมตวและเจรจาตอรองไดเปนปจจยสำาคญททำาใหแรงงานไทยออนแอเชงปรมาณ
ขบวนการแรงงานในประเทศไทยมคนงานเปนสมาชกสหภาพแรงงานในสดสวนทตำามาก ถอเปนลำาดบรงทายของโลกเลยทเดยว ในแงของความครอบคลมของขอตกลงรวมตอจำานวนผมงานทำาทงหมดของประเทศทเรยกวา (CBA coverage) จากขอมลการจดทะเบยนขอตกลงสภาพการจางของกรมสวสดการและคมครองแรงงาน พบวาจากสถานประกอบการเกอบสแสนแหงตามขอมลของสำานกงานประกนสงคม พบวามการทำาขอตกลงรวมเฉลยอยทปละประมาณ 400 ฉบบเทานน ซงครอบคลมลกจางจำานวน 288,368 คน จากผใชแรงงานในระบบประกนสงคมและพนกงานรฐวสาหกจรวมกนราว 10 ลานคน ขณะทแรงงานสวนอนๆ ทเหลอกฎหมายไมไดรองรบสทธในการเจรจาตอรองทำาขอตกลงรวมไว ในแงของปรมาณของทรพยาการทางการเมองทมความหมายตอการตอสเรยกรองทมอยของขบวนการแรงงานและจำา นวนสมาชกสหภาพแรงงานทมความกระตอรอรนเขารวมกจกรรมของขบวนการแรงงาน กตองถอวาขบวนการแรงงานไทยมสงเหลานนอยมาก ดไดจากการเขามสวนรวมในการเคลอนไหวเรยกรองตางๆ ของขบวนการแรงงานวามคนงานเขารวมมากนอยเพยงใด ขบวนการแรงงานมผนำาแรงงาน ปญญาชน ผเชยวชาญททำา งานให กบขบวนการแรงงานในจำา นวนนอยมาก นกสหภาพแรงงานในประเทศไทยทำางานแบบ part time คอทำางานหลงเลกงานหรอวนหยด เนองจากสหภาพแรงงานในประเทศไทย เปนสหภาพขนาดเลก เกบคาบำารงตำามาก ทำาให
10
![Page 11: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/11.jpg)
มรายไดไมมากพอทจะจางนกสหภาพแรงงานททำางานเตมเวลาได ผนำาแรงงานทออกมาทำางานใหสวนรวมจงมจำานวนนอยมาก ผนำาแรงงานในภาคเอกชนในสหภาพทเขมแขงบางสวนสามารถทำาขอตกลงกบนายจางใหมาทำางานเตมเวลาใหกบสหภาพแรงงานได โดยถอเปนการทำางานใหบรษท แตกมจำานวนนอยมาก ผนำาแรงงานในภาครฐวสาหกจหลายแหงสามารถขอตวมาทำางานใหกบสหภาพแรงงานได แตกนาเสยดายทภายหลงการรฐประหารของคณะรสช. เมอป 2534 ไปแลว ภาครฐวสาหกจกบภาคเอกชนไดถกแบงแยกออกจากกน ทำาใหทรพยากรบคคลจากภาครฐวสาหกจทมอยมากกวาไมอาจเผอแผมาเสรมสรางความเขมแขงใหกบภาคเอกชน ดวยเหตทขาดทงเงนและขาดทงคนในภาคเอกชนทำาใหเกดชองวางททำาใหมการสรางผนำาอำาพรางเขามาทำางานใหขบวนการแรงงาน ดวยกฎหมายแรงงานพยายามกดกนคนออกจากขบวนการแรงงาน จงไดจำา กดใหสหภาพแรงงานเปนองคกรของลกจาง ดงนนจงเกด ลกจางเทยม เพอเขาสรวมสทธการเปนผนำาแรงงานเขาทำางานใหกบองคกรแรงงาน สวนใหญผนำาเหลานจะเหนมบทบาทอยในองคกรระดบสภาองคการลกจาง บางสวนกทมเททำางานเพอมวลพนองแรงงาน แตบางสวนกเขาใชตำาแหนงผนำาสการแสวงประโยชนและอำานาจใหตนเองและพวกพรอง พจารณาในเชงคณภาพ
การทกฎหมายไดแยกคนงานในประเทศไทยออกเปนสวนๆ ประกอบกบการทสหภาพแรงงานสวนใหญในประเทศไทยเปนสหภาพแรงงานในสถานประกอบการ ทำาใหเกดการแบงแยกคนงานออกจากกน ทำาใหความสมานฉนท การชวยเหลอเกอกลซงกนและกน(Solidarity)ของสมาชกคนงานและองคกรสมาชกของขบวนการแรงงานเปนไปอยางจำากด องคกรแรงงานแตละสวน แตละระดบ คอนขางจะแยกกนอยแบบตวใครตวมน การรบรขาวสารความเปนไประหวางกนมอยางจำากดมาก การเชอมโยงประสานความรวมมอมอยางจำากด ฉะนนเราจงเหนการแสดงออกในลกษณะ “สมานฉนท” ระหวางคนงานสวนตางๆ นอยมาก การนดหยดงานทวไปซงเปนการแสดงออกถงความสมานฉนทของคนงานนนนาจะเกดขนครงสดทายกอนเกดเหตการณ 6 ตลาคม 2519 ขบวนการแรงงานไทยประสบความลมเหลวในการปลกจตสำานกทางชนชน ไมอาจเชอมรอยคนงานใหเกดความรสกเปนอนหนงอนเดยวกน พรอมทจะทกข สขดวยกน ในแงของความเปนอสระ (Independence) หากเปรยบเทยบกบประเทศอนแลวตองถอวาขบวนการแรงงานมความเปนอสระจากการครอบงำาทางการเมองของฝายการเมองตางๆ ไมปรากฏวาพรรคการเมองหรออำานาจทางการเมองไดเขามามบทบาท อทธพลครอบงำาเหนอองคกรแรงงานตางๆ แตกไมอาจบอกไดวาขบวนการแรงงานไทยมความอสระเตมท องคกร
11
![Page 12: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/12.jpg)
แรงงานหลายแหงแนบแนนไปในทศทางเดยวกบรฐและนายจาง และหากพจารณาจากความสามารถในการพงตนเอง กยงถอวาเปนไปอยางจำากดมาก ดวยการเกบคาบำารงนอย ดวยทศนะในสงคมทยงไมยอมรบสหภาพแรงงาน และการไมตระหนกในความสำาคญของสหภาพทำาใหสมาชกใหความสนใจตอองคกรแรงงานของตนนอย ทำาใหองคกรแรงงานจำานวนไมนอยตกอยใตอำานาจของผนำาและพวกพรองอยางเบดเสรจเดขาด ผนำาหลายคนสามารถผกขาดตำาแหนงสงสดไวไดอยางตอเนองยาวนาน ทำาใหขบวนการขาดความเปนประชาธปไตย การบรหารงานแบบมสวนรวมโดยสมาชกเปนไปอยางจำากด นำาไปสความไมโปรงใส และบางกรณนำาไปสการแสวงหาประโยชนเขาตวเองและพวกพรอง ในแงของความเปนเอกภาพ (Unity) แลวตองถอวาขบวนการแรงงานไทยมไมมากนก ดไดจากการมองคกรแรงงานระดบชาตหรอทเรยกวาสภาองคการลกจางมากถง 13 แหง ประเทศไทยจดอยในกลมประเทศทเรยกวามสภาศนยกลางแรงงานแหงชาตมากเกนไปคอมากกวา 10 แหงขนไป จดอยในกลมทมขบวนการแรงงานออนแอ ซงกไดสงผลทำาใหขบวนการแรงงานของเราไมสามารถทำาใหการตอสเพอพนองผใชแรงงานบงเกดผลตามทตองการ หลายครงในการเคลอนไหวในประเดนเดยวกนมขอเสนอทแตกตาง ขดแยงกนเอง หลายครงพวกเขาแขงขนชวงชงบทบาทการนำาจนนำาไปสความขดแยง ซงทำาใหผใชแรงงานตองเสยประโยชน ขณะทฝายรฐและนายจางไดรบประโยชนจากความแตกแยกทเกดขนในขบวนการแรงงานไทย
ขบวนการแรงงานไทยปจจบนไดผกตวเองไวกบคนงานในระบบสหภาพแรงงานทถกจำากดดวยกฎหมายแรงงานสมพนธป 2518 และกฎหมายแรงงานรฐวสาหกจสมพนธป 2543 สงผลใหขบวนการแรงงานไทยมขนาดเลก เนองจากคนงานทอยนอกระบบซงนบวนมจำานวนมากขนจะถกกนออกจากการเปนสวนหนงของขบวนการแรงงานขบวนการแรงงานไทยจงมสภาพเปนขบวนการสหภาพแรงงานซงมความออนแอทงเชงปรมาณและคณภาพ มผใชแรงงานเปนสมาชกสหภาพแรงงานเพยงแค 1.5 % โดยประมาณ สหภาพแรงงานสวนใหญเปนสหภาพขนาดเลกอยในสถานประกอบการใดสถานประกอบการหนงเปนสวนใหญ มสมาชกไมมาก ทำาใหมอำานาจตอรองตำา สหภาพทถกจดตงขนมา 1,329 แหงในภาคเอกชนนน จำานวนหนงถกจดตงขนมาเพอเปนฐานเสยงในการเลอกตงในองคกรไตรภาคตางๆ ไมไดทำาหนาทเจรจาตอรองเพอมวลสมาชกอยางแทจรง
องคกรระดบสงขนไปเชนสหพนธแรงงาน, สภาองคการลกจางและกลมยาน ลวนมสมาชกไมมากและขาดความเปนเอกภาพ แตกแยก มความซำาซอนในองคกรสมาชก
12
![Page 13: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/13.jpg)
คอนขางมากไมมการประสานงาน ห น น ช ว ย และแบงงานกนทำาอยางชดเจนระหวางองคกรแรงงานระดบตางๆ ปจจบนมองคกรศนยกลางแรงงานระดบชาตทจดทะเบยนหรอทเรยกวาองคกรสภาองคการลกจางมากถง 13 แหง ซงสวนใหญไมไดแสดงบทบาทในฐานะองคกรระดบชาตทจะตองผลกดนเคลอนไหว เรยกรองเกยวกบกฎหมายและนโยบายระดบชาต องคกรระดบชาตเหลานมงเนนทการชวงชง ตำาแหนง ผลประโยชน และงบประมาณทจะไดจากระบบไตรภาค เงนชวยเหลอจากรฐ(กรณการจดวนกรรมกร)และองคการแรงงานระหวางประเทศตางๆ ทมกมงสนบสนนผานองคกรแรงงานระดบชาต ขณะทมสหพนธแรงงานอตสาหกรรมตางๆ ทจดทะเบยนจำานวน 19 แหง จำานวนมากไมไดดำาเนนกจกรรมแลว มเพยงสหพนธแรงงานทเปนสมาชกและไดรบการสนบสนนจากสหพนธแรงงานระหวางประเทศ(Global Union Federations) เทานนทยงมกจกรรมดำาเนนการอย สหพนธแรงงานไมไดมบทบาทในการเจรจาตอรองมากนก เนองจากกฎหมายแรงงานไทยไมไดกำาหนดและใหบทบาทไว
อะไรคอสาเหตททำาใหสหภาพแรงงานไทยออนแอและไมมเอกภาพการทขบวนการแรงงานจะเขมแขงหรอออนแอนนขนอยกบปจจยหลายประการ
โดยทวไปจะพจารณากวางๆ จากปจจยสองดานใหญนนคอ ปจจยทเปนสภาพแวดลอม หรอบรบททางสงคมทเปนปจจยภายนอกของขบวนการ กบอกดานกคอพจารณาจากปจจยภายในขบวนการแรงงานเอง5 1 ปจจยภายนอกทเปนสภาพแวดลอม
ปจจยภายนอกทมอทธพลตอความเขมแขงและออนแอของขบวนการแรงงานไดแกมรดกจากการเมองการปกครองแบบอำานาจนยมและวฒนธรรมทางการเมองแบบจารต กระแสโลกาภวตน อดมการณทศทางการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ กลไล กฎหมายและมาตรการของรฐบาล ทศนคตและกลยทธของนายจาง โครงสรางของตลาดแรงงานและรปแบบการจาง ทศนคตของสาธารณะชนตอขบวนการแรงงาน2 ปจจยภายในของขบวนการแรงงาน
ปจจยภายในของขบวนการเองพจารณาไดจาก 2 ดานคอ 1 ขนาดของฐานสมาชก
5 พฒนำกรอบกำรวเครำะหน จำก power point presentation ของ Hiroyoshi Ishibashi ผเชยวชำญดำนสหภำพแรงงำนศนยฝกอบรม องคกำรแรงงำนระหวำงประเทศ สำำนกงำน Turin ประเทศอตำล เรอง Trade Union Movement in Asia and the Pacific: Challenges and Opportunities
13
![Page 14: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/14.jpg)
ซงถอเปนการพจารณาเชงปรมาณและ 2 สมรรถนภาพในการทำางานของขบวนการแรงงาน ซงเ ปนการพจารณาเชงคณภาพ ไดแกเร องความไม เ ปนอสระของสหภาพแรงงานและการแทรกแซงครอบงำาจากฝายการเมอง ความไมเปนประชาธปไตยและการผขาดอำานาจของผนำาแรงงานอาวโส ความแตกแยกภายในขบวนการแรงงาน ปญหาการขาดฐานสนบสนนทางการเงนจากมวลสมาชก การขาดบคคลากรและสมรรถนะภาพทางเทคนค เปนตน
วนนสหภาพแรงงานยงคงเปนคำาตอบสำาหรบผใชแรงงานอยหรอเปลา?วนนผใชแรงงานไดหนหลงใหกบสหภาพแรงงาน สหภาพแรงงานหาไดมเสนห
หรอมนตราทจะดงดดใหผใชแรงงานเขามารวมมอเปนสมาชก สหภาพแรงงานทเคยถกมองวาเปนอาวธททรงพลานภาพทสดของชนชนผใชแรงงานในทกหนแหงทวโลก ไดถกตงขอสงสยวาจะยงทรงพลานภาพอยหรอไม สหภาพแรงงานเคยเปนพลงรวมของมวลคนงานททำาใหเขาสามารถใชเปนเครองมอในการตอรองอยางไดผล ความเสอมถอยของขบวนการแรงงานจะสามารถหยดยงไดหรอไม ดวยวธอนใด
แตเดมในประวตศาสตรการตอสของขบวนการแรงงานฝายกาวหนา มสองแนวคดใหญทมอทธพลตอขบวนการแรงงานตลอดมา แนวคดแรก มองบทบาทของขบวนการแรงงานเปนเครองมอของชนชนกรรมชพในการมงสการเปลยนแปลงทางสงคม นนคอมงโคนลมระบบทนนยม สวนอกแนวคดหนงมองขบวนการแรงงานเปนเครองมอของผใชแรงงานในการตอสเพอปรบปรงปฏรประบบทนนยม เพอใหคนงานไดประโยชนไมถกเอารดเอาเปรยบจากนายจางทเขมแขงกวาซงเปนแนวความคดทมอทธพลเหนอขบวนการแรงงานสวนใหญในศตวรรษทยสบ ทบางครงเรยกวา สหภาพแรงงานแนวปฏรป reform unionism หรอแนวธรกจ business unionism มองวาสหภาพแรงงานเปนเพอนรวมงานของฝายทน และแบงแยกองคกรแรงงานออกเปนสวนยอยๆ ทแบงงานตามภารกจทแตกตางกน เชนในสถานประกอบการ อตสาหกรรมตางๆ ซงฝายทนเคยยอมรบบทบาทของขบวนการแรงงานประเภทน เพราะถอวาไมไดทาทายตอระบบ แตหลงชยชนะของโลกาภวตนเสรนยมใหม การลมสลายของระบอบคอมมวนสตและสงคมนยมในขอบเขตทวโลก ทำาใหขบวนการแรงงานโดยรวมอยในสภาพถดถอย แมแตขบวนการแรงงานในแนวปฏรปซงพรอมทจะอยรวมกบฝายทนกยงถกปฏเสธจากฝายทนมการลกคบของฝายทนในอนทจะจำากดบทบาทของขบวนการแรงงานเหลาน ในยโรปซงสหภาพชนดนเคยเตบโตเขมแขงและเปนทยอมรบจากฝายทน วนนนายจางกปฏเสธทจะยอมตง
14
![Page 15: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/15.jpg)
โตะเจรจาดวย สหภาพแรงงานกำาลงสญเสยสมาชกจำานวนมากไป ขบวนการแรงงานในยโรปสวนใหญยงคงมงมนทจะฟนฟขบวนการแรงงานของตนใหกลบฟนคนขนมาแสดงบทบาท ทำาหนาทปกปองผลประโยชนของแรงงานอย แตกไมใชเร องงานในสภาพแวดลอมทเปลยนไปอยางมากน บางกหวงทจะใหพรรคแรงงานหรอพรรคสงคมประชาธปไตยทเปนปากเปนเสยงใหกบผใชแรงงานชนะเลอกตงเขาบรหารประเทศแลวจะเขาไปปรบแกตวบทกฎหมายใหฝายทนกบมายอมรบบทบาทของสหภาพแรงงานในฐานะคเจรจาอกครง แนวทางหนงทขบวนการแรงงานในยโรปทำาคอใชกลยทธควบรวมองคกร โดยเชอวาถาทำาใหองคกรใหญขนกจะสงผลใหขบวนการแรงงานเขมแขงขนและไดประสบความสำาเรจในหลายท แตหลายแหงกลบพบวาขบวนการแรงงานกยงคงอยในสภาพทออนแออย การควบรวมในหลายทกลบยงทำาใหองคกรแรงงานมความเทอะทะ กลายเปนระบบราชการมากขน
แตกมหลายประเทศในยโรปทขบวนการแรงงานไดทงแนวทางแบบจารตนยมของสหภาพแรงงานแนวธรกจ หนไปจดตงกลมคนงานทอยชายขอบ ซงแตเดมไมใชเปาหมายการจดตงของสหภาพแรงงาน เชนแรงงานขามชาต คนตกงาน คนงานทอยในภาคเศรษฐกจนอกระบบ จนถงวนนแมขบวนการแรงงานจะเลกลง ทำางานไดยากขน แตคนงานสวนใหญกยงคงมองเหนวาสหภาพแรงงานยงคงเปนเครองมอทดทสดในการปกปองผลประโยชนใหกบมวลผใชแรงงาน
สหภาพแรงงานทเปนขบวนการทางสงคมทางเลอกใหมปญหาความถดถอยทเกดกบขบวนการแรงงานทวโลกไดทำาใหเกดความตระหนก
ในความจำาเปนทจะตองเรงสรางความเขมแขงใหกบขบวนการแรงงาน คดคนหาแนวทางใหมเพอทำาใหขบวนการแรงงานยงสามารถทำางานไดอยางมประสทธภาพ มอำานาจตอรองเพยงพอทจะปกปองผลประโยชนใหกบมวลพนองผใชแรงงาน ไดมการพฒนาแนวคด “สหภาพแรงงานใหม” (New Unionism) หรอบางทเรยกวา “สหภาพแรงงานทเปนขบวนการทางสงคม” (Social Movement Unionism) ข น ซงม งกลบสการสร างขบวนการแรงงานแบบดงเดมทมองวาสงคมแบงเปนสองชนชน คอทนกบแรงงาน ซงมผลประโยชนทขดแยงกน คนงานทงหมดคอชนชนเดยวทมผลประโยชนรวมกน ไมถกแบงแยกออกจากกนดวยรปแบบการจางงานหรอรายไดหรอระดบการศกษาทแตกตางกน พวกเขาเกยวเนองเชอมรอยกนดวยประเดนรวมกนทางสงคมของชนชน ขบวนการทางสงคมคอการทผคนหรอกลมคนมารวมกนโดยมเปาหมายซงตองการทจะบรรลรวมกน ม
15
![Page 16: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/16.jpg)
อดมการณรวมกน มารวมรณรงครวมกน มปฏบตการรวมกนเชนการประทวง ชมนม เดนขบวน การหยดงานทวไปและการใชสอมวลชน ซงขบวนการแรงงานทเปนขบวนการทางสงคมมองคประกอบดงกลาว แนวคดนไมตองการใหสหภาพแรงงานโดดเดยวตนเองจากชมชน และสงคม นำามาสขอเสนอใหสหภาพแรงงานเปนสหภาพแรงงานเพอสงคม (Social Movement Union) โดยมหลกการใหสหภาพแรงงานขยายขอเรยกรองใหครอบคลมผลประโยชนของคนงานนอกสหภาพแรงงาน และกลมประชาชนอนๆ และการใหสหภาพแรงงานเปนแนวรวมกบ ขบวนการทางสงคม อนๆ ในการเคลอนไหว ทางการเมองและสงคม6
ความลมเหลวในการใชยทธวธการควบรวมในประเทศไทย ประเทศไทยขบวนการแรงงานไทยรดวาขาดความเปนเอกภาพ การมหลายสภา
องคการลกจางซงเปนองคกรแรงงานระดบชาตไมเกดผลดตอการสรางอำานาจการตอรองของฝายแรงงาน จงมความพยายามหลายครงหลายหนในอดตทจะดำาเนนการใหเกดการควบรวมองคกรระดบสภาแตกไมประสบความสำาเรจ กรณความพยายามควบรวมสภาองคการลกจางสภาแรงงานแหงประเทศไทยเขากบสภาองคการลกจางสมาพนธแรงงานแหงประเทศไทยเปนเรองทหลายคนพดถงกนอยางมากในอดต มองคกรแรงงานระหวางประเทศเขามาสนบสนนถงขนออกเงนซออาคารสำานกงานใหใชรวมกนหวงวาจะนำาไปสการควบรวมกนในทสด แตกประสบความลมเหลว
ลาสดการแตกแยกของสมาชกในสหพนธแรงงานยานยนตทไดนำาไปสการจดตงองคกรระดบสหพนธแรงงานและระดบสภาองคการลกจางแหงใหม และไดขอสรประดบหนงในหมผนำาแรงงานบางสวนวาการแตกแยกองคกรไดสงผลเสยตอความเปนเอกภาพและอำานาจการตอรองของคนงานในอตสาหกรรมรถยนต จนนำามาสการกลบมาพดคยกนและหาหนทางทจะกบมารวมมอกนใหม แตดเหมอนวาการกลบมารวมมอกนทวา คงยงไปไมถงการยบและควบรวมองคกรใหเปนหนงเดยวกน
อะไรคอสาเหตใหการควบรวมองคกรแรงงานในประเทศไทยไมประสบความสำาเรจนาจะเกดจากเหตผลดงตอไปน
1 การทสหภาพแรงงานในประเทศไทยเปนสหภาพสถานประกอบการ และสวน
6 ดบทควำมของนภำพร อตวำนชยพงศ สหภำพแรงงำนกบกำรเปนขบวนกำรทำงสงคม
16
![Page 17: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/17.jpg)
ใหญตดอยกบ กรอบคดขบวนการแรงงานแบบลทธสหภาพทเนนเรองการเจรจาตอรองทำาขอตกลงรวมซงมกเปนการเจรจาในโรงงานเปนสำาคญ ขบวนการแรงงานแบบนจงมองไมเหนถงภารกจทเหนอกวาประเดนปากทอง จงไมเหนความจำาเปนของการสรางอำานาจตอรองในระดบทสงไปกวาโรงงาน
2 ระบบไตรภาคทใชอยในประเทศไทยไดกลายเปนอปสรรคสำาคญของการควบรวม เพราะไตรภาค ในไทยสงเสรมการแยกยอย ทำาใหเกดสหภาพเลกๆ ขนมากมายเพอเปนฐานในการแขงขน สงเสรมใหมหลายๆ สภาองคการลกจางเพอทจะไดเขามบทบาทในองคกรไตรภาค การควบรวมจะทำาใหเกดการเสยเปรยบในการแขงขนภายใตระบบกตกาทใชอย
3 คานยมของสงคมทอยใตระบบอำานาจนยมและระบบอปถมปยาวนาน การเปนผนำาองคกรตางๆ แมสวนใหญจะไมมคาจางหรอผลประโยชนในรปตวเงนตอบแทน แตหลายคนตองการรกษาสถานะความเปนผนำาองคกรของตนไว เพอใหเกดการยอมรบ ดงมคำากลาววา ใครๆ กอยากเปนเจาอาวาสกนทงนน กเลยตงวดข นมาเพ อกาวเขาสตำาแหนงดงกลาว เพอทจะรกษาสถานะเจาอาวาสไววดจงตองดำารงอยตอไปแปรความรวมมอสากลสการสรางความเขมแขงและเปนเอกภาพขบวนการแรงงานไทยมการเช อมรอยกบขบวนการแรงงานสากลมานบแตหลงสงครามโลกครงทสอง แตความรวมมอทมอยไมไดสงผลตอการเสรมสรางความเขมแขงและความเปนเอกภาพในกบขบวนการทชดเจนแตอยางใด ตรงขามบางกรณความรวมมอไดนำาไปสการแตกแยกใหเกดขนภายในขบวนการแรงงาน องคกรแรงงานระดบสหภาพเองไดประโยชนจากความรวมมอทขบวนการแรงงานสากลมาเชอมตอกบขบวนการแรงงานนอยมาก
ทบทวนแนวทางการตอสของขบวนการแรงงานไทยถาจะแบงขบวนการแรงงานประวตศาสตรอนยาวนานของขบวนการแรงงานไทย
เปนประวตศาสตรของการตอสขบเคยวกนระหวางแนวทางการทำางานทแตกตางกน 3 แนวความคด ในยคแรกกอนการเปลยนแปลงการปกครอง 2475 ขบวนการแรงงานทนำาโดยชาวจนโพนทะเล ซงเปนขบวนการใตดน เปนขบวนการปฏวตทถอเปนแนวลทธการเมอง ขณะทขบวนการแรงงานทนำา โดยถวต ฤทธเดชและคณะกรรมกรของเขา เปนการตอสแนวปฏรป ภายใตกรอบกตกาของรฐและยอมรบทจะอยกบระบบทนนยม เปนแนวลทธสหภาพแรงงาน
17
![Page 18: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/18.jpg)
ภายหลงเปลยนแปลงการปกครอง 2475 ขบวนการแรงงานทอยภายใตการนำาของถวต ฤทธเดชและสมาคมอนกลกรรมกรไดขยบไปเปนขบวนการแรงงานทมลกษณะเปนขบวนการทางสงคม มการจดตงคนงานทหลากหลายกลมเขาสขบวนการทงแรงงานในโรงงานอตสาหกรรม แรงงานนอกระบบอยางเชน พอคาแมคา กรรมกรลากรถ คนตกงานและรวมไปถงปญญาชน โดยทำาแนวรวมกบขบวนการฝายกาวหนาทเปนปกซายในคณะราษฎร หลงสงครามโลกครงทสอง ขบวนการแรงงานทนำาโดยสหอาชวกรรมกรแหงประเทศไทย เปนขบวนการแรงงานทยงมลกษณะเปนขบวนการทางสงคม มสมาชกทเปนฐานคนงานจำานวนมากจากทกภาคสวน มการทำาพนธมตรกบพรรคการเมอง เชนพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทยและพรรคสหชพ เธยรไท อภชาตบตรประธานสหอาชวกรรมกรมตำาแหนงเปนถงเลขาธการพรรคสหชพ ซงไดเขารวมจดตงรฐบาลในยคทนายปรด พนมยงคกาวขนมามบทบาทเปนผนำาของประเทศ หลงการรฐประหาร 2490 ขบวนการแรงงานภายใตการนำาของสมาคมกรรมกรไทยทมบทบาทสำาคญในชวงทศวรรษท 2490s ตอสในกรอบของลทธสหภาพเปนสำาคญ กระทงมาถงชวงปลายของทศวรรษ ขบวนการแรงงานไดปรบตวครงสำาคญ องคกรแรงงานตางมาทำางานรวมกนในนามกลมกรรมกร 16 หนวย มประเสรฐ ขำาปลมจตร กรรมกรถบสามลอเปนผนำา มศภชย ศรสต ปญญาชนนกเรยนนอกเปนเลขานการ เปนการผสมผสานความรวมมอผใชแรงงานทกภาคสวน ทำางานรวมกบภาคประชาชนอนๆ และพรรคการเมองของฝายผใชแรงงาน
18
![Page 19: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/19.jpg)
ขบวนการแรงงานในชวงเวลาดงกลาวจงมลกษณะเปนขบวนการทางสงคม ซงทำาใหมพลงตอรองสงมาก สามารถผลกดนใหเกดกฎหมายแรงงานฉบบแรกไดเปนผลสำาเรจ หลงรฐประหาร 2 ครงของจอมพลสฤษด ธนะรชตในป 2500 และ 2501 ขบวนการแรงงานถกกวาดลาง ผนำาแรงงานถกจบกมคมขง ศภชย ศรสต ถกประหารชวตดวยมาตรา 17 โดยไมไดผานกระบวนการยตธรรม หลง 14 ตลาคม 2516 การตอส 3 แนวทางในขบวนการแรงงานเดนชดมาก พวกทเปนลทธการเมองทงปกขวาและปกซายมบทบาทสงมาก ขณะทขบวนการแรงงานแนวปฏรปทเปนลทธสหภาพ กไดรบความยอมรบ ทงกลมทรบเชอในลทธมารกซสต และกลมลทธสหภาพแรงงาน ตางผสมผสานการทำางานของตนดวยแนวคดแบบขบวนการทางสงคมดวย ทงศนยประสานงานกรรมกรทเชอในการตอสทางชนชน และแนวทางปฏวต กบกลมสหภาพแรงงานทนำาโดยไพศาล ธวชไชยนนททเปนแนวทางปฏรป ลวนทำางานเปนเครอขายกบขบวนการทางสงคม นำาขบวนการแรงงานเขาเปนสวนหนงของ “ขบวนการสามประสาน” ทประกอบดวย ขบวนการชาวไรชาวนา ขบวนการนสตนกศกษาและขบวนการแรงงาน ภาคพนธมตรดงกลาวมบทบาทสำาคญมาก ทำาใหอำานาจตอรองของภาคประชาชนมพลงมาก มกรอบรวมทางอดมการณรวมกน มประเดนรวมทพรอมทจะขบเคลอนรวมกน
แตภายหลงเหตการณปราบปรามประชาชนเมอวนท 6 ตลาคม 2519 ไดทำาใหขบวนการแรงงานทเปนขบวนการทางสงคมยตบทบาทลง เนองจากฝายกาวหนาพากนยตบทบาทในเมองและหนไปรวมตอสดวยการตดกำาลงอาวธรวมกบ พรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย ขบวนการชาวไร ชาวนา และขบวนการนกศกษาออนกำาลงลงไป แมตอมาเมอฝายกาวหนาพากนถอนตวจากความรวมมอกบพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย กหาไดมความพยายามทจะร อฟนขบวนการสามประสานใหกบมามพลงอก
ขบวนการแรงงานตามแนวลทธการเมองแบบมารกซสต-เลนนนสต เสอมสลายไป เหลอเพยงผสนใจลทธมารกซสต-เลนนนสตเพยงไมกคนทแลกเปลยนความคดเหนกนอยางตอเนองแตมอทธพลตอขบวนการไมมากนก ขบวนการแรงงานตามแนวลทธการเมองฝายขวาจด เขาจบจองพ นทการเปนตวแทนคนงานตามกรอบกฎหมายแรงงานสมพนธ 2518 โดยเฉพาะอยางยงการเขาครอบครองตำาแหนงสำาคญ ๆ ในองคกรไตรภาค ซงถกพฒนาใหเปนทางออกในการแกปญหาแรงงานนบแตนน ขบวนการลทธสหภาพแรงงานถกทำาใหเลกและมบทบาทจำากด ดวยไมสามารถขยายฐานสมาชกคนงานตามกรอบกฎหมายทจำา กดและกดกนคนงานออกไปจากขบวนการแรงงาน พ.ร.บ. แรงงานสมพนธป 2518 และรฐบาลหลง 6 ตลาคม 2519 ไดรวมกนวางยทธศาสตร
19
![Page 20: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/20.jpg)
กวาดตอน ใหขบวนการแรงงานเขาไปจนมมอยในรวโรงงานและสถาบนไตรภาค ปกลทธสหภาพสวนหนงไดพยายามคดคนแนวทางการทำางานเปนเครอขายกบองคกรพฒนาเอกชนทขยายตวหลง 6 ตลาคม 2519 แตกเปนการทำางานเฉพาะกจ เฉพาะประเดน กระทงเกดการรวมตวของคณะกรรมการสมานฉนทแรงงานไทย ทไดทำาโครงสรางททำาใหองคกรพฒนาเอกชนเขามาเปนสวนหนงในขบวนการแรงงาน 10 กวาปของการทำางานรวมกนไดกอใหเกดความเปลยนแปลงพอสมควร แตกยงไมเพยงพอทจะทำาใหการทำางานเพอผลประโยชนของผใชแรงงานเปนไปอยางมประสทธภาพและไดผลสำาเรจอยางแทจรง
จะเหนไดวาในชวงทขบวนการแรงงานไทยเขมแขง เปนชวงทบานเมองเปนประชาธปไตย ขบวนการแรงงานเปนขบวนการจดตงทกวางขวางผนวกรวมเอาพนองแรงงานจากทกภาคสวนเขารวมอยในขบวนดวย มการทำางานเปนเครอขายและพนธมตรทงภายในขบวนการแรงงานดวยกนเองหรอกบขบวนการทางสงคมอนๆ
ความจำาเปนทจะตองปรบขบวนการแรงงานใหเขมแขงเปนเอกภาพขบวนการแรงงานในวนนถกบบใหกลายเปนขบวนการของแรงงานในระบบท
ทำางานโรงงานหรอสถานประกอบการตางๆ ขณะทผใชแรงงานจำานวนมากถกกนออกไปไมไดเขาเปนสวนหนงของขบวนการแรงงาน ซงเกดจาก นายจางไดคดคนและหนมาสรางกลยทธและมาตรการตางมากมายเพอสกดและจดการไมใหสหภาพแรงงานเกดหรอทำางานไดอยางมประสทธภาพ อนทจรงแลวกลยทธตางๆ เหลานเพงถกคดคนและนำาออกมาใชอยางจรงจงกในชวงสองทศวรรษมานเอง ดงไดวเคราะหใหเหนแลววาการจดตงและการทำางานของสหภาพแรงงานและขบวนการแรงงานมความยากลำาบากมากยงขนในระดบสถานประกอบการ การเจรจาตอรองของสหภาพแรงงานทจำา กดอยในสถานประกอบการมผลกบแรงงานจำานวนนอยมากเมอเทยบกบแรงงานทงหมดของประเทศ ขณะทกระแสโลกาภวตนทำาใหฝายทนมความเปนเอกภาพมากขนทกท อำานาจตอรองของแรงงานกบกระจดกระจายไมรวมศนย ทำาใหไมมพลงตอรอง การชมนมการนดหยดงานทเคยเปนเครองมอสำาคญของขบวนการแรงงานในอดต ในวนนไมสามารถนำาออกมาใชอยางไดผล การแกปญหาและการตอสในระดบสถานประกอบการเปนไปไดยาก และมผลนอยลงตอการปรบปรงสภาพชวตความเปนอยของคนงาน
โครงสรางของการจางงานทเปลยนไป การลดลงของสถานประกอบการขนาดใหญ ภาคการผลตและภาคอตสาหกรรม และการเพมขนของการจางงานแบบเหมาชวง ภาคบรการ สถานประกอบการขนาดเลก ขนาดกลางและภาคเศรษฐกจนอกระบบซงมระบบ
20
![Page 21: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/21.jpg)
แรงงานสมพนธ ทซบซอน ยากแกการจดตงเปนเหตผลสำา คญททำา ใหการจดตงสหภาพแรงงานยากยงขน แรงงานกลมใหญกลมนจะตองถกมองเปนกลมเปาหมายใหมของขบวนการแรงงาน ขบวนการแรงงานตองปรบบทบาท หนาทและเปาหมายในการทำางานใหมเพอสนองตอบแรงงานกลมใหญเหลาน เพอดงพวกเขาเขามาเปนสวนหนงของขบวนการแรงงานใหไดถงจะทำาใหอำานาจการตอรองของขบวนการแรงงานเขมแขงขน
ในสงคมประชาธปไตยสมยใหมขบวนการแรงงานถกคาดหวงใหเปนดลยอำานาจทางการเมองในสงคมทมขอเสนอทางนโยบายทแตกตางจาก พรรคการเมองตางๆ ทมกเปนตวแทนผลประโยชนของฝายทน ขบวนการแรงงานตองมความพรอมทจะนำาเสนอเชงนโยบายเพอใหพรรคการเมองตางๆ ตองรบไปใชหากปรารถนาทจะไดเสยงสนบสนนจากผใชแรงงาน ซงเปนคนกลมใหญในสงคม
โลกวนนเปลยนไปมากมความสลบซบซอนแตกตางไปจากเมอกอน ขบวนการแรงงานจำาเปนตองปรบเปลยนบทบาท เปาหมาย แนวทางการทำางานเพอใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงของโลก เพอใหผใชแรงงานยงมองเหนวาขบวนการแรงงานยงเปนทพงของพวกเขาได ทผานมาขบวนการแรงงานยงเปนฝายถอยและปรบตวไมทนกบการรกคบของฝายทนในกระแสโลกาภวตน สวนใหญยงคงยดมนอยกบแนวทางเดมๆ ไมสามารถหายทธศาสตรใหมๆ ทจะกอบกสถานการณทเพลยงพลำ าของตนได ทำาใหจำานวนสมาชกลดนอยลงไปเรอยๆ ไมสามารถขยายการจดตงไปยงผใชแรงงานกลมใหมๆ อำานาจตอรองและอทธพลตอรฐกลดนอยลงไปดวย
พบวาสหภาพแรงงานจำานวนมากยงไมกระตอรอรนกบสถานการณความออนแอของตนเอง สหภาพแรงงานสวนใหญยงคงสนใจประเดนเลกๆ ของตนในโรงงาน มงแกปญหาเฉพาะหนาใหกบสมาชกของตน ไมไดใหความสนใจอยางเพยงพอกบการแกปญหาของคนงานโดยรวม
ยงไมพบวามความพยายามอยางจรงจงในการทจะขยายการจดจงอยางจรงจงไปยงแรงงานอยนอกรวโรงงาน ไมวาจะเปนแรงงานเหมาชวง เหมาคาแรง ผใชแรงงานในสถานประกอบการขนาดเลก ขนาดกลาย และแรงงานนอกระบบ ซงนบวนขยายตวมากขน
21
![Page 22: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/22.jpg)
สกระบวนการฟนฟขบวนการแรงงาน การฟนฟขบวนการแรงงานเปนแนวคดทเกดขนและมการถกเถยงกนอยางกวาง
ขวางเพอนำาสการสรางขบวนการแรงงานทกำาลงเผชญหนากบการรกของฝายทน เปนกระบวนการทมเปาหมายทจะฟนฟสรางขบวนการแรงงานใหกลบแขงแกรง มอำานาจตอรองข นมาใหม เปนกระบวนการทมงสการเปลยนแปลงทงภายในขบวนการและสภาพแวดลอม ใหนยามใหมของคำาวาผใชแรงงาน กำาหนดขอบเขตความสมพนธระหวางขบวนการแรงงาน กบ ผใชแรงงาน นายจาง และรฐใหม สรางพนธมตรกบขบวนการทางสงคมอนๆ การฟนฟขบวนการแรงงานไมใชเพยงแคการสรางยทธศาสตรใหมของขบวนการแรงงาน ทวาเปนการเปลยนแปลงหลกคดพ นฐานเกยวกบขบวนการแรงงานเลยทเดยวทขยายเปาหมายของการตอสไปบรบททางสงคมทกวางขวางกวาการตอสทจำากดในประเดนปากทองของแรงงานในโรงงานแบบเดม7 เปนขบวนการทมงสรางการเปลยนแปลงจากฐานลางขนสบน พยายามขยายฐานจดตงสมาชกขบวนการแรงงานใหมใหพนจากกรอบเดมทจำากดอยกบแรงงานในระบบในโรงงาน ออกไปสคนงานทกวางขวางข น กระตนการมสวนรวมของสมาชกในกระบวนการตดสนใจกำาหนดเปาหมายและกจกรรมของขบวนการ พยายามสรางความชอบธรรมใหกบขบวนการแรงงานใหเกดขนทงในสถานประกอบการและในสงคมโดยรวม เปาหมาย สมาชก ภารกจและหนาทของขบวนการแรงงานถกปรบเปลยนไปจากเดม ขบวนการแรงงานจะตองเปนองคกรเรยนรทพรอมและสามารถปรบเปลยน ฟนฟตวเองในสถานการณวกฤต8
สรางขบวนการแรงงานไทยใหเขมแขงจะเรมตนกนอยางไรดงไดกลาวแลววาขบวนการแรงงานเขมแขงดวยเสาหลก 2 เสาคอ ความเขมแขง
7 Shay Weinblum A Work in Progress:Union Revitalization in the Israeli ‘New General Federation of Labour’ Berlin: The Global Labour University University of Kassel Berlin School of Economics and Law, 2010 p. 38 Marie E. Aganon, Melisa R. Serrano and Ramon A. Certeza Union Revitaliza-tion and Social Movement Unionism in the Philippines A Handbook, . 2009. Union Revitalization and Social Movement in the Philippines A Handbook Que-zon City: Friedrich Ebert Stiftung and U.P. School of Labor and Industrial Rela-tions.
22
![Page 23: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/23.jpg)
เชงปรมาณ ทวดกนดวยฐานสมาชกคนงานวามมากนอยเพยงใดหรอ Membership powper กบอกเสาหนงกคอความเขมแขงเชงคณภาพทดจากความเกงการจสามารถในการทำางานของขบวนการแรงงานหรอ Organizational competent การทเสาหลกทงสองจะลงหลกปกฐานไดแนนหนาคงทนเพยงใดขนอยกบปจจยเหต 2 ดานใหญ นนคอจากปจจยทเปนสภาพแวดลอมของขบวนการแรงงาน และจากปจจยภายในของขบวนการแรงงานเอง ดงนนการสรางขบวนการแรงงานใหเขมแขงตองมงสรางเสาหลกทง 2 ใหแขงแกรงโดยปรบปรงทสภาพแวดลอมของสงคมและปรบโครงสรางของขบวนการแรงงานภายในใหมประสทธภาพในการทำางาน
เปลยนสภาพแวดลอมทเอ อตอการสรางความเขมแขงใหขบวนการแรงงานตองตงคำาถาม ตรวจสอบและปรบเปลยนกรอบการพฒนาประเทศทมงสงเสรมทน
และพยายามปกปองพฒนาอตสาหกรรมทมงแสวงหากำาไรสงสดจากการเอารดเอาเปรยบผใชแรงงาน ตราบทรฐไทยยงตองการพฒนาประเทศไปในแนวทางน สงทตามมาคอจะตองลดทอนอำานาจตอรองของฝายผใชแรงงาน นนหมายถงมาตรการสกดกนการขยายตวการสรางความเขมแขงของขบวนการแรงงาน เรองนแมจะเปนเรองใหญ แตกเปนเรองจำาเปนทขบวนการแรงงานจะตองใสใจ และจะตองทำาแนวรวม เขารวมตอสรวมกบขบวนการฝายกาวหนาอนๆ ทมองเหนปญหาดงกลาวเพอนำาสการถกเถยงถงทางเลอกในการพฒนาอนๆ ทคนสวนใหญไดประโยชน ขบวนการแรงงานตองมชดความคด ขอเสนอเชงนโยบายของตนเพอใหเปนทางเลอกทเปนประโยชนกบพนองผใชแรงงานและความเปนธรรมในสงคม
วฒนธรรมทางการเมองแบบจารตนยม ระบบอปถมป ททำาใหเกดแรงงานสมพนธแบบ “นายกบบาว” อนเปนการปฏเสธความเสมอภาคเทาเทยมกนของนายจางกบผใชแรงงาน และเปนอปสรรคตอการรวมตวกนของคนงาน ทำาใหสหภาพแรงงานถกมองเปนสงแปลกปลอม ทำาใหเกดความแตกแยก ประเดนนเปนปญหารวมทเปนอปสรรคตอการพฒนาประชาธปไตยในประเทศไทย ทำาใหระบบอำานาจนยมยงคงมบทบาทอยสงในการเมองไทย ปญหานขบวนการแรงงานจะตองเขารวมตอสเคยงบาเคยงไหลกบขบวนการประชาธปไตยอนๆ ในประเทศไทย การใหการศกษากบผใชแรงงานและสาธารณะชนใหเขาใจในสทธของผใชแรงงานเปนสงทจะตองผลกดนใหเกดข นอยางจรงจง การปฏรปหลกสตรการเรยนการสอน ตองมการผลกดนใหสอทมอยถกนำามาใชเพอเปนประโยชนในการเผยแพรรณรงคสทธในการรวมตวและเจรจาตอรองของผใช
23
![Page 24: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/24.jpg)
แรงงาน เพอทำาใหเกดการเปลยนแปลงในทศนคตของผคนในสงคมใหเกดการยอมรบในสทธดงกลาวของแรงงานในประเทศไทย
ยงมกลไก มาตรการและกฎหมายของรฐมากมายทเปนอปสรรคตอการรวมตว การสรางความเขมแขงของขบวนการแรงงาน อาทเชน ประกาศ กฎระเบยบ กฎหมายแรงงาน ระบบไตรภาคตางๆ ตราบทสงเหลานยงไมไดรบการแกไข กจะถกใชเปนเครองมอในการบอนทำาลาย ทำาใหเกดความแตกแยกในขบวนการแรงงาน ขบวนการแรงงานจะตองนำาเอามาตรฐานสากลเขามาเปนบรรทดฐานเพอใหรฐบาลยอมปรบ การเรยกรองใหรฐบาลใหสตยาบนอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศฉบบท 87และ98 เปนเรองจำาเปนทจะตองทำาใหสำาเรจ เพอนำาไปสการปรบกฎเกณฑ กลไกตางๆ ใหสอดรบกบหลกการสากลดงกลาว ขบวนการแรงงานตองลกขนทวงสทธความเปนหนสวนทางสงคมเพอเขามสวนรวมในกลไกตางๆ ทรฐจดตงขน ไมใชปลอยใหรฐและทนใชกลไกทจดตงขนมาเปนทสมคบกนตดสนใจในประเดนเชงนโยบายตางๆ อยางทปรากฏในโครงสรางของกรอ.
ขบวนการแรงงานจะตองขบคดถงอำานาจทางการเมองของผใชแรงงานซงเปนคนสวนใหญของสงคม ทำาอยางไรจงจะใหผใชแรงงานมอำานาจ มสวนรวมทางการเมอง เพราะทายสดการตดสนใจทางการเมองคอคำาตอบสดทายทจะสงผลดหรอรายตอผใชแรงงาน ถายงปลอยใหทนงในสภาตกอยกบพรรคการเมองทมแตตวแทนผลประโยชนของฝายทนเขาไปกำาหนดนโยบายบรหารประเทศ การตอสของคนงานกจะยากลำาบาก ถงเวลาทจะตองมทาทและแผนยทธศาสตรทางการเมองของฝายผใชแรงงาน
กระแสโลกาภวตนทำาใหชวตความเปนอยของคนงานถกกำาหนดจากบรรษทขามชาตและองคกรเหนอรฐมากขนทกขณะ ขบวนการแรงงานตองตระหนกในอำานาจของโลกาภวตน ตองคดระดบสากล และทำากจกรรมในระดบทองถน ทเรยกวา Think glob-ally Act locally ขบวนการแรงงานจำาเปนตองตดตามความเปลยนแปลงระดบสากล และเขารวมมบทบาทในการกำาหนดกตกาสากลอยางแขงขนดวยขบวนการแรงงานจะตองสรางพนธมตรกบองคกรภาคประชาชนฝายกาวหนา เมอสรางดลยภาพใหมในสงคม รวมมอกนผลกดนใหมการปรบทศทางการพฒนาประเทศใหม ไมใชมงสงเสรมอตสาหกรรมโดยละเลยแรงงานและประเดนความเปนทางสงคม
ประเทศไทยพยายามรกษาอตสาหกรรมทใชแรงงานอยางเขมขน ซงเปนอตสาหกรรมทตองแขงขนอยางรนแรง และการทจะรกษากำาไรมหาศาลไวใหได นายจางจะตองพยายามอยางยงทจะใชมาตรการสกดกนไมใหสหภาพแรงงานเกดหรอทำางานได
24
![Page 25: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/25.jpg)
อยางเตมท รฐบาลจะใชความพยายามทจะสรางกฎหมายและมาตรการตางๆ เพอใหเปนเครองมอในการแสวงหากำาไรสงสดใหกบฝายทน และสงเสรมใหมการเอารดเอาเปรยบแรงงานโดยฝายทนมากกวาทจะสนใจในการสรางมาตรการคมครองแรงงาน รฐแบบนจะไมสนใจใยดหรอเคารพมาตรฐานแรงงานและกตกาสากล ความตองการและเสยงของผใชแรงงานจะถกมองขาม ผลกคอสทธในการรวมตวและเจรจาตอรองรวมของคนงานในประเทศเหลานจะถกปฏเสธ สงผลใหการจดตงสหภาพแรงงานทำาไดยากขน มคนงานเปนสมาชกขบวนการแรงงานจำานวนนอยมาก ซงทำาใหความเปนองคกรตวแทนของสหภาพมนอยดวย และยากทจะประสบความสำาเรจในการดำาเนนกจกรรม
การตอสเพ อใหมกฎหมายแรงงานทด มสวนโดยตรงตอการสรางขบวนการแรงงานใหเขมแขง การรวมตอสเพอใหประเทศมการปกครองทเปนประชาธปไตย มระบบเศรษฐกจทคำานงถงความเปนธรรมในสงคม เหลานลวนเปนการเปลยนสภาพแวดลอมทเปนคณตอขบวนการแรงงาน แตเปนเรองใหญทขบวนการแรงงานทมขนาดเลกไมอาจดำาเนนการไดดวยตนเอง จำาเปนตองสรางแนวรวมกบแรงงานทกภาคสวน และขบวนการทางทางสงคมอนๆ ขบวนการแรงงานจงตองกาวออกจากผลประโยชนทางเศรษฐกจเฉพาะหนาเฉพาะสมาชกออกมาสการตอสในบรมณฑลทางการเมองของรฐและในประชาสงคมเพอใชพลงของขบวนการแรงงานใหมทเปนขบวนการทางสงคมกำากบทศทางของการพฒนาทางเศรษฐกจ สงคมและการเมองในทางทเออประโยชนกบคนสวนใหญ
เปลยนแปลงตวเองใหเขมแขงเพอเปลยนแปลงโลกในทสดการสรางความเขมแขงใหกบขบวนการแรงงานโดยปรบเปลยนตวเอง เปนสง
สำาคญมาก ความเขมแขงเชงปรมาณ เปนความจำาเปนทจะตองทำา ผใชแรงงานมความออนแอกวาฝายทนในทกดาน แตทมมากกวาคอปรมาณของผใชแรงงาน แตผใชแรงงานจำานวนมากมาย ถาอยกระจดกระจายกไรซงพลง ดงนนภารกจสำาคญของขบวนการแรงงานคอภารกจจดตง หาสมาชก การขยายฐานสมาชกของขบวนการแรงงานจากทถกจำากดอยกบแรงงานในระบบและการเจรจาตอรองในรวโรงงานออกไปสสมาชกแรงงานทมฐานกวางขน แกปญหาขอจำากดในการเจรจาตอรองทำาขอตกลงรวมทจำากดอยในสถานประกอบการ ใหมขอบเขตทกวางขวางมากยงขน สหภาพแรงงานแบบสถานประกอบการและการเจรจาตอรองในระดบสถานประกอบการทำาใหการแกปญหาจำากดอยกบปญหาในโรงงาน ตองพจารณาภารกจของขบวนการแรงงานทใหสามารถทำางานอยางไดผลและ
25
![Page 26: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/26.jpg)
เช อมประสานในทกระดบนบตงแตระดบสถานประกอบการ ระดบพ นท ระดบอตสาหกรรม ระดบชาตไปจนถงระดบสากล จะตองกำาหนดบทบาทภารกจขององคกรระดบตางใหชดเจน และทำางานไดอยางมประสทธภาพ โดยไดรบการหนนชวยจากทงขบวนการ จะฝาขามวฒนธรรมการเมองแบบอำานาจนยมและระบบอปถมปทไมยอมรบความเสมอภาคเทาเทยมและการมสวนรวมของแรงงานไดอยางไร จะสรางสำานกรวมของผใชแรงงานใหเกดความสามคคทางชนชนไดอยางไร ขบวนการแรงงานตองมองผลประโยชนของคนงานททะลประตรวโรงงานออกมา การมงแกเฉพาะปญหาปากทองในโรงงานไมอาจทำาใหชวตคนงานและครอบครวดขนได ทศนคตของผนำาองคกรจำานวนไมนอยยงมความคดวาขอแกปญหาภายในกอน ขอทำาใหองคกรของตนเขมแขงกอนจงจะไปสนใจปญหาชาวบาน ถอเปนความคดทเปนอปสรรคตอการสรางขบวนการโดยรวมใหเขมแขง
การขยายฐานสมาชกเปนหวใจสำาคญของการสรางขบวนการแรงงานใหม ตองสรางนยามของคำาวาผใชแรงงานใหมใหมความหมายทครอบคลมแรงงานทกภาคสวน เพอขยายฐานสมาชก ทำาความเขาใจสภาพปญหาและความตองการของแรงงานภาคสวนตางๆ เพ อกำาหนดเปาหมาย ภารกจหนาทใหมๆ ของขบวนการแรงงาน กำาหนดยทธศาสตรการจดตงใหมเพอสามารถครอบคลมแรงงานไดกวางขวางเพอใหขบวนการแรงงานเปนขบวนการของแรงงานทกภาคสวนอยางแทจรง และเพอสรางความชอบธรรมในฐานะองคกรตวแทนผลประโยชนของแรงงาน ขณะเดยวกนกเปนการสรางพลงตอรองในการทำางานระดบนโยบายและมอทธพลตอการเมองทงระดบทองถนและระดบชาตตอไป แนนอนทสดคอการสรางขบวนการทมความเปนประชาธปไตย เปนอสระและพงตนเองใหได การพฒนาบคคลากร อบรมผนำา จดสรรทรพยากรและการเงนใหแตละสวนงานสามารถทำางานไดจรง การทำาโครงสรางใหมทเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงของสงคม
เพอใหสามารถขยายการจดตงไดอยางกวางขวางและรวดเรว จำาเปนตองมการจดตงคณะกรรมการจดตงจากคนงานพ นฐานเพอสรางกระบวนการมสวนรวมและความเปนประชาธปไตยใหเกดขนในขบวนการแรงงานซงเปนเรองสำาคญมากเพอขยายฐานสมาชกใหกวางขวาง ขบวนการแรงงานตองสนใจแรงงานทกภาคสวนไมใชสนใจเฉพาะแรงงานในโรงงาน ตองคดคนยทธศาสตรและรปแบบองคกรจดตงทเหมาะสมกบผใชแรงงานแตละกลมทมความแตกตางกน
26
![Page 27: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/27.jpg)
ทบทวนยทธศาสตรจดตงใหมการขยายการจดตงถอเปนหวใจและภารกจสำาคญสดในการฟนฟสรางความเขม
แขงใหกบขบวน การแรงงาน แมศนยกลางการจดตงหรอ OLUC จะมประสบการณและผลงานเยยมยอด แตเมอมองไปยงภาระกจเบองหนาในการฟนฟสรางความเขมแขงใหกบขบวนการแรงงานไทยทดานหนงตองทมเทพลงทมอยทงหมดไปสการขยายฐานการจดตงเพอสรางความเขมแขงเชงปรมาณใหกบขบวนการแรงงานไทยแลว กตองยอมรบวาเปนภาระทหนกเกนกวาคณะกรรมการและนกจดตงเตมเวลา 3 คนจะรบไหว จำาเปนอยางยงทจะตองมการปฏวตงานจดตงครงใหญ ทงหลกการ เปาหมาย กระบวนการ และวธการ
การจดตงเพอสรางความเขมแขงจะตองออกนอกกรอบทรฐและทนพยายามตใหขบวนการแรงงานเปนขบวนการเลกของแรงงานบางสวนและกนแรงงานสวนใหญออกไป วนนแรงงานในประเทศไทยมมากถงกวา 38 ลานคน ขบวนการแรงงานจะตองเปนขบวนการทรณรงคตอสเพอผลประโยชนของคนงานทง 38 ลานคน ผลประโยชนของคนงานเหลานจะตองถอเปนเปาหมายในการตอสของขบวนการแรงงานไทย ไมใชการตอสเพอปากทองของสมาชกสหภาพในรวโรงงานเทานน คนงานทกภาคสวนจะตองเปนเปาหมายของการจดตงเขาสขบวนการแรงงานใหม เมอเปาหมายใหญขน ความแตกตางหลากหลายและความซบซอนของปญหาจะตองถกนำามาพจารณาประกอบการจดตง รปแบบการจางงานทแตกตางกนของคนงานจะตองถกนำามาขบคดเพอออกแบบองคกรจดตงทเหมาะสมกบคนงานเหลานน แรงงานนอกระบบจำานวนมหาศาลจะถกผนวกเขาสขบวนการแรงงานไดอยางไรดวย รปแบบองคกรแบบไหนจงจะชวยเสรมอำานาจการตอรองใหกบคนงานกลมน รปแบบการจางงาน การหดตวของโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ การผลตการจางงานทมแนวโนมไปสการเปนโรงงานขนาดเอสเอมอจำานวนมาก ซงมความยากลำาบากในการจดตงสหภาพในสถานประกอบการเหลานจะทำาอยางไร การเกดขนและการขยายตวของภาคบรการททำาใหเกดการจางงานมหาศาล ภาคบรการเปนภาคทมการจดตงนอยและเปนไปไดยาก จะวางกลยทธในการจดตงอยางไร จะผนวกเอาพนองแรงงานทอยในภาคเกษตรกรรมเขาสขบวนการแรงงานไดอยางไร จะดงคนหนมสาวแรงงานหนาใหมทตบเทาเขาสตลาดแรงงานจำานวนมหาศาลในแตละปไดอยางไร แรงงานขามชาตทมากถง 2 - 4 ลานคน จะเขาไปจดตงและชวยเหลอพวกเขาไดอยางไร
โครงสรางของแรงงานไทยมฐานแรงงานจำานวนมากอยในพ นทซงยากตอการจดตงสหภาพแบบทเราเคยทำา การจดตงทดำาเนนการมาในประเทศไทยกเนนไปทการจดตง
27
![Page 28: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/28.jpg)
แรงงานในภาคอตสาหกรรม หรอคนงานในโรงงานเปนสำาคญ แตวนนจะเหนวาแรงงานในภาคอตสาหกรรมดงกลาวมจำานวนนอยลงเรอยๆ เรามแรงงานทอยในภาคเกษตรมากถง 16.3 ลานคน แรงงานเหลานไมเคยเปนเปาหมายการจดตงของขบวนการแรงงาน แรงงานในภาคบรการทมจำานวนมากกเปนพ นทซงสหภาพแรงงานเขาไมคอยถง เปนพ นทซงยากลำาบากในการจดตง เหลานเปนสงทขบวนการแรงงานจะตองนำาไปขบคดและวางยทธศาสตรการจดตงใหเหมาะสม การจดตงภาคเกษตรจะทำาอยางไร การจดตงภาคบรการจะทำาอยางไร แรงงานในภาคเศรษฐกจนอกระบบ ซงมจำานวนมากมายมหาศาลถง 20 กวาลานคน จะจดตงอยางไรดวยรปแบบขององคจดตงแบบใดจงจะสามารถทำางานใหกบผใชแรงงานในภาคดงกลาวได
ประเทศไทยมสถานประกอบการสวนใหญเปนสถานประกอบการขนาดเลกและขนาดกลาง ซงยากตอการเขาไปจดตง โลกในทกวนนสดสวนของคนงานเขาเปนสมาชกสหภาพแรงงานทลดนอยลง เปนปรากฎการณทเปนไปในทศทางเดยวกบการลดลงของโรงงานขนาดใหญและแทนทดวยแรงงานขนาดเลก
ขบวนการแรงงานจะตองหนมาใหความสำาคญเปนพเศษกบการขยายฐานสมาชกใหกบขบวนการ เปาหมายของการจดตงใหมตองขยายใหครอบคลมแรงงานทกภาคสวนเพอใหเขามาอยในขบวนการแรงงาน การปลอยใหการจดตงยงเปนแบบเดมๆ ทเนนคนงานในโรงงานจะทำาใหขบวนการแรงงานมขนาดเลกลง ไมอาจอางเปนตวแทนคนงานสวนใหญไดและทสำาคญจะทำาใหอำานาจการตอรองและอำานาจทางการเมองลดนอยถอยลง
เพอใหการขยายการจดตงสมาชกใหมเปนไปอยางกวางขวาง ทมนกจดตงมออาชพทมอยจำานวนนอยไมเพยงพอทจะแบกภาระสำาคญนได จำาเปนทผนำาแรงงานระดบตางๆ จะตองเขามารวมแสดงบทบาทเปนนกจดตงดวย โดยจะตองดงอดตผนำาแรงงานอาวโสซงจำานวนมากเกษยรอายไปแลวแตเปนผมประสบการณสง เขาใจกฎหมายและแมนยำาในหลกการสหภาพแรงงานเขามารวมงานน ทสำาคญขบวนการจะตองกระจายอำานาจการจดตงออกไปโดยสรางทมนกจดตงหนาใหมๆ โดยดงสมาชกสหภาพทเปนคนงานพ นฐานใหเขามามสวนรวมเปนคณะกรรมการจดตง เพอเปนเซลจดตงขนาดใหญทแผกระจายไปครอบคลมยงภาคอตสาหกรรมและพ นทตางๆ อยางกวางขวาง เรยกวาเปนยทธศาสตรการจดตงจาก “ลางสบน”
ดวยเหตทขบวนการแรงงานมทรพยากรบคคลนอยแตตองการขยายการจดตงขนานใหญ ซงแนนอนนกจดตงทมอยจำานวนนอยนดคงไมสามารถทำางานใหบรรลเปาหมายดวยรปแบบการทำางานตามปกตแบบทเคยทำาในอดตคอการเขาไปฝงตวสำารวจ
28
![Page 29: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/29.jpg)
ปญหา วเคราะหความเปนไปได ทำางานทางความคด และจดตงแกนนำา หาผกลาเปนผกอการ ขยายแนวรวม การลงไปจดตงดวยตวเองของนกจดตงหรอผนำาตามแนวทางน กวาจะไดแตละสหภาพนนไดมการสอบถามจากนกจดตงผมประสบการณสวนใหญเหนตรงกนวาจะตองใชเวลาเฉลยเปนปกวาจะไดแตละสหภาพขนมา มผเสนอแนวทางใหมในการจดตงคอการทำาการรณรงคใหญทางความคดในลกษณะโฆษณาเพอเปดรบคนงานเขาเปนสมาชกผาน สอ หรอเครองอนๆ ทสามารถดงดดใหคนงานเขามาหาสหภาพเอง9 ในองกฤษสภาแรงงานองกฤษมการจดแขงขนประกวดทำาคลปวดโอโฆษณารณรงคใหคนหนมาสนใจสหภาพ เขาเปนสมาชกและรวมกจกรรมกบสหภาพ ทเรยกวาโครงการ TUC 60 second Ad Contest10 ซงถอวาเปนโครงการทไดผลมาก
เพ อใหงานจดตงประสบความสำาเรจขบวนการแรงงานจะตองทมงบประมาณ จดสรรทรพยากรบคคล ระดมความร มนสมองเพ อกำา หนดเปาหมาย วสยทศน ยทธศาสตรและแผนรณรงคการจดตงอยางจรงจง
ตองทำาความเขาใจภารกจ 5 ระดบของขบวนการแรงงานในประเทศไทยในยคโลกาภวตนการทำางานตอสเพอปกปองสทธคมครองผลประโยชน สรางความ
เปนธรมและพฒนาคณภาพชวตทดใหกบมวลผใชแรงงานไดอยางมประสทธภาพ ขบวนการแรงงานมภารกจทจะตองดำาเนนการใน 5 ระดบดงน
9 ดFrank Hantke Trade Unions in 21st Century: Adiscussion Handbook for Trade Unions in the Transition Counties http://library.fes.de/pdf-files/id/06672.pdf10 ดภำพยนตรทสงเขำประกวดไดทเวปไซตน http://strongerunions.org/2009/06/30/60-second-ad-contest-the-movie/
29
![Page 30: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/30.jpg)
1. ระดบสถานประกอบการ เปนภารกจในระดบทใกลตวคนงานทสดเกยวของสมพนธกบนายจางโดยตรง นนคอการเจรจาตอรองรวมเกยวกบสภาพการจางและสวสดการทคนงานควรจะไดรบจากการทำางานใหกบนายจาง ภารกจนเกยวของกบการแกปญหาปากทองของคนงานโดยตรง บางครงอาจมภาคท สามคอรฐเขามาเกยวของดวย เม อนายจางและลกจางไมอาจตกลงหาขอสรปรวมกนไดในระดบทวภาค ในประเทศไทยภารกจนเปนภารกจทดำาเนนโดยองคกรแรงงานระดบสหภาพแรงงานซงสวนใหญเปนสหภาพสถานประกอบการ(แมสวนใหญจะจดทะเบยนเปนสหภาพอตสาหกรรม) ความสำาเรจหรอความลมเหลวของการทำางานในระดบนไมไดขนอยกบดลอำานาจและความสามารถของสหภาพกบฝายนายจางเทานน แตยงขนอยกบกฎกตกาทเปนกรอบกำาหนดความสมพนธทางอำานาจระหวางนายจางและลกจาง ซงกฎกตกาเหลานนลวนถกกำาหนดจากนอกสถานประกอบการ อาท ประกาศ กฎหมายทออกโดยรฐ กลไกตลาด รปแบบการจางงาน วฒนธรรม ความเชอ จารตประเพณ กตกาสากล จรรยาบรรณการคา กรอบเหลานนบวนยงบบรด ปดกน บบคนใหสหภาพแรงงานมอำานาจตอรองและพ นททำางานนอยลงเรอยๆ จนทำาใหขบวนการแรงงานยากทจะประสบความสำาเรจในการทจะคมครองผลประโยชนแกไขปญหาและสรางความเปนธรรมใหกบคนงาน หากขบวนการแรงงานใดยอมจำานนและจำากดบทบาทการตอสเพอปกปองผลประโยชนของแรงงานไวกบสหภาพในเขตรวโรงงาน ยอมเปนทแนชดวายากทขบวนการแรงงานเชนนนจะประสบความสำาเรจในการทำาภารกจของตนโดยรวมในฐานะองคกรตวแทนผลประโยชนของมวลผใชแรงงาน
30
![Page 31: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/31.jpg)
2. ภารกจระดบพ นท เปนภารกจของขบวนการแรงงานทจะตองตอสดแลเพอปกปองผลประโยชนของคนงานในฐานะพลเมองทมาใชแรงงานอยรวมกนในพ นท ซงอาจจะตองสมพนธชวยเหลอเกอกลกนของคนงานททำางานตางโรงงานตางอตสาหกรรมแตอยในพ นทเดยวกน อาจตองดแลปกปองผลประโยชนของคนงานจากอทธพลของเจาหนาทรฐ นายจาง ผมอทธพล หรอนกการเมองในพ นท ทสำาคญคอการทำาหนาทดแลฐานเสยงหรอผลประโยชนทางการเมองของผใชแรงงานในฐานพลเมองผมสทธออกเสยงเลอกตงในพ นท เพอใหแนใจไดวาพวกเขาจะสามารถมตวแทนทสามารถเขาไปดแลผลประโยชนใหกบตนในฐานะผใชแรงงานในการเมองระดบทองถนหรอระดบชาต ในประเทศไทยองคกรแรงงานททำาภารกจในระดบนคอองคกรทเรยกกนวา “กลมสหภาพแรงงานยานอตสาหกรรม” หรอ “กลมยานฯ” ซงเปนองคกรทกฎหมายแรงงานสมพนธไมไดรองรบบทบาทและการดำารงอย ปจจบน “กลมยาน” ยงมบทบาทจำากดอยทภารกจการชวยเหลอเกอกลคนงานในพ นท และยงจำากดบทบาทอยกบผใชแรงงานทเปนแรงงานในระบบเปนสำาคญ ขณะทยงมความสมพนธกบแรงงานนอกระบบซงมจำานวนมหาศาลนอยมาก ทผานมา “กลมยาน” ยงทำาภารกจเกยวกบการดแลฐานเสยงทางการเมองของคนงานนอยมาก
3. ภ า ร ก จ ระดบอตสาหกรรม ในหลายประเทศแถบยโรปมกระบวนการและการกำาหนดกรอบแรงงานสมพนธในระดบอตสาหกรรม โดยทนายจางผประกอบการและผใชแรงงานมการรวมตวและเจรจาทำาขอตกลงรวมในระดบนเพอใหมผลตอสถานประกอบการและคนงานทงหมดในอตสาหกรรมดงกลาว ในประเทศไทยการเจรจาตอรองรวมทำากนในระดบสถานประกอบการ ทำาใหการทำาภารกจระดบนหายไป องคกรแรงงานในประเทศไทยททำา งานระดบนคอ “สหพนธแรงงาน” ซงกฎหมายแรงงานสมพนธกำาหนดบทบาทใหทำาหนาทดานการใหการศกษาเปนสำาคญ “สหพนธแรงงาน” ในประเทศไทยมบทบาทสำาคญในการทำาหนาทดานการใหขอมลและจดการศกษาใหกบคนงานและองคกรสมาชกแลวยงมบทบาทสำาคญในฐานะเปนองคกรพเลยงใหกบสหภาพแรงงานในการเจรจาตอรองกบนายจางในสถานประกอบการ สหพนธแรงงานยงประสบความสำาเรจในการทำาขอตกลงรวมกบองคกรของฝายนายจางในระดบอตสาหกรรม ซงมผลทำาใหขอตกลงรวมในประเทศไทยครอบคลมและคมครองแรงงานจำานวนนอยมาก
4. ภารกจระดบชาต คอภารกจของขบวนการแรงงานในการตอสเพอปกปองผลประโยชนใหกบคนงานทงมวลในประเทศ ผานการรณรงค การมสวนรวมในการกำาหนดหรอ
31
![Page 32: รายงานผลการศึกษา - Prachatai · 2018. 7. 18. · •ความอ่อนแอไม่เป็นเอกภาพของขบวนการแรงงานไทยเป็นเหตุทำาให้อำานาจการ](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022071212/6028163712210755267851a6/html5/thumbnails/32.jpg)
คดคานนโยบาย มาตรการ หรอประกาศ กฎหมายทมผลตอผใชแรงงานกลมตางๆ หรอทงหมดของประเทศ ในประเทศไทย องคกรแรงงานทกฎหมายแรงงานกำาหนดใหทำาภารกจนคอ “สภาองคการลกจาง” ขบวนการแรงงานทจะประสบความสำาเรจในการทำาภารกจน ปกตจะตองมความเขมแขง มสมาชกมาก และมความเปนเอกภาพ พดเปนเสยงเดยวและเปนเสยงทดง เพอทจะใหรฐและทนยอมรบและปฏบตตาม แตในประเทศไทยกฎหมาย กลไก และสภาพแวดลอมตางๆ ไดทำาใหองคกรแรงงานระดบนออนแอ ไรเอกภาพ ไมมพลงอำานาจในการตอรองมากนก ปจจบนมองคกรระดบชาตทเกดขนตามกฎหมายแรงงานมากถง 13 องคกร และยงมองคกรแรงงานอนๆ ทจดตงข นโดยไมไดมกฎหมายรองรบอกสวนหนงเชน คณะกรรมการสมานฉนทแรงงานไทย สมาพนธแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ การมองคกรระดบชาตจำานวนมากและขาดความเปนเอกภาพทำาใหขบวนการแรงงานไทยมบทบาทและสวนรวมในการกำาหนดมาตรการ นโยบายและกฎหมายระดบชาตจำากดมาก
5. ภารกจระดบสากล เปนภารกจททวความสำาคญมากขนเรอยๆ ในยคโลกาภวตน สทธประโยชนของผใชแรงงานถกจำากดและเอารดเอาเปรยบเปนผลมาจากกตกาและกลไกในระดบสากล มการกำาหนด กฎเกณฑ มาตรการ แนวทางตางๆ สำาหรบการทำางานและการอยรวมกนของนายจางและลกจางมากมาย ฉะนนขบวนการแรงงานไทยจำาเปนตองมสวนรวมในภารกจระดบนอยางแขงขนดวย
จะเหนไดวาภารกจแตละระดบของขบวนการแรงงานลวนมความสำาคญและมความสมพนธกนจำาเปนทองคกรแรงงานระดบตางๆ จะตองเชอมรอยเขาดวยกนเพอใหเกดการหนนชวยการทำางานในแตละระดบไดอยางมประสทธภาพ แตสภาพความเปนจรงในประเทศไทยการทำางานขององคกรแตละระดบแยกสวนออกจากกน ยงขาดการเชอมรอยใหเกดความเปนเอกภาพในการทำางาน ยงไมพบวามการพจารณาแบงงานและประสานการทำางานใหเกดความรวมมอสนบสนนกนอยางจรงจงระหวางองคกรแตละระดบ ยงไมมการจดสรรทรพยากรทงทางการเงน เครองไมเครองมอและบคคลากรใหเกดความเหมาะสมกบภารกจหนาทองคกรแตละระดบตองรบผดชอบและเพอใหองคกรแตละระดบทำางานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลอยางแทจรง การเช อมรอยองคกรระดบตางๆ เขาดวยกนคอการสรางเอกภาพในแนวดง ซงมความสำาคญมาก เพราะจะเปนการแปลความเขมแขงเชงปรมาณสความเขมแขงเชงคณภาพ
32