รายงานผลการสำรวจ ความรู้ การ ... · 2020. 4....

รายงานผลการสำรวจ ความร การรบรโอกาสเสยง พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวม

ของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก ของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน:

ตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ

กลมแผนงานและประเมนผล ศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลงท 10.2 จงหวดมกดาหาร

สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน

ปงบประมาณ พ.ศ. 2561

ก

บทสรป

โรคตดตอนำโดยยงยงคงเปนปญหาสาธารณสขทสำคญของประเทศไทย ซงสำนกโรคตดตอนำโดยแมลง กรมควบคมโรค ไดแนะนำการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน โดยมวตถประสงคเพอใหชมชนมสวนรวมตอการควบคมยงพาหะนำโรค นำมาตรการทเหมาะสมมาผสมผสานอยางเปนระบบโดยคำนงถงความปลอดภยตอ คน สตว สงแวดลอม และเพอใชสารเคมอยางสมเหตสมผล ซงการดำเนนงานจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานควรเรมทองคกรปกครองสวนทองถน เนองจากทราบสภาพบรบทของพนท และมบทบาทหนาทในการควบคมแมลงพาหะนำโรคในพนทรบผดชอบ สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน โดยศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลงท 10.2 จงหวดมกดาหาร ไดขบเคลอนการดำเนนงานจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานสำหรบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทรบผดชอบ โดยพจารณาจากสถานการณโรคตดตอนำโดยยงในพนท ซงพบวา โรคไขเลอดออกทมยงลายเปนพาหะนำโรคยงคงเปนปญหาทสำคญ โดยในป พ.ศ. 2558 - 2559 ไดมการขบเคลอนการดำเนนงานจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานรวมกบองคการบรหารสวนตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ จากการตดตามความกาวหนาและประเมนผลลพธการดำเนนงานโดยการสมสำรวจลกนำยงลาย และพจารณาขอมลสถานการณโรคไขเลอดออกในพนท พบวา ในป พ.ศ. 2559 – 2560 พบผปวยจำนวน 4 ราย และ 1 ราย ตามลำดบ ในปงบประมาณ พ.ศ. 2561 สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน โดยกลมแผนงานและประเมนผล รวมกบศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลงท 10.2 จงหวดมกดาหาร ดำเนนการสำรวจความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน ตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ เพอเปนขอมลสนบสนนการประเมนประสทธผลการขบเคลอนมาตรการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานเพอการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกระดบตำบล โดยการสอบถามผแทนครวเรอนจำนวน 341 หลงคาเรอน ใน 13 หมบาน ของตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ จากการคำนวณขนาดตวอยางเพอประมาณคาสดสวนของประชากรในกรณททราบขนาดของประชากร โดยเลอกกลมตวอยางจากการสมแบบบงเอญตามสดสวนครวเรอนรายหมบาน ผลการศกษาพบวา ผแทนครวเรอนมความรในระดบดและระดบปานกลางใกลเคยงกน คอ รอยละ 43.99 และ 48.68 ตามลำดบ โดยประเดนทผแทนครวเรอนสวนใหญมความเขาใจทไมถกตอง คอ การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดย

ข

การทำความสะอาดเปลยนถายนำทกเดอนมความเขาใจทถกตองรอยละ 16.13 ประเดนยงนำโรคไขเลอดออกมกจะวางไขในนำเนาเสยรอยละ 52.79 การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดยการใสนำตาลทจานรองขาตกบขาวมความเขาใจทถกตองรอยละ 53.67 และผปวยทตดเชอไวรสไขเลอดออกควรรบประทานยาแอสไพรนเพอลดไขรอยละ 66.57 การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออกอยในระดบดรอยละ 95.88 พฤตกรรมการปองกนตนเองและครอบครวจากโรคไขเลอดออกทมการทำเปนประจำคอการเปดพดลมรอยละ 86.22 รองลงมาคอการใสเสอผามดชดรอยละ 50.44 และพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชนของผแทนครวเรอนสวนใหญอยในระดบดรอยละ 72.65 จากผลการศกษาดานความรทพบวาประเดนทผแทนครวเรอนสวนใหญมความเขาใจทไมถกตอง คอ การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดยการทำความสะอาดเปลยนถายนำทกเดอน การใสนำตาลทจานรองขาตกบขาว ยงนำโรคไขเลอดออกมกจะวางไขในนำเนาเสย และผปวยทตดเชอไวรสไขเลอดออกควรรบประทานยาแอสไพรนเพอลดไข ซงอาจเปนไดวาการดำเนนกจกรรมสอสารประชาสมพนธใหความรยงดำเนนการไดไมครอบคลม ดงนน ในการดำเนนการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานในพนทตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ จงควรมความตอเนองของกจกรรมการสอสารใหความรโดยเนนทประเดนดงกลาวใหกบประชาชนในชมชน รวมถงวธทางเลอกในการควบคมกำจดลกนำยงลายโดยวธทางกายภาพหรอชวภาพ นอกเหนอจากการใชสารเคม แตทงนการศกษาครงนมขอจำกด คอ เปนการประเมนโดยไมไดมขอมลพนฐานของความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกกอนมการดำเนนงานจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน ผลการศกษาทพบอาจไมสามารถระบไดวากระบวนการจดการพาหะนำโรคแบบผสมผสานสงผลหรอไมตอความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกในพนท ดงนนในการศกษาทจะใชผลการสำรวจเปนขอมลสนบสนนการประเมนประสทธผลการขบเคลอนมาตรการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานเพอการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกระดบตำบล จงควรมการประเมนขอมลพนฐานดงกลาวหากการขบเคลอนการดำเนนงานมกจกรรมการใหความร รวมถงการสงเสรมพฤตกรรมในการปองกนตนเองและการมสวนรวมของประชาชนในชมชน

ค

สารบญ

หนา บทสรป ก สารบญตาราง จ สารบญภาพ ฉ บทท 1 บทนำ 1 1. ความเปนมาและความสำคญของปญหา 1 2. คำถามการศกษา 3 3. วตถประสงคการศกษา 3 4. ขอบเขตการศกษา 3 5. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4 บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 5 1. โรคตดตอนำโดยยง 5 2. การปองกนและควบคมยงพาหะนำโรค 9 3. การจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานขององคกรปกครองสวนทองถน 10 4. งานวจยทเกยวของ 13 บทท 3 วธดำเนนการศกษา 15 1. รปแบบการศกษา 15 2. ประชากรและตวอยาง 15

3. เครองมอทใชในการศกษา 17 4. วธการเกบรวบรวมขอมล 20 5. การประมวลผลและการวเคราะหขอมล 21 บทท 4 ผลการศกษาและอภปรายผล 22 1. ผลการศกษา 22 2. อภปรายผล 37 บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ 40 1. ผลการศกษา 40 2. ขอเสนอแนะ 40

ง

สารบญ (ตอ)

หนา

เอกสารอางอง 42 ภาคผนวก 44

ภาคผนวก ก แบบบนทกขอมล 45

จ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 ขนาดตวอยางตามสดสวนครวเรอนรายหมบาน 16 ตารางท 2 เกณฑการใหคะแนนพฤตกรรมในการควบคมและกำจด 19

แหลงเพาะพนธลกนำยงลาย ตารางท 3 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 23 ตารางท 4 จำนวนและรอยละของผแทนครวเรอนทตอบถก 25

ในแตละขอคำถามความรโรคไขเลอดออก ตารางท 5 ระดบความรโรคไขเลอดออกของผแทนครวเรอน 26 ตารางท 6 จำนวนและรอยละชองทางการรบรขอมลขาวสารการปองกนโรคไขเลอดออก 26 ตารางท 7 จำนวนและรอยละของการรบรโอกาสเสยงและความรนแรง 27

ของการเกดโรคไขเลอดออกรายขอของผแทนรายครวเรอน ตารางท 8 ระดบการรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก 30 ตารางท 9 จำนวนและรอยละของครวเรอนในการควบคมและกำจด 31

แหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออก ตารางท 10 ระดบพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออก 34 ตารางท 11 จำนวนและรอยละของพฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว 34 ตารางท 12 จำนวนและรอยละของพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคม 36

ไขเลอดออกในชมชนของผแทนรายครวเรอน ตารางท 13 ระดบพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน 37

ฉ

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 1 จำนวนหลงคาเรอนทนำเขาสการศกษาและวเคราะหขอมล 22

บทท 1 บทนำ

1. ความเปนมาและความสำคญของปญหา โรคตดตอนำโดยยงยงคงเปนปญหาสาธารณสขทสำคญของประเทศไทย โดยในป พ.ศ. 2560 พบวาสถานการณโรคไขเลอดออก ณ วนท 25 ตลาคม 2560 มผปวยโรคไขเลอดออกสะสมรวม 43,120 ราย คดเปนอตราปวย 65.91 ตอแสนประชากร ผปวยเสยชวต 56 ราย อตราปวยตายเทากบรอยละ 0.13 จำนวนผปวยลดลงจากป 2559 ณ ชวงเวลาเดยวกนรอยละ 15.21 โรคตดเชอไวรสซกา ณ วนท 1 ธนวาคม 2560 พบผปวยตดเชอรวมทงสน 544 ราย เปนผปวยตดเชอมอาการ 532 ราย และตดเชอไมมอาการ 12 ราย โรคไขมาลาเรย ขอมลจากมาลาเรยออนไลน ณ วนท 22 มกราคม 2561 มผปวยโรคไขมาลาเรย 14,655 ราย เปนคนไทย 10,481 ราย ตางชาต 4,174 ราย อตราปวย 0.22 ตอพนประชากร จำนวนผปวยลดลงจากปงบประมาณ 2559 ณ ชวงเวลาเดยวกนรอยละ 15.06 และโรคไขปวดขอยงลาย ณ วนท 27 ตลาคม 2560 พบผปวย 11 ราย จาก 4 จงหวด คดเปนอตราปวย 0.02 ตอแสนประชากร ไมมเสยชวต (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง กรมควบคมโรค, 2561) ในระดบเขตสขภาพ สถานการณโรคตดตอนำโดยยงในพนทเขตสขภาพท 10 ทพบเปนปญหา ไดแก โรคไขเลอดออก โรคไขมาลาเรย และโรคตดเชอไวรสซกา โดยภาพรวมเขตสขภาพ ณ วนท 25 ตลาคม 2560 มอตราปวยโรคไขเลอดออกเทากบ 40.78 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 1,868 ราย เสยชวต 1 ราย อตราตายเทากบ 0.02 ตอแสนประชากร อตราปวยตายรอยละ 0.05 อยในลำดบท 10 ของเขตสขภาพ มอตราปวยสงทสดในจงหวดมกดาหาร 75.20 ตอแสนประชากร มผเสยชวต 1 ราย ทจงหวดอบลราชธาน สถานการณโรคไขมาลาเรยขอมลจากมาลาเรยออนไลน ณ วนท 22 มกราคม 2561 จงหวดศรสะเกษมผปวยอยในลำดบท 3 ของประเทศ มผปวยจำนวน 776 ราย รองจากจงหวดยะลา 5,888 ราย และจงหวดตาก 3,920 ราย ตามลำดบ และโรคตดเชอไวรสซกา ตงแตวนท 1 มกราคม – 1 ธนวาคม 2560 พบผตดเชอไวรสซกา จำนวน 65 ราย เปนหญงตงครรภ 2 ราย ใน 4 จงหวด 5 อำเภอ ไดแก จงหวดอบลราชธาน 33 ราย ในอำเภอศรเมองใหม 20 ราย และอำเภอโขงเจยม 13 ราย จงหวดมกดาหาร 3 ราย ทอำเภอดอนตาล จงหวดยโสธร 27 ราย ทอำเภอไทยเจรญ และจงหวดศรสะเกษ 2 ราย ทอำเภออทมพรพสย (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2561) จากสถานการณโรคตดตอนำโดยยง ซงมวธการปองกนและควบคมยงพาหะประกอบดวยการควบคมระยะตวออน โดยการลดแหลงเพาะพนธ การควบคมทางกายภาพ ควบคมทางชวภาพ ใชสารเคม จลนทรย หรอสารยบยงการเจรญเตบโต และการควบคมระยะตวเตมวย ซงอาจจะใชวธทางกายภาพหรอวธกล รวมถงการปองกนตนเองจากยงกด และการใชสารเคมเทาทจำเปนเพอหยดยง

2

การแพรโรค ซงการใชสารเคมอยางตอเนองกอใหเกดการตานสารเคม รวมถงปญหาการตกคางของสารเคมในสภาพแวดลอม สตวและอาหาร และอาจมผลตอการเปนโรคผนแพและโรคทางเดนหายใจ เปนตน จากผลกระทบดงกลาวทอาจจะเกดขน สำนกโรคตดตอนำโดยแมลงจงแนะนำการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานโดยไดรบความรวมมอจากทกภาคสวนในการปองกนและควบคมยงพาหะ โดยในป พ.ศ. 2552 จากการประชมวเคราะหสถานการณการดำเนนการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานของประเทศไทย จงไดมการวางกรอบการจดการพาหะนำโรค ซงมวตถประสงคเพอใหชมชนมสวนรวมตอการควบคมยงพาหะนำโรค นำมาตรการทเหมาะสมมาผสมผสานอยางเปนระบบโดยคำนงถงความปลอดภยตอ คน สตว สงแวดลอม และเพอใชสารเคมอยางสมเหตสมผล ซงประโยชนของการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน คอ เกดความรวมมอระหวางภาคสวนทเกยวของกบการจดการยงพาหะนำโรค รวมคด รวมทำ มการใชทรพยากรในการควบคมยงพาหะนำโรคทมอยอยางเหมาะสม เกดการแลกเปลยนเรยนร และเหนผลการปฏบตดวยตนเอง กอใหเกดทศนคตทดตอการควบคมยงพาหะนำโรค และลดการใชสารเคมควบคมยงพาหะนำโรค โดยการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานควรเรมทองคกรปกครองสวนทองถน เนองจากทราบสภาพพนท ปญหา วฒนธรรม สงคม และวถชวต เปนหนวยงานของรฐทใกลชดและเขาถงประชาชนมากทสด มบทบาทหนาทตองดำเนนการควบคมแมลงพาหะนำโรคในพนทรบผดชอบ มงบประมาณและทรพยากรดานการควบคมยงหาหะนำโรค และสามารถระดมทรพยากรและความรวมมอไดมากกวาหนวยงานอน (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2555) สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน โดยศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลงท 10.2 จงหวดมกดาหาร ไดขบเคลอนการดำเนนงานจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานสำหรบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทรบผดชอบ โดยพจารณาจากสถานการณโรคตดตอนำโดยยงในพนท ซงพบวา โรคไขเลอดออกทมยงลายเปนพาหะนำโรคยงคงเปนปญหาทสำคญ โดยในป พ.ศ. 2558 - 2559 ไดมการขบเคลอนการดำเนนงานจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานรวมกบองคการบรหารสวนตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ จากสถานการณโรคไขเลอดออกตงแตป พ.ศ. 2550 – 2558 ของอำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ พบการระบาดสงสดในป พ.ศ. 2556 และป พ.ศ. 2558 มผปวยโรคไขเลอดออกปละ 166 ราย ไมมผปวยเสยชวต และพบผปวยนอยทสดในป พ.ศ. 2555 จำนวน 29 ราย มการระบาดกระจายในทกตำบล โดยในพนทตำบลสรางถอนอย ตงแตป พ.ศ. 2550 พบผปวยมากทสดในป พ.ศ. 2558 จำนวน 45 ราย พบผปวยกระจายในเกอบทกหมบาน ปทไมพบผปวยคอ ป พ.ศ. 2555 และปทพบผปวยนอยทสดคอป พ.ศ. 2550 จำนวน 1 ราย (สำนกงานสาธารณสขจงหวดอำนาจเจรญ , 2561) โดยการขบเคลอนการดำเนนงานเรมตนจากการพจารณาสถานการณและขอมลบรบทของพนท นำมากำหนดวตถประสงคและวางแผนการดำเนนงานควบคมยงพาหะนำโรค กจกรรมประกอบดวยการแตงตงคณะกรรมการ

3

ดำเนนงาน การรณรงคผานปายประชาสมพนธ การกำหนดมาตรการในการควบคมลกนำยงลาย การคนขอมลในการแลกเปลยนเรยนรเพอพจารณาคดเลอกมาตรการดำเนนงานตามขอคนพบ ซงศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลงท 10.2 จงหวดมกดาหาร มการตดตามความกาวหนาและประเมนผลลพธการดำเนนงานโดยการสมสำรวจลกนำยงลาย และพจารณาขอมลสถานการณโรคไขเลอดออกในพนท ซงในป พ.ศ. 2559 – 2560 พบผปวยจำนวน 4 ราย และ 1 ราย ตามลำดบ (ศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลงท 10.2 จงหวดมกดาหาร, 2559) จากการตดตามประเมนผลการดำเนนงานขบเคลอนการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานขององคการบรหารสวนตำบลสรางถอนอยยงพบวาไมมขอมลการเฝาระวงปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของประชาชนในพนท การศกษานจงตองการสำรวจความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก ซงจะเปนขอมลประกอบการประเมนประสทธผลการขบเคลอนมาตรการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานเพอการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกระดบตำบลตอไป 2. คำถามการศกษา ความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานเปนอยางไร 3. วตถประสงคการศกษา เพอพรรณนาความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน 4. ขอบเขตการศกษา สำรวจความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก พนทตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ

4

5. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5.1 ทราบขอมลความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน

5.2 ขอคนพบจากการศกษาเปนขอมลสนบสนนการประเมนประสทธผลการขบเคลอนมาตรการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานเพอการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกระดบตำบล

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การศกษาครงนไดทำการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย ความรทวไปของโรคตดตอนำโดยยง การปองกนและควบคมยงพาหะนำโรค การจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานขององคกรปกครองสวนทองถน และงานวจยทเกยวของ 1. โรคตดตอนำโดยยง 1.1 สถานการณโรคตดตอนำโดยยง สถานการณโรคตดตอนำโดยยง ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2561) รายละเอยดดงน 1.1.1 โรคไขเลอดออก ขอมลจากรายงาน 506 โดยสำนกระบาดวทยา ณ วนท 25 ตลาคม 2560 มผปวยโรคไขเลอดออกสะสมรวม 43,120 ราย คดเปนอตราปวย 65.91 ตอแสนประชากร ผปวยเสยชวต 56 ราย อตราปวยตายเทากบรอยละ 0.13 จำนวนผปวยลดลงจากป 2559 ณ ชวงเวลาเดยวกนรอยละ 15.21 ในระดบเขตสขภาพ อตราปวยสะสมตงแตวนท 1 มกราคม – 25 ตลาคม 2560 เขตสขภาพทมอตราปวยสงทสดใน 3 ลำดบแรก ไดแก เขตสขภาพท 12 อตราปวย 127.05 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 6,182 ราย รองลงมา ไดแก เขตสขภาพท 11 อตราปวย 108.33 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 4,749 ราย และกรงเทพมหานคร อตราปวย 107.25 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 6,107 ราย ตามลำดบ ในระดบจงหวด อตราปวยสะสม ตงแตวนท 1 มกราคม – 25 ตลาคม 2560 จงหวดทมอตราปวยสงทสดใน 3 ลำดบแรก ไดแก จงหวดสงขลา อตราปวย 199.16 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 2,800 ราย รองลงมา ไดแก จงหวดเพชรบร อตราปวย 192.07 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 915 ราย และจงหวดตาก อตราปวย 189.99 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 1,100 ราย ตามลำดบ โดยในเขตสขภาพท 10 ภาพรวมเขตสขภาพมอตราปวยโรคไขเลอดออกเทากบ 40.78 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 1,868 ราย เสยชวต 1 ราย อตราตายเทากบ 0.02 ตอแสนประชากร อตราปวยตายรอยละ 0.05 อยในลำดบท 10 ของเขตสขภาพ มอตราปวยสงทสดในจงหวดมกดาหาร อตราปวย 75.20 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 261 ราย รองลงมา ไดแก

6

จงหวดศรสะเกษ อตราปวย 40.01 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 587 ราย จงหวดอบลราชธาน อตราปวย 38.19 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 707 ราย จงหวดอำนาจเจรญ 36.45 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 137 ราย และจงหวดยโสธร อตราปวย 32.58 ตอแสนประชากร จำนวนผปวย 176 ราย ตามลำดบ ผเสยชวต 1 ราย ทจงหวดอบลราชธาน 1.1.2 โรคตดเชอไวรสซกา ขอมล ณ วนท 1 ธนวาคม 2560 โดยสำนกโรคตดตอนำโดยแมลง และสำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรค ในป พ.ศ. 2559 พบผปวยตดเชอยนยนทงหมด 1,114 ราย จาก 43 จงหวด เปนผปวยตดเชอมอาการ 875 ราย และตดเชอไมมอาการ 239 ราย ในป พ.ศ. 2560 พบผปวยตดเชอรวมทงสน 544 ราย จาก 33 จงหวด 110 อำเภอ เปนผปวยตดเชอมอาการ 532 ราย และตดเชอไมมอาการ 12 ราย โดยตงแตวนท 1 มกราคม 2559 – 1 ธนวาคม 2560 พบหญงตงครรภตดเชอไวรสซกา จำนวน 119 ราย เปนผปวยตดเชอมอาการ 65 ราย และตดเชอไมมอาการ 54 ราย ผลการตดตามหญงตงครรภ พบวา แทงบตร 4 ราย มสาเหตจากการตดเชอไวรสซกา 2 ราย ไมสมพนธกบการตดเชอไวรสซกา 1 ราย และอก 1 รายไมสามารถระบสาเหตได เนองจากไมมการเกบสงสงตรวจทางหองปฏบตการ พบทารกมภาวะศรษะเลก 3 ราย จากทารกทคลอดในหญงตงครรภทตดเชอไวรสซกาจำนวน 100 ราย โดยตรวจไมพบสารพนธกรรมของเชอไวรสซกาทง 3 ราย ในเขตสขภาพท 10 ตงแตวนท 1 มกราคม – 1 ธนวาคม 2560 พบผตดเชอไวรสซกา จำนวน 65 ราย เปนหญงตงครรภ 2 ราย ใน 4 จงหวด 5 อำเภอ ไดแก จงหวดอบลราชธาน 33 ราย (อำเภอศรเมองใหม 20 ราย อำเภอโขงเจยม 13 ราย) จงหวดมกดาหาร 3 ราย (อำเภอดอนตาล) จงหวดยโสธร 27 ราย (อำเภอไทยเจรญ) และจงหวดศรสะเกษ 2 ราย (อำเภออทมพรพสย) 1.1.3 โรคไขปวดขอยงลาย จากรายงาน 506 ของสำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรค ขอมลตงแตวนท 1 มกราคม 2560 – 27 ตลาคม 2560 พบผปวย 11 ราย จาก 4 จงหวด คดเปนอตราปวย 0.02 ตอแสนประชากร ไมมเสยชวต พบอตราปวยสงสดในภาคใต 0.05 ตอแสนประชากร รองลงมาคอภาคกลาง 0.03 ตอแสนประชากร จงหวดทพบอตราปวยสงทสด 5 อนดบแรก ไดแก จงหวดระยอง 0.59 ตอแสนประชากร นราธวาส 0.39 ตอแสนประชากร สราษฎรธาน 0.19 ตอแสนประชากร และกรงเทพมหานคร 0.04 ตอแสนประชากร ตามลำดบ 1.1.4 โรคไขมาลาเรย ในปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ขอมลจากมาลาเรยออนไลน ณ วนท 22 มกราคม 2561 มผปวยโรคไขมาลาเรย 14,655 ราย (คนไทย 10,481 ราย ตางชาต 4,174 ราย) อตราปวย 0.22 ตอพนประชากร จำนวนผปวยลดลงจากปงบประมาณ 2559 ณ ชวงเวลาเดยวกน

7

รอยละ 15.06 ชนดเชอมาลาเรยสวนใหญทพบ ไดแก ชนดไวแวกซ P.vivax รอยละ 78.85 ชนดฟลซปารม P.falciparum รอยละ 14.73 โดยจงหวดทมจำนวนผปวยสงทสด 3 ลำดบแรกในปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ไดแก จงหวดยะลา 5,888 ราย จงหวดตาก 3,920 ราย และจงหวดศรสะเกษ 776 ราย ตามลำดบ 1.1.5 โรคเทาชาง ในป พ.ศ. 2560 ความชกของผปวยโรคเทาชางทงหมดทกประเภทเทากบ 0.17 ตอแสนประชากร ผพบไมโครฟลาเรยมอตราความชก 0.02 ตอแสนประชากร และผปรากฏอาการทรวมผปรากฏอาการทไมไดอยในทะเบยนการรกษาดวยยา แตยงคงมสภาวะความพการ ซงตองใหการดแลรกษาอย มอตราความชก 0.15 ตอแสนประชากร โดยปจจบนประเทศไทยไดรบการประกาศการกำจดโรคเทาชางแลวตงแตวนท 4 กนยายน 2560 ซงผปรากฏอาการเทาชางเปนโรคตองหามเขาทำงานในประเทศไทย โดยในป พ.ศ. 2560 มการเจาะโลหตผมสญชาตพมาทมาตรวจสขภาพเพอเขาทำงานจำนวน 75,379 ราย พบไมโครฟลาเรย 10 ราย อตราการพบไมโครฟลาเรยเทากบรอยละ 0.01 ในพนทอำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ โรคตดตอนำโดยยงทสำคญคอโรคไขเลอดออก โดยในรอบ 10 ปยอนหลง (พ.ศ. 2550 – 2560) พบการระบาดสงสดในป พ.ศ. 2556 และป พ.ศ. 2558 โดยพบผปวยปละ 166 ราย ไมมผปวยเสยชวต และพบผปวยนอยทสดในป พ.ศ. 2555 จำนวน 29 ราย มการระบาดกระจายในทกตำบล พบผปวยไดตลอดทงป แตเดอนทพบผปวยสวนใหญคอเดอนพฤษภาคมถงเดอนกรกฎาคม โดยในพนทตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน ในรอบ 10 ปทผานมาพบผปวยมากทสดในป พ.ศ. 2558 จำนวน 45 ราย พบผปวยกระจายในเกอบทกหมบาน ปทไมพบคอ ป พ.ศ. 2555 และปทพบผปวยนอยทสดคอป พ.ศ. 2550 จำนวน 1 ราย (สำนกงานสาธารณสขจงหวดอำนาจเจรญ, 2561) 1.2 ยงพาหะนำโรค สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง (2557) อธบายยงพาหะนำโรค รายละเอยดดงน 1.2.1 ยงกนปลอง (Anopheles spp.) เปนพาหะนำเชอโปรโตซวในสกล Plasmodium ทำใหเกดโรคมาลาเรย ซงมอาการไข หนาวสน ปวดศรษะ บางรายอาจถงแกชวตหากไมไดรบการรกษาทนทวงท ม 4 ชนดในคน ไดแก P. falciparum พบทวไปในเขตรอน เชน แอฟรกา เอเชย ละตนอเมรกา P. vivax มการแพรกระจายในบรเวณกวาง P. ovale พบในทวปแอฟรกาเปนสวนใหญ

8

P. malariae การกระจายตวของเชอชนดนมจำกด และไมแพรหลายนกยกเวนในแอฟรกากลาง ยงกนปลองทพบในประเทศไทยม 74 ชนด แตทสามารถนำเชอมาลาเรยมเพยงไมกชนด เชน An. minimus complex, An. dirus complex, An. maculatus group 1.2.2 ยงลาย (Aedes spp.) ยงลายเปนพาหะนำเชอในวงศ Flaviviridae ซงม 4 Serotype ไดแก DEN-1, DEN-2, DEN-3 และ DEN-4 ทำใหเกดโรคไขเลอดออก โดยยงลายบาน Aedes aegypti (L.) เปนพาหะเปนหลก พบระบาดทวไปตงแตทวปอเมรกา เอเชยตะวนออกเฉยงใต หมเกาะแปซฟกตะวนตก และแถบเมดเตอรเรเนยนตะวนออก นอกจากน ยงลายยงเปนพาหะนำเชอ Chikungunya Virus ทำใหเกดโรคไขปวดขอยงลาย พบระบาดในทวปแอฟรกา และเอเชย สำหรบในประเทศไทยมการระบาดในภาคใตและกระจายออกไปในหลายพนท โดยยงลายสวน Ae. albopictus และยงลายบาน Ae. aegypti (L.) เปนพาหะสำคญ มแหลงเพาะพนธทพบตามธรรมชาต 1.2.3 ยงรำคาญ (Culex spp.) ยงรำคาญเปนพาหะนำพยาธตวกลมในวงศ Filariidae ทำใหเกดโรคเทาชาง (Lymphatic filariasis) ทพบในประเทศไทยเกดจากพยาธ 2 ชนด คอ Brugia malayi และ Wuchereria bancrofti โดย W. bancrofti นำโดยยงรำคาญ Culex quinquefasciatus นอกจากน ยงรำคาญยงเปนพาหะนำไวรสเจอ (Japanese encephalitis Virus; JEV) อยในวงศ Flaviviridae กลมเดยวกบ Dengue Virus โดยมยงรำคาญเปนพาหะ ชนดทสำคญไดแก Cx. tritaeniorhynchus, Cx. gelidus, Cx. fuscocephala คนไดรบเชอไวรสเจอโดยยงรำคาญเปนตวนำเชอจากสตวเลยง เชน สกร ทำหนาทเปนแหลงขยายและแพรพนธของเชอไวรส โรคนมกจะพบในเดกโดยมอาการไข ปวดเมอย ออนเพลย เมอหายแลวบางรายจะมความพการเหลออย เชน อมพาต พฤตกรรมเปลยน สตปญญาเสอม 1.2.4 ยงเสอ (Mansonia spp.) ยงเสอหลายชนดเปนพาหะของโรคเทาชาง (Lymphatic filariasis) ยงเสอสวนใหญเปนพาหะนำพยาธตวกลมชนด Brugia malayi โดยพยาธตวแกจะอาศยอยในระบบทางเดนนำเหลอง และพยาธตวเมยจะออกลกเปนตวออนทเรยกวา microfilaria ซงพบไดในกระแสเลอด

1.3 มาตรการดำเนนงานปองกนควบคมโรคตดตอนำโดยยง กองแผนงาน กรมควบคมโรค (2560) อธบายมาตรการดำเนนงานในแผนปฏบตการ

เชงยทธศาสตรระยะ 5 ป (พ.ศ. 2560 – 2564) กรมควบคมโรค ในการปองกนควบคมโรคตดตอนำโดยยง รายละเอยดดงน

9

1.3.1 แผนงานกำจดโรคไขมาลาเรย กรมควบคมโรคไดพฒนาแผนยทธศาสตรกำจดโรคไขมาลาเรยประเทศไทย

พ.ศ. 2560 – 2569 ทสอดคลองกบยทธศาสตรมาลาเรยโลก (Global Technical Strategy 2016 - 2030) และยทธศาสตรการกำจดโรคไขมาลาเรยสำหรบประเทศในลมแมนำโขง (Strategy for Malaria Elimination in Greater Mekong Subregion 2015 - 2030) ตลอดจนสอดคลองกบกรอบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 และสอดคลองกบกรอบยทธศาสตร 20 ป กระทรวงสาธารณสข และพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558

มาตรการดำเนนงานตามแผนปฏบตการเชงยทธศาสตรระยะ 5 ป (พ.ศ. 2560 – 2564) กรมควบคมโรค ไดแก มาตรการท 1 เพมความครอบคลมการเฝาระวงโรค การตรวจวนจฉยรกษาเชงรบ - เชงรก และการกำจดเชอมาลาเรยดอยา และมาตรการท 2 การควบคมยงพาหะและการปองกนตนเอง

1.3.2 แผนงานเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอนำโดยยงลาย โรคตดตอนำโดยยงลายตามนยามในแผนปฏบตการเชงยทธศาสตรระยะ 5

ป (พ.ศ. 2560 – 2564) กรมควบคมโรค ประกอบดวย โรคไขเลอดออก และโรคตดเชอไวรสซกา ซงมมาตรการดำเนนงาน ดงน มาตรการท 1 เพมความเขมแขงระบบการเฝาระวงโรคตดตอนำโดยยงลาย มาตรการท 2 เรงรดการปองกนและควบคมการแพรเชอโรคตดตอนำโดยยงลาย และมาตรการท 3 เพมความเขมแขงระบบการดแลรกษาแกผปวย ครอบครว และชมชน

1.3.3 แผนงานเฝาระวงโรคเทาชาง มาตรการดำเนนงานตามแผนปฏบตการเชงยทธศาสตรระยะ 5 ป (พ.ศ.

2560 – 2564) กรมควบคมโรค ไดแก มาตรการท 1 เฝาระวงโรค มาตรการท 2 ลดอตราการพบโรคเทาชางในกลมคนตางดาวทมาจากประเทศแพรโรค และมาตรการท 3 ลดความทกขทรมานของผปรากฏอาการโรคเทาชาง 2. การปองกนและควบคมยงพาหะนำโรค 2.1 วธการปองกนและควบคมยงพาหะนำโรค สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง (2555) กลาววา วตถประสงคของการปองกนและควบคมยงพาหะนำโรค คอ เพอลดความชกชมของยงพาหะนำโรค ลดอายของยงพาหะนำโรค และลดการสมผสระหวางคนและยงพาหะนำโรค โดยวธการปองกนและควบคมยงพาหะนำโรคจะแบงเปน การควบคมระยะตวออนและการควบคมระยะตวเตมวย ซงมรายละเอยดดงน

10

2.1.1 การควบคมระยะตวออน เปนการลดความหนาแนนของลกนำยงและตวเตมวยแตไมสามารถลดอายขยและการสมผสระหวางคนกบยงพาหะได โดยการลดแหลงเพาะพนธ การควบคมทางกายภาพ ควบคมทางชวภาพ ใชสารเคม จลนทรย หรอสารยบยงการเจรญเตบโต 2.1.2 การควบคมตวเตมวย การควบคมยงตวเตมวยโดยการกำจดตวยง ซงอาจจะใชวธทางกายภาพหรอวธกล รวมถงการปองกนตนเองจากยงกด และการใชสารเคมเทาทจำเปนเพอหยดยงการแพรโรค เชน การใชสารเคมชบมง การพนสารเคม ซงการใชสารเคมอยางตอเนองกอใหเกดการตานสารเคม รวมถงปญหาการตกคางของสารเคมในสภาพแวดลอม สตวและอาหาร และอาจมผลตอการเปนโรคผนแพและโรคทางเดนหายใจ เปนตน

2.2 การจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน การจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน (Integrated Vector Management; IVM) หมายถง กระบวนการตดสนใจอยางมเหตผล เพอใหมการใชทรพยากรอยางเหมาะสมในการควบคมพาหะนำโรค เพอลดหรอหยดยงการแพรเชอโรค โดยมองคประกอบทส ำคญ คอ มกระบวนการตดสนใจอยางมเหตผล มความคมคาและยงยน มดำเนนการภายใตกฎระเบยบและวธการทเหมาะสม มการสนบสนนจากผมสวนเกยวของและผมสวนไดสวนเสย และมตวชวดทชดเจน (องคการอนามยโลก 2007 อางถงในสำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2555) โดยในป พ.ศ. 2552 ประเทศไทยไดมการวางกรอบการจดการพาหะนำโรค ซงมวตถประสงคเพอใหชมชนมสวนรวมตอการควบคมยงพาหะนำโรค เพอเพมประสทธภาพการควบคมยงพาหะนำโรค เพอนำมาตรการทเหมาะสมมาผสมผสานอยางเปนระบบโดยคำนงถงความปลอดภยตอ คน สตว สงแวดลอม และเพอใชสารเคมอยางสมเหตสมผล ซงประโยชนของการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน คอ เกดความรวมมอระหวางภาคสวนทเกยวของกบการจดการยงพาหะนำโรค เชน หนวยงานสาธารณสข องคกรปกครองสวนทองถน สถาบนการศกษา หนวยงานดานการเกษตรและสงแวดลอม และประชาชนในทองถนรวมคด รวมทำ มการใชทรพยากรในการควบคมยงพาหะนำโรคทมอยอยางเหมาะสม เกดการแลกเปลยนเรยนร และเหนผลการปฏบตดวยตนเอง กอใหเกดทศนคตทดตอการควบคมยงพาหะนำโรค และลดการใชสารเคมควบคมยงพาหะนำโรค (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2555) 3. การจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานขององคกรปกครองสวนทองถน สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง (2555) กลาววา การจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานควรเรมทองคกรปกครองสวนทองถนเนองจากการควบคมยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานเปนการ

11

แกปญหาในทองถน การดำเนนการโดยสวนกลางอาจจะไมเหมาะสมกบทองถน องคกรปกครองสวนทองถนทราบพนท ปญหา วฒนธรรมและสงคม วถชวตในทองถน เปนหนวยงานของรฐทใกลชดและเขาถงประชาชนมากทสด มบทบาทหนาทตองดำเนนการควบคมแมลงพาหะนำโรคในพนทรบผดชอบ มงบประมาณและทรพยากรดานการควบคมยงหาหะนำโรค และสามารถระดมทรพยากรและความรวมมอไดมากกวาหนวยงานอน ซงมขนตอนในการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานขององคกรปกครองสวนทองถน ดงน 3.1 ทบทวนกรอบและศกยภาพการดำเนนการจดการยงพาหะนำโรคของทองถน องคกรปกครองสวนทองถนควรพจารณาวามกรอบการดำเนนงานและศกยภาพตอการจดการพาหะนำโรคมากนอยเพยงใด โดยการทบทวนอำนาจหนาท กฎระเบยบ และนโยบายทางดานสาธารณสขในการควบคมแมลงพาหะนำโรค นโยบายทางดานสงแวดลอมทเอออำนวยตอการจดการยงพาหะนำโรค และนโยบายทางดานเกษตรทไมทำใหเกดมลพษตอสงแวดลอม ทมอยขององคกรปกครองสวนทองถน ซงจะทำใหทราบวาสามารถดำเนนการควบคมยงพาหะนำโรคไดอยางไร กฎระเบยบและนโยบายทมอยสามารถสนบสนนการดำเนนการอยางไรไดบาง มกฎระเบยบอะไรทจำเปนตองบญญตเพอสนบสนนการดำเนนการ และจะตองพฒนาศกยภาพการดำเนนงานในดานใด 3.2 วเคราะหสถานการณโรคและการควบคมยงพาหะนำโรคในทองถน องคกรปกครองสวนทองถนควรจดทำขอมลสถานการณโรคตดตอนำโดยแมลงทสำคญในพนทผานการประสานและวเคราะหสถานการณรวมกนระหวางหนวยงานเครอขายทเกยวของ เพอนำขอมลมาวางแผนและกำหนดมาตรการการแกไขปญหาในพนท ขอมลสถานการณทควรทราบประกอบดวย กลมอายผปวย เพศ อาชพเสยง ฤดกาลแพรเชอ สภาพแวดลอมทเออตอการเกดโรคในพนท การกระจายตวของโรคตามพนทอยอาศยและแหลงแพรเชอ และมาตรการทดำเนนการอยแลวในพนท นอกจากนนควรรวบรวมขอมลการกระจายตวของพาหะนำโรคในพนทรบผดชอบ ซงจะประกอบดวยชนดยงพาหะนำโรค แหลงเพาะพนธยงพาหะทสำคญในทองถน ชววทยาทสำคญของแมลงพาหะนำโรค ไดแก การวางไข ชนดเหยอ เวลาและแหลงหากน ระยะบน การเกาะพก อายขย สถานการณการตานทานตอสารเคมของพาหะนำโรคชนดนน ๆ และวเคราะหวธการควบคมยงพาหะนำโรคทใชอยในชมชน รวมทงปญหาอปสรรคในการควบคมแมลงนำโรค เพอเปนขอมลทางเลอกทจะเสนอตอชมชนเพอนำไปใชประโยชนในการควบคมแมลงพาหะนำโรค 3.3 กำหนดเปาประสงค ควรมการกำหนดเปาประสงคในการดำเนนงาน คอ เมอดำเนนการเสรจสนแลวอยากเหนอะไรเกดขน และสามารถวดผลได

12

3.4 กระบวนการจดการยงพาหะนำโรค กระบวนการจดการยงพาหะนำโรคเรมตนดวยการจดลำดบความสำคญของโรคตดตอนำโดยยง จดแบงพนทเสยงตอโรคตดตอนำโดยยง คดเลอกพนททจะดำเนนการจดการยงพาหะนำโรคในกรณทหากไมสามารถทำไดครอบคลมทกหมบานใหคดเลอกเพยงบางกลมบานหรอบางหมบานโดยพจารณาจากชมชนตระหนกตอปญหาโรคตดตอนำโดยแมลง ผนำชมชนใหความสำคญตอการจดการพาหะนำโรคแบบผสมผสาน และสมาชกชมชนมทศนคตทดตอการจดการพาหะนำโรคแบบผสมผสาน จากนนพจารณาทางเลอกในการควบคมยงพาหะนำโรคทเหมาะสมกบทองถนโดยมการตดสนใจรวมกนของสมาชกชมชนรวมทงทปรกษาซงพจารณาจากความรและขอมล ทมทงความรจากขอมลทางวชาการและภมปญญาทองถน ภายใตความเชออยางสมเหตสมผลวาสามารถควบคมพาหะนำโรคได และใชทรพยากรอยางเหมาะสมโดยเฉพาะทรพยากรในทองถน ซงสงผลกระทบนอยตอคน สตว และสงแวดลอม จากนนจงกำหนดขนตอนการดำเนนการควบคมยงพาหะนำโรค 3.5 การตดตามและประเมนผลการจดการยงพาหะนำโรค ประกอบดวยการตดตามการดำเนนงานในกระบวนการบรหารจดการโครงการเปนการตดตามการดำเนนงานตามขนตอนทกำหนดไว การประเมนผลลพธเปนการประเมนผลทเกดขนจากการดำเนนการตามขนตอนทกำหนดไวภายใตสมมตฐานวาหากดำเนนการครบถวนตามขนตอนแลวจะเกดผลจากการดำเนนงานทด และการประเมนผลกระทบซงเปนการประเมนการดำเนนงานเทยบกบเปาประสงคทระบไว มกเปนผลทเกดในระยะยาว ศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลงท 10.2 จงหวดมกดาหาร กรมควบคมโรค (2559) ขบเคลอนการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานในพนทองคการบรการสวนตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ ในป พ.ศ. 2558 - 2559 จากสถานการณโรคไขเลอดออกในพนทซงพบวามผปวยโรคไขเลอดออกสงทสดในรอบ 5 ป (พ.ศ. 2554 – 2558) ในป พ.ศ. 2558 จำนวน 45 ราย จงนำมากำหนดวตถประสงคและวางแผนการดำเนนงานควบคมยงพาหะนำโรค กจกรรมประกอบดวยการแตงตงคณะกรรมการดำเนนงาน การรณรงคผานปายประชาสมพนธ การกำหนดมาตรการในการควบคมลกนำยงลาย การคนขอมลในการแลกเปลยนเรยนรเพอพจารณาคดเลอกมาตรการดำเนนงานตามขอคนพบและผลการจากตดตามประเมนผลลพธการดำเนนงานโดยศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลง ซงสถานการณการเกดโรคไขเลอดออกในพนทในป พ.ศ. 2559 – 2560 พบผปวยจำนวน 4 ราย และ 1 ราย ตามลำดบ

13

4. งานวจยทเกยวของ บญเสรม อวมออง (2560) ศกษา ทบทวน และวเคราะหการนำยทธศาสตรการจดการพาหะนำโรคแบบผสมผสานเพอการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกในประเทศไทย พบวา การดำเนนการเปนไปตามหลกการ และแนวทางทองคการอนามยโลกกำหนดไว แตการดำเนนงานตามมาตรการนจำเปนตองเพมกจกรรมทเนนการสงเสรมสนบสนนใหผบรหารและเครอขายทกภาคสวนไดทราบ เขาใจ และรบผดชอบดำเนนการจดการพาหะนำโรคแบบผสมผสานใหดยงขน รวมถงการสงเสรมสนบสนนการศกษาวจยและประเมนผลมาตรการการควบคมพาหะนำโรคอยางเปนระบบและตอเนอง สำนกงานปองกนควบคมโรคท 4 จงหวดสระบร (2560) ประเมนมาตรการจดการพาหะนำโรคไขเลอดออกแบบผสมผสาน (Integrated Vector Management : IVM) ระดบตาบล ในระบบอาเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยนของพนทเขตสขภาพท 4 ในประเดนการบรหารจดการการควบคมปองกนโรคไขเลอดออกของพนทในระดบอาเภอ ความรวมมอจากภาคสวนตาง ๆ การเฝาระวงสถานการณ และการดาเนนการควบคมโรคไขเลอดออกตามมาตรฐาน พบวา ดานการบรหารจดการควบคมปองกนโรคไขเลอดออกในระดบอาเภอและระดบตาบล (สสอ., อปท., รพ.สต) มนโยบายในการควบคมปองกนโรคทกแหง ภาพรวมผลการประเมนมาตรการจดการพาหะนาโรคไขเลอดออกแบบผสมผสานอยในระดบมาก ในดานการดาเนนการควบคมโรคไขเลอดออกตามมาตรฐาน ดานการเฝาระวงสถานการณ ดานการวางแผนและการดาเนนงาน ดานความรวมมอจากภาคสวนตาง ๆ และดานการตดตามและวเคราะหสถานการณอยในระดบปานกลาง สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง (2554) ประเมนผลการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกภาพรวมประเทศ ผลการสมภาษณขอมลระดบครวเรอน พบวา มความรเรองโรคไขเลอดออกในระดบดรอยละ 37.0 การรบรความเสยงในการเปนไขเลอดออกระดบดรอยละ 93.8 การรบรในความรนแรงของโรคไขเลอดออกระดบดรอยละ 81.6 ภาพรวมของการรบรระดบดรอยละ 89.8 พฤตกรรมในการปองกนควบคมแหลงแพรพนธลกนำยงลายระดบดรอยละ 58.2 พฤตกรรมในการปองกนควบคมไขเลอดออกของตนเองและสมาชกในครวเรอนระดบดรอยละ 83.0 พฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชนระดบดรอยละ 46.7 สรปภาพรวมของพฤตกรรมในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกระดบดรอยละ 67.2 ประภาศร ศรคง (2557) เปรยบเทยบพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออกของประชาชนและการมสวนรวมของแกนนำชมชนในการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกระหวางตำบลทมอบตการณของโรคตำและสง อำเภอบวใหญ จงหวดนครราชสมา ผลการศกษาพบวา ความรเรองโรคไขเลอดออกในระดบสงของตำบลทมอบตการณโรคตำและอบตการณโรคสงรอยละ 45.07 และ 21.13 ตามลำดบ การรบรโอกาสเสยงของโรคไขเลอดออกในตำบลทมอบตการณโรคตำและสงใน

14

ระดบสงเทากนทรอยละ 14.08 การรบรความรนแรงของโรคไขเลอดออกในตำบลทม อบตการณโรคตำและสงในระดบสงเทากบรอยละ 8.45 และ 22.53 ตามลำดบ และการปฏบตตนในการปองกนโรคไขเลอดออกในตำบลทมอบตการณโรคตำและสงในระดบสงเทากบรอยละ 16.9 และ 22.53 ตามลำดบ จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของพบวามการประเมนผลมาตรการจดการพาหะนำโรคไขเลอดออกแบบผสมผสานโดยเปนการประเมนกระบวนการดำเนนงานตามแนวทางการจดการพาหะนำโรคแบบผสมผสาน และผลลพธจากการดำเนนงานพจารณาทผลการสำรวจลกนำยงลาย และอตราการปวยดวยโรคไขเลอดออก ซงการขบเคลอนการดำเนนงานจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานรวมกบองคการบรหารสวนตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ มการตดตามความกาวหนาและประเมนผลลพธการดำเนนงานโดยการสมสำรวจลกนำยงลาย และพจารณาขอมลสถานการณโรคไขเลอดออกในพนท โดยยงไมมขอมลการเฝาระวงปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของประชาชนระดบครวเรอนในพนท ทงในประเดนความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรค พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก

บทท 3 วธดำเนนการศกษา

1. รปแบบการศกษา การศกษานเปนการศกษาเชงพรรณนาแบบภาคตดขวาง 2. ประชากรและตวอยาง

2.1 ประชากร ประชากรททำการศกษาในครงนคอผแทนครวเรอนทอาศยอยในพนทตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ ทมอายตงแต 18 ปขนไป จำนวน 1,916 หลงคาเรอน (สำนกทะเบยนทองถนอำเภอหวตะพาน, 2559)

2.2 ตวอยาง คำนวณขนาดตวอยางเพอประมาณคาสดสวนของประชากรในกรณททราบขนาด

ของประชากร

)1()1(

)1(2

2/

2

2

2/

ppZNe

ppNZn

−+−

−=

n = จำนวนตวอยาง

N = จำนวนประชากร เทากบ 1,916 2/Z = คามาตรฐานจากตารางการแจกแจงปกตมาตรฐานทระดบความเชอมนท

กำหนด ( −1 ) กำหนด = 0.05 จะได 2/Z = 1.96 p = คาสดสวนของผมความรเรองโรคไขเลอดออกระดบดโดยการทบทวน

วรรณกรรมทเกยวของ ซงไมพบวาไมมการศกษาความร การรบรโอกาสเสยง หรอพฤตกรรมการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานโดยเฉพาะ จงใชผลการประเมนความรเรองโรคไขเลอดออกจากรายงานการประเมนผลการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก ภาพรวมระดบประเทศ ป พ.ศ. 2554 ซงพบวาผมความรเรองโรคไขเลอดออกระดบดเทากบรอยละ 37 (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2554)

e = คาความคลาดเคลอนในการประมาณคาสดสวนทยอมรบไดบวกลบ 5% เทากบ 0.05

16

คำนวณขนาดตวอยางไดดงน

9.301

)37.01)(37.0()96.1()11916()05.0(

)37.01)(37.0()96.1(1916

)1()1(

)1(

22

2

2

2/

2

2

2/

=

−+−

−=

−+−

−=

n

n

ppZNe

ppNZn

ดงนน ขนาดตวอยางจากการคำนวณเทากบ 302 หลงคาเรอน กำหนดเกบรวบรวม

ขอมลจำนวน 340 หลงคาเรอน เลอกกลมตวอยางจากการสมแบบบงเอญตามสดสวนครวเรอนรายหมบาน รายละเอยดดงตารางท 1 ตารางท 1 ขนาดตวอยางตามสดสวนครวเรอนรายหมบาน

หมบาน หมท ครวเรอน ขนาดตวอยาง (ครวเรอน) บานสรางถอนอก 1 144 26 บานคำนอย 2 173 31 บานสรางถอใน 3 133 24 บานคำขา 4 216 38 บานคมนอย 5 76 13 บานหนองไหล 6 118 21 บานโนนแคน 7 192 34 บานหนองไหล 8 103 18 บานนาค 9 220 39 บานใหมพฒนา 10 62 11 บานสรางถอนอก 11 159 28 บานโนนแคน 12 163 29 บานสรางถอใน 13 157 28

รวมทงสน 1,916 340

17

3. เครองมอทใชในการศกษา 3.1 เครองมอ

เครองมอทใชในการศกษาครงน คอ แบบสอบถามการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขเลอดออก (สำหรบครวเรอน) สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน ซงดดแปลงจากแบบสมภาษณครวเรอนการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกของสำนกโรคตดตอนำโดยแมลงในการประเมนผลการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกภาพรวมประเทศ (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2554) ประกอบดวย 5 สวน (รายละเอยดในภาคผนวก ก) ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป เปนชดขอคำถามเกยวกบคณลกษณะทวไปของกลมตวอยาง ไดแก อาย เพศ สถานภาพสมรส ความสมพนธกบหวหนาครวเรอน ระดบการศกษา อาชพ และสมาชกในครวเรอน เปนขอคำถามปลายปดยกเวนประเดนคำถามอายและสมาชกในครวเรอน สวนท 2 ความรเกยวกบโรคไขเลอดออก เปนชดขอคำถามความรเกยวกบโรคไขเลอดออก จำนวน 10 ขอ 13 ประเดนคำถาม เลอกตอบ “ใช” เมอมความเหนวาขอความดงกลาวถกตอง “ไมใช” เมอมความเหนวาขอความดงกลาวไมถกตอง และ “ไมทราบ” สวนท 3 การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก เปนชดขอคำถามเกยวกบการรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก โดย 1 ขอคำถามปลายปด เปนคำถามแหลงการรบรขอมลขาวสารการปองกนโรคไขเลอดออก เลอกตอบไดมากกวา 1 ตวเลอก และอก 12 ขอ เปนคำถามแบบมาตรประมาณคา 3 ระดบ คอ “เหนดวย” เมอเหนดวยกบขอความดงกลาว “ไมเหนดวย” เมอไมเหนดวยกบขอความดงกลาว และ “ไมแนใจ” สวนท 4 พฤตกรรมและการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก เปนชดขอคำถามพฤตกรรมและการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก จำนวน 9 ขอ ขอท 1 – 5 และขอท 6 เปนขอคำถามปลายปดตวเลอกตามพฤตกรรมทปฏบต และขอท 7 – 8 และขอท 9 เปนขอคำถามปลายปดรวมกบคำถามปลายเปดในประเดนทเกยวของ

18

สวนท 5 พฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครวในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก เปนชดขอคำถามพฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครวในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก จำนวน 6 ขอ 11 ประเดนคำถาม เปนคำถามแบบมาตรประมาณคา 3 ระดบ คอ “ทำเปนประจำ” “ทำบางครง” และ “ไมทำ” 3.2 ตวแปรและการวดตวแปร ตวแปรทสำคญในการศกษาครงนประกอบดวย ความรเกยวกบโรคไขเลอดออก การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก พฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว และการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน โดยมรายละเอยดการวดตวแปร ดงน 1) ความรเกยวกบโรคไขเลอดออก จากขอคำถามจำนวน 10 ขอ 13 ประเดนคำถาม เปนขอคำถามเชงบวก 8 ขอประเดนคำถาม และคำถามเชงลบ 5 ประเดนคำถาม คำถามเชงบวกตอบ “ใช” ให 1 คะแนน ประกอบดวยประเดนคำถามท 1, 3, 4, 6.1, 6.3, 7, 8, และ 9 คำถามเชงลบตอบ “ไมใช” ให 1 คะแนน ประกอบดวยประเดนคำถามท 2, 5, 6.2, 6.4 และ 10 รวมคะแนนทงหมดเปนคะแนนความรเกยวกบโรคไขเลอดออก มคาคะแนนไดตงแต 0 – 13 คะแนน คะแนนทไดจำแนกเปน 3 กลมระดบความร โดยดดแปลงจากการแบงระดบคะแนนแบบองเกณฑของ Bloom (Bloom, 1968 อางถงใน สนสา ชายเกลยง และสายชล แปรงกระโทก , 2556) คอ ความรระดบด (คะแนนตงแตรอยละ 80 คอ 11 คะแนนขนไป) ความรระดบปานกลาง (คะแนนระหวางรอยละ 60 – 79 คอ คะแนนระหวาง 8 – 10 คะแนน) และความรระดบตองปรบปรง (คะแนนตำกวารอยละ 60 คอคะแนนตงแต 0 – 7 คะแนน) 2) การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก จากขอคำถามจำนวน 12 ขอ นอกเหนอจากคำถามแหลงการรบรขอมลขาวสารการปองกนโรคไขเลอดออก เปนคำถามสำหรบการรบรโอกาสเสยงในการเปนโรคไขเลอดออก จำนวน 5 ขอ ประกอบดวยคำถามขอท 1 – 5 และคำถามความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก จำนวน 7 ขอ ประกอบดวยคำถามขอท 6 – 12 มเกณฑการใหคะแนนแตละขอคำถาม คอ คำถามเชงบวกตอบ “เหนดวย” ให 3 คะแนน “ไมแนใจ” ให 2 คะแนน “ไมเหนดวย” ให 1 คะแนน ประกอบดวยประเดนคำถามท 1 - 6, 8, 10 และ 11 คำถามเชงลบตอบ “เหนดวย” ให 1 คะแนน “ไมแนใจ” ให 2 คะแนน “ไมเหนดวย” ให 3 คะแนน ประกอบดวยประเดนคำถามท 7, 9 และ 12 รวมคะแนนทงหมดของการรบรโอกาสเสยงและการรบรตอความรนแรงของโรคไขเลอดออกเปนคะแนนการรบร มคาคะแนนไดตงแต 12 – 36 คะแนน คะแนนการรบรทไดจำแนกเปน 3 กลมระดบการรบรคอระดบด ระดบปานกลาง และระดบทตองปรบปรงตามการแบงระดบคะแนนแบบองเกณฑของ Bloom (Bloom, 1968 อางถงใน สนสา ชายเกลยง

19

และสายชล แปรงกระโทก, 2556) คอ การรบรระดบด (คะแนนตงแตรอยละ 80 คอ 29 คะแนนขนไป) การรบรระดบปานกลาง (คะแนนระหวางรอยละ 60 – 79 คอ คะแนนระหวาง 22 – 28 คะแนน) และความรระดบตองปรบปรง (คะแนนตำกวารอยละ 60 คอคะแนนตงแต 12 – 21 คะแนน) 3) พฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออก แปรผลจากขอคำถามในสวนท 4 พฤตกรรมและการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกเฉพาะคำถามขอท 1 – 5 (คำถามขอท 6 – 9 เปนคำถามการไดรบการสนบสนนการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธจากเจาหนาทและหนวยงานทเกยวของ) ใหคะแนนรายขอตามเกณฑการใหคะแนนแบบสมภาษณครวเรอนการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกของสำนกโรคตดตอนำโดยแมลงในการประเมนผลการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกภาพรวมประเทศ รายละเอยดดงตารางท 2 รวมคะแนนทกขอนำมาจำแนกเปน 3 กลมพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออกระดบด (9 – 10 คะแนน) ระดบปานกลาง (7 – 8 คะแนน) และระดบทตองปรบปรง (ไมเกน 6 คะแนน) (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2554) ตารางท 2 เกณฑการใหคะแนนพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธลกนำยงลาย

ขอคำถาม คะแนน มภาชนะบรรจนำกนนำใชภายในบานหรอบรเวณรอบชายคาบาน

ไมม = 2 มภาชนะและภาชนะมฝาปดทกใบ = 1 มภาชนะและภาชนะไมมฝาปดหรอมฝาปดไมครบทกใบ = 0

ความถในการขดลางทำความสะอาดภาชนะบรรจนำกนนำใชภายในบานหรอบรเวณรอบชายคาบาน

สปดาหละครง = 1 มากกวา 1 สปดาห = 0

มอางอาบนำ/โองนำ/แทงคนำ/ภาชนะเกบกกนำเพอใชในหองนำ

ไมม = 2 ม ขดลางทกสปดาห = 1 ม ไมไดขดลางทกสปดาห = 0

เปลยนถายนำ/ใสทรายกำจดลกนำในกรณมอางอาบนำ/โองนำ/แทงคนำ/ภาชนะเกบกกนำเพอใชในหองนำ

ทกสปดาห = 1 มากกวา 1 สปดาห = 0

มภาชนะรองขาตกบขาวหลอนำ/จานรองกระถางตนไมภายในบานหรอบรเวณชายคาบาน

ไมม = 2 ม เปลยนถายนำ/ใสเกลอ/ผงซกฟอก/ทรายกำจดลกนำทกสปดาห = 2 ม เปลยนถายนำ/ใสเกลอ/ผงซกฟอก/ทรายกำจดลกนำมากกวา 1 สปดาห = 0

20

ตารางท 2 เกณฑการใหคะแนนพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธลกนำยงลาย (ตอ)

ขอคำถาม คะแนน มอางบว แจกนใสดอกไมสด/ไมประดบ/พชนำภายในบานหรอบรเวณชายคาบาน

ไมม = 2 ม เปลยนถายนำ/ใสทรายกำจดลกนำทกสปดาห = 2 ม เปลยนถายนำ/ใสทรายกำจดลกนำมากกวา 1 สปดาห = 0

มภาชนะทไมใชหรอขยะบรเวณรอบบานหรอใตถนบาน

ไมม = 2 ม กำจดภาชนะทไมใชทกสปดาห = 2 ม กำจดภาชนะทไมใชมากกวา 1 สปดาห = 0

4) พฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว และการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน เปนคำถามสำหรบวดพฤตกรรมในการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว 5 ประเดนคำถาม ประกอบดวยประเดนคำถามท 1.1 – 1.6 แปรผลเปนรอยละการปฏบตเปนประจำ ปฏบตบางครง หรอไมปฏบตในแตละขอคำถาม และคำถามสำหรบวดการมสวนรวมในชมชนในการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก ประกอบดวยประเดนคำถามท 2 – 6 มเกณฑการใหคะแนนแตละขอคำถามสำหรบวดการมสวนรวมในชมชนในการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก คอ “ทำเปนประจำ” ให 2 คะแนน “ทำเปนบางครง” ให 1 คะแนน และ “ไมทำ” ให 0 คะแนน รวมคะแนนการมสวนรวมในชมชนในการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกมคาคะแนนไดตงแต 0 – 10 คะแนน นำมาจำแนกเปน 3 กลมพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชนระดบด (ตงแต 8 คะแนนขนไป) ระดบปานกลาง (6 – 7 คะแนน) และระดบทตองปรบปรง (ไมเกน 5 คะแนน) (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2554) 4. วธการเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลมขนตอนการดำเนนงาน ดงน 1) ประสานองคการบรหารสวนตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ ขอความรวมมอเกบรวบรวมขอมลการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขเลอดออก (สำหรบครวเรอน) ในพนทตำบลสรางถอนอย ตามขนาดตวอยางรายหมบาน 2) ชแจงรายละเอยดการศกษาและแนวทางการเกบรวบรวมขอมลตามแบบสอบถามการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขเลอดออก (สำหรบครวเรอน) สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน ใหแกเจาหนาทเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย เจาหนาทกลมแผนงานและประเมนผล สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน และศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลงท 10.2 จงหวดมกดาหาร จำนวน 10 คน

21

3) เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคไขเลอดออก (สำหรบครวเรอน) สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน กลมตวอยางตอบคำถามโดยเปนผเขยนตอบเอง สำหรบในกรณทเปนผสงอายหรอมปญหาทางดานสายตาใชการเกบรวบรวมขอมลโดยการอานขอคำถามและใหผตอบเลอกตอบ ดำเนนการเกบรวบรวมขอมลระหวางวนท 3 – 5 เมษายน 2561

5. การประมวลผลและการวเคราะหขอมล การประมวลผลและการวเคราะหขอมล มรายละเอยดดงน 1) รวบรวมแบบสอบถาม และใหรหสแบบตอบถามแตละชด 2) บนทกขอมลจากแบบสอบถามใน Microsoft excel 2010 และนำเขาขอมลเพอวเคราะหโดย STATA Version 12 3) ตรวจสอบความถกตอง (คาทสงหรอตำผดปกต) ครบถวนของขอมล (ขอมลสญหาย) คาขอมลทผดปกตตรวจสอบกบขอมลตนฉบบจากแบบสอบถาม 4) วเคราะหขอมลโดย STATA Version 12 5) พรรณนาความร การรบรโอกาสเสยง พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกขององคการบรหารสวนตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ โดยใชสถตพรรณนา คอ จำนวนและรอยละ สำหรบขอมลแจงนบ และคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน หรอคามธยฐาน และคาสงสด ตำสดของขอมลสำหรบขอมลตอเนอง ไดแก อาย จำนวนสมาชกในครวเรอน

บทท 4 ผลการศกษาและอภปรายผล

1. ผลการศกษา 1.1 ขอมลทวไป การสำรวจความร การรบร โอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไข เลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน ตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ ขนาดตวอยางจากการคำนวณเทากบ 302 หลงคาเรอน กำหนดเกบรวบรวมขอมลจำนวน 340 หลงคาเรอน เกบรวบรวมขอมลและนำมาวเคราะหจำนวน 341 หลงคาเรอน รายละเอยดดงภาพท 1 ภาพท 1 จำนวนหลงคาเรอนทนำเขาสการศกษาและวเคราะหขอมล

ขนาดตวอยางจากการคำนวณ n = 302

ขนาดตวอยางกำหนดเกบขอมล n = 340

แบบสอบถามทเกบรวบรวมขอมล n = 349

คดออกจากการศกษาอายตำกวา 18 ป n = 8

นำเขาสการศกษา n = 341

ขอมลสญหาย การรบร n = 1 พฤตกรรม กำจดแหลงเพาะพนธ n = 2 ปองกนตนเอง n = 2 การมสวนรวมในชมชน n = 1

นำเขาสการวเคราะหขอมล n = 341

ความร n = 341 การรบร n = 341 พฤตกรรม กำจดแหลงเพาะพนธ n = 341 ปองกนตนเอง n = 341 การมสวนรวมในชมชน n = 341

นำเขาสการวเคราะหตามระดบการวดตวแปร ความร n = 341 การรบร n = 340 พฤตกรรม กำจดแหลงเพาะพนธ n = 335 การมสวนรวมในชมชน n = 340

23

ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามตวแทนครวเรอนจำนวน 341 หลงคาเรอน อายเฉลย 53.69 ป (สวนเบยงเบนมาตรฐาน 12.48) เปนเพศหญงรอยละ 71.85 สถานภาพสมรสครอยละ 80.06 ความสมพนธกบหวหนาครวเรอนสวนใหญเปนภรรยาหรอสาม รอยละ 44.87 ระดบการศกษาสงสดรอยละ 62.76 คอระดบประถมศกษา สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม รอยละ 67.16 และจำนวนสมาชกในบานมคามธยฐานเทากบ 4 คน [พสยควอไทล 2 (3, 5)] รายละเอยดดงตารางท 3 ตารางท 3 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ขอมลทวไป จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 341

จำนวน รอยละ อาย (ป)* เฉลย 53.69 ป (สวนเบยงเบนมาตรฐาน 12.48) คาตำสด 20 ป คาสงสด 84 ป เพศ ชาย 95 27.86 หญง 245 71.85 ไมตอบ 1 0.29 สถานภาพสมรส โสด 19 5.57 ค 273 80.06 หมาย/หยา/แยก 49 14.37 ความสมพนธกบหวหนาครวเรอน หวหนาครวเรอน 137 40.18 ภรรยา/สาม 153 44.87 อน ๆ 51 14.96 ระดบการศกษา ไมไดเรยน 2 0.59 ประถมศกษา 214 62.76 มธยมศกษา/ปวช. 102 29.91 อนปรญญา/ปวส. 14 4.11 ปรญญาตร 9 2.64

* อายมการแจกแจงปกต ทดสอบ Shapiro-Wilk test p-value > 0.05 (p-value = 0.31026)

24

ตารางท 3 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอมลทวไป จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 341

จำนวน รอยละ อาชพ วางงาน 24 7.04 นกศกษา แมบาน 43 12.61 เกษตรกรรม 229 67.16 รบจาง 14 4.11 คาขาย 17 4.99 รบราชการ/รฐวสาหกจ 5 1.47 อน ๆ 9 2.64 จำนวนสมาชกในครวเรอน (คน)** มธยฐาน 4 คน [พสยควอไทล 2 (3, 5)] คาตำสด 1 คน คาสงสด 10 คน

** จำนวนสมาชกในครวเรอนมการแจกแจงไมปกต ทดสอบ Shapiro-Wilk test p-value < 0.05 (p-value = 0.00019)

1.2 ความรเกยวกบโรคไขเลอดออก ผลการสำรวจความรเรองโรคไขเลอดออกของผแทนครวเรอนพบวา ประเดนคำถาม

ทตอบถกมากทสด 3 ลำดบแรก คอ การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำโดยการควำภาชนะทไมใชแลวเพอไมใหมนำขง รอยละ 99.41 รองลงมาคอ การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำโดยการใสทรายกำจดลกนำ รอยละ 99.12 และโรคไขเลอดออกสามารถตดตอไดโดยยง รอยละ 97.65 ตามลำดบ สวนประเดนคำถามทมผแทนครวเรอนตอบถกตำกวารอยละ 60 คอ การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำโดยการทำความสะอาดเปลยนถายนำทกเดอน ยงนำโรคไขเลอดออกมกจะวางไขในนำเนาเสย และการควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำโดยการใสนำตาลทจานรองขาตกบขาว โดยตอบถกเพยงรอยละ 16.13, 52.79 และ 53.67 ตามลำดบ รายละเอยดดงตารางท 4

25

ตารางท 4 จำนวนและรอยละของผแทนครวเรอนทตอบถกในแตละขอคำถามความรโรคไขเลอดออก

คำถาม จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 341

ตอบถก จำนวน รอยละ

โรคไขเลอดออกสามารถตดตอไดโดยยง 333 97.65 ยงรำคาญเปนยงนำโรคไขเลอดออก 219 64.22 ยงนำโรคไขเลอดออกออกหากนตงแตเชาจนเยน 293 85.92 ยงนำโรคไขเลอดออกชอบเกาะพกบรเวณพนทมดอบชนภายในบาน

320 93.84

ยงนำโรคไขเลอดออกมกจะวางไขในนำเนาเสย 180 52.79 การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดย การใสทรายกำจดลกนำ 338 99.12 การทำความสะอาดเปลยนถายนำทกเดอน 55 16.13 การควำภาชนะทไมใชแลวเพอไมใหมนำขง 339 99.41 การใสนำตาลทจานรองขาตกบขาว 183 53.67 การพนหมอกควนตามบานเรอน เปนการลดจำนวนยงนำโรคไขเลอดออก

329 96.48

การใชยาทากนยงหรอการใสเสอผามดชด เปนการปองกนยงกดได

286 83.87

อาการเบองตนของโรคไขเลอดออกคอ มไขสง ออนเพลย ปวดเมอยกลามเนอ

321 94.13

ผปวยทตดเชอไวรสไขเลอดออก ควรรบประทานยาแอสไพรนเพอลดไข

227 66.57

เมอนำผลการสำรวจความรโรคไขเลอดออกมาจดระดบความร พบวา ผแทน

ครวเรอนทมความรระดบดรอยละ 43.99 (11 - 13 คะแนน) มความรระดบปานกลางรอยละ 48.68 (8 – 10 คะแนน) และความรระดบตองปรบปรงรอยละ 7.33 (0 - 7 คะแนน) ดงตารางท 5

26

ตารางท 5 ระดบความรโรคไขเลอดออกของผแทนครวเรอน

ระดบความรโรคไขเลอดออก จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 341

จำนวน รอยละ ระดบด (11 - 13 คะแนน) 150 43.99 ระดบปานกลาง (8 – 10 คะแนน) 166 48.68 ตองปรบปรง (0 – 7 คะแนน) 25 7.33

คะแนนตำทสด 4 คะแนน มากทสด 13 คะแนน (ชวงคะแนนทเปนไปได 0 – 13 คะแนน)

1.3 การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก ชองทางการรบรขอมลขาวสารเกยวกบการปองกนโรคไขเลอดออกในรอบปทผานมา พบวา รอยละ 98.24 เคยไดรบขอมลขาวสารการปองกนโรคไขเลอดออก โดยพบวา สวนใหญไดรบขอมลขาวสารจากอาสาสมครสาธารณสข รอยละ 92.54 รองลงมา คอ จากเจาหนาทสาธารณสขหรอโรงพยาบาล รอยละ 80.60 และหอกระจายขาวหรอรถประชาสมพนธ รอยละ 73.13 ตามลำดบ ดงตารางท 6 ตารางท 6 จำนวนและรอยละชองทางการรบรขอมลขาวสารการปองกนโรคไขเลอดออก

ชองทางการรบขอมลขาวสาร จำนวนผเคยรบรขอมลขาวสารโรคไขเลอดออก 335 คน

จำนวน รอยละ

โทรทศน 221 65.97 วทย 175 52.24 หนงสอพมพ 74 22.09 อสม. 310 92.54 โปสเตอร/แผนพบ/ใบปลว 83 24.78 หอกระจายขาว/รถประชาสมพนธ 245 73.13 เจาหนาทสาธารณสข/โรงพยาบาล 270 80.60 แอพลเคชนหรออนเตอรเนต 68 20.30 อน ๆ 14 4.18

27

การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออกจากผแทนครวเรอนทงหมด 341 คน พบวา ผแทนครวเรอนสวนใหญเหนดวยกบขอความบานทมภาชนะทมนำ ไมมฝาปด เปนแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออกได รอยละ 94.72 ถาสมาชกในบานของทานหรอคนในหมบานปวยเปนโรคไขเลอดออก สมาชกในบาน/ในหมบานทกคนมโอกาสปวยเปนโรคไขเลอดออกได รอยละ 89.44 การนอนตอนกลางวนในมง ลดโอกาสเสยงตอการเปนโรคไขเลอดออกได รอยละ 96.19 ทงผใหญและเดกมโอกาสปวยเปนโรคไขเลอดออกไดเทา ๆ กน รอยละ 95.01 โรคไขเลอดออกสามารถแพรระบาดได ถาหากทาน สมาชกในบานของทาน และคนในชมชนไมปองกนควบคมยงนำโรคไขเลอดออก รอยละ 97.07 ทกคนมโอกาสเสยชวตจากการเปนโรคไขเลอดออกได ถาหากไมไดรบการรกษาทถกตองทนเวลา รอยละ 96.19 เดกทปวยเปนไขเลอดออกมโอกาสเสยชวตสงกวาผใหญทปวย รอยละ 79.77 ผทเคยปวยเปนไขเลอดออกหากตดเชออกจะมความรนแรงของโรคสงกวา รอยละ 64.22 และหากมผเปนไขเลอดออกแลวเสยชวตในพนท มโอกาสสงทจะมผเสยชวตขนในพนทอก รอยละ 73.31 สวนขอความทผแทนครวเรอนสวนใหญไมเหนดวย คอ เมอปวยดวยไขโดยไมทราบวาเปนไขเลอดออกแลวหาซอยากนเองจะลดความรนแรงจากเชอไขเลอดออกได รอยละ 66.86 และขอความทผแทนครวเรอนสวนใหญไมแนใจ คอ ผทเคยปวยเปนไขเลอดออกมภมคมกนไขเลอดออกจะไมปวยดวยไขเลอดออกอก รอยละ 42.52 และหากปวยดวยไขเลอดออก เพศหญงมความรนแรงของโรคสงกวาเพศชาย รอยละ 51.91 ดงตารางท 7 ตารางท 7 จำนวนและรอยละของการรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก รายขอของผแทนรายครวเรอน

การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 341


บานทมภาชนะทมนำ ไมมฝาปด เปนแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออกได เหนดวย 323 94.72 ไมแนใจ 6 1.76 ไมเหนดวย 11 3.23 ไมตอบ 1 0.29

28

ตารางท 7 จำนวนและรอยละของการรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก รายขอของผแทนรายครวเรอน (ตอ)



ถาสมาชกในบานของทานหรอคนในหมบานปวยเปนโรคไขเลอดออก สมาชกในบาน/ในหมบานทกคนมโอกาสปวยเปนโรคไขเลอดออกได เหนดวย 305 89.44 ไมแนใจ 21 6.16 ไมเหนดวย 14 4.11 ไมตอบ 1 0.29 การนอนตอนกลางวนในมง ลดโอกาสเสยงตอการเปนโรคไขเลอดออกได เหนดวย 328 96.19 ไมแนใจ 9 2.64 ไมเหนดวย 3 0.88 ไมตอบ 1 0.29 ทงผใหญและเดกมโอกาสปวยเปนโรคไขเลอดออกไดเทา ๆ กน เหนดวย 324 95.01 ไมแนใจ 12 3.52 ไมเหนดวย 4 1.17 ไมตอบ 1 0.29 โรคไขเลอดออกสามารถแพรระบาดได ถาหากทาน สมาชกในบานของทาน และคนในชมชนไมปองกน ควบคมยงนำโรคไขเลอดออก เหนดวย 331 97.07 ไมแนใจ 7 2.05 ไมเหนดวย 2 0.59 ไมตอบ 1 0.29 ทกคนมโอกาสเสยชวตจากการเปนโรคไขเลอดออกได ถาหากไมไดรบการรกษาทถกตองทนเวลา เหนดวย 328 96.19 ไมแนใจ 10 2.93 ไมเหนดวย 2 0.59 ไมตอบ 1 0.29

29




ผทเคยปวยเปนไขเลอดออกมภมคมกนไขเลอดออกจะไมปวยดวยไขเลอดออกอก เหนดวย 97 28.45 ไมแนใจ 145 42.52 ไมเหนดวย 98 28.74 ไมตอบ 1 0.29 เดกทปวยเปนไขเลอดออกมโอกาสเสยชวตสงกวาผใหญทปวย เหนดวย 272 79.77 ไมแนใจ 55 16.13 ไมเหนดวย 13 3.81 ไมตอบ 1 0.29 หากปวยดวยไขเลอดออก เพศหญงมความรนแรงของโรคสงกวาเพศชาย เหนดวย 127 37.24 ไมแนใจ 177 51.91 ไมเหนดวย 36 10.56 ไมตอบ 1 0.29 ผทเคยปวยเปนไขเลอดออกหากตดเชออกจะมความรนแรงของโรคสงกวา เหนดวย 219 64.22 ไมแนใจ 104 30.50 ไมเหนดวย 17 4.99 ไมตอบ 1 0.29 หากมผเปนไขเลอดออกแลวเสยชวตในพนท มโอกาสสงทจะมผเสยชวตขนในพนทอก เหนดวย 250 73.31 ไมแนใจ 59 17.30 ไมเหนดวย 31 9.09 ไมตอบ 1 0.29

30




เมอปวยดวยไขโดยไมทราบวาเปนไขเลอดออกแลวหาซอยากนเองจะลดความรนแรงจากเชอไขเลอดออกได เหนดวย 51 14.96 ไมแนใจ 61 17.89 ไมเหนดวย 228 66.86 ไมตอบ 1 0.29

เมอจดระดบการรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออกโดย

วเคราะหเฉพาะผแทนครวเรอนทตอบคำถามครบทกขอ จำนวน 340 คน พบวา ผแทนครวเรอนทมการรบรระดบดรอยละ 95.88 (29 - 36 คะแนน) และมการรบรระดบปานกลางรอยละ 4.12 (22 – 28 คะแนน) ดงตารางท 8 ตารางท 8 ระดบการรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก

ระดบการรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกด โรคไขเลอดออก

จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 340 จำนวน รอยละ

ระดบด (29 - 36 คะแนน) 326 95.88 ระดบปานกลาง (22 – 28 คะแนน) 14 4.12 ตองปรบปรง (12 – 21 คะแนน)


1.4 พฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออก

จากผแทนครวเรอนทงหมด 341 คน พบวา พฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออกในครวเรอนทมภาชนะบรรจนำกน นำใชในบานหรอบรเวณรอบชายคาบาน ซงเปนรอยละ 90.32 ของครวเรอนทงหมด มเพยงรอยละ 30.84 ทมฝาปดหรอมมงตาขายไนลอนครอบทกใบ และรอยละ 75.32 ทมการขดลางทำความสะอาดทกสปดาห สวนครวเรอนทมอางอาบนำ/โองนำ/แทงคนำ/ภาชนะเกบกกนำเพอใชในหองนำ รอยละ 97.95 ของครวเรอนทงหมด

31

มการขดลางทำความสะอาดทกสปดาหรอยละ 76.65 และเปลยนถายนำหรอใสทรายกำจดลกนำทกสปดาหรอยละ 58.38 สำหรบครวเรอนทมภาชนะรองขาตกบขาวหลอนำ จานรองกระถางตนไมภายในบานหรอบรเวณชายคาบาน รอยละ 40.47 ของครวเรอนทงหมด มการเปลยนถายนำหรอใสเกลอหรอใสผงซกฟอกหรอใสทรายกำจดลกนำทกสปดาห รอยละ 62.32 ครวเรอนทมอางบว แจกนดอกไมสด/ไมประดบ/พชนำภายในบานหรอบรเวณชายคาบาน รอยละ 33.14 ของครวเรอนทงหมด มการเปลยนถายนำหรอใสทรายกำจดลกนำทกสปดาหรอยละ 59.29 โดยรอยละของครวเรอนทมภาชนะทไมใช หรอขยะบรเวณบานหรอใตถนบานเทากบ 50.73 ของครวเรอนทงหมด มการกำจดภาชนะทไมใชแลวหรอขยะทกสปดาหรอยละ 77.46 ดงตารางท 9 ตารางท 9 จำนวนและรอยละของครวเรอนในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรค ไขเลอดออก

การควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออก จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 341


ภาชนะบรรจนำกน นำใชในบานหรอบรเวณรอบชายคาบาน

ไมม 31 9.09 ม 308 90.32 ไมตอบ 2 0.59

ภาชนะบรรจนำทมฝาปดหรอมมงตาขายไนลอนครอบทกใบ (n = 308) มทกใบ 95 30.84 ม แตไมครบทกใบ 189 61.36 ไมม 24 7.79 ความถในการขดลางทำความสะอาดภาชนะบรรจนำกน นำใชภายในบาน หรอบรเวณชายคาบาน (n = 308) สปดาหละครง 232 75.32 เดอนละครง 51 16.56 สองเดอนหรอสามเดอนครง 12 3.90 มากกวาสามเดอนครง 13 4.22

อางอาบนำ/โองนำ/แทงคนำ/ภาชนะเกบกกนำเพอใชในหองนำ ไมม 5 1.47 ม 334 97.95 ไมตอบ 2 0.59

32

ตารางท 9 จำนวนและรอยละของครวเรอนในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรค ไขเลอดออก (ตอ)



ความถในการขดลางทำความสะอาด อางอาบนำโอง แทงค ภาชนะเกบกกนำในหองนำ (n = 334) สปดาหละครง 256 76.65 เดอนละครง 60 17.96 สองเดอนหรอสามเดอนครง 13 3.89 มากกวาสามเดอนครง 4 1.20 ไมตอบ 1 0.30

ความถในการเปลยนถายนำ/ใสทรายกำจดลกนำ (n = 334) สปดาหละครง 195 58.38 เดอนละครง 88 26.35 สองเดอนหรอสามเดอนครง 45 13.47 มากกวาสามเดอนครง 5 1.50 ไมตอบ 1 0.30

ภาชนะรองขาตกบขาวหลอนำ จานรองกระถางตนไมภายในบานหรอบรเวณชายคาบาน ไมม 201 58.94 ม 138 40.47 ไมตอบ 2 0.59

ความถในการเปลยนถายนำ/ใสเกลอ/ผงซกฟอก/ทรายกำจดลกนำ ภาชนะ/จานรองขาต กระถางตนไมภายในบาน บรเวณบาน (n = 138) สปดาหละครง 86 62.32 เดอนละครง 36 26.09 สองเดอนหรอสามเดอนครง 15 10.87 มากกวาสามเดอนครง 1 0.72

อางบว แจกนดอกไมสด/ไมประดบ/พชนำภายในบานหรอบรเวณชายคาบาน ไมม 226 66.28 ม 113 33.14 ไมตอบ 2 0.59

33

ตารางท 9 จำนวนและรอยละของครวเรอนในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรค ไขเลอดออก (ตอ)



ความถของการเปลยนถายนำ/ใสทรายกำจดลกนำ (n = 113) สปดาหละครง 67 59.29 เดอนละครง 24 21.24 สองเดอนหรอสามเดอนครง 18 15.93 มากกวาสามเดอนครง 2 1.77 ไมตอบ 2 1.77

ภาชนะทไมใช หรอขยะบรเวณบานหรอใตถนบาน ไมม 166 48.68 ม 173 50.73 ไมตอบ 2 0.59

ความถในการกำจดภาชนะทไมใชแลวหรอขยะบรเวณบาน ใตถนบาน (n = 173) สปดาหละครง 134 77.46 เดอนละครง 31 17.92 สองเดอนหรอสามเดอนครง 7 4.05 มากกวาสามเดอนครง 1 0.58

เมอจดระดบพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรค

ไขเลอดออกโดยวเคราะหเฉพาะผแทนครวเรอนทตอบคำถามครบทกขอ จำนวน 335 คน พบวา ผแทนครวเรอนทมพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออกระดบด (9 – 10 คะแนน) รอยละ 50.45 มพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออกระดบปานกลาง (7 – 8 คะแนน) รอยละ 23.88 และพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออกระดบตองปรบปรง (0 – 6 คะแนน) รอยละ 25.67 ตามลำดบ ดงตารางท 10

34

ตารางท 10 ระดบพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออก

ระดบพฤตกรรมในการควบคมและกำจดแหลงเพาะพนธ ยงนำโรคไขเลอดออก


ระดบด (9 – 10 คะแนน) 169 50.45 ระดบปานกลาง (7 – 8 คะแนน) 80 23.88 ตองปรบปรง (0 – 6 คะแนน) 86 25.67


1.5 พฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว และการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน พฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว พบวา ครวเรอนสวนใหญปองกนตนเองและสมาชกในครอบครวทมการทำเปนประจำโดยการเปดพดลม รอยละ 86.22 รองลงมาคอการใสเสอผามดชด รอยละ 50.44 สวนการทายากนยง การจดยากนยง การเผากาบมะพราวหรอเปลอกสม หรอสมนไพรไลยง และการนอนในมงในเวลากลางวน มการทำเปนประจำเพยงรอยละ 24.34, 35.19, 16.72 และรอยละ 35.48 ตามลำดบ ดงตารางท 11 ตารางท 11 จำนวนและรอยละของพฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว

พฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 341


ทายากนยง ทำเปนประจำ 83 24.34 ทำเปนบางครง 155 45.45 ไมทำ 101 29.62 ไมตอบ 2 0.56 จดยากนยง ทำเปนประจำ 120 35.19 ทำเปนบางครง 142 41.64 ไมทำ 77 22.58 ไมตอบ 2 0.59

35

ตารางท 11 จำนวนและรอยละของพฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว (ตอ)

พฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 341


เผากาบมะพราว หรอเปลอกสม หรอสมนไพรไลยง ฯลฯ ทำเปนประจำ 57 16.72 ทำเปนบางครง 153 44.87 ไมทำ 129 37.83 ไมตอบ 2 0.59 เปดพดลม ทำเปนประจำ 294 86.22 ทำเปนบางครง 40 11.73 ไมทำ 5 1.47 ไมตอบ 2 0.59 นอนในมงเวลากลางวน ทำเปนประจำ 121 35.48 ทำเปนบางครง 119 34.90 ไมทำ 100 29.33 ไมตอบ 1 0.29 ใสเสอผามดชด ทำเปนประจำ 172 50.44 ทำเปนบางครง 157 46.04 ไมทำ 11 3.23 ไมตอบ 1 0.29

สำหรบการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน พบวา รอยละ

86.80 มการกำจดภาชนะทไมใชหรอขยะทเปนแหลงขงนำในบานหรอรอบบานเปนประจำ รองลงมาคอ การแนะนำวธการกำจดแหลงเพาะพนธลกนำยงนำโรคไขเลอดออกใหคนในบาน การมสวนรวมในการสำรวจและทำลายแหลงเพาะพนธลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในบาน/ชมชน และการมสวนรวมในการกำจดยงตวเตมวยทนำโรคไขเลอดออกในบานหรอชมชน รอยละ 75.95, 71.85 และรอยละ 68.62 ตามลำดบ โดยการเขารวมกจกรรมรณรงคของชมชนเพอปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกมรอยละการปฏบตเปนประจำนอยทสดรอยละ 65.98 ดงตารางท 12

36

ตารางท 12 จำนวนและรอยละของพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออก ในชมชนของผแทนรายครวเรอน

พฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน จำนวนผตอบแบบสอบถาม n = 341


ในรอบ 1 ปทผานมาเขารวมกจกรรมรณรงคของชมชนเพอปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก ทำเปนประจำ 225 65.98 ทำเปนบางครง 89 26.10 ไมทำ 26 7.62 ไมตอบ 1 0.29 แนะนำวธการกำจดแหลงเพาะพนธลกนำยงนำโรคไขเลอดออกใหคนในบาน ทำเปนประจำ 259 75.95 ทำเปนบางครง 70 20.53 ไมทำ 11 3.23 ไมตอบ 1 0.29 มสวนรวมในการสำรวจและทำลายแหลงเพาะพนธลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในบาน/ชมชน ทำเปนประจำ 245 71.85 ทำเปนบางครง 74 21.70 ไมทำ 21 6.16 ไมตอบ 1 0.29 มสวนรวมในการกำจดยงตวเตมวยทนำโรคไขเลอดออกในบานหรอชมชน ทำเปนประจำ 234 68.62 ทำเปนบางครง 73 21.41 ไมทำ 33 9.68 ไมตอบ 1 0.29 กำจดภาชนะทไมใช/ขยะทเปนแหลงขงนำ เชน ถงนำพลาสตก กาละมง ขวด ในบาน/รอบบาน ทำเปนประจำ 296 86.80 ทำเปนบางครง 42 12.32 ไมทำ 2 0.59 ไมตอบ 1 0.29

37

เมอจดระดบพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน โดยวเคราะหเฉพาะผแทนครวเรอนทตอบคำถามครบทกขอ จำนวน 340 คน พบวา พฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชนระดบดรอยละ 72.65 (8 -10 คะแนน) ระดบปานกลางรอยละ 15.59 (6 – 7 คะแนน) และระดบตองปรบปรงรอยละ 11.76 (0 - 5 คะแนน) ตามลำดบ ดงตารางท 13 ตารางท 13 ระดบพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน

ระดบพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน


ระดบด (8 – 10 คะแนน) 247 72.65 ระดบปานกลาง (6 – 7 คะแนน) 53 15.59 ตองปรบปรง (0 - 5 คะแนน) 40 11.76


2. อภปรายผล ความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน ตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ พบวา ผแทนครวเรอนมความรในระดบดและระดบปานกลางใกลเคยงกน คอ รอยละ 43.99 และ 48.68 ตามลำดบ โดยประเดนทผแทนครวเรอนสวนใหญมเขาใจทถกตองตงแตรอยละ 90 ขนไป คอ โรคไขเลอดออกสามารถตดตอไดโดยยง รอยละ 97.65 ยงนำโรคไขเลอดออกชอบเกาะพกบรเวณพนทมดอบชนภายในบาน รอยละ 93.84 การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดยการใสทรายกำจดลกนำและการควำภาชนะทไมใชแลวเพอไมใหมนำขง รอยละ 99.12 และ 99.41 ตามลำดบ การพนหมอกควนตามบานเรอนเปนการลดจำนวนยงนำโรคไขเลอดออก รอยละ 96.48 และอาการเบองตนของโรคไขเลอดออกคอ มไขสง ออนเพลย ปวดเมอยกลามเนอ รอยละ 94.13 โดยประเดนทผแทนครวเรอนสวนใหญมความเขาใจทไมถกตอง คอ การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดยการทำความสะอาดเปลยนถายนำทกเดอนมความเขาใจทถกตองรอยละ 16.13 ประเดนยงนำโรคไขเลอดออกมกจะวางไขในนำเนาเสยรอยละ 52.79 การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดยการใสนำตาลทจานรองขาตกบขาวมความเขาใจทถกตองรอยละ 53.67 และผปวยทตดเชอไวรสไขเลอดออกควรรบประทานยาแอสไพรนเพอลดไขรอยละ 66.57 ซงผล

38

การศกษามความสอดคลองกบผลการประเมนความรเกยวกบโรคไขเลอดออกในรายงานการประเมนผลการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก ภาพรวมระดบประเทศ ทพบวาผแทนครวเรอนมความรในระดบดรอยละ 37.0 ประเดนความเขาใจทไมถกตองมากทสดคอการทำความสะอาดโดยการเปลยนถายนำทกเดอนโดยเขาใจถกตองเพยงรอยละ 7.1 และประเดนยงนำโรคไขเลอดออกมกจะวางไขในนำเนาเสยรอยละ 25.5 (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2554) การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก พบวา รอยละ 95.88 มการรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออกในระดบด และรอยละ 4.12 ในระดบปานกลาง โดยขอความทผแทนครวเรอนสวนใหญไมแนใจ คอ ผทเคยปวยเปนไขเลอดออกมภมคมกนไขเลอดออกจะไมปวยดวยไขเลอดออกอกรอยละ 42.52 และหากปวยดวยไขเลอดออก เพศหญงมความรนแรงของโรคสงกวาเพศชายรอยละ 51.91 ซงผลการศกษามความสอดคลองกบผลการประเมนความรเกยวกบโรคไขเลอดออกในรายงานการประเมนผลการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก ภาพรวมระดบประเทศ ทพบวาผแทนครวเรอนมการรบรตอโรคไขเลอดออกในระดบดรอยละ 89.8 (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2554) พฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครว พบวา ครวเรอนสวนใหญปองกนตนเองและสมาชกในครอบครวทมการทำเปนประจำโดยการเปดพดลมรอยละ 86.22 รองลงมาคอการใสเสอผามดชดรอยละ 50.44 สวนการทายากนยง การจดยากนยง การเผากาบมะพราวหรอเปลอกสม หรอสมนไพรไลยง และการนอนในมงในเวลากลางวน มการทำเปนประจำเพยงรอยละ 24.34, 35.19, 16.72 และรอยละ 35.48 ตามลำดบ สอดคลองกบผลการประเมนความรเกยวกบโรคไขเลอดออกในรายงานการประเมนผลการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก ภาพรวมระดบประเทศ ทพบวาพฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครวทมการทำเปนประจำ คอ การเปดพดลมรอยละ 82.1 และการใสเสอผามดชดรอยละ 52.9 (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2554) พฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชน พบวา พฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชนของผแทนครวเรอนสวนใหญอยในระดบดรอยละ 72.65 ซงไมสอดคลองกบผลการประเมนความรเกยวกบโรคไขเลอดออกในรายงานการประเมนผลการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก ภาพรวมระดบประเทศ ทพบวาพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชนระดบดอยทรอยละ 46.7 (สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง, 2554) ทงนอาจเนองจากวาพนทในการศกษาเปนภาพรวมของ 1 ตำบล ซงมลกษณะบรบททางสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรมทเหมอนกน และขบเคลอนการดำเนนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออกโดยหนวยงานสาธารณสข องคกรปกครองสวนทองถน และภาคเครอขายทเกยวของรวมกนในระดบตำบล

39

การศกษาครงนมขอจำกด คอ ในการประเมนความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน เปนการประเมนโดยไมไดมขอมลพนฐานของความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกกอนมการดำเนนงานจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน ผลการศกษาทพบไมสามารถระบไดวากระบวนการจดการพาหะนำโรคแบบผสมผสานสงผลหรอไมตอความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกในพนท

บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

1. สรปผลการศกษา การศกษาความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกของพนททมการดำเนนงานการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน ตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ มวตถประสงคเพอพรรณนาความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก ผลการศกษาพบวา ผแทนครวเรอนมความรในระดบดและระดบปานกลางใกลเคยงกน คอ รอยละ 43.99 และ 48.68 ตามลำดบ โดยประเดนทผแทนครวเรอนสวนใหญมความเขาใจทไมถกตอง คอ การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดยการทำความสะอาดเปลยนถายนำทกเดอนมความเขาใจทถกตองรอยละ 16.13 ประเดนยงนำโรคไขเลอดออกมกจะวางไขในนำเนาเสยรอยละ 52.79 การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดยการใสนำตาลทจานรองขาตกบขาวมความเขาใจทถกตองรอยละ 53.67 และผปวยทตดเชอไวรสไขเลอดออกควรรบประทานยาแอสไพรนเพอลดไขรอยละ 66.57 มการรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออกในระดบดรอยละ 95.88 พฤตกรรมการปองกนตนเองและครอบครวจากโรคไขเลอดออกทมการทำเปนประจำโดยการเปดพดลมรอยละ 86.22 รองลงมาคอการใสเสอผามดชดรอยละ 50.44 และพฤตกรรมการมสวนรวมในการปองกนควบคมไขเลอดออกในชมชนของผแทนครวเรอนสวนใหญอยในระดบดรอยละ 72.65 2. ขอเสนอแนะ 2.1 ขอเสนอแนะในการนำผลการศกษาไปใชในทางปฏบต ในดานความรทพบวาประเดนทผแทนครวเรอนสวนใหญมความเขาใจทไมถกตอง คอ การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดยการทำความสะอาดเปลยนถายนำทกเดอน การใสนำตาลทจานรองขาตกบขาว ยงนำโรคไขเลอดออกมกจะวางไขในนำเนาเสย และผปวยทตดเชอไวรสไขเลอดออกควรรบประทานยาแอสไพรนเพอลดไข ซงอาจเปนไดวาการดำเนนกจกรรมสอสารประชาสมพนธใหความรยงดำเนนการไดไมครอบคลม ดงนน ในการดำเนนการจดการยงพาหะนำโรคแบผสมผสานในพนทตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ จงควรมความตอเนองของกจกรรมการสอสารใหความรโดยเนนทประเดน

41

ดงกลาวใหกบประชาชนในชมชน รวมถงวธทางเลอกในการควบคมกำจดลกนำยงลายโดยวธทางกายภาพหรอชวภาพ นอกเหนอจากการใชสารเคม 2.2 ขอเสนอแนะสำหรบการศกษา จากขอจำกดของการศกษาซงเปนการประเมนโดยไมไดมขอมลพนฐานของความร การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของโรคไขเลอดออก พฤตกรรมการปองกนตนเอง และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออกกอนมการดำเนนงานจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสาน ผลการศกษาทจะนำมาเปนขอมลสนบสนนการประเมนประสทธผลการขบเคลอนมาตรการจดการยงพาหะนำโรคแบบผสมผสานเพอการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกระดบตำบล จงควรมการประเมนขอมลพนฐานดงกลาวหากการขบเคลอนการดำเนนงานมกจกรรมการใหความร รวมถงการสงเสรมพฤตกรรมในการปองกนตนเองและการมสวนรวมของประชาชนในชมชน

เอกสารอางอง กองแผนงาน กรมควบคมโรค. แผนปฏบตการเชงยทธศาสตรระยะ 5 ป (พ.ศ. 2560 – 2564)

กรมควบคมโรค ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2561. ม.ป.ท: 2560. บญเสรม อวมออง. การดำเนนยทธศาสตรการจดการพาหะนำโรคแบบผสมผสานเพอการปองกน

และการควบคมโรคไขเลอดออกในประเทศไทย. วารสารควบคมโรค 2560;43:1-11 ประภาศร ศรคง. การเปรยบเทยบพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออกของประชาชนและการม

สวนรวมของแกนนาชมชนในการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกระหวางตำบลทมอบตการณของโรคตำและสง อำเภอบวใหญ จงหวดนครราชสมา [วทยานพนธ สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต]. ขอนแกน: มหาวทยาลยขอนแกน; 2557.

สำนกงานปองกนควบคมโรคท 4 จงหวดสระบร. การประเมนมาตรการจดการพาหะนำโรคไขเลอดออกแบบผสมผสาน (Integrated Vector Management : IVM) ระดบตาบล ในระบบอาเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน ของพนทเขตสขภาพท 4. [ออนไลน] 2560

[อางเมอ 18 มถนายน 2561]. จาก https://odpc4.ddc.moph.go.th/documents /12428441.461698.pdf สำนกงานสาธารณสขจงหวดอำนาจเจรญ. วเคราะหสถานการณโรคนำโดยแมลงอำเภอหวตะพาน.

2561. (เอกสารไมตพมพ) สำนกทะเบยนทองถนอำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ. ขอมลทวไปตำบลสรางถอนอย อำเภอหวตะพาน จงหวดอำนาจเจรญ. 2559. ((เอกสารไมตพมพ) สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง กรมควบคมโรค. แนวทางการจดการพาหะนำโรคแบบผสมผสาน

สำหรบองคกรปกครองสวนทองถน. นนทบร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย; 2555.

_______. รายงานการประเมนผลการเฝาระวง ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก ภาพรวมระดบประเทศ. นนทบร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย; 2554.

_______. รายงานประจำป 2560 สำนกโรคตดตอนำโดยแมลง. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพอกษรกราฟฟคแอนดดไซน; 2561

_______. หนงสอชดความร แมลงพาหะนำโรคและแมลงมพษ. นนทบร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย; 2557.

43

เอกสารอางอง (ตอ) ศนยควบคมโรคตดตอนำโดยแมลงท 10.2 จงหวดมกดาหาร กรมควบคมโรค. การตดตาม

ความกาวหนาของงาน IVM ตำบลสรางถอนอย อ.หวตะพาน จ.อำนาจเจรญ. 2559. (เอกสารไมตพมพ)

Bloom BS. ‘Learning for mastery’. Evaluation comment. Center for the study of instruction program. University of California at Los Angeles, 1986. อางถงใน สนสา ชายเกลยง, สายชล แปรงกระโทก. การประเมนทางชวภาพดานความเสยงตอการสมผสสารเคมกำจดศตรพชในกลมเกษตรกรผทำนา: กรณศกษาตำบลแกงสนามนาง อำเภอแกงสนามนาง จงหวดนครราชสมา. ศรนครนทรเวชสาร [วารสารออนไลน] 2556; 28(3): 382-9

ภาคผนวก

45

ภาคผนวก ก

แบบบนทกขอมล

46

รหสแบบสอบถาม

แบบสอบถามการเฝาระวงปองกนควบคมโรคไขเลอดออก (สำหรบครวเรอน)

สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน

คำชแจง แบบสอบถามนจดทำขนโดยมวตถประสงคเพอใชเปนเครองมอเกบรวบรวมขอมลใน “การประเมนประสทธผลการขบเคลอนมาตรการจดการพาหะนำโรค แบบผสมผสานเพอการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกระดบตำบล ในพนทรบผดชอบของสำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน” ประกอบดวยขอคำถาม 4 สวน ดงตอไปน

สวนท 1 ขอมลทวไป สวนท 2 ความรทวไปเกยวกบโรคไขเลอดออก สวนท 3 การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก สวนท 4 พฤตกรรมและการมสวนรวมของประชาชนในชมชน ในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก สวนท 5 พฤตกรรมการปองกนตนเองและสมาชกในครอบครวในการปองกนควบคมโรคไขเลอดออก

สวนท 1 ขอมลทวไป

คำชแจง โปรดทำเครองหมาย ลงในชอง หนาขอความทตรงกบคำตอบของทาน และเตมขอความลงในชองวาง……………………….

1. อาย : ……………….ป เพศ : 1) ชาย 2) หญง 2. สถานภาพ : 1) โสด 2) ค 3) หมาย/หยา/แยก 3. ความสมพนธกบหวหนาครวเรอน : 1) หวหนาครวเรอน 2) ภรรยา/สาม 3) อนๆ ระบ………….………

4. ระดบการศกษาสงสด 1) ไมไดเรยน 2) ประถมศกษา 3) มธยมศกษา/ปวช. 4) อนปรญญา/ปวส. 5) ปรญญาตร 6) สงกวาปรญญาตร

5. ทานประกอบอาชพอะไรอยขณะน 1) วางงาน 2) นกศกษา 3) แมบาน 4) เกษตรกรรม 5) รบจาง 6) คาขาย 7) รบราชการ/รฐวสาหกจ 8) อนๆระบ…………………………………….............

6. ในบานมสมาชกทพกอาศยอยดวยกนกคน รวม……….คน ชาย……….คน หญง………..คน

47

สวนท 2 ความรทวไปเกยวกบโรคไขเลอดออก คำชแจง โปรดทำเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบคำตอบของทาน

ประเดน ใช ไมใช ไมทราบ

1. โรคไขเลอดออกสามารถตดตอไดโดยยง 1) 2) 3)

2. ยงรำคาญเปนยงนำโรคไขเลอดออก 1) 2) 3)

3. ยงนำโรคไขเลอดออกออกหากนตงแตเชาจนเยน 1) 2) 3)

4. ยงนำโรคไขเลอดออกชอบเกาะพกบรเวณพนทมดอบชนภายในบาน 1) 2) 3)

5. ยงนำโรคไขเลอดออกมกจะวางไขในนำเนาเสย 1) 2) 3)

6. การควบคมกำจดลกนำยงนำโรคไขเลอดออกในภาชนะบรรจนำตามบานเรอนทำไดโดย 6.1 การใสทรายกำจดลกนำ 1) 2) 3)

6.2 การทำความสะอาดเปลยนถายนำทกเดอน 1) 2) 3)

6.3 การควำภาชนะทไมใชแลวเพอไมใหมนำขง 1) 2) 3)

6.4 การใสนำตาลทจานรองขาตกบขาว 1) 2) 3)

7. การพนหมอกควนตามบานเรอน เปนการลดจำนวนยงนำโรคไขเลอดออก 1) 2) 3)

8. การใชยาทากนยงหรอการใสเสอผามดชด เปนการปองกนยงกดได 1) 2) 3) 9. อาการเบองตนของโรคไขเลอดออกคอ มไขสง ออนเพลย ปวดเมอยกลามเนอ 1) 2) 3)

10. ผปวยทตดเชอไวรสไขเลอดออก ควรรบประทานยาแอสไพรนเพอลดไข 1) 2) 3)

สวนท 3 การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของการเกดโรคไขเลอดออก คำชแจง โปรดทำเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบคำตอบของทาน ในรอบปทผานมา ทานไดรบรขอมลขาวสารเกยวกบการปองกนโรคไขเลอดออก จากแหลงใดบาง 1) ไมเคย 2) เคย ไดรบจากแหลงใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 1) โทรทศน 5) โปสเตอร/แผนพบ/ใบปลว 2) วทย 6) หอกระจายขาว/รถประชาสมพนธ 3) หนงสอพมพ 7) เจาหนาทสาธารณสข/โรงพยาบาล 4) อสม. 8) แอพลเคชนหรออนเตอรเนต เชน Line Facebook 9) อนๆ (ระบ).......................................................................................... ..

48

ประเดน เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย

1. บานทมภาชนะทมนำ ไมมฝาปด เปนแหลงเพาะพนธยงนำโรคไขเลอดออกได 1) 2) 3)

2. ถาสมาชกในบานของทานหรอคนในหมบานปวยเปนโรคไขเลอดออก สมาชกในบาน/ในหมบานทกคนมโอกาสปวยเปนโรคไขเลอดออดได

1) 2) 3)

3. การนอนตอนกลางวนในมง ลดโอกาสเสยงตอการเปนโรคไขเลอดออกได 1) 2) 3)

4. ทงผใหญและเดกมโอกาสปวยเปนโรคไขเลอดออกไดเทาๆ กน 1) 2) 3)

5. โรคไขเลอดออกสามารถแพรระบาดได ถาหากทาน สมาชกในบานของทาน และคนในชมชนไมปองกน ควบคมยงนำโรคไขเลอดออก

1) 2) 3)

6. ทกคนมโอกาสเสยชวตจากการเปนโรคไขเลอดออกได ถาหากไมไดรบการรกษาทถกตองทนเวลา

1) 2) 3)

7. ผทเคยปวยเปนไขเลอดออกมภมคมกนไขเลอดออกจะไมปวยดวยไขเลอดออกอก

1) 2) 3)

8. เดกทปวยเปนไขเลอดออกมโอกาสเสยชวตสงกวาผใหญทปวย 1) 2) 3)

9. หากปวยดวยไขเลอดออก เพศหญงมความรนแรงของโรคสงกวาเพศชาย 1) 2) 3)

10. ผทเคยปวยเปนไขเลอดออกหากตดเชออกจะมความรนแรงของโรคสงกวา 1) 2) 3)

11. หากมผเปนไขเลอดออกแลวเสยชวตในพนท มโอกาสสงทจะมผเสยชวตขนในพนทอก

1) 2) 3)

12. เมอปวยดวยไขโดยไมทราบวาเปนไขเลอดออกแลวหาซอยากนเองเองจะลดความรนแรงจากเชอไขเลอดออกได

1) 2) 3)

สวนท 4 พฤตกรรมและการมสวนรวมของประชาชนในชมชน ในการปองกนควบคม โรคไขเลอดออก คำชแจง โปรดทำเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบคำตอบของทาน 1. บานทานมภาชนะบรรจนำกน นำใชในบานหรอบรเวณรอบชายคาบานหรอไม 1) ไมม 2) ม >> มฝาปดหรอมมงตาขายไนลอนครอบทกใบหรอไม

1) มทกใบ 2) ม แตไมครบทกใบ 3) ไมม >> ขดลางทำความสะอาดบอยแคไหน 1) สปดาหละครง 2) เดอนละครง 3) สองหรอสามเดอนครง 4) มากกวาสามเดอนครง

49

2. บานทานมอางอาบนำ/โองนำ/แทงคนำ/ภาชนะเกบกกนำเพอใชในหองนำหรอไม 1) ไมม 2) ม >> ขดลางทำความสะอาดบอยแคไหน

1) สปดาหละครง 2) เดอนละครง 3) สองหรอสามเดอนครง 4) มากกวาสามเดอนครง

>> เปลยนถายนำ/ใสทรายกำจดลกนำ บอยแคไหน 1) สปดาหละครง 2) เดอนละครง

3) สองหรอสามเดอนครง 4) มากกวาสามเดอนครง 3. บานทานมภาชนะรองขาตกบขาวหลอนำ จานรองกระถางตนไมภายในบานหรอบรเวณชายคาบาน หรอไม 1) ไมม 2) ม >> เปลยนถายนำ/ใสเกลอ/ผงซกฟอก/ทรายกำจดลกนำ บอยแคไหน 1) สปดาหละครง 2) เดอนละครง

3) สองหรอสามเดอนครง 4) มากกวาสามเดอนครง 4. บานทานมอางบว แจกนดอกไมสด/ไมประดบ/พชนำภายในบานหรอบรเวณชายคาบาน หรอไม 1) ไมม 2) ม >> มการเปลยนถายนำ/ใสทรายกำจดลกนำบอยแคไหน


5. บานทานมภาชนะทไมใช หรอขยะบรเวณบานหรอใตถนบาน เชน ถงพลาสตก กระตกนำ กระปอง กะลา ขวดนำ แกวนำ ยางรถยนต หรอขยะอนๆ ทสามารถขงนำได หรอไม 1) ไมม 2) ม >> กำจดภาชนะทไมใชแลวหรอไมหรอขยะบอยแคไหน


6. ทานไดทำตามคำแนะนำในการปองกน ควบคมโรคไขเลอดออกทไดรบหรอไม 1) ทำ 2) ไมทำ >> เพราะเหตใด………………………………………………………… 7. ในรอบ 1 ป ทผานมา ทานเคยไดรบทรายกำจดลกนำจากศนยบรการสาธารณสข/ศนยสขภาพชมชน/ผนำชมชน หรอไม 1) ไมไดรบ (ขามไปขอ 8) 2) ไดรบ >> ถาไดรบแลวนำไปใชหรอไม

1) ไมไดใช 2) ใช >> ทรายไดรบลกนำทไดรบพอใชหรอไม 1) เพยงพอ 2) ไมเพยงพอ >> ทานทำอยางไร ………….………….… …………………………………………………………………………………………………………………………………………

50

8. ในรอบ 1 ป ทผานมา มการพนสารเคมหรอพนหมอกควนในชมชนของทานหรอไม 1) ไมไดรบ (ขามไปขอ 9) 2) ไดรบ >> ทานพงพอใจกบการพนหมอกควนของเจาหนาทในระดบใด

1) มาก 2) ปานกลาง 3) นอย >> ในชวง 1 - 3 เดอน หลงจากเจาหนาทพนหมอกควนแลว ทานพงพอใจตอการ

ลดลงของจำนวนยงในบาน/รอบบานระดบใด 1) มาก 2) ปานกลาง 3) นอย

9. ในรอบ 1 ปทผานมาทานเคยไดรบปลากนลกนำจากหนวยงานของราชการ/เทศบาล/รพ.สต./อบต. หรอไม 1) ไมไดรบ (ขามไปสวนท 5) 2) ไดรบ >> ไดนำปลากนลกนำมาใสในภาชนะทมนำนงขงหรอไม

1) ไมไดใส (ขามไปสวนท 5) 2) ใส >> ปลากนลกนำทไดรบมาพอใชหรอไม 1) พอใช 2) ไมพอใช >> ทานทำอยางไร…………… ……………………………………………………………………..……………………………………………………………..… >> ทานมความพงพอใจกบการใชปลากนลกนำในระดบใด 1) มาก 2) ปานกลาง 3) นอย

>> ในชวง 1-3 เดอน หลงจากเจาหนาท/ทาน/สมาชกในบานทานใสปลากนลกนำแลว ทานพงพอใจตอการลดลงของจำนวนลกนำ และยงในบาน/บรเวณรอบบานระดบใด

1) มาก 2) ปานกลาง 3) นอย

สวนท 5 พฤตกรรมการปองกนตนเอง และสมาชกในครอบครวในการปองกนควบคม โรคไขเลอดออก

คำชแจง โปรดทำเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบคำตอบของทาน

ประเดน ทำเปนประจำ

ทำเปนบางครง

ไมทำ

1. ทานปองกนตนเอง/สมาชกในครอบครวจากการโดนยงนำโรคไขเลอดออกดวยวธการเหลานหรอไม

1.1 ทายากนยง 1) 2) 3) 1.2 จดยากนยง 1) 2) 3) 1.3 เผากาบมะพราว หรอเปลอกสม หรอสมนไพรไลยงฯลฯ 1) 2) 3)

51

ประเดน ทำเปนประจำ

ทำเปนบางครง

ไมทำ

1.4 เปดพดลม 1) 2) 3) 1.5 นอนในมงเวลากลางวน 1) 2) 3) 1.6 ใสเสอผามดชด 1) 2) 3) 2. ในรอบ 1 ป ทผานมา ทานไดเขารวมกจกรรมรณรงคของชมชนเพอ ปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก หรอไม อยางไร

1) 2) 3)

3. ทานแนะนำวธการกำจดแหลงเพาะพนธลกนำยงนำโรคไขเลอดออก ใหคนในบาน หรอไม อยางไร

1) 2) 3)

4. ทานมสวนรวมในการสำรวจและทำลายแหลงเพาะพนธลกนำยง นำโรคไขเลอดออกในบาน/ชมชน หรอไม อยางไร

1) 2) 3)

5. ทานมสวนรวมในการกำจดยงตวเตมวยทนำโรคไขเลอดออกในบาน หรอชมชน หรอไม อยางไร

1) 2) 3)

6. ทานกำจดภาชนะทไมใช/ ขยะทเปนแหลงขงนำ เชน ถงนำพลาสตก กาละมง ขวด ในบาน/รอบบาน หรอไม อยางไร

1) 2) 3)

---------------------------------------------------------------------

ขอขอบพระคณในความอนเคราะหขอมลของทาน มา ณ โอกาสนดวย กลมแผนงานและประเมนผล สำนกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน

รายงานผลการสำรวจ ความรู้ การ ... · 2020. 4....

Documents

Transcript of รายงานผลการสำรวจ ความรู้ การ ... · 2020. 4....