กรมชลประทาน

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

เอกสารเผยแพรทางวชาการ

เรองท 1

โครงการเครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง

เพอการควบคมและใชประโยชนจากผกตบชวา

โดย

นายธงชย ชชาตพงษ

ตาแหนง วศวกรชลประทานชานาญการพเศษ

(ตาแหนงเลขท 6265)

สานกชลประทานท 16

เพอแตงตงใหดารงตาแหนงผเชยวชาญดานการพฒนาแหลงนาและจดการนาในพนทลมนา

สานกชลประทานท 16

วศวกรชลประทานเชยวชาญ (ตาแหนงเลขท 6265)

สานกชลประทานท 16

  

    

โครงการเครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง เพอการควบคมและใชประโยชนจากผกตบชวา

สานกชลประทานท 16 กรมชลประทาน

 

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ก

คานา

ผกตบชวาเปนพชทสามารถขยายพนธและเจรญเตบโตปกคลมพนทผวนาไดอยางรวดเรว ความ

หนาแนนของผกตบชวาในแมนาลาคลองและบงตางๆ กอใหเกดปญหาตางๆ มากมาย เชน ขดขวางการสญจรทางนา ปดกนทางระบายนาของคลองระบายนาและเขอนตางๆ ทาใหนาเสยและเปนอนตรายตอสตวนาโดยเฉพาะปลา ประชาชนไมสามารถใชนาอปโภคบรโภคได แมนาลาคลองจะตนเขนเรวขนและยงเปนแหลงเพาะพนธของสตวนา อนเปนพาหะของพยาธหรอเชอโรคดวย

การกาจดผกตบชวาสวนใหญใชแรงงาน ทาใหเสยคาใชจายสงและถาเปนแมนาลาคลองหรอบงใหญๆ ทมผกตบชวาหนาแนนหรอคอนขางหนาแนน การใชแรงงานทาไดไมสะดวกและไมไดผลเทาทควร ทงยงอาจไดรบอนตรายจากสตวนา เชน ง ปลง การกาจดผกตบชวาโดยใชสารเคมพนหรอฉดนนไมนยมทา ทงนเพราะสารเคมจะทาใหนาเสยและเปนอนตรายตอสตวนาและประชาชนทตองอาศยนาจากแมนาลาคลอง บางหนวยงานพยายามทดลองกาจดผกตบชวาโดยใชเครองทนแรง หรอเครองจกรกลเกบผกตบชวาขนจากนานน มใชอยบางหนวยงานเทานน ทงนเครองจกรกลเหลานนตองซอจากตางประเทศซงมราคาสงและเหมาะสาหรบใชกาจดวชพชนาประเภท สาหรายมากกวาทจะมาใชกาจดวชพชในแมนาลาคลอง หรอบงทมทงผกตบชวา หญาปลอง ตนแขม หรอตนลาเจยกและมเศษวสดอนปะปนอยเชนในประเทศเรา บางหนวยงานพยายาม กาจดผกตบชวาโดยใชเครองตดยอยผกตบชวาในนาโดยใหเศษผกตบชวาทถกตดยอยไหลไปตามนา การกาจดวชพชวธนอาจจะทาใหผกตบชวาขยายพนธกระจายไปในแมนาลาคลองเลกๆ ทวไป

เอกสารฉบบนจงไดถกจดทาขนเพอใชเปนแนวทางในการกาจดผกตบชวาในลานาธรรมชาต โดยการใชเครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง เพอการควบคมและใชประโยชนจากผกตบชวา ซงจะสงผลใหสามารถกาจดผกตบชวาไดอยางมประสทธภาพและชวยประหยดงบประมาณในการจากดวชพช ตลอดจนสามารถนาผกตบชวามาใชสาหรบการทาปยหมกอนเปนการเสรมรายไดใหประชาชน เพมรายไดใหเกษตรกรเนองมาจากเปนการลดตนทนทางการเกษตร

(นายธงชย ชชาตพงษ) วศวกรชลประทานชานาญการพเศษ รกษาการ ผชช.ชป.16

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๑

สารบญ

หนา

1. หลกการและเหตผล 1

2. ขอเทจจรงและสภาพปญหา 1

3. วตถประสงค 3

4. รายละเอยดเครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงตดตงรมฝง 3

5. บทวเคราะหและแนวความคด 9

6. ขอเสนอแนะ 12

7. ผลทคาดวาจะไดรบ 12

8. บทสรป 13

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๑

โครงการเครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง เพอการควบคมและการใชประโยชนจากผกตบชวา

1. หลกการและเหตผล

การเกบผกตบชวาดวยเครองจกรกล เปนวธทดทสดในการลดปรมาณและการแพรระบาดของผกตบชวา เนองจากสามารถทาไดรวดเรว ทนตอเหตการณ และสามารถนามาใชประโยชนได ซงปจจบนมหลายหนวยงาน เชน กรมโยธาธการ กรมเจาทา กรมชลประทาน และสานกงานกจการพลเรอนกองบญชาการทหารสงสด เปนตน ไดใชเรอเกบผกตบชวาระบบสายพานลาเลยง รวมกบเรอลาเลยงเกบผกตบชวา ดาเนนการเกบผกตบชวาในคคลองตางๆ โดยปจจบนเรอเกบผกตบชวาระบบสายพานลาเลยงราคาประมาณ ๑๒ - ๑๕ ลานบาทตอลา แตเรอเกบผกตบชวาระบบสายพานลาเลยงมขอจากด คอไมสามารถเกบวชพชประเภทตนลาเจยกซงจะลอยนาปะปนมากบผกตบชวาได การเกบผกตบชวาจะไมสามารถเกบไดจานวนมาก เนองจากเรอลาเลยงผกตบชวามความจนอย การนาผกตบชวาขนฝงทาไดคอนขางยาก ทาใหการเกบผกตบชวาเปนไปอยางลาชาเมอเทยบกบอตราการเตบโตของผกตบชวาและเรอมราคาแพงไมคมคาใชจายเมอนาผกตบชวามาใชประโยชน

การตงจดสกดเพอเกบผกตบชวาบรเวณรมฝงแมนาและคคลอง ดวย เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง เปนวธการหนง ทจะสามารถลดปรมาณผกตบชวาในแมนาและคคลองใหอยในปรมาณทเหมาะสม และสามารถนาผกตบชวาทเกบขนมาไดมาใชประโยชนตอไป มหลกการเกบผกตบชวา โดยใชเรอตดฟนวชพช ตดฟนผกตบชวาและวชพชอนๆ ในคคลองและรมฝงแมนาใหลอยมาตามกระแสนา แลวใชทนหรอแพลกบวบดกใหลอยเขาใกลฝง จากนนใช เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง เกบผกตบชวาขนจากแมนา ทาการยอยสบและรดนา เพอสะดวกในการขนสงและนามาใชประโยชนตอไป

2. ขอเทจจรงและสภาพปญหา

จดมงหมายสาคญของงานชลประทานในประเทศไทย คอ การพฒนาแหลงนาโดยการจดสรรนาเพอใชประโยชนหลายๆ อยาง โดยวธการตางๆ กน ผกตบชวาทาใหการพฒนาแหลงนาไมไดผลเตมตามเปาหมายเนองจากสาเหตดงตอไปน

- ลดการไหลของนาลงประมาณ 40% - สวนตางๆ ของผกตบชวาทจมลงใตนากอใหเกดอปสรรคกบการระบายนาของฝาย ประตระบาย และอนๆ ทาใหทางเดนของนาเกดการตนเขนเรวกวาปกต และทาใหเกดนาทวมในหนานา

- การระเหยของนาในทซงมผกตบชวาจะสงกวาในทซงไมมผกตบชวา ประมาณ 3-5 เทา

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๒

- แยงนาและอาหารจากพชปลก ซงควรจะไดรบมากขนจากการชลประทานหากไมมผกตบชวาอยในแหลงนา

- ผกตบชวาทลอยมากบกระแสนากอใหเกดปญหาแกนาขาวขนนา เพราะผกตบชวาจะลอยมาทบตนขาว กอใหเกดความเสยหายแกตนขาว

- แพผกตบชวาทไหลมาตามนาเปนแหลงเพาะพนธศตรพชนานาชนด เชน หนซงมปรมาณมาก เมอแพผกตบชวาไปตดทใด หนและศตรอนๆ กทาความเสยหายแกพชผลของเกษตรกร

- ทาใหการพฒนาแหลงนาไดผลไมเตมตามเปาหมาย เปนเหตใหเกดผลกระทบกระเทอนตอการกสกรรม โดยเฉพาะอยางยงเมอกสกรปลกพชลงไปแลว และหวงวาจะไดรบนาจากการชลประทาน แตผกตบชวาเปนตวการสาคญททาใหกสกรไมไดรบนาตามทคาดไวเปนเหตใหพชผลเสยหาย

นอกจากน ผกตบชวาเปนอปสรรคสาคญทกดขวางการสญจรทางนาในคลองบางแหง เชน คลองรงสตเขตทตดตอกบแมนาในและแมนานอก จงหวดนครนายก การสญจรทางนาในหนานาเปนไปไดยาก ไมวาจะเปนเรอทมขนาดเลกหรอขนาดใหญกตาม คลองธรรมชาตบางแหง เชน คลองสามจน ในเขตโครงการสามชก จงหวดอทยธาน มผกตบชวาขนหนาแนนปะปนกบตนลาเจยก ปดกนการสญจรทางนาโดยเดดขาด แมแตในแมนาใหญๆ บางสาย เชน แมนาสะแกรง จงหวดอทยธาน ในบางฤดกมผกตบชวาอยอยางหนาแนน การทองเทยว ในการตงถนฐานของมนษยตงแตไหนแตไรมา มนษยมกจะเลอกทาเลใกลแหลงนาเพอจะไดใชประโยชนจากนาอยางเตมท ในปจจบนผทไมมโอกาสไดพานกอยในทใกลๆ นา กมกจะนยมไปทองเทยวในแหลงทมนา สถานททมแหลงนาใหญ เชน บงบอระเพด กวานพะเยา ทะเลสาบสงขลาและอางเกบนาตางๆ เปนสถานททมประชาชนมกจะไปเทยวพกผอนหยอนใจ ถาสถานทเหลานนมผกตบชวาขนอยหนาแนนแลว การทจะพฒนาใหสถานทนนๆ เปนแหลงทองเทยวกเปนไปไดยาก เพราะผกตบชวามสวนทาลายความสวยงามของแหลงนานนๆ นอกเหนอไปจากการรบกวนกจกรรมอนๆ ในขณะพกผอนหยอนใจแหลงนานนๆ เชน การลงเรอทองเทยว การวายนา ตกปลา ฯลฯ เศรษฐกจและสงคม ผกตบชวามสวนกอใหเกดปญหาในดานตางๆ ดงกลาวแลว ซงเปนสวนทกอใหเกดปญหาทางดานเศรษฐกจและสงคม เชน เมอการพฒนาแหลงนาไมไดผลเตมตามเปาหมาย การเพาะปลกซงอาศยนากยอมจะไดผลผลตนอยกวาทควร รายไดลดลง ซงเปนปญหาสาคญอยางยงทจะทาใหแผนพฒนาประเทศไมไดผลตามความมงหมาย สาหรบความเสยหายทางดานเศรษฐกจและสงคมนน ในประเทศไทยยงไมมการคานวณออกมาเปนตวเลขทแนนอน แตหนวยงานทเกยวของในการพฒนาแหลงนา เชน กรมชลประทาน การไฟฟาฝายผลต กรมประมง และเทศบาลทองถนตางๆ ตองเสยคาใชจายจากงบประมาณแผนดนปละหลายสบลานบาท เฉพาะกรมชลประทานเพยงหนวยงานเดยวซงไดงบประมาณสาหรบการกาจดวชพชนาประมาณปละ 4 ลานบาท ตองใชจายงบประมาณไปในการกาจดผกตบชวาถง 60% หรอประมาณ 2.4 ลานบาท

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๓

ในดานความเดอดรอนราคาญทราษฎรไดรบอนเนองมาจากสาเหตของผกตบชวา กไมสามารถจะประมาณเปนตวเงนได ดงตวอยางเชนในกรณทผอยอาศยอยตามเรอแพในแมนาสะแกกรง จงหวดอทยธาน ตองประสบกบความเดอดรอนจากปญหาผกตบชวาเปนประจา โดยเฉพาะในหนานา ทาใหการสญจรทางนาเปนไปโดยความยากลาบาก และบางครง เมอแพผกตบชวาลอยมาปะทะกบเรอนแพ อาจทาใหเรอนแพนนพงเสยหายหรอถกดนออกสกระแสนาได ในกรณของโรคภยไขเจบและอนตรายจากสตวรายอนมสาเหตมาจากผกตบชวากเชนเดยวกนทกอใหเกดปญหาทางดานสาธรณสขแกราษฎรเปนอนมาก

3. วตถประสงค

3.1 เพอกาจดผกตบชวา และพชนาตางๆ ทเปนปญหาตอคณภาพนาและการใชนาของเกษตรกรในพนท

3.2 เพอนาผกตบชวาและพชนาทไมมประโยชนมาใชสาหรบการทาปยหมกอนเปนการเสรมรายไดใหประชาชน

3.3 เพอตดวงจรการแพรกระจายของผกตบชวาในลานา 3.4 เพอรกษาระบบนเวศนและคณภาพนา

4. รายละเอยดเครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง

รายละเอยดเครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ถกออกแบบโดยวศวกรของ สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.) โดยมรายละเอยดประกอบตางๆ ดงน

๑). คณสมบตทวไปของการออกแบบเครองเกบผกตบชวา จะคานงถงสภาพแวดลอมและลกษณะทางชลศาสตรของแมนาเปนหลก โดยมคณสมบตของเครองจกรดงน

ระบบเครองเกบผกตบชวา : เปนระบบโซพาลาเลยงผกตบชวาจากแมนาขนสฝง การทางานของเครอง : ตดตงบรเวณรมฝงแมนา เครองเกบตงอยบนทนลอย

สามารถเคลอนยายไดเปนครงคราว ความสามารถของเครอง : สามารถเกบผกตบชวาไดไมนอยกวา ๒๐ ตนตอชวโมง เครองตนกาลง : ใชพลงงานไฟฟา, ระบบมอเตอรไฟฟา, ระบบเกยรทดรอบ

๒) สวนประกอบเครองจกรหลก ประกอบเปนชดเครองจกร (Package Unit) จานวน ๑๐ ชด โดยมรายละเอยดดงน

๑. ชดปอนผกตบชวา ๒. ชดตดผกตบชวา ๓. ชดโซพาลาเลยงเกบเกยวผกตบชวา ๔. ชดโซพาสงถายผกตบชวา ๕. ชดโซพาผกตบชวาขนฝง

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๔

๖. ทนรบแทนเครอง ๗. ทนลกบวบ ๘. ตควบคมไฟฟา ๙. เครองยอยสบผกตบชวาระบบมอเตอรไฟฟา ๑๐. ระบบสายพานลาเลยงขนสงขนรถ

ซงในรายละเอยดของชดเครองจกร สามารถแยกออกไดดงตอไปนคอ

(๑) ชดปอนผกตบชวา ทาหนาทพาผกตบชวาเขาสชดโซพาลาเลยงผกตบชวา โดยอาศยกระแสนาพดพาเขาสเครองเกบผกตบชวา สาหรบชดปอนผกตบชวาประกอบดวยสวนตางๆ ดงน

- เปนระบบแขนหมนรอบแกน เสนผาศนยกลางแขนหมนประมาณ ๑๕๐ ซม. - ขบดวยมอเตอรไฟฟาและเกยรทดรอบ ขนาดไมตากวา ๑ แรงมา ความเรวเชงเสนของแขนหมนประมาณ ๑๕-๒๐ เมตรตอนาท

- ชดปอนสามารถปรบระดบจากผวนาได - วสดสรางประกอบเปนหลก พนเคลอบสอยางด

(๒) ชดตดผกตบชวา ทาหนาทตดฟนกอผกตบชวาหรอวชพชอนๆ เชน ผกบง ลาเจยก ใหมขนาดพอดกบขนาดความกวางของสายพานลาเลยงเกบเกยวผกตบชวา ชดตดผกตบชวาประกอบดวยสวนตางๆ ดงน

- ใบตดเปนใบเลอยวงเดอนชนดคารไบท ขนาดเสนผาศนยกลาง ๑๖ นว - หมนขบดวยมอเตอรไฟฟา ขนาดไมตากวา ๑/๒ แรงมา ความเรวรอบประมาณ ๑,๐๐๐

rpm. - สามารถปรบระดบการตดสงตาจากผวนาได - ชดตดมทงหมด ๒ ชด ตดตงอยบนทนรบแทนเครอง

(๓) ชดโซพาลาเลยงเกบเกยวผกตบชวา ทาหนาทลาเลยงผกตบชวาทถกสงปอน โดยชดปอนผกตบชวา นาผกตบชวาขนจากนาดวยระบบโซพาลาเลยง (conveyor) โดยมลกษณะและสวนประกอบทสาคญดงน

- หนากวาง ๒๐๐ เซนตเมตร ความยาวประมาณ ๓๕๐ เซนตเมตร - ความเรวเชงเสนของโซพา ประมาณ ๑๐-๑๕ เมตรตอนาท - วสดสรางประกอบ Conveyor (โซพา,โครงสราง,roller bar) เปนเหลกพนเคลอบสอยางด

- ขบเคลอนดวยมอเตอรไฟฟา ประกอบเกยรทดรอบมขนาดอยางนอย ๓ แรงมา - สามารถปรบระดบชดโซพาเกบเกยวขนลงจากนาได (ปรบมมรบผกตบชวาได) - ชดโซพาเกบเกยวผกตบชวา ตดตงอยบนทนทมแรงลอยตวไมนอยกวา ๓,๐๐๐ กก.

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๕

(๔) ชดโซพาสงถายผกตบชวา ทาหนาทสงถายผกตบชวาทเกบขนจากนาดวยชดโซพาลาเลยงเกบเกยวผกตบชวาสงตอไปยงชดโซพาผกตบชวาขนฝง มลกษณะและสวนประกอบดงน

- หนากวาง ๑๐๐ เซนตเมตร ยาวประมาณ ๓๒๐ เซนตเมตร - ความเรวเชงเสนของโซพาประมาณ ๒๐ เมตรตอนาท - ขบดวยมอเตอรไฟฟาและเกยรทดรอบ ขนาดไมตากวา ๒ แรงมา - วสดสรางประกอบ Conveyor เปนเหลกพนเคลอบสอยางด - ชดโซพาสงถายน ตดตงบนทนทมแรงลอยตวไมนอยกวา ๓,๐๐๐ กก.

(๕).ชดโซพาผกตบชวาขนฝง ทาหนาทนาผกตบชวาทรบชวงจากชดโซ พาสงถายผกตบชวาขนสฝงแมนาเพอยอยสบและรดนาตอไป มลกษณะและสวนประกอบสาคญดงน

- หนากวาง ๑๐๐ เซนตเมตร ความยาว ๑,๐๐๐ เซนตเมตร - ความเรวเชงเสนของโซพา ประมาณ ๒๐ เมตรตอนาท - ขบเคลอนดวยมอเตอรไฟฟาและเกยรทดรอบ มขนาดอยางนอย ๓ แรงมา - ตดตงอยระหวางฝงแมนาและทนทมแรงลอยตวอยางนอย ๑,๕๐๐ กก. - สามารถปรบตงมมเอยงของโซพาลาเลยงได - วสดสรางประกอบ (โซพา, roller bar, โครงสราง) เปนเหลกพนเคลอบสอยางด

(๖) ทนรบแทนเครอง ทาหนาทรองรบเครองเกบผกตบชวาตลอดจนพนทปฏบตงานและพนทตดตงตควบคมไฟฟา ประกอบเปน ๒ ชด มลกษณะดงน

ชดท ๑ มแรงลอยตว ๓,๐๐๐ กก. มขนาด ๖๐x๖๐x๗๒๐ เซนตเมตร ชดท ๒ มแรงลอยตว ๒๑,๕๐๐ กก. มขนาด ๔๐x๑๖๐x๓๒๐ เซนตเมตร

- วสดทาจากเหลกแผน ความหนาประมาณ ๔ มลลเมตร มโครงสรางแขงแรงพนเคลอบกนสนมอยางด

- พนบนทนปดวยแผนไม มคานรบแขงแรง ถอดประกอบได - มสลกสาหรบยดทนอยกบทไมใหพดลอยตามกระแสนา

(๗) ทนลกบวบ เปนทนลอยทอดแขนยาวไปในแมนาประมาณ ๒๔ เมตร ทามมกบฝงแมนาประมาณ ๓๐-๔๐ องศา ทาหนาทบงคบผกตบชวาทลอยมาตามกระแสนาใหเขาชดฝงและไหลเขาสเครองเกบผกตบชวา โดยมสวนประกอบทสาคญดงน

- ลกษณะเปนทอเหลกทรงกระบอกเสนผาศนยกลาง ๕๐ เซนตเมตร ยาว ๑๒๐ เซนตเมตร จานวน ๑๒ ทอน เชอมตอและถอดประกอบอยางงาย

- วสดเปนเหลก ความหนาประมาณ ๒.๕ มลลเมตร พนเคลอบสอยางด - มสมอสาหรบยดทนในนาลกได

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๖

(๘) ตควบคมไฟฟา ทาหนาทเปนตวควบคมการทางานของระบบตางๆ ซงขบเคลอนดวยมอเตอรไฟฟา โดยมสวนประกอบสาคญดงน

- ประกอบดวยอปกรณไฟฟาตางๆ เชน Magnetic, Breaker, Fuse, Overload,Push-bottom switch

- ม Control panel, สวทซ ปด-เปด อยางงายในการเดนเครอง - ตควบคมตองปองกนนาไดอยางด มระบบความปลอดภยตอผใชงาน

(๙) เครองยอยสบผกตบชวาระบบมอเตอรไฟฟา ไดพฒนารปแบบของใบมดยอยสบ รปทรงของกรวยรบผกตบชวา และเปลยนระบบเครองตนกาลงเปนมอเตอรไฟฟาระบบไฟฟา ๓ เฟส ขนาด ๓๐ แรงมา การใชมอเตอรไฟฟาจะไมมปญหาดานมลพษทางอากาศ หลงจากจดสรางเสรจไดทาการทดลองยอยสบผกตบชวาพบวาสามารถยอยสบผกตบชวาไดไมตากวา ๑๕ ตนตอชวโมง เมอนามาตดตงและทางานรวมกบเครองยอยสบผกตบชวาแบบตดตงรมฝงระบบสายพานลาเลยงพบวาสามารถทางานรวมกนไดด และมประสทธภาพดมาก

(๑๐) ระบบสายพานลาเลยงขนสงขนรถ แตเดมผกตบชวาทถกเกบขนมาจากแมนาโดยเครองเกบ จะถกยอยสบโดยเครองยอยสบผกตบชวา และถกขนขนรถบรรทกเพอนาไปยงลานตากผกตบชวา วว. ไดจดสรางระบบสายพานลาเลยงขนรถเพอเพมประสทธภาพในการขนสง โดยใชมอเตอรไฟฟาขนาด ๒ แรงมา สายพานลาเลยงมความยาวประมาณ ๘ เมตร สามารถปรบระดบความสงได สามารถใชงานไดดเมอทางานรวมกบเครองยอยสบผกตบชวา

เมอตดตงครบทงระบบคอ เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝงทางานรวมกบเครองยอยสบผกตบชวาระบบมอเตอรไฟฟา พรอมทงระบบสายพานลาเลยงขนสงขนรถ จากการทดลองพบวาการทางานไดเตมประสทธภาพคอ สามารถเกบผกตบชวาไดประมาณชวโมงละ ๕-๑๐ ตนนาหนกสด ขนอยกบความหนาแนนของผกตบชวาและความเรวของกระแสนา โดยใชแรงงานควบคมการทางานเพยง ๒-๓ คน

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๗

ภาพท ๑.เครองเกบผกตบชวาระบบสายพานลาเลยงแบบตดตงรมฝง ผกตบชวาจะถกพาเขาฝงโดยทนลกบวบและกระแสนา

ถกเกบโดยชดปอนผกตบชวา และชดโซพาลาเลยงเกบเกยวผกตบชวา

ภาพท ๒.ผกตบชวาทถกเกบโดยชดโซพาลาเลยงเกบเกยวผกตบชวาจะถกปอนเขาส ชดโซพาลาเลยง สงถายผกตบชวา และถกลาเลยงขนฝงโดยชดโซพาผกตบชวาขนฝง

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๘

ภาพท ๓.เครองยอยสบผกตบชวาระบบมอเตอรไฟฟา ขนาด ๓๐ แรงมา ใชไฟฟาระบบ ๓ เฟส สามารถยอยสบผกตบชวาไดชวโมงละ ๑๕-๒๐ ตน ทางานรวมกบเครอง

เกบผกตบชวาแบบตดตงรมฝง และระบบสายพานลาเลยงขนสงขนรถ

ภาพท ๔.ผกตบชวาทถกลาเลยงขนฝง โดยชดโซพาผกตบชวาขนฝง จะถกยอยสบ โดยเครองยอยสบผกตบชวา แลวสงผานลงสระบบสายพานลาเลยงขนสงขนรถบรรทก

และถกขนสงไปยงลานตาก

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๙

5. บทวเคราะหและแนวความคด

บทวเคราะห

ผกตบชวาเปนวชพชทรายแรงอนดบแปดของโลก เนองจากมการเจรญเตบโตและแพรระบาอยางรวดเรว ผกตบชวาเปนวชพชประเภทลอยนา มถนกาเนดในทวปอเมรกาใต เรมออกดอกเมออาย ๒๖ วน ผกตบชวา ๑ ตน สามารถใหเมลดไดถง ๕,๐๐๐ เมลด และเมลดจะมชวตอยในแหลงนาไดนานถง ๑๕ ป ผกตบชวาขยายพนธดวยการแตกหนอไดดมาก ผกตบชวาเพยง ๒ ตน สามารถขยายพนธเปน ๓๐ ตน ภายในระยะเวลา ๒๐ วน ผกตบชวามการสะสมเพมมวลชวภาพไดวนละ ๒๐ กรมนาหนกแหงตอตารางเมตร มอตราการเจรญเตบโตสมพนธสงสดเทากบ ๑.๕ % ตอวน และมความสามารถขยายตวปกคลมผวนาประมาณ ๘ % ตอวน ในสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโต ผกตบชวาเพยง ๑๐ ตน จะสรางลกหลานไดถง ๖๐๐,๐๐๐ ตน ครอบคลมพนทผวนา ๒.๕ ไร ภายใน ๖ เดอน ผกตบชวามนาเปนสวนประกอบโดยเฉลยประมาณ ๙๕ % มความหนาแนนของจานวนตนสงสดประมาณ ๑๘๐ ตนตอตารางเมตร และมนาหนกสงสดประมาณ ๔๐ กโลกรมนาหนกสดตอตารางเมตร มกาลงผลตมวลชวภาพประมาณ ๗-๑๗ ตนนาหนกแหงตอไรตอป ทงนขนอยกบปรมาณธาตอาหารพชทละลายในนา

ผกตบชวากอใหเกดความเสยหายตอแหลงนา โดยทาใหอตราการระเหยนาเพมขนกวาปกต ๓-๕ เทา ขดขวางการระบายนาโดยลดอตราการไหลของนาลงประมาณ ๔๐ % แยงธาตอาหารพชจากแพลงคตอนและสาหราย ถาครอบคลมผวนามากกวา ๒๐ % จะทาใหปรมาณออกซเจนในนาลดลง บดบงแสงแดดทสองลงสพนนา กดขวางการจราจรทางนา เปนแหลงเพาะพนธศตรพชโดยเฉพาะหอยเชอร และทาใหเกดการตนเขนของแมนาลาคลอง จากการประเมนความเสยหายทางเศรษฐกจโดยออมทเกดจากการแพรระบาดของผกตบชวาบรเวณทราบลมเจาพระยาตอนลาง มคาความเสยหายเนองจากการระเหยนาประมาณปละ ๑,๒๘๐ ลานบาท การกดขวางการระบายนาประมาณปละ ๒๐๐ ลานบาท ลดประสทธภาพระบบชลประทานประมาณปละ ๔๐๐ ลานบาท กดขวางการคมนาคมทางนาประมาณปละ ๒๐๐ ลานบาท ความเสยหายดานการเกษตรประมาณ ปละ ๒๐๐ ลานบาท สรางความตนเขนแกแมนาลาคลองประมาณปละ ๔๐๐ ลานบาท และสญเสยทศนยภาพดานการทองเทยวทางนา ผกตบชวากอใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจโดยรวมตอพนทลมนาภาคกลางโดยเฉพาะแมนาเจาพระยา ทาจนและบางปะกง ไมตากวาปละ ๓,๐๐๐ ลานบาท แตผกตบชวาสามารถนามาใชประโยชนตางๆ ไดเชน ทาปยหมก อาหารสตว เพาะเหด กาซชวภาพ และผลตภณฑหตถกรรมตางๆ

แนวความคดท ๑. แนวทางการควบคมและจดเกบผกตบชวา

ศกษาลกษณะทางกายภาพของพนท สารวจปรมาณและทศทางการแพรกระจายของผกตบชวา รวมทงลกษณะทางชลศาสตร ไดกาหนดวธการควบคมผกตบชวาโดยใชเครองจกรกลและแรงงานคนเปนหลกและไดแบงวธการศกษาเปน ๓ ขนตอนดงน

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๑๐

๑) งานศกษาวธการควบคมผกตบชวาในแมนาหรอลานาสายหลกบรเวณชายฝงทะเล บรเวณลานาสายหลกทอยชายฝงทะเล เนองจาก มลกษณะนาขนนาลงจากอทธพลของ

นาทะเล มชมชน นาขาว และบอเพาะเลยงสตวนาหนาแนนบรเวณรมสองฝงลานา ดงนน การควบคมผกตบชวาในลานา จงควรจะมลกษณะคลายกน โดยตดตงเครองเกบผกตบชวาแบบตดตงรมฝงในบรเวณรมฝงลานาตอนบนและตดตงทนระบบบานพบ เพอปองกนการไหลยอนกลบของผกตบชวาเมอกระแสนาในแมนาไหลยอนกลบเนองจากนาทะเลหนน การศกษาจดสกดเพอเกบผกตบชวาทเหมาะสมคอ บรเวณใกลกบประตระบายนา และนาผกตบชวามาใชประโยชนเชงเศรษฐกจในทองถนตอไป

๒) งานศกษาวธการควบคมผกตบชวาในคคลองเชอมตอ สภาพทางภมศาสตรและลกษณะการใชประโยชนทดนของคคลองทเชอมตอกบแมนาหรอ

ลานาสายหลกแมนา มคคลองเชอมตอกบแมนาเพอการชลประทาน และการระบายนาในชวงฤดนาหลาก ลกษณะการใชทดน บรเวณรมสองฝงคลองสวนใหญแลวจะเปนพนทนาขาว ไมผล ประมง และปศสตว มประตกนนาในคคลองตาง ๆ เพอประโยชนสาหรบการชลประทานและการปองกนนาเคม แนวทางการจดการควบคมผกตบชวาในคลองสาขาหลก ควรใชเรอตดฟนผกตบชวา ตดผกตบชวาและวชพชนาอน ๆ ใหลอยไปตามนาในชวงกอนและหลงฤดนาหลาก แลวเกบขนจากฝงบรเวณหนาประตระบายนาโดยใชเครองเกบผกตบชวาแบบตดตงรมฝง ในคลองขนาดเลกทเครองจกรหรอเรอเกบผกตบชวาเขาไมถง ควรใชแรงงานคนเกบผกตบชวาขนฝงปละ ๒-๓ ครง การขดลอกคลองขนาดเลกและคลองสาขา มความจาเปนเพอชวยการไหลของนาและการระบายนารวมทงการควบคมผกตบชวา

3) งานควบคมผกตบชวาแบบผสมผสาน หลกการการควบคมผกตบชวา จะตองทาผลการศกษาลกษณะการใชประโยชนทดน

ปรมาณธาตอาหารพชในนา เกษตรกรรม ประมงและอตสาหกรรม ลกษณะชลศาสตรของลมนา ซงเปนปจจยสาคญทมผลตอการเจรญเตบโต การขยายพนธและทศทางการแพรกระจายของผกตบชวา และจะตองมการประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของ ซงตองมการดาเนนการใหสอดคลองกนตลอดทงแมนาและคคลองเชอมตอ วธการจดเกบผกตบชวาขนกบสภาพของคคลองและแมนาและนาผกตบชวาทเกบไดมาใชประโยชนในเชงเศรษฐกจ รวมทงมการประชาสมพนธและสรางความมสวนรวมของชมชน จดตงเครอขายในการจดการและอาสาสมครเพอดาเนนการเฝาระวงและควบคมคณภาพนาจากกจกรรมตาง ๆ รวมทงรวมมอกนทงภาครฐและเอกชน ในการจดเกบผกตบชวาในพนทรบผดชอบตลอดทงแมนาปากพนงและคคลองเชอมตอ

แนวความคดท 2. แนวทางการใชประโยชนจากผกตบชวา

ผกตบชวาทเกบขนมาจากแมนาและคคลองเชอมตอในพนทลมนาปากพนง ควรมการนามาใชประโยชนในเชงปรมาณมากและคมคาทางเศรษฐกจ ดงน

๑ ) ใชเปนอาหารสตว นาผกตบชวาไปแปรรปเปนอาหารสตวโดยการบดเอานาออก อบใหแหง แลวอดเปนเมดแบบเดยวกบมนสาปะหลงเมด ผกตบชวาแหงมโปรตนประมาณ ๑๑.๑๕% มคารโบไฮเดรต

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๑๑

ประมาณ ๔๔ % ผกตบชวาปนแหงสามารถใชผสมอาหารในสกรขนไดประมาณ ๑๐-๑๕% โดยไมทาใหอตราการเจรญเตบโตและอตราการแลกเนอลดลง

๒ ) ใชเพาะเหดฟาง ผกตบชวาสามารถใชเปนวตถดบหรออาหารเสรม สาหรบเพาะเหดฟางไดโดยผกตบชวา ๑๐ กโลกรมนาหนกแหง จะใหผลผลตเหดฟาง ๑ กโลกรม ภายในระยะเวลา ๗-๑๐ วน

๓ ) ใชทาวสดเพาะชา นาผกตบชวาสดหรอแหงมาผสมกบวสดเหลอใชจากการเกษตร เชน ขยมะพราว ตอซงหรอฟางขาว นามาอดเปนแทงสเหลยมขนาด ๘ X ๘ X ๑๕ ซม. มการอบ ฆาเชอและใสปยเคมลงไป เพอชวยใหกลาไมเจรญเตบโตเรว แทงเพาะชาทผลตไดน นอกจากจะใชกบกลาไมปาและกลายางพาราแลว ยงดดแปลงมาใชปลกไมประดบหรอพชผกสวนครวได

4 ) ใชทาปยหมก ผกตบชวามธาตโปแตสเซยมอยมากเปนพเศษ สวนธาตไนโตรเจนและฟอสฟอรส กมพอสมควร ผกตบชวาเมออาย ๒๐ วน จะใหไนโตรเจน ๒.๕% ฟอสฟอรส ๐.๔% และ โปแตสเซยม ๐.๗% ของนาหนกแหง ซงถาใชเชอจลนทรยชวยยอยสลาย จะใชระยะเวลากลายเปนปยหมกเพยง ๒๐-๓๐ วน โดยผกตบชวาสามารถใชเปนปยพชสดและปยหมก ตามกรรมวธดงน

- การใชผกตบชวาเปนปยพชสด ผกตบชวาทนาขนมาจากนา เมอยอยสบแลวไดทาการทดลองนาเอาไปใชในลกษณะปยพชสด โดยใสคลมโคนตนในไมผล รอบโคนตนรศมตามแนวพมและใหหนาประมาณ ๑๐ เซนตเมตร

- การผลตปยหมกจากผกตบชวาในระดบอตสาหกรรมทองถน ผกตบชวาทยอยสบแลว สามารถนามาผลตเปนปยหมกหรอดนผสมไดด และมศกยภาพในการผลตเปนการคา เนองจากมปรมาณธาตอาหารสง มตนทนการเกบตา มคณสมบตเหมาะสมสาหรบการใชปรบปรงดน โดยการนาผกตบชวาทยอยสบแลว มากองบนลานซเมนตขนาดความกวาง ๒-๓ เมตร สงประมาณ ๑.๕ เมตร ยาวประมาณ ๕๐ เมตร คลมดายผาพลาสตก ทงไวประมาณ ๑ เดอน หลงจากนนจงนามาบดดวยเครองยอยสบอกครงหนง พบวาสามารถนามาใชประโยชนในทางการคาไดโดยปยหมกทไดจะเปนสนาตาลเขม มปรมาณไนโตรเจนอยระหวาง ๑.๔-๒.๕% ฟอสฟอรส ๐.๔-๐.๕% และโปแตสเซยม ๐.๔-๐.๗% โดยมคาคารบอนตอไนโตรเจน (C/N Ratio) ประมาณ ๑๘-๒๒

๕ ) การนาผกตบชวาและวสดอนทรยเหลอทงมาผลตปยนาจลนทรย ผกตบชวาและวสดอนทรยเหลอทงประเภทเศษผก เปลอกผลไมหรอเศษวชพชประมาณ ๓๐ กโลกรม และนาตาลทรายแดงหรอกากนาตาล ๑๐ กโลกรม ผสมกบนา ๑๐๐ ลตรหมกไว ๑ เดอน จะสามารถนานามาใชเปนปยนาจลนทรยได และสามารถเตมผกตบชวาหรอเศษผกหรอผลไมลงไปไดตอไปเรอย ๆ โดยตองเตมนาตาลทรายแดงหรอกากนาตาลลงไป ในอตราสวนผกตบชวาและเศษผกหรอผลไม = ๓ : ๑

๖ ) การผลตกาซมเทนจากผกตบชวา การนาผกตบชวามาผลตเปนกาซมเทนเพอการหงตมและใหความรอน การนานาสกดจากผกตบชวามาผลตกาซมเทนเปนแนวทางทมความเปนไปไดสง และเหมาะสมสาหรบชมชนรมนาสาหรบใชเปนกาซหงตมในครวเรอน

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๑๒

๗ ) ใชทาผลตภณฑหตถกรรม กานผกตบชวาสามารถนามาตากแหง แลวสานเปนผลตภณฑตาง ๆ เชน เปลญวน ตะกรา กระเปา และเฟอรนเจอรตาง ๆ ขณะนมผสงสนคาหตถกรรมจากผกตบชวาออกไปจาหนายยงตางประเทศบางแลว สามารถทารายไดกบชาวชนบทประมาณเดอนละ ๓,๐๐๐-๔,๐๐๐ บาทตอคน

6. ขอเสนอแนะ

การควบคมหรอกาจดวชพชนาอยางผกตบชวาควรมการจดการในลมนาอยางเปนระบบ เพอจากดการเจรญเตบโตของผกตบชวาอยางตอเนอง เชน ควรมการรณรงคเพอใหความรเกยวกบผกตบชวาเพอใหมการจดเกบและกาจดตามแหลงนาตางๆ และชมชนของตนเอง ประชาสมพนธใหผทพกอาศยอยรมนาชวยกนกาจดผกตบชวาในพนทแหลงนาทประสบปญหาการกระจายตวของผกตบชวา แนะนาไมใหผทอยรมนาและทอนๆ ทงหรอถายสงปฏกลลงในนา ชวยกนตอตานการปลอยนาเสยของโรงงานอตสาหกรรมตางๆ และของคอกปศสตวลงแหลงนาสาธารณะ รวมไปถงสงเสรมใหมการนามาใชประโยชนอยางงาย ๆ เชน นามาทาปยหมกสาหรบสวนครวในบาน เพาะเหดรบประทานหรอจาหนาย และทาเปนเครองจกสาน เปนตน จะเปนการจดการกบผกตบชวาทมประสทธภาพ ซงมขอเสนอแนะดงน

๑). ในพนททมปญหาหรอมผกตบชวาเกดขนอยางหนาแนน ควรตดตงเครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝงบรเวณประตนา

๒). ดาเนนการจดเกบผกตบชวาบรเวณหนาประตนา ขนฝงอยางตอเนอง ๓). นาผกตบชวาทเกบไดมาใชประโยชนเชงเศรษฐกจในทองถน ๔). ตดตามและประเมนผลการดาเนนงานเพอปรบปรงและขยายผลตอไป ๕). การจดตงศนยจดการและสาธตการใชประโยชนจากผกตบชวา เพอถายทอดความรและ

เทคโนโลยการเกบและกาจดผกตบชวารวมทงการนาผกตบชวามาใชประโยชนใหแกประชาชนและเจาหนาทผเกยวของ

7. ผลทคาดวาจะไดรบ

๑). ชวยเพมประสทธภาพการระบายนาในลานาใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ๒). ประหยดงบประมาณของรฐในการกาจดวชพช ๓). สรางรายไดใหแกเกษตรกรผสนใจในการนาเศษผกตบชวาทเกบขนไปทาประโยชน

โดยเฉพาะใชทาผลตภณฑหตถกรรม ๔). เกษตรกร มผลผลตดขนจากปยอนทรยและนาหมกชวภาพไดจากผกตบชวา 5). เกษตรกรผสนใจไดศกษาการใชประโยชนจากผกตบชวา จดตงศนยสาธตการใชประโยชน

จากผกตบชวา

เครองเกบผกตบชวาระบบโซพาลาเลยงแบบตดตงรมฝง ๑๓

8. บทสรป

นอกจากผลกระทบและแนวทางการควบคมและกาจดผกตบชวาทไดกลาวไวขางตน ซงมขอจากดและยากทจะควบคมทาลายใหหมดสน อยางไรกตามผกตบชวายงมสวนท เปนประโยชน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชดารส “อธรรมปราบอธรรม” ททรงนากฎเกณฑของธรรมชาตมาเปนหลกการปฏบตในการแกไขปญหาและเปลยนแปลงสภาวะทไมปกตเขาสภาวะปกต นาไปสการศกษาทดลองวจยมากมายในการนาผกตบชวามาใชประโยชนอกทางหนง อาทเชน

1) การนาผกตบชวามาใชในการบาบดนาเสย เนองจาก ผกตบชวาเปนพชทมประสทธภาพดเยยมในการดารงอยในนาทมอาหารธาตมาก (Highly eutrophicated) สามารถนามาใชในการดดซบความสกปรกของแหลงนาได ตามแนวทฤษฎการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดาร “บงมกกะสน” ใหเปนไตธรรมชาตของกรงเทพมหานคร

2) การนาผกตบชวามาใชในการทาอาหารสตว เชน วว ความ แพะ แกะ และปลาบางชนดกน โดยใชสวนของใบซงมโปรตนและเยอใยอยสง

3) การนาผกตบชวามาทาเปนวสดสาหรบเพาะเหด โดยเฉพาะเหดฟาง

4) การนาผกตบชวามาทาปยหมก เนองจาก ผกตบชวามองคประกอบทางเคมทอดมไปดวยธาตอาหารหลก โดยเฉพาะธาตโปแตสเซยมอยมากเปนพเศษ ซงจะมสวนชวยลดการใชปยเคม

5) การนาผกตบชวามาใชในการผลตแกสชวภาพ โดยนาผกตกชวาหมกรวมกบมลสตวในอตราสวนทเหมาะสมและใชการยอยจลนทรยในการผลตแกสชวภาพ

6) การนาผกตบชวาไปผานกระบวนการตนและฟอกสจนไดเยอกระดาษ แลวนามาประดษฐตกแตงเปนสนคา OTOP