กฎหมายคุຌมครองรงงานportal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/17M7MMI767t2Q78M828v.pdf ·...

กฎหมายคมครองแรงงาน

(Labour Protection Law)

ณฏฐานช เมฆรา

น.ม. (กฎหมายธรกจ)

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2556

ค ำน ำ ในยคทเศรษฐกจ การคาการลงทน และอตสาหกรรมก าลงพฒนาอยางไรขดก าจด และไรซงพรมแดนนน ถงแมวาจะมการน าเครองจกร นวตกรรม และเทคโนโลยททนสมยมาใชในกระบวนการผลตสนคา แตกไมอาจปฏเสธไดวาภาคธรกจดงกลาวยงคงตองมการจางแรงงานมนษยอย ไมวาโลกจะเปลยนผนไปมากเทาใด แรงงานมนษยกยงคงเปนสวนส าคญในภาคการผลตสนคา หรอแมกระทงภาคการใหบรการอยเสมอ ดงนน เพอไมใหเกดการใชแรงงานอยางไมเปนธรรม ตลอดจนเพอใหมการจายคาตอบแทนผใชแรงงานอยางเหมาะสม จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมกฎหมายทบญญตคมครองแรงงานเปนมาตรฐานขนต าไว อยางไรกตาม ถงแมวากฎหมายทเกยวของกบแรงงานในประเทศไทยจะมอยดวยกนมากมายหลายฉบบกตาม แตผเรยบเรยงเหนวากฎหมายทมอทธพลและมความส าคญอยางมากตอผใชแรงงาน คอ กฎหมายคมครองแรงงาน ผเรยบเรยงจงไดเรยบเรยงต าราเลมนขนโดยมเนอหาเฉพาะเจาะจงไปในสวนของกฎหมายคมครองแรงงาน ซงหมายถง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 อนถอเปนเนอหาหลกใหญสวนหนงของการเรยนการสอนรายวชากฎหมายแรงงานและวธพจารณาคดในศาลแรงงาน โดยต าราเลมนจะชวยใหผอานไดเขาใจถงมาตรฐานขนต าในการใหคมครองแรงงานมากขน ไมวาจะเปน ในสวนของสญญาจางแรงงาน การใชแรงงาน คาตอบแทน แรงงานหญง แรงงานเดก สทธประโยชนตางๆทผใชแรงงานพงไดรบตามกฎหมาย ตลอดจนผลของการสนสดแหงสญญาจางแรงงาน

ขอกราบขอบพระคณผบรหารมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน ทสนบสนนการเรยบเรยงต าราครงนจนส าเรจลลวงไปไดดวยด ทานทศนลกษณ จนภตระกล ผพพากษาศาลแรงงานภาค 4 ทกรณาใหค าชแนะทเปนประโยชนอยางยงตอการเรยบเรยงต าราเลมน รวมถง ผศ.ดร.วราจต พยอม ส าหรบก าลงใจและแรงผลกดนส าคญ ทายน ผเรยบเรยงหวงเปนอยางยงวาต าราเลมน จะเปนประโยชนตอผใชแรงงาน นายจาง ผเรยนกฎหมาย และประชาชนทวไป ไมมากกนอย

ณฏฐานช เมฆรา กนยายน 2556

สารบญ

หนา ค ำน ำ i

สำรบญ ii

สำรบญรป v

บทท 1 ควำมหมำย ลกษณะ เจตนำรมณ และกำรบงคบใชกฎหมำยคมครองแรงงำน 1

ควำมหมำยของกฎหมำยคมครองแรงงำน 1

ลกษณะของกฎหมำยคมครองแรงงำน 2

เจตนำรมณของกฎหมำยคมครองแรงงำน 9

กำรบงคบใชกฎหมำยคมครองแรงงำน 12

พนกงำนตรวจแรงงำน 17

สภำพบงคบ 18

สรปประจ ำบท 20

ค ำถำมทำยบท 21

บทท 2 กำรเกดขนและกำรสนสดของสญญำจำงแรงงำน 23

กำรเกดขนของสญญำจำงแรงงำน 23

คสญญำแหงสญญำจำงแรงงำน 24

กำรสนสดของสญญำ 31



บทท 3 กำรท ำงำนและคำตอบแทน 45

เวลำท ำงำนปกตและคำจำง 45

กำรท ำงำนลวงเวลำและคำลวงเวลำ 56

กำรท ำงำนในวนหยดและคำท ำงำนในวนหยด 66

กำรท ำงำนลวงเวลำในวนหยดและคำลวงเวลำในวนหยด 76

กำรจำยคำตอบแทนกำรท ำงำน 79



บทท 4 กำรคมครองทวไป 93

สทธประโยชนตำมกฎหมำยอน 93

สทธทลกจำงพงมตำมประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย 94

ทนำยควำม 96

เงนประกนกำรท ำงำน 97

บรมสทธ 104

iii

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 (ตอ) กำรเปลยนตวนำยจำง 106

ขอสญญำอนไมเปนธรรม 107

กำรปฏบตโดยเทำเทยมกนระหวำงชำยหญง 109

กำรลวงเกนทำงเพศ 111

วนลำ 113

กำรพกงำน 122

กำรนบระยะเวลำ 125



บทท 5 กำรคมครองแรงงำนหญงและแรงงำนเดก 129

กำรใชแรงงำนหญง 129

กำรใชแรงงำนเดก 137



บทท 6 กำรเลกจำงและผลของกำรเลกจำง 149

กำรเลกจำง 150

ผลของกำรเลกจำง 151



บทท 7 บทก ำหนดโทษ 185

กรณกำรใชแรงงำนและกำรจำยคำตอบแทน 185

กรณนำยจำงตำมมำตรำ 11/1 186

กรณเวลำท ำงำนปกต 187

กรณกำรคมครองทวไป 187

กรณกำรลวงเกนทำงเพศ 188

กรณควำมปลอดภยในกำรท ำงำน และกำรจำงลกจำงเดก 188

กรณกำรลำของลกจำงเดก สถำนทจำยคำตอบแทน กำรหยดกจกำรชวครำว คำจำงขนต ำ กำรแกไขเพมเตมขอบงคบกำรท ำงำน และกำรพกงำน 189

ควำมรบผดของนตบคคล 189

กำรเปรยบเทยบปรบ 190

iv

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 7 (ตอ) สรปประจ ำบท 191


บรรณำนกรม 193

ภำคผนวก 195

ภำคผนวก ก พระรำชบญญตคมครองแรงงำน พ.ศ. 2541 197

ภำคผนวก ข กฎกระทรวง (พ.ศ. 2541) 247

ภำคผนวก ค กฎกระทรวง ฉบบท 2 (พ.ศ. 2541) 255

ภำคผนวก ง กฎกระทรวง ฉบบท 4 (พ.ศ. 2541) 259

ภำคผนวก จ กฎกระทรวง ฉบบท 5 (พ.ศ. 2541) 263

ภำคผนวก ฉ กฎกระทรวง ฉบบท 6 (พ.ศ. 2541) 267

ภำคผนวก ช กฎกระทรวง ฉบบท 7 (พ.ศ. 2541) 273

ภำคผนวก ซ กฎกระทรวง ฉบบท 8 (พ.ศ. 2541) 281

ภำคผนวก ฌ ประกำศกระทรวงแรงงำนและสวสดกำรสงคม เรอง หลกเกณฑและวธกำรเรยกหรอรบเงนประกนกำรท ำงำน หรอเงนประกนควำมเสยหำยในกำรท ำงำนจำกลกจำง 285

สารบญรป

รปท หนา

2.1 ลกษณะของนำยจำงตำมมำตรำ 11/1 28

บทท 1

ความหมาย ลกษณะ เจตนารมณ และการบงคบใชกฎหมายคมครองแรงงาน

(The Definition, Character, Objective and Application of Labour Protection Law)

เนองจากความแตกตางดานฐานะทางเศรษฐกจ สถานภาพทางสงคม และอ านาจในการเจรจาตอรองทไมเทาเทยมกนระหวางนายจางและลกจาง มการใชแรงงานและจายคาตอบแทนทไมเปนธรรม การกดขแรงงานหญงและแรงงานเดก ตลอดจนการเลกจางทไมเปนธรรม อกทงสถานประกอบการอนเปนสถานททลกจางท างานใหแกนายจางนนไมมความปลอดภยตอการท างาน และไมเอออ านวยตอการมสขภาพอนามยทดของลกจาง จงเปนเหตผลและทมาทส าคญในการบญญตกฎหมายเพอคมครองและปกปองสทธของลกจาง ตลอดจนมาตรฐานขนต าแหงการใชแรงงาน รวมถงหนาททนายจางจะตองปฏบตในการใชแรงงานลกจาง1 กฎหมายดงกลาว หมายถง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 หรอเรยกเขาใจกนโดยยอวา กฎหมายคมครองแรงงาน

ความหมายของกฎหมายคมครองแรงงาน

ความหมายของกฎหมายคมครองแรงงานนน ไดมนกวชาการใหค านยามเอาไวหลายทานดวยกน ยกตวอยางเชน

ศาสตราจารยเกษมสนต วลาวรรณ ไดอธบายความหมายของกฎหมายคมครองแรงงานไววา “กฎหมายคมครองแรงงาน เปนกฎหมายทบญญตถงสทธและหนาทระหวางนายจางและลกจาง โดยก าหนดมาตรฐานขนต าในการวาจาง การใชแรงงาน และการจดสวสดการทจ าเปนในการท างาน เพอใหผท างานมสภาพอนามยอนด และไดรบคาตอบแทนตามสมควร นายจางมแรงงานในการผลตหรอบรการทคงสภาพในระยะยาว ประเทศมความเจรญทางเศรษฐกจและมความสงบมนคงทางสงคม”2

1 นคม จนทรวทร. (2524). แรงงานไทย: การเดนทางทยาวนาน.(กรงเทพฯ: ส านกพมพไทยวฒนาพานชจ ากด). น. 25-26. 2 เกษมสนต วลาวรรณ. (2556). ค าอธบายกฎหมายแรงงาน. พมพครงท 19 (กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน). น. 19.

2 บทท 1 ความหมาย ลกษณะ เจตนารมณ... กฎหมายคมครองแรงงาน

ศาสตราจารย ดร.ธระ ศรธรรมรกษ ไดใหความหมายของกฎหมายแรงงานไววา “กฎหมายแรงงาน หมายถง ขอบงคบทรฐไดบญญตขนเพอก าหนดความสมพนธระหวางนายจางกบลกจางเกยวกบการจางและการท างาน องคกรของนายจางและลกจาง การเจรจาตอรองเกยวกบสภาพการจาง การระงบขอพพาทแรงงาน การนดหยดงาน ปดงาน งดจาง สหภาพแรงงาน ตลอดจนการก าหนดคมครองความปลอดภยในการท างานของลกจาง การจดหาคนงาน การสงเคราะหอาชพ และการสงเสรมการท างาน เพอสรางประสทธภาพในการท างานใหเพมพนมากยงขน”3

จากค านยามกฎหมายคมครองแรงงานขางตน จะเหนไดวานกวชาการทงสองทานลวนตางกอธบายใหค านยามกฎหมายคมครองแรงงานมงหมายไปในท านองเดยวกน ซงอาจกลาวโดยสรปไดวา

กฎหมายคมครองแรงงาน (Labour Protection Law) หมายถง กฎหมายทบญญตถงสทธและหนาทระหวางนายจางและลกจางผซ งมความสมพนธกนภายใตสญญาจางแรงงาน ก าหนดมาตรฐานขนต าในการจางงาน การใชแรงงาน การจดสถานทและอปกรณในการท างาน เพอใหผท างานมสขภาพอนามยทด มความปลอดภยในชวต รางกาย และไดรบคาตอบแทนพอสมควร เพอขจดปญหาตางๆทเกดขนจากการทนายจางและลกจางมสถานภาพทางเศรษฐกจ สงคม ตลอดจนอ านาจในการเจรจาตอรองทไมเทาเทยมกน

ลกษณะของกฎหมายคมครองแรงงาน4

เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานถกบญญตขนเพอขจดปญหาการทนายจางใชแรงงานและการจายคาตอบแทนทไมเปนธรรมแกลกจาง ตลอดจนปญหาเกยวกบความปลอดภยในการท างาน และสขภาพอนามยของลกจางทควรไดรบการดแล กฎหมายคมครองแรงงานจงถอเปนกฎหมายทมความละเอยดออนและมลกษณะพเศษทแตกตางไปจากกฎหมายฉบบอน ดงน5

1. กฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายกงเอกชนกงมหาชน

ในสวนทเปนกฎหมายเอกชนนน หมายถง ความสมพนธระหวางนายจางและลกจาง ถอเปนความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชน ซงสทธและหนาททนายจางและลกจางมตอกนนนจะเปนไปตามขอสญญาภายใตสญญาจางแรงงาน โดยอยภายใตบงคบของหลกเสรภาพใน

3 ธระ ศรธรรมรกษ. (2547). กฎหมายแรงงาน (Labour Law). พมพครงท 3 (กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง). น. 11. 4 ธระ ศรธรรมรกษ. (2547). อางแลว. น. 8. 5 พรเพชร วชตชลชย. (2523). ค าอธบายกฎหมายแรงงาน. (กรงเทพฯ: โรงพมพแสวงสทธการพมพ). น. 9-12.

กฎหมายคมครองแรงงาน บทท 1 ความหมาย ลกษณะ เจตนารมณ... 3

การท าสญญา ตามหลกนตกรรมสญญา แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย6 กลาวคอ นายจางและลกจางมเสรภาพในการเจรจาตอรองขอสญญาระหวางกน หากนายจางและล กจางเหนพองตองกนในขอสญญาทตางไดเจรจาตอรองกนแลว สญญาจางแรงงานกจะเกดขนและมผลผกพนทงนายจางและลกจางทนท แตเนองจากความเปนจรงในตลาดแรงงานนน นายจางมอ านาจในการเจรจาตอรองทเหนอกวาลกจาง นายจางมกจะเปนฝายเลอกวาอยากท าสญญาจางแรงงานกบลกจางคนใด อกทง การทลกจางไมตองการตกเปนคนวางงาน ลกจางจงไมมโอกาสทจะเจรจาตอรองขอสญญากบนายจางเทาใดนก จงตองจ ายอมเขาผกพนตนเขากบขอสญญาทไมเปนธรรมตางๆทนายจางไดก าหนดขนมาแตฝายเดยว ดงนน รฐจงมความจ าเปนทจะตองเขามาแทรกแซงความสมพนธระหวางนายจางและลกจางภายใตสญญาจางแรงงาน เพอคมครองไมใหลกจางถกนายจางเอารดเอาเปรยบจากการเขาท าสญญา ซงการแทรกแซงโดยรฐในทนกหมายถงการบญญตกฎหมายคมครองแรงงานเพอก าหนดหนาททนายจางจะตองปฏบตตอลกจาง รวมถงสทธทลกจางพงมและการไดรบคาตอบแทนทเหมาะสม นอกจากน กฎหมายคมครองแรงงานยงเปนกฎหมายทมโทษทางอาญาในสวนของบทก าหนดโทษอกดวย ดงนน หากนายจางไมไดมการปฏบตตามมาตรฐานขนต าทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดเอาไว หรอมการฝาฝนบทบญญตกฎหมายบทใดบทหนงหรอหลายบท นายจางกจะตองได รบ โทษทางอาญา อาท เชน โทษปรบ หรอ โทษจ าคก เป นตน ยกตวอย างเชน พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 145 บญญตวา “นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา 23 ตองระวางโทษปรบไมเกนหาพนบาท” เปนตน

ดงนน จงอาจกลาวไดวา กฎหมายคมครองแรงงาน เปนกฎหมายทก าหนดถงความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชน โดยมรฐเขามาควบคมก ากบใหเปนไปตามมาตรฐานขนต าทรฐไดก าหนดไว จงท าใหกฎหมายคมครองแรงงานมลกษณะเปนกฎหมายกงเอกชนกงมหาชนนนเอง

2. กฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน

เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณมงคมครองลกจางผซงมสถานะและอ านาจในการเจรจาตอรองทดอยกวานายจาง เพอไมใหถกนายจางเอารดเอาเปรยบและปฏบตตอลกจางอยางไมเปนธรรม ดงนนจงมการบญญตหามไมใหนายจางใชแรงงานลกจางต ากวามาตรฐานขนต าทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนด และหากปรากฏมการตกลงกนในสญญาจาง

6 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 149 บญญตไววา “นตกรรม หมายความวา การใดๆ อนท าลงโดยชอบดวยกฎหมาย และดวยใจสมคร มงโดยตรงตอการผกนตสมพนธขนระหวางบคคล เพอจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน หรอระงบซงสทธ”


แรงงานเปนอยางอนอนขดกบทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนด ขอสญญาดงกลาวยอมตกเปนโมฆะ ไมสามารถบงคบใชระหวางกนได7 การตกเปนโมฆะในทน หมายถง ขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานทขดตอบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงาน ยอมไมมผลผกพนระหวางคสญญา นายจางและลกจางไมสามารถบงคบใชขอสญญาดงกลาวนนได8

เชนน กฎหมายคมครองแรงงานจงเปนกฎหมายท เกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน เนองจากเปนกฎหมายทเขามาคมครองไมใหลกจางถกเอาเปรยบจากนายจางในการท าสญญาจางแรงงานดงทไดกลาวไปขางตนแลววาสวนใหญมกเปนสญญาทนายจางก าหนดขนมาแตเพยงฝายเดยว ลกจางมกไมสามารถเจรจาตอรองในขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานได

มค าพพากษาศาลฎกาทเปนตวอยางอธบายลกษณะของกฎหมายคมครองแรงงานวาเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน และขอสญญาใดแหงสญญาจางแรงงานทขดตอบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงาน ยอมตกเปนโมฆะ ไมสามารถบงคบใชระหวางนายจางและลกจางได ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 569/2547 โจทกท างานเปนลกจางจ าเลยตงแตวนท 13 พฤศจกายน 2538 นบถงวนท 17 มนาคม 2544 ทมการท าสญญาจางงานใหม โจทกท างานตดตอกนมาถง 5 ปเศษ สญญาจางใหมระหวางโจทกกบจ าเลยก าหนดวาเมอสญญาสนสดลง โจทกไมมสทธเรยกรองคาชดเชย ทงทกอนหนานนโจทกเปนลกจางทมสทธไดรบคาชดเชยอยแลว สญญาดงกลาวมวตถประสงคทจะหลกเลยงไมจายคาชดเชยใหแกโจทกซงเปนลกจางตาม พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 อนเปนการขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน จงตกเปนโมฆะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150 ดงนน ระยะเวลาการท างานของโจทกกบจ าเลยตามสญญาจางเดมจงตองนบรวมเขามาดวย โจทกมอายงานครบ 6 ป แตไมครบ 10 ป มสทธไดรบคาชดเชยไมนอยกวาคาจางอตราสดทาย 240 วน

ค าพพากษาศาลฎกาน เปนกรณทนายจางก าหนดในสญญาจางแรงงานวาหากสญญาจางแรงงานสนสดลง ลกจางไมมสทธเรยกรองคาชดเชย ทงทตามบทบญญตแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 ไดบญญตไววา “ใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจาง...”9 อนเปนบทบญญตทบงคบใหนายจางตองจายคาชดเชยใหแก

7 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150 บญญตไววา “การใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายเปนการพนวสย หรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนเปนโมฆะ” 8 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 172 วรรคหนง บญญตไววา “โมฆะกรรมนนไมอาจใหสตยาบนแกกนได...” 9 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 บญญตไววา “ใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางดงตอไปน


ลกจางเมอมการเลกจางลกจาง ดงนน การทนายจางไดก าหนดขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานวาลกจางไมมสทธเรยกรองคาชดเชยเมอสญญาจางแรงงานสนสดลงนน ยอมเปนขอสญญาทขดตอบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงาน อนเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน ขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานดงกลาวจงตกเปนโมฆะ บงคบใชไมได ไมมผลผกพนระหวางนายจางและลกจาง เมอนายจางเลกจางลกจางเปนเหตใหสญญาจางแรงงานสนสดลง นายจางกยอมมหนาทตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง นายจางจะก าหนดขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานเปนอยางอนอนขดกบทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตไวไมได

(1) ลกจางซงท างานตดตอกนครบหนงรอยยสบวน แตไมครบหนงป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสามสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสามสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

(2) ลกจางซงท างานตดตอกนครบหนงป แตไมครบสามป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายเกาสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานเกาสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

(3) ลกจางซงท างานตดตอกนครบสามป แตไมครบหกป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายหนงรอยแปดสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานหนงรอยแปดสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

(4) ลกจางซงท างานตดตอกนครบหกป แตไมครบสบป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสองรอยสสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสองรอยสสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

(5) ลกจางซงท างานตดตอกนครบสบปขนไป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสามรอยวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสามรอยวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

การเลกจางตามมาตราน หมายความวา การกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไปและไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมไดท างานและไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบแกลกจางทมก าหนดระยะเวลาการจางไวแนนอนและเลกจางตามก าหนดระยะเวลานน

การจางทมก าหนดระยะเวลาตามวรรคสามจะกระท าไดส าหรบการจางงานในโครงการเฉพาะทมใชงานปกตของธรกจหรอการคาของนายจางซงตองมระยะเวลาเรมตนและสนสดของงานทแนนอน หรอในงานอนมลกษณะเปนครงคราวทมก าหนดการสนสดหรอความส าเรจของงาน หรอในงานทเปนไปตามฤดกาลและไดจางในชวงเวลาของฤดกาลนน ซงงานนนจะตองแลวเสรจภายในเวลาไมเกนสองป โดยนายจางและลกจางไดท าสญญาเปนหนงสอไวตงแตเมอเรมจาง”


อกหนงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทวนจฉยเกยวกบลกษณะของกฎหมายคมครองแรงงานวาเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชนในท านองเดยวกนกบค าพพากษาศาลฎกาขางตน ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 5978/2550 ขอตกลงทรวมคาลวงเวลาเหมาจายไปกบคาจางในเวลาท างานตามปกตโดยไมมการคดคาลวงเวลาทท าจรง เปนการเอาเปรยบลกจาง ทงมลกษณะเปนการผกพนใหลกจางตองยอมท างานลวงเวลาตลอดไป โดยนายจางไมจ าเปนตองไดรบความยนยอมจากลกจางเปนคราวๆไป และโดยไมค านงความจ าเปนทนายจางจะตองใหลกจางท างานลวงเวลาอกดวย จงมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงขดตอพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ซงเปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน และตกเปนโมฆะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150 อตราคาจางรายเดอน เดอนละ 22,000 บาท จงถอเปนเพยงอตราคาจางส าหรบระยะเวลาท างานปกตจ านวน 8 ชวโมงเทานน ลกจางยงมสทธไดรบคาลวงเวลาเปนอกสวนหนงตางหาก

ค าพพากษาศาลฎกาน เปนกรณทนายจางก าหนดขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานเกยวกบการท างานลวงเวลาในลกษณะวานายจางไมตองขอความยนยอมจากลกจางเปนคราวๆไปในการใหลกจางท างานลวงเวลา อกทงนายจางจะไมมการค านวณคาตอบแทนการท างานลวงเวลาใหแกลกจาง เนองจากไดจายเหมารวมเปนคาจางอนเปนคาตอบแทนการท างานในเวลาท างานปกตแลว ซงถอวาเปนขอสญญาทขดแยงกบทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเอาไว โดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24 ไดบญญตไววา “หามมใหนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนท างาน เวนแต ไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆไป..”10 อนเปนบทบญญตทก าหนดหนาทใหแกนายจางในการทหากนายจางจะใหลกจางท างานลวงเวลานน นายจางจะตองขอความยนยอมจากลกจางเปนคราวๆไปเสยกอน และหากปรากฏวานายจางมการใหลกจางท างานลวงเวลาแลว นายจางมหนาทตองจายคาลวงเวลาอนเปนคาตอบแทนการท างานลวงเวลาใหแกลกจางดวย ตามทบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 61 วา “ในกรณทนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนท างาน ใหนายจางจายคาลวงเวลาใหแกลกจาง...”11 ดงนน การทนายจางไดก าหนดขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานในลกษณะวาได

10 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24 บญญตไววา “หามมใหนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนท างาน เวนแตไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆไป

ในกรณทลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไปถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉน หรอเปนงานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง นายจางอาจใหลกจางท างานลวงเวลาไดเทาทจ าเปน” 11 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 61 บญญตไววา “ในกรณทนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนท างาน ใหนายจางจายคาลวงเวลาใหแกลกจางในอตราไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า หรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตรา


รวมคาลวงเวลาเหมาจายไปกบคาจางในเวลาท างานตามปกตแลวโดยไมมการคดคาลวงเวลาทท าจรง อกทงนายจางไมจ าเปนตองไดรบความยนยอมจากลกจางเปนคราวๆไปในการทจะใหลกจางท างานลวงเวลานน ยอมเปนขอสญญาทขดตอบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงาน อนเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน ขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานดงกลาวจงตกเปนโมฆะ บงคบใชไมได ไมมผลผกพนระหวางนายจางและลกจาง เมอนายจางจะใหลกจางท างานลวงเวลา นายจางยอมมหนาทตองขอความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆไป และเมอลกจางมการท างานลวงเวลาใหนายจางแลว นายจางยอมมหนาทตองจายลวงเวลาใหแกลกจาง เพอเปนการตอบแทนการท างานลวงเวลาดวย นายจางจะก าหนดขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานเปนอยางอนอนขดกบทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตไวไมได

3. กฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายทมความยดหยน

เนองจากสภาพเศรษฐกจ สงคม และการเมองไดมการเปลยนแปลงอยางตอเนองไมหยดยง อตราคาครองชพทสงขน สงผลกระทบตออตราคาจางขนต าใหตองปรบสงขนตามมา กฎหมายคมครองแรงงานจงไดถกบญญตขนเพอใหสอดคลองกบสภาวะของเศรษฐกจ สงคม และการเมองทเปลยนแปลงไปดงกลาว โดยใหมคณะกรรมการคาจางมอ านาจหนาทในการก าหนดแนวทางในการพจารณาของนายจางในการปรบคาจางตามภาวะเศรษฐกจและสงคมได ทงน ตามทบญ ญ ต ไว ในมาตรา 79 แห งพระราชบญ ญ ต ค มครองแรงงาน (ฉบ บท 3) พ .ศ .2551 ว า “คณะกรรมการคาจางมอ านาจหนาทดงตอไปน

(1) เสนอความเหนและใหค าปรกษาแนะน าตอคณะรฐมนตรเกยวกบนโยบายและการพฒนาคาจางและรายได

(2) ก าหนดแนวทางในการพจารณาของนายจางในการปรบคาจางตามภาวะเศรษฐกจและสงคม

(3) ก าหนดอตราคาจางขนต า (4) ก าหนดอตราคาจางตามมาตรฐานฝมอ (5) ใหค าแนะน าดานวชาการและแนวทางการประสานประโยชนแก

หนวยงานตางๆ ทงภาครฐ เอกชน และประชาชนทวไป (6) ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก าหนดหรอตามทคณะรฐมนตรหรอ

รฐมนตรมอบหมาย ในการเสนอความเหนตอคณะรฐมนตรคณะกรรมการคาจางจะมขอสงเกต

เกยวกบการพฒนาระบบรายไดของประเทศดวยกได”

นอกจากน เพอท าใหกฎหมายคมครองแรงงานในสวนของการก าหนดอตราคาจางขนต าใหแกลกจางมความยดหยนมากขน พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 3) พ.ศ.

คาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย”


2551 มาตรา 87 ยงไดก าหนดปจจยในการพจารณาคาจางแกคณะกรรมการคาจางวา ในการพจารณาก าหนดอตราคาจางขนต า ใหคณะกรรมการคาจางศกษาและพจารณาขอเทจจรงเกยวกบอตราคาจางทลกจางไดรบอยประกอบกบขอเทจจรงอน โดยค านงถงดชนคาครองชพ อตราเงนเฟอ มาตรฐานการครองชพ ตนทนการผลต ราคาของสนคา และบรการความสามารถของธรกจ ผลตภาพแรงงาน ผลตภณฑมวลรวมของประเทศ และสภาพทางเศรษฐกจและสงคม ซงทก าหนดใหเหนถงความยดหยนไดอยางชดเจนยงกวานน ไดแก บทบญญตตามมาตรา 87 วรรค 2 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 3) พ.ศ.2551 กลาวคอ เปนอ านาจของคณะกรรมการคาจางในการพจารณาก าหนดอตราคาจางขนต า วาจะก าหนดใหใชเฉพาะกจการ งานหรอสาขาอาชพประเภทใด เพยงใด ในทองถนกได12 ดงนน จงเหนไดชดวากฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายทมลกษณะยดหยน สามารถปรบใหสอดคลองกบบรบททางเศรษฐกจและสงคมตามยคตามสมยได โดยเฉพาะอยางยงในเรองของคาตอบแทนการท างาน หรอคาจางขนต าของลกจาง ซงนบวาเปนกฎหมายทมลกษณะพเศษอยางมาก

4. กฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายสวสดการสงคม

จากเหตการณในอดตเมอครงทยงไมมกฎหมายคมครองแรงงาน ลกจางมกถกกดขขมเหงในการใชแรงงาน ไดรบคาตอบแทนทไมเหมาะสม มการเลกจางอยางไมเปนธรรม ทงยงไมไดรบคาชดเชยจากการถกเลกจางดงกลาว กฎหมายคมครองแรงงานจงถกบญญตขนเพอสรางความเปนธรรมใหแกสงคม โดยเฉพาะการประกนความมนคงใหแกลกจาง ใหไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมและเพยงพอตอการด ารงชวตในสงคมไดอยางปกตสข ตลอดจนยงคงไดรบคาตอบแทนในกรณการลาตางๆและไดรบคาชดเชยในอตราทเปนธรรมเมอถกเลกจาง ยกตวอยางเชน ในการท างานใหแกนายจาง กฎหมายคมครองแรงงานไดบญญตถงอตราคาตอบแทนขนต าเพอคมครองลกจางใหไดรบคาตอบแทนการท างานทเหมาะสมแกการท างานในแตละชวงเวลา กลาวคอ การท างานใน

12 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 87 บญญตไววา “ในการพจารณาก าหนดอตราคาจางขนต าใหคณะกรรมการคาจางศกษาและพจารณาขอเทจจรงเกยวกบอตราคาจางทลกจางไดรบอยประกอบกบขอเทจจรงอน โดยค านงถงดชนคาครองชพ อตราเงนเฟอ มาตรฐานการครองชพ ตนทนการผลต ราคาของสนคา และบรการความสามารถของธรกจ ผลตภาพแรงงาน ผลตภณฑมวลรวมของประเทศ และสภาพทางเศรษฐกจและสงคม การพจารณาก าหนดอตราคาจางขนต า จะก าหนดใหใชเฉพาะกจการ งานหรอสาขาอาชพประเภทใด เพยงใด ในทองถนกได ในการพจารณาก าหนดอตราคาจางตามมาตรฐานฝมอ ใหคณะกรรมการคาจางศกษาและพจารณาขอเทจจรงเกยวกบอตราคาจางทลกจางไดรบในแตละอาชพตามมาตรฐานฝมอทก าหนดไวโดยวดคาทกษะฝมอ ความรและความสามารถ แตตองไมต ากวาอตราคาจางขนต าทคณะกรรมการคาจางก าหนด”


ชวงเวลาท างานปกตตามมาตรา 2313แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ลกจางยอมมสทธไดรบคาตอบแทนทเรยกวา คาจาง ตามค านยามมาตรา 514แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 หรอหากนายจางให ลกจางท างานลวงเวลาในวนท างาน ตามมาตรา 2415แห งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ลกจางยอมมสทธไดรบคาลวงเวลา ตามมาตรา 6116แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เปนตน

ดงนน กฎหมายคมครองแรงงานยอมเปนกฎหมายทเขามาประกนความมนคงทางเศรษฐกจใหแกลกจางวาจะไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมกบการท างานใหแกนายจางในแตละชวงเวลา ไมมการกดขคาตอบแทนการท างานจากนายจาง จงกลาวไดวา กฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายทมลกษณะในการสรางสวสดการทางสงคมนนเอง

เจตนารมณของกฎหมายคมครองแรงงาน

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 หรอเรยกเขาใจกนโดยยอวา กฎหมายคมครองแรงงานนน ถกบญญตขนมาเพอวตถประสงคและภายใตเจตนารมณทอาจสรปได ดงตอไปน

1. เพอก าหนดสทธและหนาทระหวางนายจางและลกจางภายใตสญญาจางแรงงาน ดงทกลาวไปแลวขางตนวาในตลาดแรงงานนน นายจางมกจะเปนฝายก าหนดขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานแตเพยงผเดยว ลกจางไมมโอกาสทจะไดท าการเจรจาตอรองในเนอหาขอสญญาแหงสญญา

13 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 23 บญญตไววา “ใหนายจางประกาศเวลาท างานปกตใหลกจางทราบ โดยก าหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการท างานแตละวนของลกจางไดไมเกนเวลาท างานของแตละประเภทงาน ตามทก าหนดในกฎกระทรวง แตวนหนงตองไมเกนแปดชวโมงและเมอรวมเวลาท างานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง เวนแตงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางตามทก าหนดในกฎกระทรวง จะมเวลาท างานปกตวนหนงตองไมเกนเจดชวโมง แตเมอรวมเวลาท างานทงสนแลวสปดาหหนงไมเกนสสบสองชวโมง ในกรณทนายจางไมอาจประกาศก าหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการท างานแตละวนไดเนองจากลกษณะหรอสภาพของงาน ใหนายจางและลกจางตกลงกนก าหนดชวโมงท างานแตละวนไมเกนแปดชวโมง และเมอรวมเวลาท างานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง” 14 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 บญญตไววา “คาจาง" หมายความวา เงนทนายจางและลกจางตกลงกนจายเปนคาตอบแทนในการท างานตามสญญาจางส าหรบระยะเวลาการท างานปกตเปนรายชวโมง รายวน รายสปดาห รายเดอน หรอระยะเวลาอน หรอจายใหโดยค านวณตามผลงานทลกจางท าไดในเวลาท างานปกตของวนท างาน และใหหมายความรวมถงเงนทนายจางจายใหแกลกจางในวนหยดและวนลาทลกจางมไดท างาน แตลกจางมสทธไดรบตามพระราชบญญตน” 15 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24. อางแลว. 16 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 61. อางแลว.


จางแรงงานมากนก จงท าใหสญญาจางแรงงานทบงคบใชระหวางนายจางและลกจางไมตางจากสญญาทาส ซงเปนสญญาทนายจางสามารถกดขและเอาเปรยบลกจางไดตามอ าเภอใจ รวมไปถงการทนายจางจะก าหนดขอสญญาทมลกษณะการใชแรงงานและการจายคาตอบแทนทไมเปนธรรมดวย ดงนน กฎหมายคมครองแรงงานจงถกบญญตขนมาเพอก าหนดสทธและหนาทระหวางนายจางและลกจางไวอยางชดเจน ท าใหนายจางไมสามารถก าหนดสทธและหนาทภายใตสญญาจางแรงงานไดตามอ าเภอใจอกตอไป เพราะหากสญญาจางแรงงานมขอสญญาใดขอสญญาหนงหรอหลายขอทขดแยงกบทกฎหมายคมครองแรงงานไดบญญตไว ขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานนนยอมตกเปนโมฆะ ไมมผลผกพนและไมสามารถบงคบใชระหวางนายจางและลกจางได17

2. เพอก าหนดมาตรฐานขนต าในการใชแรงงาน เชนเดยวกนกบทกลาวไปขางตนวากอนทจะมการบญญตกฎหมายคมครองแรงงาน นายจางมกใชแรงงานลกจางอยางกดขขมเหง และไมมการจายคาตอบแทนการท างานใหแกลกจางอยางเหมาะสม และอกหลายประการทนายจางปฏบตตอลกจางในลกษณะทไมเปนธรรม ดงนน กฎหมายคมครองแรงงานจงไดบญญตมาตรฐานขนต าในการใชแรงงานเอาไววานายจางมหนาทตองปฏบตตอลกจางในการใชแรงงานลกจางอยางไร ตลอดจนสทธทลกจางพงเรยกเอาจากนายจางได และหากนายจางไมยอมปฏบตตามมาตรฐานขนต าทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตไว นายจางกจะตองไดรบโทษตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดอกดวย ยกตวอยางเชน กฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดจ านวนชวโมงทนายจางจะสามารถใชแรงงานลกจางไดในวนท างานตามระยะเวลาทนายจางไดประกาศก าหนดเวลาเรมตนและสนสดของการท างานแตละวนเอาไวเทานน ทเรยกวา เวลาท างานปกต ซงเปนจ านวนไมเกนวนละ 8 ชวโมง อนถอเปนมาตรฐานขนต าทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตเพอคมครองลกจางไมใหถกนายจางใชแรงงานเปนระยะเวลาทนานเกนสมควร และนายจางมหนาทตองปฏบตตาม18หากวานายจางมการใชแรงงานลกจางเกนกวาจ านวนทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเอาไวดงกลาว นายจางจะตองไดรบโทษตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนด19เวนแตจะเขากรณการท างานลวงเวลา20 ซงนายจางกจะตองจายคาลวงเวลาตามมาตรฐานขนต าทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเอาไวดวย21 เปนตน

3. เพอคมครองลกจางในประเดนแหงการใชแรงงาน โดยกฎหมายคมครองแรงงานไดบญญตถงประเดนทลกจางควรไดรบการคมครอง ทงน เพอไมใหนายจางใชแรงงานลกจางอยางไมเปนธรรมดงทผานมาในอดต ยกตวอยางเชน

วนและเวลาในการท างานปกต เพอคมครองลกจางไมใหถกนายจางใชแรงงานเปนระยะเวลาทนานเกนสมควรในแตละวน

17 ค าพพากษาศาลฎกาท 5978/2550 18 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 23. อางแลว. 19 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 145 บญญตไววา “นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา 23 ตองระวางโทษปรบไมเกนหาพนบาท” 20 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24. อางแลว. 21 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 61. อางแลว.


เวลาพก เพอคมครองใหลกจางไดมเวลาพกเปลยนอรยาบถ หรอพกรบประทานอาหาร และเพอลกจางจะไดไมตองอยในสถานทท างานเปนระยะเวลาตดตอกนนานเกนสมควร การท างานลวงเวลา เพอคมครองลกจางไมใหถกนายจางบงคบใหท างานเกนระยะเวลาท างานปกตทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดไว และหากลกจางมการท างานลวงเวลาใหแกนายจาง ลกจางกควรไดรบคาตอบแทนการท างานในอตราท เหมาะสมเพมขนนอกเหนอจากคาจางอนเปนคาตอบแทนการท างานในเวลาท างานปกต การท างานในวนหยด เชนเดยวกนกบการท างานลวงเวลา กฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณคมครองลกจางไมใหถกนายจางบงคบใหท างานเกนระยะเวลาท างานปกตทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดไว โดยเฉพาะอยางยงหากเปนวนหยดทลกจางมสทธหยดพกผอนแลว ลกจางยงไมควรถกนายจางใชแรงงานเปนอยางยง แตหากวาลกจางมการท างาน ในวนหยดใหแกนายจาง ลกจางกควรไดรบคาตอบแทนการท างานในอตราท เหมาะสมเพมขนนอกเหนอจากคาจางอนเปนคาตอบแทนการท างานในเวลาท างานปกตเชนกน

คาตอบแทนการท างาน เพอคมครองลกจางใหไดรบคาตอบแทนการท างานจากนายจางในอตราทเหมาะสมตอการท างานในแตละชวงเวลา เพราะเมอลกจางมการท างานใหแกนายจาง ลกจางกควรทจะไดรบคาตอบแทนการท างานอยางสมเหตสมผล ทงน เพอปองกนไมใหนายจางใชแรงงานลกจางแตไมจายคาตอบแทนทเหมาะสมใหแกลกจาง จนเกดการเอารดเอาเปรยบและการกดขขมเหงลกจางขน โดยกฎหมายคมครองแรงงานแบงคาตอบแทนการท างานออกเปน 4 รปแบบ กลาวคอ คาจาง เปนคาตอบแทนการท างานในเวลาท างานปกต คาลวงเวลา เปนคาตอบแทนการท างานลวงเวลา คาท างานในวนหยด เปนคาตอบแทนการท างานในวนหยดตามเวลาท างานปกต และคาลวงเวลาในวนหยด เปนคาตอบแทนการท างานลวงเวลาในวนทลกจางมสทธหยด

วนหยดและวนลา เพอคมครองใหลกจางไดมวนหยดพกผอน หรอเพอใหลกจางสามารถหยดงานไดดวยสาเหตจ าเปนตางๆ โดยในระหวางทลกจางหยดท างานในวนหยด หรอในวนลานน ลกจางอาจจะยงไดรบคาจางอยแมวาจะไมมการท างานใหนายจางกตาม ซงการพจารณาวาลกจางจะไดรบคาจางเปนจ านวนมากนอยเพยงใดนน ขนอยกบวนหยดและวนลาแตละประเภทตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวดวย

การเลกจาง เพอคมครองลกจางจากการถกนายจางเลกจางอยางไมเปนธรรม ตลอดจนเพอปองกนปญหาการวางงานโดยไมสมครใจของลกจาง กฎหมายคมครองแรงงานจงไดมบทบญญตเพอก าหนดเงอนเวลาในการเลกสญญาจางแรงงานเอาไว ตลอดจนก าหนดหนาทแกนายจางในกรณทนายจางเปนฝายเลกจางลกจางดวย คาชดเชย กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหนายจางจายเงนทเรยกวา คาชดเชยใหแกลกจางทท างานใหแกนายจางมาเปนระยะเวลานานพอสมควร โดยจ านวนเงนของคาชดเชยนจะเปนจ านวนมากขนตามล าดบของระยะเวลาการท างานทลกจางท างานใหแกนายจาง กลาวคอ ยงลกจางท างานใหแกนายจางมาเปนระยะเวลานานเทาใด จ านวนเงนคาชดเชยกเพมจ านวนมากขนเทานนตามล าดบ อาจกลาวไดวา คาชดเชยน เปนเงนปลอบขวญลกจางในการทนายจางเปนฝายท าใหลกจางตองสญเสยหนาทการงานและรายไดนนเอง


การใชแรงงานหญง เนองจากความแตกตางทางดานรางกาย และผหญงเปนเพศทอาจตกเปนเหยอของการกออาชญากรรมไดงายมากกวาผชาย อกทงผหญงยงเปนเพศทตงครรภและมบตร กฎหมายคมครองแรงงานจงไดก าหนดบทบญญตเพอคมครองลกจางทเปนหญงเอาไวเปนการเฉพาะ เพอใหเกดความเหมาะสมในการใชแรงงานแกลกจางหญงเปนกรณๆไป ยกตวอยางเชน ลกจางหญงทมครรภ กฎหมายคมครองแรงงานมบทบญญตเปดชองใหลกจางหญงทมครรภน นมสทธขอเปล ยนแปลงลกษณะงานท ท าเปนการช วคราวได เพอไม ให เกดความกระทบกระเทอนแกครรภ หรอเพอสขภาพของลกจางหญงหลงจากคลอดบตร เปนตน การใชแรงงานเดก เพอคมครองลกจางซงเปนเดก ผมก าลงทางกายภาพ ความจ าเปนในการไดรบการศกษาเลาเรยน การทจะเตบโตไปเปนผใหญทดแกสงคม ตลอดจนสถานภาพทางเศรษฐกจทแตกตางออกไปจากลกจางซงเปนผใหญ กฎหมายคมครองแรงงานจงไดบญญตถงการคมครองลกจางเดกเอาไวเปนมาตรฐานทสงกวาลกจางผใหญ เพอใหนายจางทจางแรงงานลกจางเดกไดปฏบตตามอยางเครงครด เปนตน

4. เพอสรางความเปนธรรมทางสงคม กฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณใหลกจางไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมและเปนธรรม เพยงพอตอการครองชพตามสภาพเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป ไมใหลกจางถกกดขขมเหงและถกเอารดเอาเปรยบจากนายจางดงเชนอดตทผานมา ตลอดจนในแงมมของการตความตวบทกฎหมายแหงกฎหมายคมครองแรงงาน เพอใหเกดความเปนธรรมทางสงคม หากเปนในสวนของบทก าหนดความผด กใหตความตามกฎหมายอาญาทวไป กลาวคอ ตองตความอยางเครงครด แตส าหรบบทบญญตอนนน หากการตความกรณสงสยวาจะตความไปในทางใด กใหตความไปในทางทจะใหการคมครองลกจาง ยงกวาทตความไปในทางทจะใหประโยชนหรอเปนคณแกนายจาง หรอปจเจกบคคล22

การบงคบใชกฎหมายคมครองแรงงาน

กฎหมายคมครองแรงงานนน ไมไดบงคบใชกบสญญาจางแรงงานทกรายเสมอไป ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมาพจารณาวา กฎหมายคมครองแรงงานนนบงคบใชกบสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางรายใดบาง เพอทจะไดทราบวานายจางและลกจางนนอยภายใตบงคบใชของกฎหมายคมครองแรงงานนหรอไม ทงน เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายทก าหนดสทธและหนาทใหแกนายจางและลกจางไว หากผใดฝาฝนกจะตองไดรบโทษตามบทก าหนดโทษ ซงเปนโทษทางอาญาอนจะตองตความอยางเครงครด จงจ าเปนอยางยงทจะตองพจารณากอนวาเปนสญญาจางแรงงานและเปนนายจางและลกจางภายใตบงคบแหงกฎหมายคมครองแรงงานหรอไม หากวาเปนความสมพนธทอยภายใตบงคบใชแหงกฎหมายคมครองแรงงานแลว นายจางกจะมหนาททตองปฏบตตามบทบญญตทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนด และลกจางกจะมสทธเรยกรองเพอใหไดรบความคมครองตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวเชนกน แตหากปรากฏวาเปน

22 เกษมสนต วลาวรรณ. อางแลว. น. 24.


ความสมพนธทไมอยภายใตบงคบใชแหงกฎหมายคมครองแรงงาน นายจางแหงสญญาจางแรงงานนนกไมจ าตองปฏบตตามหนาททกฎหมายคมครองแรงงานบญญตก าหนด และลกจางแหงสญญาจางแรงงานนนกไมมสทธเรยกรองเพอใหไดรบความคมครองตามทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตก าหนดไวดวยเชนกน ทงน ขอบเขตแหงการบงคบใชกฎหมายคมครองแรงงานนนไดบญญตไวในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 4 บญญตไววา

“พระราชบญญตนมใหใชบงคบแก

(1) ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค และราชการสวนทองถน

(2) รฐวสาหกจตามกฎหมายวาดวยแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ นอกจากกรณตามวรรคหนง จะออกกฎกระทรวงมใหใชบงคบพระราชบญญตนทงหมดหรอแตบางสวนแกนายจางประเภทหนงประเภทใดกได”

จากบทบญญตขางตน อาจกลาวไดวา กฎหมายคมครองแรงงาน ใชบงคบแกนายจางและลกจางในการจางงานทกราย ไมวานายจางนนจะประกอบกจการลกษณะแบบใด และไมวาในกจการนนจะมลกจางจ านวนมากหรอนอยเพยงใด ยกเวนแตเฉพาะหนวยงานดงตอไปน ทไมอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงาน กลาวคอ

1. ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค และราชการสวนทองถน

เนองจากหนวยงานราชการไมวาจะเปนราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค หรอราชการสวนทองถนถอเปนหนวยงานทมระเบยบภายในทบญญตขนมาเปนการเฉพาะ ในการก ากบดแลขาราชการ และลกจางภายใตหนวยงานของตนอยแลว จงไมจ าเปนตองอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานอก โดยส าหรบราชการสวนกลาง หมายถง กระทรวง ทบวง กรม หรอสวนราชการอนซงมฐานะเปนกรม ส าหรบราชการสวนภมภาค หมายถง จงหวด อ าเภอ และส าหรบราชการสวนทองถน หมายถง องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล รวมทงกรงเทพมหานครดวย

ดงนน ขาราชการ ตลอดจนลกจางของทางราชการจงไมอยภายใตการคมครองของกฎหมายคมครองแรงงาน ทงนายจางและลกจางแหงสญญาจางแรงงานของทางราชการจงตองพจารณากฎ ระเบยบ ภายในของหนวยงานของตนวาไดก าหนดสทธและหนาทแกนายจางและลกจางแหงสญญาจางแรงงานของทางราชการไวอยางไรบาง ลกจางภายใตสญญาจางแรงงานของทางราชการไมสามารถมสทธเรยกรองเพอไดรบความคมครองตามกฎหมายคมครองแรงงานได แมวาตนจะไมไดมฐานะเปนขาราชการ หรอเปนเพยงลกจางของทางราชการตามสญญาจางแรงงานกตาม ดงตวอยางค าพพากษาฎกาดงตอไปน


ค าพ พ ากษ าศ าลฎ ก าท 10433/2546 คณ ะท น ตแพ ท ย มหาวทยาลยมหดล จ าเลยเปนราชการสวนกลาง ไดรบการยกเวนมใหอยในบงคบพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 โจทกซงเปนลกจาง ไมมอ านาจฟองเรยกคาชดเชยจากจ าเลยได

ในสวนของคาชดเชยนน ถอเปนเงนทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวในมาตรา 11823 ใหนายจางมหนาทตองจายใหแกลกจางในกรณทนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงานอนไมใชเหตเนองมาจากการกระท าความผดของลกจาง ซงลกจางผเปนโจทกตามค าพพากษาศาลฎกานเขาใจวาเมอตนถกนายจางเลกจาง ตนยอมมสทธจะไดรบคาชดเชยจากนายจาง จงไดน าไปฟองรองเปนคดตอศาล และศาลฎกาไดวนจฉยไวอยางชดเจนโดยใชความตามท ไดบญญตไวในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เปนเหตผลประกอบการวนจฉยวาลกจางผเปนโจทกไมมสทธเรยกรองเอาคาชดเชยจากนายจางผเปนจ าเลยได เนองจากนายจางผเปนจ าเลยนนเปนราชการสวนกลาง ไมอยภายใตบงคบแหงกฎหมายคมครองแรงงาน ไมมหนาทตองปฏบตตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไว ทงลกจางผเปนโจทกกไมอาจมสทธเรยกรองขอรบความคมครองภายใตกฎหมายคมครองแรงงานเชนกน

2. รฐวสาหกจตามกฎหมายวาดวยแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ

รฐวสาหกจ หมายถง องคการทรฐบาลเปนเจาของหรอเปนผถอหนรายใหญ มวตถประสงคในการด าเนนงานเพอแสวงหาผลก าไรเปนส าคญ โดยรฐวสาหกจบางองคการอาจมโครงสรางเชนเดยวกบหนวยธรกจเอกชน หรอรฐวสาหกจบางองคการอาจมโครงสรางอยางหนวยงานของราชการ24 อยางไรกตาม เนองจากรฐวสาหกจนนอยภายใตบงคบกฎหมายแรงงานรฐวสาหกจสมพนธซงไดบญญตถงความสมพนธระหวางรฐวสาหกจกบลกจางของตนอยแลว จงไมตองอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานอก เชนเดยวกบเหตผลของราชการดงทไดกลาวไวขางตน

ดงนน ลกจางของรฐวสาหกจจงไมอยภายใตการคมครองของกฎหมายคมครองแรงงาน ทงนายจางและลกจางแหงสญญาจางแรงงานของรฐวสาหกจจงตองพจารณากฎหมายแรงงานรฐวสาหกจสมพนธวาไดก าหนดสทธและหนาทแกนายจางและลกจางแหงสญญาจางแรงงานของรฐวสาหกจไวอยางไรบาง ลกจางภายใตสญญาจางแรงงานของรฐวสาหกจไมสามารถมสทธเรยกรองเพอไดรบความคมครองตามกฎหมายคมครองแรงงานได เชนเดยวกนกบขาราชการ และลกจางของทางราชการดงทไดกลาวไป อนง แมวาอาจมบางกรณทกฎหมายแรงงานรฐวสาหกจ

23 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118. อางแลว. 24 พระราชบญญตแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ พ.ศ.2543 มาตรา 6 บญญตไววา “รฐวสาหกจ หมายความวา (1) องคการของรฐบาลตามกฎหมายวาดวยการจดตงองคการของรฐบาลหรอกจการของรฐตามกฎหมายทจดตงกจการนน และใหหมายความรวมถงหนวยงานธรกจทรฐเปนเจาของ (2) บรษทหรอหางหนสวนนตบคคลทกระทรวง ทบวง กรม หรอทบวงการเมองทมฐานะเทยบเทา หรอรฐวสาหกจตาม (1) มทนรวมอยดวยเกนรอยละหาสบ”


สมพนธไมไดบญญตถงสทธแกลกจางไดอยางครบถวนดงเชนทกฎหมายคมครองแรงงานไดบญญตไว กรณเชนน ลกจางแหงสญญาจางแรงงานของรฐวสาหกจกไมสามารถเรยกรองขอไดรบความคมครองภายใตกฎหมายคมครองแรงงานได เพราะมาตรา 4 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดเขยนขอยกเวนไวอยางชดเจนแลว ดงนน ลกจางแหงสญญาจางแรงงานของรฐวสาหกจอาจท าไดเพยงกลบไปใชหลกนตกรรมสญญา แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเทานน ยกตวอยางเชน การบอกเลกสญญาจางแรงงาน ตามประกาศคณะกรรมการแรงงานงานรฐวสาหกจสมพนธ เรอง มาตรฐานขนต าของสภาพการจางในรฐวสาหกจ ไมไดก าหนดหลกเกณฑเรองการบอกกลาวลวงหนาเพอเลกสญญาจางแรงงานเอาไว ดงนน คสญญาแหงสญญาจางแรงงานของรฐวสาหกจไมอาจน าบทบญญตแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 1725มาใชบงคบแกการเลกสญญาจางแรงงานกรณนได คสญญาแหงสญญาจางแรงงานของรฐวสาหกจจงตองน ามาตรา 582 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย26มาบงคบใชแกกรณการบอกเลกสญญาจางแรงงาน เปนตน

3. หนวยงานทมกฎกระทรวงยกเวนไวเปนการเฉพาะ

หากมกฎกระทรวงบญญตยกเวนเปนการเฉพาะวาไมใหหนวยงานใดอยภายใตบงคบกฎหมายคมครองแรงงาน ไมวาทงฉบบหรอบางมาตรา กถอเปนอนยกเวนไวไมน ากฎหมายคมครองแรงงานมาใชบงคบกบลกจางของหนวยงานนน ยกตวอยางเชน กฎกระทรวง พ.ศ.2541 ออกตามความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดขอยกเวนแกนายจางในกจการตามหลกเกณฑทก าหนด ดงตอไปน

(1) นายจางซงประกอบกจการโรงเรยนเอกชนตามกฎหมายวาดวยโรงเรยนเอกชน ทงน เฉพาะในสวนทเกยวกบครใหญและคร ไมใหน ากฎหมายคมครองแรงงานมาใชบงคบทงฉบบ อยางไรกตาม แมวาครใหญและครโรงเรยนเอกชนจะไมอยในบงคบของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 อกทงพระราชบญญตโรงเรยนเอกชน พ.ศ.2550 มาตรา 86 กก าหนดใหผอ านวยการ ครและบคลากรทางการศกษาไมอยภายใตบงคบกฎหมายคมครองแรงงานเชนเดยวกน

25 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคหนงและวรรคสอง บญญตไววา “สญญาจางยอมสนสดลงเมอครบก าหนดระยะเวลาในสญญาจาง โดยมตองบอกกลาวลวงหนา ในกรณทสญญาจางไมมก าหนดระยะเวลา นายจางหรอลกจางอาจบอกเลกสญญาจางโดยบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบ ในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายคาจางคราวหนงคราวใด เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนากได แตไมจ าเปนตองบอกกลาวลวงหนาเกนสามเดอน...” 26 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 วรรคหนง บญญตไววา “ถาคสญญาไมไดก าหนดลงไวในสญญาวาจะจางกนนานเทาไร ทานวาฝายใดฝายหนงจะเลกสญญาดวยการบอกกลาวลวงหนาในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนด จายสนจางคราวใดคราวหนง เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายสนจางคราวถดไป ขางหนากอาจท าได แตไมจ าตองบอกกลาวลวงหนากวาสามเดอน...”


แตกมบทบญญตวา “ผอ านวยการ คร และบคลากรทางการศกษาของโรงเรยนตองไดรบประโยชนตอบแทนไมนอยกวาทก าหนดไวในกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน” จงท าใหครใหญและครโรงเรยนเอกชนมหลกประกนเรองการคมครองแรงงานขนมาในระดบหนง27 (2) นายจางซงจางลกจางท างานเกยวกบงานบานอนมไดมการประกอบธรกจรวมอยดวย ไมใหน ากฎหมายคมครองแรงงานมาใชบงคบในบางสวน (ดรายละเอยดกฎกระทรวงในภาคผนวก)

(3) นายจางซ งจางลกจางท างานทม ไดแสวงหาก าไรในทางเศรษฐกจ ไมใหน ากฎหมายคมครองแรงงานมาใชบงคบในบางสวน (ดรายละเอยดกฎกระทรวงในภาคผนวก) เปนตน

4. กจการทไมอยในขายบงคบ

นอกจากทมาตรา 4 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดขอยกเวนแลว ยงมกจการบางประเภททไมอยภายใตการบงคบใชของกฎหมายคมครองแรงงานอก เนองจากเปนกจการ หรอองคการทจดตงขนตามกฎหมายเฉพาะ ซงกฎหมายเฉพาะดงกลาวนน ไดก าหนดขอยกเวนเอาไววาไมใหน ากฎหมายคมครองแรงงานมาใชบงคบ ยกตวอยางเชน

พระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ.2539 มาตรา 29 ก าหนดไมใหน ากฎหมายคมครองแรงงานในสวนของคาชดเชยมาใชบงคบกบ เลขาธการ พนกงาน และลกจางของส านกงาน28

พระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน พ.ศ.2546 มาตรา 23 ก าหนดไมใหกจการของสถาบนอดมศกษาเอกชนอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงาน29

27 พระราชบญญตโรงเรยนเอกชน พ.ศ.2550 มาตรา 86 วรรคหนง บญญตไววา “กจการของโรงเรยนในระบบเฉพาะในสวนของผอ านวยการ ครและบคลากรทางการศกษา ไมอยภายใตบงคบกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน กฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธกฎหมายวาดวยการประกนสงคม และกฎหมายวาดวยเงนทดแทน แตผอ านวยการ ครและบคลากรทางการศกษาของโรงเรยนตองไดรบประโยชนตอบแทนไมนอยกวาทก าหนดไวในกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน” 28 พระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ.2539 มาตรา 29 บญญตไววา “มใหน ากฎหมายวาดวยการคมครองแรงงานในสวนทเกยวกบการจายคาชดเชยและการจายเงนสมทบกองทนเงนทดแทน กฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธและกฎหมายวาดวยพนกงานรฐวสาหกจสมพนธมาใชบงคบกบเลขาธการ พนกงาน และลกจางของส านกงาน” 29 พระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน พ.ศ.2546 มาตรา 23 วรรคแรก บญญตไววา “กจการของสถาบนอดมศกษาเอกชนไมอยภายใตบงคบกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน และกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธ ทงนผปฏบตงานของสถาบนอดมศกษาเอกชนตองไดรบผลประโยชนตอบแทนไมนอยกวาทก าหนดไวในกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน”


พระราชบญญตโรงเรยนเอกชน พ.ศ.2550 มาตรา 86 บญญตไมใหกจการของโรงเรยนในระบบอยภายใตกฎหมายคมครองแรงงาน30 เปนตน

จากการพจารณาถงขอยกเวนแหงการบงคบใชกฎหมายคมครองแรงงานดงกลาวขางตน จงอาจสรปไดวา กฎหมายคมครองแรงงานจะใชบงคบแกนายจางและลกจางแหงสญญาจางแรงงานทกราย ไมวานายจางจะประกอบกจการลกษณะอะไร และไมวาจะมจ านวนลกจางอยในสถานประกอบการนนมากนอยแคไหน และหากวาไมเขากรณขอยกเวนตามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กยอมตองอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานทงสน นายจางกจะมหนาททตองปฏบตตามบทบญญตทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนด หากไมปฏบตตามกจะตองไดรบโทษตามทบทก าหนดโทษไดก าหนดเอาไว และลกจางกจะมสทธเรยกรองเพอใหไดรบความคมครองตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวเชนกน แตหากปรากฏวาเปนความสมพนธทไมอยภายใตบงคบใชแหงกฎหมายคมครองแรงงาน นายจางแหงสญญาจางแรงงานนนกไมจ าตองปฏบตตามหนาททกฎหมายคมครองแรงงานบญญตก าหนด และลกจางแหงสญญาจางแรงงานนนกไมมสทธเรยกรองเพอใหไดรบความคมครองตามทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตก าหนดไวดวย

ดงนน จงเปนประเดนส าคญอยางยงทจะตองพจารณาวาความสมพนธใด ระหวางบคคลใดทกฎหมายคมครองแรงงานถอเปนสญญาจางแรงงาน ถอเปนนายจาง และลกจาง อนจะเปนความสมพนธ และเปนบคคลทอยภายใตบงคบแหงกฎหมายคมครองแรงงาน ซงจะไดกลาวเงอนไขในการพจารณาความเปนนายจางและลกจางในบทตอไป

พนกงานตรวจแรงงาน

ในการบงคบใหเปนไปตามกฎหมายคมครองแรงงานนน ผทมอ านาจตรวจตรา ดแล และสงการเพอใหมการปฏบตตามกฎหมายคมครองแรงงานไดแก “พนกงานตรวจแรงงาน” ซงตามค านยามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ.2541 ไดใหความหมายของพนกงานตรวจแรงงานไววา หมายถงผซงรฐมนตรแตงตงใหปฏบตการตามพระราชบญญตน ซงพนกงานตรวจแรงงานมอ านาจหนาทตามทไดก าหนดไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 139

มาตรา 139 “ในการปฏบตการตามหนาทใหพนกงานตรวจแรงงานมอ านาจดงตอไปน (1) เขาไปในสถานประกอบกจการหรอส านกงานของนายจางและสถานทท างานของลกจาง

ในเวลาท าการ เพอตรวจสภาพการท างานของลกจางและสภาพการจาง สอบถามขอเทจจรง ถายภาพถายส าเนาเอกสารทเกยวกบการจาง การจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด คาลวงเวลาในวนหยด และทะเบยนลกจางเกบตวอยางวสดหรอผลตภณฑเพอวเคราะหเกยวกบความ

30 พระราชบญญตโรงเรยนเอกชน พ.ศ.2550 มาตรา 86 วรรคหนง. อางแลว.


ปลอดภยในการท างาน และกระท าการอยางอน เพอใหไดขอเทจจรงในอนทจะปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตน

(2) มหนงสอสอบถามหรอเรยกนายจาง ลกจาง หรอบคคลซงเกยวของมาชแจงขอเทจจรงหรอใหสงสงของหรอเอกสารทเกยวของเพอประกอบการพจารณา

(3) มค าสงเปนหนงสอใหนายจางหรอลกจางปฏบตใหถกตองตามพระราชบญญตน”

จากบทบญญตดงกลาวขางตน จงอาจกลาวไดวา พนกตรวจแรงงานเปนผบรหารกฎหมายคมครองแรงงาน มบทบาทส าคญในการท าใหกฎหมายคมครองแรงงานมผลบงคบใชจรงในทางปฏบต เนองจากบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงานไดใหอ านาจแกพนกงานตรวจแรงงาน ในการตรวจสอบวานายจางไดปฏบตตามหนาททกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดบงคบเอาไวหรอไม ทงยงมอ านาจในการออกค าสงเพอใหนายจางและลกจางปฏบตอยางถกตองตามหนาททไดก าหนดไวในกฎหมายคมครองดวย ดงจะเหนไดจากตวอยางค าพพากษาศาลฎกาท 8382/2544 พนกงานตรวจแรงงานมค าสงใหนายจางจายคาจางคางจาย เงนประกน และคาชดเชยใหแกลกจางภายใน 15 วน นบแตวนททราบค าสง นายจางจงมหนาทตามกฎหมายทจะตองจายเงนตามค าสงพนกงานตรวจแรงงานใหแกลกจาง เมอนายจางไมช าระ ลกจางจงฟองขอใหบงคบนายจางปฏบตตามค าสงพนกงานตรวจแรงงานได เปนตน

สภาพบงคบ

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เปนกฎหมายทมโทษทางอาญา โดยจะบงคบเอากบผทฝาฝนไมปฏบตตามหนาททบทบญญตไดก าหนดไว ดงทไดกลาวไปขางตนวากฎหมายคมครองแรงงานมลกษณะเปนกฎหมายกงเอกชนกงมหาชน มการแทรกแซงจากภาครฐ เพอเขามาคมครองดแลสทธของลกจาง โดยไดก าหนดโทษทางอาญาเอาไวเพอเปนบทลงโทษแกนายจาง หรอผทฝาฝนไมยอมปฏบตตามหนาททกฎหมายไดบญญตเอาไว โดยโทษขนต าสดนน ไดแก ปรบไมเกน 5,000 บาท ตามมาตรา 145 ก าหนดลงโทษแกนายจางผทไมปฏบตตามมาตรา 23 (การก าหนดเวลาท างานปกตใหแกลกจาง) และโทษขนสงสด ไดแก จ าคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 200,000 บาท หรอทงจ าทงปรบตามมาตรา 148 ก าหนดลงโทษแกนายจางผทฝาฝนมาตรา 31 (การท างานลวงเวลาหรอการท างานในวนหยดในงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางตามมาตรา 23 วรรคหนง) หรอฝาฝนมาตรา 44 (นายจางจางลกจางเดกทมอายต ากวา 15 ป เปนลกจาง) หรอไมปฏบตตามกฎกระทรวงทออกตามมาตรา 103 วรรค 1 (กฎกระทรวงทก าหนดมาตรฐานใหนายจางด าเนนการในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน) อนจะไดกลาวถงบทก าหนดโทษตามกฎหมายคมครองแรงงานไวในบทท 7 ของต าราเลมนตอไป


แตอยางไรกตาม ความผดตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนความผดทสามารถเปรยบเทยบปรบได โดยผทมอ านาจเปรยบเทยบปรบได ไดแกบคคลตามทมาตรา 159 ก าหนดเอาไว ไดแก

มาตรา 159 บรรดาความผดตามพระราชบญญตน เวนแตความผดตามมาตรา157 ถาเจาพนกงานดงตอไปน เหนวาผกระท าผดไมควรไดรบโทษจ าคกหรอไมควรถกฟองรองใหมอ านาจเปรยบเทยบดงน

(1) อธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย ส าหรบความผดทเกดขนในกรงเทพมหานคร

(2) ผวาราชการจงหวดหรอผซงผวาราชการจงหวดมอบหมาย ส าหรบความผดทเกดขนในจงหวดอน

ในกรณทมการสอบสวน ถาพนกงานสอบสวนพบวาบคคลใดกระท าความผดตามพระราชบญญตน และบคคลนนยนยอมใหเปรยบเทยบ ใหพนกงานสอบสวนสงเรองใหอธบดหรอผวาราชการจงหวด แลวแตกรณ ภายในเจดวนนบแตวนทบคคลนนแสดงความยนยอมใหเปรยบเทยบ

เมอผกระท าผดไดช าระเงนคาปรบตามจ านวนทเปรยบเทยบภายในสามสบวนแลว ใหถอวาคดเลกกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ถาผกระท าผดไมยนยอมใหเปรยบเทยบ หรอเมอยนยอมแลวไมช าระเงนคาปรบภายในก าหนดเวลาตามวรรคสาม ใหด าเนนคดตอไป


สรปประจ าบท เมอความสมพนธตามสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางเกดขนอยางไมเปนธรรม นายจางไมเปดโอกาสใหลกจางไดเขาเจรจาตอรองขอสญญา จงเกดการใชแรงงานลกจางเปนไปอยางไมเหมาะสม เกดกรณนายจางกดขขมเหง เอารดเอาเปรยบลกจาง ตลอดจนลกจางไมได รบคาตอบแทนทเหมาะสมกบการท างานใหนายจาง อกทงสถานทท างานและอปกรณในการท างานไมมความปลอดภย และเปนอนตรายตอสขภาพอนามยของลกจาง รฐจงตองบญญตกฎหมายคมครองแรงงานขน กลาวคอ พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เพอคมครองและปกปองสทธประโยชนใหแกลกจาง ไมใหถกนายจางปฏบตอยางไมเปนธรรมในการใชแรงงาน ทงยงก าหนดหนาทแกนายจางใหตองปฏบตตามอยางเครงครด หากฝาฝนกจะตองถกลงโทษ ซงกฎหมายคมครองแรงงานนเปนกฎหมายทมบทก าหนดโทษเปนโทษทางอาญา โดยมพนกงานตรวจแรงงานเปนผบรหารกฎหมายใหเกดการบงคบใชไดอยางแทจรงในทางปฏบต แตอยางไรกตามในการบงคบใชกฎหมายคมครองแรงงานนน ไมไดบงคบใชกบนายจางและลกจางแหงสญญาจางแรงงานทกกรณเสมอไป ทงน เพราะกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดขอยกเวนเอาไววาไมใหน ากฎหมายคมครองแรงงานไปบงคบใชกบหนวยงานบางหนวยงาน เชน ราชการ รฐวสาหกจ เปนตน ดงนน ผศกษาควรตองศกษาถงขอบเขตแหงการบงคบใชกฎหมายคมครองแรงงานใหดเสยกอน เนองจากมหลายคดทขนสศาลแตปรากฏวาโจทกควาน าเหลวกลบบานมอเปลาไป เพยงเพราะเหตทวาสญญาจางแรงงานของตนไมอยภายใตบงคบแหงกฎหมายคมครองแรงงาน


ค าถามทายบท 1. เพราะเหตใดจงมการกลาววากฎหมายคมครองแรงงานมลกษณะเปนกฎหมายกงเอกชนกงมหาชน จงวเคราะหและอธบาย 2. เพราะเหตใดจงมการกลาววากฎหมายคมครองแรงงานมลกษณะเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน จงวเคราะหและอธบาย 3. เพราะเหตใดจงมการกลาววากฎหมายคมครองแรงงานมลกษณะเปนกฎหมายทมความยดหยน และเปนกฎหมายสวสดการสงคม จงวเคราะหและอธบาย 4. นายจางหรอสถานประกอบการใดบางทอยภายใตบงคบแหงกฎหมายคมครองแรงงาน และกฎหมายคมครองแรงงานจะไมน าไปบงคบใชกบนายจางหรอสถานประกอบการรายใดบาง จงวเคราะหและอธบาย

5. หากมลกจางของมหาวทยาลยราชภฏอดรธานมาปรกษาทานกรณไมไดรบสทธประโยชนตามทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตไว ทานจะใหค าปรกษาแกลกจางรายนอยางไร

บทท 2

การเกดขนและการสนสดของสญญาจางแรงงาน

(The Formation and Termination of Employment Contract)

สญญาจางแรงงานนน เปนสญญาทท าขนระหวางนายจางและลกจาง บางกมการท าขนเปนลายลกษณอกษร บางกท าขนแบบปากเปลา แทจรงแลวนน สญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางมเงอนไขภายใตกฎหมายคมครองแรงงานหรอไม หากสญญาจางแรงงานไดเกดขนแลว ตอมาคสญญาฝายใดฝายหนงประสงคอยากจะเลกสญญา กฎหมายมเงอนไขในการบอกเลกสญญาหรอไม หากมเงอนไขในการบอกเลกสญญา จะตองมการปฏบตตามเงอนไขดงกลาวนนอยางไร กฎหมายก าหนดภาระหนาทของคสญญาฝายทบอกเลกสญญาไวอยางไร ภาระหนาทดงกลาวนมขอยกเวนไมตองปฏบตตามหรอไม อยางไร โดยทงหมดทกลาวมาขางตนน ผศกษาสามารถศกษาไดจากบทท 2 น ซงจะไดอธบายถงการเกดขนและการสนสดของสญญาจางแรงงาน ภายใต บทบญญตแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

การเกดขนของสญญาจางแรงงาน

ตามความหมายแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 575 ทไดบญญตวา “สญญาจางแรงงาน คอ สญญาซงบคคลคนหนง เรยกวาลกจาง ตกลงจะท างานให แกบคคลอกคนหนง เรยกวานายจางและนายจางตกลงจะใหสนจางตลอดเวลาทท างานให” และ

ตามค านยามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 “สญญาจางหมายความวา สญญาไมวาเปนหนงสอหรอดวยวาจาระบชดเจนหรอเปนทเขาใจโดยปรยายซงบคคลหนงเรยกวาลกจางตกลงจะท างานใหแกบคคลอกบคคลหนงเรยกวานายจางและนายจางตกลงจะใหคาจางตลอดเวลาทท างานให”

สญญาจางแรงงานตามความหมายแหงบทบญญตของกฎหมายทงสองฉบบดงกลาวขางตน จะเหนไดวา“จางแรงงาน” เปน “สญญา” ทลกจางตกลงท างานใหนายจาง และนายจางตกลงใหลกจางท างานให ซงนายจางตกลงจะจายสนจางใหแกลกจางเพอตอบแทนการท างานดงกลาวนน โดยเมอพจารณาจากค านยามแลวจะพบวา สญญาจางแรงงานน เปนสญญาทไมมแบบ เนองจากไมมบทบญญตแหงกฎหมายก าหนดไววาจะตองด าเนนตามขนตอนพธการอยางไร ไมไดก าหนดไววาสญญาจางแรงงานจะตองท าเปนหนงสอเพอใหมผลสมบรณตามกฎหมาย31 ทงยงมค าพพากษาศาล

31 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 152 บญญตไววา “การใดมไดท าใหถกตองตามแบบทกฎหมายบงคบไว การนนเปนโมฆะ”

24 บทท 2 การเกดขนและการสนสดของสญญาจางแรงงาน กฎหมายคมครองแรงงาน

ฎกาไดกลาวถงสญญาจางแรงงานวาไมมแบบ กลาวคอ ค าพพากษาศาลฎกาท 2652-2653/2539 ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 575 ไมไดบญญตวาสญญาจางแรงงานตองท าเปนหนงสอ เพยงแตตกลงจางและตกลงใหสนจางแกกน สญญาจางแรงงานกเกดแลว

ดงนน นายจางและลกจางอาจตกลงกนเปนลายลกษณอกษร หรอตกลงกนดวยวาจา หรอแมกระทงเปนทเขาใจโดยปรยายไดวามการจางใหท างานและจะจายคาจางเพอเปนการตอบแทนกน กถอวาสญญาจางแรงงานไดเกดขนแลว ทงนายจางและลกจางมนตสมพนธระหวางกน มสทธและหนาททตองปฏบตตอกนภายใตสญญาจางแรงงาน และเมอสญญาจางแรงงานถอเปนสญญาซงถอเปนนตกรรมประเภทหนง ดงนน การพจารณาความสมบรณของสญญาจางแรงงาน จงตองน าหลกกฎหมายวาดวยนตกรรมภายใตประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาพจารณาดวย นอกจากจะพจารณาในเรองของแบบทกลาวขางตนแลว ยงจะตองพจารณาหลกอนๆเชนกน ไมวาจะเปนหลกในเรองของวตถประสงคของสญญา32 ความสามารถของคสญญา33 และการแสดงเจตนาของคสญญา34

คสญญาแหงสญญาจางแรงงาน

ในเมอ ตามค านยามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 บญญตไววา “สญญาจางหมายความวา สญญาไมวาเปนหนงสอหรอดวยวาจาระบชดเจนหรอเปนทเขาใจโดยปรยายซงบคคลหนงเรยกวาลกจางตกลงจะท างานใหแกบคคลอกบคคลหนงเรยกวานายจางและนายจางตกลงจะใหคาจางตลอดเวลาทท างานให” ดงนน คสญญาแหงสญญาจางแรงงานทจะมนตสมพนธ มสทธและหนาททพงปฏบตตอกนยอมหมายถง “นายจาง” และ “ลกจาง”

การพจารณาวาบคคลใดถอเปนคสญญาแหงสญญาจางแรงงานบาง กลาวคอ การพจารณาวาบคคลใดเปน “นายจาง” หรอ “ลกจาง” ถอเปนเรองทส าคญอยางยง เนองจากหากพจารณาแลววาบคคลใดเปนคสญญาแหงสญญาจางแรงงาน เปนนายจางและลกจางตามความมงหมายแหงกฎหมายคมครองแรงงาน บคคลเหลานนยอมตองอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงาน ยอมมสทธและหนาททตองปฏบตตามอยางเครงครด การฝาฝนไมยอมปฏบตตามบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงานนน ยอมมความผดและตองไดรบโทษตามบทก าหนดโทษ ซงหลกเกณฑในการพจารณาความเปน “นายจาง” และ “ลกจาง” มดงตอไปน

32 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150. อางแลว. 33 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 153 บญญตไววา “การใดมไดเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายวาดวยความสามารถ ของบคคล การนนเปนโมฆยะ” 34 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หมวด 2 การแสดงเจตนา

กฎหมายคมครองแรงงาน บทท 2 การเกดขนและการสนสดของสญญาจางแรงงาน 25

นายจาง

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 บญญตถงค านยาม “นายจาง” เอาไววา

“นายจาง”หมายความวา ผซงตกลงรบลกจางเขาท างานโดยจายคาจางใหและหมายความรวมถง (1) ผซงไดรบมอบหมายใหท างานแทนนายจาง (2) ในกรณทนายจางเปนนตบคคลใหหมายความรวมถงผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลและผซงไดรบมอบหมายจากผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลใหท าการแทนดวย

ดงนน จงอาจกลาวไดวา ผทจะอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานในฐานะนายจางนน หมายถงบคคลดงตอไปน

1. นายจางตวจรง

หมายถง นายจางทเปนบคคลรบลกจางเขาท างานใหแกตนอยางแทจรง เปนบคคลทท าการจายคาตอบแทนการท างานใหแกลกจาง เพอเปนการตอบแทนทลกจางไดท างานใหแกตน โดนนายจางตวจรงน อาจเปนบคคลธรรมดา ผซงมความสามารถในการท านตกรรม ตามหลกกฎหมายวาดวยเรองนตกรรม35 และหลกกฎหมายวาดวยเรองบคคล36 ภายใตประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เชน นายด า อาย 30 ป หรอนายแดง อาย 45 ป เปนตน หรออาจเปนนตบคคลกได เชน หางหนสวนจ ากด บรษทจ ากด หรอเปนองคการทกฎหมายก าหนดใหเปนนตบคคลกได เปนตน

2. นายจางตวแทน

หมายถง ในกรณทนายจางตวจรงเปนนตบคคล เชน หางหนสวนจ ากด หรอบรษทจ ากด กยอมตองมหนสวนผจดการ หรอกรรมการบรษทเปนผมอ านาจแสดงเจตนาแทนนายจางตวจรงทเปนนตบคคลนน ซงผทมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลทไดกระท าการภายในขอบอ านาจของตน กฎหมายถอวาเปนนายจางตามความหมายแหงค านยามทไดบญญตไวในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นดวย นอกจากนยงหมายความรวมถงบคคลทไดรบมอบหมายจากนายจางตวแทนนนใหกระท าการแทนดวย เชน กรรมการผจดการของบรษทนกนอยจ ากด ไดมอบหมายใหนายไข ซงมต าแหนงผจดการทวไปและเปนลกจางคนหนง ใหเปนผกระท าการแทนในกจการทงปวงของบรษทนกนอยจ ากด เชนนกถอวา นายไข เปนนายจางตวแทนเชนกน

35 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 153. อางแลว. 36 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 2 บคคล


แตอยางไรกตาม หากมการด าเนนคดกบนายจางตวแทนเปนจ าเลย นายจางตวแทนไมตองรบผดเปนการสวนตวหากปรากฏวาไดกระท าการไปภายในขอบอ านาจของตน ดงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาน

ค าพพากษาศาลฎกาท 173-228/2553 พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 มาตรา 5 ได ใหค านยามค าวา นายจางในท านองเดยวกนกบ พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 วา นายจาง หมายความวา ผซงตกลงรบลกจางเขาท างานโดยจายคาจางใหในกรณทนายจางเปนนตบคคลใหหมายความรวมถงผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคล และผซงไดรบมอบหมายจากผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลใหท าการแทนดวย เมอจ าเลยท 2 เปนกรรมการผมอ านาจกระท าการแทนจ าเลยท 1 ยอมมฐานะเปนนายจางของโจทก แตจ าเลยท 1 ซงเปนนายจางโดยตรงของโจทกมฐานะเปนนตบคคล มจ าเลยท 2 เปนกรรมการผมอ านาจท าการแทนตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1167 ซงความเกยวพนกนในระหวางกรรมการและบรษท และบคคลภายนอกนน ใหบงคบตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน วาดวยตวแทน และบทบญญตวาดวยตวแทน มาตรา 820 มความหมายวากจการใดอนตวแทนไดกระท าไปในขอบอ านาจของตวแทนนนเปนการกระท าของตวการจ าเลยท 1 ผเปนตวการจงตองผกพนตอบคคลภายนอกในการกระท าของจ าเลยท 2 ทไดกระท าไปภายในวตถประสงคของจ าเลยท 1 โดยจ าเลยท 2 ไมผกพนรบผดเปนสวนตวตอโจทก

3. นายจางรบมอบ

หมายถง ผซงไดรบมอบหมายใหท างานแทนนายจางตวจรง หรอไดรบมอบหมายใหท างานแทนนายจางตวแทน ซงอาจจะเปนเพยงลกษณะการมอบหมายดวยต าแหนงหนาท เชน ผจดการฝายบคคล หรออาจจะเปนลกษณะการมอบหมายไหววานชวครงคราวในระหวางทนายจางตวจรงหรอนายจางตวแทนไมสามารถอยปฏบตหนาทในฐานะนายจางไดกได เชน บรษท สวนสวย จ ากด มนายสมชายเปนกรรมการผมอ านาจกระท าการแทนบรษท นายสมชายตองเดนทางบอยๆ จงมอบหมายใหนางสาวสมหญงซงเปนนองสาว ท างานแทนในสวนทเกยวของกบการบรหารงานบคคลในบรษท สวนสวย จ ากดดงกลาว ดงนน กจการทนางสาวสมหญงไดกระท าลงไปนนแมนางสาวสมหญงไมไดมต าแหนงใดๆ ในบรษท สวนสวย จ ากดนนเลย กถอไดวานางสาวสมหญงเปนนายจางของลกจางในบรษท สวนสวย จ ากดนนดวย ในฐานะเปนนายจางรบมอบ

ทงน กฎหมายคมครองแรงงานไมไดก าหนดรายละเอยดเอาไววาจะตองมการท าหนงสอมอบอ านาจหรอไม จงอาจตความไดวา เปนเพยงลกษณะการมอบหมายกเพยงพอแลวทจะท าใหผไดรบมอบหมายมฐานะเปนนายจาง มหนาทตองปฏบตตอลกจางตามทกฎหมายคมครองแรงงานไดบญญตเอาไว แตอยางไรกตาม เชนเดยวกนกบกรณนายจางตวแทน หากมการด าเนนคดกบนายจางรบมอบเปนจ าเลย นายจางรบมอบไมจ าเปนตองรบผดเปนการสวนตว ดงตวอยางค าพพากษาฎกาน


ค าพพากษาศาลฎกาท 5759/2540 สวนในทางแพง นายจางตวแทนหรอนายจางรบมอบแมจะถกฟองและถกศาลพพากษาใหรบผดรวมดวยกตาม แตนายจางตวแทนหรอนายจางรบมอบดงกลาวไมตองรบผดเปนสวนตว

ตอไปน เปนตวอยางค าพพากษาศาลฎกาในประเดนพจารณาวาบคคลใดเปนนายจางตามความมงหมายแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 ค านยาม “นายจาง” หรอไม

ค าพพากษาศาลฎกาท 2706/2531 จ าเลยซ งเปนนายจางของโจทกไดสงใหโจทกท าความสะอาดทางระบายน าเสย โจทกไมยอมท าอางวาสกปรกเกนไป ป.ภรรยา พ. ผจดการหางจ าเลยจงบอกแกโจทกวา “ถาท าไมไดกตองออกจากงาน” มไดกลาวใหเปนกจจะลกษณะวาจ าเลยจะเลกจางโจทกและ ป. มไดเปนผมอ านาจท าการแทนนตบคคลจ าเลย ทงไมปรากฏวาไดรบมอบหมายจาก พ. ดงนน ป. จงไมอยในฐานะเปนนายจางของโจทก ไมมอ านาจเลกจางโจทกได การทโจทกออกจากงานไปยงถอไมไดวาจ าเลยเลกจางโจทก

ค าพพากษาศาลฎกาท 4659/2536 จ าเลยเปนนตบคคล น. ไดรบอ านาจจากกรรมการของจ าเลย น. จงเปนผซงไดรบมอบหมายใหท างานแทนผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคล มฐานะเปนนายจางของโจทกดวย น. มอ านาจเลกจางโจทกได

ค าพพากษาศาลฎกาท 4335/2546 กรรมการบรษททมใชผมอ านาจกระท าการแทนบรษท ไมมอ านาจเลกจางลกจาง และบรษทมไดมอบหมายใหกรรมการดงกลาวเลกจางลกจางแทนบรษทดวย กรรมการบรษทนนมใชนายจางตามกฎหมาย

นอกจากกรณทไดบญญตไวในมาตรา 5 แลว ยงมการบญญตเพมเตมไวในมาตรา 11/1 ใหถอวาบคคลตามมาตรา 11/1 นน เปนนายจางของลกจาง จะตองอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานดวย กลาวคอ กรณผประกอบกจการไดวาจางดวยวธเหมาแรง ซงเรยกกนโดยทวไปวา “นายจางรบถอ”

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 11/1 บญญตไววา

“ในกรณทผประกอบกจการมอบหมายใหบคคลหนงบคคลใดเปนผจดหาคนมาท างานอนมใชการประกอบธรกจจดหางาน โดยการท างานนนเปนสวนหนงสวนใดในกระบวนการผลตหรอธรกจในความรบผดชอบของผประกอบกจการ และโดยบคคลนนจะเปนผควบคมดแลการท างานหรอรบผดชอบในการจายคาจางใหแกคนทมาท างานนนหรอไมกตาม ใหถอวาผประกอบกจการเปนนายจางของคนทมาท างานดงกลาว


ใหผประกอบกจการด าเนนการใหลกจางรบเหมาคาแรงทท างานในลกษณะเดยวกนกบลกจางตามสญญาจางโดยตรง ไดรบสทธประโยชนและสวสดการทเปนธรรมโดยไมเลอกปฏบต”

ดงนน จากบทบญญตมาตรา 11/1 ขางตน ผประกอบการทจะถอเปนนายจางของลกจางทจางมาดวยวธเหมาแรง อนจะมหนาทตองปฏบตและอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงาน จะตองปรากฏวามลกษณะดงตอไปน

1. ผประกอบการไดมอบใหบคคลอนไปด าเนนการจดหาคนมาท างาน

2. บคคลอนทวาน ไมไดเปนผประกอบอาชพหรอประกอบธรกจจดหางาน เนองจาก หากเปนผทประกอบธรกจจดหางาน จะตองอยภายใตบงคบพระราชบญญตจดหางานและคมครองคนหางาน พ.ศ.2528 ไมใชภายใตบงคบแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น 3. ไมวาบคคลนนจะเปนผควบคมดแลการท างานหรอรบผดชอบในการจายคาจางใหแกคนทมาท างานนนหรอไมกตาม

4. งานทจะใหท าในกรณน เปนงานทเปนสวนหนงสวนใดในกระบวนการผลตหรอธรกจในความรบผดชอบของผประกอบกจการ

5. ใหถอวาผประกอบกจการเปนนายจางของคนทมาท างานดงกลาวโดยผประกอบกจการจะตองด าเนนการใหลกจางรบเหมาคาแรงทท างานในลกษณะเดยวกนกบลกจางตามสญญาจางโดยตรง ไดรบสทธประโยชนและสวสดการทเปนธรรมโดยไมเลอกปฏบต

รปท 2.1 ลกษณะของนายจางตามมาตรา 11/1

ยกตวอยางเชน บรษท เดอะมนออโต จ ากด ประกอบธรกจผลตรถยนต มแผนกงานหลายแผนก ไมตองการจางแรงงานลกจางดวยตวเอง จงไดวาจางใหบรษท มดตะนอย จ ากด มารบงานเฉพาะในแผนกตวโครงรถยนตมาประกอบเปนรถยนตดวยวธเหมาคาแรง โดยตกลงคาจางเหมากนเปนรายคน ตามทผลตได โดยใหบรษท มดตะนอย จ ากด ไปหาคนงานมาท างานใหไดอยางนอยวนละ 15 คน ตามจ านวนเครองจกรทใชในการประกอบรถยนตมอย บรษท มดตะนอย จ ากด จะเปนผรบผดชอบในการหาคนงาน ในการควบคมดแลการท างานของคนงาน และในการจายคาจางใหแกคนงาน กรณเชนนบรษท มดตะนอย จ ากด เปนผรบเหมาคาแรงและเปนนายจางตวจรงของลกจางของผรบเหมาคาแรง สวนบรษท เดอะมนออโต จ ากด กจะเปนนายจางรบถอตามกฎหมายคมครองแรงงาน ซงก าหนดใหบรษท เดอะมนออโต จ ากด เปนนายจางของลกจางผรบเหมาคาแรงดวย สวนความสมพนธระหวางบรษท เดอะมนออโต จ ากด กบบรษท มดตะนอย จ ากดนน ไมไดเปนนายจางลกจางกน แตเปนผทท าสญญาจางเหมาคาแรงอนเปนสญญาประเภทหนง


การทกฎหมายก าหนดไวเชนนกเพอใหลกจางของผรบเหมาคาแรงมหลกประกนมนคงขนอกชนหนง เพราะบรรดาผรบเหมาคาแรงนนมกจะเปนนายจางรายเลกไมคอยมฐานะทางการเงนนก เมอก าหนดใหเจาของสถานประกอบกจการเปนนายจางของลกจางของผรบเหมาคาแรงแลวกท าใหลกจางดงกลาวมความมนคงทางดานสทธและหนาทตามกฎหมายคมครองแรงงานมากขน ลกจางของผรบเหมาคาแรงสามารถฟองเจาของสถานประกอบกจการในฐานะนายจางไดดวย

ลกจาง

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 บญญตถงค านยาม “ลกจาง” เอาไววา

“ลกจาง” หมายความวา ผซงตกลงท างานใหนายจางโดยรบคาจางไมวาจะเรยกชออยางไร

ดงนน จงอาจกลาวไดวา ผทจะอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานในฐานะลกจางนน หมายถง บคคลทท างานเพอประสงคสงตอบแทนทเรยกวา “คาจาง” โดยไมค านงถงวาตามสญญาจางแรงงานจะเรยกบคคลนนวาอยางไร กลาวคอ ไมวาในสญญาจางแรงงานจะก าหนดเรยกชอ หรอมต าแหนงใหลกจางเปนลกจางทดลองงาน ลกจางชวคราว ลกจางประจ า หรอลกจางทท างานไมเตมเวลา (Part Time) กถอเปนลกจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น มสทธทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบนทงสน

อนง ขอสงเกตส าคญทตองพจารณาคอ สญญาจางแรงงานกบสญญาจางท าของนนมลกษณะทใกลเคยงกนมาก อกทงยงมความสมพนธระหวางคสญญาในลกษณะตางตอบแทนทเหมอนกน กลาวคอ คสญญาฝายหนงมการท างานใหแกคสญญาอกฝายหนง และไดรบคาตอบแทนจากการท างานนน ดงนนจงเปนประเดนส าคญ อกหนงประเดนทจะตองมาพจารณาแบงแยกความสมพนธใหไดวา ความสมพนธของคสญญาเปนความสมพนธภายใตสญญาจางแรงงาน หรอเปนความสมพนธภายใตสญญาจางท าของ เพราะหากเปนความสมพนธภายใตสญญาจางท าของ คสญญาจะมสทธและหนาทระหวางกนตามทไดก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3

ลกษณะ 7 จางท าของ เทานน แตหากเปนความสมพนธภายใตสญญาจางแรงงาน นอกจากทคสญญาจะมสทธและหนาทระหวางกนตามทไดก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3

ลกษณะ 6 จางแรงงานแลว ยงจะตองปฏบตตามหนาททพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดเอาไวดวย และหากฝาฝนไมปฏบตตาม กจะมโทษตามทก าหนดไวในสวนของบทก าหนดโทษแหงพระราชบญญตน

เมอพจารณาจากตวบทกฎหมาย ไมปรากฏวามบทบญญตมาตราใดก าหนดใหความแตกตางระหวางสญญาจางแรงงานกบสญญาจางท าของเอาไว ดงนน จงตองศกษาจากแนวค า


พพากษาศาลฎกาทผานมา วาศาลมแนวทางในการพจารณาแบงแยกความสมพนธระหวางสญญาทงสองสญญานวามความแตกตางกนอยางไร ปรากฏวาในหลายคดทผานมา ศาลไดพจารณาจาก “อ านาจบงคบบญชา” ของคสญญามาเปนตวแบงแยกความแตกตางของสญญา กลาวคอ หากคสญญาฝายหนงมอ านาจบงคบบญชา มการออกค าสง มการลงโทษ คสญญาอกฝายหนงแลว ศาลจะพจารณาถอวาเปนความสมพนธภายใตสญญาจางแรงงาน คสญญาจะมฐานะเปนนายจางและลกจาง และคสญญาทงสองฝายจะตองอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานดวย แตหากคสญญาตางมความอสระตอกน ไมมคสญญาฝายใดทมอ านาจออกค าสง หรอลงโทษคสญญาอกฝายหนงได ศาลมกจะพจารณาถอวาเปนความสมพนธภายใตสญญาจางท าของ คสญญาไมมสทธและหนาทภายใตกฎหมายคมครองแรงงานทจะตองปฏบตตาม โดยสามารถศกษาไดจากค าพพากษาฎกาดงตอไปนเปนตวอยางประกอบ

ค าพพากษาศาลฎกาท 352/2524 โจทกเปนชางตดผมอยทรานของจ าเลย โจทกไดคาตดผมรอยละ 60 จ าเลยไดรอยละ 40 ไมมระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างาน จ าเลยไมมอ านาจสงการเกยวกบการท างานของโจทก โจทกคนใดจะมาท างานหรอไมกได ไมมระเบยบเกยวกบการลา หากโจทกคนใดขาดบอย จ าเลยกจะวาเอาบาง ซงเปนการบนวาธรรมดาไมมสภาพบงคบระยะเวลาทโจทกคนใดมาท างานตดผมหรอไม ไมมผลเกยวกบการทจ าเลยจะตองจายคาจางใหโจทกหรอไม การท างานของโจทกจงเปนการกระท าเพอใหไดมาซงคาจางลกคาคาจางทไดรบเปนเงนทลกคาจายใหแกโจทก และเปนผลอนเกดจากการตดผมใหแกลกคาโดยตรง จ าเลยเพยงแตมสทธไดรบสวนแบงคาจางสวนหนงในฐานะเปนเจาของราน เจาของเครองอปกรณเครองใชตางๆเทานน คาจางทโจทกไดรบมใชเปนคาจางทจ าเลยจายให ถอไมไดวาโจทกตกลงท างานใหแกจ าเลยเพอรบคาจาง โจทกจงมใชลกจางของจ าเลย

ค าพพากษาศาลฎกาท 51/2537 โจทกมเวลาท างานปกต จ าเลยท 1 มอ านาจสงการและบงคบบญชาใหโจทกปฏบตตามระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างาน ก าหนดเวลาท างานและตรวจสอบเวลาท างานของโจทกกบมอ านาจหกรายไดของโจทก ในกรณทโจทกขาดงานหรอมาท างานสายเงนรายไดจากการแตงผมทจายใหโจทกกค านวณตามผลงานทโจทกท าได ความ สมพนธระหวางโจทกกบจ าเลยท 1 ดงกลาว ถอไดวาโจทกท างานใหแกจ าเลยท 1 เพอรบคาจางโดยค านวณตามผลงานทโจทกท าไดจงฟงไดวาโจทกเปนลกจาง ของจ าเลยท 1 มสทธเรยกคาชดเชยจากจ าเลยทงสอง

ค าพพากษาศาลฎกาท 6067/2545 การพจารณาวาโจทกและจ าเลยเปนลกจางและนายจางหรอไมนน นอกจากจะพจารณาวาโจทกและจ าเลยมความสมพนธกนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 575 และพระราชบญญตคมครองแรงงานฯ มาตรา 5 แลว ยงตองปรากฏวาโจทกอยในอ านาจบงคบบญชาโดยตองปฏบตตามค าสง ระเบยบและขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 583 และพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 119 ดวย คดนโจทกรบจางจ าเลยท างานต าแหนงมคคเทศกอสระ อตราคาจางขนกบการท างานแตละครงโดยน านกทองเทยวไปตามตารางทวร ทก าหนดไว หากไมมาท างาน


กจะไมไดคาจาง ก าหนดวนท างานไมแนนอน ไมมการก าหนดวนหยดวนลาและสวสดการส าหรบโจทก แสดงวาโจทกมอสระในการท างานกบจ าเลยไมอยในอ านาจบงคบบญชา ไมตองปฏบตตามค าสงระเบยบหรอขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลย นตสมพนธระหวางโจทกและจ าเลยจงไมใชการจางแรงงานหรอเปนลกจางและนายจางกนตามบทกฎหมายขางตนโจทกไมเปนลกจางของจ าเลย

ค าพพากษาศาลฎกาท 812/2548 โจทกเขาไปบรหารงานของบรษทจ าเลยในฐานะผถอหน การท างานอสระ ไมตองมาท างานทกวนไมอยภายใตบงคบบญชาของผใดในบรษทจ าเลยและไมตองอยภายใตระเบยบขอบงคบการท างานของจ าเลย โจทกจงไมใชลกจางของจ าเลยตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 แมโจทกจะไดรบค าตอบแทนจากจ าเลยเปนเงนเดอน กมใชคาจางตามสญญาจางแรงงาน เมอโจทกมใชลกจางจ าเลยจงไมตองหกเงนสมทบสงส านกงานประกนสงคม การทจ าเลยหกเงนทโจทกไดรบจากจ าเลยสงเปนเงนสมทบแกส านกงานประกน สงคมกไมมผลท าใหโจทกกลบมฐานะกลายเปนลกจางของจ าเลย

ค าพพากษาศาลฎกาท 8794/2550 จ าเลยจดอาหารและหอพกใหพนกงานอาศยเปนสวสดการโดยค านวณเปนคาอาหารและคาหอพกเพอถอเปนรายไดเพอค านวณภาษ จงเปนเพยงสวสดการทจ าเลยจดใหแกลกจางเทานนมใชคาจางตามความหมายของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5

ฉะนนแลว การพจารณาวาบคคลใดเปน “นายจาง” หรอ “ลกจาง” ภายใตสญญาจางแรงงานจงถอเปนเรองทส าคญอยางยง เพราะเมอสามารถพจารณาไดแลววาบคคลใดเปนนายจางและลกจางตามความมงหมายแหงกฎหมายคมครองแรงงาน บคคลเหลานนยอมตองอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงาน ยอมมสทธและหนาททตองปฏบตตามอยางเครงครด การฝาฝนไมยอมปฏบตตามบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงานนน ยอมมความผดและตองไดรบโทษตามบทก าหนดโทษ

การสนสดของสญญา

สญญาจางแรงงานกเหมอนกบเอกเทศสญญาอนๆตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทกฎหมายเปดชองใหคสญญาสามารถแสดงเจตนาบอกเลกกนได และไมมความจ าเปนจะตองผกนตสมพนธกนตลอดไป แตอยางไรกตาม ส าหรบกรณการบอกเลกสญญาจางแรงงานนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดบญญตเงอนไขและเงอนเวลาในการบอกเลกสญญาเอาไว ทงน ตามมาตรา 58237และนอกจากน กฎหมายคมครองแรงงานกก าหนดเงอนไขและเงอนเวลาในการบอกเลก

37 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 บญญตไววา “ถาคสญญาไมไดก าหนดลงไวในสญญาวาจะจางกนนานเทาไร ทานวาฝายใดฝายหนงจะเลกสญญาดวยการบอกกลาวลวงหนาในเมอ


สญญาไวในรปแบบเดยวกนกบทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย โดยก าหนดไวในบทบญญตมาตรา 17 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ดงนน หากคสญญาฝายใดฝายหนงประสงคจะบอกเลกสญญา คสญญาฝายนนกจะตองปฏบตตามทกฎหมายก าหนดเอาไวดวย

อยางไรกตาม สญญาจางแรงงานนนอาจแบงไดเปนสองประเภทใหญๆดวยกน คอ สญญาจางแรงงานแบบมก าหนดระยะเวลา และสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา ซงสญญาทงสองประเภทนมเงอนไขและเงอนเวลาในการสนสดของสญญาทแตกตางกนออกไป ดงตอไปน

สญญาจางแรงงานแบบมก าหนดระยะเวลา

สญญาจางแรงงานแบบมก าหนดระยะเวลา หมายความวา สญญาจางแรงงานทนายจางและลกจางไดตกลงกนไวอยางชดเจนวาจะตกลงจางกนเปนระยะเวลายาวนานเพยงใด กรณสญญาจางแรงงานแบบมก าหนดระยะเวลาเชนน การเลกสญญานน มาตรา 17 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดบญญตเอาไวชดเจนวา สญญาจางแรงงานยอมสนสดลงเมอครบก าหนดระยะเวลาทไดตกลงกนไวในสญญาจางแรงงานโดยไมตองมการบอกกลาวลวงหนาไปยงคสญญาอกฝายหนง

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคหนง บญญตไววา

“สญญาจางยอมสนสดลงเมอครบก าหนดระยะเวลาในสญญาจางโดยมตองบอกกลาวลวงหนา…”

ดงนน กรณทสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางเปนสญญาจางแรงงานแบบมก าหนดระยะเวลาทชดเจนวาจะจางกนเปนระยะเวลายาวนานเพยงใด เมอครบก าหนดเวลานน สญญาจางแรงงานกจะถอเปนอนเลกกน สนสดลงตามก าหนดเวลาโดยไมจ าเปนตองมคสญญาฝายใดบอกกลาวลวงหนาถงการจะเลกสญญากน ยกตวอยางเชน สญญาจางวศวกรควบคมงานกอสรางเปนระยะเวลา 2 ป ตามระยะเวลาทโครงการกอสรางจะแลวเสรจ ดงนนเมอครบก าหนด 2 ปตามทไดตกลงกน สญญาจางแรงงานกเปนอนสนสดลง โดยนายจางหรอลกจางไมจ าเปนตองมการบอกกลาวเพอแจงใหอกฝายหนงทราบถงการสนสดของสญญาจางแรงงานนน เปนตน

ถงหรอกอนจะถงก าหนดจายสนจางคราวใดคราวหนง เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายสนจางคราวถดไปขางหนากอาจท าได แตไมจ าตองบอกกลาวลวงหนากวาสามเดอน

อนง ในเมอบอกกลาวดงวาน นายจางจะจายสนจางแกลกจางเสยใหครบจ านวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามก าหนดทบอกกลาวนนทเดยว แลวปลอยลกจางจากงานเสยในทนทกอาจท าได”


มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทเปนกรณศกษาถงสญญาจางแรงงานทมก าหนดระยะเวลาแนนอน อนจะเปนสญญาทสามารถสนสดลงไดโดยไมจ าเปนตองบอกกลาวลวงหนาใหคสญญาอกฝายหนงทราบ ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 1821/2545 นายจางและลกจางตกลงท าสญญาจางตงแตวนท 1 ตลาคม 2542 ถงวนท 31 มกราคม 2543 เมอลกจางท างานใหแกนายจางจนถงวนท 31 มกราคม 2543 สญญาจางยอมสนสดลงโดยไมตองบอกกลาวลวงหนา

กรณน เปนกรณทมการระบในสญญาจางแรงงานไวอยางชดเจนวานายจางประสงคจะจางแรงงานลกจางเปนระยะเวลาตงแตวนท 1 ตลาคม 2542 ถงวนท 31 มกราคม 2543 ดงนน จงเปนสญญาจางแรงงานแบบประเภททมก าหนดระยะเวลาชดเจน ดงนน เมอถงวนท 31 มกราคม 2543 สญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางกรณนกเปนอนสนสดลง โดยนายจางหรอลกจางไมจ าเปนตองมการบอกกลาวใหอกฝายหนงทราบ

แตอยางไรกตาม กรณเมอครบก าหนดระยะเวลาแหงสญญาจางแรงงานดงกลาว แลวปรากฏวาลกจางยงคงมาท างานใหแกนายจางตอไปตามปกต และนายจางเหนเชนนน กไมไดท าการทกทวงแตอยางใด กรณเชนนจะสงผลตอสญญาจางแรงงานระหวางนายจางกบลกจางอยางไรนน พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไมไดก าหนดเอาไว จงมความจ าเปนตองไปพจารณาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยเรองสญญาจางแรงงาน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 581 ไดบญญตเอาไววา

“ถาระยะเวลาทไดตกลงวาจางกนนนสดสนลงแลว ลกจางยงคงท างานอยตอไปอก และนายจางรดงนนกไมทกทวงไซร ทานใหสนนษฐานไวกอนวาคสญญาเปนอนไดท าสญญาจางกนใหมโดยความอยางเดยวกนกบสญญาเดม แตคสญญาฝายใดฝายหนงอาจจะเลกสญญาเสยไดดวยการบอกกลาวตามความในมาตราตอไปน”

เมอพจารณาจากมาตรา 581 ดงกลาว จงพบวา สญญาจางแรงงานทมก าหนดระยะเวลานน หากวาถงระยะเวลาทตกลงกนใหสญญาสนสดแลว แตลกจางยงคงท างานอยตอไปตามปกต และเมอนายจางทราบถงการมาท างานของลกจางดงกลาวแตกไมไดทกทวงประการใด นายจางยงคงปลอยใหลกจางท างานไปตามปกต กรณเชนน มาตรา 581 ใหสนนษฐานไวกอนวานายจางและลกจางไดตกลงท าสญญาจางแรงงานกนขนเปนสญญาจางแรงงานฉบบใหม ซงเปนสญญาจางแรงงานทมขอตกลง สทธ และหนาทตอกนตามสญญาจางแรงงานฉบบเดมทเคยม ไมวาจะเปนเรองคาตอบแทนการท างาน ลกษณะของงานทนายจางใหลกจางท า ฯลฯ ยกเวนเพยงแตในสวนของการก าหนดระยะเวลาแหงสญญา โดยมาตรา 581 ใหถอวาสญญาจางแรงงานฉบบใหมนเปนสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา หมายความวา หากตอไปในภายหนา นายจางหรอลกจางฝายใดฝายหนงประสงคจะเลกสญญาจางแรงงานระหวางกน ก ใหท าตามเงอนไขและเงอนเวลาท ไดก าหนดไวในกฎหมายคมครองแรงงาน มาตรา 17 หรอในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา


58238 ซงบญญตไวในท านองเดยวกนกบกฎหมายคมครองแรงงานส าหรบการบอกเลกสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกากรณทสญญาจางแรงงานระหวางนายจางกบลกจางเปนสญญาทมก าหนดระยะเวลา แตเมอครบก าหนดแหงสญญาจางแรงงานแลวปรากฏวาลกจางยงคงมาท างานตอไป และนายจางกไมไดทกทวง ศาลฎกากไดมค าวนจฉยใหถอเปนการท าสญญาจางแรงงานกนขนใหม ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 581

ค าพพากษาศาลฎกาท 7717/2551 สญญาจางระหวางโจทกกบจ าเลยเดมเปนสญญาจางทมก าหนดระยะเวลาจางทแนนอนระหวางวนท 14 เมษายน 2543 ถงวนท 13 เมษายน 2544 แตเมอครบก าหนดระยะเวลาดงกลาวในวนท 13 เมษายน 2544 แลวจ าเลยมไดเลกจางโจทก ยงคงใหโจทกท างานตอไป ทงยงยอมจายคาจางใหโจทก จงตองถอวาไดท าสญญาจางกนใหมโดยความอยางเดยวกนกบสญญาเดมตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 581 กลายเปนสญญาจางทไมมก าหนดระยะเวลาการจางกนไว ดงนนเมอจ าเลยจะเลกจางโจทกจ าเลยตองบอกกลาวลวงหนาใหโจทกทราบเมอถงหรอกอนถงก าหนดจายคาจางคราวใดคราวหนง เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายคาจางคราวถดไป

กรณน เปนกรณทแตเดมนายจางและลกจางไดก าหนดระยะเวลาแหงสญญาจางแรงงานกนเอาไววาจะจางแรงงานกนตงแตวนท 14 เมษายน 2543 ถงวนท 13 เมษายน 2544 ซงเปนสญญาจางแรงงานทมก าหนดระยะเวลาไวอยางชดเจน แตปรากฏวาเมอครบก าหนดแหงสญญาแลว นายจางยงคงใหลกจางมาท างานตอไป ทงยงจายคาตอบแทนการท างานใหแกลกจางตามปกต ศาลฎกาจงไดวนจฉยวากรณลกษณะเชนน เปนไปตามทบญญตไวในมาตรา 581

แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย คอ ถอวาสญญาจางแรงงานฉบบเดมไดสนสดลงแลว และนายจางและลกจางไดท าสญญาจางแรงงานกนขนใหมโดยมขอตกลง สทธ และหนาทตอกนตามสญญาจางแรงงานฉบบเดม ซงสญญาจางแรงงานฉบบใหมนตองถอเปนสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลา หากนายจางและลกจางประสงคอยากจะเลกสญญากนกตองปฏบตตามเงอนไขและเงอนเวลาทไดก าหนดไวในกฎหมายคมครองแรงงาน มาตรา 17 และประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 58239 ซงจะไดกลาวในประเดนถดไป

38 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582. อางแลว. 39 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582. อางแลว.


สญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา

สญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลาหมายความวา สญญาจางแรงงานทนายจางและลกจางไมไดตกลงกนวาจะผกพนกน หรอจะจางแรงงานกนเปนระยะเวลานานเทาใด กลาวคอ ไมมการตกลงเรองระยะเวลาของสญญากนเอาไว เปนการเปดชองใหคสญญาไมวาจะเปนคสญญาฝายใดกตาม สามารถแสดงเจตนาบอกเลกสญญากนเมอเวลาใดกได แตอยางไรกตาม ในการบอกเลกสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลาน หากคสญญาฝายใดฝายหนงมความประสงคจะบอกเลกสญญา จะตองบอกเลกตามเงอนไขและเงอนเวลาทกฎหมายคมครองแรงงาน มาตรา 17

ก าหนดเอาไวดวย ซงเปนบทบญญตทกฎหมายคมครองแรงงานมงหมายจะคมครองใหลกจางมระยะเวลานานพอสมควรในการเตรยมตวหางานใหม หรอมเงนในจ านวนพอสมควรในการทจะพอเลยงชพไดระหวางการหางานใหม หรอในมมกลบกน เพอใหนายจางมระยะเวลาพอสมควรในการทจะหาลกจางคนใหมมาแทนทลกจางคนทบอกเลกสญญาจางแรงงาน หรอในบางกรณอาจจะตองมการสงมอบงานใหแกลกจางคนใหมทเขามาแทนลกจางทบอกเลกสญญาจางแรงงานดวย

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคสอง ถงวรรคส บญญตไววา

“...ในกรณทสญญาจางไมมก าหนดระยะเวลา นายจางหรอลกจางอาจบอกเลกสญญาจางโดยบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายคาจางคราวหนงคราวใด เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนากได แตไมจ าตองบอกกลาวลวงหนาเกนสามเดอน ทงน ใหถอวาสญญาจางทดลองงานเปนสญญาจางทไมมก าหนดระยะเวลาดวย

การบอกเลกสญญาจางตามวรรคสอง นายจางอาจจายคาจางใหตามจ านวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามก าหนดทบอกกลาวและใหลกจางออกจากงานทนทได การบอกกลาวลวงหนาตามมาตรานไมใชบงคบแกการเลกจางตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตน และมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย”

จากบทบญญตดงกลาว จะเหนไดวา หากคสญญาฝายใดฝายหนงประสงคจะบอกเลกสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลา คสญญาฝายนนจะตองบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบ โดยการบอกกลาวลวงหนาน ใหบอกเมอถงก าหนดการจายคาจางคราวใดคราวหนง หรอจะบอกกอนถงก าหนดการจางคราวใดคราวหนงกได สญญาจางแรงงานจะมผลสนสดถอเปนอนเลกกนตอเมอถงก าหนดการจายคาจางคราวถดไป ยกตวอยางเชน สญญาจางแรงงานทมก าหนดการจายคาจางทกวนท 30 ของเดอน หากปรากฏวาลกจางประสงคจะเลกสญญา ใหลกจางบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอ และหากลกจางบอกเลกสญญาในวนท 15 ตลาคม นนหมายความวา ลกจางไดบอกเลกสญญาเมอกอนถงการจายคาจางคราว 30 ตลาคม สญญาจางแรงงานกรณนจะมผลเลกกนในวนท 30 พฤศจกายน ซงกคอรอบการจายคาจางคราวถดไปนนเอง หรอหากกรณน ลกจางไดบอกเลกสญญาเปนหนงสอใหแกนายจางในวนท 30 ตลาคม นนหมายความวา ลกจางไดบอกกลาว


เมอถงการจายคาจางคราว 30 ตลาคม สญญาจางแรงงานกรณนจะมผลเลกกนในวนท 30

พฤศจกายน ซงกคอรอบการจายคาจางคราวถดไปนนเอง ดงนน ในทางปฏบตทนายจางสวนใหญก าหนดระเวลาในการบอกเลกสญญาไวในสญญาจางแรงงานวาใหบอกเลกกนเปนระยะเวลาไมนอยกวา 1 เดอนนน เปนความเขาใจทตลาดเคลอนจากกฎหมายคมครองแรงงานไป เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานถอรอบการจายคาจางเปนส าคญ หาใชระยะเวลาภายใน 1 เดอน หรอไมนอยกวา 1 เดอนไม ยกตวอยางเชน สญญาจางแรงงานมก าหนดการจายคาจางทกวนท 15 และ 30 ของเดอน หากปรากฏวาลกจางประสงคจะเลกสญญา กใหลกจางบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอ และหากลกจางบอกเลกสญญาในวนท 15 ตลาคม นนหมายความวา ลกจางไดบอกเลกสญญาเมอถงรอบการจายคาจางคราว 15 ตลาคม สญญาจางแรงงานกรณนจะมผลเลกกนในวนท 30 ตลาคม อนเปนรอบการจายคาจางคราวถดไป จากกรณน จะเหนไดชดเจนวาไมจ าเปนตองมการบอกกลาวลวงหนาเปนระยะเวลาถง 1 เดอนอยางทในทางปฏบตเขาใจและปฏบตกน

นอกจากน ในตอนทายของมาตรา 17 วรรคสองนน ไดบญญตไวส าหรบสญญาจางแรงงานทมรอบการจายคาจางยาวนานกวา 3 เดอน ยกตวอยางเชน นายจางและลกจางไดตกลงกนจายคาจางใหกนเปนรายป (ทก 12 เดอน) กรณเชนน ไมจ าเปนตองบอกกลาวลวงหนาเกน 3 เดอน เนองจากกฎหมายพจารณาแลววาหากใหมการบอกกลาวลวงหนาโดยถอเอารอบการจายคาจางแลวใหมผลเลกสญญากนในรอบการจายคาจางคราวถดไปนนอาจจะเปนระยะเวลาทยาวนานเกนไป

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทเปนกรณใหศกษาถงเงอนไขและเงอนเวลาแหงการบอกเลกสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลาไว ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 4625-4701/2542 เมอวนท 29 มถนายน 2541 ซงเปนวนถงก าหนดจายสนจาง นายจางมหนงสอบอกกลาวเลกจางลกจาง แตลกจางทราบการบอกกลาวในวนท 1 กรกฎาคม 2541 ดงนตองถอวานายจางบอกกลาวเลกจางลกจางในวนทลกจางไดทราบการบอกกลาวเลกจางคอวนท 1 กรกฎาคม 2541 และเปนผลใหเลกสญญาจางกน เมอถงก าหนดจายสนจางคราวถดไปขางหนาในวนท 30 สงหาคม 2541

กรณน เปนการพจารณาวานายจางผเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางนน ไดมการบอกเลกสญญาจางแรงงานเมอใด และการบอกเลกสญญาจางแรงงานนนจะมผลเมอใด ศาลไดวนจฉยเอาวนทลกจางไดรบทราบถงการบอกเลกสญญาจางแรงงานเปนส าคญ หาใชวนทนายจางลงในหนงสอบอกกลาวเลกสญญาจางแรงงานไม ขอเทจจรงในคดนลกจางไดรบคาจางทกๆวนท 30 ของเดอน ดงนน เมอถอวานายจางไดมการบอกกลาวเพอเลกสญญาจางแรงงานในวนท 1 กรกฎาคม 2541 นนหมายความวานายจางไดบอกเลกสญญาจางแรงงานเมอกอนถงรอบการจายคาจางวนท 30 กรกฎาคม 2541 สญญาจงมผลเลกกนในรอบการจายคาจางคราวถดไป นนกคอ วนท 30 สงหาคม 2541 นนเอง


อยางไรกตาม ในการบอกเลกสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา ไมมบทบญญตมาตราใดทเขามาก าหนดวาการแสดงเจตนาในการบอกเลกสญญาจางแรงงานนนจะตองไดรบความยนยอมจากคสญญาอกฝายหนงดวยเสยกอน สญญาจางแรงงานจงจะมผลเลกกนได ดงนน การแสดงเจตนาบอกเลกสญญาจางแรงงานจงสามารถท าไดแตเพยงฝายเดยว ไมจ าเปนตองรอความยนยอมจากคสญญาอกฝายแตอยางใด สญญาจางแรงงานกเปนผลเลกกนเมอถงก าหนดระยะเวลาทกฎหมายก าหนดเอาไวในมาตรา 17 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน เปนกรณศกษาถงการบอกเลกสญญจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา ซงศาลไดวนจฉยวาไมจ าเปนตองไดรบความยนยอมจากคสญญาอกฝายหนง สญญาจางแรงงานกสามารถมผลเลกกนได

ค าพพากษาศาลฎกาท 6020/2545 ลกจางยนใบลาออกตอนายจาง ยอมเปนการแสดงเจตนาบอกเลกสญญาจาง และการเลกสญญาจางมผลในวนทลกจางแจงไวในใบลาออกนน การเลกสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลานน นายจางหรอลกจางมสทธแสดงเจตนาบอกเลกสญญาจางแรงงานไดเพยงฝายเดยว ไมจ าเปนตองใหอกฝายยนยอมตกลงหรออนมตแตอยางใด

ค าพพากษาศาลฎกาท 10161/2551 โจทกแสดงความประสงคลาออกจากงานตอจ าเลยเมอวนท 17 มถนายน 2545 โดยใหมผลวนท 31 กรกฎาคม 2545 เปนการแสดงเจตนาบอกเลกสญญาจางแรงงาน ซงการเลกสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลานนนายจางหรอลกจางมสทธแสดงเจตนาบอกเลกสญญาไดแตเพยงฝายเดยวโดยไมจ าตองใหอกฝายหนงยนยอมตกลงหรออนมต

นอกจากน มาตรา 17 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ยงบญญตเปดชองทางใหแกนายจางไว หากนายจางเปนฝายประสงคจะบอกเลกสญญาจางแรงงาน แตไมตองการรอใหถงก าหนดระยะเวลาตามทกฎหมายก าหนดเอาไวตามมาตรา 17 วรรคสอง ดงทไดกลาวมาแลว กลาวคอ หากนายจางประสงคอยากจะเลกสญญากบลกจางทนท กสามารถท าไดโดยการจายเงนทเรยกวา “คาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา” เปนจ านวนตามทลกจากมสทธจะไดรบหากวามการเลกสญญาตามก าหนดระยะเวลา หมายความวา หากวามการบอกกลาวลวงหนาตามมาตรา 17 วรรคสอง ลกจางมสทธจะท างานอยตอไปจนถงวนใด และจนถงวนนนลกจางมสทธจะไดรบคาจางเปนจ านวนเทาใด เงนจ านวนดงกลาวนจะเปนจ านวนทนายจางจะตองจายใหแกลกจางในวนทบอกเลกสญญา แลวใหลกจางออกจากงานโดยทนทเลยกได

ยกตวอยางค าพพากษาฎกาตอไปนเปนกรณศกษา เมอนายจางประสงคอยากเลกสญญาจางแรงงานลกจางทนทโดยไมรอใหครบก าหนดระยะเวลาทบญญตไวในมาตรา 17 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นายจางสามารถท าไดดวยการจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามทบญญตไวในมาตรา 17 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 โดยบทบญญตในสวนของคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามมาตรา 17 วรรคสามน บญญต


ไวในลกษณะเชนเดยวกนกบทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 วรรคสอง40 อนเปนบทบญญตทศาลฎกาคดนยกมาปรบใช

ค าพพากษาศาลฎกาท 2289/2550 การบอกกลาวลวงหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 วรรคหนง เพยงแตใหคสญญาฝายทจะเลกสญญาบอกกลาวลวงหนาแกคสญญาอกฝายหนงเพอใหทราบลวงหนาวาจะเลกสญญา โดยตองบอกกลาวในเมอถงก าหนดจายสนจางคราวใดคราวหนง หรอกอนจะถงก าหนดจายสนจางคราวใดคราวหนงอนจะกอใหเกดผลเปนการเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายสนจางคราวถดไปเทานน มไดก าหนดใหตองบอกกลาวลวงหนาภายในเวลางานตามปกตแตอยางใด การบอกกลาวเลกสญญาจงมผลนบแตทคสญญาฝายทไดรบการบอกกลาวไดรบทราบการบอกกลาวลวงหนานน โจทกรบทราบการบอกกลาวเลกจางของจ าเลยท 1 เมอวนท 30 สงหาคม 2545 และจ าเลยท 1 ก าหนดจายคาจางกอนวนท 25 ของเดอน การบอกกลาวเลกสญญาจางของจ าเลยท 1 จงเปนผลใหเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายสนจางคราวถดไป คอวนท 24 ตลาคม 2545 เมอจ าเลยท 1 ใหโจทกพนสภาพการเปนพนกงานตงแตวนท 2 กนยายน 2545 จงตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาแกโจทกตงแตวนท 2 กนยายน 2545 ถงวนท 24 ตลาคม 2545 เปนเวลา 53 วนสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนามไดมกฎหมายบญญตเรองดอกเบยไวโดยเฉพาะ จงมสทธคดดอกเบยในระหวางผดนดรอยละ 7.5 ตอป ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 224 วรรคหนง นบแตเมอทวงถาม เมอไมปรากฏวาโจทกทวงถามใหจ าเลยท 1 ช าระหนเมอใด จ าเลยท 1 จงตองช าระดอกเบยนบแตวนฟอง

คดน ศาลฎกาไดยกบทบญญตมาตรา 582 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาบงคบใชแทนมาตรา 17 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ซงบทบญญตแหงกฎหมายทงสองฉบบไดบญญตถงการเลกสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลาไวในท านองเดยวกน โดยกรณนเปนกรณสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา มการจายคาจางใหแกลกจางกอนทกๆวนท 25 ของเดอน เมอนายจางไดมการบอกกลาวเพอเลกสญญาจางแรงงานลกจางในวนท 30 สงหาคม 2545 จงเปนการบอกเลกสญญาเมอกอนครบก าหนดการจายคาจางคราวกอนวนท 25 กนยายน 2545 ฉะนนแลวสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางกรณนจงจะตองมผลเลกกนเมอถงก าหนดการจายคาจางในคราวถดไป นนคอ วนท 24 ตลาคม 2545

แตปรากฏวานายจางประสงคจะใหลกจางออกจากงานไปในวนท 2 กนยายน 2545 ดงนน เมอนายจางเลกสญญาจางแรงงานลกจางกอนถงเงอนเวลาทก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 วรรคหนง นายจางจงมหนาทตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาใหแกลกจางตามทก าหนดไวในมาตรา 582 วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงระยะเวลาตงแตทนายจางไดบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางจนถงวนทลกจางจะมสทธท างานใหแกนายจางจนครบระยะเวลาตามมาตรา 582 วรรคหนงนน นบไดทงสน 53 วน ดงนน ในระยะเวลา 53 วนนลกจางมสทธจะไดคาตอบแทนการท างานเปนเงนจ านวนเทาใด นนคอเงนจ านวนทนายจางจะตองจายใหแกลกจางเปนคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา อนง ศาลฎกาคดนไดกลาวถงประเดน

40 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582. อางแลว.


ดอกเบยเอาไว วาไมมบทบญญตใดก าหนดถงดอกเบยของคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาเอาไว ทงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และทงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กไมไดกลาวถงดอกเบยของสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาเอาไวเปนการเฉพาะ ศาลฎกาจงวนจฉยใหน าบทบญญตเรองดอกเบย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 224 วรรคหนง41 มาค านวณใหแกลกจางแทน ดงนน ลกจางจงมสทธคดดอกเบยในระหวางทนายจางผดนดคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาในอตรารอยละ 7.5 ตอป นบตงแตวนฟองเปนตนไป

สญญาทดลองงาน

สญญาทดลองงานน ในทางปฏบตแลวนายจางและลกจางมกเขาใจวาสญญาจางแรงงานยงไมเกดขน และยงไมมสถานะแหงความเปนนายจางและลกจางกนจนกวาจะผานการทดลองงาน หรอจนกวาจะบรรจเขาเปนลกจางประจ า ซงถอเปนความเขาใจทคลาดเคลอนบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงาน เนองจากตามเจตนารมณของกฎหมายคมครองแรงงานนน สถานะความเปนนายจางและลกจางจะเรมขนทนทเมอลกจางมการตกลงยนยอมท างานใหแกนายจาง และนายจางไดตกลงยนยอมจายคาจางใหแกลกจางเพอตอบแทนการท างานนน และยงไปกวานน จากค านยามแหงบทบญญตของกฎหมายคมครองแรงงานกก าหนดเอาไวชดเจนวาลกจางนน ไมวาจะเรยกชอวาอยางไร หากมการตกลงยนยอมท างานใหแกนายจางเพอหวงประโยชนตอบแทนเปนคาจาง กถอวามสถานะเปนลกจางตามกฎหมายคมครองแรงงานแลว และยอมอยภายใตบงคบแหงกฎหมายคมครองแรงงาน ดงนน ไมวาลกจางจะผานการทดลองงานแลว หรอยงอยในชวงระยะเวลาแหงการทดลองงานตามสญญาทดลองงานอย กมสถานะเปนลกจางตามกฎหมายคมครองแรงงานทงสน

อยางไรกตาม มาตรา 17 วรรคสองตอนทาย แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดบญญตเอาไวเปนทชดเจนแลววา “...ใหถอวาสญญาจางทดลองงานเปนสญญาจางทไมมก าหนดระยะเวลาดวย...” ดงนน เมอสญญาทดลองงานถอเปนสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลา การทคสญญาฝายใดฝายหนงประสงคอยากจะบอกเลกสญญาจางแรงงาน กยอมตองปฏบตตามเงอนไขและเงอนเวลาในการบอกเลกสญญาจางแรงงานตามทไดก าหนดไวในมาตรา 17

แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดวยเชนกน กลาวคอ การบอกเลกสญญาจางแรงงานจะตองมการบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหคสญญาอกฝายหน งทราบ เมอถงหรอกอนถงก าหนดการจายคาจางคราวใดคราวหนง เพอใหมผลเลกสญญาจางแรงงานกนในรอบการจายคาจางคราวถดไป แตไมจ าเปนตองบอกกลาวลวงหนาเกนกวาสามเดอน รวมไปถงกรณทนายจางประสงคจะเลกสญญาจางแรงงานโดยทนท กใหใชหลกการตามมาตรา 17 วรรคสาม แหงพระราชบญญต

41 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 224 บญญตไววา “หนเงนนน ทานใหคดดอกเบยในระหวางเวลาผดนดรอยละเจดกงตอป ถาเจาหนอาจจะเรยกดอกเบยไดสงกวานนโดยอาศยเหตอยางอนอนชอบดวยกฎหมาย กใหคงสงดอกเบยตอไปตามนน ทานหามมใหคดดอกเบยซอนดอกเบยในระหวางผดนด การพสจนคาเสยหายอยางอนนอกกวานน ทานอนญาตใหพสจนได”


คมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เชนเดยวกน กลาวคอ ใหนายจางท าการจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาใหแกลกจาง แลวใหลกจางออกจากงานทนทกได

ดงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาน ทเปนกรณศกษาถงสญญาจางทดลองงานวาเปนสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา ดงนน เมอนายจางประสงคจะบอกเลกสญญาจางทดลองงานลกจาง นายจางตองบอกกลาวลวงหนาตามเงอนไขและเงอนเวลาทไดบญญตไวในมาตรา 17 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดวย แตหากนายจางประสงคจะบอกเลกสญญาจางทดลองงานลกจางทนท หรอกอนครบก าหนดระยะเวลาทไดบญญตไวในมาตรา 17

วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กใหนายจางจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาแกลกจาง ตามทไดบญญตไวในมาตรา 17 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดวย

ค าพพากษาศาลฎกาท 5131/2550 ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคสอง ไมมขอยกเวนวาการเลกจางในระหวางการทดลองงานตามสญญาจางทดลองงานทไมมก าหนดระยะเวลาการจางไมตองบอกกลาวลวงหนา เมอจ าเลยท 1 ผเปนนายจางไมไดบอกกลาวเลกจางลวงหนาเปนหนงสอใหโจทกผเปนลกจางทราบในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายคาจางเพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนา จ าเลยท 1 จงตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาแกโจทก

อนง บทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 ไมไดบญญตไววาการบอกกลาวลวงหนาเพอบอกเลกสญญาจางแรงงานนนจะตองบอกกลาวกนเปนหนงสอ ซงตางจากทบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคสอง ทก าหนดไวชดเจนวาจะตองบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอ ดงนน จงเกดความสบสนวาการบอกเลกสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลานนจะตองบอกกลาวกนเปนหนงสอหรอไม แมวาค าพพากษาศาลฎกาสวนใหญจะวนจฉยไปในลกษณะวาไมจ าเปนตองบอกกลาวลวงหนาเพอเลกสญญาจางแรงงานกนเปนหนงสอกตาม แตส าหรบผเขยนแลว เหนวาการจะตองบอกกลาวกนเปนหนงสอหรอไมนน ขนอยกบการอางกฎหมายทจะน ามาปรบใช หากวาคสญญาแหงสญญาจางแรงงานไดมการบอกเลกสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว ยอมไมจ าเปนตองบอกกลาวกนเปนหนงสอ แตหากคสญญาแหงสญญาจางแรงงานไดมการบอกเลกสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลาตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ยอมตองมการบอกกลาวลวงหนากนเปนหนงสอ ทงน ตามทไดบญญตไวอยางชดเจนในมาตรา 17 วรรคสอง

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกากรณการบอกกลาวลวงหนาดงตอไปนเปนกรณศกษาวาในการบอกเลกสญญาจางแรงงานนน คสญญาฝายทประสงคจะบอกเลกสญญาจางแรงงานจ าเปนจะตองมการบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอเพอบอกเลกสญญาจางแรงงานหรอไม


ค าพพากษาศาลฎกาท 6701/2549 การบอกเลกสญญาจางตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 ไมไดก าหนดไววาตองท าเปนหนงสอ จงอาจท าเปนหนงสอ หรอดวยวาจากได สวนการเลกสญญาจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17

วรรคสอง กมไดหามเดดขาดมใหนายจางหรอลกจางบอกเลกสญญาดวยวาจา จงบอกกลาวเปนหนงสอหรอดวยวาจากได

ค าพพากษาศาลฎกาท 5681-5684/2554 การบอกเลกสญญาจางซงคสญญาไมไดก าหนดลงไวในสญญาวาจะจางกนนานเทาไร ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 วรรคหนง ไมไดก าหนดไววาตองท าเปนหนงสอเทานน จงอาจบอกเลกสญญาจางโดยท าเปนหนงสอหรอดวยวาจากได สวนการเลกสญญาจางทไมมก าหนดระยะเวลา ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคสอง กมไดหามเดดขาดมใหนายจางหรอลกจางบอกเลกสญญาจางดวยวาจา นายจางหรอลกจางจงบอกกลาวเปนหนงสอหรอดวยวาจากได42

อยางไรกตาม ประเดนการบอกเลกสญญาจางแรงงานตองท าเปนหนงสอหรอไมน ยงคงเปนประเดนทถกเถยงกนอย ซงผเขยนเหนวาไมวาจะเปนกรณใด ทายทสดแลว หากมการน าเปนคดขนสศาลแรงงาน ศาลแรงงานยอมตองตความไปในทางทเปนคณแกลกจางเพอกอใหเกดการคมครองลกจางตามเจตนารมณแหงกฎหมายคมครองแรงงานนนเอง

ทงน ไมวากรณจะเปนประการใด เมอสญญาจางแรงงานไดสนสดลงแลว นายจางและลกจางยงคงมสทธ หนาท และความรบผดตอกนอย ซงจะเกยวของกบประเดนการจายคาชดเชย การจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และยงไปกวานน หากเปนกรณการเลกจางทไมเปนธรรม จะตองเชอมโยงไปถงประเดนคาสนไหมทดแทนจากการเลกจางทไมเปนธรรมนนดวย ตลอดจนขอยกเวนทนายจางจะสามารถยกขนมาอางเพอไมตองจายคาชดเชยหรอคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา ซงจะไดกลาวถงในบทท 6 ตอไป

42 ค าพพากษาศาลฎกาท 7047/2542 ค าพพากษาศาลฎกาท 95/2543 และค าพพากษาศาลฎกาท 5321/2545 กวนจฉยไวในท านองเดยวกน


สรปประจ าบท


ค าถามทายบท

1. สญญาจางแรงงานระหวางนายจางกบลกจางทไมไดท าเปนหนงสอ ลงลายมอชอนายจางและลกจาง ถอเปนสญญาจางแรงงานทสมบรณหรอไม อยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

2. บรษท อดรคาขาว จ ากด มนายอดรธาน เปนกรรมการผจดการ มอบหมายใหนายหนองบวล าภ ผจดการฝายบคคล มอ านาจในการจางและเลกจางลกจางไดแทนตน หากมสญญาจางแรงงานระหวางบรษท อดรคาขาว จ ากด กบนายขอนแกน ลกจาง กรณเชนนใครจะมฐานะเปนนายจางตามกฎหมายคมครองแรงงานบาง เพราะอะไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

3. สญญาจางแรงงานมก าหนดระยะเวลา 2 ป กรณเชนน สญญาจางแรงงานจะสามารถสนสดลงไดโดยวธใดบาง จงอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

4. สญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลา นายจางสามารถบอกเลกจางลกจางในทนทไดหรอไม อยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

5. สญญาทดลองงานมก าหนดระยะเวลา 3 เดอน เมอครบก าหนดระยะเวลาทดลองงานดงกลาว นายจางแจงใหลกจางทราบวาลกจางไมผานการทดลองงาน และนายจางไมประสงคจะจางลกจางอกตอไป กรณเชนน สญญาทดลองงานดงกลาวจะถอวามผลสนสดลงเมอใด จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

บทท 3

การท างานและคาตอบแทน

(Work and Remuneration)

ภายใตสญญาจางแรงงาน ในการทลกจางตกลงท างานใหแกนายจางนน เพอไมใหเกดปญหาดงเชนกรณในอดตทผานมา อาท นายจางมการใชแรงงานลกจางอยางเอารดเอาเปรยบ กดขขมเหงลกจาง ไมยอมใหลกจางไดพกผอนตามสมควร ทงยงไมมการจายคาตอบแทนทเหมาะสมใหแกลกจาง กฎหมายคมครองแรงงานจงไดบญญตถงมาตรฐานขนต าในการใชแรงงานเอาไววานายจางมสทธทจะใหลกจางไดท างานเปนระยะเวลายาวนานมากนอยเพยงใด ทงนตองสอดคลองกบลกษณะและประเภทของงานทกฎหมายก าหนดดวย นอกจากน กฎหมายคมครองแรงงานยงมการบญญตถงมาตรฐานขนต าในการจายคาตอบแทนใหลกจางส าหรบการท างานใหนายจางทแตกตางกนไปในแตละชวงเวลา เพอใหคาตอบแทนมความเหมาะสมเพยงพอกบแตละชวงเวลาทลกจางไดท างานใหนายจาง ทงน อาจมบางกรณทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดยกเวนคาตอบแทนของลกจางบางกลมเอาไวดวย

เวลาท างานปกตและคาจาง เวลาท างานปกต

ภายใตสญญาจางแรงงานระหวางนายจางกบลกจางนน นายจางจะมสทธใชแรงงานลกจางไดเฉพาะตามกรอบระยะเวลาทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเอาไวเทานน ระยะเวลานเรยกวา “เวลาท างานปกต” ตามทไดบญญตไวในมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ซงการท างานในชวงเวลาท างานปกตน ลกจางจะไดรบคาตอบแทนเรยกวา “คาจาง” ตามทไดบญญตไวในค านยาม มาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“ใหนายจางประกาศเวลาท างานปกตใหลกจางทราบ โดยก าหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการท างานแตละวนของลกจางไดไมเกนเวลาท างานของแตละประเภทงานตามทก าหนดในกฎกระทรวง แตวนหนงตองไมเกนแปดชวโมง ในกรณทเวลาท างานวนใดนอยกวาแปดชวโมง นายจางและลกจางจะตกลงกนใหน าเวลาท างานสวนทเหลอนนไปรวมกบเวลาท างานในวนท างานปกตอนกไดแตตองไมเกนวนละเกาชวโมงและเมอรวมเวลาท างานทงสนแลว สปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง เวนแตงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางตามทก าหนดในกฎกระทรวงตองมเวลาท างานปกตวนหนงไมเกนเจดชวโมง และเมอรวมเวลาท างานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบสองชวโมง

46 บทท 3 การใชแรงงานและคาตอบแทน กฎหมายคมครองแรงงาน

ในกรณทนายจางและลกจางตกลงกนใหน าเวลาท างานสวนทเหลอไปรวมกบเวลาท างานในวนท างานปกตอนตามวรรคหนงเกนกวาวนละแปดชวโมงใหนายจางจายคาตอบแทนไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท าเกนส าหรบลกจางรายวนและลกจางรายชวโมงหรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดในชวโมงทท าเกนส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงาน

ในกรณทนายจางไมอาจประกาศก าหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการท างานแตละวนไดเนองจากลกษณะหรอสภาพของงาน ใหนายจางและลกจางตกลงกนก าหนดชวโมงท างานแตละวนไมเกนแปดชวโมง และเมอรวมเวลาท างานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง”

จากบทบญญตมาตรา 23 วรรคแรก แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน จะเหนวากฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหเปนหนาทของนายจางในการประกาศเวลาเรมตนและสนสดของการท างานแตละวนใหลกจางทราบ เพอใหลกจางไดทราบถงหนาทในการท างานของตนใหแกนายจางวาในแตละวนนนจะตองเรมมาท างานตงแตเวลาใด และจะสนสดเวลาท างานในวนนนเมอเวลาใด ทงน มาตรา 23 วรรคแรก แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดใหการประกาศเวลาท างานในแตละวนนน นายจางจะสามารถใชแรงงานลกจางไดเพยงเทาทไมเกนเวลาท างานตามแตละประเภทงานทก าหนดในกฎกระทรวง

โดยกฎกระทรวงฉบบท 2 (พ.ศ.2541)43 ไดก าหนดเวลาในการท างานแกแตละประเภทงานไว ดงน

“ขอ 1 ใหงานทกประเภทมเวลาท างานปกตวนหนงไมเกนแปดชวโมง ขอ 2 งานทเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง ไดแก (1) งานทตองท าใตดน ใตน า ในถ า ในอโมงค หรอในทอบอากาศ (2) งานเกยวกบกมมนตภาพรงส (3) งานเชอมโลหะ (4) งานขนสงวตถอนตราย (5) งานผลตสารเคมอนตราย (6) งานทตองท าดวยเครองมอหรอเครองจกรซงผท าไดรบความสนสะเทอนอนอาจเปนอนตราย

(7) งานทตองท าเกยวกบความรอนจดหรอความเยนจดอนอาจเปนอนตราย

ทงน โดยสภาพของงานมความเสยงอนตรายสง หรอมภาวะแวดลอมในการท างานเกนมาตรฐานความปลอดภยทก าหนดไวในกฎกระทรวงทออกตามมาตรา 103 ซงไมสามารถปรบปรงแกไขทแหลงก าเนดได และตองจดใหมการปองกนทตวบคคล”

43 ดรายละเอยดกฎกระทรวงในภาคผนวก

กฎหมายคมครองแรงงาน บทท 3 การใชแรงงานและคาตอบแทน 47

ดงนน เมอพจารณาจากมาตรา 23 วรรคแรก แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 และจากกฎกระทรวงฉบบท 2 (พ.ศ.2541) จงอาจแบงประเภทงานไดอยสองประเภท กลาวคอ งานปกตทวไป และงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง ซงงานแตละประเภทนนกฎหมายทงสองฉบบกไดก าหนดกรอบเวลาใหนายจางสามารถใชแรงงานลกจาง ไดเปนระยะเวลาทแตกตางกนออกไป กลาวคอ

งานปกตทวไป

ตามขอ 1 ของกฎกระทรวงฉบบท 2 (พ.ศ.2541) นน นายจางสามารถใชแรงงานลกจางไดไมเกนวนละ 8 ชวโมง และมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กบญญตไวในลกษณะเดยวกนวา วนหนงตองไมเกน8 ชวโมง และเมอรวมเวลาท างานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกน 48 ชวโมง

อยางไรกตาม ในกรณทเวลาท างานวนใดนอยกวา 8 ชวโมง นายจางและลกจางจะตกลงกนใหน าเวลาท างานสวนทเหลอนนไปรวมกบเวลาท างานในวนท างานปกตอนกได แตตองไมเกนวนละ 9 ชวโมง และเมอรวมเวลาท างานทงสนแลว สปดาหหนงตองไมเกน 48 ชวโมง กลาวคอ ในกรณทนายจางมการก าหนดเวลาท างานปกตในวนใดวนหนงทมระยะเวลานอยกวา 8 ชวโมง จ านวนชวโมงทเหลอในวนนน กฎหมายอนญาตใหนายจางและลกจางอาจมการตกลงกนน ามารวมเขากบเวลาท างานในวนอนๆได เพอใหสทธแกนายจางในการใชแรงงานลกจางไดเตมจ านวนเวลาขนต าทกฎหมายก าหนดเอาไว แตอยางไรกตาม เมอน าเวลาดงกลาวมารวมแลว เวลาท างานในวนทถกรวมชวโมงเขานนจะตองไมเกนวนละ 9 ชวโมง และไมเกนสปดาหละ 48 ชวโมงตามเดม

ยกตวอยางเชน นายจางประกาศก าหนดเวลาท างานปกตใหแกลกจาง ดงน วนจนทรถงวนศกร เวลาตงแต 8:00 น. ถง 17:00 น. วนเสาร เวลาตงแต 9:00 น. ถง 12:00 น. มเวลาพกเทยง 12:00 น. ถง 13:00 น. และมวนหยดประจ าสปดาห คอ วนอาทตย กรณนจะเหนไดวาในวนเสารลกจางมเวลาท างานปกตเพยงแค 3 ชวโมง นนหมายความวา ไมครบ 8 ชวโมง นายจางยงมสทธใชแรงงานลกจางไดอก 5 ชวโมงทเหลออย หากนายจางและลกจางตกลงกนรวมระยะเวลาท างานสวนทเหลอ 5 ชวโมงน เขากบเวลาท างานปกตในวนอนๆ กสามารถท าได ดงนน เวลาท างานปกตของลกจางกรณน จะเปนดงน วนจนทรถงวนศกร เวลาตงแต 8:00 น. ถง 18:00 น. วนเสาร เวลาตงแต 9:00 น. ถง 12:00 น. มเวลาพกเทยง 12:00 น. ถง 13:00 น. และมวนหยดประจ าสปดาห คอ วนอาทตย กรณทมการรวมเวลาท างานเขาในแตละวนน ลกจางจะมเวลาท างานไมเกนวนละ 9 ชวโมงตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดพอด และรวมเวลาท างานทงหมดแลวสปดาหหนงไมเกน 48 ชวโมงตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดพอดเชนกน

อยางไรกตาม ตามมาตรา 23 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ในกรณทนายจางและลกจางตกลงกนใหน าเวลาท างานสวนทเหลอไปรวมกบเวลาท างานในวนท างานปกตอนเกนกวาวนละ 8 ชวโมง ใหนายจางจายคาตอบแทนไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท าเกนส าหรบลกจางรายวนและลกจาง


รายชวโมง หรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดในชวโมงทท าเกนส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานซงถอเปนคาตอบแทนในอตราทสงขนกวาอตราคาจางปกตทลกจางไดรบ เนองจากนายจางมการใชแรงงานลกจางเกนกวาวนละ 8 ชวโมงตามหลกเวลาท างานปกตโดยทวไป ทงน คาตอบแทนตามมาตรา 23 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น มอตราทเทยบเทากบคาท างานลวงเวลา แตไมไดถอเปนคาท างานลวงเวลาตามมาตรา 61 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254144

งานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง

ตามขอ 2 ของกฎกระทรวงฉบบท 2 (พ.ศ.2541) ไดก าหนดลกษณะของงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางเอาไว ซงมทงหมด 7 ประเภทดวยกน โดยงานทง 7 ประเภทนนายจางจะสามารถใชแรงงานลกจางไดวนหนงไมเกนเจดชวโมง และเมอรวมเวลาท างานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบสองชวโมง

อยางไรกตาม เวลาท างานปกตตามมาตรา 23 วรรคแรก แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ไมวาจะเปนงานปกตทวไป หรอจะเปนงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง การนบระยะเวลาท างานปกตจะไมนบรวมเวลาพกระหวางการท างานเขาเปนเวลาท างาน ทงน ตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 27 วรรคสาม “...เวลาพกระหวางการท างานไมใหนบรวมเปนเวลาท างาน...” นนหมายความวา หากงานทนายจางใหลกจางท าภายใตสญญาจางแรงงานเปนงานปกตทวไป หากนายจางประกาศใหเวลาเรมตนของการท างานเรมตนตงแตเวลา 8:00 น. มเวลาพกเทยงเวลา 12:00-13:00 น. ดงนน เวลาสนสดของการท างานในแตละวนของลกจางจะครบ 8 ชวโมงเมอเวลา 17:00 น. เปนตน

เวลาพกระหวางการท างาน


“ในวนทมการท างาน ใหนายจางจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการท างานวนหนงไมนอยกวาหนงชวโมงหลงจากทลกจางท างานมาแลวไมเกนหาชวโมงตดตอกน นายจางและลกจางอาจ

44 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 61 บญญตไววา “ในกรณทนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนท างาน ใหนายจางจายคาลวงเวลาใหแกลกจางในอตราไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า หรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงาน โดยค านวณเปนหนวย”


ตกลงกนลวงหนาใหมเวลาพกครงหนงนอยกวาหนงชวโมงได แตเมอรวมกนแลววนหนงตองไมนอยกวาหนงชวโมง

ในกรณทนายจางและลกจางตกลงกนก าหนดเวลาพกระหวางการท างานตามวรรคหนงเปนอยางอน ถาขอตกลงนนเปนประโยชนแกลกจาง ใหขอตกลงนนใชบงคบได

เวลาพกระหวางการท างานไมใหนบรวมเปนเวลาท างาน เวนแตเวลาพกทรวมกนแลวในวนหนงเกนสองชวโมง ใหนบเวลาทเกนสองชวโมงนนเปนเวลาท างานปกต

ในกรณทมการท างานลวงเวลาตอจากเวลาท างานปกตไมนอยกวาสองชวโมง นายจางตองจดใหลกจางมเวลาพกไมนอยกวายสบนาทกอนทลกจางเรมท างานลวงเวลา

ความในวรรคหนงและวรรคสมใหใชบงคบแกกรณทลกจางท างานทมลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไปโดยไดรบความยนยอมจากลกจางหรอเปนงานฉกเฉน”

โดยมาตรา 27 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น กฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณใหลกจางไดมชวงเวลาพกผอนคลายอรยาบถบาง หลงจากทไดท างานใหแกนายจางมาเปนเวลาพอสมควร ลกจางควรทจะไดมโอกาสพกทานอาหารหรอดมน า หรอออกไปนอกสถานประกอบการทอดอ โดยมาตรา 27 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดใหสทธในการพกระหวางการท างานใหแกลกจางขนต าเปนเวลา 1 ชวโมง กลาวคอ ในวนทลกจางมการท างานใหแกนายจาง นายจางจะตองจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการท างานวนหนงไมนอยกวา 1 ชวโมงหลงจากทลกจางท างานมาแลวไมเกน 5 ชวโมงตดตอกน ซงเวลาพกนนายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหแบงเวลาพกครงหนงนอยกวาหนงชวโมงกได แตเมอรวมกนแลว ทงวนนนเวลาพกของลกจางจะตองไมนอยกวา 1 ชวโมง

ยกตวอยางเชน นายจางและลกจางอาจจะตกลงแบงเวลาพกระหวางการท างานออกเปน 3 ชวง ไดแก ชวงเชา เวลา 10:30-10:45 น. ชวงกลางวน เวลา 12:00-12:30 น. และชวงบาย เวลา 14:30-14:45 น. เมอรวมทง 3 ชวงเวลาแลว ใน 1 วน ลกจางจะมเวลาพกรวมทงสน 1 ชวโมง เชนนกได เปนตน

หรอตวอยางจากค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน เปนกรณศกษาการทนายจางจดใหลกจางไดมเวลาพกระหวางการท างานตามมาตรฐานขนต าทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนด

ค าพพากษาศาลฎกาท 3675-3676/2526 ลกจางเปนพนกงานตดกระจกโดยใชเครองอตโนมต ตองยนตดกระจก 50 นาท และหยดรอกระจกทสงเขามาใหม 20 นาท กะหนงท างาน 8 ชวโมง 15 นาท รวมเวลาหยดไมตองท างานระหวางรอกระจก รวม 2 ชวโมง 20 นาท ในระหวางเวลาทรอกระจก ลกจางมอสระทจะทานอาหาร สบบหร หรอเขาหองน าได เพราะจะไมมงานใหท าในระหวางนน ถอวาเวลาทหยดรอกระจกเปนเวลาพกตามกฎหมายแลว

อยางไรกตาม มาตรา 27 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มการอนญาตใหนายจางจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการท างานทแตกตางไปจากทมาตรา 27 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดเอาไวได กลาวคอ อาจมการก าหนดให


ลกจางมเวลาพกระหวางการท างานทนอยกวา 1 ชวโมงได หากปรากฏวาขอตกลงนนจะเปนประโยชนแกลกจาง

ยกตวอยางเชน นายจางอาจใหลกจางมเวลาพกกลางวนทนอยลงจากเดมมเวลาพกกลางวน 1 ชวโมง เปนใหลกจางมเวลาพกกลางวนแคครงชวโมงกได หากวานายจางจะยอมใหลกจางเลกงานในแตละวนเรวขนไดอกครงชวโมง เนองจากขอตกลงลกษณะนเปนขอตกลงทเปนประโยชนแกลกจาง ท าใหลกจางไดเลกงานเรวขน และไดกลบบานไปพกผอนเรวขน เปนตน

ทงน มาตรา 27 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดไมใหนบรวมเอาเวลาพกเขาเปนเวลาท างาน ดงนน การจะนบชวโมงท างานใหไดครบจ านวนชวโมงตามทมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดเอาไวนน จะตองไมนบรวมเวลาพก 1 ชวโมงตามทมาตรา 27 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นไดก าหนดเอาไว เวนแต เวลาพกทรวมกนแลวในวนหนงเกน 2 ชวโมง ใหนบเวลาทเกน 2 ชวโมงนนรวมเขาเปนเวลาท างานปกต

ยกตวอยางเชน นายจางและลกจางตกลงกนเรมเวลาท างาน 8:00 น. มเวลาพกกลางวนตงแตเวลา 12:00-14:00 น. เปนเวลา 2 ชวโมง กรณเชนน เมอมาตรา 27 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไมใหนบเอาเวลาพกรวมเขาเปนเวลาท างาน ดงนน เวลาท างานปกตของลกจางจะครบ 8 ชวโมงตามทไดก าหนดไวในมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เมอเวลา 18:00 น. แตหากปรากฏวานายจางและลกจางตกลงเวลาพกกลางวนเปนเวลาตงแต 11:00-14:00 น. ซงเปนเวลาพกรวมทงสน 3 ชวโมง กรณเชนนถอวาเวลาพกมจ านวนรวมเกน 2 ชวโมง มาตรา 27 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดใหนบเวลาทเกน 2 ชวโมงนนรวมเขาเปนเวลาท างานปกต กรณเชนน เวลาท างานปกตของลกจางจะครบ 8 ชวโมงตามทไดก าหนดไวในมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เมอเวลา 18:00 น. ทงน เนองจากกฎหมายไมตองการใหลกจางอยในสถานประกอบการเปนเวลานานจนเกนไป ลกจางควรทจะไดรบการพกผอนอยทบานหรอทพกของตนมากกวา

อยางไรกตาม กฎกระทรวงแรงงาน ฉบบท 7 พ.ศ.2541 ขอ 3 ไดก าหนดใหงานบางประเภท นายจางสามารถใหลกจางมเวลาพกเกน 2 ชวโมงได โดยไมตองน ามานบรวมเขาเปนเวลาท างาน ดงเชนทก าหนดไวตามมาตรา 27 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กลาวคอ “งานในรานขายอาหารหรอรานขายเครองดมทเปดจ าหนายหรอใหบรการไมตดตอกนในแตละวนทมการท างาน นายจางอาจจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการท างานวนหนงเกนสองชวโมงกได”45



นอกจากน หากเปนกรณทนายจางไมอาจประกาศก าหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการท างานแตละวนได เนองจากลกษณะหรอสภาพของงานทท าใหนายจางไมอาจประกาศก าหนดเวลาท างานปกตดงกลาวได มาตรา 23 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดใหนายจางและลกจางอาจตกลงกนก าหนดชวโมงท างานแตละวนไมเกนแปดชวโมง และเมอรวมเวลาท างานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมงได ยกตวอยางเชน งานเกยวกบการบนพาณชยระหวางประเทศ ทมเวลาในการท างานแตละวนไมแนนอน และไมอาจก าหนดเวลาเรมตนและสนสดของการท างานแตละวนเปนทแนนอนตายตวได เปนตน

ประเดนส าคญในการพจารณาเวลาท างานปกตนน กเนองจากหากเปนกรณทลกจางท างานใหแกนายจางในเวลาทนอกเหนอจากเวลาท างานปกตตามท ไดก าหนดในมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดงกลาวมาแลวนน การท างานดงกลาวอาจถกพจารณาเปนการท างานลวงเวลา ซงคาตอบแทนทลกจางจะไดรบจะเรยกวาคาลวงเวลาอนเปนคาตอบแทนทมอตราสงกวาอตราคาจางอนเปนคาตอบแทนการท างานในเวลาท างานปกต ดงนน นายจางและลกจางจงตองทราบเวลาท างานปกตในแตละวนเสยกอน จงจะสามารถพจารณาการท างานลวงเวลาและคาลวงเวลาตอไปได

ยกตวอยางเชนค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน เปนกรณทศาลพจารณาวางานทนายจางใหลกจางท าเปนงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจาง ซงตามมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดใหนายจางสามารถใหลกจางท างานใหตนไดเพยงแควนละ 7 ชวโมงเทานน ดงนน เมอนายจางใหลกจางท างานเกนวนละ 7 ชวโมง กลาวคอ เกนวาก าหนดเวลาท างานปกตในแตละวน จะตองพจารณาถอวาชวโมงท างานทเกน 7 ชวโมงตอวนมานน เปนการท างานลวงเวลา อนนายจางจะตองจายคาลวงเวลาใหแกลกจางนอกเหนอจากคาจางอนเปนคาตอบแทนการท างานในชวงเวลาท างานปกต

ค าพพากษาศาลฎกาท 9548-9570/2539 คณสมบตของสารเฟอรฟรลและเฟอรฟรลแอลกอฮอล แมในอณหภมปกตกระเหยเปนไอไดและเมอสมผสทางผวหนงหรอเยอบตากท าใหผวหนงหรอดวงตาไดรบอนตราย และหากเขาสรางกายโดยทางหายใจหรอทางปากกอาจเกดอนตรายตอรางกายไดทงเฉยบพลน หรอคอยเปนคอยไปเปนระยะเวลานาน ทงนขนอยกบปรมาณสารดงกลาวเขาสรางกายมากนอยเพยงใด สารเฟอรฟรลและเฟอรฟรลแอลกอฮอลจงเปนวตถเคมทเปนอนตรายในตวของมนเอง เมอสารเฟอรฟรลและเฟอรฟรลแอลกอฮอลเปนสารทระเหยไดในอณหภมปกต บคคลทท างานผลตสารดงกลาวจงอาจไดรบอนตรายตลอดเวลา โจทกทงยสบสามเปนลกจางของจ าเลยท างานดานการผลตสารเฟอรฟรลและเฟอรฟรลแอลกอฮอล งานของโจทกทงยสบสามจงเปนงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายตาม (2) แหงประกาศกระทรวงมหาดไทยเรองก าหนดงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจาง ทงน โดยไมตองค านงวาจ าเลยจะมระบบปองกนอนตรายหรออบตเหตดเพยงใด และลกจางของจ าเลยเคยไดรบอนตรายหรอไม งานดงกลาวของจ าเลยจงตกอยในบงคบประกาศกระทรวงมหาดไทย เรอง การคมครองแรงงาน ขอ3 (3) ทจ าเลยจะตองจดใหลกจางท างานไมเกนสปดาหละ 42 ชวโมง เมอปรากฏวาจ าเลยใหโจทกทงยสบ


สามท างานสปดาหละ 48 ชวโมง หรอเฉลยวนละ 8 ชวโมง โดยท างาน 6 วน เวลาท างานปกต คอ 8:00 น. – 17:00 น. พก 12:00 น. – 13:00 น. โจทกทงยสบสามจงท างานลวงเวลาวนละ 1 ชวโมง ซงจ าเลยตองจายคาลวงเวลาใหแกโจทกทกคนตามฟอง

หรออกหนงตวอยางค าพพากษาศาลฎกา เปนกรณทลกษณะหรอสภาพของงานทนายจางใหลกจางท างาน ไมสามารถก าหนดเวลาเรมตนและสนสดในแตละวนได ศาลจงตองวนจฉยตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 23 วรรคสอง ถอเอาเวลาท างานในแตละวนวาตองไมเกนวนละ 8 ชวโมง และรวมทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกน 48 ชวโมง เพราะถาหากปรากฏวามการท างานใหนายจางเกนกวา 8 ชวโมงตอวน กจะตองพจารณาถอเปนการท างานลวงเวลาอนลกจางควรไดรบคาลวงเวลาเปนการตอบแทน แตหากปรากฏวาลกจางท างานใหแกนายจางไมเกนวนละ 8 ชวโมง กยงถอเปนเพยงการท างานในชวงเวลาท างานปกต และนายจางกมหนาทเพยงแคจายคาจางเพอเปนคาตอบแทนการท างานในเวลาท างานปกตเทานน กลาวคอ เมอไมใชการท างานลวงเวลา นายจางกไมหนาทตองจายคาลวงเวลาใหแกลกจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 1395/2548 โจทกเปนลกจางของจ าเลยมหนาทตรวจสอบอบตเหตรถยนตทประกนภยไวกบจ าเลย จ าเลยก าหนดเวลาท างานปกต 8:30 น. ถง 17:00 น. เวลาพกวนละ 1 ชวโมง วนท างานปกต คอ วนจนทรถงวนศกร วนหยดประจ าสปดาหคอวนเสารและวนอาทตย วนหยดตามประเพณปละ 13 วน การท างานของโจทกไมตองไปท างาน ณ สถานทท าการของจ าเลยแตจะประจ าอยทบานโจทก เมอมลกคาของจ าเลยแจงตอจ าเลยวามอบตเหตเกดขน จ าเลยจะโทรศพทแจงโจทกเพอใหโจทกไปด าเนนการตรวจสอบอบตเหต เมอด าเนนการเสรจโจทกเดนทางกลบบานเพอรอรบโทรศพทแจงเหตรายตอไป ในการตรวจสอบอบตเหตแตละครง โจทกตองท ารายงานเพอสงแกจ าเลย งานดงกลาวของโจทกจะมขนตอเมอรถยนตทประกนภยไวกบจ าเลยเกดอบตเหตซงไมแนนอนวาจะเกดขนเมอใด จงเปนงานทมลกษณะหรอสภาพทตองออกไปท านอกสถานท และโดยลกษณะหรอสภาพของงานไมอาจก าหนดเวลาทแนนอนได การทโจทกประจ าอยทบานแมจะเตรยมพรอมทจะออกไปท างานตรวจสอบอบตเหตเมอไดรบแจงจากจ าเลย แตตราบใดทยงไมไดท าการตรวจสอบอบตเหตใหแกจ าเลยกยงถอวาท างานใหแกจ าเลยไมได เมอไมปรากฏวาจ าเลยกบโจทกไดมขอตกลงใหโจทกท างานวนละกชวโมง จงตองถอก าหนดเวลาท างานแตละวนไมเกน 8 ชวโมง และเมอรวมเวลาท างานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกน 48 ชวโมง ตามพระราชบญญ ตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 23 วรรคสอง โจทกน าสบแตเพยงวา โจทกท างานนอกเวลาท างานปกตตงแตเวลา 17:00 น. ถง 8:30 น. ของวนรงขน โดยไมปรากฏวาโจทกท างานเกนกวาวนละ 8 ชวโมงในวนใด จ านวนเทาใด จ าเลยจงไมตองจายคาลวงเวลาใหแกโจทก

ดงนน การพจารณาเวลาท างานปกตตามมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นน จงเปนประเดนส าคญเปนอนดบตนๆในการพจารณาคาตอบแทนการท างานใหแกลกจาง เนองจากการพจารณาเวลาท างานปกตตามมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กเพอจะไดทราบวาหากเปนกรณทลกจางท างานใหแกนายจางในเวลาทนอกเหนอจากเวลาท างานปกตดงกลาว การท างานของลกจางนนกอาจถกพจารณาเปนการท างาน


ลวงเวลา ซงคาตอบแทนทลกจางจะไดรบจะเรยกวาคาลวงเวลาอนเปนคาตอบแทนทมอตราสงกวาอตราคาจางอนเปนคาตอบแทนการท างานในเวลาท างานปกต

คาจาง

ในการท างาน ใน เวลาท างานปกต ตามท ได บญ ญ ต ไว ในมาตรา 23 แห งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นน ลกจางยอมมสทธทจะไดรบคาตอบแทนทเรยกวา “คาจาง” เพอเปนการตอบแทนการท างานใหแกนายจาง โดยคาจางนมค านยามอธบายความหมายและลกษณะไวในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดงน


“คาจาง” หมายความวา เงนทนายจางและลกจางตกลงกนจายเปนคาตอบแทนในการท างานตามสญญาจาง ส าหรบระยะเวลาการท างานปกตเปนรายชวโมง รายวน รายสปดาห รายเดอน หรอระยะเวลาอน หรอจายใหโดยค านวณตามผลงานทลกจางท าไดในเวลาท างานปกตของวนท างาน และใหหมายความรวมถงเงนทนายจางจายใหแกลกจางในวนหยด และวนลาทลกจางมไดท างาน แตลกจางมสทธไดรบตามพระราชบญญตน

จากค านยามตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน จงอาจกลาวไดวา คาจางทนายจางตกลงจายใหแกลกจางเพอเปนคาตอบแทนการท างานนน จะตองจายเปนเงนเทานน นายจางไมสามารถจายเปนประโยชนอยางอนใดใหแกลกจางได เนองจากมการบญญตไวอยางชดเจนวา “คาจาง หมายความวา เงน...” ดงนน หากนายจางมการใหประโยชนอยางอนแกลกจาง ประโยชนอยางอนนนจะถกพจารณาเปนสวสดการอนเปนการตกลงกนเองระหวางนายจางและลกจางภายใตสญญาจางแรงงาน ซงไมใชเงนทลกจางมสทธจะไดตามความมงหมายแหงกฎหมายคมครองแรงงานน

นอกจากนายจางจะตองจายคาจางใหแกลกจางเปนเงนเทานนแลว การจายคาจางจะตองปรากฏวาเปนการจายเพอเปนการตอบแทนลกจางส าหรบการท างานตามสญญาจางแรงงานใหแกนายจาง ไมใชเปนการจายเพอประโยชนหรอวตถประสงคอน เชน ใหดวยความสงสารเหนใจลกจาง หรอใหเพอจงใจลกจางใหขยนท างาน เปนตน โดยคาจางน นายจางและลกจางอาจตกลงกนจายตามระยะเวลา เชน รายชวโมง รายวน รายสปดาห รายเดอน เปนตน หรออาจตกลงจายกนตามจ านวนผลงานทท าไดในเวลาท างานปกตกได กรณนอาจจะกอใหเกดความใกลเคยงกบสญญาจางท าของ อนกอใหเกดความเขาใจผดในสทธและหนาทแกนายจางและลกจางจ านวนมาก ดงนน จงตองใชหลกอ านาจบงคบบญชาดงทไดกลาวไปแลวมาแบงแยกความสมพนธใหชดเจน นอกจากน เมอพจารณาจากค านยามตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 คาจาง ใหหมายความรวมถง เงนทนายจางจายใหแกลกจางในวนหยดและวนลาทลกจางไมไดมาท างานแตมสทธจะไดรบตามกฎหมายคมครองแรงงานดวย โดยคาจางจะจายกนเปนอตราเทาใดนน กฎหมายใหเปนไปตามท


นายจางและลกจางตกลงกน เนองจากไมไดมการวางมาตรฐานขนต าเอาไวในค านยาม ดงนน อตราคาจางจงขนอยกบการตกลงของนายจางและลกจางภายใตสญญาจางแรงงาน

ตอไปนเปนตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทพจารณาวา เงนหรอประโยชนทนายจางใหแกลกจางนนถอเปน “คาจาง” ตามความหมายของกฎหมายคมครองแรงงานหรอไม

ค าพพากษาศาลฎกาท 2513/2545 นายจางจดอาหารกลางวนใหแกลกจางวนละ 3 มอ คดเปนเงนมอละ 40 บาท รวมวนละ 120 บาท มใชเงนทตกลงจายเพอตอบแทนการท างาน ไมใชคาจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 5028/2545 สนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาเปนเงนทนายจางตองใหลกจางในกรณเลกจางโดยไมไดบอกกลาวลวงหนาใหถกตองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 582 และเปนเงนทจายใหส าหรบระยะเวลาทจะมผลเปนการเลกสญญาจางโดยลกจางมไดท างานใหแกนายจาง ดงนนสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาจงมใชคาจางตาม พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5

ค าพพากษาศาลฎกาท 6526/2545 คาเชาบานทจ าเลยจายใหแกโจทกเปนประจ าทกเดอน แมจะมจ านวนแนนอนและจายโดยไมมเงอนไข แตคาเชาบานดงกลาวจ าเลยจายเปนคาทพกใหแกลกจางของจ าเลยทปฏบตงานอยทโรงงานมาบตาพด ซงเปนสวสดการทจ าเลยจดใหแกลกจางของจ าเลยเพอเปนขวญก าลงใจในการท างาน มใชจายเพอตอบแทนการท างานในเวลาท างานปกตของวนท างาน จงมใชคาจาง เมอคาเชาบานดงกลาวไมมสภาพเปนคาจาง แมจ าเลยจะน าไปรวมกบเงนเดอนซงเปนคาจางเพอค านวณเปนคาลวงเวลาใหแกโจทก กไมท าใหคาเชาบานซงเปนสวสดการกลายเปนคาจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 9096/2546 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 นยามศพทค าวา “คาจาง” หมายความวา เงนทนายจางและลกจางตกลงกนจายเปนคาตอบแทนในการท างานตามสญญาจางส าหรบระยะเวลาการท างานปกต ฯลฯ เมอตามขอบงคบเกยวกบการท างาน วตถประสงคของการทจ าเลยจายคาเชาบานแกลกจางเพอเปนการชวยเหลอเรองทอยอาศย คาเชาบานจงเปนเพยงสวสดการทนายจางจดใหแกลกจาง มใชจายเพอตอบแทนการท างานตามสญญาจางส าหรบระยะเวลาท างานปกต แมจะมการจายเงนจ านวนนแนนอนทกเดอนกมใชคาจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 2246/2548 เงนทนายจางตกลงจายใหแกลกจางทท ายอดขายไดตามเปาทก าหนด เพอจงใจใหท ายอดขายเพม ไมไดตอบแทนการท างานโดยตรง ทงยงจายเปนรายเดอน รายไตรมาส หรอรายป มใชตอบแทนการท างานในเวลาท างานปกตของวนท างาน มใชคาจาง


ค าพพากษาศาลฎกาท 1394/2549 คาชวโมงบน จายใหแกลกจางทเปนพนกงานตอนรบบนเครองบน ตามอตราทค านวณจากเวลาทไดปฏบตงาน จายเปนรายเดอน แมแตละเดอนจะไดรบในจ านวนไมแนนอน ไมเทากน กเปนเงนทจายเพอตอบแทนการท างาน จงเปนคาจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 9016–9043/2549 คาพาหนะเหมาจายใหแกลกจางทเดนทางไปท างานนอกสถานท เปนเงนชวยเหลอคาเดนทาง ไมใชคาจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 8211/2550 เดมนายจางจดรถประจ าต าแหนงให ตอมายกเลกแลวจายเงนใหแกลกจางเดอนละ 20 ,000 บาท เพอใหไปซอรถมาใชงานแทนการจดรถเปนสวสดการ การจายเงนดงกลาวจงเปนการจายเพอเปนสวสดการ มใชเงนทจายเพอตอบแทนการท างาน มใชคาจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 9963/2551 เงนไดพเศษตอบแทนผถอใบอนญาตนายชางภาคพนดน ซงลกจางผมสทธทจะไดรบตองมคณสมบต ความร ความสามารถตามทระบ และอาจถกพกสทธได มใชเงนเดอนทนายจางใหแกลกจางทวไป เพอเปนคาตอบแทนการท างานในวนและเวลาท างานปกต มใชคาจาง

แตอยางไรกตาม ศาลฎกาไดมแนวทางในการพจารณากรณทปรากฏวาเงนทจายใหแกลกจางเพอวตถประสงคอนนอกเหนอจากการตอบแทนการท างานนน เปนเงนทนายจางจายใหแกลกจางอยางเปนประจ าสม าเสมอ กอาจถอวาเปนคาจางตามกฎหมายคมครองนได ยกตวอยางใหเขาใจไดตามค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 1328/2527 “เบยเลยง” จายใหทกคนทมาปฏบตงาน ณ โรงกลนน ามน อตราแนนอนทกเดอน ไมใชจายเมอออกไปท างานนอกสถานท จงเปนคาจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 5394-5404/2547 เงนคาคอมมชชนหรอคาเทยวทจ าเลยจายใหแกโจทกแตละคนซงเปนพนกงานขบรถและพนกงานยกของทไปกบรถของจ าเลยเมอท าตามหนาทของตน โดยจ าเลยก าหนดอตราไวแนนอนวาเทยวหนงจะจายใหเทาใด สามารถค านวณไดตามจ านวนเทยวทท าไดในเวลาท างานตามปกตของวนท างาน มลกษณะชชดวาจ าเลยมงหมายจายใหโจทกเพอตอบแทนการท างาน มใชจงใจจายเพอจงใจใหโจทกขยนท างาน เงนคาคอมมชชนหรอคาเทยวจงเปนคาจางตามความหมายของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5

ค าพพากษาศาลฎกาท 5024/2548 เงนประจ าต าแหนง เงนคารถ กบเงนคารบรอง การทจ าเลยจายเงนประจ าต าแหนง และเงนคารถ กบเงนคารบรองใหแกโจทกในลกษณะเหมาจายเปนรายเดอน รวมกบเงนเดอนเดอนละ 25,000 บาท เทากนทกๆเดอน โดยไมไดความจากค าวนจฉยของศาลแรงงานกลางวาเงนดงกลาวเปนเงนสวสดการหรอเงนชวยเหลออนใดใหแกโจทก


เงนประจ าต าแหนง เงนคารถ และคารบรองจงเปนเงนจ านวนแนนอนทจ าเลยตกลงจายเปนคาตอบแทนในการท างานใหแกโจทกซงเปนลกจาง ระหวางจ าเลยและโจทกจงถอไดวาเปนคาจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5

ค าพพากษาศาลฎกาท 7316/2549 ลกจางไดรบคาน ามนรถและคาโทรศพททกเดอนเปนจ านวนแนนอน ในลกษณะเหมาจาย ไมตองมใบเสรจ มใชเปนเงนสวสดการหรอเงนชวยเหลอ ไดรบเนองจากการท างานตามปกต เปนคาจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 8938-8992/2552 การทจ าเลยจายคาครองชพใหลกจางมจ านวนแนนอน และจายใหเปนประจ าทกเดอนเชนเดยวกบเงนเดอน โดยไมค านงวาลกจางจะหยดงานหรอไมเชนน ยอมถอไดวาคาครองชพเปนเงนสวนหนงทจ าเลยจายใหแกลกจางเพอตอบแทนการท างานปกตในวนท างานของลกจาง คาครองชพจงเปนสวนหนงของคาจาง การทจ าเลยกบสหภาพแรงงานท าขอตกลงเกยวกบสภาพการจางโดยมเงอนไขมใหน าคาครองชพไปรวมกบคาจางเพอคดค านวณคาชดเชยและเงนอนๆทค านวณจากคาจางและเงนเดอน จงเป นการฝาฝน พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ซงเปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน ยอมตกเปนโมฆะ

ดงนน เมอคาจางเปนเงนทนายจางจายเพอตอบแทนการท างานของลกจางตามสญญาจางแรงงานในชวงเวลาท างานปกต จงส าคญอยางยงทจะตองพจารณาใหไดวาชวงเวลาใดคอชวงเวลาท างานปกตตามมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เพราะหากวาเปนการท างานทนอกเหนอไปจากชวงเวลาท างานปกตแลวนน การจายคาตอบแทนใหแกลกจางจะเปนการจายคาตอบแทนทเรยกชอเปนอยางอน ไมใชคาจาง และเปนคาตอบแทนอนทมอตราแตกตางกนไปจากอตราคาจางปกตอกดวย

การท างานลวงเวลาและคาลวงเวลา

การท างานลวงเวลา

จากค านยามตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 ใหความหมาย “การท างานลวงเวลา” วาหมายความวา การท างานนอกหรอเกนเวลาท างานปกตหรอเกนชวโมงท างานในแตละวนทนายจางลกจางตกลงกนตามมาตรา 23 ในวนท างานหรอวนหยด แลวแตกรณ

ดงทกลาวมาแลว วาเปนประเดนทส าคญอยางยงทนายจางและลกจางจะตองทราบถงเวลาท างานปกต ทงน เพอจะไดทราบวาการท างานนอกเวลาท างานปกต หรอการท างานเกนเวลาท างานปกต หรอการท างานเกนชวโมงท างานในแตละวนนนหมายถงการท างานในชวงเวลาใดบาง


กลาวคอ เพอจะไดทราบวาการท างานในชวงเวลาใดทจะพจารณาเปนการท างานลวงเวลา ซงในทางปฏบต นายจางและลกจางมกเขาใจวาการท างานลวงเวลาหมายถงการท างานตอออกไปจากชวงเวลาท างานปกตเทานน แตเมอพจารณาจากค านยามแลว การท างานลวงเวลา หมายความถง ทงการท างานกอนเรมเวลาท างานปกต และทงการท างานหลงจากชวงเวลาท างานปกต ดงนน หากนายจางประกาศเวลาเรมตนและสนสดการท างานในแตละวนเปนเวลาตงแต 8 :00 น. ถง 17:00 น. การมาท างานในชวงกอนเรมเวลาท างานปกต เชน 6:00 น. หรอการท างานในชวงหลงจากเวลาท างานปกต เชน 19:00 น. กถอเปนการท างานลวงเวลาทงสน แมในบางกรณ ลกจางมาท างานในเวลาท างานปกตไมครบ 8 ชวโมง เชน เขางาน 13:00 น. และท างานตอถง 20:00 น. กตองถอวาการท างานตงแต 17:00 – 20:00 น. เปนการท างานลวงเวลา เพราะเปนการท างานนอกเวลาท างานปกตแลวนนเอง

หลกในการท างานลวงเวลาวานายจางจะสามารถใชแรงงานลกจางไดมากนอยเพยงใดนน บญญตไวตามมาตรา 24 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กลาวคอ


“หามมใหนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนท างาน เวนแตไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆไป

ในกรณทลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไปถาหยดจะเสยหายแกงานหรอเปนงานฉกเฉน หรอเปนงานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง นายจางอาจใหลกจางท างานลวงเวลาไดเทาทจ าเปน”

หลกในการท างานลวงเวลาตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24 วรรคหนง ขางตน ก าหนดหามไมใหนายจางใหลกจางท างานนอกเวลา กลาวคอ หามนายจางใชแรงงานลกจางนอกเวลาท างานปกต และนายจางไมมอ านาจสงบงคบใหลกจางท างานลวงเวลา เวนแตจะไดรบความยนยอมจากลกจางเปนคราวๆไป โดยการใหความยนยอมของลกจางในทน กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวชดเจนวาตองเปนใหความยนยอมเปนคราวๆไปเทานน ดงนน นายจางจะขอใหลกจางใหความยนยอมเปนการลวงหนาในคราวเดยวเพอยนยอมท างานลวงเวลาใหนายจางตลอดไปไมได และเมอนายจางไมมสทธบงคบใหลกจางท างานลวงเวลา ดงนน หากลกจางปฏเสธไมท างานลวงเวลาใหนายจาง นายจางกไมมสทธลงโทษลกจางฐานฝาฝนค าสงของนายจางได

ยกตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทไดอธบายเกยวกบการท างานลวงเวลาเอาไววาการท างานลวงเวลานน นายจางจะตองไดรบความยนยอมจากลกจางเสยกอนเปนคราวๆไป นายจางจะบงคบใหลกจางท างานลวงเวลาไมได หากลกจางไมยนยอมท างานลวงเวลาใหนายจาง นายจางจะลงโทษลกจางไมได ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 4121/2543 สญญาจางแรงงานนอกจากจะบงคบใชตามบรรพ 3 ลกษณะท 6 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว ย งตองบงคบใชตามพระราชบญญตคมครองแรงงงาน พ.ศ. 2541 ซงเปนกฎหมายเฉพาะใหสอดคลองกนดวยในเรองการ


ท างานลวงเวลาไดมการบญญตไวโดยเฉพาะในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ฉะนน นายจางจะมค าสงใหลกจางท างานลวงเวลาไดหรอไมเพยงใด ตองอยภายใตบงคบแหงกฎหมายฉบบน คกรณจะท าสญญาใหแตกตางไปจากทก าหนดไวในบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาว ซ งเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหาไดไม โดยกฎหมายฉบบนวางหลกเกณฑวา นายจางไมมอ านาจสงใหลกจางท างานลวงเวลาในวนท างาน นอกจากจะเขาขอยกเวนตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 24 วรรคหนง ซงบญญตวา หามมใหนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนท างาน เวนแตไดรบความยนยอมเปนคราวๆไป หมายความวา เมอนายจางประสงคใหมการท างานลวงเวลาในชวงระยะเวลาใด นายจางจะตองท าความตกลงกบลกจางโดยชดแจงหรอโดยปรยายใหมสาระส าคญ ครบถวนถงก าหนดชวงระยะการเรมตนและการสนสดของการท างานลวงเวลาไว หลงจากนนหากนายจางจะออกค าสงในเรองการท างานลวงเวลา อกกตองให สอดคลองกบขอตกลงดงกลาว ถาค าสงนนไมสอดคลองกบขอตกลงตองถอวาเปนค าสงใหท างานลวงเวลาทไมชอบดวยบทบญญตดงกลาวลกจางไมจ าเปนตองปฏบตตามกได เมอไมปรากฏวามขอตกลงเรองก าหนดชวงระยะเวลาการเรมตน และการสนสดของการท างานลวงเวลาระหวางนายจางกบลกจางไว ค าสงของนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาตามประกาศของนายจาง จงไมชอบดวยพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24 วรรคหนง ดงนน แมลกจางจะลงชอใหความยนยอมวาจะปฏบตตามประกาศของนายจาง กไมผกพนลกจางใหตองท างานลวงเวลา การทลกจางไมไดท างานลวงเวลาทกวนตามค าสงของนายจางในประกาศดงกลาวยงไมถอวาลกจางขดค าสงเรองการท างานลวงเวลา

อยางไรกตาม ส าหรบงานทมลกษณะหรอสภาพของงานตามทก าหนดไวในมาตรา 24 วรรคสอง นายจางสามารถออกค าสงใหลกจางท างานลวงเวลาได โดยไมตองขอความยนยอมจากลกจาง แตการสงใหท างานลวงเวลากรณน นายจางสามารถใหท าไดเทาทจ าเปนเทานน งานอนเปนขอยกเวนไมตองไดรบความยนยอมจากลกจางนน หมายถง งานทมลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไป หยดไมได ถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉน หรอเปนงานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทอธบายถงลกษณะหรอสภาพของงานวาอยางไรจงจะเปนงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24 วรรคสอง อนเปนงานทนายจางสามารถออกค าสงใหลกจางท างานลวงเวลาไดเทาทจ าเปน โดยไมตองขอความยนยอมจากลกจาง และอยางไรทไมถอเปนงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24 วรรคสอง ดงกลาวบาง อนนายจางจะยงคงตองขอความยนยอมจากลกจางเพอการท างานลวงเวลากอนเปนคราวๆไป ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 3117/2526 การทมผเขาชมกจการฟารมจระเขและสวนสตวของนายจางในวนเทศกาลตรษจนเปนจ านวนมาก แมจะเปนกรณพเศษกวาวนปกตธรรมดากไมถอวางานดงกลาวเปนงานฉกเฉนจะหยดเสยไมได


ค าพพากษาศาลฎกาท 2985-2986 /2543 ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 24 วรรคสอง ทบญญตวา งานทมลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไป ถาหยดจะเสยหายแกงานนน หมายถง งานทลกจางท าอยในเวลาท างานปกต มลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตอเนองกนไปจนกวางานจะเสรจ หากหยดกอนงานทท านนเสรจ งานทท านนจะเสยหาย สวนงานฉกเฉนนนหมายถงงานทเกดขนทนทโดยไมอาจคาดหมายไดลวงหนา และงานนนตองท าใหเสรจสนทนท มฉะนนงานทเกดขนนนจะเสยหาย งานขนรปปลาสวรรคทลกจางทงสอง ท าใหแกนายจางนน เปนการน าเนอปลามาท าเปนรปปลาชนเลกๆ ซงเปนงานทท าเสรจเปนชนๆ เมอท างานตามทไดรบมอบหมายในเวลาท างานปกตเสรจสนแลว แมไมท างานลวงเวลาตอไปน กไมท าใหงานทท าไวเดมตองเสยหายแตอยางใด จงมใชงานทมลกษณะหรอสภาพะงานตองท าตดตอกนไป ถาหยดจะเสยหายแกงาน และการทนายจางไดรบค าสงซอปลาสวรรคจาก ลกจางเพมมากขนกวาเทาตวนน กมใชงานทเกดขนทนทโดยไมอาจคาดหมายไดลวงหนา จงไมใชงานฉกเฉนตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 24 วรรคสอง เมองานขนรปปลาสวรรคมใชงานทนายจางจะใหลกจางท งสองท างานลวง เวลาโดยไมตองไดรบความยนยอมจากลกจางท งสองกอนไดตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24 วรรคสอง การทลกจางทงสองไมยอมท างานดงกลาวลวงเวลาตามทนายจางสงใหท า ยอมไมมความผดทนายจางจะออกหนงสอเตอนได

อยางไรกตาม พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 24 วรรคสอง ไมไดวางหลกเกณฑอธบายไววาขนาดไหนถอเปนกรณทลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไปถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอขนาดไหนถอเปนงานฉกเฉน จงเกดปญหาในทางปฏบต เนองจากนายจางกยอมอยากสงบงคบใหลกจางท างานลวงเวลาใหตน นายจางกมกพจารณาวางานนนๆเปนกรณทลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไปถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉน แตในทางกลบกน หากลกจางอยากปฏเสธ ไมตองการท างานลวงเวลาใหแกนายจาง ลกจางกมกพจารณาวางานนนไมใชงานทลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไป ถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอไมใชงานฉกเฉน ในเมอเกดความไมชดเจนแหงตวบทกฎหมายลกษณะน ดงนน จงตองใหเปนดลยพนจของศาลแรงงานในการพจารณาเปนกรณๆไป

∙ เวลาพกกอนเรมท างานลวงเวลา

ส าหรบเวลาพก กฎหมายคมครองแรงงานไมไดบญญตคมครองลกจางไวแตเฉพาะเวลาพกระหวางการท างานตามเวลาท างานปกตดงทกลาวไปขางตนเทานน แตกฎหมายคมครองแรงงานยงมเจตนารมณใหลกจางสามารถพกผอนรางกาย หลกจากท างานใหแกนายจางมาตลอดระยะเวลาท างานปกต ใหไดเปลยนอรยาบถตางๆ กอนทจะยนยอมเรมท างานลวงเวลาใหแกนายจางตอไปอกดวย เรยกวา เวลาพกกอนเรมท างานลวงเวลา โดยบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 27 วรรคส



“ในวนทมการท างาน ใหนายจางจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการท างานวนหนงไมนอยกวาหนงชวโมงหลงจากทลกจางท างานมาแลวไมเกนหาชวโมงตดตอกน นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหมเวลาพกครงหนงนอยกวาหนงชวโมงได แตเมอรวมกนแลววนหนงตองไมนอยกวาหนงชวโมง

ในกรณทนายจางและลกจางตกลงกนก าหนดเวลาพกระหวางการท างานตามวรรคหนงเปนอยางอน ถาขอตกลงนนเปนประโยชนแกลกจาง ใหขอตกลงนนใชบงคบได

เวลาพกระหวางการท างานไมใหนบรวมเปนเวลาท างาน เวนแตเวลาพกทรวมกนแลวในวนหนงเกนสองชวโมง ใหนบเวลาทเกนสองชวโมงนนเปนเวลาท างานปกต

ในกรณทมการท างานลวงเวลาตอจากเวลาท างานปกตไมนอยกวาสองชวโมง นายจางตองจดใหลกจางมเวลาพกไมนอยกวายสบนาทกอนทลกจางเรมท างานลวงเวลา

ความในวรรคหนงและวรรคสมใหใชบงคบแกกรณทลกจางท างานทมลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไปโดยไดรบความยนยอมจากลกจางหรอเปนงานฉกเฉน”

ส าหรบเวลาพกกอนเรมท างานลวงเวลา พจารณาพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 27 วรรคส ไดก าหนดถงการพกกอนทลกจางจะเรมท างานลวงเวลาใหแกนายจาง โดยกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณมงคมครองใหลกจางไดมการเปลยนอรยาบถ ไดมโอกาสพกทานอาหาร ดมน า หรอท าธระสวนตว กอนทจะเรมท างานลวงเวลาใหแกนายจางตอไป โดยมาตรา 27 วรรคส แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น หมายความถงเฉพาะในกรณทมการท างานลวงเวลาตอจากเวลาท างานปกตไมนอยกวา 2 ชวโมง เทานน ใหนายจางมหนาทจะตองจดใหลกจางมเวลาพกไมนอยกวา 20 นาท กอนทจะใหลกจางเรมท างานลวงเวลา ดงนนจงหมายความวา หากการท างานลวงเวลาจะมเวลานอยกวา 2 ชวโมง นายจางสามารถใหลกจางท างานลวงเวลาตอไปจากเวลาท างานปกตไดเลย โดยไมตองพก เนองจากกฎหมายพจารณาแลววาเปนเพยงการท างานลวงเวลาตอจากเวลาท างานปกตในชวงระยะเวลาสนๆเทานน เมอลกจางท างานลวงเวลาเสรจแลวกจะเลกงานและกลบไปพกผอนททพกของลกจาง การพกกอนเรมท างานลวงเวลาจงไมมความจ าเปน

อยางไรกตาม มาตรา 27 วรรคทาย แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดขอยกเวนเอาไว วาอาจมบางกรณทนายจางมสทธไมใหลกจางมเวลาพกระหวางการท างานตามทไดก าหนดไวตามมาตรา 27 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 และเวลาพกกอนเรมท างานลวงเวลาตามทไดก าหนดไวตามมาตรา 27 วรรคส แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กได หากปรากฏวางานทลกจางท างานนนเปนงานทมลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไป โดยนายจางจะตองขอความยนยอมจากลกจางเสยกอนส าหรบการท างานตดตอกนไปโดยไมหยดพกน หรอหากปรากฏวางานทลกจางท างานนนเปนงานฉกเฉน โดยกรณเชนนนายจางสามารถใหลกจางท างานตดตอกนไปโดยไมมเวลาพกและไมตองขอความยนยอมจากลกจางก


ได ยกตวอยางเชน นายจางประกอบธรกจฟารมจระเขและสวนสตว ปรากฏวาชวงเทศกาลตรษจนมลกคาเขาชมมากกวาปกต กรณเชนนยงถอไมไดวาเปนงานฉกเฉน ดงนน นายจางจะสงใหลกจางท างานระหวางเวลาพกตงแตเวลา 12:00 น. ถง 13:00 น. โดยไมไดรบความยนยอมจากลกจางไมได46 เปนตน

คาลวงเวลา

ในการทลกจางท างานใหแกนายจางในชวงเวลาทนอกเหนอไปจากเวลาท างานปกตตามมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ทเรยกวา การท างานลวงเวลา โดยมหลกการในการท างานลวงเวลาตามทไดบญญตไวตามมาตรา 24 ขางตนนน นายจางมหนาทตองจายคาลวงเวลาใหแกลกจางเพอเปนการตอบแทนการท างานลวงเวลาดงกลาวใหแกลกจางดวย ทงน ตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 61


“ในกรณทนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนท างานใหนายจางจายคาลวงเวลาใหแกลกจางในอตราไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า หรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย”

คาลวงเวลาทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดขางตนเปนเพยงอตราขนต าเทานน นายจางจะจายคาลวงเวลาใหแกลกจางในอตราทสงกวานกได แตนายจางจะจายคาลวงเวลาในอตราทต ากวามาตรฐานนไมได โดยอตราคาลวงเวลาขนต า หมายถง นายจางจะตองจายคาลวงเวลาใหแกลกจางในอตราไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนทท า ส าหรบกรณนายจางจายคาจางใหแกลกจางตามระยะเวลา หรอในอตราหรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย ส าหรบกรณนายจางจายคาจางใหแกลกจางโดยค านวณตามผลงานทท างานไดในเวลาท างานปกต

กลาวคอ ในกรณทนายจางจายคาจางใหลกจางตามระยะเวลา เชน จายทกๆวนท 30 ของเดอน จายทกๆวนศกรของแตละสปดาห เปนตนนน กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหมการจายคาลวงเวลาโดยค านวณเปนอตราคาจางตอชวโมง ดงนน นายจางจะตองค านวณและทราบคาจางตอชวโมงเสยกอน โดยหากนายจางจายคาจางใหแกลกจางเปนรายเดอน อตราคาจางตอชวโมงในวนท างาน หมายถง คาจางรายเดอน หารดวยผลคณของสามสบและจ านวนชวโมงท างานในวนท างานตอวนโดยเฉลย และเมอทราบคาจางตอชวโมงแลวจงน าอตราคาลวงเวลาขนต าทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนด นนคอ 1.5 มาคณ ตามดวยน าจ านวนชวโมงทลกจางท างานลวงเวลาให

46 ค าพพากษาศาลฎกาท 3117/2529


นายจางมาคณ จงจะเปนคาตอบแทนการท างานลวงเวลาของลกจาง ทเรยกวา คาลวงเวลา ทงน ตามทไดบญญตไวตามมาตรา 68 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“เพอประโยชนแกการค านวณคาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ในกรณทลกจางไดรบคาจางเปนรายเดอน อตราคาจางตอชวโมงในวนท างานหมายถงคาจางรายเดอนหารดวยผลคณของสามสบและจ านวนชวโมงท างานในวนท างานตอวนโดยเฉลย”

ยกตวอยางเชน นายจางจายคาจางใหลกจางเปนรายเดอน เดอนละ 15,000 บาท หากลกจางมการท างานลวงเวลาใหนายจาง นายจางตองจายคาลวงเวลาใหแกลกจาง โดยการค านวณคาลวงเวลานน จะตองค านวณจากคาจางตอชวโมง ซงตามมาตรา 68 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 การจะหาคาจางตอชวโมงได จะตองน าคาจางรายเดอน หารดวยผลคณของ 30 และจ านวนชวโมงท างานในวนท างานโดยเฉลย ซงหากลกจางกรณนท างานโดยเฉลยวนละ 8 ชวโมงตอวน ตามมาตรฐานขนต าทไดก าหนดไวตามมาตรา 23 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 คาจางตอชวโมงจะไดผลออกมาเปน 15,000 บาท หารดวยผลของ 30 คณ 8 หรอ 15000/(30*8) เทากบ 62.50 บาท และเมอไดคาจางตอชวโมงแลว จงจะน าคาจางตอชวโมงนมาค านวณคาลวงเวลา ซงหากปรากฏวาลกจางท างานลวงเวลาใหนายจางรวมเปนจ านวนทงสน 3 ชวโมง การค านวณคาลวงเวลาตามมาตรา 61 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ใหน าคาจางตอชวโมงคณอตราคาลวงเวลาขนต ารอยละ 1.5 แลวคณดวยจ านวนชวโมงทท างานลวงเวลา จงจะไดเปน 62.5*1.5*3 เทากบ 281.25 บาท ดงนน การท างานลวงเวลาใหแกนายจางครงน ลกจางจะไดคาตอบแทนเรยกวาคาลวงเวลาเปนเงนจ านวน 281.25 บาท เปนตน

แตหากเปนกรณทนายจางจายคาจางใหแกลกจางโดยค านวณตามผลงานทท างานไดในเวลาท างานปกต การค านวณคาลวงเวลาส าหรบลกจางกรณนจะไมจ าเปนตองมการค านวณหาคาจางตอชวโมง เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานใหน าคาจางตอหนวยมาคณอตราคาลวงเวลาขนต า อตรารอยละ 1.5 และคณดวยจ านวนผลงานทท าไดไปเลย

ยกตวอยางเชน ลกจางโรงงานท าตกตา ไดคาจางโดยค านวณตามจ านวนตกตาทท าไดในแตละวน ในอตราตวละ 10 บาท ในชวงเวลาท างานปกตระหวาง 8:00 น. ถง 17:00 น. นน ลกจางสามารถท าตกตาไดเทาใด กเอา 10 บาทไปคณ เชนในหนงวนลกจางสามารถท าตกตาได 20 ตว วนนนลกจางกจะไดรบคาจาง 20*10 เทากบ 200 บาท และหากลกจางไดท างานลวงเวลาใหนายจางจนถง 21:00 น. การค านวณคาลวงเวลากจะค านวณไดจาก ระหวางเวลา 17:00 น. ถง 21:00 น.นน ลกจางสามารถท าตกตาไดจ านวนเทาใด ใหเอาไปคณ 10 บาท และคณอตราคาลวงเวลาขนต าทรอยละ 1.5 เชน ระหวางเวลา 17:00 น. ถง 21:00 น ลกจางสามารถท าตกตาได 8 ตว คาลวงเวลากจะเปน 8*10*1.5 เทากบลกจางไดคาลวงเวลาในวนนนเปนเงนจ านวน 120 บาท เปนตน


นอกจากน คาลวงเวลาตามความหมายของมาตรา 61 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น จะหมายความถงเฉพาะการท างานลวงเวลาในวนท างานปกตเทานน ไมไดหมายความรวมถงการท างานลวงเวลาในวนหยด อนอยภายใตบงคบของบทบญญตมาตรา 63 ทงนตามค านยามมาตรา 5 “คาลวงเวลา” หมายความวา เงนทนายจางจายใหแกลกจางเปนการตอบแทนการท างานลวงเวลาในวนท างาน

อยางไรกตาม ลกจางจะมสทธเรยกเอาคาลวงเวลาเพอเปนคาตอบแทนการท างานลวงเวลาได ตองปรากฏวาเปนการท างานลวงเวลาทนายจางสงใหท าดวย หากปรากฏวาลกจางขยนมาท างานลวงเวลาเอง โดยนายจางไมไดรองขอ หรอไมมค าสงใหมาท างานลวงเวลานน มแนวค าพพากษาของศาลฎกาวางหลกเอาไววานายจางไมจ าเปนตองจายคาลวงเวลาใหแกลกจาง เพราะหากลกจางอยท างานลวงเวลาไปเรอยๆทงทนายจางไมประสงคจะใหท า การจะใหนายจางตองคอยจายคาลวงเวลาใหแกลกจางนน คงจะเปนการไมเปนธรรมตอนายจางเทาใดนก ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 1265/2526 ผบงคบบญชาสงใหโจทกซงเปนลกจางทยงอยในระหวางทดลองปฏบตงานท างานในหนาทใหเสรจทกวน โจทกประสงคใหงานเสรจตามค าสงดงกลาวเพอแสดงถงผลงานของโจทกเอง จงท างานเกนเวลาท างานปกตในวนท างานและท างานในวนหยด ถอไมไดวาจ าเลยผเปนนายจางใหโจทกท างานเกนเวลาท างานปกตหรอท างานในวนหยด อนจ าเลยจะตองจายคาลวงเวลาหรอคาท างานในวนหยดแกโจทก

แตหากกรณเปนการรองขอจากนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาให และลกจางใหความยนยอมเปนคราวๆไป ตามหลกการท างานลวง เวลาทบญญตไวตามมาตรา 24 แห งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นายจางตองจายคาตอบแทนการท างานใหแกลกจางเปนคาลวงเวลาเสมอ และเมอพจารณาจากค านยามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 “คาลวงเวลา” หมายความวา เงนทนายจางจายใหแกลกจางเปนการตอบแทนการท างานลวงเวลาในวนท างาน” ดงนน คาลวงเวลาทนายจางจะตองจายใหแกลกจางจะตองเปนเงนเทานน นายจางไมสามารถน าการท างานลวงเวลาไปหกลบเอากบวนทลกจางลา หรอมาท างานสายได และนายจางจะจายเปนประโยชนอนแทนตวเงนกไมไดเชนกน ดงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน เปนกรณทศาลวนจฉนวาเมอลกจางมการท างานลวงเวลาใหแกนายจาง ลกจางยอมตองไดรบคาตอบแทนทเรยกวาคาลวงเวลาเปนเงนเทานน การทนายจางท าขอตกลงกบลกจางวาจะไมจายคาลวงเวลาใหลกจางเนองจากถอเอาเวลาทลกจางท างานลวงเวลามานนไปหกลบเอากบวนทลกจางขาดงานในเวลาท างานปกตไป ศาลวนจฉยวาเปนขอตกลงทขดตอบทบญญตแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 อนเปนบทบญญตทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน ดงนน จงตองตกเปนโมฆะ ไมสามารถบงคบใชระหวางนายจางและลกจางได เมอมการท างานลวงเวลา ลกจางตองไดรบคาลวงเวลาเปนการตอบแทนการท างานเสมอ ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 898/2520 การทโจทกกบลกจางตกลงกนไมคดคาลวงเวลาเพราะลกจางขอท างานในวนหยดชดใชวนท างานปกตท ขาดงาน ซงเปนขอตกลงทตกเปนโมฆะใชบงคบไมไดโจทกตองจายคาลวงเวลาใหลกจาง


อยางไรกตาม กฎหมายคมครองแรงงานไดบญญตยกเวนลกจางบางกลมไววาถงแมจะมการท างานในลกษณะการท างานลวงเวลาใหแกนายจาง แตลกจางไมมสทธทจะไดรบคาลวงเวลา ทงน ตามทบญญตไวในมาตรา 65 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“ลกจางซงมอ านาจหนาทหรอซงนายจางใหท างานอยางหนงอยางใดดงตอไปน ไมมสทธไดรบคาลวงเวลาตามมาตรา 61 และคาลวงเวลาในวนหยดตามมาตรา 63 แตลกจางซงนายจางใหท างานตาม (3) (4) (5) (6) (7) (8) หรอ (9) มสทธไดรบคาตอบแทนเปนเงนเทากบอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า

(1) ลกจางซงมอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจา ง การใหบ าเหนจ หรอการเลกจาง (2) งานเรขายหรอชกชวนซอสนคาซงนายจางไดจายคานายหนาจากการขายสนคาใหแกลกจาง (3) งานขบวนการจดงานรถไฟ ซงไดแกงานทท าบนขบวนรถและงานอ านวยความสะดวกแกการเดนรถ

(4) งานเปดปดประตน าหรอประตระบายน า (5) งานอานระดบน าและวดปรมาณน า (6) งานดบเพลงหรองานปองกนอนตรายสาธารณะ

(7) งานทมลกษณะหรอสภาพตองออกไปท างานนอกสถานท และโดยลกษณะหรอสภาพของงานไมอาจก าหนดเวลาท างานทแนนอนได (8) งานอยเวรเฝาดแลสถานทหรอทรพยสนอนมใชหนาทการท างานปกตของลกจาง (9) งานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง ทงน เวนแตนายจางตกลงจายคาลวงเวลาหรอคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง”

ดงนน จากบทบญญตมาตรา 65 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน นายจางและลกจางจะตองพจารณากอนวาต าแหนงหนาททลกจางรบผดชอบ หรอลกษณะงานทลกจางท างานใหแกนายจางนน เปนต าแหนงหนาท หรอมลกษณะของงานตามทบญญตไวในมาตรา 65 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 หรอไม เพราะหากวาเปนต าแหนงหนาท หรอลกษณะของงานตามทบญญตในมาตรา 65 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แลว แมจะมการท างานนอกเวลาท างานปกต หรอการท างานลวงเวลากตาม ลกจางกไมมสทธไดรบคาลวงเวลา นายจางไมมหนาทจายคาลวงเวลาใหแกลกจาง ยกตวอยางเหตผล เชน ลกจางทมอ านาจหนาทตามมาตรา 65 (1) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ลกจางซงมอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจาง การใหบ าเหนจ หรอการเลกจาง ถอเปนลกจางทมอ านาจเสมอนเปนนายจาง ลกจางกรณนจะมอ านาจในการจางลกจางคนอน ใหบ าเหนจคาตอบแทนแกลกจางคนอน หรอแมกระทงมอ านาจในการเลกจางลกจางคนอนได ซงนบวาเปนต าแหนงทมอ านาจ


บงคบบญชาลกจางคนอนได หากลกจางกรณนสงใหลกจางคนอนใหท างานชาๆเพองานจะไดไมเสรจ เพอจะไดท างานตอไปหลงจากเวลาท างานปกต อนถอเปนการท างานลวงเวลา เพอใหตนและลกจางคนอนไดรบคาลวงเวลา เชนน กอาจกอใหเกดความเสยหายแกนายจางได กฎหมายคมครองแรงงานจงเลงเหนวาลกจางทมอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจาง การใหบ าเหนจ หรอการเลกจาง ตามมาตรา 65 (1) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ไมควรไดรบคาลวงเวลา แมจะมการท างานลวงเวลากตาม เปนตน ทงน เวนแต นายจางไดตกลงจายคาลวงเวลาใหแกลกจาง กรณเชนน กใหเปนไปตามทไดตกลงกน

ดงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาตอไปน กเปนกรณทตองพจารณาวาลกจางเป นลกจางตามมาตรา 65 (1) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ซงมอ านาจหนาทเสมอนเปนนายจาง มอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจาง การใหบ าเหนจ หรอการเลกจาง หรอไม เพราะหากวาลกจางเปนลกจางตามมาตรา 65 (1) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แมจะมการท างานลวงเวลาใหแกนายจาง ลกจางกไมมสทธไดรบคาลวงเวลา แตในทางกลบกน หากลกจางไมไดมอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจาง การใหบ าเหนจ หรอการเลกจาง กไมถอเปนลกจางตามมาตรา 65 (1) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ฉะนน เมอมการท างานลวงเวลา นายจางมหนาทตองจายคาลวงเวลาใหแกลกจาง ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 2471/2527 โจทกมต าแหนงเปนผจดการธนาคารสาขาของจ าเลย การทโจทกมอ านาจออกค าเตอนพนกงานผใตบงคบบญชาเปนหนงสอและพนกงานทถกค าเตอน 3 ครง จะไมไดขนเงนเดอนกตาม แตเมอหนงสอเตอนไมใชโทษ เปนเพยงมผลใหผถกค าเตอนอยในเกณฑทจะไมไดรบการพจารณาขนเงนเดอนจากผมอ านาจในการนเทานน จงถอไมไดวาโจทกมอ านาจท าการแทนนายจางส าหรบกรณการลงโทษ และแมโจทกจะเปนผเสนอขอเลอนเงนเดอน 2 ขนใหแกผใตบงคบบญชา แตกมใชเปนผมอ านาจทจะเลอนชนเงนเดอน 2 ขน จงถอไมไดอกวาโจทกมอ านาจกระท าการแทนนายจางส าหรบกรณการใหบ าเหนจ สวนกรณทจะถอไดวาโจทกเปนตวแทนในการจางลกจางนน โจทกตองมอ านาจท าการแทนนายจางโดยตรง มใชเปนกรณผานการพจารณาโดยผมอ านาจมากอนซงผมอ านาจในการรบลกจางเขาท างานนไดแกคณะกรรมการของจ าเลย โจทกจงไมมอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจางดงนน โจทกมใชลกจางซงมหนาทท าการแทนนายจาง

ดงนน ในการพจารณาวาลกจางจะมสทธไดรบคาตอบแทนการท างานลวงเวลา ตามมาตรา 61 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 หรอไมนน ตองไมลมพจารณามาตรา 65 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดวย เพราะหากลกจางเปนลกจางทมต าแหนง หรออ านาจหนาท หรอลกษณะของงานตามทบญญตในมาตรา 65 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แมลกจางจะไดท างานลวงเวลาใหแกนายจาง กไมมสทธไดรบคาลวงเวลาเปนการตอบแทน


การท างานในวนหยดและคาท างานในวนหยด

การท างานในวนหยด

การท างานในวนหยด หมายถง การทนายจางใหลกจางมาท างานใหแกนายจางในวนหยดของลกจาง ซงผเขยนจงเหนวาการทจะสามารถพจารณาการท างานในวนหยดไดนน ควรทจะตองท าความเขาใจถงลกษณะและประเภทของวนหยดเสยกอน จงจะท าใหการพจารณาหลกการท างานในวนหยดเปนไปไดงายมากขน ซงจากค านยามตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ.2541 ใหความหมาย “วนหยด” วาหมายความวา วนทก าหนดใหลกจางหยดประจ าสปดาห หยดตามประเพณ หรอหยดพกผอนประจ าป

ดงนน เมอพจารณาจากค านยามตามพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ.2541 ขางตน วนหยดจงมทงหมด 3 ประเภทดวยกน ไดแก

วนหยดประจ าสปดาห

ลกษณะของวนหยดประจ าสปดาห มบญญตไวตามมาตรา 28 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“ใหนายจางจดใหลกจางมวนหยดประจ าสปดาห สปดาหหนงไมนอยกวาหนงวน โดยวนหยดประจ าสปดาหตองมระยะหางกนไมเกนหกวน นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาก าหนดใหมวนหยดประจ าสปดาหวนใดกได

ในกรณทลกจางท างานโรงแรม งานขนสง งานในปา งานในททรกนดาร หรองานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาสะสมวนหยดประจ าสปดาหและเลอนไปหยดเมอใดกได แตตองอยในระยะเวลาสสปดาหตดตอกน”

จากบทบญญตแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541ขางตนจะเหนไดวากฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหนายจางตองใหลกจางมวนหยดประจ าสปดาหอยางนอยสปดาหละ 1 วน โดยมระยะหางไมเกน 6 วน หมายความวา เมอลกจางท างานใหแกนายจางมาครบ 6 วน ลกจางตองไดหยดพกเปนระยะเวลา 1 วน เปนอยางนอย ทงน เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณตองการใหลกจางไดมวนพกผอน ไมใหลกจางท างานตดตอกนนานจนเกนไป ซงวนหยดประจ าสปดาหน นายจางและลกจางจะตกลงกนหยดวนใดกได ไมจ าเปนตองเปนวนอาทตยเสมอไป เนองจากสถานประกอบการของนายจางบางแหงเปดด าเนนกจการทกวนไมมวนหยด กรณเชนน นายจางและลกจางอาจตกลงกนเอาวนใดวนหนงเปนวนหยดประจ าสปดาหกได เชน นายจางอาจจะตกลงใหลกจางมวนหยดเปนวนพฤหสบดเปนประจ าทกสปดาหกได


เปนตน ทงน นายจางอาจใหลกจางมวนหยดประจ าสปดาหมากกวาทมาตรฐานขนต าตามกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเอาไวกได เชน นายจางมเวลาใหลกจางหยดงานตดตอกนเกน 24 ชวโมง สปดาหละ 2 ครง ถอวาในแตละสปดาหนายใหลกจางหยดงานเกนกวาทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวแลว47 เปนตน

แตอยางไรกตาม ในกรณทลกจางท างานโรงแรม งานขนสง งานในปา งานในททรกนดาร หรองานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาสะสมวนหยดประจ าสปดาหและเลอนไปหยดเมอใดกได แตตองอยในระยะเวลา 4 สปดาหตดตอกน เนองจากการท างานในสถานทดงกลาวขางตนนน ลกษณะและสภาพของงานอาจจะเปนการไมสะดวกทจะใหมวนหยดสปดาหละหนงครง กฎหมายคมครองแรงงานจงอนโลมใหนายจางและลกจางสามารถตกลงกนสะสมวนหยดแลวเลอนไปหยดเมอใดกได แตทงน ตองไมเกน 4 สปดาห ไมเชนนนอาจจะเปนการท างานตอเนองตดตอกนยาวนานเกนไป อาจสงผลตอสขภาพของลกจางได เชน ลกจางทท างานในปา นายจางและลกจางอาจจะตกลงกนสะสมวนหยดประจ าสปดาหไปหยดทกสนเดอน เปนระยะเวลาตดตอกน 4 วน กได เปนตน

วนหยดตามประเพณ

ลกษณะของวนหยดตามประเพณ มบญญตไวตามมาตรา 29 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“ใหนายจางประกาศก าหนดวนหยดตามประเพณใหลกจางทราบเปนการลวงหนาปหนงไมนอยกวาสบสามวนโดยรวมวนแรงงานแหงชาตตามทรฐมนตรประกาศก าหนด

ให น ายจ าง พ จ ารณ าก าห น ด วน ห ย ด ต ามป ระ เพ ณ จ ากวนหยดราชการประจ าป วนหยดทางศาสนา หรอขนบธรรมเนยมประเพณแหงทองถน

ในกรณทวนหยดตามประเพณวนใดตรงกบวนหยดประจ าสปดาหของลกจาง ใหลกจางไดหยดชดเชยวนหยดตามประเพณในวนท างานถดไป

ในกรณทนายจางไมอาจใหลกจางหยดตามประเพณได เนองจากลกจางท างานทมลกษณะหรอสภาพของงานตามทก าหนดในกฎกระทรวง ใหนายจางตกลงกบลกจางวาจะหยดในวนอนชดเชยวนหยดตามประเพณ หรอนายจางจะจายคาท างานในวนหยดใหกได”

จากบทบญญตแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541ขางตนจะเหนไดวากฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหนายจางตองประกาศวนหยดตามประเพณให



ลกจางทราบเปนการลวงหนา โดยในหนงปนนลกจางจะตองมวนหยดตามประเพณอยางนอย 13 วน โดยใน 13 วนนใหรวมวนแรงงานแหงชาตเขาไปดวย48 ซงวนหยดตามประเพณอก 12 วนทเหลอใหนายจางพจารณาก าหนดเอาจากวนหยดราชการ เชน วนเฉลมพระชนมพรรษาสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ วนปยมหาราช วนเฉลมพระชนมพรรษาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว วนพระราชทานรฐธรรมนญ เปนตน หรอพจารณาก าหนดเอาจากวนหยดทางศาสนา เชน วนวสาขบชา วนมาฆบชา หรอวนส าคญทางศาสนาทนายจางนบถอ เปนตน หรอพจารณาก าหนดเอาจากวนหยดตามประเพณแหงทองถน เชน บางทองถนทมเทศกาลวนไหล นายจางอาจพจารณาเอาวนไหลมาประกาศก าหนดเปนวนหยดตามประเพณใหลกจางกได เปนตน อยางไรกตาม หากนายจางก าหนดวนหยดตามประเพณโดยพจารณาจากวนอนๆ เชน วนครบรอบกอตงบรษทจ ากด หรอวนเกดกรรมการผจดการ กใหก าหนดเพมเตมจาก 12 วนทเหลอน นายจางไมสามารถพจารณาก าหนดวนอนๆนอกเหนอไปจากวนหยดราชการประจ าป วนหยดทางศาสนา หรอขนบธรรมเนยมประเพณแหงทองถนเขาไปใน 12 วนทเหลอดงกลาวได ดงค าพพากษาศาลฎกาท 11182/2553 กวนจฉยไวลกษณะเดยวกน ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 11182/2553 การทนายจางประกาศก าหนดวนหยดอนเปนวนหยดตามประเพณแทนวนหยดราชการประจ าป วนหยดทางศาสนา หรอขนบธรรมเนยมประเพณแหงทองถน แมไมมกฎหมายก าหนดใหการประกาศก าหนดวนหยดตามประเพณของนายจางเปนโมฆะ แตกถอไดวาประกาศก าหนดวนหยดตามประเพณของนายจางไมมผลบงคบตามกฎหมาย และไมเปนการยกเวนวนหยดตามประเพณตามมาตรา 29 แหง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นายจางจงยงคงตองประกาศก าหนดวนหยดตามประเพณจากวนหยดราชการประจ าป วนหยดทางศาสนา หรอขนบธรรมเนยมประเพณแหงทองถนใหลกจางทราบและใหลกจางหยดงานในวนดงกลาว

อยางไรกตาม หากกรณทวนหยดตามประเพณตรงกบวนหยดประจ าสปดาหของลกจาง นายจางจะตองใหลกจางไดหยดชดเชยในวนท างานถดไป แตหากนายจางไมอาจใหลกจางหยดในวนหยดตามประเพณได ทงน เนองมาจากลกษณะหรอสภาพของงานทกฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ.2541)49 ก าหนด นายจางจะตองใหลกจางไดหยดชดเชยในวนอน หรอนายจางจะตองจายเงนเปนคาตอบแทนการท างานในวนหยดใหลกจาง

กฎกระทรวงฉบบท 4 (พ.ศ.2541) ก าหนดงานทมลกษณะหรอสภาพของงานทนายจางไมอาจใหลกจางหยดท างานในวนหยดตามประเพณไดไวดงน

∙ งานในกจการโรงแรม สถานมหรสพ รานขายอาหาร รานขายเครองดม สโมสร สมาคม สถานพยาบาล และสถานบรการทองเทยว

∙งานในปา งานในททรกนดาร

48 วนแรงงานแหงชาต ตรงกบวนท 1 พฤษภาคม ของทกป 49 ดรายละเอยดกฎกระทรวงในภาคผนวก


ทงน เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณตองการใหลกจางไดมวนหยดตามประเพณอยางนอย 13 วนตอป ลกจางกจะตองมสทธไดหยด 13 วนเปนอยางนอย

วนหยดพกผอนประจ าป

ลกษณะของวนหยดตามประเพณ มบญญตไวตามมาตรา 30 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“ลกจางซงท างานตดตอกนมาแลวครบหนงปมสทธหยดพกผอนประจ าปไดปหนงไมนอยกวาหกวนท างานโดยใหนายจางเปนผก าหนดวนหยดดงกลาวใหแกลกจางลวงหนาหรอก าหนดใหตามทนายจางและลกจางตกลงกน

ในปตอมานายจางอาจก าหนดวนหยดพกผอนประจ าปใหแกลกจางมากกวาหกวนท างานกได

นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหสะสมและเลอนวนหยดพกผอนประจ าปทยงมไดหยดในปนนรวมเขากบปตอๆไปได

ส าหรบลกจางซงท างานยงไมครบหน งป นายจางอาจก าหนดวนหยดพกผอนประจ าปใหแกลกจางโดยค านวณใหตามสวนกได”

ส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปน ในทางปฏบตมกเรยกและเขาใจกนวา “วนหยดพกรอน” ซงจากบทบญญตแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน จะเหนไดวากฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหลกจางมสทธหยดพกผอนไดหากวาลกจางท างานใหแกนายจางมาเปนระยะเวลาครบ 1 ปแลว ลกจางกจะมสทธหยดพกผอนประจ าปไดปละอยางนอย 6 วนท างาน โดยนายจางอาจจะก าหนดวนหยดพกผอนประจ าปเปนการลวงหนาใหแลว หรอนายจางและลกจางอาจจะตกลงกนวาจะหยดวนใดในภายหลงกได

การหยดพกผอนประจ าป ปละ 6 วนนเปนเพยงมาตรฐานขนต าทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดไวเพอใหลกจางไดมวนหยดพกผอนหลงจากการท างานใหแกนายจางมาเปนระยะเวลายาวนานเทานน หากนายจางคนใดก าหนดใหลกจางไดมวนหยดพกผอนประจ าปมากกวานกยอมท าได หรอหากนายจางคนใดอยากใหลกจางทแมยงท างานมาไมครบ 1 ป ไดมวนหยดพกผอนประจ าปตามสดสวนกยอมท าไดเชนกน เนองจากกรณเปนคณกบลกจางมากกวาทกฎหมายก าหนดเอาไว สามารถท าได ไมขดตอกฎหมายคมครองแรงงาน ยกตวอยางเชน ลกจางทท างานมาครบ 1 ป นายจางใหหยดพกผอนประจ าปได 6 วน และลกจางทท างานมาครบ 6 เดอน นายจางใหหยดพกผอนประจ าปได 3 วน เปนตน


นอกจากน หากลกจางยงไมใชสทธหยดพกผอนประจ าป หรอใชสทธหยดพกผอนประจ าปไปแลว แตยงไมครบ 6 วนตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนด นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหสามารถสะสมวนหยดพกผอนประจ าปของปนทลกจางยงไมไดใชสทธหยดเขากบวนหยดพกผอนประจ าปของปตอๆไปได ดงนน การทนายจางก าหนดในสญญาจางแรงงานวาไมใหลกจางสะสมวนหยดพกผอนประจ าปของปนเขากบวนหยดพกผอนประจ าปของปตอไป ยอมเปนขอสญญาทขดตอกฎหมายคมครองแรงงานอนเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอย ยอมตกเปนโมฆะ ไมสามารถบงคบใชได ดงนน นายจางจงไมอาจมขอก าหนดหามไมใหลกจางหยดพกผอนประจ าป หรอขอก าหนดในลกษณะหากลกจางไมใชสทธหยดพกผอนประจ าปใหถอวาลกจางสละสทธ

อยางไรกตาม หากสญญาจางแรงงานสนสดลง แลวลกจางยงไมไดใชสทธหยดส าหรบวนหยดพกผอนประจ าป กฎหมายคมครองแรงงานกไดก าหนดใหนายจางตองจายคาจางแกลกจางส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปทลกจางยงไมไดหยดนนดวย ตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 67 เวนแต การทสญญาจางแรงงานสนสดลงนนเปนเพราะเหตการกระท าความผดของลกจาง ตามทไดบญญตไวในมาตรา 119 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กลาวคอ


“ในกรณทนายจางเลกจางโดยมใชกรณตามมาตรา 119 ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปในปทเลกจางตามสวนของวนหยดพกผอนประจ าปทลกจางพงมสทธไดรบตามมาตรา 30

ในกรณทลกจางเปนฝายบอกเลกสญญาหรอนายจางเลกจาง ไมวาการเลกจางนนเปนกรณตามมาตรา 119 หรอไมกตาม ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปสะสมทลกจางพงมสทธไดรบตามมาตรา 30”

ทงน มตวอยางค าพพากษาอธบายการจายคาจางใหแกลกจางส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปทลกจางยงไมไดใชสทธหยดไป และการทสญญาจางแรงงานสนสดลงนนไมใชเพราะความผดของลกจาง เชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 5486/2545 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 30 มาตรา 64 และมาตรา 67 ก าหนดใหนายจางเปนผก าหนดวนหยดพกผอนประจ าปแกลกจางซงท างานตดตอกนมาแลวครบ 1 ป ไดหยดพกผอนประจ าป ปหนงไมนอยกวา 6 วนท างาน ในกรณทนายจางมไดจดใหลกจางหยดพกผอนประจ าป หรอจดใหลกจางหยดพกผอนประจ าปนอยกวาทก าหนดไว นายจางตองจายคาท างานในวนหยดและคาลวงเวลาในวนหยดและคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางนนเสมอนวานายจางใหลกจางท างานในวนหยด และในกรณทนายจางเลกจางโดยลกจางมไดมความผดตาม มาตรา 119 นายจางตองจายคาจางใหแกลกจาง


ส าหรบวนหยดพกผอนประจ าป ในปทเลกจางตามสวนของวนหยดพกผอนประจ าปทลกจางพงมสทธและรวมทงวนหยดพกผอนประจ าปสะสมดวย จ าเลยเลกจางโจทกโดยโจทกมไดกระท าความผดตาม มาตรา 119 จ าเลยกตองจายคาจางส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปในปทเลกจางตามสวน รวมทงวนหยดพกผอนประจ าปสะสมรวม 5 วนแกโจทก

ดงนน เมอไดทราบและเขาใจถงประเภทและลกษณะของวนหยดแตละประเภทแลว ตอมา หากนายจางตองการใหลกจางมาท างานในวนหยดประเภทใดประเภทหนงดงกลาวขางตน นายจางจะตองปฏบตตามทมาตรา 25 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ก าหนดหลกเกณฑการท างานในวนหยดเอาไวดวย

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 25 บญญตไววา

“หามมใหนายจางใหลกจางท างานในวนหยด เวนแตในกรณทลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไป ถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉนนายจางอาจใหลกจางท างานในวนหยดไดเทาทจ าเปน

นายจางอาจใหลกจางท างานในวนหยดไดส าหรบกจการโรงแรม สถานมหรสพงานขนสง รานขายอาหาร รานขายเครองดม สโมสร สมาคม สถานพยาบาล หรอกจการอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง

เพอประโยชนแกการผลต การจ าหนาย และการบรการ นายจางอาจใหลกจางท างาน นอกจากทก าหนดตามวรรคหนงและวรรคสองในวนหยดเทาทจ าเปน โดยไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆไป”

หลกการท างานในวนหยดตามมาตรา 25 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นน โดยหลกการทวไปกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณในการคมครองลกจางไมใหถกนายจางใชแรงงานหนกมากเกนไป หรอไมใหถกนายจางใหท างานเปนระยะเวลาทยาวนานเกนสมควร เชนเดยวกนกบการท างานลวงเวลาตามมาตรา 24 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ทไดกลาวไปแลวขางตน กลาวคอ นายจางไมมอ านาจสงหรอบงคบใหลกจางมาท างานในวนหยดได เวนแตจะไดรบความยนยอมจากลกจางเปนคราวๆไป โดยตามมาตรา 25 วรรคสาม แห งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นน ก าหนดวา นายจางอาจใหลกจางมาท างานในวนหยดไดเฉพาะเทาทจ าเปน และเฉพาะเพอประโยชนแกการผลต การจ าหนาย และการบรการเทานน ซงจะตองไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆไปเสมอ หากลกจางไมยนยอม หรอลกจางปฏเสธไมมาท างานในวนหยดใหแกนายจาง นายจางกไมอาจลงโทษลกจางฐานฝาฝนค าสงของนายจางได

อยางไรกตาม ตามมาตรา 25 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 บญญตขอยกเวนไวสองกรณดวยกน อนเปนการอนญาตใหนายจางสามารถสงใหลกจางมาท างานในวนหยดได โดยไมตองขอความยนยอมจากลกจาง กลาวคอ ตามมาตรา 25 วรรคหน ง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นายจางสามารถใหลกจางมาท างานในวนหยดไดในกรณ


ทลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไป ถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉนนายจางอาจใหลกจางท างานในวนหยดได เทาทจ าเปน และตามมาตรา 25 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 กรณทนายจางประกอบกจการประเภทโรงแรม สถานมหรสพ งานขนสง รานอาหาร รานขายเครองดม สโมสร สมาคม สถานพยาบาล หรอกจการอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง เชนน นายจางสามารถใหลกจางมาท างานในวนหยดได เนองจากสถานประกอบการดงกลาวนนยงเปนวนหยดกยงจะมผมาใชบรการมาก ดงนน จงเหมาะสมแลวทกฎหมายคมครองแรงงานจะบญญตเปนขอยกเวนเอาไว

คาท างานในวนหยด

เมอนายจางใหลกจางท างานในวนหยดตามทไดบญญตไวในมาตรา 25 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นายจางกจะตองจายคาตอบแทนใหลกจางดวย เรยกวา “คาท างานในวนหยด” โดยตามค านยามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นน ใหความหมายของคาท างานในวนหยดไววา “หมายความวา เงนทนายจางจายใหแกลกจางเปนการตอบแทนการท างานในวนหยด” ซงเมอพจารณาจากค านยาม จงกลาวไดดงเชนกบคาลวงเวลาวาคาท างานในวนหยดนนายจางกตองจายใหลกจางเปนเงนเทานนเชนกน นายจางไมสามารถจายเปนประโยชนตอบแทนอยางอน หรอสวสดการอนได ตลอดจนไมสามารถน าเวลาทลกจางมาท างานสาย หรอวนทลกจางขาดงานไปมาหกลบกบวนทลกจางมาท างานในวนหยดใหแกนายจาง โดยหลกเกณฑในการจายท างานในวนหยดนน มบญญตไวในมาตรา 62 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“ในกรณทนายจางใหลกจางท างานในวนหยดตามมาตรา 28 มาตรา 29 หรอมาตรา 30 ใหนายจางจายคาท างานในวนหยดใหแกลกจางในอตราดงตอไปน

(1) ส าหรบลกจางซงมสทธไดรบคาจางในวนหยด ใหจายเพมขนจากคาจางอกไมนอยกวาหนงเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า หรอไมนอยกวาหนงเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

(2) ส าหรบลกจางซงไมมสทธไดรบคาจางในวนหยด ใหจายไมนอยกวาสองเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า หรอไมนอยกวาสองเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย”

โดยตามความในมาตรา 62 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ขางตนนน จะเหนไดวากฎหมายก าหนดใหลกจางทมสทธไดรบคาจางในวนหยดกบลกจางทไมมสทธไดรบคาจางในวนหยดไดรบคาตอบแทนส าหรบการท างานในวนหยดในอตราทแตกตางกน


ดงนน กอนทจะสามารถค านวณไดวาลกจางทมาท างานในวนหยดใหแกนายจางจะไดรบคาท างานในวนหยดเปนอตราเทาใดนน จะตองพจารณาใหทราบกอนวาลกจางดงกลาวเปนลกจางประเภททไดรบคาท างานในวนหยดหรอไม ซงมบญญตไวอยในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 56


“มาตรา 56 ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางเทากบคาจางในวนท างานส าหรบวนหยดดงตอไปน

(1) วนหยดประจ าสปดาห เวนแตลกจางซงไดรบคาจางรายวน รายชวโมง หรอตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

(2) วนหยดตามประเพณ (3) วนหยดพกผอนประจ าป”

จากบทบญญตมาตรา 56 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ขางตน จงอาจสรปไดวา ลกจางทไดรบคาจางรายวน รายชวโมง หรอตามผลงานโดยค านวณเปนหนวยนน เปนลกจางประเภททไมไดรบคาจางในวนหยดประจ าสปดาห ดงนน จงเปนลกจางตามความหมายของมาตรา 62 (2) ทจะไดรบคาตอบแทนส าหรบการท างานในวนหยดในอตราไมนอยกวาสองเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า หรอไมนอยกวาสองเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย สวนลกจางคนอนๆนอกเหนอจากลกจางทไดรบคาจางรายวน รายชวโมง หรอตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย ตามมาตรา 56 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นน ถอเปนลกจางทไดรบคาจางในวนหยด จงเปนลกจางทจะไดรบคาท างานในวนหยดตามอตราทก าหนดไวในมาตรา 62 (1) กลาวคอ ไดเพมขนจากคาจางอกไมนอยกวาหนงเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า หรอไมนอยกวาหนงเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

อนง หากพจารณาพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 62 โดยผวเผนแลวอาจเกดความสงสยวาเพราะเหตใดกฎหมายจงไดบญญตใหอตราคาท างานในวนหยดแกลกจางสองประเภทดงกลาวไวอยางแตกตางกน แตหากลองพจารณาตวอยางการค านวณคาท างานในวนหยดของลกจางทงสองประเภทดงตอไปนแลว จะเขาใจถงเจตนารมณของกฎหมายคมครองแรงงานไดวา การบญญตตวบทกฎหมายเพอใหสทธแกลกจางอยางแตกตางกนนน กเพอมงหมายใหผลลพธปลายทางนน ลกจางไดรบคาตอบแทนทเทาเทยมกน

ยกตวอยางเชน นายไก เปนลกจางทไดรบคาจางเปนรายเดอน เดอนละ 12,000 บาท แมวาในเดอนนนจะมวนหยดประจ าสปดาห วนหยดตามประเพณ และวนหยดพกผอนประจ าป นายไกกยงไดรบคาจางจ านวนเตม 12,000 บาทตามปกต ไมถกหกออกไป สวนนายไข เปนลกจางรายวน ไดรบคาจางวนละ 400 บาท วนหยดประจ าสปดาหนายไขไมมาท างาน นายไขกไมได


รบเงนคาจาง หากวานายจางใหนายไกและนายไขมาท างานในวนหยดประจ าสปดาห การค านวณคาลวงเวลาของนายไกและนายไข จะเปนดงตอไปน

• นายไก เปนลกจางตามมาตรา 62 (1) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงไดรบคาจางในวนหยดตามมาตรา 56 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ปกตนายไกไมมาท างานในวนหยดประจ าสปดาหกไดรบคาจางอยแลวเปนจ านวน 400 บาทตอวน (12,000/30) หากนายไกมาท างานในวนหยดประจ าสปดาห มาตรา 62 (1) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ใหนายจางจายคาท างานในวนหยดใหนายไกเพมขนจากคาจางอกไมนอยกวาหนงเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า สมมตวานายไกท างานในวนหยดประจ าสปดาหนเตมวนเทากบวนท างานปกต 8 ชวโมง นายไกกจะไดรบคาท างานในวนหยดเปนจ านวน 400 บาท ดงนน เมอปกตไดรบคาจางในวนหยดประจ าสปดาหอยแลว 400 บาท รวมกบคาท างานในวนหยดอก 400 บาท ในวนหยดประจ าสปดาหวนนน นายไกกจะไดรบคาตอบแทนการท างานทงหมด รวมเปนเงน 800 บาท

• นายไข เปนลกจางตามมาตรา 62 (2) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงเปนลกจางทไมไดรบคาจางในวนหยดประจ าสปดาห ตามมาตรา 56 (1) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ปกตนายไขไมมาท างานในวนหยดประจ าสปดาห นายไขกไมไดรบคาจาง แตหากนายไขมาท างานในวนหยดประจ าสปดาหใหแกนายจาง มาตรา 62 (2) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ใหนายจางจายคาท างานในวนหยดใหลกจางไมนอยกวาสองเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า สมมตวานายไขท างานในวนหยดประจ าสปดาหนเตมวนเทากบวนท างานปกต 8 ชวโมง นายไขกจะไดรบคาท างานในวนหยดเปนเงนจ านวน 400*2 เทากบ 800 บาท

ซงจากตวอยางขางตนจะเหนวาทงนายไกและนายไข เมอมาท างานในวนหยดใหแกนายจางแลว ผลลพธสดทายทงสองคนกจะไดรบคาตอบแทนการท างานในวนหยดทเทากน การบญญตตวบทกฎหมายไวแตกตางกน กเพอใหผลลพธปลายทางเกดความเทาเทยมกนนนเอง

อยางไรกตาม หากในกรณทนายจางไมไดจดใหลกจางมวนหยดตามจ านวนวนขนต าทพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ก าหนดไวตามมาตรา 28 เกยวกบวนหยดประจ าสปดาห มาตรา 29 เกยวกบวนหยดตามประเพณ และมาตรา 30 เกยวกบวนหยดพกผอนประจ าปนน เมอลกจางมการท างานใหแกนายจางในวนทควรจะถอเปนวนทลกจางมสทธหยดดงกลาว มาตรา 64 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดวา ใหนายจางจายคาท างานในวนหยดตามอตราทมาตรา 62 ก าหนด เสมอนกบวาเปนการทนายจางใหลกจางมาท างานในวนหยดดวย



“มาตรา 64 ในกรณทนายจางมไดจดใหลกจางหยดงาน หรอจดใหลกจางหยดงานนอยกวาทก าหนดไวตามมาตรา 28 มาตรา 29 และมาตรา 30 ใหนายจางจายคาท างานในวนหยดและคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางตามอตราทก าหนดไวในมาตรา 62 และมาตรา 63 เสมอนวานายจางใหลกจางท างานในวนหยด”

นอกจากน กฎหมายคมครองแรงงานไดมการก าหนดขอยกเวนส าหรบลกจางบางประเภทเอาไววา ถงแมลกจางจะมการท างานในวนหยดกตาม ลกจางกไมสามารถทจะไดรบคาท างานในวนหยดได ทงน ตามทไดบญญตไวในมาตรา 66 และมาตรา 65 (1)

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 66 และมาตรา 65 (1) บญญตไววา

“มาตรา 66 ลกจางตามมาตรา 65 (1) ไมมสทธไดรบคาท างานในวนหยดตามมาตรา 62 เวนแตนายจางตกลงจายคาท างานในวนหยดใหแกลกจาง”

“มาตรา 65 (1) ลกจางซงมอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจาง การใหบ าเหนจ หรอการเลกจาง ... ”

ดงนน จงอาจสรปไดวา ลกจางทมอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจาง การใหบ าเหนจ หรอการเลกจาง แมวาจะมาท างานในวนหยดใหแกนายจางกไมมสทธทจะไดรบคาท างานในวนหยด เนองจาก หากกฎหมายมการใหนายจางจายคาท างานในวนหยดใหแกลกจางกรณน ลกจางกอาจมการใชอ านาจทตนมในการท าการแทนนายจางนน สงใหลกจางคนอนๆทอย ใตอ านาจบงคบบญชาท างานไปอยางลาชาเพอจะไดมาท างานตอในวนหยด จนอาจเกดความเสยหายตอการประกอบการของนายจางได เวนแตวานายจางจะไดตกลงจายคาท างานในวนหยดใหลกจางดงกลาว อนเปนเหตผลเดยวกนกบกรณการท างานลวงเวลา ซงลกจางตามมาตรา 65 (1) กไมมสทธไดรบคาลวงเวลาแมวาจะมการท างานลวงเวลาใหนายจางกตาม เชนกน ดงค าพพากษาศาลฎกาน

ค าพพากษาศาลฎกาท 2471/2527 โจทกมต าแหนงเปนผจดการธนาคารสาขาของจ าเลย การทโจทกมอ านาจออกค าเตอนพนกงานผใตบงคบบญชาเปนหนงสอและพนกงานทถกค าเตอน 3 ครง จะไมไดขนเงนเดอนกตาม แตเมอหนงสอเตอนไมใชโทษ เปนเพยงมผลใหผถกค าเตอนอยในเกณฑทจะไมไดรบการพจารณาขนเงนเดอนจากผมอ านาจในการนเทานน จงถอไมไดวาโจทกมอ านาจท าการแทนนายจางส าหรบกรณการลงโทษ และแมโจทกจะเปนผเสนอขอเลอนเงนเดอน 2 ขนใหแกผใตบงคบบญชา แตกมใชเปนผมอ านาจทจะเลอนชนเงนเดอน 2 ขน จงถอไมไดอกวาโจทกมอ านาจกระท าการแทนนายจางส าหรบกรณการใหบ าเหนจ สวนกรณทจะถอไดวาโจทกเปนตวแทนในการจางลกจางนน โจทกตองมอ านาจท าการแทนนายจางโดยตรง มใชเปนกรณผานการพจารณาโดยผมอ านาจมากอนซงผมอ านาจในการรบลกจางเขาท างานนไดแกคณะกรรมการของ


จ าเลย โจทกจงไมมอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจางดงนน โจทกมใชลกจางซงมหนาทท าการแทนนายจาง และมสทธไดรบคาท างานในวนหยด

การท างานลวงเวลาในวนหยดและคาลวงเวลาในวนหยด

การท างานลวงเวลาในวนหยด

การท างานลวงเวลาในวนหยดนน ไมมบทบญญตทก าหนดถงไวเปนการเฉพาะ หากเพยงแตในการท างานในทางปฏบต อาจมกรณทนายจางใหลกจางมาท างานลวงเวลาแตวาเปนการท างานลวงเวลาในวนทเปนวนหยดของลกจาง ไมวาจะเปนวนหยดประจ าสปดาห วนหยดตามประเพณ หรอวนหยดพกผอนประจ าป ซงนบวาเปนกรณการใชแรงงานลกจางในชวงเวลาทควรจะเปนเวลาพกผอนของลกจางมากทสด แตถงแมวากฎหมายคมครองแรงงานจะไมไดก าหนดถงการใชใหลกจางท างานลวงเวลาในวนหยดไวเปนการเฉพาะกตาม แตนายจางและลกจางกตองน าหลกการของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เรองการท างานลวงเวลาตามมาตรา 24 และการท างานในวนหยดตามมาตรา 25 มาบงคบใชดวย กลาวคอ นายจางไมสามารถบงคบใหลกจางท างานลวงเวลาในวนหยดใหแกตนได เวนแตจะไดรบความยนยอมจากลกจางเปนคราวๆไป หรอเวนแตลกษณะหรอสภาพของงานตองท าตดตอกนไป ถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉนนายจางอาจใหลกจางท างานลวงเวลาในวนหยดไดเทาทจ าเปน

คาลวงเวลาในวนหยด

ตามค านยามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นน ใหความหมายของคาลวงเวลาในวนหยดไววา “หมายความวา เงนทนายจางจายใหแกลกจางเปนการตอบแทนการท างานลวงเวลาในวนหยด” ซงเมอพจารณาจากค านยามดงกลาว จะเหนไดวากฎหมายคมครองแรงงานตองการใหนายจางจายคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางเปนเงนเทานน เชนเดยวกนกบคาลวงเวลา และคาท างานในวนหยด ดงนน หากนายจางมการใชใหลกจางมาท างานลวงเวลาในวนหยดใหแกตน นายจางกตองจายคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางเปนเงนเทานน ไมสามารถจายเปนประโยชนอน หรอสวสดการอนได ตลอดจนไมสามารถน าชวงเวลาทลกจางมาท างานสาย หรอวนทลกจางขาดงานไปมาหกลบไดเชนกน ทงน อตราคาลวงเวลาในวนหยดไดบญญตเอาไวอยตามมาตรา 63


“มาตรา 63 ในกรณทนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนหยด ใหนายจางจายคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางในอตราไมนอยกวาสามเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างาน


ตามจ านวนชวโมงทท า หรอไมนอยกวาสามเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าไดส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย”

จากทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดไวตามมาตรา 63 จงกลาวไดวา หากนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาในวนหยด นายจางตองจายคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางในอตราไมนอยกวา 3 เทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า ส าหรบลกจางทไดรบคาจางโดยค านวณตามระยะเวลา หรอไมนอยกวาสามเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนท างานตามจ านวนผลงานทท าได ส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

ยกตวอยางเชน ลกจางมวนและเวลาท างานปกตในวนจนทร - วนเสาร เวลา 8:00 น. – 17:00 น. มวนหยดประจ าสปดาหคอวนอาทตย หากลกจางยนยอมมาท างานในวนอาทตย เวลา 18:00 น. - 20:00 น. ตองถอวาเปนการท างานลวงเวลาในวนหยด นายจางตองจายคาท างานลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง ตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เชน หากกรณนค านวณคาจางตอชวโมงไดแลวเปนอตรา 60 บาทตอชวโมง นายจางตองจายคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางเปนเงนจ านวน 3*60*2 (ไมนอยกวา 3 เทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า) เทากบ 360 บาท เปนตน

อยางไรกตาม มลกจางบางกลมทแมจะมาท างานลวงเวลาในวนหยดใหแกนายจางกตาม กไมอาจไดรบคาลวงเวลาในวนหยดได ซงลกจางกลมดงกลาวไดแกลกจางทก าหนดไวตามมาตรา 65 กลาวคอ


“ลกจางซงมอ านาจหนาทหรอซงนายจางใหท างานอยางหนงอยางใดดงตอไปน ไมมสทธไดรบคาลวงเวลาตามมาตรา 61 และคาลวงเวลาในวนหยดตามมาตรา 63 แตลกจางซงนายจางใหท างานตาม (3) (4) (5) (6) (7) (8) หรอ (9) มสทธไดรบคาตอบแทนเปนเงนเทากบอตราคาจางตอชวโมงในวนท างานตามจ านวนชวโมงทท า

(1) ลกจางซงมอ านาจหนาทท าการแทนนายจางส าหรบกรณการจาง การใหบ าเหนจ หรอการเลกจาง

(2) งานเรขายหรอชกชวนซอสนคาซงนายจางไดจายคานายหนาจากการขายสนคาใหแกลกจาง

(3) งานขบวนการจดงานรถไฟ ซงไดแกงานทท าบนขบวนรถและงานอ านวยความสะดวกแกการเดนรถ

(4) งานเปดปดประตน าหรอประตระบายน า

(5) งานอานระดบน าและวดปรมาณน า (6) งานดบเพลงหรองานปองกนอนตรายสาธารณะ

(7) งานทมลกษณะหรอสภาพตองออกไปท างานนอกสถานท และโดยลกษณะหรอสภาพของงานไมอาจก าหนดเวลาท างานทแนนอนได


(8) งานอยเวรเฝาดแลสถานทหรอทรพยสนอนมใชหนาทการท างานปกตของลกจาง (9) งานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง ทงน เวนแตนายจางตกลงจายคาลวงเวลาหรอคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง”

โดยขอยกเวนน เปนขอยกเวนทอาศยหลกการและเหตผลแหงกฎหมายเชนเดยวกบหลกการและเหตผลทไดกลาวไวในการท างานลวงเวลาตามมาตรา 24 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตนแลว ทงน เวนแตวานายจางจะมการตกลงจายคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง ลกจางจงจะมสทธไดรบคาลวงเวลาในวนหยดได

อนง จ านวนชวโมงท างานลวงเวลาตามมาตรา 24 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 และจ านวนชวโมงท างานในวนหยดตามมาตรา 25 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เมอรวมกนแลวจะตองไมเกนกวาอตราทกฎกระทรวงก าหนดไว ทงนตามทไดบญญตไวในมาตรา 26 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“ชวโมงท างานลวงเวลาตามมาตรา 24 วรรคหนง และชวโมงท างานในวนหยดตามมาตรา 25 วรรคสองและวรรคสาม เมอรวมแลวจะตองไมเกนอตราตามทก าหนดในกฎกระทรวง”

ดงนน หากนายจางใหลกจางมาท างานลวงเวลา หรอมาท างานในวนหยด จ านวนชวโมงทลกจางไดท างานใหแกนายจาง เมอนบรวมทงหมดจะตองไมเกนอตราทกฎกระทรวงก าหนดเอาไวดวย อนไดแก กฎกระทรวงฉบบท 3 พ.ศ.2541 ก าหนดไววา “ชวโมงท างานลวงเวลาตามมาตรา 24 วรรค 1 และชวโมงท างานในวนหยดตามมาตรา 25 วรรค 2 และ 3 เมอรวมกนแลวสปดาหหนงตองไมเกน 36 ชวโมง”

อยางไรกตาม หากเปนกรณงานทเปนอนตรายตอสขภาพและอนามยของลกจางดงทไดกลาวมาแลวขางตน มาตรา 31 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดหามเอาไวอยางชดเจน ไมใหนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาหรอท างานในวนหยดอยางเดดขาด แมวาลกจางจะใหความยนยอมกตาม กลาวคอ


“หามมใหนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาหรอท างานในวนหยดในงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางตามมาตรา 23 วรรคหนง”

เมอมบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดหามเอาไวอยางชดเจนวา หามมใหนายจางใหลกจางท างานลวงเวลา หรอท างานในวนหยด ในงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง ดงนน หากกจการของนายจางเปนลกษณะงานทอาจเปนอนตรายตอ


สขภาพและความปลอดภยของลกจาง นายจางจะใหลกจางท าหนงสอตกลงยนยอมท างานลวงเวลา หรอยนยอมท างานในวนหยด หรอนายจางจะก าหนดไวในสญญาจางแรงงาน หรอแมกระทงในขอบงคบการท างานวา นายจางสามารถใหลกจางท างานและลกจางยนยอมท างานลวงเวลา หรอท างานในวนหยด นายจางก าหนดลกษณะเชนนไมได นายจางไมสามารถท าขอสญญาเปนอยางอนทขดตอกฎหมายคมครองแรงงานอนเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชนได หากนายจางก าหนดขอสญญาแหงสญญาจางแรงงาน หรอก าหนดในขอบงคบการท างานในลกษณะดงกลาวขางตน ขอสญญาหรอขอบงคบการท างานดงกลาวยอมตกเปนโมฆะ ไมสามารถบงคบใชระหวางนายจางและลกจางได ทงน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 15050

การจายคาตอบแทนการท างาน

วธการจาย

ดงทกลาวไปแลวขางตน หากนายจางมการใชใหลกจางท างานในชวงเวลาใดเวลาหนง ไมวาจะเปนการท างานในเวลาท างานปกต การท างานลวงเวลา การท างานในวนหยด หรอการท างานลวงเวลาในวนหยด นายจางมหนาทตองจายคาตอบแทนการท างาน ไมวาจะเปนคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด หรอคาลวงเวลาในวนหยด ตามอตราทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวใหแกลกจางเสมอ และจะตองจายเปนเงนเทานน ไมสามารถจายคาตอบแทนเปนประโยชนอยางอนได กลาวคอ นายจางไมสามารถท าสญญาตกลงกบลกจางโดยจะยกเวนไมมการจายคาตอบแทนเปนเงนได นายจางจะน าการท างานของลกจางทเกนเวลาท างานปกตมาไปทดแทน หรอหกลบกบวนทลกจางลางาน ขาดงาน หรอมาท างานสาย กไมไดเชนกน

ทงน การทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหนายจางจายคาตอบแทนตามชวงเวลาของการท างานตางๆเปนเงนเทานน อาจเกดขอสงสยวานายจางจะตองจายเปนเงนสกลอะไร เพราะบางกรณ นายจางทเปนบรษทขามชาตอาจตองการจายคาตอบแทนการท างานใหแกลกจางเปนเงนสกลของบรษทตวเอง เชน เงนปอนด เงนดอลลารสหรฐ เงนเยน เงนยโร เปนตน กฎหมายคมครองแรงงานจงไดก าหนดสกลเงนทนายจางตองจายเปนคาตอบแทนใหแกลกจางเอาไวอยางชดเจน ปรากฏตามมาตรา 54 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 วา สกลเงนทใชจายเปนคาตอบแทนการท างานใหแกลกจางจะตองเปนเงนสกลไทยเทานน ทงนกเพอคมครองลกจางจากคาเงนสกลตางๆทอาจผนผวนไดในแตละวน อนจะสงผลใหลกจางไดรบคาตอบแทนการท างานในอตราทไมคงท อนไมใชเจตนารมณและลกษณะของกฎหมายคมครองแรงงานทมงหมายจะสรางความมนคงทางเศรษฐกจใหแกลกจาง

50 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150. อางแลว.



“ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด คาลวงเวลาในวนหยด และเงนผลประโยชนอนเนองในการจาง บรรดาทจายเปนเงนตองจายเงนตราไทย เวนแตไดรบความยนยอมจากลกจางใหจายเปนตวเงนหรอเงนตราตางประเทศ”

ดงนน นายจางจงตองจายคาตอบแทนการท างานใหแกลกจางเปนเงนไทยเทานน แตอยางไรกด หากนายจางตองการจายคาตอบแทนใหแกลกจางเปนเงนสกลอน หรอจายดวยตวเงน นายจางตองไดรบความยนยอมจากลกจางเทานน โดยการใหความยนยอมของลกจางในกรณทเกยวของกบเงนคาตอบแทนน กฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดแบบเอาไวตามมาตรา 77 วานายจางตองท าเปนหนงสอและใหลกจางลงลายมอชอยนยอม หรอตองมขอตกลงกนไวใหชดเจนเปนการเฉพาะ จงจะถอไดวาลกจางไดใหความยนยอมแลว


“ในกรณทนายจางตองไดรบความยนยอมจากลกจาง หรอมขอตกลงกบลกจางเกยวกบการจายเงนตามมาตรา 54 มาตรา 55 หรอการหกเงนตามมาตรา 76 นายจางตองจดท าเปนหนงสอและใหลกจางลงลายมอชอในการใหความยนยอมหรอมขอตกลงกนไวใหชดเจนเปนการเฉพาะ”

สถานทจาย

นอกจากประเดนขอสงสยวาคาตอบแทนตองจายเปนเงนสกลอะไรแลว นายจางและลกจางอาจจะเกดขอสงสยอกประเดนหนงวา การจายคาตอบแทนการท างานใหแกลกจางนน จะตองจายกนทสถานทใด หากเปนกรณนายจางมสถานประกอบการหลายแหง มส านกงานแหงใหญอยอกจงหวดหนง จะตองใหลกจางเดนทางเขามารบคาตอบแทนการท างานทส านกงานแหงใหญของนายจางหรอไม ซงหากเปนเชนนนอาจจะเปนการเพมคาใชจายใหแกลกจางในการเดนทาง อนไมใชเจตนารมณแหงกฎหมายคมครองแรงงาน ดงนน กฎหมายคมครองแรงงานจงไดก าหนดเอาไวใหชดเจนเพอปองกนขอพพาททอาจเกดขนในอนาคต ตามมาตรา 55 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด คาลวงเวลาในวนหยด และเงนผลประโยชนอนเนองในการจางใหแกลกจาง ณ สถานทท างานของลกจาง ถาจะจาย ณ สถานทอนหรอดวยวธอนตองไดรบความยนยอมจากลกจาง”


ดงเชนทไดกลาวไปขางตน ในทางปฏบตอาจมกรณทนายจางมสถานประกอบการหลายแหง ซงในบางครงทตงส านกงานแหงใหญ และสถานทท างานจรงของลกจางอยหางไกลกนมาก ดงนน เพอเปนการคมครองลกจาง กฎหมายคมครองแรงงานจงไดก าหนดถงสถานทในการจายคาตอบแทนการท างานเอาไวตามมาตรา 55 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เพอเปนการสะดวกแกลกจาง ใหนายจางจายคาตอบแทนการท างานและประโยชนอน ณ สถานทท างานของลกจาง แตหากนายจางตองการจาย ณ สถานทอน นายจางตองได รบความยนยอมจากลกจางดวย และเชนเดยวกนกบกรณขางตน การใหความยนยอมในกรณทเกยวของกบคาตอบแทนและสทธประโยชนตางๆ นายจางตองท าเปนหนงสอและใหลกจางลงลายมอชอยนยอม หรอตองมขอตกลงกนไวใหชดเจนเปนการเฉพาะ ตามทก าหนดไวตามมาตรา 77 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จงจะถอไดวาลกจางไดใหความยนยอมแลวเชนกน

ระยะเวลาทกฎหมายก าหนดใหจาย

เพอเปนการคมครองลกจางไมใหถกนายจางถวงเวลาในการจายคาตอบแทน กฎหมายคมครองแรงงานไดเลงเหนถงความจ าเปนในการเลยงชพของลกจาง เมอลกจางไดท างานใหแกนายจาง กยอมตองหวงทจะไดรบคาตอบแทนโดยไมลาชา ดงนน จงไดมการบญญตก าหนดระยะเวลาในการจายคาตอบแทนเอาไว ทงน ตามมาตรา 70 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหถกตองและตามก าหนดเวลาดงตอไปน

(1) ในกรณทมการค านวณคาจางเปนรายเดอน รายวน รายชวโมง หรอเปนระยะเวลาอยางอนทไมเกนหนงเดอน หรอตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย ใหจายเดอนหนงไมนอยกวาหนงครง เวนแตจะมการตกลงกนเปนอยางอนทเปนประโยชนแกลกจาง

(2) ในกรณทมการค านวณคาจาง นอกจาก (1) ใหจายตามก าหนดเวลาทนายจางและลกจางตกลงกน

(3) คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหจายเดอนหนงไมนอยกวาหนงครง

ในกรณทนายจางเลกจางลกจาง ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ตามทลกจางมสทธไดรบใหแกลกจางภายในสามวนนบแตวนทเลกจาง”


จากมาตรา 70 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน อาจกลาวไดวากฎหมายคมครองแรงงานไดแบงก าหนดเวลาในการจายคาตอบแทน เอาไวทงสน 4 กรณ ดงนคอ

• กรณตามมาตรา 70 (1) ส าหรบคาจางทมก าหนดระยะเวลาในการจายใหลกจางเปนรายเดอน รายวน รายชวโมง หรอระยะเวลาใดกตามทไมเกน 1 เดอน กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหภายระยะเวลา 1 เดอน นายจางตองจายใหแกลกจางไมนอยกวา 1 ครง เวนแตจะไดตกลงกนเปนอยางอนทเปนคณแกลกจาง

• กรณตามมาตรา 70 (2) หากปรากฏกรณทนายจางและลกจางไดตกลงการจายคาจางนอกเหนอจากทมาตรา 70 (1) ก าหนดเอาไว กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหถอเอาเจตนาเปนส าคญ กลาวคอ กใหเปนไปตามทนายจางและลกจางไดตกลงกนไวนนเอง

• กรณตามมาตรา 70 (3) ส าหรบคาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดนน กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหภายในระยะเวลา 1 เดอน นายจางตองจายใหแกลกจางไมนอยกวา 1 ครง

• กรณทสญญาจางแรงงานไดสนสดลง เพราะนายจางเปนฝายบอกเลกสญญา และปรากฏวายงมคาตอบแทนการท างาน ไมวาจะเปนคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด หรอคาลวงเวลาในวนหยดกตามทลกจางยงไมไดรบจากนายจาง กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหนายจางตองจายใหแกลกจางภายใน 3 วนนบตงแตวนทนายจางเลกจางลกจาง51

อยางไรกตาม ก าหนดระยะเวลาในการจายคาตอบแทนตามมาตรา 70 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตนนนถอเปนหนาทของนายจางทนายจางตองปฏบตตาม หากปรากฏวานายจางฝาฝนไมยอมปฏบตตาม กลาวคอ ไมจายคาตอบแทนใหแกลกจางตามระยะเวลาทกฎหมายก าหนดไว ยอมถอไดวานายจางผดนด ดงนน ลกจางมสทธเรยกดอกเบยและเงนเพมตามทก าหนดไวในมาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ได

ดอกเบย


“ในกรณทนายจางไมคนหลกประกนทเปนเงนตามมาตรา 10 วรรคสอง หรอไมจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดภายในเวลาทก าหนดตามมาตรา 70 หรอคาชดเชยตามมาตรา 118 คาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา หรอคาชดเชยพเศษ



ตามมาตรา 120 มาตรา 121 และมาตรา 122 ใหนายจางเสยดอกเบยใหแกลกจางในระหวางเวลาผดนดรอยละสบหาตอป

ในกรณทนายจางจงใจไมคนหรอไมจายเงนตามวรรคหนงโดยปราศจากเหตผลอนสมควรเมอพนก าหนดเวลาเจดวนนบแตวนทถงก าหนดคนหรอจายใหนายจางเสยเงนเพมใหแกลกจางรอยละสบหาของเงนทคางจายทกระยะเวลาเจดวน

ในกรณทนายจางพรอมทจะคนหรอจายเงนตามวรรคหนงและวรรคสอง และไดน าเงนไปมอบไวแกอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายเพอจายใหแกลกจาง นายจางไมตองเสยดอกเบยหรอเงนเพมตงแตวนทนายจางน าเงนนนไปมอบไว”

จากมาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน เปนการบญญตเพอคมครองลกจางจากกรณทนายจางผดนด ไมยอมจายเงน หรอไมยอมคนเงนใหแกลกจาง ตามทลกจางมสทธพงมพงไดตามกฎหมายคมครองแรงงาน อนไดแกสทธดงตอไปน

∙ กรณสทธในการไดรบหลกประกนการท างานคน ตามทบญญตไวในมาตรา 10 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254152

∙ กรณสทธในการไดรบคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ตามมาตรา 70 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254153

∙ กรณสทธในการไดรบคาชดเชย ตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254154 และ

52 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 10 วรรคสอง บญญตไววา “...ในกรณทนายจางเรยกหรอรบเงนประกน หรอท าสญญาประกนกบลกจางเพอชดใชความเสยหายทลกจางเปนผกระท า เมอนายจางเลกจางหรอลกจางลาออก หรอสญญาประกนสนอายใหนายจางคนเงนประกนพรอมดอกเบย ถามใหแกลกจางภายในเจดวนนบแตวนทนายจางเลกจางหรอวนทลกจางลาออก หรอวนทสญญาประกนสนอายแลวแตกรณ” 53 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 70 บญญตไววา “ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหถกตองและตามก าหนดเวลาดงตอไปน (1) ในกรณทมการค านวณคาจางเปนรายเดอน รายวน รายชวโมง หรอเปนระยะเวลาอยางอนทไมเกนหนงเดอน หรอตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย ใหจายเดอนหนงไมนอยกวาหนงครง เวนแตจะมการตกลงกนเปนอยางอนทเปนประโยชนแกลกจาง (2) ในกรณทมการค านวณคาจาง นอกจาก (1) ใหจายตามก าหนดเวลาทนายจางและลกจางตกลงกน (3) คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหจายเดอนหนงไมนอยกวาหนงครง ในกรณทนายจางเลกจางลกจาง ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ตามทลกจางมสทธไดรบใหแกลกจางภายในสามวนนบแตวนทเลกจาง”


∙ กรณสทธในการไดรบคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา หรอคาชดเชยพเศษ ตามมาตรา 12055มาตรา 12156และมาตรา 12257 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

กฎหมายคมครองแรงงานมาตรา 9 วรรคแรก ไดก าหนดใหนายจางตองจายดอกเบยใหแกลกจางในอตรารอยละ 15 ตอป ซงเปนอตราดอกเบยทสงกวาอตราดอกเบยผดนดตามประมวล

54 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118. อางแลว. 55 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 120 บญญตไววา “ในกรณทนายจางยายสถานประกอบกจการไปตง ณ สถานทอน อนมผลกระทบส าคญตอการด ารงชวตตามปกตของลกจางหรอครอบครว นายจางตองแจงใหลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวาสามสบวนกอนวนยายสถานประกอบกจการ ในการนถาลกจางไมประสงคจะไปท างานดวยใหลกจางมสทธบอกเลกสญญาจางไดโดยลกจางมสทธไดรบคาชดเชยพเศษไมนอยกวารอยละหาสบของอตราคาชดเชยทลกจางพงมสทธตามมาตรา 118 ในกรณทนายจางไมแจงใหลกจางทราบการยายสถานประกอบกจการลวงหนาตามวรรคหนง ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทายสามสบวน หรอเทากบคาจางของการท างานสามสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวยดวย…”

56 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 121 บญญตไววา “ในกรณทนายจางจะเลกจางลกจางเพราะเหตทนายจางปรบปรงหนวยงาน กระบวนการผลต การจ าหนาย หรอการบรการ อนเนองมาจากการน าเครองจกรมาใชหรอเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลยซงเปนเหตใหตองลดจ านวนลกจาง หามมใหน ามาตรา 17 วรรคสอง มาใชบงคบ และใหนายจางแจงวนทจะเลกจาง เหตผลของการเลกจางและรายชอลกจางตอพนกงานตรวจแรงงาน และลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวาหกสบวนกอนวนทจะเลกจาง ในกรณทนายจางไมแจงใหลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนา หรอแจงลวงหนานอยกวาระยะเวลาทก าหนดตามวรรคหนง นอกจากจะไดรบคาชดเชยตามมาตรา 118 แลว ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทายหกสบวน หรอเทากบคาจางของการท างานหกสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวยดวย ในกรณทมการจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาตามวรรคสองแลวใหถอวานายจางไดจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยดวย” 57 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 122 บญญตไววา “ในกรณทนายจางเลกจางลกจางตามมาตรา 121 และลกจางนนท างานตดตอกนเกนหกปขนไป ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษเพมขนจากคาชดเชยตามมาตรา 118 ไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสบหาวนตอการท างานครบหนงป หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสบหาวนสดทายตอการท างานครบหนงปส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย แตคาชดเชยตามมาตรานรวมแลวตองไมเกนคาจางอตราสดทายสามรอยหกสบวน หรอไมเกนคาจางของการท างานสามรอยหกสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย”


กฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 22458 ทงน เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานไดเลงเหนถงความจ าเปนในการเลยงชพของลกจาง จงก าหนดอตราดอกเบยในอตราสง เพอเปนการลงโทษนายจางผทถอวาตนมอ านาจในการเจรจาตอรองทเหนอกวาลกจาง หรอกลนแกลงลกจาง หรอละเลยไมยอมจายหรอคนเงนทลกจางมสทธจะไดรบใหแกลกจาง

ยงไปกวานน ตามมาตรา 9 วรรค 2 หากปรากฏเปนกรณทลกจางพสจนไดวานายจางจงใจไมยอมคนหรอไมยอมจายเงนตามวรรคหนงโดยปราศจากเหตผลอนสมควรเมอพนก าหนดเวลา 7 วนนบแตวนทถงก าหนดคนเงน หรอก าหนดจายเงนกรณใดกรณหนงใน 4 กรณดงกลาวขางตน ใหนายจางเสยเงนเพมใหแกลกจางรอยละ 15 ของเงนทคางจายทกระยะเวลา 7 วน เพอเปนการลงโทษนายจางยงขนไปอก ดงเชนค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปนเปนตวอยางการทศาลฎกาไดค านวณอตราดอกเบยและเงนเพมตามมาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เพอเปนการคมครองสทธของลกจางในการทจะไดรบคาตอบแทนทตรงเวลา และเพอเปนการลงโทษนายจางทกลนแกลงไมยอมจายคาตอบแทนใหแกลกจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 259-260/2550 แมโจทกจะขอใหจ าเลยจายดอกเบยส าหรบคาชดเชยในอตรารอยละ 7.5 ตอปกตาม แตเพอความเปนธรรม ศาลฎกาเหนสมควรใหจ าเลยเสยดอกเบยในคาชดเชยอตรารอยละ 15 ตอป ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 9 นบแตวนฟองได

พงสงเกตวามาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นน ใหสทธลกจางเรยกดอกเบยผดนดและเงนเพมจากนายจางไดเฉพาะกรณเปนเงนทลกจางมสทธจะไดรบภายใตกฎหมายคมครองแรงงานใน 4 กรณขางตนเทานน หากเปนเงนหรอสทธประโยชนอนทลกจางมสทธจะไดรบตามสญญาจางแรงงานอนเปนขอตกลงกนระหวางนายจางและลกจาง ไมใชเงนทลกจางมสทธจะไดรบภายใตกฎหมายคมครองแรงงาน ลกจางไมสามารถน ามาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาค านวณเรยกเอาจากนายจางได ลกจางจะตองใชอตราทก าหนดไวในมาตรา 224 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย59 ดงค าพพากษาศาลฎกาตวอยางน

ค าพพากษาศาลฎกาท 4573 - 5228/2544 เงนโบนสเปนเงนทนายจางจายใหลกจางเปนรางวลในการปฏบตงานเทานน มใชเปนเงนทนายจางจายเปนการตอบแทนการท างานตามสญญาจาง เงนโบนสจงมใชคาจางตามความหมายในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ. 2541 เมอเงนโบนสไมใชคาจาง การทนายจางไมจายเงนโบนสแกลกจางจงมใชกรณทนายจางจงใจไมจายคาจางใหแกลกจางและตองเสยเงนเพมใหแกลกจางตามมาตรา 9 วรรคสอง

58 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 224. อางแลว. 59 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 224. อางแลว.


ค าพพากษาศาลฎกาท 5073-5097/2546 เงนสะสม แมจะเปนเงนทนายจางหกออกจากคาจางของลกจาง แตเมอหกแลวกไมมสภาพเปนคาจางตอไป มใชเงนประเภทหนงประเภทใดตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 9 วรรคหนง นายจางเสยดอกเบยเพยงรอยละ 7.5 ตอป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 224 วรรคหนงเทานน

ค าพพากษาศาลฎกาท 10218/2551 คาคอมมชชนหรอเงนรางวลการขายทลกจางฟองเรยกรองจากนายจาง มใช เงนประเภทหน งประเภทใดตามทบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 9 และไมปรากฏขอเทจจรงวาลกจางสามารถเรยกดอกเบยระหวางผดนดไดสงกวารอยละ 7.5 ตอป โดยอาศยเหตอนอนชอบดวยกฎหมาย ลกจางจงมสทธคดดอกเบยระหวางผดนดไดเพยงรอยละ 7.5 ตอป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 224 วรรคหนง เทานน

ดงนน ลกจางจงจะตองพจารณาอยางถถวนเสยกอน วาเงนทจะเรยกเอาจากนายจางนนอยในขายจะเรยกรองเอาดอกเบยและเงนเพมตามมาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดหรอไม หากเปนเงนทลกจางมสทธจะไดรบภายใตกฎหมายคมครองแรงงาน ลกจางกสามารถเรยกอตราดอกเบยและเงนเพมตามทก าหนดไวในมาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ได แตหากไมใชเงนทลกจางมสทธจะไดรบภายใตกฎหมายคมครองแรงงาน ลกจางกไมสามารถน ามาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาค านวณเรยกดอกเบยและเงนเพมจากนายจางได

อนง มาตรา 9 วรรค 3 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดเปดชองใหนายจางไวในกรณทนายจางพรอมทจะคนเงนหรอจายเงนตามมาตรา 9 วรรค 1 และวรรค 2 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แตไมสามารถคนหรอจายใหแกลกจางไดโดยตรง อาจเนองมาจากตดตอลกจางไมได หรอหาตวลกจางไมพบ หรอดวยเหตใดกตาม กฎหมายคมครองแรงงานไดเปดชองใหนายจาง หากนายจางไดน าเงนไปมอบไวแกอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายเพอจายใหแกลกจางแลว นายจางกไมตองเสยดอกเบยหรอเงนเพมตงแตวนทนายจางน าเงนนนไปมอบไว

การจายเงนใหแกลกจางกรณนายจางหยดกจการชวคราว


“ในกรณทนายจางมความจ าเปนโดยเหตหนงเหตใดทส าคญอนมผลกระทบตอการประกอบกจการของนายจางจนท าใหนายจางไมสามารถประกอบกจการไดตามปกต ซงมใชเหตสดวสยตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราว ใหนายจางจายเงนใหแกลกจางไมนอยกวารอยละเจดสบหาของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน


ใหนายจางแจงใหลกจางและพนกงานตรวจแรงงานทราบลวงหนาเปนหนงสอกอนวนเรมหยดกจการตามวรรคหนงไมนอยกวาสามวนท าการ”

บทบญญตมาตรา 75 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดถกแกไขเพมเตมขนมาในป พ.ศ.2551 ซงเปนชวงทสภาพเศรษฐกจของประเทศไทยก าลงตกต าย าแย เกดวกฤตทางการเงนจนท าใหสถานประกอบการหลายแหงตองปดตวลงไปบาง ตองหยดกจการไปชวงระยะเวลาหนงบาง ซงในสภาพเศรษฐกจทตกต า นายจางอาจมเหตจ าเปนทางดานการเงนทสงผลกระทบตอกจการของนายจางอนไมใชเหตสดวสย กลาวคอ นายจางไมไดประสบปญหาดานการเงนอนเนองมาจากเกดไฟไหมหรอน าทวมสถานประกอบการ ซงการทนายจางมเหตจ าเปนทางดานการเงนหรอเหตอนใดอนไมใชเหตสดวสยน ท าใหนายจางไมสามารถประกอบกจการของตนตอไดเปนการชวคราว ทงน ไมวาจะเปนการตองหยดประกอบการทงหมด หรอ เพยงบางสวนของสถานประกอบการ ความเดอดรอนของนายจางครงนยอมจะสงผลกระทบถงลกจางดวย เพราะเมอนายจางมความจ าเปนจะตองหยดประกอบการชวคราว นนหมายถงลกจางกจะไมสามารถท างานไดเปนการชวคราวเชนกน เมอไมมการท างานใหนายจาง ลกจางจงไมอาจไดรบคาตอบแทนในการท างานได ดงนน กฎหมายคมครองแรงงานจงตองการคมครองลกจางดวยเลงเหนถงความจ าเปนในการด ารงชพของลกจาง จงไดก าหนดมาตรการอนเปนทางออกใหนายจางทมความจ าเปนตองลดตนทนการผลตดานคาจาง แตยงไมขนเลกจางลกจาง อกทงยงเปนมาตรการอนเปนการชวยเหลอลกจางใหสามารถด ารงชวตอยไดในภาวะทธรกจของนายจางประสบปญหา มาตรการดงกลาวไดแก การก าหนดใหนายจางจายเงนใหลกจางในวนทนายจางหยดกจการชวคราวตามมาตรา 75 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 โดยก าหนดใหนายจางจายเงนใหแกลกจางไมนอยกวารอยละ 75 ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน ซงการจายเงนตามมาตรา 75 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ไมใชเปนการจายคาจางตามทไดกลาวไป เนองจากเปนเงนทกฎหมายก าหนดใหนายจางจายใหลกจางในวนทนายจางก าหนดใหหยดกจการชวคราวเทานน ไมใชเปนการจายเพอตอบแทนการท างาน เพราะเหนชดแลววาลกจางไมไดมการท างานใหนายจางอยางแนนอน ตลอดจนการทนายจางประกาศหรอออกค าสงเพอหยดกจการชวคราวตามมาตรา 75 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น กไมใชการแสดงเจตนาเลกจางดวย ลกจางยงคงเปนลกจางของนายจาง ทงนายจางและลกจางยงคงมสทธและหนาทตอกนภายใตสญญาจางแรงงาน

อยางไรกตาม หากนายจางตองการจะหยดประกอบการชวคราว นายจางจะตองปฏบตตามทก าหนดไวในมาตรา 75 วรรคสองดวย กลาวคอ นายจางจะตองแจงใหลกจางและพนกงานตรวจแรงงานทราบลวงหนาเปนหนงสอกอนวนเรมหยดกจการดงกลาวไมนอยกวา 3 วนท าการ

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทอธบายถงการหยดกจการชวคราวของนายจางตามมาตรา 75 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น วาขนาดไหนถงเปนกรณมเหตอนจ าเปนอนไมใชเหตสดวสย ยกตวอยางเชน


ค าพพากษาศาลฎกาท 8193/2543 นายจางประสบปญหาดานการตลาด ค าสงซอสนคาลดลงมาก ท าใหการด าเนนงานของนายจางในสวนการประกอบชนสวนลดนอยลง ถอเปนเหตจ าเปนทนายจางสามารถสงใหหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราวได การทนายจางสงใหลกจางทท างานในสวนการประกอบหยดงานชวคราวเปนเวลา 2 เดอนจงชอบดวยกฎหมาย

ค าพพากษาศาลฎกาท 1966 - 2406/2545 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 75 ใหสทธแกนายจางทประสบวกฤตการณทางเศรษฐกจสามารถหยดการด าเนนกจการไวชวคราวเพอใหโอกาสแกไขวกฤตการณทเกดขนใหหมดสนไปหรอบรรเทาลงได ฉะนน เมอลกคาของนายจางยกเลกค าสงซอสนคาจากนายจางเปนจ านวนมาก หากนายจางยงคงผลตสนคาตอไปกไมแนนอนวานายจางจะจ าหนายสนคาไดหรอไมและในการผลตตองมเงนลงทนทงในดานวตถดบและคาแรงงานยอมเสยงตอการขาดทนอนจะสงผลกระทบอยางมากตอสถานะทางการเงนและความคงอยของกจการนายจางซงอยในระหวางฟนฟกจการ ถอไดวาเปนความจ าเปนตามความหมายของมาตรา 75 แลว

การหกเงนคาตอบแทนการท างาน


“หามมใหนายจางหกคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด เวนแตเปนการหกเพอ

(1) ช าระภาษเงนไดตามจ านวนทลกจางตองจาย หรอช าระเงนอนตามทมกฎหมายบญญตไว

(2) ช าระคาบ ารงสหภาพแรงงานตามขอบงคบของสหภาพแรงงาน

(3) ช าระหนสนสหกรณออมทรพย หรอสหกรณอนทมลกษณะเดยวกนกบสหกรณออมทรพยหรอหนทเปนไปเพอสวสดการทเปนประโยชนแกลกจางฝายเดยว โดยไดรบความยนยอมลวงหนาจากลกจาง

(4) เปนเงนประกนตามมาตรา 10 หรอชดใชคาเสยหายใหแกนายจาง ซงลกจางไดกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง โดยไดรบความยนยอมจากลกจาง

(5) เปนเงนสะสมตามขอตกลงเกยวกบกองทนเงนสะสม

การหกตาม (2 ) (3) (4) และ (5) ในแตละกรณหามมใหหกเกนรอยละสบ และจะหกรวมกนไดไมเกนหนงในหาของเงนทลกจางมสทธไดรบตามก าหนดเวลาการจายตามมาตรา 70 เวนแตไดรบความยนยอมจากลกจาง”

เปนปญหาในทางปฏบตกนมากส าหรบกรณทลกจางถกนายจางหกคาตอบแทนการท างาน ไมวาจะเปนคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด หรอคาลวงเวลาในวนหยด ซงอาจจะเปนการหกเพอลงโทษลกจางทไมปฏบตตามค าสงของนายจางหรอตามขอบงคบการท างาน หรออาจจะ


เปนการหกเพอน าไปช าระหนอนทลกจางคางจายนายจาง เชน ลกจางอาจมการกยมเงนนายจางเพอน าไปใชจายทจ าเปนในครอบครว จายคาเทอมบตร จายคารกษาพยาบาล เหลานเปนตน ซงตามกฎหมายคมครองแรงงานนน ไมอนญาตใหนายจางหกเงนคาตอบแทนการท างานของลกจางได เมอลกจางมการท างานใหแกนายจาง ลกจางกยอมจะตองไดรบเงนเพอตอบแทนการท างานอยางเตมจ านวนตามสทธทลกจางพงจะไดรบตามกฎหมายคมครองแรงงาน นายจางไมมสทธหกเงนคาตอบแทนลกจางเพอน าไปช าระหนดงกลาวขางตนอยางเดดขาด ทงน เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานตองการใหลกจางไดรบคาตอบแทนอยางเตมเมดเตมหนวยสมกบทลกจางไดท างานใหแกนายจาง เพยงพอตอการด ารงชพ ดงนน หากนายจางตองการใหลกจางชดใชหนอนใดแกตนนน กยอมตองมการทวงถามตามสทธภายใตนตสมพนธอน นายจางไมอาจใชอ านาจทเหนอกวาตามสญญาจางแรงงานมาหกเงนลกจางได

ยกเวนแตจะเปนการหกเงนเพอวตถประสงคตามทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดไวตามมาตรา 76 (1)-(5) กลาวคอ

(1) หกเพอน าไปช าระภาษเงนไดตามจ านวนทลกจางตองจาย หรอช าระเงนอนตามทมกฎหมายบญญตไว

(2) หกเพอช าระคาบ ารงสหภาพแรงงานตามขอบงคบของสหภาพแรงงาน (3) หกเพอช าระหนสนสหกรณออมทรพย หรอสหกรณอนทมลกษณะ

เดยวกนกบสหกรณออมทรพย หรอหนทเปนไปเพอสวสดการทเปนประโยชนแกลกจางฝายเดยว แตจะตองไดรบความยนยอมลวงหนาจากลกจางใหนายจางสามารถหกเงนเชนวานไดดวย

(4) หกเพอน าไปเปนหลกประกนการท างานตามมาตรา 10 หรอชดใชคาเสยหายใหแกนายจาง ซงลกจางไดกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง แตจะตองไดรบความยนยอมจากลกจางใหนายจางสามารถหกเงนเชนวานไดดวยเชนเดยวกน และ

(5) หกเพอน าไปเปนเงนสะสมตามขอตกลงเกยวกบกองทนเงนสะสม

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาอธบายกรณทนายจางไมมสทธหกเงนลกจางตามมาตรา 76 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 5953/2550 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 76 วรรคแรกบญญตวา “หามมใหนายจางหกคาจาง คาลวงเวลา คางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด เวนแตเปนการหกเพอ...(4) เปนเงนประกนตามมาตรา 10 หรอชดใชคาเสยหายใหแกนายจาง ซงลกจางไดกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง โดยไดรบความยนยอมจากลกจาง (5)...” จากบทบญญตดงกลาวท าใหเหนเจตนารมณไดวา การหามนายจางหกคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด กเพอคมครองลกจางไมใหไดรบความเดอดรอนเพราะถกหกคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด อนจะท าใหรายไดจากการท างานลดลง และลกจางอาจหมดก าลงใจในการท างานทไมไดรบเงนเตมเมดเตมหนวย โดยนายจางจะหกไดกเฉพาะกรณเขาขอยกเวนตามทบญญตไวเทานน


ดงนน นอกเหนอจากเหตผลตามมาตรา 76 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 แลว นายจางไมมสทธหกเงนคาตอบแทนการท างานของลกจางได ตองจายใหแกลกจางอยางเตมจ านวน ไมวาลกจางจะมหนอนทคางช าระแกนายจางตามนตกรรมอนใดกตาม หากนายจางฝาฝน นายจางจะตองไดรบโทษตามทก าหนดไวในบทก าหนดโทษทายพระราชบญญ ตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 อนจะไดกลาวตอไปในบทท 7



1. หากนายจางท าสญญาจางแรงงานจางลกจางในต าแหนงพนกงานตอนรบบนเครองบนอนไมสามารถก าหนดเวลาเรมตนและสนสดการท างานในแตละวนทแนนอนได การค านวณเวลาท างานปกตของลกจางในกรณนจะสามารถค านวณไดอยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ 2. กรณทลกจางกลววาจะท างานตามทนายจางสงไมแลวเสรจตามก าหนดเวลา จงไดขยนมาท างานลวงเวลา และในวนหยดเอง กรณเชนนนายจางจะตองจายคาลวงเวลา และคาท า งานในวนหยดใหแกลกจางหรอไม เพราะอะไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ 3. ลกจางเปนลกจางประเภทไดรบคาจางรายวน เมอนายจางขอใหมาท างานในวนหยด และลกจางยนยอมทจะมาท างานในวนหยดใหแกนายจาง กรณเชนน นายจางจะตองจายคาท า งานในวนหยดใหแกลกจางในอตราเทาใด อยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ 4. ลกจางท างานในต าแหนงผจดการ มอ านาจหนาทในการจางลกจาง ใหบ าเหนจลกจาง รวมไปถงมอ านาจในการเลกจางลกจางดวย เมอลกจางรายนมการท างานลวงเวลา และการท างานในวนหยดใหแกนายจาง นายจางจะตองจายคาท างานลวงเวลา และคาท างานในวนหยดใหแกลกจางในอตราเทาใด อยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ 5. เงนไดพเศษตอบแทนคาใบอนญาตประกอบวชาชพทนายจางใหแกลกจางเปนประจ ารายเดอน ถอเปนคาจางตามความหมายแหงกฎหมายคมครองแรงงานหรอไม อยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

บทท 4

การคมครองทวไป

(General Protection)

นอกจากการก าหนดใหความคมครองในดานมาตรฐานในการใชแรงงานและคาตอบแทนส าหรบการทลกจางท างานใหนายจางในแตละชวงเวลาแลว กฎหมายคมครองแรงงานยงไดก าหนดการใหความคมครองลกจางในประเดนอนในลกษณะทวๆไปไวอกดวย ยกตวอยางเชน การเรยกหรอรบหลกประกนการท างาน ขอสญญาอนไมเปนธรรม การใหความคมครองในสทธทลกจางพงมพงไดตามกฎหมายฉบบอน การปฏบตอยางเทาเทยมกนระหวางลกจางชายหญง การลวงเกนทางเพศ วนลา เวลาพก เอกสารตางๆเกยวกบการจาง เปนตน ทงน เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณทจะเขามาคมครองแรงงานหรอลกจางใหไดรบการปฏบตทเหมาะสมจากนายจาง ไมถกกดขขมเหง หรอเอารดเอาเปรยบ จงตองมบทบญญตเพอก าหนดมาตรฐานขนต าในการคมครองลกจางเอาไว

สทธประโยชนตามกฎหมายอน


“การเรยกรองหรอการไดมาซงสทธหรอประโยชนตามพระราชบญญตน ไมเปนการตดสทธหรอประโยชนทลกจางพงไดตามกฎหมายอน”

โดยมาตรา 7 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น บญญตเพอไมใหนายจางใชสทธประโยชนทตนใหแกลกจางตามกฎหมายคมครองแรงงานเปนขออางในการไมใหสทธหรอประโยชนแกลกจางทลกจางมสทธจะไดตามกฎหมายฉบบอน

ยกตวอยางเชน การเลกจางโดยนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางนน มาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254160 ไดก าหนดใหนายจางตองจายคาชดเชยใหแกลกจางดวย เพอเปนเงนชดเชยทนายจางท าใหลกจางตองวางงานและสญเสยรายได แตอยางไรกตาม หากวาการเลกจางน นายจางไมมเหตผลอนสมควรในการเลกจาง หรอเปนการเลกจางในลกษณะการกลนแกลงลกจาง หรอเปนการเลกจางโดยเลอกปฏบต ลกจางกยงคงมสทธทจะเรยกรองเอาคาเสยหายจากการเลกจางทไมเปนธรรมได ตามทไดก าหนดไวในพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ.2522 มาตรา 49 ดงนน นายจางจะอางวาไดจาย

60 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118. อางแลว.

94 บทท 4 การคมครองทวไป กฎหมายคมครองแรงงาน

คาชดเชยใหแกลกจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 เพอเยยวยาการทนายจางท าใหลกจางวางงานและสญเสยรายไดไปแลว นายจางไมจ าเปนตองจายเสยหายจากการเลกจางทไมเปนธรรมตามพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ.2522 มาตรา 4961 อกนน อางไมได เนองจากการเรยกรองหรอการไดมาซงสทธหรอประโยชนตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ไมเปนการตดสทธหรอประโยชนทลกจางพงไดตามกฎหมายอน ตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 7 เปนตน

ดงนน เมอลกจางมสทธทจะไดประโยชนใดภายใตกฎหมายฉบบใด ลกจางกจะยงคงมสทธไดรบประโยชนนน สทธตามกฎหมายคมครองแรงงานจะไมตดสทธประโยชนทลกจางจะไดตามกฎหมายฉบบอน

สทธทลกจางพงมตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย


“ใหนายจางปฏบตตอลกจางใหถกตองตามสทธและหนาททก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เวนแตพระราชบญญตนก าหนดไวเปนอยางอน”

โดยมาตรา 14 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น มเจตนารมณตองการใหนายจางปฏบตตอลกจางตามทลกจางมสทธภายใตกฎหมาย ถงแมวาจะเปนกฎหมายฉบบอนนอกเหนอจากกฎหมายคมครองแรงงานฉบบนกตาม และแมวาหลกเสรภาพในการท าสญญาจะถอการแสดงเจตนาของคสญญาเปนส าคญ แตกฎหมายคมครองแรงงานกไมตองการใหนายจางท าสญญาจางแรงงานเพอใหลกจางตกลงยกเวนสทธทลกจางพงจะไดรบ โดยเฉพาะอยางยงสทธตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทมการกลาวถงกรณการจางแรรงานเอาไว ในบรรพ 3 ลกษณะ 6 ดงนน เพอเปนการย าเตอนใหนายจางตองยดถอหนาทของตนทมตอลกจางวาตองปฏบตตามทกฎหมายก าหนดอยางเครงครด กฎหมายคมครองแรงงานจงไดบญญตซ าลงไปอกตามาตรา 14 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นวานายจางตองปฏบตตอลกจางใหถกตองตามสทธและ

61 พระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ.2522 มาตรา 49 บญญตไววา “การพจารณาคดในกรณนายจางเลกจางลกจาง ถาศาลแรงงานเหนวาการเลกจางลกจางผนนไมเปนธรรมตอลกจาง ศาลแรงงานอาจสงใหนายจางรบลกจางผนนเขาท างานตอไปในอตราคาจางทไดรบในขณะทเลกจาง ถาศาลแรงงานเหนวาลกจางกบนายจางไมอาจท างานรวมกนตอไปได ใหศาลแรงงานก าหนดจ านวนคาเสยหายใหนายจางชดใชใหแทนโดยใหศาลค านงถงอายของลกจาง ระยะเวลาการท างานของลกจาง ความเดอดรอนของลกจางเมอถกเลกจาง มลเหตแหงการ เลกจางและเงนคาชดเชยทลกจางมสทธไดรบประกอบการพจารณา”

กฎหมายคมครองแรงงาน บทท 4 การคมครองทวไป 95

หนาททก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เวนแตพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นจะก าหนดไวเปนอยางอน

ทงน เมอพจารณาประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว สทธทลกจางพงจะไดรบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไดแก สทธตามมาตรา 585 และ มาตรา 586 กลาวคอ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 585 บญญตไววา

“เมอการจางแรงงานสดสนลงแลว ลกจางชอบทจะไดรบใบส าคญแสดงวาลกจางนนไดท างานมานานเทาไร และงานทท านนเปนงานอยางไร”

โดยมาตรา 585 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยน เปนการก าหนดใหเมอสญญาจางแรงงานไดสนสดลง ไมวานายจางจะเปนฝายเลกสญญาจางแรงงานลกจาง หรอลกจางเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงานกตาม ลกจางมสทธไดรบหนงสอรบรองการท างานจากนายจาง เพอเปนการแสดงและรบรองวาลกจางไดเคยท างานใหแกนายจางในต าแหนงใด มลกษณะหนาททรบผดชอบอยางไร และท างานมาเปนระยะเวลานานเทาใด ทงน เพอประโยชนแกลกจางในการน าไปใชเปนหลกฐานแหงประสบการณท างานเพอไปสมครงานกบนายจางคนใหม

ยกตวอยางเชน นางสาวนน ถกนายจางบอกเลกสญญาจางแรงงานเนองจากนายจางไมพอใจการท างานของนางสาวนน กรณเชนน แมนายจางจะเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงานกตาม หรอแมวานางสาวนนจะมพฤตกรรมในการท างานทไมเปนทพงพอใจแกนายจางกตาม แตนายจางกยงคงมหนาทตองออกหนงสอรบรองการท างานใหแกนางสาวนน เพอรบรองประสบการณการท างานทนางสาวนนไดท างานใหแกนายจางตลอดเวลาทผานมา เปนตน

ดงนน ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 14 และประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 585 เมอสญญาจางแรงงานสนสดลง ไมวาคสญญาฝายใดจะเปนฝายบอกเลกสญญากตาม นายจางมหนาทตองออกหนงสอรบรองการท างานใหแกลกจางดวย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 586 บญญตไววา

“ถาลกจางเปนผซงนายจางไดจางเอามาแตตางถน โดยนายจางออกเงนคาเดนทางใหไซร เมอการจางแรงงานสดสนลง และถามไดก าหนดกนไวเปนอยางอนในสญญาแลว ทานวานายจาง จ าตองใชเงนคาเดนทางขากลบให แตจะตองเปนดงตอไปน คอ

(1) สญญามไดเลกหรอระงบ เพราะการกระท าหรอความผดของลกจางและ

(2) ลกจางกลบไปยงถนทไดจางเอามาภายในเวลาอนสมควร”

โดยมาตรา 586 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยน เปนกรณทนายจางไดพาลกจางมาจากตางถนเพอมาท างานใหแกตน โดยการเดนทางขามาสถานประกอบการของนายจาง นายจางเปนผออกคาเดนทางให หากตอมาปรากฏวาสญญาจางแรงงานไดสนสดลง ลกจางมสทธทจะไดรบคา


เดนทางขากลบถนเดมจากนายจางดวย เวนแตจะไดตกลงกนไวในสญญาจางแรงงานกนเปนอยางอน หรอยกเวนแตจะเปนกรณสญญาจางแรงงานระงบลงเพราะการกระท าความผดของลกจาง หรอลกจางไมไดกลบถนเดมภายในเวลาอนควร กรณเหลาน นายจางไมจ าเปนตองออกคาเดนทางขากลบใหแกลกจาง

ยกตวอยางเชน นายจางมสถานประกอบการอยทตวเมองจงหวดอดรธาน แตไดจางลกจางใหมาท างานใหตน โดยจางมาจากอ าเภอเซกา จงหวดบงกาฬ จง เปนกรณทนายจางไดจางลกจางมาจากตางถน ซงการเดนทางขามาจากอ าเภอเซกา จงหวดบงกาฬ เพอเขามาในตวเมองจงหวดอดรธานนน นายจางเปนผออกคาเดนทางใหแกลกจาง หากตอมาปรากฏวานายจางบอกเลกสญญาจางแรงงาน โดยไมใชความผดของลกจาง และลกจางจะตองเดนทางกลบถนเดมของตนทอ าเภอเซกา จงหวดบงกาฬ กรณเชนน นายจางมหนาทตองออกคาเดนทางขากลบใหลกจางดวย แตหากปรากฏวาหลงจากทสญญาจางแรงงานสนสดลงแลว ลกจางยงไมยอมกลบอ าเภอเซกา จงหวดบงกาฬ ยงคงมองหางานใหมไปเรอยๆ หรอเทยวเลนอยในจงหวดอดรธาน จนเวลาลวงเลยไปหลายสปดาห กรณเชนนนายจางไมมหนาทตองจายคาเดนทางขากลบใหแกลกจางอก ลกจางจะอางสทธเพอเรยกรองขอคาเดนทางขากลบไมได ทงน ตามทไดบญญตไวใน มาตรา 586 (2) แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เปนตน

ดงนน ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 14 และประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 586 เมอสญญาจางแรงงานสนสดลง ไมวาคสญญาฝายใดจะเปนฝายบอกเลกสญญากตาม นายจางมหนาทตองจายคาเดนทางขากลบถนเดมใหแกลกจางดวย เวนแตจะเขากรณยกเวนดงกลาวขางตน

ทนายความ


“ใหรฐมนตรมอ านาจแตงตงพนกงานเจาหนาทซงมคณวฒไมต ากวาปรญญาตรทางนตศาสตร เพอมอ านาจฟองคดหรอแกตางคดแรงงานใหแกลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตาย และเมอกระทรวงแรงงานแจงใหศาลทราบแลว กใหมอ านาจกระท าการไดจนคดถงทสด”

โดยปกต การฟองคดแรงงานในฐานะเปนโจทก หรอการตอสคดแรงงานในฐานะเปนจ าเลยนน ลกจางหรอนายจางอาจไปฟองรองหรอตอสคดไดดวยตนเอง โดยไมจ าเปนตองวาจางทนายความหรอไมจ าเปนตองมทนายความคอยชวยเหลอ เนองจากกระบวนวธพจารณาคดในศาลแรงงานนนไมตองการสรางความยงยากและสนเปลองใหแกคความ โดยเฉพาะลกจางทมฐานะทางเศรษฐกจทดอย


กวานายจาง ดงนน คความจงสามารถด าเนนคดไดดวยตวเอง62 อกทงในการซกถามพยาน ศาลแรงงานกมอ านาจซกถามพยานไดดวยตวเอง63 จงไมจ าเปนตองวาจางทนายความใหสนเปลองคาใชจาย แตอยางไรกตาม ในคดทมขอเทจจรงหรอขอกฎหมายทเปนประเดนแหงคดหลายขอ หากมผชวยเหลอในท านองเดยวกนกบทนายความกจะชวยใหการพจารณาคดไดขอเทจจรงครบถวน และมขอกฎหมายชดแจงประกอบการพจารณาพพากษาของศาล โดยกฎหมายคมครองแรงงานน ไดเลงเหนวาโดยสวนใหญแลวลกจางจะมฐานะทางเศรษฐกจทดอยกวานายจาง ตลอดจนลกจางยงขาดความรในการเรยกรองสทธและในการด าเนนคด ซงตางจากนายจางทมฐานะทางเศรษฐกจเพยงพอทจะจางทนายความไดเองหรอมทนายประจ าอยแลว กฎหมายคมครองแรงงานจงตองจดใหมผทท าหนาทดงเชนทนายความไวชวยเหลอลกจางในการฟองหรอแกตางคด ซงบญญตไวในมาตรา 8 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ใหอ านาจแกรฐมนตรกระทรวงแรงงานในการแตงตงทนายความเพอใหมอ านาจในการฟองรองคด หรอแกตางคดแรงงานใหแกลกจาง หรอหากเปนกรณทลกจางถงแกความตาย กใหทนายความมอ านาจในการด าเนนคดใหแกทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายนนจนคดถงทสดได แตตองเปนคดแรงงานหรอคดทอยในอ านาจพจารณาพพากษาของศาลแรงงานเทานน ทงน เพอตองการคมครองสทธตามกฎหมายของลกจาง ใหลกจางไดรบสทธและประโยชนอนพงมพงได และไมถกเอารดเอาเปรยบทางคดจากนายจาง

เงนประกนการท างาน


“ภายใตบงคบมาตรา 51 วรรคหนง หามมใหนายจางเรยกหรอรบหลกประกนการท างานหรอหลกประกนความเสยหายในการท างาน ไมวาจะเปนเงน ทรพยสนอน หรอการค าประกนดวยบคคลจากลกจาง เวนแตลกษณะหรอสภาพของงานทท านนลกจางตองรบผดชอบเกยวกบการเงนหรอทรพยสนของนายจาง ซงอาจกอใหเกดความเสยหายแกนายจางได ทงน ลกษณะหรอสภาพของงานทใหเรยกหรอรบหลกประกนจากลกจาง ตลอดจนประเภทของหลกประกน จ านวนมลคาของหลกประกน และวธการเกบรกษา ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทรฐมนตรประกาศก าหนด

62 พระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 มาตรา 35 บญญตไววา “โจทกอาจยนค าฟองเปนหนงสอ หรอมาแถลงขอหาดวย วาจาตอหนาศาลกได ถาโจทกมาแถลงขอหาดวยวาจา ใหศาลมอ านาจสอบถามตามทจ าเปน เพอประโยชนแหงความยตธรรมแลวบนทกรายการแหงขอหาเหลานน...” 63 พระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 มาตรา 45 บญญตไววา “เพอประโยชนแหงความยตธรรมในอนทจะใหไดความแจงชดในขอเทจจรงแหงคด ใหศาลแรงงานมอ านาจเรยกพยานหลกฐานมาสบไดเองตามทเหนสมควร...”


ในกรณทนายจางเรยกหรอรบหลกประกน หรอท าสญญาประกนกบลกจางเพอชดใชความเสยหายทลกจางเปนผกระท า เมอนายจางเลกจาง หรอลกจางลาออกหรอสญญาประกนสนอาย ใหนายจางคนหลกประกนพรอมดอกเบย ถาม ใหแกลกจางภายในเจดวนนบแตวนทนายจางเลกจาง

หรอวนทลกจางลาออก หรอวนทสญญาประกนสนอาย แลวแตกรณ”

กฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณ ในการคมครองลกจางไมใหถกนายจางเรยกหลกประกนการท างานอยางไมจ าเปน หรอไมใหลกจางถกนายจางเรยกหลกประกนการท างานในอตราทสงจนเกนสมควร เนองจากการเรยกเกบหลกประกนการท างานนน แทจรงแลวมจดประสงคเพอเปนหลกประกนใหแกนายจาง หากมกรณทลกจางกอใหเกดความเสยหายแกนายจาง นายจางกสามารถหกคาเสยหายเอาจากหลกประกนการท างานนได ดงนนจงหมายความวา เฉพาะต าแหนง หรอเฉพาะลกษณะของหนาทในการท างาน บางต าแหนง บางหนาทเทานน ทนายจางควรจะเรยกหลกประกนการท างานจากลกจางได ไมใชทกต าแหนง หรอทกลกษณะงาน โดยมาตรา 10 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ไดก าหนดหามมใหนายจางเรยกหรอรบหลกประกนการท างาน หรอหลกประกนความเสยหายในการท างานจากลกจาง ไมวาจะเปนเงน ทรพยสนอน หรอการค าประกนดวยบคคลกตาม ยกเวนแตกรณทลกษณะหรอสภาพของงานทท านนลกจางตองรบผดชอบเกยวกบการเงนหรอทรพยสนของนายจางอนอาจกอใหเกดความเสยหายแกนายจางได ซงลกษณะหรอสภาพของงานท ให เรยกหรอรบหลกประกนจากลกจาง ตลอดจนประเภทของหลกประกน จ านวนมลคาของหลกประกน และวธการเกบรกษานน มาตรา 10 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 บญญตวาใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทรฐมนตรประกาศก าหนด อนหมายถง ประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง หลกเกณฑและวธการเรยกหรอรบเงนประกนการท างาน หรอเงนประกนความเสยหายในการท างานจากลกจาง ลงวนท 19 สงหาคม 254164 ดงน

“ขอ 3 ในประกาศน “เงนประกน” หมายความวา เงนทนายจางเรยกหรอรบจากลกจางเพอประกนการท างานของลกจาง หรอประกนความเสยหายในการท างานทลกจางไดกอใหเกดขน

ขอ 4 งานเกยวกบการเงนหรอทรพยสนทนายจางจะเรยกหรอรบเงนประกนการท างาน หรอเงนประกนความเสยหายในการท างานจากลกจางได ไดแก

(1) งานสมหบญช (2) งานพนกงานเกบและหรอจายเงน

(3) งานเฝาหรอดแลสถานทหรอทรพยสนของนายจางหรอทอยในความรบผดชอบของนายจาง

(4) งานตดตามหรอเรงรดหนสน

64 ดรายละเอยด ประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง หลกเกณฑและวธการเรยกหรอรบเงนประกนการท างาน หรอเงนประกนความเสยหายในการท างานจากลกจาง ในภาคผนวก


(5) งานควบคมหรอรบผดชอบยานพาหนะ

(6) งานทมหนาทรบผดชอบในการซอขาย แลกเปลยน ใหเชาทรพย ใหเชาซอ ใหกยม รบฝากทรพย รบจ านอง รบจ าน า เกบของในคลงสนคา รบประกนภย รบโอน หรอรบจดสงเงน หรอการธนาคาร ทงน เฉพาะลกจางซงเปนผควบคมเงน หรอทรพยสน เพอการทวานน

ขอ 5 ในกรณทนายจางเรยกหรอรบเงนประกนตาม ขอ 4 จ านวนเงนทเรยกหรอรบไดจะตองไมเกนหกสบเทาของอตราคาจางรายวนโดยเฉลยทลกจางไดรบอยในวนทนายจางรบเงนประกน

ขอ 6 ในกรณทเงนประกนซงนายจางเรยกหรอรบไวตามขอ 5 ลดลงเนองจากน าไปชดใชคาเสยหายใหแกนายจางตามเงอนไขของการเรยกหรอรบเงนประกน หรอตามขอตกลงหรอไดรบความยนยอมจากลกจางแลว นายจางจะเรยกหรอรบเงนประกนเพมไดไมเกนจ านวนเงนทก าหนดตามขอ 5 เทานน

ขอ 7 .ใหนายจางน าเงนประกนฝากไวกบธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงนอน โดยจดใหมบญชเงนฝากของลกจางแตละคน และใหแจงชอธนาคารพาณชย หรอสถาบนการเงนอน ชอบญช และเลขทบญชใหลกจางทราบเปนหนงสอภายในเจดวนนบแตวนทรบเงนประกน

ทงน นายจางจะเกบรกษาเงนประกนโดยวธอน หรอน าไปจดหาผลประโยชนอนใดนอกจากทก าหนดไวนมได”

จากประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯขางตน จงอาจสรปไดวา เฉพาะงานในต าแหนงหรอทมลกษณะตามขอ 4 แหงประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯเทานน ทจะถอวาเปนงานอนมลกษณะหรอสภาพของงานทลกจางตองรบผดชอบเกยวกบการเงนหรอทรพยสนของนายจาง อนนายจางจะสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได หากเปนงานในต าแหนงหรอทมลกษณะนอกเหนอจากทขอ 4 แหงประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯก าหนดน นายจางไมอาจเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได โดยงานตามขอ 4 แหงประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯ ไดแก

∙ งานสมหบญช หมายถง ผใหบรการทางการบญชแกสถานประกอบการ กจการธรกจบคคล สถาบนเอกชน หรอหนวยงานรฐบาล รวมถงการควบคมดแลการท าบญช และตรวจสอบบญช การรบรองความถกตอง และความครบถวนในการท าบญช และเอกสารทางการเงน รายงานสถานการณการเงนตอเจาของกจการ ซงงานสมหบญชนเปนลกษณะงานทลกจางตองรบผดชอบเกยวกบการเงนของนายจาง นายจางจงสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได

∙ งานพนกงานเกบและหรอจายเงน เปนลกษณะงานทลกจางตองรบผดชอบเกยวกบการเงนของนายจางเชนกน นายจางจงสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได ยกตวอยางเชน ลกจางท างานเปนผจดการอาคารชด มอ านาจรบเงนจากลกคา ควบคมดแลการเกบเงนและคาใชจายตางๆ นายจางมสทธเรยกประกนการท างานได65 เปนตน



∙ งานเฝาหรอดแลสถานทหรอทรพยสนของนายจางหรอทอยในความรบผดชอบของนายจาง เปนลกษณะงานทลกจางตองรบผดชอบเกยวกบทรพยสนของนายจาง นายจางจงสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได ยกตวอยางเชน ลกจางเปนผจดการสถานจายน ามนเชอเพลง มหนาทควบคมทรพยสนภายในรานสะดวกซอของนายจาง นายจางยอมเรยกเงนประกนการท างานได66 เปนตน

∙ งานตดตามหรอเรงรดหนสน หมายถง งานทมลกษณะในการตดตามลกหนเพอใหไดรบช าระหนหรอไดสนเชอทปลอยกไปคนมา อาจเรมจากการเตอนลกหนกอนก าหนดช าระ หรอเรมจากเมอครบก าหนดช าระแลว หรอจะเรมตนเมอลกหน ไมช าระหนตามก าหนดเวลาทตกลงกนไว ซงถอเปนลกษณะงานทลกจางตองรบผดชอบเกยวกบการเงนของนายจาง นายจางจงสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได

∙ งานควบคมหรอรบผดชอบยานพาหนะ ซงเรยกและเขาใจกนโดยทวไปวาหมายถงงานในต าแหนงพนกงานขบรถ เปนลกษณะงานทลกจางตองรบผดชอบเกยวกบทรพยสนของนายจาง นายจางจงสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได

∙ งานทมหนาทรบผดชอบในการซอขาย แลกเปลยน ใหเชาทรพย ใหเชาซอ ใหกยม รบฝากทรพย รบจ านอง รบจ าน า เกบของในคลงสนคา รบประกนภย รบโอน หรอรบจดสงเงน หรอการธนาคาร ซงหมายความถงเฉพาะลกจางซงเปนผควบคมเงน หรอทรพยสน เพอการดงกลาวขางตนเทานน เปนลกษณะงานทลกจางตองรบผดชอบเกยวกบการเงนของนายจาง นายจางจงสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได

อยางไรกตาม แมวาจะเปนงานทมประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯก าหนดใหนายจางสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได แตกไมไดหมายความวานายจางจะสามารถเรยกเปนเงนจ านวนมากเทาใดกได เนองจาก ขอ 5 แหงประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯขางตน ไดก าหนดอตราหลกประกนการท างานขนสงสดทนายจางมสทธจะเรยกไดเอาไว กลาวคอ ในกรณทนายจางเรยกหรอรบเงนประกนการท างานตาม ขอ 4 แหงประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯ จ านวนเงนทเรยกหรอรบไดจะตองไมเกน 60 เทาของอตราคาจางรายวนโดยเฉลยทลกจางไดรบอยในวนทนายจางรบเงนประกน และหากตอมาปรากฏวานายจางไดมการหกหลกประกนการท างานเพอไปชดเชยความเสยหายทลกจางไดกอใหเกดขนจนท าใหหลกประกนการท างานขาดหายไปแลว นายจางจะเรยกหลกประกนการท างานเพมอกกได แตตองไมเกนกวาอตราทขอ 5 แหงประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯขางตนไดก าหนดไว

ยกตวอยางเชน นางสาวแหมมเปนลกจางต าแหนงสมหบญช อนเปนต าแหนงทนายจางสามารถเรยกรบประกนการท างานได ตามขอ 4 แหงประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯ นางสาวแหมมไดรบคาจางเปนรายเดอนๆละ 15,000 บาท หากนายจางจะเรยกรบหลกประกนการท างานจากนางสาวแหมม นายจางจะสามารถเรยกไดไมเกนกวาอตราทขอ 5 แหง



ประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯ กลาวคอ ไมเกน 60 เทาของอตราคาจางรายวนโดยเฉลยทลกจางไดรบอยในวนทนายจางรบเงนประกน ดงนน นายจางจะตองค านวณหาคาจางรายวนโดยเฉลยเสยกอน ดวยการน า 30 ไปหารคาจางรายเดอน (15,000/30) จะไดเทากบคาจาง 500 บาท เปนคาจางรายวน และเมอค านวณไดคาจางรายวนแลว จงน าอตรา 60 เทา ตามทขอ 5 แหงประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯก าหนดเปนอตราสงสดไปคณ (500*60) จะไดอตราหลกประกนการท างานอตราสงทสดทนายจางจะสามารถเรยกเอาจากนางสาวแหมมไดเทากบอตราไมเกน 30,000 บาท หากตอมาปรากฎวา นางสาวแหมมไดค านวณบญชผดพลาดท าใหจ านวนเงนในบญชของนายจางขาดหายไปเปนเงนจ านวน 8,000 บาท กรณเชนน เปนกรณทลกจางท างานผดพลาดจนกอใหเกดความเสยหายแกนายจาง นายจางสามารถหกคาเสยหายเอาจากหลกประกนการท างานทไดเรยกรบไวตอนตนได และเมอนายจางไดหกคาเสยหายไปแลวเปนเงนจ านวน 8,000 บาท จงท าใหหลกประกนการท างานทเรยกรบจากนางสาวแหมมขาดหายไป นายจางกมสทธทจะเรยกหลกประกนการท างานเพมเตมได แตกเพมไดอก 8,000 บาท เพอมาเตมหลกประกนการท างานทถกหกออกไป อนจะเปนอตราทไมเกนกวาอตราสงสด 30,000 บาท ทไดค านวณไวตอนตน เปนตน

อยางไรกตาม หลกประกนการท างานทนายจางเรยกเอาจากลกจางเพอน ามาเปนหลกประกนความเสยหายในการท างานน นายจางจะตองเกบรกษาไวตามวธปฏบตทก าหนดในประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมฯดวย กลาวคอ ใหนายจางน าเงนประกนการท างานฝากไวกบธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงนอน โดยจดใหมบญชเงนฝากของลกจางแตละคน และใหแจงชอธนาคารพาณชย หรอสถาบนการเงนอน ชอบญช และเลขทบญชใหลกจางทราบเปนหนงสอภายใน 7 วนนบแตวนทรบเงนประกนการท างาน นายจางจะเกบรกษาเงนประกนโดยวธอน เชน เกบไวในลนชกโตะท างานของนายจาง หรอน าไปจดหาผลประโยชนอนใดนอกจากทก าหนดไวนไมได เชน นายจางจะน าเงนประกนการท างานทเรยกรบมาจากลกจาง ไปลงทนในกองทนตางๆ หรอน าไปเปนเงนหมนเวยนในกจการ ไมได เปนตน

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน เปนกรณทศาลฎกาไดอธบายวาต าแหนงและลกษณะงานของลกจาง เปนต าแหนงและลกษณะงานทนายจางจะมสทธเรยกรบหลกประกนการท างานไดหรอไม ตลอดจนอธบายวธการค านวณอตราเงนประกนการท างานของลกจางวานายจางจะสามารถเรยกเกบไดในอตราสงสดเทาใด รวมไปถงอธบายวธการเกบรกษาเงนประกนการท างานทนายจางเรยกเกบจากลกจาง ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 3034/2545 อ. เปนผจดการสถานมหนาทรบผดชอบควบคมทรพยสนภายในรานสะดวกซอของโจทก จงเขาลกษณะงานทโจทกจะเรยกเงนประกนความเสยหายในการท างานได อ. ไดรบคาจางเฉลยรายวนวนละ 233.33 บาท ขณะทโจทกไดรบเงนประกน ซงโจทกสามารถเรยกไดไมเกน 60 เทาของอตราคาจางรายวนโดยเฉลยทลกจางไดรบอยในวนทนายจางรบเงนประกนคดเปนเงน 13,999.80 บาท การทโจทกหกคาจางของ อ. ไวเปนเงนประกน 9,415 บาท และโจทกไดน าเงนไปฝากไวกบบรษทเงนทนหลกทรพยอนเปนสถาบนการเงนในนาม อ. จงเปนการปฏบตทชอบดวยบทบญญต มาตรา 10 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครอง


แรงงาน พ.ศ. 2541 แลว แมโจทกไมไดแจงชอสถาบนการเงน ชอบญช และเลขทบญชให อ. ทราบ ซงเปนการไมปฏบตตามหลกเกณฑและวธการตามประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม กไมมผลกระทบตอการเรยกเกบเงนประกนทโจทกเรยกเกบโดยชอบแลว

อยางไรกตาม ส าหรบกรณลกจางทเปนเดก หลกเกณฑในการเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจะตองเปนไปตามทมาตรา 51 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดเอาไวดวย

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 51 วรรคหนง บญญตไววา

“หามมใหนายจางเรยกหรอรบหลกประกนเพอการใดๆ จากฝายลกจางซงเปนเดก...”

จากบทบญญตมาตรา 51 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน ก าหนดหามไวอยางชดเจนวา หากกรณลกจางเปนลกจางเดก67 นายจางไมมสทธเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางเดกนน ซงมาตรา 51 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ไมไดก าหนดขอยกเวนเอาไวดงเชนตามมาตรา 10 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดงนนจงหมายความวา แมวางานทลกจางเดกท าจะมลกษณะหนาทหรอต าแหนงทตองรบผดชอบเกยวกบเงนหรอทรพยสนของนายจางกตาม นายจางกไมมสทธเรยกรบหลกประกนการท างานจากลกจางเดก ไมวาจะเปนเงน ทรพย หรอบคคลค าประกน

อนง มาตรา 10 วรรค 2 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดบญญตถงการ

คนหลกประกนการท างานใหแกลกจางเอาไว

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 10 วรรค 2 บญญตไววา

“... ในกรณทนายจางเรยกหรอรบหลกประกน หรอท าสญญาประกนกบลกจางเพอชดใชความเสยหายทลกจางเปนผกระท า เมอนายจางเลกจาง หรอลกจางลาออกหรอสญญาประกนสนอาย ใหนายจางคนหลกประกนพรอมดอกเบย ถาม ใหแกลกจางภายในเจดวนนบแตวนทนายจางเลกจาง

หรอวนทลกจางลาออก หรอวนทสญญาประกนสนอาย แลวแตกรณ”

จากมาตรา 10 วรรค 2 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน เมอสญญาจางแรงงานสนสดลง ไมวาจะเปนกรณนายจางบอกเลกสญญา หรอลกจางลาออกกตาม หรอเมอสญญาประกนความเสยหายในการท างานนนไดสนอายลง นายจางมหนาทตองคนหลกประกนการท างานทตนเรยกหรอรบมาจากลกจางใหแกลกจาง พรอมดอกเบยทงอกเงยขนจากการน าหลกประกน

67 ลกจางเดก หมายถง ลกจางทมอายตงแต 15 ป แตไมเกน 18 ป ทงนตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 หมวด 4 การใชแรงงานเดก


การท างานไปฝากไวกบธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงนอนตามหลกเกณฑ ถาม โดยจะตองคนหลกประกนการท างานนใหแกลกจางภายใน 7 วนนบแตวนทนายจางเลกจาง หรอวนทลกจางลาออก หรอวนทสญญาประกนสนอาย แลวแตกรณ ซงหากนายจางไมคนหลกประกนการท างานใหแกลกจางภายใน 7 วนนบแตวนทนายจางเลกจาง หรอวนทลกจางลาออก หรอวนทสญญาประกนสนอาย แลวแตกรณ ตามทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดไวน จะตองถอวานายจางผดนด อนนายจางจะตองจายดอกเบยผดนดใหแกลกจางในอตราตามทไดก าหนดไวในมาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นดวย68 และยงไปกวานน หากลกจางพสจนไดวาการผดนดดงกลาวเปนการทนายจางจงใจจะไมคนหลกประกนการท างานใหแกลกจาง นายจางกจะตองเสยเงนเพมใหแกลกจางตามทมาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254169 ก าหนดไวดวยอกเชนกน

อยางไรกตาม การทนายจางท าขอสญญาในสญญาจางแรงงานก าหนดเงอนไขวาหากลกจางเลกสญญาจางแรงงานโดยไมมการบอกกลาวลวงหนา จะถอวาลกจางยนยอมไมเรยกเอาหลกประกนการท างานคนนน ถอเปนขอสญญาทขดตอกฎหมายคมครองแรงงาน อนเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน ขอสญญาดงกลาวตกเปนโมฆะ ตามมาตรา 150 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย70 นายจางไมสามารถก าหนดขอสญญาลกษณะเชนวานได เมอกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดหนาทในการคนหลกประกนการท างานใหนายจางตองปฏบตตาม นายจางกตองปฏบตตาม จะท าขอสญญาในสญญาจางแรงงานเพอตกลงกบลกจางเปนอยางอนไมได71

68 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 9 บญญตไววา “ในกรณทนายจางไมคนหลกประกนทเปนเงนตามมาตรา 10 วรรคสอง หรอไมจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดภายในเวลาทก าหนดตามมาตรา 70 หรอคาชดเชยตามมาตรา 118 คาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา หรอคาชดเชยพเศษตามมาตรา 120 มาตรา 121 และมาตรา 122 ใหนายจางเสยดอกเบยใหแกลกจางในระหวางเวลาผดนดรอยละสบหาตอป ในกรณทนายจางจงใจไมคนหรอไมจายเงนตามวรรคหนงโดยปราศจากเหตผลอนสมควร เมอพนก าหนดเวลาเจดวนนบแตวนทถงก าหนดคนหรอจาย ใหนายจางเสยเงนเพมใหแกลกจางรอยละสบหาของเงนทคางจายทกระยะเวลาเจดวน ในกรณทนายจางพรอมทจะคนหรอจายเงนตามวรรคหนงและวรรคสอง และไดน าเงนไปมอบไวแกอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายเพอจายใหแกลกจาง นายจางไมตองเสยดอกเบยหรอเงนเพมตงแตวนทนายจางน าเงนนนไปมอบไว” 69 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 9. อางแลว. 70 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150. อางแลว. 71 ค าพพากษาศาลฎกาท 8029/2544 และค าพพากษาศาลฎกาท 8211/2547


มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาท อธบายถงหลกเกณฑของมาตรา 10 แห งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เอาไว ตงแตเรมการเรยกรบหลกประกนการท างานจากลกจาง การเกบรกษาเงนประกนการท างานใหลกจาง ตลอดจนการคนหลกประกนการท างานใหแกลกจาง ดงค าพพากษาฎกาดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 8000/2549 ตาม พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 10 วรรคสอง ก าหนดใหในกรณทนายจางเรยกหรอรบเงนประกน หรอท าสญญาประกนกบลกจางเพอชดใชความเสยหายทลกจางเปนผกระท า เมอนายจางเลกจางหรอลกจางลาออก หรอสญญาประกนสนอายใหนายจางคนเงนประกนพรอมดอกเบย ถาม ใหแกลกจางภายในเจดวนนบแตวนทนายจางเลกจางหรอวนทลกจางลาออก หรอวนทสญญาประกนสนอายแลวแตกรณ และเพอใหสามารถด าเนนการตามบทบญญตดงกลาว จงไดมประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง หลกเกณฑและวธการเรยกหรอรบเงนประกนการท างาน หรอเงนประกนความเสยหายในการท างานจากลกจาง ก าหนดจ านวนเงนและวธการเกบรกษา โดยขอ 7 ก าหนดใหนายจางน าเงนประกนฝากไวกบธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงนอน โดยจดใหมบญชเงนฝากของลกจางแตละคนและใหแจงชอธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงนอน ชอบญช และเลขทบญชใหลกจางทราบเปนหนงสอภายในเจดวนนบแตวนทรบเงนประกน ดงนน เพอใชลกจางไดรบเงนประกนคนภายในเจดวนพรอมดอกเบย นายจางจงตองน าเงนประกนฝากไวกบธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงนอนโดยจดใหมบญชเงนฝากของลกจางแตละคน และคนเงนประกนในบญชเงนฝากนนพรอมดอกเบย ถาม แกลกจางตอไปโดยนายจางจะเกบรกษาเงนประกนวธอนหรอน าไปจดหาผลประโยชนอนใดนอกจากนมได เมอโจทกไมไดแยกบญชเงนฝากของลกจางแตละคนไวและน าดอกเบยของลกจางแตละคนโอนมารวมกนไวทกองทนสวสดการพนกงานทงการจายเงนปนผลแกลกจางทกสนปกเปนการปนผลคนสลกจางในรปแบบของสนคามใชดอกเบย จงเปนการปฏบต ไมชอบดวย พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 10 วรรคสอง และวธการตามประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง หลกเกณฑและวธการเรยกหรอรบเงนประกนการท างาน หรอเงนประกนความเสยหายในการท างานจากลกจาง ขอ 7

บรมสทธ


“หนทเกดจากเงนทนายจางตองจายตามพระราชบญญตน หรอเงนทตองชดใชกองทนสงเคราะหลกจางตามมาตรา 135 ใหลกจางหรอกรมสวสดการและคมครองแรงงาน แลวแตกรณ มบรมสทธเหนอทรพยสนทงหมดของนายจางซงเปนลกหนในล าดบเดยวกบบรมสทธในคาภาษอากรตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย”


โดยมาตรา 11 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนการบญญตเพอคมครองใหลกจางไดรบช าระหน อนหมายถง หนทเกดจากเงนทนายจางมหนาทตองจายใหแกลกจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น หรอหนเงนทตองชดใชกองทนสงเคราะหลกจางตามมาตรา 135 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254172 แลวแตกรณ ใหมบรมสทธ73 เหนอทรพยสนทงหมดของนายจาง ในล าดบทดกวาเจาหนทวไปอนๆของนายจาง โดยใหอยในล าดบบรมสทธเดยวกนกบคาภาษอากร ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 25374 เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานไดเลงเหนถงความเดอดรอนและจ าเปนในการด ารงชพของลกจาง จงไมตองการใหลกจางไดรบช าระหนเปนล าดบทายตอจากเจาหนของนายจางรายอนๆ

ยกตวอยางเชน บรษท จนมาก จ ากด ไดคางจายคาจางแก นางนม ลกจาง จ านวน 100,000 บาท ในขณะเดยวกน บรษท จนมาก จ ากด กไดเปนหนเงนกยม บรษท รวยมาก จ ากด อกจ านวน 100,000 บาท ตอมาเมอมการฟองรองบงคบคด นางนม ลกจาง มฐานะเปนเจาหนบรมสทธจากมลหนคาจางคางจาย ตามมาตรา 11 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นางนม ยอมมสทธไดรบช าระหนจากการขายทอดตลาดทรพยสนของบรษท จนมาก จ ากด กอนบรษท รวยมาก จ ากด เจาหนเงนกทมฐานะเปนเพยงเจาหนสามญทวไป เปนตน

72 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 135 บญญตไววา “ในกรณทกรมสวสดการและคมครองแรงงานไดจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางไมวาทงหมดหรอบางสวนใหแกลกจางตามมาตรา 134 แลว ใหกรมสวสดการและคมครองแรงงานมสทธไลเบยคนจากผซงมหนาทตามกฎหมายตองจายเงนดงกลาวใหแกลกจางนน พรอมดอกเบยในอตรารอยละสบหาตอปนบแตวนทกรมสวสดการและคมครองแรงงานไดจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางใหแกลกจาง ทงนไมวาผซงมหนาทตามกฎหมายจะไดจายเงนดงกลาวใหแกลกจางอกหรอไม...” 73 บรมสทธ หมายถง สทธของเจาหนในการไดรบช าระหนของตนโดยสนเชงจากทรพยสนทงหมด หรอเฉพาะบางสงบางอยางของลกหนไดกอนเจาหนรายอนๆ 74 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 253 บญญตไววา “ถาหนมอยเปนคณแกบคคลผใดในมลอยางหนง อยางใดดงจะกลาวตอไปน บคคลผนนยอมมบรมสทธเหนอทรพยสน ทงหมดของลกหน คอ

(1) คาใชจายเพอประโยชนอนรวมกน (2) คาปลงศพ (3) คาภาษอากร และเงนทลกจางมสทธไดรบเพอการงานทได ท าใหแก ลกหนซงเปน

นายจาง (4) คาเครองอปโภคบรโภคอนจ าเปนประจ าวน”


การเปลยนตวนายจาง


“ในกรณทกจการใดมการเปลยนแปลงตวนายจางเนองจากการโอนรบมรดก หรอดวยประการอนใด หรอในกรณทนายจางเปนนตบคคล และมการจดทะเบยนเปลยนแปลง โอน หรอควบกบนตบคคลใด สทธตางๆทลกจางมอยตอนายจางเดมเชนใด ใหลกจางมสทธเชนวานนตอไป และใหนายจางใหมรบไปทงสทธและหนาทอนเกยวกบลกจางนนทกประการ”

ในการประกอบกจการของนายจางนน บางครงอาจมกรณทนายจางตวจรงซงเปนบคคลธรรมดาเสยชวตลง ท าใหกจการของนายจางตกทอดสกองมรดกใหแกทายาทเพอมารบชวงประกอบกจการแทน และกรณเชนน เมอทายาทไดเขามาเปนนายจางคนใหมแทน กอาจมการเปลยนแปลงขอตกลงตามสญญาจางแรงงานเดมทลกจางไดตกลงกบนายจางคนเดมไว ซงมกเปนกรณทลกจางถกลดทอนสทธลง หรอแมกระทงในภาคธรกจทมลกษณะการประกอบกจการแบบนตบคคล กอาจมการเปลยนตวนายจางไดในกรณเชนมการควบกจการ หรอขายกจการไป กฎหมายคมครองแรงงานจงไดเขามาก าหนดเพอคมครองลกจางเอาไวตามมาตรา 13 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 หากมกรณการเปลยนแปลงตวนายจาง ไมวาจะเนองจากการรบโอนมรดก หรอการจดทะเบยนเปลยนแปลง โอน หรอควบกบนตบคคลอนใด นายจางคนใหมจะตองรบไปทงสทธและหนาทอนเกยวกบลกจางทกประการ กลาวคอ สทธตางๆทลกจางมตอนายจางคนเดมเชนใด มากนอยเพยงใด ลกจางจะตองยงคงมสทธเหลานนตอไป เมอมการเปลยนตวนายจางลกจางของนายจางเดมยอมโอนมาเปนลกจางของนายจางใหมทนทโดยผลของกฎหมาย

ยกตวอยางเชน อายงานลกจางตองนบตอเนองจากนายจางเดม คาจางตลอดจนสวสดการและสทธประโยชนตางๆตองยงคงจดใหลกจางในอตราเทาเดมเหมอนเดม เปนตน

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทอธบายถงการเปลยนแปลงตวนายจางวานายจางคนใหมจะตองรบไปทงสทธและหนาททนายจางคนเดมมตอลกจาง ดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 7242-7254/2545 กรณมาตรา 13 เปนเรองเปลยนตวนายจาง มงคมครองลกจางไมใหตองถกออกจากงานหรอถกลดรอนสทธและผลประโยชน ทเปนผลสบเนองมาจากการโอนกจการหรอควบรวมกจการของนายจางตามกฎหมาย ธนาคารจ าเลยท 1 ควบรวมกจการกบธนาคาร ซ. เปนธนาคารจ าเลยท 2 ท าใหจ าเลยท 1 สนสภาพลง จ าเลยท 2 นายจางใหมตองรบไปทงสทธและหนาทของลกจางจ าเลยท 1 ตาม พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 13


อยางไรกตาม เพอความสะดวกหรอประโยชนในการบรหารกจการ หากนายจางคนใหมประสงคอยากจะเปลยนแปลงขอตกลงตามสญญาจางแรงงานเดม กใหมการตกลงท าสญญาจางแรงงานฉบบใหมกนขน โดยอาศยความตกลงยนยอมจากลกจางดวย นายจางคนใหมไมมสทธทจะเขาเปลยนแปลง หรอลดทอนสทธของลกจางแตฝายเดยว

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทอธบายถงการเปลยนแปลงตวนายจางวาหากนายจางคนใหมตองการเปลยนแปลงขอสญญาแหงสญญาจางแรงงาน จะท าไดกตองใหลกจางยนยอมพรอมใจดวย ดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 1605/2551 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 13 ใชกบกรณเปลยนแปลงตวนายจาง มผลใหนายจางใหมตองรบสทธและหนาทเกยวกบลกจางทมอยกบนายจางเดมมาดวย แตหากเปนการโอนสทธความเปนนายจางใหแกนายจางใหมนน กรณตองดวย ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 577 ซงนายจางเดมและนายจางใหมจะท าได เมอลกจางยนยอมพรอมใจดวย และเมอยนยอมแลว ลกจางจงตองปฏบตตามขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจางใหมดวยเชนกน

ขอสญญาอนไมเปนธรรม


“สญญาจางระหวางนายจางกบลกจาง ขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจางทท าใหนายจางไดเปรยบลกจางเกนสมควร ใหศาลมอ านาจสงใหสญญาจาง ขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงนนมผลใชบงคบเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณ”

เพอใหสอดคลองกบเจตนารมณของพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ.2540 มาตรา 475 อนก าหนดใหขอตกลงทมลกษณะหรอผลใหคสญญาอกฝายหนงปฏบตหรอรบภาระ

75 พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ.2540 มาตรา 4 บญญตไววา “ขอตกลงในสญญาระหวางผบรโภคกบผประกอบธรกจการคา หรอวชาชพ หรอในสญญาส าเรจรป หรอในสญญาขายฝากทท าใหผประกอบธรกจการคา หรอวชาชพหรอผก าหนดสญญาส าเรจรป หรอผซอฝากไดเปรยบคสญญาอกฝายหนงเกนสมควร เปนขอสญญาทไมเปนธรรม และใหมผลบงคบไดเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณเทานน

ในกรณทมขอสงสย ใหตความสญญาส าเรจรปไปในทางทเปนคณแกฝายซงมไดเปนผก าหนดสญญาส าเรจรปนน

ขอตกลงทมลกษณะหรอมผลใหคสญญาอกฝายหนงปฏบตหรอรบภาระเกนกวาทวญญชนจะพงคาดหมายไดตามปกตเปนขอตกลงทอาจถอไดวาท าใหไดเปรยบคสญญาอกฝายหนง เชน

(1) ขอตกลงยกเวนหรอจ ากดความรบผดทเกดจากการผดสญญา


เกนกวาทวญญชนจะพงคาดหมายไดตามปกต เปนขอตกลงทอาจถอไดวาท าใหไดเปรยบคสญญาอกฝายหนง ถอเปนขอสญญาทไมเปนธรรม และใหมผลบงคบไดเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณเทานน ดงนน กฎหมายคมครองแรงงานจงมการแกไขเพมเตมเพอใหสอดคลองกบเจตนารมณดงกลาว ตามมาตรา 14/1 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 วา หากสญญาจางระหวางนายจางกบลกจาง ขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจางทท าใหนายจางไดเปรยบลกจางเกนสมควร ใหศาลมอ านาจแทรกแซงหลกเสรภาพในการแสดงเจตนาของคสญญา มอ านาจสงใหสญญาจาง ขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงนนมผลใชบงคบเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณได ทงน เพอเปนการคมครองลกจางทในทางปฏบตในตลาดแรงงานนน ลกจางไมมอ านาจตอรองใดๆกบนายจางไดเลยวาตองการจะใหสญญาจางแรงงาน หรอระเบยบขอบงคบการท างานนนเปนไปในทศทางใด เพราะมกจะเปนสญญาหรอระเบยบขอบงคบทนายจางนนรางขนมาแตฝายเดยวเสยมากกวา

ยกตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทอธบายถงการใชดลยพนจของศาลในการพจารณาวาอยางไรจงจะถอวาสญญาจางระหวางนายจางกบลกจางทท าใหนายจางไดเปรยบลกจางเกนสมควร ค าพพากษาฎกาคดดงตอไปน ศาลฎกาใชดลยพนจพจารณาวาขอสญญาระหวางนายจางและลกจางเปนขอสญญาทเปนธรรมแลว จงมผลบงคบใชระหวางนายจางกบลกจางได ไมเขากรณทนายจางจะไดเปรยบลกจางเกนสมควร

(2) ขอตกลงใหตองรบผดหรอรบภาระมากกวาทกฎหมายก าหนด (3) ขอตกลงใหสญญาสนสดลงโดยไมมเหตผลอนสมควร หรอใหสทธบอกเลกสญญาไดโดย

อกฝายหนงมไดผดสญญาในขอสาระส าคญ (4) ขอตกลงใหสทธทจะไมปฏบตตามสญญาขอหนงขอใด หรอปฏบตตามสญญาใน

ระยะเวลาทลาชาไดโดยไมมเหตผลอนสมควร (5) ขอตกลงใหสทธคสญญาฝายหนงเรยกรองหรอก าหนดใหอกฝายหนงตองรบภาระเพมขน

มากกวาภาระทเปนอยในเวลาท าสญญา (6) ขอตกลงในสญญาขายฝากทผซอฝากก าหนดราคาสนไถสงกวาราคาขายบวกอตรา

ดอกเบยเกนกวารอยละสบหาตอป (7) ขอตกลงในสญญาเชาซอทก าหนดราคาคาเชาซอ หรอก าหนดใหผเชาซอตองรบภาระสง

เกนกวาทควร (8) ขอตกลงในสญญาบตรเครดตทก าหนดใหผบรโภคตองช าระดอกเบย เบยปรบ คาใชจาย

หรอประโยชนอนใดสงเกนกวาทควรในกรณทผดนดหรอทเกยวเนองกบการผดนดช าระหน (9) ขอตกลงทก าหนดวธคดดอกเบยทบตนทท าใหผบรโภคตองรบภาระสงเกนกวาทควร ในการพจารณาขอตกลงทท าใหไดเปรยบคสญญาอกฝายหนงตามวรรคสาม จะเปนการ

ไดเปรยบเกนสมควรหรอไม ใหน ามาตรา 10 มาใชโดยอนโลม”


ค าพพากษาศาลฎกาท 200/2550 สญญาฝกอบรมและดงานตางประเทศระหวางโจทกกบจ าเลย มขอก าหนดใหโจทกซงเปนนายจางเปนผออกคาใชจายในการสงจ าเลยซงเปนลกจางไปฝกอบรมตางประเทศและมขอก าหนดใหจ าเลยน าวชาความร ความสามารถ และประสบการณทไดจากการไปฝกอบรมและดงานตางประเทศกลบมาใชในการท างานใหเกดประโยชนแกโจทก มลกษณะเปนสญญาตางตอบแทน แมระยะเวลาทใหโจทกสงจ าเลยไปฝกอบรมจะมก าหนด 2 สปดาห แตระยะเวลาทใหจ าเลยกลบมาท างานใหโจทกมก าหนด 3 ป กไมท าใหโจทกไดเปรยบจ าเลย เพราะในระหวางทจ าเลยตองกลบมาท างานใหโจทกนน จ าเลยยงคงไดรบคาตอบแทนจากการท างานตามปกต มไดถกตดทอน ทงตามขอก าหนดในสญญาดงกลาวยงใหสทธจ าเลยไมตองกลบมาท างานใหโจทกไดโดยจ าเลยตองชดใชคาใชจายในการไปฝกอบรมและดงานทงหมดคนแกโจทก การค านวณจ านวนคาใชจาย หรอคาเสยหายทจ าเลยตองชดใชในกรณทจ าเลยกลบมาท างานใหโจทกไมครบก าหนด 3 ป โดยเอาคาใชจายในการฝกอบรมและดงานทงหมดหารดวย 36 เดอน แลวคณดวยจ านวนเดอนทจ าเลยยงท างานไมครบ กสอดคลองกบขอตกลงทใหสทธจ าเลยเลอกชดใชคาใชจายในการไปฝกอบรมและดงานทงหมดคนโจทก แทนการกลบมาท างานใหโจทกมก าหนด 3 ป ไมท าใหโจทกไดเปรยบจ าเลยเชนกน จงไมใชขอสญญาทไมเปนธรรม ไมขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน สญญาฝกอบรมและดงานตางประเทศระหวางโจทกกบจ าเลยจงไมเปนโมฆะ

อยางไรกตาม ในการพจารณาวาอยางไรจงจะถอวาสญญาจางระหวางนายจางกบลกจาง ขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจางทท าใหนายจางไดเปรยบลกจางเกนสมควรนน ไมมหลกเกณฑในการพจารณาทชดเจน จงตองยกใหเปนดลยพนจของศาลแรงงานในการพจารณาขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางเปนกรณๆไป

การปฏบตโดยเทาเทยมกนระหวางชายหญง


“ใหนายจางปฏบตตอลกจางชายและหญงโดยเทาเทยมกนในการจางงาน เวนแต ลกษณะหรอสภาพของงานไมอาจปฏบตเชนนนได”

เพอไมใหเปนการเลอกปฏบตระหวางลกจางชายและลกจางหญง จนอาจเกดความไมเปนธรรมในการใชแรงงาน กฎหมายคมครองแรงงานจงไดก าหนดหลกปฏบตแกนายจางเอาไวตามมาตรา 15 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 วา ในการใชแรงงานซงมลกษณะงานเดยวกน นายจางจะตองปฏบตตอลกจางชายและลกจางหญงอยางเทาเทยมกน ไมสามารถเลอกปฏบตใหลกจางคนใดคนหนงมสทธดกวาหรอดอยกวาลกจางอกคนหนงได เวนแตลกษณะหรอสภาพของงานไมอาจจะปฏบตเชนนนได อาจจะดวยเพราะสภาพของงานนนมความจ าเปนทจะตองใชความแขงแรงของรางกายทางกายภาพ ซงลกษณะโครงสรางสรระของลกจางหญงนนไมอาจไดรบการปฏบตเชนเดยวกนกบลกจางชายได เปนตน โดยในการปฏบตอยางเทาเทยมกนน หมายความรวมถง ทง


แนวทางการใชแรงงาน และการจายคาตอบแทนหรอสทธประโยชนอนๆ ซงกฎหมายคมครองแรงงานกไดบญญตซ าเอาไวถงการปฏบตอยางเทาเทยมกนนไวตามมาตรา 53 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เชนกน กลาวคอ


“ในกรณทงานมลกษณะและคณภาพอยางเดยวกนและปรมาณเทากน ใหนายจางก าหนดคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางเทาเทยมกนไมวาลกจางนนจะเปนชายหรอหญง”

ดงนน จากทงมาตรา 15 และมาตรา 53 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน นายจางจงไมอาจอาศยความแตกตางทางเพศมาก าหนดสทธประโยชนแกลกจางชายและลกจางหญงใหแตกตางกนได

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทแสดงใหเหนถงขอสญญาหรอขอบงคบการท างานทเปนการปฏบตอยางไมเทาเทยมระหวางลกจางชายและลกจางหญงเอาไว และศาลไดพพากษาใหขอสญญาหรอขอบงคบการท างานดงกลาวตกเปนโมฆะ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 15076 ถอเปนขอสญญาหรอขอบงคบการท างานทไมมผลบงคบใชไดระหวางนายจางและลกจาง เนองจากเปนขอสญญาหรอขอบงคบการท างานทขดตอกฎหมายคมครองแรงงาน อนเปนกฎหมายทขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 6011-6017/254577 ขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยเปนขอตกลงระหวางจ าเลยซงเปนนายจางกบลกจางของจ าเลยเกยวกบการจางหรอการท างาน ก าหนดวนและเวลาท างาน คาจางสวสดการ การเลกจาง หรอประโยชนอนใดอนเกยวกบการจางหรอการท างานตงแตเรมเขาท างานจนถงออกจากงาน จงเปนขอตกลงเกยวกบสภาพการจา งตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 มาตรา 5, 10, 11 ประกอบพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 108 ถอเปนสวนหนงของสญญาจางแรงงานทมผลผกพนระหวางนายจางกบลกจาง แตขอบงคบดงกลาวก าหนดใหลกจางหญงเกษยณอายเมออายครบ 50 ป และลกจางชายเกษยณอายเมออายครบ 55 ป เปนการทจ าเลยซงเปนนายจางปฏบตตอลกจางชายและหญงโดยไมเทาเทยมกน โดยไมปรากฏวาลกจางชายและหญงท างานทมลกษณะหรอสภาพของงานแตกตางกนอยางไร จงขดตอพระราชบญญตคมครองแรงงานฯ มาตรา 15 ซงเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน ขอบงคบดงกลาวเฉพาะสวนทใหลกจางหญงเกษยณอายเมอครบ 50 ป จงตกเปนโมฆะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150 ไมมผลใชบงคบ

76 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150. อางแลว. 77 ค าพพากษาศาลฎกาท 865/2548 กวนจฉยท านองเดยวกน


การลวงเกนทางเพศ


“หามมใหนายจาง หวหนางาน ผควบคมงาน หรอผตรวจงานกระท าการลวงเกน คกคาม หรอกอความเดอดรอนร าคาญทางเพศตอลกจาง”

มาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น มเจตนารมณมงคมครองลกจางไมวาจะเปนลกจางชายหรอลกจางหญงกตาม เพอไมใหถกลวงเกนทางเพศโดยนายจางหรอผมอ านาจบงคบบญชาคนอนในสถานทท างาน โดยแนวความคดเรองการคมครองลกจางจากการถกลวงเกนทางเพศน มเหตผลพนฐานมาจาก เมอนายจางและผมอ านาจบงคบบญชาคนอนในสถานทท างาน อาท ผจดการ หวหนางาน ผควบคมงาน ซงมอ านาจบงคบบญชาเหนอลกจาง เปนบคคลทลกจางตองเชอฟงและปฏบตตามค าสง หากมกรณทนายจางหรอผมอ านาจบงคบบญชาคนอนในสถานทท างาน ใชอ านาจบงคบบญชาแสวงหาความสข ความพงพอใจทางเพศจากลกจางหรอผใตบงคบบญชา กอาจท าใหลกจางหรออยใตบงคบบญชาเกดความอดอดใจ จนสงผลเสยตอสภาพจตใจ ตอการด ารงชวต หรอสงผลเสยตอการท างานไดในทสด โดยเมอพจารณามาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น จะเหนวาบทบญญตไมไดก าหนดบงคบเฉพาะนายจางตามความหมายของค านยามในมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254178 เทานน แตมงก าหนดบงคบแกบคคลทกคนทเกยวของกบการใชแรงงานลกจางทเปนผมอ านาจบงคบบญชาหรออ านาจสงการลกจาง ดงนน ตามเจตนารมณแหงมาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จงหมายความรวมถงทง หวหนางาน ผควบคมงาน และผตรวจงานดวย เนองจากกลมบคคลดงกลาว กถอเปนบคคลทอาจใชอ านาจบงคบเพอใหลกจางยอมท าตามทตองการ หรอใชอ านาจทตวเองมไปในทางการลวงเกน คกคาม หรอกอความเดอดรอนร าคาญแกลกจางได

ดงนน บคคลทตองอยภายใตบงคบมาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น จงหมายถง นายจาง หวหนางาน ผควบคมงาน และผตรวจงาน โดยไมค านงถงเพศวาจะเปนเพศใด กลาวคอ เชน อาจจะเปนหวหนางานหญงกระท าการลวงเกนทางเพศผใตบงคบบญชาชาย หรออาจจะเปนนายจางชายกระท าการลวงเกนทางเพศลกจางหญงกได เปนตน ซงกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดการกระท าในการบงคบบคคลดงกลาวเอาไววา “หามไมใหบคคลดงกลาวกระท าการลวงเกน คกคาม หรอกอความเดอดรอนร าคาญทางเพศตอลกจาง” โดยไมค านงถงวาจะเปนลกจางเพศใดกตามเชนกน ดงนน ทงลกจางชาย และลกจางหญง ตางกมสทธไดรบความคมครองตามบทบญญตมาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น

78 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 บญญตวา “ในพระราชบญญตน “นายจาง” หมายความวา ผซงตกลงรบลกจางเขาท างานโดยจายคาจางใหและ หมายความรวมถง (1) ผซงไดรบมอบหมายใหท างานแทนนายจาง (2) ในกรณทนายจางเปนนตบคคลใหหมายความรวมถงผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลและผซงไดรบมอบหมายจากผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลใหท าการแทนดวย…”


อยางไรกตาม ถอยค าตามกฎหมายคมครองแรงงานยงคอนขางจะเปนปญหาบางในการแปลความอย วาจะตองปรากฏมการกระท ามากนอยเพยงใดจงจะเขาความหมายตามมาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เชน นายจางใชสายตาเพงมองทบรเวณหนาอกของลกจาง แตยงไมถงขนมการสมผสเนอตวของลกจาง เชนนจะถอเปนการลวงเกนหรอไม หรอจะเปนการคกคามหรอไม หรอจะเปนการกอความเดอดรอนร าคาญทางเพศตอลกจ างหรอไม ดงนน ศาลแรงงานอาจตองใชดลยพนจในการพจารณาขอเทจจรงเปนกรณๆไป วาอยางไรจงจะถอเปนการลวงเกน คกคาม หรอกอความเดอดรอนร าคาญทางเพศตอลกจาง

หากพจารณาตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542 การกระท าทมาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดหามนายจางหรอผมอ านาจบงคบบญชาคนอนในสถานทท างานกระท าตอลกจาง มความหมายดงน

ค าวา “ลวงเกน” หมายถง แสดงอาการเกนสมควรตอผอนโดยลวงจารตประเพณหรอจรรยามารยาทดวยการลวนลาม79 ดหมน80สบประมาท เปนตน

ค าวา “คกคาม” หมายถง แสดงอ านาจดวยกรยาหรอวาจาใหหวาดกลว ท าใหหวาดกลว

ค าวา “ร าคาญ” หมายถง ระคายเคอง เบอ ท าใหเดอดรอน เบอหนาย มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทวนจฉยวาแมจะเปนเพยงการทหวหนางานชาย

ชกชวนพนกงานหญงไปเทยวเตรตอนกลางคนโดยเอาความกาวหนาของหนาทการงานของพนกงานหญงมาเปนเงอนไขในการขมขใหออกไปเทยวเตรดวย กถอวาหวหนางานชายประสงคลวงเกนทางเพศพนกงานหญงแลว ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 1372/2545 โจทกเปนผมอ านาจใหความเหนวาพนกงานทดลองงานจะผานการทดลองงานหรอไม การทโจทกอาศยอ านาจหนาทชกชวนพนกงานหญงทอยภายใตบงคบบญชาออกไปเทยวเตรกบโจทกในเวลาค าคนนอกเวลางาน หากไมไป โจทกจะเสนอความเหนไมยอมใหผานการทดลองงาน หรอโจทกชกชวนใหผสมครงานหญงไปรบประทานอาหารและฟงเพลงในชวงเวลาทจะรบบคคลดงกลาวเขาท างาน แสดงวา โจทกประสงคทจะกระท าการลวงเกนทางเพศ

อยางไรกตาม บทบญญตมาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ใหการคมครองลกจางในลกษณะทกวางกวาความผดตอเพศตามประมวลกฎหมายอาญา ดงนน แมในบางกรณการกระท าอาจจะไมเขาลกษณะเปนการขมขน แตลกจางกยงคงไดรบความคมครองตามกฎหมายคมครองแรงงาน ซงนายจางหรอผมอ านาจบงคบบญชาคนอนในสถานทท างานผทฝาฝน

79 ลวนลาม หมายถง ลวงเกนในลกษณะชดวยการพดหรอกระท าเกนสมควร เชน พดจาลวนลาม ถอโอกาสจบมอถอแขน เปนตน 80 ดหมน หมายถงแสดงกรยาทาทางเปนเชงดถกวาดอยกวา ต ากวา


มาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น จะตองระวางโทษปรบไมเกน 20,000 บาท81 ทงน ถงแมวาความผดในการลวงเกนทางเพศตามกฎหมายคมครองแรงงานนน จะเปนความผดทมโทษสถานเบากวาความผดเกยวกบเพศตามประมวลกฎหมายอาญา82 แตหากมการลวงเกนนนถงขนอนาจารหรอขมขน นายจางหรอผมอ านาจบงคบบญชาคนอนในสถานทท างานกตองรบผดตามกฎหมายอาญาอกหนงฐานความผดเชนกน ลกจางสามารถฟองรองใหนายจางหรอผมอ านาจบงคบบญชาคนอนในสถานทท างาน รบผดไดทงตามกฎหมายคมครองแรงงานและตามกฎหมายอาญา ทงน ตามหลกการคมครองลกจางมาตรา 7 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ทบญญตวาการเรยกรองหรอการไดมาซงสทธหรอประโยชนตามพระราชบญญตน ไมเปนการตดสทธหรอประโยชนทลกจางพงไดตามกฎหมายอน ดงทกลาวไปแลวขางตน

วนลา

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 บญญตถงค านยาม “วนลา” ไววา

“วนลา” หมายความวา วนทลกจางลาปวย ลาเพอท าหมน ลาเพอกจธระอนจ าเปน ลาเพอรบราชการทหาร ลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถ หรอลาเพอคลอดบตร

81 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 147 บญญตวา “ผใดฝาฝนมาตรา 16 ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท” 82 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 276 บญญตไววา “ผใดขมขนกระท าช าเราผอนโดยขเขญดวยประการใดๆ โดยใชก าลงประทษราย โดยผอนนนอยในภาวะทไมสามารถขดขนไดหรอโดยท าใหผอนนนเขาใจผดวาตนเปนบคคลอน ตองระวางโทษจ าคกตงแตสปถงยสบปและปรบตงแตแปดพนบาทถงสหมนบาท การกระท าช าเราตามวรรคหนง หมายความวาการกระท าเพอสนองความใครของผกระท าโดยการใชอวยวะเพศของผกระท ากระท ากบอวยวะเพศ ทวารหนก หรอชองปากของผอนหรอการใชสงอนใดกระท ากบอวยวะเพศหรอทวารหนกของผอน ถาการกระท าความผดตามวรรคหนงไดกระท าโดยมหรอใชอาวธปนหรอวตถระเบดหรอโดยรวมกระท าความผดดวยกนอนมลกษณะเปนการโทรมหญงหรอกระท ากบชายในลกษณะเดยวกน ตองระวางโทษจ าคกตงแตสบหาปถงยสบปและปรบตงแตสามหมนบาทถงสหมนบาท หรอจ าคกตลอดชวต...” และ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 278 บญญตไววา “ผใดกระท าอนาจารแกบคคลอายกวาสบหาปโดยขเขญดวยประการใดๆ โดยใชก าลงประทษราย โดยบคคลนนอย ในภาวะทไมสามารถขดขนไดหรอโดยท าใหบคคลนน เขาใจผดวาตนเปนบคคลอน ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสบปหรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ”


ดงนน เมอพจารณาจากค านยาม “วนลา” จงหมายความถง วนลา 6 ประเภท ดงตอไปน

∙ ลาปวย


“ใหลกจางมสทธลาปวยไดเทาทปวยจรง การลาปวยตงแตสามวนท างานขนไป นายจางอาจใหลกจางแสดงใบรบรองของแพทยแผนปจจบนชนหนงหรอของสถานพยาบาลของทางราชการ ในกรณทลกจางไมอาจแสดงใบรบรองของแพทยแผนปจจบนชนหนงหรอของสถานพยาบาลของทางราชการได ใหลกจางชแจงใหนายจางทราบ

ในกรณทนายจางจดแพทยไว ใหแพทยนนเปนผออกใบรบรอง เวนแตลกจางไมสามารถใหแพทยนนตรวจได

วนทลกจางไมสามารถท างานไดเนองจากประสบอนตรายหรอเจบปวยทเกดขนเนองจากการท างาน และวนลาเพอคลอดบตรตามมาตรา 41 มใหถอเปนวนลาปวยตามมาตราน”

เมอพจารณาจากมาตรา 32 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน จะเหนวาลกจางมสทธลาปวยได โดยมสทธลาเปนระยะเวลานานเพยงใดกไดเทาทปวยจรง แตหากเปนกรณการลาปวยตงแต 3 วนท างานขนไป นายจางอาจขอใหลกจางแสดงใบรบรองแพทยเพอยนยนการปวยของลกจางกได เนองจากการปวยน ขนอยกบลกษณะอาการของโรคในการหยดพกรกษาตว และไมอาจลวงรไดวาในชวงปหนงนน ลกจางจะเจบปวยกครง ครงละเปนเวลานานเพยงใด ดงนนกฎหมายคมครองแรงงานจงไมไดก าหนดจ านวนวนไวตายตวส าหรบสทธในการลากรณน จงเปดชองวางคมครองลกจางอยางเตมท โดยใหลาปวยไดเทาทปวยจรงซงจะเปนระยะเวลานานเพยงใดกได

ทงน วนทลกจางไมสามารถท างานไดเนองจากประสบอนตรายหรอเจบปวยทเกดขนเนองจากการท างาน จะไมถอเปนวนลาปวยตามมาตรา 32 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เนองจากการลาปวยตามมาตรา 32 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จะเกยวโยงกบการไดรบคาจางตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ซงส าหรบการลาเพอหยดพกรกษาตวจากการประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการท างาน มบทบญญตทใหการคมครองไว เปนการเฉพาะอยแลว กลาวคอ ลกจางจะไดรบการชดเชยเยยวยาภายใตพระราชบญญตเงนทดแทน พ.ศ.2537 ดงนน เพอไมใหกระทบกบสทธทลกจางจะไดรบคาจางตามมาตรา 57 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กฎหมายคมครองแรงงานจงไมนบรวมกรณดงกลาวเปนการลาปวย นอกจากน ส าหรบการลาเพอคลอดบตร กฎหมายคมครองแรงงานกไดก าหนดคมครองลกจางหญงเอาไวตามมาตรา 41 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แยกตางหากจากวนลาปวย ตลอดจนสทธทลกจางจะไดรบคาจางในวนลาเพอคลอดบตรกไดมการบญญตเอาไวตามมาตรา 59 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดงนน ดวยเหตผลเพอไม ใหกระทบตอสทธ อนเกยวกบคาจางท ลกจางจะไดรบในวนลาปวยตามมาตรา 57 แห ง


พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กฎหมายคมครองแรงงานจงไมนบเอาวนลาเพอคลอดบตรเปนวนลาปวย เชนเดยวกน

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 57 วรรค 1 บญญตไววา

“ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางในวนลาปวยตามมาตรา 32 เทากบอตราคาจางในวนท างานตลอดระยะเวลาทลา แตปหนงตองไมเกนสามสบวนท างาน ….”

ตามมาตรา 57 วรรคหน ง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดใหนายจางมหนาทตองจายคาจางใหแกลกจางในวนทลกจางลาปวยดวย ดงนน ถงแมวาลกจางไมมการท างานใหนายจาง แตลกจางกยงคงมสทธทจะไดรบคาจางอยในจ านวนเทากบคาจางทไดรบในวนท างานตามปกตตลอดระยะเวลาทลา แตทงน สทธในการไดรบคาจางดงกลาวจะไดรบปหนงไมเกน 30 วนเทานน หมายความวา ลกจางยงคงมสทธลาปวยไดอยตามทปวยจรง แตหากลาปวยเกน 30 วน จะเปนการลาปวยโดยไมไดรบคาจางนนเอง

ยกตวอยางเชน ตงแตวนท 1 มกราคม 2555 เปนตนมา นายเสอ ไดลาปวยมาแลวหลายครง ดวยสาเหตเปนไขบาง เปนหวดบาง อาหารเปนพษบาง โดยลาปวยครงละ 2 วนบาง 1 วนบาง ซงนายจางกอนญาตใหนายเสอลาปวยมาโดยตลอดตามสทธทนายเสอมตามมาตรา 32 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 และระหวางทนายเสอปวยน นายเสอกยงคงไดรบคาจางตามปกตในจ านวนเทากบคาจางทนายเสอไดรบในวนท างานปกตตลอดระยะเวลาทลา แมวาจะไมมการท างานใหแกนายจางกตาม ทงน ตามมาตรา 57 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ปรากฏวาจนกระทงถงวนท 18 กนยายน 2555 นายเสอไดลาปวยมาแลวรวมเปนจ านวน 30 วน หากตอมานายเสอปวยและตองการลาปวยอก นายเสอกยงคงสามารถลาปวยได เพยงแต วานบจากวนท 18 กนยายน 2555 จนถงวนท 31 ธนวาคม 2555 นายเสอจะไมไดรบคาจางตลอดระยะเวลาทลาปวยอกแลว เนองจากนายจางมหนาทตองจายคาจางใหนายเสอตลอดระยะเวลาทลาปวยเพยงไมเกน 30 วนตอ 1 ป เทานน ตามมาตรา 57 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดงนน จนกวาจะถงปถดไป หากนายเสอลาปวย นายเสอกจะไมไดรบคาจางตลอดระยะเวลาทลาปวยอก เปนตน

∙ ลาเพอท าหมน


“ใหลกจางมสทธลาเพอท าหมนไดและมสทธลาเนองจากการท าหมนตามระยะเวลาทแพทยแผนปจจบนชนหนงก าหนดและออกใบรบรอง”

เมอพจารณาจากมาตรา 33 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน จะเหนวาลกจางมสทธลาเพอท าหมนได เปนอกหนงประเภทของวนลา ทกฎหมายคมครองแรงงาน


ก าหนดขนเพอคมครองลกจาง ซงการท าหมนจะหมายถงกรณการท าใหไมสามารถมบตรไดอกเทานน ไมหมายความรวมถงการคมก าเนด อนเปนลกษณะการท าใหไมสามารถตงครรภได ชวคราว โดยลกจางมสทธลาเพอท าหมนไดตามระยะเวลาทแพทยพจารณา แลวแตกรณของแตละบคคลไป ทงน กฎหมายคมครองแรงงานไดใหสทธในการลาเพอท าหมนแกทงลกจางหญง และลกจางชาย โดยในการลาเพอท าหมนอาจหมายความถงกรณลาเพอไปท าหมนกบแพทยเพอไม ใหสามารถมบตรไดอก หรออาจหมายความรวมถงทงกรณลกจางไปท าหมนมาแลว แตมผลขางเคยงตอรางกาย จ าเปนตองพกรกษาตว ตามทแพทยไดวนจฉยลงความเหนและออกใบรบรองแพทยให

อนง ตลอดระยะเวลาแหงการลาเพอท าหมนน ลกจางจะยงคงไดรบคาจางอยตามปกต แมวาจะไมมการท างานใหแกนายจางกตาม ทงน ตามทไดก าหนดไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 57 วรรคสอง

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 57 วรรคสอง บญญตไววา

“.... ในกรณทลกจางใชสทธลาเพอท าหมนตามมาตรา 33 ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางในวนลานนดวย”

ดงนน เมอพจารณาพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 57 วรรค 2 จะเหนวากฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดถงสทธในการไดรบคาจางส าหรบการลาเพอท าหมนของลกจาง โดยแมวาตลอดระยะเวลาทลาน ลกจางจะไมมการท างานใหแกนายจางกตาม แตนายจางยงคงมหนาทตองจายคาจางใหลกจางดวย ในอตราทเทากบคาจางในวนท างานตามปกตทลกจางไดรบ

∙ ลาเพอกจธระอนจ าเปน


“ใหลกจางมสทธลาเพอกจธระอนจ าเปนไดตามขอบงคบเกยวกบการท างาน”

เมอพจารณาจากมาตรา 34 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน จะเหนวาการลาเพอกจธระอนจ าเปนนเปนการลาประเภททกฎหมายคมครองแรงงานไมไดก าหนดหลกเกณฑเอาไว โดยผลกใหเปนไปตามขอบงคบเกยวกบการท างาน ซงเปนขอบงคบทก าหนดขนมาโดยนายจางเพยงฝายเดยว นนหมายความวา ลกจางจะมสทธลาเพอกจธระอนจ าเปนไดหรอไม ลกจางจะตองพจารณาขอบงคบเกยวกบการท างานวานายจางอนญาตหรอใหสทธลกจางลาเพอกจธระอนจ าเปนไดหรอไม หากนายจางอนญาตใหลกจางลาเพอกจธระอนจ าเปนได ลกจางจะมสทธลาเพอกจธระอนจ าเปนไดเปนระยะเวลายาวนานเพยงใด ตลอดจนในชวงเวลาทลกจางลาเพอกจธระอนจ าเปนนน ลกจางจะยงคงไดรบคาจางตามปกตหรอไม ซงลวนแตตองพจารณาจากขอบงคบเกยวกบ


การท างานทงสน ดงนน ในทางปฏบต กรณการลาเพอกจธระอนจ าเปนนจงขนอยกบการพจารณาของนายจางแตเพยงฝายเดยวนนเอง

ทงน มาตรา 108 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดถงลกษณะของขอบงคบการท างานเอาไว ดงน


“ใหนายจางซงมลกจางรวมกนตงแตสบคนขนไป จดใหมขอบงคบเกยวกบการท างานเปนภาษาไทย และขอบงคบนนอยางนอยตองมรายละเอยดเกยวกบรายการดงตอไปน

(1) วนท างาน เวลาท างานปกต และเวลาพก

(2) วนหยดและหลกเกณฑการหยด

(3) หลกเกณฑการท างานลวงเวลาและการท างานในวนหยด

(4) วนและสถานทจายคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด

(5) วนลาและหลกเกณฑการลา (6) วนยและโทษทางวนย

(7) การรองทกข (8) การเลกจาง คาชดเชย และคาชดเชยพเศษ

ใหนายจางประกาศใชขอบงคบเกยวกบการท างานภายในสบหาวนนบแตวนทนายจางมลกจางรวมกนตงแตสบคนขนไป และใหนายจางจดเกบส าเนาขอบงคบนนไว ณ สถานประกอบกจการ หรอส านกงานของนายจางตลอดเวลา และใหสงส าเนาขอบงคบใหแกอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายภายในเจดวนนบแตวนประกาศใชขอบงคบดงกลาว

ใหอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายมอ านาจสงใหนายจางแกไขขอบงคบเกยวกบการท างานทขดตอกฎหมายใหถกตองภายในเวลาทก าหนด

ใหนายจางเผยแพรและปดประกาศขอบงคบเกยวกบการท างานโดยเปดเผย ณ สถานทท างานของลกจาง เพอใหลกจางไดทราบและดไดโดยสะดวก”

เม อ พ จารณ าลกษณ ะของข อบ งคบการท างาน ตามมาตรา 108 (5) แห งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน จะเหนไดวานายจางมอ านาจในการก าหนดหลกเกณฑเกยวกบวนลาของลกจางได ดงนน ลกจางจะมสทธลาเพอกจธระอนจ าเปนไดหรอไม เมอลกจางลาเพอกจธระอนจ าเปนไปแลว ลกจางจะยงคงไดรบคาจางตลอดระยะเวลาทลามากนอยเพยงใดหรอไม ลวนแลวแตขนอยกบหลกเกณฑทนายจางก าหนดทงสน


∙ ลาเพอรบราชการทหาร


“ใหลกจางมสทธลาเพอรบราชการทหาร ในการเรยกพลเพอตรวจสอบ เพอฝกวชาทหาร หรอเพอทดลองความพรงพรอมตามกฎหมายวาดวยการรบราชการทหาร”

เมอพจารณาจากมาตรา 35 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน จะเหนไดวาลกจางมสทธลาเพอรบราชการทหารได แตเปนการรบราชการทหารเฉพาะแคกรณในการเรยกพลเพอตรวจสอบ เพอฝกวชาทหาร หรอเพอทดลองความพรงพรอมตามกฎหมายวาดวยการรบราชการทหารเทานน83 ไมไดหมายความรวมถงการถกเกณฑทหารดวย อยางไรกตาม ในกรณลกจางถกเกณฑเปนทหารเกณฑ กฎหมายคมครองแรงงานไมมบญญตก าหนดเอาไววาลกจางมสทธลากรณทถกเกณฑหทารหรอไม ดงนน จงตองใหเปนไปตามระเบยบขอบงคบการท างานของนายจาง วาจะก าหนดใหสทธลกจางลาเพอเขารบราชการเนองจากถกเกณฑทหารหรอไมและลาไดโดยมเงอนไขอยางไร ทงน นายจางบางรายอาจจะตดปญหาการทลกจางจะถกเกณฑทหารในภายหลง โดยการก าหนดคณสมบตในประกาศรบสมครงานไวตงแตตน เชน ผสมครงาน เพศชาย จะตองผานการเกณฑทหาร หรอผานการฝกอบรมวชาทหารมาแลวไมนอยกวาล าดบชนปท 3 เปนตน เพอปองกนปญหาลกจางถกเกณฑทหารหลงจากเขาท างานใหนายจางแลว

อนง ในระหวางการลาเพอรบราชการทหารน ลกจางจะยงคงไดรบคาจางจากนายจางอย ทงนตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 58


“ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางในวนลาเพอรบราชการทหารตามมาตรา 35 เทากบคาจางในวนท างานตลอดระยะเวลาทลา แตปหนงตองไมเกนหกสบวน”

ตามมาตรา 58 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น หากลกจางลาเพอรบราชการทหารตามมาตรา 35 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แมวาลกจางจะไมมการท างานใหแกนายจางกตาม ลกจางกยงคงมสทธจะไดรบคาจางในอตราเทากบคาจางในวนท างานปกตตลอดระยะเวลาทลา แตทงน ใน 1 ป ลกจางจะมสทธไดรบคาจางไมเกน 60 วนเทานน

83 พระราชบญญตรบราชการทหาร พ.ศ.2497


∙ ลาเพอฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถ


“ใหลกจางมสทธลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง”

เพอประโยชนในการพฒนาความรความสามารถของลกจาง กฎหมายคมครองแรงงานบญญตใหลกจางมสทธลาเพอฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถได โดยหลกเกณฑในการลาประเภทนใหเปนไปตามทกฎกระทรวงก าหนด อนหมายถง กฎกระทรวงฉบบท 5 พ.ศ.254184 ซงไดบญญตหลกเกณฑส าหรบการลาเพอฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถนไวดงน

“ขอ 1 ใหลกจางมสทธลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถ ในกรณดงตอไปน

(1) เพอประโยชนตอการแรงงานและสวสดการสงคมหรอการเพมทกษะความช านาญเพอเพมประสทธภาพในการท างานของลกจาง

(2) การสอบวดผลทางการศกษาททางราชการจดหรออนญาตให จดขน การฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถตาม (1) จะตองมโครงการหรอหลกสตร และก าหนดชวงเวลาของโครงการหรอหลกสตรทแนนอนและชดเจน

ขอ 2 ในการลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถของลกจาง ใหลกจางแจงถงเหตทลาโดยชดแจง พรอมทงแสดงหลกฐานทเกยวของ ถาม ใหนายจางทราบลวงหนา ไมนอยกวาเจดวนกอนวนลาเพอเขารบการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถ

ขอ 3 นายจางอาจไมอนญาตใหลกจางลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถในกรณดงตอไปน

(1) ในปทลานน ลกจางเคยไดรบอนญาตใหลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถมาแลว ไมนอยกวาสามสบวนหรอสามครง หรอ

(2) นายจางไดแสดงใหเหนวาการลาของลกจางอาจกอใหเกดความเสยหายหรอกระทบตอการประกอบธรกจของนายจาง”

ดงนน เมอพจารณาหลกเกณฑแหงกฎกระทรวงฉบบท 5 พ.ศ.2541 ดงกลาว จงอาจสรปไดวา ลกจางทประสงคจะใชสทธลาเพอฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถนน จะตองปรากฏวาเปนการฝกอบรมเพอประโยชนตอการแรงงานและสวสดการสงคม หรอเพอเพมทกษะความช านาญ เพมประสทธภาพในการท างานของลกจาง หรออาจจะเปนลาไปเพอการสอบวดผลทางการศกษาททางราชการจดหรออนญาตใหจดขน ซงจะตองปรากฏวาการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถดงกลาวน จะตองมโครงการหรอหลกสตร และก าหนดชวงเวลาของโครงการหรอ



หลกสตรทแนนอนและชดเจนดวย ไมใชเปนการลาไปฝกอบรมตามอ าเภอใจของลกจาง และเมอลกจางประสงคจะลาไปฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถ ลกจางจะตองแจงถงเหตทลาโดยชดแจง พรอมทงแสดงหลกฐานทเกยวของใหนายจางทราบลวงหนา ไมนอยกวาเจดวนกอนวนลา เพอนายจางจะไดพจารณาความเหมาะสมถงเหตแหงการลา และการเตรยมหาแรงงานมาทดแทนลกจางทจะไมสามารถมาท างานใหแกนายจางได

อยางไรกตาม กฎกระทรวงฉบบท 5 พ.ศ.2541 ดงกลาว ไดเปดชองใหนายจางมสทธพจารณาการลาในกรณน โดยนายจางอาจจะไมอนญาตใหลกจางลากได หากปรากฏวาในปทลานน ลกจางเคยไดรบอนญาตใหลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถมาแลวไมนอยกวาสามสบวน หรอลามาแลวไมนอยกวาสามครง หรอนายจางพจารณาแลววาการลาของลกจางอาจกอใหเกดความเสยหายหรอกระทบตอการประกอบธรกจของนายจาง นายจางอาจแสดงใหลกจางเหนถงเหตนนและไมอนญาตใหลกจางลากได เนองจาก การลาไปฝกอบรมของลกจางในบางครงอาจตองใชระยะเวลาในการฝกอบรมทยาวนานอนอาจสงผลกระทบตอการประกอบกจการของนายจาง นายจางขาดคนท างานใหจนงานอาจเกดความลาชาจนเสยหาย กฎหมายจงเปดชองใหนายจางพจารณาไมอนญาตใหลกจางลากได

ทงน กฎกระทรวงฉบบท 5 พ.ศ.2541 ไมไดกลาวถงสทธของลกจางในการไดรบคาจางตลอดระยะเวลาทลาเพอฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถ ดงนนจงหมายความวา นายจางอาจจะจายหรอไมจายคาจางใหลกจางตลอดระยะเวลาทลาเพอฝกอบหรอพฒนาความรความสามารถน ยอมเปนไปตามระเบยบขอบงคบการท างานหรอเปนไปตามขอตกลงแหงสญญาจางแรงงาน ยกเวนแต หากเปนกรณลาเพอฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถของลกจางซงเปนเดก ตามทบญญตไวในมาตรา 52 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254185 นายจางตองจายคาจางใหแกลกจางซงเปนเดกเทากบคาจางในวนท างานตลอดระยะเวลาทลาดวย แตปหนงตองไมเกนสามสบวน กรณจงตางจากลกจางผใหญโดยทวไป

85 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 52 บญญตไววา “เพอประโยชนในการพฒนาและสงเสรมคณภาพชวตและการท างานของเดกใหลกจางซงเปนเดกอายต ากวาสบแปดป มสทธลาเพอเขาประชม สมมนา รบการอบรม รบการฝก หรอลาเพอการอน ซงจดโดยสถานศ กษาหรอหนวยงานของรฐหรอเอกชนทอธบดเหนชอบ โดยใหลกจางซงเปนเดกแจงใหนายจางทราบลวงหนาถงเหตทลาโดยชดแจง พรอมทงแสดงหลกฐานทเกยวของถาม และใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางซงเปนเดกเทากบคาจางในวนท างานตลอดระยะเวลาทลา แตปหนงตองไมเกนสามสบวน”


∙ ลาเพอคลอดบตร


“ใหลกจางซงเปนหญงมครรภมสทธลาเพอคลอดบตรครรภหนงไมเกนเกาสบวน

วนลาตามวรรคหนง ใหนบรวมวนหยดทมในระหวางวนลาดวย”

มาตรา 41 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนบทบญญตในการคมครองลกจางซงเปนหญงเทานน ใหมสทธลาเพอคลอดบตรได โดยกฎหมายคมครองแรงงานมงหมายคมครองลกจางซงเปนหญงทกคน โดยไมค านงวาจะเปนลกจางประเภทใด และไมค านงวาลกจางจะท างานใหแกนายจางมาแลวเปนระยะเวลานานเทาใด หากลกจางซงเปนหญงเขาท างานใหแกนายจาง แมจะเปนเพยงการเรมท างานใหแกนายจางแควนเดยว ลกจางซงเปนหญงกมสทธในการลาเพอคลอดบตรได ยกตวอยางเชน นางนก เพงเรมเขาท างานใหแกนายจางเปนเวลา 2 สปดาห แตนางนกตองการลาเพอไปคลอดบตร แมวานางนกจะยงไมผานการทดลองงาน นายจางกตองใหนางนกลาเพอคลอดบตร เปนตน โดยครรภหนง ลกจางซงเปนหญงจะมสทธลาไดไมเกน 90 วน ซงอาจจะเปนระยะเวลาในชวงกอนคลอดหรอหลงคลอดกได เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานไมไดจ ากดเอาไววาการลาเพอคลอดบตรจะหมายความถงการลาเพอไปคลอดบตรและพกฟนหลงจากการคลอดบตรเพยงเทานน ดงนน ลกจางซงเปนหญงอาจลาเพอไปเตรยมตวในการคลอดบตรกอนกได ซงรวมระยะเวลาทลาเพอคลอดบตรน ไมวาจะลากอนคลอดหรอหลงคลอด ตองไมเกน 90 วน ซงกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหในชวงเวลา 90 วนทลกจางซงเปนหญงลาเพอคลอดบตรนใหนบรวมวนหยดระหวางวนลานดวย ตามทบญญตไวในมาตรา 41 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

ขอสงเกตแหงการลาเพอคลอดบตรน ลกจางผทมสทธลาตามความหมายแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 41 จะหมายความถงเฉพาะลกจางซงเปนหญงมครรภเทานน สวนลกจางชายจะไมมสทธลาเพอไปดแลภรรยาทคลอดบตรได ซงจะแตกตางจากกรณระเบยบของหนวยงานราชการทอนญาตใหขาราชการชาย หรอเจาหนาทของรฐทเปนชาย มสทธลาคลอดบตรเพอไปดแลภรรยาได ทงน เพอเปนการสงเสรมสถาบนครอบครว86

86 พระราชกฤษฎกาการจายเงนเดอน เงนป บ าเหนจ บ านาญ และเงนอนในลกษณะเดยวกน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2555 มาตรา 28/1 บญญตไววา “ขาราชการซงลาไปชวยเหลอภรยาทคลอดบตรภายในสามสบวนนบแตวนทภรยาคลอดบตร ใหไดรบเงนเดอนระหวางลาไดไมเกนสบหาวนท าการ แตถาเปนการลาเมอพนสามสบวนนบแตวนทภรยาคลอดบตร ไมใหไดรบเงนเดอนระหวางลา เวนแตผบงคบบญชาตงแตต าแหนงอธบดหรอต าแหนงเทยบเทาขนไปเหนสมควรจะใหจายเงนเดอนระหวางลานนกได แตไมเกนสบหาวนท าการ”


อนง ตลอดระยะเวลาทลกจางหญงลาเพอคลอดบตรนน แมจะไมมการท างานใหแกนายจาง แตลกจางกยงคงจะไดรบคาจางอย ตามทก าหนดไวในมาตรา 59


“ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางซงเปนหญงในวนลาเพอคลอดบตรเทากบคาจางในวนท างานตลอดระยะเวลาทลา แตไมเกนสสบหาวน”

เมอพจารณาตามมาตรา 59 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จะเหนไดวา ตลอดระยะเวลาทลกจางหญงลาเพอคลอดบตร ลกจางหญงมสทธทจะไดรบคาจาง ในอตราเทากบคาจางในวนท างานปกตจากนายจาง โดยจะไดรบคาจางดงกลาวเปนระยะเวลาไมเกน 45 วน ซงการทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตสทธในการรบคาจางไวเพยง 45 วน ทงทลกจางหญงมสทธลาเพอคลอดบตรได 90 วนน ในทางปฏบตจงสงผลใหลกจางหญงไมประสงคจะใชสทธลาอยางเตมจ านวน 90 วน เนองจากอก 45 วนหลงนน จะเปนการลาแบบไมไดรบคาจาง ลกจางหญงจงเลอกทจะลาเพอคลอดบตรเพยง 45 วนมากกวา ซงอาจสงผลตอการเลยงดบตรวยแรกคลอด ท าใหบตรขาดโอกาสทจะไดรบการเลยงดจากมารดาอยางใกลชด

การพกงาน


“ในกรณทนายจางท าการสอบสวนลกจางซงถกกลาวหาวากระท าความผด หามมใหนายจางสงพกงานลกจางในระหวางการสอบสวนดงกลาว เวนแตจะมขอบงคบเกยวกบการท างานหรอขอตกลงเกยวกบสภาพการจางใหอ านาจนายจางสงพกงานลกจางได ทงนนายจางจะตองมค าสงพกงานเปนหนงสอระบความผด และก าหนดระยะเวลาพกงานไดไมเกนเจดวน โดยตองแจงใหลกจางทราบกอนการพกงาน

ในระหวางการพกงานตามวรรคหนง ใหนายจางจายเงนใหแกลกจางตามอตราทก าหนดไวในขอบงคบเกยวกบการท างานหรอตามทนายจางและลกจางไดตกลงกนไวในขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง ทงน อตราดงกลาวตองไมนอยกวารอยละหาสบของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนถกสงพกงาน”

มาตรา 116 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนบทบญญตทเขามาคมครองลกจางผถกกลาวหาวาไดกระท าความผด และไดถกสงพกงานระหวางการสอบสวนเพอหาขอเทจจรงวาลกจางไดกระท าความผดจรงหรอไม มใชการพกงานในความหมายของการลงโทษลกจางผทถกตดสนแลววาไดกระท าความผดจรง โดยหลกกฎหมายแหงมาตรา 116 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดหามไมใหนายจางสงพกงานลกจางระหวางการสอบสวนลกจางซง


ถกกลาวหาวากระท าความผดอยางเดดขาด เนองจากไมตองการใหมการกลนแกลงลกจางใหถกพกงานเปนระยะเวลาทนานเกนควร จนในบางกรณลกจางทนรอใหกระบวนการสอบสวนทยดเยอแลวเสรจไมไหว ตองจ าใจลาออกบอกเลกสญญาจางแรงงานไปเอง ยกเวนแตจะมขอบงคบเกยวกบการท างาน87 หรอขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง88 ใหอ านาจนายจางในการสงพกงานลกจางระหวางกระบวนการสอบสวนได นายจางจงจะมสทธสงพกงานลกจางในระหวางการสอบสวนได เพอหาขอเทจจรงวาลกจางไดกระท าความผดตามทถกกลาวหาจรงหรอไม ดงนน หากไมมขอบงคบเกยวกบการท างาน หรอหากไมมขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง นายจางไมอาจสงพกงานลกจางในระหวางการสอบสวนได แมวานายจางจะไดปฏบตตามเงอนไขและหลกเกณฑทก าหนดไวตามมาตรา 116 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กตาม ดงค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปนทวนจฉยวาหากไมมขอบงคบเกยวกบการท างาน หรอหากไมมขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง นายจางไมอาจสงพกงานลกจางในระหวางการสอบสวนได

ค าพพากษาศาลฎกาท 978/2556 เมอขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยไมไดใหจ าเลยมอ านาจพกงานลกจางเพอท าการสอบสวนความผด การทจ าเลยพกงานโจทกเพอท าการสอบสวนความผด 7 วน โดยจายคาจางใหรอยละ 50 ของคาจางปกต จงไมมสทธทจะท าไดตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 116

อนง หากปรากฏวามขอบงคบเกยวกบการท างาน หรอขอตกลงเกยวกบสภาพการ

จางใหอ านาจนายจางในการสงพกงานลกจางระหวางการสอบสวนได ในการสงพกงานลกจางกรณน มาตรา 116 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดใหนายจางตองมค าสงพกงานเปนหนงสอใหลกจางทราบลวงหนา โดยระบความผดทลกจางถกกลาววาเปนผกระท า และก าหนดระยะเวลาทจะสงพกงานลกจางดวย ซงจะตองเปนระยะเวลาไมเกน 7 วนเทานน

87 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 108. อางแลว. 88 พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 ค านยาม มาตรา 5 บญญตวา “ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง หมายความวา ขอตกลงระหวางนายจางกบลกจาง หรอระหวางนายจางหรอสมาคมนายจางกบสหภาพแรงงานเกยวกบสภาพการจาง” และ พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 มาตรา 11 บญญตวา “ขอตกลงเกยวกบสภาพการจางอยางนอยตองมขอความ ดงตอไปน (1) เงอนไขการจางหรอการท างาน (2) ก าหนดวนและเวลาท างาน (3) คาจาง (4) สวสดการ (5) การเลกจาง (6) การยนเรองราวรองทกขของลกจาง (7) การแกไขเพมเตมหรอการตออายขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง”


อยางไรกตาม ในระหวางการพกงานกรณน ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 116 วรรคหนง ใหนายจางจายเงนใหแกลกจางตามอตราทก าหนดไวในขอบงคบเกยวกบการท างาน หรอตามทนายจางและลกจางไดตกลงกนไวในขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง ทงน อตราดงกลาวตองไมนอยกวารอยละ 50 ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนถกสงพกงาน และหากปรากฏสดทายหลงกระบวนการสอบสวนความผดของลกจางวาลกจางไมมความผด นายจางมหนาทจะตองจายเงนคาจางทเหลออกรอยละ 50 นน พรอมดอกเบยในอตรารอยละ 15 ใหแกลกจางดวย ทงนตามทไดบญญตไวในมาตรา 117 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541


“เมอการสอบสวนเสรจสนแลว ปรากฏวาลกจางไมมความผด ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางเทากบคาจางในวนท างานนบแตวนทลกจางถกสงพกงานเปนตนไป โดยใหค านวณเงนทนายจางจายตามมาตรา 116 เปนสวนหนงของคาจางตามมาตราน พรอมดวยดอกเบยรอยละสบหาตอป”

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาอธบายใหเหนถงความแตกตางระหวางการพกงานลกจางระหวางการสอบสวนเพอหาขอเทจจรงวาลกจางกระท าความผดตามทถกกล าวหาจรงหรอไม กบการพกงานกรณทเปนการลงโทษลกจางผกระท าความผด วาเปนกรณทแตกตางกน หากเปนกรณการพกงานระหวางการสอบสวน ลกจางมสทธจะไดรบเงนจากนายจางตามมาตรา 116 และมาตรา 117 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แมวาลกจางจะไมมการท างานใหนายจางกตาม ซงหากเปนกรณการพกงานทเปนการลงโทษลกจางผกระท าความผด ลกจางจะไมมสทธเรยกเอาเงนตามมาตรา 116 และมาตรา 117 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จากนายจางได

ค าพพากษาศาลฎกาท 9330/2542 ลกจางฟองวา นายจางสงพกงานลกจางเปนเวลา 5 วน โดยลกจางไมไดกระท าความผด ขอใหนายจางจายคาจางระหวางพกงาน ในชนพจารณาลกจางรบขอเทจจรงวาไดกระท าความผดจรงตามค าใหการตอสคดของนายจาง ดงน นายจางยอมมอ านาจลงโทษลกจางดวยการพกงานได เมอการพกงานตามฟองเปนการพกงานเนองจากการลงโทษทางวนยแกลกจางเพราะลกจางกระท าความผด มใชกรณทนายจางสงพกงานระหวางท าการสอบสวนลกจางซงถกกลาวหาวากระท าความผดตามมาตรา 116 และ 117 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ศาลแรงงานจงพพากษาใหจ าเลยจายคาจางระหวางพกงานแกลกจางตามบทกฎหมายขางตนไมได


การนบระยะเวลา


“เพอประโยชนในการค านวณระยะเวลาการท างานของลกจางตามพระราชบญญตน ใหนบวนหยด วนลา วนทนายจางอนญาตใหหยดงานเพอประโยชนของลกจางและวนทนายจางสงใหลกจางหยดงานเพอประโยชนของนายจาง รวมเปนระยะเวลาการท างานของลกจางดวย”


“การทลกจางไมไดท างานตดตอกนโดยนายจางมเจตนาทจะไมใหลกจางนนมสทธใดตามพระราชบญญตน ไมวานายจางจะใหลกจางท างานในหนาทใด และการจางแตละชวงมระยะเวลาหางกนเทาใดกตาม ใหนบระยะเวลาการท างานทกชวงเขาดวยกน เพอประโยชนในการไดสทธของลกจางนน”

ตามมาตรา 19 และมาตรา 20 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น บญญตขนเพอคมครองใหลกจางไดรบสทธประโยชนตามทกฎหมายคมครองก าหนด เนองจากสทธประโยชนบางกรณ อาท สทธในการไดรบคาชดเชยตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.254189 ลกจางจะมสทธกตอเมออาศยเงอนเวลา กลาวคอ ลกจางจะตองท างานใหแกนายจางเปนระยะเวลาครบ 120 วนเสยกอน ลกจางจงจะมสทธไดรบคาชดเชยจากนายจางเมอถกนายจางเลกสญญาจางแรงงานได ดงนน เพอไมใหเกดกรณกลนแกลงไมใหลกจางไดรบสทธดงกลาว และเพอก าหนดเปนมาตรฐานในการนบระยะเวลาทตรงกน กฎหมายคมครองแรงงานจงไดก าหนดแนวทางในการนบระยะเวลาเอาไว โดยใหนบวนหยด วนลา วนทนายจางอนญาตใหหยดงานเพอประโยชนของลกจาง และวนทนายจางสงใหลกจางหยดงานเพอประโยชนของนายจาง รวมเปนระยะเวลาการท างานของลกจางดวย แมวาจะเปนวนทลกจางไมมการท างานใหแกนายจางกตาม ตลอดจนการทลกจางไมไดท างานตดตอกนโดยนายจางมเจตนาทจะไมใหลกจางนนมสทธใดตามพระราชบญญตน ไมวานายจางจะใหลกจางท างานในหนาทใด และการจางแตละชวงมระยะเวลาหางกนเทาใดกตาม ใหนบระยะเวลาการท างานทกชวงเขาดวยกน เพอประโยชนในการไดสทธของลกจางนน

ดงนน มาตรา 19 และมาตรา 20 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จงเปนบทบญญตท เขามาคมครองลกจางไมใหถกนายจางเอาเปรยบหรอกลนแกลงในการนบระยะเวลาเพอไมใหลกจางไดมาซงสทธตามกฎหมายคมครองแรงงาน ยกตวอยางเชน กรณคาชดเชย ตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขางตน หากลกจางท างานตงแตวนท 1 เมษายน 2555 และถกนายจางบอกเลกสญญาจางแรงงานในวนท 31 กรกฎาคม 2555 นายจางจงไมอาจอางไดวาลกจางไมครบ 120 วน เนองจากในเดอนเมษายนมวนหยดวนจกร 1 วน



และวนสงกรานตจ านวน 3 วน ในเดอนพฤษภาคม มวนหยดวนแรงงานแหงชาต 1 วน วนฉตรมงคล 1 วน และวนพชมงคล 1 วน ในเดอนมถนายน มวนหยดวนวสาขบชา 1 วน และในเดอนกรกฎาคม มวนหยดวนอาสาฬหบชา 1 วน ซงลกจางไมไดมาท างานใหนายจาง ดงนนจงท าใหลกจางยงท างานไมครบ 120 วน ไมมสทธไดรบคาชดเชยตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เชนน นายจางอางไมได เนองจากตามมาตรา 19 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดใหนายจางตองนบวนหยดรวมเปนระยะเวลาการท างานของลกจางดวย เปนตน



1. ลกจางท างานในต าแหนงพนกงานธรการทวไป นายจางสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางรายนไดหรอไม เพราะอะไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ 2. เมอลกจางไดรบการคมครองและสทธประโยชนตามกฎหมายคมครองแรงงานแลว นายจางจะปฏเสธไมปฏบตตามหนาททก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดหรอไม อยางไร เพราะอะไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ 3. นายจางก าหนดใหลกจางชายเกษยณอายงานเมออายครบ 60 ป สวนลกจางหญงก าหนดใหเกษยณอายงานเมออายครบ 55 ป เนองจากผหญงแกเรวกวาผชาย จงใหเกษยณอายงานกอน นายจางสามารถก าหนดหลกเกณฑในการเกษยณอายงานลกษณะน ไดหรอไม เพราะอะไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ 4. จากขอ 3 ขางตน หากนายจางก าหนดการเกษยณอายงานโดยก าหนดใหต าแหนงผจดการเกษยณอายงานเมออายครบ 60 ป และต าแหนงพนกงานทวไป เกษยณอายงานเมอครบ 55 ป นายจางสามารถก าหนดหลกเกณฑในการเกษยณอายงานลกษณะน ไดหรอไม เพราะอะไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ 5. ผจดการแผนกบงคบใหลกจางหญงในแผนกของตนออกไปทานขาว ดหนง ฟงเพลง กบตนหลงเลกงาน เมอผจดการแผนกไมใชนายจางของลกจาง กรณเชนน ลกจางจะไดรบความคมครองภายใตกฎหมายคมครองแรงงานอยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

บทท 5

การคมครองแรงงานหญงและแรงงานเดก

(The Protection of Women and Children Labour)

แมวาเจตนารมณแหงบทบญญตกฎหมายฉบบตางๆของประเทศไทย รวมถงกฎหมายคมครองแรงงาน ตางกไดเนนแนวทางในการปฏบตอยางเทาเทยมกนระหวางชายและหญง แตในทางปฏบตบางครงกไมอาจมการปฏบตอยางเทาเทยมกนระหวางชายและหญงเชนนนได เนองจากลกษณะและสภาพของงานบางประเภทไมเหมาะส าหรบลกจางหญงซงมโครงสรางและสรระทางรางกายทไมแขงแรงเทาเทยมกบลกจางชาย เพศหญงเปนเพศทมการตงครรภ และจะตองมการใหก าเนดบตร รวมไปถงในบางกรณลกจางหญงอาจตกเปนเหยอทางอาชญากรรมงายกวาลกจางชาย ดงนน ดวยเหตผลดงกลาวจงเปนไปไดยากส าหรบบางประเดนทจะใชมาตรฐานเดยวกนระหวางลกจางหญงและลกจางชายในการใชแรงงานส าหรบงานลกษณะเดยวกน กฎหมายคมครองแรงงานจงไดก าหนดบทบญญตส าหรบนายจางในการปฏบตตอลกจางหญงเอาไววาอาจมบางกรณทจะตองมการคมครองทแตกตางไปจากลกจางชาย เชน ลกษณะงานทหามลกจางหญงท า การคมครองลกจางหญงมครรภ เปนตน

นอกจากน ในประเดนของการใชแรงงานเดก กฎหมายคมครองแรงงานกไดมบทบญญตในสวนของการคมครองลกจางซงเปนเดกใหนายจางตองปฏบตตามเปนมาตรฐานขนต าทแยกตางหากจากการใชแรงงานลกจางผใหญทวๆไป เนองจากลกจางเดกนนยงไมมวฒภาวะและประสบการณมากพอในการตดสนใจเมอเปรยบเทยบกบลกจางผใหญทวๆไป หรอสภาพรางกายทอาจตองการการพกผอนทมากกวาลกจางผใหญ ตลอดจนสภาพแวดลอมของสถานทท างานทควรเหมาะสมตอการใหลกจางเดกเขาไปท างาน ดงนน จงจ าเปนอยางยงทกฎหมายคมครองแรงงานจะตองเขามาก าหนดเพอคมครองลกจางเดกเปนกรณพเศษ ไมวาจะเปนประเดนชวโมงการท างาน เวลาพก ประเภทของงานและสถานทท างานทหามลกจางเดกท า หลกประกนการท างาน การจายคาตอบแทนตางๆ เปนตน

การใชแรงงานหญง ดวยความแตกตางทางสรระรางกาย สาเหตความจ าเปนอนทางกายภาพ และภยนตรายทางสงคมทอาจเกดขนตอลกจางหญง กฎหมายคมครองแรงงานจงไดมบทบญญตเพอคมครองลกจางหญงแยกตางหากเปนอกหมวดหนงแหงการคมครองแรงงาน ซงถอเปนมาตรฐานการคมครองแรงงานทสงกวาการใชแรงงานของลกจางชายทวๆไป ทงน ตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 38 ถงมาตรา 43 ซงไดแกการคมครองลกจางหญงในประเดนตางๆ ดงตอไปน

130 บทท 5 การคมครองแรงงานหญงและแรงงานเดก กฎหมายคมครองแรงงาน

1. ประเภทงานทไมใหลกจางหญงท า


“หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงท างานอยางหนงอยางใด ดงตอไปน (1) งานเหมองแร หรองานกอสรางทตองท าใตดน ใตน า ในถ า ในอโมงค หรอปลอง

ในภเขา เวนแตสภาพของการท างานไมเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจาง (2) งานทตองท าบนนงรานทสงกวาพนดนตงแตสบเมตรขนไป

(3) งานผลต หรอขนสงวตถระเบด หรอวตถไวไฟ เวนแตสภาพของการท างานไมเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจาง

(4) งานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง”

แมพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 1590 จะมเจตนารมณใหนายจางปฏบตตอลกจางชายและหญงอยางเทาเทยมกนกตาม แตดวยโครงสรางสรระรางกายของลกจางหญงออนแอกวาลกจางชาย จงท าใหในบางครงนายจางกไมอาจปฏบตเชนนนได ดงนน มาตรา 38 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จงไดก าหนดประเภทของงานบางประเภทเอาไว ซงเปนประเภทงานทไมเหมาะใหลกจางหญงท า อนไดแก

∙ งานเหมองแร หรองานกอสราง ทตองท าใตดน ใตน า ในถ า ในอโมงค หรอปลองในภเขา เวนแตสภาพของการท างานไมเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจาง

∙ งานทตองท าบนนงรานทสงกวาพนดนตงแต 10 เมตรขนไป

∙ งานผลต หรอขนสงวตถระเบด หรอวตถไวไฟ เวนแตสภาพของการท างานไมเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจาง

∙ งานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง

ดงนน เพอไมใหลกจางหญงท างานหนกเกนก าลงและเพอใหลกจางหญงมความปลอดภยในการท างาน งานตามมาตรา 38 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดงกลาวขางตน นายจางจะสงใหลกจางหญงท าไมได หากนายจางฝาฝน มการสงใหลกจางท างานตามทก าหนดในมาตรา 38 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นายจางจะมความผดและตองไดรบโทษตามกฎหมายคมครองแรงงานฉบบน91

90 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 15 บญญตไววา “ใหนายจางปฏบตตอลกจางชายและหญงโดยเทาเทยมกนในการจาง เวนแตลกษณะหรอสภาพของงานไมอาจปฏบตเชนนนได” 91 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 144 บญญตไววา “นายจางผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา 10 มาตรา 22 มาตรา 24 มาตรา 25 มาตรา 26 มาตรา 37 มาตรา 38 มาตรา 39 มาตรา 39/1 มาตรา 40 มาตรา 42 มาตรา 43 มาตรา 46 มาตรา 47 มาตรา 48 มาตรา 49 มาตรา 50 มาตรา 51 มาตรา 61 มาตรา 62 มาตรา 63 มาตรา 64 มาตรา 67 มาตรา 70 มาตรา 71 มาตรา

กฎหมายคมครองแรงงาน บทท 5 การคมครองแรงงานหญงและแรงงานเดก 131

2. การท างานในยามวกาล


“ในกรณทนายจางใหลกจางซงเปนหญงท างานระหวางเวลา 24.00 นาฬกา ถงเวลา 06.00 นาฬกา และพนกงานตรวจแรงงานเหนวางานนนอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของหญงนน ใหพนกงานตรวจแรงงานรายงานตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมายเพอพจารณาและมค าสงใหนายจางเปลยนเวลาท างาน หรอลดชวโมงท างานไดตามทเหนสมควร และใหนายจางปฏบตตามค าสงดงกลาว”

นอกจากประเภทงานตามมาตรา 38 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ทถอวาไมเหมาะสมทจะใหลกจางหญงท าแลว กฎหมายคมครองแรงงานยงไดค านงถงความปลอดภยของลกจางหญงในการทจะตองเดนทางมาท างานในยามวกาลอกดวย เนองจากลกหญ งนนถอไดวาเปนเพศทเสยงและงายตอการเปนเหยอทางอาชญากรรม ระหวางทางทเดนทางมาท างาน ลกจางหญงอาจถกปลนจชงทรพย หรออาจถกขมขนกระท าช าเราได กฎหมายคมครองแรงงานจงไดบญญตเกยวกบเวลาท างานของลกจางหญงเอาไวในมาตรา 40 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แตทวา ไมไดเปนบทบญญตบงคบนายจางโดยสนเชง เนองจากจะตองเปนกรณปรากฏวาพนกงานตรวจแรงงานเหนสมควรเทานน มาตรา 40 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นจงจะมผลในการคมครองลกจางหญง กลาวคอ ในกรณทนายจางใหลกจางหญงท างานระหวางเวลา 24:00 น. ถงเวลา 06:00 น. ซงถอไดวาเปนเวลายามวกาล แลวพนกงานตรวจแรงงานเหนวางานนนอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของหญงนน ใหพนกงานตรวจแรงงานรายงานตออธบด หรอผซงอธบดมอบหมายเพอพจารณา และมค าสงใหนายจางเปลยนเวลาท างาน หรอลดชวโมงท างานไดตามทเหนสมควร และใหนายจางปฏบตตามค าสงดงกลาว หากนายจางฝาฝนไมยอมปฏบตตาม นายจางจะมความผดและตองไดรบโทษตามกฎหมายคมครองแรงงานฉบบน92

ดงนน จงอาจสรปไดวามาตรา 40 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น กฎหมายไมไดหามมใหนายจางใหลกจางหญงท างานในเวลาวกาลอยางเดดขาด ดงนน ในระหวางเวลา 24.00 น. ถงเวลา 06.00 น นายจางยงคงสามารถใหลกจางหญงท างานไดตามปกต แตเมอไรกตามทพนกงานตรวจแรงงานตรวจพบ และพจารณาแลวเหนวาการมาท างานในเวลาวกาลนนอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางหญง เมอพนกงานตรวจแรงงานไดรายงานตออธบดหรอหรอผซงอธบดมอบหมายเพอพจารณา และมค าสงใหนายจางเปลยนเวลาท างาน หรอลดชวโมงท างาน กรณเชนน นายจางจงจะมหนาทตองเปลยนเวลาท างาน หรอลดเวลาท างานใหแกลกจางหญง

72 มาตรา 76 มาตรา 90 วรรคหนง กฎกระทรวงทออกตามมาตรา 95 มาตรา 118 วรรคหนง ไมจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาหรอคาชดเชยพเศษตามมาตรา 120 มาตรา 121 หรอ

มาตรา 122” 92 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 144. อางแลว.


ตามค าสง ยกตวอยางเชน ในโรงงานผลตอาหารกระปองทมการท างานตลอด 24 ชวโมง นายจางไดจดใหลกจางหมนเวยนเปลยนเวลาท างานกนเปนกะ พนกงานตรวจแรงงานอาจตรวจพบและพจารณาเหนวาเสนทางในการเดนทางไปสถานทท างานของนายจางนน ลกจางตองเดนทางผานซอยเปลยว ไมมไฟฟาใหแสงสวางบรเวณถนนระหวางทาง ตลอดจนไมมชมชนหรอรานคา มแตทรกรางวางเปลา หากจะใหลกจางหญงเดนทางไปท างานในเวลากลางคนระหวางเวลา 24.00 น. ถงเวลา 06.00 น กอาจเปนอนตรายตอลกจางหญงได ลกจางหญงอาจถกจชงทรพย หรอลกจางหญงอาจถกดกฉดเพอขมขนในระหวางการเดนทางไปท างานใหนายจาง กรณเชนนพนกงานตรวจแรงงานอาจรายงานตออธบด หรอผซงอธบดมอบหมายเพอพจารณา แลวมค าสงใหนายจางเปลยนเวลาท างานใหลกจางหญงทท างานกะกลางคน เพอใหลกจางหญงไมตองเดนทางท างานใหนายจางในยามวกาล เปนตน

3. การคมครองแรงงานหญงมครรภ

ส าหรบกรณลกจางหญงทมครรภนน กฎหมายคมครองแรงงานไดมบทบญญตเพอคมครองลกจางในระดบมาตรฐานทสงยงขนกวาลกจางหญงทไมมครรภ เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณจะคมครองไมใหลกจางหญงทมครรภตองท างานหนกมากจนเกนไปอนอาจสงผลกระทบตอทารกในครรภได ตลอดจนคมครองไมใหลกจางหญงทมครรภตองถกนายจางเลกจางเพราะสาเหตมครรภนดวย กฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดคมครองลกจางหญงทมครรภในประเดนตางๆดงตอไปน

3.1 ประเภทงานทไมใหลกจางหญงมครรภท า


“หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงมครรภท างานอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

(1) งานเกยวกบเครองจกร หรอเครองยนตทมความสนสะเทอน

(2) งานขบเคลอน หรอตดไปกบยานพาหนะ

(3) งานยก แบก หาม หาบ ทน ลาก หรอเขนของหนกเกนสบหากโลกรม

(4) งานทท าในเรอ


บทบญญตมาตรา 39 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น กฎหมายคมครองแรงงานเลงเหนวา ยอมเปนการไมเหมาะสมหากนายจางจะใหลกจางหญงทมครรภ ท างานหนกจนเกนสมควร โดยเฉพาะอยางยงงานทกอใหเกดความสนสะเทอนแกรางกาย งานทอาจสงผลกระทบตอทารกในครรภ หรองานทอาจสงผลใหลกจางหญงแทงลก ดงนน มาตรา 39 แหง


พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จงไดก าหนดประเภทงานทหามไมใหนายจางใหลกจางหญงมครรภท าอยางเดดขาด ซงไดแก งานเกยวกบเครองจกรหรอเครองยนตทมความสนสะเทอน งานขบเคลอนหรอตดไปกบยานพาหนะ งานยก แบก หาม หาบ ทน ลาก หรอเขนของหนกเกน 15

ก โลกรม งานท ท าใน เรอ หรองาน อนตามท ก าหนดในกฎกระทรวง โดยมาตรา 39 แห ง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนการก าหนดหามนายจางไวอยางเดดขาด นายจางจงไมอาจขอความยนยอมจากลกจาง ขอใหลกจางยอมท างานตามทไดก าหนดไวในมาตรา 39 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ใหแกนายจางได และกไมอาจตกลงกนเปนอยางอนในสญญาจางแรงงานไดดวยเชนกน นอกจากจะสงผลท าใหขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานทขดตอกฎหมายคมครองแรงงานตกเปนโมฆะ93 ไมมผลบงคบใชระหวางนายจางและลกจางแลว ยงตองถอเปนกรณทนายจางฝาฝนบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงาน อนจะสงผลใหนายจางมความผด และจะตองไดรบโทษตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเอาไว94

อน ง ในการพจารณาวานายจางฝ าฝนบทบญญ ตมาตรา 39 แห ง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 หรอไม อาจตองพจารณาเจตนาของนายจางเปนกรณๆไปดวย วานายจางไดทราบถงการตงครรภของลกจางหญงหรอไม เพราะอาจมบางกรณทลกษณะครรภของลกจางหญง เมอมองจากภายนอกอยางผวเผนไมอาจทราบไดวามการตงครรภหรอไม ดงนน หากนายจางไมทราบวาลกจางหญงมครรภ แลวมค าสงใหลกจางหญงท างานตามมาตรา 39 แหง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 และลกจางหญงกไมไดแจงใหนายจางทราบถงการตงครรภแตอยางใด กรณเชนน กไมอาจถอไดวานายจางท าการฝาฝนบทบญญตมาตรา 39 แหง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

3.2 ชวงเวลาทหามไมใหลกจางหญงมครรภท างาน


“หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงมครรภท างานในระหวางเวลา 22.00 นาฬกา ถงเวลา 06.00 นาฬกา ท างานลวงเวลา หรอท างานในวนหยด

ในกรณทลกจางซงเปนหญงมครรภท างานในต าแหนงผบรหาร งานวชาการ งานธรการ หรองานเกยวกบการเงนหรอบญช นายจางอาจใหลกจางนนท างานลวงเวลาในวนท างานไดเทาทไมมผลกระทบตอสขภาพของลกจางซงเปนหญงมครรภโดยไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆ ไป”

93 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150. อางแลว. 94 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 144. อางแลว.


นอกจากประเภทงานทกฎหมายคมครองแรงงานหามไมใหนายจางใหลกจางหญงมครรภท าตามมาตรา 39 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แลว กฎหมายคมครองแรงงานยงมการก าหนดถงชวงเวลาทหามไมใหนายจางใชแรงงานลกจางหญงมครรภ ไวในมาตรา 39/1 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 อกดวย เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานพจารณาแลววาเปนชวงเวลาทลกจางหญงมครรภควรไดพกผอนเพอสขภาพทดของทารกในครรภมากกวาทจะตองมาท างานใหแกนายจาง กฎหมายคมครองแรงงานจงไดก าหนดถงชวงเวลาทหามไมใหลกจางหญงมครรภท างานเอาไวในมาตรา 39/1 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กลาวคอ หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงมครรภท างานในระหวางเวลา 22:00 น. ถงเวลา 06:00 น. แมกระทงการท างานลวงเวลา และการท างานในวนหยด กฎหมายคมครองแรงงานกไมอนญาตใหนายจางใหลกจางหญงมครรภมาท างาน แมวาลกจางหญงมครรภจะใหความยนยอมกตาม ทงน เพอใหลกจางหญงมครรภไดพกผอนอยางเตมท หากนายจางฝาฝน มการสงใหลกจางหญงมครรภท างานในชวงเวลา 22:00 น. ถงเวลา 06:00 น. อนเปนชวงเวลาทก าหนดหามไวในมาตรา 39/1 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นายจางจะมความผดและตองไดรบโทษตามกฎหมายคมครองแรงงานฉบบน95

อยางไรกตาม มาตรา 39/1 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มขอยกเวนใหต าแหนงบางต าแหนง งานบางลกษณะงานเทานนทกฎหมายคมครองแรงงานอนญาตใหนายจางใหลกจางหญงมครรภท างานลวงเวลาได แตอนญาตใหเฉพาะการท างานลวงเวลาในวนท างานเทานน ไมรวมไปถงการท างานลวงเวลาในวนหยด หรอการท างานในวนหยด กลาวคอ เฉพาะงานในต าแหนงผบรหาร งานวชาการ งานธรการ หรองานเกยวกบการเงนหรอบญช เทานน นายจางอาจใหลกจางหญงมครรภนนท างานลวงเวลาในวนท างานได แตเฉพาะเทาทไมมผลกระทบตอสขภาพ โดยจะตองไดรบความยนยอมจากลกจางหญงมครรภกอนเปนคราวๆ ไปดวย ทงน เพราะงานในต าแหนงหรองานในลกษณะดงกลาวขางตน กฎหมายคมครองแรงงานพจารณาแลววาเปนต าแหนงหรอลกษณะงานทไมไดใชแรงงานกาย หากเปนเพยงแคการท างานเอกสารบนโตะท างานเทานน ไมไดเปนต าแหนงหรอลกษณะงานทเปนอนตรายตอครรภสกเทาใด

3.3 สทธในการเปลยนลกษณะงาน


“ในกรณทลกจางซงเปนหญงมครรภมใบรบรองของแพทยแผนปจจบนชนหนงมาแสดงวาไมอาจท างานในหนาทเดมตอไปได ใหลกจางนนมสทธขอใหนายจางเปลยนงานในหนาทเดมเปนการชวคราวกอนหรอหลงคลอดได และใหนายจางพจารณาเปลยนงานทเหมาะสมใหแกลกจางนน”



ในบางครงการตงครรภอาจเปนอปสรรคในการท างานตอลกจางหญง ซงงานบางประเภท หรอลกษณะงานในบางต าแหนง อาจจะมลกษณะทไมเหมาะสมตอลกจางหญงมครรภ เนองจากอาจสงผลกระทบตอสขภาพอนามย กฎหมายคมครองแรงงานจงไดมบทบญญตคมครองลกจางหญงมครรภใหมสทธขอเปลยนงานในลกษณะ ต าแหนง หรอหนาทเดมเปนการชวคราวได โดยบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 42 กลาวคอ หากลกจางหญงมครรภมใบรบรองแพทยมาแสดงตอนายจางวาไมอาจท างานในหนาทเดมตอไปได ลกจางหญงมครรภดงกลาวมสทธทจะขอใหนายจางเปลยนงานในหนาทเดมเปนการชวคราวได นายจางมหนาทตองพจารณาเปลยนงานใหมทเหมาะสมใหแกลกจางหญงมครรภนนดวย ทงน การขอเปลยนลกษณะงานตามความหมายแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 42 หมายความถงทงกอนคลอด และหลงคลอดดวย เนองจากแมวาลกจางหญงมครรภจะไดคลอดบตรไปแลวกตาม แตรางกายของลกจางอาจจะยงไมพรอม หรอไมแขงแรง หรอฟนตว พอทจะกลบไปท างานในลกษณะเดมได กฎหมายจงคมครองลกจางไปจนถงชวงเวลาหลงการคลอดบตรแลวดวย

ยกตวอยางเชน นางเดอน เปนลกจางหญงท างานในต าแหนงพนกงานขาย ประจ าอยทหางสรรพสนคาแหงหนง โดยเงอนไขของการท างานในต าแหนงน คอ ตลอดระยะเวลาท างานปกตในแตละวน ลกจางจะไมสามารถนงพกได ตองยนประจ าอยขางๆสนคาตลอดระยะเวลาทท างาน ปรากฏวานางเดอนก าลงตงครรภอยและมอายครรภใกลคลอดแลว จงท าใหเปนอปสรรคตอการท างานอยางมาก เนองจากนางเดอนไมสามารถยนอมครรภปฏบตงานได นางเดอนจงน าใบรบรองแพทยมาแสดงใหแกนายจางเพอขอเปลยนต าแหนงเปนการชวคราว กรณเชนน นายจางมหนาทตองเปลยนต าแหนงใหแกลกจางหญงทมครรภตามทไดก าหนดไวในมาตรา 42 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 โดยอาจจะเปลยนใหนางเดอนท างานในต าแหนงพนกงานตรวจนบสนคา หรอต าแหนงอนทไมตองยนตลอดเวลาท างาน หรอหากปรากฏวาหลงคลอดบตร นางเดอนยงคงเจบแผลจากการผาตดเพอคลอดบตรอย ไมสามารถยนเปนเวลานานๆได หากนางเดอนน าใบรบรองแพทยมาแสดงตอนายจาง นายจางกจะตองเปลยนต าแหนงใหนางเดอนเป นการชวคราวเชนกน จนกวานางเดอนจะสามารถกลบมาท างานในต าแหนงเดมไดตามปกต เปนตน

อนง หากนายจางไมยอมเปลยนต าแหนงใหแกลกจางหญงทมครรภ ตามทไดก าหนดไวในมาตรา 42 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ถอวานายจางไดฝาฝนบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงาน และนายจางจะตองรบโทษตามทไดก าหนดไวในมาตรา 144

แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดวย96



3.4 หามนายจางเลกจางเพราะเหตมครรภ


“หามมใหนายจางเลกจางลกจางซงเปนหญงเพราะเหตมครรภ”

มาตรา 43 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น กฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณทจะคมครองไมใหลกจางหญงถกนายจางเลกจางเพราะเหตมครรภ เนองจากนายจางบางคนมองวาการตงครรภของลกจางหญงเปนอปสรรคอยางยงตอการท างานใหแกตน ไมวาจะในดานความคลองตวในการท างาน หรองานบางต าแหนงตองการบคลกภาพทดดของลกจางหญง ตลอดจนนายจางอาจมองวาการตงครรภทมระยะเวลายาวนานกวา 9 เดอน อกทงการลาเพอคลอดบตรตามสทธภายใตกฎหมายคมครองแรงงานอกกวา 90 วน ถอเปนระยะเวลาทยาวนานเกนไป ในเมอลกจางหญงไมอยในสถานะทจะท างานใหนายจางไดอยางสะดวก คลองตวไดดงเมอครงกอนตงครรภ ดงนน นายจางจงมกเลอกทจะเลกจากลกจางหญงทมครรภเพอจะไดจางลกจางหญงคนใหมมาท างานแทนมากกวา กฎหมายคมครองแรงงานจงไดมบทบญญตก าหนดขอหามแกนายจางขนตามมาตรา 43 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กลาวคอ ก าหนดหามไมใหนายจางเลกจางลกจางหญงดวยสาเหตวาลกจางหญงตงครรภได หากนายจางฝาฝน นายจางจะมความผดและจะตองไดรบโทษตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวดวย97

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทวนจฉยวาสญญาจางระหวางนายจางและลกจางหญงไมอาจสนสดลงไดเพยงเพราะเหตลกจางหญงมครรภ การทนายจางก าหนดขอสญญาในสญญาจางแรงงานในลกษณะใหสญญาจางแรงงานสนสดลงเพราะเหตลกจางหญงมครรภ ถอเปนขอสญญาทขดตอกฎหมายคมครองแรงงาน อนเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน ขอสญญาดงกลาวจงตกเปนโมฆะ98 ไมสามารถบงคบใชระหวางนายจางและลกจางได ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 1394/2549 ขอตกลงตามสญญาจางพนกงานตอนรบบนเครองบนทก าหนดวา ภายในระยะเวลา 2 ป นบแตวนเรมสญญา หากพนกงานตงครรภใหถอวาพนกงานไดบอกเลกสญญาจาง โดยใหสญญาสนสดลงตงแตวนทแพทยแผนปจจบนชนหนงวนจฉยหรอเมอเหนไดชดวาตงครรภ เปนขอตกลงทมวตถประสงคเพอใหมผลเปนการบอกเลกจางเพราะเหตตงครรภ ขดตอพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 43 ซงเปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย จงเปนโมฆะ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150

97 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 144. อางแลว. 98 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 150. อางแลว.


การใชแรงงานเดก

เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณตองการคมครองดแลลกจางซงเปนเดกในมาตรฐานทสงกวาลกจางผใหญโดยทวไป จงไดก าหนดบทบญญตเฉพาะในสวนของลกจางเดกเอาไวตามมาตรา 45 ถงมาตรา 52 ทงน เนองจากเหตผลทางดานสขภาพอนามยของเดก เพอประโยชนตอการพฒนาทงทางดานรางกายและสตปญญาของเดก ตลอดจนเพอดแลเดกผทยงไมมวฒภาวะทเพยงพอในการเขาเปนคสญญาแหงสญญาจางแรงงาน โดยกฎหมายคมครองแรงงานไดคมครองลกจางเดกเอาไวหลายประเดนดวยกน ดงตอไปน

1. ลกจางเดก


“หามมใหนายจางจางเดกอายต ากวาสบหาปเปนลกจาง”

จากการพจารณาตามมาตรา 44 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 “ลกจางเดก” หมายความถง เดกทมอายตงแต 15 ปขนไป เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดหามไมใหมการจางแรงงานเดกทมอายต ากวา 15 ปเปนลกจาง ดงนน ในทางกลบกนจงหมายความวา หากเดกมอาย 15 ปขนไป นายจางกสามารถจางเปนลกจางได โดยในการจางแรงงานเดกน นายจางจะตองปฏบตตามหนาททบญญตไวตามบทบญญตแหงการคมครองลกจางเดก แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดวย

2. หนาทของนายจาง


“ในกรณทมการจางเดกอายต ากวาสบแปดปเปนลกจาง ใหนายจางปฏบตดงน (1) แจงการจางลกจางซงเปนเดกนนตอพนกงานตรวจแรงงานภายในสบหาวน นบ

แตวนทเดกเขาท างาน

(2) จดท าบนทกสภาพการจางกรณทมการเปลยนแปลงไปจากเดมเกบไว ณ สถานประกอบกจการหรอส านกงานของนายจาง พรอมทจะใหพนกงานตรวจแรงงานตรวจไดในเวลาท าการ

(3) แจงการสนสดการจางลกจางซงเปนเดกนนตอพนกงานตรวจแรงงานภายในเจดวน นบแตวนทเดกออกจากงาน

การแจงหรอการจดท าบนทกตามวรรคหนงใหเปนไปตามแบบทอธบดก าหนด”


ดงนน เมอพจารณาจากมาตรา 45 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จงสามารถตความหมายของค าวา “ลกจางเดก” ไดเพมเตมจากทบญญตไวตามมาตรา 44 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 วา ลกจางเดกทกฎหมายคมครองแรงงานมงประสงคในการใหความคมครองเปนพเศษในระดบมาตรฐานทสงกวาแรงงานผ ใหญโดยทวไปนน ไมไดเอาเกณฑแหงการบรรลนตภาวะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาเปนเกณฑก าหนด99 แตกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดคมครองเฉพาะเดกทมอายตงแต 15 ปขนไป จนถงอาย 18 ปเทานน ทนายจางมหนาทตองปฏบตตามบทบญญตแหงการคมครองลกจางเดก ภายใตกฎหมายคมครองแรงงานฉบบน

ดงนน เมอปรากฏวานายจางมการจางแรงงานลกจางเดกทมอายตงแต 15 ป ถง 18

ป นายจางจะตองปฏบตตามหนาททก าหนดไวในมาตรา 45 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดวย กลาวคอ

∙ นายจางจะตองแจงใหพนกงานตรวจแรงงานทราบถงการจางลกจางเดกนน ภายใน 15 วนนบแตวนทลกจางเดกเรมเขาท างาน เพอพนกงานตรวจแรงงานจะไดทราบวาสถานประกอบการแหงใด และนายจางคนใดบางทมการใชแรงงานเดกอย เพอพนกงานตรวจแรงงานจะไดเขาไปตรวจสอบมาตรฐานแหงการใชแรงงานวาไดเปนไปตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวหรอไม

∙ นายจางจะตองจดท าบนทกสภาพการจาง กรณทมการเปลยนแปลงไปจากเดมวาคาจาง สทธประโยชน วนหยด วนลา หรอขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง อนๆ ตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518100 ทนายจางตกลงจะใหแกลกจางมการเปลยนแปลงไปอยางไร โดยนายจางจะตองเกบไว ณ สถานประกอบกจการ หรอส านกงานของนายจาง เพอพรอมทจะใหพนกงานตรวจแรงงานตรวจไดในเวลาท าการ

∙ เมอสญญาจางแรงงานของลกจางเดกทนายจางไดจางไวสนสดลง นายจางจะตองแจงการสนสดการจางลกจางเดกดงกลาวตอพนกงานตรวจแรงงานภายใน 7 วน นบแตวนทลกจางเดกออกจากงานดวย เพอใหพนกงานตรวจแรงงานทราบวาสถานประกอบการนน หรอนายจางรายนนไมมการจางแรงงานลกจางเดกอกตอไปแลว

ดงกลาว เปนหนาทของนายจางทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเอาไวใหนายจางปฏบตเมอนายจางมการจางแรงงานลกจางเดกทมอายตงแต 15 ป ถง 18 ป หากนายจางฝาฝนไม

99 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 19 บญญตไววา “บคคลยอมพนจากภาวะผเยาวและบรรลนตภาวะเมอมอายยสบปบรบรณ” 100 พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 มาตรา 11. อางแลว.


ยอมปฏบตตาม ตองถอวานายจางมความผดและตองไดรบโทษตามทก าหนดไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541101

3. เวลาพก


“ใหนายจางจดใหลกจางซงเปนเดกมเวลาพกวนหนงไมนอยกวาหนงชวโมงตดตอกนหลงจากทลกจางท างานมาแลวไมเกนสชวโมง แตในสชวโมงนนใหลกจางซงเปนเดกไดมเวลาพกตามทนายจางก าหนด”

เนองจากลกจางเดกนนอาจไมไดมสภาพรางกายทแขงแรงเทยบเทากบลกจางทเปนผใหญโดยทวไป ดงนน ในกรณเวลาพกระหวางการท างานของลกจางเดก กฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณตองการใหลกจางเดกไดมเวลาพกเรวขน และยาวนานกวาเวลาพกทลกจางผใหญโดยทวไปมสทธ102 โดยในมาตรา 46 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดใหนายจางจะตองใหลกจางเดกมเวลาพกอยางนอย 1 ชวโมงตดตอกน หลงจากทลกจางเดกไดท างานมาแลวไมเกน 4 ชวโมง โดยนายจางไมอาจแบงเวลาพกของลกจางเดกดงเชนทมสทธแบงเวลาพกของลกจางผใหญเปนชวงๆได เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณตองการใหลกจางเดกไดพกผอนอยางเตมทและเตมเวลา

ยกตวอยางเชน ด.ช.ปอม อาย 16 ป เปนพนกงานขายตวรถโดยสาร มเวลาท างานปกตตงแตเวลา 8:00 น. – 17:00 น. นายจางตองให ด.ช.ปอม ไดมเวลาพกระหวางการท างานเมอเวลา 12:00 น. อนเปนเวลาท ด.ช.ปอม ไดท างานมาแลวครบ 4 ชวโมง โดยนายจางจะตองให ด.ช.ปอม มเวลาพกเตมจ านวน 1 ชวโมง กลาวคอ ตองให ด.ช.ปอม มเวลาพกจนถงเวลา 13:00 น. นายจางจงจะให ด.ช.ปอมกลบมาท างานตามปกตได กรณน นายจางไมสามารถให ด.ช.ปอมพกครง

101 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 146 บญญตไววา “นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา 15 มาตรา 27 มาตรา 28 มาตรา 29 มาตรา 30 วรรคหนง มาตรา 45 มาตรา 53 มาตรา 54 มาตรา 56 มาตรา 57 มาตรา 58 มาตรา 59 มาตรา 65 มาตรา 66 มาตรา 73 มาตรา 74 มาตรา 75 วรรคหนง มาตรา 77 มาตรา 99 มาตรา 108 มาตรา 111 มาตรา 112 มาตรา 113 มาตรา 114

มาตรา 115 มาตรา 117 หรอไมบอกกลาวลวงหนา ตามมาตรา 120 มาตรา 121 วรรคหนง หรอมาตรา 139 (2) หรอ (3) ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท” 102 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 27 บญญตไววา “ในวนทมการท างาน ใหนายจางจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการท างานวนหนงไมนอยกวาหนงชวโมงหลงจากทลกจางท างานมาแลวไมเกนหาชวโมงตดตอกน นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหมเวลาพกครงหนงนอยกวาหนงชวโมงไดแตเมอรวมกนแลววนหนงตองไมนอยกวาหนงชวโมง...”


ละ 15 นาท จ านวน 4 ครง หรอครงละ 30 นาท จ านวน 2 ครงได กฎหมายคมครองแรงงานไมอนญาตใหนายจางแบงเวลาพกระหวางการท างานของลกจางเดกออกเปนชวงๆได เปนตน

4. ประเภทงานทไมใหลกจางเดกท า


“หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายต ากวาสบแปดปท างานอยางหนงอยางใดดงตอไปน

(1) งานหลอม เปา หลอ หรอรดโลหะ

(2) งานปมโลหะ

(3) งานเกยวกบความรอน ความเยน ความสนสะเทอน เสยง และแสงทมระดบแตกตางจากปกต อนอาจเปนอนตรายตามทก าหนดในกฎกระทรวง

(4) งานเกยวกบสารเคมทเปนอนตรายตามทก าหนดในกฎกระทรวง (5) งานเกยวกบจลชวนเปนพษซงอาจเปนเชอไวรส แบคทเรย รา หรอเชออนตามท

ก าหนดในกฎกระทรวง (6) งานเกยวกบวตถมพษ วตถระเบด หรอวตถไวไฟ เวนแตงานในสถานบรการ

น ามนเชอเพลงตามทก าหนดในกฎกระทรวง (7) งานขบหรอบงคบรถยกหรอปนจนตามทก าหนดในกฎกระทรวง (8) งานใชเลอยเดนดวยพลงไฟฟาหรอเครองยนต (9) งานทตองท าใตดน ใตน า ในถ า อโมงค หรอปลองในภเขา (10) งานเกยวกบกมมนตภาพรงสตามทก าหนดในกฎกระทรวง (11) งานท าความสะอาดเครองจกร หรอเครองยนตขณะท เครองจกร หรอ

เครองยนตก าลงท างาน

(12) งานทตองท าบนนงรานทสงกวาพนดนตงแตสบเมตรขนไป


มาตรา 49 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ไดก าหนดประเภทงานทหามไมใหนายจางใหลกจางเดกทมอายตงแต 15 ป ถง 18 ป ท างาน ซงลวนแลวแตเปนประเภทงานทมลกษณะทอาจเปนอนตรายตอสขภาพอนามยและความปลอดภยของลกจาง เดกทงสน ยกตวอยางเชน งานเกยวกบความรอน ความเยน ความสนสะเทอน เสยง และแสงทมระดบแตกตางจากปกต อนอาจเปนอนตราย งานเกยวกบสารเคมทเปนอนตราย งานเกยวกบจลชวนเปนพษซงอาจเปนเชอไวรส แบคทเรย รา หรอเชออน งานเกยวกบวตถมพษ วตถระเบด หรอวตถไวไฟ ตามทก าหนดในกฎกระทรวง เวนแต งานในสถานบรการน ามนเชอเพลง อนลวนแลวแตเปนลกษณะงานทไมสมควรใหลกจางเดกท างานใหนายจางเปนอยางยง เปนตน


โดยมาตรา 49 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนประเภทงานทตองหามไมใหลกจางเดกท างานอยางเดดขาด นายจางไมสามารถทจะขอความยนยอมจากลกจางเดก หรอไมสามารถตกลงกนเปนอยางอนในสญญาจางแรงงานได หากนายจางก าหนดขอสญญาในสญญาจางแรงงานในลกษณะทใหลกจางเดกท างานตองหามตามมาตรา 49 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานดงกลาวยอมตกเปนโมฆะ103 ไมสามารถบงคบใชระหวางนายจางและลกจางได เนองจากเปนขอสญญาทขดตอกฎหมายคมครองแรงงาน อนเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน และหากนายจางใหลกจางเดกท างานตามทก าหนดไวในมาตรา 49 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ถอไดวานายจางฝาฝน นายจางมความผดและตองไดรบโทษตามทก าหนดไวในกฎหมายคมครองแรงงาน104

5. สถานทท างานทไมใหลกจางเดกท า


“หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายต ากวาสบแปดปท างานในสถานท ดงตอไปน

(1) โรงฆาสตว (2) สถานทเลนการพนน

(3) สถานบรการตามกฎหมายวาดวยสถานบรการ

(4) สถานทอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง”

มาตรา 50 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนการก าหนดสถานททหามไมใหลกจางเดกทมอายตงแต 15 ป ถง 18 ป เขาไปท างานอยางเดดขาด เนองจากเปนสถานททไมเหมาะสมตอการจะใหลกจางเดกเขาไปอยในสภาพแวดลอมเชนนน ดวยกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณในการปกปองคมครองลกจางเดกใหเตบโตมาในสภาพแวดลอมทเหมาะสม ไมใชสถานททจะหลอหลอมใหลกจางเดกเปนผทมจตใจโหดเหยม หรอไมละอายตอบาป โดยสถานทตามทก าหนดไวในมาตรา 50 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ทหามไมใหมการจางแรงงานลกจางเดกอยางเดดขาดน ไดแก โรงฆาสตว สถานทเลนการพนน และสถานบรการตามกฎหมายวาดวยสถานบรการ และอาจมสถานทอนทก าหนดไวในกฎกระทรวง

ทงน มาตรา 50 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กมเจตนารมณเชนเดยวกบมาตรา 49 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ทกลาวมาแลวขางตน คอ การทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหสถานทตามมาตรา 50 เปนสถานททตองหามไมใหลกจาง



เดกท างานอยางเดดขาด ดงนน นายจางจงไมสามารถทจะขอความยนยอมจากลกจางเดก หรอไมสามารถตกลงกนเปนอยางอนในสญญาจางแรงงานได หากนายจางก าหนดขอสญญาในสญญาจางแรงงานในลกษณะท ใหลกจางเดกท างาน ในสถานทท างานท ตองหามตามมาตรา 50 แห งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานดงกลาวยอมตกเปนโมฆะ105 ไมสามารถบงคบใชระหวางนายจางและลกจางได เนองจากเปนขอสญญาทขดตอกฎหมายคมครองแรงงาน อนเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน และหากนายจางใหลกจางเดกท างานในสถานทท างานทตองหามตามทก าหนดไวในมาตรา 50 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ถอไดวานายจางฝาฝน นายจางมความผดและตองไดรบโทษตามทก าหนดไวในกฎหมายคมครองแรงงาน106

6. ชวงเวลาทหามไมใหลกจางเดกท างาน


“หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายต ากวาสบแปดปท างานในระหวางเวลา 22.00 นาฬกา ถงเวลา 06.00 นาฬกา เวนแตจะไดรบอนญาตเปนหนงสอจากอธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย

นายจางอาจใหลกจางซงเปนเดกอายต ากวาสบแปดปและเปนผแสดงภาพยนตร ละคร หรอการแสดงอยางอนทคลายคลงกน ท างานในระหวางเวลาดงกลาวได ทงน ใหนายจางจดใหลกจางซงเปนเดกนนไดพกผอนตามสมควร”

เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณตองการใหลกจางเดกมเวลาพกผอนทเพยงพอใหเหมาะสมกบวยเดกทก าลงเตบโต จงมการก าหนดชวงเวลาทหามไมใหนายจางใชแรงงานลกจางเดกเอาไว กลาวคอ กฎหมายคมครองแรงงานหามไมใหนายจางใหลกจางเดกทมอายตงแต 15

ป ถง 18 ป ท างานในชวงเวลาระหวางเวลา 22:00 น. ถง 06:00 น. เนองจากเปนชวงเวลาทลกจางเดกควรไดพกผอนอยางเตมท ทงน เพอพฒนาการทงทางรางกายและสมองทสมบรณ แตอยางไรกตาม มาตรา 47 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น ไมไดเปนการหามนายจางอยางเดดขาด กลาวคอ หากไดรบอนญาตเปนหนงสอจากอธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย นายจางกอาจใหลกจางเดกท างานในชวงเวลาดงกลาวได หรอเวนแตจะเปนกรณลกจางเดกทเปนผแสดงภาพยนตร ละคร หรอการแสดงอยางอนทคลายคลงกน นายจางอาจใหลกจางเดกท างานในระหวางเวลาดงกลาวได เพราะในบางครงอาจมบางฉากการแสดง หรอรอบการแสดงทคาบเกยวในชวงเวลาตามมาตรา 47

แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น แตอยางไรกตาม เมอปรากฏวานายจางใหลกจาง



เดกท างานในชวงเวลาดงกลาวแลว นายจางมหนาทตองจดใหลกจางซงเปนเดกนนไดพกผอนตามสมควรดวย

7. การท างานลวงเวลาและการท างานในวนหยด


“หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายต ากวาสบแปดปท างานลวงเวลาหรอท างานในวนหยด”

ดงเชนเจตนารมณของบทบญญตกอนๆเกยวกบการคมครองลกจางเดกทไดกลาวมาแลวขางตน กฎหมายคมครองแรงงานมงคมครองใหลกจางเดกทมอายตงแต 15 ป ถง 18 ป ไดมเวลาพกผอนอยางเตมท กฎหมายคมครองแรงงานไมประสงคใหนายจางใชแรงงานลกจางเดกมากจนเกนสมควร มาตรา 48 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จงไดก าหนดเปนขอหามอยางเดดขาดเอาไววาหามไมใหนายจางใหลกจางเดกทมอายตงแต 15 ป ถง 18 ป ท างานลวงเวลา หรอท างานในวนหยด

โดยมาตรา 48 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนการหามไมใหนายจางใหลกจางเดกท างานลวงเวลา และท างานในวนหยดอยางเดดขาด นายจางไมสามารถทจะขอความยนยอมจากลกจางเดก หรอไมสามารถตกลงกนเปนอยางอนในสญญาจางแรงงานได และแมวาลกษณะหรอสภาพของงานจะตองท าตดตอกนไป หยดไมได หากหยดจะเกดความเสยหายตองาน หรอเปนงานฉกเฉนกตาม นายจางกไมสามารถสงหรอบงคบใหลกจางเดกท างานลวงเวลา หรอท างานในวนหยดใหแกนายจางได ซงกรณจะแตกตางจากหลกการท างานลวงเวลาและการท างานในวนหยดของลกจางผใหญโดยทวไปดงทไดกลาวไปแลว ดงนน หากนายจางก าหนดขอสญญาในสญญาจางแรงงานในลกษณะทใหลกจางเดกยนยอมท างานลวงเวลา หรอยนยอมท างานในวนหยดใหแกนายจาง ขอสญญาแหงสญญาจางแรงงานดงกลาวยอมตกเปนโมฆะ107 ไมสามารถบงคบใชระหวางนายจางและลกจางได เนองจากเปนขอสญญาทขดตอกฎหมายคมครองแรงงาน อนเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน และหากนายจางใหลกจางเดกท างานลวงเวลา หรอท างานในวนหยดใหนายจาง ยอมถอไดวานายจางฝาฝน นายจางมความผด และตองไดรบโทษตามทก าหนดไวในกฎหมายคมครองแรงงาน108



8. หลกประกนการท างาน


“หามมใหนายจางเรยกหรอรบหลกประกนเพอการใด ๆ จากฝายลกจางซงเปนเดก

หามมใหนายจางจายคาจางของลกจางซงเปนเดกใหแกบคคลอน

ในกรณทนายจางจายเงนหรอประโยชนตอบแทนใดๆ ใหแกลกจางซงเปนเดกบดามารดา ผปกครอง หรอบคคลอน เปนการลวงหนากอนมการจาง ขณะแรกจาง หรอกอนถงงวดการจายคาจางในแตละคราว มใหถอวาเปนการจายหรอรบคาจางส าหรบลกจางซงเปนเดกนนและหามมใหนายจางน าเงนหรอประโยชนตอบแทนดงกลาวมาหกจากคาจางซงตองจายใหแกลกจางซงเปนเดกตามก าหนดเวลา”

ดวยความจ าเปนทางเศรษฐกจ หรอความจ าเปนอนใดกตามทท าใหเดกตองมาใชแรงงานเปนลกจาง กยอมแสดงใหเหนแลววาลกจางเดกตองการเงนไปเลยงปากเลยงทอง หรอจนเจอแบงเบาภาระของครอบครว กฎหมายคมครองแรงงานจงไมอนญาตใหนายจางเรยกหรอรบหลกประกนการท างานใดๆ จากลกจางเดกโดยเดดขาด ทงนกเพอไมใหเปนภาระและอปสรรคแกลกจางเดกทมอายตงแต 15 ป ถง 18 ป ในการหาหลกประกนการท างานเพอสามารถเขาท างานใหแกนายจางได ดงนน กฎหมายคมครองแรงงานจงไมอนญาตใหนายจางเรยกหรอรบหลกประกนการท างานเพอประกนความเสยหายในการท างานได หรอจะใหบคคลภายนอกมาค าประกนการท างานของลกจางเดกกไมไดเชนกน อนง การก าหนดหามไมใหนายจางเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางเดกน กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดหามไวอยางเดดขาด ไมมขอยกเวน ดงนน แมวาลกษณะหรอสภาพของงานทลกจางเดกท างานใหแกนายจางนน จะเปนงานทตองรบผดชอบเกยวกบเงนหรอทรพยสนของนายจางกตาม นายจางกไมสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางได

นอกจากน เพอใหลกจางเดกไดรบคาจางและประโยชน อนอยางเตมจ านวน กฎหมายคมครองแรงงานกมการก าหนดใหนายจางตองจายคาจางใหแกลกจางเดกเทานน หามไมใหนายจางจายคาจางของลกจางซงเปนเดกใหแกบคคลอนเดดขาด และในกรณทนายจางจายเงนหรอประโยชนตอบแทนใดๆ ใหแกลกจางเดก บดามารดา ผปกครอง หรอบคคลอน เชน ญาต หรอนายหนาทพาเดกมาฝากงาน เปนตน เปนการลวงหนากอนมการจาง หรอขณะแรกจาง หรอกอนถงงวดการจายคาจางในแตละคราว กฎหมายคมครองแรงงานไมใหถอวาเปนการจายหรอรบคาจางส าหรบลกจางเดกนน และหามไมใหนายจางน าเงนหรอประโยชนตอบแทนดงกลาวมาหกจากคาจางซงตองจายใหแกลกจางซงเปนเดกตามก าหนดเวลาดวย

ดงนน เมอพจารณามาตรา 51 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แลว จะเหนไดวา กฎหมายคมครองแรงงานไดคมครองประเดนการจะไดรบคาจางและสทธประโยชนอนของลกจางเดกอยางเตมทและเขมงวดอยางไมมขอยกเวน ทงน กเพอปองกนลกจางเดกไมใหถก


นายจางเอารดเอาเปรยบได เพราะลกจางเดกยงถอวาเปนผทยงออนประสบการณและวฒภาวะในการตดสนใจ อกทงอ านาจในการเจรจาตอรองกบนายจางยงนอยกวาลกจางผใหญโดยทวไป

9. สทธในการลา


“เพอประโยชนในการพฒนาและสงเสรมคณภาพชวตและการท างานของเดกใหลกจางซงเปนเดกอายต ากวาสบแปดป มสทธลาเพอเขาประชม สมมนา รบการอบรมรบการฝกหรอลาเพอการอน ซงจดโดยสถานศกษาหรอหนวยงานของรฐหรอเอกชนทอธบดเหนชอบ โดยใหลกจางซงเปนเดกแจงใหนายจางทราบลวงหนาถงเหตทลาโดยชดแจง พรอมทงแสดงหลกฐานทเกยวของถาม และใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางซงเปนเดกเทากบคาจางในวนท างานตลอดระยะเวลาทลา แตปหนงตองไมเกนสามสบวน”

มาตรา 52 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนประเภทการลาทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเพมเตมใหเฉพาะแกลกจางเดกทมอายตงแต 15 ป ถง 18 ป เทานน นอกเหนอจากการลาทง 6 ประเภทตามทไดกลาวไปแลวกอนหนาน ทงน เพอใหลกจางเดกไดมโอกาสทจะพฒนาทกษะ ความร ความสามารถของตนเอง โดยการลาประเภทน ลกจางเดกจะมสทธลาเพอเขาประชม สมมนา รบการอบรมรบการฝก หรอลาเพอการอน ซงจดโดยสถานศกษาหรอหนวยงานของรฐ หรอเอกชนทอธบดเหนชอบกได หากลกจางเดกประสงคจะลา กใหลกจางเดกแจงใหนายจางทราบลวงหนาถงเหตทลาโดยชดแจง พรอมทงแสดงหลกฐานทเกยวของ ถาม

นอกจากน ในระหวางทลกจางเดกลาไปพฒนาทกษะ ความร ความสามารถของตนตามทก าหนดในมาตรา 52 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น แมวาจะไมมการท างานใหนายจางกตาม กฎหมายคมครองแรงงานกบญญตก าหนดใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางเดกในอตราเทากบคาจางในวนท างานตลอดระยะเวลาทลา แตปหนงตองไมเกน 30 วน



1. เมอมผกลาววากฎหมายคมครองแรงงาน มบทบญญตใหนายจางปฏบตตอลกจางชายหญงอยางเทาเทยมกน แตกลบมบทบญญตคมครองแรงงานหญงแยกหมวดตางหากไวเปนการเฉพาะ เปนการคมครองพเศษ จะถอวากฎหมายคมครองแรงงานบญญตขดแยงกนเองไดหรอไม จงวเคราะหและอธบาย

2. เมอนายจางก าหนดเวลาท างานใหลกจางหญงมาท างานในเวลา 24:00 – 08:00 น. ลกจางหญงจะขอเปลยนเวลามาท างานในเวลากลางวน 08:00 – 17:00 น. แทนไดหรอไม จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

3. นายจางท าสญญาจางแรงงานกบลกจาง โดยมขอสญญาก าหนดวาหากลกจางมครรภ ใหถอวาลกจางไดเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงาน นายจางสามารถก าหนดขอสญญาเชนนไดหรอไม จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

4. ลกจางเดกทมอาย 17 ป ท างานในต าแหนงพนกงานเกบเงน กรณเชนน นายจางสามารถเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจางไดหรอไม เพราะเหตใด จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

5. นายจางประกอบกจการโรงฆาสตว นายจางจะสามารถจางลกจางเดกอาย 16 ป เขาท างานในการสถานประกอบการของตนไดหรอไม เพราะเหตใด จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

บทท 6 การเลกจางและผลของการเลกจาง

(Termination of Employment Contract and its consequence)

ดงทไดกลาวไปแลวในบทท 2 ถงหลกเกณฑแหงการสนสดของสญญาจางแรงงาน วามอยสองหลกเกณฑ โดยแบงตามประเภทของสญญาจางแรงงานตามมาตรา 17 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541109 กลาวคอ สญญาจางแรงงานแบบมก าหนดระยะเวลา และสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา โดยในบทท 6 น จะกลาวถงการสนสดของสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลาเปนการเฉพาะ โดยเฉพาะอยางยงในกรณทนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงาน เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดถงผลทตามมาในกรณนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลาเอาไว โดยกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดหนาทใหนายจางตองจายเงนคาชดเชยใหแกลกจางดวย ทงน เพอเปนการชดเชยใหแกลกจางในการทนายจางเปนฝายท าใหลกจางตองขาดไรซงหนาทการงาน ตลอดจนถอเอาเปนเงนเพอใชในการเลยงชพระหวางทลกจางหางานใหม นอกจากน หากเปนกรณทนายจางตองการเลกจางลกจางทนทโดยไมไดมการบอกกลาวลวงหนาตามหลกเกณฑทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดเอาไว นายจางกมหนาทตามกฎหมายคมครองแรงงานในการทจะตองจายเงนคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาใหแกลกจางดวย

แตอยางไรกตาม หากเปนกรณทนายจางไดบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางเพราะการกระท าความผดของลกจาง กฎหมายคมครองแรงงานกมขอยกเวนบางประการไวเพอใหนายจางไมตองจายเงนคาชดเชย หรอคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาดงกลาวได

109 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 บญญตไววา “สญญาจางยอมสนสดลงเมอครบก าหนดระยะเวลาในสญญาจางโดยมตองบอกกลาวลวงหนา

ในกรณทสญญาจางไมมก าหนดระยะเวลา นายจางหรอลกจางอาจบอกเลกสญญาจางโดยบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายคาจางคราวหนงคราวใด เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนากได แตไมจ าตองบอกกลาวลวงหนาเกนสามเดอน ทงน ใหถอวาสญญาจางทดลองงานเปนสญญาจางทไมมก าหนดระยะเวลาดวย

การบอกเลกสญญาจางตามวรรคสอง นายจางอาจจายคาจางใหตามจ านวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามก าหนดทบอกกลาวและใหลกจางออกจากงานทนทได การบอกกลาวลวงหนาตามมาตราน ไมใชบงคบแกการเลกจางตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตน และมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย”

150 บทท 6 การเลกจางและผลของการเลกจาง กฎหมายคมครองแรงงาน

นอกจากประเดนเงนคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และเงนคาชดเชยแลว ยงมประเดนส าคญทตองพจารณาส าหรบกรณนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาดวยอกประการหนง นนคอ ประเดนทจะตองพจารณาวาการเลกจางดงกลาวนนเปนการเลกจางทเปนธรรมหรอไม เพราะถงแมกฎหมายคมครองแรงงานจะเปดชองใหการท าสญญาจางแรงงานเปนไปตามหลกเสรภาพในการแสดงเจตนาตามหลกนตกรรมสญญาแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยกตาม แตเนองจากกฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน และเปนกฎหมายทมลกษณะกงเอกชนกงมหาชน กฎหมายคมครองแรงงานจงตองเขามาแทรกแซงความสมพนธระหวางนายจางและลกจางภายใตสญญาจางแรงงาน เพอพจารณาวาแมคสญญาตางมสทธทจะเขาผกพนตนภายใตขอสญญาใดๆ และมสทธทจะบอกเลกสญญาเมอใดกไดกตาม แตกตองพจารณาดวยวาการบอกเลกสญญาจางแรงงานของนายจางนนถอเปนการเลกจางทเปนธรรมตอลกจางหรอไม มความเหมาะสมมากนอยเพยงใดในการทนายจางจะบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจาง เพราะหากปรากฏวานายจางเลกจางลกจางอยางเลอกปฏบต หรออยางไมมเหตผลในการเลกจางทเหมาะสมแลว นายจางกอาจจะตองเยยวยาใหแกลกจางเปนคาเสยหายจากการเลกจางไมเปนธรรม หรอนายจางอาจตองยอมใหลกจางกลบเขามาท างานในต าแหนงเดมดวย

การเลกจาง

การเลกจาง หมายถง การทนายจางเปนฝายเลกสญญาจางแรงงานลกจาง อนมผลท าใหสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางเปนอนสนสดลง ซงหลกเกณฑในการบอกเลกสญญาจางแรงงาน ใหเปนไปตามมาตรา 17 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541110 ซงไดกลาวไปแลวในบทท 2

แตอยางไรกตาม แมวาสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางจะสนสดลง แตนายจางยงคงมหนาทตามกฎหมายคมครองแรงงานทตองปฏบตตอลกจางตอไป เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณมงคมครองลกจางไมใหถกนายจางกลนแกลงโดยการบอกเลกสญญาจางลกจางอยางไมเปนธรรม ตลอดจนเพอคมครองใหลกจางไดรบสทธประโยชนอยางเหมาะสมจากการถกนายจางบอกเลกสญญาจางแรงงาน ดงจะไดกลาวดงตอไปน


กฎหมายคมครองแรงงาน บทท 6 การเลกจางและผลของการเลกจาง 151

ผลของการเลกจาง

การบอกเลกสญญาจางแรงงานทไมมก าหนดระยะเวลา โดยนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาน สงผลใหนายจางมหนาทภายใตกฎหมายคมครองแรงงานตามมา กลาวคอ มการก าหนดใหนายจางมหนาทตองจายเงนประเภทตางๆใหแกลกจางเมอเลกจาง อนไดแก คาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา คาชดเชย เงนกรณทมการสะสมวนหยดพกผอนประจ าป หรอคาเสยหายกรณการเลกจางไมเปนธรรม ดงน

1. คาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคสาม บญญตไววา

“...การบอกเลกสญญาจางตามวรรคสอง นายจางอาจจายคาจางใหตามจ านวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามก าหนดทบอกกลาวและใหลกจางออกจากงานทนทได...”

มาตรา 17 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดบญญตเปดชองทางใหแกนายจางไว โดยหากนายจางเปนฝายประสงคจะบอกเลกสญญาจางแรงงาน แตไมตองการรอใหถงก าหนดระยะเวลาตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเอาไว กลาวคอ หากนายจางประสงคอยากจะเลกสญญากบลกจางทนท กสามารถท าไดโดยการจายเงนทเรยกวา “คาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา” ใหแกลกจาง โดยคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาจะเปนเงนจ านวนเทาใดนน ใหค านวณโดยถอเอาจ านวนตามทลกจางมสทธจะไดรบ หากวามการเลกสญญาตามก าหนดระยะเวลาทก าหนดไวในมาตรา 17 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคสอง บญญตไววา

“... ในกรณทสญญาจางไมมก าหนดระยะเวลา นายจางหรอลกจางอาจบอกเลกสญญาจางโดยบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายคาจางคราวหนงคราวใด เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนากได แตไมจ าตองบอกกลาวลวงหนาเกนสามเดอน ทงน ใหถอวาสญญาจางทดลองงานเปนสญญาจางทไมมก าหนดระยะเวลาดวย...”

ดงนนจงหมายความวา หากวามการบอกกลาวลวงหนาตามมาตรา 17 วรรคสอง ลกจางมสทธจะท างานอยตอไปจนถงวนใด และจนถงวนนนลกจางมสทธจะไดรบคาจางเปนจ านวนเทาใด เงนจ านวนดงกลาวนจะเปนจ านวนทนายจางจะตองจายใหแกลกจางในวนทบอกเลกสญญา แลวใหลกจางออกจากงานโดยทนทเลยกได ซงเงนจ านวนดงกลาวนจะเปนจ านวนทนายจางจะตองจายใหแกลกจางในวนทบอกเลกสญญา แลวใหลกจางออกจากงานโดยทนท หากในวนทนายจางบอก


เลกสญญาจางแรงงานลกจางโดยประสงคจะใหลกจางออกจากงานโดยทนท แตนายจางไมไดจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาใหแกลกจางในวนทบอกเลกสญญาจางแรงงานนน ตองถอวานายจางเปนฝายผดนด อนลกจางจะสามารถเรยกรองเอาเงนคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาพรอมกบดอกเบยได อนง ไมปรากฏวามบทบญญตใดแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

ก าหนดถงอตราดอกเบยกรณคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาเอาไว เปนการเฉพาะ จงตองน าบทบญญตเรองดอกเบย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 224 วรรคหนง111 มาค านวณใหแกลกจางแทน ดงนน ลกจางจงมสทธคดดอกเบยในระหวางทนายจางผดนดคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาในอตรารอยละ 7.5 ตอป

ยกตวอยางเชน สญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา มการจายคาจางใหแกลกจางกอนทกๆวนท 25 ของเดอน เมอนายจางไดมการบอกกลาวเพอเลกสญญาจางแรงงานลกจางในวนท 30 สงหาคม 2545 จงเปนการบอกเลกสญญาเมอกอนครบก าหนดการจายคาจางคราวกอนวนท 25 กนยายน 2545 ฉะนนแลวสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางกรณนจงจะตองมผลเลกกนเมอถงก าหนดการจายคาจางในคราวถดไป นนคอ วนท 24 ตลาคม 2545

แตปรากฏวานายจางประสงคจะใหลกจางออกจากงานไปในวนท 2 กนยายน 2545 ดงนน เมอนายจางเลกสญญาจางแรงงานลกจางกอนถงเงอนเวลาทก าหนดไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคสอง นายจางจงมหนาทตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาใหแกลกจางตามทก าหนดไวในมาตรา 17 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ซงระยะเวลาตงแตทนายจางไดบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางจนถงวนทลกจางจะมสทธท างานใหแกนายจางจนครบระยะเวลาตามมาตรา 17 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นบไดทงสน 53 วน ดงนน ในระยะเวลา 53 วนนลกจางมสทธจะไดคาตอบแทนการท างานเปนเงนจ านวนเทาใด นนคอเงนจ านวนทนายจางจะตองจายใหแกลกจางเปนคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา พรอมดอกเบย112

อยางไรกตาม มบางกรณทกฎหมายคมครองแรงงานยกเวนเอาไวใหนายจางไมตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามมาตรา 17 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นนกคอ หากเปนการเลกจางเพราะเหตกรณตามทบญญตไวในมาตรา 119 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงลวนแลวแตเปนเหตจากการกระท าความผดและการประพฤตชวของลกจางทงสนนน นายจางมสทธทจะยกเอาเหตดงกลาวขนอางเพอเลกสญญาจางแรงงานลกจางโดยไมบอกกลาวลวงหนา ตลอดจนไมจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาใหแกลกจางกได อนจะไดกลาวถงรวมกนในล าดบตอไป

111 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 224. อางแลว. 112 ค าพพากษาศาลฎกาท 2289/2550


2. คาชดเชย

ในการบอกเลกสญญาจางแรงงานโดยนายจางเปนฝายบอกเลกนน ยอมตองเกดผลกระทบตอลกจางอยางแนนอน โดยเฉพาะอยางยงการเลกจางดงกลาวจะท าใหลกจางตองกลายเปนคนวางงาน ขาดรายไดเลยงชพ และยงไมรอนาคตวาจะสามารถหางานใหมไดเมอไร ในเมอกฎหมายคมครองแรงงานมลกษณะเปนกฎหมายสวสดการสงคม ดงนน จงมการก าหนดบทบญญตในสวนของคาชดเชยขน เพอใหนายจางผเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางซงเปนผท าใหลกจางตองไรงานขาดรายได ตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง เพอเยยวยาลกจางส าหรบการทเปนฝายท าใหลกจางตองไรหนาทการงาน ขาดรายไดเลยงชพ ทงน นายจางจะตองจายคาชดเชยเปนจ านวนมากหรอนอยเพยงใดนน กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหมจ านวนลดหลนกนไปตามสดสวน กลาวคอ หากลกจางท างานใหแกนายจางเปนระยะเวลาทไมยาวนานเทาใดนก กจะไดรบคาชดเชยเปนจ านวนทไมมากเทาใด แตหากลกจางท างานใหแกนายจางเปนระยะเวลาทนานพอสมควร กจะไดรบคาชดเชยเปนจ านวนมากขนตามล าดบ โดยการก าหนดคาชดเชยขนต าทนายจางมหนาทตองจายใหแกลกจางทตนเลกจางนน ก าหนดไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน มาตรา 118


“มาตรา 118 ใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางดงตอไปน (1) ลกจางซงท างานตดตอกนครบหนงรอยยสบวน แตไมครบหนงป ใหจายไมนอย

กวาคาจางอตราสดทายสามสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสามสบวนสดทายส าหร บลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย




(5) ลกจางซงท างานตดตอกนครบสบปขนไป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสามรอยวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสามรอยวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

การเลกจางตามมาตราน หมายความวา การกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไปและไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความ


รวมถงกรณทลกจางไมไดท างานและไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบแกลกจางทมก าหนดระยะเวลาการจางไวแนนอนและเลกจางตามก าหนดระยะเวลานน

การจางทมก าหนดระยะเวลาตามวรรคสามจะกระท าไดส าหรบการจางงานในโครงการเฉพาะทมใชงานปกตของธรกจหรอการคาของนายจางซงตองมระยะเวลาเรมตนและสนสดของงานทแนนอนหรอในงานอนมลกษณะเปนครงคราวทมก าหนดการสนสด หรอความส าเรจของงาน หรอในงานทเปนไปตามฤดกาลและไดจางในชวงเวลาของฤดกาลนน ซงงานนนจะตองแลวเสรจภายในเวลาไมเกนสองปโดยนายจางและลกจางไดท าสญญาเปนหนงสอไวตงแตเมอเรมจาง”

จากบทบญญตมาตรา 118 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และพจารณาประกอบกบค านยามตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดใหค านยาม “คาชดเชย” เอาไววาหมายความวา หมายความวาเงนทนายจางจายใหแกลกจางเมอเลกจางนอกเหนอจากเงนประเภทอนซงนายจางตกลงจายใหแกลกจาง ดงกลาวจะเหนไดวา การก าหนดใหนายจางมหนาทตองจายคาชดเชยใหแกลกจางนน หมายความถงเฉพาะกรณทนายจางเปนฝายเลกจางเทานน ไมใชกรณทมการเลกสญญาจางแรงงานจากการบอกเลกสญญาของลกจาง ซงในทางปฏบตลกจางสวนใหญมกเขาใจผดวาตนจะไดรบคาชดเชยจากนายจางในทกกรณทมการเลกสญญาจางแรงงานกน ทงทในทางกฎหมายคมครองแรงงานแลวก าหนดใหคาชดเชยแกลกจางเฉพาะกรณทนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาเทานน ดงนนจงอาจสรปไดวา หากลกจางเปนฝายบอกเลกสญญา กลาวคอ ลกจางเปนฝายลาออก และสมครใจทจะวางงานเอง ลกจางจะไมไดรบคาชดเชย ตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 น

อนง เมอทราบแลววาคาชดเชยจะถกจายใหแกลกจางเฉพาะกรณทนายจางเปนฝายบอกเลกสญญา หรอนายจางเปนฝายเลกจางลกจาง ดงนน ประเดนตอมาทจะตองพจารณากคอ อยางไรจงจะถอเปน “การเลกจาง” อนจะสงผลใหนายจางมหนาทตองจายคาชดเชย

อยางไรจงจะถอเปนการเลกจางนน มาตรา 118 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดอธบายเอาไววาหมายความวา “การกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไปและไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมไดท างานและไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป” ดงนน กรณจะถอเปนการเลกจาง จะตองปรากฏวาเปนกรณทนายจางมพฤตการณไมใหลกจางท างานตอไปและจะตองไมมการจายคาจางหรอคาตอบแทนใหแกลกจางอกดวย หากเปนกรณนายจางไมยอมใหลกจางท างานแตนายจางยงคงจายคาจางใหลกจางอย เชนนยงไมถอเปนการเลกจาง113 ทงน การทนายจางไมใหลกจางท างานและไมจายคาจางให ไมวาจะเกดขนดวยสาเหตวาสญญาจางแรงงานไดสนสดลงเพราะนายจางบอกเลก หรอแมกระทงเพราะสาเหตวานายจางไม



สามารถประกอบกจการไดอกตอไป กถอเปนการเลกจางทงสน นายจางมหนาทต องจายคาชดเชยใหแกลกจาง

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทไดวนจฉยขอเทจจรงวาประเดนใดถอเปนการเลกจาง ตามความหมายแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 บาง ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 2850/2525 นายจางไมมอบงานใหลกจางท า แตยงคงจายคาจาง ลกจางไมมสทธบงคบใหนายจางมอบงานใหท า และไมถอเปนการเลกจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 3710/2531 นายจางไมจายคาจาง แตไมไดหามไมใหลกจางท างาน ลกจางยงคงปฏบตงานเรอยมา ยงถอไมไดวานายจางเลกจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 585/2536 สญญาจางมก าหนดเวลาสนสด นายจางมหนงสอแจงไมตอสญญากอนสญญาจางสนสด การแสดงเจตนาเชนวาน เปนผลใหลกจางไมไดท างาน และไมไดรบคาจางอกตอไป ถอเปนการเลกจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท16/2550 ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 วรรคสอง การเลกจางจะตองเปนการทนายจางไมใหลกจางท างานตอไปโดยเดดขาดโดยไมจายคาจางใหดวย ซงท าใหสภาพความเปนนายจางและลกจางสนสดลง ไมใชเรองการใหลกจางหยดงานเพยงชวคราว ซงสภาพการเปนนายจางและลกจางยงไมสนสดลง การทจ าเลยสงพกงานโจทกจงเปนการใหโจทกหยดงานชวคราว มใชจ าเลยไมใหโจทกท างานตอไปโดยเดดขาด จงไมเปนการเลกจางตามมาตรา 118 วรรคสอง จ าเลยจงไมตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาและคาชดเชยแกโจทก

อยางไรกตาม มบางกรณทสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางไดสนสดลง แตกฎหมายคมครองแรงงานไมถอวาเปนการเลกจาง ซงไดบญญตเอาไวตามมาตรา 118 วรรคสามและวรรคส แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กลาวคอ

“...ความในวรรคหนงมใหใชบงคบแกลกจางทมก าหนดระยะเวลาการจางไวแนนอนและเลกจางตามก าหนดระยะเวลานน

การจางทมก าหนดระยะเวลาตามวรรคสามจะกระท าไดส าหรบการจางงานในโครงการเฉพาะทมใชงานปกตของธรกจหรอการคาของนายจางซงตองมระยะเวลาเรมตนและสนสดของงานทแนนอนหรอในงานอนมลกษณะเปนครงคราวทมก าหนดการสนสด หรอความส าเรจของงาน หรอในงานทเปนไปตามฤดกาลและไดจางในชวงเวลาของฤดกาลนน ซงงานนนจะตองแลวเสรจภายในเวลาไมเกนสองปโดยนายจางและลกจางไดท าสญญาเปนหนงสอไวตงแตเมอเรมจาง”


ดงนน หากสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจาง เปนสญญาจางแรงงานทมลกษณะตามทไดบญญตไวตามมาตรา 118 วรรคสามและวรรคส แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เมอสญญาจางแรงงานสนสดลง กฎหมายคมครองแรงงานจะไมถอเปนการเลกจาง นายจางจงไมมหนาทตองจายคาชดเชย และลกจางกไมมสทธเรยกรองเอาคาชดเชยจากนายจางได หมายความวา หากสญญาจางแรงงานระหวางนายจางและลกจางเปนสญญาจางแรงงานทไดท ากนเปนหนงสอตงแตตน โดยมก าหนดระยะเวลาการจางแรงงานเอาไวแนนอน และไดมการเลกสญญาจางแรงงานตามก าหนดระยะเวลานน ซงเปนการจางแรงงานกนในงานลกษณะใดลกษณะหนงดงตอไปน โครงการเฉพาะอนไมใชงานทเปนงานปกตธรกจการคาของนายจาง หรอ

เปนการจางแรงงานทมลกษณะเปนครงคราว หรอ

เปนการจางแรงงานตามฤดกาล และ โครงการเฉพาะ งานทมลกษณะเปนครงคราว หรองานตามฤดกาลทวาน เปนงานทมก าหนดระยะเวลาเรมตนและสนสดแนนอน อกทงเปนงานทมก าหนดแลวเสรจภายในเวลาไมเกน 2 ป หากเปนกรณเชนน กฎหมายคมครองแรงงานจะไมถอวาเปนการเลกจาง ดงนน นายจางไมมหนาทตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง114

อนง เมอพจารณาแลววาเปนการเลกจางตามความหมายของกฎหมายคมครองแรงงาน นายจางจงมหนาทตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง และตองจายใหแกลกจางทนททเลกจางดวย เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานไมไดก าหนดระยะเวลาเอาไววานายจางจะตองจายคาชดเชยใหลกจางภายในระยะเวลากวน ดงนน หากพจารณาจากมาตรา 118 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ทบญญตวา “ใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจาง” จงอาจตความไดวานายจางมหนาทตองจายคาชดเชยใหแกลกจางในทนททเลกจางลกจาง หากนายจางไมจายคาชดเชยในขณะทเลกจางลกจางนน จะตองถอวานายจางผดนด ลกจางสามารถเรยกรองเอาคาชดเชยพรอมดอกเบยจากนายจางได ในอตราดอกเบยรอยละ 15 ตอป นอกจากน เมอพนก าหนดการจายคาชดเชยไป 7 วน หากลกจางพสจนไดวานายจางจงใจไมจายคาชดเชยใหลกจาง

114 ค าพพากษาศาลฎกาท 7717/2551 กรณทนายจางไมตองจายคาชดเชยตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 วรรคสาม สญญาระหวางนายจางกบลกจางตองเปนไปตามมาตรา 118 วรรคส โดยตองเปนสญญาจางในโครงการเฉพาะทมใชงานปกตของธรกจหรอการคาของนายจางซงตองมระยะเวลาเรมตนและสนสดของงานทแนนอน หรอในงานอนมลกษณะเปนครงคราวทมก าหนดการสนสดหรอความส าเรจของงาน หรอในงานทเปนไปตามฤดกาลและไดจางในชวงเวลาของฤดกาลนน ซงงานจะตองแลวเสรจในเวลาไมเกนสองป โดยนายจางและลกจางท าสญญาเปนหนงสอไวตงแตเมอเรมจาง


ลกจางจะสามารถเรยกเงนเพมไดอกในอตรารอยละ 15 ของเงนทคางจายอกทกๆ 7 วน ทงน ตามทไดบญญตไวในมาตรา 9 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541115

มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทวนจฉยก าหนดระยะเวลาในการจายคาชดเชยใหแกลกจางวา คาชดเชยนนนายจางตองจายใหแกลกจางทนททเลกจางลกจาง ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 2476/2537 คาชดเชยเปนเงนทนายจางตองจายใหลกจางเมอเลกจาง จ าเลยไมจายคาชดเชยใหโจทก จงตองถอวาผดนดนบแตวนทเลกจางเปนตนไป จ าเลยจงตองรบผดใชดอกเบยแกโจทก

นอกจากน เมอพจารณาแลววานายจางมหนาทตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง นายจางจะตองพจารณามาตรา 118 (1) – (5) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดวยวา คาชดเชยทนายจางจะตองจายใหแกลกจางนนจะตองจายเปนจ านวนเทาใด

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 (1) - (5) บญญตไววา

“...(1) ลกจางซงท างานตดตอกนครบหนงรอยยสบวน แตไมครบหนงป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสามสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสามสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย




(5) ลกจางซงท างานตดตอกนครบสบปขนไป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสามรอยวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสามรอยวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย...”



จากบทบญญตแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 (1) - (5) คาชดเชยทนายจางมหนาทตองจายใหแกลกจางทตนเลกจางจะเปนจ านวนมากหรอนอยนน ขนอยกบระยะเวลาทลกจางไดท างานใหแกนายจาง ดงตอไปน

2.1 ลกจางทท างานครบ 120 วน แตไมครบ 1 ป

นายจางจะตองจายคาชดเชยใหแกลกจางเปนจ านวนไมนอยกวาคาจางอตราสดทายทลกจางไดรบเปนจ านวน 30 วน ส าหรบกรณทลกจางไดรบคาจางโดยค านวณตามระยะเวลา หรอนายจางจะตองจายคาชดเชยใหแกลกจางจ านวนไมนอยกวาคาจางของการท างาน 30 วนสดทาย ส าหรบกรณทลกจางไดรบคาจางโดยค านวณตามผลงานเปนหนวย

เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานมการก าหนดคาชดเชยโดยคดจากคาจางเปนจ านวนรายวน ดงนน นายจางจะตองทราบคาจางตอวนเสยกอนจงจะสามารถค านวณคาชดเชยใหแกลกจางได โดยพจารณายอนไป 30 วนกอนทจะมการเลกจางวาลกจางไดรบคาจางเปนเงนจ านวนเทาใด แลวน าคาจางจ านวนนนมาหารสามสบ จงจะไดคาจางรายวน แลวจงน ามาคณสามสบจงจะไดคาชดเชยขนต าตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดเอาไว เนองจากอาจมกรณทมการปรบเพมหรอลดคาจางในชวงเวลานนนนเอง

ขอสงเกตจากกรณมาตรา 118 (1) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น จะสงเกตไดวากฎหมายคมครองแรงงานจะใหนายจางเรมจายคาชดเชยใหแกลกจางทท างานใหแกนายจางเปนระยะเวลาครบ 120 วนขนไป ดงนน ลกจางทยงท างานไมครบ 120 วน ถงแมวานายจางจะเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงาน และถงแมวากรณจะเขาความหมายของค าวา “เลกจาง” ตามทกฎหมายคมครองแรงงานหมายความถงกตาม ลกจางในกรณนกไมอาจเรยกรองคาชดเชยจากนายจางได ดงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 6844/2548 สญญาจางมก าหนด 1 ป ตงแตวนท 20 มกราคม 2546 ถงวนท 19 มกราคม 2547 ตอมานายจางเลกจางลกจา งวนท 21 เมษายน 2546 แมสญญาจางมก าหนด 1 ป แตลกจางท างานใหแกนายจางตดตอกนเพยง 3 เดอนเศษ ยอมไมมสทธไดรบคาชดเชย

2.2 ลกจางทท างานครบ 1 ป แตไมครบ 3 ป







2.5 ลกจางทท างานครบ 10 ปขนไป


กรณนเปนคาชดเชยส าหรบลกจางทท างานใหแกนายจางเปนระยะเวลาทยาวนานครบ 10 ปขนไป จะไดรบคาชดเชยขนต าในอตราทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไวมากทสด โดยเปนการก าหนดแบบไมมเพดานขนสงสดของระยะเวลาท างาน ดงนน หากลกจางท างานมาเปนระยะเวลาทยาวนานกวา 10 ป เชน 20 ป หรอ 30 ป กจะไดรบคาชดเชยขนต าตามทไดก าหนดไวในมาตรา 118 (5) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น และกรณนกใชหลกวธการค านวณหาคาจางรายวนเชนเดยวกนกบกรณทกลาวไปขางตนเชนกน

ขอยกเวน: ไมตองบอกกลาวลวงหนา ไมตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมตองจาย

คาชดเชย

อยางไรกตาม เงอนไขและเงอนเวลาในการบอกเลกสญญาจางแรงงานตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคสอง ตลอดจนคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา ตามมาตรา 17 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

และการจายคาชดเชย ตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดงทกลาวไปนน มขอยกเวนอยบางประการทยกเวนใหนายจางสามารถบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางไดโดยไมตองมการบอกกลาวลวงหนา ทงไมตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา ตลอดจนไมตองจาย


คาชดเชยดวย ขอยกเวนนบญญตอยตามมาตรา 17 วรรคส และมาตรา 119 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ซงบญญตในท านองเดยวกนกบมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย116 อนลวนแลวแตเปนลกษณะการประพฤตผดของลกจางทงสน

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคส บญญตไววา

“...การบอกกลาวลวงหนาตามมาตรานไมใชบงคบแกการเลกจางตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตน และมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย”


“มาตรา 119 นายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางในกรณหนงกรณใด ดงตอไปน

(1) ทจรตตอหนาทหรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง (2) จงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย

(3) ประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรง (4) ฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจางอนชอบดวย

กฎหมายและเปนธรรม และนายจางไดตกเตอนเปนหนงสอแลว เวนแตกรณทรายแรงนายจางไมจ าเปนตองตกเตอน

หนงสอเตอนใหมผลบงคบไดไมเกนหนงปนบแตวนทลกจางไดกระท าผด

(5) ละทงหนาทเปนเวลาสามวนท างานตดตอกนไมวาจะมวนหยดคนหรอไมกตามโดยไมมเหตอนสมควร

(6) ไดรบโทษจ าคกตามค าพพากษาถงทสดใหจ าคก

ในกรณ (6) ถาเปนความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษตองเปนกรณทเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหาย

การเลกจางโดยไมจายคาชดเชยตามวรรคหนง ถานายจางไมไดระบขอเทจจรงอนเปนเหตทเลกจางไวในหนงสอบอกเลกสญญาจางหรอไมไดแจงเหตทเลกจางใหลกจางทราบในขณะทเลกจางนายจางจะยกเหตนนขนอางในภายหลงไมได”

116 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 583 บญญตไววา “ถาลกจางจงใจขดค าสงของนายจางอนชอบดวย กฎหมายกด หรอละเลยไมน าพาตอค าสง

เชนวานนเปนอาจณกด ละทงการงานไปเสยกด กระท าความผดอยางรายแรงกด หรอ ท าประการอนอนไมสมแกการปฏบตหนาทของตนใหลลวงไปโดย ถกตองและสจรตกด ทานวานายจางจะไลออกโดยมพกตองบอก กลาวลวงหนา หรอใหสนไหมทดแทนกได”


จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาการทกฎหมายคมครองแรงงานไดก าหนดขอยกเวนใหแกนายจางสามารถบอกเลกสญญาจางแรงงานไดโดยไมตองบอกกลาวลวงหนา ทงไมตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา ตลอดจนไมตองจายคาชดเชยดวยนน ลวนแลวแตเปนสาเหตเพราะตวลกจางเองทเปนฝายประพฤตผดและกระท าความผดไมวาจะตอตวเอง ตอหนาท และตอนายจาง จงเปนการสมควรแลวทจะตองถกเลกจางโดยปราศจากการไดรบการชดเชยและเงนใดๆจากนายจาง สาเหตดงกลาวไดแกความประพฤตดงตอไปน

• ทจรตตอหนาทหรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง

“การทจรตตอหนาท” ในทน กฎหมายคมครองแรงงานไมไดมการใหความหมายในค ายามไวเปนการเฉพาะ ดงนนจงตองน าประมวลกฎหมายอาญามาปรบใชในการตความ กลาวคอ “ทจรต” หมายถง ใชต าแหนงหนาท หรอลกษณะงานของตน เพอแสวงหาประโยชนอนมควรมควรไดโดยชอบดวยกฎหมาย ไมวาจะเพอประโยชนแกตนเองหรอแกผอน

อนง มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทวนจฉยกรณลกจางทจรตตอหนาทเปนเหตใหนายจางบอกเลกสญญาจางแรงงาน กรณเชนน นายจางไมตองบอกกลาวลวงหนา ไมตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมตองจายคาชดเชย ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 872/2548 ลกจางท าหนาทเกบคาโดยสาร เบยดบงเอาเงนคาโดยสารไปเปนประโยชนสวนตว และชกไสตวโดยสารขายโดยปกปดความจรงไว อนเปนเหตใหนายจางเขาใจวาตวยงอยครบไมไดขายออกไป แลวลกจางน าเงนไปเปนประโยชนสวนตว ซงเปนการทจรตตอหนาท การกระท าของลกจางถอวาเปนการท าความผดวนยอยางรายแรง แมลกจางจะชดใชเงนแลว กหาท าใหความผดวนยอยางร ายแรงนนกลบกลายเปนความผดวนยไมรายแรง แตนายจางอาจน าเหตดงกลาวมาพจารณาลดหยอนโทษของลกจางได

ค าพพากษาศาลฎกาท 3809/2548 การทลกจางซงไดรบมอบหมายใหเปนผด าเนนการจดซอจดจาง ปกปดไมเสนอใบเสนอราคารายใหมและใบเปรยบเทยบราคาแกกรรมการผมอ านาจของนายจางนน เปนการกระท าทไมซอสตย ไมซอตรงตอหนาท และไมรกษาผลประโยชนของนายจาง ถอเปนการทจรตตอหนาท

ค าพพากษาศาลฎ กาท 4848/2548 ลกจ างอาศยต าแหนงหนาทในฐานะเปนผจดการสาขา ใชสถานทท าการ พนกงาน รถยนต และคาใชจายตางๆของนายจางเพอจ าหนายสนคาของลกจาง แมจะเปนสนคาซงซอจากนายจางและมไดท าใหยอดจ าหนายสนคาทสาขาของนายจางลดลงกตาม ถอไดวาเปนการแสวงหาประโยชนโดยมชอบส าหรบตนเองอนเปนการทจรตตอหนาท


แตอยางไรกตาม มค าพพากษาศาลฎกาบางฎกาทศาลวนจฉยวาการประพฤตผดของลกจางยงไมถงขนเปนการทจรตตอหนาท ดงนน เมอนายจางเลกจางลกจาง นายจางมหนาทตองจายคาชดเชยใหลกจางดวย ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 4334/2546 ลกจางออกจากโรงงานไปดมเบยรทรานคาหลงโรงงานในเวลาท างานแลวกลบไปประทบบตรลงเวลาเลกตามระเบยบ มใชการทจรตตอหนาท

“กระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง” เปนอกประการหนงทเปนขอยกเวนใหนายจางไมตองบอกกลาวลวงหนา ไมตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมตองจายคาชดเชย กลาวคอ ลกจางไดกระท าอยางใดอยางหนงอนเปนการกระท าทไดบญญตไววาเปนความผดตามประมวลกฎหมายอาญา ซงการกระท าความผดอาญาในทนตองกระท าโดยเจตนา และไดกระท าตอนายจาง ซงไมไดหมายความถงเพยงแคนายจางตวจรงเทานน แตใหหมายความรวมไปถงนายจางตวแทน และนายจางรบมอบ ตามค านยามมาตรา 5 ค าวานายจางแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ดวย117

อนง มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทวนจฉยกรณลกจางกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง เปนเหตใหนายจางบอกเลกสญญาจางแรงงาน กรณเชนน นายจางไมตองบอกกลาวลวงหนา ไมตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมตองจายคาชดเชย ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 459/2526 ลกจางมสวนรเหนโดยตลอดในการทลกจางอกคนหนงเรยกเงนจากบคคลภายนอก แลวไมน าเงนจ านวนดงกลาวสงใหแกนายจางตามระเบยบ ทงยงรายงานปกปดความจรง มการสนบสนนการกระท าความผด แมไมใชตวการกถอวาเปนการท าผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง

ค าพ พ ากษ าศาลฎ ก าท 3026/2530 ล กจ า ง เป นพนกงานรกษาความปลอดภย มหนาทปองกนรกษาทรพยสนของนายจาง แตลกจางรเหนแตแรกวาพวกของลกจางจะลกเบยรของนายจาง ลกจางกมไดหามปราม ครนพวกของลกจางลกเบยรได ลกจางกไดรวมดมเบยรนนดวย การกระท าของลกจางเปนการรวมรเหนเปนใจตงแตตนและมความผดอาญาฐานลกทรพย หรอรบของโจร นายจางเลกจางโดยไมตองจายคาชดเชยได

117 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 5 ค านยาม “นายจาง”. อางแลว.


แตอยางไรกตาม มค าพพากษาศาลฎกาบางฎกาทศาลวนจฉยวาการกระท าของลกจางยงไมถอเปนการกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง ดงนน เมอนายจางเลกจางลกจาง นายจางมหนาทตองจายคาชดเชยใหลกจางดวย ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 2411/2537 ลกจางดานายจางซงเปนผชวยผจดการใหญและเปนหญงวา “อหวลาน” ค าวาอหวลานเปนค าไมสภาพ ไมถงกบดหมนนายจางซงหนา ถอไมไดวาเปนการกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง

ไมวากรณจะเปนประการใด หากปรากฏวาลกจางมการทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง นายจางสามารถบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางไดโดยไมตองมการบอกกลาวลวงหนา ไมไดตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมตองจายคาชดเชย

• จงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย

กรณนกฎหมายคมครองแรงงานไมไดก าหนดวาการกระท าของลกจางจะตองท าใหนายจางจะไดรบความเสยหายมากนอยเพยงใด ดงนน จงอาจตความไดวาเพยงแคลกจางจงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย กเปนเหตเพยงพอทจะท าใหนายจางอางขนเปนขอยกเวนในการเลกสญญาจางแรงงานโดยไมบอกกลาวลวงหนา ไมจายคาชดเชยแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมจายคาชดเชยแลว ทงน ไมวาความเสยหายดงกลาวจะเกดขนจรงหรอไม

อนง มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทวนจฉยกรณลกจางจงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย เปนเหตใหนายจางบอกเลกสญญาจางแรงงาน ซงจะสงผลใหนายจางไมตองบอกกลาวลวงหนา ไมตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมตองจายคาชดเชย ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 2156/2525 ลกจางมต าแหนงเปนหวหนางานไดสงใหลกจางคนอนเขาไปในหองพกคนงานโดยไมยอมใหลกจางนนออกมาท างาน จนนายจางตองจดหาคนเขาท างานแทน ถอวาเปนการจงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย

ค าพพากษาศาลฎกาท 239/2545 ลกจางเปนทปรกษาอาวโสของนายจาง ไดจดทะเบยนตงบรษทซงมวตถประสงคเชนเดยวกบนายจาง มลกษณะเปนการแขงขนกบกจการของนายจางซงด าเนนกจการใหบรการแกลกคากลมเดยวกนกบลกคาของนายจาง แมจะไมปรากฏวาบรษทดงกลาวไดแยงลกคาของนายจางไป หรอมลกคาไปใชบรการ ของบรษทนนแลวกตาม การตงบรษทในลกษณะดงกลาวถอไดวาเปนการจงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย


• ประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรง

กรณน เปนกรณทลกจางไดปฏบตหนาท โดยปราศจากความระมดระวงตามปกตวสยทลกจางพงมตอต าแหนงหนาทการงานของตนหรอละเลยไมปฏบตตามหนาทของตน จนเกดความเสยหายแกนายจางอยางรายแรง แตอยางไรกตาม กฎหมายคมครองแรงงานไมไดอธบายขนาดของความเสยหายเอาไว วาตองเปนความเสยหายมากนอยเพยงใด หรอคดเปนมลคาความเสยหายเทาใด จงจะพจารณาวาถงขนาดทท าใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรง อนนายจางจะยกเปนเหตการเลกจางลกจางโดยไมบอกกลาวลวงหนา ไมจายคาชดเชยแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมจายคาชดเชย ดงนน ในทางปฏบตจงขนอยกบดลยพนจของศาลทจะเปนพจารณาขนาดของความเสยหายเปนกรณๆไป ยกตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 3427/2532 ลกจางไมมอ านาจรบเงนจากการจดวสดอปกรณการเกษตรเมอรบเงนแลวลกจางไมไดสงมอบเงนใหแกพนกงานการเงนในวนนน ทงยงน าเงนบางสวนไปใหมารดาเพอไถถอนทดน ถอวาลกจางท าผดรายแรง นายจางเลกจางไดโดยไมตองบอกกลาวลวงหนา

ค าพ พ ากษ าศาลฎ ก าท 4469/2545 ล กจ า ง เป นเจาหนาทเทคนคการแพทย แจงผลการตรวจเลอดไมสอดคลองกบอาการของผปวยซงเปนโรคไต เมอแพทยสงใหตรวจเลอดผปวยคนเดมอกครงกไดผลแตกตางจากครงแรกมาก ทงยงตรวจเลอดไมครบตามรายการทแพทยสงตรวจดวย จงเปนประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรง

ค าพพากษาศาลฎกาท 4433/2550 ลกจางเปนผจดการขาย มหนาทเรงรดตดตามทวงถามหนสนของลกคาทคางช าระ แตไมด าเนนการใหเจาหนาทการเงนสงเชคทธนาคารปฏเสธการจายใหลกจางไปทวงถามหรอรายงานใหลกจางทราบ ถอไดวาเปนความบกพรองในการปฏบตหนาทและฝาฝนตอระเบยบขอบงคบของนายจาง เมอผจดการฝายบญชสงรายการเชคคนใหลกจางเดอนมกราคม แตเดอนมนาคมปเดยวกน ลกจางกยงคงขายสนคาใหแกลกคานนอก ไมสงระงบการขายสนคาตามอ านาจหนาท ถอไดวาประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรงและฝาฝนระเบยบของนายจางกรณรายแรง

• ฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจางอนชอบดวยกฎหมายและเปนธรรม และนายจางไดตกเตอนเปนหนงสอแลว เวนแตกรณทรายแรงนายจางไมจ าเปนตองตกเตอน

กรณน เปนกรณทนายจางมขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงทชอบดวยกฎหมาย และเปนธรรม ใหลกจางมหนาทตองปฏบตตาม หากปรากฏวาลกจาง


ฝาฝนไมยอมปฏบตตาม และเปนกรณทรายแรง นายจางสามารถบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางไดโดยไมตองบอกกลาว ไมตองจายคาบอกกลาวลวงหนา และไมตองจายคาชดเชย

แตอยางไรกตาม หากไมใชกรณรายแรง นายจางจะตองด าเนนการตกเตอนลกจางเปนหนงสอกอน และเมอลกจางท าการฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงเดมทเปนลกษณะเดยวกบทนายจางไดออกหนงสอเตอนไปแลวภายใน 1 ป นบแตวนทมการฝาฝนดงกลาว นายจางจงจะสามารถบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางไดโดยไมตองบอกกลาว ไมตองจายคาบอกกลาวลวงหนา และไมตองจายคาชดเชย ทงน เนองจากหนงสอเตอนนน กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหมผลบงคบไดไมเกนหนงปนบแตวนทลกจางไดกระท าผด118

อนง เชนเดยวกบกรณความเสยหายอยางรายแรงทไดกลาวไปขางตนวาเปนเรองยากทจะพจารณาไดวาอยางไรจงจะถอเปนกรณรายแรงอนนายจางจะสามารถเลกจางลกจางไดโดยไมตองมการตกเตอน หรออยางไรเปนกรณไมรายแรง อนนายจางจะตองด าเนนการตกเตอนเปนหนงสอเสยกอนครงหนงจงจะสามารถเลกจางลกจางไดโดยไมบอกกลาวลวงหนา ไมจายคาชดเชยแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมจายคาชดเชย ดงนน จงขนอยกบดลยพนจของศาลเชนเดยวกน ในการทจะตองพจารณาเปนกรณๆไป ยกตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 2124/2544 ลกจางเปนหวหนาแผนกซอมบ ารงตองควบคมชางไฟฟาและชางกลง ไดชกชวนผใตบงคบบญชาดมสราในขณะปฏบตงาน หลงจากนนกไปนอนหลบในระหวางเวลาท างานลวงเวลา เปนการฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างานกรณทรายแรง

ค าพพากษาศาลฎกาท 1778/2545 ลกจางเปนรองกรรมการผจดการด าเนนการหาลกคาใหแกบรษทอนทประกอบธรกจอนมลกษณะแขงขนกบนายจาง เปนการฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างานในกรณทรายแรง

ค าพพากษาศาลฎกาท 1372/2545 ลกจางประสงคทจะลวงเกนทางเพศตอพนกงานหญงผใตบงคบบญชาหรอผสมครงานหญง นอกจากจะเปนการประพฤตผดศลธรรมหรอจารตประเพณอนดงามของสงคมและฝาฝนระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของนายจางแลว ยงมผลกระทบตอการบรหารงานบคคลของนายจาง ท าใหพนกงานภายใตการบงคบบญชาของลกจางทไมยอมท าตามทลกจางประสงคถกลกจางกลนแกลง ยอมจะขาดขวญและก าลงใจในการท างาน ยอมมผลกระทบตอความเจรญของกจการนายจาง เปนการฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างานกรณรายแรง นายจางเลกจางไดโดยไมตองจายคาชดเชย

118 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 119 (4) บญญตไววา “...หนงสอเตอนใหมผลบงคบไดไมเกนหนงป นบแตวนทลกจางไดกระท าผด...”


ค าพพากษาศาลฎกาท 4790/2546 นายจางสงยายทนงท างานของลกจาง โดยไมปรากฏวาท าใหเกดอปสรรคหรอขดของในการท างานของลกจางจนไมสามารถท างานตอไปได เปนการฝาฝนค าสงอนชอบดวยกฎหมายของนายจาง

ค าพพากษาศาลฎกาท 2561/2552 ตามระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลย ขอ 8 (15) ระบใหจ าเลยเลกจางลกจางไดโดยไมตองตกเตอนกอนเพราะถอวาเปนความผดรายแรงและไมจายคาชดเชยหากลกจาง “ดมสราเครองดองของเมาในทท าการหรอบรเวณบรษทฯ ในเวลาท างานหรอเขามาปฏบตหนาทดวยความมนเมา” ทงโจทกท างานในต าแหนงผช านาญงาน มหนาทตรวจสอบคณสมบตของแบตเตอรและแผนธาตทใชผลตแบตเตอรซงเปนหนาทส าคญเกยวกบการตรวจสอบคณภาพของแบตเตอรอนเปนสนคาทจ าเลยผลต การเขามาปฏบตหนาทดวยอาการเมาสรา ยอมท าใหการปฏบตหนาทบกพรองและอาจกอใหเกดความเสยหายแกสนคาของจ าเลยได ดงนน แมผบงคบบญชาของโจทกจะไมใหโจทกเขาท างานและใหกลบบานไป แตการทโจทกเขามาปฏบตหนาทดวยอาการเมาสรากเปนการฝาฝนระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยดงกลาว ซงเปนความผดวนยกรณรายแรงจ าเลยจงเลกจางโจทกไดโดยไมต องจายคาชดเชยตาม พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 119 (4) ทงจ าเลยเลกจางโจทกไดโดยมพกตองบอกกลาวลวงหนาตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 583

ทงน ศาลฎกาไดวนจยวากรณการทลกจางฝาฝนขอบงคบการท างานหรอค าสงของนายจางกรณรายแรง ถอไดวาเปนเหตผลทสมควรและเพยงพอทนายจางจะยกเปนเหตผลในการเลกจางลกจาง ซงตองถอวาเปนการเลกจางทเปนธรรม ดงตวอยางค าพพากษาฎกาดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท3819/2526 ลกจางมหนาทเปนเสมยนจ าหนายตว น าเงนรายไดจากการจ าหนายตวโดยสารไปใหผอนยมใชกอน ถอวาเปนการเบยดบงเอาทรพยของนายจางไปเปนประโยชนของตนหรอผ อน เปนการทจรตตอหนาท อนเปนการประพฤตชวอยางรายแรง แลวการประพฤตชวอยางรายแรงตามระเบยบวนยถงไลออก นายจางจงไลออกได เปนการเลกจางทเปนธรรมแลว

ค าพพากษาศาลฎกาท 2280/2529 ลกจางรเหนเปนใจใหบคคลอนเขาสอบเลอนต าแหนงแทนเปนการทจรตในการสอบซงเปนความผดรายแรงอยในตว จงถอไดวาเปนการประพฤตชวรายแรง เปนความผดวนยอยางรายแรงตามขอบงคบของนายจาง นายจางยอมมสทธปลดลกจางออกจากงานได ไมใชการเลกจางทไมเปนธรรม

ค าพพากษาศาลฎกาท 5609/2542 ระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของโรงแรมจ าเลยวาดวยกฎระเบยบทางวนย ไดก าหนดขนเพอเปนแนวทางใหพนกงานของจ าเลยละเวนหรอหลกเลยงการกระท าอนเปนการกอใหเกดความเสยหายแกชอเสยง ทรพยสนผลประโยชนของโรงแรม หรอการกระท าอนเปนการขดตอศลธรรมประเพณอนดงามพนกงานทกคนของจ าเลยจะตองไมกระท าการฝาฝนระเบยบขอบงคบดงกลาวทงในเวลาท างานหรอ


นอกเวลาท างาน ขณะทอยภายในหรอภายนอกสถานทท างาน ถาพนกงานกระท าการใดทอาจท าใหจ าเลยผเปนนายจางไดรบความเสยหายแกชอเสยงหรอในทางอนใดแลว จ าเลยยอมมอ านาจพจารณาลงโทษตามระเบยบขอบงคบได

โจทกซงเปนพนกงานของโรงแรมจ าเลยมชกบพนกงานชายซงเปนชางประจ าโรงแรมของจ าเลย แมจะไมไดเกดขนภายในบรเวณโรงแรม หรอในเวลาท างานกถอไดวาเปนการไมรกษาเกยรตและเปนการประพฤตชว ซงเปนการละเมดตอศลธรรมอนดอยางรายแรง โดยเฉพาะภรยาของพนกงานชาง ชของโจทกทนพฤตกรรมดงกลาวของสามและโจทกไมไหว จงไดไปตามหาสามถงโรงแรมจ าเลยและรองเรยนตอจ าเลย ในทสดครอบครวตองแตกแยก และเปนทรกนทวไปในหมพนกงานโรงแรมของจ าเลย การกระท าของโจทกและชายชยอมสงผลกระทบโดยตรงตอการปกครองบงคบบญชาพนกงานโรงแรมของจ าเลย รวมท งชอเสยงของโรงแรมจ าเลยดวย เนองจากโจทกมต าแหนงฝายบรหารเปนถงผจดการแผนกตอนรบ แตกลบมความประพฤตชวเปนตวอยางทไมดแกพนกงานอน ๆ การกระท าของโจทกจงเปนการฝาฝนระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยเปนกรณรายแรงตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรอง การคมครองแรงงาน ขอ 47(4) จ าเลยเลกจางโจทกเพราะเหตดงกลาว จ าเลยจงไมตองจายคาชดเชยแกโจทก และกรณไมเปนการเลกจางทไมเปนธรรม ตามพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 มาตรา 49 จ าเลยไมตองจายคาเสยหายแกโจทก

ค าพพากษาศาลฎกาท 3117/2543 โจทกอาศยโอกาสทโจทกเปนพนกงานของจ าเลยหลอกลวงเรยกรบผลประโยชนจากผอนเพอใหผนนไดรบการบรรจเปนพนกงานของจ าเลยทงไดตดตอท าเอกสารปลอมเพอใชในการสมครงานของผอนดวยเปนการประพฤตชวประพฤตตนเปนภยตอสงคมหรอจ าเลยไมรกษาเกยรตชอเสยง และกระท าผดกฎหมาย เปนการกระท าผดวนยอยางรายแรงตามระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลย จ าเลยมค าสงไลโจทกออกจากงานเพราะเหตดงกลาวจงไมเปนการเลกจางทไมเปนธรรม จ าเลยไมตองจายคาเสยหายคาชดเชย และสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาแกโจทก

แตอยางไรกตาม มค าพพากษาศาลฎกาทศาลฎกาไดพจารณาวายงไมถอเปนกรณลกจางฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจางทรายแรง ดงนน เมอนายจางเลกจางลกจาง นายจางมหนาทตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และคาชดเชยใหลกจางดวย ยกตวอยางเชน

ค าพพากษาศาลฎกาท 846/2537 ระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยระบหามใชเวลาหรอทรพยสนของบรษทฯ ไปท างานสวนตวโดยมไดรบอนญาต การทโจทกขายสนคาบรษทอนใหแกลกจางจ าเลยสองคน คนหนงซอยาสระผมและครมนวดผมอกคนหนงซอลปสตกการซอขายสงของจ านวนเลกนอยโดยปกตใชเวลาเพยงครเดยวทงไมปรากฏวาจ าเลยไดรบความเสยหายมากนอยเพยงใดการกระท าของโจทกจงมใชการฝาฝนขอบงคบเกยวกบ


การท างานในกรณทรายแรง จ าเลยไมเคยตกเตอนโจทกเปนหนงสอมากอนจ าเลยเลกจางโจทกจงตองจายคาชดเชยใหโจทก การทโจทกขายสนคาบรษทอนแกลกจางจ าเลยยอมเปนเหตใหทงโจทกและลกจางตองหยดการท างานเพอเจรจาและสงมอบสนคาทโจทกน ามาขาย ถอไดวาเปนการกระท าการอนไมสมควรแกการปฏบตหนาทการงานของตนใหลลวงไปโดยถกตองและสจรตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 583 จ าเลยเลกจางโจทกไดโดยไมตองบอกกลาวลวงหนาและไมตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา

ค าพพากษาศาลฎกาท 2980/2537 การทโจทกซงเปนลกจางมหนาทขบรถสงของจ าเลยตอกบตรบนทกเวลาท างานของ ณ. ซงเปนเดกทายรถทโจทกขบเพอแสดงเวลากลบจากท างานของ ณ. ซงมไดกลบมาทบรษทจ าเลยโดยไดลงจากรถสงของของจ าเลยระหวางทางแทน ณ. ซงในวนดงกลาว ณ. กไดไปท างานจนสนสดเวลาท างานปกตแลวเมอไมปรากฏวาการตอกบตรดงกลาวจะเปนเหตใหจ าเลยตองจายคาลวงเวลาใหแก ณ.หรอไม และไมปรากฏวาจ าเลยไดรบความเสยหายรายแรงประการอนใดอก การทโจทกฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยดงกลาว จงมใชกรณทรายแรงจ าเลยเลกจางโจทกดวยเหตดงกลาวจงตองจายคาชดเชยใหแกโจทก

ค าพพากษาศาลฎกาท 5959/2537 ตามระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างาน ลกจางจะตองมาท างานระหวาง 8:00 น. ถง 17:00 น. การทลกจางลงเวลาท างานไววาไดมาท างานและเลกงานตามเวลาดงกลาว โดยมลกจางซงเปนผควบคมการท างานลงชอก ากบความถกตองในชองหมายเหตทกวน แสดงวานายจางไมไดถอวาการลงเวลามาท างานและเลกงานเปนสาระส าคญ แมจะลงเวลาไมตรงกบความเปนจรงผควบคมการท างานลกจางกลงชอก ากบความถกตองให ไมปรากฏวา ลกจางถกหกคาจางจากการมาท างานสายและเลกงานกอนเวลา จงมใชเปนการฝาฝนระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานในกรณทรายแรง และการกระท าดงกลาวกไมถอวาเปนการทจรตตอหนาท

ค าพพากษาศาลฎกาท 3184/2540 โจทกซงเปนลกจางจ าเลยไดดา ส. ซงเปนผบงคบบญชาของโจทกวา“ตอแหล” ตอหนาพนกงานอนในสถานทท างานขณะท ส.สงหามพนกงานพดเสยงดงการทโจทกดา ส.โดยใชถอยค าวา “ตอแหล” ซงมความหมายวาเปนคนพดเทจอนเปนการแสดงกรยากระดางกระเดองตอผบงคบบญชาดวยการใชวาจาดหมน เหยยดหยามและกาวราว เปนการฝาฝนระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยซงจ าเลยไดจดไวในหวขอเรองวนยและความประพฤตทวไปของพนกงาน แยกตางหากจากหวขอเรองความผดรายแรงซงไดระบการกระท าทเปนความผดรายแรงไวโดยเฉพาะ ซงแสดงวาจ าเลยไมไดถอวาการฝาฝนระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานดงกลาวเปนความผดกรณรายแรงแตอยางใด ดงนน เมอปรบการกระท าของโจทกกบระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยดงกลาวแลว การกระท าของโจทกเปนเพยงฝาฝนระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลยเปนกรณทวไป หาเปนความผดกรณรายแรงไม เมอไมปรากฏวาจ าเลยเคยเตอนโจทกเปนหนงสอมากอน จ าเลยเลกจางโจทกจงตองจายคาชดเชย


ค าพพากษาศาลฎกาท 7492/2542 การทโจทกดมสรานอกสถานทท างานในชวงเวลาทโจทกไดขออนญาตดวยวาจาตอผบงคบบญชาออกไปท าธระสวนตว แมการขออนญาตดงกลาวของโจทกจะไมชอบดวยระเบยบขอบงคบ เนองจากมไดขออนญาตเปนหนงสอ แตผบงคบบญชากไดอนญาตดวยวาจาแลว สวนกรณทโจทกเมาสราและมเหตทะเลาะววาทกบ ส. ในบรเวณทท างานของจ าเลย การทะเลาะววาทเกดขนเมอเวลาหลงเลกงานแลวโดยไมท าใหจ าเลยเสยหายรายแรงตามขอบงคบของจ าเลย และแมโจทกโทรศพทแจงเทจตอผบงคบบญชาวาธระยงไมเสรจ กไมปรากฏวาไดท าใหจ าเลยเสยหายอยางรายแรง เชนเดยวกน ดงนการกระท าดงกลาวของโจทกจงไมเปนความผดวนยรายแรงตามขอบงคบของจ าเลยทไดก าหนด ใหเปนความผดวนยอยางรายแรงตอเมอการกระท าของโจทกกอใหเกดความเสยหายอยางรายแรงแกจ าเลยดวย

การเลกจางกรณเชนใดจะเปนการเลกจางทไมเปนธรรมตาม พระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 มาตรา 49 ศาลแรงงานสามารถวนจฉยไดโดยค านงถงเหตอนควรในการเลกจางประกอบกบระเบยบขอบงคบการท างานซงถอไดวาเปนขอตกลงเกยวกบสภาพการจางระหวางนายจางกบลกจาง

โจทกไมไดกระท าผดระเบยบขอบงคบหรอค าสงของจ าเลยเปนกรณรายแรง ทงขอบงคบของจ าเลยก าหนดใหการลงโทษไลออกกระท าไดในกรณทพนกงานกระท าผดวนยอยางรายแรง เมอการกระท าของโจทกไมเปนความผดวนยอยางรายแรง จ าเลยมค าสงลงโทษไลโจทกออกจากงานไมชอบดวยระเบยบขอบงคบของจ าเลยจงเปนการเลกจางทไมเปนธรรม

• ละทงหนาทเปนเวลาสามวนท างานตดตอกนไมวาจะมวนหยดคนหรอไมกตามโดยไมมเหตอนสมควร

กรณนเปนกรณทลกจางไมยอมไปปฏบตงานใหแกนายจางเปนเวลาตดตอกน 3 วนท างาน กลาวคอ นบเฉพาะวนทเปนวนท างานของลกจางเทานน ทงน ไมวาจะมวนหยดคนหรอไมกตาม ไมวาจะเปนวนหยดประจ าสปดาห วนหยดตามประเพณ หรอวนหยดพกผอนประจ าปกตาม และการทลกจางไมยอมท างานใหแกนายจางนน จะตองเปนกรณทลกจางไมมเหตผลสมควรจะอางไดดวย นายจางสามารถบอกเลกสญญาจางแรงงานลกจางไดโดยไมตองบอกกลาวลวงหนา ไมตองจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมตองจายคาชดเชย อยางไรกตาม เปนไปไดยากทจะจ ากดความวาอยางไรถอวาลกจางมเหตอนสมควรเพยงพอในการไมมาท างานใหนายจาง หรออยางไรถอวาลกจางไมมเหตผลเพยงพอในการละทงหนาทการงานไป ดงนน ศาลแรงงานจงตองใชดลยพนจในการพจารณาเปนกรณๆไป


มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทศาลฎกาวนจฉยวากรณใดถอเปนกรณทลกจางละทงหนาทการงานเปนเวลา 3 วนท างานตดตอกน กรณใดทลกจางไมมเหตสมควรจะอางในการละทงหนาทการงาน และกรณใดทลกจางมเหตผลสมควรในการละทงหนาทการงานไป ดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 3698/2526 ลกจางไมไดไปท างาน 8 วน เพราะไปชวยงานศพมารดาสามและลกจางเจบปวย ถอเปนการละทงหนาทโดยมเหตอนควร

ค าพพากษาศาลฎกาท 3651/2529 ลกจางลากจ 3 วน ไปดแลมารดาซงปวยหนกไมมผใดดแล นายจางอนญาตและลกจางหยดงานตอเพอน ามารดาเขาโรงพยาบาล และดแลตออก 12 วน ถอเปนการละทงหนาทโดยมเหตอนควร

ค าพพากษาศาลฎกาท 804/2531 ลกจางเดนทางไปตางประเทศเพอเยยมดอาการปวยของภรยาซงเปนโรคตดเชอ โดยลกจางมไดยนใบลาตามระเบยบของนายจาง การทลกจางเรงรอนไปเยยมดแลอาการปวยของภรยาจงไมเปนเหตสมควรทลกจางจะละทงหนาทถง 17 วน

ค าพพากษาศาลฎกาท 2236/2533 มารดาโจทกเปนโรคความดนโลหตสงซงไดรบการรกษาตามปกตไมปรากฏวามอาการรนแรงและเฉยบพลน และไมไดปวยหนกจนเปนเหตใหโจทกตองรบเดนทางไปทนท การทโจทกขาดงานไปเยยมมารดาโดยไมลากจใหถกตอง จงเปนการละทงหนาทโดยไมมเหตอนสมควร

ค าพพากษาศาลฎกาท 2477/2535 นายจางสงใหลกจางซงเปนกรรมการลกจางไปท างานทเครองอดอะลมเนยมเครองเลกโดยไดแจงการโยกยายใหลกจางทราบตงแตวนท 21 มกราคม 2535 ทงไดอธบายใหทราบดวยวา การท างานของเครองอดอะลมเนยมเครองเลกมขนตอนการท างานนอยกวาเครองใหญเมอลกจางไดทราบค าสงแลวเพยงแตมาทท างานเพอลงเวลาเขาท างานและเลกงานตามปกต โดยไมยอมไปปฏบตงานตามค าสงของนายจางในวนท 20 ถงวนท 22กมภาพนธ 2535 การกระท าของลกจางยอมเปนการละทงหนาทเปนเวลาสามวนท างานตดตอกนโดยไมมเหตอนสมควร และเปนการฝาฝนตอระเบยบขอบงคบเกยวกบการท างานของนายจางกรณมเหตทนายจางจะเลกจางซงเปนกรรมการลกจางได

ค าพพากษาศาลฎกาท 2476/2537 การทโจทกละทงหนาทในระหวางเวลาท างานและฝาฝนขอบงคบเกยวกบการ ท างานดวยการดมเบยรในระหวางเวลาท างานถอไดวาเปนการละทงหนาทการ งาน และจงใจขดค าสงนายจางอนชอบดวยกฎหมาย จ าเลยจงเลกจางโจทกไดโดยไมตองบอกกลาวลวงหนาและไมตองจายสนจาง แทนการบอกกลาวลวงหนา โจทกละทงหนาทเฉพาะในวนท 16 ตลาคม 2536 ตงแตเวลา 16.20 นาฬกา มใชละทงหนาทเปน


เวลาสามวนท างานตดตอกนตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองการคมครองแรงงานขอ 47(4) ลกษณะงานทโจทกท ามใชงานทหากผปฏบตงานมนเมาแลวจะเกดความเสยหายรายแรงแกนายจาง และไมปรากฏวาโจทกมนเมาเพยงใด แมตามขอบงคบของจ าเลยก าหนดใหเลกจางไดโดยไมจายคาชดเชยกมใชจะตองถอวาการท าผดวนยดงกลาวเปนกรณรายแรง เมอจ าเลยเลกจางโจทกโดยไมเคยตกเตอนจ าเลยจงตองจายคาชดเชยแกโจทก คาชดเชยเปนเงนทนายจางตองจายใหลกจางเมอเลกจางจ าเลยไมจายคาชดเชยใหโจทก จงตองถอวาผดนดนบแตวนทเลกจางเปนตนไป

ค าพพากษาศาลฎกาท 4105-4108/2550 การทจ าเลยมค าสงยายโจทกทงสทท างานอยทหนวยงานของจ าเลยในจงหวดเชยงใหมไปท างานทหนวยงานของจ าเลยในจงหวดระยอง จงหวดอางทอง จงหวดพระนครศรอยธยา และจงหวดสมทรปราการกบจงหวดฉะเชงเทรา เปนการยายโดยจ าเลยมสทธกระท าไดตามขอบงคบเกยวกบการท างานของจ าเลย แมการยายสถานทท างานจะมผลกระทบตอชวตประจ าวนในครอบครวของผถกยายกเปนเรองธรรมดา แตต าแหนงใหมทจ าเลยสงยายโจทกทงสไปท างานและคาจางทไดรบกไมต ากวาต าแหนงเดม เมอไมปรากฏวาจ าเลยมการกระท าอนทเปนการกลนแกลงยายโจทกทงส ค าสงยายของจ าเลยจงชอบดวยขอบงคบเกยวกบการท างานและชอบดวยกฎหมาย โจทกทงสจงมหนาทตองปฏบตงานในหนาท ณ หนวยงานตามค าสงยาย เมอโจทกทงสไมไปปฏบตงานในหนาท ณ หนวยงานตามค าสงยายจงเปนการละทงหนาทในต าแหนงใหมโดยไมมเหตอนสมควร แมโจทกทงสจะยงคงปฏบตงานตามหนาทเดมทจงหวดเชยงใหมกเปนการละทงหนาท จ าเลยใหโจทกทงสไปปฏบตงานในหนาทใหมในว นท 18 เมษายน 2548 แตโจทกทงสไมไปจนถงวนท 20 เมษายน 2548 เปนการละทงหนาทเปนเวลา 3 วนท างานตดตอกน จ าเลยจงเลกจางโจทกทงสไดโดยไมตองจายคาชดเชยตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 119 (5) โจทกทงสซงเปนลกจางมหนาทและความรบผดชอบตามสญญาจางแรงงานและตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทจะตองปฏบตตามค าสงยายดงกลาว เมอโจทกทงสไมปฏบตตามโดยไมไปท างานในหนาทใหม ณ หนวยงานตามค าสงยาย จงเปนการกระท าอนไมสมแกการปฏบตหนาทของตนใหลลวงไปโดยถกตองและสจรต จ าเลยเลกจางโจทกทงสไดโดยไมตองบอกกลาวลวงหนาตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 583 จ าเลยจงไมตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาแกโจทกทงส จ าเลยเลกจางเพราะโจทกทงสละทงหนาทเปนเวลา 3 วนท าการตดตอกนโดยไมมเหตอนสมควร เปนการเลกจางทมเหตสมควร ไมเปนการเลกจางทไมเปนธรรม จ าเลยจงไมตองจายคาเสยหายจากการเลกจางทไมเปนธรรมแกโจทกทงส

• ไดรบโทษจ าคกตามค าพพากษาถงทสดใหจ าคก

กรณนจะตองเปนกรณทลกจางไดรบโทษตามค าพพากษาใหจ าคกขณะทเปนลกจางอย ไมใชกรณไดรบโทษมากอนหนาทจะมาเปนลกจางตามสญญาจางแรงงานกบนายจาง และโทษจ าคกนนจะตองเปนโทษตามค าพพากษาทถงทสดแลวไมวาดวยกรณใดกตาม ดงตวอยางค าพพากษาฎกาน


ค าพพากษาศาลฎกาท 2909/2524 ขอยกเวนทนายจางไมตองจายคาชดเชยทวา “ไดรบโทษตามค าพพากษาใหถงทสดใหจ าคก” นน หมายถง ลกจางไดรบโทษตามค าพพากษาใหจ าคกและคดถงทสดในขณะทเปนลกจาง หาใชกรณทลกจางไดรบโทษจ าคกและพนโทษมาแลวจงมาเปนลกจางของนายจางไม

และกรณน จะตองไมใชกรณเปนความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษดวย หากปรากฏวาเปนความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษและนายจางอยากจะยกขนอางเปนเหตเลกจางไมบอกกลาวลวงหนา ไมจายคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมจายคาชดเชย จะตองเปนกรณทความผดนนเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหาย

นายจางจงจะสามารถยกขนอางเปนขอยกเวนในกรณนได

ขอสงเกต

นอกจากขอยกเวนทง 6 กรณขางตนตามทไดบญญตไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 119 ทยกเวนใหนายจางสามารถเลกจางลกจางไดโดยไมตองจายคาชดเชยแลว ยงตองพจารณาถงมาตรา 118 (1) อกดวย เพราะสทธในการเรยกรองคาชดเชยจากนายจางนน ลกจางจะมสทธเรยกรองเอาไดเมอมการท างานใหนายจางมาครบ 120 วน ดงนน หากลกจางยงท างานใหนายจางไมครบ 120 วน แมไมมเหตตามมาตรา 119 กตาม นายจางกไมจ าเปนตองจายคาชดเชยใหลกจางทตนเลกจาง ดงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 5131/2550 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118 (1) ไมไดบญญตขอยกเวนใหนายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางในระหวางการทดลองงานหรอตามสญญาจางทดลองงาน จงตองนบระยะเวลาการท างานตงแตวนเขาท างานไมวาจะมการทดลองงานหรอไมจนถงวนเลกจาง หากลกจางท างานตดตอกนครบหนงรอยยสบวนแลวถกเลกจางโดยมใชกรณหนงกรณใดทไมตองจายคาชดเชยตามมาตรา 119 นายจางตองจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางดงกลาว เมอโจทกเขาท างานเปนลกจางจ าเลยท 1 ตงแตวนท 3 สงหาคม 2547 แลวถกเลกจางในวนท 28 กมภาพนธ 2548 จ าเลยท 1 จงตองจายคาชดเชยใหแกโจทกไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสามสบวน


นอกจากน ยงมกรณเงนชดเชยพเศษอกสองกรณทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดขนมาเพอคมครองลกจางกรณทนายจางยายสถานประกอบการอนมผลกระทบส าคญตอการด ารงชวตตามปกตของลกจางหรอครอบครว และกรณทนายจางน าเครองจกรหรอเทคโนโลยเพอมาทดแทนแรงงานมนษย ทงน ตามทไดบญญตไวในมาตรา 120 ถงมาตรา 122 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

คาชดเชยพเศษ

กรณทนายจางยายสถานประกอบการอนมผลกระทบส าคญตอการด ารงชวตตามปกตของลกจางหรอครอบครว


“ในกรณทนายจางจะยายสถานประกอบกจการไปตง ณ สถานทอนอนมผลกระทบส าคญตอการด ารงชวตตามปกตของลกจางหรอครอบครว นายจางตองแจงใหลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวาสามสบวนกอนวนยายสถานประกอบกจการ ในการน ถาลกจางไมประสงคจะไปท างานดวยใหลกจางมสทธบอกเลกสญญาจางไดภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงจากนายจาง หรอวนทนายจางยายสถานประกอบกจการ แลวแตกรณ โดยลกจางมสทธไดรบคาชดเชยพเศษไมนอยกวาอตราคาชดเชยทลกจางพงมสทธไดรบตามมาตรา 118

ในกรณทนายจางไมแจงใหลกจางทราบลวงหนาตามวรรคหนง ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทายสามสบวน หรอเทากบคาจางของการท างานสามสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษ หรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาใหแกลกจางภายในเจดวนนบแตวนทลกจางบอกเลกสญญา

ในกรณทนายจางไมจายคาชดเชยพเศษ หรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาตามวรรคสาม ใหลกจางมสทธยนค ารองตอคณะกรรมการสวสดการแรงงานภายในสามสบวนนบแตวนครบก าหนดการจายคาชดเชยพเศษ หรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา

ใหคณะกรรมการสวสดการแรงงานพจารณาและมค าสงภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบค ารอง


เมอคณะกรรมการสวสดการแรงงานพจารณาแลว ปรากฏวา ลกจางมสทธไดรบคาชดเชยพเศษหรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา ใหคณะกรรมการสวสดการแรงงานมค าสงเปนหนงสอ ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษ หรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา แลวแตกรณ ใหแกลกจาง ภายในสามสบวนนบแตวนททราบ หรอถอวาทราบค าสง

ในกรณทคณะกรรมการสวสดการแรงงานพจารณาแลวปรากฏวา ลกจางไมมสทธไดรบคาชดเชยหรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา แลวแตกรณ ใหคณะกรรมการสวสดการแรงงานมค าสงเปนหนงสอและแจงใหนายจางและลกจางทราบ

ค าสงของคณะกรรมการสวสดการแรงงานใหเปนทสด เวนแตนายจางหรอลกจางจะอทธรณค าสงตอศาลภายในสามสบวนนบแตวนทไดทราบค าสง ในกรณทนายจางเปนฝายน าคดไปสศาลนายจางตองวางหลกประกนตอศาลตามจ านวนทตองจายตามค าสงนน จงจะฟองคดได”

ดงนน เมอพจารณามาตรา 120 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จะเหนวาหากกรณนายจางตองยายสถานประกอบการไปยงถนฐานอน นายจางมหนาทตองแจงใหลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวา 30 วนกอนวนยายสถานประกอบกจการ แลวหากเกดกรณทถาลกจางไมประสงคจะไปท างานดวย อาจเพราะหางไกลจากครอบครว หรอการยายสถานทท างานจะสงผลกระทบตอการด าเนนชวตของลกจางและครอบครว เชน หางไกลโรงเรยนของบตรลกจาง เปนตน กฎหมายคมครองแรงงานกเปดชองใหลกจางมสทธบอกเลกสญญาจางไดภายใน 30 วนนบแตวนทไดรบแจงจากนายจาง หรอวนทนายจางยายสถานประกอบกจการ แลวแตกรณ โดยลกจางมสทธไดรบคาชดเชยพเศษไมนอยกวาอตราคาชดเชยทลกจางพงมสทธไดรบตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นนหมายความวา แมจะเปนกรณทลกจางเปนฝายบอกเลกสญญาอนไม เขากรณทลกจางจะไดรบคาชดเชยจากนายจางตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กตาม แตมาตรา 120 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กไดบญญตเพอคมครองลกจาง จงใหลกจางมสทธไดรบเงนทเรยกวา “คาชดเชยพเศษ” ในอตราไมนอยกวาทลกจางพงมสทธจะไดหากนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาจางแรงงานตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541119

อยางไรกตาม หากนายจางไมแจงใหลกจางทราบลวงหนาตามทก าหนดไว มาตรา 120 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดก าหนดใหนายจางจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทาย 30 วน หรอเทากบคาจางของ



การท างาน 30 วนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวยดวย อนมเจตนารมณเชนเดยวกบทบญญตไวในมาตรา 17 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541120

ท งน ไมวาจะเปนคาชดเชยพเศษ ตามมาตรา 120 วรรคหน ง แห งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 หรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา ตามมาตรา 120 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 กตาม กฎหมายคมครองแรงงานก าหนดใหนายจางมหนาทตองจายใหแกลกจางภายใน 7 วนนบแตวนทลกจางบอกเลกสญญา ทงน ตามทไดก าหนดไวในมาตรา 120 วรรคสาม แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

หากนายจางไมปฏบตตามจะตองถอวานายจางผดนด ลกจางสามารถคดดอกเบยผดนดไดตามทก าหนดไวในมาตรา 9 วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541121 ตลอดจนหากปรากฏวานายจางจงใจไมจ าย ลกจางกสามารถคดเงน เพมตามมาตรา 9 วรรคสอง แห งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541122 ไดเชนกน

อนง สถานประกอบกจการแหงใหม ตองไมใชเปนสาขา หรอเปนหนวยงานของนายจางอกแหงหนงซงมอยเดมดวย ดงตวอยางค าพพากษาฎกาดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 2228/2545 ขณะสงยายลกจางจากส านกงานทกรงเทพใหไปท างานทหนวยงานของนายจางในจงหวดภเกต นายจางมสถานประกอบกจการทจงหวดภเกตอยกอนแลว จงเปนกรณนายจางสงยายลกจางใหไปท างานทสถานประกอบกจการของนายจางอกแหงหนงทมอยแลว ไมใชนายจางยายสถานประกอบกจการตามมาตรา 120 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

ค าพ พ ากษาศาลฎ ก าท 3398/2546 น ายจ างม ส ถานประกอบการทเขตคลองเตย กรงเทพ และพระประแดง สมทรปราการ นายจางยายส านกงานเขตคลองเตยไปรวมกบโรงงานทพระประแดง เปนกรณทนายจางสงยายลกจางใหไปท างานทสถานประกอบการของนายจางอกแหงหนงซงมอยแลว ไมใชกรณยายสถานประกอบการ ตามมาตรา 120 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ลกจางไมไดรบคาชดเชยพเศษ

120 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17. อางแลว. 121 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 9. อางแลว. 122 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 9. อางแลว.


คาชดเชยพเศษ

กรณทนายจางน าเครองจกรหรอเทคโนโลยเพอมาทดแทนแรงงานมนษย


“ในกรณทนายจางจะเลกจางลกจางเพราะเหตทนายจางปรบปรงหนวยงาน กระบวนการผลต การจ าหนาย หรอการบรการ อนเนองมาจากการน าเครองจกรมาใชหรอเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลย ซงเปนเหตใหตองลดจ านวนลกจาง หามมใหน ามาตรา 17 วรรคสอง มาใชบงคบ และใหนายจางแจงวนทจะเลกจาง เหตผลของการเลกจางและรายชอลกจางตอพนกงานตรวจแรงงาน และลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวาหกสบวนกอนวนทจะเลกจาง

ในกรณทนายจางไมแจงใหลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนา หรอแจงลวงหนานอยกวาระยะเวลาทก าหนดตามวรรคหนง นอกจากจะไดรบคาชดเชยตามมาตรา 118 แลว ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทายหกสบวน หรอเทากบคาจางของการท างานหกสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวยดวย

ในกรณทมการจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาตามวรรคสองแลวใหถอวานายจางไดจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยดวย”

มาตรา 121 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนกรณทนายจางเลกจางลกจางโดยมสาเหตมาจากการทนายจางน าเครองจกรหรอเทคโนโลยมาใชในสถานประกอบการของตนแทนแรงงานมนษย ท าใหตองลดจ านวนลกจางลง กรณเชนน กฎหมายคมครองแรงงานไมใหน าวธการบอกเลกสญญาจางแรงงานตามทก าหนดไวในมาตรา 17 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541123 มาใช แตก าหนดใหนายจางมหนาทตองแจงวนทจะเลกจาง เหตผลของการเลกจาง และรายชอลกจางใหพนกงานตรวจแรงงาน และลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนา ไมนอยกวา 60 วนกอนวนทจะเลกจาง

หากนายจางไมแจงใหลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนา หรอแจงลวงหนานอยกวาระยะเวลาทก าหนด กฎหมายคมครองแรงงานไดบญญตคมครองลกจางไววา นอกจากจะ



ไดรบคาชดเชยตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 แลว124 ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทาย 60 วน หรอเทากบคาจางของการท างาน 60 วนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวยดวย ซงถอเปนอตราทสงกวาอตราทมาตรา 17 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541125 ก าหนดเอาไว

ทงน หากปรากฏวาลกจางทจะถกเลกจางเนองจากมเครองจกรและเทคโนโลยเขามาแทนท ตามมาตรา 121 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นน เปนลกจางทท างานมาใหแกนายจางเปนระยะเวลาตดตอกนนานถง 6 ปขนไป ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษเพมขนจากคาชดเชยตามมาตรา 118 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541126 ไมนอยกวาคาจางอตราสดทาย 15 วนตอการท างานครบหนงป หรอไมนอยกวาคาจางของการท างาน

15 วนสดทายตอการท างานครบหนงปส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย แตรวมแลวตองไมเกนคาจางอตราสดทาย 360 วน หรอไมเกนคาจางของการท างาน 360 วนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย ทงน ตามทไดบญญตไวในมาตรา 122


“ในกรณทนายจางเลกจางลกจางตามมาตรา 121 และลกจางนนท างานตดตอกนเกนหกปขนไป ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษเพมขนจากคาชดเชยตามมาตรา 118 ไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสบหาวนตอการท างานครบหนงป หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสบหาวนสดทายตอการท างานครบหนงปส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย แตคาชดเชยตามมาตรานรวมแลวตองไมเกนคาจางอตราสดทายสามรอยหกสบวน หรอไมเกนคาจางของการท างานสามรอยหกสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย

เพอประโยชนในการค านวณคาชดเชยพเศษ กรณระยะเวลาท างานไมครบหนงปถาเศษของระยะเวลาท างานมากกวาหนงรอยแปดสบวน ใหนบเปนการท างานครบหนงป”

อนง มตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทวนจฉยวากรณใดเปนกรณนายจางน าเครองจกรหรอเทคโนโลยมาทดแทนแรงงานของลกจางเอาไว ดงตอไปน

124 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118. อางแลว. 125 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 17. อางแลว. 126 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 118. อางแลว.


ค าพ พ ากษาศาลฎ กาท 1396/2548 การท โจทกจะได รบคาชดเชยพเศษ จะตองเปนกรณทบรษทจ าเลยปรบปรงหนวยงานและการปรบปรงนน เปนเพราะเหตอนเนองมาจากการน าเครองจกรมาใช หรอมการเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลย ซงเปนลกษณะของการน าเครองจกรหรอเทคโนโลยมาใชแทนก าลงคน แตการปรบปรงหนวยงานของจ าเลย ซงเปนเหตใหตองลดจ านวนพนกงานลง โดยเลกจางโจทกนน มใชเกดจากเหตดงกลาวขางตน โจทกไมมสทธไดรบคาชดเชยพเศษ

ค าพพากษาศาลฎกาท 5736/2548 ธนาคารจ าเลยท 1 น าระบบคอมพวเตอร KARS มาใชในฝายสนเชอท าหนาทวเคราะหและท ารายงานสนเชอแทนคน มการยายผจดการฝายสนเชอและเลกจางลกจางซงท างานเปนเลขานการ การทจ าเลยท 1 เลกจางลกจาง มใชเนองจากการทจ าเลยท 1 ปรบปรงโครงสรางองคกรภายในฝายสนเชอ อกทงไมใชเปนการเลกจาง เนองจากนายจางน าเครองจกรหรอเทคโนโลยมาใชทดแทนการท างานของลกจางตามมาตรา 121 และ มาตรา 122 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

3. เงนกรณทมการสะสมวนหยดพกผอนประจ าป


“ในกรณทนายจางเลกจางโดยมใชกรณตามมาตรา 119 ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปในปทเลกจางตามสวนของวนหยดพกผอนประจ าปทลกจางพงมสทธไดรบตามมาตรา 30

ในกรณทลกจางเปนฝายบอกเลกสญญาหรอนายจางเลกจาง ไมวาการเลกจางนน

เปนกรณตามมาตรา 119 หรอไมกตาม ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปสะสมทลกจางพงมสทธไดรบตามมาตรา 30”

มาตรา 67 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ถอเปนหนาทแกนายจางในการจายเงนใหแกลกจางทนายจางบอกเลกสญญาจางแรงงานอกกรณหนง กลาวคอ หากการเลกจางของนายจางไมใชการเลกจางเพราะเหตจากการกระท าความผดของลกจางตามทก าหนดไวในมาตรา 119 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541127 แลว และปรากฏวาลกจางยง

127 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 119 บญญตไววา “นายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางในกรณหนงกรณใด ดงตอไปน


ไมไดใชสทธหยดส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปตามมาตรา 30 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541128 ทลกจางมสทธหยดในปทนายจางเลกจาง นายจางมหนาทตองจายคาจางส าหรบวนทลกจางมาท างานในวนหยดพกผอนประจ าปทเลกจางนนใหแกลกจางดวย

แตหากเปนกรณลกจางมวนหยดพกผอนประจ าปสะสมมา กรณน นายจางมหนาทตองจายเงนคาจางใหแกลกจางส าหรบวนหยดพกผอนประจ าปทสะสมมานนดวยโดยไมมขอยกเวน ไมวากรณจะเปนการสนสดแหงสญญาจางแรงงานเพราะนายจางเลกจาง หรอลกจางเปนฝายบอกเลกสญญา และไมวาจะเปนกรณทลกจางไดกระท าความผดตามทก าหนดไวในมาตรา 119 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 หรอไมกตาม

(1) ทจรตตอหนาทหรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง (2) จงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย

(3) ประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรง (4) ฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจางอนชอบดวยกฎหมายและเปนธรรม และนายจางไดตกเตอนเปนหนงสอแลว เวนแตกรณทรายแรง นายจางไมจ าเปนตองตกเตอน

หนงสอเตอนใหมผลบงคบไดไมเกนหนงปนบแตวนทลกจางไดกระท าผด

(5) ละทงหนาทเปนเวลาสามวนท างานตดตอกนไมวาจะมวนหยดคนหรอไมกตามโดยไมมเหตอนสมควร

(6) ไดรบโทษจ าคกตามค าพพากษาถงทสดใหจ าคก

ในกรณ (6) ถาเปนความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษตองเปนกรณทเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหาย

การเลกจางโดยไมจายคาชดเชยตามวรรคหนง ถานายจางไมไดระบขอเทจจรงอนเปนเหตทเลกจางไวในหนงสอบอกเลกสญญาจางหรอไมไดแจงเหตทเลกจางใหลกจางทราบในขณะทเล กจางนายจางจะยกเหตนนขนอางในภายหลงไมได” 128 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 30 บญญตไววา

“ลกจางซงท างานตดตอกนมาแลวครบหนงปมสทธหยดพกผอนประจ าปไดปหนงไมนอยกวาหกวนท างานโดยใหนายจางเปนผก าหนดวนหยดดงกลาวใหแกลกจางลวงหนาหรอก าหนดใหตามทนายจางและลกจางตกลงกนในปตอมานายจางอาจก าหนดวนหยดพกผอนประจ าปใหแกลกจ างมากกวาหกวนท างานกได

นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหสะสมและเลอนวนหยดพกผอนประจ าปทยงมไดหยดในปนนรวมเขากบปตอๆ ไปได

ส าหรบลกจางซงท างานยงไมครบหนงป นายจางอาจก าหนดวนหยดพกผอนประจ าปใหแกลกจางโดยค านวณใหตามสวนกได”


4. คาเสยหายกรณการเลกจางไมเปนธรรม

ส าหรบกรณคาเสยหายอนเกดจากการเลกจางไมเปนธรรมนน ไมไดมบญญตไวในกฎหมายคมครองแรงงาน วากรณเชนไรจงจะถอเปนการเลกจางทไมเปนธรรม และคาเสยหายนนจะครอบคลมไปถงขนาดไหนบาง หากแตเปนกรณการคมครองลกจางจากการถกนายจางเลกจางอยางไมเปนธรรมตามดลยพนจของศาลทจะพจารณาเปนกรณๆไป อยางไรกตาม ค าวา "การเลกจางไมเปนธรรม" ไมมกฎหมายแรงงานฉบบใดเขยนค านยามไว มเพยงบญญตไวในพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ.2522 มาตรา 49 ทไดบญญตไววา

“การพจารณาคดในกรณนายจางเลกจางลกจาง ถาศาลแรงงานเหนวาการเลกจางลกจางผนนไมเปนธรรมตอลกจาง ศาลแรงงานอาจสงใหนายจางรบลกจางผนนเขาท างานตอไปในอตราคาจางทไดรบในขณะทเลกจาง ถาศาลแรงงานเหนวา ลกจางกบนายจางไมอาจท างานรวมกนตอไปได ใหศาลแรงงานก าหนดจ านวนคาเสยหายใหนายจางชดใชใหแทน โดยใหศาลค านงถงอายของ ลกจาง ระยะเวลาการท างานของลกจาง ความเดอดรอนของลกจางเมอ ถกเลกจาง มลเหตแหงการเลกจางและเงนคาชดเชยทลกจางมสทธไดรบประกอบการพจารณา”

ดงนน เมอพจารณาจากบทบญญตดงกลาวขางตน จงจะเหนไดวากฎหมายไมไดก าหนดไววา การกระท าในลกษณะอยางไรจงจะเปนการเลกจางไมเปนธรรม แตใหอ านาจอยางกวางๆแกศาลแรงงานในการใชดลพนจวนจฉยวา การเลกจางใดเปนการกระท าทไมเปนธรรมตอลกจาง และก าหนดแนวทางในการพจารณาวา หากศาลแรงงานเหนวานายจางกบลกจางสามารถกลบมาท างานรวมกนไดอก กใหสงใหนายจางรบลกจางกลบเขาท างานในต าแหนงเดม และไดรบคาจางตามอตราคาจางทเคยไดรบในขณะเลกจาง แตหากศาลแรงงานเหนวา นายจางกบลกจางไมสามารถกลบมารวมงานกนไดอกตอไป กใหศาลแรงงานสงใหนายจางจายคาเสยหายจากการเลกจางทไมเปนธรรมดงกลาวแกลกจางแทน โดยในการก าหนดคาเสยหายส าหรบการเลกจางท ไมเปนธรรมน ใหศาลแรงงานพจารณาโดยค านงถงอายของลกจาง ระยะเวลาการท างานของลกจาง ความเดอดรอนของลกจางเมอถกเลกจาง มลเหตแหงการเลกจาง เงนคาชดเชยทลกจางมสทธไดรบ ประกอบการพจารณาดวย ดงตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 739-740/2525 การเลกจางอยางไรเปนการเลกจางโดยไมเปนธรรมตามพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ.2522 มาตรา 49 นน ศาลสามารถวนจฉยไดโดยค านงถงเหตอนสมควรไมควรในการเลกจาง ประกอบกบระเบยบขอบงคบการท างาน ซงถอไดวาเปนขอตกลงเกยวกบสภาพการจางระหวางนายจางลกจาง ซง


ไมจ าเปนตองวนจฉยโดยอาศยหลกเกณฑตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 มาตรา 121 และมาตรา 123 ซงเปนคนละกรณกน



1. สญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา ลกจางไดรบคาตอบแทนเปนรายเดอน โดยไดรบทกวนท 30 ของทกๆเดอน ตอมา นายจางมหนงสอบอกเลกจางลกจางในวนท 31 ตลาคม 2554 โดยไมไดมเหตมาจากการกระท าความผดของลกจาง หากนายจางประสงคจะเลกจางลกจางทนท นายจางจะตองจายเงนคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาหรอไม หากตองจาย นายจางจะตองจายในอตราเทาใด จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

2. ลกจางท างานใหนายจางมาเปนระยะเวลา 6 ป ตอมา ลกจางบอกเลกสญญาจางแรงงาน นายจางจะตองจายเงนคาชดเชยเมอสญญาจางแรงงานสนสดลงกรณนหรอไม เพราะเหตใด จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

3. ลกจางท างานใหนายจางมาเปนระยะเวลา 4 ป ตอมาพบวาลกจางไดยกยอกทรพยของนายจางไป นายจางจงประสงคจะบอกเลกจางลกจาง กรณเชนน นายจางจะตองบอกเลกสญญาจางอยางไร และนายจางจะตองจายเงนคาชดเชยเมอสญญาจางแรงงานสนสดลงกรณนหรอไม เพราะเหตใด จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

4. สญญาจางแรงงานแบบไมมก าหนดระยะเวลา ลกจางไดรบคาตอบแทนเปนรายเดอน โดยไดรบทกวนท 30 ของทกๆเดอน ลกจางท างานใหนายจางมาเปนระยะเวลา 5 ป ตลอกระยะเวลาทท างานใหแกนายจางน ลกจางไมเคยใชสทธลาพกผอนประจ าปเลย เมอนายจางมหนงสอบอกเลกจางลกจางในวนท 30 กนยายน 2554 โดยไมไดมเหตมาจากการกระท าความผดของลกจาง และประสงคตองการจะบอกเลกจางลกจางทนท กรณเชนน ลกจางมสทธตามกฎหมายคมครองแรงงานจะไดรบเงนคาอะไรจากนายจางบาง เพราะเหตใด จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

5. หากศาลแรงงานพจารณาแลววาการเลกจางลกจางนนเปนการเลกจางทไมเปนธรรม ศาลแรงงานจะมแนวทางในการท าค าสงเพอคมครองลกจางไดอยางไรบาง จงวเคราะหและอธบาย

บทท 7

บทก ำหนดโทษ

(Punishment)

กฎหมายคมครองแรงงานมเจตนารมณหลกในการก าหนดหนาทใหนายจางปฏบตตามอยางเครงครด อนเปนมาตรฐานขนต าตามมาตรฐานสากลในการคมครองลกจาง ทงน เพอไมใหลกจางถกนายจางเอารดเอาเปรยบในการใชแรงงาน หรอถกกดขขมเหงจากนายจาง ตลอดจนมงประสงคใหลกจางไดรบคาตอบแทนจากการท างานทเหมาะสมดวย ดงนน เพอเปนการบงคบใหนายจางปฏบตตามหนาททกฎหมายคมครองแรงงานก าหนด จงตองมการก าหนดบทลงโทษส าหรบกรณทนายจางไมปฏบตตามหรอมการฝาฝนดวย ซงกฎหมายคมครองแรงงานถอเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน อกทงเปนกฎหมายทมลกษณะกงเอกชนกงมหาชน การฝาฝนกฎหมายแรงงานจงมโทษทางอาญา ทงน ตามทไดบญญตไว หมวด 16 วาดวยเรอง บทก าหนดโทษ ซงแบงการลงโทษออกตามแตละประเภทของการฝาฝนบทบญญตแหงกฎหมาย โดยในทนจะขอกลาวถงเฉพาะบทก าหนดโทษกรณทเกยวของกบสทธของลกจางและหนาทของนายจางตามทไดกลาวถงแลวในบทกอนหนานเทานน

กรณกำรใชแรงงำนและกำรจำยคำตอบแทน


“นายจางผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา 10 มาตรา 22 มาตรา 24 มาตรา 25 มาตรา 26 มาตรา 37 มาตรา 38 มาตรา 39 มาตรา 39/1 มาตรา 40 มาตรา 42 มาตรา 43 มาตรา 46 มาตรา 47 มาตรา 48 มาตรา 49 มาตรา 50 มาตรา 51 มาตรา 61 มาตรา 62 มาตรา 63 มาตรา 64 มาตรา 67 มาตรา 70 มาตรา 71 มาตรา 72 มาตรา 76 มาตรา 90 วรรคหนง กฎกระทรวงทออกตามมาตรา 95 มาตรา 107 มาตรา 118 วรรคหนง ไมจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาหรอคาชดเชยพเศษตามมาตรา 120 มาตรา 121 หรอมาตรา 122 ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

ในกรณทนายจางฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา 37 มาตรา 38 มาตรา 39 มาตรา 39/1 มาตรา 42 มาตรา 47 มาตรา 48 มาตรา 49 หรอมาตรา 50 เปนเหตใหลกจางไดรบอนตรายแกกายหรอจตใจ หรอถงแกความตาย ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ”

186 บทท 7 บทก าหนดโทษ กฎหมายคมครองแรงงาน

โดยมาตรา 144 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนบทก าหนดโทษกรณทนายจางฝาฝนบทบญญตทคมครองลกจางเกยวกบ กรณดงตอไปน นายจางตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

1. การเรยกหรอรบหลกประกนการท างานจากลกจาง ตามมาตรา 10 2. การใชแรงงานกรณงานเกษตรกรรม งานประมงทะเล งานบรรทกหรอขนถาย

สนคาเรอเดนทะเล งานทรบไปท าทบาน งานขนสง ตามมาตรา 20

3. การท างานลวงเวลา การท างานในหยด ตามมาตรา 24 มาตรา 25 มาตรา 26

4. การท างานหนก ตามมาตรา 37

5. การใชแรงงานหญง ตามมาตรา 38 มาตรา 39 มาตรา 39/1 มาตรา 40 มาตรา 42 มาตรา 43

6. การใชแรงงานเดก ตามมาตรา 46 มาตรา 47 มาตรา 48 มาตรา 49 มาตรา 50 มาตรา 51

7. อตราและการจายคาตอบแทนการท างานและสทธประโยชนตางๆ ตามมาตรา 61 มาตรา 62 มาตรา 63 มาตรา 64 มาตรา 67 มาตรา 70 มาตรา 71 มาตรา 72 มาตรา 76 มาตรา 90 วรรคหนง

8. การจดใหมสวสดการตางๆ ตามมาตรา 95 มาตรา 107

9. การจายคาชดเชยตางๆ ตามมาตรา 118 วรรคหนง ไมจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาหรอคาชดเชยพเศษตามมาตรา 120 มาตรา 121 หรอมาตรา 122

ทงน หากนายจางฝาฝนกรณการใชแรงงานหญงและแรงงานเดก ตามทก าหนดไวในมาตรา 37 มาตรา 38 มาตรา 39 มาตรา 39/1 มาตรา 42 มาตรา 47 มาตรา 48 มาตรา 49 หรอมาตรา 50 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จนเปนเหตใหลกจางไดรบอนตรายแกกายหรอจตใจ หรอถงแกความตาย ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

กรณนำยจำงรบถอตำมมำตรำ 11/1


“ผประกอบกจการผใดไมปฏบตตามมาตรา 11/1 ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงแสนบาท”

โดยมาตรา 144/1 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนบทก าหนดโทษกรณนายจางรบถอ ตามมาตรา 11/1 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ทกฎหมายคมครองแรงงานถอเปนนายจางอนมหนาทตองปฏบตตามและอยภายใตบงคบแหงกฎหมายคมครองแรงงานดวยนน การฝาฝนไมปฏบตตามตามหนาทในฐานะนายจาง จะตองระวางโทษปรบไมเกนหนงแสนบาท

กฎหมายคมครองแรงงาน บทท 7 บทก าหนดโทษ 187

กรณเวลำท ำงำนปกต พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรา 145 บญญตไววา

“นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา 23 ตองระวางโทษปรบไมเกนหาพนบาท”

โดยมาตรา 145 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนบทก าหนดโทษกรณทนายจางฝาฝนกรณ เกยวกบเวลาท างานปกตของลกจางตามทก าหนดไวในมาตรา 23 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 นายจางตองระวางโทษปรบไมเกนหาพนบาท

กรณกำรคมครองทวไป


“นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา 15 มาตรา 27 มาตรา 28 มาตรา 29 มาตรา 30 วรรคหนง มาตรา 45 มาตรา 53 มาตรา 54 มาตรา 56 มาตรา 57 มาตรา 58 มาตรา 59 มาตรา 65 มาตรา 66 มาตรา 73 มาตรา 74 มาตรา 75 วรรคหนง มาตรา 77 มาตรา 99 มาตรา 105 วรรคสอง มาตรา 108 มาตรา 111 มาตรา 112 มาตรา 113 มาตรา 114 มาตรา 115 มาตรา 117 หรอไมบอกกลาวลวงหนาตามมาตรา 120 มาตรา 121 วรรคหนง หรอมาตรา 139 (2) หรอ (3) ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท”

โดยมาตรา 146 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนบทก าหนดโทษกรณทนายจางฝนบทบญญตในการคมครองลกจางโดยทวไป ในประเดนตางๆ ซงหากนายจางฝาฝน ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท ดงตอไปน

1. กรณการปฏบตอยางเทาเทยมกนระหวางลกจางหญงและชาย ตามมาตรา 15

มาตรา 53

2. กรณเวลาพก ตามมาตรา 27

3. กรณวนหยดประเภทตางๆ ตามมาตรา 28 มาตรา 29 มาตรา 30

4. หนาทของนายจางกรณจางลกจางเดก ตามมาตรา 45

5. กรณสกลเงนในการจายคาตอบแทนการท างาน ตามมาตรา 54

6. กรณการจายคาจางใหแกลกจางในวนทลกจางลา ตามมาตรา 56 มาตรา 57

มาตรา 58 มาตรา 59

7. กรณลกจางทไมมสทธไดรบคาลวงเวลา คาท างานในวนหยด ตามมาตรา 65 มาตรา 66

8. กรณการคมครองสทธในการไดรบเงนและสทธประโยชนตางๆจากนายจาง ตาม มาตรา 73 มาตรา 74 มาตรา 75 วรรคหนง มาตรา 77

9. กรณสวสดการ ตามมาตรา 99


10. กรณขอบงคบเกยวกบการท างาน ตามมาตรา 108 มาตรา 111

11. กรณทะเบยนลกจาง ตามมาตรา 112 มาตรา 113 มาตรา 114 มาตรา 115

12. การจายเงนคาจางกรณการพกงานมาตรา 116 ตามมาตรา 117

13. การบอกกลาวลวงหนากรณพเศษ ตามมาตรา 120 มาตรา 121 วรรคหนง 14. กรณการท าตามค าสงพนกงานตรวจแรงงาน ตามมาตรา 139 (2) หรอ (3)

กรณกำรลวงเกนทำงเพศ


“ผใดฝาฝนมาตรา 16 ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท”

โดยมาตรา 147 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนบทก าหนดโทษกรณทนายจางหรอลกจางทมต าแหนงในการบงคบบญชาลกจางผใตบงคบบญชา ไดท าการลวงเกนทางเพศตามทก าหนดคมครองลกจางไวในมาตรา 16 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท

กรณควำมปลอดภยในกำรท ำงำน และกำรจำงลกจำงเดก


“นายจางผใดฝาฝนมาตรา 31 หรอมาตรา 44 หรอไมปฏบตตามกฎกระทรวงทออกตามมาตรา 103 วรรคหนง ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ”

โดยมาตรา 148 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนบทก าหนดโทษกรณดงตอไปน หากนายจางฝาฝนไมปฏบตตาม ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

1. กรณนายจางใหลกจางท างานลวงเวลาหรอท างานในวนหยดในงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง ตามมาตรา 31

2. กรณนายจางจางลกจางเดกอายต ากวา 15 ปบรบรณ ตามมาตรา 44

3. หนาทของนายจางกรณการด าเนนการในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน ตามมาตรา 103 วรรคหนง


กรณกำรลำของลกจำงเดก สถำนทจำยคำตอบแทน กำรหยดกจกำรชวครำว คำจำงขนต ำ กำรแกไขเพมเตมขอบงคบกำรท ำงำน และกำรพกงำน


“นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา 52 มาตรา 55 มาตรา 75 วรรคสอง มาตรา 90 วรรคสอง มาตรา 110 หรอมาตรา 116 ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงหมนบาท”

โดยมาตรา 149 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 น เปนบทก าหนดโทษกรณดงตอไปน หากนายจางฝาฝนไมปฏบตตาม ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงหมนบาท

1. กรณการลาไปเพอพฒนาทกษะและความรของลกจางเดก ตามมาตรา 52

2. กรณสถานทจายคาตอบแทนการท างานและสทธประโยชนอนทลกจางมสทธจะไดรบ ตามมาตรา 55

3. กรณการหยดประกอบกจการชวคราวอนเนองมาจากเหตจ าเปน ตามมาตรา 75

4. กรณการก าหนดคาจางขนต า ตามมาตรา 90

5. กรณการแกไขเพมเตมขอบงคบเกยวกบการท างาน ตามมาตรา 110

6. กรณการพกงาน ตามมาตรา 116

ควำมรบผดของนตบคคล


“ในกรณทผกระท าความผดเปนนตบคคล ถาการกระท าความผดของนตบคคลนนเกดจากการสงการ หรอการกระท าของบคคลใด หรอไมสงการ หรอไมกระท าการอนเปนหนาททตองกระท าของกรรมการผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการด าเนนงานของนตบคคลนน ผนนตองรบโทษตามทบญญตไวส าหรบความผดนนๆ ดวย”

เนองจากกฎหมายคมครองแรงงานเปนกฎหมายทมโทษทางอาญา ซงหมายความถง โทษจ าคกดวย ดงนน หากกรณนายจางเปนนตบคคล หรอกรณผทฝาฝนไมปฏบตตามทกฎหมายคมครองแรงงานก าหนดไว อาจจะเกดประเดนค าถามในทางปฏบตวานตบคคลจะถกจ าคกไดอยางไร ดงนน มาตรา 158 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 จงบญญตเอาไววา ถาการกระท าความผดของนตบคคลนนเกดจากการสงการหรอการกระท าของบคคลใด หรอการไมสงการหรอไมกระท าการอนเปนหนาททตองกระท าของกรรมการผจดการ หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการด าเนนงานของนตบคคลนน ผนนตองรบโทษตามทบญญตไวส าหรบความผดนนๆ ดวย


กำรเปรยบเทยบปรบ


“บรรดาความผดตามพระราชบญญตน เวนแตความผดตามมาตรา 157 ถาเจาพนกงานดงตอไปนเหนวาผกระท าผดไมควรไดรบโทษจ าคกหรอไมควรถกฟองรอง ใหมอ านาจเปรยบเทยบดงน

(1) อธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย ส าหรบความผดทเกดขนในกรงเทพมหานคร

(2) ผวาราชการจงหวดหรอผซงผวาราชการจงหวดมอบหมาย ส าหรบความผดทเกดขนในจงหวดอน

ในกรณทมการสอบสวน ถาพนกงานสอบสวนพบวาบคคลใดกระท าความผดตามพระราชบญญตน และบคคลนนยนยอมใหเปรยบเทยบ ใหพนกงานสอบสวนสงเรองใหอธบด หรอผวาราชการจงหวด แลวแตกรณ ภายในเจดวนนบแตวนทบคคลนนแสดงความยนยอมใหเปรยบเทยบ

เมอผกระท าผดไดช าระเงนคาปรบตามจ านวนทเปรยบเทยบภายในสามสบวนแลว ใหถอวาคดเลกกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ถาผกระท าผดไมยนยอมใหเปรยบเทยบ หรอเมอยนยอมแลวไมช าระเงนคาปรบภายในก าหนดเวลาตามวรรคสาม ใหด าเนนคดตอไป”

เฉพาะกรณความผดทไมใชกรณตามมาตรา 157 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ถอเปนกรณทอาจใหมการเปรยบเทยบปรบแทนการรบโทษจ าคกได โดยมาตรา 159 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดวา ถาอธบด หรอผซงอธบดมอบหมาย ส าหรบความผดทเกดขนในกรงเทพมหานคร และผวาราชการจงหวด หรอผซงผวาราชการจงหวดมอบหมาย ส าหรบความผดทเกดขนในจงหวดอน เหนวาผกระท าผดไมควรไดรบโทษจ าคก หรอไมควรถกฟองรอง ใหมอ านาจเปรยบเทยบปรบแทนการรบโทษจ าคกได อนเปนลกษณะส าคญประการหนงของกฎหมายคมครองแรงงานทมความยดหยน เพอประโยชนสงสดตอทงฝายลกจางและฝายนายจาง


สรปประจ ำบท


ค ำถำมทำยบท

1. หากนายจางใหลกจางท างานลวงเวลา แตนายจางไมจายคาลวงเวลาใหแกลกจาง กฎหมายคมครองแรงงานไดมบทบญญตก าหนดโทษใหแกนายจางกรณนอยางไร จงอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

2. ผจดการแผนกบงคบใหลกจางหญงในแผนกของตนออกไปทานขาว ดหนง ฟงเพลง กบตนหลงเลกงาน กรณเชนน ถอวาผจดการแผนกฝาฝนบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงานหรอไม หากฝาฝน ผจดการแผนกจะตองไดรบโทษอยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

3. นายจางประกาศหยดกจการชวคราว และไมมการจาย เงนใดๆใหแกลกจางตลอดระยะเวลาทหยดกจการชวคราวน ถอไดวานายจางฝาฝนบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงานหรอไม อยางไร หากวาเปนการฝาฝน กรณเชนนนายจางจะไดรบโทษอยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

4. ลกจางท างานต าแหนงพนกงานธรการทวไป ในวนท าสญญาจางแรงงาน นายจางเรยกหลกประกนการท างานจากลกจาง ถอไดวานายจางฝาฝนบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงานหรอไม อยางไร หากวาเปนการฝาฝน กรณเชนนนายจางจะไดรบโทษอยางไร จงวเคราะห และอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

5. “กฎหมายคมครองแรงงานมการก าหนดใหมการเปรยบเทยบปรบได” หมายความวาอยางไร ใครเปนผมอ านาจเปรยบเทยบปรบได จงอธบาย พรอมยกหลกกฎหมายประกอบ

บรรณานกรม

กองบรรณาธการธรรมนต. (2552). กฎหมายแรงงาน 2552. กรงเทพฯ: ธรรมนต. เกษมสนต วลาวรรณ. (2541). กฎหมายแรงงานสมพนธ (พ.ร.บ.แรงงานสมพนธ พ.ศ.2518)

หลกการ วธปฏบต และแนวค าพพากษาฎกา. กรงเทพฯ: นตบรรณการ. ______. (2548). คมอลกจาง ชวตลกจางกบกฎหมายแรงงาน กรงเทพฯ: ส านกพพมวญญชน. ______. (2556ก). กฎหมายแรงงานส าหรบนกบรหาร กรงเทพฯ: ส านกพพมวญญชน. ______. (2556ข). การเลกจางและการลาออก กรงเทพฯ: ส านกพพมวญญชน. ______. (2556ค). ค าอธบายกฎหมายแรงงาน. กรงเทพฯ: ส านกพพมวญญชน. จดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน ฉบบใชงาน 2552. (2551). กรงเทพฯ: ส านกพมพ

สตรไพศาล. ธระ ศรธรรมรกษ. (2547). กฎหมายแรงงาน (Labour Law). กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลย

รามค าแหง. นคม จนทรวทร. (2524). แรงงานไทย: การเดนทางทยาวนาน. กรงเทพฯ: ส านกพมพไทยวฒนา

พานชจ ากด. ประมวลค าพพากษาฎกา กฎหมายแรงงาน และรวมกฎหมายแรงงาน . (2551). กรงเทพฯ:

ส านกพมพนตสยาม. พชย นลทองค า. (2541). พระราชบญญตคมครองแรงงาน. กรงเทพฯ: อฑตยา. วจตรา วเชยร. (2552). สญญาจางแรงงาน. กรงเทพฯ: ส านกพพมวญญชน. ศภศษฏ ทวแจมทรพย. (2556). Memorandum of Thai labour law. กรงเทพฯ: ส านกพพม

วญญชน. สมชาย พงษพฒนาศลป และเผาพนธ ชอบน าตาล. (2552). ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย.

กรงเทพฯ: บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน). เอกพร รกความสข. (2541). เจตนารมณของกฎหมายคมครองแรงงานฉบบใหม. กรงเทพฯ:

คณะกรรมการกจการสงคม พรรคความหวงใหม. Cruickshank, M. (1981). Children and Industry. Manchester: Manchester University

Press. Early Factory Labour Force. Journal of Economic History, 44, 1085-1090. Hammond, J. L. and B. Hammond. (1937). The Town Labourer, 1760-1832. New

York: A Doubleday Anchor Book.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541

ภาคผนวก ข

กฎกระทรวง (พ.ศ. 2541)

ภาคผนวก ค

กฎกระทรวง ฉบบท 2 (พ.ศ. 2541)

ภาคผนวก ง


ภาคผนวก จ


ภาคผนวก ฉ


ภาคผนวก ช


ภาคผนวก ซ


ภาคผนวก ฌ

ประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม

เรอง หลกเกณฑและวธการเรยกหรอรบเงนประกนการท างาน

หรอเงนประกนความเสยหายในการท างานจากลกจาง

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา




















พระราชบญญต

คมครองแรงงาน

พ.ศ. ๒๕๔๑

ภมพลอดลยเดช ป.ร. ใหไว ณ วนท ๑๒ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๑

เปนปท ๕๓ ในรชกาลปจจบน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวา

โดยทเปนการสมควรปรบปรงกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน

จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยคาแนะนาและยนยอมของรฐสภาดงตอไปน

มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑”

มาตรา ๒๑ พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนกาหนดหนงรอยแปดสบวนนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา ๓ ใหยกเลก (๑) ประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๑๐๓ ลงวนท ๑๖ มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๕

(๒) พระราชบญญตแกไขเพมเตมประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๑๐๓ ลงวนท ๑๖ มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ (ฉบบท ๑) พ.ศ. ๒๕๓๓

บรรดากฎหมาย กฎ และขอบงคบอนในสวนทมบญญตไวแลวในพระราชบญญตน หรอซงขดหรอแยงกบบทแหงพระราชบญญตน ใหใชพระราชบญญตนแทน

มาตรา ๔ พระราชบญญตนมใหใชบงคบแก (๑) ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค และราชการสวนทองถน

(๒) รฐวสาหกจตามกฎหมายวาดวยแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ นอกจากกรณตามวรรคหนง จะออกกฎกระทรวงมใหใชบงคบพระราชบญญตน

ทงหมดหรอแตบางสวนแกนายจางประเภทหนงประเภทใดกได

๑ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๑๕/ตอนท ๘ ก/หนา ๑/๒๐ กมภาพนธ ๒๕๔๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒ -






















มาตรา ๕ ในพระราชบญญตน “นายจาง”๒ หมายความวา ผซงตกลงรบลกจางเขาทางานโดยจายคาจางใหและ

หมายความรวมถง (๑) ผซงไดรบมอบหมายใหทางานแทนนายจาง (๒) ในกรณทนายจางเปนนตบคคลใหหมายความรวมถงผมอานาจกระทาการ

แทนนตบคคลและผซงไดรบมอบหมายจากผมอานาจกระทาการแทนนตบคคลใหทาการแทนดวย “ลกจาง” หมายความวา ผซงตกลงทางานใหนายจางโดยรบคาจางไมวาจะ

เรยกชออยางไร “ผวาจาง” หมายความวา ผซงตกลงวาจางบคคลอกบคคลหนงใหดาเนนงาน

ทงหมดหรอแตบางสวนของงานใดเพอประโยชนแกตน โดยจะจายสนจางตอบแทนผลสาเรจแหงการงานททานน

“ผรบเหมาชนตน” หมายความวา ผซงตกลงรบจะดาเนนงานทงหมดหรอแตบางสวนของงานใดจนสาเรจประโยชนของผวาจาง

“ผรบเหมาชวง” หมายความวา ผซงทาสญญากบผรบเหมาชนตนโดยรบจะดาเนนงานทงหมดหรอแตบางสวนของงานใดในความรบผดชอบของผรบเหมาชนตนเพอประโยชนแกผวาจาง และหมายความรวมถงผซงทาสญญากบผรบเหมาชวงเพอรบชวงงานในความรบผดชอบของผรบเหมาชวง ทงน ไมวาจะรบเหมาชวงกนกชวงกตาม

“สญญาจาง” หมายความวา สญญาไมวาเปนหนงสอหรอดวยวาจาระบชดเจน หรอเปนทเขาใจโดยปรยายซงบคคลหนงเรยกวาลกจางตกลงจะทางานใหแกบคคลอกบคคลหนงเรยกวานายจางและนายจางตกลงจะใหคาจางตลอดเวลาททางานให

“วนทางาน” หมายความวา วนทกาหนดใหลกจางทางานตามปกต “วนหยด” หมายความวา วนทกาหนดใหลกจางหยดประจาสปดาห หยดตาม

ประเพณ หรอหยดพกผอนประจาป “วนลา” หมายความวา วนทลกจางลาปวย ลาเพอทาหมน ลาเพอกจธระอน

จาเปน ลาเพอรบราชการทหาร ลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถ หรอลาเพอคลอดบตร

“คาจาง” หมายความวา เงนทนายจางและลกจางตกลงกนจายเปนคาตอบแทนในการทางานตามสญญาจางสาหรบระยะเวลาการทางานปกตเปนรายชวโมง รายวน รายสปดาห รายเดอน หรอระยะเวลาอน หรอจายใหโดยคานวณตามผลงานทลกจางทาไดในเวลาทางานปกตของวนทางาน และใหหมายความรวมถงเงนทนายจางจายใหแกลกจางในวนหยดและวนลาทลกจางมไดทางาน แตลกจางมสทธไดรบตามพระราชบญญตน

“คาจางในวนทางาน” หมายความวา คาจางทจายสาหรบการทางานเตมเวลาการทางานปกต

๒ มาตรา ๕ นยามคาวา “นายจาง” แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓ -






















“อตราคาจางขนตา” หมายความวา อตราคาจางทคณะกรรมการคาจางกาหนดตามพระราชบญญตน

“อตราคาจางตามมาตรฐานฝมอ”๓ หมายความวา อตราคาจางทคณะกรรมการคาจางกาหนดขนในแตละสาขาอาชพตามมาตรฐานฝมอ

“อตราคาจางขนตาพนฐาน”๔ (ยกเลก)

“การทางานลวงเวลา” หมายความวา การทางานนอกหรอเกนเวลาทางานปกตหรอเกนชวโมงทางานในแตละวนทนายจางลกจางตกลงกนตามมาตรา ๒๓ ในวนทางานหรอวนหยด แลวแตกรณ

“คาลวงเวลา” หมายความวา เงนทนายจางจายใหแกลกจางเปนการตอบแทนการทางานลวงเวลาในวนทางาน

“คาทางานในวนหยด” หมายความวา เงนทนายจางจายใหแกลกจางเปนการตอบแทนการทางานในวนหยด

“คาลวงเวลาในวนหยด” หมายความวา เงนทนายจางจายใหแกลกจางเปนการตอบแทนการทางานลวงเวลาในวนหยด

“คาชดเชย” หมายความวา เ งนทนายจางจายใหแก ลกจางเ มอเลกจาง นอกเหนอจากเงนประเภทอนซงนายจางตกลงจายใหแกลกจาง

“คาชดเชยพเศษ” หมายความวา เงนทนายจางจายใหแกลกจางเมอสญญาจางสนสดลงเพราะมเหตกรณพเศษทกาหนดในพระราชบญญตน

“เงนสะสม” หมายความวา เงนทลกจางจายเขากองทนสงเคราะหลกจาง “เงนสมทบ” หมายความวา เงนทนายจางจายสมทบใหแกลกจางเพอสงเขา

สมทบกองทนสงเคราะหลกจาง “พนกงานตรวจแรงงาน” หมายความวา ผซงรฐมนตรแตงตงใหปฏบตการตาม

พระราชบญญตน “อธบด” หมายความวา อธบดกรมสวสดการและคมครองแรงงาน

“รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน

มาตรา ๖ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงาน*รกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอานาจแตงตงพนกงานตรวจแรงงาน กบออกกฎกระทรวงและประกาศเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน

การแตงตงพนกงานตรวจแรงงาน จะกาหนดขอบเขตอานาจหนาทและเงอนไขในการปฏบตหนาทดวยกได

๓ มาตรา ๕ นยามคาวา “อตราคาจางตามมาตรฐานฝมอ” เพมโดยพระราชบญญตคมครอง

แรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

๔ มาตรา ๕ นยามคาวา “อตราคาจางขนตาพนฐาน” ยกเลกโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔ -






















กฎกระทรวงและประกาศนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

หมวด ๑

บททวไป

มาตรา ๗ การเรยกรองหรอการไดมาซงสทธหรอประโยชนตามพระราชบญญตน ไมเปนการตดสทธหรอประโยชนทลกจางพงไดตามกฎหมายอน

มาตรา ๘ ใหรฐมนตรมอานาจแตงตงพนกงานเจาหนาทซงมคณวฒไมตากวาปรญญาตรทางนตศาสตร เพอมอานาจฟองคดหรอแกตางคดแรงงานใหแกลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตาย และเมอกระทรวงแรงงาน*แจงใหศาลทราบแลว กใหมอานาจกระทาการไดจนคดถงทสด

มาตรา ๙๕ ในกรณทนายจางไมคนหลกประกนทเปนเงนตามมาตรา ๑๐ วรรคสอง หรอไมจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดภายในเวลาทกาหนดตามมาตรา ๗๐ หรอคาชดเชยตามมาตรา ๑๑๘ คาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาหรอคาชดเชยพเศษตามมาตรา ๑๒๐ มาตรา ๑๒๑ และมาตรา ๑๒๒ ใหนายจางเสยดอกเบยใหแกลกจางในระหวางเวลาผดนดรอยละสบหาตอป

ในกรณทนายจางจงใจไมคนหรอไมจายเงนตามวรรคหนงโดยปราศจากเหตผลอนสมควรเมอพนกาหนดเวลาเจดวนนบแตวนทถงกาหนดคนหรอจายใหนายจางเสยเงนเพมใหแกลกจางรอยละสบหาของเงนทคางจายทกระยะเวลาเจดวน

ในกรณทนายจางพรอมทจะคนหรอจายเงนตามวรรคหนงและวรรคสอง และไดนาเงนไปมอบไวแกอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายเพอจายใหแกลกจาง นายจางไมตองเสยดอกเบยหรอเงนเพมตงแตวนทนายจางนาเงนนนไปมอบไว

มาตรา ๑๐๖ ภายใตบงคบมาตรา ๕๑ วรรคหนง หามมใหนายจางเรยกหรอรบหลกประกนการทางานหรอหลกประกนความเสยหายในการทางาน ไมวาจะเปนเงน ทรพยสนอนหรอการคาประกนดวยบคคลจากลกจาง เวนแตลกษณะหรอสภาพของงานททานนลกจางตองรบผดชอบเกยวกบการเงนหรอทรพยสนของนายจาง ซงอาจกอใหเกดความเสยหายแกนายจางได ทงน ลกษณะหรอสภาพของงานทใหเรยกหรอรบหลกประกนจากลกจาง ตลอดจนประเภทของหลกประกน จานวนมลคาของหลกประกน และวธการเกบรกษา ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทรฐมนตรประกาศกาหนด

๕ มาตรา ๙ วรรคหนง แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑

๖ มาตรา ๑๐ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๕ -






















ในกรณทนายจางเรยกหรอรบหลกประกน หรอทาสญญาประกนกบลกจางเพอชดใชความเสยหายทลกจางเปนผกระทา เมอนายจางเลกจาง หรอลกจางลาออกหรอสญญาประกนสนอาย ใหนายจางคนหลกประกนพรอมดอกเบย ถาม ใหแกลกจางภายในเจดวนนบแตวนทนายจางเลกจางหรอวนทลกจางลาออก หรอวนทสญญาประกนสนอาย แลวแตกรณ

มาตรา ๑๑๗ หนทเกดจากเงนทนายจางตองจายตามพระราชบญญตน หรอเงนทตองชดใชกองทนสงเคราะหลกจางตามมาตรา ๑๓๕ ใหลกจางหรอกรมสวสดการและคมครองแรงงาน แลวแตกรณ มบรมสทธเหนอทรพยสนทงหมดของนายจางซงเปนลกหนในลาดบเดยวกบบรมสทธในคาภาษอากรตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา ๑๑/๑๘ ในกรณทผประกอบกจการมอบหมายใหบคคลหนงบคคลใดเปนผจดหาคนมาทางานอนมใชการประกอบธรกจจดหางาน โดยการทางานนนเปนสวนหนงสวนใดในกระบวนการผลตหรอธรกจในความรบผดชอบของผประกอบกจการ และโดยบคคลนนจะเปนผควบคมดแลการทางานหรอรบผดชอบในการจายคาจางใหแกคนทมาทางานนนหรอไมกตาม ใหถอวาผประกอบกจการเปนนายจางของคนทมาทางานดงกลาว

ใหผประกอบกจการดาเนนการใหลกจางรบเหมาคาแรงททางานในลกษณะเดยวกนกบลกจางตามสญญาจางโดยตรง ไดรบสทธประโยชนและสวสดการทเปนธรรมโดยไมเลอกปฏบต

มาตรา ๑๒ ในกรณทนายจางเปนผรบเหมาชวง ใหผรบเหมาชวงถดขนไป หากมตลอดสายจนถงผรบเหมาชนตนรวมรบผดกบผรบเหมาชวงซงเปนนายจางในคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด คาลวงเวลาในวนหยด คาชดเชย คาชดเชยพเศษ เงนสะสม เงนสมทบ หรอเงนเพม

ใหผรบเหมาชนตน หรอผรบเหมาชวงตามวรรคหนงมสทธไลเบยเงนทไดจายไปแลวตามวรรคหนงคนจากผรบเหมาชวงซงเปนนายจาง

มาตรา ๑๓ ในกรณทกจการใดมการเปลยนแปลงตวนายจางเนองจากการโอน รบมรดกหรอดวยประการอนใด หรอในกรณทนายจางเปนนตบคคล และมการจดทะเบยนเปลยนแปลง โอน หรอควบกบนตบคคลใด สทธตางๆ ทลกจางมอยตอนายจางเดมเชนใดใหลกจางมสทธเชนวานนตอไป และใหนายจางใหมรบไปทงสทธและหนาทอนเกยวกบลกจางนนทกประการ

มาตรา ๑๔ ใหนายจางปฏบตตอลกจางใหถกตองตามสทธและหนาททกาหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เวนแตพระราชบญญตนกาหนดไวเปนอยางอน

๗ มาตรา ๑๑ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

๘ มาตรา ๑๑/๑ เพมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๖ -






















มาตรา ๑๔/๑๙ สญญาจางระหวางนายจางกบลกจาง ขอบงคบเกยวกบการทางาน ระเบยบ หรอคาสงของนายจางททาใหนายจางไดเปรยบลกจางเกนสมควร ใหศาลมอานาจสงใหสญญาจาง ขอบงคบเกยวกบการทางาน ระเบยบ หรอคาสงนนมผลใชบงคบเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณ

มาตรา ๑๕ ใหนายจางปฏบตตอลกจางชายและหญงโดยเทาเทยมกนในการจางงาน เวนแตลกษณะหรอสภาพของงานไมอาจปฏบตเชนนนได

มาตรา ๑๖๑๐ หามมใหนายจาง หวหนางาน ผควบคมงาน หรอผตรวจงานกระทาการลวงเกน คกคาม หรอกอความเดอดรอนราคาญทางเพศตอลกจาง

มาตรา ๑๗๑๑ สญญาจางยอมสนสดลงเมอครบกาหนดระยะเวลาในสญญาจางโดยมตองบอกกลาวลวงหนา

ในกรณทสญญาจางไมมกาหนดระยะเวลา นายจางหรอลกจางอาจบอกเลกสญญาจางโดยบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบในเมอถงหรอกอนจะถงกาหนดจายคาจางคราวหนงคราวใด เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงกาหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนากได แตไมจาตองบอกกลาวลวงหนาเกนสามเดอน ทงน ใหถอวาสญญาจางทดลองงานเปนสญญาจางทไมมกาหนดระยะเวลาดวย

การบอกเลกสญญาจางตามวรรคสอง นายจางอาจจายคาจางใหตามจานวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามกาหนดทบอกกลาวและใหลกจางออกจากงานทนทได

การบอกกลาวลวงหนาตามมาตรานไมใชบงคบแกการเลกจางตามมาตรา ๑๑๙

แหงพระราชบญญตน และมาตรา ๕๘๓ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

มาตรา ๑๘๑๒ ในกรณทพระราชบญญตนกาหนดใหนายจางตองแจงการดาเนนการอยางหนงอยางใดหรอสงเอกสารตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมายหรอพนกงานตรวจแรงงาน นายจางจะแจงหรอสงดวยตนเอง ทางไปรษณย โทรศพท โทรสาร สออเลกทรอนกสหรอสอเทคโนโลยสารสนเทศประเภทอนกได ทงน ตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกาหนด

มาตรา ๑๙ เพอประโยชนในการคานวณระยะเวลาการทางานของลกจางตามพระราชบญญตน ใหนบวนหยด วนลา วนทนายจางอนญาตใหหยดงานเพอประโยชนของลกจาง และวนทนายจางสงใหลกจางหยดงานเพอประโยชนของนายจาง รวมเปนระยะเวลาการทางานของลกจางดวย

๙ มาตรา ๑๔/๑ เพมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

๑๐ มาตรา ๑๖ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

๑๑ มาตรา ๑๗ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

๑๒ มาตรา ๑๘ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๗ -






















มาตรา ๒๐ การทลกจางไมไดทางานตดตอกนโดยนายจางมเจตนาทจะไมใหลกจางนนมสทธใดตามพระราชบญญตน ไมวานายจางจะใหลกจางทางานในหนาทใด และการจางแตละชวงมระยะเวลาหางกนเทาใดกตาม ใหนบระยะเวลาการทางานทกชวงเขาดวยกน เพอประโยชนในการไดสทธของลกจางนน

มาตรา ๒๑ ในกรณทพระราชบญญตนกาหนดใหนายจางตองดาเนนการอยางหนงอยางใดทตองเสยคาใชจาย ใหนายจางเปนผออกคาใชจายเพอการนน

มาตรา ๒๒ งานเกษตรกรรม งานประมงทะเล งานบรรทกหรอขนถายสนคาเรอเดนทะเล งานทรบไปทาทบาน งานขนสง และงานอนตามทกาหนดในพระราชกฤษฎกาจะกาหนดในกฎกระทรวงใหมการคมครองแรงงานกรณตางๆ แตกตางไปจากพระราชบญญตนกได

หมวด ๒

การใชแรงงานทวไป

มาตรา ๒๓๑๓ ใหนายจางประกาศเวลาทางานปกตใหลกจางทราบ โดยกาหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการทางานแตละวนของลกจางไดไมเกนเวลาทางานของแตละประเภทงานตามทกาหนดในกฎกระทรวง แตวนหนงตองไมเกนแปดชวโมง ในกรณทเวลาทางานวนใดนอยกวาแปดชวโมง นายจางและลกจางจะตกลงกนใหนาเวลาทางานสวนทเหลอนนไปรวมกบเวลาทางานในวนทางานปกตอนกได แตตองไมเกนวนละเกาชวโมงและเมอรวมเวลาทางานทงสนแลว สปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง เวนแตงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางตามทกาหนดใน กฎกระทรวงตองมเวลาทางานปกตวนหนงไมเกนเจดชวโมง และเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบสองชวโมง

ในกรณทนายจางและลกจางตกลงกนใหนาเวลาทางานสวนทเหลอไปรวมกบเวลาทางานในวนทางานปกตอนตามวรรคหนงเกนกวาวนละแปดชวโมงใหนายจางจายคาตอบแทนไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานตามจานวนชวโมงททาเกนสาหรบลกจางรายวนและลกจางรายชวโมงหรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอหนวยในวนทางานตามจานวนผลงานททาไดในชวโมงททาเกนสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงาน

ในกรณทนายจางไมอาจประกาศกาหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการทางานแตละวนได เนองจากลกษณะหรอสภาพของงาน ใหนายจางและลกจางตกลงกนกาหนดชวโมงทางานแตละวนไมเกนแปดชวโมง และเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง

๑๓ มาตรา ๒๓ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๘ -






















มาตรา ๒๔ หามมใหนายจางใหลกจางทางานลวงเวลาในวนทางาน เวนแตไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆ ไป

ในกรณทลกษณะหรอสภาพของงานตองทาตดตอกนไปถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉน หรอเปนงานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง นายจางอาจใหลกจางทางานลวงเวลาไดเทาทจาเปน

มาตรา ๒๕ หามมใหนายจางใหลกจางทางานในวนหยด เวนแตในกรณทลกษณะหรอสภาพของงานตองทาตดตอกนไป ถาหยดจะเสยหายแกงาน หรอเปนงานฉกเฉน นายจางอาจใหลกจางทางานในวนหยดไดเทาทจาเปน

นายจางอาจใหลกจางทางานในวนหยดไดสาหรบกจการโรงแรม สถานมหรสพ

งานขนสง รานขายอาหาร รานขายเครองดม สโมสร สมาคม สถานพยาบาล หรอกจการอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

เพอประโยชนแกการผลต การจาหนาย และการบรการ นายจางอาจใหลกจางทางาน นอกจากทกาหนดตามวรรคหนงและวรรคสองในวนหยดเทาทจาเปน โดยไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราวๆ ไป

มาตรา ๒๖ ชวโมงทางานลวงเวลาตามมาตรา ๒๔ วรรคหนงและชวโมงทางานในวนหยดตามมาตรา ๒๕ วรรคสองและวรรคสาม เมอรวมแลวจะตองไมเกนอตราตามทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๒๗ ในวนทมการทางาน ใหนายจางจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการทางานวนหนงไมนอยกวาหนงชวโมงหลงจากทลกจางทางานมาแลวไมเกนหาชวโมงตดตอกน นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหมเวลาพกครงหนงนอยกวาหนงชวโมงได แตเมอรวมกนแลววนหนงตองไมนอยกวาหนงชวโมง

ในกรณทนายจางและลกจางตกลงกนกาหนดเวลาพกระหวางการทางานตามวรรคหนงเปนอยางอน ถาขอตกลงนนเปนประโยชนแกลกจาง ใหขอตกลงนนใชบงคบได

เวลาพกระหวางการทางานไมใหนบรวมเปนเวลาทางาน เวนแตเวลาพกทรวมกนแลวในวนหนงเกนสองชวโมง ใหนบเวลาทเกนสองชวโมงนนเปนเวลาทางานปกต

ในกรณทมการทางานลวงเวลาตอจากเวลาทางานปกตไมนอยกวาสองชวโมง นายจางตองจดใหลกจางมเวลาพกไมนอยกวายสบนาทกอนทลกจางเรมทางานลวงเวลา

ความในวรรคหนงและวรรคสมใหใชบงคบแกกรณทลกจางทางานทมลกษณะ หรอสภาพของงานตองทาตดตอกนไปโดยไดรบความยนยอมจากลกจางหรอเปนงานฉกเฉน

มาตรา ๒๘ ใหนายจางจดใหลกจางมวนหยดประจาสปดาห สปดาหหนงไมนอยกวาหนงวน โดยวนหยดประจาสปดาหตองมระยะหางกนไมเกนหกวน นายจางและลกจางอาจ ตกลงกนลวงหนากาหนดใหมวนหยดประจาสปดาหวนใดกได

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๙ -






















ในกรณทลกจางทางานโรงแรม งานขนสง งานในปา งานในททรกนดาร หรองานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาสะสมวนหยดประจาสปดาหและเลอนไปหยดเมอใดกได แตตองอยในระยะเวลาสสปดาหตดตอกน

มาตรา ๒๙ ใหนายจางประกาศกาหนดวนหยดตามประเพณใหลกจางทราบเปนการลวงหนาปหนงไมนอยกวาสบสามวนโดยรวมวนแรงงานแหงชาตตามทรฐมนตรประกาศกาหนด

ใหนายจางพจารณากาหนดวนหยดตามประเพณจากวนหยดราชการประจาป วนหยดทางศาสนาหรอขนบธรรมเนยมประเพณแหงทองถน

ในกรณทวนหยดตามประเพณวนใดตรงกบวนหยดประจาสปดาหของลกจาง ใหลกจางไดหยดชดเชยวนหยดตามประเพณในวนทางานถดไป

ในกรณทนายจางไมอาจใหลกจางหยดตามประเพณได เนองจากลกจางทางานทมลกษณะหรอสภาพของงานตามทกาหนดในกฎกระทรวง ใหนายจางตกลงกบลกจางวา จะหยดในวนอนชดเชยวนหยดตามประเพณหรอนายจางจะจายคาทางานในวนหยดใหกได

มาตรา ๓๐ ลกจางซงทางานตดตอกนมาแลวครบหนงปมสทธหยดพกผอนประจาปไดปหนงไมนอยกวาหกวนทางานโดยใหนายจางเปนผกาหนดวนหยดดงกลาวใหแกลกจางลวงหนาหรอกาหนดใหตามทนายจางและลกจางตกลงกน

ในปตอมานายจางอาจกาหนดวนหยดพกผอนประจาปใหแกลกจางมากกวาหกวนทางานกได

นายจางและลกจางอาจตกลงกนลวงหนาใหสะสมและเลอนวนหยดพกผอนประจาปทยงมไดหยดในปนนรวมเขากบปตอๆ ไปได

สาหรบลกจางซงทางานยงไมครบหนงป นายจางอาจกาหนดวนหยดพกผอนประจาปใหแกลกจางโดยคานวณใหตามสวนกได

มาตรา ๓๑ หามมใหนายจางใหลกจางทางานลวงเวลาหรอทางานในวนหยดในงานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางตามมาตรา ๒๓ วรรคหนง

มาตรา ๓๒ ใหลกจางมสทธลาปวยไดเทาทปวยจรง การลาปวยตงแตสามวนทางานขนไป นายจางอาจใหลกจางแสดงใบรบรองของแพทยแผนปจจบนชนหนงหรอของสถานพยาบาลของทางราชการ ในกรณทลกจางไมอาจแสดงใบรบรองของแพทยแผนปจจบนชนหนงหรอของสถานพยาบาลของทางราชการได ใหลกจางชแจงใหนายจางทราบ

ในกรณทนายจางจดแพทยไว ใหแพทยนนเปนผออกใบรบรอง เวนแตลกจางไมสามารถใหแพทยนนตรวจได

วนทลกจางไมสามารถทางานไดเนองจากประสบอนตรายหรอเจบปวยทเกดขนเนองจากการทางาน และวนลาเพอคลอดบตรตามมาตรา ๔๑ มใหถอเปนวนลาปวยตามมาตราน

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๐ -






















มาตรา ๓๓ ใหลกจางมสทธลาเพอทาหมนไดและมสทธลาเนองจากการทาหมนตามระยะเวลาทแพทยแผนปจจบนชนหนงกาหนดและออกใบรบรอง

มาตรา ๓๔ ใหลกจางมสทธลาเพอกจธระอนจาเปนไดตามขอบงคบเกยวกบการทางาน

มาตรา ๓๕ ใหลกจางมสทธลาเพอรบราชการทหารในการเรยกพลเพอตรวจสอบ เพอฝกวชาทหาร หรอเพอทดลองความพรงพรอมตามกฎหมายวาดวยการรบราชการทหาร

มาตรา ๓๖ ใหลกจางมสทธลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๓๗ หามมใหนายจางใหลกจางทางานยก แบก หาม หาบ ทน ลาก หรอเขนของหนกเกนอตรานาหนกตามทกาหนดในกฎกระทรวง

หมวด ๓

การใชแรงงานหญง

มาตรา ๓๘๑๔ หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงทางานอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

(๑) งานเหมองแรหรองานกอสรางทตองทาใตดน ใตนา ในถา ในอโมงคหรอปลองในภเขา เวนแตสภาพของการทางานไมเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจาง

(๒) งานทตองทาบนนงรานทสงกวาพนดนตงแตสบเมตรขนไป

(๓) งานผลตหรอขนสงวตถระเบดหรอวตถไวไฟ เวนแตสภาพของการทางานไมเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจาง

(๔) งานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๓๙๑๕ หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงมครรภทางานอยางหนงอยางใด ดงตอไปน

(๑) งานเกยวกบเครองจกรหรอเครองยนตทมความสนสะเทอน

(๒) งานขบเคลอนหรอตดไปกบยานพาหนะ (๓) งานยก แบก หาม หาบ ทน ลาก หรอเขนของหนกเกนสบหากโลกรม

(๔) งานททาในเรอ

๑๔ มาตรา ๓๘ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

๑๕ มาตรา ๓๙ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๑ -






















(๕) งานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๓๙/๑๑๖ หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนหญงมครรภทางานในระหวางเวลา ๒๒.๐๐ นาฬกา ถงเวลา ๐๖.๐๐ นาฬกา ทางานลวงเวลา หรอทางานในวนหยด

ในกรณทลกจางซงเปนหญงมครรภทางานในตาแหนงผบรหาร งานวชาการ งานธรการ หรองานเกยวกบการเงนหรอบญช นายจางอาจใหลกจางนนทางานลวงเวลาในวนทางานไดเทาทไมมผลกระทบตอสขภาพของลกจางซงเปนหญงมครรภโดยไดรบความยนยอมจากลกจางกอนเปนคราว ๆ ไป

มาตรา ๔๐ ในกรณทนายจางใหลกจางซงเปนหญงทางานระหวางเวลา ๒๔.๐๐ นาฬกา ถงเวลา ๐๖.๐๐ นาฬกา และพนกงานตรวจแรงงานเหนวางานนนอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของหญงนน ใหพนกงานตรวจแรงงานรายงานตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมายเพอพจารณาและมคาสงใหนายจางเปลยนเวลาทางาน หรอลดชวโมงทางานไดตามทเหนสมควร และใหนายจางปฏบตตามคาสงดงกลาว

มาตรา ๔๑ ใหลกจางซงเปนหญงมครรภมสทธลาเพอคลอดบตรครรภหนงไมเกนเกาสบวน

วนลาตามวรรคหนง ใหนบรวมวนหยดทมในระหวางวนลาดวย

มาตรา ๔๒ ในกรณทลกจางซงเปนหญงมครรภมใบรบรองของแพทยแผนปจจบนชนหนงมาแสดงวาไมอาจทางานในหนาทเดมตอไปได ใหลกจางนนมสทธขอใหนายจางเปลยนงานในหนาทเดมเปนการชวคราวกอนหรอหลงคลอดได และใหนายจางพจารณาเปลยนงานทเหมาะสมใหแกลกจางนน

มาตรา ๔๓ หามมใหนายจางเลกจางลกจางซงเปนหญงเพราะเหตมครรภ

หมวด ๔

การใชแรงงานเดก

มาตรา ๔๔ หามมใหนายจางจางเดกอายตากวาสบหาปเปนลกจาง

มาตรา ๔๕ ในกรณทมการจางเดกอายตากวาสบแปดปเปนลกจาง ใหนายจางปฏบตดงน

(๑) แจงการจางลกจางซงเปนเดกนนตอพนกงานตรวจแรงงานภายในสบหาวนนบแตวนทเดกเขาทางาน

๑๖ มาตรา ๓๙/๑ เพมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๒ -






















(๒) จดทาบนทกสภาพการจางกรณทมการเปลยนแปลงไปจากเดมเกบไว ณ

สถานประกอบกจการหรอสานกงานของนายจาง พรอมทจะใหพนกงานตรวจแรงงานตรวจไดในเวลาทาการ

(๓) แจงการสนสดการจางลกจางซงเปนเดกนนตอพนกงานตรวจแรงงานภายในเจดวนนบแตวนทเดกออกจากงาน

การแจงหรอการจดทาบนทกตามวรรคหนงใหเปนไปตามแบบทอธบดกาหนด

มาตรา ๔๖ ใหนายจางจดใหลกจางซงเปนเดกมเวลาพกวนหนงไมนอยกวาหนงชวโมงตดตอกนหลงจากทลกจางทางานมาแลวไมเกนสชวโมง แตในสชวโมงนนใหลกจางซงเปนเดกไดมเวลาพกตามทนายจางกาหนด

มาตรา ๔๗ หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปทางานในระหวางเวลา ๒๒.๐๐ นาฬกา ถงเวลา ๐๖.๐๐ นาฬกา เวนแตจะไดรบอนญาตเปนหนงสอจากอธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย

นายจางอาจใหลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปและเปนผแสดงภาพยนตร ละครหรอการแสดงอยางอนทคลายคลงกนทางานในระหวางเวลาดงกลาวได ทงน ใหนายจางจดใหลกจางซงเปนเดกนนไดพกผอนตามสมควร

มาตรา ๔๘ หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปทางานลวงเวลาหรอทางานในวนหยด

มาตรา ๔๙ หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปทางานอยางหนงอยางใดดงตอไปน

(๑) งานหลอม เปา หลอ หรอรดโลหะ (๒) งานปมโลหะ (๓) งานเกยวกบความรอน ความเยน ความสนสะเทอน เสยง และแสงทมระดบ

แตกตางจากปกต อนอาจเปนอนตรายตามทกาหนดในกฎกระทรวง (๔) งานเกยวกบสารเคมทเปนอนตรายตามทกาหนดในกฎกระทรวง (๕) งานเกยวกบจลชวนเปนพษซงอาจเปนเชอไวรส แบคทเรย รา หรอเชออน

ตามทกาหนดในกฎกระทรวง (๖) งานเกยวกบวตถมพษ วตถระเบด หรอวตถไวไฟ เวนแตงานในสถานบรการ

นามนเชอเพลงตามทกาหนดในกฎกระทรวง (๗) งานขบหรอบงคบรถยกหรอปนจนตามทกาหนดในกฎกระทรวง (๘) งานใชเลอยเดนดวยพลงไฟฟาหรอเครองยนต (๙) งานทตองทาใตดน ใตนา ในถา อโมงค หรอปลองในภเขา (๑๐) งานเกยวกบกมมนตภาพรงสตามทกาหนดในกฎกระทรวง

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๓ -






















(๑๑) งานทาความสะอาดเครองจกรหรอเครองยนตขณะทเครองจกรหรอเครองยนตกาลงทางาน

(๑๒) งานทตองทาบนนงรานทสงกวาพนดนตงแตสบเมตรขนไป

(๑๓) งานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๕๐๑๗ หามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปทางานในสถานท ดงตอไปน

(๑) โรงฆาสตว (๒) สถานทเลนการพนน

(๓) สถานบรการตามกฎหมายวาดวยสถานบรการ (๔) สถานทอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

มาตรา ๕๑๑๘ หามมใหนายจางเรยกหรอรบหลกประกนเพอการใด ๆ จากฝายลกจางซงเปนเดก

หามมใหนายจางจายคาจางของลกจางซงเปนเดกใหแกบคคลอน

ในกรณทนายจางจายเงนหรอประโยชนตอบแทนใด ๆ ใหแกลกจางซงเปนเดก บดามารดา ผปกครอง หรอบคคลอน เปนการลวงหนากอนมการจาง ขณะแรกจาง หรอกอนถงงวดการจายคาจางในแตละคราว มใหถอวาเปนการจายหรอรบคาจางสาหรบลกจางซงเปนเดกนน และหามมใหนายจางนาเงนหรอประโยชนตอบแทนดงกลาวมาหกจากคาจางซงตองจายใหแกลกจางซงเปนเดกตามกาหนดเวลา

มาตรา ๕๒ เพอประโยชนในการพฒนาและสงเสรมคณภาพชวตและการทางานของเดกใหลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดป มสทธลาเพอเขาประชม สมมนา รบการอบรม รบการฝกหรอลาเพอการอน ซงจดโดยสถานศกษาหรอหนวยงานของรฐหรอเอกชนทอธบดเหนชอบ โดยใหลกจางซงเปนเดกแจงใหนายจางทราบลวงหนาถงเหตทลาโดยชดแจง พรอมทงแสดงหลกฐานทเกยวของถาม และใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางซงเปนเดกเทากบคาจางในวนทางานตลอดระยะเวลาทลา แตปหนงตองไมเกนสามสบวน

หมวด ๕

คาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด

๑๗ มาตรา ๕๐ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

๑๘ มาตรา ๕๑ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๔ -






















มาตรา ๕๓ ในกรณทงานมลกษณะและคณภาพอยางเดยวกนและปรมาณเทากน ใหนายจางกาหนดคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางเทาเทยมกนไมวาลกจางนนจะเปนชายหรอหญง

มาตรา ๕๔ ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด คาลวงเวลาในวนหยด และเงนผลประโยชนอนเนองในการจาง บรรดาทจายเปนเงนตองจายเงนตราไทย เวนแตไดรบความยนยอมจากลกจางใหจายเปนตวเงนหรอเงนตราตางประเทศ

มาตรา ๕๕ ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด คาลวงเวลาในวนหยดและเงนผลประโยชนอนเนองในการจางใหแกลกจาง ณ สถานททางานของลกจาง ถาจะจาย ณ สถานทอนหรอดวยวธอนตองไดรบความยนยอมจากลกจาง

มาตรา ๕๖ ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางเทากบคาจางในวนทางานสาหรบวนหยดดงตอไปน

(๑) วนหยดประจาสปดาห เวนแตลกจางซงไดรบคาจางรายวน รายชวโมง หรอตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

(๒) วนหยดตามประเพณ (๓) วนหยดพกผอนประจาป

มาตรา ๕๗ ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางในวนลาปวยตามมาตรา ๓๒

เทากบอตราคาจางในวนทางานตลอดระยะเวลาทลา แตปหนงตองไมเกนสามสบวนทางาน

ในกรณทลกจางใชสทธลาเพอทาหมนตามมาตรา ๓๓ ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางในวนลานนดวย

มาตรา ๕๘ ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางในวนลาเพอรบราชการทหารตามมาตรา ๓๕ เทากบคาจางในวนทางานตลอดระยะเวลาทลา แตปหนงตองไมเกนหกสบวน

มาตรา ๕๙ ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางซงเปนหญงในวนลาเพอคลอดบตรเทากบคาจางในวนทางานตลอดระยะเวลาทลา แตไมเกนสสบหาวน

มาตรา ๖๐ เพอประโยชนแกการจายคาจางตามมาตรา ๕๖ มาตรา ๕๗ มาตรา ๕๘ มาตรา ๕๙ มาตรา ๗๑ และมาตรา ๗๒ ในกรณทลกจางไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย ใหนายจางจายคาจางในวนหยดหรอวนลาเทากบคาจางโดยเฉลยในวนทางานทลกจางไดรบในงวดการจายคาจางกอนวนหยดหรอวนลานน

มาตรา ๖๑ ในกรณทนายจางใหลกจางทางานลวงเวลาในวนทางานใหนายจางจายคาลวงเวลาใหแกลกจางในอตราไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนทางาน

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๕ -






















ตามจานวนชวโมงททา หรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอหนวยในวนทางานตามจานวนผลงานททาไดสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

มาตรา ๖๒ ในกรณทนายจางใหลกจางทางานในวนหยดตามมาตรา ๒๘ มาตรา ๒๙ หรอมาตรา ๓๐ ใหนายจางจายคาทางานในวนหยดใหแกลกจางในอตรา ดงตอไปน

(๑) สาหรบลกจางซงมสทธไดรบคาจางในวนหยด ใหจายเพมขนจากคาจางอกไมนอยกวาหนงเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานตามจานวนชวโมงททาหรอไมนอยกวาหนงเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนทางานตามจานวนผลงานททาไดสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

(๒) สาหรบลกจางซงไมมสทธไดรบคาจางในวนหยด ใหจายไมนอยกวาสองเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานตามจานวนชวโมงททา หรอไมนอยกวาสองเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนทางานตามจานวนผลงานททาไดสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

มาตรา ๖๓ ในกรณทนายจางใหลกจางทางานลวงเวลาในวนหยด ใหนายจางจายคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางในอตราไมนอยกวาสามเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานตามจานวนชวโมงททา หรอไมนอยกวาสามเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนทางานตามจานวนผลงานททาไดสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

มาตรา ๖๔ ในกรณทนายจางมไดจดใหลกจางหยดงาน หรอจดใหลกจางหยดงานนอยกวาทกาหนดไวตามมาตรา ๒๘ มาตรา ๒๙ และมาตรา ๓๐ ใหนายจางจายคาทางานในวนหยดและคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางตามอตราทกาหนดไวในมาตรา ๖๒ และมาตรา ๖๓ เสมอนวานายจางใหลกจางทางานในวนหยด

มาตรา ๖๕๑๙ ลกจางซงมอานาจหนาทหรอซงนายจางใหทางานอยางหนงอยางใด ดงตอไปน ไมมสทธไดรบคาลวงเวลาตามมาตรา ๖๑ และคาลวงเวลาในวนหยดตามมาตรา ๖๓ แตลกจางซงนายจางใหทางานตาม (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) (๘) หรอ (๙) มสทธไดรบคาตอบแทนเปนเงนเทากบอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานตามจานวนชวโมงททา

(๑) ลกจางซงมอานาจหนาททาการแทนนายจางสาหรบกรณการจาง การใหบาเหนจ หรอการเลกจาง

(๒) งานเรขายหรอชกชวนซอสนคาซงนายจางไดจายคานายหนาจากการขายสนคาใหแกลกจาง

(๓) งานขบวนการจดงานรถไฟ ซงไดแกงานททาบนขบวนรถและงานอานวยความสะดวกแกการเดนรถ

(๔) งานเปดปดประตนาหรอประตระบายนา

๑๙ มาตรา ๖๕ แกไขเพมเตมโดย พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๖ -






















(๕) งานอานระดบนาและวดปรมาณนา (๖) งานดบเพลงหรองานปองกนอนตรายสาธารณะ (๗) งานทมลกษณะหรอสภาพตองออกไปทางานนอกสถานท และโดยลกษณะ

หรอสภาพของงานไมอาจกาหนดเวลาทางานทแนนอนได (๘) งานอยเวรเฝาดแลสถานทหรอทรพยสนอนมใชหนาทการทางานปกตของ

ลกจาง (๙) งานอนตามทกาหนดในกฎกระทรวง ทงน เวนแตนายจางตกลงจายคาลวงเวลาหรอคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง

มาตรา ๖๖ ลกจางตามมาตรา ๖๕ (๑) ไมมสทธไดรบคาทางานในวนหยดตามมาตรา ๖๒ เวนแตนายจางตกลงจายคาทางานในวนหยดใหแกลกจาง

มาตรา ๖๗๒๐ ในกรณทนายจางเลกจางโดยมใชกรณตามมาตรา ๑๑๙ ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางสาหรบวนหยดพกผอนประจาปในปทเลกจางตามสวนของวนหยดพกผอนประจาปทลกจางพงมสทธไดรบตามมาตรา ๓๐

ในกรณทลกจางเปนฝายบอกเลกสญญาหรอนายจางเลกจาง ไมวาการเลกจางนนเปนกรณตามมาตรา ๑๑๙ หรอไมกตาม ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางสาหรบวนหยดพกผอนประจาปสะสมทลกจางพงมสทธไดรบตามมาตรา ๓๐

มาตรา ๖๘ เพอประโยชนแกการคานวณคาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ในกรณทลกจางไดรบคาจางเปนรายเดอน อตราคาจางตอชวโมงในวนทางานหมายถงคาจางรายเดอนหารดวยผลคณของสามสบและจานวนชวโมงทางานในวนทางานตอวนโดยเฉลย

มาตรา ๖๙ เพอประโยชนแกการคานวณชวโมงทางานลวงเวลา ในกรณทนายจางกาหนดเวลาทางานปกตเปนสปดาห ใหนบวนหยดตามประเพณ วนหยดพกผอนประจาป และวนลา เปนวนทางาน

มาตรา ๗๐ ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหถกตองและตามกาหนดเวลาดงตอไปน

(๑) ในกรณทมการคานวณคาจางเปนรายเดอน รายวน รายชวโมงหรอเปนระยะเวลาอยางอนทไมเกนหนงเดอน หรอตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย ใหจายเดอนหนงไมนอยกวาหนงครง เวนแตจะมการตกลงกนเปนอยางอนทเปนประโยชนแกลกจาง

(๒) ในกรณทมการคานวณคาจาง นอกจาก (๑) ใหจายตามกาหนดเวลาทนายจางและลกจางตกลงกน

๒๐ มาตรา ๖๗ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๗ -






















(๓) คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหจายเดอนหนงไมนอยกวาหนงครง

ในกรณทนายจางเลกจางลกจาง ใหนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ตามทลกจางมสทธไดรบ ใหแกลกจางภายในสามวนนบแตวนทเลกจาง

มาตรา ๗๑ ในกรณทนายจางใหลกจางเดนทางไปทางานในทองทอน นอกจากทองทสาหรบการทางานปกตในวนหยด ใหนายจางจายคาจางเทากบคาจางในวนทางานใหแกลกจางซงไมมสทธไดรบคาจางในวนหยดตามมาตรา ๕๖ (๑) สาหรบการเดนทางนน

มาตรา ๗๒ ในกรณทนายจางใหลกจางเดนทางไปทางานในทองทอน นอกจากทองทสาหรบการทางานปกต ลกจางไมมสทธไดรบคาลวงเวลาตามมาตรา ๖๑ และคาลวงเวลาในวนหยดตามมาตรา ๖๓ ในระหวางเดนทาง แตสาหรบการเดนทางในวนหยดใหนายจางจายคาจางเทากบคาจางในวนทางานใหแกลกจางซงไมมสทธไดรบคาจางในวนหยดตามมาตรา ๕๖ (๑) ดวย เวนแตนายจางตกลงจายคาลวงเวลาหรอคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง

มาตรา ๗๓ ใหนายจางออกคาใชจายสาหรบการเดนทางตามมาตรา ๗๑ และมาตรา ๗๒

มาตรา ๗๔ ในกรณทนายจางตกลงจายคาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ในอตราสงกวาทกาหนดไวตามมาตรา ๖๑ มาตรา ๖๒ และมาตรา ๖๓ กใหเปนไปตามขอตกลงดงกลาว

มาตรา ๗๕๒๑ ในกรณทนายจางมความจาเปนโดยเหตหนงเหตใดทสาคญอนมผลกระทบตอการประกอบกจการของนายจางจนทาใหนายจางไมสามารถประกอบกจการไดตามปกตซงมใชเหตสดวสยตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราว ใหนายจางจายเงนใหแกลกจางไมนอยกวารอยละเจดสบหาของคาจางในวนทางานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางทางาน

ใหนายจางแจงใหลกจางและพนกงานตรวจแรงงานทราบลวงหนาเปนหนงสอกอนวนเรมหยดกจการตามวรรคหนงไมนอยกวาสามวนทาการ

มาตรา ๗๖ หามมใหนายจางหกคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด เวนแตเปนการหกเพอ

(๑) ชาระภาษเงนไดตามจานวนทลกจางตองจายหรอชาระเงนอนตามทมกฎหมายบญญตไว

๒๑ มาตรา ๗๕ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๘ -






















(๒) ชาระคาบารงสหภาพแรงงานตามขอบงคบของสหภาพแรงงาน

(๓) ชาระหนสนสหกรณออมทรพย หรอสหกรณอนทมลกษณะเดยวกนกบสหกรณออมทรพยหรอหนทเปนไปเพอสวสดการทเปนประโยชนแกลกจางฝายเดยว โดยไดรบความยนยอมลวงหนาจากลกจาง

(๔) เปนเงนประกนตามมาตรา ๑๐ หรอชดใชคาเสยหายใหแกนายจาง ซงลกจางไดกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง โดยไดรบความยนยอมจากลกจาง

(๕) เปนเงนสะสมตามขอตกลงเกยวกบกองทนเงนสะสม

การหกตาม (๒) (๓) (๔) และ (๕) ในแตละกรณหามมใหหกเกนรอยละสบ และจะหกรวมกนไดไมเกนหนงในหาของเงนทลกจางมสทธไดรบตามกาหนดเวลาการจายตามมาตรา ๗๐ เวนแตไดรบความยนยอมจากลกจาง

มาตรา ๗๗ ในกรณทนายจางตองไดรบความยนยอมจากลกจาง หรอมขอตกลงกบลกจางเกยวกบการจายเงนตามมาตรา ๕๔ มาตรา ๕๕ หรอการหกเงนตามมาตรา ๗๖ นายจางตองจดทาเปนหนงสอและใหลกจางลงลายมอชอในการใหความยนยอมหรอมขอตกลงกนไวใหชดเจนเปนการเฉพาะ

หมวด ๖

คณะกรรมการคาจาง

มาตรา ๗๘ ใหมคณะกรรมการคาจางประกอบดวย ปลดกระทรวงแรงงาน*เปนประธานกรรมการ ผแทนฝายรฐบาลสคน ผแทนฝายนายจางและผแทนฝายลกจางฝายละหาคนซงคณะรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการ และขาราชการกระทรวงแรงงาน*ซงรฐมนตรแตงตงเปนเลขานการ

หลกเกณฑและวธการเพอใหไดมาซงผแทนฝายนายจางและผแทนฝายลกจางตามวรรคหนง ใหเปนไปตามระเบยบทรฐมนตรกาหนด

มาตรา ๗๙๒๒ คณะกรรมการคาจางมอานาจหนาท ดงตอไปน (๑) เสนอความเหนและใหคาปรกษาแนะนาตอคณะรฐมนตรเกยวกบนโยบาย

และการพฒนาคาจางและรายได (๒) กาหนดแนวทางในการพจารณาของนายจางในการปรบคาจางตามภาวะ

เศรษฐกจและสงคม

(๓) กาหนดอตราคาจางขนตา (๔) กาหนดอตราคาจางตามมาตรฐานฝมอ

๒๒ มาตรา ๗๙ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๑๙ -






















(๕) ใหคาแนะนาดานวชาการและแนวทางการประสานประโยชนแกหนวยงานตางๆ ทงภาครฐ เอกชน และประชาชนทวไป

(๖) ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกาหนดหรอตามทคณะรฐมนตรหรอรฐมนตรมอบหมาย

ในการเสนอความเหนตอคณะรฐมนตร คณะกรรมการคาจางจะมขอสงเกตเกยวกบการพฒนาระบบรายไดของประเทศดวยกได

มาตรา ๘๐ ใหกรรมการคาจางซงคณะรฐมนตรแตงตงมวาระดารงตาแหนงคราวละสองป กรรมการซงพนจากตาแหนงอาจไดรบแตงตงอกได

ในกรณทกรรมการคาจางซงคณะรฐมนตรแตงตงพนจากตาแหนงกอนวาระ ใหคณะรฐมนตรแตงตงกรรมการในประเภทเดยวกนเปนกรรมการแทน และใหผไดรบแตงตงอยในตาแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการทตนแทน เวนแตวาระของกรรมการเหลออยไมถงหนงรอยแปดสบวน จะไมแตงตงกรรมการแทนกได

ในกรณทกรรมการคาจางซงคณะรฐมนตรแตงตงพนจากตาแหนงตามวาระ แตยงมไดมการแตงตงกรรมการใหม ใหกรรมการนนปฏบตหนาทไปพลางกอน จนกวาจะไดแตงตงกรรมการใหมเขารบหนาท ซงตองแตงตงใหเสรจสนภายในเกาสบวนนบแตวนทกรรมการเดมพนจากตาแหนง

มาตรา ๘๑ นอกจากการพนจากตาแหนงตามวาระตามมาตรา ๘๐ กรรมการคาจางซงคณะรฐมนตรแตงตงพนจากตาแหนงเมอ

(๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) คณะรฐมนตรใหออกเพราะขาดประชมตามทกาหนดสามครงตดตอกนโดย

ไมมเหตอนสมควร (๔) เปนบคคลลมละลาย (๕) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๖) ไดรบโทษจาคกโดยคาพพากษาถงทสดใหจาคก เวนแตเปนโทษสาหรบ

ความผดทไดกระทาโดยประมาทหรอความผดลหโทษ

มาตรา ๘๒๒๓ การประชมคณะกรรมการคาจางตองมกรรมการเขาประชมไมนอยกวากงหนงของจานวนกรรมการทงหมด โดยมกรรมการฝายนายจางและฝายลกจางอยางนอยฝายละหนงคนจงจะเปนองคประชม

ในการประชมเพอพจารณากาหนดอตราคาจางขนตาหรออตราคาจางตามมาตรฐานฝมอตามมาตรา ๗๙ จะตองมกรรมการเขาประชมไมนอยกวาสองในสามของจานวน

๒๓ มาตรา ๘๒ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๐ -






















กรรมการทงหมดโดยมกรรมการฝายนายจางและฝายลกจางอยางนอยฝายละสองคนจงจะเปนองคประชม และตองไดมตอยางนอยสองในสามของกรรมการทเขาประชม

ในการประชมเพอพจารณากาหนดอตราคาจางขนตาหรออตราคาจางตามมาตรฐานฝมอคราวใดถาไมไดองคประชมตามทกาหนดไวในวรรคสอง ใหจดใหมการประชมอกครงหนงภายในสบหาวนนบแตวนทนดประชมครงแรก การประชมครงหลงนแมจะไมมกรรมการซงมาจากฝายนายจางหรอฝายลกจางเขารวมประชม ถามกรรมการมาประชมไมนอยกวาสองในสามของจานวนกรรมการทงหมดกใหถอเปนองคประชม และตองไดมตอยางนอยสองในสามของกรรมการทเขาประชม

มาตรา ๘๓ ในการประชมคราวใด ถาประธานกรรมการไมอยในทประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทไดใหกรรมการทมาประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม

การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

มาตรา ๘๔๒๔ ใหคณะกรรมการคาจางมอานาจแตงตงคณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการอยางหนงอยางใดตามทคณะกรรมการคาจางมอบหมายได

ใหคณะกรรมการคาจางกาหนดองคประชมและวธการดาเนนงานของคณะอนกรรมการไดตามความเหมาะสม

มาตรา ๘๔/๑๒๕ ใหคณะกรรมการคาจางมอานาจแตงตงผทรงคณวฒจานวนไมเกนหาคนเปนทปรกษาคณะกรรมการคาจาง ซงในจานวนนอยางนอยตองเปนผทรงคณวฒดานแรงงานการบรหารคาจางและเงนเดอน เศรษฐกจ อตสาหกรรม หรอกฎหมาย

วาระการดารงตาแหนงและการพนจากตาแหนงของทปรกษาซงคณะกรรมการคาจางแตงตงตามวรรคหนง ใหนาความในมาตรา ๘๐ และมาตรา ๘๑ มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๘๕ ในการปฏบตหนาทใหคณะกรรมการคาจาง หรอคณะอนกรรมการ หรอผซงคณะกรรมการคาจางหรอคณะอนกรรมการมอบหมายมอานาจดงตอไปน

(๑) มหนงสอเรยกบคคลใดมาใหถอยคาหรอใหสงเอกสารหรอวตถใดๆ มาเพอประกอบการพจารณาไดตามความจาเปน

(๒) ใหหนวยงานหรอบคคลใดใหความรวมมอในการสารวจกจการใดๆ ทอาจมผลกระทบกระเทอนตอเศรษฐกจได

(๓) เขาไปในสถานประกอบกจการหรอสานกงานของนายจางในเวลาทาการเพอศกษา สารวจ วจย ตรวจสอบ หรอสอบถามขอเทจจรงเพอใหไดมาซงขอมลทจะใชในการพจารณา

๒๔ มาตรา ๘๔ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

๒๕ มาตรา ๘๔/๑ เพมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๑ -






















ตามมาตรา ๗๙ ในการน ใหนายจางหรอบคคลซงเกยวของอานวยความสะดวก สงหรอแสดงเอกสาร หรอใหขอเทจจรง และไมขดขวางการปฏบตการตามหนาทของบคคลดงกลาว

มาตรา ๘๖ ในการปฏบตหนาทตามมาตรา ๘๕ ใหกรรมการคาจาง อนกรรมการ หรอผซงคณะกรรมการคาจางหรอคณะอนกรรมการมอบหมาย แสดงบตรประจาตวหรอหนงสอมอบหมาย แลวแตกรณ ตอบคคลซงเกยวของ

บตรประจาตวกรรมการคาจางและอนกรรมการตามวรรคหนงใหเปนไปตามแบบทรฐมนตรกาหนด

มาตรา ๘๗๒๖ ในการพจารณากาหนดอตราคาจางขนตาใหคณะกรรมการคาจางศกษาและพจารณาขอเทจจรงเกยวกบอตราคาจางทลกจางไดรบอยประกอบกบขอเทจจรงอนโดยคานงถงดชนคาครองชพ อตราเงนเฟอ มาตรฐานการครองชพ ตนทนการผลต ราคาของสนคาและบรการความสามารถของธรกจ ผลตภาพแรงงาน ผลตภณฑมวลรวมของประเทศ และสภาพทางเศรษฐกจและสงคม

การพจารณากาหนดอตราคาจางขนตาจะกาหนดใหใชเฉพาะกจการ งานหรอสาขาอาชพประเภทใด เพยงใด ในทองถนใดกได

ในการพจารณากาหนดอตราคาจางตามมาตรฐานฝมอ ใหคณะกรรมการคาจางศกษาและพจารณาขอเทจจรงเกยวกบอตราคาจางทลกจางไดรบในแตละอาชพตามมาตรฐานฝมอทกาหนดไวโดยวดคาทกษะฝมอ ความร และความสามารถ แตตองไมตากวาอตราคาจางขนตาทคณะกรรมการคาจางกาหนด

มาตรา ๘๘๒๗ เมอไดศกษาขอมลและพจารณาขอเทจจรงตามทกาหนดไวในมาตรา ๘๗ แลวใหคณะกรรมการคาจางประกาศกาหนดอตราคาจางขนตาหรออตราคาจางตามมาตรฐานฝมอโดยเสนอตอคณะรฐมนตรเพอประกาศในราชกจจานเบกษา

มาตรา ๘๙๒๘ ประกาศกาหนดอตราคาจางขนตาหรออตราคาจางตามมาตรฐานฝมอตามมาตรา ๘๘ ใหใชบงคบแกนายจางและลกจางทกคนโดยไมเลอกปฏบต

มาตรา ๙๐๒๙ เมอประกาศกาหนดอตราคาจางขนตาหรออตราคาจางตามมาตรฐานฝมอมผลใชบงคบแลว หามมใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางนอยกวาอตราคาจางขนตาหรออตราคาจางตามมาตรฐานฝมอทกาหนด

๒๖ มาตรา ๘๗ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

๒๗ มาตรา ๘๘ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

๒๘ มาตรา ๘๙ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

๒๙ มาตรา ๙๐ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๒ -






















ใหพนกงานตรวจแรงงานสงประกาศกาหนดอตราคาจางขนตาหรออตราคาจางตามมาตรฐานฝมอใหแกนายจางทอยในขายบงคบ และใหนายจางนนปดประกาศดงกลาวไวในทเปดเผย เพอใหลกจางไดทราบ ณ สถานททางานของลกจางตลอดระยะเวลาทประกาศดงกลาวมผลใชบงคบ

มาตรา ๙๑๓๐ ใหมสานกงานคณะกรรมการคาจางในกระทรวงแรงงานมอานาจหนาท ดงตอไปน

(๑) จดท าแผนพฒนาระบบค าจ า งและรายไดของประเทศเสนอตอคณะกรรมการคาจาง

(๒) จดทาแผนงานโครงการเสนอตอคณะกรรมการคาจางและคณะอนกรรมการ (๓) ประสานแผนและการด า เนนการของคณะกรรมการค าจ างและ

คณะอนกรรมการ (๔) รวบรวม ศกษา วจย วเคราะห และประเมนผลสถานการณเศรษฐกจ

แรงงานภาวะการครองชพ การขยายตวของตลาดแรงงาน ผลตภาพแรงงาน การลงทน การยายถน และขอมลอนทเกยวของ เพอใชในการวางแผนพฒนาระบบคาจางและรายไดของประเทศและเปนขอมลประกอบการพจารณาของคณะกรรมการคาจางและคณะอนกรรมการ

(๕) เสนอแนะผลการศกษา และผลการพจารณาขอมลทางวชาการ และมาตรการเสรมอนตอกระทรวงแรงงาน และหนวยงานทเกยวของ เพอประโยชนในการพฒนาระบบคาจางและรายได

(๖) ตดตามและประเมนผลแผนพฒนาระบบคาจางและรายไดของประเทศ และการปฏบตงานตามมตของคณะกรรมการคาจาง

(๗) ปฏบตงานอนตามทคณะกรรมการคาจางและคณะอนกรรมการมอบหมาย

หมวด ๗

สวสดการ

มาตรา ๙๒ ใหมคณะกรรมการสวสดการแรงงานประกอบดวย ปลดกระทรวงแรงงาน*เปนประธานกรรมการ กรรมการผแทนฝายรฐบาลสคน กรรมการผแทนฝายนายจางและกรรมการผแทนฝายลกจางฝายละหาคน ซงรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการ และขาราชการกรมสวสดการและคมครองแรงงานซงรฐมนตรแตงตงเปนเลขานการ

มาตรา ๙๓๓๑ คณะกรรมการสวสดการแรงงานมอานาจหนาท ดงตอไปน

๓๐ มาตรา ๙๑ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑

๓๑ มาตรา ๙๓ แกไขเพมเตมโดย พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๓ -






















(๑) เสนอความเหนตอรฐมนตรเกยวกบนโยบาย แนวทางและมาตรการดานสวสดการแรงงาน

(๒) เสนอความเหนตอรฐมนตรในการออกกฎกระทรวง ประกาศ หรอระเบยบเกยวกบการจดสวสดการในสถานประกอบกจการ

(๓) ใหคาแนะนาในการจดสวสดการแรงงานสาหรบสถานประกอบกจการแตละประเภท

(๔) ตดตามประเมนผล และรายงานผลการดาเนนการตอรฐมนตร (๕) ออกคาสงใหนายจางจายเงนคาชดเชยพเศษหรอคาชดเชยพเศษแทนการ

บอกกลาวลวงหนาตามมาตรา ๑๒๐

(๖) ปฏบตการอนใดตามทพระราชบญญตนหรอกฎหมายอนบญญตใหเปนอานาจหนาทของคณะกรรมการสวสดการแรงงานหรอตามทรฐมนตรมอบหมาย

มาตรา ๙๔๓๒ ใหนามาตรา ๗๘ วรรคสอง มาตรา ๘๐ มาตรา ๘๑ มาตรา ๘๒

วรรคหนง มาตรา ๘๓ มาตรา ๘๔ มาตรา ๘๕ และมาตรา ๘๖ มาใชบงคบกบคณะกรรมการสวสดการแรงงานโดยอนโลม

มาตรา ๙๕ ใหรฐมนตรมอานาจออกกฎกระทรวงกาหนดใหนายจางตองจดสวสดการในเรองใด หรอกาหนดใหการจดสวสดการในเรองใดตองเปนไปตามมาตรฐานได

มาตรา ๙๖ ในสถานประกอบกจการทมลกจางตงแตหาสบคนขนไปใหนายจางจดใหมคณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการ ประกอบดวยผแทนฝายลกจางอยางนอยหาคน

กรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการใหมาจากการเลอกตงตามหลกเกณฑและวธการทอธบดกาหนด

ในกรณทสถานประกอบกจการใดของนายจางมคณะกรรมการลกจางตามกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธแลว ใหคณะกรรมการลกจางทาหนาทเปนคณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการตามพระราชบญญตน

มาตรา ๙๗ คณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการมอานาจหนาทดงตอไปน

(๑) รวมหารอกบนายจางเพอจดสวสดการแกลกจาง (๒) ใหคาปรกษาหารอและเสนอแนะความเหนแกนายจางในการจดสวสดการ

สาหรบลกจาง (๓) ตรวจตรา ควบคม ดแล การจดสวสดการทนายจางจดใหแกลกจาง

๓๒มาตรา ๙๔ แกไขเพมเตมโดย พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๔ -






















(๔) เสนอขอคดเหน และแนวทางในการจดสวสดการทเปนประโยชนสาหรบลกจางตอคณะกรรมการสวสดการแรงงาน

มาตรา ๙๘ นายจางตองจดใหมการประชมหารอกบคณะกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการอยางนอยสามเดอนตอหนงครง หรอเมอกรรมการสวสดการในสถานประกอบกจการเกนกงหนงของกรรมการทงหมดหรอสหภาพแรงงานรองขอโดยมเหตผลสมควร

มาตรา ๙๙ ใหนายจางปดประกาศการจดสวสดการตามกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๙๕ หรอตามทมขอตกลงกบลกจางใหจดขนไวในทเปดเผยเพอใหลกจางไดทราบ ณ

สถานททางานของลกจาง

หมวด ๘

ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน

มาตรา ๑๐๐ ให มคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานประกอบดวย ปลดกระทรวงแรงงาน*เปนประธานกรรมการ อธบดกรมสวสดการและคมครองแรงงาน ผแทนกรมควบคมโรค* ผแทนกรมโรงงานอตสาหกรรม ผแทนกรมโยธาธการและผงเมอง* และผแทนกรมควบคมมลพษ เปนกรรมการ กบผแทนฝายนายจางและผแทนฝายลกจางฝายละเจดคนซงรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการ และขาราชการกรมสวสดการและคมครองแรงงานซงรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการและเลขานการ

มาตรา ๑๐๑ คณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน มอานาจหนาทดงตอไปน

(๑) เสนอความเหนตอรฐมนตรเกยวกบนโยบาย แผนงาน หรอมาตรการความปลอดภย อาชวอนามย และการพฒนาสภาพแวดลอมในการทางานของลกจาง

(๒) เสนอความเหนตอรฐมนตรในการออกกฎกระทรวง ประกาศ หรอระเบยบเพอดาเนนการตามพระราชบญญตน

(๓) ใหความเหนแกหนวยงานของรฐเกยวกบการสงเสรมความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานของลกจาง

(๔) ปฏบตการอนใดตามทพระราชบญญตนหรอกฎหมายอนบญญตใหเปนอานาจหนาทของคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน หรอตามทรฐมนตรมอบหมาย

มาตรา ๑๐๒ ใหนามาตรา ๗๘ วรรคสอง มาตรา ๘๐ มาตรา ๘๑ มาตรา ๘๒

วรรคหนง มาตรา ๘๓ และมาตรา ๘๔ มาใชบงคบกบคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน โดยอนโลม

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๕ -






















มาตรา ๑๐๓ ใหรฐมนตรมอานาจออกกฎกระทรวงกาหนดมาตรฐานใหนายจางดาเนนการในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน

ในกรณทกฎกระทรวงตามวรรคหนงกาหนดใหการจดทาเอกสารหลกฐาน หรอรายงานใดตองมการรบรองหรอตรวจสอบโดยบคคลหนงบคคลใดตามหลกเกณฑและวธการทกาหนด กฎกระทรวงนนจะกาหนดหลกเกณฑและวธการการขนทะเบยนและการเพกถอนทะเบยน อตราคาธรรมเนยมการขนทะเบยนไมเกนอตราทายพระราชบญญตน และอตราขนสงของคาบรการทบคคลดงกลาวจะเรยกเกบดวยกได

มาตรา ๑๐๔ ในกรณทพนกงานตรวจแรงงานพบวา นายจางผใดฝาฝน หรอไมปฏบตตามกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๑๐๓ ใหพนกงานตรวจแรงงานมอานาจออกคาสงเปนหนงสอใหนายจางปรบปรงสภาพแวดลอมในการทางาน อาคาร สถานท หรอจดทาหรอแกไขเครองจกรหรออปกรณทลกจางตองใชในการปฏบตงานหรอทเกยวของกบการปฏบตงานใหถกตองหรอเหมาะสมภายในระยะเวลาทกาหนด

มาตรา ๑๐๕ ในกรณทพนกงานตรวจแรงงานพบวา สภาพแวดลอมในการทางาน อาคาร สถานท เครองจกรหรออปกรณทลกจางใชจะกอใหเกดความไมปลอดภยแกลกจางหรอนายจางไมปฏบตตามคาสงของพนกงานตรวจแรงงานตามมาตรา ๑๐๔ เมอไดรบอนมตจากอธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย ใหพนกงานตรวจแรงงานมอานาจสงใหนายจางหยดการใชเครองจกรหรออปกรณดงกลาวทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราวได

ใหนายจางจายเงนใหแกลกจางซงพนกงานตรวจแรงงานสงใหนายจางหยดการใชเครองจกรหรออปกรณตามวรรคหนงเทากบคาจางในวนทางานตลอดระยะเวลาทลกจางหยดทางาน ทงน จนกวานายจางจะไดดาเนนการใหถกตองตามคาสงของพนกงานตรวจแรงงานนนแลว

มาตรา ๑๐๖ คาสงของพนกงานตรวจแรงงานตามมาตรา ๑๐๔ หรอมาตรา ๑๐๕ ใหอทธรณตอคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานไดภายในสามสบวนนบแตวนททราบคาสง คาวนจฉยของคณะกรรมการนนใหเปนทสด

การอทธรณตามวรรคหนงยอมไมเปนการทเลาการปฏบตตามคาสงของพนกงานตรวจแรงงาน เวนแตคณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานจะมคาสงเปนอยางอน

มาตรา ๑๐๗ ใหนายจางจดใหมการตรวจสขภาพของลกจาง และสงผลการตรวจดงกลาวแกพนกงานตรวจแรงงาน ทงน ตามหลกเกณฑ และวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

หมวด ๙

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๖ -






















การควบคม

มาตรา ๑๐๘ ใหนายจางซงมลกจางรวมกนตงแตสบคนขนไป จดใหมขอบงคบเกยวกบการทางานเปนภาษาไทย และขอบงคบนนอยางนอยตองมรายละเอยดเกยวกบรายการดงตอไปน

(๑) วนทางาน เวลาทางานปกต และเวลาพก (๒) วนหยดและหลกเกณฑการหยด

(๓) หลกเกณฑการทางานลวงเวลาและการทางานในวนหยด

(๔) วนและสถานทจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด

(๕) วนลาและหลกเกณฑการลา (๖) วนยและโทษทางวนย (๗) การรองทกข (๘) การเลกจาง คาชดเชย และคาชดเชยพเศษ

ใหนายจางประกาศใชขอบงคบเกยวกบการทางานภายในสบหาวนนบแตวนทนายจางมลกจางรวมกนตงแตสบคนขนไป และใหนายจางจดเกบสาเนาขอบงคบนนไว ณ สถานประกอบกจการ หรอสานกงานของนายจางตลอดเวลา และใหสงสาเนาขอบงคบใหแกอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายภายในเจดวนนบแตวนประกาศใชขอบงคบดงกลาว

ใหอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายมอานาจสงใหนายจางแกไขขอบงคบเกยวกบการทางานทขดตอกฎหมายใหถกตองภายในเวลาทกาหนด

ใหนายจางเผยแพรและปดประกาศขอบงคบเกยวกบการทางานโดยเปดเผย ณ

สถานททางานของลกจาง เพอใหลกจางไดทราบและดไดโดยสะดวก

มาตรา ๑๐๙ การรองทกขตามมาตรา ๑๐๘ (๗) อยางนอยตองมรายละเอยดดงตอไปน

(๑) ขอบเขตและความหมายของขอรองทกข (๒) วธการและขนตอนการรองทกข (๓) การสอบสวนและพจารณาขอรองทกข (๔) กระบวนการยตขอรองทกข (๕) ความคมครองผรองทกขและผเกยวของ

มาตรา ๑๑๐ ในกรณทมการแกไขเพมเตมขอบงคบเกยวกบการทางาน ใหนายจางประกาศขอบงคบทมการแกไขเพมเตมนนภายในเจดวนนบแตวนทประกาศใชขอบงคบทแกไขเพมเตม และใหนามาตรา ๑๐๘ วรรคสอง วรรคสามและวรรคสมาใชบงคบโดยอนโลม

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๗ -






















มาตรา ๑๑๑ เมอนายจางไดประกาศใชขอบงคบเกยวกบการทางานตามมาตรา ๑๐๘ แลว แมวาตอมานายจางจะมลกจางลดตากวาสบคนกตาม ใหนายจางยงคงมหนาทปฏบตตามมาตรา ๑๐๘ และมาตรา ๑๑๐ ตอไป

มาตรา ๑๑๒ ใหนายจางซงมลกจางตงแตสบคนขนไปจดทาทะเบยนลกจางเปนภาษาไทย และเกบไว ณ สถานประกอบกจการหรอสานกงานของนายจาง พรอมทจะใหพนกงานตรวจแรงงานตรวจไดในเวลาทาการ

การจดทาทะเบยนลกจางตามวรรคหนง ใหนายจางจดทาภายในสบหาวนนบแตวนทลกจางเขาทางาน

มาตรา ๑๑๓ ทะเบยนลกจางนนอยางนอยตองมรายการดงตอไปน (๑) ชอตวและชอสกล (๒) เพศ

(๓) สญชาต (๔) วนเดอนปเกด หรออาย (๕) ทอยปจจบน

(๖) วนทเรมจาง (๗) ตาแหนงหรองานในหนาท

(๘) อตราคาจางและประโยชนตอบแทนอยางอนทนายจางตกลงจายใหแกลกจาง

(๙) วนสนสดของการจาง เมอมความจาเปนตองเปลยนแปลงรายการในทะเบยนลกจาง ใหนายจางแกไข

เพมเตมทะเบยนลกจางใหแลวเสรจภายในสบหาวนนบแตวนทมการเปลยนแปลงนน หรอภายในสบหาวนนบแตวนทลกจางไดแจงการเปลยนแปลงใหนายจางทราบ

มาตรา ๑๑๔ ใหนายจางซงมลกจางรวมกนตงแตสบคนขนไปจดใหมเอกสารเกยวกบการจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ซงอยางนอยตองมรายการดงตอไปน

(๑) วนและเวลาทางาน

(๒) ผลงานททาไดสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

(๓) อตราและจานวนคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดทลกจางแตละคนไดรบ

เมอมการจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง ใหนายจางจดใหลกจางลงลายมอชอในเอกสารตามวรรคหนงไวเปนหลกฐาน

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๘ -






















รายการในเอกสารตามวรรคหนงจะอยในฉบบเดยวกนหรอจะแยกเปนหลายฉบบกได

ในกรณทนายจางจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง โดยการโอนเงนเขาบญชเงนฝากในธนาคารพาณชย หรอสถาบนการเงนอน ใหถอวาหลกฐานการโอนเงนเขาบญชเงนฝากของลกจางเปนเอกสารเกยวกบการจายเงนดงกลาว

มาตรา ๑๑๕ ใหนายจางเกบรกษาทะเบยนลกจางไวไมนอยกวาสองปนบแตวนสนสดของการจางลกจางแตละราย และใหนายจางเกบเอกสารเกยวกบการจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางไวไมนอยกวาสองปนบแตวนจายเงนดงกลาว

ในกรณทมการยนคารองตามหมวด ๑๒ แหงพระราชบญญตน หรอมขอพพาทแรงงานตามกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธ หรอมการฟองรองคดแรงงาน ใหนายจางเกบรกษาทะเบยนลกจางและเอกสารเกยวกบการจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดไวจนกวาจะมคาสงหรอคาพพากษาถงทสดเกยวกบเรองดงกลาว

มาตรา ๑๑๕/๑๓๓ เพอประโยชนในการปฏบตหนาทของพนกงานตรวจแรงงานตามมาตรา ๑๓๙ ใหนายจางซงมลกจางรวมกนตงแตสบคนขนไปยนแบบแสดงสภาพการจางและสภาพการทางานตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมายภายในเดอนมกราคมของทกป ทงน ใหพนกงานตรวจแรงงานสงแบบตามทอธบดกาหนดใหนายจางภายในเดอนธนวาคมของทกป

ในกรณทขอเทจจรงเกยวกบสภาพการจางและสภาพการทางานทไดยนไวตามวรรคหนงเปลยนแปลงไป ใหนายจางแจงการเปลยนแปลงนนเปนหนงสอตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมายภายในเดอนถดจากทมการเปลยนแปลงดงกลาว

หมวด ๑๐

การพกงาน

มาตรา ๑๑๖ ในกรณทนายจางทาการสอบสวนลกจางซงถกกลาวหาวากระทาความผด หามมใหนายจางสงพกงานลกจางในระหวางการสอบสวนดงกลาว เวนแตจะมขอบงคบเกยวกบการทางานหรอขอตกลงเกยวกบสภาพการจางใหอานาจนายจางสงพกงานลกจางได ทงน นายจางจะตองมคาสงพกงานเปนหนงสอระบความผดและกาหนดระยะเวลาพกงานไดไมเกนเจดวนโดยตองแจงใหลกจางทราบกอนการพกงาน

ในระหวางการพกงานตามวรรคหนง ใหนายจางจายเงนใหแกลกจางตามอตราทกาหนดไวในขอบงคบเกยวกบการทางานหรอตามทนายจางและลกจางไดตกลงกนไวในขอตกลง

๓๓ มาตรา ๑๑๕/๑ เพมโดย พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๒๙ -






















เกยวกบสภาพการจาง ทงน อตราดงกลาวตองไมนอยกวารอยละหาสบของคาจางในวนทางานทลกจางไดรบกอนถกสงพกงาน

มาตรา ๑๑๗ เมอการสอบสวนเสรจสนแลว ปรากฏวาลกจางไมมความผด ใหนายจางจายคาจางใหแกลกจางเทากบคาจางในวนทางานนบแตวนทลกจางถกสงพกงานเปนตนไป โดยใหคานวณเงนทนายจางจายตามมาตรา ๑๑๖ เปนสวนหนงของคาจางตามมาตรานพรอมดวยดอกเบยรอยละสบหาตอป

หมวด ๑๑

คาชดเชย

มาตรา ๑๑๘ ใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางดงตอไปน (๑) ลกจางซงทางานตดตอกนครบหนงรอยยสบวน แตไมครบหนงป ใหจายไม

นอยกวาคาจางอตราสดทายสามสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการทางานสามสบวนสดทายสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

(๒) ลกจางซงทางานตดตอกนครบหนงป แตไมครบสามป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายเกาสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการทางานเกาสบวนสดทายสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

(๓) ลกจางซงทางานตดตอกนครบสามป แตไมครบหกป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายหนงรอยแปดสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการทางานหนงรอยแปดสบวนสดทายสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

(๔) ลกจางซงทางานตดตอกนครบหกป แตไมครบสบป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสองรอยสสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการทางานสองรอยสสบวนสดทายสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

(๕) ลกจางซงทางานตดตอกนครบสบปขนไป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสามรอยวน หรอไมนอยกวาคาจางของการทางานสามรอยวนสดทายสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

การเลกจางตามมาตราน หมายความวา การกระทาใดทนายจางไมใหลกจางทางานตอไปและไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมไดทางานและไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถดาเนนกจการตอไป

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบแกลกจางทมกาหนดระยะเวลาการจางไวแนนอนและเลกจางตามกาหนดระยะเวลานน

การจางทมกาหนดระยะเวลาตามวรรคสามจะกระทาไดสาหรบการจางงานในโครงการเฉพาะทมใชงานปกตของธรกจหรอการคาของนายจางซงตองมระยะเวลาเรมตนและ

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๐ -






















สนสดของงานทแนนอนหรอในงานอนมลกษณะเปนครงคราวทมกาหนดการสนสด หรอความสาเรจของงาน หรอในงานทเปนไปตามฤดกาลและไดจางในชวงเวลาของฤดกาลนน ซงงานนนจะตองแลวเสรจภายในเวลาไมเกนสองปโดยนายจางและลกจางไดทาสญญาเปนหนงสอไวตงแตเมอเรมจาง

มาตรา ๑๑๙๓๔ นายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางในกรณหนงกรณใด ดงตอไปน

(๑) ทจรตตอหนาทหรอกระทาความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง (๒) จงใจทาใหนายจางไดรบความเสยหาย (๓) ประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรง (๔) ฝาฝนขอบงคบเกยวกบการทางาน ระเบยบ หรอคาสงของนายจางอนชอบ

ดวยกฎหมายและเปนธรรม และนายจางไดตกเตอนเปนหนงสอแลว เวนแตกรณทรายแรง นายจางไมจาเปนตองตกเตอน

หนงสอเตอนใหมผลบงคบไดไมเกนหนงปนบแตวนทลกจางไดกระทาผด

(๕) ละทงหนาทเปนเวลาสามวนทางานตดตอกนไมวาจะมวนหยดคนหรอไมกตามโดยไมมเหตอนสมควร

(๖) ไดรบโทษจาคกตามคาพพากษาถงทสดใหจาคก ในกรณ (๖) ถาเปนความผดทไดกระทาโดยประมาทหรอความผดลหโทษตอง

เปนกรณทเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหาย การเลกจางโดยไมจายคาชดเชยตามวรรคหนง ถานายจางไมไดระบขอเทจจรงอน

เปนเหตทเลกจางไวในหนงสอบอกเลกสญญาจางหรอไมไดแจงเหตทเลกจางใหลกจางทราบในขณะทเลกจางนายจางจะยกเหตนนขนอางในภายหลงไมได

มาตรา ๑๒๐๓๕ ในกรณทนายจางจะยายสถานประกอบกจการไปตง ณ สถานทอนอนมผลกระทบสาคญตอการดารงชวตตามปกตของลกจางหรอครอบครว นายจางตองแจงใหลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวาสามสบวนกอนวนยายสถานประกอบกจการ ในการน ถาลกจางไมประสงคจะไปทางานดวยใหลกจางมสทธบอกเลกสญญาจางไดภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงจากนายจาง หรอวนทนายจางยายสถานประกอบกจการ แลวแตกรณ โดยลกจางมสทธไดรบคาชดเชยพเศษไมนอยกวาอตราคาชดเชยทลกจางพงมสทธไดรบตามมาตรา ๑๑๘

ในกรณทนายจางไมแจงใหลกจางทราบลวงหนาตามวรรคหนง ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทายสามสบวน หรอเทากบ

๓๔ มาตรา ๑๑๙ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑

๓๕ มาตรา ๑๒๐ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๑ -






















คาจางของการทางานสามสบวนสดทายสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษ หรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาใหแกลกจางภายในเจดวนนบแตวนทลกจางบอกเลกสญญา

ในกรณทนายจางไมจายคาชดเชยพเศษ หรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาตามวรรคสาม ใหลกจางมสทธยนคารองตอคณะกรรมการสวสดการแรงงานภายในสามสบวนนบแตวนครบกาหนดการจายคาชดเชยพเศษ หรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา

ใหคณะกรรมการสวสดการแรงงานพจารณาและมคาสงภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบคารอง

เมอคณะกรรมการสวสดการแรงงานพจารณาแลว ปรากฏวา ลกจางมสทธไดรบคาชดเชยพเศษหรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา ใหคณะกรรมการสวสดการแรงงานมคาสงเปนหนงสอ ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษ หรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา แลวแตกรณ ใหแกลกจาง ภายในสามสบวนนบแตวนททราบ หรอถอวาทราบคาสง

ในกรณทคณะกรรมการสวสดการแรงงานพจารณาแลวปรากฏวา ลกจางไมมสทธไดรบคาชดเชยหรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา แลวแตกรณ ใหคณะกรรมการสวสดการแรงงานมคาสงเปนหนงสอและแจงใหนายจางและลกจางทราบ

คาสงของคณะกรรมการสวสดการแรงงานใหเปนทสด เวนแตนายจางหรอลกจางจะอทธรณคาสงตอศาลภายในสามสบวนนบแตวนทไดทราบคาสง ในกรณทนายจางเปนฝายนาคดไปสศาลนายจางตองวางหลกประกนตอศาลตามจานวนทตองจายตามคาสงนน จงจะฟองคดได

มาตรา ๑๒๑ ในกรณทนายจางจะเลกจางลกจางเพราะเหตทนายจางปรบปรงหนวยงาน กระบวนการผลต การจาหนาย หรอการบรการ อนเนองมาจากการนาเครองจกรมาใชหรอเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลย ซงเปนเหตใหตองลดจานวนลกจาง หามมใหนามาตรา ๑๗ วรรคสอง มาใชบงคบ และใหนายจางแจงวนทจะเลกจาง เหตผลของการเลกจางและรายชอลกจางตอพนกงานตรวจแรงงาน และลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวาหกสบวนกอนวนทจะเลกจาง

ในกรณทนายจางไมแจงใหลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนา หรอแจงลวงหนานอยกวาระยะเวลาทกาหนดตามวรรคหนง นอกจากจะไดรบคาชดเชยตามมาตรา ๑๑๘ แลว ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทายหกสบวน หรอเทากบคาจางของการทางานหกสบวนสดทายสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวยดวย

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๒ -






















ในกรณทมการจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาตามวรรคสองแลว ใหถอวานายจางไดจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยดวย

มาตรา ๑๒๒ ในกรณทนายจางเลกจางลกจางตามมาตรา ๑๒๑ และลกจางนนทางานตดตอกนเกนหกปขนไป ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษเพมขนจากคาชดเชยตามมาตรา ๑๑๘ ไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสบหาวนตอการทางานครบหนงป หรอไมนอยกวาคาจางของการทางานสบหาวนสดทายตอการทางานครบหนงปสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย แตคาชดเชยตามมาตรานรวมแลวตองไมเกนคาจางอตราสดทายสามรอยหกสบวน หรอไมเกนคาจางของการทางานสามรอยหกสบวนสดทายสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย

เพอประโยชนในการคานวณคาชดเชยพเศษ กรณระยะเวลาทางานไมครบหนงป ถาเศษของระยะเวลาทางานมากกวาหนงรอยแปดสบวน ใหนบเปนการทางานครบหนงป

หมวด ๑๒

การยนคารองและการพจารณาคารอง

มาตรา ๑๒๓ ในกรณทนายจางฝาฝนหรอไมปฏบตตามเกยวกบสทธไดรบเงนอยางหนงอยางใดตามพระราชบญญตนและลกจางมความประสงคใหพนกงานเจาหนาทดาเนนการตามพระราชบญญตน ใหลกจางมสทธยนคารองตอพนกงานตรวจแรงงานแหงทองททลกจางทางานอยหรอทนายจางมภมลาเนาอยตามแบบทอธบดกาหนด

ในกรณทเกยวกบสทธไดรบเงนอยางหนงอยางใดตามพระราชบญญตน ถาลกจางถงแกความตายใหทายาทโดยธรรมมสทธยนคารองตอพนกงานตรวจแรงงานได

มาตรา ๑๒๔ เมอมการยนคารองตามมาตรา ๑๒๓ ใหพนกงานตรวจแรงงานสอบสวนขอเทจจรงและมคาสงภายในหกสบวนนบแตวนทรบคารอง

ในกรณทมความจาเปนไมอาจมคาสงภายในเวลาตามวรรคหนงได ใหพนกงานตรวจแรงงานขอขยายเวลาตออธบดหรอผซงอธบดมอบหมายพรอมดวยเหตผล และอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายอาจพจารณาอนญาตไดตามทเหนสมควร แตตองมระยะเวลาไมเกนสามสบวนนบแตวนทครบกาหนดตามวรรคหนง

เมอพนกงานตรวจแรงงานสอบสวนแลวปรากฏวาลกจางมสทธไดรบเงนอยางหนงอยางใดทนายจางมหนาทตองจายตามพระราชบญญตน ใหพนกงานตรวจแรงงานมคาสงให

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๓ -






















นายจางจายเงนดงกลาวใหแกลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตาย ตามแบบทอธบดกาหนดภายในสามสบวนนบแตวนททราบหรอถอวาไดทราบคาสง๓๖

ใหนายจางจายเงนตามวรรคสามใหแกลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตาย ณ สถานททางานของลกจาง ในกรณทลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายรองขอ ใหพนกงานตรวจแรงงานมอานาจสงใหนายจางจายเงนดงกลาว ณ

สานกงานของพนกงานตรวจแรงงานหรอสถานทอนตามทนายจาง และลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายตกลงกน

ในกรณทลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายไมมารบเงนดงกลาวภายในสบหาวนนบแตวนทพนกงานตรวจแรงงานมคาสง ใหพนกงานตรวจแรงงานนาสงเงนนนเพอเกบรกษาในกองทนสงเคราะหลกจางโดยฝากไวกบธนาคาร ในการน ถามดอกเบยหรอดอกผลใดเกดขนเนองจากการฝากเงน ใหตกเปนสทธแกลกจาง หรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายซงมสทธไดรบเงนนน

ในกรณทพนกงานตรวจแรงงานเหนวาลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายไมมสทธไดรบเงนตามมาตรา ๑๒๓ ใหพนกงานตรวจแรงงานมคาสงและแจงเปนหนงสอใหนายจางและลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายทราบ

มาตรา ๑๒๔/๑๓๗ ในกรณทนายจางปฏบตตามคาสงของพนกงานตรวจแรงงานตามมาตรา ๑๒๔ ภายในระยะเวลาทกาหนดหรอไดปฏบตตามคาพพากษาหรอคาสงของศาลแลว การดาเนนคดอาญาตอนายจางใหเปนอนระงบไป

มาตรา ๑๒๕ เมอพนกงานตรวจแรงงานไดมคาสงตามมาตรา ๑๒๔ แลว ถานายจาง ลกจาง หรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายไมพอใจคาสงนน ใหนาคดไปสศาลไดภายในสามสบวนนบแตวนทราบคาสง

ในกรณทนายจาง ลกจาง หรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายไมนาคดไปสศาลภายในกาหนด ใหคาสงนนเปนทสด

ในกรณทนายจางเปนฝายนาคดไปสศาล นายจางตองวางเงนตอศาลตามจานวนทถงกาหนดจายตามคาสงนน จงจะฟองคดได

เมอคดถงทสดและนายจางมหนาทตองจายเงนจานวนใดใหแกลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตาย ใหศาลมอานาจจายเงนทนายจางวางไวตอศาลใหแกลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตาย หรอกองทนสงเคราะหลกจางในกรณทไดจายเงนตามมาตรา ๑๓๔ ได แลวแตกรณ๓๘

๓๖ มาตรา ๑๒๔ วรรคสาม แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๕๑

๓๗ มาตรา ๑๒๔/๑ เพมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

๓๘ มาตรา ๑๒๕ วรรคส แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๔ -






















หมวด ๑๓

กองทนสงเคราะหลกจาง

มาตรา ๑๒๖ ใหมกองทนสงเคราะหลกจางในกรมสวสดการและคมครองแรงงานมวตถประสงคเพอเปนทนสงเคราะหลกจางในกรณทลกจางออกจากงาน หรอตาย หรอในกรณอนตามทกาหนดโดยคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง

มาตรา ๑๒๗ กองทนสงเคราะหลกจางประกอบดวย (๑) เงนสะสมและเงนสมทบ

(๒) เงนทตกเปนของกองทนสงเคราะหลกจางตามมาตรา ๑๓๓ และมาตรา ๑๓๖

(๓) เงนเพมตามมาตรา ๑๓๑

(๔) เงนคาปรบทไดรบจากการลงโทษผกระทาความผดตามพระราชบญญตน (๕) เงนหรอทรพยสนทมผบรจาคให (๖) เงนอดหนนจากรฐบาล (๗) เงนรายไดอน

(๘) เงนดอกผลของกองทนสงเคราะหลกจาง ใหกองทนสงเคราะหลกจางจดใหมบญชประกอบดวย (๑) บญชเงนของสมาชกซงแสดงรายการเงนสะสม เงนสมทบ และดอกผลของ

เงนดงกลาวของบรรดาสมาชกแตละคน

(๒) บญชเงนกองทนกลางซงแสดงรายการเงนอนนอกจาก (๑)

มาตรา ๑๒๘ การสงเงนคาปรบตามมาตรา ๑๒๗ (๔) เขากองทนสงเคราะหลกจางและกาหนดเวลาสงเงนดงกลาว ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางกาหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

มาตรา ๑๒๙ เพอประโยชนในการดาเนนการตามพระราชบญญตน ใหถอวาเงนและทรพยสนของกองทนสงเคราะหลกจางตามมาตรา ๑๒๗ เปนกรรมสทธของกรมสวสดการและคมครองแรงงาน โดยไมตองนาสงกระทรวงการคลงเปนรายไดแผนดน

ใหมคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางประกอบดวย ปลดกระทรวงแรงงาน*เปนประธานกรรมการ ผแทนกระทรวงการคลง ผแทนสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผแทนธนาคารแหงประเทศไทยเปนกรรมการ กบผแทนฝายนายจางและผแทนฝายลกจางฝายละหาคน ซงรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการ และอธบดกรมสวสดการและคมครองแรงงานเปนกรรมการและเลขานการ

คณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางมอานาจหนาทดงตอไปน

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๕ -






















(๑) กาหนดนโยบายเกยวกบการบรหารและการจายเงนกองทนสงเคราะหลกจางโดยความเหนชอบของรฐมนตร

(๒) พจารณาใหความเหนตอรฐมนตรในการตราพระราชกฤษฎกาการออกกฎกระทรวง ประกาศหรอระเบยบ เพอดาเนนการตามพระราชบญญตน

(๓) วางระเบยบเกยวกบการรบเงน การจายเงน และการเกบรกษาเงนกองทนสงเคราะหลกจางโดยความเหนชอบของรฐมนตร

(๔) วางระเบยบเกยวกบการจดหาผลประโยชนของกองทนสงเคราะหลกจางโดยความเหนชอบของรฐมนตร

(๕) จดสรรเงนกองทนสงเคราะหลกจางไมเกนรอยละสบของดอกผลของกองทนตอปเพอเปนคาใชจายในการบรหารกองทนสงเคราะหลกจาง

(๖) ปฏบตการอนใดตามทพระราชบญญตนหรอกฎหมายอนบญญตใหเปนอานาจหนาทของคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง หรอตามทรฐมนตรมอบหมาย

ใหนามาตรา ๗๘ วรรคสอง มาตรา ๘๐ มาตรา ๘๑ มาตรา ๘๒ วรรคหนง มาตรา ๘๓ และมาตรา ๘๔ มาใชบงคบกบคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางโดยอนโลม

มาตรา ๑๓๐ ใหลกจางสาหรบกจการทมลกจางตงแตสบคนขนไปเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจาง

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบแกกจการทนายจางไดจดใหมกองทนสารองเลยงชพตามกฎหมายวาดวยกองทนสารองเลยงชพ หรอจดใหมการสงเคราะหแกลกจางในกรณทลกจางออกจากงานหรอตาย ตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

ความในวรรคหนงจะใชบงคบแกลกจางสาหรบกจการทมลกจางนอยกวาสบคนเมอใดใหตราเปนพระราชกฤษฎกา

คณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางอาจออกระเบยบเพอกาหนดใหลกจางสาหรบกจการทมไดอยภายใตบงคบตามพระราชบญญตนสมครเขาเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจางได เมอลกจางประสงคจะเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจางโดยความยนยอมของนายจาง และใหนายจางมหนาทตามพระราชบญญตนเสมอนเปนกจการทอยภายใตบงคบพระราชบญญตน

ใหนายจางซงมลกจางเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจางตามวรรคหนงยนแบบรายการแสดงรายชอลกจางและรายละเอยดอนๆ เมอนายจางยนแบบรายการดงกลาวแลว ใหกรมสวสดการและคมครองแรงงานออกหนงสอสาคญแสดงการขนทะเบยนใหแกนายจาง

ในกรณทขอเทจจรงเกยวกบขอความในแบบรายการแสดงรายชอลกจางทไดยนไวเปลยนแปลงไป ใหนายจางแจงเปนหนงสอตอกรมสวสดการและคมครองแรงงานเพอขอเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมแบบรายการดงกลาว

การยนขอเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมแบบรายการแสดงรายชอลกจาง และการออกหนงสอสาคญแสดงการขนทะเบยนใหแกนายจาง ใหเปนไปตามแบบ หลกเกณฑ และวธการทคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางกาหนด

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๖ -






















ใหถอวาผซงยนแบบรายการ หรอแจงขอเปลยนแปลง หรอแกไขเพมเตมแบบรายการตามกฎหมายวาดวยการประกนสงคม ไดปฏบตตามความในวรรคหา วรรคหก และวรรคเจดของมาตรานแลว

มาตรา ๑๓๑ นบแตวนทลกจางเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจาง ทกครงทมการจายคาจาง ใหลกจางจายเงนสะสม โดยใหนายจางหกจากคาจางและนายจางจายเงนสมทบเขากองทนสงเคราะหลกจาง ทงน ตามอตราทกาหนดในกฎกระทรวงแตตองไมเกนรอยละหาของคาจาง

ถานายจางไมจายคาจางตามกาหนดเวลาทตองจาย ใหนายจางมหนาทนาสงเงนสะสมและเงนสมทบโดยถอเสมอนวามการจายคาจางแลว

ในกรณทนายจางไมสงเงนสะสมหรอเงนสมทบหรอสงไมครบจานวนภายในเวลาทกาหนดตามวรรคส ใหนายจางจายเงนเพมใหแกกองทนสงเคราะหลกจางในอตรารอยละหาตอเดอนของจานวนเงนสะสมหรอเงนสมทบทยงมไดนาสงหรอทยงขาดอยนบแตวนทตองนาสงเงนดงกลาว สาหรบเศษของเดอนถาถงสบหาวนหรอกวานนใหนบเปนหนงเดอน ถานอยกวานนใหปดทง ทงน หามมใหนายจางอางเหตทไมไดหกคาจาง หรอหกไปแลวแตไมครบจานวนเพอใหพนความรบผดทตองนาสงเงนดงกลาว

การนาสงเงนสะสม เงนสมทบ และเงนเพมเขากองทนสงเคราะหลกจาง ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางกาหนด

มาตรา ๑๓๒ ในกรณทนายจางไมนาสงเงนสะสมหรอเงนสมทบหรอนาสงไมครบตามกาหนดเวลา ใหพนกงานตรวจแรงงานมคาเตอนเปนหนงสอใหนายจางนาเงนทคางจายมาชาระภายในกาหนดไมนอยกวาสามสบวนนบแตวนทไดรบหนงสอนน

ในการมคาเตอนตามวรรคหนง ถาไมอาจทราบจานวนคาจางไดแนชด ใหพนกงานตรวจแรงงานมอานาจประเมนเงนสะสมและเงนสมทบทนายจางจะตองนาสงไดตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางกาหนด

มาตรา ๑๓๓ ในกรณทลกจางออกจากงาน ใหกรมสวสดการและคมครองแรงงานจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางในสวนทเปนเงนสะสม เงนสมทบ และดอกผลจากเงนดงกลาวใหแกลกจาง

ในกรณทลกจางตาย ถาลกจางมไดกาหนดบคคลผจะพงไดรบเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางไวโดยทาเปนหนงสอตามแบบทอธบดกาหนดมอบไวแกกรมสวสดการและคมครองแรงงาน หรอไดกาหนดไวแตบคคลผนนตายกอน ใหจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางตามวรรคหนงใหแกบตร สาม ภรรยา บดา มารดา ทมชวตอยคนละสวนเทาๆ กน

ถาผตายไมมบคคลผมสทธไดรบเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางตามวรรคสอง ใหเงนดงกลาวตกเปนของกองทนสงเคราะหลกจาง

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๗ -






















มาตรา ๑๓๔ การจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางในกรณอนนอกจากกรณตามมาตรา ๑๓๓ ใหคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางกาหนดระเบยบการจายเงนสงเคราะห อตราเงนทจะจายและระยะเวลาการจาย โดยพจารณาจากจานวนเงนกองทนสงเคราะหลกจางสวนทมใชเงนทจะตองนาไปจายตามมาตรา ๑๓๓

มาตรา ๑๓๕๓๙ ในกรณทกรมสวสดการและคมครองแรงงานไดจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางไมวาทงหมดหรอบางสวนใหแกลกจางตามมาตรา ๑๓๔ แลว ใหกรมสวสดการและคมครองแรงงานมสทธไลเบยคนจากผซงมหนาทตามกฎหมายตองจายเงนดงกลาวใหแกลกจางนนพรอมดอกเบยในอตรารอยละสบหาตอปนบแตวนทกรมสวสดการและคมครองแรงงานไดจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางใหแกลกจาง ทงน ไมวาผซงมหนาทตามกฎหมายจะไดจายเงนดงกลาวใหแกลกจางอกหรอไม

สทธไลเบยตามวรรคหนงใหมอายความสบปนบแตวนทจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจาง

มาตรา ๑๓๖ ใหพนกงานตรวจแรงงานมอานาจออกคาสงเปนหนงสอใหยด อายดและขายทอดตลาดทรพยสนของผซงมหนาทตามกฎหมายทไมนาสงเงนสะสม เงนสมทบ หรอเงนเพม หรอนาสงไมครบจานวน หรอเงนทตองจายตามมาตรา ๑๓๕

การมคาสงใหยดหรออายดทรพยสนตามวรรคหนงจะกระทาไดตอเมอไดสง คาเตอนเปนหนงสอใหผซงมหนาทตามกฎหมายนาเงนสะสม เงนสมทบ หรอเงนเพมทคางจาย หรอเงนทตองจายตามมาตรา ๑๓๕ มาจายภายในเวลาทกาหนด แตตองไมนอยกวาสามสบวนนบแตวนทผนนไดรบคาเตอนนนและไมจายภายในเวลาทกาหนด

หลกเกณฑและวธการยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสนตามวรรคหนง ใหเปนไปตามระเบยบทรฐมนตรกาหนด ทงน ใหนาหลกเกณฑและวธการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม

เงนทไดจากการขายทอดตลาดทรพยสน ใหหกไวเปนคาใชจายในการยด อายด และขายทอดตลาด และจายเงนสะสม เงนสมทบ หรอเงนเพมทคางจาย หรอเงนทผซงมหนาทตามกฎหมายตองจายตามมาตรา ๑๓๕ ถามเงนเหลอใหคนแกผนนโดยเรว โดยใหพนกงานตรวจแรงงานมหนงสอแจงใหทราบเพอขอรบเงนทเหลอคน โดยสงทางไปรษณยลงทะเบยนตอบรบ ถาไมมาขอรบคนภายในหาปใหตกเปนของกองทนสงเคราะหลกจาง

มาตรา ๑๓๗ สทธเรยกรองเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางไมอาจโอนกนไดและไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด

๓๙ มาตรา ๑๓๕ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๘ -






















มาตรา ๑๓๘ ภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนสนปปฏทน ใหคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางเสนองบดลและรายงานการรบจายเงนของกองทนสงเคราะหลกจางในปทลวงมาแลวตอสานกงานตรวจเงนแผนดน เพอตรวจสอบรบรองกอนเสนอตอรฐมนตร

งบดลและรายงานการรบจายเงนดงกลาว ใหรฐมนตรเสนอตอคณะรฐมนตรเพอทราบและจดใหมการประกาศในราชกจจานเบกษา

หมวด ๑๔

พนกงานตรวจแรงงาน

มาตรา ๑๓๙ ในการปฏบตการตามหนาท ใหพนกงานตรวจแรงงานมอานาจดงตอไปน

(๑) เขาไปในสถานประกอบกจการหรอสานกงานของนายจาง และสถานททางานของลกจางในเวลาทาการ เพอตรวจสภาพการทางานของลกจางและสภาพการจาง สอบถามขอเทจจรง ถายภาพ ถายสาเนาเอกสารทเกยวกบการจาง การจายคาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด คาลวงเวลาในวนหยด และทะเบยนลกจาง เกบตวอยางวสดหรอผลตภณฑเพอวเคราะหเกยวกบความปลอดภยในการทางาน และกระทาการอยางอนเพอใหไดขอเทจจรงในอนทจะปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตน

(๒) มหนงสอสอบถามหรอเรยกนายจาง ลกจาง หรอบคคลซงเกยวของมาชแจงขอเทจจรงหรอใหสงสงของหรอเอกสารทเกยวของเพอประกอบการพจารณา

(๓) มค า ส ง เปนหน ง สอใหนายจ างหรอลกจ างปฏบต ให ถกตองตามพระราชบญญตน

มาตรา ๑๔๐ ในการปฏบตการตามหนาทของพนกงานตรวจแรงงานตามมาตรา ๑๓๙ (๑) ใหพนกงานตรวจแรงงานแสดงบตรประจาตวตอนายจางหรอผซงเกยวของ และใหนายจางหรอบคคลซงเกยวของอานวยความสะดวกและไมขดขวางการปฏบตการตามหนาทของพนกงานตรวจแรงงาน

บตรประจาตวพนกงานตรวจแรงงานใหเปนไปตามแบบทรฐมนตรกาหนด

มาตรา ๑๔๑๔๐ คาสงของพนกงานตรวจแรงงานตามมาตรา ๑๓๙ (๓) ใหอทธรณตออธบด หรอผซงอธบดมอบหมายไดภายในระยะเวลาทกาหนดในคาสง และใหอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายพจารณาคาอทธรณและแจงผอทธรณโดยไมชกชา แตตองไมเกนสามสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณคาวนจฉยของอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายดงกลาวใหเปนทสด

๔๐ มาตรา ๑๔๑ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๓๙ -






















การอทธรณตามวรรคหนงยอมไมเปนการทเลาการปฏบตตามคาสงของพนกงานตรวจแรงงาน เวนแตอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายจะมคาสงเปนอยางอน หรอมการวางหลกประกนตามทอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายกาหนด

ในกรณทนายจางหรอลกจางไดปฏบตตามคาสงของพนกงานตรวจแรงงานตามมาตรา ๑๓๙ (๓) หรอไดปฏบตตามคาวนจฉยของอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายตามวรรคหนงภายในระยะเวลาทกาหนดการดาเนนคดอาญาตอนายจางหรอลกจางใหเปนอนระงบไป

มาตรา ๑๔๒ ในการตรวจสถานประกอบกจการหรอสานกงานของนายจาง หรอสถานททางานของลกจาง อธบดหรอผซงอธบดมอบหมายอาจจดใหแพทย นกสงคมสงเคราะห หรอผเชยวชาญซงรฐมนตรแตงตงเขาไปในสถานทดงกลาวเพอใหความคดเหน หรอชวยเหลอแกพนกงานตรวจแรงงานในการปฏบตการตามพระราชบญญตน

ใหนายจางหรอบคคลซงเกยวของอานวยความสะดวกและไมขดขวางการปฏบตการตามหนาทของแพทย นกสงคมสงเคราะห หรอผเชยวชาญตามวรรคหนง

หมวด ๑๕

การสงหนงสอ

มาตรา ๑๔๓ ในการสงคาสงหรอหนงสอของอธบดหรอพนกงานตรวจแรงงานซงสงการตามพระราชบญญตน ใหสงทางไปรษณยลงทะเบยนตอบรบหรอพนกงานตรวจแรงงานจะนาไปสงเองหรอใหเจาหนาทนาไปสง ณ ภมลาเนาหรอถนทอย หรอสานกงานของนายจางในเวลาทาการของนายจาง ถาไมพบนายจาง ณ ภมลาเนาหรอถนทอย หรอสานกงานของนายจาง หรอพบนายจางแตนายจางปฏเสธไมยอมรบ จะสงใหแกบคคลใดซงบรรลนตภาวะแลวและอยหรอทางานในบานหรอสานกงานทปรากฏวา เปนของนายจางนนกได เมอไดดาเนนการดงกลาวแลว ใหถอวานายจางไดรบคาสงหรอหนงสอของอธบดหรอพนกงานตรวจแรงงานนนแลว

ถาการสงตามวรรคหนงไมสามารถกระทาได ใหสงโดยปดคาสงหรอหนงสอของอธบดหรอพนกงานตรวจแรงงานในทซงเหนไดงาย ณ สานกงานของนายจาง สถานททางานของลกจาง ภมลาเนาหรอถนทอยของนายจาง เมอไดดาเนนการดงกลาว และเวลาไดลวงพนไปไมนอยกวาสบหาวนแลว ใหถอวานายจางไดรบคาสงหรอหนงสอของอธบดหรอพนกงานตรวจแรงงานนนแลว

หมวด ๑๖

บทกาหนดโทษ

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔๐ -






















มาตรา ๑๔๔๔๑ นายจางผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา ๑๐ มาตรา ๒๒

มาตรา ๒๔ มาตรา ๒๕ มาตรา ๒๖ มาตรา ๓๗ มาตรา ๓๘ มาตรา ๓๙ มาตรา ๓๙/๑ มาตรา ๔๐ มาตรา ๔๒ มาตรา ๔๓ มาตรา ๔๖ มาตรา ๔๗ มาตรา ๔๘ มาตรา ๔๙ มาตรา ๕๐ มาตรา ๕๑ มาตรา ๖๑ มาตรา ๖๒ มาตรา ๖๓ มาตรา ๖๔ มาตรา ๖๗ มาตรา ๗๐ มาตรา ๗๑ มาตรา ๗๒ มาตรา ๗๖ มาตรา ๙๐ วรรคหนง กฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๙๕ มาตรา ๑๐๗ มาตรา ๑๑๘ วรรคหนง ไมจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาหรอคาชดเชยพเศษตามมาตรา ๑๒๐ มาตรา ๑๒๑ หรอมาตรา ๑๒๒ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

ในกรณทนายจางฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา ๓๗ มาตรา ๓๘ มาตรา ๓๙

มาตรา ๓๙/๑ มาตรา ๔๒ มาตรา ๔๗ มาตรา ๔๘ มาตรา ๔๙ หรอมาตรา ๕๐ เปนเหตใหลกจางไดรบอนตรายแกกายหรอจตใจ หรอถงแกความตาย ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา ๑๔๔/๑๔๒ ผประกอบกจการผใดไมปฏบตตามมาตรา ๑๑/๑ ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงแสนบาท

มาตรา ๑๔๕ นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา ๒๓ ตองระวางโทษปรบไมเกนหาพนบาท

มาตรา ๑๔๖ นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา ๑๕ มาตรา ๒๗ มาตรา ๒๘

มาตรา ๒๙ มาตรา ๓๐ วรรคหนง มาตรา ๔๕ มาตรา ๕๓ มาตรา ๕๔ มาตรา ๕๖ มาตรา ๕๗

มาตรา ๕๘ มาตรา ๕๙ มาตรา ๖๕ มาตรา ๖๖ มาตรา ๗๓ มาตรา ๗๔ มาตรา ๗๕ วรรคหนง มาตรา ๗๗ มาตรา ๙๙ มาตรา ๑๐๕ วรรคสอง มาตรา ๑๐๘ มาตรา ๑๑๑ มาตรา ๑๑๒ มาตรา ๑๑๓ มาตรา ๑๑๔ มาตรา ๑๑๕ มาตรา ๑๑๗ หรอไมบอกกลาวลวงหนาตามมาตรา ๑๒๐ มาตรา ๑๒๑ วรรคหนง หรอมาตรา ๑๓๙ (๒) หรอ (๓) ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท

มาตรา ๑๔๗ ผใดฝาฝนมาตรา ๑๖ ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท

มาตรา ๑๔๘ นายจางผใดฝาฝนมาตรา ๓๑ หรอมาตรา ๔๔ หรอไมปฏบตตามกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๑๐๓ วรรคหนง ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

๔๑ มาตรา ๑๔๔ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑

๔๒ มาตรา ๑๔๔/๑ เพมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔๑ -






















มาตรา ๑๔๙ นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา ๕๒ มาตรา ๕๕ มาตรา ๗๕ วรรคสอง มาตรา ๙๐ วรรคสอง มาตรา ๑๑๐ หรอมาตรา ๑๑๖ ตองระวางโทษปรบไมเกนหนงหมนบาท

มาตรา ๑๕๐๔๓ ผใดไมอานวยความสะดวก ไมมาใหถอยคา ไมสงเอกสารหรอวตถใด ๆ ตามหนงสอเรยกของคณะกรรมการคาจาง คณะกรรมการสวสดการแรงงาน คณะอนกรรมการของคณะกรรมการดงกลาว หรอผซงคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการเชนวานนมอบหมาย แลวแตกรณ หรอไมอานวยความสะดวกแกพนกงานตรวจแรงงาน หรอแพทย นกสงคมสงเคราะห หรอผเชยวชาญตามมาตรา ๑๔๒ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกนสองพนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา ๑๕๑๔๔ ผ ใดขดขวางการปฏบตหนา ทของคณะกรรมการคาจาง คณะกรรมการสวสดการแรงงาน คณะอนกรรมการของคณะกรรมการดงกลาว หรอผซงคณะกรรมการ หรอคณะอนกรรมการเชนวานนมอบหมาย แลวแตกรณ หรอขดขวางการปฏบตหนาทของพนกงานตรวจแรงงาน หรอแพทย นกสงคมสงเคราะห หรอผเชยวชาญตามมาตรา ๑๔๒ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

ผใดไมปฏบตตามคาสงของคณะกรรมการสวสดการแรงงานทสงตามมาตรา ๑๒๐ หรอคาสงของพนกงานตรวจแรงงานทสงตามมาตรา ๑๐๔ มาตรา ๑๐๕ หรอมาตรา ๑๒๔ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา ๑๕๒ นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา ๙๖ ตองระวางโทษปรบไมเกนหาหมนบาท

มาตรา ๑๕๓ นายจางผใดไมปฏบตตามมาตรา ๙๘ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกนสองพนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา ๑๕๔ นายจางผ ใดไมจดทาเอกสารหลกฐานหรอรายงานตามกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๑๐๓ หรอจดทาเอกสารหลกฐานหรอรายงานโดยกรอกขอความอนเปนเทจ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา ๑๕๕ ผใดมหนาทในการรบรองหรอตรวจสอบเอกสารหลกฐาน หรอรายงานตามกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๑๐๓ กรอกขอความอนเปนเทจในการรบรองหรอ

๔๓ มาตรา ๑๕๐ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑

๔๔ มาตรา ๑๕๑ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔๒ -






















ตรวจสอบเอกสารหลกฐาน หรอรายงาน ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา ๑๕๕/๑๔๕ นายจางผใดไมยนหรอไมแจงแบบแสดงสภาพการจาง และสภาพการทางานตามมาตรา ๑๑๕/๑ และไดรบหนงสอเตอนจากพนกงานตรวจแรงงานแลวยงไมยนหรอไมแจงภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบหนงสอเตอนตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนบาท

มาตรา ๑๕๖ นายจางผใดไม ยนแบบรายการหรอไมแจงเปนหนงสอขอเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมรายการภายในกาหนดเวลาตามมาตรา ๑๓๐ หรอยนแบบรายการ หรอแจงเปนหนงสอขอเปลยนแปลง หรอแกไขเพมเตมรายการตามมาตรา ๑๓๐ โดยกรอกขอความอนเปนเทจ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มาตรา ๑๕๗ พนกงานเจาหนาทผใดเปดเผยขอเทจจรงใดเกยวกบกจการของนายจางอนเปนขอเทจจรงตามทปกตวสยของนายจางจะพงสงวนไวไมเปดเผยซงตนไดมาหรอลวงรเนองจากการปฏบตการตามพระราชบญญตน ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกนสองพนบาท หรอทงจาทงปรบ เวนแตเปนการเปดเผยในการปฏบตราชการเพอประโยชนแหงพระราชบญญตน หรอเพอประโยชนแกการคมครองแรงงาน การแรงงานสมพนธ หรอการสอบสวน หรอการพจารณาคด

มาตรา ๑๕๘ ในกรณทผกระทาความผดเปนนตบคคล ถาการกระทาความผดของนตบคคลนนเกดจากการสงการ หรอการกระทาของบคคลใด หรอไมสงการ หรอไมกระทาการอนเปนหนาททตองกระทาของกรรมการผจดการ หรอบคคลใด ซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลนน ผนนตองรบโทษตามทบญญตไวสาหรบความผดนนๆ ดวย

มาตรา ๑๕๙ บรรดาความผดตามพระราชบญญตน เวนแตความผดตามมาตรา ๑๕๗ ถาเจาพนกงานดงตอไปนเหนวาผกระทาผดไมควรไดรบโทษจาคกหรอไมควรถกฟองรอง ใหมอานาจเปรยบเทยบดงน

(๑) อธบดห รอผ ซ ง อธ บด มอบหมาย ส าห รบความผดท เ ก ด ขน ในกรงเทพมหานคร

(๒) ผวาราชการจงหวดหรอผซงผวาราชการจงหวดมอบหมาย สาหรบความผดทเกดขนในจงหวดอน

ในกรณทมการสอบสวน ถาพนกงานสอบสวนพบวาบคคลใดกระทาความผดตามพระราชบญญตน และบคคลนนยนยอมใหเปรยบเทยบ ใหพนกงานสอบสวนสงเรองใหอธบด

๔๕ มาตรา ๑๕๕/๑ เพมโดยพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔๓ -






















หรอผวาราชการจงหวด แลวแตกรณ ภายในเจดวนนบแตวนทบคคลนนแสดงความยนยอมใหเปรยบเทยบ

เมอผกระทาผดไดชาระเงนคาปรบตามจานวนทเปรยบเทยบภายในสามสบวนแลว ใหถอวาคดเลกกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ถาผกระทาผดไมยนยอมใหเปรยบเทยบ หรอเมอยนยอมแลวไมชาระเงนคาปรบภายในกาหนดเวลาตามวรรคสาม ใหดาเนนคดตอไป

บทเฉพาะกาล

มาตรา ๑๖๐ มใหนามาตรา ๔๔ มาใชบงคบกบลกจางซงเปนเดกอายตงแตสบสามปบรบรณแตยงไมถงสบหาปบรบรณ ทนายจางรบเขาทางานตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๑๐๓ ลงวนท ๑๖ มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ อยกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบ

มาตรา ๑๖๑ ใหนายจางแจงการจางลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปทนายจางรบเขาทางานตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๑๐๓ ลงวนท ๑๖ มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ กอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบ ทงน ภายในสบหาวนนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ

มาตรา ๑๖๒ ใหคณะกรรมการคาจาง คณะอนกรรมการ และคณะทางานซงดารงตาแหนงอยในวนทพระราชบญญตนใชบงคบ คงอยในตาแหนงตอไปไดจนกวาจะครบวาระการดารงตาแหนง

มาตรา ๑๖๓ การจดเกบเงนสะสมและเงนสมทบเพอเปนทนสงเคราะหลกจางตามบทบญญตวาดวยกองทนสงเคราะหลกจางในหมวด ๑๓ จะเรมดาเนนการเมอใดใหตราเปนพระราชกฤษฎกา

มาตรา ๑๖๔ คารองทยงไมถงทสดหรอคดทยงอยในระหวางการพจารณาของศาลกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบ ใหบงคบตามประกาศกระทรวงมหาดไทยหรอประกาศกระทรวงแรงงาน* ซงออกตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๑๐๓ ลงวนท ๑๖ มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ จนกวาคารองหรอคดนนๆ จะถงทสด

มาตรา ๑๖๕ ผใดมสทธไดรบคาจางหรอเงนอนจากนายจางตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๑๐๓ ลงวนท ๑๖ มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ อยกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบ ใหคงไดรบตอไป

มาตรา ๑๖๖ บรรดาประกาศหรอคาสงทออกตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๑๐๓ ลงวนท ๑๖ มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ ใหยงคงใชไดตอไปเทาทไม ขดหรอแยงกบ

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔๔ -






















พระราชบญญตน ทงน จนกวาจะมกฎกระทรวง ระเบยบ และประกาศทออกตามพระราชบญญตนใชบงคบ

ผรบสนองพระบรมราชโองการ ชวน หลกภย นายกรฐมนตร

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔๕ -






















อตราคาธรรมเนยม

คาขนทะเบยนการเปนผรบรอง หรอตรวจสอบเอกสารหลกฐานรายงาน ปละ ๕,๐๐๐ บาท

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔๖ -






















หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๑๐๓ ลงวนท ๑๖ มนาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ ไดใชบงคบมาเปนเวลานาน บทบญญตบางประการจงไมเหมาะสมกบสภาพการณในปจจบนประกอบกบขอกาหนดเกยวกบการคมครองแรงงานทออกตามประกาศของคณะปฏวตฉบบดงกลาวอยในรปของประกาศกระทรวง อนมฐานะเปนกฎหมายลาดบรอง จงมปญหาในเรองการยอมรบ ดงนน เพอใหการใชแรงงานเปนไปอยางเปนธรรม และเหมาะสมกบสภาพการณในปจจบนทเปลยนแปลงไป สมควรปรบปรงบทบญญตตางๆ เกยวกบการใชแรงงานใหเหมาะสมยงขน เชน การใหอานาจแกรฐมนตรในการออกกฎกระทรวงเพอใหความคมครองแกการใชแรงงานบางประเภทเปนพเศษกวาการใชแรงงานทวไป การหามมใหนายจางเลกจางลกจางซงเปนหญงเพราะเหตมครรภ การใหลกจางซงเปนเดกมสทธลาเพอศกษาอบรม การใหนายจางจายเงนทดแทนการขาดรายไดของลกจางในกรณทนายจางหยดประกอบกจการ การกาหนดเงอนไขในการนาหนบางประเภทมาหกจากคาตอบแทน การทางานของลกจาง การจดตงกองทนเพอสงเคราะหลกจางหรอบคคลซงลกจางระบใหไดรบประโยชนหรอในกรณทมไดระบ ใหทายาทไดรบประโยชนจากกองทนเพอสงเคราะหลกจางของลกจางทถงแกความตาย ตลอดจนปรบปรงอตราโทษใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจในปจจบน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

*พระราชกฤษฎกาแกไขบทบญญตใหสอดคลองกบการโอนอานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ พ.ศ. ๒๕๔๕๔๖

มาตรา ๔๙ ในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ใหแกไขคาวา “กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม” เปน “กระทรวงแรงงาน” คาวา “รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม” เปน “รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงาน” คาวา “ปลดกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม” เปน “ปลดกระทรวงแรงงาน” คาวา “ผแทนกรมอนามย” เปน “ผแทนกรมควบคมโรค” และคาวา “ผแทนกรมโยธาธการ” เปน “ผแทนกรมโยธาธการและผงเมอง”

[มาตรา ๔๙ แกไขเพมเตมโดยพระราชกฤษฎกาแกไขบทบญญตใหสอดคลองกบการโอนอานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑]

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชกฤษฎกาฉบบน คอ โดยทพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ ไดบญญตใหจดตงสวนราชการขนใหมโดยมภารกจใหม ซงไดมการตราพระราชกฤษฎกาโอนกจการบรหารและอานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม นนแลว และเนองจากพระราชบญญตดงกลาวไดบญญตใหโอนอานาจหนาทของสวนราชการ รฐมนตรผดารงตาแหนงหรอผซงปฏบตหนาทในสวน

๔๖ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๑๙/ตอนท ๑๐๒ ก/หนา ๖๖/๘ ตลาคม ๒๕๔๙

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔๗ -






















ราชการเดมมาเปนของสวนราชการใหม โดยใหมการแกไขบทบญญตตางๆ ใหสอดคลองกบอานาจหนาททโอนไปดวย ฉะนน เพออนวตใหเปนไปตามหลกการทปรากฏในพระราชบญญตและพระราชกฤษฎกาดงกลาว จงสมควรแกไขบทบญญตของกฎหมายใหสอดคลองกบการโอนสวนราชการ เพอใหผเกยวของมความชดเจนในการใชกฎหมายโดยไมตองไปคนหาในกฎหมายโอนอานาจหนาทวาตามกฎหมายใดไดมการโอนภารกจของสวนราชการหรอผรบผดชอบตามกฎหมายนนไปเปนของหนวยงานใดหรอผใดแลว โดยแกไขบทบญญตของกฎหมายใหมการเปลยนชอสวนราชการ รฐมนตร ผดารงตาแหนงหรอผซงปฏบตหนาทของสวนราชการใหตรงกบการโอนอานาจหนาท และเพมผแทนสวนราชการในคณะกรรมการใหตรงตามภารกจทมการตดโอนจากสวนราชการเดมมาเปนของสวนราชการใหมรวมทงตดสวนราชการเดมทมการยบเลกแลว ซงเปนการแกไขใหตรงตามพระราชบญญตและพระราชกฤษฎกาดงกลาว จงจาเปนตองตราพระราชกฤษฎกาน

พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑๔๗

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ทใชบงคบอยในปจจบนมบทบญญตบางประการไมเหมาะสมกบสภาพการณในปจจบนและไมเออประโยชนตอการดาเนนการเพอใหความคมครองลกจาง สมควรแกไขเพมเตมโดยกาหนดหามนายจางเรยกหรอรบหลกประกนการทางานหรอความเสยหายในการทางาน กาหนดใหศาลมอานาจสงใหสญญาจางขอบงคบเกยวกบการทางาน ระเบยบ หรอคาสงของนายจาง มผลใชบงคบเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณ กาหนดใหนายจางและลกจางตกลงนาเวลาทางานปกตสวนทไมครบแปดชวโมงไปรวมกบเวลาทางานปกตในวนอนไดซงตองไมเกนวนละเกาชวโมง กาหนดใหคณะกรรมการสวสดการแรงงานมอานาจออกคาสงใหนายจางจายเงนคาชดเชยพเศษหรอคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาในกรณทมการยายสถานประกอบกจการ และกาหนดใหนายจางยนแบบแสดงสภาพการจางและสภาพการทางาน รวมทงเพมเตมบทกาหนดโทษใหเหมาะสมและสอดคลองกบการแกไขเพมเตม ทงน เพอใหการคมครองลกจางมประสทธภาพและใหลกจางไดรบความคมครองมากขน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑๔๘

มาตรา ๑๐ บรรดาระเบยบ ประกาศ หรอคาสงทออกตามความในมาตรา ๗๙

มาตรา ๘๔ และมาตรา ๘๘ แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ซงใชบงคบอยกอนวนทพระราชบญญตน มผลใชบงคบ ใหคงใชบงคบไดตอไปเทาทไมขดหรอแยงกบพระราชบญญตน จนกวาจะมระเบยบ ประกาศ หรอคาสงทออกตามมาตรา ๗๙ มาตรา ๘๔ และ

๔๗ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๕/ตอนท ๓๙ ก/หนา ๔/๒๗ กมภาพนธ ๒๕๕๑

๔๘ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๕/ตอน ๓๙ ก/หนา ๑๘/๒๗ กมภาพนธ ๒๕๕๑

สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา - ๔๘ -






















มาตรา ๘๘ แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ .ศ . ๒๕๔๑ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตน

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ เนองจากบทบญญตในหมวด ๖ แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ไมสอดคลองกบสภาพการณในปจจบน จงควรแกไขเพมเตมอานาจหนาทของคณะกรรมการคาจาง โดยเพมอานาจในการกาหนดอตราคาจางตามมาตรฐานฝมอและอานาจในการแตงต ง ทปรกษาคณะกรรมการคาจาง กาหนดใหคณะกรรมการคาจางเสนออตราคาจางทกาหนดตอคณะรฐมนตรเพอประกาศในราชกจจานเบกษา รวมทงกาหนดใหสานกงานคณะกรรมการคาจางมอานาจหนาทในการจดทาแผนพฒนาระบบคาจางและรายไดของประเทศเสนอตอคณะกรรมการคาจาง และตดตามประเมนผลแผนพฒนาดงกลาว ทงน เพอใหการกาหนดอตราคาจางของคณะกรรมการคาจางมประสทธภาพและเปนธรรมตอลกจาง จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

พระราชกฤษฎกาแกไขบทบญญตใหสอดคลองกบการโอนอานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑๔๙

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชกฤษฎกาฉบบน คอ โดยทมาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๔๐ แหงพระราชกฤษฎกาโอนกจการบรหารและอานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ พ.ศ. ๒๕๔๕ บญญตใหโอนกจการบรหารและอานาจหนา ทของสานกรฐวสาหกจและหลกทรพยของรฐ กรมบญชกลาง กระทรวงการคลง ไปเปนของสานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ กระทรวงการคลง และโอนกจการบรหารและอานาจหนาทของกองอาชวอนามย กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไปเปนของกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสขแตเนองจากพระราชกฤษฎกาแกไขบทบญญตใหสอดคลองกบการโอนอานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ พ.ศ. ๒๕๔๕ มไดแกไขบทบญญตของกฎหมายทเกยวของใหสอดคลองกบการโอนอานาจหนาทของสวนราชการดงกลาว จงสมควรแกไขเพมเตมมาตรา ๔๙

และมาตรา ๙๔ แหงพระราชกฤษฎกาแกไขบทบญญตใหสอดคลองกบการโอนอานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕ พ.ศ.

๒๕๔๕เพอใหสอดคลองกน จงจาเปนตองตราพระราชกฤษฎกาน

สญชย/ผจดทา ๕ มถนายน ๒๕๕๒

๔๙ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๕/ตอนท ๑๓๗ ก/หนา ๒๒/๓๐ ธนวาคม ๒๕๕๑























กฎกระทรวง (พ.ศ. ๒๕๔๑)

ออกตามความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑๑

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๔ วรรคสอง และมาตรา ๖ แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมออกกฎกระทรวงไว ดงตอไปน

การมใหใชพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ทงหมดหรอแตบางสวนบงคบแกนายจางประเภทหนงประเภทใด ใหเปนไปตามหลกเกณฑ ดงตอไปน

(๑) มใหใชพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ บงคบแกนายจางซงประกอบกจการโรงเรยนเอกชนตามกฎหมายวาดวยโรงเรยนเอกชน ทงน เฉพาะในสวนทฎเกยวกบครใหญและคร

(๒)๒ มใหใชบทบญญตมาตรา ๑๑/๑ มาตรา ๑๒ มาตรา ๑๘ มาตรา ๒๑ และ

มาตรา ๒๒ ของหมวด ๑ บททวไป หมวด ๒ การใชแรงงานทวไป ตงแตมาตรา ๒๓ ถงมาตรา ๒๗

มาตรา ๓๑ และมาตรา ๓๓ ถงมาตรา ๓๗ หมวด ๓ การใชแรงงานหญง ตงแตมาตรา ๓๘ ถงมาตรา ๔๓ หมวด ๔ การใชแรงงานเดก ตงแตมาตรา ๔๕ ถงมาตรา ๕๐ และมาตรา ๕๒ หมวด ๕ คาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ตงแตมาตรา ๕๓ ถงมาตรา ๕๕ และมาตรา ๗๐ เฉพาะทไมเกยวกบคาจางและคาทางานในวนหยด มาตรา ๕๗ วรรคสอง ถงมาตรา ๖๑ มาตรา ๖๓ มาตรา ๖๕ มาตรา ๖๖ มาตรา ๖๘ มาตรา ๖๙ และมาตรา ๗๑ ถงมาตรา ๗๗ หมวด ๖

คณะกรรมการคาจาง ตงแตมาตรา ๗๘ ถงมาตรา ๙๑ หมวด ๗ สวสดการ ตงแตมาตรา ๙๒ ถงมาตรา ๙๙ หมวด ๙ การควบคม ตงแตมาตรา ๑๐๘ ถงมาตรา ๑๑๕/๑ หมวด ๑๐ การพกงาน ตงแตมาตรา ๑๑๖ ถงมาตรา ๑๑๗ หมวด ๑๑ คาชดเชย ตงแตมาตรา ๑๑๘ ถงมาตรา ๑๒๒ และหมวด ๑๓ กองทนสงเคราะหลกจาง ตงแตมาตรา ๑๒๖ ถงมาตรา ๑๓๘ บงคบแกนายจางซงจางลกจางทางานเกยวกบงานบานอนมไดมการประกอบธรกจรวมอยดวย

(๓) มใหใชบทบญญตมาตรา ๑๒ มาตรา ๑๖ มาตรา ๑๘ และมาตรา ๒๒ ของหมวด ๑ บททวไป หมวด ๒ การใชแรงงานทวไป ตงแตมาตรา ๒๓ ถงมาตรา ๓๗ หมวด ๓ การใชแรงงานหญง ตงแตมาตรา ๓๘ ถงมาตรา ๔๓ หมวด ๔ การใชแรงงานเดก ตงแตมาตรา ๔๔ ถงมาตรา ๕๒ หมวด ๕ คาจาง คาลวงเวลา คาทางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด ตงแตมาตรา ๕๓ ถงมาตรา ๗๗ เวนแตการจายคาจางตามมาตรา ๕๓ มาตรา ๕๔ มาตรา ๕๕ และมาตรา ๗๐ หมวด ๖ คณะกรรมการคาจาง ตงแตมาตรา ๗๘ ถงมาตรา ๙๑ หมวด ๗ สวสดการ ตงแตมาตรา ๙๒ ถงมาตรา ๙๙ หมวด ๙ การควบคม ตงแตมาตรา ๑๐๘ ถงมาตรา ๑๑๕ หมวด ๑๐ การพกงาน ตงแตมาตรา ๑๑๖ ถงมาตรา ๑๑๗ หมวด ๑๑ คาชดเชย ตงแตมาตรา ๑๑๘ ถงมาตรา ๑๒๒ และหมวด ๑๓ กองทนสงเคราะหลกจาง ตงแตมาตรา ๑๒๖ ถงมาตรา ๑๓๘ บงคบแกนายจางซงจาง

๑ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๑๕/ตอนท ๔๙ ก/หนา ๙/๑๙ สงหาคม ๒๕๔๑ ๒(๒) แกไขเพมเตมโดยกฎกระทรวง ฉบบท ๑๔ (พ.ศ. ๒๕๕๕) ออกตามความในพระราชบญญต

คมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑























ลกจางทางานทมไดแสวงหากาไรในทางเศรษฐกจ

ใหไว ณ วนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๑

ไตรรงค สวรรณคร รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม























หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ โดยทมาตรา ๔ วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ บญญตวา นอกจากกรณตามวรรคหนง จะออกกฎกระทรวงมใหใชบงคบพระราชบญญตดงกลาวทงหมดหรอแตบางสวนแกนายจางประเภทหนงประเภทใดกได สมควรกาหนดประเภทของนายจางซงมใหใชพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ บงคบทงหมดหรอแตบางสวน จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

กฎกระทรวง ฉบบท ๑๔ (พ.ศ. ๒๕๕๕) ออกตามความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑๓

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ เนองจากกฎกระทรวง (พ.ศ. ๒๕๔๑)

ออกตามความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ซงกาหนดมใหนาบทบญญตบางสวนในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาใชบงคบกบนายจางซงจางลกจางทางานเกยวกบงานบานอนมไดมการประกอบธรกจรวมอยดวย ทใชบงคบอยในปจจบน ยงใหความคมครองลกจางททางานเกยวกบงานบานอนมไดมการประกอบธรกจรวมอยดวยไมสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป สมควรขยายความคมครองใหลกจางททางานบานดงกลาวใหไดรบความคมครองเพมขน จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

ณฐพร/ผจดทา ๒๐ พฤศจกายน ๒๕๕๕

๓ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๙/ตอนท ๑๐๕ ก/หนา ๔๒/๙ พฤศจกายน ๒๕๕๕





















กฎกระทรวง ฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๔๑)

ออกตามความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑

-------------------

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๖ และมาตรา ๒๓ วรรคหนง แหงพระราช บญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการ สงคมออกกฎกระทรวงไว ดงตอไปน ขอ ๑ ใหงานทกประเภทมเวลาทางานปกตวนหนงไมเกนแปดชวโมง ขอ ๒ งานทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง ไดแก (๑) งานทตองทาใตดน ใตนา ในถา ในอโมงค หรอในทอบอากาศ (๒) งานเกยวกบกมมนตภาพรงส (๓) งานเชอมโลหะ (๔) งานขนสงวตถอนตราย (๕) งานผลตสารเคมอนตราย (๖) งานทตองทาดวยเครองมอหรอเครองจกรซงผทาไดรบความสนสะเทอน อนอาจเปนอนตราย (๗) งานทตองทาเกยวกบความรอนจดหรอความเยนจดอนอาจเปนอนตราย ทงน โดยสภาพของงานมความเสยงอนตรายสง หรอมภาวะแวดลอมในการ ทางานเกนมาตรฐานความปลอดภยทกาหนดไวในกฎกระทรวงทออกตามมาตรา ๑๐๓ ซงไม สามารถปรบปรงแกไขทแหลงกาเนดได และตองจดใหมการปองกนทตวบคคล

ใหไว ณ วนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๑ ไตรรงค สวรรณคร รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม

+---------------------------------------------------------------

--------------------------------+

หมายเหต:- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ โดยทมาตรา ๒๓ วรรคหนง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ บญญตวา ใหนายจางประกาศเวลาทางานปกต ใหลกจางทราบ โดยกาหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการทางานแตละวนของลกจาง ไดไมเกนเวลาทางานของแตละประเภทงานตามทกาหนดในกฎกระทรวงแตวนหนงตองไมเกน





















แปดชวโมงและเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง เวนแตงาน ทอาจเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจางตามทกาหนดในกฎกระทรวงจะมเวลา ทางานปกตวนหนงตองไมเกนเจดชวโมง แตเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงไมเกน สสบสองชวโมง สมควรกาหนดเวลาทางานปกตของแตละประเภทงานและกาหนดงานทอาจเปน อนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

[รก.๒๕๔๑/๔๙ก/๑๒/๑๙ สงหาคม ๒๕๔๑]

พรพมล/พมพ ๒๔ ก.ค ๒๕๔๔





















กฎกระทรวง ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๑)


-------------------

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๖ และมาตรา ๒๙ วรรคส แหงพระราชบญญต คมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมออกกฎ กระทรวงไว ดงตอไปน งานทมลกษณะหรอสภาพของงานทนายจางไมอาจใหลกจางหยดทางานใน วนหยดตามประเพณ ไดแกงานดงตอไปน (๑) งานในกจการโรงแรม สถานมหรสพ รานขายอาหาร รายขายเครองดม สโมสร สมาคม สถานพยาบาล และสถานบรการการทองเทยว (๒) งานในปา งานในททรกนดาร งานขนสง และงานทมลกษณะหรอสภาพ ของงานตองทาตดตอกนไปถาหยดจะเสยหายแกงาน


+---------------------------------------------------------------

-----------------------------------+

หมายเหต:- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ โดยทมาตรา ๒๙ วรรคส แหง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ บญญตวา ในกรณทนายจางไมอาจใหลกจาง หยดตามประเพณได เนองจากลกจางทางานทมลกษณะหรอสภาพของงานตามทกาหนดใน กฎกระทรวง ใหนายจางตกลงกบลกจางวาจะหยดในวนอนชดเชยวนหยดตามประเพณหรอ นายจางจะจายคาทางานในวนหยดตามประเพณใหกได สมควรกาหนดลกษณะหรอสภาพของ งานทนายจางไมอาจใหลกจางหยดทางานในวนหยดตามประเพณได จงจาเปนตองออก กฎกระทรวงน

[รก.๒๕๔๑/๔๙ก/๑๖/๑๙ สงหาคม ๒๕๔๑]

พรพมล/





















พมพ ๒๔ ก.ค ๒๕๔๔





















กฎกระทรวง ฉบบท ๕ (พ.ศ. ๒๕๔๑)


-------------------

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๖ และมาตรา ๓๖ แหงพระราชบญญตคมครอง แรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมออกกฎกระทรวงไว ดงตอไปน ขอ ๑ ใหลกจางมสทธลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถใน กรณดงตอไปน (๑) เพอประโยชนตอการแรงงานและสวสดการสงคมหรอการเพมทกษะความ ชานาญเพอเพมประสทธภาพในการทางานของลกจาง (๒) การสอบวดผลทางการศกษาททางราชการจดหรออนญาตใหจดขน การฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถตาม (๑) จะตองมโครงการหรอ หลกสตร และกาหนดชวงเวลาของโครงการหรอหลกสตรทแนนอนและชดเจน ขอ ๒ ในการลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถของลกจาง ใหลกจางแจงถงเหตทลาโดยชดแจง พรอมทงแสดงหลกฐานทเกยวของ ถาม ใหนายจางทราบ ลวงหนาไมนอยกวาเจดวนกอนวนลาเพอเขารบการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถ ขอ ๓ นายจางอาจไมอนญาตใหลกจางลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความร ความสามารถในกรณดงตอไปน (๑) ในปทลานน ลกจางเคยไดรบอนญาตใหลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนา ความรความสามารถมาแลวไมนอยกวาสามสบวนหรอสามครง หรอ (๒) นายจางไดแสดงใหเหนวาการลาของลกจางอาจกอใหเกดความเสยหายหรอ กระทบตอการประกอบธรกจของนายจาง


+---------------------------------------------------------------

------------------------------------+

หมายเหต:- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ โดยทมาตรา ๓๖ แหงพระราช





















บญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ บญญตวา ใหลกจางมสทธลาเพอการฝกอบรมหรอ พฒนาความรความสามารถตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง สมควรกาหนด หลกเกณฑและวธการลาเพอการฝกอบรมหรอพฒนาความรความสามารถของลกจาง จงจาเปน ตองออกกฎกระทรวงน

[รก.๒๕๔๑/๔๙ก/๑๘/๑๙ สงหาคม ๒๕๔๑]






















กฎกระทรวง ฉบบท ๖ (พ.ศ. ๒๕๔๑)


-------------------

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๖ และมาตรา ๔๙ (๓) (๔) (๕) (๖) (๗)

และ (๑๐) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงาน

และสวสดการสงคมออกกฎกระทรวงไว ดงตอไปน งานซงหามมใหนายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปทา ไดแก (๑) งานเกยวกบความรอน ความเยน ความสนสะเทอน และเสยงอนอาจเปน

อนตรายดงตอไปน (ก) งานซงทาในททมอณหภมในสภาวะแวดลอมในการทางานสงกวาสสบหา องศาเซลเซยส (ข) งานซงทาในหองเยนในอตสาหกรรมการผลตหรอการถนอมอาหารโดยการ ทาเยอกแขง (ค) งานทใชเครองเจาะกระแทก (ง) งานทมระดบเสยงทลกจางไดรบตดตอกนเกนแปดสบหาเดซเบล (เอ) ในการทางานวนละแปดชวโมง (๒) งานเกยวกบสารเคมทเปนอนตราย วตถมพษ วตถระเบด หรอวตถไวไฟ

ดงตอไปน (ก) งานผลตหรอขนสงสารกอมะเรงตามรายชอในบญชทายกฎกระทรวงน (ข) งานทเกยวของกบสารไซยาไนด (ค) งานผลตหรอขนสงพล ดอกไมเพลง หรอวตถระเบดอน ๆ

(ง) งานสารวจ ขดเจาะ กลน บรรจ หรอขนถายนามนเชอเพลงหรอกาซ เวนแต งานในสถานบรการนามนเชอเพลง (๓) งานเกยวกบจลชวนเปนพษซงอาจเปนเชอไวรส แบคทเรย รา หรอเชออน ดงตอไปน (ก) งานททาในหองปฏบตการชนสตรโรค

(ข) งานดแลผปวยดวยโรคตดตอตามกฎหมายวาดวยโรคตดตอ (ค) งานทาความสะอาดเครองใชและเครองนงหมผปวยในสถานพยาบาล (ง) งานเกบ ขน กาจดมลฝอยหรอสงปฏกลในสถานพยาบาล (๔) งานขบหรอบงคบรถยกหรอปนจนทใชพลงงานเครองยนตหรอไฟฟาไมวา การขบหรอบงคบจะกระทาในลกษณะใด





















(๕) งานเกยวกบกมมนตภาพรงสทกชนด

ใหไว ณ วนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๑


บญชทายกฎกระทรวง ฉบบท ๖ (พ.ศ. ๒๕๔๑)


----------

(๑) 4-แอมโนไดฟนล (4-Aminodiphenyl)

(๒) อารเซนก (Arsenic)

(๓) แอสเบสทอส (Asbestos)

(๔) เบนซน (Benzene)

(๕) เบรลเลยม (Beryllium)

(๖) เบนซดน (Benzidine)

(๗) บส (คลอโรเมทธล) อเทอร (bis (chloromethyl) ether)

(๘) สารประกอบโครเมยม (Cr VI) (Chromium Cr VI compound)

(๙) นามนดน (Coal tar pitch volatile)

(๑๐) บตา-แนฟทลแอมน (B-Naphthylamine)

(๑๑) นกเกลซลไฟด (Nickel sulfide)

(๑๒) ไวนลคลอไรด (Vinyl chloride)

(๑๓) ซงกโครเมต (Zinc chromate)

+---------------------------------------------------------------

--------------------------------------+

หมายเหต:- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ โดยทมาตรา ๔๙ (๓) (๔) (๕)

(๖) (๗) และ (๑๐) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ บญญตวา หามมให นายจางใหลกจางซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปทางานเกยวกบความรอน ความเยน ความ

สนสะเทอน เสยงและแสงทมระดบแตกตางจากปกต อนอาจเปนอนตรายตามทกาหนดใน

กฎกระทรวง งานเกยวกบสารเคมทเปนอนตรายตามทกาหนดในกฎกระทรวง งานเกยวกบจลชวน

เปนพษซงอาจเปนเชอไวรส แบคทเรย รา หรอเชออนตามทกาหนดในกฎกระทรวง งานเกยวกบ

วตถมพษ วตถระเบด หรอวตถไวไฟ เวนแตงานในสถานบรการนามนเชอเพลงตามทกาหนดใน





















กฎกระทรวง งานขบหรอบงคบรถยกหรอปนจนตามทกาหนดในกฎกระทรวง และงานเกยวกบ

กมมนตภาพรงสตามทกาหนดในกฎกระทรวง สมควรกาหนดงานทหามมใหนายจางใหลกจาง ซงเปนเดกอายตากวาสบแปดปทางาน จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

[รก.๒๕๔๑/๔๙ก/๒๐/๑๙ สงหาคม ๒๕๔๑]
























กฎกระทรวง ฉบบท ๗ (พ.ศ. ๒๕๔๑)

ออกตามความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน

พ.ศ. ๒๕๔๑

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๖ และมาตรา ๒๒ แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมออกกฎกระทรวงไวดงตอไปน

ขอ ๑ งานในกจการปโตรเลยมตามกฎหมายวาดวยปโตรเลยม รวมตลอดถงงานซอมบารงและงานใหบรการทเกยวเนองกบงานดงกลาว เฉพาะททาในแปลงสารวจและพนทผลต ใหมการคมครองแรงงานดงตอไปน

(๑)๑ ใหนายจางและลกจางตกลงกนกาหนดเวลาทางานปกต โดยกาหนดเวลา

เรมตนและเวลาสนสดของการทางาน แตวนหนงตองไมเกนสบสองชวโมง และเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง

(๒) นายจางและลกจางอาจตกลงกนกาหนดเวลาทางานตดตอกนเปนชวง แตหามมใหตกลงกนกาหนดเวลาทางานเกนชวงละยสบแปดวนตดตอกน

(๓) นายจางตองจดใหลกจางซงทางานตดตอกนมาแลวครบชวงเวลาทางานตาม (๒) มวนหยดประจาชวงเวลาทางานตามความเหมาะสม เวนแตกรณทนายจางและลกจางตกลงกนกาหนดวนทางานตดตอกนชวงละไมนอยกวาสบสวน นายจางตองจดใหลกจางมวนหยดตดตอกนไมนอยกวากงหนงของวนทางานตดตอกน

วนหยดประจาชวงเวลาตามวรรคหนงใหหมายความรวมถงวนหยดประจาสปดาหทนายจางตองจดใหตามมาตรา ๒๘ ดวย

(๔) ในกรณทวนหยดตามประเพณวนใดตรงกบวนหยดตาม (๓) ใหลกจางไดหยดชดเชยวนหยดตามประเพณในวนทางานถดไปหรอนายจางจะจายคาทางานในวนหยดใหกได

(๕) ใหนายจางแจงการฝกอบรมเกยวกบการยงชพในทะเล และการผจญเพลงซงตองอบรมในวนหยดใหลกจางทราบลวงหนาตามสมควร เวนแตการฝกอบรมกรณอนในวนหยดตองไดรบความยนยอมจากลกจางกอน ทงน ใหนายจางจายคาทางานในวนหยดสาหรบวนฝกอบรมและวนทนายจางกาหนดใหลกจางเตรยมพรอมกอนการฝกอบรม พรอมคาใชจายในการเดนทางของลกจาง

ขอ ๒ งานทใชวชาชพหรอวชาการ งานดานบรหารและงานจดการ งานเสมยนพนกงาน งานอาชพเกยวกบการคา งานอาชพดานบรการ งานทเกยวกบการผลต หรองานท

๑ ขอ ๑ (๑) แกไขเพมเตมโดยกฎกระทรวง ฉบบท ๑๓ (พ.ศ. ๒๕๔๓) ออกตามความใน

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑























เกยวของกบงานดงกลาว นายจางและลกจางอาจตกลงกนกาหนดเวลาทางานปกตในวนหนงๆ

เปนจานวนกชวโมงกได แตเมอรวมเวลาทางานทงสนแลวสปดาหหนงตองไมเกนสสบแปดชวโมง ถานายจางและลกจางตกลงกนกาหนดเวลาทางานปกตตามวรรคหนงเกนกวาวน

ละแปดชวโมงสาหรบลกจางซงไมไดรบคาจางเปนรายเดอนใหนายจางจายคาจางในวนทางานสาหรบการทางานแปดชวโมงและจายคาตอบแทนไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานตามจานวนชวโมงททาเกนหรอไมนอยกวาหนงเทาครงของอตราคาจางตอหนวยในวนทางานตามจานวนผลงานททาไดในชวโมงททาเกนสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย และถาเปนการทางานในวนหยดใหจายคาทางานในวนหยดสาหรบการทางานแปดชวโมงและจายคาตอบแทนไมนอยกวาสามเทาของอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานตามจานวนชวโมงททาเกน หรอไมนอยกวาสามเทาของอตราคาจางตอหนวยในวนทางานตามจานวนผลงานททาไดในชวโมงททาเกนโดยคานวณเปนหนวย๒

ขอ ๓ งานในรานขายอาหารหรอรานขายเครองดมทเปดจาหนายหรอใหบรการไมตดตอกนในแตละวนทมการทางาน นายจางอาจจดใหลกจางมเวลาพกระหวางการทางานวนหนงเกนสองชวโมงกได

ขอ ๔ นายจางอาจใหลกจางซงเปนหญงทางานในงานวชาชพหรอวชาการเกยวกบการสารวจ การขดเจาะ การกลนแยก และการผลตผลตภณฑจากปโตรเลยมหรอปโตรเคมได ถาสภาพหรอลกษณะของงานนนไมเปนอนตรายตอสขภาพหรอรางกายของลกจางนน

ขอ ๕ นายจางอาจใหลกจางซงเปนหญงมครรภททางานในตาแหนงผบรหาร งานวชาการ งานธรการ รวมทงงานเกยวกบการเงนหรอบญช ทางานลวงเวลาในวนทางานไดโดยไดรบความยนยอมจากลกจางนน

ขอ ๖ ในกรณทลกจางทางานในงานเรขายหรอชกชวนซอสนคาถานายจางไดจายคานายหนาจากการขายสนคาใหแกลกจางแลว ลกจางนนไมมสทธไดรบคาลวงเวลาตามมาตรา ๖๑ และคาลวงเวลาในวนหยดตามมาตรา ๖๓ เวนแตนายจางตกลงจายคาลวงเวลาหรอคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง

ขอ ๗๓ กฎกระทรวงนใหใชบงคบตงแตวนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๑ เปนตนไป

๒ ขอ ๒ วรรคสอง แกไขเพมเตมโดยกฎกระทรวง ฉบบท ๑๓ (พ.ศ. ๒๕๔๓) ออกตาม

ความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑

๓ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๑๕/ตอนท ๕๒ ก/หนา ๘/๒๔ สงหาคม ๒๕๔๑























ใหไว ณ วนท ๒๒ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๑
























หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ เนองจากพระราชกฤษฎกากาหนดงานทใหมการคมครองแรงงานแตกตางไปจากพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ พ.ศ. ๒๕๔๑ ไดบญญตใหงานบางประเภททมสภาพหรอลกษณะของการทางานซงไมอาจนาขอกาหนดเกยวกบการคมครองแรงงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาใชบงคบไดอยางเหมาะสม สมควรกาหนดการคมครองแรงงานในงานดงกลาวไวเปนพเศษใหแตกตางจากการคมครองแรงงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ และโดยทมาตรา ๒๒ แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ บญญตใหออกกฎกระทรวงกาหนดการคมครองแรงงานในกรณตางๆ ใหแตกตางไปจากพระราชบญญตดงกลาวได จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

กฎกระทรวง ฉบบท ๑๓ (พ.ศ. ๒๕๔๓) ออกตามความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑๔

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ โดยทกฎกระทรวง ฉบบท ๗

(พ.ศ. ๒๕๔๑) ออกตามความในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ไดกาหนดการคมครองแรงงานในกจการปโตรเลยมตามกฎหมายวาดวยปโตรเลยม แตกตางไปจากพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ และกฎกระทรวงดงกลาวไดกาหนดเวลาทางานปกตสาหรบลกจางในกจการปโตรเลยมตามกฎหมายวาดวยปโตรเลยม รวมตลอดถงงานซอมบารงและงานใหบรการทเกยวเนองกบงานดงกลาวเฉพาะททาในแปลงสารวจและพนทผลต วนละไมเกนสบสองชวโมง โดยมไดกาหนดกรอบเวลาทางานปกตตอสปดาหไวดวย เปนเหตใหลกจางไมไดรบคาลวงเวลาหรอคาทางานในวนหยดเมอทางานเกนสสบแปดชวโมงตอหนงสปดาห ดงนน เพอใหลกจางไดรบคาลวงเวลาหรอคาทางานในวนหยด สมควรปรบปรง โดยกาหนดเวลาทางานปกตไมเกนสสบแปดชวโมงตอหนงสปดาห นอกจากน กฎกระทรวงดงกลาวยงไดกาหนดใหในกรณทนายจางและลกจางรายวนหรอลกจางตามผลงานตกลงกนกาหนดเวลาทางานปกตเกนกวาวนละแปดชวโมงสาหรบงานทใชวชาชพหรอวชาการ งานดานบรหารและงานจดการ งานเสมยนพนกงาน งานอาชพเกยวกบการคา งานอาชพดานบรการ งานทเกยวกบการผลต หรองานทเกยวของกบงานดงกลาว โดยใหไดรบคาตอบแทนในเวลาทเกนกวาแปดชวโมงเทากบอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานหรอเทากบอตราคาจางตอหนวยในวนทางานตามจานวนผลงานททาไดนน มผลกระทบตอคาตอบแทนในการทางานของลกจางดงกลาว สมควรปรบปรงใหลกจางไดรบคาตอบแทนในอตราทสงขน จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

๔ ราชกจจานเบกษา เลม ๑๑๗/ตอนท ๗ ก/หนา ๔/๗ กมภาพนธ ๒๕๔๓
























สนนทา/ผจดทา ๖ พฤศจกายน ๒๕๔๙





















กฎกระทรวง ฉบบท ๘ (พ.ศ. ๒๕๔๑)


-------------------

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๖ และมาตรา ๖๕ (๘) แหงพระราชบญญต คมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมออก กฎกระทรวงไว ดงตอไปน ใหงานเฝาดแลสถานทหรอทรพยสนเปนงานตามมาตรา ๖๕ (๘) ทลกจาง ไมมสทธไดรบคาลวงเวลาตามมาตรา ๖๑ และคาลวงเวลาในวนหยดตามมาตรา ๖๓ แตให มสทธไดรบคาตอบแทนเปนเงนเทากบอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานตามจานวนชวโมง ททา

ใหไว ณ วนท ๑๔ กนยายน พ.ศ. ๒๕๔๑ ไตรรงค สวรรณคร รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม

+---------------------------------------------------------------

--------------------------------------+

หมายเหต:- เหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบน คอ เนองจากลกจางในงานเฝาดแล สถานทหรอทรพยสนเปนงานทลกจางไมมสทธไดรบคาลวงเวลาอยกอนพระราชบญญต คมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ ใชบงคบ ซงสมควรกาหนดใหลกจางในงานดงกลาวไมมสทธ ไดรบคาลวงเวลาเชนเดม เพอมใหเปนการเพมภาระคาใชจายใหแกนายจาง และโดยทมาตรา ๖๕ (๘) แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ บญญตใหลกจางในงานทกาหนด ในกฎกระทรวงไมมสทธไดรบคาลวงเวลาตามมาตรา ๖๑ และคาลวงเวลาในวนหยดตาม มาตรา ๖๓ แตมสทธไดรบคาตอบแทนเปนเงนเทากบอตราคาจางตอชวโมงในวนทางานตาม จานวนชวโมงททา จงจาเปนตองออกกฎกระทรวงน

[รก.๒๕๔๑/๖๒ก/๑๘/๒๒ กนยายน ๒๕๔๑]

พรพมล/พมพ





















๒๔ ก.ค ๒๕๔๔





















ประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง หลกเกณฑและวธการเรยกหรอรบเงนประกนการทางาน หรอเงนประกนความเสยหายในการทางานจากลกจาง

-----------

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๖ และมาตรา ๑๐ แหงพระราชบญญตคมครอง แรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมจงออกประกาศไว ดงตอไปน ขอ ๑ ประกาศนเรยกวา "ประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง หลกเกณฑและวธการเรยกหรอรบเงนประกนการทางานหรอเงนประกนความเสยหายในการ ทางานจากลกจาง" ขอ ๒ ประกาศนใหใชบงคบตงแตวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป ขอ ๓ ในประกาศน "เงนประกน" หมายความวา เงนทนายจางเรยกหรอรบจากลกจางเพอประกน การทางานของลกจางหรอประกนความเสยหายในการทางานทลกจางไดกอใหเกดขน ขอ ๔ งานเกยวกบการเงนหรอทรพยสนทนายจางจะเรยกหรอรบเงนประกน การทางานหรอเงนประกนความเสยหายในการทางานจากลกจางได ไดแก (๑) งานสมหบญช (๒) งานพนกงานเกบและหรอจายเงน (๓) งานเฝาหรอดแลสถานทหรอทรพยสนของนายจางหรอทอยในความรบผด ชอบของนายจาง (๔) งานตดตามหรอเรงรดหนสน (๕) งานควบคมหรอรบผดชอบยานพาหนะ (๖) งานทมหนาทรบผดชอบในการซอขาย แลกเปลยน ใหเชาทรพย ใหเชาซอ ใหกยม รบฝากทรพย รบจานอง รบจานา เกบของในคลงสนคา รบประกนภย รบโอนหรอรบจด สงเงน หรอการธนาคาร ทงน เฉพาะลกจางซงเปนผควบคมเงนหรอทรพยสนเพอการทวานน ขอ ๕ ในกรณทนายจางเรยกหรอรบเงนประกนตามขอ ๔ จานวนเงนทเรยกหรอ รบไดจะตองไมเกนหกสบเทาของอตราคาจางรายวนโดยเฉลยทลกจางไดรบอยในวนทนายจางรบ เงนประกน ขอ ๖ ในกรณทเงนประกนซงนายจางเรยกหรอรบไวตามขอ ๕ ลดลงเนองจาก นาไปชดใชคาเสยหายใหแกนายจางตามเงอนไขของการเรยกหรอรบเงนประกน หรอตามขอตกลง หรอไดรบความยนยอมจากลกจางแลว นายจางจะเรยกหรอรบเงนประกนเพมไดไมเกนจานวน เงนทกาหนดตามขอ ๕ เทานน ขอ ๗ ใหนายจางนาเงนประกนฝากไวกบธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงนอน





















โดยจดใหมบญชเงนฝากของลกจางแตละคน และใหแจงชอธนาคารพาณชยหรอสถาบนการเงน อน ชอบญช และเลขทบญช ใหลกจางทราบเปนหนงสอภายในเจดวนนบแตวนทรบเงนประกน ทงน นายจางจะเกบรกษาเงนประกนโดยวธอนหรอนาไปจดหาผลประโยชนอนใดนอกจากท กาหนดไวนมได

ประกาศ ณ วนท ๑๙ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๑ ไตรรงค สวรรณคร รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม

[รก.๒๕๔๑/พ๗๑ง/๑๐/๑๙ สงหาคม ๒๕๔๑]

กฎหมายคุຌมครองรงงานportal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/17M7MMI767t2Q78M828v.pdf ·...

Documents

Transcript of กฎหมายคุຌมครองรงงานportal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/17M7MMI767t2Q78M828v.pdf ·...