วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... ·...

16
วิเคราะห์เพลงมอญประจาบ้าน ทางฆ้องมอญวงใหญ่ ของนายประถม นักปี Analysis of Pleng Monprajamban Style Khong Mon Wong Yai, of Mr.Prathom Nakpee โสภณ ลาวรรณ์ Sophon Lawan บทคัดย่อ วิทยานิพนธ์เรื่องนี ้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเป็ นมา ระบบการถ่ายทอดทางฆ้องมอญ วงใหญ่ รวมไป ถึงวิเคราะห์เพลงมอญประจาบ้าน และเพื่อศึกษาลักษณะเฉพาะ โดยใช้ระบบแบบทฤษฎีดนตรีไทย และนามาวิเคราะห์ ในประเด็นที่พบร ่วมกัน คือ บันไดเสียงหรือกลุ ่มเสียง, ลูกตก, วรรคเพลง, รูปแบบของเพลง, ลักษณะการเคลื่อนที่ของ ทานอง ผลของการวิจัยพบว่าความเป็นมาของเพลงมอญประจาบ้านไม่ทราบที่มาแน่ชัด เมื่อมีคนตายและตั้งศพ บาเพ็ญกุศลที่บ้านจึงมีเพลงประจาบ้านใช้บรรเลงประโคมศพเพลงแรก ถือเป็ นการไหว้ครูหรืออีกนัยถือเป็ นเพลงโหมโรง ของวงปี่ พาทย์มอญ และมีกระบวนการถ่ายทอดโดยเริ่มจากปู ่ทอง นักปีปู ่ พริ ้ม นักปี่ และครูประถม นักปีปัจจุบัน ได้รับการสืบทอดอยู ่ที่รุ่นลูกคือนายประทีป นักปี่ นางสาวรุจี นักปีนางสาวจุไร นักปีนางสายใจ พวกดี สืบต่อมาถึง เยาวชน และนิสิตมหาวิทยาลัยนเรศวร ส่วนในเรื่องการวิเคราะห์พบว่ามีกลุ ่มโน้ตที่สาคัญคือ ฟ-ซ-ล-ด-ร (ม) ตาแหน่ง เสียง (ม) เป็ นเสียงที่เรียกว่าเสียงจอน ส่วนการตรวจสอบลูกตกพบลักษณะเฉพาะคือการกลับต้นมีวรรคเพลงเชื่อม 1 จังหวัดหน้าทับ และเมื่อศึกษาระบบการเคลื่อนที่ของทานองพบโครงสร้างที่สามารถแบบเพลงเป็นตอนได้ 4 ตอน จาก จานวน 6 รอบจังหวะหน้าทับ ซึ่ง 1 รอบหน้าทับ มี 32 จังหวะเคาะ คาสาคัญ: การวิเคราะห์, เพลงมอญประจาบ้าน, ทางฆ้องมอญวงใหญ่ Abstract The purposes of this study were 1) to study the history and the learning method of Khong Mon Wong Yai’s style and; 2) to analyze the specific characteristics of the Monprajamban song played by Mr. Prathom Napee. Transcription was written with Thai notation. The researcher adopted a Thai music analytical method to examine the Monprajamban song including mode, cadence, phrase, form, and melodic pattern. This research was conducted from November 2010 to May 2013. The research findings revealed that: 1) Empirical evidence of Monprajamban was unknown. During a funeral ceremony, the Monprajamban song was the first song to be played in order to pay tribute to divine masters and also as a prelude to the Pi-Pat Mon performance. 2) Mr. Tong Nakpee, Mr. Prim Nakpee and Mr. Pratom Nakpee represented the first generation to be taught the Monprjamban song. Later, the Monprjamban song was passed on to Mr. Prateep Nakpee, Ms.Rujee Nalpee, Ms.Churai Nakpee and Mrs. Saijai Pourkdee, all of

Transcript of วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... ·...

Page 1: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

วเคราะหเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป

Analysis of Pleng Monprajamban Style Khong Mon Wong Yai, of Mr.Prathom Nakpee

โสภณ ลาวรรณ

Sophon Lawan

บทคดยอ วทยานพนธเรองนมวตถประสงคเพอศกษาความเปนมา ระบบการถายทอดทางฆองมอญ วงใหญ รวมไปถงวเคราะหเพลงมอญประจ าบาน และเพอศกษาลกษณะเฉพาะ โดยใชระบบแบบทฤษฎดนตรไทย และน ามาวเคราะหในประเดนทพบรวมกน คอ บนไดเสยงหรอกลมเสยง, ลกตก, วรรคเพลง, รปแบบของเพลง, ลกษณะการเคลอนทของท านอง ผลของการวจยพบวาความเปนมาของเพลงมอญประจ าบานไมทราบทมาแนชด เมอมคนตายและตงศพบ าเพญกศลทบานจงมเพลงประจ าบานใชบรรเลงประโคมศพเพลงแรก ถอเปนการไหวครหรออกนยถอเปนเพลงโหมโรงของวงปพาทยมอญ และมกระบวนการถายทอดโดยเรมจากป ทอง นกป ป พรม นกป และครประถม นกป ปจจบนไดรบการสบทอดอยทรนลกคอนายประทป นกป นางสาวรจ นกป นางสาวจไร นกป นางสายใจ พวกด สบตอมาถงเยาวชน และนสตมหาวทยาลยนเรศวร สวนในเรองการวเคราะหพบวามกลมโนตทส าคญคอ ฟ-ซ-ล-ด-ร (ม) ต าแหนงเสยง (ม) เปนเสยงทเรยกวาเสยงจอน สวนการตรวจสอบลกตกพบลกษณะเฉพาะคอการกลบตนมวรรคเพลงเชอม 1 จงหวดหนาทบ และเมอศกษาระบบการเคลอนทของท านองพบโครงสรางทสามารถแบบเพลงเปนตอนได 4 ตอน จากจ านวน 6 รอบจงหวะหนาทบ ซง 1 รอบหนาทบ ม 32 จงหวะเคาะ ค าส าคญ: การวเคราะห, เพลงมอญประจ าบาน, ทางฆองมอญวงใหญ

Abstract The purposes of this study were 1) to study the history and the learning method of Khong Mon Wong Yai’s style and; 2) to analyze the specific characteristics of the Monprajamban song played by Mr. Prathom Napee. Transcription was written with Thai notation. The researcher adopted a Thai music analytical method to examine the Monprajamban song including mode, cadence, phrase, form, and melodic pattern. This research was conducted from November 2010 to May 2013. The research findings revealed that:

1) Empirical evidence of Monprajamban was unknown. During a funeral ceremony, the Monprajamban song was the first song to be played in order to pay tribute to divine masters and also as a prelude to the Pi-Pat Mon performance.

2) Mr. Tong Nakpee, Mr. Prim Nakpee and Mr. Pratom Nakpee represented the first generation to be taught the Monprjamban song. Later, the Monprjamban song was passed on to Mr. Prateep Nakpee, Ms.Rujee Nalpee, Ms.Churai Nakpee and Mrs. Saijai Pourkdee, all of

Page 2: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

who are in the academic profession. This provides a good opportunity for Mon songs to be shared with teenagers and the students of Naresuan University.

3) There were 6 principal pitches in the Monprjamban song; Fa, Sol, La, Do, Re and Mi. This mode can be defined as hexatonic despite the fact that Mi (a passing note) was not often used. After the first round was played, the Monprajamban song was repeated using melodic transition indicated by emphasized pitches in cadence. According to a structure and melodic patterns, the Monprjamban song can be divided into 4 sections or 6 drum cycles (1 drum cycle lasted 32 beats).

Keywords: Analysis., Monprajamban Music., Khong Mon Wong Yai Style.

ความเปนมาและความส าคญของปญหา ดนตรเปนสวนหนงของพธกรรมทสามารถสอถงจตใจมนษยไปยงสงทมองไมเหน และเปนสงสรางผลกระทบทางจตใจใหเกดอารมณสนกสนาน เศราเสยใจ และเกดสมาธ ในอกทางหนงดนตรเปน สงสรางสรรคจรรโลงโลก เปนมรดกของชนชาตนนๆ ทกชนชาต ทกภาษายอมมดนตรเปนเอกลกษณประจ าชาต ในเอกลกษณเฉพาะตวของตวเอง ซงดนตรมววฒนาการ และสะสมภมปญญา ดนตรจงเปนภาษาสากลทสามารถท าใหมนษยทกชนชาตเขาใจกนและกนได จากอดตจนถงปจจบนชวตของมนษยเรามความเกยวพนกบดนตรตงแตแรกเกดจนตาย ไมวาจะเปนดนตรจากเพลงกลอมเดก ดนตรจากพธกรรมทางศาสนา ซงมนษยทกเชอชาตทกวรรณะสามารถฟงและเขาใจไดโดยไมตองอธบาย นอกจากนยงเปนสอทสะทอนสงคมเปนการแสดงออกทางศลปะ และถายทอดเหตการณตางๆ ในสงคมออกมาในรปของบทเพลงทงทางตรงและทางออม (จกรกฤช มาล, 2555: 1) จากประเดนน จะเหนไดวาดนตรเปนภาษาสากล และเปนสอกลางระหวางสงทมองเหนและมองไมเหน ทงเปนสวนหนงของพธกรรมทางศาสนา รวมไปถงพธกรรมในวถชวตของคนในสงคม

ดนตรไทยมรปแบบการผสมวงหลายรปแบบดวยกน ไดแก วงเครองสาย วงมโหร วงปพาทย สวนวงปพาทยมอญนน จดเปนวงดนตรไทยประเภทหนงซงชาวไทยไดใหเกยรตชาวมอญ โดยใชชอวา “วงปพาทยมอญ” อกนยวาน ามาจากมอญตงแตครงโบราณ อานนท นาคคง (2551, 5) กลาววาชาวมอญทเขามาพงพระบรมโพธสมภาร เนองจากภยสงคราม ซงชาวมอญทเครงครดในพทธศาสนาและวฒนธรรมของตน เมออพยพเขามาในเมองไทย กน าเครองดนตรและการบรรเลงเพลงแบบมอญเขามาดวย วงปพาทยมอญมลกษณะเดนคอ ฆองมอญทตงวงขนแนวดง มการแกะสลกรานอยางงดงาม นอกจากนยงมปมอญ ตะโพนมอญและเปงมางคอก ซงไมมในวงดนตรไทยมากอน

วงปพาทยมอญนนโดยทวไปชาวมอญใชบรรเลงในงานทกประเภททงงานมงคลและงานอวมงคล ตอมาไดปรากฏหลกฐานในสาสนสมเดจเลม 8, 2005 ไดปรากฏหลกฐานวา

Page 3: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

...ปพาทยมอญทใชประโคมศพมปรากฏในสมย รชกาลท 3 งานพระราชทานพระบรมศพสมเดจ พระอมรนทรามาตย พระบรมราชนในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช

สวรรคตป พ.ศ.2369 ถวายพระเพลง พ.ศ.2371 เปนครงแรก... และมาไดรบความนยมในสมยรชกาลท 4 วงปพาทยมอญมาไดรบความนยมเม อพระบาทสมเดจ

พระจอมเกลาเจาอยหว ทรงใหวงปพาทยมอญเขามาบรรเลงในการประโคมพระศพสมเดจพระเทพศรนทราบรมราชน ดวยสมเดจพระเทพศรนทราบรมราชน ทรงมเชอสายมอญทางพระชนน คอ หมอมนอยในกรมหมนมาตยาพทกษ (อานนท นาคคง,2551: 4) จากการทเหนวาวงปพาทยมอญเปนเครองดนตรทสวยงาม ประกอบกบส านวนเพลงเหมาะกบการประโคมศพ วงปพาทยมอญจงไดพฒนาเกดขนจากการผสมผสานเครองดนตรมอญกบเครองดนตรไทย และน าไปใชบรรเลงประโคมในงานศพเปนสวนใหญ แทนวงปพาทยนางหงส ดวยกลวธในการบรรเลงฆองมอญทสามารถบรรเลงขามเสยง บรรเลงกระโดดเสยงและการบรรเลงประสานเสยงเปนคเสยงตางๆ รวมไปถงการใชมอซงเรยกวาการแบงมอของฆองมอญทมความงดงามในการบรรเลงเพลงมอญตางๆ นน เพลงประจ าบานเปนเพลงหนงทมความส าคญ และจดอยในระบบของการบรรเลงเพลงมอญไดทกระยะการบรรเลง เพลงประจ าบานของวงปพาทยมอญแตละวงกมความเหมอนและแตกตางกน

นายประถม นกป ถอเปนบคคลทมความส าคญกบวงการดนตรไทยอกทานหนง กลาวคอ มการสบเชอสายทางดานดนตรไทยมาจากสายสกลนกป อกทงยงเปนตระกลแรกในเขตอ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ทมเครองดนตรมอญเปนของตนเอง ในชวงหมดงานคอชวงเขาพรรษา นายประถม นกป ยงไดเขาไปศกษาดนตรทบานบาตร ของครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) จงไดรบการถายทอดเพลงไทย และเพลงมอญจากคร ซงทางฆองมอญวงใหญเพลงประจ าบาน เปนเพลงทมความส าคญ และความงดงามของมอฆอง ประกอบกบทางเพลงมอญประจ าบานของนายประถม นกป มรปแบบการบรรเลงทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษ ซงมลกษณะเฉพาะหลายประการ ดวยเหตผลดงกลาว ผ วจยจงสนใจศกษาวเคราะหเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป เพอวเคราะหองคประกอบตางๆ ของท านองทเปนอตลกษณเฉพาะ อนน าไปสการบนทกขอมลประวตศาสตรดานดนตรไทยไวเปนลายลกษณอกษร อนจะน าไปสประโยชนทางการศกษา ทส าคญยงสามารถเปนขอมลใหผทสนใจไดศกษาเพอเพมพนองคความร และท าการวจยตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาความเปนมา ของเพลงมอญประจ าบาน 2. เพอวเคราะหเพลงมอญประจ าบาน ลกษณะเฉพาะทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป 3.เพอศกษาระบบการถายทอดทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป

Page 4: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

ขอบเขตการวจย 1.ขอบเขตดานประชากร คอ ครอบครวนายประถม นกป และนกวชาการดนตรทเกยวของ 2.ขอบเขตดานเนอหา ดงตอไปน 1) ขอมลประวตสวนตว ประวตทางดานดนตร และกระบวนการบรรเลง เพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกปเทานน 2) วเคราะหหาลกษณะเฉพาะของเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ 3) ประมวลผลจากระบบการถายทอดทางดนตรจากอดต ปจจบน และแนวโนมการถายทอดในอนาคตของทางเพลงประจ าบาน ของนายประถม นกป ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.ทราบความเปนมา ของเพลงมอญประจ าบาน 2.ไดผลการวเคราะหเพลงมอญประจ าบาน และลกษณะเฉพาะทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป 3.ทราบระบบการถายทอดทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวเคราะหเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป ผ วจยไดด าเนนการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเพอเปนประโยชนในการก าหนดกรอบแนวความคดในการศกษาตามล าดบ ตอไปน 1. แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

2. เอกสารและงานวจยทเกยวของ 1.แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

ณชชา โสคตยานรกษ (2542,1-4) ไดกลาวไววา การวเคราะหเพลงมความส าคญอยางยงในการ

ท าความเขาใจบทเพลง การทจะวเคราะหเพลงใหถองแทหรอละเอยดเพยงใดนน ขนอยกบวตถประสงคของ

ผวเคราะห การวเคราะหเพลงในแงทฤษฎ ควรหาขอมลเกยวกบเพลงนนกอนจงวเคราะหสวนประกอบหลก

ของเพลง วเคราะหประโยคเพลง วเคราะหสงคตลกษณ หรอโครงสรางของบทเพลงนนเอง

นอกจากนประเดนในการศกษาวเคราะหเพลง เรองของบนไดเสยง ซงเปนสวนส าคญในของเพลงนนๆ ทจะเจาะจงวาบทเพลงเปนเพลงทมบนไดเสยงอะไร อนจะน าไปสการวเคราะหทละเอยดตอไป

Page 5: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

สงด ภเขาทอง (2532, 23-27)ไดกลาวไวเกยวกบแนวทางการศกษาดนตรไวพอสรปไดดงน ดนตรไทยเดม หรอทเรยกวา Classical หรอ Tradition Music กบดนตรพนเมอง (Folk Song Music) ทง 2 อยางน มความส าคญเทาๆ กน เฉพาะอยางยงดนตรพนเมอง หรอเพลงพนเมองถอวาเปนรากเหงาทท าใหเกดพฒนาการของเพลงไทยเดม และเราสามารถทราบถงความคลคลายและขยายตวของเพลงไทยปจจบนไดเปนอยางด องคประกอบทางดนตรประกอบดวยหลกใหญๆ 5 ประการ คอ 1)จงหวะ 2)ท านอง 3) พนผว 4) คณภาพทางดนตร 5)คตลกษณ

การวจยครงน ผวจยไดใชทฤษฎทางดนตร ทเกยวของ เพอวเคราะหลกษณะเฉพาะของเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป ซงจะท าการวเคราะหตามทฤษฎทางดนตร ในหวขอดงน 1) วรรคเพลงและประโยค ค าวา “วรรคเพลง” จะไดยนบอยในหมนกดนตรไทย แตความหมายทตองการสอนนตกตางกนออกไป สวนใหญเมอกลาวถงวรรคเพลง จะหมายถงการแบงท านองเพลงเปนสวนๆ โดยยดถอ ท านองเพลง เปนหลก (มานพ วสทธแพทย, 2533 : 27) วรรคเพลงเ ร ง ง เพลง เ โ ด ย แบ ง ย อ ย ล งม า ร ค หนง รรคเพลง ค เ คร งห ง ง ร ค ค รรคเพลงเ ห ง ร ค เ ง หล ร คเพลงร เร “ทอน” แตละทอนผ ฟงจะรสกวาคลายกบจบเพลง เพราะผประพนธเพลงไดสรางท านองของเพลงและเสยงใหรสกวาเพลงไดจบลงแลว ขนทอนใหมกคลายกบขนเพลงใหม (สงด ภเขาทอง,2532: 112) 2) รปแบบ หรอรปรางของบทเพลงทเราสามารถมองเหนไดภายนอก อนรปแบบของบทเพลงยอมแตกตางออกไปตามแตคตกวเปนผก าหนดขน (สงด ภเขาทอง,2532: 91-92) รปแบบของเพลงไทยประกอบดวย 2.1 รปแบบทแบงออกเปนทอน 2.2 รปแบบทมลกน า 2.3 รปแบบทมลกหมด 2.4 รปแบบทมเพลงหางเครองตอทาย 2.5 รปแบบของเพลงทมสรอยหรอดอก ค าวา รปแบบ อาจจะกวางในความรสกของผทไดยน อาจเปนตามรปแบบของเพลงตามทยกมา ยงมรปแบบจงหวะ รปแบบท านอง และรปแบบอนๆ อกทเปนสวนประกอบของเพลงไทยโดยรปแบบ เปนลกษณะส าคญหรอลกษณะเดนทปรากฏในท านองเพลง ซงท านองเพลงของแตละเพลงกมรปแบบทเปนคณลกษณะเฉพาะของบทเพลงนนๆ รปแบบของจงหวะ คอ สดสวน ในการใชโนตในท านองนนๆ มการใชโนต

Page 6: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

เสยงสนเสยงยาว และรปแบบของท านอง คอ ทศทางการเคลอนทของท านองเพลง (มานพ วสทธแพทย, 2533; 36) 3) ท านอง ท านองของเพลงเกดจากการเรยบเรยงเสยงทมความแตกตางกนของระดบเสยงและความยาวของเสยง ท านองเปนองคประกอบทงายตอการจดจ า องคประกอบทท าใหเกดท านอง ประกอบดวย ระดบเสยง การเคลอนทของเสยง ความยาวของท านอง ชวงกวางของเสยงและระบบเสยงทน ามาใชในท านอง (สงด ภเขาทอง, 2553: 64) ท านองทใชในดนตรไทยม 2 ลกษณะ คอ ท านองทางรอง เปนท านองทแตงขนส าหรบการรอง และท านองทางรบเปนท านองทแตงขนส าหรบ การบรรเลงเครองดนตร (ณรงคชย ปฎกรชต,ม.ป.ป.: 20) 4) ลกตก คอ เสยงเดนซงแสดงวาจบขอความลกตกมกอยตอนสนสดของจงหวะหนาทบ หรออยทเสยงสดทายของหองท 8 ใน 1 บรรทด (สงด ภเขาทอง, 2532: 103) มานพ วสทธแพทย (2533: 48-49) ไดอธบายเกยวกบลกตกไววา โดยปกตลกตกมกจะเปนโนตใดโนตหนงในบนไดเสยงของเพลงเพลงนน เชน ในบนไดเสยงโด ลกตกมกจะเปนเสยง โด เร ม ซอล หรอ ลา ในเพลงบนไดเสยงฟา ลกตกกจะเปน ฟา ซอล ลา โด หรอ เร ลกตกเสยงตางๆ ของแตละบนไดเสยงจะบอกล าดบขนดวย คอ บนไดเสยงโด ลกตกเสยงโด เปนลกตกเสยงท 1 ของบนไดเสยง เสยงเร เปนลกตกเสยงท 2 ของบนไดเสยง เปนตน 5) จงหวะเปนสวนส าคญของดนตรไทย ทขาดไมได เพลงทไมเปนท านองแตมจงหวะ กพอฟงได แตเพลงทมท านองแตไมมจงหวะ คอ จงหวะไมแนนอนอาจฟงขดห จงหวะส าคญทใชประกอบในการบรรเลงเพลงไทย ยอมผนแปรไปตามลกษณะ ของเครองดนตร และทวงท านองเพลง วาเพลงแบบไหนควรใชจงหวะอะไร (สงด ภเขาทอง, 2532: 28) มานพ วสทธแพทย (2533: 145-154) ไดอธบายเกยวกบจงหวะไววา ในดนตรไทยนน โดยทวไปเมอพดถงจงหวะแลวจะพดถงจงหวะส าคญ ๆ 3 ประเภท คอ 5.1.จงหวะสามญ คอ จงหวะเคาะทแตละคนเคาะใหเขากบดนตร 5.2. จงหวะฉง คอ การก าหนดวาจะใหบรรเลงฉงในเพลงหนงๆ นนแลวใหเสยง ฉง กบเสยงฉบ อยทใด 5.3. จงหวะหนาทบ คอ การก าหนดการบรรเลงของเครองดนตรทเปนประเภทเครองหนง โดยก าหนดวาเพลงหนงๆ นนตองใชกลองชนดใด บรรเลงอยางไร

จากทฤษฎขางตนน ผวจยไดก าหนดทศทางในการวเคราะหเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป ไว 5 ประเดน คอ 1) บนไดเสยงหรอกลมเสยง 2) ลกตก 3)วรรคเพลง 4) รปแบบของเพลง 5)ลกษณะการเคลอนทของท านอง

Page 7: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

ทงน เพอใหไดมาซงลกษณะเฉพาะของเพลงมอญประจ าบานทางฆองมอญวงใหญ ซงมลกษณะเฉพาะหลายประการทจะปรากฏออกมาหลงจากผานกระบวนการวเคราะหเพลงไทยตามทฤษฎดงกลาว 2. เอกสารและงานวจยทเกยวของ เจฟฟรยอเลกซานเดอร (Jeffrey Alexander) นกทฤษฎโครงสรางและหนาทนยมอกคนหนง ไดเสนอแนวความคดทจะปรบปรงทฤษฎใหมความเหมาะสมมากยงขน โดยเสนอใหเปลยนแปลงทฤษฎโครงสราง – หนาทนยมเปนทฤษฎหนาทนยมแนวใหม (Neo – Functionalism) และเสนอแนวความคดไว ดงน

1) ตองด าเนนการโดยอาศยตวแบบเชงพรรณนาของสงคม ซงประกอบดวยสวนส าคญ ตางๆ ทมปฏสมพนธตอกนและกน จะกอใหเกดรปลกษณอนเปนแบบแผนขนแบบแผนดงกลาว จะท าใหระบบมความแตกตางไปจากสภาพแวดลอมของระบบองคประกอบของระบบจะมความเกยวพนกนในรปของการสงเคราะห (Symbiotic Connected) และปฏสมพนธขององคประกอบตางๆ นจะไมถกก าหนดโดยพลงครอบง าใดๆ

2) ตองใหความส าคญในเรองการกระท าและความเปนระเบยบ ทงในระดบมหภาค และจลภาค ทงการกระท าทมเหตและการแสดงออกตางๆ ดวย ซงมขอบเขตทกวางขวางขน 3) บรณาการเปนสงทมความส าคญ เพราะการเบยงเบนและการควบคมทางสงคมเปนสงททกสงคมไมอาจหลกเลยงไดบรณาการท าใหสงคมมดลยภาพ แตเปนดลยภาพทเกดจากดลยภาพขององคประกอบตางๆ ของระบบ รวมกบดลย ภาพทเปนพลวต 4) บคลกภาพ วฒนธรรม และระบบสงคม มความส าคญตอโครงสรางสงคมและการแทรกซมของระบบดงกลาวเขาไปภายใน จะกอใหเกดความตงเครยด จงท าใหสงคมเกดความเปลยนแปลง และตองควบคมอยตลอดเวลา

5) การเปลยนแปลงทางสงคม กอใหเกดความแตกตางในระบบสงคม ระบบวฒนธรรม และระบบบคลกภาพ การเปลยนแปลงจงไมไดเปนผลของการปฏบตตาม หรอความกลมกลนเปนอนหนงอนเดยวกน แตเปนผลจากความกดดนของบคคลและสถาบนทางสงคม 6) ทฤษฎโครงสราง – หนาทนยมแนวใหม ตองเปนอสระในการสรางแนวความคดและทฤษฎจากระดบอนๆ ของการวเคราะหทางสงคมวทยา (สเทพ สนทรเภสช, 2540 : 120 – 121)

จากทฤษฎโครงสราง – หนาทนยมทกลาวมาแลว ผ วจยพบระบบการถายทอดทางสงคมจะประกอบดวยโครงสรางทเปนระบบยอยๆ หลายระบบ แตละระบบจะมหนาทของตนเองแตกตางกนออกไป ซงท าหนาททตางกนนจะกอใหเกดความสมดลในสงคมนนๆ แตถาโครงสรางทเปนระบบยอยๆ ใดเกดความบกพรองในการปฏบตหนาท จะท าใหสงคมนนขาดความสมดล ระบบยอยทงหมดกจะตองปรบตวเขาหากน

Page 8: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

ใหม เพอใหเกดความสมดลดงเดมท าใหสงคมมการเคลอนไหว เปลยนแปลง และปรบตวอยเสมอ การปรบตวนเปนการใชวธการตางๆ เพอควบคมใหยงคงอยในรนตอไปของวงปพาทยมอญ

เฮอรเบรท บลเมอร (Herbert Blumer) นกทฤษฎการกระท าระหวางกนดวยสญลกษณชาวอเมรกน ไดศกษาและสรปหลกการพนฐานของทฤษฎไวดงน

1) มนษยแตกตางจากสตวชนต า เพราะไดรบการสบทอดความสามารถใหรจกคด 2) ความสามารถทจะคดของมนษย ถกหลอหลอมขนมาโดยการปฏสมพนธทางสงคม

3) ในการปฏสมพนธทางสงคม มนษยจะเรยนรเกยวกบความหมายและ สญลกษณท จะท าใหสามารถใชความสามารถในการคด ซงเปนคณลกษณะโดยเฉพาะของมนษย

4) ความหมายและสญลกษณ เปนสงทท าใหมนษยสามารถมการกระท าและปฏสมพนธขนได

5) มนษยสามารถทจะแกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกความหมายและสญลกษณท ใชใน การกระท าและปฏสมพนธบนพนฐานของการตความสถานการณ

6) มนษยอาจจะแกไขเปลยนแปลงและยกเลกความหมายและสญลกษณกไดเพราะ สาเหตส าคญประการหนงคอสามารถทจะปฏสมพนธกบตวเอง ท าใหสามารถทจะส ารวจความเปนไปไดของการกระท า ตระหนกถงผลดผลเสยทจะเกดขนแลวจงเลอกทจะกระท าลงไป

7) แบบแผนตางๆ ของการโตตอบระหวางการกระท าและปฏสมพนธของมนษยท าใหเกดกลมและสงคมตางๆ ขน (สเทพ สนทรเภสช, 2540 : 200 – 201)

จากทฤษฎการกระท าระหวางกนดวยสญลกษณ ปพาทยมอญถอเปนสอกลางในกระกระท านซงรวมไปถงการถายทอด เนองจากกระบวนการตางๆ อาท การกระท าปฏสมพนธ การโตตอบระหวางการกระท า รวมไปถงการสรางสญลกษณในสงคม ซงเพลงมอญถอเปนสวนหนงทมการสบทอดตามทฤษฎดงกลาวทงสน มนส แกวบชา (2542: 37) ไดกลาวถงความหมายของเพลงมอญประจ าบานไววา เปนเพลงทใชบรรเลงเปนประจ าเมอตงศพบ าเพญกศลทบานผตาย และนยมเลนเปนเพลงแรกใชเปนการประโคมใน งานศพ กรณสวดพระอภธรรมศพ และฌาปนกจศพ จะขนตนดวยฆองมอญวงใหญทเสยง เร ความยาวของเพลง 1 รอบเทากบจ านวน 6 หนาทบ ซงใน 1 หนาทบ ม 32 จงหวะเคาะ ซงดนตรมอญเปนดนตรทมลกษณะพเศษมรปแบบการใชมอทหลากหลาย อาทการใชมอขวาง การโยนเสยง เปนตน จากประเดนของมนส แกวบชา ผ วจยพบวา เพลงมอญประจ าบานเปนการใชสถานทเ ปนตว ตงชอเพลงคอตงศพไวทบาน และมการบรรเลงเพลงนเปนประจ าจงเรยกวาเพลงมอญประจ าบาน และดวยดนตรมอญมลกษณะเดนทขนเพลงดวยเสยง เร ซงเปนเสยงสง รวมไปถงเปนเพลงทมหนาทบเฉพาะ 6 หนาทบมและการใชมอบรรเลงทหลากหลาย ผวจยเหนวาสามารถจดอยในเพลงหนาพาทยแบบไทย

Page 9: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

ปราโมทย ดานประดษฐ (2543: 40) ยงกลาวเรองของเพลงมอญประจ าบานไววา โดยทวไป ปพาทยมอญมไดมเพลงอยางโหมโรงเสภาและโหมโรงเยนอยางปพาทยไทย แตจากการวเคราะหดานโอกาสและหนาทของเพลงประจ า พบวามโอกาสและหนาทเชนเดยวกบเพลงโหมโรงของปพาทยไทย คอประโคมเปนเพลงแรกและเปนเพลงใหสญญาณบอกบานใกลเรอนเคยงวา ณ ทนมงานศพ เชนเดยวกบปพาทยไทย ถาไดยนเสยงกลองทดประโคมนางหงสแสดงวาบานนมงานศพเชนกน ถาเปนเพลงโหมโรงเยนแสดงวาวนนมงานบญ สวดมนตเยนพรงนขอเชญท าบญในตอนเชา ลกษณะทโดดเดนประการหนงคอการใหตะโพน เปนผขนใหสญญาลกษณะเดยวกบเพลงชนสงอยางสาธการ ซงเปนเพลงแรกในชด โหมโรงเยน ตางกนทหนาทบประจ าใชแบบวนแตสาธการนนมหนาทบเทาเพลง ประการสดทายคอรปแบบโครงสรางของเพลงทมการขนเพลงกอนแลวรบคลายโหมโรงเสภา แถมสดทายเวลาลงจบท านองทอดลงของเพลงประจ า ยงเหมอนกน เชนเดยวกบโหมโรงเสภาทเมอลงจบเพลงตองลงจบดวยทายเพลงวา จากประเดนของปราโมทย ดานประดษฐ ท าใหผวจยพบวาเพลงประจ าบานสามารถจดอยในเพลงโหมโรง หรอเทยบเคยงไดกบเพลงสาธการในเพลงชดโหมโรงเยน ซงเปนเพลงทบอกลกษณะงานและเวลาในงานอวมงคล หรองานศพเมอบรรเลงเพลงประจ ากแสดงใหเหนถงการมงานศพทบานนน ประกอบกบเมอบรรเลงเพลงประจ ากแสดงวาจะมการสวดพระอภธรรม แสดงใหชาวบานเตรยมตวมารวมฟงพระสวด ขอบเขตการวจย

หลงจากการเกบรวมรวมขอมล ผวจยไดท าการทบทวนเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถม นกป และไดถอดเปนโนตไทย พรอมทงหนาทบตะโพนมอญ และเปงมางคอก หลงจากนนจงใหนางสายใจ พวกด บตรสาวของนายประถม นกป คนเครองฆองมอญวงใหญ ไดตรวจดความถกตอง แลวจงวเคราะหตามหลกทฤษฎดนตรไทยในหวขอตอไปน 1) บนไดเสยงหรอกลมเสยง 2) ลกตก 3) วรรคเพลง 4) รปแบบของเพลง 5) ลกษณะการเคลอนทของท านอง ผลการวจยสามารถอธบายถง

1) ความเปนมาของเพลงมอญประจ าบาน ไมทราบทมาแนชด นกดนตรถอเปนเพลงมอญ เกาทส าคญ เมอมคนตายไมมธรรมเนยมน าศพคนตายไปไววด มกยดประเพณวาตองท าพธศพ ทบาน ทตนเกด เมอน าศพบ าเพญกศลทบานจงมเพลงประจ าบานใชบรรเลงประโคมศพ เพลงมอญประจ าบาน เปนเพลงทใชบรรเลงเปนเพลงแรก ถงเปนการไหวคร

2) ระบบการถายทอดเพลงมอญประจ าบานของนายประถม นกป จากการสมภาษณ ศลปนในทองถนอมพวา จงหวดสมทรสงคราม ประกอบกบขอมลท าเนยบศลปนในทองถนอมพวา พบวาเพลงมอญประจ าบานสายสกลนกป เรมจากป ทองซงเปนสายสกลทท าปพาทยมอญเปนอาชพเปนยคแรก

Page 10: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

ในเขต ลมแมน าแมกลอง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ตอมาเปนยคของป พรม เปนนายวงปพาทยมอญตอจากป ทอง ซงยคนเปนชวงเวลาเดยวกบครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) ตอมาจงเปนยคครประถม นกป ซงยคน ครประถม ไดมโอกาสตอเพลงกบครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) ในชวงเขาพรรษา และมโอกาสไดบนทกเสยงการบรรเลงเดยวฆองมอญวงใหญ เพลงเชดนอก ซงไดรบการถายทอดจากครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) และบนทกเสยง ณ หองบนทกเสยงสทธถาวร การการสบทอดวงปพาทยในยคปจจบน ตกมาอยทรนลก คอ รองศาสตราจารยประทป นกป, นางสาวรจ นกป, นางสาวจไร นกป, นางสายใจ พวกด ซงบตชายและบตรสาวเปนนกดนตรในวงของครประถม นกป ชอวาวงสวรรณบรรเลง อกสวนหนงทไดรบการถายทอดจากครประถม นกป คอนสตสาขาวชาดรยางค -ศาสตรไทย มหาวทยาลยนเรศวร 3) การวเคราะหเพลงมอญประจ าบานทางฆองมอญวงใหญ ผวจยก าหนดกรอบการวเคราะหดงน บนไดเสยงหรอกลมเสยง ลกตก วรรคเพลง รปแบบของเพลง ลกษณะการเคลอนทของท านอง จากนนจงน าองคประกอบการวเคราะหขางตนมาแจกแจงลกษณะเดนของมอฆองมอญวงใหญ เพอหาลกษณะเฉพาะ จากลกตกของเพลงและท านองหลก เพอท าใหไดมาซงท านองบงชของวรรคเพลง จากโนตเพลงทางฆองมอญวงใหญ ไดบนทกและไดรบการตรวจสอบมอฆอง จากนางสายใจ พวกด บตรสาวของนายประถม นกป โดยใชหลกการวเคราะหเพลงไทยของมานพ วสทธแพทย และสงด ภเขาทองมาเปนแนวการศกษาวเคราะหไดผลดงน บนไดเสยงหรอกลมเสยง จากการศกษาเพลงมอญประจ าบานพบวาฆองมอญวงใหญ รานฆองตงขน มลกฆอง 15 ลก และก าหนดใหลกฆองมอญเสยงต าลกแรกคอ เสยง “ซอล” ถงยอดลกเสยงทสงสดคอเสยง “ท” (เรยกตามชอเพยงออ) คอ ซอลต า-ลาต า-โด-เร-ม-ซอล-ลา-ท-โดสง-เรสง-มสง-ฟาสง-ซอลสง-ลาสง-ทสง” ดวยลกษณะเฉพาะของฆองมอญวงใหญทมการเวนตวโนตหรอทแรกกนวา “หลม” ในต าแหนงทต า และต าแหนงฟา จากการศกษาพบวามกลมโนตทส าคญคอ ฟ-ซ-ล-ด-ร (ม) ต าแหนงเสยง (ม) ม เปนเสยงทเรยกวาเสยงจรซงเสยง ฟา ในฆองมอญวงใหญนนมเพยงใบเดยวท าใหยากแกการใชมอ ซงพบเสยงมอยทวไปในต าแหนงลกตกหลกและลกตกรอง จงมเสยงมเปนเสยงเพมจากบนไดเสยง ลกตก จากการแจกแจงเสยงลกตกเพลงมอญประจ าบาน ของครประถม นกป พบวาเพลงมเสยงตกทเหมอนและตางกน ไมมการแบงเปนทอนอยางชดเจน จากการสงเกตจากการใชหนาทบวดระดบความยาวของเพลง พบวาการกลบตนมวรรคเพลงเชอม 1จงหวดหนาทบ และเทยวกลบหนาทบรอบท 1 สองบรรทดแรกมลกตกเดยวกบ หนาทบรอบท 2 ในการบรรเลงรอบแรก สวนเทยวกลบหนาทบรอบท 1 บรรทดสดทายมลกตกเดยวกบวรรคกลบตนและหนาทบรองท 1 ในการบรรเลงรอบแรก ซงสามารถสงเกตไดจากตารางตอไปน

Page 11: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

ตารางเปรยบเทยบการกลบตนของเพลงมอญประจ าบานของครประถม นกป ฟ ฟ ล ฟ ล ด ด ล ม ซ ซ ซ

ม ซ ด ฟ ด ซ ม ฟ ม ฟ ร ร

ร ล ฟ ร ซ ฟ ล ฟ ม ร ด ร

ซ ม ซ ล ซ ม ซ ล ซ ม ซ ล

หนาทบรอบแรก เทยวกลบรอบท 1 แยกไปเทยวกลบ จากตารางขางตนจะใหไดวาการกลบตนอยในพนฐานของลกตก ซอล ม ซอล ลา เปรยบเทยบเทยวกลบหนาทบรอบท 1 กบหนาทบรอบท 2 ในการบรรเลงอบแรก

ล ด ด ล ล ด ด ล ล ด ด ล

ด ซ ม ฟ ด ซ ม ฟ ด ซ ม ฟ

ร ล ฟ ร ซ ฟ ล ฟ ร ล ฟ ร

ซ ซ ด ฟ ซ ม ซ ล ซ ซ ด ฟ

หนาทบรอบท 2 เทยวกลบหนาทบรอบท 1 เทยวกลบหนาทบรอบท 2 จากตารางผวจยพบวา กลวธในการบรรเลงกลบตนทซอนนยทางดนตรไว เปนการปกปดท านอง

เพอใหผ ฟงคดวาเพลงมความยาวเปนพเศษแตมการบรรเลงทเชอมตอกนไดอยางลงตว สามารถโยงไปยง

เทยวกลบหนาทบรองท 2 ทมลกตกในสองบรรทดแรกทเหมอนกน ดงนน การกลบตนมวรรคแยกกอนกลบ

ตน 1 หนาทบ และการบรรเลง เทยวกลบหนาทบรอบท 1 ในสองบรรทดแรก มลกตกเดยวกบ หนาทบรอบท

สองและเทยวกลบรอบทสอง แตบรรทดสดทาย เปนลกตกเดยวกบหนาทบแรก วรรคแยกกลบตน และเทยว

กลบหนาทบรอบท 1 ทงหมดนมสวนสมพนธกนทงสน แสดงถงอตลกษณ ของเพลงมอญประจ าบาน

ของครประถม นกป

วรรคเพลง จากการแบงวรรคเพลงตามรอบของหนาทบเพลงมอญประจ าบาน โดยไมรวมท านองบรรเลงกลบตนนน ผ วจยพบวาวรรคเพลงใหญๆ พอทจะก าหนดเปนวรรคเพลงไดทงหมด 37วรรคเพลง ใน 6 รอบหนาทบ

Page 12: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

รปแบบเพลงมอญประจ าบานในจ านวนหนาทบ 6 รอบหนาทบ(ไมนบรวมการขนเพลง) พบรปแบบทงหมด 6 รปแบบ โดยสามารถเรยนล าดบทพบมากทสดไปยงนอยทสดไดดงน

- X - X รปแบบจงหวะท 1 ทพบมากทสดถง 89 หองเพลง - X X X รปแบบจงหวะท 2 จ านวน 62 หองเพลง X X X X รปแบบจงหวะท 3 จ านวน 21 หองเพลง - - x x X รปแบบจงหวะท 4 เปนรปแบบการสะเดาะมอ จ านวน 8 หอง

X X - X รปแบบจงหวะท 7 จ านวน 6 หองเพลง - - - X รปแบบจงหวะท 5 จ านวน 4 หองเพลง - - X X รปแบบจงหวะท 6 จ านวน 2 หองเพลง จากการแจกแจงรปแบบจงหวะเพลงมอญประจ าบาน ทงหมด 6 หนาทบ 192 หองเพลง พบวา รปแบบจงหวะ - X - X พบมากทสดถง 89 หองเพลง และรปแบบทพบนอยทสดคอ - - X X พบเพยง 2 หองเพลง จงสามารถวเคราะหไดวา เพลงมอญประจ าบานมจงหวะทพบมากคอ - 2 – 4 แสดงใหเหนถงเพลงทมจงหวะตอเนองมการรอยเรยบท านองทมความสม าเสมอตลอดทงเพลง มรปแบบจงหวะแบบ - - x x X และ X X - X เพอสรางสสนใหกบเพลงเปนชวงๆสวนรปแบบท านองของเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ มลกษณะทมลกษณะเชอมเกยวกน ไมมการแบงทอนทชดเจน มลกษณะเดนทการเคลอนทของท านอง ในหวขอตอไป การเคลอนทของท านอง ผ วจยไดสรางตารางในรปแบบกราฟแยกมอซายขวา เพอใหเหนลกษณะการเคลอนทของท านองทชดเจนยงขน จากกราฟพบลกษณะเดนคอการเคลอนทของท านอง จากวรรคไปยงอกวรรค ทมลกษณะมอฆองทงดงาม และอกประการผวจยพบท านองทเหมอนกนเพอแสดงถงทอนเพลง ในจงหวะหนาทบรอบท 2,3 และ 4

- ล - ด - ร - ด - ม - ร - ด - ล

- - ด - - - ด - - ม - ร - ด - ล

- - ซ ซ - ล - ด - ร - ด - ล - ซ - ซ - - - ม - ม - ม - ม - ด - ฟ

- ซ - - - ล - ด - - ด - - - ซ - - ด - ด - - ร - ด - ร - - ด - ด

- ซ - ฟ - ม - ร - ม - ร - ร - ล - ล - ล - ซ - ฟ - - ด ร ม - - - ร

- - ด - - - ร - - - ร - - ล - ล - ด - ล - ซ - ด - - - - - ร - -

ลกษณะการเคลอนทของท านองในหนาทบรอบท 6 มลกษณะการย ามอ เพอแสดงใหเหนถงการจบเพลง หรอการกลบตน สวนการจบเพลงนน จบทเสยง เร ซงเปนการจบแบบสมบรณ ท าใหเพลงมอญประจ าบานแสดงถงคณคาทางดานดนตรทสบทอดกนมาแตอดตถงปจจบนไดเปนอยางด

Page 13: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

สรปผล ผลของการวจยพบวาความเปนมาของเพลงมอญประจ าบานไมทราบทมาแนชด เมอมคนตายและตงศพบ าเพญกศลทบานจงมเพลงประจ าบานใชบรรเลงประโคมศพเพลงแรก ถอเปนการไหวครหรออกนยถอเปนเพลงโหมโรงของวงปพาทยมอญ และมกระบวนการถายทอดโดยเรมจากป ทอง นกป ป พรม นกป และครประถม นกป ปจจบนไดรบการสบทอดอยทรนลกคอนายประทป นกป นางสาวรจ นกป นางสาวจไร นกป นางสายใจ พวกด สบตอมาถงเยาวชน และนสตมหาวทยาลยนเรศวร สวนในเรองการวเคราะหพบวามกลมโนตทส าคญคอ ฟ-ซ-ล-ด-ร (ม) ต าแหนงเสยง (ม) เปนเสยงทเรยกวาเสยงจอน สวนการตรวจสอบลกตกพบลกษณะเฉพาะคอการกลบตนมวรรคเพลงเชอม 1 จงหวดหนาทบ และเมอศกษาระบบการเคลอนทของท านองพบโครงสรางทสามารถแบบเพลงเปนตอนได 4 ตอน จากจ านวน 6 รอบจงหวะหนาทบ ซง 1 รอบหนาทบ ม 32 จงหวะเคาะ อภปรายผล 1. ความเปนมาและระบบการถายทอดเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ ของนายประถมนกป จากการสมภาษณนางสายใจ พวกด บตรสาวของนายประถม นกป ไดความวา เพลงมอญประจ าบาน เปนเพลงทเลนประจ าเมอตงศพบ าเพญกศลทบาน จะเลนเพลงนเปนเพลงแรก แตไมทราบทมาแนชดวาใครเปนผแตง ส าหรบเพลงทเลนกนอยในวงของพอ (นายประถม นกป) เปนเพลงทสบทอดกนมาตงแตสมยยคป ทอง นกป มาจนถงปจจบน อาจมการปรบเปลยนยคครหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) หรอในยคเดยวกบป พรม นกป สวนระบบการถายทอดนน เปนระบบการถายทอดแบบครอบครว จากรน สรน ผวจยพบวาวงปพาทยมอญตระกล นกปทมขอมลเพอการศกษาไดเรมตนทยคป ทอง นกป ซงตรงกบขอมลในสาสนสมเดจเลม 8 ป พ.ศ. 2505 ความวา “ปพาทยมอญทใชประโคมศพ มปรากฏในสมย รชกาลท 3” ซงเปนชวงทสามารถเทยบเคยงไดเปนยคเดยวกบป ทอง นกป อานนท นาคคง ไดกลาวไวในปพาทยมอญและเพลงมอญ,2551 ถงเรองการแพรกระจายของวง

ปพาทยมอญในประเทศไทย พบตนสายวงปพาทยมอญในยานจงหวดปทมธาน จงหวดนนทบร จงหวด

สมทรสงคราม จงหวดสมทรสาคร จงหวดกรงเทพมหานครและทแพรหลายออกไป มากขนเรอยๆ คณะปพาทย

มอญในจงหวดสมทรสงครามทม ชอเสยงเปนท รจกกนในหมนกดนตรไทยมหลายวงและวงปพาทย

คณะประถม นกป, หรอรจกกนในคณะสวรรณบรรเลง หรอสวรรณศลป ซงค าวาสวรรณแปลวาทอง โดยมา

จากป ทอง นกป ทเปนตนสายของปพาทยมอญคณะน ซงมระบบการสบทอดทเปนระบบครอบครว

และแนวโนนการสบทอดในปจจบนนน ผวจยพบวา รนลกซงเคยเปนนกดนตรในวงของครประถม นกป นน

ปจจบนรบราชการในสถานศกษาจงมการสบตอเพลงมอญตางๆ ใหกบนกเรยนนกศกษาของตน อาท

Page 14: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

โรงเรยนก าแพงเพชรพทยาคม สาขาวชาดรยางคศาสตรไทย มหาวทยาลยนเรศวร เปนตน เนองจากดนตร

อยในวงการศกษา จงเปลยนรปแบบของการบรรเลงเพลงมอญในรปแบบการรบจางเปนอาชพ มาอยใน

ระบบการศกษาวจยเกบขอมลเปนหลกฐานทางวฒนธรรมตอไป

2. การวเคราะหเพลงมอญประจ าบาน ทางฆองมอญมอญวงใหญ สวนประกอบหลกของเพลง วเคราะหประโยคเพลงวเคราะหสงคตลกษณ หรอโครงสรางบทเพลง ผวจยจงแบงหวขอการวเคราะหไวเพออภปรายผล ดงน

2.1 บนไดเสยงเพลงมอญประจ าบานใชบนไดเสยงแบบ 6 เสยงหลก ตรงกบทมนส แกวบชา อรวรรณ บรรจงศลป และปราโมทย ดานประดษฐ ไดศกษาไวโดยมเสยงทนยมใชมาก 5 เสยง สวนเสยงท 6 เปนเสยงทเพมขนมาแตไมบอยเทา 5 เสยงแรก คอ ฟา ซอล ลา โด เร และเสยงท 6 เปนเสยง มการขนเพลงนนจะเรมตนทเสยง เร โดยการขนเพลงดวยฆองมอญวงใหญ 2.2 ลกตกเพลงมอญประจ าบาน ของครประถม นกป พบวาเพลงมเสยงตกท เหมอนและตางกน ไมมการแบงเปนทอนอยางชดเจน จากการสงเกตจากการใชหนาทบวดระดบความยาวของเพลง พบวาการกลบตนมวรรคเพลงเชอม 1 จงหวะหนาทบ และเทยวกลบหนาทบรอบท 1 สองบรรทดแรกม ลกตกเดยวกบ หนาทบรอบท 2 ในการบรรเลงรอบแรก สวนเทยวกลบหนาทบรอบท 1 บรรทดสดทายม ลกตกเดยวกบวรรคกลบตนและหนาทบรองท 1 ในการบรรเลงรอบแรกซงแสดงไวในหนาท 66-67 และจากตารางท 5 และ 6 ผวจยพบวา การกลบตนมวรรคแยกกอนกลบตน 1หนาทบ และการบรรเลงเทยวกลบหนาทบรอบท 1 ในสองบรรทดแรก มลกตกเดยวกน หนาทบรอบทสองและเทยวกลบรอบทสอง แตบรรทดสดทาย เปนลกตกเดยวกบหนาทบแรก วรรคแยกกลบตนและเทยวกลบหนาทบรอบท 1 ทงหมดนมสวนสมพนธกนทงสน แสดงถงอตลกษณ ของเพลงมอญประจ าบาน ของครประถม นกป

2.3 วรรคเพลงและรปแบบ จากการแบงวรรคเพลงตามรอบของหนาทบเพลงมอญ ประจ าบาน โดยไมรวมท านองบรรเลงกลบตนนน ผวจยพบวาวรรคเพลงใหญๆ พอทจะก าหนดเปนวรรคเพลงไดทงหมด 37 วรรคเพลง ใน 6 รอบหนาทบ หรอ 32 จงหวะเคาะ ซงตรงกบมนส แกวบชาและปราโมทย ดานประดษฐ ไดศกษาไววา เปนวรรคเพลงทมท านองเชอมตอกนอยางมระบบ ไมพบการตดทอนอยางเพลงเถาแตอยางได หากแตพบโครงสรางทเดนชดของเพลง โดยมหนาทบก ากบ แมนมไดมการแบงโครงสรางอยางชดเจนแตกสามารถแบงออกเปน 4 ตอนหลก ซงในแตละตอนมการบรรเลงซ า ตอนสดทายสวนใหญไมนยมยอนกลบ แตผวจยพบการยอนกลบตนทเปนเอกลกษณของครประถม นกป ซงกลาวไวในการแจกแจงลกตกในหนาท 66-67 แสดงใหเหนถงความแตงตางในเพลงมอญประจ าบานทางตระกลนกป

Page 15: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

2.4 ลกษณะการเคลอนทของท านอง ผวจยไดสรางตารางในรปแบบกราฟแยกมอซาย ขวา เพอใหเหนลกษณะการเคลอนทของท านองทชดเจนยงขน จากกราฟพบลกษณะเดนคอการเคลอนทของท านอง จากวรรคไปยงอกวรรค ทมลกษณะมอฆองทงดงาม และอกประการผ วจยพบท านองทเหมอนกนเพอแสดงถงทอนเพลง ในจงหวะหนาทบรอบท 2,3 และ 4 ซงเปนลกษณะการแบงตอนของเพลงมอญประจ าบาน โดยปราโมทย ดานประดษฐไดศกษาไวในหวขอเพลงประจ ากบความเปนโหมโรง วา โดยทวไป ปพาทยมอญมไดมเพลงอยาง โหมโรงเสภาและโหมโรงเยนอยางปพาทยไทย แตจากการวเคราะหดานโอกาสและหนาทของเพลงประจ า มโอกาสและหนาทเชนเดยวกบเพลงโหมโรงของปพาทยไทย อกประการคอรปแบบโครงสรางของเพลงทมการขนน ากอนแลวรบซงโครงสรางคลายกบโหมโรงเสภาและมการทอดลงแบบโหมโรงเสภาทเรยกวาทายเพลงวา เมอเหนลกษณะทคลายกนเชนน ผวจยเหนวาเพลงมอญประจ าบานจงเปนเพลงโหมโรงของปพาทยมอญไดอยางสมบรณ และดวยมหนาทพเฉพาะเทากบเพลง อกนยหนงผวจยเหนวาสามารถจดอยในเพลงหนาพาทยทส าคญ ซงมการรกษาสบทอดมาตงแตอดตถงปจจบน

Page 16: วิเคราะห์เพลงมอญประจ าบ้าน ทาง ... · 2015-02-12 · เกี่ยวพันกับดนตรีตั้งแต่แรกเกิดจนตาย

บรรณานกรม จกรกฤช มาล. (2555). ประวตความเปนมาของเครองดนตรอสาน. http://toptoocolour.blogspot.com/2012_09_16_archive.html. ณชชา โสคตยานรกษ. (2542). สงคตลกษณและการวเคราะห. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สารสมเดจ. (2505). เพลงศพ เลม 8. กรงเทพมหานคร: หอสมดแหงชาต. ปราโมทย ดานประดษฐ. (2543). ลกษณะเฉพาะของเพลงประจ าในวงปพาทยมอญ. กรงเทพมหานคร : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. มนส แกวบชา.(2542). การวเคราะหเพลงประจ าบาน ทางฆองมอญวงใหญ. กรมเทพมหานคร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. มานพ วสทธแพทย. (2533). ดนตรไทยวเคราะห. (พมพครงท 1). กรงเทพมหานคร: โรงพมพชวน พมพ. มนตร ตราโมท. (2525). ดนตรไทย. กรงเทพมหานคร: มปท. สงด ภเขาทอง. (2532). การดนตรไทยและทางเขาสดนตรไทย. (พมพครงท 1). กรงเทพมหานคร: เรอนแกวการพมพ. สญญา สญญาววฒ (2540). ทฤษฎสงคมวทยา : เนอหาและแนวการใชประโยชนเบองตน. พมพครงท 7. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สเทพ สนทรเภสช. (2540). ทฤษฎสงคมวทยารวมสมย พนฐานแนวความคดทฤษฎ ทางสงคม วทยาและวฒนธรรม. เชยงใหม: โกลบอลวช สมเดจพระบรมวงศเธอเจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ. (2504). สาสนสมเดจ เลม 8.พมครงท 1. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว. อานนท นาคคง. (2551). ปพาทยมอญ และเพลงมอญ ทมาทไป และลมหายใจเฮอกสดทายของ นกดนตรไทยธรรมดา. กรงเทพมหานคร. เอกสารประกอบการแสดงทางวฒนธรรม ครงท 38 หอประชมศนยมานษยวทยาสรนธร. ___________. (2544). ท าเนยบศลปนทองถนอมพวา. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ Dasta.