รางขอเสนอแนวทางการจดตงธนาคารทดน

1. พฒนาการกองทนทดนและแนวคดธนาคารทดน

เนองจากการกระจายการถอครองทดนหรอการปฏรปทดนตองมเงอนไขปจจยสนบสนนในหลายดานดวยกน แนวคดและมาตรการดานเงนกองทนในรปแบบตางๆ ตลอดจนแนวคดเรองธนาคารทดนจงเกดขนมาในสงคมไทยเปนระยะๆ แตกยงไมลงรากปกฐานพอทจะเปนเงอนไขสนบสนนใหเกดการกระจายการถอครองทดนเพอใหเกษตรกร ชาวนาชาวไร และคนจนในเมองสามารถเขาถง ใชประโยชน เพอการไดมาและรกษาทดนของตนเองอยางมนคง

1.1 กองทนทดนและเงนทนหมนเวยนดงจะเหนไดวาไดมการจดตงกองทนทดนในรปแบบเงน

ทนหมนเวยนจดซอทดนเพอสนบสนนการจดทดนในรปแบบนคมโดยกรมสงเสรมสหกรณ หลงเหตการณ 14 ตลาคม 2516 ภายหลงการประกาศใชพ.ร.บ.ปฎรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ.2518 มการจดตงกองทนปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม รวมทงระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยเงนทนหมนเวยน กองทนจดหาทดนชวยเหลอชาวนาชาวไร พ.ศ.2519 ภายใตการดแลกำากบโดยนายกรฐมนตรและสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร ซงตอมาในรฐบาลพลเอกเปรม ตณสลานนทไดเปลยนเปนคณะกรรมการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน (กชก.) นอกจากน ยงมกองทนและกองทนหมนทเกยวของอกจำานวนหนงในสงกดสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร ไดแก กองทนหมนเวยนเพอปลดเปลองหนสนเกษตรกรทยากจน และกองทนหมนเวยนเพอชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนดานหนสนและทดน

ในป พ.ศ.2546 รฐบาลไดออก พระราชกฤษฎกาโอนกจการบรหารและอำานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพ.ร.บ. ปรบปรง กระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 และใหโอนงานชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน ซงสงกดสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร มาสงกดสำานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ และไดมการปรบปรงโครงสรางของ กชก. ใหมใหสอดคลองกบโครงสรางกระทรวงเกษตรฯ และกชก.เดมไดมมตรวมเงนทนและกองทนและกองทนหมนเวยนเปนกองทนเดยว โดยมชอใหมวา "กองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจน พ.ศ.2546”

1.1.1 เงนทนหมนเวยนจดซอทดนเพอเกษตรกรของกรมสงเสรมสหกรณ

อยางไรกด หลงการเปลยนแปลงการปกครองเปนตนมา แนวคดเรองการกระจายการถอครองทดนยงคงมความสำาคญอยมากทเดยง ดงทไดมพระราชบญญตจดทดนเพอการครองชพ พทธศกราช 2485 พระราชบญญตจดทดนเพอการครองชพ (ฉบบท 2) พ.ศ.2504 และพระราชบญญตจดทดนเพอการครองชพ พ.ศ. 2511 และพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ.2511 โดยมวตถประสงคใหรฐบาลมอำานาจจดทดนของรฐเพอใหประชาชนไดมทตงเคหสถาน และประกอบอาชพเปนหลกแหลงในทดนนน โดยจดตงเปนนคมสรางตนเองและนคมสหกรณ ซงอยภายใตการดแลของกรมสหกรณทดน กระทรวงพฒนาการแหงชาตในขณะนน

ตอมา กระทรวงพฒนาไดออกระเบยบวาดวยเงนทนหมนเวยนจดซอทดนของกรมสหกรณทดนเพอจดใหแกเกษตรกรตามวธการสหกรณ พ.ศ.2512 ซงอาจนบไดวา เปนครงแรกๆ ทแนวคดและมาตรการดานเงนกองทนทดนซงจะเปนเงอนไขใหเกษตรกรชาวนาชาวไรสามารถครอบครองทดนทำากนเปนของตนเองไดนำามาสการปฏบตขนอยางชดเจน

ในยคสมยนน การจดตงนคมสหกรณและนคมสรางตนเองเพอใหเกษตรกร ชาวนาชาวไรไดมทดนทำากนเปนของตนเองภายใตหลกคดเรองสหกรณ ยงเปนสงซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ รชกาลท 9 ทรงเหนความสำาคญและความจำาเปนอยางยง ดงกระแสพระราชดำารสทรงพระราชทาน ณ นคมสหกรณหบกะพง จงหวดเพชรบร ป พ.ศ.2513 ความวา

"... มความเดอดรอนอยางยงวาประชาชนในเมองไทยจะไรทดน และถาไรทดนแลวกจะทำางานเปนทาสเขา ซงเราไม

ปรารถนาทจะใหประชาชนเปนทาสคนอน แตถาเราสามารถทจะขจดปญหาน โดยเอาทดนจำาแนกจดสรรอยางยตธรรม อยางมการจดตงจะเรยกวา นคมหรอจะเรยกวา หม หรอกลม หรอสหกรณกตาม กจะทำาใหคนทมชวตแรนแคน สามารถทจะพฒนาตวเอง ขนมาได..."

ในการดำาเนนการจดตงนคมสหกรณและนคมสรางตนเองไดอาศยเงนยมจากกองทนหมนเวยน และใชคนแกโดยเรยกเกบเงนจากสมาชกนคมเพอชวยทนทรฐบาลไดลงไปในการจดนคม ซงไมเกนไรละสองรอยบาท โดยผอนชำาระเปนรายป ปหนงไมนอยกวารอยละสบ และตองเรมตนชำาระงวดแรกอยางชาในปทหานบแตปทไดเขาเปนสมาชกนคม ซงเกษตรกร ชาวนาชาวไรจะไดมทดนทำากนเปนของตนเอง เมอสมาชกนคมไดทำาประโยชนในทดนแลว และไดเปนสมาชกนคมมาเปนเวลาเกนกวาหาป ทงไดชำาระเงนชวยทนทรฐบาลไดลงไปตามมาตรา 10 และชำาระหนเกยวกบกจการของนคมใหแกทางราชการเรยบรอยแลว ผไดรบหนงสอแสดงการทำา ประโยชนแลวจะขอใหออกโฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการทำาประโยชนสำาหรบทดนนน ตามประมวลกฎหมายทดนได มาตรา 12 ระบวา ภายในหาปนบแตวนทไดรบโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการทำา ประโยชนในทดน ผไดมาซงกรรมสทธในทดนจะโอนทดนนนไปยงผอนไมได นอกจาก

การตกทอดโดยทางมรดกหรอโอนไปยงสหกรณทตนเปนสมาชกอย แลวแตกรณ

ระเบยบวาดวยเงนทนหมนเวยนจดซอทดนของกรมสหกรณทดนเพอจดใหแกเกษตรกรตามวธการสหกรณ พ.ศ.2512 ไดถกแกไขและยกเลกโดย ระเบยบกระทรวงเกษตรกรและสหกรณวาดวยเงนทนหมนเวยนจดซอทดนของกรมสงเสรมสหกรณเพอจดสรรใหแกเกษตรกรตามวธการสหกรณ พ.ศ.2518 ซงใหกรมสงเสรมสหกรณเปดบญช เงนทนหมนเวยนจดซอทดนเพอเกษตรกรของ“กรมสงเสรมสหกรณ เพอใหกรมสงเสรมสหกรณเบกไปซอทดน ”เงนทจะนำาเขาบญชเงนทนหมนเวยนนไดแก

1.เงนซงไดรบอนมตงบประมาณใหเปนจดซอทดนเพอเกษตรกรของกรมสงเสรมสหกรณ

2.เงนคาซอทดนหรอคาเชาทดนสหกรณ หรอผรเรมตงสหกรณหรอบคคลอนนำาสงตอกรมสงเสรมสหกรณตามขอผกมด

3.เงนประโยชนของทดนโดยระบใหการใชเงนทนหมนเวยนดงกลาวนตองเปนไปเพอการ

จดซอทดนใหสหกรณประเภทสหกรณนคม สหกรณการเกษตรกร สหกรณการประมงและสหกรณบรการ นำาไปจดใหสมาชกของสหกรณเชาหรอเชาซอตามอำานาจหนาทของกรมสงเสรมสหกรณ

1.1.2 ”เงนทนหมนเวยนกองทนเพอจดทดนใหแกเกษตรกร พ.ศ. 2514”

ในป 2513 ดร.ไชยยงค ชชาต รองอธบดกรมพฒนาทดนในขณะนน ไดศกษาปญหาการถอครองทดนของเกษตรกรโดยเฉพาะในภาคกลาง และไดเสนอโครงการปรบปรงระบบการถอครองทดนและการจดรปทดนขน เพอกำาหนดเปนนโยบายของรฐบาลโดยมตคณะรฐมนตรเมอวนท 3 กมภาพนธ พ.ศ. 2513 พจารณาอนมตโดยใหเหตผลวา หนวยงานราชการในกระทรวงพฒนาการแหงชาต

มความเหนสอดคลองกน สมควรเรมดำาเนนการปฏรปทดนเพอแกไขปญหาเศรษฐกจและสงคม  แมวาการเคลอนไหวของกรมพฒนาทด นในคร งน น โดย ดร.ไชยยงค ชชาตจะยงไมสามารถทำาใหการปฏรปทดนเกดขนในประเทศไทยแตทำาใหรฐบาลสนใจปญหาททำากนของเกษตรกรและมการจดตง “ โครงการกองทนเพอจดหาทดนใหกบเกษตรกร ขนเมอ”เดอนพฤษภาคม 2513 เพอใชในการจดหาทดนแปลงใหญเหมาะสมแกการเกษตรมาจดสรรใหเกษตรกร ซอผอนสงภายใน 15 – 20 ป นอกจากน คณะกรรมการบรหารกองทนยงไดแตงตงคณะทำางาน เพอพจารณาการปฏรปทดน

โดยมการขอตงงบประมาณเปนสองระยะคอ ในป 2514-2515 และ ป 2516-2519 โดยมการออกระเบยบ เงนทนหมนเวยนกองทน”เพอจดทดนใหแกเกษตรกร พ.ศ. 2514” ทออกลงนามโดยรฐมนตรวาการกระทรวงในสำานกนายกรฐมนตร ในฐานะประธานกรรมการบรหารกองทนเพอจดหาทดนใหแกเกษตรกร โดยมวตถประสงคใหกรมสหกรณทดนดำาเนนงานของกองทนหมนเวยนฯ เปนไปโดยรดกมและเหมาะสม

โครงการดงกลาวนไดนำามาสการจดตงสหกรณการเชาซอทดนซงอยภายใตการดแลของ กรมสงเสรมสหกรณ กระทรวงเกษตรกรและสหกรณฯ และไดยบกองทนฯ ไปในป 2540

1.1.3 กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

การเคลอนไหวของชาวนาชาวไรภายใต สหพน“ ธชาวนาชาวไรแหงประเทศไทย หลงเหตการณ ” 14 ตลาคม 2516 รฐบาลชดนายสญญา ธรรมศกด ไดตง คณะกรรมการสอบสวนตามคำารองของ“ราษฎรขอความเปนธรรมเกยวกบหนสน ” (ก.ส.ส.) ขน เพอทำาหนาทออกไปดำาเนนการสอบสวนไกลเกลยประนอมหนแกเกษตรกรชาวนา ชาวไร ทมปญหาความเดอดรอนหรอไมไดรบความเปนธรรมเกยวกบ

หนสน ทดน และกรรมสทธในทรพยสน และในป พ.ศ.2518 รฐบาลชด ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช เปนนายกรฐมนตร ไดมมตแตงตงคณะกรรมการกลางชวยเหลอชาวนาชาวไร (ก.ช.น.) ขนในสำานกนายกรฐมนตรแทนคณะกรรมการ ก.ส.ส. และตงเปนสำานกงานคณะกรรมการชวยเหลอชาวนาชาวไร (สำานกงาน ก.ช.น.) มฐานะเปนสวนงานระดบกองในสำานกนายกรฐมนตร เพอทำาหนาทสอบสวนและไกลเกลยประนอมขอพพาทเกยวกบหนสนของชาวนาชาวไร

สหพนธชาวนาชาวไรแหงประเทศไทย เปนพลงสำาคญทกดดนใหสภานตบญญตแหงชาตไดผานรางพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 “กองทนเพอจดหาทดนใหกบเกษตรกร จงไดปรากฏในพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอ”เกษตรกรรม ในมาตรา 9 ซงระบใหจดตงกองทนขนกองทนหนงเรยกวา กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ในกระทรวงการ“ ”คลง ประกอบดวยเงนและทรพยสนตามมาตรา 10 เพอเปนทนหมนเวยนและใชจายเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ซงอยภายใตสำานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยม ดร.ไชยยงค ชชาต เปนเลขาธการคนแรก สวนทมาของงบประมาณของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมประกอบดวย

(1) เงนทไดรบจากงบประมาณแผนดน(2) เงนหรอทรพยสนอนทไดรบจากรฐบาลหรอจาก

แหลงตางๆ ภายในประเทศหรอตางประเทศ หรอองคกรระหวางประเทศ หรอบคคลอน

(3) เงนทไดรบจากกองทนสงเคราะหเกษตรกร ตามกฎหมายวาดวยกองทนสงเคราะหเกษตรกร

(4) เงนดอกผลหรอผลประโยชนใดๆ ท ส.ป.ก. ไดรบเกยวกบการดำาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

1.1.4 กองทนจดหาทดนชวยเหลอชาวนาชาวไร

นอกจากเงนทนหมนเวยนจดซอทดนเพอเกษตรกรของกรมสงเสรมสหกรณ และ กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม“ ” ยงมกองทนทดนอกเสนทางหนงคอ กองทนทอยภายใตการดแลกำากบโดยนายกรฐมนตร กลาวคอ ระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวย“เงนทนหมนเวยน กองทนจดหาทดนชวยเหลอชาวนาชาวไร พ.ศ.2519 ซงเดมอยทสำานกเลขาธการนายกรฐมนตร และตอมาโอนมายงสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร ซงเงนทนหมนเวยนนมวตถประสงค (ขอ 4) เพอจดหาทดนใหแกชาวนาชาวไรไดมทดนทำากนเปนของตนเอง โดยใหสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตรเปดบญชไวทกรมบญชกลาง กระทรวงการคลง ทคลงจงหวดและทคลงอำาเภอ เรยกวา บญชเงนทนหมนเวยน กองทนจดหาทดนชวยเหลอ“ชาวนาชาวไร”

เงนทนดงกลาวนมาจากงบประมาณรายจายประจำาปของรฐบาล ขอ 7 ของระเบยบไดระบการใชจายเงนไวดงน

1.คาใชจายตางๆ เกยวกบการจดหาและหรอเพอใหไดมาซงทดนใหแกเกษตรกรทไมมทดนทำากนเปนของตนเอง

2.คาใชจายในการปรบปรงทดนใหมสภาพและคณภาพเปนทดนทำากนไดตามมตของคณะกรรมการกลางชวยเหลอชาวนาชาวไร

3.คาใชจายในการชวยเหลอชาวนาชาวไร กรณขอพพาทเกยวกบสทธหรอกรรมสทธในทดน และคาใชจายอนๆ ในการดำาเนนคด รวมทงคาใชจายตางๆ เพอใหชาวนาชาวไรไดทราบถงนโยบายการชวยเหลอของรฐบาล

โดยใหนายกรฐมนตรเปนผมอำานาจอนมตการใชจายเงนทนหมนเวยน ซงนาจะเปนทชดเจนวา กองทนนเกดขนจากการเคลอนไหวของสหพนธชาวนาชาวไรฯ และรฐบาลตงขนเพอเปนกลไกการแกไขปญหาของคณะกรรมการกลางแกไขปญหาชาวนาชาวไรในขณะนน หรออาจกลาวไดวาเปนเครองมอสำาคญของนายกรฐมนตรในการรบมอกบปญหาชาวนาชาวไรภายใตการเคลอนไหวของสหพนธ

ชาวนาชาวไรแหงประเทศไทย ดงรฐบาล ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ไดใชเงนกองทนฯ น ประกนตวชาวบานจงหวดลำาพน 9 คน ทถกจบ จำานวน 20,000 บาท

ในป 2520 กองทนฯ ไดมการแกไขเพอขยายวตถประสงคในการใชจายในการเตรยมอพยพราษฎรไปอยทดนจดสรรนคมสหกรณอาวลก จงหวดกระบ ใหนายกรฐมนตรสามารถใชเงน คาใชจายอนท“นายกรฐมนตรเหนสมควรจายเปนพเศษเฉพาะราย” ซงเปนลกษณะเดนของกองทนและกองทนหมนเวยนทอยภายใตสำานกปลดสำานกนายกรฐมนตรในระยะตอๆ มาทมลกษณะคลาย รถดบเพลง ท“ ”รฐบาลใชแกปญหาเกษตรกร ชาวนาชาวไร ทออกมาเดนขบวน ชมนมประทวงในทกมตทงปญหาหนสน ทดนทำากน ราคาพชผลตกตำา ฯลฯ

1.1.5 คณะกรรมการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน (กชก.)

ในป พ.ศ.2523 สมยพลเอก เปรม ตณสลานนท เปนนายกรฐมนตร ไดมคำาสงใหแตงตงคณะกรรมการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน(กชก.) แทนคณะกรรมการชวยเหลอชาวนาชาวไร (ก.ช.น.) ทตงขนชวงหลงเหตการณ 14 ตลาคม 2516 และเปลยนชอสำานกงาน ก.ช.น. เปนสำานกงานกลางชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน (สชก.) เพอทำาหนาทเปนฝายเลขานการของคณะกรรมการฯ ในป พ.ศ.2528 สำานกนายกรฐมนตรไดประกาศใช ระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน พ.ศ. 2528 ซงกำาหนดใหม คณะกรรมการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน (กชก.) เพอใหความชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนในดานทดน หนสน โดยใหมสำานกงานกลางชวยเหลอเกษตรกรและแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ (สกบ.) สำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร (สปน.) ทำาหนาทเปนฝายเลขานการของ กชก. (

ในป พ.ศ.2533 รฐบาลสมยพลเอกชาตชาย ชณหะวณ ประกาศใชระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยกองทนหมนเวยนเพอปลดเปลองหนสนเดมของเกษตรกรทยากจน พ.ศ. 2533 โดยรฐบาลไดอนมตงบประมาณสำาหรบเปนกองทนชวยเหลอ จำานวน 75 ลานบาท ตอมาในสมยรฐบาลนายชวน หลกภย ไดจดสรรงบประมาณเพมเตมใหอกจำานวน 1,390 ลานบาท และขยายวตถประสงคในการชวยเหลอใหกวางขวางยงขน โดยประกาศใชระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยกองทนหมนเวยนเพอชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนดานหนสนและทดน พ.ศ. 2536 เพอแกไขปญหาหนสนนอกระบบดงกลาว

แตผลการดำาเนนงานชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนไดในระดบหนงเทานนคอ ซงปรากฏผลการดำาเนนงานโดยรวม คอ ผลการดำาเนนงานตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยกองทนหมนเวยนเพอปลดเปลองหนสนเดมของเกษตรกรทยากจน พ.ศ. 2533 ตงแตวนท 5 ธนวาคม 2533 (วนทระเบยบฯ ใชบงคบ) ถงวนท 31 พฤษภาคม 2543 สามารถใหความชวยเหลอเกษตรกรทยากจน จำานวน 706 ราย จำานวนเงนทอนมตใหก 85,205,885 บาท จำานวนทดนทไดรบการชวยเหลอเนอท 12,978 ไร

สวนผลการดำาเนนงานตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยกองทนหมนเวยนเพอชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนดานหนสนและทดน พ.ศ. 2536 ตงแตวนท 1 ตลาคม 2536 (วนทระเบยบฯ ใชบงคบ) ถงวนท 31 พฤษภาคม 2543 กองทนหมนเวยนฯ สามารถใหความชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน จำานวน 12,052 ราย จำานวนเงนทอนมตใหก 1,590,821,905 บาท จำานวนทดนทไดรบการชวยเหลอเนอท 13,372 ไร

ตารางแสดงสถตการอนมตเงนกกองทนหมนเวยนฯ ของสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร

ชอกองทน จำานวนเงน ผลการอนมตเงนกตงแตเรมดำาเนนการ – 2543

งบประมาณ(บาท)

จำานวนเกษตรกรและผยากจน (ราย)

จำานวนเงน (บาท)

จำานวนทดน 1 (ไร)

1. กองทนหมนเวยนฯ พ.ศ. 2533 (สปน. 33)

2. กองทนหมนเวยนฯ พ.ศ. 2536 (สปน. 36)

75,000,000

1,390,000,000

706

12,052

85,205,885

1,590,821,905

12,978

13,372

รวม 1,465,000,000

12,758

1,676,027,790

26,350

ตอมาในป พ.ศ. 2545 ไดมการปฏรประบบราชการ โดยรฐบาลไดออก พระราชกฤษฎกาโอนกจการบรหารและอำานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพ.ร.บ. ปรบปรง กระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 และใหโอนงานชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน ซงสงกดสำานกงานปลดสำานกนายกรฐมนตร มาสงกดสำานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ จงไดมการปรบปรงโครงสรางของ

กชก. ใหมใหสอดคลองกบโครงสรางกระทรวงเกษตรฯ และกชก.เดมไดมมตรวมเงนทนและกองทนทง 3 กองทนเขาดวยกน โดยคณะรฐมนตรมมตและเมอวนท 11 กมภาพนธ 2546 เหนชอบใหรวมเงนทน และกองทนหมนเวยนเปนกองทนเดยว โดยมชอใหมวา "กองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจน" และไดประกาศมผลบงคบใชแลวเมอวนท 21 พฤศจกายน 2546

กองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจน พ.ศ. 2546 ใหความชวยเหลอทงดานหนสนและทดน โดยวตถประสงคดงน

1. เพอไถถอนทดนจากการขายฝาก หรอ จำานอง ซงสทธหรอกรรมสทธในทดนจะหลดเปนของเจาหนหรอบคคลอน

2. เพอชำาระหนตามสญญากยม ซงผกยมไดนำาเอกสารสทธในทดน เชน โฉนด หรอ น.ส.3 ก. หรอ น.ส.3 ใหเจาหนยดถอไวเปนประกน และทดนนน จะหลดเปนของเจาหนหรอบคคลอน

3. เพอซอคนทดนทไดสญเสยสทธหรอกรรมสทธไป เนองจากการนำาทดนไปขายฝาก หรอจำานอง หรอการกยม (นบแตวนทสญเสยสทธ หรอ กรรมสทธในทดนไปไมเกน 1 ป กรณเกนกวา 1 ป แตไมเกน 3 ป จะตองเปนกรณทผกยมยงทำากนอยในทดนแปลงดงกลาว)

4. เพอซอทดนตามสทธแหงกฎหมายวาดวยการเชาทดนเพอเกษตรกรรม

5. เพอเปนทนในการประกอบอาชพของผกยม

ผมสทธขอความชวยเหลอตองเปนเกษตรกรทยากจน หรอ ผยากจน หรอ บดามารดา หรอคสมรส หรอ บตรของเกษตรกรทยากจนหรอผยากจน หรอเกษตรกรผเชาทดนตามกฎหมายวาดวย

การเชาทดนเพอเกษตรกรรม เกษตรกรทยากจน หรอ ผยากจนทเปนลกหนกองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจน

กชก.ไดมการขยายขอบเขตการใหความชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนใหกวางขวางยงขน โดยมการออกระเบยบแกไขปรบปรงอกหลายฉบบเพอขยายวงเงนกใหสงขน การจดตงสวนภมภาค โดยใหมการจดตงคณะอนกรรมการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน (อชก.) ขนอก 5 คณะ คอ อชก.สวนกลาง อชก.กทม. อชก.เขต อชก.จงหวด และ อชก.สวนอำาเภอ รวมทงแกไขระเบยบ ขอ 4 ใหเปดรบหนของเกษตรกรสมาชกกองทนฟ นฟฯ ทเปนหนกบธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ฯลฯ

การอนมตเงนกกองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจน

ตงแตวนท 1 มกราคม 2534 - 30 เมษายน 2552

ภาคผขอก (ราย) จำานวนเงน จำานวนทดน

  (รอยละ) (บาท) ไรงาน

ตรว.

ภาคกลาง 2,478 627,608,790.90 20,558 1 65.811.64

ภาคเหนอ 3,689 487,409,174.20 34,797 2 91.417.33

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

13,931 1,630,238,935.73

161,691 3 10

.365.45ภาคใต 1,188 176,216,291.80 6,631 0 60

.85.58

รวม21,28

62,921,473,192.

63223,6

77 6

228.3

สรป ตงแตเรมใชระเบยบฯ ถงวนท 30 เมษายน 2552 ไดอนมตใหเกษตรกรและผยากจนกเงน จำานวนทงสน 21,286 ราย จำานวนเงนทอนมต 2,921,473,192.63 บาท จำานวนทดนทชวยเหลอเนอท 223,679-0-28.3 ไร

1.2 แนวคดในการจดตงธนาคารทดน แนวคดในการจดตงธนาคารทดนในประเทศไทยได

ปรากฏชดเจนขนในป 2518 โดยไดมการจดตงกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมขนอยภายใตความดแลของกระทรวงการคลง และมกองบรการกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมขนอยกบ ส.ป.ก. ทำาหนาทบรหารกองทน โดยมงหวงทจะขยายเปนธนาคารทดนในอนาคต

ในเดอนพฤษภาคม 2521 จงมการจดตงคณะทำางานรวมระหวาง ส.ป.ก. กบ ธกส. เพอศกษาลทางในการจดตงธนาคารทดน ผลของการศกษาเหนสมควรใหมการจดตงธนาคารทดนขนโดยอยรวมกบ ธกส. และไดนำาราง พ.ร.บ.เสนอคณะรฐมนตร โดยคณะรฐมนตรมมต เมอวนท 16 มกราคม 2522 ใหปรบปรง ราง พ.ร.บ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ........และราง พ.ร.บ.ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการแกษตร พ.ศ..........ใหสอดคลองกน

เมอวนท 9 มถนายน 2523 จงไดมการจดตงคณะอนกรรมการพจารณาดานธนาคารทดนขน โดยคณะอนกรรมการไดเสนอแนวทางการจดตงธนาคารทดนเปน 5 รปแบบคอ

1.จดตงขนใหมเปนเอกเทศแบบรฐวสาหกจโดยสมบรณ2.จดตงขนในธกส. โดยแบงเปน 2 ลกษณะคอ รวมกบ

ธกส. โดยแทจรงทงเงนทนและคาใชจาย และตงใน ธกส. แบบกงอสระ จาก ธกส. หรอเปนสวนหนงของ ธกส. แตแบงทนและคาใชจายเปนคนละสวนกน

3.จดตงจากกองทน ส.ป.ก. ในลกษณะกงราชการ กงรฐวสาหกจ

4.จดตงเปนรปธรรมนามธรรม (ไมมตวตน) หรอรปแบบคณะกรรมการโดยม ส.ป.ก.ทำาหนาทเปนฝายเลขานการ

5.เพมอำานาจหนาท ส.ป.ก.โดยไมตองจดตงอะไรใหม เพยงแตตองพจารณาแกกฎหมาย และกำาหนดนโยบายและมาตรการเสรมขนใหม

ในวนท 15 มถนายน 2525 คณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาตไดมมตใหมการจดตงธนาคารทดนขนโดยเรวทสด โดยใหอยภายใตการบรหารงานของ ธกส. โดยใหดำาเนนการทงในเขตปฏรปทดนและนอกเขตปฏรปทดน และไดเสนอคณะรฐมนตรเมอวนท 22 มถนายน 2525 คณะรฐมนตรรบหลกการ คณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาตจงไดมอบใหคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนผศกษา

2.ขอเสนอแนวทางการจดตงธนาคารทดน

สถานการณปญหาและผลกระทบ

1. ปจจบนปญหาการกระจกตวของทดน เปนปญหาทสำาคญและปรากฏเปนรปธรรมทชดเจนมากขนเร อยๆ จากการศกษาของโครงการศกษาการถอครอง การใชประโยชนทดนและมาตรการทางเศรษฐศาสตรและกฎหมาย เพอใหการใชประโยชนในทดนเกดประโยชนสงสด โดยมลนธสถาบนทดน พบวาทดนซงมการครอบครองโดยประชาชนทวประเทศมประมาณ 120 ลานไร และในทดนจำานวนนมากกวา 90 เปอรเซนตกระจกตวอยในมอของคนเพยง 10 เปอรเซนต หรอประมาณ 6 ลานคนเศษเทานน ตวเลขนสะทอนใหเหนอยางชดเจนวาปญหาการกระจกตวของทดนในสงคมไทย เปนปญหาทรนแรงเนองจากทดนอนเปนปจจยการผลตและตนทนทางสงคมไดถกครอบครองและผกขาดอยในมอของคนสวนนอยมไดถกการกระจายอยางเปนธรรม

2. ทดนในประเทศไทยถกทงรางไมทำาประโยชนหรอใชประโยชนไมเตมทเนองจากการเกงกำาไรในทดนเพอรอการขายและทดนจำานนหนงตดภาระในการจำานองหรอใชเปนหลกทรพยในการคำาประกนเงนกและเปนหนทไมกอใหเกดรายได โดยในป 2543 มการสำารวจพบวาทด นทวประเทศถกทงรางหรอทำาประโยชนไมเตมประสทธภาพ มากถง 40 เปอรเซนต หรอประมาณ 48 ลานไร โดยหากน ำาท ด น เหล าน นมา ใช ปร ะ โยชน เพ ม เพ มข น ในทางการเกษตรกรรมเพยง 15 เปอรเซนต กจะทำาใหเกดมลคาเพมทางเศรษฐกจมากถง 127,384 ลานบาท

3. ทดนทำากนหลดมอไปจากเกษตรกรรายยอยเนองจากภาวะหนสน จากความลมเหลวในภาคการผลตรวมถงผลกระทบจากการเปดการคาเสรทสงผลใหราคาสนคาเกษตรหลายชนดในทองตลาดราคาถกลงทำาใหเกษตรกรขายสนคาไดในราคาถกลง กอใหเกดภาวะหนสนเพมมากขน จากผลการขนทะเบยนหนของกองทนฟ นฟและพฒนาเกษตรกรในป 2551 พบวาเกษตรกรรายยอยทเปนสมาชกกองทนฟ นฟฯและเปนหนกบสหกรณและสถาบนการเงนตาง

โดยนำาทดนไปคำาประกนและกำาลงเขาสกระบวนการฟองรองเพอยดทรพยขายทอดตลาด มจำานวนรวมกน มากกวา 30 ลานไร

4.ปญหาการขาดแคลนทดนและไมสามารถเขาถงทดนของเกษตรกรรายยอยและคนยากจน จากตวเลขการขนทะเบยนคนจนทวประเทศของศนยอำานวยการตอสเพอเอาชนะคามยากจนแหงชาต(ศตจ.)ในป 2547 พบวา มคนจนและเกษตรกรรายยอย มาข นทะ เบยนเพ อขอรบความชวยเหล อด านท ด น ท งหมด 4,800,000 รายผานการคดกรอง(ใชเกณฑรายไดตำากวา 20,000 บาทตอป) และยนยนตองการความชวยเหลอ จำานวน 2,217,546 ราย จำาแนกเปน ไมมทดนทำากน จำานวน 889,022 ราย มทดนทำากนแตไมเพยงพอ จำานวน 517,263 ราย มทดนแตไมมเอกสารสทธ 811,279 ราย

5. ก า ร ส ญ เ ส ย พ น ท ซ ง เ ห ม า ะ ส ม ส ำา ห ร บ ก า ร ท ำาเกษตรกรรมเนองจากมการใชทดนผดประเภท จากรายงานของกรมพฒนาทดน ในป 2543 พบวามทดนประมาณ 30 ลานไร ซงอยในเขตชลประทานและเหมาะสมสำาหรบการทำานาปลกขาว ถกใชผดประเภทโดยมการนำาไปสรางโรงงานอสาหกรรม รสอรท บานจดสรร สถานทราชการและสถานศกษา ไปแลวประมาณ 5 ลานไร หรอประมาณ 1 ใน 6 ของพนท และมแนวโนมทจะเพมมากขนเปนลำาดบ

6. กองทนตางๆซงมอยเปนจำานวนมาก ถกจดตงขนทอยภายใตหนวยงานของรฐและวตถประสงคและการแกไขปญหาทดนทำากน ไมสามารถดำาเนนการไดอยางมประสทธภาพ เนองจากขาดความเปนเอกภาพ ขาดการประสานงานอยางจรงจงระหวางหนวยงาน รวมถงขาดการตดตามประเมนผลอยางเปนระบบ นอกจากนยงประสบกบภาวะความไมตอเนองและชดเจนทางนโยบายเนองจากมการเปลยนแปลงรฐบาลบอยครงขอเสนอแนวทางในการจดตงธนาคารทดน

จากสถานการณและปญหาทดนดงกลาวมาขางตนคณะทำางานจงไดประมลสรปและมขอเสนอตอแนวทางการจดตงกองทนธนาคารทดนโดยสงเขปดงน

1.หลกการ หลกการและเปาหมายในการจดตงกองทนธนาคารทดนควรเปนกลไกพเศษททำาหนาทในการสนบสนนใหเกดการเขาถงทดนทดนทำากนเพอเกษตรกรรมของเกษตรกรรายยอยรวมทงทดนเพอการอยอาศยของคนจนเปนประการสำาคญ และตองคำานงถงการมสวนรวมของเกษตรกรรายยอยและคนจนในทกขนตอนของการดำาเนนงาน และจะตองเปนองคกรทไมดำาเนนงานในเชงพาณชยหรอแสวงหาผลกำาไรจากการดำาเนนงานในลกษณะของสถาบนการเงนหรอธนาคารพาณชยทวไป โดยธนาคารทดนจะเปนกลไกสำาคญในรวบรวมทดนซ งเหมาะสำาหรบการเกษตรกรรม การควบคมการเปลยนมอทดนของเกษตรกรรายยอยและคนจนมใหตกไปอยในมอของเกษตรกรรายใหญหรอกลมทนและกระจายการถอครองทดนสเกษตรกรรายยอยและคนจนเมองอยางเปนธรรมและยงยน

2.เหตผลแมทศทางในการพฒนาประเทศในรอบเกอบ 50 ปทผานมาจะ

มงเนนไปสการพฒนาอตสาหกรรมและการบรการ ซงสงผลใหภาคเกษตรกรรมถกลดบทบาทและความสำาคญลงจะเหนไดจากสดสวนของประชาการในภาคเกษตรกรรมทลดลงอยางมนยสำาคญ แตในความเปนจรงคงไมสามารถปฏเสธไดวาภาคเกษตรกรรมและเกษตรกรรายยอยยงคงมบทบาททสำาคญตอสงคมไทยในฐานะเปนฐานการผลตอาหาร เพอหอเลยงคนในสงคม ยงคงมเกษตรกรรายยอยอกจำานวนไมนอยทยงชพอยดวยการผลตในภาคเกษตรกรรม ดงนน ท ด นจงยงคงเปนปจจยการผลตทส ำาค ญยงต อการท ำาเกษตรกรรม แตในปจจบนพบวาทดนทเหมาะสมสำาหรบการเกษตรกรรมกลบถกใชไปในเชงพาณชย และกระจกตวอย ในกลมนกธรกจ

ละนกการเมอง ทไมใชเกษตรกรรายยอย นอกจากนทดนซงเปนปจจยการผลตและเปนตนทนทางสงคมไดถกแปรเปลยนไปเปนสนคา ทำาใหทดนมราคาสงขนจนเกษตรกรไมสามารถเขาถงได แมวาทผานมารฐบาลจะไดดำาเนนการแกไขปญหาความเดอดรอนของเกษตรกรทตองสญเสยสทธในทดน ปญหาการขาดแคลนทดน โดยการปฏรปทดนมาอยาตอเนอง ตลอดจนการจดตงกองทนตางๆ เพอเขามาแกไขปญหาทดนทำากนและทดนเพออยอาศย แตเนองจากขอจำากดของการดำาเนนงานภายใตระบบราชการทขาดการประสานงานประกอบกบความตอเนองทางนโยบายและขอจ ำากดดานงบประมาณ นอกจากนนยงพบปญหาเกยวกบขอกฎหมาย ระเบยบปฏบต ทเกยวของกบการดำาเนนการดานทดนของหนวยงานรฐ หลายแหง ไดกำาหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทแตกตางและซำาซอนกน เปนเหตให การแกไขปญหาของรฐมแผนงานทไมแนนอน ไมมการประสานงานกน และปญหาประการส ำาคญ คอการแกไขปญหาทผานมาเปนการแกไขปญหาเปนรายกรณเฉพาะบคคล มไดมการกำาหนดยทธศาสตรในการแกไขปญหาในระดบโครงสราง และการมสวนรวมของชมชน และองคกรหรอสถาบนของเกษตรกรรายยอย อยางจรงจง จงจำาเปนตองมการจดตงกองทนธนาคารทดนขน

รางโครงสรางกองทนธนาคารทดน

สำานกงานกองทนธนาคาร

ทดน

มกรรมการบรหารทมาจากสรรหา

เปนอสระ

งบประมาณแผน

ดน

จากภาษทดน

3แสนลานบาทตอป

เงนก

ตำาบล

ภาค

จงหวด

เปนองคกรมหาชนกองทนทดน

อนๆ