การประยุกต์ใช้การจัดการความรู้ในภาคอุตสาหกรรม...

528 KKU Res. J. 2012; 17(4)

การประยกตใชการจดการความรในภาคอตสาหกรรม กรณศกษา 5 กลมอตสาหกรรมของไทยAn Application of Knowledge Management in Industry Sector: A Case Study of five Thailand Industries

รญชนา สนธวาลย*, นภสพร มมงคล และ นวพร เพงลองRunchana Sinthavalai*, Napisphon Meemongkol and Nawaporn Phenglong

ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรอ.หาดใหญ จ.สงขลา 90112Correspondent author: [email protected]

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการนำาการจดการความรไปประยกตในองคกรภาคอตสาหกรรม โดย

เปนการศกษาในภาพใหญ ประชากรทศกษาคอ 5 กลมอตสาหกรรมไดแก อตสาหกรรมยานยนต เครองจกรสำานกงาน

อาหารทะเลแปรรป อปกรณเครองใชไฟฟา และเคมและเคมภณฑ จำานวนทงสน 966 องคกร เครองมอทใชในการวจย

คอ แบบสอบถาม ซงผลจากการศกษาโดยรวมพบวา รอยละ 81.1 ของกลมตวอยางมองวาองคกรไมไดนำาการจดการ

ความรไปใชในองคกร โดยมเหตผลหลกคอ ความไมเขาใจในระบบการจดการความรทดพอ รอยละ 19.9 ของกลม

ตวอยางทงหมดมการนำาการจดการความรไปใชอยางเปนทางการ มเปาหมายหลกของการจดการความรเพอพฒนา

คน และพฒนางาน โดยเปนเปาหมายสงสดสองลำาดบแรก ในสวนของประโยชนทไดรบพบวา ประเดนทคะแนน

สงสดของทง 5 กลมอตสาหกรรมคอ การชวยปรบปรงประสทธภาพและเพมผลผลตในองคกร ประเดนปญหาจาก

การนำาการจดการความรไปใชพบวาภาพรวมของ 5 อตสาหกรรมคอการไมมกระบวนการแลกเปลยนความรทเปน

ระบบ ระบบสารสนเทศไมเอออำานวยและบคลากรไมใหความรวมมอ ซง 3 ประเดนดงกลาวคอกลไกสำาคญในการ

ขบเคลอนการจดการความร (คน ระบบและเทคโนโลย) สำาหรบเครองมอและเทคนคการจดการความรทมการนำาไป

ใชพบวา กจกรรมกลมยอยและการใชระบบจดการเอกสารเปนเทคนคทนยมสองลำาดบแรก และยงพบวาเครองมอ

ทนยมใชนน เนนไปทกลมการถายทอดความรมากกวากลมการเขาถงความร นอกจากน การศกษาครงนยงมการ

วเคราะหปจจยทมผลตอประโยชนของการจดการความร ปญหาและ รวมทงเครองมอทางการจดการความร ดวย

การทดสอบทางสถตทระดบนยสำาคญ 0.05 ทงนปจจยทศกษาคอประเภทของอตสาหกรรม ขนาดขององคกร และ

ประสบการณดานการจดการความร

KKU Res. J. 2012; 17(4):528-542http : //resjournal.kku.ac.th

529KKU Res. J. 2012; 17(4)

ABSTRACT

This study attempted to ascertain the implementation of knowledge management in an industrial sector. In

other words, the study focused on a big picture of knowledge management implementation in the industries. Five

industrial sectors; automotive, office machinery, seafood processing, electronic equipment, chemicals and chemical

products, were focused. There were 966 organizations surveyed by mailed questionnaires. The survey revealed

that 81.1 percent of responses have not applied knowledge management in their organizations. The main reason

was lack of knowledge in the concept of knowledge management. 19.9 percent of responses claimed themselves

working on knowledge management formally. The ultimate goals for implementing knowledge management were

highlighted as competency development and job improvement. Besides, the actual benefits were highlighted as

improving the efficiency and productivity. The main obstacles were concluded as lack of process for knowledge

sharing, inappropriate technology, and uncoordinated staff. In fact, those were theoretically considered as main

driver for knowledge management. For tools and techniques, a small group activity and a document system were

popularly applied. In addition, tools and techniques enabling a knowledge transfer are typically used comparing

to tools for the knowledge access. This research also focused on the factor analysis. Three issues were statistically

tested for their factors; benefits of knowledge management, obstacles in implementing, and knowledge management

tools. The factors, which were considered, were type of industry, organization size, and experience in knowledge

management.

คำ�สำ�คญ การจดการความร, ภาคอตสาหกรรม, แบบสอบถาม

Keywords: Knowledge Management, Industrial Sector, Questionnaire

1.บทนำ�

องคกรในปจจบนประสบกบการแขงขนทมาก

ขน การเปลยนแปลงตางๆ ทมอยางรวดเรว ไมวาจะเปน

ดานเศรษฐกจ ประชากร วทยาศาสตร และเทคโนโลย

เปนตน องคกรจงตองพรอมปรบตวและพฒนาอยางตอ

เนอง โดยความร (Knowledge) ทมมานานขององคกร

ตางตองการการบรหารจดการใหคงอย ความรใหมๆ ท

เกดขนตางตองการการรวบรวม และความรจากแหลง

ภายนอกอนๆ ทอาจเปนประโยชนใหองคกรตางตองการ

การจดเกบทเหมาะสมเพอสบคนและใชประโยชนได

ทนทวงท แนวคดทางดานการจดการความร (Knowledge

Management: KM) จงเปนหนงในแนวทางสำาหรบการ

บรหารจดการทเขามามสวนชวยสงเสรมการเรยนรของ

องคกร รวมทงการเพมประสทธภาพการทำางานใหกบ

องคกร

ปจจบนแนวคดดงกลาวไดรบความสนใจและ

มการนำาไปประยกตใชในหลายหนวยงานทงในภาครฐ

และเอกชน ทงในและตางประเทศ โดยเปาหมายหลก

ของการนำาการจดการความรไปใชสามารถสรปไดกวางๆ

ไดแก เพอบรรลเปาหมายของงาน บรรลเปาหมายของ

คน และบรรลเปาหมายการพฒนาองคกรไปเปนองคกร

แหงการเรยนร (1), (2) ทงนเพราะโดยมากปจจยทสง

ผลใหองคกรเรมเหนความสำาคญของการจดการความร

มกมาจากการสญเสยบคคลในองคกร (2) รวมทงปจจย

จากภายนอกอนไดแก คแขง และลกคาเปนหลก (3) และ

หากพจารณาประโยชนทจะไดรบจากการจดการความ

รนนมอยหลายประการ เชน เพมความสามารถในการ

แขงขนทางธรกจ เพมประสทธภาพการทำางาน การเพม

ความสามารถในการพฒนาสนคาหรอบรการใหใกลเคยง

ความตองการของลกคา การพฒนาทกษะและความรของ

พนกงาน (1), (2), (4) เปนตน ทงนเครองมอหลากหลาย

530 KKU Res. J. 2012; 17(4)

ประเภทถกนำามาใชเพอชวยใหองคกรสามารถถายทอด

ขอมลและความรระหวางหนวยงานและบคคล เครองมอ

และเทคนคตางๆ อาจแบงไดเปน 2 กลมหลก คอ เครองมอ

ทชวยในการเขาถงความร เชน ฐานความร สมดหนา

เหลอง และเครองมอทชวยในการถายทอดความร เชน

ชมชนนกปฏบต การทำากจกรรมกลมยอย ซงในการเลอก

ใชเครองมอในการจดการความรนนจำาเปนทจะตองศกษา

ความเหมาะสมของเครองมอดงกลาวดวย นอกจากน

ปญหาทมกจะเกดขนในการนำาการจดการความรมาใชกม

มากมาย ตวอยางเชน บคลากรไมใหความรวมมอ ปญหา

ของขอมลทมากเกนความจำาเปน ความยงยากในการใช

ระบบเทคโนโลยใหมๆ เครองมอหรอเทคนคทไม

เหมาะสมกบวฒนธรรมองคกร เปนตน

จากการนำาไปใชทแตกตางกนในแตละองคกร

หรอแผนกหรอแมแตความแตกตางทางวตถประสงค

ของการนำาไปใช อาจจะนำามาซงความหลากหลายทง

ดานเครองมอและเทคนคทางการจดการความร รวมถง

สภาพปญหาและอปสรรคทองคกรประสบ สงเหลาน

สงผลตอความตองการทจะศกษาถงลกษณะการนำาการ

จดการความรไปใชในอตสาหกรรมทแตกตางกนวาม

ความหลากหลายมากเพยงใด นอกจากน ขอมลเรองการ

จดการความรในประเทศไทย โดยมากจะเปนขอมลการนำา

ไปใชในภาพขององคกร ยงขาดขอมลเชงประจกษจาก

การสำารวจโดยภาพรวมบนฐานวชาการ ดงเชนงานวจยท

สำารวจมาของประเทศแคนาดา (1) เยอรมน (2) เดนมารก

(3) และฝรงเศส (5) ดวยเหตดงกลาวจงเปนทมาของงาน

วจยน

2.วธก�รวจย

รปท 1 แสดงขนตอนการวจยและอธบายเพม

เตมในบางประเดนดงน

รปท1. แสดงขนตอนการดำาเนนการวจย

2.1ประช�กรและกลมตวอย�ง

การวจยครงนใชเกณฑ “อตสาหกรรมทมการ

ขยายตวสงสด” ในการเลอกกลมอตสาหกรรมตวอยาง

เนองดวยตองการศกษาวาในองคกรทสามารถดำาเนน

ธรกจใหเตบโตอยางตอเนองนน มการนำาการจดการความ

รไปประยกตใชหรอไม อยางไร จากขอมลอตราการขยาย

ตวของสาขาอตสาหกรรม ป 2552 พบวาอตสาหกรรม

สาขาสนคาทนและเทคโนโลยมอตราการขยายตวสงทสด

รองลงมาคอกลมอตสาหกรรมวตถดบ และอตสาหกรรม

เบา เมอศกษาขอมลในแตละสาขาอตสาหกรรมทง

3 สาขา พบวาอตสาหกรรมอปกรณเครองใชไฟฟา

อตสาหกรรมเครองจกรสำานกงาน อตสาหกรรมเคม

และเคมภณฑ อตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปและ

อตสาหกรรมยานยนตเปนกลมอตสาหกรรมทมการขยาย

ตวสงสดในแตละสาขาอตสาหกรรม (6) งานวจยครงนจง

เลอก 5 กลมอตสาหกรรมดงกลาวในการทำาการศกษาวจย

ประชากรในกลมอตสาหกรรมทง 5 กลม ม

จำานวนรวมทงสน 2,742 องคกร ดงนนกลมตวอยางทใช

ในงานวจยครงน คำานวณดวยสมการ

531KKU Res. J. 2012; 17(4)

n คอ กลมตวอยางทตองการ

N คอ ประชากรทงหมด

e2 คอ คาความคลาดเคลอนทยอมรบได

จากการคำานวณกลมตวอยางจากสตรของยา

มาเน ทคาความคลาดเคลอน 0.05 ไดกลมตวอยาง ดง

แสดงในตารางท 1

ในการจดสงแบบสอบถามเปนการเจาะจง

ไปทผรบผดชอบดานการจดการความรในองคกร หรอ

ตำาแหนงเทยบเทา เนองจากประเดนในการถามเปน

ลกษณะภาพรวมของการดำาเนนการและเปาหมายของ

งานวจยเปนการมองแบบมหภาพ

ต�ร�งท1.จำานวนกลมตวอยาง

กลมอตส�หกรรม ประช�กร กลมตวอย�ง

ยานยนต 490 221

เครองจกรสำานกงาน 111 87

อาหารทะเลแปรรป 105 84

อปกรณเครองใชไฟฟา 677 252

เคมและเคมภณฑ 1,359 310

รวม 954

2.2เครองมอทใชในก�รวจย

ในการศกษาวจยครงนอาศยการรวบรวมขอมล

ดวยแบบสอบถาม (Questionnaire) ประกอบดวย 2 ตอน

ไดแก ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 ลกษณะการนำาการจดการความรไปใชในองคกร

(เฉพาะองคกรทมการนำาการจดการความรไปใช) คำาตอบ

เปนลกษณะเลอกตอบ ใช/ไมใช โดยเนอหามาจากการ

ทบทวนวรรณกรรมเกยวกบความครอบคลมในการนำา

การจดการความรใชในองคกร เปาหมาย ประโยชน

ปญหา และคเรองมอการจดการความรทม

3.ผลก�รวจย

แบบสอบถามทไดรบกลบมามจำานวนทงสน

966 ชด ดงแสดงในตารางท 2 โดยการแบงขนาดองคกร

อาศยจำานวนพนกงานเปนเกณฑ (ขนาดเลกคอไมเกน 50

คน ขนาดกลางคอ 50-199 คน และขนาดใหญคอ 200 คน

ขนไป) ผลการศกษาสามารถสรปไดเปน 5 ประเดนดงตอ

ไปน

ต�ร�งท2. แบบสอบถามทไดรบกลบ

อตส�หกรรมขน�ด

เลก กล�ง ใหญ รวม

ยานยนต 58 62 82 202

เครองจกรสำานกงาน 42 24 35 101

อาหารทะเลแปรรป 32 22 27 81

อปกรณเครองใชไฟฟา 123 82 56 261

เคมและเคมภณฑ 144 116 61 321

รวม 399 306 261 966

3.1ขอมลทวไป

องคกรกลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 81.1)

ไมมประสบการณดานการจดการความร ผตอบแบบ

สอบถามสวนใหญนน เคยไดยนคำาวาการจดการความร

แตไมทราบวาคออะไร คดเปนรอยละ 43.8 และรอยละ

28.7 นนเคยผานการอบรมเกยวกบการจดการความรมา

แลว สำาหรบองคกรทไมมประสบการณดานการจดการ

ความร หรอกลาวคอ ไมมการนำาระบบการจดการความ

รไปใชนนใหเหตผลวา เพราะองคกรยงไมเขาใจระบบ

ดพอเปนเหตผลอนดบหนงทงอตสาหกรรมยานยนต

(รอยละ58.3) อตสาหกรรมเครองจกรสำานกงาน (รอย

ละ 56.9) อตสาหกรรมอปกรณเครองใชไฟฟา (รอยละ

60.0) อตสาหกรรมเคมและเคมภณฑ (รอยละ 62.7) ใน

สวนของอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป ใหเหตผลวา

ยงไมมทมงานเปนเหตผลสงสด (รอยละ 52.9) และไม

เขาใจระบบดพอเปนเหตผลลำาดบท 2 (รอยละ 48.6) ดง

แสดงผลในตารางท 3

532 KKU Res. J. 2012; 17(4)

ต�ร�งท3. ขอมลทวไปขององคกรตวอยาง

ประเดน

อตส�หกรรม

โดยรวม

ย�นยน

ต

เครองจกรสำ�นกง�น

อ�ห�รทะเลแปรรป

อปกรณเครองใชไฟฟ�

เคมแ

ละเคมภ

ณฑ

% % % % % %

• ประสบการณการทำางานดานการจดการความร (N=966)

- ไมม

- ม

---------------------------

- ม นอยกวา 1 ป

- ม 1-2 ป

- ม 3-4 ป

- ม 5 ป ขนไป

81.1

18.9

---

5.8

5.3

5.1

2.8

77.7

22.3

---

5.0

6.9

6.9

3.5

76.2

23.8

---

5.0

11.9

4.0

3.0

90.1

9.9

---

0.0

1.2

4.9

3.7

82.0

18.0

---

6.1

5.4

3.4

3.1

81.6

18.4

---

7.8

3.1

5.6

1.9

• ความรเกยวกบการจดการความร (N=966)

- ไมรจก

- เคยไดยน แตไมทราบวาคออะไร

- เคยผานการอบรมเกยวกบการจดการความรมาแลว

27.5

43.8

28.7

36.0

41.5

22.5

21.8

45.5

32.7

21.8

52.6

25.6

31.2

41.5

27.3

22.5

44.4

33.1

• เหตผลทองคกรไมนำาระบบการจดการความรไปใช *(N=783)

- ไมเขาใจระบบดพอ 59.4 58.3 56.9 48.6 60.0 62.7

- ไมมทมงาน 47.6 25.8 44.4 52.9 49.7 58.9

- ยงไมถงเวลา 22.8 9.8 18.1 21.4 25.0 30.1

- ผบรหารไมใหความสำาคญ 20.7 16.7 29.2 28.6 21.4 17.4

- คดวาไมเกดประโยชน 3.4 3.8 1.4 1.4 5.2 3.0

*สามารถเลอกตอบไดมากกวา 1 ขอ

533KKU Res. J. 2012; 17(4)

3.2ผลก�รศกษ�ลกษณะก�รนำ�ก�รจดก�ร

คว�มรไปใชในภ�คอตส�หกรรม

สวนนประมวลผลเฉพาะองคกรทมการ

นำาการจดการความรไปใช จำานวน 183 องคกร โดยเปน

อตสาหกรรมยานยนต จำานวน 45 องคกร อตสาหกรรม

เครองจกรสำานกงาน จำานวน 24 องคกร อตสาหกรรม

อาหารทะเลแปรรปจำานวน 8 องคกร อตสาหกรรม

อปกรณเครองใชไฟฟา จำานวน 47 องคกร อตสาหกรรม

เคมและเคมภณฑ จำานวน 59 องคกร โดยมประเดนเกยว

กบการนำาการจดการความรไปใชขององคกร ดงตารางท 4

ต�ร�งท4.ลกษณะการนำาการจดการความรไปใช

ประเดน


โดยรวม

ย�นยน

ต




เคมแ

ละเคมภ

ณฑ

% % % % % %

คว�มครอบคลม

ครอบคลมทกแผนก/ฝาย 54.8 51.1 25.0 75.0 63.6 61.4

เนนเฉพาะแผนก/ฝาย 45.2 48.9 75.0 25.0 36.4 38.6

ฝายบรหาร 68.7 72.7 94.4 100.0 47.4 54.5

ฝายทรพยากรมนษย 50.6 45.5 66.7 100.0 52.6 40.9

ฝายควบคมคณภาพ QC 48.8 45.5 41.2 100.0 47.4 40.9

ฝายบญชและการเงน 29.3 22.7 23.5 50.0 42.1 22.7

ฝายผลต 52.4 59.1 23.5 50.0 63.2 54.5

ฝายการตลาด 28.0 31.8 29.4 0.0 15.8 31.8

ฝายขาย 17.7 18.2 23.5 100.0 0.0 19.0

ฝายวจยและพฒนา 32.9 13.6 35.3 100.0 31.6 40.9

ฝายออกแบบ 13.4 4.5 5.9 50.0 31.6 9.1

เป�หม�ยก�รจดก�รคว�มร*

- พฒนาคน 91.9 90.7 95.7 100.0 90.7 85.7

- พฒนางาน 86.8 88.4 100.0 97.5 81.4 84.2

- พฒนาฐานความรขององคกร 52.9 55.8 34.8 75.0 46.5 59.6

- พฒนานวตกรรมใหมๆ 31.6 11.6 56.5 37.5 30.2 36.8


534 KKU Res. J. 2012; 17(4)

3.2.1คว�มครอบคลมก�รนำ�ก�รจดก�ร

คว�มรไปใช

จากองคกรทมการนำาระบบการจดการ

ความรไปใชจำานวนทงสน 183 องคกร พบวาใน 4

อตสาหกรรมไดแก รอยละ 51.1 ขององคกรในกลม

อตสาหกรรมยานยนต รอยละ 75.0 ขององคกรในกลม

อตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป รอยละ 63.6 ขององคกร

ในกลมอตสาหกรรมอปกรณเครองใชไฟฟา และ รอยละ

61.4 ขององคกรในกลมอตสาหกรรมเคมและเคมภณฑ

มการนำาการจดการความรไปประยกตใชครอบคลมใน

ทกแผนก/ฝายขององคกร นอกเหนอจากนนเปนการ

นำาไปใชเฉพาะบางแผนก/ฝาย ในขณะทองคกรในกลม

อตสาหกรรมเครองจกรสำานกงาน มการนำาการจดการ

ความรไปใชเฉพาะบางแผนก/ฝายเปนสวนใหญ (รอยละ

75.0) โดยไดเนนฝายบรหาร รองลงมาเนนฝายทรพยากร

มนษย และฝายควบคมคณภาพ ทงนงานวจยทศกษา

กบภาคอตสาหกรรมในประเทศเยอรมนพบวา ฝายใน

องคกรทการจดการความรเขาไปมผลตอการพฒนาและ

สามารถสรางแรงจงใจในการนำาไปใชไดมากทสด คอฝาย

ทรพยากรมนษย และการตลาด (2) ซงจะพบวาในการ

สำารวจครงนพบสดสวนการนำาไปใชในการตลาดเพยง

รอยละ 28 เทานน แตในฝายทรพยากรมนษยมการนำาการ

จดการความรไปใชสงเปนลำาดบท 2 (รอยละ 50.6)

3.2.2 เป�หม�ยก�รนำ�ก�รจดก�รคว�มร

ไปใช

จากขอมลขางตน พบวา เปาหมายของ

การนำาการจดการความรไปใชในองคกรทง 5 กลม

อตสาหกรรมนนมความใกลเคยงกน โดยเปาหมายสวน

ใหญนนจะเนนเพอพฒนาคนและพฒนางานควบค

กนไป แตจะมขอแตกตางกนอยทเปาหมายอนดบสาม

โดย 4 กลมอตสาหกรรม ไดแกอตสาหกรรมยานยนต

อตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป อตสาหกรรมอปกรณ

เครองใชไฟฟาและอตสาหกรรมเคมและเคมภณฑนนม

เปาหมายเพอพฒนาฐานความรองคกร ในขณะทองคกร

ตวอยางในกลมอตสาหกรรมเครองจกรสำานกงานนนม

เปาหมายเพอพฒนานวตกรรม โดยงานวจยในประเทศ

แคนาดา และเยอรมนพบเปาหมายการพฒนาคนเปน

ประเดนหลกเชนกน ทงการตงเปาหมายเพอถายทอด

ความรไปสพนกงานใหม และจดเรมการผลกดนการ

จดการความรนนมาจากการสญเสยคนในองคกร (1), (2)

3.2.3ประโยชนจ�กก�รนำ�ก�รจดก�ร

คว�มรไปใช

ทง 5 กลมอตสาหกรรมเหนรวมกนวา

ประโยชนทองคกรไดรบอนดบหนงจากการนำาการ

จดการความร คอชวยในการปรบปรงประสทธภาพ

การทำางานและเพมผลผลต (แสดงในตารางท 5) ขอมล

ดงกลาวสอดคลองกบการศกษาเหตผลทองคกรภาค

อตสาหกรรมขนาดใหญในประเทศแคนาดาใหความ

สำาคญกบการจดการความร โดยเหตผล 3 ลำาดบแรกคอ

เพมประสทธภาพของกระบวนการ เพมความไดเปรยบ

ในการแขงขน และชวยรวบรวมและบรณาการความร

ไวกบองคกร (7) ในงานวจยทเกยวเนองกน องคกรภาค

อตสาหกรรมขนาดกลางในประเทศแคนาดามองประเดน

การเพมประสทธภาพการทำางานเปนลำาดบแรก และ

องคกรขนาดเลกมองประเดนการเพมความไดเปรยบใน

การแขงขน เปนลำาดบแรก (1)สงผลใหเมอพจารณาใน

ภาพรวม พบวาเหตผลทองคกรมองวาไดรบจากการนำา

การจดการความรไปใชลำาดบสงสดคอความไดเปรยบ

ทางการแขงขน (1) และงานวจยในภาคอตสาหกรรม

ของประเทศเดนมารกใหความสำาคญในประเดนความ

ไดเปรยบในการแขงขนเปนลำาดบแรกเชนกน (3) ซง

ประเดนดงกลาวนพบวาองคกรตวอยางในงานวจยนเหน

ประโยชนเพยงรอยละ 40.7

535KKU Res. J. 2012; 17(4)

ต�ร�งท5.ประโยชน และปญหาจากการนำาการจดการความรไปใชของภาคอตสาหกรรม

ประเดน


โดยรวม

ย�นยน

ต



อปกรณคร

องใชไฟ

ฟ�

เคมแ

ละเคมภ

ณฑ

% % % % % %

ประโยชนของก�รจดก�รคว�มร*

- ปรบปรงประสทธภาพและเพมผลผลต 84.2 88.6 70.8 87.5 90.9 80.7

- ลดเวลาการบรการ/คาใชจาย 69.5 75.0 75.0 75.0 61.4 68.4

- เพมประสทธภาพการตดสนใจ 56.5 59.1 45.8 12.0 75.0 50.0

- การลงทนทางทรพยากรมนษย 51.4 50.0 41.7 62.5 50.0 56.1

- ปองกนการสญหายของความร 35.0 36.4 37.5 25.0 27.3 40.4

- การยกระดบผลตภณฑ 44.6 31.8 45.8 75.0 63.6 35.1

- ความไดเปรยบทางการแขงขน 40.7 18.2 62.5 87.5 31.8 49.1

- การบรหารลกคา 31.6 31.8 25.0 37.5 36.5 29.8

- สรางนวตกรรม 37.9 20.5 37.5 62.0 45.5 42.1

- การพฒนาทรพยสน 18.1 6.8 20.8 12.5 29.5 17.5

ปญหาและอปสรรค*

-ไมมกระบวนการแลกเปลยนความรทเปนระบบ 51.9 46.7 62.5 50.0 57.4 47.5

-ระบบสารสนเทศไมเอออำานวย 33.9 57.8 37.5 25.0 25.5 22.0

-บคลากรไมใหความรวมมอ 57.7 55.6 45.8 25.0 62.2 46.6

-บคคลมทศนคตความรคออำานาจ 32.8 37.8 50.0 0.0 29.8 28.8

-ตวบคคลยงไมมความไววางใจ

กบบคคลทจะแลกเปลยนความร

26.2 37.8 25.0 37.5 21.3 20.3

-ไมรวาความรทมอยมประโยชน 22.4 15.6 29.2 0.0 23.4 27.1

-มการแขงขนภายในสง 23.5 26.7 20.8 50.0 17.0 23.7

-ตวบคคลไมเหนประโยชนของการจดการความร 25.1 20.0 20.8 50.0 17.0 33.9

-ไมมการยกยองชมเชย/ใหรางวล 20.8 15.6 16.7 25.0 25.5 22.0


536 KKU Res. J. 2012; 17(4)

3.2.4ปญห�จ�กก�รนำ�ก�รจดก�รคว�มร

ไปใช

ปญหาในการนำาการจดการความร ไป

ใช 3 อนดบแรกของภาพรวม 5 กลมอตสาหกรรม คอ

ไมมกระบวนการแลกเปลยนความรทเปนระบบ ระบบ

สารสนเทศไมเอออำานวย และบคลากรไมใหความรวมมอ

ตามลำาดบ ซงจะเหนไดวาปญหาดงกลาวเปนปจจย

พนฐานในการขบเคลอนการจดการความรในองคกร

กลาวคอ คน กระบวนการ และเทคโนโลย

3.2.5 เครองมอและเทคนคก�รจดก�ร

คว�มร

ปจจบนเครองมอและเทคนคการจดการ

ความรนนมหลากหลายชนด ทงชนดทเปนเครองมอชวย

ในการ “ถายทอด” ความรและชนดทเปนเครองมอชวย

ในการ “เขาถง” ความร ตารางท 6 แสดงผลการสำารวจ

เครองมอและเทคนคการจดการความรทมการนำาไปใช

เครองมอการจดการความรทไดรบความ

นยมในการนำามาใชนนสวนใหญเปนเครองมอประเภท

ถายทอดความร โดยอนดบหน งของท ง 5 กลม

อตสาหกรรมเหมอนกนคอ กจกรรมกลมยอย หาก

พจารณาเครองมอกลมถายทอดความรพบอนดบสองและ

สามของแตละกลมอตสาหกรรมมดงน กลมอตสาหกรรม

ยานยนตและเครองจกรสำานกงาน เหมอนกนคอ การ

แลกเปลยนงาน และการจดตงทมขามสายงาน สำาหรบ

กลมอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรป ไดแก การทบทวน

หลงการปฏบตงานและการสมมนาเรองความรตางๆ ใน

ขณะทกลมอตสาหกรรมอปกรณเครองใชไฟฟา ไดแก

การทบทวนหลงการปฏบตงาน และระบบทปรกษา

(พเลยง) กลมอตสาหกรรมเคมและเคมภณฑไดแก ระบบ

ทปรกษา(พเลยง) และการแลกเปลยนงาน อาจกลาวโดย

สรปไดวา อนดบท 2 และ 3 ของทง 5 อตสาหกรรมอย

ใน 4 เทคนคการถายทอดความรนคอ การแลกเปลยน

งาน ทมงานขามสายงาน ทบทวนหลงการปฏบต และ

ระบบทปรกษา

พจารณาเครองมอการจดการความร

ประเภทการเขาถงพบวาระบบจดการเอกสารเปนเครอง

มอทนยมใชเปนลำาดบท 1 ในทกอตสาหกรรม จดหมาย

อเลกทรอนกส (E-mail) มความนยมเปนลำาดบถดมา

โดยเปนลำาดบท 2 ในอตสาหกรรมเครองจกรสำานกงาน

อาหารทะเลแปรรป และอปกรณเครองใชไฟฟา และ

เปนลำาดบท 3 ในอตสาหกรรมยานยนตและเคมภณฑ

นอกจากนฐานขอมลความร โดยภาพรวมแลวเปนเครอง

มอทนยมลำาดบท 3 หากพจารณารายอตสาหกรรม พบวา

เปนลำาดบท 2 ของสองอตสาหกรรมไดแก อตสาหกรรม

ยานยนต และเคมภณฑ เปนลำาดบท 3 ของอตสาหกรรม

เครองจกรสำานกงาน

537KKU Res. J. 2012; 17(4)

ต�ร�งท6. เครองมอและเทคนคการจดการความรทมการนำาไปใช

ประเดน


โดยรวม

ย�นยน

ต




เคมแ

ละเคมภ

ณฑ

% % % % % %

เครองมอและเทคนคKM*

กลมถ�ยทอดคว�มร

- การทำากจกรรมกลมยอย 89.8 95.5 100.0 100.0 81.8 86.0

- การแลกเปลยนงาน 60.5 68.2 70.8 50.0 47.7 61.4

- การจดตงทมขามสายงาน 47.4 59.1 62.5 12.5 40.9 42.1

- การทบทวนหลงปฏบตงาน 60.5 56.8 54.2 87.5 65.9 57.9

- สมมนาเรองความรตางๆ 54.8 47.7 45.2 87.5 50.0 54.4

- ระบบทปรกษา(พเลยง) 55.9 47.7 54.2 62.5 52.3 64.9

- ชมชนนกปฏบต 42.9 31.8 50.0 25.0 45.5 49.1

- ระบบโคช 35.6 34.1 33.3 37.5 29.5 42.1

- การประชมผานวดโอ 10.2 6.8 4.2 12.5 11.4 14.0

- เวท-ถามตอบ 9.0 4.5 4.2 0 6.8 17.5

กลมเข�ถงคว�มร

- ระบบจดการเอกสาร 75.8 81.8 79.2 87.5 81.8 71.9

- จดหมายอเลกทรอนกส 57.1 52.3 70.8 75.0 56.8 52.6

- ฐานขอมลความร 48.6 56.8 41.7 50.0 36.4 54.4

- กรณศกษา 22.0 25.0 29.2 37.5 20.5 15.8

- วธปฏบตทเปนเลศ 31.1 22.7 20.8 25.0 43.2 33.3

- ฐานความรบทเรยน 24.3 22.7 12.5 62.5 20.5 28.1

- การเลาเรอง 29.4 18.2 29.2 25.0 27.3 40.0

- การเรยนการสอนผานเวบ 20.9 9.1 33.3 25.0 22.7 22.8

- การเสวนา 22.6 20.5 8.3 25.0 18.2 33.3

- กรปแวร 7.9 6.8 25.0 0.0 2.3 7.0


538 KKU Res. J. 2012; 17(4)

3.3วเคร�ะหปจจยทผลตอประโยชนจ�กก�ร

จดก�รคว�มร

การทดสอบคาทางสถตดวย Chi-Square (โดย

โปรแกรม PASW) เมอพจารณาประโยชนทองคกรได

รบจากการจดการความร เทยบกบประเภทอตสาหกรรม

ขนาดองคกร และประสบการณดานการจดการความร

ขององคกร สามารถแสดงผลดงตารางท 7

ต�ร�งท7.สรปผลการทดสอบ Chi-Square ประเดนประโยชนจากการจดการความร

ประโยชนจ�กก�รจดก�รคว�มร

ประเภท

อต

ส�หกรรม

ขน�ดองคก

ร

ประสบ

ก�รณ

ด�นKM

- ปรบปรงประสทธภาพและเพมผลผลต 0.203 0.003* 0.656

- ลดเวลาการบรการและคาใชจาย 0.646 0.882 0.653

- เพมประสทธภาพการตดสนใจ 0.006* 0.005* 0.089

- การลงทนทางทรพยากรมนษย 0.757 0.179 0.226

- ปองกนการสญหายของความร 0.676 0.000* 0.078

- การยกระดบผลตภณฑ 0.006* 0.585 0.010*

- ความไดเปรยบทางการแขงขน 0.000* 0.568 0.778

- การบรหารลกคา 0.085 0.438 0.108

- สรางนวตกรรม 0.055 0.366 0.366

- การพฒนาทรพยสน 0.092 0.066 0.039*

* สมพนธกนอยางมนยสำาคญทระดบ 0.05

3.3.1 ประเภทอตสาหกรรมมความสมพนธ

กบประโยชนทไดรบจากการนำาการจดการความรไปใช

ในเรองของการเพมประสทธภาพในการตดสนใจ การ

ยกระดบผลตภณฑ และการสรางความไดเปรยบทางการ

แขงขน ซงมความสมพนธกนอยางมนยสำาคญทระดบ

ความเชอมน 0.05 พจารณาเรองการเพมประสทธภาพการ

ตดสนใจ พบวาองคกรในกลมอตสาหกรรมเครองจกร

สำานกงานและอาหารทะแลแปรรปเหนประโยชนในขอน

นอยกวากลมอตสาหกรรมอนๆ การยกระดบผลตภณฑ

พบวาองคกรในกลมอตสาหกรรมยานยนตและกลม

เคมและเคมภณฑ มองเหนวาองคกรไดประโยชนจาก

การจดการความรในเรองนนอยกวากลมอตสาหกรรม

อนๆ นอกจากนองคกรในกลมอตสาหกรรมเครองจกร

สำานกงานและอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปเหน

วาการจดการความรสามารถสรางความไดเปรยบทางการ

แขงขนไดมากกวาองคกรในกลมอตสาหกรรมอนๆ

3.3.2 ขนาดขององคกรมความสมพนธ

กบประโยชนทไดรบจากการนำาการจดการความรไปใช

ในเรองของการปรบปรงประสทธภาพและเพมผลผลต

การเพมประสทธภาพในการตดสนใจ และการปองกน

การสญหาของความร ซงมความสมพนธอยางมนยสำาคญ

ทระดบความเชอมน 0.05 โดยองคกรขนาดเลกและขนาด

กลางมองวาการจดการความรชวยเพมประสทธภาพ

ในการตดสนใจไดมากกวาองคกรขนาดใหญ นอกจาก

นองคกรขนาดกลางและใหญมองวาการจดการความร

ชวยปรบปรงประสทธภาพและเพมผลผลต รวมทงชวย

539KKU Res. J. 2012; 17(4)

ปองกนการสญหายของความรไดมากกวาองคกรขนาด

เลก

3.3.3 ประสบการณดานการจดการความร

ขององคกรมความ สมพนธกบประโยชนทไดรบจากการ

จดการความรในเรองของการยกระดบผลตภณฑ และ

การพฒนาทรพยสน ซงมทระดบความเชอมน 0.05 โดย

องคกรทมประสบการณดานการจดการความร 3-4 ป มอง

ประโยชนในเรองการยกระดบผลตภณฑนอยกวาองคกร

กลมอนๆแตองคกรดงกลาว เหนประโยชนเรองของการ

พฒนาทรพยสนมากกวาองคกรทมประสบการณตงแต

5 ปขนไป

3.4วเคร�ะหปจจยทมผลตอปญห�ในก�รนำ�

ก�รจดก�รคว�มรไปใช

การทดสอบคาทางสถตดวย Chi-Square

เมอพจารณาปญหาจากการนำาการจดการความรไป

ใช เทยบกบประเภทอตสาหกรรม ขนาดองคกร และ

ประสบการณดานการจดการความรขององคกร สามารถ

แสดงผลดงตารางท 8

ต�ร�งท8. สรปผลการทดสอบ Chi-Square ประเดนปญหาในการนำาการจดการความรไปใช

ปญห�ในก�รนำ�ก�รจดก�รคว�มรไปใช

ประเภท

อต



ร

ประสบ

ก�รณ

ด�นKM

-ไมมกระบวนการแลกเปลยนความรทเปนระบบ 0.570 0.221 0.881

-ระบบสารสนเทศไมเอออำานวย 0.003* 0.491 0.385

-บคลากรไมใหความรวมมอ 0.194 0.001* 0.211

-บคคลมทศนคตวาความรคออำานาจ 0.121 0.117 0.154

-ตวบคคลยงไมมความไววางใจกบบคคลทจะแลกเปลยนความร 0.253 0.681 0.181

-ไมรวาความนนทมอยมประโยชน 0.316 0.002* 0.000*

-มการแขงขนภายในสง 0.253 0.333 0.011*

-ตวบคคลไมเหนประโยชนของการจดการความร 0.079 0.002* 0.262

-ยงไมมการยกยองชมเชย/ใหรางวล 0.686 0.738 0.349

* สมพนธกนอยางมนยสำาคญ 0.05


กบปญหาและอปสรรคทพบเจอจากการนำาการจดการ

ความรไปใชในองคกรในเรองของระบบสารสนเทศ

ไมเอออำานวย ทระดบความเชอมน 0.05 โดยกลม

อตสาหกรรมยานยนตจะพบปญหานมากกวากลม

อตสาหกรรมอนๆ

3.4.2 ขนาดขององคกรมความสมพนธ

กบปญหาและอปสรรคในการจดการความรในองคกร

ในเรองของบคลากรไมใหความรวมมอ ไมรวาความรท

มอยนนมประโยชนตอบคคลอนหรอไม และตวบคคล

ไมเหนประโยชนของการจดการความร และ ทระดบ

ความเชอมน 0.05 โดยองคกรขนาดกลางและใหญพบกบ

ปญหาเกยวกบบคลากรใหความรวมมอ และบคคลไมเหน

ประโยชนของการจดการความรมากกวาองคกรขนาดเลก

ในขณะทองคกรขนาดเลกพบกบปญหาทบคลากรไมรวา

ความรทมอยนนมประโยชนตอบคคลอนหรอไมมากกวา

องคกรขนาดกลางและขนาดใหญ

3.4.3 ประสบการณดานการจดการความ

รขององคกรมความสมพนธกบปญหาและอปสรรคใน

การจดการความรในองคกรในเรองของไมรวาความรท

540 KKU Res. J. 2012; 17(4)

มอยนนมประโยชนตอบคคลอนหรอไมและมการแขงขน

ภายในสง ซงมความสมพนธอยางมนยสำาคญ โดยใน

องคกรทมประสบการณนอยกวา 1 ปพบกบปญหาเกยวกบ

ไมรวาความรทมอยนนมประโยชนตอบคคลอนหรอไม

มากกวาองคกรทมประสบการณมากกวา และองคกรทม

ประสบการณมากกวา 5 ปขนไปพบปญหามการแขงขน

ภายในมากกวาองคกรทมประสบการณนอยกวา

3.5วเคร�ะหปจจยทมผลตอก�รเลอกเครองมอ

และเทคนคก�รจดก�รคว�มรไปใช

การทดสอบคาทางสถตดวย Chi-Square เมอ

พจารณาเครองมอและเทคนคการจดการความรทองคกร

เลอกใช เทยบกบประเภทอตสาหกรรม ขนาดองคกร และ

ประสบการณดานการจดการความรขององคกร สามารถ

แสดงผลดงตารางท 9

ต�ร�งท9. สรปผลการทดสอบ Chi-Square ประเดนการเลอกเครองมอและเทคนคการจดการความรไปใช

เครองมอและเทคนคก�รจดก�รคว�มร*

ประเภท

อต



ร

ประสบ

ก�รณ

ด�นKM

กลมถ�ยทอดคว�มร

- การทำากจกรรมกลมยอย 0.057 0.020* 0.665

- การแลกเปลยนงาน 0.235 0.352 0.018*

- การจดตงทมขามสายงาน 0.063 0.167 0.030*

- การทบทวนหลงปฏบตงาน 0.435 0.955 0.137

- สมมนาเรองความรตางๆ 0.424 0.000* 0.037*

- ระบบทปรกษา(พเลยง) 0.482 0.275 0.312

- ชมชนนกปฏบต 0.312 0.002* 0.055

- ระบบโคช 0.760 0.240 0.101

- การประชมผานวดโอ 0.638 0.013* 0.005*

- เวท-ถามตอบ 0.092 0.609 0.556

กลมเข�ถงคว�มร

- ระบบจดการเอกสาร 0.685 0.039* 0.029*

- จดหมายอเลกทรอนกส 0.437 0.274 0.206

- ฐานขอมลความร 0.281 0.002* 0.002*

- กรณศกษา 0.492 0.149 0.066

- วธปฏบตทเปนเลศ 0.207 0.235 0.177

- ฐานความรบทเรยน 0.061 0.002* 0.132

- การเลาเรอง 0.189 0.120 0.009*

- การเรยนการสอนผานเวบไซต 0.181 0.000* 0.237

- การเสวนา 0.127 0.217 0.014*

- กรปแวร 0.015* 0.018* 0.028*

* สมพนธกนอยางมนยสำาคญ 0.05

541KKU Res. J. 2012; 17(4)


กบการเลอกใชกรปแวรเปนเครองมอจดการความร ซง

มความสมพนธอยางมนยสำาคญ ทระดบความเชอมน

0.05 โดยเครองมอชนดนจะไดรบความนยมในกลม

อตสาหกรรมเครองจกรสำานกงานมากกวาอตสาหกรรม

อนๆ

3.5.2 ขนาดขององคกรมความสมพนธกบ

การเลอกการทำากจกรรมกลมยอย การจดสมมนาความ

ร ชมชนนกปฏบต การประชมผานวดโอ ระบบจดการ

เอกสาร ฐานขอมลความร ฐานความรบทเรยน การเรยน

การสอนผานเวบ และกรปแวร เปนเครองมอในการ

จดการความรซงมความสมพนธอยางมนยสำาคญทระดบ

0.05 โดยชมชนนกปฏบต จะเปนทนยมในองคกรขนาด

เลกมากกวาองคกรขนาดกลางและใหญ สำาหรบการทำา

กจกรรมกลมยอย และระบบจดการเอกสาร จะเปนทนยม

ในองคกรขนาดเลกและองคกรขนาดใหญมากกวาองคกร

ขนาดกลาง การจดสมมนาความร การประชมผานวดโอ

ฐานขอมลความร ฐานความรบทเรยนจะเปนทนยมใน

องคกรขนาดกลางและขนาดใหญมากกวาองคกรขนาด

เลก สำาหรบการเรยนการสอนผานเวบรวมถงกรปแวร

จะเปนทนยมในองคกรขนาดใหญ

3.5.3 ประสบการณดานการจดการความร

มความ สมพนธกบการเลอกการแลกเปลยนงาน การจด

ตงทมขามสายงาน การสมมนาเรองความร การประชม

ผานวดโอ ระบบจดการเอกสาร ฐานขอมลความร การ

เลาเรอง การเสวนา และกรปแวรเปนเครองมอการจดการ

ความรทนำาไปใชในองคกร ซงมความสมพนธอยางมนย

สำาคญทระดบความเชอมน 0.05 โดยการจดสมมนาความร

ฐานขอมลความร จะนยมใชในองคกรทมประสบการณ

มากกวา 2 ปขนไป ในองคกรทมประสบการณ 3-4 ป จะม

การประชมผานวดโอ การเสวนา การแลกเปลยนงานและ

กรปแวร มากกวาองคกรกลมอนๆ และสำาหรบองคกร

ทมประสบการณนอยกวาหรอเทากบ 2 ปนยมใชการจด

ตงทมขามสายงาน การเลาเรองและระบบจดการเอกสาร

มากกวาองคกรกลมอนๆ

4.สรปผลก�รวจย

งานวจยนเปนการศกษาในภาพกวางถงลกษณะ

การนำาการจดการความรไปใชในภาคอตสาหกรรม

ของอตสาหกรรม 5 กลมคออตสาหกรรมยานยนต

อตสาหกรรมเครองจกรสำานกงาน อตสาหกรรมอาหาร

ทะเลแปรรป อตสาหกรรมอปกรณเครองใชไฟฟา และ

อตสาหกรรมเคมและเคมภณฑ ซงผลจากการศกษาน

ทำาใหเหนถงความคลายคลงและความหลากหลายของ

การนำาการจดการความรไปประยกตใชในองคกร ทงใน

เรองของเปาหมายการนำาไปใช ประโยชนทไดจากการนำา

การจดการความรไปใช รปแบบกระบวนการ ปญหา

และอปสรรค รวมถงเครองมอและเทคนคการจดการ

ความร ทงนความหลากหลายของการดำาเนนกจกรรม

บางอยางอาจขนอยกบบรบทขององคกรเชน ประเภท

อตสาหกรรม ขนาดขององคกร และประสบการณดาน

การจดการความรในองคกร อยางไรกตามงานวจยน

ทำาใหเหนภาพกวางของการดำาเนนงานดานการจดการ

ความรในองคกรภาคอตสาหกรรมเทานน การทำาวจยตอ

เนองจงควรมการศกษาในเชงลกกบองคกรโดยอาจเจาะ

ลกเปนในแตละอตสาหกรรม แตละขนาด หรอแตละ

ประสบการณดานการจดการความร เพอทราบถงเหตและ

ผลของประเดนตางๆ หรอความแตกตางทเกดขน เชน

การเลอกเครองมอหรอเทคนคการจดการความร ปญหา

และอปสรรค รวมทงประโยชนทองคกรมองวาไดรบจาก

การจดการความร นอกจากน อาจมการศกษาการนำาการ

จดการความรไปใชในภาครฐและบรการ เพอทำาใหเหนถง

ลกษณะการนำาการจดการความรไปใชทแตกตางกนออก

ไปและนำาผลมาเปรยบเทยบกบผลการศกษาในครงน

5.กตตกรรมประก�ศ

การดำาเนนงานวจยครงนไดรบทนอดหนน

การวจยจากเงนรายได มหาวทยาลยสงขลานครนทร

วทยาเขตหาดใหญ ประเภททวไป ประจำาปงบประมาณ

2553 เลขทสญญา ENG530103S รวมทงไดรบความชวย

เหลอและความรวมมอจากสถานประกอบการ ผใหขอมล

542 KKU Res. J. 2012; 17(4)

แบบสอบถาม จนทำาใหการวจยครงนเสรจลลวงไปดวยด

ทางคณะผวจยตองขอขอบพระคณ ณ โอกาสน

6.เอกส�รอ�งอง

(1) Earl L. Are We Managing our Knowledge? The

Canadian Experience. Measuring Knowledge

Management in the Business Sector: First Steps.

Organization for Economic Co-operation and

Development Statistics Canada (OECD); 2003.

p.55-85.

(2) Edler J. The Management of Knowledge in

German Industry. Measuring Knowledge




p.89-118.

(3) Baastrup A. and Strømsnes W. The promotion

and Implementation of Knowledge Management

– A Danish Contribution. Measuring Knowledge




p.119-141.

(4) Offsey S. Knowledge management: linking

people to knowledge for bottom line results. Int

J Knowledge management. 1997; 1(2): 113-122.

(5) Kremp E. and Mairesse J. Knowledge Manage-

ment, Innovation and Productivity: A Firm Level

Exploration Based on French Manufacturing

CIS3 Data. Measuring Knowledge Management

in the Business Sector: First Steps. Organization

for Economic Co-operation and Development

Statistics Canada (OECD); 2003. p.143-168.

(6) Gross Domestic Product of Q3/2008. [Internet]

[2009; cited 2009 Feb 12]. Available from http://

www.tistr.or.th/tistrblog/diskstation/Q3Thai.pdf

(7) Earl J. and Gault F. Knowledge Management:

S ize Mat te r s . Measur ing Knowledge




p.169-186.

การประยุกต์ใช้การจัดการความรู้ในภาคอุตสาหกรรม...

Documents

Transcript of การประยุกต์ใช้การจัดการความรู้ในภาคอุตสาหกรรม...