ประวตศาสตรไทยสมยรตนโกสนทร ร.4-6เอกสารประกอบการเรยน

รายวชาประวตศาสตร ส 23103 ชนมธยมศกษาปท 3

ชอ-สกล……………………………………………….หอง…………เลขท………….

จดทำ�โดย

น�ยสงคม กลสวรรณ (ครผสอน)

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

โรงเรยนโพนทองพฒนาวทยา ต.แวง อ.โพนทอง จ.รอยเอด

สำานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27ปการศกษา 2553

2

ประวตศ�สตรสมยรตนโกสนทรกอนก�รเปลยนแปลงก�รปกครอง( รชก�ลท 4 - รชก�ลท 6 )

1. ด�นก�รปกครอง                    แมวารชกาลท 4 จะทรงมพระราชอำานาจเดดขาดตามแบบพระมหากษตรยในระบอบสมบรณาญาสทธราช แตพระองคกไดทรงเรมปรบปรงเปลยนแปลงการปฏบตบางอยาง เพอใหเกดประโยชนสขแกประชาราษฎร โดยเฉพาะในเรองความสมพนธระหวางองคพระมหากษตรยกบประชาชน รชกาลท 4 ทรงพจารณาวาประเพณบางอยางทเคยปฏบตกนมาแตเดม เชน หามราษฎรเขาใกลชดรวมทงมการยงกระสนเวลาเสดจพระราชดำาเนนและบงคบใหราษฎรปดประตหนาตางบานเรอน เปนประเพณทลาสมย ประเทศตะวนตกทมการปกครองระบอบสมบรณาญาสทธราชย กไมมประเพณตดสทธราษฎรแบบน จงโปรดใหยกเลกประเพณดงกลาว อนญาตใหราษฎรเขาเฝาโดยสะดวกและเปดโอกาสใหผทไดรบความเดอดรอนถวายฎการองทกขในขณะทเสดจพระราชดำาเนนดวย                    ตอมาในสมยรชกาลท 5 เมอพระองคทรงบรรลนตภาวะใน พ.ศ.2416 และทรงวาราชการดวยพระองคเอง จงทรงเรมปรบปรงการปกครองซงเรยกวา การปฏรปการปกครอง“ ”            1. การปฏรปการปกครองในสมยรชกาลท 5 แบงเปน 2 ระยะคอ                    1.1 การปรบปรงการปกครองประเทศในตอนตนรชกาล ทรงตงสภาทปรกษาราชการแผนดน หรอเรยกวา เคานซล ออฟ สเตท “ ”(Council of State) และสภาทปรกษาในพระองค หรอเรยกวา ปรว เคาน“ซล ” (Privy Council) สภาทงสองนมหนาทในการออกกฎหมายและยกเลกกฎหมาย รวมทงยกเลกประเพณโบราณตางๆ ทเหนวาไมเหมาะสมกบสภาพสงคมในสมยนน ปรากฏวาสภาทง 2 ดำาเนนงานไปไดไมนาน กตองหยดชะงกเพราะเกดเหตการณรายแรงทเรยกวา วกฤตการณวงหนา “ ” (เปนความขดแยงระหวางพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวกบกรมพระราชวงบวร

3

วชยชาญ ซงดำารงตำาแหนงวงหนา อนเนองมาจากความหวาดระแวงซงกนและกนจนเกอบจะมการประทะกนระหวางกน) ขนในปลาย พ.ศ.2417 แตกสามารถยตลงได                    1.2 การปฏรปการปกครองในชวงหลง รชกาลท 5 ทรงตระหนกถงภยนตรายจากการแสวงหาอาณานคมของประเทศมหาอำานาจตะวนตก และทรงเหนวาลกษณะการปกครองของไทยใชมาแตเดมลาสมยไมสอดคลองกบความเจรญกาวของบานเมอง ดงนนใน พ.ศ.2430 ทรงเรมการปฏรปการปกครองแผนใหมตามแบบตะวนตก โดยเฉพาะในสวนกลางมการจดแบงหนวยงานการปกครองออกเปน 12 กรม ซงตอมาเปลยนไปใชคำาวา กระทรวง แทนโดยประกาศสถาปนากรมหรอกระทรวงตางๆ ในวนท “ ” 1 เมษายน พ.ศ.2435 และยงไดประกาศตงเสนาบดเจากระทรวงตางๆ ขน ยบตำาแหนงอครมหาเสนาบดและเสนาบดจตสดมภทกตำาแหนง มสทธเทาเทยมกนในทประชม ตอจากนนไดยบกระทรวงและปรบปรงเปลยนแปลงเสยใหมเหลอไวเพยง 10 กระทรวง คอ                              1. กระทรวงมหาดไทย                              2. กระทรวงกลาโหม                              3. กระทรวงการตางประเทศ                              4. กระทรวงวง                              5. กระทรวงเมอง (นครบาล)                              6. กระทรวงเกษตราธการ                              7. กระทรวงพระคลงมหาสมบต                              8. กระทรวงยตธรรม                              9. กระทรวงธรรมการ                            10.กระทรวงโยธาธการ                            11.(กระทรวงยทธนาธการ) ตอมาไปอยกระทรวงกลาโหม เนองจากมหนาทคลายคลงกน                            12.(กระทรวงมรธาธการ) ตอมาไปอยกระทรวงวง เนองจากมหนาทคลายคลงกน

4

                    สวนภมภาค ไดยกเลกการจดเมองเปนชนเอก โท ตร จตวา เปลยนเปนการปกครองแบบเทศาภบาล คอ รวมหวเมองหลายเมองเขาดวยกนเปนมณฑลๆ หนง โดยมขาหลวงเทศาภบาล เปนผปกครองมณฑล ขนตรงตอกระทรวงมหาดไทย การจดตงมณฑลเทศาภบาลนเปนการรวมอำานาจการปกครองทงดานการเมอง และเศรษฐกจเขาสสวนกลาง ทำาใหการปกครองหวเมองเปนแบบเดยวกนและมประสทธภาพมากขน นอกจากนยงไดมการแบงเขตการปกครองสวนภมภาคออกเปนเมอง(จงหวด) อำาเภอ ตำาบล และหมบาน ตามลำาดบ                    แตเนองจากระยะนบรรดาประเทศมหาอำานาจตางกำาลงแสวงหาอาณานคม ประเทศไทยกถกฝรงเศสคกคามอยางหนก จนทำาใหการพฒนาประเทศในสมยรชกาลท 5 ดำาเนนไปไมดเทาทควรและเกดความลาชา เนองจากพนฐานทางดานการศกษา เศรษฐกจ และวฒนธรรมของไทยขดตอการพฒนาประเทศตามแบบแผนใหม หรอตามแบบประเทศตะวนตก                    2. การวางฐานการปกครองระบอบประชาธปไตย กอนการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 ไทยไดเรมมการวางราฐานการปกคารองระบอบประชาธปไตย มาตงแตสมยรชกาลท 6 โดยใชแบบแผนการปกครองตามอยางสมยรชกาลท 5 แลวนำามาปรบปรงใหม คอ ในสวนกลาง ตงกระทรวงทหารเรอ กระทรวงพาณชย ในสวนภมภาค รวมมณฑลตางๆ เขาเปนภาค มอปราชและ สมหเทศาภบาลเปนผปกครอง กรงเทพฯ กนบเปนมณฑลหนงมสมหพระนครปกครองใหเรยกเมองตางๆวา จงหวด และ พ.ศ.2461 ไดโปรดเกลาฯ ใหสรางเมองจำาลองขนในบรเวณพระราชวงดสต ชอวา ดสตธาน และจดการปกครองเปนแบบเทศบาล แบงเขตการ“ ”ปกครองออกเปนอำาเภอ ตำาบล และหมบาน ตามกฎหมายลกษณะการปกครองทองท มรฐธรรมนญเปนหลกในการปกครอง เรยกวา ธรรมนญ“ลกษณะการปกครองคณะนคราภบาล (ดสตธาน) พทธศกราช 2461” รชกาลท 6 ทรงมพระราชประสงคทจะทำาการทดลองการปกครองในระบอบประชาธปไตย โดยใหขาราชการบรพารไดเขาใจเกยวกบกระบวนการปกครองในระบอบน นอกจากนพระองคยงทรงเปดโอกาสใหประชาชนไดแสดงความ

5

คดเหนโดยผานทางหนงสอและอออกพระราชาบญญตประถมศกษาอกดวย                    3. การปฏรประบบกฎหมายและการศาล สมยรชกาลท 5 เปนระยะเวลาทชาวยโรปเรมแสวงหาอาณานคมและแผอทธพลเขามาในเมองไทย พระองคจงไดทรงตรากฎหมายและประกาศตางๆ ขนใชบงคบมากมาย เพอใหทนสมยเหมาะสมกบสภาพบานเมองในขณะนน เชน พระราชบญญตมรดกสนเดมและสนสมรส ใน พ.ศ. 2394 พระราชบญญตพระสงฆสามเณร และศษยวด พ.ศ. 2402                    ในการตดตอกบตางประเทศ ทำาใหไทยเสย สทธสภาพนอก“อาณาเขต โดยตางชาตอางวากฎหมายไทยปาเถอนและรงเกยจวธการ”พจารณาคดแบบจารตนครบาล (คอวธการไตสวนคดของตลาการอยางทารณ เชน การตอกเลบ บบขมบ รชกาลท 5 โปรดเกลาฯยกเลก เมอ พ.ศ.2439) จงไมยอมใหใชบงคบคนตางชาตหรอคนในบงคบบญชา ทำาใหไทยตองทำาการปฏรปกฎหมายในสมยรชกาลท 5                    การปฏรปกฎหมายไทย การปฏรปกฎหมายไทยในสมยรชกาลท 5 เรมเมอ พ.ศ.2440 โดยพระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงราชรดเรกฤทธ พระนามเดมวา พระองคเจารพพฒนศกด เปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวและเจาจอมมารดาตลบ ไดทรงศกษาวชากฎหมายจากมหาวทยาลยออกซฟอรด ประเทศองกฤษ ทรงไดรบแตงตงใหเปนเสนาบดกระทรวงยตธรรมและไดรบยกยองวาเปน พระบดา“แหงกฎหมายและการศาลไทย ทรงตงโรงเรยนสอนวชากฎหมายขน โดย”ดำาเนนการสอนเอง โรงเรยนกฎหมายแหงนตอมาไดกลายเปนมหาวทยาลยธรรมศาสตร ไดตงคณะกรรมการตรวจชำาระและรางกฎหมาย ไดแก กฎหมายลกษณะอาญา ประกาศใชใน พ.ศ.2451 จดเปนกฎหมายฉบบใหมและทนสมยทสดฉบบแรกของไทย ตอมาไดประกาศใชกฎหมายอกหลายฉบบ เชน พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท ร.ศ.116 พระราชบญญตสทธผแตงหนงสอ ร.ศ.120 กฎหมายวาดวยการเลกทาส พ.ศ 2448 ฯลฯ นอกจากนยงมการปฏรปภาษากฎหมายไทยใหรดกม ชดเจนและเหมาะสมยงขน                    สมยรชกาลท 6 ไดโปรดเกลาฯใหดำาเนนงานรางประมวล

6

กฎหมายแพงและพาณชยตอจากททำาไวในสมยรชกาลท 5 และ พ.ศ.2466 ไดโปรดเกลาฯ ใหตงกรมรางกฎหมายขน                    การศาล ในสมยรชกาลท 5 โปรดเกลาฯใหตงกระทรวงยตธรรมใน พ.ศ.2434 เพอเปนการแกไขปญหาตางๆ เชน ตลาการขาดความยตธรรม ทจรตตดสนคดความลาชา เปนตน โดยแยกตลาการออกจากฝายธรการ และรวมศาลทกระจายอยตามกระทรวงตางๆ มาไวทกระทรวงยตธรรมเพยงแหงเดยว และใน พ.ศ.2435 ไดมการเปลยนแปลงงานดานการศาล คอ รวมศาลอทธรณคดราษฎร ตงศาลราชทณฑพเฉทขน ยกเลกกรมรบฟองโดยตงจาศาลเปนพนกงานรบฟองประจำาศาลตางๆ ตอมารวมศาลราชทณฑพเฉทกบศาลอาญา รวมศาลแพงเกษมกบศาลแพงไกรศรเปนศาลแพง ใน พ.ศ.2441 จดแบงศาลออกเปน 3 แผนก ไดแก ศาลฎกา ศาลกรงเทพฯ และศาลหวเมอง                    ความสำาเรจในการปฏรประบบกฎหมายและการศาลของไทยนน นอกจากจะเปนผลงานของพระบรมวงศานวงศและขาราชการไทยทมความรความสามารถ เชนพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระสวสดวฒนวศษฐ เสนาบดกระทรวงยตธรรม องคแรก และขนหลวงพระยาไกรส ผพพากษาไทยคนแรกทเรยนวชากฎหมายสำาเรจไดเปนเนตบณฑตองกฤษแลว ไทยยงไดจางนกกฎหมายชาวตางประเทศทมความรมาเปนทปรกษากฎหมายอกดวย บคคลสำาคญ ไดแก นายโรลง ยคมนส ขาวเบลเยยม นายโตกจ มาซาโอะ ชาวญปน นายวลเลยม อลเฟรด ตลเลเก ชาวลงกา และนายยอรช ปาด ชาวฝรงเศส

2. ด�นเศรษฐกจ                    ในสมยรชกาลท 4 ไทยไดทำาสนธสญญาทางพระราชไมตรการคากบองกฤษ เมอ พ.ศ.2398 เปนทรจกกนทวไปวา สนธสญญาเบาว“รง หลงจากทำาสนธสญญาเบาวรงแลวไดมชาตอนๆ เขามาขอเจราจาทำาสนธ”สญญาตามแบบอยางองกฤษอกหลายชาต เชน สหรฐอเมรกา ฝรงเศส โปรตเกส เดนมารก เนเธอรแลนด เปนตน เมอมชาวตางประเทศเดนทางมาคาขายมากขน สนคาแปลกๆใหมๆ และวทยาการตางๆ กแพรหลายส

7

ประชาชนทวไป ทำาใหมการพฒนาบานเมอง เพอใหทนสมยทดเทยมกบตางประเทศ เชน มการตดถนนสายตางๆ ไดแก ถนนเจรญกรง หรอถนนใหม บำารงเมอง เฟ องนคร สลม และมการขดคลองผดงกรงเกษม คลองดำาเนนสะดวก ฯลฯ                    ตามขอความในสนธสญญาเบาวรงกำาหนดใหไทยเรยกเกบภาษขาเขาไมเกนรอยละ 3 เทานน แตเนองจากมเรอเขามาคาขายมากกวาแตกอนถงปละ 103 ลำา ทำาใหไทยเปนฝายไดเปรยบดลการคาทกป แตการจดเกบภาษในสมยนไมรดกมพอ เมอมาถงสมยรชกาลท 5 โปรดเกลาฯใหตงหอรษฎากรพพฒนขนใน พ.ศ.2416 เพอรวบรวมภาษอากรทกชนดจากทกหนวยงาน และไดตรมพระราชบญญตเกยวกบภาษอากรหลายฉบบ กำาหนดอำานาจหนาทของเจาหนาทแบงงานในแตละกระทรวง กำาหนดอตราภาษอากรทแนนอน ทำาใหรฐมรายไดเพมมากขนอกมากมาย                    เงนตรา ในสมยรชกาลท 4 โปรดเกลาฯ ใหจดตงโรงกษาปณขนใน พ.ศ.2403 ไดเปลยนจากการใชเงนพดดวงเปนเงนเหรยญ                      ครนถงสมยรชกาลท 5 โปรดเกลาฯ ใหเปลยนมาตราเงนไทยมาใชระบบทศนยมกำาหนดให 1 บาท ม 100 สตางค สรางเหรยญสตางคทำาดวยทองขาว และเหรยญทองแดง และไดโปรดเกลาฯ ไดพมพธนบตรขนใชอยางจรงจง โดยตราพระราชบญญตธนบตร ร.ศ.121 (พ.ศ.2445)และตงกรมธนบตรขน สงกดกระทรวงพระคลงมหาสมบต นอกจากนยงประกาศใชพระราชบญญตมาตราทองคำา ร.ศ.127 (พ.ศ.2451) โดยใชทองคำาเปนมาตรฐานเงนตราแทนเงน และในปเดยวกนไดประกาศยกเลกการใชเงนพดดวง เหรยญ เฟ อง เบยทองแดงตางๆ เบยสตางคทองขาว โดยใหใชเหรยญบาท สลง และเหรยญสตางคอยางไหมแทน                    ก�รธน�ค�รและคลงออมสน                     สมยรชกาลท 5 ไดมการจดตงธนาคารขนครงแรกใน พ.ศ.2431 ดำาเนนการโดยชาวตางประเทศ ตอมาใน พ.ศ.2449 พระเจานองยาเธอ กรมหมนมหศรราชหฤทย (พระองคเจาไชยนตมงคล) ไดเปนผกอตงธนาคารแหงแรกทดำาเนนการโดยคนไทย ชอวา บคคลภย “ ” (Book

8

Club) ตอมาไดรบพระบรมราชานญาตใหจดทะเบยนตงเปนธนาคารไดถกตองตามกฎหมาย ใชชอวา บรษทแบงกสยามกมมาจล ทนจำากด “ (Siam Commercial Co,) ปจจบนเปลยนชอเปน ธนาคารไทยพาณชย จำากด“ ”                    คลงออมสนจดตงในสมยรชกาลท 6 ใน พ.ศ.2458 ตามพระราชบญญตออมสน และไดววฒนาการเปนธนาคารออมสน

3. สภ�พสงคมและก�รศกษ�                    การเลกทาสในสมยรชกาลท 5 พระองคทรงดำารวา การทประเทศไทยมชนชนทาสมากเทากบเปนการเสยเศรษฐกจของชาต และทำาใหตางชาตดถกและเหนวาประเทศไทยปาเถอนดอยความเจรญ ซงมผลทำาใหประเทศมหาอำานาจตางๆ คดจะเขาครอบครองไทย โดยอางวา เพอชวยพฒนาประเทศไทยใหทดเทยมประเทศอนๆ ทเจรญแลวทงหลาย                     ดงนน ใน พ.ศ.2417 พระองคจงทรงเรมออกพระราชบญญตพกดกระเษยรอายลกทาสลกไทขน โดยกำาหนดคาตวทาสอาย 7-8 ป มคาตวสงสด 12-14 ตำาลง แลวลดลงเรอยๆ เมอมอาย 21 ป คาตวจะเหลอเพยง 3 บาท ซงทำาใหทาสมโอกาสไถตวเปนไทไดมากและใน พ.ศ.2420 พระองคทรงบรจาคเงนจำานวนหนงเพอไถตวทาสทอยกบเจานายมาครบ 25 ป จำานวน 45 คน พ.ศ.2443 ทรงออกกฎหมายใหทาสสนไถอายครบ 60 ป พนจากการเปนทาสและหามขายตวเปนทาสอก พ.ศ.2448 ออกพระราชบญญตทาส ร.ศ.124 บงคบทวประเทศ หามมการซอทาสตอไป ใหลดคาตวลงเดอนละ 4 บาท จนครบจำานวนเงน และใหบรรดาทาสเปนไททงหมด                    การเลกทาสของพระองคประสบความสำาเรจอยางด เปนเพราะพระปรชาญาณและพระมหากรณาธคณของพระองค ทรงใชทางสายกลาง คอยๆดำาเนนงานไปทละขนตอน ทำาใหไมเกดเหตการณรนแรงดงเชนประเทศตางๆ ทเคยประสบมา                ก�รศกษ�                ผมบทบาทสำาคญเกยวกบการศกษาสมยใหมในระยะแรกของไทย คอ คณะมชชนนารอเมรกน ซงเขามาตงแตสมยรชกาลท 3 ตอมาในสมยรชกาลท 4 แหมมแมตตน ภรรยามชชนนารอเมรกน ไดตงโรงเรยนขนเมอวน

9

ท 13 กนยายน พ.ศ.2395 ตอมาไดรวมกบโรงเรยนของซนแส กเอง กวยเซยน ซงเปนชาวจนทนบถอนกายโปรเตสแตนส โรงเรยนนรบนกเรยนชายลวน มครใหญเปนคนไทย และสอนดวยภาษาไทยอยรมฝงแมนำาเจายาทตำาบลสำาเหร ชอวา โรงเรยนสำาเหรบอยครสเตยนไฮสกล ตอมายายมาอยทตำาบลสลม เปลยนชอใหมวา กรงเทพครสเตยนวทยาลย นบเปนโรงเรยนราษฎร“ ”แหงแรกของไทย                สวนโรงเรยนสตรแหงแรกในประเทศไทย คอ โรงเรยนกลสตรวงหลง ตงอยในบรเวณโรงพยาบาลศรราช ตงโดยแหมมเฮาส ใน พ.ศ.2417  ในตางจงหวด พวกมชชนนารไดตงโรงเรยนขนหลายแหง เชน โรงเรยนปรนสรอแยลวทยาลย และดาราวทยาลย จงหวดเชยงใหม โรงเรยนผดงราษฎร จงหวดพษณโลก โรงเรยนอรณประดษฐ จงหวดเพชรบร                ก�รปฏรปก�รศกษ�สมยรชก�ลท 5                สาเหตททำาใหเกดการปฏรปการศกษา คอ พระองคตองการสรางคนทมความรเพอเขารบราชการชวยบรหารประเทศใหพฒนามากขน โปรดเกลาฯ ใหตงโรงเรยนหลวงแหงแรกคอ โรงเรยนนายทหารมหาดเลก เมอวนท 6 ตลาคม พ.ศ.2414 ทรงพระราชทานเสอผา อาหารกลางวนทกวน ครกไดคาจาง ตอมาโปรดเกลาฯ พระราชทานพระตำาหนกเดมทสวนกหลาบ ทางตะวนออกเฉยงใตของพระบรมมหาราชวง ใหชอวา โรงเรยนพระตำาหนกสวนกหลาบ โดยมพระยาสนทรโวหาร (นอย อาจารยางกร) หรอหลวงสารประเสรฐเปนอาจารยใหญ โปรดเกลาฯ ใหตงโรงเรยนสอนภาษาองกฤษในวง มฟรานซส ย แปตเตอรสน เปนคร                อกสาเหตหนงเนองมาจากการปลดปลอยทาสใหเปนไท พระองคทรงหวงใยมาก เพอทจะไมใหกลบมาเปนทาสอก จงเปนตองใหคนเหลานนไดรบการศกษา เพอใหมวชาความรนำาไปประกอบอาชพได จงโปรดเกลาฯ ใหตงโรงเรยนสำาหรบราษฎรขน ชอ โรงเรยนวดมหรรณพาราม ใน พ.ศ.2427                แบบเรยนทใชในโรงเรยนขณะนนมทงหมด 6 เลม ซงเรยบเรยงโดยพระยาศรสนทรโวหาร (นอย อาจารยางกร) ไดแก มลบทบรรพกจ วาหนตนกร อกษรประโยค สงโยคพธาน ไวพจนพจารณและพศาลกานต ตอมาได

10

จดตงกรมศกษาธการขน เมอวนท 6 พฤษภาคม พ.ศ.2430 ภายหลงยกฐานะเปนกระทรวงธรรมการ มหนาทรบผดชอบดานการศกษา (สมยรชกาลท 6 เปลยนชอเปนกระทรวงศกษาธการ) และใหใชหนงสอแบบเรยนเรวของกรมหมนดำารงราชานภาพแทนแบบเรยนทง 6 เลม ตอไดมการประกาศใชโครงการศกษาชาต อยในความดแลของเจาพระยาพระเสดจสเรนทราธบด (ม.ร.ว.เปย มาลากล) ตามแบบแผนขององกฤษ และโปรดเกลาฯ ใหมการสอบชงทนเลาเรยนหลวงขน เรยกวา คงสกอลาชป ตงแต พ“ ” .ศ.2440 เปนประจำาทกๆ ป ปละ 2 คน สงไปศกษายงทวปยโรปหรออเมรกา                การศกษาแบบแผนใหมในสมยรชกาลท 6 ไดมการแบงการศกษาออกเปนสามญศกษาเกยวกบการศกษาทวไปและวสามญศกษาเกยวกบวชาชพโดยเฉพาะ โดยขยายไปทงในสวนกลางและสวนภมภาค และโปรดเกลาฯ ใหจดระเบยบการศกษาในโรงเรยนมหาดเลกตามแบบองกฤษแลวเปลยนชอเปนโรงเรยน วชราวธวทยาลย“ ”                พ.ศ.2464 ไดตราพระราชบญญตประถมศกษาขนใช กำาหนดใหเดกชาย-หญงทวพระราชอาณาจกรทมอายตงแต 7-14 ป เขาเรยนในโรงเรยนโดยไมตองเสยคาเลาเรยน ทกคนตองจบชน ป.4 เมออาย 15 ป ถาผปกครองคนใดฝาฝนจะมโทษ (ครนถง พ.ศ.2503 จงไดมขยายการศกษาภาคบงคบออกเปน 7 ป และ 12 ปในปจจบน) สำาหรบการศกษาประชาบาลในแตละทองถน กำาหนดไดโดยอาศยทนทรพยของคนในทองถน ซงเรยกวา เงนศกษาพล และคนในทองถนเปนผตงโรงเรยนขนเอง แตอยในการ“ ”

ควบคมดแลของรฐบาล                การตงจฬาลงกรณมหาวทยาลย รชกาลท 6 ทรงยกฐานะโรงเรยนขาราชการพลเรอนหรอโรงเรยนมหาดเลกหลวงเดม ใหเปนสถาบนอดมศกษา ใหชอวา จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนมหาวทยาลยแหงแรก“ ”ของไทย ใน พ.ศ.2459 เพอจะไดผลตผมความรความสามารถสงสำาหรบเปนกำาลงในการพฒนาประเทศ โดยไมตองจางชาวตางประเทศดวยคาจางแพง บางคนทำางานไมคอยไดผล เพราะขาดความรความเขาใจ สภาพแวดลอมและปญหาทประเทศไทยกำาลงประสบอย

11

4. ก�รศ�สน�และขนบธรรมเนยมประเพณ                การศาสนา รชกาลท 4 ทรงโปรดเกลาฯ ใหสรางวดตางๆ ไดแก วดมกฏกษตรยาราม วดโสมนสวหาร วดปทมวนาราม และวดราชประดษฐ                รชกาลท 5 ทรงตงสถานศกษาสำาหรบสงฆ คอ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หรอมหาธาตวทยาลยเปนสถานศกษาฝายมหานกาย และมหามกฏราชวทยาลย ตงขนใน พ.ศ.2436 เปนสถานศกษาฝายธรรมยตกนกาย สำาหรบวดททรงสรางในสมยน ไดแก วดราชบพธสถตมหาสมาราม วดเบญจมบพตรดสตวนาราม เปนตน                ขนบธรรมเนยมประเพณ การปรบปรงเปลยนแปลงประเพณ วฒนธรรมของชาตใหเปนแบบอารยประเทศ ไดเรมตงแตสมยรชกาลท 4 เปนตนมา ทงนเพอใหเหมาะสมกบกาลเวลาและเพอใหเกดประโยชนแกราษฎรในเวลาเดยวกนดวย เปนการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไป โดยเรมทราชสำานกกอน แลวจงขยายไปสระดบประชาชน แตผลกระทบของการรบประเพณวฒนธรรมแบบตะวนตกบางอยางกเหนชดเฉพาะในเมองหลวงเทานน เพราะประชาชนสวนใหญตามหวเมอง และในชนบทยงคงยดมนในขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมดงเดม                นบแตตนรชกาลท 4 โปรดเกลาฯ ใหเปลยนแปลงประเพณเดมเปนแบบตะวนตกหลายประการ คอ มประกาศใหขาราชการสวมเสอเวลาเขาเฝา ใหชาวตะวนตกทอยในกรงเทพฯ เขาเฝาขณะเสดจออกมหาสมาคมพรอมกบขาราชการไทยเปนครงแรก ใหชาวตางประเทศถวายคำานบและนงเกาอเวลาเขาเฝาได ใหเสรภาพแกประชาชนในการนบถอศาสนาและการประกอบอาชพ ในดานสทธเสรภาพของสตรรชกาลท 4 ทรงพยายามยกฐานะของสตรใหดขน สำาหรบขาราชการฝายในทไมสมครใจจะอยในวงตอไป กทรงอนญาตใหลาออกจากราชการได ทรงรเรมใหสตรในราชสำานกไดมโอกาสเลาเรยนวชาภาษาองกฤษจากสตรในคณะมชชนนารอเมรกน นบเปนการเปลยนแปลงแนวความคดทางการศกษาของสตรอยางทไมเคยปรากฏมากอน นอกจากนยงทรงเรมใชชาวตางประเทศเปนขาราชการในหนวยงานตางๆ เพอปรบปรงประเทศเปนแบบตะวนตกดวย

12

                ประเพณ วฒนธรรมของไทยไดมการแกไขปรบปรงครงใหญในสมยรชกาลท 5 อนเปนผลสบเนองมาจากการเสดจประพาสตางประเทศทงในเอเชยและยโรป คอใหผชายไทยในราชสำานกเลกไวผมทรงมหาดไทยเปลยนเปนไวผมยาวทงศรษะอยางฝรง สวนผหญงใหเลกไวผมปก ใหไวผมตดยาวทรงดอกกระทม ตอมาโปรดเกลาฯ ใหชางออกแบบตดแปลงจากเสอนอกของฝรงเรยกวา เสอราชประแตน และสวมหมวกอยางยโรป ใหขาราชการทหาร“ ”แตงเครองแบบ นงกางเกงอยางทหารยโรป แทนการนงโจงกระเบนแบบเกา                 รชกาลท 5 ทรงแกไขประเพณการสบราชสนตตวงศ ยกเลกตำาแหนงกรมพระราชวงบวรสถานมงคลใน พ.ศ.2429 โปรดเกลาฯ ใหแตงตงตำาแหนง สมเดจพระบรมโอรสาธราช สยามมกฎราชกมาร ตาแบบ“ ”ประเทศตะวนตก ทเรยกองครชทายาทวา “Crown Prince”                 รชกาลท 5 ทรงยกเลกประเพณวฒนธรรมทลาสมย ไมเปนธรรมแกประชาชน ทสำาคญคอ เลกประเพณหมอบคลานเขาเฝาและใหยนเขาเฝาแทน ยกเลกการโกนผมเมอพระมหากษตรยสวรรคต คงใหมการไวทกขเพยงอยางเดยว เปลยนวธการไตสวนของตลาการแบบเกา ยกเลกจารตนครบาล เพราะเปนวธลงโทษทชาวตะวนตกรงเกยจทารณไรอารยธรรม พระราชกรณยกจอนยงใหญของรชกาลท 5 ในการเปลยนแปลงประเพณและวฒนธรรมของไทยใหเปนไปตามคตนยมตะวนตก คอ การเลกทาสและเลกระบบไพร อนเปนประโยชนอยางใหญหลวงแกประชาราษฎรโดยตรง                ในสมยรชกาลท 6 โปรดเกลาฯ ใหประกาศใช พระราชบญญตนามสกล พ.ศ.2455 ใหใชพทธศกราช (พ.ศ.) เปนศกราชทางราชการ พ.ศ.2456 แทนการใชรตนโกสนทรศก (ร.ศ.) เพราะเปนศกราชทางศาสนาทชาวไทยนบถอพระพทธศาสนา เชนเดยวกบประเทศตะวนตกทใชศกราชของศาสนาทชนสวนใหญนบถอครสตศกราช (ค.ศ.) และเปลยนแปลงการนบเวลาทางราชการเสยใหมใหสอดคลองกบสากลนยม โดยถอเวลาหลงเทยงคนเปนเวลาเปลยนวนใหม กำาหนดคำานำาหนาสตรทยงเปนโสดวา นางสาง ผทม“ ”สามแลว ใชคำาวา นาง และกำาหนดคำานำาหนานามเดกวา เดกชาย และ “ ” “ ”เดกหญง ขนดวย “ ”

13

                นอกจากนเมอไทยสงกองทหารอาสาไปสมทบกบกองทพฝายสมพนธมตรในยโรป พ.ศ. 2460 รชกาลท 6 โปรดเกลาฯใหประดษฐธงชาตขนใหมใช 3 ส คอ สนำาเงน สขาว และสแดง ตามแบบสธงชาตของอารยประเทศสวนใหญใชกนอย และพระราทานนามธงชาตแบบสามสหารวทประกาศใชขนใหมวา ธงไตรรงค ซงยงคงใชเปนประจำาชาตมาจนทกวนน “ ”                พ.ศ.2461 โปรดเกลาฯ ใหตรากฎหมายเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ ตามแบบประเทศยโรปทมพระมหากษตรยเปนประมข  วางลำาดบผทจะทรงไดราชสมบตไวโดยละเอยด                ในดานการแตงกาย การเปลยนแปลงการแตงกายแบบตะวนตก สวนใหญเปนไปเฉพาะราชสำานกและในหมขาราชการชนสงเทานน ในสมยรชกาลท 7 สตรไทยหนไปแตงกายแบบตะวนตกมากขน นยมนงซนแคเขา สวมเสอทรงกระบอกตวยาวแขนสน ไวผมบอบ สวนการแตงกายของชายทเปนขาราชการพลเรอนยงคงนงผามวงสนำาเงน สวมเสอราชปะแตน รองเทา สวมหมวกสกหลาดมปก หรอหมวกกะโล

5. วรรณกรรรมและศลปกรรรม                1. วรรณกรรม                        1.1 สมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงเปนทงกว มความสามารถในดานศาสนา โบราณคด โหราศาสตร และภาษาองกฤษ   กวและวรรณกรรมทสำาคญในสมยรชกาลท 4 มดงน                                1) พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงพระราชนพนธบทละครเรองรามเกยรต ตอนพระรามเดนดง รายยาวมหาเวสสนดรชาดก ประกาศและพระบรมราชาธบายตางๆ                                2) หมอมราโชทย ไดแก จดหมายเหตของหมอมราโชทย นราลอนลอน                        1.2 สมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ในสมยนมการปรบปรงบานเมองหลายอยางทชวยสนบสนนใหงานวรรณกรรมกาวหนา คอ การตงโรงเรยน การพมพหนงสอ การตงหอสมดแหงชาตและเกดโบราณคดสโมสรทชวยสงเสรมงานดานการประพนธ การศกษา

14

ประวตศาสตรและโบราณคด ประกอบกบไดรบอารยธรรมตะวนตกเผยแพรเขามาอกดวย                        กวและวรรณกรรมทสำาคญในสมยรชกาลท 5 มดงน                                1) พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงพระราชนพนธพระราชพธสบสองเดอน ไกลบาน พระราชวจารณทรงจำาของกรมหลวงนรนทรเทว ลลตนทราชาครต บทละครเรองเงาะปา กวนพนธเบดเตลด                                2) พระยาศรสนทรโวหาร (นอย อาจารยางกร) ไดแก แบบเรยนภาษาไทย 6 เลม                        1.3 สมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เปนระยะทวรรณกรรมไดรบอทธพลของตะวนตกมากทสด วรรณกรรมทงรอยแกวและรองกรองเจรญถงขดสด ทรงพระราชทานพระบรมราชานเคราะหและพระราชทานเสรภาพในการประพนธอยางกวางขวาง และยงทรงตงวรรณคดสโมสรขน เพอสงเสรมการแตงหนงสอไทยใหดขน                        กวและวรรณกรรมทสำาคญในสมยรชกาลท 6 มดงน                                1) พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว วรรณกรรมททรงพระราชนพนธ ไดแก                                     ประวตศาสตรและโบราณคด เชน เทยวเมองพระรวง สงครามสบราชสมบตโปแลนด เทยวเมองไอยคปต นารายณสบปาง ตำานานชาตฮน                                      บทละคร มอยหลายเรอง เชน หวใจนกรบ มทนะพาธา พระรวง ววาห พระสมทร ความเสยสละ เวนสวานช ตามใจทาน เหนแกลก ทาวแสนปม ศกนตลา ฯลฯ                                      ปาฐกถาและบทความ เชน เทศนาเสอปา ปลกใจเสอปา ยวแหงบรพาทศ โคลนตดลอ                                       รอยกรอง เชน พระนลคำาหลวง ลลตพายพ นราศพระมะเหลเถไถ กาพยเหเรอ มงคลสตรคำาฉนท                                    สารคด เชน บอเกดรายเกยรต

15

                                2) สมเดจฯ กรมพระยาดำารงราชนภาพ ทรงนพนธหลายเรอง เชน ไทยรบพมา นราศนครวด เทยวเมองพมา นทานโบราณคด เสดจประพาสตน จดหมายเหต เปนตน                                3) กรมหมนพทยาลงกรณ เรองเดนๆ ทนพนธ เชน จดหมายจางวางหรำา ตลาดเงนตรา นทานเวตาล พระนางฮองไทเฮา กนกนคร พระนลคำาฉนท เปนตน                                4) พระยาอปกตศลปสาร (นม กาญจนชวะ) ไดแก ตำาราไวยากรณ อกขรวธ วจวภาค วายกสมพนธ ฉนทลกษณ สงครามภารตะคำากลอน รำาพงในปาชา                            หลงรชกาลท 6 วรรณประเภทรอยแกวเจรญขนมาก เชน นวนกาย เรองสน บทความและสารคด ซงไดรบอทธพลจากยโรป มการแปลวรรณคดและเรยบเรยงวรรณคดของตางประเทศหลายเรอง เชน สาวเครอฟา ละครเรองเจาหญงแสนหว ของหลวงวจตรวาทการ สแผนดนของ ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช เปนตน                2. ศลปกรรม                        2.1 สมยรชกาลท 4                                1) ดานสถาปตยกรรม เรมนยมตามแบบตะวนตก เชน พระราชวงสราญรมย สถาปตยกรรมแบบไทย เชน ปราสาทพระเทพบดร เจดยสำาคญ เชน พระปฐมเจดย พระมหาเจดยในวดพระเชตพนฯ พระบรมบรรพต (ภเขาทอง) พระสมทรเจดย เปนตน                                2) ดานจตรกรรม เชน ภาพเขยนฝาผนงในพระอโบสถและวหารวดบวรนเวศวหาร ภาพเหมอนพระบรมฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ฝมอขรวอนโขง                        2.2 สมยรชกาลท 5                                1) ดานสถาปตยกรรม ไดรบอทธพลของตะวนตกมากขน เชน พระทนงดสตมหาปราสาท พระทนงอนนตสมาคม พระรามราชนเวศน จงหวดเพชรบร ศาลวาการกระทรวงกลาโหม วดนเวศนธรรมประวต จงหวดพระนครศรอยธยา

16

                                สถาปตยกรรมแบบไทย เชน วดเบญจมบพตรฯ วดราชบพตร วดเทพศรนทราวาส พระทนงไอศวรรยทพยอาสน พระราชวงบางประอน อำาเภอบางประอน จงหวดพระนครศรอยธยา                                2) ดานประตมากรรม เชน พระพทธชราชจำาลอง พระสมพทธพรรณ พระบรมรป เชน พระบรมรปหลอพระมหากษตรย 4 รชกาล ในปราสาทพระเทพบดร พระบรมรปทรงมา                                3) ดานนาฏกรรม เกดละครแบบใหม เชน ละครพนทาง ละครดกดำาบรรพ ละครรอง ละครพด                                4) ดานจตรกรรม เชน ภาพเขยนเรองมหาเวสสนดรชาดก ในอโบสถวดราชาธวาส                        2.3 สมยรชกาลท 6                                1) ดานสถาปตยกรรมสรางตามแบบไทย เชน หอประชมโรงเรยนวชราวธวทยาลย ตกคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย อนสาวรยทหารอาสา                                สถาปตยกรรมแบบตะวนตก เชน พระราชวงสนามจนทร พระราชวงพญาไท (ปจจบนเปนโรงพยาบาลพระมงกฏเกลา)                                2) ดานจตรกรรม เชน ภาพเขยนผนงวหารทศทพระปฐมเจดย ภาพเขยนทผงพระทนงอนนตสมาคม                                3) ดานประตมากรรม เชน พระแกวมรกตนอย พระนพพาน แมพระธรณบบมวยผม รปป นหลอดวยปนและโลหะ บรเวณพระทนงอนนตสมาคม พระทนงอมพรสถาน พระตำาหนกจตรลดารโหฐาน                                4) ดานนาฏกรรม ในสมยนศลปะดานโขนและละครและดนตรเจรญทสด มการตงโรงเรยนหลวงสอนดานนาฏศลป ตงคณะละคร สรางโรงละคร ทรงพระราชนพนธบทละครพด ฝกหดประชาชนทวไปใหเลนโขน มทงโขนสมครเลน โขนบรรดาศกดและโขนเชลยศกด

6. ก�รต�งประเทศ                     นโยบายตางประเทศในสมยรตนโกสนทรกอนเปลยนแปลงการปกครอง มดงน

17

                    1. นโยบายตางประเทศ เรมตงแตสมยรชกาลท 4 เปนตนมา ประเทศไทยไดเรมมสมพนธไมตรกบนานาประเทศ โดยเฉพาะประเทศมหาอำานาจตะวนตกอยางกวางขวาง มการวางนโยบายแผนใหมใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมและรบสถานการณตางๆ ของโลกภายนอก ทมผลกระทบกระเทอนทงโดยตรงและโดยออมตอประเทศไทย นโยบายตางประเทศของไทยแตละรชกาลพอจะสรปได ดงน                            1.1 นโยบายตางประเทศสมยรชกาลท 4 สมยนเปนสมยของการเรมตนเปดประเทศครงใหญของไทย รฐบาลถกบบบงคบใหทำาสนธสญญาทผกมดเอารดเอาเปรยบและไมธรรม แตเพอความปลอดภยและเอกราชของชาต พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวจงไดใชนโยบาย ผอนสนผอนยาว ขนเปนพระองคแรก ซงทำาใหไทยรอพนจากการตกเปน“ ”

เมองขนและเปนเอกราช มาจนปจจบน และยงเปนแนวทางใหรฐบาลสมยตอๆ มาไดดำาเนนนโยบายตามอกดวย                            1.2 นโยบายตางประเทศสมยรชกาลท 5 ไดสรางสมพนธไมตรอนดตอนานาประเทศ โดยเฉพาะประเทศตะวนตก โดยสงเอกอครราชทตไปประจำาประเทศตางๆ เปนครงแรก ซงเปนการกระชบสมพนธไมตรระหวางประเทศใหแนนแฟนมากยงขน และการสงเอกอครราชทตไปประจำายงตางประเทศนกไดปฏบตกนมาจนถงปจจบน ผลจากการมสมพนธไมตรอนดตอนานานประเทศน ทำาใหความตงเครยดทางดานการเมองของไทยกบตางประเทศดขนเปนลำาดบ ทำาใหประเทศรอดพนจากการตกเปนเมองขนของประเทศมหาอำานาจบางประเทศ ซงผดกบประเทศเพอนบานโดยรอบทตองตกเปนเมองขนของประเทศมหาอำานาจตางๆ จนหมดสน และยงเปนแนวทางนำาไปสการแกไขสนธสญญาทไมเปนธรรม                2. การเปดความสมพนธทางการทตกบประเทศตะวนตก                        2.1 องกฤษ พ.ศ.2398 สมเดจพระนางเจาวคตอเรย พระราชนนาถของประเทศองกฤษ ไดแตงตงให เซอร จอหน เบาวรง เปนอครราชทตผมอำานาจเตม อญเชญพระราชสาสนมาขอเจราจาทำาสนธสญญาทางไมตรกบไทย ซงไทยกใหการตอนรบอยางสมเกยรต  

18

                        สนธสญญาทไทยทำากบองกฤษในครงน เรยกวา สนธ“สญญาเบาวรง ทำาเมอวนท ” 18 เมษายน พ.ศ.2398 ซงมสาระสำาคญดงตอไปน                                1) องกฤษขอตงศาลกงสลในไทย เพอคอยดแลผลประโยชนของคนองกฤษและคนในบงคบองกฤษ ถาเกดเรองทะเลาะววาทกบคนไทย หรอกระทำาความผด ใหคนเหลานขนศาลกงสลองกฤษเทานน                                2) คนองกฤษมสทธเชาทดนในไทยได แตถาจะซอทดนตองอยในเมองมาแลว 10 ป ขนไป                                3) องกฤษมสทธสรางวดและเผยแผศาสนาครสตไดอยางเสร                                4) ใหไทยยกเลกการเกบภาษปากเรอ ใหเกบแตเพยงภาษขาเขาไดไมเกนรอยละ 3 สวนภาษขาออกใหเสยเพยงครงเดยว                                5) เปดโอกาสใหพอคาองกฤษกบราษฎรไทยคาขายกนอยางเสร                                6) สนคาตองหาม ม 3 อยาง คอ ขาว ปลา เกลอ และองกฤษสามารถนำาฝนเขามาขายใหแกเจาภาษโดยไมตองเสยภาษ แตถาเจาภาษไมซอใหนำากลบออกไป ถาลกลอบขายจะถกรบฝน                                7) ถาไทยทำาสนธสญญานกบชาตอน โดยยกประโยชนใหชาตนนๆ นอกเหนอจากททำากบองกฤษในครงน กตองทำาใหองกฤษดวย                                8) สนธสญญานจะเปลยนแปลงแกไขใดๆ ไมได นอกเหนอจากเวลาลวงไปแลว 10 ป หลงจากนนจะทำาการแกไขตองตกลงยนยอมดวยกนทง 2 ฝาย และตองบอกลวงหนา 1 ป                        ในการทำาสนธสญญาครงน ไทยเปนฝายเสยเปรยบอยางมากมาย เปนการบบบงคบโดยทไทยไมสามารถหลกเลยงได และไทยไมสามารถเปลยนแปลงแกไขได ขอเสยเปรยบทไทยไดรบ มดงตอไปน                            1. ทำาใหไทยตองเสยสทธสภาพนอกอาณาเขตใหแกคนองกฤษและคนในบงคบองกฤษ (คนในบงคบองกฤษ หมายถง คน

19

องกฤษ คนในชาตทเปนเมองขนขององกฤษ และยงหมายถงคนเอเชยทมาขอจดทะเบยนเปนคนในบงคบขององกฤษโดยทประเทศตนไมไดเปนเมองขนขององกฤษกตาม)                            2. องกฤษเปนชาตทไดรบการอนเคราะหยง ในการมสทธพเศษอนๆ นอกเหนอจากสนธสญญาทไทยทำากบองกฤษ ถาไทยทำาการตกลงกบชาตอนๆ                            3. สนธสญญานองกฤษเปนฝายไดเปรยบ จงไมยอมทำาการแกไข                    แตสนธสญญานกยงพอม ผลดอยบาง คอ                            1. ทำาใหไทยรอดพนจากการเปนเมองขนขององกฤษ                            2. การคาขายขยายตวมากขน ทำาใหฐานะของประชาชนดขน รวมทงเศรษฐกจของประเทศกพลอยดขนตามไปดวย                            3. ทำาใหอทธพลของอารยธรรมตะวนตกแพรหลายเขามาในประเทศไทย และสามารถนำามาปรบปรงบานเมองใหเจรญกาวหนามากขน                    2.2 ประเทศอนๆ หลงจากไทยทำาสนธสญญาเบาวรงกบองกฤษแลว ไดมชาตอนๆ เขามาเจรจาขอทำาสนธสญญาตามแบบอยางองกฤษหลายชาต ตามลำาดบดงตอไปน                            1) พ.ศ.2399 ประธานาธบด แฟรงคลน เพยส แหงสหรฐอเมรกา สงนายเทานเซนต แฮรส เปนทตมาขอแกไขสญญากนไทย และในปเดยวกนนเอง พระเจานโปเลยนท 3 แหงฝรงเศสไดสง นายมองตนย ราชทตเขามาทำาสญญากบไทย                            2) พ.ศ.2401 ทำาสนธสญญากบโปรตเกสและเดนมารก                            3) พ.ศ.2403 ทำาสนธสญญากบเนเธอรแลนด                            4) พ.ศ.2404 ทำาสนธสญญากบปรสเซย                            5) พ.ศ.2411 ทำาสนธสญญากบนอรเว สวเดน เบลเยยม อตาล

20

                            6) พ.ศ. 2412 ทำาปฏญญาวาดวยการคาและการเดนเรอกบรสเซย                3. การสงราชทตไปยโรป สมยรตนโกสนทร ใน พ.ศ.2400 พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว โปรดเกลาฯ ใหพระยามนตรสรยวงศ (ชม บนนาค) และหมอมราโชทย อญเชญพระราชสาสนไปถวายสมเดจพระนางเจาวคตอเรยทประเทศองกฤษ                    พ.ศ. 2404 โปรดเกลาฯ ใหพระยาศรพพฒนราชโกษาธบด (แพ บนนาค) เปนอครราชทตไปเจรญสมพนธไมตรกบพระเจานโปเลยนท 3 แหงฝรงเศส                    พ.ศ. 2410 ทรงแตงตง เซอร จอหน เบาวรง เปนอครราชทตไทยประจำายโรปคนแรก โดยไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปน พระยาสยามานกลกจ สยามมตรมหายศ เปนตวแทนรฐบาลไทยในการทำาสนธสญญากบประเทศตางๆ เชน นอรเว  สวเดน เบลเยยม และอตาล

7. อทธพลของอ�ยธรรมตะวนตกทมผลตอก�รเปลยนแปลงของไทยในด�นต�งๆ                    1. จากการทไทยยอมเปดประเทศในสมยรชกาลท 4 โดยยอมทำาสนธสญญาทางการทตและการคากบประเทศตะวนตก ทำาใหเกดผลตอประเทศ คอ                            1.1 ทำาใหประเทศไทยรอดพนจากเหตการณรายแรงทจะเกดตามมาไดโดยปลอดภย โดยเฉพาะครงท เซอร จอหน เบาวรง เดนทางเขามาขอทำาสนธสญญากบไทย ถาไทยไมยอมหรอขดขนตอขอเรยกรองขององกฤษ องกฤษกจะดำาเนนการขนเดดขาด ดงเชนทเคยทำากบจนและประเทศอนๆ ในภมภาคเอเชยมาแลว                            1.2 จากขอตกลงททำากนทง 2 ฝาย สวนใหญไทยมกเสยเปรยบ ประเทศททำาสญญากบไทยจงมความเหนอกเหนใจ และยอมผอนผนขอตกลงบางประการใหไทยบาง ทำาใหไทยเสยผลประโยชนนอยกวาทคดไว                            1.3 ไทยสามารถนำาเอาอารยธรรมและวชาการความรสมยใหมทไดรบจากชาตตะวนตก มาพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนายงขน

21

เชน ดานการศกษา ดานการทหาร ยกเลกประเพณเกาแกลาสมย ยอมรบความคดแบบใหม ยกเลกความเชอเกาๆ ทไรเหตผล ซงอาจกลาวไดวาประเทศไทยเปนประเทศแรกทเลงเหนการณไกล                            1.4 จาการทำาสนธสญญาทางดานการคาขายกบตางประเทศ และการเปดประเทศของไทยน ทำาใหฐานะทางเศรษฐกจของประเทศและประชาชนยกระดบสงขนกวาแตกอนอยางเหนไดชด                    แตสนธสญญานไทยกถกเอารดเอาเปรยบอยางมากมาย ไทยถกผกมดและจำากดอำานาจอธปไตยหลายอยาง ขอเสยเปรยบตางๆ มดงน                        1) ไทยตองเสยสทธสภาพนอกอาณาเขต เมอคนตางชาตหรอคนในบงคบตางชาตกระทำาผดตองนำาขนศาลกงสลตางชาต ซงทำาใหไทยเสยเปรยบในเรองอำานาจทางการศาล และสรางความเดอดรอนยงยากในการปกครองเปนอยางมาก                        2) ไทยถกจำากดการเกบภาษขาเขาไดเพยงรอยละ 3 ถาสนคานนขายไมไดถกสงกลบ ไทยตองคนคาภาษใหดวย ทำาใหรายไดของประเทศนอยลงกวาเดม                        3) สนธสญญาททำากบนานาประเทศไมมกำาหนดเวลา ตองใชตลอดไปไมมทสนสด ไมมวธทจะยกเลกไดเลย นอกจากขอแกไข ซงกเปนการลำาบากมาก เพราะตองไดรบการยนยอมจากทง 2 ฝาย                        4) หลงจากไทยทำาสนธสญญากบตางประเทศแลว ทำาใหตองเลกการคาระบบผกขาด ทำาใหประเทศชาตตองสญเสยประโยชนสวนนไป                2. สมยรชกาลท 5 ทรงรเรมแตงตงเอกอครราชทตไปประจำายงตางประเทศเปนครงแรก เอกอครราชทตไทยคนแรก คอ พระองคเจาปฤษฏางค ประจำาทกรงลอนดอน ประเทศองกฤษ ตอมาไดสงไปยงประเทศสหรฐอเมรกา สหภาพโซเวยต และญปน ยอกจากนยงทรงเปนพระมหากษตรยไทยพระองคแรก ททรงเสดจประพาสตางประเทศ ซงการเสดจประพาสตางประเทศนกไดเกดประโยชนแกประเทศชาตมากมาย คอ                        2.1 ทำาใหไทยไดรบการถายทอดขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมของประเทศตะวนตกมาดดแปลงและปรบปรงใหเหมาะสมกบ

22

ประเทศไทยมากขน เชน เปลยนการแตงกายเปนแบบสากลนยมไวทรงผมแบบฝรง ฯลฯ                        2.2 ไดทรงนำาเอาแบบฉบบการปกครองทเหมาะสมมาใชกบประเทศไทย เชน การตงกระทรวง ทบวง กรมตางๆ การศกษา การทหาร การศาล การสอสาร การคมนาคม การสขาภบาล ฯลฯ                        2.3 ทำาใหความตงเครยดทางดานการเมองระหวางประเทศลดนอยลง เชน ระหวางไทยกบฝรงเศส                        2.4 การทพระองคทรงมสมพนธสวนพระองคกบประมขของประเทศมหาอำานาจ เชน เยอรมน สหภาพโซเวยต ทำาใหประเทศไทยรอดพนจากการเปนเมองขนของประเทศมหาอำานาจอนๆ ได                        2.5 สมพนธไมตรอนดทมตอกนระหวางประเทศไทยกบประเทศตางๆ เปนผลดททำาใหไทยเรยกรองขอแกไขสญญา และยกเลกสทธสภาพนอาณาเขตไดในเวลาตอมา                        2.6 เปนการประกาศความเปนเอกราชของไทย และเผยแพรเกยรตคณของประเทศใหแกประเทศตางๆ ไดรจก                        2.7 เกดบทพระราชนพนธเนองจากการเสดจประพาสตางประเทศทสำาคญ ๆ หลายเรอง เชน ไกลบาน พระราชหตถเลขาสวนพระองค ททรงพระราชทานแดสมเดจพระศรพชรนทราบรมราชนนาถ ฯลฯ                    ครนถงรชกาลท 6 ทวโลกตองเผชญกบเหตการณสำาคญ คอ การเกดวกฤตการณสงครามโลกครงท 1 ซงไทยกมสวนเขารวมดวย และในระหวางสงครามนไทยไดเปลยนธงชาตมาใชธงไตรรงค แทนธงชางและใชสบตอมาจนทกวนน

8. ก�รเข�รวมสงคร�มโลกครงท 1 ในสมยรชก�ลท 6                     สงครามโลกครงท 1 เปนสงครามครงใหญครงหนงและครงแรกของโลกททำาลายชวตมนษย ทรพยสน ทรพยากรธรรมชาต และจตใจของผคนไปมากมาย                    1. ประเทศทเขารวมสงคราม แบงออกเปนสองฝาย                            1.1 ฝายพนธมตรสามเสา หรอมหาอำานาจกลาง

23

ไดแก เยอรมน ออสเตรย-ฮงการ และตรก                            1.2 ฝายสมพนธมตร ไดแก องกฤษ ฝรงเศส สหภาพโซเวยต อตาล ญปน สหรฐอเมรกาและไทย   ในตอนแรกไทยรกษาความเปนกลางอยางมนคง แตเนองจากพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาอยหว ทรงใหความสนใจและตดตามขาวการสงครามอยางใกลชด พระองคทรงเลงเหนการณไกลในการใหประเทศไทยประกาศตวเขารวมกบฝายสมพนธ เพราะถาฝายสมพนธมตรไดรบชยชนะ จะมผลดในการทประเทศไทยจะเรยกรองสทธตางๆ เชน ขอแกไขสนธสญญาทไมเปนธรรมททำาไวกบนานาประเทศ จงไดประกาศสงครามกบเยอรมนและออสเตรย-ฮงการ ในวนท 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2460 โดยประกาศกระแสพระบรมราชโองการประณามวา เยอรมน“และออสเตรย-ฮงการ เปนฝายละเมดเมตตาธรรมของมวลมนษย มไดมความนบถอตอประเทศเลก ไมปฏบตตามกฎหมายระหวางประเทศ และเปนผกอกวนความสขของโลก ซงเหตการณกเปนดงทพระองคทรงคาดไว คอ ”ฝายสมพนธมตรไดรบชยชนะ                    การตดสนพระทยของพระองคในครงนน ปรากฏวาไดรบการคดคานจากประชาชนทวไป เนองจากในสมยนนมคนไทยไปศกษาตอทประเทศเยอรมนเปนจำานวนมาก จงนยมและเคารพเยอรมนเปนเสมอนครบาอาจารย และเยอรมนไมเคยสรางความเจบชำานำาใจใหคนไทยมากอนเลย และในการรบระยะแรก เยอรมนเปนฝายไดชยชนะมาตลอด ไมนาไปไดวาเยอรมนจะเปนฝายแพสงครามในทสด ยทธภมในการรบครงนกไกลมาก สวนใหญเกดในทวปยโรป ประชาชนโดยทวไปมความเหนวา เมองไทยไมนามสวนเกยวพนดวย ทงเมองไทยกยงเปนประเทศเลกๆ ควรอยอยางสงบดกวา                    หลงจากทไทยประกาศสงครามกบเยอรมนแลว ไทยกเรมทำาการจบเชลยทเปนชาวเยอรมนและออสเตรย เพอปองกนการกอการไมสงบ ยดเรอเดนทะเลขนาดใหญ เรอบรรทก เรอลำาเลยง จบลกเรอเปนเชลย และรบทรพยเชลยเหลานเสย ตอมาไทยไดสงกองทหารอาสาเขารวมในสมรภมยโรปดวย                    การสงทหารไปรวมรบในครงนมผมาสมครเปนทหารอาสา

24

มากมาย ไทยไดจดสงทหารไปเปน 2 กอง คอ กองบนทหารบกประมาณ 400 คนเศษ และกองทหารบกรถยนตประมาณ 850 คน เดนทางไปถงเมองทามารแชล ประเทศฝรงเศส ในวนท 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2461 ซงนบเปนหนวยทหารไทยกองแรกในประวตศาสตรทยาตราทพเปนระยะทางไกลทสดถงทวปยโรป                    กองทพไทยถกสงประจำาการแนวหนาทนท ทำาหนาทลำาเลยงกำาลงใหแกกองทพฝายสมพนธมตรอยางเขมแขงและกลาหาญ ทงกลางวนและกลางคนทามกลางหมะ สามารถยดดนแดนของเยอรมนทางฝงซายของแมนำาไรนมาได รวมกบกองทพของฝายสมพนธมตร รฐบาลฝรงเศสจงไดใหตรา ครวซเดอแกร มาประดบธงชยเฉลมพล เพอเปนเกยรตแกกองทหาร“ ”รถยนตไทย กบไดใหตรานแกทหารไทย 2 นายทไดตรวจทางกระสนปนของขาศกดวยความกลาหาญ สำาหรบกองบนทหารบกนนไมมโอกาสไดเขารวมในสมรภมครงน เพราะสงครามไดยตลงเสยกอน                    จากการเขารวมสงครามครงนไทยไดสราง อนสาวรยทหาร“อาสา และ วงเวยน ” “ 22 กรกฎา ไวเปนอนสรณทระลกไวดวย”                    2. ผลทไทยไดรบจากการเขารวมสงครามโลกครงท 1 มดงน                            2.1 ทำาใหประเทศไทยเปนทรจกของนานาประเทศ โดยเฉพาะประเทศในทวปยโรป                            2.2 ทำาใหไดรบการยกยองวามฐานะและสทธเทาเทยมกบอารยประเทศ                            2.3 ทำาใหไทยมโอกาสเรยกนองขอแกสนธสญญาทไมเปนธรรมไดสำาเรจ โดยไดรบความชวยเหลอจากสหรฐอเมรกา ซงยอมยกเลกสนธสญญาทไมเปนธรรมกบไทยเปนประเทศแรก                            2.4 จากประสบการณในการสงคราม ทำาใหไทยสามารถนำามาปรบปรงวชาการทหารใหเจรญกาวหนามากขน                            2.5 ตงแตวนท 22 กรกฎาคม พ.ศ.2460 เยอรมนและออสเตรย-ฮงการ ไดยกเลกสนธสญญาททำาไวกบประเทศไทยและอำานาจ

25

ศาลกงสล                            2.6.ไทยไดผลประโยชนจากการยดทรพยสนและหางรานของเชลย                            2.7. ไทยไดเขารวมเปนสมาชกผรเรมในองคการสนนบาตชาต

9.  ก�รเสยดนแดนในสมยรชก�ลท 4 และรชก�ลท 5                     ในชวง พ.ศ.2394-2453 การลาอาณานคมของประเทศตางๆ ในยโรป ไดแผอทธพลเขามาในทวปเอเชย ประเทศตางๆ ในเอเชยจงตองตกเปนอาณานคมแกประเทศในยโรปหลายประเทศดวยกน                    ประเทศไทยกเปนประเทศหนงทถกอทธพลจากการลาอาณานคมครอบคลมมาถงจนกระทงทำาใหตองเสยดนแดนบางสวนไป แตกยงรกษาเอกราชของชาตไว ดนแดนทงหมดทไทยตองเสยไป มดงน                    1. การเสยดนแดนในเขมรหรอเขมรสวนนอก พ.ศ.2410 (ร.ศ.86) ฝรงเศสคดวาแมนำาโขงทไหลผานดนแดนของประเทศเขมร สามารถนำาฝรงเศสเขาไปสแควนยนานของประเทศจนได ซงฝรงเศสจะใชเปนทระบายสนคาทสำาคญ                    ขณะนนเขมรตกเปนประเทศราชของไทย ฝรงเศสกบไทยจงเกดเรองบาดหมางใจกนขน โดยฝรงเศสอางวา ญวนไดตกเปนของฝรงเศสและดนแดนตอจากญวนลงไป โดยทเขมรยนยอมทำาสนธสญญาลบยอมอยภายใตอำานาจของฝรงเศส เมอวนท 11 สงหาคม พ.ศ. 2406 แตถงกระนนสมเดจพระนโรดมแหงเขมรไดทรงมหนงสอรายงานกราบบงคมทลตอพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหววาพระองคทรงถกบบบงคบใหลงนาม แตยงมความจงรกภกดตอไทยเสมอ                    ตอมาในวนท 15 กรกฎาคม พ.ศ.2410 ไทยจงจำาตองยอมลงนามในสนธสญญากบฝรงเศสรบรองอยางเปนทางการวาเขมรเปนรฐในอารกขาของฝรงเศส โดยไทยจะไมเรยกรองใหเขมรสงเครองราชบรรณาการใหแกไทยดงแตกอน สวนดนแดนพระตะบอง เสยมราฐ (เขมรสวนใน) กยงอยภายใตการปกครองของไทยตามเดม

26

                    2. การเสยแควนสบสองเจาไทย พ.ศ.2431 (ร.ศ. 107) ฝรงเศสขอทำาสนธสญญากบไทย เพอตงสถานกงสลทหลวงพระบาง พ.ศ.2431 โดยให นายออกสต ปาว (Monsieur August Pavie) เปนกงสลประจำา ตอมาพวกฮอเขาปลนเขตแดนไทยจนถงหลวงพระบาง ไทยจงรบยกทพไปปราบ ปรากฏวาสามารถขบไลพวกฮอออกจากเขตแดนไทยไดทงหมด แตฝรงเศสยงคงยดแควนสบสองเจาไทย และหวพนทงหาทงหกไวไมยอมยกทพกลบไป โดยอางวาจะคอยปราบปรามพวกฮอ                    3. การเสยดนแดนฝงซายของแมนำาโขง พ.ศ.2436 (ร.ศ.112) ฝรงเศสตองการใหลาวหรอฝงซายของแมนำาโขงตกเปนเมองขนของตน จงใชขออางวาญวนและเขมรเคยมอำานาจเหนอลาวมากอน เมอญวนกบเขมรเปนเมองขนของฝรงเศสดนแดนตางๆ เหลานกควรตกเปนของฝรงเศสดวยใน พ.ศ.2436 (ร.ศ.112) ฝรงเศสจงสงกองทพเรอมาตามลมแมนำาโขงและสงเรอรบ 2 ลำา มาปดปากแมนำาเจาพระยา ทหารไดทำาการยงตอสไมสำาเรจ มคนไดรบบาดเจบและเรอเสยหายมาก นายปาวซงเปนเอกอครราชทตฝรงเศสประจำาประเทศไทย ไดยนคำาขาดทจะปดนานนำาไทย ถาไทยไมปฏบตตามขอเรยกรองของฝรงเศส และปดอาวไทยทนท รฐบาลไทยจงตองปฏบตตามขอเรยกรองของฝรงเศสทกประการ เพอเอกราชและอธปไตยของชาต วกฤตการณ ร.ศ.112 นนบวาไทยสญเสยดนแดนครงสำาคญและมากทสด โดยตองยอมยกอาณาจกรลาวเกอบทงหมดใหกบฝรงเศส                    4. การเสยดนแดนฝงขวาของแมนำาโขง พ.ศ.2446 (ร.ศ. 122) จากวกฤตการณ ร.ศ.112 ทำาใหฝรงเศสยดดนแดนจนทบร ซงนบวาเปนเมองยทธศาสตรเมองหนงของไทย ไวเปนประกนถง 10 ป ไทยจงหาทางแลกเปลยนโดยยอมยกเมองมโนไพรและจำาปาศกด ซงอยตรงขามกบเมองปากเซ และดนแดนฝงขวาของแมนำาโขง ตรงขามกบเมองหลวงพระบางใหใน พ.ศ.2448 ฝรงเศสจงยอมถอนทหารออกจนทบร แตกลบไปยดเมองตราดไวแทน                    5. การเสยดนแดนมณฑลบรพา พ.ศ.2449 (ร.ศ. 125)

27

ไทยยอมทำาสญญายกมณฑลบรพา ซงประกอบดวยเมอง พระตะบอง เสยมราฐ ศรโสภณ (เขมรสวนใน) ใหแกฝรงเศส เพอแลกเปลยนกบจงหวดตราดและเกาะตางๆ ทอยใตแหลมสงห ลงไปจนถงเกาะกดทฝรงเศสยดไว                    สงสำาคญทไทยไดรบจากการลงนามในสญญาน เมอวนท 23 มนาคม พ.ศ. 2449 คอ ฝรงเศสยอมผอนผนใหคนในบงคบฝรงเศสทเปนชาวเอเชย ซงมาจดทะเบยนภายหลงวนลงนามในสญญาใหขนอยในอำานาจของศาลไทย แตศาลกงสลของฝรงเศสกยงคงมอำานาจทจะเรยกคดจากศาลไทยไปพจารณาใหมได จนกวาไทยจะประกาศใชประมวลกฎหมายครบถวนแลว                    6. อนสญญาลบไทยกทำากบองกฤษ พ.ศ.2440 วนท 6 เมษายน พ.ศ. 2440 รฐบาลไดลงนามในอนสญญาลบรวมกบองกฤษ โดยตกลงวารฐบาลไทยจะไมยนยอมใหชาตหนงชาตใด เชาซอหรอถอกรรมสทธในดนแดนไทย ตงแตบรเวณใตตำาบลบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธลงไป โดยไมไดรบความเหนชอบจากรฐบาลองกฤษเปนลายลกษณอกษร สวนองกฤษตกลงใหความคมครองทางทหารแกไทยกรณทถกชาตอนรกราน                    ผลของอนสญญาฉบบน ทำาใหองกฤษมอทธพลทางดานการเมองและการคาในดนแดนไทย ตงแตตำาบลบางสะพานไปจนตลอดแหลมมลาย เพยงชาตเดยว ทำาใหไทยเสยเปรยบมาก และเมอไทยถกฝรงเศสบงคบใหยกดนแดนฝงขวาของแมนำาโขงใหฝรงเศส องกฤษกไมไดใหความชวยเหลอแตอยางใด และอนสญญานยงเปนการละเมดสทธประเทศอนๆ ทมไมตรกบไทยอก ทำาใหรฐบาลตองพยายามหาวถทางจะยกเลกเสยโดยเรว                    7. การเสยรฐไทรบร กลนตน ตรงกาน และปะลสใหองกฤษ ร.ศ. 128 เมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เสดจกลบจากประพาสยโรปครงท 2 พ.ศ.2452 นายเอดเวรด สโตรเบล ซงเปนทปรกษาราชาแผนดนชาวอเมรกาเสนอใหไทยแลกดนแดนมลายกบการยกเลกสทธสภาพนอกอาณาเขต ของคนในประเทศองกฤษในประเทศไทย ขอกเงนสรางทางรถไฟสายใต และยกเลกอนสญญาลบป พ.ศ.2440 การดำาเนนงานนประสบผลสำาเรจ มการลงนามในสนธสญญา วนท 10 มนาคม พ.ศ.2451 มใจความสำาคญ ดงตอไปน

28

                    รฐบาลไทยยอมยกดนแดนรฐมลาย คอ ไทรบร กลนตน ตรงกาน ปะลส รวมทงเกาะใกลเคยงใหองกฤษ ฝายองกฤษยอมใหคนในบงคบองกฤษทงยโรปและเอเชย ซงไดจดทะเบยนไวกบกงสลกอนทำาสญญาน ใหไปขนกบศาลตางประเทศ สวนคนในบงคบองกฤษทจดทะเบยนหลงทำาสนธสญญาฉบบนใหไปขนศาลไทย แตขอใหมทปรกษาทางกฎหมายเปนชาวยโรปเขารวมพจารณาดวย แตศาลกงสลขององกฤษกยงมสทธจะถอนคดของคนในบงคบองกฤษไปพจารณาได                    สนธสญญานมผลกระทงไทยประกาศใชประมวลกฎหมายใหครบถวนเปนเวลา 5 ป ในสญญานใหยกเลกอนสญญาลบ พ.ศ.2440 ดวย และการสรางรถไฟสายใต รฐบาลองกฤษจะใหรฐบาลไทยกเงน 5 ลานปอนด โดยคดดอกเบยตำา แตตองใหชาวองกฤษเปนผควบคมการกอสรางทางรถไฟสายนเอง เพราะองกฤษตองการใหบรรจบกบทางรถไฟในมลายขององกฤษ

วช�  ส 23103

ใบง�นท 2.1 ชนมธยมศกษ�ปท 3

ส�ระประวตศ�สตร

เรอง ลกษณะก�รปกครองไทยสมยรตนโกสนทรยคปฏรปบ�น

เมอง (รชก�ลท 4-7)

สงคมศกษ�

ใหเตมคำ�หรอขอคว�มลงในชองว�งใหถกตอง 1. การปฏรปการปกครองสวนกลางทรชกาลท 5 นำารปแบบมาจากทวปยโรปคอการบรหารงานแบบ..........................................................................................................................................

2. พระราชกรณยกจเกยวกบการวางรากฐานการปกครองแบบประชาธปไตยของ ร. 5 คอ.........................................................................................................................................................

29

3. พระราชกรณยกจเกยวกบการวางรากฐานการปกครองแบบประชาธปไตยของ ร.6 คอ.........................................................................................................................................................4. การปฏรปการปกครองสวนภมภาคของร.5 พระองคทรงจดการปกครองแบบ............................................................................................................................................................5. การเลอกตงผใหญบานเกดครงแรกท................................จงหวด.............................ในสมยรชกาลท.................6. สขาภบาลหวเมองแหงแรกอยท ตำาบล...............................จงหวด...........................ในสมยรชกาลท.................7. การรวมมณฑลหลายๆมณฑลเปนภาคเกดในสมยรชกาลท......................การเปลยนคำาวา เมอง เปน จงหวดเกดในสมยรชกาลท..........การเปลยนแปลงการปกครองเปนระบบประชาธปไตยเกดในสมยรชกาลท.................8. คณะผทำาการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยเปนประชาธปไตยคอ.........................................................................9. การเปลยนแปลงการปกครอง ในขอ  8 เกดขนในวนท................เดอน.............................พ.ศ..........................10. รฐธรรมนญฉบบถาวรฉบบแรกของไทยไดรบพระราชทานเมอวนท........เดอน....................พ.ศ...................11. วนรฐธรรมนญของไทยตรงกบวนท..........................เดอน.................................ของทกป12. การเสยดนแดนของไทยตงแตสมยรชกาลท4-5 รวมทงหมด.................ครง การเสยดนแดนครงทสรางความเจบชำานำาใจใหกบ

30

คนไทยมากทสดคอการเสยดนแดนครงท...............ดนแดนทเสยคอ.........................................13. สนธสญญาทไทยเสยเปรยบมากทสด คอสนธสญญา.........................................ทำาในสมยรชกาลท............กบประเทศ....................................14. การเสยเปรยบอยางยงของไทยตามสนธสญญาในขอ 13 คอการเสยเกยวกบ...............................................................................................................................................................15. การเสยดนแดนของไทยสวนใหญเสยในสมยรชกาลท...........................เสยใหกบประเทศ.............................................................................................................

วช�  ส 23103

ใบง�นท 2.2 ชนมธยมศกษ�ปท 3

ส�ระประวตศ�สตร

เรอง ลกษณะท�งสงคมวฒนธรรมประเพณของไทยสมย

รตนโกสนทรยคปฏรปบ�นเมอง (รชก�ลท 4-7)

สงคมศกษ�

คำ�สง  1.ใหศกษาคนควาจากใบความร เรอง ลกษณะสงคมวฒนธรรมไทยสมยรตนโกสนทรยคปฏรปฯ          2.ใหตอบคำาถามตอไปนใหถกตอง1.ไพร หมายถงอะไร    ตอบ………………………………………………………………….2. ไพรมกประเภท อะไรบาง         ตอบ ………………………………………………………………………………………………

31

3.ไพรของพระมหากษตรย สงกดตามกรมกองตางๆ เรยกวาไพรประเภทใด     ตอบ…………………………………………………………………………………………………4.ไพรทสงกดมลนาย ไดมาจากพระมหากษตรยพระราชทานใหมลนาย เรยกวาไพรประเภทใด     ตอบ………………………………………………………………………………………………….5.ไพรทสงสนคาหายาก มคา หรอเงน มาแทนการเขาเวร เรยกวาไพรประเภทใด     ตอบ………………………………………………………………………………………………….6.ระบบไพรถกยกเลกในสมยรชกาลใด     ตอบ……………………………….………..7. เมอระบบไพรถกยกเลกไปมการกำาหนดระบบใดแทน     ตอบ……………………………………………………………………………………………….8.ระบบไพรถกยกเลกไปเพราะอะไร     ตอบ……………………………………………………………................ ….……………………..9.ทาส หมายถงอะไร      ตอบ………………………………………………………………………………………………10.ทาสทเกดในขณะทบดามารดาเปนทาส เรยกวาทาสประเภทใด     ตอบ……………………………………………………………………….

32

11.ทาสทไดมาจากการนำามาชดใชหน เรยกวาทาสประเภทใด     ตอบ………………………………………………………………………. 12     ทาส ถกยกเลกไปในสมยรชกาลใด

ตอบ……………………………………………………

วช�  ส 23103

ใบง�นท 2.3 ชนมธยมศกษ�ปท 3

ส�ระประวตศ�สตร

เรอง ลกษณะท�งสงคมวฒนธรรมประเพณของไทยสมย

รตนโกสนทรยคปฏรปบ�นเมอง (รชก�ลท 4-7)

สงคมศกษ�

คำ�สง  1.ใหศกษาคนควาจากใบความร เรอง ลกษณะสงคมวฒนธรรมประเพณไทยสมยรตนโกสนทรยคปฏรป (รชกาลท 4-7)และตอบคำาถามใหถกตอง

ก�รศกษ�1.พระมหากษตรยไทยทเหนความสำาคญของภาษาองกฤษเปนพระองคแรกของไทยคอรชกาลทใดและ       ทรงพระนามวาอะไร     ตอบ………………………………………………………………………………………………..2.การตงโรงเรยนหลวงโดยแยกจากวด แหงแรกเกดขนในสมยรชกาลใดและ

มจดประสงคในระยะแรกเพออะไร   

ตอบ………………………………………………………………………………………………..

33

3.โรงเรยนหลวงสำาหรบราษฎรแหงแรกคอโรงเรยนใดและตงขนในสมยรชกาลใด   

ตอบ…………………………………………………………………………………………………

4.กระทรวงธรรมการในอดต ปจจบนคอ กระทรวงอะไร   

ตอบ…………………………………………………………………………………………………

5.พระมหากษตรยททรงจดตงทนเลาเรยนหลวง คอรชกาลใด มชอเรยกวาทนอะไร

    ตอบ…………………………………………………………………………………………………

6. จากขอ 5 ทนดงกลาวเปนทนทสงนกเรยนไปเรยนตางประเทศจำานวน ปละกคน

    ตอบ…………………………………………………………………………………………………

7.มหาวทยาลยแหงแรกของไทยคอมหาวทยาลยใดโดยยกฐานะจากโรงเรยนใด

     ตอบ……………………………………………………………………………………………

8. มหาวทยาลยดงกลาวไดรบการยกฐานะในสมยรชกาลใด   

ตอบ…………………………………………………………………………………………………

9 .กฎหมายทตงขนมาเพอสงเสรมใหประชาชนอานออกเขยนได และเปนการบงคบใหเรยนหนงสอ คอกฎหมายใด

34

    ตอบ………………………………………………………………………..

10. จากขอ 9 กฎหมายดงกลาวกำาหนดขนมาใชในสมยรชกาลใดและกำาหนดอายของผเรยน           ไวอยางไร

     ตอบ……………………………………………………………………………………………

ด�นส�ธ�รณสขและก�รแพทย1.โรงพยาบาลแหงแรกของไทยททนสมยตามแบบประเทศตะวนตก คอ โรง

พยาบาลอะไร   

ตอบ……………………………………………………………………………..………………

2. โรงพยาบาลแหงแรกของไทยมชอเดมวาอะไรและตงขนมาในสมยรชกาลใด     ตอบ……………………………………………………………………………………………..3 .สภาอณาโลมแดง ตงขนมาในสมยรชกาลใดมจดประสงคการจดตงเพออะไร     ตอบ………………………………………………………………………………………………3. สภาอณาโลมแดงปจจบนมชอวาอะไร

ตอบ………………………………………………………………………………

4. โรงเรยนแพทยแหงแรกของไทยตงขนในสมยรชกาลใดและเปดเรยนบรเวณใด    

35

      ตอบ………………………………………………………………………………………………6.  ชอโรงเรยนแพทยแหงแรกของไทยมชอเรยกวาอะไร และตอมาเปลยนชอ

เปนชออะไร    

ตอบ……………………………………………………………………………………………….

7. โรงเรยนแพทยแหงแรกปจจบนคอ คณะอะไรและคณะนอยในมหาวทยาลยใดของไทย

     ตอบ……………………………………………………………………………………………….

วช�  ส 23103

ใบง�นท 2.4 ชนมธยมศกษ�ปท 3

ส�ระ เรอง ลกษณะท�งสงคมวฒนธรรม สงคมศกษ�

36

ประวตศ�สตร ประเพณของไทยสมยรตนโกสนทรยคปฏรปบ�นเมอง

(รชก�ลท 4-7)คำ�สง  1.ใหศกษาคนควาจากใบความร เรอง ลกษณะสงคมวฒนธรรมประเพณ

ไทยสมยรตนโกสนทรยคปฏรป (รชกาลท 4-7)          2.ใหนำาตวอกษรหนาขอความในคอลมน ข มาใสหนาขอความใน

คอลมน ก ใหถกตองและสมพนธกนคอลมน ก                                                                                            

คอลมน ข…………..1 โรงพยาบาลแหงแรกของรฐตงในสมยรชกาลท 5              

ก.กรงเทพครสเตยนวทยาลย…………..2 ครสอนภาษาองกฤษ วทย วรรณคด ให                 

ข.โรงเรยนกลสตรวงหลงพระราชโอรสและพระราชธดาของรชกาลท

4                                         ค.โรงเรยนนายทหารมหาดเลก…………..3 โรงเรยนเอกชนแหงแรกของไทยตงขนในสมย                  

ง.วงหลง (ศรราช)รชกาลท 4                                                                                             จ.โรงเรยนวดมหรรณพาราม

…………..4 โรงเรยนสำาหรบสตรแหงแรกของไทยสมยรชกาลท5         ฉ.ปรนสรอยลวทยาลย, ดาราวทยาลย 

…………..5 โรงเรยนสำาหรบราษฎรทวไปในสวนภมภาคของเอกชน    ผดงราษฎร,อรณประดษฐ

…………..6 โรงเรยนหลวงแหงแรกของไทยสมยรชกาลท 5   ฌ.นางแอนนา  เลยวโนเวนส

37

…………..7 มหาวทยาลยแหงแรกของประเทศไทย                                ญ.เงนศกษาพล

…………..8 โรงเรยนสำาหรบราษฎรแหงแรกในสมยรชกาลท 5             ฎ.จฬาลงกรณมหาวทยาลย

…………..9 จดประสงคในการปฏรปการศกษาของรชกาลท 5               ฐ.สรางคนเพอเขารบราชการใน

ในระยะแรก                                                                                                         กระทรวงทปรบปรงตามตะวนตก

…………10 เปนทนเลาเรยนหลวงทรชกาลท 5 โปรดเกลาฯ                   ฑ.พระราชบญญตการประถมศกษา

พระราชทานใหปละ 2 คน เพอไปศกษาตอททวปยโรปหรออเมรกา       ฒ.คงสกอลาชป

…………11 กำาหนดใหเดกชายและเดกหญงทวราชอาณาจกรทมอายตงแต 7-14 ป เขาเรยนโดยไมเสยคาเลาเรยนและทกคนตองจบชน ป.4 เมออาย 15 ป…………12 ทนทรพยของคนในทองถนทใชในการจดการศกษาประชาบาลโดยทองถนจดตงโรงเรยนเอง แตใหอยในความดแลของรฐบาล

วช�  ส 23103 ใบง�นท 2.5 ชนมธยมศกษ�

ปท 3ส�ระ

ประวตศ�สตรเรอง ลกษณะท�งเศรษฐกจไทย

สมยรตนโกสนทรยคปฏรปบ�นเมอง (

รชก�ลท 4-7)

สงคมศกษ�

คำ�สง  1.ใหจบคขอความโดยนำาขอความในคอลมน ข มาใสหนาขอความในคอลมน ก ใหถกตองและสมพนธกน

38

คอลมน

ก                                                                        คอลมน ข

………….1.รวบรวมเงนภาษอากรทกชนด,จายเงนเดอนให                    ก.ธนาคารออมสน

ขาราชการพลเรอนและทหารในสวนกลาง                                               ข.บคคลภย

………….2.สนคาทางเกษตรทขยายตวกลายเปนสนคาออก                     ค.กระทรวงพาณชย

ทสำาคญของไทยหลงจากการทำาสนธสญญาเบารงกบองกฤษ                    ง.ราชดำาเนน

………….3.รชกาลท 5 ทรงสรางหนวยเงนทเรยกวา “สตางค”                จ.หอรษฎากรพพฒน

โดยกำาหนดให 100 สตางคเปน 1 บาทและยกเลกเงนพดดวง                   ฉ.พระคลงขางท

………….4.ธนาคารแหงแรกของไทย ภายหลงเปลยนชอเปน                ช.สหกรณวดจนทรไมจำากดสนใช

“แบงคสยามกมมาจลทนจำากด ” และ “ธนาคารไทยพาณชย ”     ฌ.ขาว

ในปจจบน ญ.การปฏรประบบเงนตรา

…………..5.ชอคลองทขดขนในสมยรชกาลท 5                                       ฎ.ดำาเนนสะดวก, ทววฒนา

…………..6.ผดแลพระราชทรพยสวนพระองค                                         ฐ.กรงเทพฯ – อยธยา

…………..7.ชอถนนทสรางในสมยรชกาลท 5                                          ฑ.รถราง

39

…………..8.สถาบนการเงนทรบฝากเงนของราษฎรตงขนในสมยรชกาลท 6

…………..9.สหกรณการเกษตรแหงแรกของประเทศไทย…………..10.กระทรวงพระคลงมหาสมบต…………..11.เสนทางรถไฟหลวงสายแรกในสมยรชกาลท 5…………..12.การคมนาคมทใชมาลากภายหลงเปลยนเปนไฟฟา

วช�  ส 23103 ใบง�นท 2.6 ชน

มธยมศกษ�ปท 3

ส�ระประวตศ�สต

ร

เรอง ลกษณะท�งเศรษฐกจไทยสมย

รตนโกสนทรยคปฏรปบ�นเมอง (รชก�ลท 4-7)

สงคมศกษ�

คำ�สง  1.ใหเตมขอความลงในชองวางใหถกตอง 1.หลงจากไทยทำาสนธสญญากบประเทศองกฤษ ระบบการคากบตางประเทศ

เปลยนจากการคาแบบผกขาดโดยพระคลงสนคามาเปนการคาแบบใด ตอบ……………………………………….2.สนคาทางการเกษตรทมการขยายตวผลตเพมหลงจากการทำาสนธสญญา

เบารงคออะไร     ตอบ…………………………………………3.หอรษฎากรพพฒน ตงขนในสมยรชกาลทใด     ตอบ……………..………4. หอรษฎากรพพฒน ตงขนมาเพออะไร

40

     ตอบ………………………………………………………………………………………….

4.การเปลยนแปลงระบบเงนตราเรมมการเปลยนแปลงในสมยรชกาลใด     ตอบ…………………………………5. การเปลยนแปลงระบบเงนเปลยนจากเงนแบบใด.…….……… มาเปน

เงนแบบใด……………..      ตอบ…………………..……………….6. เงนพดดวงถกประกาศยกเลกในสมยรชกาลใด     ตอบ ……………..………………………………………………..7. ธนบตรเรมมการผลตขนมาใชในสมยรชกาลใด     ตอบ……………………………8. รชกาลท 5 สรางความนาเชอถอใหเงนตราโดยและประกาศใชอะไรเปน

มาตรฐานในการแลกเปลยนเงนตรา     ตอบ …………………………………………9.ธนาคารของไทยแหงแรกมชอแรกตงวาอะไร     ตอบ……………………………………….10.    ธนาคารแหงแรกของไทยตงขนในสมยรชกาลใด

ตอบ……………………………………………………11.    ตอมาธนาคารจากขอ 9 เปลยนชอเปน ชออะไร

ตอบ……………………..………………………………12.    ปจจบนธนาคารแหงแรกของไทยมชอวาธนาคารอะไร

ตอบ…………………………………………….13. ธนาคารออมสนตงขนในสมยรชกาลใด        ตอบ………………………………..13.    ธนาคารออมสนตงขนโดยมวตถประสงคอะไร

ตอบ…………………………………………………………………..14.    หลงจากทำาสนธสญญาเบารงแลวระบบเศรษฐกจไทยเปลยนแปลงจาก

เศรษฐกจแบบเลยงตนเองมาเปนเศรษฐกจแบบใด

41

ตอบ………………………………………………………………………

15.    ถนนสายแรกทสรางในสมยรชกาลท 4 ถอถนนอะไร.ตอบ………………………………………….…………………………….

16.    สะพานทสรางขนในสมยรชกาลท 5 ไดแก สะพานใดบางตอบ 1………………………………………….2……………………………………………..

                3………………………………………….4……………………………………………..

17.    การสอสารโดยระบบโทรเลข สายแรกของไทย คอ โทรเลขระหวางสายใดตอบ……………………..…….……กบ……………………………………

18.    ทางรถไฟเรมมการกอสรางในสมยรชกาลใดตอบ………………………….……………

19.ไทยเรมใหความชวยเหลอและสนบสนนการลงทนจดตงบรษทผลตปนซเมนต ในสมยรชกาลใด

        ตอบ………………………………………………20.    สนามบนดอนเมอง สรางขนในสมยรชกาลใด

ตอบ………………………………………………………..21.ไทยเรมสรางทางรถไฟสายแรกคอสายใด        ตอบ…………………………….…………..22.    ทางรถไฟสายแรกสรางในสมยรชกาลใดและสามารถเปดใชไดในสมยรชกาล

ใดตอบ เรมสรางสมย……………………………….เปดใชสมย……………………….………

42

วช�  ส 23103 ใบง�นท 2.7 ชน

มธยมศกษ�ปท 3

ส�ระประวตศ�สต

ร

เรอง ลกษณะท�งเศรษฐกจไทยสมย

รตนโกสนทรยคปฏรปบ�นเมอง (รชก�ลท 4-7)

สงคมศกษ�

ขอ เหตก�รณ ตรงกบสมยรชก�ลท

 

1 จดตงหอรษฎากรพพฒน    2 สนบสนนการจดตงบรษทผลตปนซเมนต    3 ประกาศยกเลกการใชเงนพดดวง    4 ประกาศใชทองคำาเปนมาตรฐานเงนตรา    5 เปลยนมาตราชง ตวง วด ใหเปนมาตรฐานเดยวกนตาม

แบบสากลโดยใชระบบ ฝรงเศส

  

6 ประกาศใชพระราชบญญตธนบตร ตงกรมธนบตรและผลตธนบตรใชอยางจรงจง

   

7 จดตงธนาคารแหงแรกคอบคคลภย ตอมาเปลยนเปน แบงคสยามกมมาจลทนจำากด หรอ ธนาคารไทยพาณชย

   

8 เรมมการผลตเหรยญกษาปณ แทนเงนพดดวง    9 โปรดใหมการจดทำางบประมาณแผนดนครงแรก เพอ

ใหการใชจายเงนรดกม และใหแยกเงนแผนดนและเงนสวนพระองคออกจากน

  

43

10 สรางถนนสายแรก คอ ถนนเจรญกรง    11 เปดสถานหวลำาโพง สรางสะพานพระราม 6    12 ตงกรมไปรษณยขนครงแรก เปดบรการโทรเลขสายแรก

ระหวาง                กรงเทพฯ – สมทรปราการ   

13 สรางทางรถไฟเพอใชตดตอระหวางกรงเทพกบหวเมองในสวนภมภาค

  

14 จดตงธนาคารออมสนเพอใหประชาชนนำาเงนมาฝาก

  

15 แกปญหาเศรษฐกจตกตำาโดยลดจำานวนขาราชบรพารในกระทรวงวงเพอลดรายจายแผนดน

   

16 สรางสนามบนดอนเมอง ตงกรมอากาศยานขน วางรากฐานการคมนาคมทางอากาศ

   

17 จดตงสถานทดลองพนธขาวทคลองหก รงสต    18 เกดปญหาเศรษฐกจตกตำา    19 จดตงสหกรณการเกษตรแหงแรกคอ สหกรณวดจนทร

ไมจำากดสนใช ทอำาเภอเมอง จงหวดพษณโลก   

20 สรางสะพานพระราม 6    

44