ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภย ในการปองกนอบตเหตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

Selected Factors Affecting Helmet Use Behaviors for Accidental Prevention Following Health Belief Model of Students

at Yala Institute of Physical Education

ซารฟะห เจะแว Sareefah Cheawae

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยสงขลานครนทร

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Education in Curriculum and Instruction

Prince of Songkla University 2560

ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวก นรภยในการปองกนอบตเหตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ผเขยน นางสาวซารฟะห เจะแว สาขาวชา หลกสตรและการสอน

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรรมการสอบ

………………………….... ………………………….ประธานกรรมการ

(ดร.ฐปนรรฆ ประทปเกาะ) (ผชวยศาสตราจารย ดร.ณฐวทย พจนตนต)

…………………………………..กรรมการ

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม (ดร.ฐปนรรฆ ประทปเกาะ)

………………………………………… ………………………………….กรรมการ

(รองศาสตราจารย ดร.ชดชนก เชงเชาว) (รองศาสตราจารย ดร.ชดชนก เชงเชาว)

…………………………………กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.พนม สขจนทร)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบน

เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาหลกสตร

และการสอน

……………………………………….

(รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลท

มสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ…………………......…......

(ดร.ฐปนรรฆ ประทปเกาะ)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

ลงชอ………………..…….…..

(นางสาวซารฟะห เจะแว)

นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และ

ไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ…………………..…….…..

(นางสาวซารฟะห เจะแว)

นกศกษา

(10)

สารบญ

หนา บทคดยอ (5) ABSTRACT (7) กตตกรรมประกาศ (9) สารบญ (10) รายการตาราง (13) รายการภาพประกอบ (14) บทท 1 บทน า

ความเปนมาของปญหาและปญหา 1 วตถประสงคการวจย 4 สมมตฐานการวจย 4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4 ขอบเขตของการวจย 5 นยามศพทเฉพาะ 5 กรอบแนวคดในการวจย 9

บทท 2 เอกสารงานวจยทเกยวของ แบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) 11

ความหมายของแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) 11 แนวความคดของความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) 11 องคประกอบของแบบแผนความเชอดานสขภาพ 15 ลกษณะโครงสรางของแบบแผนความเชอดานสขภาพ 17

พฤตกรรมดานสขภาพ 19 ประเภทของพฤตกรรมสขภาพ 20 การก าหนดพฤตกรรมสขภาพ 21 ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ 22

การใชหมวกนรภย 35 หมวกนรภย 35 กฎหมายเกยวหมวกนรภย 36

(11)

สารบญ (ตอ)

หนา หมวกนรภยกบการลดความรนแรงจากอบตเหตรถจกรยานยนต 38

งานวจยทเกยวของ 39 งานวจยทเกยวของกบพฤตกรรมการสวมหมวกนรภย 39 งานวจยทเกยวของกบแบบแผนความเชอดานสขภาพ 41 งานวจยทเกยวของกบกฎหมาย มาตรการบงคบใชและความคดเหน

เกยวกบหมวกนรภยและอบตเหตจราจร………………………………………… 43 บทท 3 วธด าเนนการวจย

ประชากรและกลมตวอยาง 46 เครองมอและวธสรางเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 51 วธด าเนนการเกบรวบรวมขอมล 56 วธการวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล 56

บทท 4 ผลการวจย ผลการวจย 58 ผลการวเคราะหขอมล 59

บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ สรปผลการวจย 71 อภปรายผลการวจย 72 ขอเสนอแนะในการน าผลการวเคราะหไปใชประโยชน 75 ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 75

บรรณานกรม 77 ภาคผนวก 84

ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอวจย 85 ภาคผนวก ข คณภาพเครองมอวจย 87 ภาคผนวก ค แบบสอบถามการวจย 92 ภาคผนวก ง หนงสอขอความอนเคราะหเปนผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพ เครองมอการวจย 100

(12)

สารบญ (ตอ)

หนา ภาคผนวก จ หนงสอขอความอนเคราะหเกบขอมลเพอการวจย 104

ประวตผเขยน 116

(13)

รายการตาราง

ตาราง หนา

1. แสดงพฤตกรรมสขภาพทมความสมพนธกบสขภาพในดานตางๆ ....................... 21 2. ประชากร 47 3. ประชากรและกลมตวอยางจ าแนกตามคณะวชา…………………………………. 48 4. ขนาดของประชากรและกลมตวอยางจ าแนกตามคณะวชา..................................... 49 5. จ านวนและรอยละของขอมลทวไปของกลมตวอยางทศกษา................................. 59 6. แสดงจ านวนและรอยละของการสวมและไมใชหมวกนรภยขณะขบข

รถจกรยานยนตของกลมตวอยางนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา จ าแนกตามเพศ…………………………………………………………………... 62

7. แสดงจ านวนและรอยละของการสวมใชนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของกลม ตวอยาง จ าแนกตามรายขอ..................................................................................... 63

8. แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานการใชหมวกนรภยของกลมตวอยาง……... 64 9. แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของปจจยคดสรร………………………… 64 10. ผลการวเคราะหความสมพนธ ระหวางตวแปรคดสรร กบตวแปรปจจยอนๆ

กบการใชหมวกนรภย............................................................................................. 66 11. สมประสทธสหสมพนธพหคณ (R) ประสทธภาพของการพยากรณ (R2) และคาความ

เปลยนแปลงของประสทธภาพการพยากรณทเปลยนไปจากเดมเมอเพมตวแปร พยากรณทดทละตว (R2

change) ..................................................................................... 67 12. สมประสทธของตวแปรพยากรณทสงผลตอการใชหมวกนรภยขณะขบข

รถจกรยานยนต......................................................................................................... 69

(14)

รายการภาพประกอบ

ตาราง หนา 1. ภาพประกอบ 1 หมวกนรภยแบบเตมใบหรอเปดหนา (Open face helmet).................. 7 2. ภาพประกอบ 2 หมวกนรภยแบบครงใบ (Half face helmet)........................................ 8 3. ภาพประกอบ 3 กรอบแนวคดในการวจย……………………………………………. 9 4. ภาพประกอบ 4 ความสมพนธระหวางตวแปรของแบบแผนความเชอดานสขภาพ…. 18 5. ภาพประกอบ 5 ล าดบขนตอนในการการสมตวอยาง……………………………….. 46 6. ภาพประกอบท 6 วธการสมตวอยาง…………………………………………………. 50

(9)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเสรจลลวงไดดวยความกรณาชวยเหลอ และใหค าแนะน าอยางด

ยง จาก ดร.ฐปนรรฆ ประทปเกาะ อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก และรองศาสตราจารย ดร.ชดชนก เชงเชาว

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม รวมถงผชวยศาสตราจารย ดร.ณฐวทย พจนตนต ประธาน

กรรมการสอบ และผชวยศาสตราจารย ดร.พนม สขจนทร กรรมการผทรงคณวฒ กรณาให

ค าปรกษาตลอดจนแนะน าแกไขขอบกพรองชวยเหลอในการคนควาวจยอยางดมาโดยตลอด

จนกระทงท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงดวยด จงขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอการสน

ขอขอบคณผเชยวชาญ ทกทาน อาจารยสรลกษณ เกษรปท มานนท อาจารยสถาบน

การพลศกษา วทยาเขตยะลา อาจารยนสรน เฮาะมะ อาจารยมหาวทยาลยราชภฎยะลา และ

จาสบต ารวจ จตรกร แกวงาม ผ บงคบหมงานปองกนปราบปราม ปฏบตหนาทงานจราจร

สภ. เมองยะลา เปนอยางงสงทกรณาใหความอนเคราะหในการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

และไดใหขอเสนอแนะ รวมทงขอขอบคณเจาหนาทบณฑตวทยาลยทกทาน ทใหค าแนะน าทเปน

ประโยชนท าใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณยงขน

ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารยจงรก เขยวแกว รองอธการบดสถาบนการพลศกษา

วทยาเขตยะลา ทไดใหโอกาสและสนบสนนในการมาศกษาตอในระดบปรญญาโทรวมทงใหความ

รวมมอและความอนเคราะหอนญาตใหเกบขอมลจากกลมตวอยางงานวจย ท างานวจยส าเรจลลวง

ไปดวยด และบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยสงขลานครนทร ทสนบสนนทนสวนหนงในการ

คนควาวจย

สดทายนขอขอบคณผ ทใหความชวยเหลอ และใหก าลงใจตลอดระยะเวลาของ

การศกษา และการจดท าวทยานพนธ ไดแก นายอาดอนง เจะแว พชายและครอบครว ตลอดจนพๆ

เพอนๆ ปรญญาโท หลกสตรและการสอน (สรางเสรมสขภาพ) คณคาและประโยชนอนพงมจาก

วทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนกตญญตาบชาแด บดา มารดา ครอาจารย และผมพระคณทก

ทาน ทมสวนเกยวของในความส าเรจครงน

ซารฟะห เจะแว

1

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำของปญหำและปญหำ

ตามฐานขอมลความรดานความปลอดภยทางถนนในประเทศไทย (Thailand Road Safety Literature Database, TRSL) โดยมลนธไทยโรดส และศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย ทไดส ารวจจาก 182 ประเทศ พบวา อตราผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนทวโลกเปนจ านวนสงถง 1.24 ลานคนตอป และอตราผไดรบบาดเจบ เปนจ านวน 20-50 ลานคนใน แตละป จากผลการส ารวจป 2556 พบวา ประเทศไทยถกจดอนดบเปนประเทศทมคนเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนนมากทสดเปนอนดบ 2 ของโลก โดยสถตระบวาผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนมจ านวน 44 คนตอประชากร 100,000 คนตอป ซงสงผลใหอตราการเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนนของประชากรไทยมคาเฉลยรอยละ 5.1 ของอตราการเสยชวตโดยรวม ส านกงานต ารวจแหงชาต เผยสถตผเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนน ระหวางเดอนพฤศจกายน 2555 – กนยายน 2556 วามจ านวน 6,185 คน (ชาย 4,610 คน / หญง 1,575 คน) ซงชใหเหนวาปญหาอบตเหตบนทองถนนในประเทศไทย เปนเรองททกฝายตองรวมกนปองกนและแกไข ควรเรงรณรงคในเรองความปลอดภยในการขบขบนทองถนน สถานเอกอครราชทตองกฤษประจ าประเทศไทย เหนวา จ านวนการเกดอบตเหตบนทองถนนเปนเรองนากงวลเปนอยางมาก ซงสงผลกระทบรนแรงทงตอตวบคคลเองหรอครอบครว (ศนยวชาการความปลอดภยทางถนน, 2555 : ออนไลน)

ผใชรถจกรยานยนตบนทองถนนจ านวน 1,502,949 ราย ทวประเทศ 77 จงหวด ในป พ.ศ. 2555 โดยมลนธไทยโรดส (ThaiRoads Foundation) พบวา ในภาพรวม มผใชรถจกรยายนตสวมหมวกนรภยรอยละ 43 แบงเปนคนขรถจกรยานยนต ทสวมหมวกนรภยรอยละ 52 และคนซอนทายสวมหมวกนรภยรอยละ 20 เมอจ าแนกตามกลมผใชรถจกรยานยนต พบวา วยรนสวมหมวกนรภยเพยงรอยละ 28 เทาน นนอยกวาผ ใหญ ทสวมหมวกนรภยรอยละ 49 หากเมอเปรยบเทยบกบประเทศเพอนบานในอาเซยน พบวา ประเทศไทยมระดบการบงคบใชกฎหมายการบงคบใชหมวกนรภยต ากวาประเทศสงคโปร เวยดนาม อนโดนเซย และลาว (ศนยวชาการความปลอดภยทางถนน, 2555 : ออนไลน) อบตเหตทางบกในประเทศไทย มผบาดเจบและเสยชวตสงสด เมอเทยบกบอบตเหตจากการเดนทางจากพาหนะอนๆ และรถจกรยานยนตเปนพาหนะทเกดอบตเหตทางถนนบอยทสด รอยละ 69.7 สถตการเกดอบตเหตของกรมปองกนภย และบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย ระบวารอยละ 20 เปนวยรนอายต ากวา 20 ป และพบวาผบาดเจบ รอยละ 80 เปนผชาย กลมอาย 15 -24 ป เสยชวตมากทสดถงรอยละ 29 ทงยงพบวา ผบาดเจบสาหส

2

และเสยชวต ไมสวมหมวกนรภยรอยละ 93 สาเหตหนงทท าใหผขบขเกดอบตเหตไดงาย เนองจากความคกคะนอง ชอบสนกสนาน ความตนเตน และการขบรถดวยความเรวสง ขาดจตส านกในความปลอดภย บางรายยงขาดความช านาญ และรถจกรยานยนตเปนพาหนะทกอใหเกดการบาดเจบ และเสยชวตมากเปนอนดบหนง หรอประมาณ 1 ใน 3 ของผไดรบอบตเหตจากการจราจรบน ทองถนน ซงรถจกรยานยนตเปนพาหนะทไมมอปกรณความปลอดภยเทาเทยมกบพาหนะประเภทอนๆ จงน าไปสความเสยงทจะท าใหเกดอนตราย บาดเจบ และตายได ถง 10-50 เทาของการ เกดอบตเหตจากการใชพาหนะทงหมด (ศนยวชาการความปลอดภยทางถนน, 2555 : ออนไลน) ประสบการณการไดรบอบตเหต ยงเปนสงทเปนปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการสวมหมวกนรภย ซงพบวาผทเคยไดรบอบตเหตไมวารนแรงหรอเลกนอย จะมพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยมากกวาผทไมเคยไดรบอบตเหต (ยพา หงสวะชน, 2542)

ประเทศไทยแมจะมกฎหมายการสวมหมวกนรภยบงคบใชทวประเทศมานาน ต งแต พ.ศ. 2536 แตในความเปนจรงแลวอตราการสวมหมวกนรภยยงต าอยมาก ประมาณรอยละ 40 เทานน และสถตอบตเหตจากผใชรถจกรยายนตทไมสวมหมวกนรภย รอยละ 21.60 ผเสยชวต สวนใหญ เสยชวตมาจากการไดรบความกระทบกระเทอนอยางแรงทศรษะ ดงนน อปกรณทด และเหมาะสมทสด ในการปองกนอนตรายจากอบตเหตน คอ “หมวกนรภย” เนองจากอปกรณชนดน จะชวยใหผขบขรถจกรยานยนต มความปลอดภยมากขน หรอชวยลดความรนแรงของการบาดเจบทศรษะลง การหลกเลยงหรอละเลยการสวมหมวกนรภย เปนพฤตกรรมทผขบขรถจกรยานยนต โดยเฉพาะกลมวนรนนยมปฏบตกนอยในปจจบน สงผลใหเกดการเสยชวตจากการบาดเจบทศรษะสง การไมสวมหมวกนรภยท าใหเกดการบาดเจบทศรษะไดมากทสด ( เกยรตสดา ถาวรศกด, 2554 : 15)

สถาบนสถาบนการพลศกษาวทยาเขตยะลา เปนสถาบนการศกษาระดบอดมศกษาทมนกศกษา ชวงอายตงแต 18-25 ป นกศกษาสวนใหญมภมล าเนาจาก 3 จงหวด คอ ปตตาน สงขลา และนราธวาส สวนใหญขบขรถจกรยานยนตเปนพาหนะ จากการส ารวจของฝายกจการนกศกษาและกจการพเศษ พบวา รอยละ 80 เปนนกศกษาทมรถจกรยานยนตสวนตว และนกศกษาสวนใหญ ไมสวมหมวกนรภย ไมมใบขบข ทงนมความเสยงสงทจะเกดอบตเหต สงผลใหเกดการเสยชวตจากการบาดเจบหรอเสยชวตได การปลกฝงใหมวนยจากการจราจรพรอมกบความตระหนกในเรองอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต และตอไปในอนาคตเมอมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการขบขรถจกรยานยนต มวนยการจราจร เชน หลกการพนฐานของการเคารพกฎจราจร ไดแก การไมดมสราขณะขบขยานพาหนะ เมาไมขบ ไมขบรถเรว หรอประมาท ไมเปนคนอารมณรอน การมน าใจบนทองถนน ทนบวนสงดๆ เหลานจะหายากมากขนทกวน ผวจยจงเลอกใชแนวคดแบบแผนความเชอดานสขภาพ เพออธบายถงพฤตกรรมดานการปองกนตนเอง คอ พฤตกรรมการใชหมวกนรภย

3

ในการปองกนอบตเหตตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ ของนกศกษา สถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ซ งม ปจจย ท มองคประกอบส าคญ ดงน การรบ รโอกาสเส ยง (Perceived Susceptibility) ความเชอของบคคลทมผลโดยตรง ตอการปฏบตตามค าแนะน าดานสขภาพท ง ในภาวะปกตและภาวะเจบปวย การรบรความรนแรง (Perceived Severity) ถงปญหาหรอผลกระทบจากการเกดอบตเหต การปฏบตตนเพอปองกนอบตเหต สอดคลองกบการศกษาวจยของ รชยา รตนะถาวร (2546) การรบรถงประโยชน (Perceived Benefits) การสวมหมวกนรภยขณะ ขบขรถจกยานยนต ของนกศกษาระดบอดมศกษา เมอนกศกษามความเชอวาการสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตเปนประโยชน นกศกษาสามารถตดสนใจสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตทกครง ตามค าแนะน า การเปรยบเทยบถงขอดและขอเสยของพฤตกรรมน น โดยเลอกปฏบตในสงทกอใหเกดผลดมากกวาผลเสย พบวา การรบรถงประโยชนของการสวมหมวกนรภยมความสมพนธในทางบวกกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 การรบรตออปสรรค (Perceived Barriers) การคาดการณลวงหนาของบคคลตอการปฏบตพฤตกรรมทเกยวของกบการสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต ของนกศกษาในทางลบ ซงอาจไดแก การสรางความร าคาญ รอน เกะกะ ดไมเทห ท าใหมองไมชด รสกหนก ล าบากในการพกพา และคานยมแปลกๆ ของ เดกวยรน ดงนนการรบรอปสรรคเปนปจจยส าคญตอพฤตกรรม และพฤตกรรมนสามารถใชท านายพฤตกรรมการใหความรวมมอ ในการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตในการขบขรถจกรยานยนตได สงชกน าใหเกดอบตเหต (Cues to Action) คอสงทมากระตนใหเกดพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตออกมา ซง Becker, Maiman (1975) ไดกลาววาเพอใหแบบแผนความเชอมความสมบรณนนจะตองพจารณาถงสงชกน าใหสงชกน าใหเกดอบตเหต ซงม 2 ดาน คอ สงชกน าภายในหรอสงกระตนภายใน (Internal Cues) ไดแก การรบรสภาวะของรางกายตนเอง และสงชกน าภายนอกหรอสงกระตนภายนอก (External Cues) ไดแก การใหขาวสารผานทางสอมวลชน หรอการเตอนจากบคคลทเปนทรกหรอนบถอ เชน สาม ภรรยา บดา มารดา เปนตน ปจจยรวม (Modifying Factors) เปนปจจยทไมมผลโดยตรงตอพฤตกรรม แตเปนปจจยพนฐานทจะสงผลไปถงการรบร และการปฏบต ไดแก ปจจย ดานประชากร เชน เพศ คานยมทางวฒนธรรมซงเปนพนฐานท าใหเกดการปฏบตเพอปองกนทแตกตางกน ปจจยโครงสรางพนฐาน แรงจงใจ (Health Motivation) สภาพอารมณทเกดขนจากการถกกระตนดวยเรองเกยวกบการเกดอบตเหตตางๆ ไดแก ระดบความสนใจ ความใสใจ ทศนคต และคานยมทางดานการใชหมวกนรภยเพอปองกนอบตเหตจาการขบขรถจกรยานยนต เปนตน จงเปนสาเหตหนงทท าใหผขบขเกดอบตเหต

4

วตถประสงคกำรวจย 1. เพอส ารวจพฤตกรรมการใชหมวกนรภย เพอปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของ

นกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา 2. เพอศกษาปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมการใช

หมวกนรภยเพอปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

3. เพอศกษาปจจยดานอนๆ ไดแก เพศ อาย ชนป และประสบการณการไดรบอบตเหตทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตจาการขบขรถจกรยานยนต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา สมมตฐำนกำรวจย

1. พฤตกรรมการใชหมวกนรภย เพอปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

2. ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชน และการรบรอปสรรค ทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตจาการขบขรถจกรยานยนต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

3. ปจจยดานอนๆ ไดแก เพศ อาย ชนป และประสบการณการไดรบอบตเหตทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตจาการขบขรถจกรยานยนต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1. ใชเปนขอมลในการวเคราะห วางแผน คนหาวธการในการสงเสรมใหนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา มพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหต

2. เปนแนวทางส าหรบผทสนใจในการศกษาคนควาวจยเกยวกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยเพอปองกนอบตเหตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

3. ใหเขาใจปรากฏการณและพฤตกรรมตางๆ ไดดขนและสามารถใชท านายปรากฏการณและพฤตกรรมตางๆ ไดอยางถกตอง และมประสทธภาพมากกวาการคาดคะเนแบบสามญส านก

5

ขอบเขตองกำรวจย 1. ประชากร คอ นกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา 2. ตวแปรทศกษา

2.1 ตวแปรตน คอ ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ ไดแก การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชน และการรบรอปสรรค ของการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหต

2.2 ตวแปรตาม คอ พฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตจาการขบขรถจกรยานยนต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

นยำมศพทเฉพำะ การวจย เรอง ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอกบพฤตกรรมการใช

หมวกนรภยในการปองกนอบตเหต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ในครงน มค าศพททจ าเปนตองใหความหมายเปนการเฉพาะเพอใหเกดความเขาใจตรงกนดงน

1. แบบแผนควำมเชอดำนสขภำพ หมายถง การท านายพฤตกรรมการปองกนอบตเหต จากตวแปรตาง ๆ ของแบบแผนความเชอดานสขภาพไดแก การรบรโอกาสเสยงทจะเกดอบตเหต การรบรความรนแรงของการไดบาดเจบจากอบตเหต การสญเสยทรพยสน และการเสยชวต การรบรประโยชนของการสวมหมวกนรภย และการรบรอปสรรคของการสวมหมวกนรภย ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

2. กำรรบรโอกำสเสยงตอกำรเกดอบตเหต (Perceived susceptibility) หมายถง ความเชอหรอการคาดคะเนวาตน มโอกาสเสยงตอการเกดอบตเหตจาการขบขรถจกรยานยนต เปนปจจยทมความส าคญทจะสงผลพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา เมอบคคลนนมความเขาใจทถกตองตอสถานการณอบตเหต ทคกคามตนเองมโอกาสเกดอบตเหตไดทกเวลา ดงนนพฤตกรรมของบคคลจงแตกตางกนตามการรบรของบคคลดวย

3. กำรรบรควำมรนแรง (Perceived severity) หมายถง ความเชอทบคคลเปนผประเมนเองในดานความรนแรงของอบตเหตจาการขบขรถจกรยานยนตทมตอรางกาย การกอใหเกดการพการ เสยชวต ความยากล าบาก และการตองใชเวลานานในการรกษา การเกดโรคแทรกซอน หรอมผลกระทบตอบทบาททางสงคมของตน

6

4. กำรรบรประโยชน (Perceived benefits) หมายถง การทนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา เชอวาการสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต เปนการกระท าทด มประโยชนเหมาะสมทจะปฏบต ดงนน การตดสนใจทจะปฏบตตามค าแนะน ากจะขนอยกบการเปรยบเทยบถงขอด และขอเสยของพฤตกรรมน น ๆ โดยเลอกปฏบตในสงทกอใหเกดผลดมากกวาผลเสย ถานกศกษามความเชอในประโยชนของการสวมหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตจาการขบขรถจกรยานยนต นกศกษาจะตดสนใจทจะสวมนรภยทกครงขณะขบขรถจกรยานยนต

5. กำรรบรอปสรรค (Perceived barriers) หมายถง ความเชอของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา เกยวกบปญหาอปสรรค ตอการการสวมหมวกนรภย เชน สวมหมวกนรภยมราคาสง ความไมสะดวกในการสวมใสหมวกนรภย สวมแลวรสกอดอด รอน เกะกะ ดไมเทห ท าใหการมองเหนไมชดเจน ท าใหการไดยนลดลง และการสวมหมวกนรภยขนอยกบกลมเพอนหรอญาต บคคลในครอบครว เปนตน ถาบคคลมความเชอเกยวกบปญหา อปสรรคสงกจะท าใหการเปลยนแปลงพฤตกรรมเกดขนไดยาก ดงนน ถานกศกษามความเชอทวาการสวมหมวกนรภยนน มอปสรรคมาก ไมสะดวก รอน ดไม เท ห มองเหนไมชดและไมมเงนซอหมวกทมราคาสง จะตดสนใจทจะไมสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต

6. เพศ หมายถง ลกษณะทแสดงถงความเปนเพศหญง หรอ ชาย ของนกศกษาสถาบน การพลศกษาวทยาเขตยะลา โดยระบในในแบบสอบถามของผวจยในครงน เปนขอค าถามแบบเลอกตอบ

7. ประสบกำรณกำรไดรบอบตเหตจำกำรขบขรถจกรยำนยนต หมายถง นกศกษา สถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ไดรบอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต ไมวาจะเกดอบตเหตรนแรงหรอเลกนอย โดยประเมนจากแบบสอบถามทผวจยสรางขนเปนขอค าถามแบบเลอกตอบ

8. พฤตกรรมกำรใชหมวกนรภย หมายถง พฤตกรรมการใชหมวกนรภยของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ทใชรถจกรยานยนตเปนพาหนะในการเดนทางมาศกษา รวมถงการปฏบตหรอการกระท าของนกศกษา ทใชรถจกรยานยนตเปนพาหนะในการเดนทางมาศกษา ในการใชหมวกนรภย โดยการปฏบตหรอแสดงออกของศกษาในการสวมหมวกนรภยอยางถกตองทกครงทขบขรถจกยายนต โดยสวมหมวกนรภย กระชบพอดกบศรษะ ใชสายรด รดคางพาดผานปลายคาง

9. หมวกนรภย หมายถง หมวกนรภยแบบเตมศรษะ เปนรปทรงกลมปดดานขาง และดานหลงเสมอแนวขากรรไกรและตนคอดานหลง ดานหนาเปดเหนอควลงมาถงปลายคาง และมสายรดคาง และหมวกนรภยแบบครงศรษะ เปนรปครงทรงกลม ปดดานขางและดานหลงเสมอ

7

ระดบห คลมไดครงศรษะ มสายรดคาง หมวกชนดนสามารถปองกนไดเฉพาะศรษะสวนบนเทานน เปนหมวกทจดท าขนโดยเฉพาะตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.) เพอปองกนอนตรายบรเวณศรษะและใบหนาขบขและโดยสารรถจกรยายนต หมวกนรภย

9.1 หมวกนรภยแบบเตมศรษะ หรอรยกหมวกชนดนวาแบบ 3/4 ซงกเรยกตามรปรางและลกษณะ คอ ครอบคลมหวเพยง 3 ใน 4 เทานน แตเปนหมวกทไดรบความนยมมากทสด แมวาจะไมสามารถปกปองไดท งใบหนากตาม หมวกชนดน จะมกระจกบงลมครอบท งใบ ซงชวยปองกนฝ นและแมลงทอาจรบกวนการขบขของได แตจะตางกบแบบเตมหนาทไมมทกนคาง เปนหมวกนรภย ทเดนในเรองของความสะดวกสบายในการสวมใสและการถอดออก เปนทนยมของวยรนรน และพบเหนไดทวไปตามทองถนน

9.2 หมวกนรภยแบบครงศรษะ มลกษณะครอบเพยงดานบนของศรษะเทานน ซงเปนสวนทหนวยงานมาตรฐานทง SNELL และ DOT ก าหนดเปนขนต าสดส าหรบผานมาตรฐาน โดยหมวกชนดนไดรบความนยมชวงยค 1960 ปจจบนหลายหนวยงานในตางประเทศยกเลกมาตรฐานความปลอดภยส าหรบหมวกชนดนแลว เนองจากไมสามารถปกปองสวนทายทอยซงมความส าคญได รปทรงจะออกแนว ใสสบายทสด อนตรายทสด

ภาพประกอบ 1 หมวกนรภยแบบเตมใบหรอเปดหนา (Open face helmet)

ทมา : คลองถม เซนเตอร, 2550

8

ภาพประกอบ 2 หมวกนรภยแบบครงใบ (Half face helmet)

ทมา : คลองถม เซนเตอร, 2550

10. ชนป หมายถง นกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ทก าลงศกษาตงแตชนปท 1 - 4 ปการศกษา 2557

11. นกศกษำ หมายถง นกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ปการศกษา 2557

9

กรอบแนวคดในกำรวจย จากความสมพนธของตวแปรตน (Independent Variables) กบตวแปรตาม (Dependent

Variables) ดงกลาวสามารถแสดงเปนแผนภม ไดดงน

ตวแปรตน ตวแปรตาม

ภาพประกอบ 3 กรอบแนวคดในการวจย

ปจจยคดสรร : - การรบรโอกาสเสยงของการเกดอบตเหต - การรบรความรนแรงของการเกดอบตเหต - การรบรประโยชนของการสวมหมวกนรภย - การรบรอปสรรคของการสวมหมวกนรภย

พฤตกรรมการใชหมวกนรภย

ปจจยอนๆ : - เพศ - อาย - ชนป - ประสบการณการไดรบอบตเหต

10

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจย เรอง ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ ทสงผลตอพฤตกรรมการใช

หมวกนรภยในการปองกนอบตเหต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงน

1. แบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) 1.1 ความหมายของแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) 1.2 แนวความคดของความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) 1.3 ลกษณะโครงสรางของแบบแผนความเชอดานสขภาพ

2. พฤตกรรมสขภาพ 2.1 ประเภทของพฤตกรรมสขภาพ 2.2 การก าหนดพฤตกรรมสขภาพ 2.3 ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

3. ปจจยทมผลกระทบตอสขภาพ 3.1 ปจจยภายใน 3.2 ปจจยภายนอก

4. การใชหมวกนรภย 4.1 หมวกนรภย 4.2 กฎหมายเกยวกบหมวกนรภย 4.3 หมวกนรภยกบการลดความรนแรงจากอบตเหตรถจกรยานยนต

5. งานวจยทเกยวของ 5.1 งานวจยในประเทศ 5.2 งานวจยตางประเทศ

11

1. แบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) 1.1 ความหมายของความเชอดานสขภาพ

Phipps, Long และWood (1983 : 25 อางถงในธญญาลกษณ ไชยรนทร, 2544) ไดกลาวถงความหมายวา ความเชอดานสขภาพ หมายถง ความเชอเกยวกบสขภาพอนามยของตวบคคลซงมอทธพลตอการเจบปวยและการดแลรกษา เมอเกดความเจบปวยขนกยอมทจะตองจงมการปฏบตตว หรอมพฤตกรรมทางสขภาพทแตกตางกนกบบคคลทไม เจบปวยออกไป น นก ขนอยกบองคประกอบหลายอยาง ไดแก ความรเกยวกบสาเหตของโรค อาการ และการรกษา การรบรถงความรนแรงของโรคทเปนอย ประกอบกบความเชอเดม ความสนใจและคานยม เปนตน

Rokeach (1970 : 23 อางถงในบญชา มณค า, 2538 : 20) ไดใหความหมายของความเชอนวา คอความรสกนกคด ความเขาใจของบคคลตอสงใดสงหนง ซงสามารถเราใหบคคลมปฏกรยาโตตอบในรปแบบของการกระท าเกยวกบสงนนๆโดยทตนอาจจะรตวหรอไมรตวกตาม ความเชอสงน นๆ ไมจ าเปนตองอยบนพนฐานแหงความเปนจรงเสมอ หรอความเชอน นอาจเปนเพยงความรสกนกคด ความเขาใจ ความคาดหวงหรอสมมตฐาน ซงอาจมเหตผลหรอไมมเหตผลกได ความเชอเปนองคประกอบในตวบคคลทฝงแนนอยในความคด ความเขาใจ เมอบคคลมความเชออยางใด ความเชอนนจะเปนแนวโนมชกน าใหบคคลประพฤตปฏบตตามความคดและความเขาใจนน ๆ

กลาวโดยสรปไดวา ความเชอดานสขภาพ หมายถง ความเชอ ความรสกนกคด และความเขาใจ ทจะยอมรบหรอการรบรของบคคลนนๆ ตอภาวะสขภาพอนามยของตนเอง ซงสามารถสงผลตออาการเจบปวย รวมถงการดแลรกษาการปฏบตตว หรอมพฤตกรรมทางสขภาพทแตกตางกนกบบคคลทไมเจบปวย เปนสงทชกน าใหบคคลนนๆ มพฤตกรรมสขภาพตามความคด และความเขาใจได

1.2 แนวคดแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) แบบแผนความเชอดานสขภาพผานการปรบปรงแลวน ามาประยกตใชกบกลมบคคล

และกลมผเจบปวยในโรคตางๆ อยางแพรหลาย ประกอบดวยปจจยส าคญ 5 ประการ (นตยา เยนฉ า.2535:13 อางใน Becker. 1975: 409-414) ดงตอไปน

1. การรบรโอกาสเสยงตอความเจบปวย 2. การรบรความรนแรงของโรค 3. การรบรถงประโยชนการรกษา 4. การรบรความสนเปลอง หรออปสรรคตางๆ 5. สงชกน าใหมการปฏบต

เปนความเชอของบคคลวาตนมโอกาสเกดโรค การทจะหลกเลยงภาวะทจะเกดโรคดงกลาวจ าเปนตองมพฤตกรรมสขภาพเพอปองกนโรคและเปนการรบรวาตนมโอกาสเกดสภาวะแทรกซอน

12

ส าหรบผปวยทไดรบการวนจฉยแลว ซงจะแตกตางไปจากผมสขภาพดทวไป (ประภาเพญ สวรรณ 2535:30) การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคพฒนาจากแนวคดทฤษฎพลงสนามของเลวน (Lewin, Kurt,1951) ซงกลาววามนษยอยในหวงจกรวาล (Life Space) ซงประกอบดวย 3 บรเวณ (Region) คอบรเวณทเปนบวก บรเวณทเปนกลางและบรเวณทเปนลบ ส าหรบเชอโรคอยไดเฉพาะบรเวณทเปนลบ เพราะฉะนนจงพยายามผลกดนมนษยทอยบรเวณลบออกไปใหพนจากสวนน ดงนนมนษยจงสรางแรงตานทานเพอตอตานโรค โดยการสรางความเชอใหเกดขนกบตนเองในการหลกเลยงสภาวะโรคดงกลาว กลาวคอ มนษยจะมความเชอวาตนมโอกาสเสยงตอการเกดโรคและเมอเปนโรคจะท าใหรางกายสวนใดสวนหนงเปนอนตรายเพราะฉะนนจงตองมพฤตกรรมเกยวกบการปองกนโรคเพอลดโอกาสเสยงตอการเกดโรค

Becker and Maiman (1974 อางถงในจฬาภรณ โสตตะ, 2554) ไดกลาวไววาแบบแผนความเชอดานสขภาพ เปนรปแบบทพฒนาขนมาจากทฤษฏทางดานจตวทยาสงคมใชอธบายพฤตกรรมของบคคล โดยเรมจากการอธบายพฤตกรรมการปองกนโรค (Prevention behavior) ตอมาไดมการดดแปลงไปใชในการอธบายพฤตกรรมการเจบปาย (lllness behavior) และพฤตกรรมผปวย (Seck role behavior) แบบแผนความเชอดานสขภาพไดถกพฒนาขนมาครงแรกเมอ ค.ศ.1950 โดยกลมนกจตวทยาสงคมในหนวยงานของกระทรวงสาธารณสข ของ ฮอคบอม (Hochbaum, 1958) จากสหรฐอเมรกา ทวากรอบแนวคดของแบบแผนความเชอดานสขภาพมพนฐานมาจากทฤษฏ สนามพลงงานของ เครทเลวน (Kurt Lewin, 1951) ซง ฮอคบอม (Hochbaum, 1958) เปนผพฒนาแบบแผนความเชอดานสขภาพครงแรก และตอมาโรเซนสตอก (Rosenstock, 1974) เปนบคคลทน าแบบแผนความเชอดานสขภาพมาเผยแพร จงเปนผ ถกอางองในฐานะเปนผ ร เรม โดยไดส รปองคประกอบพนฐานของแบบแผนความเชอดานสขภาพ ไวดงน การทบคคลจะแสวงหา และปฏบตตามค าแนะน าดานสขภาพ ภายใตสถานการณเฉพาะอยางเทานน บคคลนนจะตองมความรระดบหนง (ต าสด) และมแรงจงใจตอการทจะท าใหมสขภาพทด จะตองเชอวาตนมความเสยงตอภาวะเจบปวย และเชอวาการรบการรกษาเปนวธหนงทจะสามารถควบคมโรคได ตลอดจนเชอวาคาใชจายของการควบคมโรค และท าการเปรยบเทยบกบผลประโยชนทจะไดรบ สถานการณเหลาน คอ ความเชอเกยวกบโอกาสเสยงของการเปนโรค การรบรความรนแรงของโรค ความเชอวาโรคทเปนสามารถรกษาใหหายได และสดทายคอการรบรเกยวกบคาใชจายทจะตองประสบ

เบคเกอร และคนอนๆ (Becker; et al. 1975: 12) ซงเปนผปรบปรงแบบแผนความเชอดานสขภาพ และไดท าการเพม ในสวนของปจจยรวม (Modifying factors) และสงชกจงทจะน าไปสการปฏบตตน (Cues to action) นอกเหนอไปจากการรบรของบคคลทมอทธพลตอการ

13

ปฏบตในการปองกนโรค สงเหลานสามารถมาประกอบการอธบาย และการท านายพฤตกรรมการปองกนโรคไดครอบคลมมากยงขน

เครสท และคอบป (Kirscth; & Cobb, 1966 : 398) ไดมการปรบปรงแบบแผนความเชอดานสขภาพเชนกน แตไดน ามาอธบายถงพฤตกรรมการเจบปวย (lllness behavior) ซงหมายถงการปฏบตตนทบคคลกระท าเมอรสกไมสบาย รสกเจบปวย เมอไดรบรวามความผดปกตอะไรเกดขน เขาควรท าอยางไรกบความผดปกตนนๆ ตอมาใน ป ค.ศ. 1980 เบคเกอร และไมเมน (Becker & Maiman, 1975) ประภาเพญ สวรรณ และสวง สวรรณ (2530) ไดปรบปรงแบบแผนความเชอดานสขภาพ เพอน ามาใชอธบายพฤตกรรมของผปวย (Sick role behavior) ในรปแบบของการรบร และความเชอ โดยเพมองคประกอบในดานของแรงจงใจดานสขภาพ และปจจยรวมตางๆ เพมเตมขน

Becker and Maiman (1974 อางถงในจฬาภรณ โสตตะ, 2554) กลาวไววา พฤตกรรมตางๆ มนขนอยกบ 2 ตวแปรใหญ ๆ คอ คานยมทตงไวของปจเจกบคคลทมตอเปาหมาย และการคาดคะเนของปจเจกบคคลทมแนวโนมทจะปฏบตตนเพอบรรลเปาหมาย ตวแปรท งสองนไดน ามาใชในบรบทของพฤตกรรมทสมพนธกน (Health related behavior) โดยมความคลายคลง ไดแก

1. ความตองการทจะหลกเลยงความเจบปวยหรอถาอยในความเจบปวยกจะมการปฏบตตนใหมสขภาพดหายจากโรค หรออาการปวย

2. เชอวาการปฏบตตนดานสขภาพจะปองกนหรอเยยวยาความเจบปวยได เชน การคาดคะเนวาจะลดภาวะคกคามของโรคได ขนอยกบการปฏบตของแตละบคคล

Becker (1974) ไดกลาววา แบบแผนความเชอดานสขภาพเกยวกบการรบร และความเชอของบคคล มองคประกอบ ดงน

ในระยะกวา 30 ปทผานมา มนกวชาการหลายทานพยายามทจะศกษาถงแบบแผน มโนทศน เพอใชในการอธบายถงปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสขภาพอนามยของบคคล แบบแผนทไดรบและมผน ามาใชอยางแพรหลาย คอ แบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) โดยรปแบบความเชอดานสขภาพมขอตกลงเบองตนวา บคคลจะแสวงหา และปฏบตตามค าแนะน าดานสขภาพในการปองกน เชน การเขารบตรวจสขภาพ หรอการฟนฟสภาพ การเขารบการรกษาตามโรค ทแพทยตรวจพบภายใตสถานการณเฉพาะอยางเทานน บคคลนนจะตองมความรในระดบหนง และมแรงจงใจตอการมสขภาพทดขน จะตองเชอวาตนมความเสยงตอการเจบปวย เชอวาวธการรกษาเปนวธทสามารถควบคมโรคได และเชอวาคาใชจายของการควบคมโรคอยในรปของการปองกน การแนะน าหรอการปฏบตตนนน มราคาไมสงเกนไปเมอเปรยบเทยบกบผลประโยชนทจะไดรบ

14

สถานการณเหลาน อนไดแก ความเชอเกยวกบโอกาสของการเปนโรค และความรนแรงของโรค ความเชอวาโรคทเปนสามารถรกษาได และความสามารถของบคคลทจะแกปญหา รวมถงการรบรเกยวกบคาใชจาย หรออปสรรคในการปฏบตตน แบบแผนความเชอดานสขภาพทประกอบดวยองคประกอบดงกลาวนน เปนแนวความคดของ Rosenstock (1996) และในเวลาตอมา Becker (1974) ไดขยายความองคประกอบ และรายละเอยดเพมเตมมากขน (Rosenstock, 1996; Becker, 1974)

แบบแผนความเชอดานสขภาพ พฒนามาจากทฤษฎของ Kurt Lewin (1951) ทเชอวาการรบรของบคคลเปนตวบงชพฤตกรรม โดยทบคคลจะกระท าหรอเขาใกลกบสงทตนพอใจ และคดวาสงนนจะกอใหเกดผลดแกตน หนหางจากสงทตนไมปรารถนา หากไมปฏบตเชนนจะเกดผลเสยแกตนได จากแนวความคดนจงเปนจดเรมตนของแบบแผนความเชอดานสขภาพ และไดมการน ามาใชในครงแรกโดย Rosenstock และคณะ (1974) เพออธบายปญหาสาธารณสขในระหวางป ค.ศ.1950 – 1960 หลงจากนนไดน าทฤษฎมาผสมผสานกบทฤษฎแรงจงใจ และทฤษฎการตดสนใจ ไดน าเอาองคประกอบแบบแผนความเชอดานสขภาพมาใชในการอธบายถงพฤตกรรม และการตดสนใจของบคคลในการดแลสขภาพอนามย โดยมขอตกลงเบองตนวา การแสดงพฤตกรรมสขภาพของบคคลนน ขนอยกบการมองเหนคณคาของสงทตน และความเชอในผลทจะเกดจากการกระท าของตน (Maimanและ Becker, 1974) กลาวคอ บคคลทจะสามารถปฏบตตวเพอปองกนโรค หรอหลกเลยงการเกดโรคไดจะตองมความเชอเกยวกบสงตอไปน วาตนเปนบคคลทเสยงตอการเกดโรคนน แลวเมอเกดเปนโรคขนจะท าใหเกดความรนแรง รวมทงมผลกระทบตอการด ารงชวต ในการปฏบตกจกรรมใดๆ ตองค านงถงปจจยดานอน ๆ ไวดวย เชน คาใชจาย ความสะดวกสบาย ความยากล าบาก และอปสรรคตาง ๆ เปนตน นอกจากนน การปฏบตตามตนตามค าแนะน าจะเปนประโยชน และชวยลดโอกาสเสยงตอการเกดโรคได สรย โอภาสศรวทย (2531) ศกษาความสมพนธระหวางการรบรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ และปจจยบางประการกบการดแลตนของหญงตงครรภจ านวน 252 ราย พบวา การรบรถงประโยชนของการดแลตนเองมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ

ประยงค สจจพงษ (2535) ศกษาความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพการสนบสนนทางสงคม และลกษณะประชากรกบการดแลตนเองของผปวยวณโรคปอดในเขตอ าเภอด าเนนสะดวกโรงพยาบาลด าเนนสะดวกจ านวน 120 คน ผลการศกษา พบวา ผปวยวณโรคในการดแลตนเองในระดบดและระดบปานกลางใกลเคยงกนและความเชอดานสขภาพมความสมพนธทางบวกกบการดแลตนเองของผปวยวณโรคปอด

15

Ricio and Howe (1991)ไดใชรปแบบการสงเสรมสขภาพของ Pender เปนกรอบแนวคดในการวเคราะหความสมพนธระหวางคานยมทางสขภาพ อ านาจควบคมทางสขภาพ และสงชกน าอนๆ ทมอทธพลตอการใชเขมขดนรภยในกลมวยรน โดยศกษาจากกลมตวอยางทเปนวยรนจ านวน 320 คนโดยใชแบบสอบถาม ผลการศกษาพบวา การใชเขมขดนรภยของผปกครองและกลมเพอน รวมถงการรบรประโยชนของการใชเขมขดนรภยมความสมพนธทางบวกกบการใชเขมขดนรภยในกลมวยรน สวนการรบรอปสรรคของการใชเขมขดนรภยมความสมพนธในทางลบกบการใชเขมขดนรภย สวนอ านาจควบคมทางสขภาพ และคานยมนนไมพบวามความสมพนธกบการใชเขมขดนรภยในกลมวยรนอยางมนยส าคญทางสถต

กลาวโดยสรปไดวา แนวคดแบบแผนความเชอดานสขภาพ เปนรปแบบทพฒนาขนมาจากทฤษฏทางดานจตวทยาสงคม และใชอธบายถงพฤตกรรมของบคคล การกระท าทแสวงหา และปฏบตตนตามค าแนะน าดานสขภาพทเปนสงชกจง และมอทธพลตอการตดสนใจ และการรบรของบคคลทเปนตวชวดพฤตกรรมได คอ บคคลทจะสามารถปฏบตตวเพอปองกนโรค หรอหลกเลยงการเกดโรคไดจะตองมความเชอวาตนนน เปนบคคลทเสยงตอการเกดโรค แลวเมอเกดเปนโรคขนจะท าใหเกดความรนแรง รวมทงมผลกระทบตอการด ารงชวตได ดงนน ในปจจบนจงมการน าแบบแผนความเชอดานสขภาพไปใชรวมกบทฤษฎหรอแบบจ าลองดานพฤตกรรมสขภาพกนมากขน ทงนกเพอใหเกดการใชประโยชนในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไดอยางกวางขวางมากยงขน

องคประกอบของแบบแผนความเชอดานสขภาพ แบบแผนความเชอดานสขภาพ มองคประกอบดงน (Strecher and Rosebstock 1997 :

44-47 อางถงในพรสข หนนรนดร, 2545 : 160-161) 1. การรบรตอโอกาสเสยงของการเปนโรค (Perceived susceptibility)

การรบรตอโอกาสเสยงของการเปนโรค หมายถง บคคลมความเชอโดยตรงตอการปฏบตตามค าแนะน าดานสขภาพ ทงอยในชวงปกตและชวงเจบปวย บคคลเหลานจงเกดการปฏบตตามเพอเปนการหลกเลยงโรค ความเชอหรอการคาดคะเนของบคคลวาตนมโอกาสเสยงตอการเปนโรคหรอปญหาสขภาพนนมากนอยเพยงใด และถาเปนการรบรของผปวยจะหมายถงความเชอตอความถกตองของการวนจฉยโรคของแพทย การคาดคะเนถงโอกาสเกดโรคซ า และความรสกของผปวยวาตนเองงายตอการปวยเปนโรคตางๆ

2. การรบรตอความรนแรงของโรค (Perceived Severity) หมายถง ความเชอทบคคลเปนผประเมนเอง ในดานความรนแรงของโรค ทมตอ

รางกาย กอใหเกดความพการ เสยชวต ความยากล าบาก และการตองใชระยะเวลานานในการรกษาการเกดโรคแทรกซอน หรอมผลกระทบตอบทบาททางสงคมของตน ซงการรบรความรนแรง

16

ของโรคทกลาวมานน อาจมความแตกตางจากความรนแรงของโรคทแพทยเปนผประเมน การรบรโอกาสเสยงของการเปนโรค รวมกบการรบรความรนแรงของโรค จะท าใหบคคลรบรถงภาวะคกคาม (Perceived threat) ของโรค วามมากนอยเพยงใด ซงภาวะคกคามนเปนสวนหนงทบคคลนนไมปรารถนา และโนมเอยงทจะหลกเหลยง

3. การรบรประโยชนของการรกษา และปองกนโรค (Perceived Benefits) ปฏบตใหหายจากโรคหรอปองกนไมใหเกดโรคโดยการปฏบตนนตองมความเชอ

ทวา เปนการกระท าทด มประโยชน และเหมาะสมทจะท าใหหายหรอไมเปนโรคนนๆ ดงนนการตดสนใจทจะปฏบตตามค าแนะน า ยอมขนอยกบการเปรยบเทยบถงขอด และขอเสยของพฤตกรรมโดยเลอกปฏบตในสงทกอใหเกดผลดมากกวาผลเสย

4. การรบรตออปสรรค (Perceived Barriers) การรบรตออปสรรคของการปฏบต หมายถง การคาดการณลวงหนาของบคคลตอ

การปฏบต พฤตกรรมทเกยงของกบสขภาพอนามยของบคคลในทางลบ ไดแก คาใชจาย หรอผลทเกดขน จากการปฏบตกจกรรมบางอยาง เชน การตรวจเลอด หรอการตรวจพเศษท าใหเกดความไมสขสบาย การมารบบรการหรอพฤตกรรมอนามยนนขดกบอาชพหรอการด าเนนชวตประจ าวน ดงนน การรบรอปสรรเปนปจจยส าคญตอพฤตกรรมการปองกนโรค และพฤตกรรมของผปวยนสามารถใชท านายพฤตกรรมการใหความรวมมอในการรกษาโรคได

5. แรงจงใจดานสขภาพ (Health motivation) แรงจงใจดานสขภาพ หมายถง ความรสก อารมณตางๆ ทเกดขนกบบคคล หรอ

ระดบความสนใจความหวงใยเกยวกบสขภาพ แรงปรารถนาทจะด ารงรกษาสขภาพ และการหลกเลยงจากการเจบปวย แรงจงใจน อาจเกดจากความสนใจของสขภาพโดยทวไป หรอเกดจากการกระตนของความเชอตอโอกาสเสยงของการเปนโรค ความเชอตอความรนแรงของโรค ความเชอตอผลดทจะเกดจากการปฏบต รวมทงสงเราภายนอก เชน สอ ขาวสาร ค าแนะน าของแพทย ซงสามารถกระตนแรงจงใจดานสขภาพบคคลได

6. ปจจยรวม (Modifying factors) ปจจยรวม หมายถง ปจจยทนอกเหนอจากองคประกอบขางตน ของแบบแผน

ความเชอดานสขภาพ ทมสวนชวยสงเสรมหรอการปฏบตตามค าแนะน าของเจาหนาทในการรกษาโรคได ปจจยประกอบดานสขภาพทมสวนชวยดวย ตวแปรดานประชากร เชน อาย ระดบการศกษา ปจจยทางดานสงคมจตวทยา เชน บคลกภาพ สถานภาพทางสงคม กลมเพอนกลมอางอง มความเกยวของกบบรรทดฐานทางสงคม คานยมทางวฒนธรรมซงเปนพนฐานท าใหเกดการปฏบตเพอ

17

ปองกนโรคทแตกตางกน และปจจยโครงสรางพนฐาน เชน ความรเรองโรค ประสบการณเกยวกบโรค เปนตน

กลาวโดยสรปไดวา องคประกอบของแบบแผนความเชอดานสขภาพ มองคประกอบ คอการรบรถงโอกาสเสยงในการความเจบปวย, การรบรถงความรนแรงของโรค, การรบรถงประโยชนของการรกษา และความสนเปลองหรออปสรรคตางๆ กคอ เมอบคคลอยในภาวะเจบปวยนนแลว และทราบถงการวนจฉยของตน ความเชอของบคคลเกยวกบโอกาสเสยงจะเปลยนแปลงไป คอ จะเกดพฤตกรรมการปองกนโรคเพอทจะลดโอกาสเสยงตอการเกดเปนโรคขนมา กลมบคคลเหลานจะหลกเลยงการเปนโรคไดโดยการปฏบตตนเพอปองกน และรกษาสขภาพในระดบทแตกตางกน สวนบคคลทก าลงเจบปวยจะมระดบการรบรตอโอกาสเสยงของการเปนโรคทสงขน จะท าใหมความรสก วาตนมโอกาสตอการเกดภาวะแทรกซอนไดงายขน ความเจบปวยทเกดขนมผลกระทบทรนแรงตอรางกายและ จตใจ สมพนธภาพในครอบครว ความสามารถในการท างาน รวมถงบทบาททางสงคมอกดวย สงเหลาน เปนสงทมากระตนใหเกดพฤตกรรมทจะรวมมอในการรกษาโรคของบคคลนนได สงส าคญอยางหนงทมผลตอความรวมมอในการรกษาโรคของผ ปวย คอการปฏบตตามค าแนะน า ความเชอวาการปฏบตตนจะมประสทธภาพในการปองกนการสบคนหรอการรกษาโรค การรบรถงประโยชนหรอประสทธภาพของการรกษาจะน าไปสพฤตกรรมทจะชวยลดภาวะคกคามจากโรคได

1.3 ลกษณะโครงสรางของแบบแผนความเชอดานสขภาพ Becker et al. (1975 อางถงในจฬาภรณ โสตะ, 2554) แบบแผนความเชอดานสขภาพ

ทสรางขนในระยะแรกนน สรางขนเพอเปนการท านายพฤตกรรมการปองกนโรค ประกอบดวยตวแปรตางๆ ไดแก ปจจยดานประชากร และปจจยทเอออ านวย หรอสงชกน าใหบคคลปฏบต เพอปองกนโรค ซงลกษณะโครงสรางของแบบแผนความเชอดงกลาว มสวนประกอบดงน

1. ความพรอมทจะปฏบต (Readiness to take action) หมายถง ความพรอมทางจตใจหรอความรสกนกคดของบคคลทพรอมจะปฏบต สงทจะเปนตวก าหนดหรอตดสนไดวาเกดความพรอม ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค และการรบรถงความรนแรงของโรค

2. การประเมนคณคาพฤตกรรมสขภาพของบคคล (The individual’s evaluation of the advocated health action) หมายถง การทบคคลรบรถงประโยชน รบรถงอปสรรคของการปฏบตตนเพอปองกนโรค โดยการตองพจารณาถงความเปนไปได ในการปฏบตตน และผลทคาดวาจะไดรบมมากนอยเพยงใด ในการเปรยบเทยบกนระหวางการรบรถงประโยชนของการปฏบตตน และอปสรรคทขดขวางการปฏบต เชน การเสยเวลา คาใชจายตางๆ เปนตน

3. ปจจยทชกน าใหมการปฏบต (Cues to action) หมายถง สงชกน า โอกาส หรอหนทางทจะชวยท าใหมการปฏบตตน อาจมสงชกน าภายใน เชน การรบรเกยวกบสขภาพของ

18

ตนเอง อาการเจบปวยทก าลงประสบอยกบตนเอง สมาชกในครอบครวหรอเพอนฝง หรออาจเปนสงชกน าภายนอก เชน ขอมล ความรทไดรบจากสอมวลชนตางๆ และการปฏสมพนธระหวางบคคล เปนตน

จากตวแปรตางๆ ของแบบแผนความเชอดานสขภาพ ซงไดแก การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชน และการรบรอปสรรค ความสมพนธของตวแปรเหลาน Becker ไดน าเสนอแผนภาพความสมพนธระหวางตวแปรตางๆ ดงน

การรบรของบคคล ปจจยรวม การปฏบต (Individual Perception) (Modifying Factors) (Likelihood of Action)

ภาพประกอบ 4 ความสมพนธระหวางตวแปรของแบบแผนความเชอดานสขภาพ ทมา : Becker et al. (1975 อางถงในจฬาภรณ โสตะ, 2554)

- ปจจยทางดานประชากร อาย เพศ เชอชาต ฯลฯ -ปจจยทางดานจตสงคม บคลกภาพ ฐานะทางสงคม -ปจจยทางดานภมหลงความร เก ยวกบ โรค ป ระสบการณ เกยวกบโรค

การรบรภาวะคกคามโรค

ตวชแนะการกระท า -การรณรงคทางสอมวลชนทกแขนง -การแนะน าจากบคคลอน -การเจบปวยของสมาชกใกลชด

-การรบรโอกาสเสยง ตอการเกดโรค -การรบรความรนแรง ของโรค

-การรบร ประโยชนท จะไดรบจาก การปฏบตตน -การรบร อปสรรคใน การปฏบต

แนวโนมของการเกดพฤตกรรม สขภาพตาม ค าแนะน า

19

2. พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ มผใหแนวคด และความหมายของพฤตกรรมไวหลายลกษณะดงน ราชบณฑตยสถาน (2531) ไดใหความหมายของพฤตกรรมวาเปนการกระท าหรออาการท

แสดงออกทางกลามเนอ ความคด และการเผยความรสกเพอตอบสนองตอสงเรา ลขต การญจนาภรณ (2530) ใหความหมายไววา พฤตกรรม หมายถง กจกรรมใดๆ กตาม

ของอนทรย ทจะสามารถสงเกตไดโดยคนอน หรอโดยเครองมอของผทดลอง เชน การสบบหรหลงรบประทานอาหาร การสงเกตพฤตกรรม ซงอาจท าไดโดยใชเครองมอมาชวย การใชเครองมอตรวจคลนสมอง พฤตกรรมสขภาพ (Health Behavior) ส าหรบความหมายของพฤตกรรมสขภาพนน ไดมนกวชาการไดใหความหมายมากมายดงน

เฉลมพล ตนสกล (2541) พฤตกรรม (Behavior) คอ กจกรรมตางๆ ทเกด ซงอาจเปนการกระท าทบคคลนนแสดงออกมา รวมทงกจกรรมทเกดขนภายในตวบคคล และกจกรรมนสามารถท าการสงเกตไดดวยประสาทสมผส หรอไมสามารถสงเกตได

วสนต ศลป สวรรณ (2542) คอ พฤตกรรมของมนษย ทมอทธพลตอสขภาพของตนเองและคนอน หรอชวยท าใหเกดการแพรกระจายของโรคตางๆไปสบคคลอน บคคลใดกตามถาตองการมชวตทยาวนานแลวนน จะตองมพฤตกรรมการปฏบตสวนบคคลทถกตอง

จนตนา ยนพนธ (2532) พฤตกรรมสขภาพ (Health Behavior) เปนกจกรรมทบคคลเชอวาจะท าใหตนเองมสขภาพด จงลงมอกระท า เชน รบประทานอาหารใหครบทกหมในปรมาณทเพยงพอตอความตองการของรางกาย นอนหลบประมาณวนละ 7-8 ชวโมงตอวน ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ ไมดมสราและไมสบบหร เปนตน หรอกลาวอกนยหนง คอ พฤตกรรมสขภาพ กคอพฤตกรรมทจะท าใหบคคลมสขภาพดได

จนตนา ยนพนธ (2532) กลาววา พฤตกรรมสขภาพเปนการแสดงทบคคลลงมอกระท าทสงเกต ไดอยางชดเจน (Overt Behavior) เพอใหตนเองมสขภาพทดในเรองเกยวกบการไมสบบหร นสยการรบประทานอาหาร การพกผอน การออกก าลงกาย ลกษณะบคลกภาพ และการใชยา เปนตน รวมถงสงทสงเกตไมไดตองอาศยวธการประเมน เชน ในเรองของความเชอ ความคาดหวง แรงจงใจ คานยม ความร ลกษณะนสย บคลกภาพ ซงครอบคลมไปถงภาวะอารมณ ความรสก และลกษณะเฉพาะของตน

สมจต สพรรณทศน (2537) กลาววา พฤตกรรมสขภาพ หมายถง ความร ความเขาใจ ความเชอ ความรสก และการแสดงออกของบคคลเกยวกบการปองกนโรค การสงเสรมสขภาพ การรกษาโรค และพนฐานการฟนฟสขภาพ เปนกจกรรมหรอปฏกรยาใดๆ ของบคคลทสามารถวดได ระบ

20

ได และสามารถทดสอบไดวา เปนความร ความเขาใจ ความเชอ ความรสก หรอการกระท าใดๆ ในเรองของสขภาพ

Murray and Zentner (1993 อางถงใน จรวรรณ อนคม , 2541) ไดใหความหมายของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ประกอบไปดวยกจกรรมทชวยใหระดบสขภาพของบคคลดขน สงขน และมความผาสก เกดศกยภาพทถกตองหรอสงสดของบคคล ครอบครว กลมชน ชมชน และสงคม ทสอดคลองกบ Pender (1982) ทกลาววา พฤตกรรมสงเสรมสขภาพจะประกอบดวย กจกรรมตางๆ ทบคคลกระท า โดยมเปาหมายส าคญในการยกระดบใหมชวตความเปนอยทดขนได การบรรลเปาหมายทจะมสขภาพทดของบคคล ครอบครว ชมชน และสงคม

Palank (1991 อางถงในดษณย สวรรณคง, 2546) กลาววา พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ คอทกสงทบคคลกระท าโดยมเปาหมายเพอคงไว หรอยกระดบศกยภาพของแตละบคคลเกยวกบการออกก าลงกาย การรบประทานอาหารอยางเพยงพอ ความเครยด และการสงเสรมเครอขายทางสงคมอนจะน าสการมสขภาพดในทสด

Steiger and Lipson (1985 อางถงในชลลดา คลายคลง, 2545) ใหความหมายวา พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพนนเปนกจกรรมทบคคลตองกระท าดวยตนเองเพอใหมสขภาพทดขน

Murray and Zentner (1993 อางถงในสปราณ จลเดชะ, 2542) กลาววา พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ ประกอบดวยกจกรรมทชวยยกระดบสขภาพของบคคลใหสงขนและมความผาสก เกดสขภาพศกยภาพทถกตองหรอศกยภาพสงสดของบคคล ชมชน และสงคม

สรปไดวา พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ หมายถง พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพนน เปนกจกรรมทตวบคคลตองกระท าดวยตนเอง ในการทจะปองกนโรค หรอยกระดบศกยภาพ และการสงเสรมสขภาพทบคคลลงมอกระท าสามารถสงเกตไดอยางชดเจน เพอใหตนเองมสขภาพทดชวยมความผาสก เกดศกยภาพทถกตองหรอสงสดของบคคล ครอบครว กลมชน ชมชน และสงคม

2.1 ประเภทของพฤตกรรมสขภาพ นกพฤตกรรมศาสตรไดแบงพฤตกรรมสขภาพเปน 3 ประเภท (Cobb, 1976) ไดแก 1) พฤตกรรมการปองกนโรค (Preventive Health Behavior) เปนกจกรรมหรอการ

ปฏบตตนของบคคล เพอปองกนไมใหเกดโรค โดยเชอวา ตนมสขภาพทดได แขงแรง ไมเจบปวย มจดมงหมายของการปองกนโรคหรอการคนหาอาการเจบปวยในกรณทไมมอาการใหเหน เชน การเขารบการตรวจสขภาพประจ าป การออกก าลงกาย นนทนาการ และการพกผอน

2) พฤตกรรมเจบปวย (Illness Behavior) เปนกจกรรมของบคคลทรตววา ตนเจบปวยหรอสงสยในอาการผดปรกต รสกไมสบายกอนทแพทยจะวนจฉยวาเปนคนปวย ซงน าไปส การเจบปวย และหาทางตรวจวนจฉย เขารบการรกษาทเหมาะสม หรอหาวธการชวยลดความ

21

เจบปวย เชน การตอบสนองตออาการหรอสญญาณของรางกายทผดปรกต ไมท าอะไร รอคอยใหอาการผดปกตหายไปเอง

3) พฤตกรรมของผปวย (Sick-Role Behavior) เปนกจกรรมหรอการปฏบตตนของบคคล ซงจะกระท าหลงจากทราบผลการวนจฉยโรคแลว เพอตองการใหหายจากการเจบปวย โดยไมมโรคแทรกซอนหรอความพการ ไดรบการฟนฟกลบสสภาพปกตโดยเรว รวมทงไมตองการรบการรกษาพยาบาล มพฤตกรรมยอมท าตาม และใหความรวมมอในการรกษาตามแพทยสง เชน ยอมรบการรกษาพยาบาล การควบคมอาหาร และออกก าลงกาย การลดหรอเลกกจกรรมทจะท าใหอาการของโรครนแรงมากขน

2.2 การก าหนดพฤตกรรมสขภาพ ตวก าหนดพฤตกรรมสขภาพมความสมพนธกบปญหาสขภาพในดานตางๆ แบงได

เปน 3 ระดบ ไดแก ตวก าหนดระดบบคคล ระดบครอบครว และระดบสงคม ตวก าหนดรวมทท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม ซงน าไปสการแกไขปญหาสขภาพม 4 ปจจย ดงน

ตาราง 1 แสดงพฤตกรรมสขภาพทมความสมพนธกบสขภาพในดานตางๆ

ตวก าหนดระดบบคคล ตวก าหนดระดบครอบครว ตวก าหนดระดบสงคม

1.การใหขอมลขาวสาร การศกษา และการสอสาร

1.การใหขอมลขาวสาร การศกษา และการสอสาร

1.การใหขอมลขาวสาร การศกษา และการสอสาร

2.การเปลยนแปลงคานยม และบรรทดฐานทางสงคม

2.การเปลยนแปลงคานยม และบรรทดฐานทางสงคม

2.การเปลยนแปลงคานยม และบรรทดฐานทางสงคม

3. การใหรางวลหรอลงโทษ 3. การใหรางวลหรอลงโทษ 3. การใหรางวลหรอลงโทษ 4. การใชกฎหมายบงคบ 4. การใชกฎหมายบงคบ 4. การใชกฎหมายบงคบ

Stroebe (1995 อางถงในพรสข หนนรนดร, 2545) ทฤษฎทางพฤตกรรมสขภาพและ จตสงคม จะเปนกรอบแนวคดเพอวเคราะห และก าหนดพฤตกรรมสขภาพ โดยชวยประเมนศกยภาพ ประสทธภาพของกลยทธการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพ แบบแผนของพฤตกรรมทางจตวทยาทพฒนาขน เพอท านายพฤตกรรมสขภาพ (แบบแผนความเชอดานสขภาพ และทฤษฎการปองกนโรค) หรอแบบแผนพฤตกรรมทวไป (ทฤษฎการกระท าดวยเหตผล และทฤษฎพฤตกรรมตามแผน) แบบแผนทฤษฎทงหมด เหนพองกบบทบาทกลางของเจตคต และความเชอทเปนตวก าหนดพฤตกรรม

22

2.3 ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ รจรา ดวงสงค (2554 : 23) ไดกลาวถง ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

คอ เปนการกระท าหรอกรยาอาการทาทางทแสดงออกมาทกรปแบบ เพอสนอง ตอบโตตอสงเรา ซงนกจตวทยาแบงปจจยทสงผลตอพฤตกรรมออกเปน 2 ประเภท ดงน

2.3.1 ปจจยทางจตวทยา (Personal Psycho Logic Factor) คอปจจยทท าหนาท เปนสอกลางระหวางความรสกในการรบร เพอสนองตอสงเรากอนทรางกายจะแสดงออกซงพฤตกรรม ประกอบดวยแรงจงใน และการเรยนร ความเชอ ความตองการทจงใจ หรอสงดงดดใหบคคลมงไปหาสงนน เพอแสวงหาความพงพอใจ เชน รางวล การเปนทยอมรบ อ านาจ เปนตน

2.3.2 ปจจยดานสตปญญา และความรสกทเฉพาะ ตอพฤตกรรม (Behaviors Specific Cognitions and Affect) เปนปจจยจากการสงเสรมดานสาธารณสขในรปแบบการสงเสรมสขภาพโดยปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหมศกยภาพในการก าหนดพฤตกรรมของตนเอง ไดแก

1) การรบรประโยชนของการกระท า (Perceived Benefits of Action) คอการทบคคลรถงประโยชน ในการประกอบกจกรรม หรอกระท าการใดๆ เพอใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพไปในทศทางทดขนได ทงทางตรงและทางออม

2) การรบรอปสรรคของการกระท า (Perceived Barriers of Action) หมายถง การรบรอปสรรคทเขามาขดขวางในการประกอบกจกรรมทางสขภาพ เชน จ าเปนตองมการเสยคาใชจายทแพงเกนไป สถานทไมเอออ านวย ไมเพยงพอ มระยะทางทไกล ท าใหการรบรอปสรรคมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพโดยตรงซงเปนตวขดขวางการกระท า

3) การรบรสมรรถนะของตนเอง (Perceived Self Efficacy) หมายถง พฤตกรรมในการทจะวางแผน ก าหนดเปาหมาย และกระท าใหส าเรจลลวงโดยความสามารถของตนเอง

4) อารมณทเกยวเนองกบพฤตกรรมทปฏบต (Activity-Related Affect) เปนสภาวะอารมณความรสกทจะการกระตนใหกระท าพฤตกรรมของตนเองทง กอน หลง หรอขณะปฏบตกจกรรม ซงอารมณความรสกนน อาจจะเปนไดทงบวกหรอลบ และอารมณทเกยวเนองกจะสงผลตอการเขารวมปฏบตหรอหลกเลยงกจกรรมในครงตอไป

5) อทธพลระหวางบคคล (Interpersonal Influences) หมายถง การไดรบอทธพลหรอการไดรบการสนบสนน แรงจงใจ ความเชอ จากครอบครว เพอน หรอบคคลทางดานสขภาพ โดยยดถออทธพลระหวางบคคลมผลโดยตรงตอการปรบเปลยนพฤตกรรมทางสขภาพ

6) อท ธพลดานสถานการณ (Situation Influences) หมายถง การรบ รตอสถานการณทสงเสรม หรอขดขวางการปฏบตกจกรรมทางดานสขภาพ

23

เฉลมพล ตนสกล (2541 : 30) ไดกลาวถงการสรางรปแบบตางๆ ขนมาเพอทจะใชเปนแนวทางในการแกปญหาพฤตกรรมสขภาพ การน ารปแบบพฤตกรรมสขภาพรปแบบใดๆ มาใชนน จะตองศกษาถงลกษณะของปญหาสงแวดลอมทางเศรษฐกจสงคม และวฒนธรรมของชมชนเปนหลก พฤตกรรมตามแนวคดทางสาธรารณสข ซงเรยกวา พฤตกรรมสขภาพ (Health Behavior) หมายถง การปฏบตหรอการแสดงออกของบคคลในการกระท าหรอการยกเวนการกระท าในสงทมผลตอสขภาพ โดยอาศยความร ความเขาใจ ทศนคต และการปฏบตตนทางสขภาพทเกยวของสมพนธกนอยางเหมาะสม ในการวเคราะห พฤตกรรมงานวจยนมแนวคดดงตอไป

1. รปแบบทเกยวของกบปจจยภายในตวบคคล กลมนจะมแนวคดทวา สาเหตของการเกดพฤตกรรม หรอปจจยทมอทธพลตอ

พฤตกรรมนนมาจากองคประกอบภายในตวบคคล ไดแก ความร ทศนคต ความเชอ คานยม แรงจงใจ หรอความตงใจใฝพฤตกรรม ซงมรปแบบพฤตกรรมทสามารถแกปญหา ดงน

1.1 Health Belief Model ยดแนวคดในดานการปองกนโรคทวา บคคลจะปองกน ตนเองกตอเมอเชอวา

- มโอกาสจะเปนโรคนน - โรคนนท าใหตาย - ไดรบประโยชนโดยตรงจากการปองกนโรค - มปจจยจงใจใหปฏบต - มปจจยรวม เชน อาย เพศ บคลก ลกษณะเฉพาะของบคคล - มปจจยกระตน เชน กฎหมาย เพอน เจาหนาท (กองสขศกษา, 2542)

1.2 Fishbein’s Behavior Intention Model ยดหลกทศนคตของบคคล เพออธบายพฤตกรรม โดยเนนทความตงใจทจะกระท า หรอไมกระท า ซงทศนคตน เปนจะผลมาจากความรสกนกคด เกดจากความเชอในความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy Theory) ซงอธบายโดย Bandura (กองสขศกษา, 2542) และบรรทดฐานของกลม

1.3 Health Locus of Control การยดหลกความคาดหวงของบคคลเปนตวก าหนดพฤตกรรม ความคาดหวงม 2 ประเภท คอ Internal Locus of Control เกดจากความคาดหวงเฉพาะตว ไมตองมผบงคบ และ External Locus of Control เกดจากสงแวดลอมทมอทธพลตอการก าหนดคาคาดหวง เชน ความเชอในตวบคคลทเปนตนแบบ (กองสขศกษา, 2542)

1.4 Behavior Modification การยดหลกกระบวนการเรยนร สามารถสรางหรอเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลไปสพฤตกรรมอนพงประสงค (กองสขศกษา, 2542)

24

สรปไดวา ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ หมายถง การกระท าหรอ กรยาอาการทาทางทแสดงออกมาทกรปแบบ ทเปนการเพอสนอง ตอบโตตอสงเรา โดยอาศยความร ความเขาใจ ทศนคต และการปฏบตตนทางสขภาพ ทเกยวของและมความสมพนธกนอยางเหมาะสม

3. ปจจยทมผลกระทบตอสขภาพ สขภาพวยผใหญ และผสงอายกเชนเดยวกบวยเดกทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา การเปลยนแปลงของสขภาพนน ขนอยกบปจจยหลายอยาง มทงปจจยภายในและปจจยภายนอก ปจจยเหลานอาจท าใหสขภาพเปลยนแปลงไปในทางทดขน หรอแยลงกได 3.1 ปจจยภายใน ปจจยภายในทหมายถง ปจจยทเกยวกบบคคลโดยตรงซงบางปจจยไมสามารถเปลยนแปลงได ปจจยภายในประกอบดวย องคประกอบ 3 อยางคอ องคประกอบทางกาย องคประกอบทางจต และองคประกอบทางพฤตกรรมหรอแบบแผนการด าเนนชวต ดงน 3.1.1 องคประกอบทางกาย ไดแก องคประกอบทเปนมาตงแตเกด และจะเปนอยเชนน ตลอดไปโดยไมอาจเปลยนแปลงได ไดแก 1. พนธกรรม การถายทอดทางพนธกรรมนนเปนทยอมรบวาท าใหมผลตอสขภาพของวยผใหญและวยสงอายมาก ทงในทางบวกและทางลบ ในทางบวกเชน การมอายยนยาวเชอวาเปนพนธกรรม (บรรล ศรพานช, 2542) สวนผลในทางลบคอ ท าใหเกดผลเสยตอสขภาพ ไดแก โรคทถายทอดมาทางยนทงหลาย เชน เบาหวาน ฮโมฟเลย ทาลสซเมย เปนตน นอกจากนโรคมะเรงกอยในระยะพสจนวาถายทอดทางพนธกรรมหรอไม ซงคงจะทราบค าตอบในระยะเวลาไมนานน ปจจยทางพนธกรรมเปนปจจยทไมอาจแกไขได 2. เชอชาต เชอชาตบางเชอชาตปวยเปนโรคบางโรคมากกวาเชอชาตอนๆ เชน โรคโลหตจางบางชนด เปนในคนผวด ามากกวาผวขาว 3. เพศ โรคบางโรคพบบอยในเพศใดเพศหนง โรคทพบบอยในเพศหญง เชน นวในถงน าด โรคของตอมไทรอยด โรคกระดกพรน โรคขออกเสบ รมาตอยด โรคทพบบอยในชาย เชน โรคกระเพาะอาหาร ไสเลอน โรคทางเดนหายใจ โรครดสดวงทวาร เปนตน 4. อายและระดบพฒนาการ โรคเปนจ านวนมากแตกตางกนตามอาย เชน วยกลางคนเปนโรคหลอดเลอดเลยงหวใจตบมากกวาวยหนมสาว พฒนาการทางดานรางกาย และจตใจ ภาระงานพฒนาการของแตละวยจะมผลกระทบตอสขภาพ ทงสขภาพกายและสขภาพจตของผใหญและผสงอาย วยรนเปนวยทอยในระยะของการเรยน การเลยนแบบ และทดลองเขาสบทบาทของความเปนผใหญ ความรเทาไมถงการณท าใหตดสนใจปฏบตสงตางๆ ผดพลาดไปโดยไมทนย ง

25

คด ท าใหมผลเสยตอสขภาพได เชน การววาท ยกพวกตกน การตดยาเสพตด การตดเชอจากการรวมเพศ เปนตน สงเหลานมแรงผลกดนมาจากพฒนาการทางรางกายและจตใจ ซงท าใหเกดผลเสยตอสขภาพ ในวยผใหญ ภาระงานพฒนาท าใหเกดผลกระทบตอสขภาพทงทาง รางกายและจตใจ เพราะเปนวยทตองเลอกอาชพ ประกอบอาชพ เลอกคครอง ปรบตวในชวตสมรส ปรบตวเพอท าหนาทบดามารดาท าใหเกดความเครยด ความวตกกงวล และอาจไดรบอนตรายจากการประกอบอาชพอกดวย 3.1.2. องคประกอบทางจต รางกายและจตใจมความสมพนธกน สภาพอะไรกตามทกระทบกระเทอนทางดานรางกายกจะกระทบกระเทอนตอจตใจดวย และสภาพอะไรกตามทกระทบกระเทอนตอจตใจกจะมผลใหรางกายเจบปวยได นอกจากนองคประกอบทางจตยงเปนตวก าหนดพฤตกรรมตางๆ อกดวย องคประกอบเหลานไดแก 1. อตมโนทศน (self concept) เปนผลรวมของความรสกนกคดและการรบรทลกซงและซบซอนทบคคลมตอตนเอง และมอทธพลอยางมากในการก าหนดพฤตกรรม คอการทบคคลจะแสดงพฤตกรรมอยางไรนนขนอยกบวาบคคลนนรบรเกยวกบตนเองอยางไร (Snugg, and Combs, 1959, อางถงใน กอบกล พนธเจรญวรกล 2531 : 77-106) อตมโนทศน มความส าคญตอสขภาพอยางยง โดยเฉพาะอตมโนทศนดานรางกาย (physical self) ถาบคคลนนมองวาตนเปนคนมรปรางหนาตาต เปนคนสวย หรอเปนคนรปหลอ กจะมอทธพลใหบคคลนนพยายามบ ารงสขภาพและรางกายของตนใหอยในสภาพดตอไป อตมโนทศนดานการยอมรบนบถอตนเอง (self-esteem) การยอมรบนบถอตนเองเปนการรบรเกยวกบคณคาของตนเอง บคคลจะประเมนคณคาของตนเองจากลกษณะทตนเปนอยและเปรยบเทยบกบลกษณะทตนอยากใหเปน และระดบการยอมรบนบถอตนเองนจะสามารถเปลยนอตมโนทศนดานตางๆ ได (กอบกล พนธเจรญวรกล 2531 : 77-106) การทบคคลมความแตกตางเกยวกบลกษณะทตนเปนอยกบลกษณะทตนอยากใหเปน จะเปนแรงผลกดนใหบคคลนนแสวงหาความรเพอปฏบตใหตนไดเปนตามทอยากจะเปน (ประภาเพญ สวรรณ และสวง สวรรณ 2536 : 18-19) ถาสงทแสวงหานนเปนเรองของสขภาพ บคคลนนกจะมสขภาพทดขนไดในอนาคต เชน วยรนทประเมนตนเองวาอวน แตอยากใหตนเองผอม จะพยายามแสวงหาความรเพอน ามาปฏบตใหตนเองผอมลง ซงอาจจะออกก าลงกาย หรอรบประทานอาหารใหนอยลง พฤตกรรมเหลานมผลตอสขภาพ และจะเปนไปตามอตมโนทศน 2. การรบร (perception) การทบคคลจะมพฤตกรรมเชนใดนน ขนอยกบการรบรของตนตอสงตางๆ การรบรเกยวกบสขภาพคอ รบรวาตนเองมสขภาพเชนไรกจะมอทธพลตอพฤตกรรมทคนๆ นนจะกระท า คนแตละคนมการรบรเกยวกบสขภาพแตกตางกน โดยเฉพาะถาฐานะทางเศรษฐกจตางกน จะรบรเกยวกบอาการปวยและตดสนใจรบการรกษาตางกน คนฐานะ

26

ทางเศรษฐกจดจะรบรเกยวกบอาการปวยเรวกวา บางคนเมอรสกวาครนเนอครนตวหรอปวดเมอยตามตว จะรวาตนก าลงไมสบาย ในขณะ ทบางคนเดนไมไหว หรอท างานไมไหว จงจะรบรวาไมสบาย ซงการรบรเหลานจะเปนตวก าหนดพฤตกรรมทปฏบตในเวลาตอมา เชนเมอรบรวาปวย จะหยดจากงานไปพบแพทยหรอรบการรกษาตามความเชอของตน ซงจะมผลตอสขภาพในเวลาตอมา การรบรเกยวกบสขภาพของประชาชนทวไปจะแตกตางกบบคคลากรทางการแพทย คอประชาชนทวไปมกจะใชอาการทปรากฏเปนเกณฑในการพจารณาวาปวยหรอไม แตแพทยจะใชการตรวจพบความผดปกตเปนตวบงชการปวยหรอเปนโรค ดงนนประชาชนทไปใหแพทยตรวจบางรายแพทยอาจตรวจไมพบ ความผดปกตใดๆ และบอกวาคนๆ นนไมไดปวย ในขณะทบางคนไมมอาการผดปกตเลย เมอตรวจรางกายอาจพบวาเปนโรคบางอยางได ดงนนการรบรเกยวกบสขภาพทจะมผลดตอสขภาพ คอ การรบรวา บางคนอาจปวยเปนโรคไดทงทไมมอาการผดปกตใดๆ การรบรวาการดแลสขภาพใหแขงแรงและการปองกนโรคเปนสงทส าคญกวาการรกษาเมอเจบปวย และรบรวาสขภาพเปนสงมคาเหนอสงอนใด 3. ความเชอ ปกตคนเรามกไดความเชอมาจาก พอ แม ป ยา ตา ยาย หรอผทเราเคารพเชอถอ จะยอมรบฟงโดยไมตองพสจน ความเชอเหลานเปนสวนหนงของการด าเนนชวต ความเชอเมอเกดขนแลวมกจะเปลยนแปลงยาก ความเชอดานสขภาพ (health belief) คอความเชอเกยวกบสขภาพทคนแตละคนยดถอวาเปนความจรง ความเชอดงกลาวอาจจะจรงหรอไมจรงกได บคคลจะปฏบตตามความเชอเหลานอยางเครงครด ไมวาจะอยในสถานการณเชนใดกตาม และจะรสกไมพอใจถาใครไปบอกวาสงทเขาเชอนนเปนสงทไมถกตอง หรอแนะน าใหเขาเลกปฏบตตามความเชอหรอใหปฏบตในสงทตรงขามกบความเชอ ความเชอเกยวกบสขภาพในสงคมไทยมมากมาย การปฏบตตามความเชอจะท าใหบคคลมความมนใจและรสกปลอดภย ถาตองฝนปฏบตในสงทขดกบความเชอจะรสกไมปลอดภย เกรงวาจะเปนอนตราย ความเชอทพบไดทวๆ ไปเกยวกบสขภาพไดแก เชอวาถารบประทานไขขณะทเปนแผล จะท าใหแผลนนเปนแผลเปนทนาเกลยดเมอหาย ถารบประทานขาวเหนยวจะท าใหแผลกลายเปนแผลเปอย หญงตงครรภ ถารบประทานเนอสตวชนดใด จะท าใหลกมพฤตกรรมเหมอนสตวชนดนน เชอวาการดมเบยรวนละ 12 แกวจะชวยปองกนการตดเชอของล าไส เชอวาถาดมน ามะพราวขณะมประจ าเดอน จะท าใหเลอดประจ าเดอนหยดไหลเปนตน ความเชอเหลานบางอยางมผลกระทบตอสขภาพมาก แตบางอยางไมมผลเสยหายตอสขภาพ 4. เจตคต เจตคตเปนความรสกของบคคลตอสงตางๆ อาจเปนบคคล สงของหรอ นามธรรมใดๆ กได การเกดเจตคตอาจเกดจากประสบการณ หรอเรยนรจากบคคลใกลตวกได เจตคตมผลกระทบตอสขภาพ เนองจากเปนสงทอยเบองหลงการประพฤตปฏบตตางๆ เชน ถาประชาชนมเจตคตทไมดตอสถานบรการสาธารณสข กอาจจะไมไปใชบรการจากสถานทนน หรอ

27

เจตคตตอการรกษาแผนปจจบนไมดกจะไมยอมรบการรกษาเมอปวย เปนตน หรอเมอมเจตคตไมดตอเจาหนาท เมอเจาหนาทแนะน าการปฏบตตนเพอสขภาพ บคคลนนอาจจะไม ยอมรบฟงหรอปฏบตตาม ซงท าใหมผลตอสขภาพได 5. คานยม คอการใหคณคาตอสงใดสงหนง คานยมของบคคลไดรบอทธพลมาจากสงคม บคคลพยายามแสดงออกถงคานยมของตนทกครงทมโอกาส คานยมของสงคมใดสงคมหนง จะมอทธพลตอการประพฤตปฏบตของบคคลในสงคมนนๆ อยางมาก คานยมทมผลกระทบตอสขภาพ เชน คานยมของการดมเหลา สบบหร ซงแสดงถงความมฐานะทางสงคมสง คานยมของการเทยวโสเภณ วาแสดงถงความเปนชายชาตร คานยมทชวยสงเสรมสขภาพ คอ คานยมของความมสขภาพด 6. ความเครยด (stress) ภาวะเครยดมผลกระทบตอสขภาพทงทางดานบวกและลบทางดานบวก เชน ในระยะพฒนาการของรางกายและจตใจตามวยนนกเปนการกอความเครยดแกรางกาย ซงถาสามารถเรยนรและปฏบตภาระงานพฒนาการจนผานพนไปได บคคล ๆนนจะเกดความสนกสนาน เพลดเพลนในชวต แตละระยะของภาระงานพฒนาการจะเตมไปดวยความเครยด ซงจะตองเรยนรและเอาชนะเพอเตรยมพรอมส าหรบพฒนาการในขนตอไป เชน การฝกสรางสมพนธภาพกบเพอนตางเพศ หรอการฝกปฏบตเพอเปนพยาบาลสงเหลานเตมไปดวยความเครยดเชนกนหรอคนทฝกวงทกว นจะท าใหหลอดเลอดและหวใจมประสทธภาพเพม ขน น คอผลประโยชนทไดซงมากกวาคนทออกก าลงแตเพยงเปดปดหรอเปลยนชองโทรทศน การฝก ในครงแรกซงเตมไปดวยความเครยดนนจะท าใหแตละคนไดพฒนาความสามารถ เกดความมนใจ ความกลวลดลง ท าใหชวตเตมไปดวยคณภาพ ซงเปนการยนยนวาความเครยดมผลกระทบตอสขภาพทางดานบวก ในท านองเดยวกน ความเครยดกกอใหเกดผลทางดานลบตอสขภาพไดดวยเชนกน ถาความเครยดนนมมากเกนความสามารถของบคคลจะเผชญได หรอความสามารถในการเผชญความเครยดของบคคลไมเหมาะสม 3.3.3 องคประกอบทางพฤตกรรม หรอแบบแผนการด าเนนชวต (life style) พฤตกรรมหรอ แบบแผนการด าเนนชวตประจ าวนนนเปนองคประกอบทมอทธพลตอสขภาพมากทสด เพราะเปนองคประกอบทสามารถเปลยนแปลงได ซงพบวาประมาณรอยละ 50 ของประชาชนทเสยชวตในอเมรกามสาเหตมาจากการมแบบแผนการด าเนนชวตทไมถกตอง (Walker, 1988 : 89) แบบแผนการด าเนนชวตไดแก 1. พฤตกรรมเกยวกบอนามยสวนบคคล เปนพฤตกรรมทปฏบตเพอการมอนามยทด ไดแก การแปรงฟน การอาบน า ความสะอาดของเสอผา การสระผม การดแลสขภาพของผวหนง การดแลความสะอาดของอวยวะสบพนธ สงเหลานเปนกจวตรประจ าวนทบคคลปฏบต ในการ

28

ปฏบตกจกรรมเหลานนมทงปฏบตถกตอง และไมถกตอง การปฏบตถกหรอไมถกขนอยกบความเชอ และการรบรเกยวกบปฏบตของแตละคน และการตดสนใจวาถกตองของประชาชนทวไปกบบคคลากรทางแพทยอาจจะแตกตางกน พฤตกรรมเกยวกบการแปรงฟน ถาแปรงไมถกวธอาจท าใหเหงอกรน และถาใชยาสฟนทมสารขดฟนคมเกนไป อาจท าใหฟนสก และเคลอบฟนบางลง การอาบน าในหนาหนาวถาถสบบอยๆ หรออาบดวยน าอนอาจจะใหผวแหง และคนได การท าความสะอาดอวยวะสบพนธหรอการดแลขณะมประจ าเดอน ถาไมสะอาดพออาจเปนเหตใหมการตดเชอของมดลกได สงเหลานมผลตอสขภาพทงสน 2. พฤตกรรมการรบประทานอาหาร นสยการรบประทานอาหารเปนการถายทอดทางวฒนธรรม ซงแตกตางกนไปตามลกษณะทองถน และความชอบของแตละคน พฤตกรรมการรบประทานมผลกระทบตอสขภาพมาก บางคนรบประทานอาหารจกจบ ชอบรบประทานอาหารประเภทขบเคยว ชอบอมทอฟฟ ซงจะมผลท าใหฟนผ บางคนไมชอบรบประทานอาหาร ประเภทผกและผลไม ท าใหมกากอาหารนอย ท าใหเสยงตอการปวยเปนมะเรงล าไส อาหารทไมสะอาดท าใหทองเสย อาหารสกๆ ดบๆ เชน ปลาดบ กอย ปลา ท าใหเปนโรคพยาธ บางคนชอบอาหารทมไขมนสง อาจท าใหเปนโรคอวน หรอไขมนอดตนในเสนเลอดเปนตน บางคนชอบหรอไมชอบอาหารบางประเภทท าใหไดอาหารไมครบถวน อาหารจงเปนองคประกอบทส าคญตอสขภาพ จากการศกษาระยะยาวเกยวกบปจจยซงมความสมพนธกบอตราตายในวยผใหญพบวา 2 ประการใน 7 ประการเกยวของกบอาหารนนคออาหารเชาและน าหนกตว ซงแสดงใหเหนวาอาหารเชา ซงเปนมออาหารทบคคลสวนใหญใหความส าคญนอยเพราะอยในภาวะเรงรบมความสมพนธกบอตราตาย สวนน าหนกตวนน คนทน าหนกเกนมาตรฐาน หรอน าหนกตวเปลยนแปลงบอยกมความสมพนธกบอตราตาย กลาวโดยสรปคอ คนทไมรบประทานอาหารเชา คนมน าหนกเกนมาตรฐานหรอน าหนกเปลยนแปลงบอย คนทสบบหร ดมเหลา ผทมพฤตกรรมเหลานอยางใดอยางหนงจะมโอกาสตายงายกวาบคคลอน 3. พฤตกรรมการขบถายอจจาระและปสสาวะ ผทถายอจจาระไมเปนเวลา ถายล าบาก อจจาระมลกษณะแขงตองเบงถายอจจาระ มโอกาสเสยงตอการปวยเปนโรครดสดวงทวารสงกวาคนทมการขบถายเปนเวลาและถายสะดวก พฤตกรรมการกลนปสสาวะท าใหเกดเปนโรคตดเชอของกระเพาะปสสาวะไดงาย 4. การพกผอนและการนอนหลบ เปนททราบดอยแลววารางกายตองการการพกผอนและการพกผอนทดทสดคอ การนอนหลบ ผทพกผอนหรอนอนหลบไมเพยงพอจะมผลเสยตอสขภาพคอ ถาอดนอน 48 ชวโมง รางกายจะผลตสารเคมซงมโครงสรางคลาย เอส ด 25 (S.D. 25) สารนมผลใหพฤตกรรมของคนเปลยนไปจากเดม ผทอดนอนจะรสกหนกมนศรษะรสก เหมอนตว

29

ลอยควบคมสตไมได ไมสนใจสงแวดลอม ถาอดนอน 4 วน รางกายจะไมผลตสารทสรางพลงงานแกเซลล ซงเปนตวเรงปฏกรยาเคมท าใหมการปลอยพลงงานออกมาเปนเหตใหรางกายออนเพลยตอมาจะเกดอาการสบสน ประสาทหลอน และปรากฏอาการทางจตขน (Murray and Zentner, 1993) ผทไดรบการพกผอนไมเพยงพอหรอนอนหลบไมเพยงพอ ไมสามารถควบคมตนเองใหท างานอยางมประสทธภาพได ถาตองท างานทตองระมดระวงอนตราย เชน งานในโรงงานอตสาหกรรม จะมผลใหรางกายไดรบอบตเหต เชน เครองจกรตดนวมอ หรออบตเหตอนๆ ได 5. พฤตกรรมทางเพศ การตอบสนองความตองการทางเพศเปนความตองการพนฐานของมนษยทมผลกระทบตอสขภาพไดถาบคคลนนมพฤตกรรมทางเพศทไมถกตอง เชน ส าสอนทางเพศ พฤตกรรมรกรวมเพศ หรอมพฤตกรรมทางเพศแบบวตถาร ซงมผลกระทบตอสขภาพทงจากโรคตดเชอ เชน กามโรค โรคเอดส หรอรางกายไดรบบาดเจบจากการรวมเพศ แบบวตถารหรอรนแรงถงขนาดสญเสยชวตจากการฆาตกรรม เพราะความรกและความหงหวงได 6 พฤตกรรมอนๆ ไดแกพฤตกรรมทไมใชเปนการปฏบตในกจวตรประจ าวนของบคคลทวๆ ไป แตอาจเปนพฤตกรรมทปฏบตเปนประจ าในคนบางคน พฤตกรรมเหลานอาจแบงเปน 2 ประเภทคอ พฤตกรรมสขภาพ ไดแก พฤตกรรมทคนท าแลวเชอวาท าใหตนมสขภาพดพฤตกรรมทเกยวกบการใชทรพยากรเพอดแลสขภาพและพฤตกรรมสวนบคคลทมความสมพนธกบระบบชมชน และการดแลสขภาพสวนรวม ดงนคอ 1. สรนทร พบลยนยม (2532) เชอวาพฤตกรรมทท าใหตนสขภาพดเปนพฤตกรรมทบคคลปฏบต เพอสงเสรมสขภาพ และปองกนโรค เชน การออกก าลงกาย การชงน าหนก การตรวจเตานมดวยตนเอง การแสวงหายาอายวฒนะมารบประทาน การแสวงหาสารตางๆ ทเชอวาชวยชะลอความชรา หรอ มารบประทานสารเหลาน ทมมากมาย จ าหนายในทองตลาดซงโฆษณาชวนเชอ วาสามารถฝนกฎธรรมชาต คอ ความชราได สงเหลานถอเปนอาหารสขภาพ ไดแก วตามน และเกลอแรเสรม วตามนบรวม นอกจากนมไขมกบด นมผ ง บพอลเลน (Bee-Pollen) รวมท งการรบประทานวตามนอปรมาณสง โดยเชอวาสามารถปองกนการท าลายเซลสจากกระบวนการเปอรออกซเดชน (peroxidation) ได รวมทงการใชสเตอรอยด พวกไฮโดรคอรตโซน อพเดอมอล โกรท แฟคเตอร (hydrocortisone epidermal growth factor = EGF) และสารอนๆ ทไปกระตนการสรางไซคลก เอ เอม พ (Cyclic AMP) เรยกสารเหลานวา เคอราตโนไซท (keratinocytes) ซงกระตนการสรางเซลลใหม และลดการสลายตวของเซลลเกาโดยเฉพาะเซลสผวหนง รวมทงวตามน แคลเซยมและสารจากรกของมนษย สารจ าพวกแคโรทน ซงเชอวาสามารถปองกนไมใหรงสเหนอมวง (ultraviolet) ท าลายเคอราตโนไซท จงสามารถปองกนกระบวนการชราจากแสง (photo aging) ได

30

นอกจากนยงเชอวา สารจ าพวกโปรเคน ไฮดรอกไซดสามารถชะลอความชราได ซงสารเหลานสวนใหญยงไมสามารถพสจนไดอยางชดเจนโดยกระบวนการทางวทยาศาสตร พฤตกรรมทกระท าเพอสขภาพดนนยงตองการการคนพบและแสวงหาอกตอไป 2. พฤตกรรมเกยวกบการใชทรพยากรเพอดแลสขภาพ เปนพฤตกรรมทบคคลไปรบบรการจากสถานบรการสาธารณสข หรอบรการทางการแพทยแผนโบราณ การเลอกใชบรการแบบใดขนอยกบความเชอ คานยม เจตคตและการรบรของบคคลนน ซงม 2 แนวคด คอ อาการเจบปวยตางกนเลอกใชบรการตางกน และคนตางกลมกนเลอกใชบรการตางกน เบญจา ยอดด าเนน (2535) กลาววา พฤตกรรมเกยวกบการใชทรพยากรเพอการปองกนโรคไดแก การไปรบภมคมกน การแสวงหาขอมลเกยวกบปญหาสขภาพ เชน อาการแสดงของมะเรงระยะแรก การรบ ฟลโอไรดเพอรกษาสขภาพฟน การตรวจสอบการไดยนและการมองเหน การตรวจหามะเรงปากมดลก การตรวจรางกาย การเอกซเรย การดแลกอนคลอด เปนตน ปรชา ดสวสด (2536) กลาววา พฤตกรรมสวนบคคลทมความสมพนธกบระบบชมชนและการดแลสขภาพสวนรวมทงหมด ไดแก พฤตกรรมทเปนการอทศตนเพอเขาไปมสวนรวมในการดแลสขภาพของชมชนเปนอาสาสมครในโครงการสขภาพ การสนบสนนทางดานการเงนเพอองคกรสขภาพ พฤตกรรมสวนนเปนทตองการของระบบการดแลสขภาพปจจบนคอ กลวธสาธารณสขมลฐานเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน พฤตกรรมเสยง คอ พฤตกรรมทปฏบตแลวท าใหเกดผลเสยตอสขภาพหรอ เสยงตอการเกดอนตรายแกรางกาย เชน การสบบหร การดมเหลา การกนยาบา การขบรถเรว 1. ภาวะเสยงตอสขภาพของผสบบหรพบวาท าใหปวยเปนโรคหวใจ มะเรงปอดสงกวาบคคลทวไป เพศหญงทสบบหรขณะรบประทานยาคมก าเนดจะยงเสยงตอโรคหลอดเลอดหวใจ โรคหลอดเลอดสมองมากยงขน และถาตงครรภบตรในครรภจะมน าหนกตวนอย 2. ภาวะเสยงตอสขภาพของผทดมเหลา ผทดมเหลามโอกาสเสยงตอการปวยเปนตบแขงมากกวาบคคลทวไป ผทเปนโรคตบแขงในปจจบนมสาเหตมาจากดมเหลามากกวาสาเหตอยางอน พฤตกรรมการดมเหลาทเปนอนตรายตอตบมากคอ ดมสม าเสมอ และดมในภาวะทรางกายขาดอาหารโปรตน นอกจากนเหลายงเปนอนตรายตอกลามเนอหวใจอกดวย การดมเหลามกจะกอใหเกดกรณววาทและท ารายรางกายซงกนและกน อบตเหตการท ารายรางกายมกมสาเหตน ามาจากเหลา การดมเหลาแลวเมา ท าใหสญเสยการควบคมสตตนเองอาจประกอบพฤตกรรมอนๆ ทเปนอนตรายตอสขภาพตามมา เชน การขมขนกระท าช าเรา การรวมประเวณกบหญงใหบรการโดยขาดการปองกนโรคเอดสหรอกามโรค การดมเหลาขณะขบขรถยนตหรอจกรยานยนต ท าใหเกด

31

อบตเหตไดงาย ซงอนตรายทเกดขนนอกจากจะเปนอนตรายตอสขภาพของตนเองแลวยงท าใหเกดอนตรายแกสขภาพของบคคลอนและเปนการสญเสยทรพยสนทงของสวนตวและสวนรวมอกดวย 3. การกนยาบา ยาบาหรอยาขยนมกจะนยมกนมากในบคคลทท างานกลางคนโดยเฉพาะผขบรถบรรทก เพอใหมชวโมงการท างานมากขน ยาบาเปนยาทมสวนประกอบของแอมเฟตามน(amphetamine) เมอรบประทานเขาไปจะท าให รสกกระปรกระเปรา กระฉบกระเฉงสามารถท างานตอไปไดท งๆ ทสภาพจรงๆ ของรางกายตองการพกผอน ผลของ ยาท าใหเกดประสาทหลอน มองเหนทางขางหนาเปนทางแยก จงมกหกรถเลยวจนท าใหเกดอบตเหตขน ซงอบตเหตทเกดขนมกจะรนแรง เปนอนตรายตอชวตของตนเอง และผอน สญเสยท งทรพยสนสวนตว ทรพยสนผอน และทรพยสนสวนรวมไดบอยครง 4. การขบรถเรว มโอกาสเกดอบตเหตสง และอบตเหตทเกดขนมกจะรนแรง การขบรถเรวอาจจะเกดจากความเรงรบ หรอเปนพฤตกรรมคกคะนองของวยรน ทง 2 กรณ เปนการกระท าทตงอยบนความประมาท ซงเปนอนตรายและเสยงตอสขภาพสงโดยเฉพาะกบผ ทไมไดคาดเขมขดนรภย 3.2 ปจจยภายนอก ปจจยทมผลกระทบตอสขภาพทส าคญ นอกจากปจจยภายในซงเปนเรองของบคคลแตละคนแลว ปจจยภายนอกนบวามความส าคญไมนอยในแงของผลกระทบตอสขภาพ ปจจยภายนอกอาจแบงออกได ดงตอไปน 3.2.1 องคประกอบทางสงคม แตละสงคมประกอบดวยระบบยอยหรอสถาบนสงคมทส าคญ 6 ระบบคอ ระบบครอบครวและเครอญาต ระบบการศกษา ระบบการสาธารณสข ระบบเศรษฐกจและการประกอบอาชพ ระบบการเมองและการปกครอง ระบบความเชอ หรอสถาบนศาสนา สขภาพของบคคลในสงคมจะไดรบอทธพลจากระบบตางๆ เหลาน แตละระบบจะกระทบตอสขภาพมากหรอนอยขนอยกบ ปทสถาน (norm) ของสงคมนนๆ 1. ระบบครอบครวและเครอญาต สงคมไทยเปนสงคมแบบระบบเครอญาต คอ เครอขายทางสงคมมกจะเกยวของสมพนธกนในหมญาต ญาตผใหญเปนผทมอทธพลตอความเชอ และพฤตกรรมของบคคลในครอบครว ระบบเครอญาตนถอวาการเจบปวยของบคคลใดบคคลหนงไมใชเรองเฉพาะตวของผนน หากแตเปนเรองของครอบครว ญาตพนอง และสงคมทจะมสวนชวยเหลอและรบผดชอบ เมอบคคลในครอบครวปวย การจะไปรบการรกษาทใด และการปฏบตตวขณะปวยจะตองท าอยางไรขนอยกบญาตผใหญวาจะตดสนใจอยางไร แมวาการตดสนใจนนตนจะไมเหนดวย แตกจะตองปฏบตตาม ซงมผลดในแงของจตใจของผปวยททกคนใหความส าคญตอการ

32

เจบปวยของตน และคอยใหก าลงใจ ท าใหผปวยมก าลงใจในการรกษาและหายปวยเรวขน แตถาพฤตกรรมทตองปฏบตนนเปนการขดตอสขภาพกจะท าใหเกดผลเสยขน 2. ระบบการศกษา ระบบการศกษาทจดใหแกบคคลในสงคมจะมผลตอสขภาพของบคคลในสงคมเชนเดยวกน การศกษาทใหความส าคญของการดแลสขภาพจะชวยใหเยาวชนมพฤตกรรมเกยวกบสขภาพตางๆ อยางถกตอง เชน การรบประทานอาหาร การออกก าลงกาย การปองกนอบตเหต พฤตกรรมเหลานจะตดตวเปนลกษณะนสยทกอใหเกดผลดตอสขภาพเมอเขาสวยผใหญและผสงอายตอไป และเมอออกจากระบบโรงเรยน การศกษานอกระบบกจะมผลตอพฤตกรรมของประชาชน เปนการใหขอมลขาวสารเกยวกบสขภาพ ใหค าแนะน าเกยวกบการปฏบตตน การดแลสขภาพเมอเจบปวย สงเหลานจะกอใหเกดผลดแกสขภาพ แตถาระบบการศกษาไมไดใหความส าคญตอสขภาพกจะเกดผลเสยแกสขภาพได นอกจากน ระดบการศกษาของแตละคนยงเปนตวก าหนดมาตรฐานการด ารงชวตอกดวย 3. ระบบสาธารณสข ระบบการสาธารณสขไทยมทงระบบบรการโดยรฐและบรการโดยเอกชน ปจจบนรฐไดพยายามกระจายบรการสาธารณสขใหครอบคลมประชากรทวประเทศ โดยคดเลอกผสอขาวสาธารณสข และอาสาสมครสาธารณสข เขามาชวยปฏบตงานในชมชนของตนเอง เปนรปแบบทพยายามสนบสนนและชวยใหประชาชนชวยเหลอตนเองและเพอนบานเกยวกบการดแลรกษาโรคหรอการเจบปวยทจ าเปน การรจกระวงปองกนโรคตดตอทส าคญ โดยเชอวาระบบดงกลาวจะชวยใหสขภาพอนามยของประชาชนดขนกวานโยบายแบบเดมทรฐใหบรการโดยใหความส าคญกบการรกษาเมอเจบปวยมากกวาการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค 4. ระบบเศรษฐกจและการประกอบอาชพ ระบบเศรษฐกจของไทยเปนแบบทนนยมและก าลงเปลยนแปลงจากระบบเกษตรกรรมเปนระบบอตสาหกรรม การเปลยนแปลงดงกลาวมผลกระทบตอสขภาพอนเนองมาจากการเปลยนแปลงลกษณะประชากร คอการยายถน และการเปลยนแปลงอนๆ ไดแก การประกอบอาชพ สภาพความเปนอย และวถชวต กอใหเกดอนตรายแกสขภาพทงทางกายและทางจต โดยเฉพาะระบบงานกะ และงานลวงเวลา ท าใหตองปรบตวอยางมาก ประกอบกบตองท างานในสภาพแวดลอมทเสยงตอสขภาพ เชน เสยงดงจากเครองจกร ฝ นทเกดจากกระบวนการผลต ความรอนทเกดจากการท างานของเครองจกรตางๆ เปนตน รวมท งลกษณะงานทซ าซาก ทาทางการท างานทผดธรรมชาต และอนตรายทเกดจาก เครองจกร สงเหลานลวนมผลตอการเจบปวย และสขภาพอนามยระยะยาวแกคนงานทงสน ซงจากการศกษาเกยวกบภาวะสขภาพพบวา ยงท างานนานขน คอนานเกน 10 ปขนไป คนงานกยงสขภาพแยลง (กศล สนทรธาดา, 2543) ระบบอตสาหกรรมท าใหเกดการเปลยนแปลงดงน

33

สภาพความเปนอย อาจจะอยในสงแวดลอมทไมเหมาะสมกบสขภาพ เชนอาศยอยในชมชนแออด หรอไมมทอยอาศยทแนนอน ภาวะแวดลอมในสงคมอตสาหกรรม จะมสงแวดลอมทเปนพษมากขน วถชวตตองเปลยนแปลงไปมการใชเทคโนโลยตางๆ เพออ านวยความสะดวกและเปนการประหยดเวลามากขน สงเหลานดเหมอนจะเปนผลดตอสขภาพ แตจรงๆ แลวกลบท าใหรางกายมสมรรถภาพในการท างานลดลง เพราะเครองอ านวยความสะดวกตางๆ ท าใหรางกายมการใชก าลงงานลดลงท าใหหวใจ ปอด หลอดเลอด กระดกและกลามเนอ ไมมความแขงแรงพอ สงเหลานท าใหภาวะสขภาพเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจมความส าคญตอสขภาพมาก ความพรอมในการปฏบตตามค าแนะน าเกยวกบการดแลสขภาพ การดแลสขภาพจะแตกตางกนไประหวางกลมทมรายไดสงกบกลมทมรายไดต า ผทมฐานะยากจน มกจะไมคอยใหความส าคญกบการปองกนโรค โดยจะไม ยอมเสยเวลาไปกบกจกรรมเหลานนแตจะใหความส าคญของการประกอบอาชพและรายไดมากกวา จงมผลกระทบตอสขภาพในลกษณะวงจรแหงความชวราย คอ จน-เจบ-โง อยตอไป 5. ระบบการเมองและการปกครอง เปนระบบทใหอสระแกประชาชนทจะก าหนดภาวะสขภาพของตนเอง โดยรฐใหการสนบสนนและใหความชวยเหลอทางดานตางๆ เพอความมสขภาพด แตเนองจากปญหาสขภาพเปนสงทประชาชนจะตองปฏบตดวยตนเองจงจะแกปญหาได ปจจบนรฐจงใหความส าคญเกยวกบการเปลยนพฤตกรรมของประชาชนใหเปนไปในทางทถกตอง เพอใหประชาชนเปนทรพยากรบคคลทมสขภาพแขงแรง พรอมทจะปฏบตภารกจตางๆ ได ในทางตรงขามถาระบบการเมองและการปกครองมงแสวงหาอ านาจ หรอมงจะพฒนาทางดานเศรษฐกจอยางเดยวโดยไมค านงถงคณภาพของประชาชนยอมจะมผลกระทบตอสขภาพของประชาชนอยางแนนอน ระบบการเมองและการปกครองจงมผลกระทบตอสขภาพ 6. ระบบความเชอหรอสถาบนศาสนา ระบบความเชอเปนวฒนธรรมทถายทอดผานระบบครอบครว และสงคม การปฏบตตามความเชอและคานยม ท าใหคนรสกปลอดภยในการด ารงชวต ความเชอจงเปนสงทเปลยนแปลงคอนขางยาก การทาทายตอความเชอและคา นยมเกาของคนยคใหมอาจกอใหเกดความขดแยง ไมมนคง ไมแนใจ คนสวนใหญจงหลกเลยงทจะตองเผชญกบความขดแยงน ระบบความเชอมอทธพลตอสขภาพของประชาซนในสงคมนน เปนอยางมากเพราะความเชอเปนตวก าหนดพฤตกรรมของบคคล กจกรรมทางศาสนาบางอยาง อาจมผลกระทบตอสขภาพได เชน การรบประทานอาหารมอเดยว การงดอาหารบางประเภท การนงทาเดยวเปนเวลานานๆ สถาบนศาสนามอทธพลตอสขภาพจตของคนไทยมากโดยเฉพาะผสงอาย เปนสวนหนงทท าใหผสงอายไทยมสขภาพจตทด และปรบตวเขากบวยสงอายไดด โดยมสถาบนศาสนาเปนทยดเหนยวทางใจ

34

3.1.3 องคประกอบทางสงแวดลอม มนษยมความสมพนธอยางใกลชดกบสงแวดลอม ปจจยอะไรกตามทท าใหสงแวดลอมเปลยนแปลงไป จะกระทบตอชวตและความเปนอยของมนษยดวยองคประกอบทส าคญของสงแวดลอม ไดแก สภาพทางภมศาสตร ลกษณะภมศาสตรทแตกตางกน ท าใหเกดฤดกาลแตกตางกนและอณหภมของแตละพนทแตกตางกน ซงมผลกระทบตอสขภาพของบคคลโดยตรง สภาพภมศาสตรบางแหงเอออ านวยใหสงมชวตบางอยางเจรญเตบโตไดด เชน ประเทศไทย ซงอยบรเวณแถบศนยสตร มโรคเวชศาสตรเขตรอนนานาชนดเกดขนกบประชาชน โรคเหลาน ไดแก โรคพยาธตางๆ ไขมาลาเรย ซงประเทศในเขตหนาวจะไมประสบกบปญหาสขภาพเหลาน นอกจากนสภาพภมศาสตร ยงกอใหเกดภยธรรมชาตตางๆ เชน น าทวม แผนดนไหว พาย ท าใหเกดบาดเจบและตายเปนจ านวนมาก การเปลยนแปลงของฤดกาลท าใหบคคลตองปรบตวตอสภาพแวดลอมในแตละฤดกาล ท าใหคนบางคนเกดการเจบปวยขน เชนในฤดฝนประชาชนจะปวยเปนไขหวดกนมาก ในฤดหนาวมกปวยเปนโรคภมแพกนมาก สวนฤดรอนท าใหไดรบอนตรายจากการถกสตวมพษกด ตอยหรออบตเหตจากการจมน า สภาพทอยอาศย ทอยอาศยหรอบานเปนสงแวดลอมทอยใกลตวคนมากทสด ลกษณะบานทชวยสงเสรมสขภาพคอมการระบายอากาศไดด อยหางไกลจากแหลงอตสาหกรรม ไมมเสยงรบกวน มการก าจดขยะทถกวธ มทอระบายน าและมการระบายน า ไมมน าทวมขง มสวมทถกสขลกษณะ มน าดมน าใชทสะอาด มความปลอดภยจากโจรผรายและอาชญากรรม ใชวสดกอสรางทมความคงทนถาวร ภายในบานไดรบการจดวางสงของเครองใชตางๆ อยางเปนระเบยบปลอดภยจากการเกดอบตเหต ไดรบการดแลรกษาความสะอาดเปนอยางด มสถานทส าหรบอ านวยความสะดวกในการท ากจกรรมตางๆ และมความเปนสวนตว สภาพบานทไมถกสขลกษณะจะกอใหเกดปญหาสขภาพแกผอยอาศยทงในดานการเจบปวยดวยโรคตดเชอตางๆ และอบตเหตทเกดขนไดจากความประมาท เชนไฟไหม น ารอนลวก การพลดตก หกลม เปนตน สภาพสงแวดลอมอนๆ ผลกระทบตอสขภาพอนเกดจากมลพษทางสงแวดลอม ทงทางน า ทางเสยง ทางอากาศ และทางดน ท าใหเกดโรคหรออนตรายแกชวตได เชนน าทถกปนเปอนดวยเชอโรคหรอสารพษจะท าใหผบรโภคเปนโรคของระบบทางเดนอาหาร เชน บด ไทฟอยด หรอไดรบสารพษโดยตรง การไดยนเสยงทดงมากๆ นานๆ ท าใหประสาทหเสอม ความสามารถในการไดยนลดลง การสดอากาศหายใจทมแกสพษ หรอสารพษ ท าใหเปนโรคเกยวกบระบบทางเดนหายใจและเกดการระคายเคองของระบบหายใจ โดยเฉพาะสารตะกวทอยในบรรยากาศจากการเผาไหมน ามนเชอเพลง ท าใหเกดอนตรายตอสขภาพหลายประการ เชน โลหตจาง ระบบประสาทถก

35

ท าลาย เปนตน การรบประทานอาหารซงปลกในดนทมสารพษ รางกายกจะเกดโรคจากสารพษเหลานน ดนทมพยาธ เชน พยาธปากขอ จะตดตอมาสคนทเหยยบย าไปบนดนโดยไมสวมรองเทาได สรป มนษยเปนสงมชวตทเปนระบบเปด การมสขภาพดจะตองอาศยปจจยหลายอยางประกอบกน การเขาใจเกยวกบปจจยทมผลกระทบตอสขภาพ จะชวยใหคนรจกปรบปรงใหตนเองมสขภาพทดทสด โดยหลกเลยงปจจยเสยงตางๆ และมสวนรวมในการดแลและปรบปรงสงแวดลอมใหเหมาะสมกบการด ารงชวตเพอการมสขภาพดตลอดไป

4. การสวมหมวกนรภย 4.1 หมวกนรภย

พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2544 ไดใหความหมายหมวกนรภย ไวดงน หมวกนรภย หมายถง หมวกส าหรบสวมปองกนหรอลดอนตรายเมอศรษะไดรบความ

กระทบกระเทอน ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม (สมอ.) ให

ความหมายของหมวกนรภยไวดงน หมวกนรภย หมายถง หมวกทมจดประสงคเบองตนส าหรบปองกนศรษะสวนบนของผสวมใสจากการกระแทก โดยหมวกบางแบบอาจมสวนปองกนอน ๆ เพมขนได

คณะกรรมการอนกรรมการเฉพาะกจก าหนดมาตรฐานหมวกนรภย (2538) ไดใหความหมายของหมวกนรภย ประเภทของหมวกนรภย เกณฑการเลอกใชหมวกนรภยส าหรบรถจกรยานยนตและการสวมหมวกนรภยทถกวธ ดงน

หมวกนรภย หมายถง หมวกทจดท าขนโดยเฉพาะส าหรบผขบขจกรยานยนตทใชเฉพาะตวบคคลเพอลดความรนแรงของการบาดเจบเมอเกดอบตเหต ลกษณะของหมวกนรภยกลมคลายกะโหลก ผวแขงเรยบ สวนใหญผลตขนจากพลาสตกชนด Acrylomitrile-butabine-styrene terpolymer จากการศกษาพบวา หมวกนรภยทไดมาตรฐานไมท าใหผสวมใสถกจ ากดหรอลดขอบเขตการมองในทางกวางและระดบเสยงทควรไดยน และไมท าใหเกดการเจบปวดคอเพมขน

สรปไดวา หมวกนรภย หมวกไดมาตรฐานทจดท าขนโดยเฉพาะส าหรบผ ข บขจกรยานยนตส าหรบสวมปองกนหรอลดอนตรายเมอศรษะไดรบความกระทบกระเทอน เพอลดความรนแรงของการบาดเจบเมอเกดอบตเหต

36

4.2 กฎหมายเกยวกบหมวกนรภย ประเทศแรกในโลกทมกฎหมายบงคบสวมหมวกนรภย คอประเทศออสเตรเลย โดย

เรมทรฐ Victoria เมอ 1 มกราคม พ.ศ.2504 หลงจากนนกมประเทศตาง ๆ ทยอยกนออกกฎหมายตามมา ไดแก ประเทศเบลเยยม แคนาดา เดนมารก ฟนแลนด ฝรงเศส เยอรมน ฮงการ อนเดย อนโดนเซย ไอรแลนด อตาล ญปน มาเลเซย เนเธอรแลนด โปรตเกส สงคโปร นอรเวย แอฟรกาใต สวเดน สเปน สวสเซอรแลนด ไทย สหรฐอเมรกาและสหราชอาณาจกร (ไพบลย สรยะวงศไพศาล, 2546)

ในประเทศไทย หลงจากประกาศใชกฎหมายหมวกนรภย เมอป พ.ศ.2536 ไดมการประเมนประโยชนของกฎหมายนโดยคณะวจยจากจฬาลงกรณมหาวทยาลย พบวา การบาดเจบทางสมองในโรงพยาบาลจฬาลงกรณลดลงอยางเดนชด (ไพบลย สรยวงศไพศาล, 2546) และกฎหมายทเกยวของกบหมวกนรภยม 3 ฉบบ ดงน

1. พระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 ประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 19 ธนวาคม พ.ศ.2522 มบทบญญตทเกยวของ ดงน

มาตรา 122 ผขบขรถจกรยานยนตและคนโดยสารรถจกรยานยนตตองสวมหมวกทท าขน โดยเฉพาะเพอปองกนอนตรายในขณะขบขและโดยสารรถจกรยานยนต ทงนโดยเฉพาะทองททไดก าหนดไวในพระราชกฤษฎกา

ความในวรรคห น ง ให ม ผลใชบงคบ เม อพนก าหนดห าปนบต งแ ตว น ทพระราชบญญตนใชบงคบ

ลกษณะและวธการใชหมวกปองกนอนตรายตามวรรคหนง ใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง

บทบญญตตามมาตราน มใหใชบงคบแกพระภกษ สามเณร นกพรต นกบวชหรอผ นบถออนใดทใชผาโพกศรษะตามประเพณนยมนน หรอบคคลใดทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 148 ผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา 122 ตองระวางโทษปรบไมเกนหารอยบาท

2. พระราชกฤษฎกา ก าหนดหองทผขบข และโดยสารรถจกรยานยนตตองสวมหมวกทจดท าขนโดยเฉพาะ พ.ศ.2535 ประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 14 กนยายน พ.ศ.2535 มบทบญญตทเกยวของ ดงน

(1) ในเขตทองทกรงเทพมหานคร เมอพนก าหนดสามเดอนนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

37

(2) ในเขตทองทจงหวดขอนแกน ชลบร เชยงใหม นครปฐม นนทบร นครราชสมา นครศรธรรมราช สราษฎรธาน นครสวรรค ปทมธาน พษณโลก ภเกต สงขลา สมทรปราการ สมทรสาคร อดรธานและอบลราชธาน เมอพนก าหนดหนงปนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป

(3) ในเขตทองทจงหวดอน เมอพนก าหนดสองปนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป

มาตรา 3 ในทองทพระราชกฤษฎกานใชบงคบตามมาตรา เปนทองททผขบขและคนโดยสารรถจกรยานยนตตองสวมหมวกทจดท าขน โดยเฉพาะเพอปองกนอนตรายในขณะขบขและโดยสารรถจกรยานยนต

3. กฎกระทรวง ฉบบท 14 ออกตามความในพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ.2522 ประกาศ ณ วนท 31 สงหาคม 2535 ไดก าหนดแบบหมวกจดท าขนโดยเฉพาะเพอปองกนอนตรายขณะขบขและโดยสารรถจกรยานยนตทใชไดตามกฎหมายม 3 แบบ คอ หมวกนรภยแบบเตมหนา หมวกนรภยแบบเตมใบและหมวกนรภยแบบครงใบ ในกรณทหมวกทงแบบมบงลม บงลมตองท าจากวสดโปรงใสไมมส

ประเภทของหมวกนรภย (ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม, 2549)

หมวกนรภยม 3 ชนด คอ 1. หมวกชนดเตมหนาหรอแบบปดเตมหนา (full face) เปนหมวกเตมใบ เปดชวงหนา

ตรงต าแหนงตาเทานน เปนแบบทมสวนปองกนปากและคางดานหนาเหมอนหมวกของนกรบโบราณ มสายรดคาง

2. หมวกชนดเตมศรษะหรอแบบเตมใบ (jet helmet-full shell) เปนการดดแปลงมาจากหมวกชนดครงศรษะ ตวหมวกจะยนต าลงมาคลมทายทอยดานหลง และมมกระดกขากรรไกรทางดานขาง มสายรดคาง เปนทนยมใชทวไป

3. หมวกชนดครงศรษะหรอแบบมาตรฐาน (Standard helmet-half shell) รปรางเหมอนกะลา เมอสวมหมวกจะคลมไดครงศรษะพอด และมสายรดคางเพอสวมใหกระชบศรษะ สามารถปองกนไดเพยงศรษะสวนบนเทานน

เกณฑการเลอกใชหมวกนรภย ควรเลอกหมวกนรภย ดงน 1. ควรเลอกใชหมวกนรภยชนดเตมศรษะ (Jet helmet) เนองจากสามารถลดการ

บาดเจบทบรเวณใบหนาไดดวย น าหนกเบาเหมาะส าหรบคนไทย และควรเลอกใชหมวกทมตรา

38

รบรองของส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม (มอก.) โดยตรวจสอบโรงงานทผลต

2. ควรเลอกหมวกชนนอกทท าดวยวสดแขง เพอปองกนแรงกระแทกเมอเกดอบตเหต โดยสามารถรบแรงกระแทก 20 กโลนวตน พนผวหมวกดานนอก ควรมลกษณะเรยบประกอบจาก fiberglass หรอ ABS ท มความหนา 4 ซม .ขนไป ตวหมวกช น ในควรบดวยโพ ลสไตรน(Polystyrene) ซงเปนวสดทยดหยนไดด กอนซอหมวกควรจะทดสอบโดยสวมหมวกและรดสายรดคาง ทดลองผลกหมวกทางดานหลงและดานหนา ถาขอบหมวกดานหลงเลอนขนไปจนถงกลางศรษะหรอมากกวานน ควรเลอกหมวกใบใหม

3. ตองไมมโลหะหรอวสดแขงอยภายในหมวก ซงอาจท าใหเกดการกระทบกบศรษะไดงาย สายรดคางควรมความกวางไมนอยกวา 2 ซม. ตวหมวกมน าหนกไมเกน 1.5 กโลกรม ขอบหมวกมสสดหรอมแถบสคาดตดไวเพอชวยใหผขบขรถจกรยานยนตขางเคยงสงเกตไดงายขน

4. หมวกนรภยและสายรดคาง ไมสามารถใชงานไดตลอดไป มการเสอมตามอายการใชงาน ดงนนจงควรเปลยนหมวกใหมทก 3-5 ป หรอหากเปนหมวกทเคยไดรบการกระแทกจากอบตเหตมาแลวกตองเปลยนหมวกใหมเชนกน

5. ควรเปลยนหมวกหากมอปกรณสงใดสงหนงเกดความเสยหาย การสวมหมวกนรภยทถกวธ ควรสวมหมวกนรภยทมความเหมาะสมกบศรษะและคาดสายรดคางใหแนนพอด

เพอใหหมวกกระชบแนนกบศรษะทกครงเสมอ จงจะสามารถภยนตราย อนจะเกดกบสมองเมอเกดอบตเหตได หากหมวกเลกเกนไปสวมแลวจะไมรสกสบาย และถาขนาดใหญเกนไปกจะหลดออกไดเมอเกดอบตเหต แมวาจะคาดสายรดคางแลวกตาม

4.3 หมวกนรภยกบการลดความรนแรงจากอบตเหตรถจกรยานยนต ประเทศไทยเปนประเทศทมผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนเปนอนดบ 6 ของโลก

หรอราวปละ 13,000 คน เฉลยแลววนละ 40 คน และจะเพมขนเปน 2-3 เทาตว ในชวงเทศกาลวนหยดตอเนอง มผลการวจยออกมาแลววา หากไมมมาตรการแกไขอบตเหตทชดเจน ในอก 5 ป คนไทยจะเสยชวตจากอบตเหตทางถนนเพมขนถง 30,000 คนตอป (ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ, 2549) การก าหนดใหสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต (Rigiring helmets on two-wheelers) สามารถลดความรนแรงของการบาดเจบทศรษะอนเปนสาเหตหลกของการเสยชวตส าหรบผขบขรถสองลอทกประเภท (World Health Organization. [WHO], 2004) การสวมหมวกนรภยทถกตองสามารถชวยลดความรนแรงของการบาดเจบทศรษะและสมองไดสงถง 4 เทา (Mullemanet, Al., 1992; ชไมพนธ สนตกาญจน, 2545) และไมไดท าใหสมรรถนะในการขบข

39

ลดลง Baker และคณะ (1992) กลาวไวชดเจนวาความแตกตางของอตราตายจากอบตภยรถจกรยานยนตระหวางทองถนตาง ๆ ขนอยกบปจจยส าคญ 2 ประการ คอ ปรมาณการเดนทางดวยรถจกรยานยนตและการสวมหมวกนรภย มหลกฐานการวจยสนบสนนตรงกนวา การสวมหมวกนรภยปองกนการเสยชวตไดประมาณรอยละ 30 ผขบขทไมสวมหมวกนรภยมโอกาสเสยชวตมากกวาผทสวมหมวกนรภยรอยละ 40 และลดการบาดเจบทศรษะไดรอยละ 67 นอกจากน การศกษาสมรรถนะการไดยนและการมองเหนของผสวมหมวกนรภย พบวา การสวมหมวกนรภยไมไดลดสมรรถนะการไดยนเสยงแตรรถยนตหรอการมองเหนรถคนอนในชองจราจรทตดกนเมออยในจงหวะทจะเปลยนชองจราจร การทดสอบสมรรถนะการไดยนของผสวมหมวกนรภยไมมความแตกตางของระดบการไดยน (Hearing Threshold) ระหวางผทไมสวมหมวกนรภย ผทสวมหมวกนรภยชนดคลมบางสวนของศรษะและชนดเตมศรษะ ดงนน การสวมหมวกนรภยสามารถชวยลดอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตได

5. งานวจยทเกยวของ งานวจยทเกยวของกบพฤตกรรมการสวมหมวกนรภย ยพา หงษวะชน (2542) ศกษาพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยของผขบขรถจกรยานยนต

ในเขตเทศบาลเมองฉะเชงเทรา จ านวน 340 คน พบวา ผทขบขรถจกรยานยนตสวนใหญเปนนกเรยนระดบมธยมศกษา มความรเกยวกบหมวกนรภยในระดบปานกลาง และสอทใหขอมลขาวสารเกยวกบหมวกนรภยมากทสด คอ โทรทศน

บญเลศ ลมทองกลและคณะ (2544) ศกษาการเกดอบตเหตจราจรทางบก จงหวดพษณโลก พบวา กลมตวอยาง เปนเพศหญง รอยละ 51.0 และเพศชาย รอยละ 49.0 สวนใหญเปนนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ชน ม.6) รอยละ 38.2 มอายระหวาง 17-18 ป อาศยอยในเขตเมอง รอยละ 59.3 กลมตวอยางสวนใหญมหมวกนรภย รอยละ 98.3 และหมวกนรภยทใชมอายการใชงานเกนกวา 5 ป รอยละ 39.7 รถจกรยานยนตทใชในการขบขขนาด 101 – 120 ซซ รอยละ 49.8 ขบขดวยความเรว 60 – 89 กม./ซม. รอยละ 60.8 และขบขมาโรงเรยนเปนประจ าทกวน รอยละ 55.5 มใบอนญาตขบข รอยละ 58.1 สาเหตทไมมใบขบขเนองจากสถานทท าใบขบขมระยะทางไกล รอยละ 65.6 การไดรบอบตเหต สวนใหญเคยไดรบอบตเหต รอยละ 63.5 ไดรบอบตเหต 1-3 ครง ตอป รอยละ 87.7 ไดรบบาดเจบเลกนอย รอยละ 68 ขณะเกดเหตสวมหมวกนรภย รอยละ 55.7 ไมสวมหมวกนรภย รอยละ 26.2 การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบการใชหมวกนรภย สวนใหญไดรบความรจากวทย โทรทศน หนงสอพมพ รานขายรถ รอยละ 36.5 รองลงมาคอ โทรทศน รอยละ 26.8 ทศนคตตอการใชหมวกนรภย สวนใหญมความรและทศนคตตอการใชหมวกนรภย อยในระดบปานกลาง รอยละ 72.8 และ 70.6 ตามล าดบ การปฏบตเกยวกบการใชหมวกนรภย พบวาอยใน

40

ระดบสง รอยละ 96.9 โดยสวมบางครง รอยละ 58.5 สวมทกครง รอยละ 40.3 ความรเกยวกบหมวกนรภยมความสมพนธกบทศนคตทมตอการใชหมวกนรภย อยางมนยส าคญทางสถตท ระดบ .05 ความรไมมความสมพนธกบการปฏบตการใชหมวกนรภย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ทศนคตทมตอการใชหมวกนรภยมความสมพนธกบการปฏบตเกยวกบการใชหมวกนรภยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

นวลจนทร ดพรยานนท (2544) ศกษาพฤตกรรมสขภาพของนกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพในวทยาลยสงกดกรมอาชวศกษา กรงเทพมหานคร กลมตวอยาง นกศกษาประกาศนยบตรวชาชพ ชนปท 3 จ านวน 570 คนเปนผชาย 285 คน ผหญง 285 คน พบวานกศกษามพฤตกรรมทไมพงประสงค คอ นกศกษาไมสวมหมวกนรภยเมอขบขหรอโดยสารรถจกรยานยนตรอยละ 35.8

วสนต บญหนน (2546) ศกษาปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตในกลมผขบขรถจกรยานยนตรบจางในเขตบางนา กรงเทพมหานคร กลมตวอยาง จ านวน 345 คน พบวา ปจจยทางชวสงคม ไดแก อาย รายไดเฉลยตอเดอน สถานภาพ ระยะเวลาการประกอบอาชพรถจกรยานยนตรบจาง ประสบการณในการเกดอบตเหตจาการประกอบอาชพ รถจกรยานยนตรบจาง มความสมพนธกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการประกอบอาชพรถจกรยานยนตรบจาง สวนระดบการศกษา ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการประกอบอาชพรถจกรยานยนตรบจางของผประกอบอาชพจกรยานยนตรบจาง ในเขตบางนา กรงเทพมหานคร ปจจยทางจตลกษณะ ไดแก ทศนคตตอการใชหมวกนรภย ความเชออ านาจในตน การมงอนาคตและการควบคมตนเอง มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการประกอบอาชพรถจกรยานยนตรบจางของผประกอบอาชพจกรยานยนตรบจาง ในเขตบางนา กรงเทพมหานคร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r=.606, .380, .379) ปจจยทางสงคม ไดแก การไดรบการสนบสนนจากบคคลในครอบครว การไดรบการสนบสนนจากเพอน การไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทต ารวจ มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการประกบอาชพรถจกรยานยนตรบจางของผ ประกอบอาชพจกรยานยนตรบจาง ในเขตบางนา กรงเทพมหานคร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r=.636)

บพผา ลาภทว (2555) ไดศกษาปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยของผบาดเจบจากการขบขรถจกรยานยนต โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต กลมตวอยาง คอผบาดเจบจากการขบขรถจกรยานยนตจ านวน 110 จากการศกษาพบวา กลมตวอยางมความรเกยวกบกฎหมายทบงคบใชหมวกนรภยระดบ ปานกลาง คดเปนรอยละ 55.5 ปจจยทมความส าพนธตอพฤตกรรมการสวมหมวกนรภย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ไดแกมหมวกนรภยเปนของตนเอง สวนปจจยท มความสมพนธตอพฤตกรรมการสวมหมวกนรภย ประกอบดวย

41

ประสบการณในการขบข การเปนเจาของรถ การมใบอนญาตขบข ประสบการณไดรบอบตเหตประสบการณการกระท าความผด และความรเกยวกบกฎหมายทใชบงคบหมวกนรภย

องสนาภรณ ฉตรจนดา และคณะ (2552) ไดศกษาปจจยคดสรรทมความสมพนธกบพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมปลายในเขตภาคใตของประเทศไทย จ านวน 341 คน โดยใชการทดสอบสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน พบวาแรงสนบสนนทางสงคม การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง และการรบรประโยชน มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสวมหมวกนรภย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และการรบรอปสรร มความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยอยางมนบส าคญทางสถตทระดบ .05

ปราณ ทองค า และคณะ (2551) ศกษาปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยของนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายทขบขรถจกรยานยนตจาก 10 โรงเรยนในเขตเทศบาลเมอง สราษฎรธาน จ านวน 322 คน โดยใชการวเคราะหดวยการถดถอยพหคณแบบขนตอนผลการศกษา พบวา ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยในการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยน ไดแก เจตคตตอการสวมหมวกนรภย ประเภทสถานศกษาและความรเกยวกบหมวกนรภย ทงน เจตคตตอการสวมหมวกนรภยของนกเรยนแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตตามตวแปรอาย และความเรวในการขบข สวนความรเกยวกบหมวกนรภยของนกเรยนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตตามตวแปร

งานวจยทเกยวของกบแบบแผนความเชอดานสขภาพ บญชา มณค า (2538) ศกษาความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพกบพฤตกรรมการ

ขบขรถจกรยานยนตของผขบขรถจกรยานยนตในจงหวดเชยงใหม จ านวน 447 คน พบวา กลมตวอยางมอายระหวาง 14-65 ป อายเฉลยอยในวยรนและวยหนมสาว สวนใหญอาชพนกเรยน นกศกษามความเชอดานสขภาพอยในระดบสงโดยเฉพาะ การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชน สวนการรบรอปสรรคอยในระดบปานกลาง ความเชอดานสขภาพมความสมพนธกบเพศ และอาชพอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 พฤตกรรมการขบขรถจกรยานยนตอยในระดบด

กฤตยา พนวไล (2540) ศกษาความเชอดานสขภาพกบพฤตกรรมเสยงตอการอบตเหตจากการจาจรของวยรนทขบรถยนตในอ าเภอเมองเชยงใหม ผลการวจบพบวา ความเชอดานสขภาพของวยรนทขบรถยนตในอ าเภอเมองเชยงใหม อยในระดบสง พฤตกรรมเสยงตอการเกดอบตเหตจากการจราจรของวยรนทขบรถยนต ในอ าเภอเมองเชยงใหมสวนใหญอยในระดบปานกลาง ความเชอ

42

ดานสขภาพมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมเสยงตอการเกดอบตเหตจราจรวยรนทขบรถยนตทมความแตกตางในดานเพศ และสถานภาพ การศกษาความเชอดานสขภาพแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สวนความแตกตางดานอาย ประสบการณขบรถยนตและประสบการณการเกดอบตเหตรถยนต มความเชอดานสขภาพไมแตกตางกน

รชยา รตนะถาวร (2546) ศกษาปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย สงกดกรมสามญศกษา ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดปราจนบร กลมตวอยาง ประกอบดวย นกเรยน จ านวน 355 คน โดยการสมตวอยางจาก 6 โรงเรยน พบวา พฤตกรรมการปองกนอบตเหตภยจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายอยในระดบคอนขางด สวนปจจยทางชวสงคมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย ซงไดแก อาย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ตวแปรนอกเหนอจากนนไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย ส าหรบปจจยน าซงไดแก ความร ความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนต เจตคตตอพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนต การรบรโอกาสเสยงและการรบรความรนแรงของการเกดอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนต การรบรอปสรรคและการรบรประโยชนของการปฏบตเพอปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตอยางนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทกตวแปร และปจจยเออ ซงไดแก การมหมวกนรภยสวมใสขณะขบขรถจกรยานยนต สภาพรถจกรยานยนต และการเขาถงระบบบรการสาธารณสขมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ส าหรบปจจยเสรม คอ การไดรบค าแนะน าจากบคคลใกลชด การไดรบค าแนะน าจากเจาหนาทสาธารณสขและการไดรบขอมลขาวสารจากแหลงตาง ๆ มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ปภสษร พรวฒนา (2548) ศกษาพฤตกรรมเสยงตอการเกดอบตเหตจากการขบ ขรถจกรยานยนตของครอบครวผปวยทประสบอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต โรงพยาบาลนครนายก กลมตวอยาง เปนครอบครวผปวยทกคนทประสบอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต และนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาลนครนายก ในหอผปวยศลยกรรมกระดก ศลยกรรมชายและศลยกรรมหญง จ านวน 152 คน พบวา สวนใหญเพศชาย รอยละ 59.9 อาย 15-24 ป รอยละ 28.3 สถานภาพสมรส ค รอยละ รายไดเฉลยตอเดอน 4,000 – 5,999 บาท รอยละ 25.7 อาชพรบจาง รอยละ 42.8 และการศกษาระดบประถมศกษา รอยละ 40.8 พฤตกรรมเสยงตอการเกดอบตเหตจากการ

43

ขบขรถจกรยานยนตของครอบครวผปวยทประสบอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต อยในระดบปานกลาง ปจจยดานแบบแผนความเชอดานสขภาพ ไดแก การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชนและการรบรอปสรรคของการปฏบตเพอปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต การรบรขาวสารเพอใหเกดแรงจงใจในการปฏบตเพอปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต ความร ความเขาใจเกยวกบพฤตกรรมการปองกนอบต เหตจากการขบ ขรถจกรยานยนตและเจคตตอพฤตกรรมการปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมเสยงตอการเกดอบตเหตจากการขบข = .355, .417, .342, .293, .367, .238และ .254

งานวจยทเกยวของกบกฎหมาย มาตรการบงคบใชและความคดเหนเกยวกบหมวกนรภยและอบตเหตจราจร

บญชร มาลศร (2541) ศกษาความคดเหนของผทเกยวของตอมาตรการบงคบใชกฎหมายหมวกนรภยทเหมาะสมในเขตเทศบาลนครขอนแกน กลมตวอยางเปนผทเกยวของในเขตเทศบาลนครขอนแกน 7 ประเภท จ านวน 406 คน 1) ผใชรถจกรยานยนต 2) ผใชรถยนต 3) กลมผบงคบใชกฎหมายหมวกนรภย 4) กลมผผลกดนใหมการบงคบใชกฎหมายหมวกนรภย 5) กลมเจาพนกงานในกระบวนการยตธรรม 6) กลมบคลากรในสถานศกษา 7) กลมผคารถจกรยานยนต เกบขอมลโดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสราง ระดบนยส าคญ .05 พบวา กลมตวอยางเพศชายมากกวาเพศหญง อาย 16-30 ป เปนนกเรยน นกศกษามากกวากลมอน มความคดเหนเกยวกบการรบรกฎหมายหมวกนรภยมากทสด รองลงมาคอ ความร ความเขาใจกฎหมายหมวกนรภย การเรยนรทางสงคม ปจจยทางดานจตวทยาสงคม ทสมพนธกบระดบความคดเหนของผทเกยวของตอมาตรการบงคบใชกฎหมายหมวกนรภย มาตรการในอนาคต ไดแก ระดบความคดเกยวกบการเรยนรทางสงคมทไดรบจากครอบครว กลมเพอน สถานศกษาและหนวยงานของรฐ

วนศร เจาะตระกล (2546) ศกษาปจจยในการตดสนใจซอหมวกนรภยของผ ข บ ขรถจกรยานยนต ในเขตกรงเทพมหานคร พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศชาย อาย รอยละ 25 ป สวนใหญการศกษาต ากวาระดบปรญญาตร สถานภาพโสด ใชรถจกรยานยนตเพอการเดนทาง รายไดตอเดอนไมเกน 10,000 บาท ชวงเวลาในการขบขไมแนนอน ขบขรถจกรยานยนตไมเกน 10 กโลเมตรตอวน สวนใหญเคยม/ซอหมวกนรภยมาแลว 2 ใบ ความปลอดภยเปนเหตผลส าคญในการซอ สวนใหญใหความส าคญเกยวกบปจจยเรองความทนทานของหมวกนรภยทตองการ คอ ชนดครงใบราคาเฉลย 352.11 บาท ชนดปดเตมใบหนาราคาเฉลย 910.40 บาท สน าเงน/สฟา เปนสทไดรบความสนใจ สวนใหญสงเกตสญลกษณรบรองมาตรฐาน มอก.369 – 2539 ขางหมวกนรภยกอนซอ มความรเพยงพอในการซอหมวกนรภย ตดสนใจซอหมวกนรภยดวย

44

ตนเองโดยมเพอนและผใกลชดเปนแหลงขอมลในการตดสนใจ ซอหมวกนรภยจากรานจ าหนายอปกรณตกแตงรถจกรยานยนตและอะไหล การลดราคาเปนกจกรรมสงเสรมการตลาดทไดรบความสนใจ ใหความส าคญของความทนทานของหมวกนรภยมากทสด

การศกษางานวจยทเกยวของกบอบตเหตจราจรทางบกในตางประเทศ Akaateba, Amoh-Gyimah, and Yakubu (2014) ไดศกษาปจจยทมผลตอการสวมหมวก

นรภยในเมองวา (Wa) ประเทศกานา โดยการสงเกตผ ทใชรถจกรยานยนตนอกและในเขต ศนยกลางเศรษฐกจของเมอง จ านวน 14,467 ราย จากการศกษาพบวามผทสวมหมวกรอยละ 36.9 และจากการวเคราะห Logistic Regression พบวา มอตราการสวมใสหมวกนรภยทสงในเพศหญง ชวงวนท างาน ชวงเวลาเชาและในต าแหนงทเปนศนยกลางของเมอง

Papadakaki et al. (2013) ไดศกษาปจจยทมอทธพลตอความถในการสวมใสหมวกนรภยในประเทศกรก ส ารวจผใชหมวกนรภยจากแบบสอบถาม จ านวน 403 คน การศกษานใชการวเคราะหความถดถอยหลายตวแปรจากการศกษา พบวา ในภาพรวมกลมตวอยางมอตราการสวมหมวกนรภยในระดบต าและพบวา เพศ ระดบการศกษาการใชแอลกอฮอลชวงเวลาของวน สงอ านวยความสะดวก สงทเปนอปสรรค เปนปจจยทมอทธพลตอการสวมใสหมวกนรภย อยางม นยส าคญทางสถต ทระดบ .05

Richard, Thelot, and Beck (2013) ไดศกษาปจจยทมผลตอการสวมหมวกนรภยส าหรบจกรยานในประเทศฝรงเศส โดยใชขอมล ปค.ศ. 2000 (n = 13,163), ปค.ศ. 2005 (n = 25,651) และปค.ศ . 2010 (n = 8573) การศกษาน ใชการว เคราะหความถดถอย โดยตวแปรท น าสนใจ ประกอบดวย เพศ กลมอาย สถานการณทางาน ระดบการศกษา รายไดครวเรอน ต าแหนงทอยอาศย อายต ากวา 18 ป การไดรบขอมลเกยวกบสขภาพ การใชสารเสพตดในชวง 12 เดอนทผานมา การศกษา พบวา ผทอายระหวาง 15-75 ป สวมหมวกเพยงรอยละ 22.0 และยงพบวาผชายสวมหมวกนรภยมากกวาผหญงสวมเกอบสองเทาในชวงป 2000 ถงป 2010 อตราการสวมหมวกนรภย เพมขนจากรอยละ 7.3 เปนรอยละ 22.0 ในขณะทอทธพลของปจจยทางเศรษฐกจ และสงคม เชนการวางงาน และความแตกตางของคาจาง ทมอทธพลตอการสวมใสหมวก นรภยนอยลงลดลง

Binoco, Trani, Santoro, และAngelillo (2005) ศกษาเจตคตและพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยของนกเรยนวยรนในการขบขรถจกรยานยนตในประเทศอตาล โดยสมกลมตวอยางนกเรยนวยรน โรงเรยนมธยมศกษาในเมอง Catanzaro จ านวน 412 คน อาย 14 – 19 ป พบวาการ ใชหมวกนรภยในผขบขและผโดยสาร คดเปนรอยละ 34.7 และ 33.7 ตามล าดบ ประสบการณการไดรบอบตเหตใน 12 เดอนทผานมาคดเปนรอยละ 17 การใชหมวกนรภยเปนประจ าขนอยกบการสวมหมวกนรภยของสมาชกในครอบครว เพอน นกเรยนวยรนเหนดวยกบการบงคบใชหมวกนรภย

45

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของท งในประเทศและตางประเทศ พบวา ยงไมมการศกษาเรองปจจยคดสรรทมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลาในประเทศไทยมงานวจย 1 งานของรชยา รตนะถาวร (2546) ทศกษาปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย สงกดกรมสามญศกษา ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดปราจนบร ซงจดวามจ านวนนอยมาก ขอมลเชงประจกษยงไมเพยงพอกบการแกไขปญหาการบาดเจบและเสยชวตจากการขบขรถจกรยานยนตในวยรน อนเปนปญหาส าคญในปจจบนทเกดขนตลอดเวลาและสงผลกระทบกบระบบสขภาพเปนอยางมาก ผวจยจงเหนความส าคญของปญหาดงกลาว โดยสนใจทจะศกษาปจจยคดสรรทมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา เนองจากผลการส ารวจสถตการใชหมวกนรภย ภายในสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา พบวา นกศกษามอตราการสวมหมวกนรภยในผทขบขรถจกรยานยนตต ากวา รอยละ 50 ประกอบกบสถ ตผ ท ได รบบาดเจบและเสยชวตจากรถจกรยานยนต สวนใหญเปนนกเรยน นกศกษา สาเหตเกดจากการไมสวมหมวกนรภย สงผลใหไดรบบาดเจบทศรษะและสมอง จะเหนไดวาปญหาอบตเหตทเกดจากการไมสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต เปนปญหาส าคญทควรรบแกไข พรอมทงกระตนและสงเสรมใหนกศกษามการสวมหมวกนรภยทถกตอง เพอเปนการลดอตราการบาดเจบ พการและการเสยชวตในวยรน (นครชย เผอนปฐม, 2549) ผวจยจงเหนความส าคญในการศกษาเรองปจจยคดสรรทมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา เพอน าผลงานวจยทไดไปสงเสรมใหนกศกษา มความเขาใจตระหนกถงความส าคญของการสวมหมวกนรภยอยางถกตองทกเวลาทขบขรถจกรยานยนต เพอสรางใหเกดกระแสระดบชาตในเรองการลดอบตเหตจากรถจกรยานยนต (ประเวศ วะส, 2549) ซงสอดคลองกบการปฏรปสขภาพทเนนระบบบรการสขภาพในเชงรก เกดประโยชนสงสดในการสรางเสรมสขภาพของวยรน

46

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยครงน เปนการศกษาแบบเชงสมพนธ (Correlation Study) เพอศกษาปจจยคดสรร

ตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา และศกษาความสมพนธระหวางปจจยคดสรร ไดแก เพศ การรบรโอกาสเสยงและความรนแรงของอบตเหต การรบรประโยชน และอปสรรคในการใชหมวกนรภย วจยครงน ผวจยไดเสนอวธการด าเนนการศกษาคนควาดงรายละเอยดตอไปน

1. ประชากรและกลมตวอยาง 2. เครองมอและวธสรางเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3. วธด าเนนการเกบรวบรวมขอมล 4. วธการวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

ประชำกรและกลมตวอยำง ประชำกร

ประชากร คอ นกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ทก าลงศกษาในปการศกษา 2557 ระดบปรญญาตร จ านวน 1,417 คน (ขอมลจากฝายทะเบยนและวดผล, 2557)

กลมตวอยำง 1. กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

ปการศกษา 2557 จ านวน 312 คน ซงไดมาโดยใช การสมแบบแบงช น (Stratified Sampling) โดยใชขนาดของคณะและชนปเปนชนภม มล าดบขนตอนในการการสมตวอยาง ดงน

ภาพประกอบ 5 ล าดบขนตอนในการการสมตวอยาง

ประชากรเปนนกศกษาสถาบนการพลศกษา

ผวจยแบงชนตามคณะ 3 คณะ

ผวจยแบงชนตามชนป

47

ตาราง 2 ประชากร

คณะวชำ ประชำกร (คน) วทยาศาสตรการกฬาและสขภาพ 371 ศลปศาสตร 229 ศกษาศาสตร 817

รวม 1,417

ทมา : ขอมลจากฝายทะเบยนและวดผล, 2557

2. ประมาณขนาดกลมตวอยางทใชในการวจยครงน ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต ทงนยอมรบใหเกดความคลาดเคลอนได 5 เปอรเซนต โดยค านวณจากสตรของยามาเน (Yamane. 1973: 887)

n = )2e(N1

N

โดย n หมายถง ขนาดของกลมตวอยาง N หมายถง ขนาดของประชากร e หมายถง ความคลาดเคลอนทยอมใหมได ซงก าหนดความคลาดเคลอน เทากบ 0.05 แทนคา

n = 2)05.0(417,11

417,1

= 311.94 = 312 คน

ดงนน ในการวจยครงน ผวจยใชกลมตวอยาง จ านวน 312 คน

48

3. ค านวณขนาดของกลมตวอยางแตละคณะ (Proportional to Size) โดยเทยบสดสวนระหวางจ านวนกลมตวอยางทงหมดกบจ านวนประชากรทงหมดของแตละคณะวชา ดงน

ni = NNi

× n

โดย ni หมายถง จ านวนกลมตวอยางแตละคณะ Ni หมายถง จ านวนประชากรแตละคณะ n หมายถง จ านวนกลมตวอยางทงหมด N หมายถง จ านวนประชากรทงหมด ตาราง 3 ประชากรและกลมตวอยางจ าแนกตามคณะวชา

คณะวชำ ประชำกร (คน) กลมตวอยำง (คน) วทยาศาสตรการกฬาและสขภาพ 371 82 ศลปศาสตร 229 50 ศกษาศาสตร 817 180

รวม 1,417 312

ทมา : ขอมลจากฝายทะเบยนและวดผล, 2557

4. ค านวณขนาดของกลมตวอยางแตละชนป (Proportional to Size) โดยเทยบสดสวนระหวางจ านวนกลมตวอยางทงหมดกบจ านวนประชากรทงหมดของแตละชนป ดงน

ni = NNi

× n

โดย ni หมายถง จ านวนกลมตวอยางแตละชนป Ni หมายถง จ านวนประชากรแตละชนป n หมายถง จ านวนกลมตวอยางทงหมดในคณะ N หมายถง จ านวนประชากรทงหมดในคณะ

49

ตาราง 4 ขนาดของประชากรและกลมตวอยางจ าแนกตามคณะวชา

ชนป คณะวชำ

วทยำศำสตรกำรกฬำ และสขภำพ

ศลปศำสตร ศกษำศำสตร

ประชำกร กลมตวอยำง ประชำกร กลมตวอยำง ประชำกร กลมตวอยำง

1 111 25 58 13 132 29 2 82 18 52 11 175 39 3 63 14 45 10 238 52 4 115 25 74 16 272 60

รวม 371 82 229 50 817 180

5. ใชวธการสมตวอยางแบบอยางโดยใชวธการจบฉลากตามจ านวนกลมตวอยางจากค านวณ จากสตรก าหนดขนาดตวอยางของ ยามาเน ไดจ านวนกลมตวอยางขนอยางนอย 312 คน เพอใหขอมลมตวแทนของประชากรทกกลมประชากรยอย ผวจยจงเกบตวอยางทงสน 330 คน ดงภาพประกอบ 3.2

50

ภาพประกอบท 6 วธการสมตวอยาง

ประชากรเปนนกศกษาสถาบนการพลศกษา จ านวน 1,417 คน

คณะวทยาศาสตรการกฬาฯ จ านวน 82 คน

คณะศลปศาสตร จ านวน 50 คน

คณะศกษาศาสตร จ านวน 180 คน

กลมตวอยางไดจากการค านวณจากสตรของยามาเน จ านวน 312 คน

ผวจยแบงชนของประชากรตามคณะ

ผวจยแบงชนของประชากรตามชนป

คณะวทยาศาสตรการกฬาและสขภาพ

ชนปท 1 จ านวน 25 คน ชนปท 2 จ านวน 18 คน ชนปท 3 จ านวน 14 คน ชนปท 4 จ านวน 25 คน

รวม 82 คน

คณะศลปศาสตร

ชนปท 1 จ านวน 13 คน ชนปท 2 จ านวน 11 คน ชนปท 3 จ านวน 10 คน ชนปท 4 จ านวน 16 คน

รวม 50 คน

คณะศกษาศาสตร

ชนปท 1 จ านวน 29 คน ชนปท 2 จ านวน 39 คน ชนปท 3 จ านวน 52 คน

ชนปท 4 จ านวน 60 คน รวม 180 คน

เพอใหขอมลมตวแทนของประชากรทกกลมประชากรยอย ผวจยจงเกบตวอยางทงสน 330 คน ใชวธการสมตวอยางแบบอยางงาย (Simple Random Sampling) โดยการจบฉลากจากรหสนกศกษา

51

6. เลอกกลมตวอยางโดยก าหนดคณสมบต (Inclusion criteria) ดงน - เปนนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ทสามารถขบขรถจกรยานยนต - อาน เขยน สอสารภาษาไทยเขาใจและยนยอมใหความรวมมอในการวจย - กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต ทงนยอมรบ

ใหเกดความคลาดเคลอนได 5 เปอรเซนต โดยค านวณจากสตรของยามาเน (Yamane, 1973: 887)

เครองมอและวธสรำงเครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมขอมล การศกษาปจจยคดสรรทสงผลตอกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหต

ตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม ทผวจยสรางขนจากกรอบแนวคด ตามวตถประสงคของงานวจยและทฤษฎงานวจยทเกยวของ

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล แบงออกเปน 6 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลสวนบคคล สวนท 2 แบบสอบถามการรบรโอกาสเสยงตออบตเหตขณะขบขรถจกรยานยนต สวนท 3 แบบสอบถามการรบรความรนแรงของอบตเหตขณะขบขรถจกรยานยนต สวนท 4 แบบสอบถามการรบรประโยชนของการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต สวนท 5 แบบสอบถามการรบรอปสรรคตอการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต สวนท 6 แบบสอบถามพฤตกรรมการหมวกนรภย

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม ประกอบดวยขอมลทเกยวกบ อาย เพศ ระดบกรศกษา คาใชจายทไดรบจากครอบครวตอเดอน การมใบขบขรถจกรยานยนต ความเรวโดยเฉลยในการขบขรถจกรยานยนต ลกษณะค าถามเปนแบบเลอกตอบและเตมค า

ส วน ท 2 แบบสอบถามการรบ รโอกาส เส ยงตอการเกดอบต เห ตขณะการขบ ขรถจกรยานยนต ลกษณะแบบสอบถามทงหมด 10 ขอ เปนขอค าถามทางบวกไดแก ขอ 1, 3, 5, 8 และ9 ทางลบไดแก 2, 4, 6, 7, และ 10 แบงเปน ม 4 ระดบคะแนน ไดแก จรงทสด-ไมจรงทสด มการใหคะแนนดงน

52

เกณฑการใหคะแนน ขอทมความหมายทางบวก ขอทมความหมายทางลบ ตวเลอก คะแนน ตวเลอก คะแนน จรงทสด 4 จรงทสด 1 จรง 3 จรง 2 ไมจรง 2 ไมจรง 3 ไมจรงทสด 1 ไมจรงทสด 4 การแปลผล การแปลผลขอค าถามทางบวก รวมคะแนนในแตละขอ สวนขอค าถามทางลบใหกลบ

คะแนนกอน ถาคะแนนสง หมายถง การรบรโอกาสเสยงตอการเกดอบตเหตขณะการขบขรถจกรยานยนตไมดอยางยง ผวจยใชเกณฑในการแบงระดบ ตามการแบงระดบของนภา มนญปจ, 2527 (อางใน รชยา รตนะถาวร, 2646)

คะแนนเฉลย 3.51 – 4.00 หมายถง การรบรโอกาสเสยงดมาก คะแนนเฉลย 2.51 – 3.50 หมายถง การรบรโอกาสเสยงด คะแนนเฉลย 1.51 – 2.50 หมายถง การรบรโอกาสเสยงไมด

คะแนนเฉลย 1.00 – 1.50 หมายถง การรบรโอกาสเสยงไมดอยางยง

สวนท 3 แบบสอบถามการรบรความรนแรงของอบตเหตขณะการขบขรถจกรยานยนตลกษณะแบบสอบถามทงหมด 10 ขอ เปนขอค าถามทางบวกทงหมด ม 4 ระดบคะแนน ไดแก จรงทสด-ไมจรงทสด มการใหคะแนนดงน

เกณฑการใหคะแนน ขอทมความหมายทางบวก ขอทมความหมายทางลบ ตวเลอก คะแนน ตวเลอก คะแนน จรงทสด 4 จรงทสด 1 จรง 3 จรง 2 ไมจรง 2 ไมจรง 3 ไมจรงทสด 1 ไมจรงทสด 4

53

การแปลผล การแปลผลขอค าถามทางบวก รวมคะแนนในแตละขอตามเกณฑการแบงระดบคะแนน

ของนภา มนญปจ, 2527 (อางใน รชยา รตนะถาวร, 2546) คะแนนเฉลย 3.51 – 4.00 หมายถง การรบรความรนแรงดมาก คะแนนเฉลย 2.51 – 3.50 หมายถง การรบรความรนแรงด คะแนนเฉลย 1.51 – 2.50 หมายถง การรบรความรนแรงไมด คะแนนเฉลย 1.00 – 1.50 หมายถง การรบรความรนแรงดอยางยง สวนท 4 แบบสอบถามการรบรประโยชนของการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต

ลกษณะแบบสอบถามทงหมด 10 ขอ เปนขอค าถามทางบวกไดแก ขอ 1, 2, 5, 6 และ8 ทางลบไดแก 3, 4, 7, 9, และ 10 ม 4 ระดบคะแนน ไดแก จรงทสด-ไมจรงทสด มการใหคะแนนดงน

เกณฑการใหคะแนน ขอทมความหมายทางบวก ขอทมความหมายทางลบ ตวเลอก คะแนน ตวเลอก คะแนน จรงทสด 4 จรงทสด 1 จรง 3 จรง 2 ไมจรง 2 ไมจรง 3 ไมจรงทสด 1 ไมจรงทสด 4 การแปลผล การแปลผลขอค าถามทางบวก รวมคะแนนในแตละขอ สวนขอค าถามทางลบใหกลบ

คะแนนกอน ถาคะแนนสง หมายถง การรบรประโยชนของการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตไมดอยางยง ผวจยใชเกณฑในการแบงระดบ ตามการแบงระดบของนภา มนญปจ, 2527 (อางใน รชยา รตนะถาวร, 2546)

คะแนนเฉลย 3.51 – 4.00 หมายถง การรบรประโยชนดมาก คะแนนเฉลย 2.51 – 3.50 หมายถง การรบรประโยชนด คะแนนเฉลย 1.51 – 2.50 หมายถง การรบรประโยชนไมด คะแนนเฉลย 1.00 – 1.50 หมายถง การรบรประโยชนไมดอยางยง

54

สวนท 5 แบบสอบถามการรบรอปสรรคตอการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตลกษณะแบบสอบถามทงหมด 10 ขอ เปนขอค าถามทางบวกทงหมด ม 4 ระดบคะแนน ไดแก จรงทสด-ไมจรงทสด มการใหคะแนนดงน

เกณฑการใหคะแนน ขอทมความหมายทางบวก ขอทมความหมายทางลบ ตวเลอก คะแนน ตวเลอก คะแนน จรงทสด 4 จรงทสด 1 จรง 3 จรง 2 ไมจรง 2 ไมจรง 3 ไมจรงทสด 1 ไมจรงทสด 4 การแปลผล การแปลผลขอค าถามทางบวก รวมคะแนนในแตละขอตามเกณฑการแบงระดบคะแนน

ของนภา มนญปจ, 2527 (อางใน รชยา รตนะถาวร, 2546) คะแนนเฉลย 3.51 – 4.00 หมายถง การรบรอปสรรคดมาก คะแนนเฉลย 2.51 – 3.50 หมายถง การรบรอปสรรคด คะแนนเฉลย 1.51 – 2.50 หมายถง การรบรอปสรรคไมด คะแนนเฉลย 1.00 – 1.50 หมายถง การรบรอปสรรคไมดอยางยง

สวนท 6 แบบสอบถามพฤตกรรมการใชหมวกนรภยลกษณะแบบสอบถาม ประกอบดวย

ขอค าถามการปฏบตเกยวกบการใชหมวกนรภย ขอค าถามมค าตอบใหเลอก 3 ตวเลอก คอปฏบตทกครง ปฏบตบางครงและไมปฏบต ใหคะแนน 3, 2 และ 1 ตามล าดบ โดยประยกตแนวคดในการใหคะแนนมาจาก นภา มนญปจ 2527 (อางใน รชยา รตนะถาวร, 2546) ตามขอทเลอก โดยแบงกลมเปน 3 ระดบ ดงน

คะแนนเฉลย 2.34 - 3.00 ระดบด คะแนนเฉลย 1.67 - 2.33 ระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 1.00 - 1.66 ระดบต า

วธการสรางเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการสรางแบบสอบถามนนผวจยไดด าเนนการตามล าดบขนตอนดงตอไปน

55

1. ศกษาคนควาต ารา เอกสาร งานวจยตางๆ ทเกยวของเพอน าขอมลมาเปนแนวทางในการสรางแบบสอบถาม

2. สรางเครองมอวจยใหครอบคลมเนอหาทตองการศกษา ไดแก 2.1 แบบสอบถาม ใชในการศกษา การรบรโอกาสเสยงตออบตเหตขณะขบขรถจกรยานยนต 2.2 แบบสอบถาม ใชในการศกษา การรบรความรนแรงของอบตเหตตอพฤตกรรมการใช

หมวกนรภยในการปองกนอบตเหต 2.3 แบบสอบถาม ใชในการศกษา การรบรประโยชนของการใชหมวกนรภยตอ

พฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหต 3. น าแบบสอบถามทสรางเสรจเรยบรอยแลว เสนอกรรมการทปรกษาวทยานพนธเพอ

ตรวจสอบและปรบปรงขอค าถาม 4. น าแบบสอบถามทปรบปรงแกไขแลว ไปใหผเชยวชาญทางเพอพจารณาตรวจสอบ

ความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) ของแบบสอบถาม

IOC = N

R

เมอ IOC แทน ความสอดคลองระหวางวตถประสงคกบแบบสอบถาม R แทน ผลรวมของคะแนนจากผเชยวชาญทงหมด N แทน จ านวนผเชยวชาญ

5. น าผลมาวเคราะหหาคาความเทยงตรงตามเนอหาจากการประเมนของผเชยวชาญ โดย

วธหาคาดชนความสอดคลอง (IOC: Index of Consistency) โดยเลอกขอค าถามทมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.50 ขนไป จงจะถอไดวาขอค าถามนนมความเทยงตรงตามเนอหา ถาขอค าถามใดมคาดชนความสอดคลองต ากวา 0.50 ขอค าถามนนตองน ามาปรบปรง

6. น าแบบสอบถามทป รบปรงแกไขแลวไปทดลองใช (Try Out) กบนกศกษาทมหาวทยาลยราชภฎยะลา ซงมลกษณะใกลเคยงกบประชากรทศกษา จ านวน 30 คน คาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามเทากบ .952

56

กำรเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดด าเนนการเกบรวบรวมขอมลตามขนตอน ดงน

1. ตดตอขอหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ถงรองอธการบดสถาบนการพลศกษา ประจ าวทยาเขตยะลา เพอชแจงวตถประสงคของงานวจยและขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง

2. น าหนงสอขออนญาตเกบรวบรวมขอมลยนตอรองคณบดของแตละคณะวชาทเพอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล พรอมทงนดหมายวนเวลาทจะเกบรวบรวมขอมล

3. ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางดวยตนเอง โดยมขนตอนในการเกบขอมลดงน

3.1 แจงนกศกษาทเปนกลมตวอยางทราบถงความส าคญของการท าแบบสอบถาม โดยบอกวตถประสงค และประโยชนทไดรบจากการตอบแบบสอบถาม พรอมทงชแจงลกษณะของแบบสอบถาม และวธการตอบใหชดเจน เพอใหนกศกษาเขาใจตรงกนกอนท าแบบสอบถาม

3.2 ใหนกศกษาท าแบบสอบถามตามเวลาทก าหนดไว พรอมทงสงเกตพฤตกรรมของนกศกษาวาตงใจท าแบบสอบถามหรอไม เพอใชพจารณาตดสนคดเลอกขอมลเขาสขนตอนการจดกระท าขอมลตอไป

3.3 ผวจยแจงใหนกศกษาตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถามทตนเองท าวาครบถวนหรอไมกอนสงคนมายงผวจย

4. เมอไดรบแบบสอบถามคน ผวจยด าเนนการตรวจสอบความถกตองสมบรณของการตอบแบบสอบถามเพอด าเนนการน าขอมลตางๆ มาวเคราะห

วธกำรวเครำะหขอมลและสถตทใชในกำรวเครำะหขอมล การวเคราะหขอมลและแปรผล ใชโปรแกรมประยกตดานคอมพวเตอรส าหรบส าหรบ

งานวจยทางสงคมศาสตร สถตทใชในการวเคราะหขอมลมดงน 1. ขอมลทวไป ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา คาใชจายทไดรบจากครอบครวตอเดอน

การมใบขบขรถจกรยานยนต ความเรวโดยเฉลยในการขบขรถจกรยานยนต วเคราะหดวยคาความถ การใชการแจกแจงความถ และหาคารอยละ

2. ขอมลดานพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา วเคราะหดวยคาความถ การใชการแจกแจงความถ คะแนนเฉลย ( X ) คาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

57

3. หาคาสมประสทธสหสมพนธ (Correlation coefficient values) ทดสอบสมมตฐาน ความสมพนธระหวางตวการรบรโอกาสเสยงตออบตเหตขณะขบขรถจกรยานยนต การรบรความรนแรงของอบตเหตขณะขบขรถจกรยานยนต การรบรประโยชนของการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต และการรบรอปสรรคตอการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต โดยก าหนดระดบนยส าคญท 0.5

โดยมคาคาสมประสทธสหสมพนธ (r) ดงน (Salkind, 2000 อางใน อวยพร เรองตระกล, 2548) เมอ r มคา 0.0 – 0.2 มความสมพนธกนต ามาก เมอ r มคา 0.2 – 0.4 มความสมพนธกนต า เมอ r มคา 0.4 – 0.6 มความสมพนธกนปานกลาง เมอ r มคา 0.6 – 0.8 มความสมพนธกนสง เมอ r มคา 0.8 – 1 มความสมพนธกนสงมาก

4. วเคราะหความทดถอยพหคณแบบขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis) ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภย เพอปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

58

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล การวจยครงน เปนการศกษาแบบเชงสมพนธ (Correlation Study) เพอศกษาปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา จ านวน 330 คน ผวจยน าเสนอผลการวเคราะหขอมล ดงรายละเอยดตอไปน ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลสวนบคคลของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ตอนท 2 ผลการวเคราะหพฤตกรรมการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ตอนท 3 ผลการวเคราะหคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของการรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชนและการรบรอปสรรคตอการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ตอนท 4 การวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน (Stepwise Mutiple Regression Analysis) เพอหาปจจยทเปนตวพยากรณทดในการท านายพฤตกรรมทสงผลตอการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล จากการศกษาวจยครงนไดก าหนดไวดงน X แทน คาเฉลย S.D แทน คาความเบยงเบนมาตรฐาน n แทน จ านวนกลมตวอยาง b แทน คาสมประสทธถดถอยของตวพยากรณในรปคะแนนดบ β แทน คาสมประสทธถดถอยของตวพยากรณในรปคะแนนมาตรฐาน R2 แทน คาประสทธภาพของการพยากรณจากสหสมพนธพหคณ a แทน คาคงทของสมการณพยากรณในรปคะแนนดบ S.E.est แทน คาความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณ

** แทน มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 * แทน มนยส าคญทางสถตทระดบ .05

59

ผลการวเคราะหขอมล

ตอนท 1 การวเคราะหขอมลสวนบคคลของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง ไดแก เพศ อาย คณะ ชนปทศกษา ผลการเรยนสะสม หรอ GPA รายไดของครอบครวเฉลยตอเดอน การขบขรถจกรยานยนต การไดใชหมวกนรภยในขณะขบขรถจกรยานยนต ประสบการณในการขบขรถจกรยานยนตในรอบ 1 ป การไดรบอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต การใชหมวกนรภยครงสดทายทเกดอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต การเขารบการรกษา และนอนพกเพอสงเกตอาการในโรงพยาบาล และการมใบอนญาตขบขรถจกรยานยนต แสดงผลโดยการแจกแจงความถ และหาคารอยละ ดงแสดง ในตารางท 5

ตารางท 5 จ านวนและรอยละของขอมลทวไปของกลมตวอยางทศกษา

ขอมลสวนบคคล จ านวน (n=330 ) รอยละ เพศ ชาย หญง อาย ต ากวา 18 ป 18 – 20 ป 21 - 25 ป 25 ปขนไป คณะ คณะศกษาศาสตร คณะวทยาศาสตรการกฬาและสขภาพ คณะศลปศาสตร ชนป ชนปท 1 ชนปท 2 ชนปท 3 ชนปท 4

138 192

17

153 158

2

187 88 55

72 73 81

104

41.8 58.2

5.2

46.4 47.9 0.6

56.7 26.7 16.7

21.8 21.1 24.5 32.5

60

ตารางท 5 จ านวนและรอยละของขอมลทวไปของกลมตวอยางทศกษา (ตอ) ขอมลสวนบคคล จ านวน รอยละ

ผลการเรยนสะสมของนกศกษา หรอ GPA ต ากวา 2.00 2.00 – 2.50 2.51 – 2.99 3.00 – 3.50 ตงแต 3.51 ขนไป รายไดของครอบครวเฉลยตอเดอน ไมเกน 5,000 บาท 5,100 - 10,000 บาท 10,100 - 15,000 บาท 15,001 – 20,000 บาท 25,000 บาทขนไป การขบขรถจกรยานยนต ขบข ไมขบข การใชหมวกนรภยในขณะขบขรถจกรยานยนต ใช ไมใช ประสบการณในการขบขรถจกรยานยนต นอยกวา 1 ป 2 ป 3 ป มากกวา 3 ป การไดรบอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต ในรอบปทผานมา ไมม ม

0

58 123 149

0

65 32 34

199 0

330

0

96 234

27 0 0

303

68 262

00.0 17.6 37.3 45.2 00.0

19.7 09.7 10.3 59.3 00.0

100.0 00.0

29.1 70.9

08.2 00.0 00.0 91.8

20.6 79.4

61

ตารางท 5 จ านวนและรอยละของขอมลทวไปของกลมตวอยางทศกษา (ตอ) ขอมลสวนบคคล จ านวน (n=330) รอยละ

จ านวนครงทไดรบอบตเหต ไมเคยไดรบอบตเหต 1 ครง 2 ครง 4 ครง การใชหมวกนรภยครงสดทายทเกดอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต ใช ไมใช การเขารบการรกษา และนอนพกเพอสงเกตอาการในโรงพยาบาล กรณทเคยไดรบอบตเหต ม ไมม การมใบอนญาตขบขรถจกรยานยนต ม ม แตหมดอาย ไมม

41 27

235 27

68 262

52 278

29

157 144

12.4 08.2 71.2 08.2

20.6 79.4

15.8 84.2

08.8 47.6 43.6

จากตารางท 5 พบวา กลมตวอยางนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา สวนใหญเปน

เพศหญง 192 คน คดเปนรอยละ 58.2 และเพศชาย 138 คน คดเปนรอยละ 41.8 ซงมชวงอาย 21 - 25 ป มากทสด คดเปนรอยละ 47.9 เปนนกศกษาคณะศกษาศาสตร คดเปนรอยละ 56.7 รองลงมาเปนคณะวทยาศาสตรการกฬาและสขภาพ คดเปนรอยละ 26.7 และคณะศลปะศาสตรนอยทสด คดเปนรอยละ 16.7 นกศกษาชนปท 4 มจ านวนมากทสด คดเปนรอยละ 32.5 ผลการเรยนสะสมของนกศกษา หรอ GPA 3.00 – 3.50 คดเปนรอยละ 45.2 นกศกษาสวนมากมรายไดของครอบครวเฉลยตอเดอน 15,001 – 20,000 บาท คดเปนรอยละ 59.3 กลมตวอยางทงหมดมการขบขรถจกรยานยนต คดเปน รอยละ 100 ใชหมวกนรภยในขณะขบขรถจกรยานยนตเพยงแค 96 คน คดเปนรอยละ 29.1 และไมใชหมวกนรภยในขณะขบขรถจกรยานยนตมากถง 234 คน คดเปนรอยละ 70.9 ประสบการณในการขบขรถจกรยานยนตสวนใหญมากกวา 3 ป คดเปนรอยละ 91.8 และกลมตวอยางสวนใหญ

62

มใบอนญาตขบขรถจกรยานยนต แตหมดอาย คดเปนรอยละ 47.6 และไมมใบอนญาตขบขรถจกรยานยนต คดเปนรอยละ 43.6

ตอนท 2 การใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

ตารางท 6 แสดงจ านวนและรอยละของการใชและไมใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของกลมตวอยางนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา จ าแนกตามเพศ

ตารางท 6 การใชหมวกนรภยขณะขบข

รถจกรยานยนต ใช

(n = 96) ไมใช

(n = 234) จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

เพศ ชาย หญง

46 50

33.3 26.0

92

142

66.7 74.0

จากตารางท 6 พบวา กลมตวอยางทงเพศหญง และเพศชายมจ านวนนกศกษาทไมใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต มากกวานกศกษาทใชหมวกนรภยในเพศชายมากถง 92 คน คดเปนรอยละ 66.7 สวนในเพศหญง 142 คน คดเปนรอยละ 74.0

63

ตารางท 7 แสดงจ านวนและรอยละของการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของกลมตวอยางนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา จ าแนกตามรายขอ (n = 330)

การใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต

ปฏบตทกครง ปฏบตบางครง ไมเคยปฏบต จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1. ใชหมวกนรภยทกครงทขบขรถจกรยานยนต

29 08.8 301 91.2 0 00.0

2. ใชหมวกนรภยทมขนาดพอด กบศรษะ

245 74.2 85 25.8 0 00.0

3. ใชหมวกนรภยโดยใชสายรดคางพาดผานปลายคางใหกระชบพอด

216 65.5 114 34.5 0 00.0

4. ใชหมวกนรภยแมจะขบ ขรถจกรยานยนตในระยะใกล

49 14.8 281 85.2 0 00.0

5 . ใ ช ห มวก น รภ ย เ ม อ ขบ ขรถจกรยานยนตระยะไกลเทานน

194 58.2 138 41.8 0 00.0

6 . ใ ช ห มวก น รภ ย เ ม อ ขบ ขรถจกรยานยนตในเวลากลางว นเทานน

248 75.2 82 24.8 16.7 50.6

7 . ใ ช ห มวก น รภ ย เ ม อ ขบ ขรถจกรยานยนตในเวลากลางคนเทานน

49 14.8 114 34.5 16.7 50.6

8. ใชหมวกนรภยแลวนกศกษาจะทดสอบความกระชบของหมวก กอนขบข

125 37.9 205 61.1 0 00.0

9 . ขบ ข รถจกรยานยนต ด วยความเรวสงเมอใชหมวกนรภย

49 14.8 281 85.2 0 00.0

10. ใชหมวกนรภยทมอายการ ใชงานมากกวา 5 ป

53 16.1 277 83.9 0 00.0

64

จากตารางท 7 พบวา นกศกษามการใชหมวกนรภยทกครงทขบขรถจกรยานยนต เพยง รอยละ 08.8 และใชหมวกนรภยเปนบางครง รอยละ 91.2 ใชหมวกนรภยทมขนาดพอดกบศรษะ ทกครง รอยละ 74.8 ใชหมวกนรภยโดยใชสายรดคางพาดผานปลายคางใหกระชบพอดทกครง รอยละ 65.5 ใชหมวกนรภยทกครงแมขบขรถจกรยานยนตในระยะใกล เพยงรอยละ 14.8 สวนใหญจะใชหมวกนรภยขบขรถจกรยานยนตในระยะไกล รอยละ 58.2 ใชหมวกนรภยเปนทกครงเมอขบขรถจกรยานยนตเวลากลางวน รอยละ 75.2 และใชหมวกนรภยเปนบางครงเมอขบขรถจกรยานยนตเวลากลางคน รอยละ 34.5 กลมตวอยางสวนใหญจะมการทดสอบความกระชบของหมวกกอนขบขทกครง เพยงรอยละ 37.9 นกศกษาจะขบขรถจกรยานยนตดวยความเรวสงเปนบางครงทใชหมวกนรภย รอยละ 85.2 กลมตวอยางสวนใหญ คดเปนรอยละ 16.1 ใชหมวกนรภยทมอายการใชงานมากกวา 5 ป ตารางท 8 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานการใชหมวกนรภยของนกศกษาสถาบนการ พลศกษา วทยาเขตยะลา (n = 330)

ตวแปร �� SD ระดบ

การใชหมวกนรภย 2.33 0.24 ปานกลาง

จากตารางท 8 พบวา กลมตวอยางมการใชหมวกนรภย อยในระดบ ปานกลาง

ตอนท 3 ผลการวเคราะหคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของการรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชน การรบรอปสรรคและการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

ตารางท 9 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของการรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชน การรบรอปสรรค และการใชหมวกนภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา (n = 330)

ตวแปร �� SD ระดบ

การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชน การรบรอปสรรค

3.19 3.68 3.09 2.50

0.44 0.28 0.50 0.82

ด ดมาก ด

ไมด

65

จากตารางท 9 พบวา กลมตวอยางนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา มคะแนน การรบรโอกาสเสยงอยในระดบ ด (�� = 3.19,SD = 0.44) การรบรความรนแรง อยในระดบ ดมาก (�� = 3.68,SD = 0.28) การรบรประโยชน อยในระดบ ด (�� = 3.09,SD = 0.50) และการรบรอปสรรคอยในระดบ ไมด (�� = 2.50,SD = 0.82)

66 ตารางท 10 ผลการวเคราะหความสมพนธ ระหวางตวแปรคดสรร เพศ อาย ชนป และประสบการณการไดรบอบตเหต กบการสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา วเคราะหโดยหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s product moment correlation) (n = 330)

ตวแปร เพศ อายต ากวา

18 ป 18-20 ป 21-25 ป 25 ป ขนไป ชนป 1 ชนป 2 ชนป 3 ชนป 4 อบตเหต

โอกาสเสยง

ความรนแรง

ประโยชน อปสรรค สวม

เพศ - .040 -.105 .178 .066 -.088 -.081 .027 .126 -.100 -.151 -.004 -.133 -.095 -.033

อายต ากวา 18 - .208** .274** .811** .224** -.107 -.114* .002 -.062 .162** -.106 .143** .129* .068

18-20 ป - -.460** .483** .257** .481** -.205** -.488** .222** .219** -.143** .236** .250** .086

21-25 ป - .481** -.468** -.472** .214** .639** -.240** -.231** .140* -.270** -.282** -.217**

25 ปขนไป - -.041 -.042 -.045 .115* -.040 .064 -.049 .041 0.36 -.057

ชนป 1 - -.282** -.301** -.358** .203** .218** -.123* .239** .250** .167**

ชนป 2 - -.304** -.362** .198** .227** -.175* .250** .266** .186**

ชนป 3 - -.387** -.221** -.243** .179** -.267** -.285** -.202**

ชนป 4 - -.152** -.171** .102 -.189** -.197** -.128*

อบตเหต - .612** .010 .608** .635** .171**

โอกาสเสยง - -.144** .938** .847** .551**

ความรนแรง - -.240** -.438** -.408**

ประโยชน - .923** .595**

อปสรรค - .740**

สวม - * มนยส าคญทางสถตทระดบ.05, ** มนยส าคญทางสถตทระดบ.01

67

ตอนท 4 ผลการวเคราะหสมประสทธสหสมพนธพหคณระหวางตวแปร การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชนและการรบรอปสรรค เพศ อาย ชนป และประสบการณ การไดรบอบตเหต ตอการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา แสดงผลการวเคราะหดงน

4.1 สมประสทธสหสมพนธพหคณ ประสทธภาพของการพยากรณ คอ การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชนและการรบรอปสรรค เพศ อาย ช นป และประสบการณการไดรบอบตเหต กบตวแปรเกณฑ คอ การใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต การวเคราะหขอมล พบวา ตวแปรทมความสมพนธกบการใชหมวกนรภยไดแก การรบรความรนแรง, การรบรอปสรรค, ประสบการณการไดรบอบตเหต และชวงอายไมต ากวา 18 ป ผวจยไดพจารณาเลอกตวแปรพยากรณทมความสมพนธกบการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตสงสดกอน และเพมขนทละตวโดยเลอกตวแปรพยากรณตวถดไปทมคาสมประสทธสหสมพนธบางสวนของตวแปรพยากรณทเหลอกบการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตทผานเกณฑกจะน าเขาสมการในล าดบตอไป และท าการตรวจสอบตวแปรทงหมดทอยในสมการถงล าดบการเขาของสมการและตรวจสอบตวแปรใหมทเขามาในสมการถดถอย หากตวแปรใดไมมความสมพนธกบการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตกจะตดออกจากสมการถดถอย และด าเนนการในลกษณะเดยวกนจนกระทงไดสมการทเหมาะสมทสด ซงการหาคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ (R) ประสทธภาพของการพยากรณ (R2) คาสมประสทธของการพยากรณทปรบแกแลว (Adjusted R2 ) และคาความเปลยนแปลงของประสทธภาพการพยากรณทเปลยนไปจากเดมเมอเพมตวแปรพยากรณทดทละตว (R2

change) ปรากฏผลดงแสดงในตารางท 11

ตารางท 11 สมประสทธสหสมพนธพหคณ (R) ประสทธภาพของการพยากรณ (R2) และพยากรณทละตว (R2

change) สมประสทธของการพยากรณทปรบแกแลว (Adjusted R2 ) พรอมทดสอบนยส าคญทางสถตตามวธวเคราะหการถดถอยพหคณแบบสเตปไวส

ตวแปร R R2 R2change Adjusted R2 F

การรบรอปสรรค .740 .548 .548 .547 397.917**

การรบรอปสรรค, อบตเหต .836 .698 .150 .697 378.531**

การรบรอปสรรค, อบตเหต อายต ากวา 18 ป .842 .709 .011 .706 264.662** การรบรอปสรรค, อบตเหต อายต ากวา 18 ป, การรบรความรนแรง

.846 .715 .006 .712 204.153**

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01

68

จากตารางท 11 พจารณาตวแปรพยากรณทมความสมพนธกบการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตสงสดเขามากอน คอ การรบรอปสรรค มคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ เทากบ .740 ซงสมพนธกนอยางมนยส าคญทระดบ.01 มประสทธภาพในการพยาการณรอยละ 54.80 เมอเพมตวแปรประสบการณในการไดรบอบตเหตเขาไป พบวา คาสมประสทธสหสมพนธพหคณเพมขนเทากบ .836 สมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 มประสทธภาพการพยากรณรอยละ 69.80 ประสทธภาพในการพยากรณเพมขนรอยละ 15 เมอเพมตวแปรชวงอายไมต ากวา 18 ป เขาไป พบวา คาสมประสทธสหสมพนธพหคณเพมขนเทากบ .842 มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 มประสทธภาพในการพยากรณเพมขนเปน รอยละ 70.90 ประสทธภาพในการพยากรณเพมขนรอยละ 1 เมอเพมตวแปรพยากรณการรบรความรนแรง เขาไป พบวา คาสมประสทธสหสมพนธพหคณเพมขนเปน .846 มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 มคาสมประสทธของการพยากรณทปรบแกแลว (Adjusted R2 ) เปนรอยละ 71.20 ประสทธภาพการพยากรณเพมขนรอยละ 0.6

4.2 สมประสทธของตวแปรพยากรณ ทสามารถพยากรณการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตในรปคะแนนดบ (b) คะแนนมาตรฐาน (β) พรอมคาความคลาดเคลอนมาตรฐานของประสทธภาพของตวพยากรณ (S.E.b) ปรากฏผลดงแสดงในตารางท 12

ตารางท 12 สมประสทธของตวแปรพยากรณท สงผลตอการใชหมวกนรภยขณะขบ ขรถจกรยานยนต

ตวแปร b β S.E.b t การรบรอปสรรค .347 1.162 .014 24.338**

ประสบการณในการไดรบอบตเหต -.347 -.575 -.026 -13.425**

อายต ากวา 18 ป -.070 -.108 -.031 -3.541**

การรบรความรนแรง .085 .098 .023 2.701**

a = 1.237 R = .846 R2 = .715 Adjusted R2 = .712 S.E.est = .131 F = 204.153**

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01

69

จากตารางท 12 ตวแปรการรบรอปสรรค, ประสบการณในการไดรบอบตเหต, อายไมต ากวา 18 ป และการรบรความรนแรง ตวแปรทง 4 ตวน สามารถพยากรณการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ เทากบ .846 คาความคลาดเคลอนมาตรฐานของประสทธภาพการพยากรณเทากบ .131 และมคาสมประสทธของการพยากรณทปรบแกแลวเปนรอยละ 71.20 โดยตวแปรพยากรณ การรบรอปสรรค ประการณในการไดรบอบตเหต อายต ากวา 18 ป และการรบรความรนแรง มคาสมประสทธของตวพยากรณในรปคะแนนมาตรฐาน (β) เทากบ 1.162, -.575, -.108 และ .098 ตามล าดบ

4.3 สมการพยากรณการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต (Y)โดยใชตวแปรพยากรณ ทงหมดสามารถน าคาทไดมาเขยนสมการพยากรณไดดงน 4.3.1 สมการพยากรณในรปคะแนนดบ

= 1.237 + .347 (การรบรอปสรรค) - .347 (ประสบการณในการไดรบอบตเหต) - .070 (อายต ากวา 18 ป) + .085 (การรบรความรนแรง)

4.3.2 สมการพยากรณในรปคะแนนมาตรฐาน = 1.162 (การรบรอปสรรค) - .575 (ประสบการณในการไดรบอบตเหต)

-.108 (อายต ากวา 18 ป) + .098 (การรบรความรนแรง)

บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจย เรองปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมการใช

หมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา เปนการศกษาแบบเชงสมพนธ (Correlation Study) ผ วจ ยไดน า เสนอวธการด า เนนการศกษาคนควา โดยมวตถประสงคดงน 1. เพอส ารวจพฤตกรรมการใชหมวกนรภย เพอปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

2. เพอศกษาปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมการ ใชหมวกนรภยเพอปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา 3. เพอศกษาปจจยดานอนๆ ไดแก เพศ อาย ชนป และประสบการณการไดรบอบตเหตทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตจาการขบขรถจกรยานยนต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

ผวจยไดท าการศกษาเพอสรางสมการพยากรณพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา จากปจจย คดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชน การรบรอปสรรค เพศ อาย ชนป และประสบการณการไดรบอบตเหต โดยมสมมตฐานวา ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ การรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง การรบรประโยชน การรบรอปสรรค เพศ อาย ชนป และประสบการณการไดรบอบตเหตสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต ของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา

การด าเนนการวจยครงน ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางทเปนนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา จ านวน 330 คน ซงใชการสมแบบชน (Stratified Sampling)โดยใชขนาดของคณะและชนปเปนชนภม ใชแบบสอบถามพฤตกรรมการใชหมวกนรภยจ านวน 1 ชด ซงมความเชอมนเทากบ .952 ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมล โดยใชสถตในการวเคราะหขอมลครงน ไดแก สถตพนฐาน ประกอบดวย คาเฉลย และความเบยงเบนมาตรฐาน ใชในการน าเสนอขอมลพนฐานของ

71

คะแนนตวแปรทศกษา ส าหรบสถตทใชในการอธบายความสมพนธและสรางสมการพยากรณ ประกอบดวย สมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน สมประสทธสหสมพนธพหคณเพอหาความสมพนธระหวางตวแปรพยากรณกบตวแปรเกณฑ และใชการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบ สเตปไวส เพอหาตวพยากรณทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยของนกศกษา และสรางสมการพยากรณในรปคะแนนดบและคะแนนมาตรฐาน

สรปผลการวจย จากการเกบรวบรวมขอมลแลวน าผลมาวเคราะหขอมล สามารถสรปผลไดดงน 1. จากการส ารวจพฤตกรรมการใชหมวกนรภยของนกศกษาสถาบนการพลศกษา

วทยาเขตยะลา พบวา นกศกษาทมพฤตกรรมใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต เฉลยเพยง 23.3 อยในระดบ ปานกลาง

2. ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ การรบรความรนแรง การรบรอปสรรค ประสบการณในการไดรบอบตเหต และชวงอายไมต ากวา 18 สามารถพยากรณการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ เทากบ .846 คาความคลาดเคลอนมาตรฐานของประสทธภาพการพยากรณเทากบ .131 และและมคาสมประสทธของการพยากรณทปรบแกแลวเปนรอยละ 71.20 โดยตวแปรพยากรณ การรบรอปสรรค ประการณในการไดรบอบตเหต อายต ากวา 18 ป และการรบรความรนแรง มคาสมประสทธของตวพยากรณในรปคะแนนมาตรฐาน (β) เทากบ 1.162, -.575, -.108 และ .098 ตามล าดบ

4.3 สมการพยากรณการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต (Y)โดยใชตวแปรพยากรณ ทงหมดสามารถน าคาทไดมาเขยนสมการพยากรณไดดงน

4.3.1 สมการพยากรณในรปคะแนนดบ = 1.237 + .347 (การรบรอปสรรค) - .347 (ประสบการณในการไดรบอบตเหต) -

.070 (อายต ากวา 18 ป) + .085 (การรบรความรนแรง) 4.3.2 สมการพยากรณในรปคะแนนมาตรฐาน = 1.162 (การรบรอปสรรค) - .575 (ประสบการณในการไดรบอบตเหต) -

.108 (อายต ากวา 18 ป) + .098 (การรบรความรนแรง)

72

อภปรายผล จากการวจย สามารถน ามาอภปรายผลไดดงน 1. ผลการส ารวจพฤตกรรมการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบน

การพลศกษา วทยาเขตยะลา พบวา นกศกษามพฤตกรรมการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต เฉลยเพยง 23.3 อยในระดบ ปานกลาง ซงเจตนาของการสวมใสหมวกนรภย นนเพอปองกนไมใหศรษะถกกระแทกจากการไดรบอบตเหตจนสมองกระทบกระเทอน แตในทางกลบกนวยรนเลอกทจะสวมหมวกนรภยเพอปองกนต ารวจจบ การทต ารวจตองออกกฎหมายเขมงวดกวดขนใหสวมใสหมวกนรภย กเพราะความปรารถนาด ใหเกดความปลอดภยในชวตของผขบขรวมทงเปนการปองกนความเดอดรอนของผเกยวของทไดรบผลกระทบเมอเกดอบตเหตทงทางตรงและทางออม แตในเขตพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต มการก าหนดพนทความปลอดภย หรอ เซฟตโซน 5 อ าเภอ ของ 3 จงหวดชายแดนภาคใต คอ อ าเภอของปตตาน, อ าเภอของยะลา และอ าเภอของนราธวาส ทมขอยกเวนการใชหมวกนรภย เมอเขาสพนทดานตรวจ พนทปลอดภย (safety zone) ซงเปนพนททมเจาหนาททหารตงดานตรวจบรเวณในพนทอ าเภอเมองอยางเขมงวดในการตรวจคนบคคล ยานพาหนะทจะเดนทางเขาสพนทเขตเมอง ทงนเพอปองกนคนรายฉวยโอกาสน ารถยนต รถจกรยานยนตเปาหมายทซกซอนวตถระเบดเขามากอเหต เปนการสรางความเชอมนใหกบประชาชน จงท าใหนกศกษาสวนใหญมการใชหมวกนรภยกนนอยลง สอดคลองกบงานวจยของยพา หงษวะชน (2542) ทศกษาเรองพฤตกรรมการใชหมวกนรภยของผขบขรถจกรยานยนตในเขตเทศบาลเมองฉะเชงเทรา จ านวน 340 คน พบวา ผทขบขรถจกรยานยนตสวนใหญใชหมวกนรภย อยในระดบ ปานกลาง สอดคลองกบบญเลศ ลมทองกลและคณะ (2544) ทศกษาเรองการเกดอบตเหตจราจรทางบก จงหวดพษณโลก ซงพบวา นกเรยนสวนใหญใชหมวกนรภย อยในระดบ ปานกลาง

2. จากการศกษาปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ การรบรอปสรรค , ประสบการณในการไดรบอบตเหต, ชวงอายต ากวา 18 และการรบรความรนแรง สามารถพยากรณการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

2.1 การรบรอปสรรคของการใชหมวกนรภย เปนตวแปรทสามารถพยากรณ และท าให สามารถทราบถงพฤตกรรมการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาได การรบรถงอปสรรคของการใชหมวกนรภย เปนปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษา แสดงใหเหนวา นกศกษาทรบรถงอปสรรคของการสวมหมวกนรภยมากขนสงผลใหนกศกษามพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยเพมมากขน ทงนอาจเปนเพราะนกศกษาทมการ

73

สวมหมวกนรภยนน เลอกสวมหมวกนรภยเพอปองกนแดด ลม ฝน โดยนกศกษาจะมพฤตกรรมการสวมหมวกนรภย ผาปดหนาและสวมเสอแจกเกตคลมทบอกชน เนองจากสภาวะอากาศในพนทภาคใต มอากาศรอน ซงสอดคลองกบการศกษา ของรชยา รตนะถาวร (2546) ทศกษาเรอง ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย สงกดกรมสามญศกษาในเขตอ าเภอเมอง จงหวดปราจนบร พบวา การบรอปสรรคของการสวมหมวกนรภย สงผลตอการสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 แตไมสอดคลองกบ Jonathan และคณะ (1996) ไดศกษาเชงส ารวจเกยวกบอปสรรคของการใชหมวกนรภยในการขบขรถจกรยานยนตของวยรนใน Southeastern Minnesota 3 แหง กลมตวอยาง 4,224 คน พบวาวยรนคดวา การใชหมวกนรภยไมสขสบาย นาร าคาญ รอน และท าใหวยรนไมตองการใชหมวกนรภย ไมสอดคลองกบการคาดการณลวงหนาของบคคลตอการปฏบตพฤตกรรมทเกยวของกบสขภาพอนามยของบคคลในทางลบ (Strecher and Rosebstock 1997 : 44-47 อางถงในพรสข หนนรนดร, 2545 : 160-161)

2.2 ประสบการณในการไดรบอบตเหตของนกศกษานน สงผลตอพฤตกรรมการใช หมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษา แสดงใหเหนวา นกศกษาทไมเคยประสบอบตเหตจะมพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยเพอปองกนอบตเหตมากขน อาจเปนเพราะมความหวาดกลวเนองจากไมเคยไดรบอบตเหต การหวาดกลวกบสงทยงไมไดเกดขน การไมสามารถคาดเดาระดบความรนแรงของอบตเหตทจะเกดขน จงท าใหนกศกษามการระมดระวงมากกวากลมนกศกษาทเคยไดรบอบตเหตแลว สอดคลองกบการศกษาของ วไลภรณ แสนทวสข (2544) ทวาประสบการณการไดรบอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนต เปนคณลกษณะสวนบคคล และเปนปจจยทเกยวของกบการสวมหมวกนรภย โดยประสบการณการไดรบอบตเหต เปนปจจยทท าใหเกดการรบรในการปฏบตทดขน เพราะการไดรบอบตเหตจะท าใหรบรถงสภาวะคกคามของอบตเหตและผลกระทบทเกดขน ท าใหบคคลปรบเปลยนพฤตกรรมใหดขน ซงสอดคลองเฉลมขวญ ศรสวรรณ (2541 : 144) พบวา ผขบขรถจกรยานยนตทไมเคยมประสบการณการไดรบอบตเหตจะมการปฏบตตนในการปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตดกวา ผขบขรถจกรยานยนตทเคยมประสบการณการไดรบอบตเหต และสอดคลองกบสจตรา ทดเทยง (2535 : 102) พบวา ผทมจ านวนครงของการไดรบอบตเหตจากรถจกรยานยนตต า จะเปนผทมความตงใจทจะใชหมวกนรภยสง

74

2.3 อายต ากวา 18 ป ตวแปรนยงเปนอกหนงตวแปรทสามารถชใหเหนถงพฤตกรรมการใชหมวกนรภยของนกศกษา แสดงใหเหนวานกศกษาทมอายต ากวา 18 ป มโอกาส หรอ มพฤตกรรมการใชหมวกนรภยเพอปองกนอบตเหตขณะขบขรถจกรยานยนตนอยกวานกศกษาทมอาย 18 ปขนไป ทงนเนองจากนกศกษาชวงอายต ากวา 18 ป กลมนถอเปนวยรนตอนปลายกอนเขาสวยผใหญ ซงวยนจะมพฤตกรรม หรอความเชอตามเพอน สงคม สมยนยม เชอเพอนมากกวาเชอผมความอาวโสกวา อยางครกบอาจารย หรอ แมกระทงพอแม ดงนน ชวงอายทตางกนสงผลตอพฤตกรรมการสวมนรภยขณะขบขรกจกรยานยนต และสรปไดวาชวงอายทนอยนนสงผลตอพฤตกรรมการสวมนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต เปนไปตามทฤษฎของเพยเจต พบวาเปนวยทพฒนาการเชาวนปญญา และความคดเหนของเดกเปนขนสดยอด คอ เดกในวยนจะเรมคดเปนผใหญ ความคดแบบเดกสนสดลง เดกสามารถทจะคดหาเหตผลนอกเหนอไปจากขอมลทมอย สามารถทจะคดเปนนกวทยาศาสตร สามารถทจะตงสมมตฐานและทฤษฎ และเหนวาความจรงทเหนดวยกบการรบรไมส าคญเทากบการคดถงสงทอาจเปนไปได (Possibility) เพยเจตไดสรปวา “เดกวยนเปนผทคดเหนอไปกวาสงปจจบน สนใจทจะสรางทฤษฎเกยวกบทกสงทกอยาง และมความพอใจทจะคดพจารณาเกยวกบกบสงทไมมตวตน หรอสงทเปนนามธรรม สอดคลองกบงานวจยของรชยา รตนะถาวร (2546) ศกษาปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย สงกดกรมสามญศกษา ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดปราจนบร ซงพบวา ปจจยทางชวสงคมสงผลกบพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย ซงไดแก อาย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และสอดคลองกบ Binoco, Trani, Santoro, และAngelillo (2005) พฤตกรรมการใชหมวกนรภยของนกเรยนวยรนในการขบขรถจกรยานยนตในประเทศอตาล โดยสมกลมตวอยางนกเรยนวยรน โรงเรยนมธยมศกษาในเมอง Catanzaro จ านวน 412 คน อาย 14 – 19 ป พบวาการใชหมวกนรภยในผขบขและผโดยสาร คดเปนรอยละ 34.7 และ 33.7 ตามล าดบ ประสบการณการไดรบอบตเหตใน 12 เดอนทผานมาคดเปนรอยละ 17 การใชหมวกนรภยเปนประจ าขนอยกบการใชหมวกนรภยของสมาชกในครอบครว เพอน นกเรยนวยรนเหนดวยกบการบงคบใชหมวกนรภย

2.4 การรบรความรนแรงของการเกดอบตเหต เปนตวแปรหนงทสามารถพยากรณ พฤตกรรมการใชหมวกนรภยของนกศกษา ซงพบวา เปนปจจยหนงทนกศกษามการรบรถงความรนแรงของการเกดอบตเหตมากขน สงผลใหนกศกษามพฤตกรรมใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตมากขน อาจเปนเพราะผขบขรถจกรยานยนต มองเหนผลเสยของการเกดอบตเหตไมวาจะเลกนอย หรอรนแรงกยอมมการสญเสยเกดขนไมวาบาดเจบ พการ หรออาจรนแรงจนถงขนเสยชวตได ซงเปนภาวะ

75

ทกลมตวอยางไมปรารถนาและตองการทจะหลกเลยง (Becker, 1974) ผลการศกษาน สอดคลองกบการศกษา ของรชยา รตนะถาวร (2546) ทศกษาเรอง ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย สงกดกรมสามญศกษาในเขตอ าเภอเมอง จงหวดปราจนบร พบวา ปจจยน า ไดแก การบรความรนแรงของการเกดอบตเหตสงผลตอการสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ขอเสนอแนะ จากการวจยเกยวกบปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมในการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกศกษาสถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา น าผลทไดจากการวจยมาเปนขอเสนอแนะส าหรบการน าผลการวจยไปใช และส าหรบการท าวจยในครงตอไป ดงน 1. ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใชประโยชน 1.1 เพอใหนกศกษามพฤตกรรมการใชหมวกนรภยเพอปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตไดอยางถกตอง 1.2 จดอบรมเกยวกบความร ความเขาใจ เกยวกบพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนต โดยเนนนกศกษาใชหมวกนรภยทกครงขณะขบขรถจกรยานยนต ใหนกศกษาเกดพฤตกรรมทถกตอง มความเขาใจวา การเกดอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนต เปนผลลพธเกดจากการกระท าของตนเอง และจะตองควบคมตนเองทจะไมใหเกดอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนต 1.3 การรณรงคการใชหมวกนรภย ควรมงเนนถงการรบรความรนแรงของการใชหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต 2. ขอเสนอแนะการท าวจยในครงตอไป 2.1 ท าการศกษาวจยถงปจจยทจะสงผลโดยใชทฤษฎอนๆสงเสรมใหมการเปลยนพฤตกรรมการขบขรถจกรยานยนตใหปลอดภย เพอลดการเกดอบตเหตทจะเกดขนจากการขบขรถจกรยานยนต

76

2.2 ท าการศกษาวจยเกยวกบปจจยตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ กบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยจากกลมตวอยางในจงหวดอนๆ เพอน าผลการวจย มาหาขอสรปในการก าหนดแนวทางการปองกนและการลดความรนแรงของอบตเหตทเหมาะสมตอไป 2.3 การใชวธการอนๆ ในการเกบขอมลพฤตกรรมการใชหมวกนรภย เชน การเกบขอมลโดยการสงเกต การเฝาระวงพฤตกรรมความปลอดภย เปนตน 2.4 จดรปการศกษาวจยเชงคณภาพ เพอใหไดรายละเอยดเกยวกบการสงเกต และความรสกไดมากขน ในอนจะเปนประโยชนในการปองกน และลดความรนแรงของอบตเหตทเหมาะสมตอไป

77

บรรณานกรม

กศล สนทรธาดา. (2543). การยายถนไปท างานตางประเทศของแรงงานไทยในชวงหลงวกฤตเศรษฐกจ. คณะกรรมการสภาวจยแหงชาต สาขาสงคมวทยา. การประชมวชาการ ระดบชาต สาขาสงคมวทยา ครงท 1. ส านกงานคณะกรรมการสภาวจยแหงชาต สาขาสงคมวทยา. กรงเทพมหานคร.

กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพ. (2542). พฤตกรรมสขภาพทพงประสงคส าหรบคนไทย. เลมท 2. กรงเพทธรกจ, กรงเทพมหานคร. 133-255.

กอบกล พนธเจรญวรกล. (2531) มโนมตในการพยาบาลแบบองครวม. เอกสารประชมวชาการคณะแพทยศาสตร ครงท 1 คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล. 77-106.

กฤตยา พนวไล. (2540). ความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมเสยงตอการเกดอบตเหตจากการจราจรของวยรนทขบขรถยนตในอ าเภอเมองเชยงใหม. วทยานพนธมหาบณฑต. สาขาวชาการสงเสรมสขภาพ. มหาวทยาลยเชยงใหม.

เกยรตสดา ถาวรศกด. (2555). เอกสารเผยแพรความร. เลมท 3. ส านกงานขนสงจงหวดอทยธาน อทยธาน. 20-35.

คลองถม เซนเตอร. (2550). ความรเกยวกบหมวกนรภยหรอหมวกกนนอค. แกไขเพมเตม ฉบบท 7 (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.klongthom.co.th/sara1000-param=84&name=84. สบคน 8 กนยายน 2556.

จนตนา ยนพนธ. (2532). การสอนสขภาพอนามยเปนกลม. เอกสารการสอน เอมพนธส านกพมพนนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 71-73.

จรวรรณ อนคม. (2541). การศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจตบ. เอกสารการสอน. วฒนาพานช มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร.

จฬาภรณ โสตะ. (2554). การพฒนารปแบบการดแลสขภาพของผตดเชอดานสขภาพ โรงพยาบาล น าหนาว อ าเภอน าหนาว จงหวดเพชรบรณ. วารสารส านกงานปองกนโรคท 1 ฉบบท 2. ปท 13. ประจ าเดอนกรกฎาคม – ธนวาคม. พมพวรรณสาสน กรงเทพมหานคร.

78

เฉลมขวญ ศรสวรรณ, รอยต ารวจเอก. (2541). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปองกนอบตเหตของผขบขจกรยานยนตทไดรบบาดเจบ ณ หองฉกเฉนและอบตเหต โรงพยาบาลต ารวจ. วทยานพนธมหาบณฑต คณะศกษาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กรงเทพมหานคร.

เฉลมพล ตนสกล. (2541). พฤตกรรมศาสตรสาธารณสข. วทยานพนธมหาบณฑต ภาควชาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร.

ชลลดา คลายคลง.(2545) พฤตกรรมการดแลสขภาพของประชากรวยท างานในต าบลลาดบวขาว อ าเภอบานโปง จงหวดราชบร. วทยานพนธมหาบณฑต วทยาลยพยาบาลบรมราช ชนนจกรรช. ราชบร.

ชไมพนธ สนตกาญจน. (2545). รายงานการเฝาระวงการบาดเจบในระดบจงหวด. วารสารอบตเหต. โชคชยเทเวศร. ส านกงานจงหวด กรงเทพมหานคร.

ดษณย สวรรณคง (2546). พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของนกศกษาสาขาสาธารณสขศาสตรในสถาบนการศกษาภาคใต. หนงสอ ศราภรณบคส คณะวทยาการสขภาพและการกฬามหาวทยาลยทกษณสงขลา. กรงเทพมหานคร.

ธญญาลกษณ ไชยรนทร. (2544). ความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมความเจบปวยของผปวยโรคปอดอดกนเรอรงในโรงพยาบาลสารภ จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธมหาบณฑต คณะพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยเชยงใหม.

นครชย เผอปฐม. (2549). การควบคมอบตเหตจราจรอบตเหตทางถนน-ไทย. พมพครงท 2 วารสารอบตเหต. โชคชยเทเวศร. ส านกงานจงหวด กรงเทพมหานคร.

นวลจนทร ดพรยานนท. (2544). การศกษาพฤตกรรมสขภาพนกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพในวทยาลยสงกดกรมอาชวศกษาในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นตยา เยนฉ า. (2536). ความเชอดานสขภาพและการปฏบตตนเพองดสบบหรของบคลากรชาย ในโรงพยาบาล. รายงานการวจย : มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร.409-414.

79

บรรล ศรพานช. (2542). ผสงอายไทย. พมพครงท 2. สภาผสงอายแหงประเทศไทย พมพด. กรงเทพมหานคร

บญเลศ สมทองกล. (2544). การศกษาการเกดอบตเหตจราจรทางบกจงหวดพษณโลก. รายงานการวจย ส านกงานสาธารณสขจงหวดพษณโลก. กรงเทพมหานคร

บบผา ลาภทว. (2555). ปจจยมความสมพนธตอพฤตกรรมการสวมหมวกนรภยของผบาดเจบจากการขบขรถจกรยานยนตโรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรตงานการพยาบาล. รายงานการวจย ผปวยศลยกรรมอบตเหตและฉกเฉน 1 โรงพยาบาลธรรมศาสตร เฉลมพระเกยรต. กรงเทพมหานคร.

บญชร มาลศร. (2541). ความคดเหนของผทเกยวของตอมาตรการบงคบใชกฎหมายหมวกนรภย ทเหมาะสมในเขตเทศบาลนครขอนแกน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะศลปะศาสตร. มหาวทยาลยขอนแกน.

บญชา มณค า. (2538). ความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมการขบขรถจกรยานยนตของผขบขรถจกรยานยนตในจงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขาการสงเสรมสขภาพ คณะศกษาศาสตร. มหาวทยาลยเชยงใหม.

เบญจา ยอดด าเนน (2536). การศกษาพฤตกรรมสขภาพโดยวธการศกษาเชงคณภาพ. จดหมายขาวสมาคมวจยเชงคณภาพแหงประเทศไทย. ปท 7 ฉบบรวมเลมพเศษ. โรงพมพ มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพมหานคร.

ปภสษร พรวฒนา. (2548). พฤตกรรมเสยงตอการเกดอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของครอบครวผปวยทประสบอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตโรงพยาบาลนครนายก. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา ภาควชาพลศกษา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ประภาเพญ สวรรณ และสวง สวรรณ. (2536). พฤตกรรมศาสตร พฤตกรรมสขภาพและสขศกษา. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพมหานคร. 18-30

ประยงค สจจพงษ. (2534). ความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพ การสนบสนนทางสงคม และลกษณะประชากรกบการดแลตนเองของผปวยวณโรคปอดในเขตอ าเภอด าเนนสะดวก จงหวดราชบร. อดส าเนา วทยานพนธ คณะวทยาศาสตร. มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร.

80

ประเวศ วะส. (2549). ขบขอยางมสต : อบตเหตจราจรใครคอเหยอ. (ออนไลน). เขาถงไดจากhttp://www.siamsafety.com. สบคน 10 กนยายน 2556.

ปรชา ดสวสด และคณะ. (2535). ศกษาปรมาณงานของเจาหนาทสาธารณสขระดบต าบล. วารสาร การสาธารณสขภาคประชาชน. ขอนแกน. 77-82.

พรสข หนรนดร. (2545). พฤตกรรมศาสตรทางสขศกษา. พมพครงท 4 ภาควชาสขศกษาพลศกษา. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กรงเทพมหานคร. 160-161.

ไพบลย สรยะวงศไพศาล. (2546). ต าราระบาดวทยาอบตเหตจราจร.ปท 3 โฮมลสตกพบลชชง. กรงเทพมหานคร. 166-184.

มลนธไทยโรดส และศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเซย. รายงานสถานการณอบตเหตทางถนนของประเทศไทย ป 2555-2556. มลนธไทยโรดส. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://trso.thairoads.org/resources/5431. สบคน 25 สงหาคม 2555.

มลนธไทยโรดส. ผลส ารวจอตราการสวมหมวกนรภยของผใชรถจกรยานยนตทวประเทศ ป 2556. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://trso.thairoads.org/updates. สบคน 8 ธนวาคม 2556.

ยพา หงสวะชน. (2542). พฤตกรรมการสวมหมวกนรภยของผขบขรถจกรยานยนตในเขตเทศบาลเมองฉะเชงเทรา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาเอกบรหารกฎหมายการแพทยและสาธารณสข คณะสาธารณสขศาสตร. มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร.

รชยา รตนะถาวร. (2546). ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการปองกนอบตภยจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย สงกดกรมสามญศกษาในเขตอ าเภอเมอง จงหวดปราจนบร. วทยานพนธปรญญานพนธมหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา ภาควชาสขศกษา คณะวทยาศาสตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร.

ราชบณฑตยสถาน. (2531). พจนานกรมฉบบนกเรยน. พมพครงท 4. (แกไขเพมเตม). จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพมหานคร.

รจรา ดวงสงค. (2554). โปรแกรมการอบรมการสงเสรมสขภาพแนวใหมและการปรบเปลยน พฤตกรรมสขภาพ. (ออนไลน) เขาถงไดจากhttp://region5.pbro.moph.go.th/downloads/HPH.../4_Rujira.ppt สบคน 22 กรกฎาคม 2556.

81

ลขต กาญจนาภรณ (2530). จตวทยาพนฐานพฤตกรรมมนษย. พมพครงท 7 นครปฐม. มหาวทยาลยศลปากร. กรงเทพมหานคร.

วสนต ศลปะสวรรณ (2542). การวางแผนและประเมนโครงการสงเสรมสขภาพ : ทฤษฎและการปฏบต. คณะสาธารณสขศาสตร. มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร.

วสนต บณหนน. (2546). ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหตในกลมผขบขรถจกรยานยนตรบจางในเขตบางนา วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา ภาควชาพลศกษา คณะครศาสตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร.

วไลภรณ แสนทวสข. (2544). การปองกนอบตเหตจากการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยน มธยมศกษาโรงเรยนเบญจะมะมหาราช จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาสาธารณสข มหาวทยาลยเชยงใหม.

วนศร เจาะตระกล. (2546). การศกษาปจจยในการตดสนใจซอหมวกนรภยของผขบขรถจกรยานยนตในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต วทยาลยสถาบนเทคโนโลย พระจอมเกลาพระนครเหนอ. คณะเทคโนโลยและการจดการอตสาหกรรม กรงเทพมหานคร.

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน 2552. รายงานวจยฉบบสมบรณโดยศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://www.roadsafetythai.org. สบคน 25 สงหาคม 2555

สมจตต สพรรณทสน. (2537). พฤตกรรมการเปลยนแปลง. เอกสารประกอบการสอน ส านกพมพค าด. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. กรงเทพมหานคร. 132-155.

สรนทร พบลยนยม. (2533). พฤตกรรมการบรโภควตามนและสขภาพผสงอาย. เอกสารการประชมสมมนาระดบชาต ครงท2. ไทยวฒนาพานช. มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. กรงเพทมหานคร.

สปราณ จลเดชะ. (2542). พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของนสตทเรยนวชา พล 101 มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการพยาบาลแมและเดก คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล.กรงเทพมหานคร.

82

สจตรา ทดเทยง. (2535). ปจจยทมความสมพนธกบความตงใจทจะสวมหมวกนรภยของผขบขรถจกรยานยนต. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล.กรงเทพมหานคร.

สรย โอภาสศรวทย. (2531). ศกษาความสมพนธระหวางการรบรตามแบบแผนความเชอ ดานสขภาพและปจจยบางประการกบการดแลตนเองของหญงตงครรภ. อดส าเนา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะวทยาศาสตร. มหาวทยาลยมหดล.กรงเทพมหานคร.

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. (2549). หมวกนรภยท าไมตองสวมหมวกนรภย.(ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www.thaihealth.or.th.

องสนาภรณ ฉตรจนดา และนรลกขณ เออกจ. (2552). ปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมการสวม หมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย. วารสารพยาบาลศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพมหานคร.

Akaateba, M. A., Amoh-Gyimah, R., & Yakubu, I. (2014). A cross-sectional observational study of Helmet use among motorcyclists in Wa, Ghana. Accident Analysis & Prevention. 64(0), 18-22.

Becker, M.H. and Maiman L.A. (1974). The Health Belief: Origins and Corrdlates in Psychological Theory, Health Education Mono graphs. 2: 300-385; winter.

Becker, M.H. and Maiman L.A. (1975). The Health Belief Model and and Sick Role Behavior, In the Health Belief Model and Personal Health Behavior. New Jersey: ChalesB.Slack. 12

Becker; & et al. (1975). Sociobehavioral Determination of Compliance with Health and Medical Care Recommendation. Medical Care. 13: (3)-24.

Bianco, A.,Trani, F., Saantoro G.,Angellio, IF (2005). Adolescents’attitudes and behavior towards motorcycle helmet use in ltaly. Eur J Pediatar 2005, 164 (4) 207 – 11.

Cobb, S. (1976, Septenber – October). Social Support as a Modulator of Life Stress. Psychosomatic Medicine. 38: 300-314.

Hochbaum, G. M. Public Participation in Medical Screening Program. PHS Publication. 572: 1-28; Washington, 1958.

83

Jonathan and Boston (1996). Public Management: The New Zealand Model. Auckland : Oxford University Press.

Kirscth & Cobb S. (1966). Health Behavior, Illness Behavior, and Sick Role Behavior. (Cited : July 26, 2013). Available from : http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00039896.1966. 10664365#.U16eilWSyQI

Lewin, Kurt. (1951). Field. Theory and Leaning Ind. Cartwright Field theory in Social Science:Selected Theoretical. New York:Harper and Row.

Papadakaki, M., Tzamalouka, G., Orsi, C., Kritikos, A., Morandi, A., Gnardellis, C., & Chliaoutakis, J. (2013). Barriers and facilitators of helmet use in a Greek sample of motorcycle riders: Which evidence. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour.

Pender, N. J. (1982). Health Promotion in Nursing Pratice. Connecticut: Appleton Century Crafts.

Riccio and La Howe. (1991) “Health Value, Locus of Control and Cue to Action ad Predictors of Adolescent Safety Belt Use” Journal of Adolescent Health.

Richard, J.-B., Thélot, B., & Beck, F. (2013). Evolution of bicycle helmet use and its determinants in France: 2000–2010. Accident Analysis & Prevention. 60(0), 113-120. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.aap.2013.08.008.

Rosenstock, I.M. (1974). Historical Origins of the Health Belief Model, Health Education Monographs 2.4: 2-380; winter.

Taro, Yamane. (1973). Statistics: An Introductory Analysis. 3rd ed. New York : Harper and Row.

Walker. (1988) Health-promoting lifestyle of the older adult: Comparisons with young and middle aged adult correlate and patterns. Advances in Nursing Science. 89

World Health Organization. (2004). WHO definition of health. (Cited Retrieved August 15, 2005). Available from : http:// www.who.int/about/definition/en/print.html.

115

ประวตผเขยน

ชอ-สกล นางสาวซารฟะห เจะแว

รหสนกศกษา 5520120646

วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทส าเรจการศกษา

วทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.) สถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา 2554 วทยาศาสตรสขภาพ (การสงเสรมสขภาพเดก)

ทนการศกษา

ทนอดหนนการวจย เพอท าวทยานพนธ ประจ าปงบประมาณ 2556 มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

ต าแหนง

อาจารยพเศษ สถาบนการพลศกษา วทยาเขตยะลา 129 ถนนเทศบาล 3 ต าบลสะเตง อ าเภอเมองยะลา

จงหวดยะลา 95000

การตพมพและเผยแพร นางสาวซารฟะห เจะแว. (2560). ปจจยคดสรรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพทสงผล

ตอพฤตกรรมการใชหมวกนรภยในการปองกนอบตเหต ของนกศกษาสถาบน การพลศกษา วทยาเขตยะลา. วารสารวชาการสถาบนการพลศกษา. ปท11. ฉบบท 2. พฤษภาคม – สงหาคม 2562.