ทานเปนบคคลเดยวทมความเหนตรงทสดเขาใจในอภธรรมมากทสดในสมยนทานไดอทศตนเองศกษาคนควาและเผยแผพระธรรมมาตลอดชวตไมเคยหยด

ธรรมะททานอบรมเผยแผสนบสนนไปในการละไมใชตองการและมเพมทานแสดงวาทกอยางเปนธรรมะทไมใชสตวบคคลตวตนไดอยางหมดจดชดเจน

ทานแยกแยะใหเหนและเขาใจวาอะไรเปนบญญตอะไรเปนปรมตถทานไมเคยสนบสนนการแสดงความเชอในเรองโชคลางของขลงและมงคลตนขาวทานแสดงใหเขาใจเรองธรรมะทงหลายเกดขนเพราะเหตปจจยไมเปนไปตามการ

บงคบบญชาทานสนบสนนและบรรยายชดเจนเรองกรรมและผลของกรรม

ทานพดเสมอวาเหตตองตรงกบผลทานพดบอย ๆ วาการฟงธรรมะเปนการละอวชชา

ทานเปนผทแสดงและบรรยายเรองสตปฏฐานอยางถกตองและชดเจนทสดทานมความเหนเรองธรรมะมนคงเสมอตนเสมอปลายไมเปลยนแปลงทานเปนผทแสดงความนอบนอมตอพระผมพระภาคอยางสงสด

และทานสภาพออนนอมแมกบบคคลทวไปนคอความเหนในกระดานสนทนาทมตอทานอาจารยสจนต บรหารวนเขตต

เนองในโอกาสททานไดรบรางวลสตรดเดน สาขาพระพทธศาสนา เนองในวนสตรแหงสหประชาชาต

วนท ๑๓ มกราคม ๒๕๕๐ ทานอาจารยมอายครบ ๘๐ ป

๑

มลนธศกษาและเผยแพรพระพทธศาสนา

ทนไมใชสถานทใหญโต โออา กวางขวางแตกไมคบแคบเกนไปสำหรบทกทานทมาเยยม

ทนไมมวตถมงคลหรอเครองรางของขลงแจก

ทนไมมการชกชวนใหบรจาค ไมมเหตผลอน ๆ แอบแฝง นอกจากเผยแผพระธรรม

ทนไมสอนการเดนจงกรม นงสมาธ หรอเขาคอรสกรรมฐาน

ทนไมแสดงเรองอทธปาฏหารย หรอใหความหวงวาจะทำสงใดแลวจะไดผลอะไร

ทนแสดงธรรมตามทแสดงไวในพระไตรปฎกและอรรถกถา

ทนทานจะสนทนา สอบถามปญหา รบฟงเพอเขาใจพระธรรมไดจากทานอาจารยสจนต บรหารวนเขตต และวทยากรทกทานไดโดยตรง

ทนเปนทเดยวในยคปจจบนในโลก ทแสดงพระธรรมโดยมงใหเขาใจการเจรญสตปฏฐาน ทตองระลกโดยมปรมตถธรรมเปนอารมณ และศกษาเรยนรเรองสภาพธรรม ทเปน อนจจง ทกขง อนตตา ตามพระไตรปฎกเทานน ไมมการ

แตงเตมความเหน และวธการ จากอาจารยใด ๆ

ขออนโมทนาและขอใหเจรญในกศลทงปวงนเปนขอความในกระดานสนทนาเมอวนท ๘ สงหาคม ๒๕๔๙

ทมผกลาวถง มลนธศกษาและเผยแพรพระพทธศาสนา สำนกงาน เลขท ๑๔๗/๑ ซอยเจรญนคร ๘๗ ถนนเจรญนคร

แขวงบคคโล เขตธนบร กรงเทพ ๑๐๖๐๐ โทร ๐-๒๔๖๘-๐๒๓๙

๒

๓

อนเดยไดอะรโดย วระยทธ สนตยานนทจดทำโดย กลมสนทนาธรรมบวใตนำพมพครงท ๑ ๑๐๐๐ เลม กนยายน ๒๕๕๐ราคา ๑๕๐ บาท

ขอมลทางบรรณานกรมโดย วระยทธ สนตยานนท

อนเดยไดอะรจดทำโดย กลมสนทนาธรรมบวใตนำ

พมพครงท ๑ กนยายน ๒๕๕๐๑๘๒ หนา : ภาพประกอบ

๑. เรองเลาประสบการณ ๒. อนเดยไดอะร๓. คมอการเดนทางไปนมสการสงเวชนยสถาน ณ ประเทศอนเดยISBN ๙๗๘-๙๗๔-๘๔๑๘-๔๖-๙

จำหนายโดย :วระยทธ สนตยานนท โทร. ๐-๒๙๕๓-๖๖๔๔, ๐-๒๙๕๓-๖๒๐๐

กลมสนทนาธรรมบวใตนำ :คณพรทพย ถกจตร คณอรวรรณ เชญรงโรจน คณบรรยงค จงจตรนนทคณชษณะ เออวงศประวทย คณพาณ รงษกาญจนสอง คณกฤษณา วงศวภาสคณสมบรณ จงจตรนนท คณพนอทพย ตจนดา คณวระยทธ สนตยานนท

จดพมพโดย :ดไซนการพมพ โทร. ๐-๒๔๓๗-๘๓๘๒, ๐-๒๔๓๙-๖๓๔๘

คำปรารภขาพเจาเปนคนหนงทไมสนใจจะไปทองเทยวไปตางประเทศตามทวรตาง ๆ

แตชอบไปอนเดย และเคยไปนมสการสงเวชนยสถาน ๔ แหง ทประเทศอนเดยมาแลว๒ ครง ยงมความตองการจะชกชวน ครอบครวและญาตพนอง ไปกราบนมสการแดน-พทธภมอกเมอมโอกาส ยอมรบวาการไปทง ๒ ครงทผานมา ไปดวยความศรทธาเลอมใสเทานน ไมไดมการศกษาหรอเขาใจในสถานทตาง ๆ ทไป และกรตวดวายงไมรเรองตาง ๆ ในพระพทธศาสนาอกมาก

สำหรบปน ขาพเจาและครอบครวไดมโอกาสไปอนเดยกบกลม มลนธศกษาและเผยแพรพระพทธศาสนาอก และไดเขาไปอานกระดานสนทนาธรรมwww.dhammahome.com ทมการการเขยนอธบายเลาเรองการไปอนเดย มพระสตรทนาสนใจ เขาใจงายคดเลอกตรงกบเรองนน ๆ พรอมทงรปถายทสวยงามประกอบทำใหสามารถจนตนาการเหนภาพไดชดเจน แฝงไวซงสาระสนก ๆ นาอาน นาตดตามเปนบทความทถาไดอานกอนทจะเดนทางไปประเทศอนเดย เพอนมสการสงเวชนย-สถาน ๔ แหง กจะไปนมสการแบบผทเตรยมตวดมความรประกอบ จะทำใหมการนอบนอม ระลกนกถงพระพทธคณของพระอรหนตสมมาสมพทธเจา สมบรณมากยงขน

ดวยเหนประโยชนดงกลาว จงไดรวมกนรวบรวมบทความจากกระดานสนทนาจดพมพเปนเลม เพอแจกจายเปนธรรมทานแกผเดนทางไปในครงน หนงสอทพมพเกนมา กจะมอบเปนประโยชนแกการเผยแพรพระธรรมตอไป

กลมสนทนาธรรมบวใตนำ

๑๙ กนยายน ๒๕๕๐

๔

๕

คำนำการทเราไดเกดมาในประเทศทมการเผยแผพระพทธศาสนาในขณะทยงม

ผทมความรสามารถ ถายทอดอธบายใหเราไดมความเหนถกเขาใจถก นบวาเปนบญของเราจรง ๆ และกเปนโอกาสสำคญในชวตทควรจะศกษาใหเขาใจอยางถกทางตอไปศาสนาพทธเปนคำสอนทไมเหมอนศาสนาอนตรงทเปนคำสอนทมเหตผล และสอนใหรความจรง พระผมพระภาคไมไดชกชวนใหใครมาเชอคำสอนของพระองคเพอจะไดอะไรตอบแทน แตพระองคถายทอดความรทพระองคตรสรใหคนอนรตาม ไมใชเพอการบชาพระองคแตเพ อผ ศกษาเองท จะบรรลธรรมเชนเดยวกบพระพทธองคพระพทธองคไมไดมรางวลอะไรมาเปนเครองลอใจสำหรบผศกษาพระธรรม และยงกลาวดวยวา ปญญาทพทธบรษทจะเจรญไดนน ชาเหมอนการสกของการจบ ดามมดดงนนหากศกษาเพอหวงผลตอบแทนจงเปนการศกษาทคลาดเคลอน จดประสงคในการศกษาธรรมะเปนไปเพอละอยางเดยว ตรงนแหละเปนเรองยาก ลกซง และมผทเขาใจจรง ๆ นอย

เมอป พ.ศ. ๒๕๔๑ ผเขยนไดยนเสยงการบรรยายธรรมของ ทานอาจารยสจนต บรหารวนเขตต ทางสถานวทย เอเอม แหงหนงดวยความบงเอญ เกดความสงสยใครรวาทานสภาพสตรผนเปนใคร จงไดสบถามหา และเรมฟงการบรรยายธรรมของทานมาตงแตทวดบวรนเวศน จนถงปจจบน เรมมความเขาใจในคำสอนบางเลกนอยและเหนวาการศกษาพระธรรมเพอเปนไปในการละ ตามทพระพทธองคตรสรและทรงแสดงนน ในปจจบนเหลอนอยเตมท สวนใหญไมมการศกษาฟงธรรมกอน แตไปคดคนหาหนทางปฏบต สรางสถานท หารปแบบเพอหวงผลกอนทจะศกษาและเขาใจคำสอน การปฏบตเหลานนจงผดขนตอน เปนความเหนผด เพมความตดของและสญเปลาเปนสวนมาก

ผเขยนเคยเดนทางไปนมสการสงเวชนยสถานทง ๔ ทประเทศอนเดยมาแลว๔ ครง และกำลงจะเดนทางรวมกบคณะของทานอาจารยสจนตไปอกครง ในเดอนตลาคมทจะถงน การไปครงแรก ๆ มวแตตนเตนกบการเดนทาง เมอถงสถานททสำคญ

ทางพระพทธศาสนากไมคอยรเรองรราววามความเปนมาอยางไร พอกลบมากนกเสยดายวาไมไดเขาใจซาบซงกตองไปอกหลาย ๆ ครง ทงนกเพอความรความเขาใจจะไดเพมพนมความเหนถกเขาใจถกเพมขน

สำหรบครงน ผเขยนไดทำการรวบรวมขอมลทมอย บวกกบประสบการณจากการทเคยไปมาหลายครง นำมาเรยบเรยง ใหเขากบตารางการเดนทางเหมอนเปนคมอทองเทยว สอดแทรกความเหนเลก ๆ นอย ๆ ไมใหนาเบอหนาย นำพมพลงไนเวบไซทdhammahome.com เมอเขยนเลาเรองตาง ๆ เหมอนแนะนำการทองเทยวพอเพลน ๆแลว กไดสอดแทรกขอความจากพระไตรปฎกทเกยวของกบเรองราวในพทธประวตกจะทำใหผอานไดรบรสชาดของสำนวนในพระสตรและไดเขาใจธรรมะตามความเปน-จรงตามพระคมภรดวย สำหรบรปถายทนำมาลง ผเขยนไดถายแบบไมใชมออาชพไวจากการเดนทางครงทผานมา นำมาลงไวสำหรบผอานทไมมโอกาสไดไปดวย จะไดนกภาพออก

หลายคนทอานเรองนจากอนเตอรเนตแลวกบอกผเขยนวา ไปอนเดยแบบไมเขาใจมาแลว หากใครทสามารถทำความเขาใจถก เหนถกไดกอนการไปจะมประโยชนและเปนกศลอยางมาก ตางกสนบสนนใหผเขยนเรงเขยนใหจบและชวยกนจดหาโรงพมพ หาทนพมพเพอเปนธรรมทานแกผรวมเดนทางทกคน หนงสอทพมพเกนไปจากการแจกผรวมเดนทาง กจะมอบใหกบมลนธศกษาและเผยแพรพระพทธศาสนานำไปจำหนายในทองตลาดเพอเปนการเผยแผพระธรรมและเปนรายไดสนบสนนกจการของมลนธตอไป

ผเขยนขอกราบนอบนอมตอพระรตนตรยอนเปนมงคลสงสดในชวต ขอกราบทานอาจารยสจนต บรหารวนเขตต ผเปนอาจารยทไมมใครเสมอเหมอนในยคน ขออนโมทนากบสหายธรรมทกทานทชวยเหลอสนบสนนการพมพหนงสอเลมน ขออนโมทนากบทก ๆ ทานทมโอกาสรวมเดนทางมานมสการสงเวชนยสถานทอนเดยครงนและอนโมทนาทกทานทไดอานและสนใจเรองธรรมะ ขอใหทกทานไดมกศลจตเจรญยง ๆ ขนไปเทอญ

๖

๗

สารบญ

ไปอนเดยอกแลว ................................................................................................................................. ๙

ไปกนยงไง ................................................................................................................................................. ๑๓

จาก เดล ไป อครา ....................................................................................................................... ๑๙

สงมหศจรรยของโลก ................................................................................................................ ๒๔

นอยคนนกจะรจก สงกสสะ ............................................................................................. ๓๒

มงสเมองสาวตถ ............................................................................................................................... ๔๐

กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน .................... ๔๘

วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา ................................ ๕๙

ลมพนวน สถานทประสต .................................................................................................. ๖๙

กสนารา มหาปรนพพาน ................................................................................................... ๗๙

มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง ................................................... ๙๐

สารนาถ ปฐมเทศนา ............................................................................................................ ๑๐๒

พาราณส คอแควนกาส .................................................................................................... ๑๑๐

๘

สารบญ (ตอ)

ทำกศลทพาราณส .................................................................................................................... ๑๒๒

จากแควนกาสสแควนมคธ .......................................................................................... ๑๓๒

พทธคยาศรมหาโพธ ............................................................................................................. ๑๔๐

โพธบลลงก ทรงตรสร ........................................................................................................ ๑๔๘

กรงราชคฤห เขาคชฌกฏ ............................................................................................. ๑๕๗

ชมนาลนทา แลวเตรยมลาอนเดย .................................................................. ๑๖๗

ลากอนอนเดย อยากมาทกปแมจะมแตแขก .................................. ๑๗๔

แผนทอนเดยโบราณ ........................................................................................................... ๑๘๒

แผนทอนเดยปจจบน .......................................................................................................... ๑๘๓

๑ ไปอนเดยอกแลวเพอน ๆ หรอญาตพนองทรขาววาจะไปอนเดยอก มกจะถามวา “ไปอนเดย

อกแลวเหรอ ไปทำไมบอย ๆ มอะไรดเหรอ” เราเองกไมคอยอยากตอบหรอกวาทำไมไปบอย กไมไดบอยอะไร ไดไปทกปเสยเมอไหร ครงนเปนครงท ๕ เทานน คนทไมไดศกษาพระพทธศาสนา หากวามโอกาสเลอกการไปเทยวตางประเทศ สวนมากคงเลอกไปประเทศอนเดยเปนประเทศสดทาย แตสำหรบ เราและเพอน ๆ ทสนใจฟง ธรรมสนทนาธรรมกบทานอาจารยสจนตมาหลาย ๆ ป เม อมโอกาส โดยเฉพาะไดรวมเดนทางไปพรอมกบทานอาจารย กจะถอวาเปนโอกาสพเศษในชวตจรง ๆ เรองกลวลำบาก หรอเบอขอทาน หรอกลวความไมสะดวกในประเทศอนเดยไมเคยมอยในหวในบางปทเรา ไป เหนบางคนกลวความสกปรกมากเสยจนดนาขำ ออกไปเดนในเมองพาราณส แตงตวหอหม มดชด ทงหมวก ทงผาปดปาก แวนตา ชดปดหมดทงถงเทารองเทา เหมอนชดออกศกทะเลทราย เรานกในใจวาอยาไปกลวเชอโรคภายนอกมากนกเลยเชอโรคในรางกายเราเองนนแหละ รายนก

ทานอาจารยเองทานไปอนเดยมานบหลายสบครง ตงแตสมยเดนทางดวยรถไฟ รอนแรมกนเปน เดอน ๆ สมยบางคนยงไมเกด ไมเหนทานตองปองกนอะไรใหดเอกเกรก บนทางเทาหนาพระวหาร เชตวน กอนททานจะกาวเทาเขาประตเขตพระวหารหลาย ๆ คนคงไดเหนวาทานกราบลงไปกบพนทางเดนอยางนอบนอม ไมมอาการรงเกยจแมแตนอย (ภาพท ๖) เราเองกเหมอนกน เหนเดก ๆ อนเดยเรา ชอบขอถายรปดวยและ กอดไมไดทจะทำตวใกลชดจบตวเขามากอดคอใกล ๆ เพอน ๆ บางคนกหาวาเราชอบ ไปกอดขอทาน กลวเราจะตดเชอโรคขอทาน เรากบอกวา เขาไมใชขอทาน เปนเดกท ยากจนธรรมดา นาสงสารเทานน

หลาย ๆ คนทชอบมาอนเดย ไมนกรงเกยจอนเดย กอาจเพราะมความเชอวาชาตกอน ๆ เคยอยทอนเดย เคยไดเปน จงจก ตกแก ไดยนพระธรรมแวว ๆ ชาตนกเลยสนใจฟงธรรม หาความ เขาใจเจรญปญญาทละนดละหนอย จนไดมโอกาสไดเดนทางมาอนเดย จดประสงคทสำคญทสด ทเดนทางมากคอการมาสกการะบชา สงเวชนย-

๙

สถานทง ๔ แหงนนเอง เราลองมาศกษาดสกหนอยวา สงเวชนยสถานทง ๔ แหงนนสำคญไฉน...........

ในวนเพญ เดอน ๖ ณ กาลนน พระพทธเจาทรงมพระชนมาย ๘๐ พรรษาพระบรมศาสดาตรสกบทานพระอานนทวา “อานนทในยามทสดแหงราตรวนนแหละตถาคตจะปรนพพาน ณ ระหวางไมสาละทงค ณ สาลวนแหงมลลกษตรย ใกลเมองกสนารา”

ครนพระพทธเจาพรอมดวยพระภกษสงฆไดเสดจพระพทธดำเนนขามแมนำหรญญวด ไปเมองกสนารา โปรดใหทานพระอานนทปลาดเตยงทบรรทม ณ ระหวางไม-สาละทงค และเสรจขน บรรทมสหไสยา(เปนการนอนอยางราชสห คอ นอนตะแคงขวาซอนเทาเหลอมเทา มอซายพาดไป ตามลำตว มอขวาชอนศรษะไมพลกกลบไปมา มสต-สมปชญญะกำหนดใจถงการลกขนไว) แตพระบรมศาสดามไดมอฏฐานสญญามนสการคอ ไมคดจะลกขนอกแลว เพราะเหตเปนไสยาอวสาน คอ การนอนครงสดทาย

ลำดบตอมา ทานพระอานนทเถระเจาไดกราบทลวา “ในกาลกอนเมอออก-พรรษาแลว บรรดาพทธบรษททงหลายในทศตาง ๆ เจรญในครนพระผมพระภาคเจา ไดเขาใกลสนทนาปราศย ไดความเจรญใจ ครนพระผมพระภาคเจาเสดจปรนพพานแลวขาพระองคทงหลายจกไมไดโอกาสอนดเชนนน เหมอนกบเมอพระองคยงทรงพระชนมอยอกตอไป”

เมอพระอานนทกราบทลดงนแลว พระตถาคตเจาไดทรงแสดงสถานท ๔ตำบลวาเปน สงทควรจะด ควรจะไดเหน ควรจะเกดสงเวช พระพทธเจาตรสวา “อานนทสงเวชนยสถาน ๔ ตำบล น คอ ”๑. สถานทพระตถาคตเจาบงเกดแลว คอ ทประสตจากพระครรภ (คอ อทยานลมพน กงกลางระวางกรงกบลพสดและกรงเทวทหะ กรงกบล-พสดเปนเมองหลวงของแควนสกกะ กรงเทวทหะเปนเมองหลวงของแควนโกลยะปจจบนอยในเขตประเทศเนปาลหางชายแดนภาคเหนอของ ประเทศอนเดย ๖ กโลเมตรครง บดนเรยกวา รมมเนเด) (ภาพท ๒)

๑๐ ไปอนเดยอกแลว

๒. สถานทพระตถาคตเจาตรสรอนตตรสมมาสมโพธญาณ (คอ ใตรมไมศร-มหาโพธ ภายในปาสาละ ใกลแมนำเนรญชรา ตำบลอรเวลาเสนานคม แควนมคธปจจบนคอ ตำบลพทธคยา รฐพหารประเทศอนเดย)(ภาพท ๓)

๓. สถานท พระตถาคตเจาแสดงธรรมจกร (คอ สถานทซงพระพทธเจาแสดง-ธรรมปฐมเทศนาโปรดปจจวคคย ณ ปาอสปตนมฤคทายวน ทางทศเหนอของเมองพาราณส แควนกาส ปจจบนนเรยกวา สารนาถ พาราณสบดนเรยกวา วาราณส) (ภาพท๔)

๔. สถานทพระตถาคตเจาปรนพพาน (คอทสาลวโนยาน เมองกสนารา แควนมลละ ปจจบนเรยกเมองกาเซย จงหวดโครกขประ)(ภาพท ๕)

๑ ๒

๔๓ภาพท ๑ พระพทธรปในพพธภณฑ

ไปอนเดยอกแลว ๑๑

สถานททง ๔ ตำบลนแล ควรทพทธบรษท คอภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกาผมความเลอมใสในพระตถาคตเจา จะดจะเหนและควรจะใหเกดความสงเวช ทวกน”

“อานนท ชนทงหลายเหลาใดเหลาหนงไดเทยวไปยงเจดยสงเวชนยสถานเหลานดวย ความเลอมใส ชนเหลานน ครนทำกาลกรยาลงจกเขาถงสคตโลกสวรรค”

สมเดจพระผมพระภาคเจาทรงแสดงความวา ๔ ตำบลวาเปนทควรเหน ควรดควรใหเกด สงเวชของกลบตร กลธดา ผมศรทธาดวยประการฉะนแล นเองเปนทมาของสงเวชนยสถาน ๔ แหงในดนแดนพทธภม ทชาวพทธทงหลายสมควรอยางยงทจะไปนมสการ กราบไหวสกการะสก ครงหนงในชวต ดวยความเลอมใส

๕ ๖

๑๒ ไปอนเดยอกแลว

๒ ไปกนยงไงในสมยกอน การเดนทางไปนมสการสงเวชนยสถานในประเทศอนเดย

เปนเรองยงยาก ใหญโตพอสมควร เพราะยงไมมตวแทน หรอบรษททองเทยวจดกนมากนก สวนใหญอาศยพระตามวดไทยไนอนเดยชวยกนประสานงาน หารถและหาทพก หรอไมกพกทตามวดเสยเลย การเดนทางมกจะนงเครองบนมาลงท กลกตตาเมองหลวงเกาของอนเดย พกคางคนหนง รงขนเดนทาง โดยรถยนตไปยงเมอง ปตนะหรอเมอง ปาตะลบตร เมองหลวงในอดตของพระเจาอโศกมหาราช อายประมาณ พ.ศ.๓๐๐

การเรมสกการะสงเวชนยสถาน เรมจากเมองน เพราะการเผยแผคำสอนของพระบรมศาสดา ในสมยพทธกาลจะอยในบรเวณรฐพหาร ซงเมองปตนะเปนเมองหลวงและรฐอตรประเทศ ทมเมองลคเนาวเปนเมองหลวง การเดนทางกจะแวะเยยม เวสาลกอนแลวลงใตไปยงพทธคยา สถานทตรสร จากนนไปเขาคชกฏแลวมงตะวนตก คางคนทพาราณส เขานมสการสถานทปฐมเทศนาทสารนาถ

หลงจากนนกจะขนเหนอไปยง กสนารา สถานทปรนพาน แลวผานเมอง โครก-กะปร ขามชายแดนไปเขตประเทศ เนปาล เพอสกการะสถานท ประสต หลงจากนนอาจเดนทางไป สาวตถ แลวเดนทางออกไป ลคเนาว ไปขนเครองบนกลบกรงเทพทเดล เมอง-หลวงปจจบน กเปน อนวาไดสกการะสถานทศกดสทธ ครบถวน

สำหรบสมยน สะดวกสบายกวาเดมมากมาย มเครองบนทง แอรอนเดย และ-สายการบนไทย บนตรงไปลงทสนามบนพทธคยาโดยตรง จากสนามบนทเลก ๆ นารกเหมอนบาน ใชเวลาไมถงครงชวโมงกสามารถเขาไปกราบทโคนตนศรมหาโพธตรสรไดแลว อาจนงไดถงสามทม บรเวณโดยรอบ กสะอาด ปลอดภย ใหความสงบ รมเยนหาทไหนในโลก มาเปรยบไมไดอกแลว

กำหนดการไปอนเดย ของคณะทานอาจารยสจนต ในเดอน ตลาคม ๒๕๕๐น ผจดรายการจะพาเราไปทกรงเดล เมองหลวงกอน เปนการเดนทางทจะไปเทยวเสย-

๑๓

กอนแลวคอยยอนกลบมานมสการสถานทตาง ๆ จนถงจดสดทายทพทธคยา แลวบนกลบกรงเทพ ผเขยนจะพยายามสรป และขยายความไปตามสถานททผจดรายการกำหนดไว เพอจะไดเพมความร ความเปนมา และเหนความสำคญของสถานทแตละแหงอนอาจจะเปน ประโยชนบางไมมากกนอย

ภาพท ๓ เปนรปสถาปตยกรรมซงปจจบนเปนสญญลกษณของเมองนวเดลไปแลว โดยทวไปเรยกวาวดดอกบว

เมองเดลเปนเมองหลวงเกาแกของอนเดย สรางมาประมาณ ๕,๐๐๐ ปกอนครสตกาล สงกอสรางทเกาแกทสดทคนพบในปจจบนมอายประมาณ ๓๐๐ ปกอนครสตกาล มเมองโบราณหลายแหงไดขดพบในเขตการปกครองเดลในปจจบน พนทเขตเดลเปนศนยกลาง การปกครองของอาณาจกรอนเดยโบราณถง ๗ อาณาจกร

หลงจากองกฤษ ไดยดครองอนเดยเมอ ค.ศ. ๑๘๕๗ ไดยายเมองหลวงไปยงกลกตตา แตเดลกไดกลบมาเปนเมองหลวงอกครงใน ค.ศ. ๑๙๑๑ โดยมการสรางเมองใหมขนมา และใชชอ วานวเดลเปนทตงของรฐบาลอนเดยหลงไดรบอสรภาพ เมอ ค.ศ.๑๙๔๗ ปจจบนมประชากรอย อาศยประมาณ ๑๔ ลานคน

เมองหลวงของชาวภารตะ วนวายชลมนไมแพเมองหลวงของทอน เผลอ ๆ อาจวนวาย มากกวาดวยซำ ทงรถราขวกไขว พนควนฟงกระจาย และผคนมากมาย หากใครเผลอไปสอบถาม เสนทางหรอสถานททไปไมถกเขา พแขกจะชไมชมอเจรจาพยกหนาหงกหงก ยกคอซายทขวาท อธบายหลายสบนาทกยงไมเขาใจกน เพราะทวา แขกพยกหนาหงก ๆ นนแปลวา “ไมร” สวนทสาย หนาไปมานนเขาวา “ใชแลว” ความวนวายอกสวนหนงมาจากเสยงแตรรถทดงปน ๆ ปาน ๆ อยตลอดเวลา นบเปนเสยงกวนประสาทไดเปนอยางมากสำหรบคนไทยอยางเรา ๆ

ใครไปเมองแขกอยาไดแปลกใจทหลงรถแทบทกคนจะเขยน “Horn Please”เตอนใหรวารถคนไหนจะแซงซายแซงขวา ขบเรวขบชาไดทงนน ขอใหบบแตรใหรเสย-กอน การใชแตรจงถอ เปนเรองปกตธรรมดามาก หากกรงเทพมการบบแตรมากมายอยางอนเดย รบรองวาตองมเรอง ตอยต ฆากนตายกนนบไมถวนเปนแน

๑๔ ไปกนยงไง

สำหรบเรองการทะเลาะกนตามถนนทวไปของชาวแขก กจะมใหเหนเปนประ-จำ ทาทาง ขงขงเอาจรงเอาจงมากเลย แตยนคอยดไปเถอะ ครงวนกยงเถยงกนอย ไมได-ตอยตกนหรอก แตเสยงทะเลาะกนเหมอนกำลงจะฆากน หลวงพอวดไทยทานเลาวาถาจางแขกทำงาน ตองพดกนให รเรองด ๆ นะ ไมงนเสยงาน เชนทานจางคนงานมาถาง-หญาลานวด ทานกขดเสนใหถาง แขกกจะถางตรงไปตามเสน เวลาเจอตนไมอนทไมใชตนหญา แขกกจะไมถาง จะถางตนอน ตองเพมรปให ถาจะใหเกบกวาดหรอโยกยายสง-กดขวาง ตองตกลงจายรปตางหาก

ในกรงเดล มพพธภณฑแหงชาตทมชอเสยงมาก มการเกบรกษาศลปะลำคาจำนวนมาก หนงในนนเปนพระบรมสารรกธาต ทเปดใหชม และนมสการอยางใกลชดผเขยนไดมโอกาสเขาชม และสกการะพระบรมสารรกธาต ชงการทจะถายรปและกราบ-ไหว กลาวคำนอบนอมตอพระรตนตรยพรอม ๆ กนหลายคนคงจะผดระเบยบของพพธภณฑ ทมแขกยามหนวดเฟม เฝาจองมอง ตาเขยวอย

วนนนกใกลเวลาปดเตมทแลว ผเขยนกเขาไปทำตสนทพดคย มอกลบ ๆคลำ ๆ ทกระเปาเสอทมใบละรอยรปอยดวย หลงจากตอรองแขกยามวาจะขอถายรปแคนดหนอยไมมาก และการสวดมนตบชาพระกไมนาน แขกยามกตกลงควาสองรอยรปเขากระเปา ปลอยใหเราไทยแทได ใชเวลาชม และนมสการพระบรมสารรกธาต พรอมถายรปมาฝาก พรรคพวกอยางสบายนานพอสมควร

คดไปคดมาการตดสนบนแขกไมรวาเปนอกศลหรอเปลา ใครรชวยบอกทเสนทางตอไป เราจะเดนทางไป ทชมาฮาล เมองอคราตดตามอานนะครบ

กราบอนโมทนา

ไปกนยงไง ๑๕

บนทกการเดนทาง วนท ๑๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

๑๖ ไปกนยงไง

ภาพท ๒ ภาพยามเชา ชาวบานใชทางเดนเปนทนอนในเมองปตนะภาพท ๔ สนามบน อนทราคานธ กรงนวเดลภาพท ๕ โรงแรม ไทรเดนท เดล ทเราจะไปพกภาพท ๖ ตลาดจนทปต กลางกรงเดลททกคนททกคนจะตองมาเสยเงนใหแขกภาพท ๗ พระบรมสารรกธาต ในพพธภณฑแหงชาต กรงเดลภาพท ๘ ทชมาฮาล

๗

๑

๒

๓ ๔ ๕

๖

๘

ไปกนยงไง ๑๗

บนทกธรรม

๑๘ ไปกนยงไง

๓ จาก เดล ไป อครา ในบางมมมองของคนไทย อาจไมคอยชอบใจนกทจะเดนทางไปเทยวอนเดยเมอจะเปรยบเทยบกบการไปเทยวทอน ๆ ซงมการจดการระบบการทองเทยวทด อาจเคยไดยนวาเมองแขกไมมหองนำหองสวม และขอทานเยอะ จงไมคอยอยากมาเทยวแตสำหรบ พวกฝรงแลว การเดนทางมาทองเทยวอนเดย ถอวาเปนสดยอดของการเดนทางทองเทยว เพราะอนเดยมเสนหหลายอยางใหนกทองเทยวทตองการจะรจกโลกกวางจรง ๆ ไดศกษา

อนเดยมวฒนธรรมเกาแก สงสมไวตามสถานทตาง ๆ ทมชอเสยง เชน ทชมา-ฮาล ถำอจนตา เอโลรา สญจ คาจราโฮ ชยประ พาราณส รมฝงคงคา มเทอกเขาหมาลยทนาทองเทยว ชวต ความเปนอยของชาวอนเดยกนาศกษา ดวยประชากรกวาพนลานเขาอยกนอยางไร บางสวนของประเทศมความเจรญทางดานความรและเทคโนโลยแบบสด ๆ เชน ทซลคอนวลเลย ในบงกาลอร แตตามชนบทกยงยากจนสด ๆ มวถชวตแบบเดม ๆ เหมอนเมอพนกวาปทแลวทไมมไฟฟา และนำมนใช รวมทงไมมการเดนทางออกจากหมบานเลย ความหลากหลายทางวฒนธรรม และความขดแยงทางเศรษฐกจสงคม และความเจรญอยางรวดเรวกำลงมาถงอนเดย และจะกาวตดตามจน ไปตด ๆความเปลยนแปลงจะเปนอยางไรตอไป ทำใหอนเดยจะเปนททผคนเขามาทำธรกจและเปนแหลงทองเทยวทนาสนใจไมรจบ

แตสำหรบพวกเราชาวพทธทมความเลอมใสในคำสอนของพระบรมศาสดากจะมมม มองไปอกอยาง เรองการรงเกยจขอทาน (ภาพท ๒) การเขาหองนำตามพมไมขางทาง การ เจอฝน และขยะ ตาง ๆ ปญหาการเดนทางรวมทงการไดทองเทยวตามสถานทสวยงาม และความสะดวกสบายยงเปนเรองรองลงไปไมตองไปเดอดรอนกบมนมาก เรองหลกกคอไดมโอกาสไดไป กมกราบนอม สกการะสถานท ๆ พระผมพระภาคไดตรสไว วาเปน การสกการะตอองคพระสมมาสมพทธเจา นนกคอไดนมสการสงเวชนย-สถานทง ๔ แหง ทงนเพอ ปญญาเกดความสลดสงเวชในสงขาร ทงหลายอนไมเทยง

๑๙

เปนทกข และ เปนอนตตา ทำใหจตใจหนกลบมาระลกถงสจจธรรม เกดความไมประมาทเพยรพยายามทำสงทเปนกศลตอไป

บรเวณกรงนวเดลน ในอดตสมยพทธกาล กคอแควนกรรฐ ทพระผมพระภาคไดเสดจมาเทศนาสตปฏฐานสตร ทางการไดทำการขดคน พบหลกฐานทางโบราณคดมากมาย (ภาพท ๓) กรรฐน มความเจรญรงเรองมาก กอนสมยพทธกาลนบเปนพนปมกลาวไวใน คมภรมหาภารตะ รวมทงในพระไตรปฎกและอรรถกถานาศกษาสนใจมากในพระสตร หลายแหงไดกลาวถงความเปนผมศล และการมปกตเจรญสตปฏฐานของชาวกรไว มากมายหลายแหง ขอยกตวอยางอรรถกถา มาเลกนอย....

มชฌมนกาย มลปณณาสก เลม ๑ ภาค ๑

ถามวา เหตไฉน พระผมพระภาคเจาจงไดตรสพระสตรนใน แควนกรรฐนน ?

ตอบวา เพราะชาวกร สามารถจะรบเอา พระธรรมเทศนาทลกซงได.

ไดทราบวา ภกษ ภกษณ อบาสก และ อบาสกาทงหลายชาวกรรฐ เปนผมรางกาย

และ จตใจเหมาะสมเปนนจ ดวยสามารถแหง ปจจย คอ ฤดเปนทสบาย

เพราะรฐนนสมบรณ ดวยปจจยคอฤด. คนเหลานนมกำลงปญญา

อนความ เหมาะสมแหงจตใจและรางกาย อนเคราะหแลว

จะเปนผสามารถรบถอยคำทลกซงได. เพราะฉะนน

พระผมพระภาคเจา เมอทรงเลงเหนวาคนเหลานน สามารถจะรบ

พระธรรมเทศนาอนลกซงนได จงไดตรสสตปฏฐานสตรทมอรรถลกลำน

ภาพท ๔ นคอหลกฐานทางโบราณคด ในกรงเดล เปนตวอกษรโบราณแกะสลก ลงบนแผนหน ขอความวาสถานทแหงนคอบรเวณทพระบรมศาสดา ไดกลาว

๒๐ จาก เดล ไป อครา

พระธรรมเทศนา เรอง สตปฏฐานสตร เมอ ๒,๕๐๐ ปกอน ทานอาจารยสจนตไดเคยนำคณะสหายธรรม มากราบสกการะ และจดสนทนาธรรมทน เมอป ๒๕๔๘ ทผานมานเอง

จากกรงเดล ไปทางใตประมาณ ๒๐๐ กม. กจะเปนเมอง อครา ทตงของทชมา-ฮาล และ ปอมอครา ทางการไดสรางถนนอยางดเชอมสองเมองน แตเมอตอนทผเขยนเดนทางไป เมอหลายปกอน รถวงไดชามาก อาจเปนเพราะสภาพถนนทมการซอมสรางกนแบบอนเดย และปรมาณรถบรรทกทม จำนวนมากมายมหาศาลทำใหการเดนทางเชองชา แบบลมการถงจดหมายไปเลย ปรชญาการนงรถในอนเดยกเลยเปนวาทำอยางไรจะหลบในรถใหสบายทสด

วนนตามรายการ ผจดจะใหเราเขาพกทโรงแรม Jay Pee Palace Hotel แลวตอนบายก จะพาไปชมปอมอครา และทชมาฮาล

ปอมอครามขอความบนทกไววามมาตงแต ค.ศ. ๑๐๘๐ แลว ตอมา SikandarLodhi (๑๔๘๗-๑๕๑๗) สลตานองคแรกของ เดล ไดยายมาประทบอยทปอมน แลวใชเปนวงเพอปกครองประเทศ ในป ๑๕๕๘ กษตรยอกบาร ราชวงศโมกลดำเนนการปฏสงขรณ ตกแตงใหมดวยหนทรายหรอศลาสแดงลวน (ภาพท ๕) ใชคนงานและชาง๔,๐๐๐ คน เปนเวลา ๘ ปเสรจสมบรณในป ๑๕๗๓ จนเปนสงกอสราง ทใหญโตเทาภเขาหนงลก ทเดยว เปนคายคประตหอรบ รวมทงพระราชวงของพระเจา Sha Jahanกษตรยองคท ๕ แหง ราชวงศโมกล ปอมอคราสรางมา กอนถงสามสมยมาแลวเสรจสมบรณในสมย พระเจาชาห จาฮาน ผสรางทชมาฮาล ลกษณะปอมเปนรปโคงครงวงกลม ตวปอมขนาดใหญ ตงอยโคงแมนำยมนาพอด เปนมมทสวยงามมาก และมอง-เหนทชมาฮาล ไดสวยทสด ตวปอมมกำแพงใหญสองชน (ภาพท ๖) มสะพานเชอมตอเดนไดรอบปอม ในอดต ภายในเปนททำการของทหารดวย และมเขตพระราชฐานฝายหนาสำหรบออกวาราชการของกษตรย (ภาพท ๗) เขตพระราชฐานฝายในเปนทอยของเหลานางสนม เรยกวา “พระราชวงดอกมะล” เลากนวามนางสนมถง ๕,๐๐๐ คนสวนทเปนทประทบของกษตรยรมแมนำยมนาเปนกำแพงศลาสงชน มองเหนแมนำยมนาไมไกลนก (ภาพท ๘)

จาก เดล ไป อครา ๒๑

พระราชวง แหงนเปนศลาแดงแตเพยงดานนอก ดานในอาคารเปนหนออน-แกะสลก ละเอยดสวยงาม (ภาพท ๙) เปนงานฝมอทหาทอนเปรยบเทยบไมไดเลยไมวาประต เสา หรอเพดานทง แกะทงฉลและเลนลายส การทำลวดลายสบนหนออนทออนชอยหลายส ลวนตองแกะรองฝงหนสมากส ความพเศษของชางฝมอมองทางหนงเหนเปนลายเครอเถา พอเดนออกไปสกระยะมองมา เหนเปนลายอนสวยงามแทนท กเพราะเปนพระราชวง ทงดงามไปทกแหง ประตโลหะกบานใหญ ลายประดบ อลงการงานสรางจรง ๆ

ชองทางระเบยงดานแมนำยมนา เปนทประทบของชาห จาฮาน เพอ มองดทช-มาฮาล ระหวางทพระองคถกคมขงโดยพระราชโอรสองคท ๕ ทำกบฏ พระเจาชาหจาฮาน มโอกาสเพยง เฝามองอนสรณแหงความรก ทพระองคสรางเพอเปนทฝงพระศพของ พระอครมเหสพระนางมมตส จนวาระสดทายของพระองค

ระเบยงดานนเตมไปดวยงานศลปะของหนออน ทเปนชองทางเดนกด หองระเบยง และเพดานหองระเบยง การประดบเพดานดวยชนโลหะทสวยงามเหมอนเงนแตไมมการคลำหมอง กลบสะทอนแสงไดประหลาดราวหงหอย ระเบยงตอนหนงทเปดโลงมของมคายงชนหนง คอ แทนหนลองทอง เปนแทนหนชนเดยวในโลกขนาดใหญกวาสองเทาโตะปงปองเลกนอย หนามากกวาหนงศอกนาจะหนกมาก การนำมาไวรมระเบยงไมใชงานงาย เชอวาพระเจาชาห จาฮาน ประทบทนเพอมองทชมาฮาล และเปนทนา-เสยดายทระหวางการสรบ ทหารองกฤษเขาตปอม อคราใชปนใหญยงระเบยงวง กระสนนดหนงกระทบผนงหองแลว กระดอนมาถกแทนหนลองทอง ทำใหหนชนนมรอยราวไมถงกบแยก รองรอยกระสนทวานนเขา ทงไวใหปรากฏทกวนน

สงทนาดอกอยางคอยอดของซมประตกดหรอตามมขตาง ๆ มกจะมรปสลกขององคพระพฆเนศอย ทงทเปนราชวงศโมกล พระราชวงของกษตรยอนเดยจะมระบบทำความเยน คอ ซอนทางนำไหลใหผาน หองตาง ๆ ในอาคารรบความรอนออกมาทงภายนอกเหมอนเครองปรบ อากาศ เปนความคดทฉลาดของคนโบราณ การออกแบบเชนน เคยพบทพระราชวงสกรยา ในเกาะลงกาเชนกน

๒๒ จาก เดล ไป อครา

ภาพท ๑ ภาพชาวอนเดยขายผาภาพท ๑๐ ภาพขอทาน และลกนอยในกรงเดล ในมอถอถงอาหาร

คราวหนาไป Preview ทชมาฮาล และวดธาราสวาม กนดนะครบอนโมทนา....๔ .

๗

๑ ๒ ๓

๔ ๕ ๖

๘

๙

๑๐

จาก เดล ไป อครา ๒๓

๔ สงมหศจรรยของโลกเรองเกยวกบอนเดยมใหเลาขานกนไมรจบ อนเดยอาจเปนทไมนาอยของเรา

แตขณะเดยว กนกอาจเปนสวรรคของเขา (ภาพท ๑) ถามใครไปถามคนอนเดยทเปนประชากรสวนใหญทอยตามชนบทวา คดอยากไดอะไรมากทสดในชวต คำตอบกคอววสกตว จะไดมนมใหครอบครวกน และถาถามวา คดทจะพฒนาชวตใหรำรวยอดม-สมบรณขนหรอเปลา เขากอาจจะตอบวาเราเปนใคร เราไมใช พระเจาทจะทำใหชวตเปลยนไปได

การทองเทยวอนเดยจงสนกทไดเหนสงทแตกตาง และจะสนกยงขนถาไดเขา-ใจวาทำไม จงเปนอยางน (ภาพท ๒) และคำตอบกคอ เพราะมนตองเปนอยางน ถาไมเปนอยางน กไมใชอนเดย

อนเดยมสงนาสนใจเรยกไดวามหศจรรยของโลกเลยทเดยว กคอ ทชมาฮาลทโลกยกยองวาสวยงามและมประวตอนพศดารยง ตามตารางการเดนทางของคณะเราวนนกตองเปน วนจนทรท ๑๕ ตลาคม ๒๕๕๐ อนเปนวนท ๒ ของการเดนทางบายนเรากจะไดชมสงมหศจรรยของโลกกนแลว อยามวแตตามแขกไป Shoppingเสยจนกระทงลมดทชมาฮาลกแลวกน

สงมหศจรรยอกอยางหนงทพวกเราจะตองประสบพบเจอในการมาอนเดยและหลาย ๆ คนนำไปเลาสกนฟงอยางสนกสนาน กคอ การเขาหองนำทใหญทสดในโลก

๑ ๒

๒๔

หองนำทคนหลาย ๆ คน ทงชายและหญงจะสามารถใชไดพรอม ๆ กน หลกการของหองนำธรรมชาตในอนเดยกมเพยง เมอรถจอดก “หญงซาย ชายขวา”

เมอรถจอดแลว สำหรบฝายชายไมคอยมปญหาเทาไหร เดน ๆ ดวาไมมกบระเบดทแขก มาวางไว หนไปทางทไมเหนมคน ทำเปนมองดทองฟายอดไม แลวกปลอยไปตามสบาย เดยวเดยวกเรยบรอย แตสำหรบฝายหญงนส ตองสำรวจใหดเหมาะสมเอ......ตรงไหนด.... (ภาพท ๓)

การเขาหองนำโลกของผหญงไทยระยะหลงนไดมนวตกรรมไปไกลหลายขนตอนแลว ไอทจะไปเปดประเจดประเจอตามทองทงแบบหญงอนเดยทวไปละกหญง-ไทยเราไมมยอมหรอก อยางนอยทสดกตองมการแตงตวแบบเตรยมพรอม และกมการกางรมประกอบ การหาโลเกชนกอาจจะตองเดนไกล ไปถงหมไม ดงตาลนนแหละ(ภาพท ๔) ปองกนสายตา ถาไปเดยว ๆ กอาจจะออกไปไกลหนอย ถาออกเปน ชดปฏบตการกมกจะมหมวดละ ๕ คน แบบนไมตองการพมไมใด ๆ ทงสน จะเปนกลางทงโลง ๆทแขกเพงปลกถวกได

ชดปฏบตการจะมผาผนใหญผนหนง เมอเลอกทไดเหมาะสม สคนจะดงผาออกลอมเปนรปสเหลยมยนหนหนาออกแลวทำไมรไมช คนทอยในรวผาก ดำเนนขนตอนสำคญ เสรจเรยบรอยกอาจจะยายทไปเรอย ๆ ดวยความชำนาญ ระยะหลง ๆ มานไมคอยมปญหาในการใชหองนำของพวกเรา แตออกจะยงยากบางสำหรบคนขบรถทจะตองเลอกทใหไกลบานคนหนอย ไมงน อาจจะมแขกมาไลดาและเอากอนดนไลขวางเพราะกรปเรา รอยกวาคน แขกคงกลวไรนาเขาเสย หายเหมอนกน (ภาพท ๕)

เมอกลบมา กอนทจะขนรถ กจะมการแจกผาเยนอนามย ทใชกบเดกออน ทำการเชดมอเชดไม บางทกมรายการแจกนำลางมอ ลางหนา และทสำคญทสดกคอตองสำรวจตวเองวาได ไปเหยยบกบระเบดของแขกมาบางหรอเปลา (ภาพท ๖) เพราะมฉะนน หากมแขกตดรองเทาขนไปบนรถละก จะเปนการทำบาปแกผรวมโดยสารในรถคนนนอยางมหนตทเดยว เมอป ๔๒ รถคนทผเขยนเคยไดรบ ประสบการณอนไมรลมเปนการเดนทาง จากเมองปตนะ ไปยงเมองคยา การเดนทางผดเวลาไปมาก กระทง

สงมหศจรรยของโลก ๒๕

ประมาณ ๒ - ๓ ทม ระหวางทาง มการพดกนวามโจรผรายปลนรถโดยสารดวยหามจอดพรำเพรอ พวกเรากตองทนปวดทรมานกนจนทนไมได อกประมาณ ๑ ชม.จะถงทพกกตดสนใจ จอดรถเพอปฏบตการทามกลางความมด

ครงนน เปนการรบวบากหมของพวกเราผรวมรถ มเพอนสหายธรรมผหนงไดเหยยบกบระเบดของแขกมา พอรตวกไดระดมนำทงหมดทมอย ทำการลางรองเทาหวง-จะกำจดแขกไมใหตด ตามขนมาบนรถ ผลปรากฎวาไมไดผลแมแตนอย อาวธลบของแขกไดสงกลนอนแหลมคม ฟงกระจายไปทวรถอยางไมมการปราณไมมการลดความรนแรงเบาบางลงเลย หนาตางรถกเปดไมได ตลอดเวลาทแสนทกขทรมานกวา ๑ ชม. ......... กวาจะถงทพก แทบหมดอากาศหายใจ ดงนน หากทานผใด รตววาไดเผลอตวเผลอใจ เหยยบเอาแขกเขาละก ไมวาทานจะสวม ไนก ปมา หรอวา นนยางกตาม ถอดทงไปนอกรถเลยเถอะครบ อยาเสยดายเลยครบ เหนแกพวกเราทตองทานอาหารแขกมอตอไปเถดครบ

แลวเรากมาถงสงทมหศจรรยของโลกแลว ทชมาฮาล (ภาพท ๗) อนสรณสถานแหงรก ของ กษตรยอนเดย “ชาร จาฮาน” แหงราชวงศโมกล ททรงตกหลมรก “มมตส”ลกสาวขาน เทยบเทา ตำแหนงปจจบนกนายกรฐมนตร ทรงแตงตงใหเปนมเหสขนครอง-ราชยใน ค.ศ.๑๖๒๘ (พ.ศ. ๒๑๗๑) ทงคครองรกกนนานถง ๑๙ ป มพระราชโอรส ๘พระองค และพระราชธดาอก ๖ พระองค เสยชวต หนงจงเหลอ ๑๓ พระองค

เรองราวของชาร จาฮาน และพระนางมมตส สวนใหญจะทราบกนดแลวอานภาพของ ความรกเปนเหตใหชาร จาฮาน ทรงสรางสสาน “ทช มาฮาล” ขนเมอพระ-นางมมตสสนพระชนม เพอพระองคจะไดเฝามองหญงผเปนสดทรกจากพระราชวงอคราไดตลอดเวลา

เรองราวทนาสนใจ คอการกอสรางทช มาฮาล (ภาพท ๘) ทรงเลอกรมฝงแมนำยมนาเปน ทตง และคดสรรชางฝมอดเลศมากอสรางถง ๒๐,๐๐๐ คน วสดทกชนมาจากแหลงทด ทสดในยคนนหนออน สขาวจากชยประ เทอรควอยซสฟาจากทเบต พลอยจาก

๒๖ สงมหศจรรยของโลก

อยปต ศลาทรายจากประเทศรสเซย เสย เงนคากอสรางในสมยนนหมดไป ๓๐ ลานรปใชเวลา กอสรางนานถง ๒๒ ป

นายชางคมงานชอ “โมฮมหมด อสตด อซา” หลงจากสรางทชมาฮาลเสรจแลวพระเจาชาร จาฮาน เกรงวาชางจะไปสรางทอนเลยนแบบ จงสงใหควกตา ตดลน ตดมอชางอซาเสย สวนพระเจาชารนนไมเปนอนทำราชการงานเมอง จนทสดทรงถกพระราช-โอรสจบไปขงไวทปอมอครา อยไมไกลจากทชมาฮาล พระองคทรงนงมองทชมาฮาลจากปอมจนกระทงวาระสดทายททรงสน พระชนมในออมแขนของพระราชธดา ตามตำนานกลาววาใหวนสดทายของชวตพระองคใชเวลาทงวน ในการจองมองเศษกระจกทสะทอนภาพของทชมาฮาล และสนพระชนมดวยเศษกระจกในกำมอ

พระศพของกษตรยชาร จาฮาน ถกนำลงเรอลองตามแมนำไปฝงเคยงขางกบพระมเหส อนเปนทรกททชมาฮาล เพอเคยงคกนตลอดไป ความจรงแลวกอนหนาจะสน-พระชนมทรงตงพระทยวาจะสรางสสานของพระองคเอง เปนหนออนสดำ อยตรงขามคนละฝงแมนำยมนา เพอเคยงคกบ ทช มาฮาล แตกเปนไดแคความตงพระทย (ภาพท ๙)

เพยงประตทางเขาทช มาฮาลกตะลงแลว โดมทอยบนยอด คอ จำนวนของพระราชโอรส และพระราชธดาของชาร จาฮาน ผานประตเขาไปแสงจากหนออนสขาวสองประกายจาจนแสบตา รปทรงคนตาจากยอดถงฐานสง ๒๐๐ ฟต เฉพาะตวอนสรณสถานพนท ๑๘๖ ตารางฟต ดานขางประกอบดวยหอคอย ๔ ทศ ถดจากหอคอยดานขางมมสยดสำหรบสวดมนตไวเฉพาะสองขาง

นแหละครบ สงมหศจรรยหนงในเจดของโลก ถาอยากไดทชมาฮาลไวเปนของตวเองสกหลงหนง หรอจะซอกลองเครองเพชร หนแกะสลกสวย ๆ ประเดยวกมแขกมาเสนอใหเยอะแยะครบ ตอรอง กนไดตามอธยาศย ๑๐๐ - ๒๐๐ รปกไมถอวาแพง ถาหากใครซอทหลงแลวมาคยวาถกกวา คนทซอแพงกวากไมตองเสยใจนะครบทำเฉย ๆ จะไดไมเสยฟอรม ถอเปนการกระจายรายไดไป สวนใหญซอบนรถ ตอนทรถจะออกนนแหละครบ ถกทสด

สงมหศจรรยของโลก ๒๗

สถานทอกแหงทเราจะไปดกนกคอวดราธาสวาม (ภาพท ๑๐) มอกชอหนงวาDAYAL BAGH หรอ สวนแหงพระผเปนเจา ตงอยเหนอเมองอครา ไปประมาณ๑๕ กม. เปนวดสำคญแหงหนงทมผมาแสวงบญกนมาก DAYAL BAGH ยงเปนสำนกงานใหญของศาสนา ราธาสวาม ซงกอตงโดย ศาสดาชอ Shri Shiv Dayal Singhในป ๑๘๖๑ ซงเปน ศาสนาทรวมเอาคำสอนของศาสนาครสต ฮนด ซกส และศาสนา-พทธ มารวมเปน ศาสนาเดยวกน

Shiv Dayal Sahib เปนทรจกกนในชอ Soami Maharaj บำเพญภาวนาตามความเชอ แบบกร บวกกบมสยด ทน เมอ ค.ศ. ๑๘๑๘ - ๑๘๗๘ สรางวดนมาแลวกวา๑๐๐ ปและการกอสรางจะดำเนนตอไปแบบไมรจะเสรจเมอไหร งานสรางวดทประดบประดาดวยหนออนเปนรปตนไม ดอกไม ผลไม อนวจตรพศดาร (ภาพท ๑๑) จงดงไปทวโลกเหลอเชอจรง ๆ

จบรายการทองเทยวสำหรบวนท ๒ ในอนเดยเพยงเทานครบ จากนเราจะกลบไปพกผอนกนท Jay Pee Palace Hotel Agra (ภาพท ๑๒) พกผอนใหสบาย อนโมทนาครบ

๒๘ สงมหศจรรยของโลก

๗

๓ ๔

๕ ๖

๘

๙

๑๐

๑๑

๑๒

สงมหศจรรยของโลก ๒๙

บนทกการเดนทาง วนท ๒๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

๓๐ สงมหศจรรยของโลก

บนทกธรรม

สงมหศจรรยของโลก ๓๑

๕ นอยคนนกจะรจก สงกสสะการทบคคลจะมโอกาสไดมาทองเทยวชมพทวป อนเปนดนแดนพทธภม ทเตม

ไปดวย รอยเทาของพระอรหนตนนนบวายากเยนเปนทนเดมอยแลว แตการทจะไดมบญไดกราบนมสการ สงเวชนยสถานทง ๔ แหงกนบวายงยากขนไปอก ในบรรดาผทเดนทางมากราบสกการะสงเวชนยสถานเหลานน กมสวนนอยจรง ๆ ทบกบนมาถงสงกสสะ

ถาถามถงสงกสสะ ชาวพทธทสนใจศกษาพระไตรปฎกจรง ๆ เทานน จงจะรวาเปนสถานทอะไร แตชาวพทธโดยทว ๆ ไปสวนใหญกจะไมรจก แตถาถามถงประเพณพธตกบาตรเทโว ทก ๆ คนคงรจกด เรองราวของการทพระผมพระภาคเสดจไปโปรดพระมารดา บนสวรรคชนดาวดงส ดวยการแสดงพระอภธรรม เมอถงวนมหาปาวารณาพระพทธองคเสดจลงมาจากสวรรค พรอมกบ พระอนทร และพระพรหม ไดเสดจลงบนไดเงน บนไดทอง บนไดแกว จากสวรรคลงมาสโลกมนษย ทประตเมองสงกสสะแหงนในวนนน เปนวนทพระองคไดแสดงอทธปาฏหารย บนดาลใหสรรพสตวมองเหนกนและกน ตลอดทงเทวโลก มนษยโลก และนรก นอกจากนนแมแตสตวดรจฉาน และคนตาบอด กสามารถมองเหนพระพทธองค และบรรดาสตวเหลานนตางก ปรารถนาพทธภมดวยกนทงสน วนดงกลาวนทานเรยกเปน ภาษาบาลวา วนเทโวโรหนะ แปลวาการหยงลงจากเทวโลก จงเปนชอของประเพณ ตกบาตรเทโวนนเอง พทธประวตตอนนเปนเหตการณท นยมเขยนเปนภาพฝาผนงตาม พระอโบสถกนมาก(ภาพท ๑)ขอเชญอานพระสตรตอนน

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ชาดก เลม ๓ ภาค ๖

พระศาสดาทรงกระทำยมกปาฏหารยกำราบเหลาเดยรถย มใชเปนเรองทวไปกบสาวก ทรงทราบความทชนเปนอนมากพากนเลอมใส เสดจลงประทบนงเหนอพระพทธอาสน ทรงแสดงธรรม ฝงปาณชาต ๒๐ โกฏพากนดมนำอมฤต. ตอจากนนทรงพระดำรวา กพระพทธเจาแตปางกอน ทรงกระทำปาฏหารยแลวเสดจไป ณ ทไหน ทรงทราบวา เสดจไปสดาวดงสพภพ จงเสดจลก จากพระพทธอาสน ยางพระบาทเบองขวาเหยยบเขายคนธร พระบาทซายเหยยบยอดเขาสเนร แลวเสดจเขาจำพรรษาเหนอ

๓๒

บณฑกมพลศลา โคนปารฉตตกพฤกษ ภายในระยะกาล ๓ เดอน ทรงแสดงพระอภธรรมกถาแกฝงเทวดา. ฝายบรษทเมอไมทราบสถานทพระศาสดาเสดจไป คดวาเหนพระองคแลวจกพากนไป เลยพากนอยตรงนนเองตลอดไตรมาส. ครนใกลถงปวารณาพระมหาโมคคลลานเถรเจา จงไปกราบทลแดพระผมพระภาคเจาลำดบนน พระศาสดาตรสถามวา กเดยวนสารบตรอยทไหน. กราบทลวาขาแตพระองคผเจรญ เธออยทนคร-สงกสสะกบพวกภกษ ๕๐๐ รปทพากนบวชเพราะเลอมใสในพระยมกปาฏหารยพระ-เจาขา. ตรสวา โมคคลลานะในวนท เจดแตวนน เราจกลงทประตนครสงกสสะ. ฝงชนทตองการจะเหนตถาคต จงชมนมกนทนครสงกสสะเถด. พระเถรเจาทลรบสงวา สาธแลวมาบอกแกบรษทชวยใหบรษททงสนลถงนครสงกสสะ อยหางนครสาวตถ ๓๐ โยชนโดยเวลาครเดยวเทานนเอง. พระศาสดาทรงออกพรรษาปวารณาแลว ตรสแจงแกทาว-สกกะวา มหาบพตร อาตมาภาพจกไปสมนษยโลก.

ทาวสกกะตรสเรยกวษณกรรมเทพบตร มาตรสวา เธอจงกระทำบนไดเพอพระทศพล เสดจมนษยโลกเถด. วษณกรรมเทพบตรนน สรางเปนบนไดสามอน คอทามกลางเปนบนไดแกวมณ ขางหนงเปนบนไดเงน ขางหนงเปนบนไดทอง ทกอนหว-บนไดอยยอดเขาสเนร เชงบนไดจรด ประตนครสงกสสะแวดลอมดวยไพทลวนแลวดวยแกวเจดประการ. พระศาสดาทรงกระทำพระปาฏหารยเปดโลก เสดจลงทางบนไดแกว-มณ อนม ณ ทามกลาง. ทาวสกกะทรงเชญบาตรจวร ทาวสยามทรงเชญวาลวชน ทาว-สหมบดพรหมทรงเชญฉตร. เทพยดาในหมนจกรวาลพากนบชา ดวยของหอมและมาลาอนเปนทพย พอพระศาสดาเสดจประทบ ณ เชงบนได พระสารบตรเถรเจา ถวายบงคมเปนประถมทเดยว. (ภาพท ๒) บรษททเหลอพากนถวายบงคมทหลง. พระศาสดาทรงดำรใน สมาคมนนวาโมคคลลานะ ปรากฏวามฤทธ อบาลปรากฏวาทรงพระวนยแตปญญาคณ ของสารบตรยงไมปรากฏเลย. ไดยนวา ยกเวนเราผสมมาสมพทธเจาแลวผอนทจะได นามวามปญญา เสมอเหมอนเธอไมมเลย เราตองกระทำปญญาคณของเธอใหปรากฏไว แลวทรงตงตนถามปญหา ของปถชนกอน. ปถชนพวกเดยวพากนกราบทลแกปญหานน. ตอจากนนทรงถามปญหาในวสยแหงเหลาพระโสดาบน. เหลาโสดาบนเทานนพากน กราบทลแกปญหานน. พวกปถชนไมรเลย. ตอจากนนทรงถามปญหาในวสยพระสกทาคาม พระอนาคาม พระขณาสพ และพระมหาสาวกโดย ลำดบ. ทานท

นอยคนนกจะรจก สงกสสะ ๓๓

ดำรงในชนตำ ๆ ไมทราบปญญาแมนนเลย ทานทดำรงในภมสง ๆ เทานนพากน กราบทลแก. แมถงปญหาในวสยแหงอครสาวก พระอครสาวกกราบทลแกได. พวกอนไมรเลย ตอจากนนตรสถามปญหาในวสยแหงพระสารบตรเถรเจา. พระเถรเจาองคเดยวกราบทลแกได. พวกอนไมรเลย ฝงคนพากนถามวา พระเถรเจาทกราบทล กบพระศาสดานน มนามวาอะไร พอฟงวา ทานเปนธรรมเสนาบดมนามวา สารบตรเถรเจา ตางกลาววามปญญามากจรง ๆ ตงแตบดนนคณคอปญญาอนมากของพระเถรเจากไดปรากฏไปในกลมเทพยดาและมนษย ครงนนพระศาสดาตรสถามปญหาในพทธวสยกะทานวา

ชนเหลาใดเลา มธรรมอนกำหนดไดแลวส

ชนเหลาใดเลาทยงตอง ศกษามจำนวนมากในธรรมวนยน

ดกอนทานผไรทกข เธอมปญญารกษาตวรอด

ถกเราถาม เชญบอกความเปนไปแหงชนเหลานนแกเราดงน

แลวตรสวา สารบตร เธอพงเหนความแหงภาษตโดยยอนไดโดยพสดารอยางไรเลาหนอ. พระเถรเจาตรวจดปญหาแลว เหนวา พระศาสดาตรสถามปฏปทาอนเปนทางบรรลแหงพระเสขะและพระอเสขะกะเรา เลยหมดสงสยคงกงขาในพระ-อธยาศยวา อนปฏปทาทางบรรลอาจ กลาวแกได โดยมขเปนอนมากดวยอำนาจขนธเปนตน เมอเรากราบทลแกโดยอาการไรเลา ถงจก สามารถยดพระอธยาศยของพระ-ศาสดาได. พระศาสดาทรงทราบวา สารบตรหมดสงสยในขอปญหา แตยงกงขาในอธยาศยของเรา แมนวาเรายงไมใหนยเธอไมอาจกลาวแกได จกตองใหนย แกเธอเมอจะประทานนย ตรสวา สารบตรเธอจกเลงเหนภตน. ไดยนวา พระองคทรงมพระปรวตก อยางนวา เมอสารบตรจกถออธยาศยของเรากลาวแก ตองแกดวยอำนาจ-ขนธ. พอทรงประทานนย ปญหานนกระจางแกพระเถระเจาต งรอยนยพนนย.ทานยดตามนยทพระศาสดาประทาน กราบทลแกปญหาในพทธวสยได. พระศาสดาทรงแสดงธรรมแกบรษทประมาณ ๑๒ โยชน. ปาณชาต ๓๐ โกฏดมนำอมฤตแลว.พระศาสดาทรงสงบรษท แลวเสดจจารกถงพระนครสาวตถโดยลำดบ.. ..................

๓๔ นอยคนนกจะรจก สงกสสะ

ทานทมความสนใจในการศกษาพระอภธรรมคงไดทราบแลววาพระผมพระภาคไดแสดงพระอภธรรม เพอเปนการโปรดพระมารดา บนสวรรคชนดาวดงส ตลอดเวลา ๓ เดอนอนเปน พรรษาท ๗ ของการเผยแผพระศาสนา พระสตรนแสดงวาพระสมมาสมพทธเจาวาทรงมฐานะสงสด เหนอกวาเทวดา และพรหมทงหลาย แลวยงแสดงใหเหนวาการอบรมเจรญปญญามลำดบขน เปนครงแรกทพระบรมศาสดาทรงประกาศวาพระสารบตร เปนอครสาวกทมปญญา สงสดรองจากพระองค และสาวกองคอน ๆ กมปญญาแตกตางกนไปตามฐานะ

เมองสงกสสะ ในสมยพทธกาล อยในแควนปญจาละ ซงอยบรเวณลมแมนำคงคาตอนบน มแควนโกศลอยทางทศตะวนออกและแควนกรรฐ อยทางทศตะวนตกเมองหลวงชอหสดนประ เมองสงกสสะ ปจจบนชาวอนเดยเรยก สงกสสะ Sankissa หรอ

๑

๒๓

๔

๕ ๖

นอยคนนกจะรจก สงกสสะ ๓๕

สมกสยะ Samkasya ในอดตตง อยคกบเมอง กนยากพชะ Kanyakubja ซงปจจบนยงเปนเมองอยแตชอไดเปลยนเปนเมอง คานเนาจ Kannauj สวนเมองสงกสสะไดรางไปเปนซากปรกหกพง ขนอยกบเมอง Farrukhabad หางออกไป จากเมองประมาณ ๔๗ กม.

ดวยเวลาผานมานาน สภาพเมองสงกสสะไดมกษตรยผลดเปลยนปกครองเปลยนไป หลายสมย พทธสถานตาง ๆ ไดถกเปลยนไปเปนศาสนาเชน และฮนดจนหมดเหลอหลกฐานท สำคญทสด คอเสาอโศก Asokan Pillar (ภาพท ๓) คำจารกจากสมยคปตะ หนแกะสลก (ภาพท ๔) เรองราวตาง ๆ ประกอบกบคมภรของหลวงจนฟาเหยนหรอพระถงซมจง ซงไดเดนทางมาศกษาอยทเมองกนยาพชะ ถง ๗ ป จงเปนหลกฐานทตกทอดมาใหอนชนไดศกษากน การเดนทางมายงสถานทนกไมใชเรอง งาย ๆ แมแตชาวอนเดยกยง แทบจะไมมใครรวาสำคญอยางไร

สำหรบการเดนทางวนนกเพงเปนวนท ๓ เทานนใชไหมครบ ยงไมเหนอยและเบออาหาร กนมากเทาไหร เราออกจาก อครา มงตรงมาทางทศตะวนออกของรฐอตรประเทศ เยยมชมสงกสสะนคร หวงวาคงไดมพทธานสต ระลกถงพระบรมโลกนาถผมเมตตาตอสตวโลกตามสมควรแกเหตปจจยนะครบ เราตองขามแมนำคงคา บรเวณเมองKanpur มงหนาสเมอง Lucknow อนเปน เมองหลวงของอตรประเทศ แมนำคงคาสายนเองแหละครบ ทไหลลงใต ผานเมองพาราณส ซง พวกเราจะไดยอนกลบลงมาลองแมนำชมประเพณลางบาปกนอาทตยหนา

เมอง Lucknow คงตงชอตามชอของพระลกษณ นองชายของพระราม Lak-shamana ตอ ๆ มาไดถกเรยกเพยนไปตามธรรมดาของประเทศทถกปกครองโดยฝรงอยาง มมไบ กถกเรยก เปน บอมเบย พาราณส กลายเปน บนนาเรส Kolkata กกลายเปนCalgutta อะไรประมาณนน ลคเนาว เปนเมองทมประชากรหนาแนนมากเมองหนงของอนเดย ปจจบนมผคนแออดอย ประมาณ ๒.๖ ลานคน และกเปนชมทางรถไฟทจะเชอมตอไปยงเมอง Delhi, Nagpur , Jaipur, Vanares หรอพาราณส Patna และเมองอน ๆ ภาพทเหนจงเปนความชลมน วนวายของสถาน รถไฟ ลคเนาว (ภาพท ๕)

๓๖ นอยคนนกจะรจก สงกสสะ

สมยกอนคนไทย หากใครเดนทางมานมสการสงเวชนยสถาน แลวตองการจะเดนทางตอไปเทยว ทชมาฮาล ละก ตองมาสดฝน ทเมองลคเนาวนกอนเพอขนรถไฟตอไปยงอครา ดวยความหวงวา เดยวจะไดขนตนอนในโบก รฟข (รถไฟแขก) หลบใหสบาย สมกบทเขารำลอวาเรอง รถไฟในอนเดยน องกฤษ มาวางระบบไวใหอยางดนาสบาย แต......ชวตเปนของไมแนนอน ระบบองกฤษ ไมเคยประกนวาจะใชไดในอนเดยอะไรกเกดขนได ขบวนรถไฟทตวบอกไววาจะมา ตอน ๒ ทม กอาจเลอนเวลาเปนตสองเสยเฉย ๆ ผโดยสารทงหลายกอาจจะมสภาพทตองนอนหนาว ปะปนกบวว เปนโคจรรปเหมอนในภาพท ๖ นกได

สำหรบพวกเรา การเดนทางครงน ยงโชคดทไมตองมการตอรถไฟ เปลยนรถยนตเหมอนสมยกอน คนนจะไดเขาพกทโรงแรม Piccadily Hotel ชอเหมอนอยในลอนดอน ประเทศ องกฤษจะมาตรฐานองกฤษ หรอมาตรฐานอนเดย คนนกคงไดรหรอกครบ

หลบใหสบาย อนโมทนาครบ

นอยคนนกจะรจก สงกสสะ ๓๗

บนทกการเดนทาง วนท ๓๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

๓๘ นอยคนนกจะรจก สงกสสะ

บนทกธรรม

นอยคนนกจะรจก สงกสสะ ๓๙

๖ มงสเมองสาวตถถาใครเคยอานพระไตรปฏก หรอบทสวดมนตบางบททมาจากพระสตร จะตอง

เคยไดพบขอความวา “เอวมเม สต เอก สมย ภควา สาวตถย วหรต เชตวเน อนาถปณฑกสส อาราเมฯปฯ ภควนต” ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน (ภาพท ๑) อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ ใกลพระนครสาวตถ ขอความนจะขนตนพระสตรจำนวนมาก คำวาขาพเจานนหมายถงพระอานนท ทานไดกลาววาทานฟงมาจากทใด พระสตรจำนวนมากทสดเปนเหตการณและคำเทศนาทเกดขนทวหารเชตวน กรงสาวตถ ทเรากำลงเดนทางไปใน วนนนนเอง

เมอเราเดนทางจากเมองหลวง เรากจะไดเหนชวตของคนสวนใหญของอนเดยทแตกตางจากพวกเรา (ภาพท ๒) ชาวบานผลตเชอเพลงไวใชแทนฟน จากการทเอามลโคมาผสม กบฟางขาวสบผสมกนเปนเนอเดยวขยำใหเปยกแลวโปะขางฝาบานเอาไว(ภาพท ๓) นอกจากเปนทตากและทเกบอยางดทำใหผนงบานมส และพนผวทแปลกไมเหมอนใครแลว (ภาพท ๔) ยงมกลนเฉพาะตว จะเหมนกไมใช หอมกไมเชง แตพวกคนอนเดยบอกวาในการทำ “นาน” เปนโรตชนดหนงเปนอาหารหลกใชบรโภคแทนขาวทำดวยแปงอบในเตาททำดวยดน ถาใชเชอเพลงอน ๆ รสชาดจะไมด ตองอบดวยมลโคตากแหงถงจะอรอย ถามโอกาสทกทานลองชมดใหไดนะครบ

วนน เราจะเดนทางออกจากเมองลคเนาวขนไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอมงสกรงสาวตถอนมพระพทธประวตตอเนอง ยาวนาน ถงแมวาจะไมไดเปนหนงในสงเวชนยสถานทงส แตกมความสำคญมากตอพวกเราท ศกษาพระธรรมตามพระไตรปฎก ชมพทวปในสมยพทธกาลแบงการปกครองเปนมหาชนบท หรอแควนถง๑๖ แควน เชน แควนกาส มคธ มลละ โกศล วชช อวนต วงสะ คนธาระ สมยกอนมเรองราวการปกครอง ศาสนา วฒนธรรมของเมองตาง ๆ เกดขนเสอมไปอยางสลบซบซอนมากมาย มการบนทกเรองราวในพระเวทย คมภรของพราหมณ ของภารตะใหศกษาคนความากมาย เมองเปลยนไป กษตรยราชวงศเสอมไป แตดเหมอนชาวบานจะมชวตความเปนอยเหมอนเดม

๔๐

๗

๑ ๒

๓ ๔

๕ ๖

มงสเมองสาวตถ ๔๑

เมองสาวตถนขนอยกบแควนโกศล ปกครองโดยพระเจาปเสนทโกศล สมยหลงมเมองอโยธยาเปนเมองหลวง ปจจบนเมองนกยงอยแตไปปกครองอยรวมกบเมองทชอเปนอนเดยวา Faizabad อยรมแมนำ Saryu กรงสาวตถตงอยเกอบจะตดชายแดนเขตประเทศเนปาล ปจจบนเปนเมองรางไปแลวเหลอแตซากปรกหกพง ฝงดนอย รอใหนกโบราณคดมาขดคนตอไป

ตอนปลายพทธกาล กษตรยแควนโกศลซงเปนโอรสของพระเจาปเสนทโกศลชอพระเจาวทฑภะ ไดขยายอาณาจกรรกรานขนไปทางเหนอและไดบกทำลายบานเมองของวงศศากยะจนหมดสน แตในตอนหลง มเชอสายศากยะชอ จนทรคปต ไดเคยเปนพนธมตรรวมรบกบพระเจาอลกซานเดอรแหงกรก หนรอดมาตงราชวงศใหมชอโมรยะซงทจรงมเชอสายมาจาก วงศศากยะของพระพทธเจา และรนหลานไดสรางบานเมองเจรญยงใหญแผไพศาล สามารถสบตอพระศาสนาไดตอมา กษตรยองคนนกคอพระเจาอโศกมหาราชผครองเมองปาตลบตร แหงแควนมคธ นนเอง

นครสาวตถ เปนทตงของวหารเชตวน (ภาพท ๖) อนมความสำคญทเปนศนย-กลางของการเผยแผพระศาสนาของพระผมพระภาค จงขอเชญอานพระสตรทเปนเรองเกยวกบ การสรางพระอารามหลวงเชตวนแหงน .........

พระวนยปฎก จลวรรค เลม ๗ ภาค ๒

อนาถบณฑกคหบดสรางพระเชตวน

[๒๕๖] สมยนน อนาถบณฑกคหบดเปนคนมมตรสหายมาก มวาจาควรเชอถอ ครนเสรจกจนนในเมองราชคฤหแลว กลบไปสพระนครสาวตถไดชกชวนชาวบานระหวางทางวา ทานทงหลาย จงชวยกนสรางอาราม จงชวยกนสรางวหาร เรมบำเพญ-ทาน เพราะเวลานพระพทธเจาอบตในโลกแลว

อนง พระองคอนขาพเจาไดนมนตแลว จกเสดจมาโดยทางน ครงนน ชาวบานเหลานนทอนาถบณฑกคหบดชกชวนไว ตางพากนสรางอาราม สรางวหารเรมบำเพญทานแลว ครนอนาถบณฑกคหบดไปถงพระนครสาวตถแลว เทยวตรวจดพระนครสาวตถ

๔๒ มงสเมองสาวตถ

โดยรอบวา พระผมพระภาคเจาควรจะประทบอยทไหนดหนอ ซงเปนสถานทไมไกลนกไมใกลนก จากหมบานมคมนาคมสะดวกชาวบานบรรดาทมความประสงคไปมาไดงายกลางวนมคนนอย กลางคนเงยบมเสยงอกทกนอยปราศจากกลนไอของคน เปนสถานควรแกการประกอบกรรมในทลบของมนษยชนสมควรเปนทหลกเรน อนาถบณฑกคหบดไดเหนพระอทยานของเจาเชตราชกมารซงเปนสถานไมไกลนก ไมใกลนกจากหมบาน มการคมนาคมสะดวก ชาวบานบรรดาทมความประสงคไปมาไดงายกลางวนมคนนอย กลางคนเงยบ มเสยงอกทกนอย ปราศจากกลนไอคน เปนสถานควรแกการประกอบกรรมในทลบของมนษยชน สมควรเปนทหลกเรน ครนแลว จงเขาเฝาเชตราชกมาร กราบทลวา ขอใตฝาพระบาทจงทรงประทานพระอทยานแกเกลากระหมอม เพอจดสรางพระอาราม พระเจาขาเจาเชตราชกมารรบสงวา ทานคหบดอารามเราใหไมได แตตองซอดวยลาดทรพยเปนโกฏ

อ. อาราม พระองคทรงตกลงขายหรอ พระเจา

ช. อาราม ฉนยงไมตกลงขาย ทานคหบด

เจาชายกบคหบด ไดถามมหาอำมาตยผพพากษาความวา เปนอนตกลงขายหรอไมตกลงขาย มหาอำมาตยผพพากษาตอบวา เมอพระองคตราคาแลว อารามเปนอนตกลงขาย จงอนาถบณฑกคหบด สงใหคนเอาเกวยนบรรทกเงนออกมาเรยงลาดรมจดกน ณ อารามเชตวน เงนทขนออกมาคราวเดยว ยงไมพอแกโอกาสหนอยหนงใกลซมประต จงอนาถบณฑกคหบด สงคนทงหลายวา พนายพวกเธอจงไปขนเงนมาเรยงในโอกาสน ขณะนน เจาเชตราชกมารทรงรำพงวา ทอนนอยนจกไมมเหลอ โดยทคหบดนบรจาคเงนมากเพยงนน จงเจาเชตราชกมารตรสกะอนาถบณฑกคหบดวา พอแลว ทานคหบด ทานอยาไดลาดโอกาสนเลย ทานจงใหโอกาสนแกฉน ทวางนฉนจกยกให ดงนนอนาถบณฑกคหบด ครำครวญวา เจาเชตราชกมารน ทรงเรองพระนาม มคนรจกมากอน-ความเลอมใสในพระธรรมวนยน ของคนทมคนรจกมากเหนปานน ยงใหญนกแล จงไดถวายทวางนนแกเจาเชตราชกมาร เจาเชตราชกมารรบสงใหสรางซมประตลงในทวางนน สวนอนาถบณฑกคหบดไดใหสรางวหารหลายหลง ไวในพระเชตวน สรางบรเวณสรางซมประต สรางศาลาหอฉน สรางโรงไฟ สรางกปปยกฎ สรางวจจกฎ สรางทจงกรม

มงสเมองสาวตถ ๔๓

สรางโรงจงกรม สรางบอนำสรางศาลาบอนำ สรางเรอนไฟ สรางศาลาเรอนไฟ สรางสระโบกขรณ สรางมณฑป.

อนาถบณฑกคหบดถวายพระเชตวนาราม

[๒๖๙] ครงนน พระผมพระภาคเสดจจารกโดยลำดบ ไดเสดจถงพระนครสา-วตถ ทราบวา พระองคประทบอยทพระเชตวน อารามของอนาถบณฑกคหบดเขตพระ-นครสาวตถนน จงอนาถบณฑกคหบดเขาไปเฝาพระผมพระภาคถวายบงคมนง ณทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผมพระภาควา พระพทธเจาขา ขอพระผม-พระภาค พรอมกบภกษสงฆจงทรงรบภตตาหารของขาพระพทธเจาเพอเสวยในวนพรงน

พระผมพระภาคทรงรบอาราธนาโดยดษณภาพ ครนอนาถบณฑกคหบดทราบวา พระผมพระภาคทรงรบอาราธนา แลวลกจากทนงถวายบงคม ทำประทกษณกลบไป ฯ

[๒๗๐] หลงจากน น อนาถบณฑกคหบดส งใหตกแตงขาทนยโภชน-ยาหารอนประณต โดยลวงราตรนน แลวสงใหคนไปกราบทลภตกาลแดพระผมพระภาควา ถงเวลาแลว พระพทธเจาขา ภตตาหารเสรจแลว ครนเวลาเชา พระผม-พระภาคทรงครองอนตรวาสก ทรงถอบาตรจวรเสดจเขาสนเวศนของอนาถบณฑก-คหบดครนแลวประทบนงบนอาสนะทเขาจดไวถวาย พรอมกบภกษสงฆ จงอนาถบณ-ฑกคหบด องคาสภกษสงฆมพระพทธเจาเปนประมขดวยอาหารของเคยวของฉนอน-ประณตดวยมอของตน จนพระผมพระภาคเสวยเสรจลดพระหตถจากบาตรหามภตรแลว จงนง ณ ทควรสวนขางหนง แลวไดกราบทลวา พระพทธเจาขา ขาพระพทธเจาจะปฏบตอยางไรในพระเชตวนวหาร พระผมพระภาคตรสวา คหบด ถาเชนนนเธอจงถวายพระเชตวนวหารแกสงฆจตรทศ ทงทมาแลวและยงไมมา อนาถบณฑกคหบดรบสนองพระพทธบญชาแลวไดถวายพระเชตวนวหารแกสงฆจตรทศ ทงทมาแลวและยงไมมา

ลำดบนน พระผมพระภาคทรงอนโมทนาอนาถบณฑกคหบด ดวยคาถาเหลานวาดงน :-

๔๔ มงสเมองสาวตถ

คาถาอนโมทนาวหารทาน

[๒๗๑] วหารยอมปองกนหนาวรอนและเนอราย นอกจากนนปองกนงและยง ฝนในสสรฤด นอกจากนน วหารยงปองกนลมและแดดอน-กลาทเกดขนได การ ถวายวหารแกสงฆเพอหลกเรนอย เพอความสขเพอเพงพจารณา และเพอเหนแจง พระพทธเจาทรง สรรเสรญวาเปนทานอนเลศ เพราะเหตนนแล คนผฉลาดเมอเลงเหนประโยชนตน พงสรางวหารอนรนรมยใหภกษ ทงหลายผ พหสตอยในวหารเถดอนง พงมนำใจเลอมใส ถวายขาว นำ ผา และเสนาสนะอนเหมาะสมแกพวกเธอ ในพวกเธอผซอตรง เพราะพวกเธอยอมแสดงธรรม อนเปนเครองบรรเทาสรรพทกขแกเขา อนเขารทวถงแลวจะเปนผไมมอาสวะปรนพพานในโลกน

ครนพระผมพระภาคทรงอนโมทนา อนาถบณฑกคหบดดวยพระคาถาเหลานแลว เสดจลกจากอาสนะกลบไป ฯ

วนท ๔ แหงการเดนทาง ไดเขามาสการอบรมเจรญกศลเพมขนแลวใชไหมครบ กอนอนเราจะตองเชคอนเขาพกยงโรงแรมชอ Lotus Nikko Hotel สาวตถ ฟงชอเหมอนเปนระดบอนเตอรยงไงกไมร ดรปถายมดอกไมบงไวกสวยด (ภาพท ๗) แตไมใชNikko โดยมาตรฐานญปนหรอกครบ อนนคโกอนตะระเดยนะนายจา ๒ - ๓ป จะมกรปขนาดนซกท ทกอยางตองมาพสจนเอาเอง บางหองมแอรครบ แตอยาตกใจ ตดขดเพยงเครองปนไฟฟามกำลงไมพอ เลยไมไดตอสายมาทแอร ใชพดลมไปกอนนะนายจา................. อยาเพงโกรธ....... เรามาทำบญ

หลบสบายและอนโมทนาครบ

มงสเมองสาวตถ ๔๕

บนทกการเดนทาง วนท ๔๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

๔๖ มงสเมองสาวตถ

บนทกธรรม

มงสเมองสาวตถ ๔๗

๗ กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกนนครสาวตถเปนเมองใหญอนดบ ๑ ใน ๖ ของเมองใหญทสดในสมยพทธกาล

ระยะทางหางจากเมอง ลคเนาวมาประมาณ ๑๕๐ กม. ปจจบนอยในการปกครองของอำเภอ Gonda สาวตถเปนเมองของแควนโกศลในอดตซงมเมองอโยธยาเปนเมองหลวงฝายใต มเรองราวใน มหากาพยรามเกยรตอยางยาวนานมากอนสมยพทธกาล เพราะเปนบานเกดของพระราม ชอเมองสาวตถ Sravasti มาจากการทเมองนเคยมพอคาเอาสนคามาขายมากมาย มการถามกนวา ..คมบะดามอตถ แปลวามอะไรขายบาง พอคากจะตอบเหมอน ๆ กนวา ...สะบามอตถ แปลวามทกอยาง ตอบอยางนมาก ๆ จนเปนชอเมอง นาน ๆ เขาชอกเลยเพยนมาเปน สาวตถ

เมอมองจากแผนททางอากาศจะเหนผงเมองสาวตถเปนรปเหมอนพด-จบหรอกลบสมหงายขน มแมนำอจระวดไหลผานทางดานบน สวนครงวงกลมดานลางนอกกำแพงเมองกคอพระวหารเชตวน ตามคมภรวาหางออกไป ๑,๒๐๐ กาว จากประตเมอง ภาพท ๑ กคอขนมาถายบนสถปทานเศรษฐอนาถบณฑกะ ทางดานแมนำ มองไปผานปาละเมาะสดปานนกคอพระวหารเชตวน บรเวณปาละเมาะนจะไมมชาวบานเขามาทำไรทำนาหรออยอาศย รฐบาลคงกนพนทอนรกษไว มองจากแผนท Google Earthจะเหนเปนปาเขยวชดเจน เคยไดยนขาววารฐบาลญปนกำลงเสนองบประมาณชวยเหลอ ขดคนหาหลกฐานทางโบราณคดทงเมองสาวตถ ไมทราบวารฐบาลอนเดยจะตกลงหรอเปลา

ปจจบนแมนำอจระวดไดเปลยนเสนทางไหลขนเหนอหางออกไปหลายกโลมตร นกอาจเปนสาเหตของการยายเมองในอดตกเปนได แตดในแผนทกยงเหนชดวาในอดตเคยมแมนำไหลผาน ในบรเวณเขตเมองสาวตถน มสถานทใหเขาชมไดเพยง๓ แหงเทานน คอสถปทานเศรษฐอนาถบณฑกะ และสถปทานพระองคลมาลซงอยตดกน อกแหงคอวดเชนฐธารองคาร อยตอนลางใกลทางออกไปวหารเชตวนนอกนนกเปนปาอนรกรางวางเปลา

๔๘

ในโอกาสทมาบานทานเศรษฐใจบญ ทกคนกจะไดรบการบอกเลาวาชองลก ๆ ทเหนอยนกคอหองเกบทองคำของทานเศรษฐอนาถปณทกะ (ภาพท ๒) ทมชอเดมวาสทตตะ ทองคำทงหมดทมอยไดถกนำไปซอทดนจากเจาเชต เพอสรางพระวหารเชตวนถวายแดพระบรมศาสดา เพอทำการเผยแผพระศาสนาสบตอมาจนถงอนชนรนหลง

มองออกไปไมไกลคอสถปของทานองคลมาล (ภาพท ๓) จอมโจรผโหดเหยมทไมมใคร ทำใหสงบได มเพยงพระผมพระภาค พระองคทรงแสดงธรรมใหองคลมาลสงบและดวงตาเหนธรรมได ขอเชญอานพระสตร

พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก เลม ๒ ภาค ๒

องคลมาลสตร

พระพทธเจาเสดจไปโปรดองคลมาลโจร

[๕๒๑] ขาพเจาไดสดบมาอยางน:-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระเชตวน อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ. กสมยนนแล ในแวนแควนของพระเจา-ปเสนทโกศล มโจรชอวาองคลมาล เปนคนหยาบชา มฝามอเปอนเลอด ปกใจมนในการ-ฆาต ไมมความกรณาในสตวทงหลาย. องคลมาลโจรนน กระทำบานไมใหเปนบานบางกระทำนคมไมใหเปนนคมบาง กระทำชนบทไมใหเปนชนบทบาง. เขาเขนฆาพวกมนษยแลวเอานวมอรอยเปนพวงทรงไว. ครงนนแล ในเวลาเชา พระผมพระภาคทรงนงแลวทรงถอบาตรและจวร เสดจเขาไปบณฑบาตยงพระนครสาวตถ ครนแลวในเวลาปจฉา-ภต เสดจกลบจากบณฑบาตแลว ทรงเกบเสนาสนะ ทรงถอบาตรและจวร เสดจดำเนน-ไปตามทางทองคลมาลโจรซมอย.

พวกคนเลยงโค พวกคนเลยงปศสตว พวกชาวนาทเดนมา ไดเหนพระผม-พระภาคเสดจดำเนนไปตามทางทองคลมาลโจรซมอย ครนแลว ไดกราบทลพระผม-พระภาควา ขาแตสมณะ อยาเดนไปทางนน ททางนนมโจรชอวาองคลมาลเปนคน-

กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน ๔๙

หยาบชา มฝามอเปอนเลอด ปกใจในการฆาต ไมมความ กรณาในสตวทงหลายองคลมาลโจรนน กระทำบานไมใหเปนบานบาง กระทำนคมไมใหเปนนคมบางกระทำชนบทไมใหเปนชนบทบาง เขาเขนฆาพวกมนษยแลวเอานวมอรอยเปนพวงทรงไว ขาแตสมณะ พวกบรษสบคนกด ยสบคนกด สามสบคนกด สสบคนกด ยอมรวมเปนพวกเดยวกนเดนทางน แมบรษผนนกยงถงความพนาศ เพราะมอขององคลมาลโจร.เมอคนพวกนนกราบทลอยางนแลว พระผมพระภาคทรงนง ไดเสดจไปแลว.

[๕๒๒] แมครงทสอง พวกคนเลยงโค ....ขอความซำ

[๕๒๓] แมครงทสาม พวกคนเลยงโค ....ขอความซำ

[๕๒๔] องคลมาลโจรไดเหนพระผมพระภาคเสดจมาแตไกล.

ครนแลว เขาไดมความดำรวา นาอศจรรยจรงหนอ ไมเคยมเลย พวกบรษสบคนกด ยสบคนกด สามสบคนกด สสบคนกด กยงตองรวมเปนพวกเดยวกนเดนทางนแมบรษพวกนนยงถง ความพนาศเพราะมอเรา เออกสมณะนผเดยว ไมมเพอนชรอยจะมาขม ถากระไร เราพงปลงสมณะเสยจากชวตเถด. ครงนน องคลมาลโจรถอดาบและโลหผกสอดแลงธน ตดตามพระผมพระภาคไปทางพระปฤษฎางค. ครงนนพระผมพระภาคทรงบนดาล อทธาภสงขาร โดยประการทองคลมาลโจรจะวงจนสดกำลงกไมอาจทนพระผมพระภาค ผเสดจไปตามปกต. ครงนน องคลมาลโจรไดมความดำรวานาอศจรรยจรงหนอ ไมเคยม เลยดวยวาเมอกอน แมชางกำลงวง มากำลงวง รถกำลงแลน เนอกำลงวง เรากยงวงตามจบได แตวาเราวงจนสดกำลง ยงไมอาจทนสมณะนซงเดนไปตามปกต ดงน จงหยดยนกลาวกะพระผมพระภาควา จงหยดกอนสมณะจงหยดกอนสมณะ พระผมพระภาคตรสวา เราหยดแลว องคลมาล ทานเลา จงหยดเถด.

องคลมาลโจรละพยศ

[๕๒๕] ครงนน องคลมาลโจรดำรวา สมณศากยบตรเหลานนมกเปนคนพดจรง มปฏญญาจรง แตสมณะรปนเดนไปอยเทยว กลบพดวา เราหยดแลว องคลมาล

๕๐ กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน

ทานเลาจงหยดเถด ถากระไร เราพงถามสมณะรปนเถด. ครงนน องคลมาลโจรไดกราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาความวา ดกรสมณะ ทานกำลงเดนไป ยงกลาววาเราหยดแลว และ ทานยงไมหยด ยงกลาวกะขาพเจาผหยดแลววาไมหยด ดกรสมณะขาพเจาขอถามเนอความนกะทาน ทานหยดแลวเปนอยางไร ขาพเจายงไมหยดแลวเปนอยางไร? พระผมพระภาคตรสวา ดกร องคลมาล เราวางอาชญาในสรรพสตวไดแลวจงชอวาหยดแลวในกาลทกเมอ สวนทานไมสำรวมในสตวทงหลาย เพราะฉะนนเราจงหยดแลว ทานยงไมหยด. องคลมาลโจรทลวา ดกรสมณะ ทานอนเทวดามนษยบชาแลวแสวงหาคณอนยงใหญ มาถงปาใหญเพอจะสงเคราะหขาพเจาสนกาลนานหนอขาพเจานนจกประพฤตละบาป เพราะฟงคาถาอนประกอบดวยธรรมของทาน องคลมาลโจรกลาวดงนแลว ไดทงดาบและอาวธ ลงในเหวลกมหนาผาชน องคลมาลโจรไดถวายบงคมพระบาททงสองของพระสคต แลวไดทลขอบรรพชากะพระสคต ณ ท นนเอง. กแลพระพทธเจาผทรงประกอบดวยพระกรณาทรงแสวงหาคณอนยงใหญ เปนศาสดาของโลกกบทงเทวโลก ไดตรสกะองคลมาลโจรในเวลานนวา ทานจงเปนภกษมาเถด อนนแหละเปนภกษภาวะขององคลมาลโจรนน ดงน. ครงนนแล พระผมพระภาคมพระ-องคลมาลเปนปจฉาสมณะ เสดจจารกไปทางพระนครสาวตถ เสดจจารกไปโดยลำดบเสดจถงพระนครสาวตถแลว.

พระเจาปเสนทโกศลเขาเฝา

[๕๒๖] ไดยนวา ณ ทนน พระผมพระภาคประทบอย ณ พระเชตวน อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ. กสมยนน หมมหาชนประชมกนอยทประตพระราชวง ของพระเจาปเสนทโกศล สงเสยงออองวา ขาแตสมมตเทพในแวนแควนของพระองค มโจรชอวาองคลมาล เปนคนหยาบชา มฝามอเปอนเลอด ปกใจในการฆาตไมมความกรณาในสตวทงหลาย องคลมาลโจรนน กระทำบานไมใหเปนบานบาง กระทำนคมไมใหเปนนคมบาง กระทำชนบทไมใหเปนชนบทบาง เขาเขนฆาพวกมนษยแลวเอานวมอรอยเปนพวงทรงไว ขอพระองคจงกำจดมนเสยเถด. ครงนน พระเจาปเสนทโกศลเสดจออกจากพระนครสาวตถ ดวยกระบวนมาประมาณ ๕๐๐ เสดจเขาไปทางพระอารามแตยงวนทเดยว เสดจไปดวยพระยานจนสดภมประเทศทยานจะไปได

กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน ๕๑

เสดจลงจากพระยานแลว ทรงพระราชดำเนนดวยพระบาทเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวถวายบงคมพระผมพระภาค ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนง.

[๕๒๗] พระผมพระภาคไดตรสกะพระเจาปเสนทโกศลผประทบนง ณทควรสวนขาง หนงแลววา ดกรมหาบพตร พระเจาแผนดนมคธจอมเสนาทรงพระนามวาพมพสาร ทรงทำใหพระองคทรงขดเคองหรอหนอ หรอเจาลจฉว เมองเวสาล หรอวาพระราชาผเปนปฏปกษเหลาอน? พระเจาปเสนทโกศลกราบทลวา ขาแตพระองคผเจรญพระเจาแผนดนมคธ จอมเสนาทรงพระนามวา พมพสารมไดทรงทำหมอมฉนใหขดเคองแมเจาลจฉวเมองเวสาล กมไดทรงทำใหหมอมฉนขดเคอง แมพระราชาทเปนปฏปกษเหลาอน กมไดทำใหหมอมฉนขดเคอง ขาแตพระองคผเจรญ ในแวนแควนของหมอมฉนมโจรชอวาองคลมาล เปนคนหยาบชา มฝามอเปอนเลอด ปกใจในการฆาต ไมมความกรณาในสตวทงหลาย องคลมาลโจรนน กระทำบานไมใหเปนบานบาง กระทำนคมไมใหเปนนคมบาง กระทำชนบทไมใหเปนชนบทบาง เขาเขนฆาพวกมนษยแลวเอานวมอรอยเปนพวงทรงไว หมอมฉนจกกำจดมนเสย.

ภ. ดกรมหาราช ถามหาบพตรพงทอดพระเนตรองคลมาลผปลงผมและหนวดนงหมผากาสายะ ออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต เวนจากการฆาสตว เวนจากการลก-ทรพย เวนจากการพดเทจ ฉนภตตาหารหนเดยว ประพฤตพรหมจรรย มศล มกลยาณ-ธรรม มหาบพตรจะพง ทรงกระทำ อยางไรกะเขา?

ป. ขาแตพระองคผเจรญ หมอมฉนพงไหว พงลกรบ พงเชอเชญดวยอาสนะพงบำรงเขา ดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะและคลานปจจยเภสชบรขาร หรอพงจดการรกษา ปองกนคมครองอยางเปนธรรม ขาแตพระองคผเจรญ แตองคลมาลโจรนน เปนคนทศล มบาปธรรม จกมความสำรวมดวยศลเหนปานน แตทไหน?

ทรงเหนพระองคลมาลแลวตกพระทย

[๕๒๘] กสมยนน ทานพระองคลมาลนงอยไมไกลพระผมพระภาค. พระผม-พระภาค ทรงยกพระหตถเบองขวาขนชตรสบอกพระเจาปเสนทโกศลวา ดกรมหาบพตร

๕๒ กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน

นนองคลมาล. ลำดบนนพระเจาปเสนทโกศล ทรงมความกลว ทรงหวาดหวน พระโลม-ชาตชชนแลว. พระผมพระภาคทรงทราบวา พระเจาปเสนทโกศลทรงกลว ทรงหวาดหวนมพระโลมชาตชชนแลว จงไดตรสกะพระเจาปเสนทโกศลวา อยาทรงกลวเลย มหาบพตรอยาทรงกลวเลย มหาบพตร ภยแตองคลมาลนไมมแกมหาบพตร. ครงนน พระเจาปเสน-ทโกศลทรงระงบความกลว ความหวาดหวน หรอโลมชาตชชนไดแลว จงเสดจเขาไปหาทานองคลมาลถงทอย ครนแลวได ตรสกะทานองคลมาลวา ทานผเจรญ พระองคลมาลผเปนเจาของเรา. ทานพระองคลมาลถวายพระพรวา อยางนน มหาบพตร.

ป. บดาของพระผเปนเจามโคตรอยางไร มารดาของพระผเปนเจามโคตรอยางไร?

อ. ดกรมหาบพตร บดาชอ คคคะ มารดาชอ มนตาน.

๑ ๒

๓ ๔

กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน ๕๓

ป. ทานผเจรญ ขอพระผเปนเจาคคคะมนตานบตร จงอภรมยเถด ขาพเจาจกทำความขวนขวาย เพอจวร บณฑบาต เสนาสนะและคลานปจจยเภสชบรขารแกพระผ-เปนเจา คคคะมนตานบตร. กสมยนน ทานองคลมาลถอการอยในปาเปนวตร ถอเทยวบณฑบาต เปนวตร ถอผาบงสกลเปนวตร ถอผาสามผนเปนวตร. ครงนน ทานองคลมาลไดถวาย พระพรพระเจาปเสนทโกศลวา อยาเลยมหาบพตร ไตรจวรของอาตมภาพบรบรณ แลว.

[๕๒๙] ครงนน พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมพระผมพระภาคแลวจงประทบนง ณ ทควรสวนขางหนง. แลวไดกราบทลวา ขาแตพระองคผเจรญ นาอศจรรยนก ไมเคยมมา ทพระผมพระภาคทรงทรมานไดซงบคคลทใคร ๆ ทรมานไมได ทรงยงบคคลทใคร ๆ ใหสงบไมได ใหสงบไดทรงยงบคคลทใคร ๆ ใหดบไมได ใหดบได เพราะวาหมอมฉนไมสามารถจะทรมานผใดไดแมดวยอาชญา แมดวยศาตรา ผนน พระผมพระภาคทรงทรมานไดโดยไมตองใชอาญาไมตองใชศาตรา ขาแตพระองคผเจรญ หมอมฉนขอทลลาไปในบดน หมอมฉนมกจมากมกรณยะมาก พระผมพระภาคตรสวา ขอมหาบพตรจงทรงทราบกาลอนควรในบดนเถดลำดบนน พระเจาปเสนทโกศลเสดจลกจากทประทบ ถวายบงคมพระผมพระภาคแลวเสดจหลกไป.

พระองคลมาลโปรดหญงมครรภ

[๕๓๐] ครงนนเวลาเชา ทานพระองคลมาลครองอนตรวาสกแลว ถอบาตรและจวร เขาไปบณฑบาตยงพระนครสาวตถ. กำลงเทยวบณฑบาตตามลำดบตรอกอยในพระนครสาวตถ ไดเหนสตรคนหนงมครรภแกหนก. ครนแลวไดมความดำรวาสตวทงหลายยอมเศราหมองหนอ สตวทงหลายยอมเศราหมองหนอ ดงน. ครงนน ทานพระองคลมาลเทยวบณฑบาตในพระนครสาวตถ เวลาปจฉาภตกลบจากบณฑบาตแลวเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมพระผมพระภาคแลวนง ณ ทควรสวนขางหนง. ครนแลวไดกราบทลวา ขาแตพระองคผเจรญ ขอประทานพระวโรกาส เวลาเชาขาพระองคครองอนตรวาสกแลว ถอบาตรและจวร เขาไปบณฑบาตยงพระนครสาวตถกำลงเทยวบณฑบาตตามลำดบตรอกอยในพระนครสาวตถ ไดเหนสตรคนหนงมครรภ

๕๔ กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน

แกหนก. ครนแลวไดมความดำรวา สตวทงหลายยอมเศราหมองหนอ สตวทงหลายยอมเศราหมองหนอ ดงน.

[๕๓๑] พระผมพระภาคจงตรสวา ดกรองคลมาล ถาอยางนน เธอจงเขาไปหาสตรนน และกลาวกะสตรนนอยางนวา ดกรนองหญง ตงแตเราเกดมาแลวจะไดรสกวาแกลงปลงสตวจากชวตหามได ดวยสจจวาจาน ขอความสวสดจงมแกทาน ขอความสวสดจงมแกครรภของทานเถด. ทานพระองคลมาลกราบทลวา ขาแตพระองคผเจรญกอาการนนจกเปนอนขาพระองคกลาวเทจทงรอยเปนแน เพราะขาพระองคแกลงปลงสตวเสยจากชวตเปนอนมาก.

ภ. ดกร องคลมาล ถาอยางนน เธอจงเขาไปหาสตรนน แลวกลาวกะสตรนนอยางนวา ดกรนองหญง ตงแตเราเกดแลวในอรยชาต จะไดรสกวาแกลงปลงสตวเสยจากชวตหา มได ดวยสจจวาจาน ขอความสวสดจงมแกทาน ขอความสวสดจงมแกครรภของทาน เถด.

พระองคลมาลทลรบพระผมพระภาคแลว เขาไปหาหญงนนถงทอย ครนแลวไดกลาว กะหญงนนอยางนวา ดกรนองหญง ตงแตเวลาทฉนเกดแลวในอรยชาต จะแกลงปลงสตวจากชวตทงรหามได ดวยสจจวาจาน ขอความสวสดจงมแกทาน ขอความสวสดจงมแกครรภของทานเถด. ครงนน ความสวสดไดมแกหญง ความสวสดไดมแกครรภของหญงแลว.

พระองคลมาลบรรลพระอรหต

[๕๓๒] ครงนน ทานพระองคลมาลหลกออกจากหมอยแตผเดยว เปนผไมประมาท มความเพยร มตนสงไปแลวอยไมนานนก กกระทำใหแจงซงทสดพรหมจรรยอนไมมธรรมอน ยงกวาทกลบตรทงหลายผออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตตองการ ดวยปญญาอนยงเองในปจจบนแลวเขาถงอย ไดรชดวา ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลวกจทควรทำทำเสรจแลว กจอนเพอความเปนอยางนอกมไดม ดงน. กทานพระองคลมาลไดเปนอรหนตองคหนงในจำนวนพระอรหนตทงหลาย.

กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน ๕๕

[๕๓๓] ครงนนเวลาเชา ทานพระองคลมาลนงแลว ถอบาตรและจวร เขาไปบณฑบาตในพระนครสาวตถ. กเวลานนกอนดน ... ทอนไม ... กอนกรวดทบคคลขวางไปแมโดยทางอน กมาตกลงทกายของทานพระองคลมาล ทานพระองคลมาลศรษะแตกโลหตไหล บาตรกแตก ผาสงฆาฏกฉกขาด เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ.พระผมพระภาคไดทอดพระเนตรทานพระองคลมาลเดนมาแตไกล ครนแลวไดตรสกะทานพระองคลมาลวา เธอจงอดกลนไวเถดพราหมณ เธอจงอดกลนไวเถดพราหมณเธอไดเสวยผลกรรมซงเปนเหตจะใหเธอ พงหมกไหมอยในนรกตลอดปเปนอนมากตลอดรอยปเปนอนมาก ตลอดพนปเปนอนมากในปจจบนนเทานน.

พระองคลมาลเปลงอทาน

[๕๓๔] ครงนน ทานพระองคลมาลไปในทลบเรนอย เสวยวมตสข เปลงอทานนในเวลานนวา กผใด เมอกอนประมาท ภายหลงผนนไมประมาท เขายอมยงโลกนใหสวางดงพระจนทรซงพนแลวจากเมฆ ฉะนน ผใดทำกรรมอนเปนบาปแลว ยอมปดเสยไดดวยกศล ผนนยอมยงโลกนใหสวาง ดจพระจนทรซงพนแลวจากเมฆ ฉะนน ภกษใดแลยงเปนหนม ยอมขวนขวายในพระพทธศาสนา ภกษนนยอมยงโลกนใหสวาง ดจพระ-จนทรซงพนแลวจากเมฆ ฉะนน ขอศตรทงหลายของเราจงฟงธรรมกถาเถด ขอศตรทงหลายของเราจงขวนขวายในพระพทธศาสนาเถด ขอมนษยทงหลายทเปนศตรของเราจงคบสตบรษผชวนใหถอธรรมเถด ขอจงคบความผองแผวคอขนต ความสรรเสรญคอเมตตาเถด ขอจงฟงธรรมตามกาล และจงกระทำตามธรรมนนเถด ผทเปนศตรนน ไมพงเบยดเบยนเราหรอใคร ๆ อนนนเลย ผถงความสงบอยางยงแลว พงรกษาไวซงสตวทสะดงและทมนคง คนทดนำ ยอมชกนำไปได ชางศรยอมดดลกศรได ชางถากยอมถากไมไดฉนใด บณฑตทงหลาย ยอมทรมานตนได ฉนนน คนบางพวก ยอมฝกสตว ดวยทอนไมบาง ดวยขอบาง ดวยแสบาง เราเปนผทพระผมพระภาคทรงฝกแลว โดยไมตองใชอาญาไมตองใชศาตรา เมอกอนเรามชอวาอหงสกะ แตยงเบยดเบยนสตวอย วนนเรามชอตรงความจรง เราไมเบยดเบยนใคร ๆ เลย เมอกอนเราเปนโจร ปรากฏชอวาองคลมาล ถกกเลสดจหวงนำใหญพดไป มาถงพระพทธเจาเปนสรณะแลว เมอกอนเรามมอเปอนเลอดปรากฏชอวา องคลมาล ถงพระพทธเจาเปนสรณะ จงถอนตณหาอนจะนำไปสภพเสยได

๕๖ กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน

เรากระทำกรรมทจะใหถงทคตเชนนนไวมาก อนวบากของกรรมถกตองแลว เปนผไมมหนบรโภคโภชนะ พวกชนทเปนพาลทรามปญญา ยอมประกอบตามซงความประมาท สวนนกปราชญทงหลายยอมรกษาความไมประมาทไว เหมอนทรพยอนประเสรฐ ฉะนนทานทงหลายจงอยาประกอบตามซงความประมาท อยาประกอบตามความชดชมดวยสามารถความยนดในกาม เพราะวาผไมประมาทแลว เพงอย ยอมถงความสขอนไพบลยการทเรามาสพระพทธศาสนานนน เปนการมาดแลว ไมปราศจากประโยชน ไมเปนการคดผด บรรดาธรรมทพระผมพระภาคทรงจำแนกไวดแลว เรากไดเขาถงธรรมอนประเสรฐสดแลว (นพพาน) การทเราไดเขาถงธรรมอนประเสรฐสดนนน เปนการถงดแลว ไมปราศจากประโยชน ไมเปนการคดผด วชชา ๓ เราบรรลแลว คำสอนของพระพทธเจาเรากระทำแลวดงน.

จบองคลมาลสตร

ขอความพระสตรคอนขางยาว แตกคงไมไดยาวเกนไปกวาบทภาพยนตรทเขาเอามาแตงเตมกนเพอใหดเปนความบนเทงนะครบ ภาพท ๔ นแหละครบ เปนสถปองคล-มาล ชองตรงกลางอาคารจะมลกษณะเปนหองเดนเขาไปได เสรจแลวกจะมชองตำ ๆแคบ ๆ พอทคนจะเลอยตว ลอดออกไปขาง ๆ สถปไดแบบนากลวนด ๆ กมคำบอกเลาวาหากใครอธษฐานขออะไรแลวมดลอดชองแคบนออกไปไดกจะสมปรารถนา มโชคด มโรคภยไขเจบกจะหาย หลายคนกจะนยมเขาไปลอดด แตจะมโชคสมปรารถนาเพยงไรยงไมสามารถสรปได

มอยสมยหนงเมอรถบสของพวกเรามาจอด ทานผอาวโสทรวมทางนงตดกนมากบรถเรากเลากบผเขยนวา ครงหนงลกชายไมสบาย ปวยรกษาไมหาย กเคยมาลอดถำนและอธษฐาน ตอนลอดถำกไดเกบกอนหนสดำเอาไปเปนทระลกบชา หลงจากนนทกคนในรถกลงไปทองเทยวชมสถปทงสองแหงนจนกระทงกลบเขามาในรถ ผเขยนกไดถามทานผอาวโสทานนนวา หนดำ ๆ อยางนหรอเปลาครบ เกบเอากลบไปบานจะดหรอครบไมรทางเจาของเขาหวงหรอเปลา ยงไมอยากเปนนวท ๑,๐๐๑ ขององคลมาลนะครบ

กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน ๕๗

มการวพากษวจารณกนใหญวา เอาไปดไมดกอาจโชครายเปนโรครกษาไมหายขนมาจะวายงไง..... ถาทก ๆ คนเชอวาเอาอฐ หนเหลานกลบไปบานแลวจะมโชค-ลาภ อกหนอย สถปนคงหมดเปนแน... บางคนเคยเอาของตองหามเหลานไปแลวประสบเคราะหกรรมตาง ๆ นา ๆ มคนหน งเอาไปแลว ธรกจลมละลายต งสองรอบตองฝากพวกทวรเอากลบมาคน..บรอว .. ขณะนนรถบสกำลงจะถอยออกจากทจอดผเขยนเรมตาแหกแลว... เลยตองรองวา ... เดยว ๆ บาบ...อยาเพงไป...เปดประตรถหนอย...จะเอาหน องคลมาลไปคน เสรจแลวกลงจากรถเพอจะวงขามถนนเอาหนไปเกบทสถปทนใดนนกมเสยงคนในรถรองเรยกขนมาวา....

พ ๆ ๆ ๆ ...... เดยว ๆ ...หนฝากดวย .. หนกฝากดวย ... ไมเอาแหลว ... หนองคลมาล ..... เอาไปเดวถกตดนว ... ไมอยากเปนนวทหอยคอ องคลมาล ....คอยยงชวหนอย ยงมเพอน ............... เฮอ ... วงซะเหนอย ......

ทงเครยด ทงขำ เปนธรรมะ

๕๘ กรงสาวตถ มหาโจรและมหาเศรษฐ อยทนดวยกน

๘ วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษาพระผมพระภาคบำเพญพทธกจอยในเมองสาวตถนานถง ๒๕ พรรษา โดย

อยทเชตวน ๑๙ พรรษา และทปพพารามวหารของนางวสาขาสรางถวายอก ๖ พรรษาจงนบวาพระพทธองคไดเสดจมาประทบทเชตวนนานทสดในการเผยแผพระศาสนา(ภาพท ๑) ทพระเชตวนวหาร และกรงสาวตถน พระพทธองคไดเทศนาพระสตรไวถง๘๗๑ สตร เปนฑฆะนกาย ๖ สตร, มชฌมนกาย ๗๕ สตร, สงยตนกาย ๗๓๖ สตรและองคตรนกาย ๕๔ สตร มพระสตรทสำคญและเปนทรจกกนด และนยมสวดกนมากในปจจบนคอ มงคลสตร ขอเชญอานและศกษาด .........

มงคลสตรในขททกปาฐะ

[๕] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ ใกลพระนครสาวตถ ครงนนแล ครนปฐมยามลวงไป เทวดาตนหนงมรศมงามยงนก ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวางไสว เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมแลวยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ครนแลว ไดกราบทลพระผม-พระภาคดวยคาถาวา

[๖] เทวดาและมนษยเปนอนมาก ผหวงความสวสด ไดพากน คดมงคลทงหลาย ขอพระองคจงตรสอดมมงคล พระผมพระภาคตรสพระคาถาตอบวาการไม-คบคนพาล ๑ การคบบณฑต ๑ การบชาบคคลทควร บชา ๑ นเปนอดมมงคล การอยใน ประเทศอนสมควร ๑ ความเปนผมบญอนกระทำแลวในกาลกอน ๑ การตงตน-ไวชอบ ๑ นเปนอดมมงคล พาหสจจะ ๑ ศลป ๑ วนยทศกษาดแลว ๑ วาจา-สภาษต ๑ นเปนอดมมงคล การบำรงมารดาบดา ๑ การสงเคราะหบตรภรรยา ๑การงานอนไมอากล ๑ น เปนอดมมงคลทาน ๑ การประพฤตธรรม ๑การสงเคราะหญาต ๑ กรรมอนไมมโทษ ๑ นเปนอดมมงคล การงดการเวนจาก-บาป ๑ ความสำรวมจากการดมนำเมา ๑ ความไมประมาทในธรรมทงหลาย ๑

๕๙

๗

๑ ๒

๓๔

๕ ๖

๘

๖๐ วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา

นเปนอดมมงคล ความเคารพ ๑ ความประพฤตถอมตน ๑ ความสนโดษ ๑ความกตญญ ๑ การฟงธรรมโดยกาล ๑ นเปนอดมมงคล ความอดทน ๑ความเปนผวางาย ๑ การไดเหนสมณะทงหลาย ๑ การสนทนาธรรมโดยกาล ๑นเปนอดมมงคล ความเพยร ๑ พรหมจรรย ๑ การเหนอรยสจ ๑ การกระทำ-นพพานใหแจง ๑ นเปนอดมมงคล จตของผใดอนโลกธรรมทงหลายถกตองแลวยอมไมหวนไหว ๑ ไมเศราโศก ๑ ปราศจากธล ๑ เปนจตเกษม ๑ นเปนอดมมงคลเทวดาและมนษยทงหลาย ทำมงคลเชนนแลว เปนผไมปราชยในขาศกทกหมเหลายอมถงความสวสดในททกสถาน นเปน อดมมงคลของเทวดาและมนษยเหลานน ฯ

จบมงคลสตร

พระวหารเชตวนไดรบการดแลอยางดมการลอมรวกนไมใหผคนทวไป เขามาบกรกทำลาย เมอเดนเขาประตหนาจะเหนวามการบรณะไปตามรองรอยของอาคารเกาทางดานซายจะเปนกฏของอครสาวก พระอรหนตองคสำคญกจำพรรษาอยทอารามนเชน พระอานนท ราหล โมคคลลานะ สารบตร องคลมาล ตรงไปจะเปนตนโพธทพระอานนทปลกเอาไว (ภาพท ๒) ทางดานซายมอเปนพระคนธกฎทประทบของพระพทธเจา (ภาพท ๓)

บรเวณทว ๆ ไปมตนไมใหญขนมากมายเปนลกษณะสวนทเยนรมรนเปนอยางยง (ภาพท ๔)

นอกจากนนยงมองเหนอฐทเรยงเปนวงกลม เหมอนบอนำแตปดฝาและไมฉาบปน เตยเลกใหญสงตางขนาดกน ซงจะเปนสถปบรรจสารรกธาตของทานพระอรหนตทงหลาย

ดานขวามอเลยเขาไปกคอทประชมสงฆ หรอธรรมสภา (ภาพท ๕) สถานทนเองทเกด เรองราวสำคญมากมาย ครงหนงมหญงงามชอนางจญจมานวกา บกมาถงธรรมสภา แหงนมากลาวตพระพทธเจา เปนเหตการณทพระพทธองคทรงมชยชนะในการกลาว รายจากแผนการของพวกเดยรถย และปรากฎในบทสวดทเรยกวาสวดพาหง ขอเชญ อานพระสตร .........

วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา ๖๑

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย คาถาธรรมบท เลม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓

๙. เรองนางจญจมาณวกา [๑๔๕]

ขอความเบองตน

พระศาสดาเมอประทบอยในพระเชตวน ทรงปรารภนางจญจมาณวกา ตรสพระธรรมเทศนานวา “เอกธมมมตตสส ๑“ เปนตน. พวกเดยรถยรษยาพระพทธศาสนาความพสดารวา ในปฐมโพธกาล เมอสาวกของพระทศพลมมากหาประมาณมได. เมอพวกเทวดาและมนษยหยงลงสอรยภม, เมอการเกดขนแหงพระคณของพระศาสดาแผไปแลว. ลาภสกการะเปนอนมากเกดขนแลว. พวกเดยรถย เปนผเชนกบแสงหงหอยในเวลาดวงอาทตยขน เปนผเสอมลาภสกการะ. พวกเดยรถยเหลานน ยนในระหวางถนน แมประกาศใหพวกมนษยรแจงอยอยางนนวา “พระสมณโคดมเทานนหรอเปนพระพทธเจา. แมพวกเรากเปนพระพทธเจา; ทานทเขาใหแลวแกพระสมณโคดมนนเทานนหรอ มผลมาก. ทานทเขาใหแลวแมแกเราทงหลายกมผลมากเหมอนกน;ทานทงหลาย จงให จงทำ แกเราทงหลายบาง” ดงนแลว ไมไดลาภสกการะแลว ประชมคดกนในทลบวา “พวกเรา พงยงโทษใหเกดขนแกพระสมณโคดม ในระหวางมนษยทงหลาย พงยงลาภสกการะใหฉบหายโดยอบายอะไรหนอแล ?” กาลนนในกรงสาวตถมนางปรพาชกาคนหนง ชอวาจญจมาณวกา เปนผทรงรปอนเลอโฉม ถงความเลศดวยความงาม เหมอนนางเทพอปสรฉะนน,รศมยอมเปลงออกจากสรระของนางนน.

นางจญจมาณวการบอาสาพวกเดยรถย

ลำดบนน เดยรถยผมความรเฉยบแหลมคนหนง กลาวอยางนนวา “เราทงหลายอาศยนางจญจมาณวกา พงยงโทษใหเกดขนแกพระสมณโคดมยงลาภสกการะ(ของเธอ) ใหฉบหายได.” เดยรถยเหลานน รบรองวา “อบายนมอย.” ตอมา นางจญจมาณวกานนไปสอารามของเดยรถยไหวแลวไดยนอย. พวกเดยรถยไมพดกบนาง.นางจงคดวา “เรามโทษอะไรหนอแล ?” แมพดครงท ๓ วา “พระผเปนเจาทงหลายดฉนไหว” ดงนแลวจงพดวา “พระผเปนเจาทงหลาย ดฉนมโทษอะไรหนอแล ? เพราะเหตอะไร ทานทงหลาย จงไมพดกบดฉน ?”

๖๒ วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา

เดยรถย. นองหญง เจายอมไมทราบซงพระสมณโคดม ผเบยดเบยนเราทงหลายเทยวทำ เราทงหลายใหเสอมลาภสกการะหรอ ?

นางจญจมาณวกา. ดฉนยงไมทราบ เจาขา. กในเร องน ดฉนควรทำอยางไรเลา?

เดยรถย. นองหญง ถาเจาปรารถนาความสขแกเราทงหลายไซร,จงยงโทษใหเกดขนแก พระสมณโคดมแลว ยงลาภสกการใหฉบหายเพราะอาศยตน.

นางกลาววา “ดละ พระผเปนเจาทงหลาย. ขอนจงเปนภาระของดฉนเอง. ทานทงหลาย อยาคดแลว” ดงนแลว หลกไป หมผามสดจแมลงคอมทอง มของหอมและระเบยบ ดอกไมเปนตนในมอ มงหนาตรงพระเชตวน ไปอยในสมยเปนทฟงธรรมกถาแหงชน ชาวเมองสาวตถแลวออกไปจากพระเชตวน ตงแตกาลนน เพราะความทนางเปนผฉลาด ในมารยาทของหญง. เมอผอนถามวา “นางจะไปไหนในเวลาน ?” จงกลาววา“ประโยชน อะไรของทานทงหลายดวยททเราไป” พกอยในวดของเดยรถยในทใกลพระ-เชตวน เมอคนผเปนอบาสกออกจากพระนครแตเชาตร ดวยหวงวา “จกถวายบงคมพระผมพระภาคเจา” (นาง) ทำทเหมอนอยในพระเชตวน เขาไปสพระนคร เมอคนผเปนอบาสก ถามวา “ทานอย ณ ทไหน ?” แลวจงกลาววา “ประโยชนอะไรของทานทงหลายดวย ททเราอย”

โดยกาลลวงไป ๑ - ๒ เดอน เมอถกถามจงกลาววา “เราอยในพระคนธกฎเดยวกนกบพระสมณโคดม ในพระเชตวน” ยงความสงสยใหเกดขนแกปถชนทงหลายวา“ขอนนจรงหรอไมหนอ ?”

โดยกาลลวงไป ๓ - ๔ เดอน เอาทอนผาพนทอง แสดงเพศของหญงมครรภใหเหลาชนอนธพาลถอเอาวา “ครรภบงเกดขนเพราะอาศยพระสมณโคดม”

โดยกาลลวงไป ๘ - ๙ เดอน ผกไมกลมไวททองหมผาทบขางบน ใหทบหลงมอและเทาดวยไมคางโค แสดงอาการบวมขน มอนทรยบอบชำ เมอพระตถาคตประทบนงแสดงธรรมบนธรรมาสนทประดบแลวในเวลาเยน, ไปสธรรมสภา ยนตรงพระพกตรของ

วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา ๖๓

พระตถาคตแลว กลาววา “มหาสมณะ พระองค (ดแต) แสดงธรรม แกมหาชนเทานน.เสยงของพระองคไพเราะ. พระโอษฐของพระองคสนท; สวนหมอมฉน อาศยพระองคไดเกดมครรภครบกำหนดแลว พระองคไมทรงทราบเรอนเปนทคลอดของหมอมฉน, ไมทรงทราบเครองครรภบรหารมเนยใสและนำมนเปนตน, เมอไมทรงทำเอง กไมตรสบอกพระ-เจาโกศล หรออนาถบณฑกะ หรอนางวสาขามหาอบาสกา คนใดคนหนง แมบรรดาอปฏฐากทงหลายวา ทานจงทำกจทควรทำแกนางจญจมาณวกาน, พระองคทรงรแตจะอภรมยเทานน ไมทรงรครรภบรหาร”

เหมอนพยายามจบกอนคถ ปามณฑลพระจนทรฉะนน ดาพระตถาคตในทามกลางบรษทแลว. พระตถาคต ทรงงดธรรมกถาแลว เมอจะทรงบนลอเยยงอยางสหะจงตรสวา “นองหญง ความทคำอนเจากลาวแลว จะจรงหรอไม เราและเจาเทานน ยอมร.”

นางจญจมาณวกา. อยางนน มหาสมณะ ขอนน เกดแลวโดยความททานและหมอมฉนทราบแลว.

เทพบตรทำลายกลอบายของนางจญจมาณวกา

ขณะนน อาสนะของทาวสกกะแสดงอาการรอน. ทาวเธอทรงใครครวญอยกทราบวา “นางจญจมาณวกา ยอมดาพระตถาคตดวยคำไมเปนจรง” แลวทรงดำรวา“เราจกชำระเรองนใหหมดจด” จงเสดจมากบเทพบตร ๔ องค. เทพบตรทงหลายแปลงเปนลกหนกดเชอกทผกทอนไมกลม ดวยอนแทะทเดยวเทานน. ลมพดเวกผาหมขน. ไม-กลมพลดตกลงบนหลงเทาของนางจญจมาณวกานน. ปลายเทาทง ๒ ขางแตกแลว.มนษยทงหลายพดวา “แนะนางกาลกรรณ เจาดาพระสมมาสมพทธเจา” ถมเขฬะลงบนศรษะ มมอถอกอนดนและทอนไม ฉดลากออกจากพระเชตวน. นางจญจมาณวกาถกแผนดนสบ ครนในเวลานางลวงคลองพระเนตรของพระตถาคตไป แผนดนใหญแตกแยกชองใหแลว. เปลวไฟตงข นจากอเวจ. นางจญจมาณวกานนไปเกดในอเวจเปนเหมอนหมผากมพลทตระกลให. ลาภสกการะของพวกเดยรถยเสอมแลว (แตกลบ)เจรญแกพระทศพลโดยประมาณยง.........

๖๔ วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา

ดวยบรรยากาศทรมรน เยนสบาย หลงจากทไดนมสการตนโพธพระอานนทมการวางดอกไม ธป เทยนแลว หลาย ๆ คนกจดเตรยมนำมารดนำดวย จากนนกหาทใตรมไมโบราณเหลาน เพอสนทนาธรรม

ประวตตนโพธพระอานนท

เนองจากทานอนาถบณฑกะ มศรทธาในพระศาสนามาก ไดสละทรพย ๔๕โกฏ สรางพระเชตวนมหาวหาร และไดทำบญอน ๆ อกเปนเงนจำนวนมากเหลอคณนาดงนน ทานจงไดรบเกยรตพเศษจากพระเจาปเสนทโกศล คอใหทานเปนคนปลกตนโพธไวหนาพระเชตวนมหาวหาร มชอวา อานนทโพธ มลเหตใหมการปลกโพธตนน มเรองเลาไวในกาลงคชาดก ทานอนาถบณฑกไดเขาไปหาทานพระอานนท ในคราวทพระพทธองคเสดจมาสพระเชตวนมหาวหารครงหนง แลวเรยนทานวา .........

วหารนเมอพระตถาคตเจาเสดจจารกไปโปรดสตว ณ ทอนเสย กไมมรองรอยอะไรเหลอไวเลย คนทงหลายถอดอกไมของหอมมากไมมทบชา ขอพระคณเจาชวยทลถามเรองนแดพระตถาคตเจาดวยวา หากจะสรางปชนยสถานขนสกแหงหนงจะไดหรอไม?

ทานพระอานนทรบคำทานเศรษฐ แลวเขาเฝาพระพทธองคทลถามถงพระ-เจดยวามเทาไร?

พระพทธองคตรสวา ม ๓ คอ สารรกธาตเจดย ปารโภคกเจดย และอทท-สกเจดย

ทานพระอานนทจงกราบทลเรองททานอนาถบณฑกเรยนถวาย แลวทลขออนญาตนำพชโพธจากตนศรมหาโพธมาปลกไวทพระเชตวนมหาวหาร เพอใหเปนปชนยสถานแกประชาชนชาวนครสาวตถแทนพระองคในคราวทเสดจจารกไปทอนพระพทธองคทรงอนญาตใหปลกได ทานพระอานนทจงไดแจงเรองนแดพระเจาปเสนท-โกศล ทานอนาถบณฑกเศรษฐ และนางวสาขา มหาอบาสกา เปนตน แลวขอนมนตทาน

วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา ๖๕

พระมหาโมคคลลานะ ใหเหาะไปนำเมลดโพธจากตน ศรมหาโพธ ณ ตำบลอรเวลาเสนา-นคมมา ซงทานพระมหาโมคคลลานะ กไดเหาะไปนำมาไดสำเรจในวนนนเอง

ครนนำมาแลว กปรกษากนวา จะใหใครเปนคนปลก จงจะสมกบความสำคญของตนโพธน ทงพระสงฆและประชาชนไดตกลงกนถวายเกยรตใหพระเจาปเสนทโกศลราชาแหงแควนโกศลเปนผปลก แตพระเจาปเสนทโกศลทรงปฏเสธ และทรงแนะนำวาควรจะใหเกยรตนแกทานอนาถบณฑกเศรษฐเปนคนปลก เพราะทานเปนคนสรางสถานทน แลวทรงพระราชทานพชโพธใหทานเศรษฐ ทานเศรษฐจงไดเอานำหอมประพรมเมลดโพธแลวปลกลงไว แลวทำการฉลองเปนการใหญ และไดบชาตนโพธดวยสกการะมากมาย ตนโพธนปรากฏชอวา อานนทโพธ เพราะทานพระอานนทเปนผใหปลก. อานเพมเตมไดท......... พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ชาดก เลม ๓ ภาค ๖

ในปาขางวหารเชตวนนมฝงลงอาศยอยจำนวนมาก (ภาพท ๖) และกมกจะมานงเลนใกล ๆ วงสนทนาธรรมของพวกเราเสมอ ดอาการคลายกบคนนงฟงธรรมเหมอนกน ไมทราบวาจะเลยนแบบคนหรอเปลา ถาลงจะเลยนแบบคนกคงไมเปนไร แตคนอยาไปเลยนแบบลงกแลวกน (ภาพท ๗) ถาไปเปนลงทงถวกจะเสยของด ๆ ไปหมดถาเปนลงตดตง ยงดนกยงตด เหมอนกเลสนนแหละในทสดกตองมวยมรณเพราะแพกเลส

การสนทนาธรรมกจะดำเนนไปจนคำมด พวกเราจะไดเวยนเทยนทกษณาวตรรอบพระคนธกฎ ๓ รอบแลวเปนอนจบการเดนทางวนท ๕ จงกลบไป เตรยมตวเดนทางตอไปยง ลมพน ซงตองขามเขตชายแดนเขาไปยงประเทศเนปาลในวนพรงน

ทงเครยด ทงขำ เปนธรรมะ

อนโมทนา

๖๖ วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา

บนทกการเดนทาง วนท ๕๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา ๖๗

บนทกธรรม

๖๘ วหารเชตวน พระพทธองคประทบ ๒๕ พรรษา

๙ ลมพนวน สถานทประสตลมพนวน ปจจบนมเนอทประมาณ ๒,๐๐๐ ไร อยในเขตประเทศเนปาล

ตดชายแดนประเทศอนเดย ทางเหนอเมองโครกปร ทางการเรยกสถานทนวา รมมนเดมสภาพเปนชนบท มผอาศยอยไมมาก มสงปลกสรางเปนพทธสถานเพยงเลกนอยแตมวดพทธอยในบรเวณนหลายวด

ระยะทางทเราจะเดนทางวนน ประมาณ ๑๖๐ กม. ถาเปนในเมองไทยเราอาจใชเวลาประมาณชวโมงกวา ๆ แตสำหรบเชาวนนทเราจะมงหนาสลมพนกคงตองใชเวลาทงวน เนองจากตองใชเสนทางตามชนบท เลยบชายแดนเนปาลไปทางทศตะวนออก ไปขามพรมแดนทเรยกวา Sonauli อาจตองเสยเวลาทดานพอสมควร เมอขามพรมแดนเขาไปเนปาล เราจะพกทเมองชอ Bhairawa หรอมชอใหมอกชอหนงวาสทธตถะนคร เปนเมองเลก ๆ ประชากรประมาณ ๖๐,๐๐๐ คน

ถาเราดจากแผนททางอากาศ จะเหนไดชดวา บรเวณทเปนแวนแควนของเจาศากยะ เปนทราบเชงเขาหมาลยทงหมด จากเมองไพราวา ไปประมาณ ๒๐ กม. กเปน

๑๒

๓

๔๕

๖

๖๙

เมองภทวาล นนกเปนเชงเขาหมาลยแลว และมเสนทางทเรยกวาสทธารถะไฮเวย ลดเลาะตามยอดเขาหมาลย ไปจนถงเมอง Pokra อนมชอเสยงของเนปาล เมอป ๒๕๔๒คณะของพวกเราไดใชเสนทางน บกบนไปชมเทอกเขาAnapurana ทจดวาสวยทสด ในโลกมาแลว และเดนทาง

ตอโดยรถยนตไปจนถงกรง Katmandu เมองหลวงของประเทศเนปาล แลวกลบกรงเทพ ฯ ทางเครองบน

ถาดหลกฐานจาก Wikipedia และ Google Earth จะพบวา กรงกบลพสดKapilavastu เมองของพระเจาสทโธทนะ พระบดาของเจาชายสทธตถะ ตงอยบนฝงแมนำสายหนง ใกลเมอง Taulihawa ตดเชงเขาหมาลยทเดยว (ภาพท ๑)

ใตลงมาประมาณ ๖ กม. เปนสถปนโครธาราม (ภาพท ๒) สถานท ๆ พระพทธ-องคเสดจ มาเทศนในพรรษาแรกหลงตรสรปรากฎเปนหลกฐานอย หากขดเสนตรงในแผนทไปทาง ทศตะวนออก ระยะประมาณ ๖๐ กม. จะมหลกฐาน เปน Mound ของเมองเทวะทะหะ Devadaha เมองของพระบดาของพระนางสรมหามายา พระมารดาของ

๑๓

๗๘

๙

๑๑๑๒๑๐

๗๐ ลมพนวน สถานทประสต

พระโพธสตว ปรากฎอยรมแมนำอกสายหนง ระหวางเสนทางนกคอ ลมพนวน ตงอยหางจากกรงกบลพสดประมาน ๒๕ กม. สถานทแหงนคอจดหมายของพวกเรา เปนสถานททพระโพธสตวอบตมาบนโลกมนษย......ขอเชญอานพระสตรเรองน

พระสตตนตปฎก ทฆนกาย มหาวรรค มหาทปานสตร เลม ๒ ภาค ๑

ดกรภกษทงหลาย ธรรมดามอยดงน

๑. เมอใด พระโพธสตวจตจากชนดสต เสดจลงสครรภของพระมารดาเมอนนในโลกพรอมทง เทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดาและมนษย ทงหมนโลกธาตน ยอมหวนไหวสะเทอนสะทาน แสงสวางอนยงไมมประมาณ ยอมปรากฎในโลกลวงเทวานภาพของเทวดาทงหลาย

๒. ชองวางซงอยในทสดโลก อนมไดถกอะไรปกปดไว ทมดมดกด สถานททพระจนทรและพระอาทตยเหลานซงมฤทธมาก มอานภาพมากเหนปานน สงแสงไปไมถงกด ในททงสองแหงนน และหมนโลกธาตนยอมหวนไหวสะเทอนสะทาน ทงแสงสวางอนยงไมมประมาณ ยอมปรากฎในโลก ลวงเทวานภาพของเทวดาทงหลายขอนเปนธรรมดาในเรองน

๓. ในเวลาทพระโพธสตวเสดจลงสครรภของพระมารดา เทวบตร ๔ องคยอมเขาไปรกษาทศทง ๔ โดยตงใจวา ใคร ๆ คอ มนษยหรออมนษยกตาม อยาเบยดเบยนพระโพธสตว หรอมารดาของพระโพธสตวนนได ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๔. ในเวลาทพระโพธสตวเสดจลงสพระครรภของพระมารดา พระมารดาของพระโพธสตวโดยปกตผทรงศล งดเวนจากการฆาสตว งดเวนจากการลกทรพย งดเวนจากการประพฤตผดในกาม งดเวนจากการกลาวเทจ งดเวนจากการดมนำเมา คอสราและเมรย อนเปนทตงแหงความประมาท ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๕. ในเวลาทพระโพธสตวเสดจลงสพระครรภของพระมารดา พระมารดาของพระโพธสตว ยอมไมเกดมานสซงเกยวดวยกามคณในบรษทงหลาย พระมารดาของ

ลมพนวน สถานทประสต ๗๑

พระโพธสตว ยอมเปนหญงทบรษใด ๆ ซงมจตกำหนดแลวจะลวงเกน ไมได ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๖. ในเวลาทพระโพธสตวเสดจลงสพระครรภของพระมารดา พระมารดาของพระโพธสตวยอมไดกามคณ ๕ พระนางเพยบพรอมพรงพรอมดวยกามคณ ๕ ไดรบบำเรออย ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๗. ในเวลาทพระโพธสตวเสดจลงสพระครรภของพระมารดา อาพาธใด ๆยอมไมเกดแกพระมารดาของพระโพธสตวเลย พระมารดาของพระโพธสตวยอมทรงสำราญ ไมทรงลำบากพระกาย และพระมารดาของพระโพธสตวทอดพระเนตรเหนพระโพธสตวซงเสดจอยภายในพระครรภ มอวยวะครบถวน มอนทรยไมบกพรอง ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๘. ในเม อพระโพธสตวประสตแลวได ๗ วน พระมารดาของพระโพธสตวยอมทวงคต เสดจเขาถงชนดสต ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๙. หญงอน ๆ บรหารครรภ ๙ เดอนบาง ๑๐ เดอนบาง จงคลอด พระ-มารดาของพระโพธสตวหาเหมอนอยางนนไม ทรงบรหารพระโพธสตวดวยพระครรภครบ ๑๐ เดอนบรบรณจงประสต ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๑๐. พระมารดาของพระโพธสตว ยอมไมประสตเหมอนหญงอน ๆ ซงนงหรอนอนคลอด สวนพระมารดาของพระโพธสตวทรงประทบยนประสตพระโพธสตวขอนเปนธรรมดาในเรองน

๑๑. แมพระนางมหามายาเทว ทรงบรหารพระโพธสตวดวยพระครรภ ๑๐เดอนแลว มพระครรภบรบรณ มพระประสงคจะเสดจไปเรอนพระญาต จงกราบทลพระเจาสทโธทนมหาราชวา “ขาแตพระทลกระหมอม หมอมฉนปรารถนาจะไปยงเทวทหนคร เพคะ”

๑๒. พระราชาทรงอนญาตแลว โปรดใหปราบทางจากกรงกบลพสด จนถงเทวทหนครใหราบเรยบ ใหประดบดวยตนกลวย หมอเตมดวยนำ ธงชาย และ ธงแผน-

๗๒ ลมพนวน สถานทประสต

ผา เปนตน ใหประทบนงในวอทอง ใหอำมาตยพนคนหามไป ทรงสงไปพรอมดวยบรวารเปนอนมาก ระหวางพระนครทงสอง มมงคลสาลวนชอลมพนวน ทควรใชสอยของชาวนครทงสอง

๑๓. มงคลสาลวนในสมยนน ออกดอกบานสะพรงไปหมด ตงแตโคนจนถงยอด เพราะทรงเหนวนะงาม เสมอนสวนจตลดาวน อนเปนทสำเรงสำราญแหงเทพ ซงหมแมลงผงอนผงอน ๆ เลยงด ผเพลนในรสหวานททำความยนดอยางยง อนนารนรมยยนดดวยความเมา มรวงรงอนเสพแลวรำรองกระหมอยตามระหวางกง และระหวางดอกทงหลาย พระเทวไดเกดมพระประสงคจะลงเลนในสวนสาลวน

๑๔. เหลาอำมาตย พาพระราชเทวเขาไปยงลมพนวน พระนางเสดจไปยงโคนตนมงคลสาละ มพระประสงคจะจบกงใดของมงคลสาละนน ซงมลำตนตรงเรยบและกลม ประดบดวยดอก ผลแลใบออน กงมงคลสาละนนไมมแรง รวนเรเหมอนใจคนกนอมลงมาเองถงฝาประหตถของพระนาง

๑๕. ลำดบนน พระนางกทรงจบกงสาละนน ดวยพระกรขางขวาอนงามดวยกำไลพระกรทองใหม มพระองคลกลมกลงดงกลบบว อนรงเรองดวยพระนขานนมสแดงพระนางประทบยนจบกงสาละนน เปนพระราชเทวงดงาม เหมอนจนทรเลขาออน ๆทลอดหลบเมฆสเขยวคราม เหมอนแสงเปลวไฟซงตงอยไดไมนาน และเหมอนเทวทเกดในสวนนนทวน

๑๖. ในทนใดนนเอง ลมของพระนางกเกดปนปวน ขณะนนชนเปนอนมากกกนผามานเปนกำแพงแลวหลกไป พระนางเมอประทบยนจบกงสาละอยนนเอง พระ-โพธสตวกประสตจากพระครรภของพระนางนน

๑๗. ดกรภกษทงหลาย ธรรมดามอยดงน ในเวลาทพระโพธสตวเสดจออกจากพระครรภของพระมารดา พวกเทวดารบกอน พวกมนษยรบทหลง ขอนเปนธรรมดาใน เรองน

ลมพนวน สถานทประสต ๗๓

๑๘. ในเวลาทพระโพธสตวเสดจประสตจากพระครรภพระมารดา และยงไมทนถงแผนดน เทวบตร ๔ องคประคองรบพระโพธสตวนน วางไวเบองหนาพระ-มารดา กราบทลวา “ขอจงมพระทยยนดเถด พระเทว พระโอรส ของพระองค ผเกดแลวมศกดใหญ” ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๑๙. ในเวลาทพระโพธสตวเสดจประสตจากพระครรภของพระมารดา เสดจประสตอยางงายดายทเดยว ไมเปรอะเปอนดวยนำ ไมเปรอะเปอนดวยเสมหะ ไมเปรอะเปอนดวยโลหต ไมเปรอะเปอนดวยของไมสะอาดอยางใดอยางหนง เปนผบรสทธผดผอง

๒๐. ดกรภกษทงหลาย แกวมณอนบคคลวางไวในผากาสกพสตร แกวมณยอมไมทำผากาสกพสตรใหเปรอะเปอนเลย ถงแมผากาสกพสตรกไมทำแกวมณใหเปรอะเปอน ขอนนเพราะเหตไร เพราะสงทงสองเปนของบรสทธ แมฉนใด ฉนนนเหมอนกนแล ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๒๑. ในเวลาทพระโพธสตวเสดจประสตจากพระครรภของพระมารดา ธารนำยอมปรากฎจากอากาศสองธาร เยนธารหนง รอนธารหนง สำหรบสนานพระโพธสตวและพระมารดา ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๒๒. พระโพธสตวผประสตแลวไดครหนง ประทบยนดวยพระบาททงสองอนสมำเสมอ ผนพระพกตรทางดานทศอดร เสดจดำเนนไปไดเจดกาว และเมอทวยเทพกนเศวตฉตรตามเสดจอย ทรงเหลยวแลดทวทกทศ ทรงเปลงวาจาวา “เราเปนยอดใน-โลก เราเปนใหญแหงโลก เราเปนผประเสรฐแหงโลก ความเกดของเรานเปนครงทสดบดนความเกดอกมไดม” ดงนขอนเปนธรรมดาในเรองน

๒๓. เมอใด พระโพธสตวเสดจประสตจากพระครรภของพระมารดา เมอนนในโลกพรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดาและมนษย แสงสวางอนยงไมมประมาณยอมปรากฎลวงเทวานภาพของเทวดาทงหลาย ชองวางซงอยทสดโลกมไดถกอะไรปกปด ทมดมดกด สถานททพระจนทรและพระอาทตยเหลานซงมฤทธมาก มอานภาพมากเหนปานนสองแสงไปไม ถงกด ในท

๗๔ ลมพนวน สถานทประสต

ทงสองแหงนน แสงสวางอนยงไมมประมาณ ยอมปรากฎในโลกลวงเทวานภาพของเทวดาทงหลาย และหมนโลกธาตน ยอมหวนไหวสะเทอนสะทาน ขอนเปนธรรมดาในเรองน

๒๔. ในสมยใด พระโพธสตวสมภพ ณ.ลมพนวน พระเทวพระราชมารดาพระราหล พระอานนท นายฉนนะ กาฬทายอำมาตย พระยามากณฐกะตนมหาโพธพฤกษ และ หมอขมทรพย ๔ กบงเกดขนพรอมกนในสมยนน

๒๕. บรรดาขมทรพยทง ๔ นน ขมทรพยมประมาณ ๑ คาวต ขมทรพยหนงขนาดกงโยชน ขมทรพยหนงขนาด ๓ คาวต ขมทรพยหนงขนาด ๑ โยชน เหลาน ชอวาสหชาตทง ๗

ลมพนวน เดมเปนสวนปาสาธารณะหรอวโนทยานทรมรนเหมาะแกการพกผอน ตงอยกงกลางระหวางเมอง กบลพสด กบเมองเทวทหะ ในแควนสกกะบนฝงแมนำโหรณหลงจากพระพทธเจาปรนพานแลว พระเจาอโศกมหาราช ไดโปรดใหสรางเสาหนขนาดใหญมาปกไวตรงบรเวณทประสต เรยกวา เสาอโศก ทจารกขอความเปนอกษรพราหมวาพระพทธเจาประสตทตรงน

บรเวณจดทเปนสงเวชนยสถาน ไดมการบรณะโดยทางการเนปาล มการขด-คน (ภาพท ๓) พบรองรอยหนแกะสลกอนมคามากมายและไดมการสรางโครงสรางเหลกครอบ สถานทศกดสทธเอาไว (ภาพท ๔ - ๕) สวนบนของโครงสรางทำเปนสถปแบบมหายาน (ภาพท ๖) เพอจะประดษฐานรปแกะสลกพระนางมายาเทวกบเจาชายสทธตถะขณะกำลงทรงประสต (ภาพท ๗) มหนงสอบางเลมรายงานการตรวจพสจนหนแกะสลก และรองรอยพระพทธบาททลอมเปนหอง กระจกไวดานใตสถป มอายเทากบชวงเวลาทพระโพธสตวเสดจมาประสต และการแกะสลกหนรปพระเทวนน กมรองรอยการตดหนทเรยบคม ไมเหมอนการตดดวยการแกะสลก สมยเกาแตมลกษณะเหมอนถกตดดวยพลงอะไรบางอยางทเรยบคมเปนพเศษ ยงไมสามารถพสจนได

“พระเจาอยหวปยทสส ผเปนทรกแหงทวยเทพ เมออภเษกได ๒๐ พรรษาไดเสดจมาและทรงกระทำการบชา เพราะวาพระพทธศากยะมณไดประสต ณ ทนไดโปรดใหสรางรวศลา และประดษฐานเสาศลาจารกขนไว” (ภาพท ๘)

ลมพนวน สถานทประสต ๗๕

บนเสาอโศกยงมรองรอยเหมอนภาษาจนแกะสลกลงไปอก (ภาพท ๙) มขอความบนทก ในคมภรของหลวงจนฟาเหยน ทมาจารกและเรยนพระธรรมในอนเดยวาไดพบเสาอโศก ทมรอยแตกผากลางอยบรเวณน และใกล ๆ กนกคอสระนำทพระเทวทรงสรงนำหลงจาก พระโพธสตวทรงประสต (ภาพท ๑๐) เสาอโศกตนทวานไดรบการบรณะซอมแซมตงขนใหม ยงเหนรอยแตกผากลางไดอยางชดเจน (ภาพท ๑๑) สวนสระนำนนกมตนโพธโบราณอนรมรนขนอย เปนสถานทเหมาะยงนก ทพวกเราใชเปนทสนทนาธรรม

เสรจจากการสกการะสงเวชนยสถานถามโอกาสกเดนดชวตความเปนอยของชาวเนปาลนดหนอยนะครบ สงเกตดชาวเนปาลกไมคอยกนเนอสตวกน สวนมากเปนผกและเผอกมน (ภาพท ๑๒) การแตงกายสตรชาวเนปาลไมไดหมสาหรเหมอนชาวอนเดย แตจะเปนกระโปรงยาวดสวยดเหมอนกน (ภาพท ๑๓) สำหรบการพกโรงแรมขอแอบบอกลวงหนานะ ครบวา ม ๒ ท ทเปนเจาประจำ สำหรบทานทโชคชะตายงดไมมพระศกรเขาพระเสารแทรก ทานกจะไดพกทโรงแรมนวารนะ เกาหนอยแตกนบวายงมความเมตตากบแขก ผพกไมถงกบทารณโหดเหยมจนเกนไป นอนหลบได ให ๓ ดาว

สำหรบทานทดวงกำลงตก โชคชะตาไมเขาขาง ทานจะตองถกสงไปฝกความอดทนทโรงแรมพาวน ทนทานกจะไดรบอสระภาพอยางเตมท อยากจะทำอะไรไมมใครสนใจทาน ไมเคยมใครมายงทหองของทาน เจาของโรงแรมคงขาดเมตตาและเกลยดชงแขกผพกอาศยมาแตชาตปางกอน หองจงเตมไปดวยขฝนสะสมไวนาน กลนรบกวนฆานปสาทะทานอยางหนก ตามทางเดนกมรงผงมาเกาะอยเปนธรรมชาตลวน ๆกลางคนระวงใหดทานทตองชารจแบตเตอรกลอง กระแสไฟฟาอาจตด ๆ ดบ ๆ และมการกระชาก มคนทำแบตกลองพงมาแลว เรองแอรลมไปไดเลย เปดโอกาสใหรบลมเยนจากเทอกเขาหมาลยอยางเตมท ถอเปนการฝกขนต บวกกบการรบอกศลวบาก อยาไปโทษใครเดดขาด พวกเราคงไมไดอยทนหลายวนหรอก โรงแรมนรบไปเลย ๑ ดาว

เครยด ๆ ขำ ๆ กเปนธรรมะนะครบ อนโมทนา

๗๖ ลมพนวน สถานทประสต

บนทกการเดนทาง วนท ๖๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

ลมพนวน สถานทประสต ๗๗

บนทกธรรม

๗๘ ลมพนวน สถานทประสต

๑๐ กสนารา มหาปรนพพาน วนนเปนการเดนทางวนท ๗ แลวนะครบ เปนวนเสาร ทกรงเทพ แมจะเปนวนหยดราชการกตาม รถรากคงยงตดเหมอนเดม นกเรยนยงคงตองไปแยงกนเรยนพเศษตามรอบ ๆ ศนยการคา พอแมกยงตองเสยคาเรยนพเศษกนมากมายอยางททราบกนดอยแลว มองไปทางไหนกมแตคนเดนพดโทรศพทมอถอไมวาจะเปนเดกประถม มธยมหรอมหาวทยาลย หนกลบมามองดนแดนพทธภมน หลงจากทพวกเราไดนมสการสงเวชนยสถาน แหงแรกทลมพนแลว ทกคนกคงมความรสกปตทไดเจรญกศลทหาโอกาสไดยาก

เปนบญของพวกเราจรง ๆ ครบทไดมโอกาสไดฟงพระธรรม และเพมความเหนถกความเขาใจถก ชวตคนเรามไดยนยาวสกเทาไหรยงเปนเดกเมอไมนานมาน ตอนนกอยางนอยอาย ๕๐ - ๖๐ ป กนเกอบหมดแลว เหนไหมครบ หากมวยดถอ ตดของ กอบ-โกย คดแตเรองของตนไมสามารถละคลายอกศลลงไดบาง กจะสะสมความตดของในกเลสตอไป หากสามารถเขาใจธรรมะวาเปนธรรมะ มความเหนถกวาเปนรปธรรม นามธรรม ไมใชสตว บคคล ตวตน ยงเขาใจธรรมะมากขน ความละคลายจากอกศลธรรมกจะคอย ๆ เปนไป

เดนทางในอนเดยตามชนบทสำหรบผเขยนแลวรสกชอบเปนพเศษ ถงแมจะไปไดชากไมเปนไรเพราะเรากไดเตรยมเวลามาถง ๒ สปดาห พอจะมเวลาคอย ๆ ไป ถนนตามชนบทจะเลก ๆ พอรถวงสวนกนไดตามในภาพ สองขางทางเปนทงนาบาง ไรถวไรออยบาง (ภาพท ๑) มตนไมใหญ ๆ เปนระยะ ๆ (ภาพท ๒) แตไมมเสาไฟฟาเลย รถ-สวนตว และมอเตอรไซคกไมคอยมใหเหนแสดงวาชาวชนบทยง มวถชวตอยอยางชนบทเดม ๆ จรง ๆ ถนนจะตดผานหมบานหรอเมองเปนระยะ กจะเหน ภาพชวตสองขางถนนทชาวบานยดเอาถนนเปนทคาขายจนเหลอทใหรถวงเพยงแคบ ๆ รสกวาบานชองตามทถนนตดผานคงจะมมานานนบเปนพนป ซงในสมยโบราณ กจะมเพยงรถมาหรอววควาย เทานน (ภาพท ๓)

๗๙

เราตองเดนทางลงใตมงสเมอง โครกขปร เปนเมองทเปนศนยกลางของวดในศาสนาฮนด ชอวดโกรกขนาถ อนเปนทมาของชอเมองทมประชากรประมาณ ๑.๔ ลานคน เมอรถวงไปสก ๑ ชวโมงหรอ ๒ ชวโมงกจอดพกรถบาง เขาหองนำธรรมชาตหรอแวะดมนำชา บางครงเรากพบเหนความเปนอยอาหารการกน แบบชาวอนเดยสวนใหญนาสนใจด ทพบมากคอการดมชาใสนมทเรยกวา กะลำไจ และการทำ “นาน” ทมการนวดแปงแลวเอาเขาไปอบในเตาทมลกษณะคลายโอง เอาออกมาเสรฟพรอมชารอน ๆรสชาดอรอยด (ภาพท ๔)

ดวยระยะทางประมาณ ๑๕๐ กม.เรากเดนทางมาถง กสนารา Kushinakgarปจจบนเปนชมชนเลก ๆ ของรฐอตรประเทศทมประชากรเพยงไมถง ๒๐,๐๐๐ คน สาละ-วโนทยานแหงกสนาราแหงน ในอดตเปนแวนแควนของกษตรยมลละ แหงแควนวชชตงอยใกลแมนำหรญวด สถานทรอบบรเวณนมซากโบราณสถานมากมายทพระเจา-อโศกมหาราชไดสรางไวเปนทบชาสกการะองคพระผมพระภาค ฯ มการพบเหนรองรอยความเจรญรงเรองของอาคารสถานท แตไดถกทอดทงรางมานบพนปตงแตประมาณพทธศตวรรษท ๕ จนกระทงไดรบการคนพบและบรณะจากทางการใหมเมอ พทธ-ศตวรรษท ๑๙ นเอง (ภาพท ๕) และนแหละสถานทสำคญแหงพทธประวตทพระบรมศาสดา หลงจากทไดตรากตรำพระวรกาย เผยแผคำสอนอนศกดสทธสงคาแกมวลมนษยมาตลอดเวลาททรงพระชนม พระองคไดทอดรางลงกลาวปจฉมโอวาทแลว ปรนพพาน

ถงตอนนเมอกลาวคำนอบนอมตอพระรตนตรยแลว และเมอมการอานขอความตามมหาปรนพพานสตร (ภาพท ๖) ขอความชวนใหระลกถงวาพระพทธองคผททกคนกราบไหวเคารพ สงสด ไดปรนพพาน ณ สถานทน สหายธรรมบางทานถงกบนำตาไหลดวยความสลดใจ และความปลมปต ซาบซง บรรยากาศเปนไปดวยความสงบสำรวม (ภาพท ๗)

เชญอานพระสตร.............

๘๐ กสนารา มหาปรนพพาน

พระสตตนตปฏก ฑฆนกาย มหาวรรค มหาปรนพพานสตร เลม ๒ ภาค ๑

ปรนพพาน

ครงนนแล

พระผมพระภาคทรงหายจากพระประชวรแลวไมนานเสดจออกจากวหารประทบนงบนอาสนะทเขาปไวในรมดานหลงวหาร ทานพระอานนทไดเขาเฝาถวายบงคม แลวนงอย ณ. ทควรสวนขางหนง กราบทลพระผมพระภาควา

“ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคไดเหนพระองคทรงสำราญแลว ขาพระองคไดเหนความอดทนของพระผมพระภาคแลว พระเจาขา แมกระนนรางกายของขาพระ-องค เปนประหนงจกงอมไป ทศทงหลายกไมปรากฏแกขาพระองค ธรรมทงหลายกมไดแจมแจงแกขาพระองค เพราะอาการทรงพระประชวรของพระผมพระภาค

กแตวา ขาพระองคไดมความเบาใจบางประการวา ตราบเทาทพระองคยงไมทรงปรารภภกษสงฆแลวทรงมพระดำรสอยางใดอยางหนง พระผมพระภาคจกยงไมเสดจดบขนธปรนพพาน ดงน พระเจาขา”

พระผมพระภาคตรสวา “ดกรอานนท กภกษสงฆยงหวงอะไรในเราตถาคตเลาธรรมทตถาคตแสดงแลวไดทำมใหมใน มใหมนอก กำมอแหงอาจารยในธรรมทงหลายมไดมแกตถาคต ดกรอานนท ผใดพงมความดำรอยางนวา เราจกบรหารภกษสงฆกดหรอวาภกษสงฆพงยกยองเรากด ดกรอานนท แทจรงเขาผนนพงปรารภภกษสงฆแลวกลาวถอยคำบางประการ ดกรอานนท ตถาคตมไดมความดำรอยางนวา “เราแลจกบรหารภกษสงฆ หรอวาภกษสงฆพงยกยองเราตถาคต” ดงน ดกรอานนท กในกาลบดนเราตถาคตแก เฒาแลว เปนผใหญ ลวงกาลผานวยโดยลำดบแลววยของตถาคตเขา ๘๐ปแลว ดกรอานนท เกวยนเกาครำครา เดนไปไดดวยการแซมดวยไมไผแมฉนใดรางกายของตถาคตกดำเนนไปได เหมอนการแซมดวยไมไผ ฉนนนนนแล ดกรอานนทในสมยใด ตถาคตเขาถงเจโตสมาธ หานมตมไดอย เพราะไมมนสการนมตทงปวงเพราะเวทนาทงหลายบางอยางดบไป ในสมยนน รางกายของตถาคตมความผาสกยง

กสนารา มหาปรนพพาน ๘๑

เพราะเหตนนแหละ อานนท เธอทงหลายจงมตนเปนเกาะ มตนเปนทพงอยเถด อยามสงอนเปนทพง จงมธรรมเปนเกาะ มธรรมเปนทพง อยามสงอนเปนทพงเลยดกร- อานนท ภกษเปนผมตนเปนเกาะมตนเปนทพงอย ไมมสงอนเปนทพง เปนผมธรรมเปนเกาะ มธรรมเปนทพง ไมมสงอนเปนทพงอยางไร?

ดกรภกษทงหลาย ภกษในพระศาสนาน พจารณาเหนกายในกายอยมความเพยร มสมปชญญะ มสต กำจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสยได พจารณาเหนเวทนาในเวทนาอย มความเพยร มสมปชญญะ มสต กำจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสยได

พจารณาเหนจตในจตอย มความเพยร มสมปชญญะ มสตกำจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสยได พจารณาเหนธรรมในธรรมอย มความเพยร มสมปชญญะ มสตกำจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสยได

ดกรอานนท ภกษเปนผมตนเปนเกาะ มตนเปนทพง ไมมสงอนเปนทพงเปนผมธรรมเปนเกาะ มธรรมเปนทพง ไมมสงอนเปนทพง ดวยอาการอยางนแล

ดกรอานนท เพราะวา ในกาลบดนกด โดยการทเราตถาคตลวงลบไปแลวกดภกษทงหลายพวกใดพวกหนง จกเปนผมตนเปนเกาะมตนเปนทพง ไมมสงอนเปนทพงจกมธรรมเปนเกาะ มธรรมเปนทพงไมมสงอนเปนทพง ภกษผใครในการศกษาเหลานนจกเปนผประเสรฐสดยอด” ดงนแล

พระผมพระภาคเสวยภตตาหารของนายจนทะ

เมอพระผมพระภาคเสวยภตตาหารของนายจนทกมมารบตรแลว เกดอาพาธอยางรนแรง มเวทนากลาเกดแตการประชวรลงพระโลหต ใกลจะปรนพพาน พระองคทรงมพระสตสมปชญญะ ทรงอดกลนเวทนาเหลานนไว มไดทรงพรนพรง ตรสเรยกพระอานนทมารบสงวา “มาไปกนเถดอานนท เราจะไปยงเมองกสนารา” ทานพระ-อานนททลรบพระดำรสแลว ปกกสสมลลบตรถวายคผาแดพระผมพระภาค

๘๒ กสนารา มหาปรนพพาน

ทานพระอานนทไดกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ นาอศจรรย เหตไมเคยมมาแลว พระฉววรรณของพระตถาคตบรสทธผดผองยงนก คผาเนอละเอยด มสดงทองสงค ซงเปนผาทรงน ขาพระองคนอมเขาไปสพระกายของพระผมพระภาค ยอมปรากฏดงถานไฟทปราศจากเปลว”

พระผมพระภาคตรสวา “ขอนเปนอยางนนอานนท กายของพระตถาคตยอมบรสทธ ฉววรรณผดผองยงนก ในกาลทงสอง คอ ในราตรทตถาคตตรสรอนตตรสมมา-สมโพธญาณ ๑ ในราตรทตถาคตปรนพพานดวยอนปาทเสสนพพานธาต ๑ ในกาลทงสองนแล กายของพระตถาคตยอมบรสทธ ฉววรรณผดผองยงนก

ดกรอานนท ในปจฉมยามแหงราตรวนนแล ความปรนพพานของตถาคตจกมในระหวางไมสาละคในสาลวน อนเปนทแวะพกของมลลกษตรยทงหลาย”

๑ ๒

๓ ๔

กสนารา มหาปรนพพาน ๘๓

ลำดบนน พระผมพระภาคพรอมดวยภกษสงฆหมใหญ เสดจไปยงฝงโนนแหงแมนำหรญวด เมองกสนารา และสาลวนอนเปนทแวะพกแหงมลลกษตรย ครงแลวรบสงกะทานพระอานนทวา “ดกรอานนท เธอจงชวยตงเตยงใหเรา หนศรษะไปทางทศอดรระหวางไมสาละค เราเหนอยแลว จกนอน”

ทานพระอานนททลรบพระดำรสแลว ตงเตยงหนพระเศยรไปทางทศอดรระหวางไมสาละค พระผมพระภาคทรงสำเรจสหไสยา โดยปรศวเบองขวา ทรงซอนพระบาทเหลอมพระบาท มพระสตสมปชญญะ

ครงนน พระผมพระภาคตรสเรยกทานพระอานนทมารบสงวา “ดกรอานนทไมสาละทงคเผลดดอกบานสะพรงนอกฤดกาล ดอกไมเหลานนรวงหลนโปรยปรายลงยง

๗

๕

๖

๘ ๙

๘๔ กสนารา มหาปรนพพาน

สรระของตถาคต เพอบชาตถาคต แมดอกมณฑารพอนเปนของทพย กตกลงมาจากอากาศ แมจณแหงจนทนอนเปนของทพย กตกลงจากอากาศ จณแหงจนทนเหลานนรวงหลนโปรยปรายลงสรระของตถาคต เพอบชาตถาคต ดนตรอนเปนทพยเลากประโคมอยในอากาศ แมสงคตอนเปนทพย กเปนไปในอากาศเพอบชาตถาคต

ดกรอานนท ตถาคตจะชอวาอนบรษทสกการะ เคารพ นบถอบชา นอบนอมดวยเครองสกการะประมาณเทานหามได ผใดแลจะเปนภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกากตาม เปนผปฏบตธรรมสมควรแกธรรม ปฏบตชอบ ปฏบตตามธรรมอย ผนนยอมชอวาสกการะ เคารพ นบถอ บชาตถาคต ดวยการบชาอยางยง เพราะเหตนนแหละ อานนทพวกเธอพงสำเหนยกอยางนวา “เราจกเปนผปฏบตธรรม สมควรแกธรรม ปฏบตชอบประพฤตตามธรรมอย” ดงน

สงเวชนยสถาน ๔ ตำบล

“ขาแตพระองคผเจรญ เมอกอนพวกภกษผอยจำพรรษาในทศทงหลายยอมมาเพอเฝาพระตถาคต พวกขาพระองคยอมไดเหน ไดเขาไปนงใกล ภกษเหลานนผใหเจรญใจเหลานน กโดยกาลลวงไปแหงพระผมพระภาค พวกขาพระองคจกไมไดเหนไมไดเขาไปนงใกลพวกภกษผใหเจรญใจ”

“ดกรอานนท สงเวชนยสถาน ๔ แหงเหลาน เปนทควรเหนของกลบตรผมศรทธา สงเวชนยสถาน ๔ แหงเปนไฉน คอ

สงเวชนยสถานอนเปนทควรเหน ของกลบตรผมศรทธา ดวยมาตามระลกวาพระตถาคตประสตในทน ๑ พระตถาคตตรสรพระอนตตรสมมาสมโพธญาณในทน ๑พระตถาคตทรงยงธรรมจกรใหเปนไปในทน ๑ พระตถาคตเสดจปรนพพานแลว ดวยอนปาทเสสนพพานธาตในทน ๑ สงเวชนยสถาน ๔ แหงนแล เปนทควรเหนของกลบตรผมศรทธา ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา ผมศรทธาจกมาดวยระลกวา พระตถาคตประสตในทนกด พระตถาคตตรสรพระอนตตรสมมาสมโพธญาณ ในทนกด พระ-ตถาคตยงธรรมจกรใหเปนไปในทนกด พระตถาคตเสดจปรนพพานแลว ดวยอนปาทเสส

กสนารา มหาปรนพพาน ๘๕

นพพานธาตในทนกด กชนเหลาใดเหลาหนงจารกไปยงเจดย มจตเลอมใส จกทำกาละลง ชนเหลานนทงหมด เบองหนาแตตายเพราะกายแตก จกเขาถงสคตโลกสวรรค”

ครงนน พระผมพระภาคตรสเรยกทานพระอานนทมา รบสงวา “ดกรอานนทบางทพวกเธอจะมความคดอยางนวา “ปาพจนมพระศาสดาลวงแลว พระศาสดาของ-พวกเราไมม กขอน พวกเธอไมพงเหนอยางนน ธรรมและวนยอนใดเราแสดงแลวบญญตแลวแกพวกเธอ ธรรมและวนยอนนนจกเปนศาสดาของพวกเธอ โดยกาลลวงไปแหงเรา”

ปจฉมวาจา

ลำดบนน พระผมพระภาครบสงกะภกษทงหลายวา “ดกรภกษทงหลาย บดนเราขอเตอนพวกเธอวา สงขารทงหลาย มความเสอมไปเปนธรรมดา พวกเธอจงยงความ-ไมประมาทใหถงพรอมเถด นเปนปจฉมวาจาของตถาคต”

ปรนพพาน

ลำดบนน พระผมพระภาคทรงเขาปฐมฌาน ออกจากปฐมฌานแลว เขาทตย-ฌาน ออกจากทตยฌานแลว เขาตตยฌาน ออกจากตตยฌานแลว เขาจตตถฌาน ออก-จากจตตถฌาณแลว เขาอากาสานญจายตนะ ออกจากอากาสานญจายตนสมาบต แลวเขาวญญาณญจายตนะ ออกจากวญญาณญจายตนสมาบตแลว เขาอากญจญญา-ยตนะ ออกจากอากญจญญายตนสมาบตแลว เขาเนวสญญานาสญญายตนะออกจากเนวสญญานาสญญายตนสมาบตแลว ทรงเขาสญญาเวทยตนโรธ

ครงนน ทานพระอานนทไดถามทานพระอนรทธะวา “พระผมพระภาคเสดจปรนพพานแลวหรอ” ทานพระอนรทธะตอบวา “อานนทผมอาย พระผมพระภาคยงไมเสดจปรนพพาน ทรงเขาสญญาเวทยตนโรธ”

ลำดบนน พระผมพระภาคออกจากสญญาเวทยตนโรธสมาบตแลวทรงเขาเนวสญญานาสญญายตนะ ออกจากเนวสญญานาสญญายตนสมาบตแลว เขาอากญ-

๘๖ กสนารา มหาปรนพพาน

จญญายตนะ ออกจากอากญจญญายตนสมาบตแลว เขาวญญาณญจายตนะ ออก-จากวญญาณญจายตนสมาบตแลว เขาอากาสานญจายตนะ ออกจากอากาสานญจา-ยตนสมาบตแลว เขาจตตถฌาน ออกจากจตตถฌานแลว เขาตตยฌาน ออกจาก-ตตยฌานแลว เขาทตยฌาน ออกจากทตยฌานแลว เขาปฐมฌาน ออกจากปฐมฌานแลว เขาทตยฌาน ออกจากทตยฌานแลว เขาตตยฌาน ออกจากตตยฌานแลว เขาจตตถฌาน พระผมพระภาคทางออกจากจตตถฌานแลว เสดจดบขนธปรนพพานโดยลำดบแหงการพจารณาองคจตตถฌานนน

เมอพระผมพระภาคเสดจปรนพพานแลว พรอมกนนน ไดเกดแผนดนไหวใหญเกดความขนพองสยองเกลา นาสะพรงกลว ทงกลองทพยกบนลอขน

บรรดาภกษทงหลายนน ภกษเหลาใด ยงมราคะไมไปปราศแลว ภกษเหลานนบางพวกประคองแขนทงสองครำครวญอย ลมลงกลงกลอกไปมา ดจมเทาอนขาดแลวรำพนวา “พระผมพระภาคเสดจปรนพพานเเรวนก พระสคตเสดจปรนพพานเเรวนกพระองคผมจกษในโลก อนตรธานเสยเรวนก”

สวนภกษเหลาใดทมราคะไปปราศแลว ภกษเหลานนมสตสมปชญญะอดกลนโดยธรรมสงเวชวา “สงขารทงหลายไมเทยงหนอ เพราะฉะนน เหลาสตวจะพงไดในสงขารนแตทไหน”

จบพระสตร

กราบไหวพระพทธรปในวหารแลว ออกมาทำประทกษณเวยนเทยนรอบพระสถปทบรรจพระบรมสารรกธาต แลวกจะหามม ลานรอบพระสถปเพอสนทนาธรรมเปนการปฏบตธรรมสมควรแกธรรม ตามพระโอวาททพระพทธองคไดทรงตรสไว ณทนเมอ ๒๕๕๐ ปทแลว (ภาพท ๘)

ตอนหนาเราไปนมสการ มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง และมาอาน เรองเหตการณตาง ๆ ทเกดขนหลงจากพระพทธองคทรงดบขนธปรนพพานกนวากษตรย มลละ ไดจดการกบพระสรระองคารของพระผมพระภาคอยางไร อนโมทนา

กสนารา มหาปรนพพาน ๘๗

บนทกการเดนทาง วนท ๗๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

๘๘ กสนารา มหาปรนพพาน

บนทกธรรม

กสนารา มหาปรนพพาน ๘๙

๑๑ มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง เดนทางมาเปนวนท ๘ แลว ครงทางแลวนะครบ บางคนเรมคดถงบาน เมองไทยอนเปนทรกของเรา แตบางคนเรมซมซบความเปนอนเดยมากขนแลวใชไหมครบ ยกตวอยาง เชน กนอาหารแขกทกมอโดยเฉพาะหวหอมและเครองเทศ กลนตวพวกเราเรมจะเปนอนเดยแลว พวกผหญงกเปลยนชดเปนสาหร (ภาพท ๑) สวมกำไลแขนสงเสยงกรง กรง กนแลว ยงเดนไปไหนพวกขอทานกจะตดตามเปนพรวนพรอมกบเสยงรองมหาราน ๆ พรอมกบแบมอ รป ๆ ๆ ๆ ๆ ยงดสงางามไมนอยเลย หญงไทยเราหนาหมวยๆ น พอแตงชดสาหรเขาไปแลว รบรอง สวยทนตาเหน (ภาพท ๒) อยาบอกใครเชยวถามาอนเดยน ตองหามาแตงใหไดนะครบ ขอเพยงอยางเดยวเตรยมเขมกลดไปเยอะ ๆ ผกมดใหรดกม เดยวไปรมราม ไปหลดเผละกลางตลาดจะหาคนชวยแตงใหมไมไดจะยง เพงหดแตง คงไมงายเหมอนนงกางเกงยนสนะครบ

คนอนเดยนบวาเปนชนชาตทปรบตวใหทำธรกจไดงายมากครบ (ภาพท ๓) ไมตองรอเฟรนไชสหรอเทคโนโลยใด ๆ ทงสน มพนดนพรอมอปกรณเลกนอยกเปดกจการไดแลวครบ (ภาพท ๔) สำหรบชาวบานชายหญงในรปขางลางนเลนดนตรรองเพลงขบกลอมอยทหนาประตทางเขามกฎพนธนเจดย (ภาพท ๕) สมเสยงทำนองเศราสรอยไดบรรยากาศดจรง ๆ ผเขยน ไปทนหลาย ๆ ครงเขาจนจำกนได เมอคราวทแลวดวยความชอบพอเปนพเศษ เลยชวนเพอน ๆ แจกรปและสละเสอผาชดเกงใหไป ๒ - ๓ ชด แตเปนเทรนดแบบฮปฮอป ไมทราบปานนทานโยนทงไปหมดแลวกไมร สวนอกรปทเปนหญงสาวแยมวสตรออกมาจาก ประตนน (ภาพท ๖) คอ ชาวบานทหมบานนายจนทะแหงเมองปาวา อนสบเผาพนธเกาแกนบพนป มาแลว

หางจากสถปและพระวหารทประดษฐานพระพทธรปมหาปรนพพานไมไกลบนถนนเดยวกนคอ มกฎพนธนเจดย (ภาพท ๗) สถานทถวายพระเพลง มองเหนเปนเนน กอดวยอฐเคยมนกขดคน เจาะลกลงไปพบกองขเถาและรอยดนไหมไฟ และหลกฐานอน ๆ ยนยนวาเปนสถานทถวายพระเพลง บรเวณโดยรอบมรองรอยอาคารโบราณปรากฎอยมากมาย (ภาพท ๘) ผมาสกการะพรอมกนกราบนมสการ กระทำเวยน

๙๐

เทยนประทกษณ นอมระลกเสมอนหนงไดมากราบยงพธถวายพระเพลงพทธสรระ(ภาพท ๙) เหตการณเมอ ๒๕๕๐ ปกอนเปนประการใดเชญอานพระสตรเกยวกบพทธประวตตอนน .........

พระสตตนตปฎก ทฆนกาย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑

แจงขาวปรนพพาน

สมยนน พวกเจามลละเมองกสนารา ประชมกนทสณฐาคารดวยเรองพระ-นพพานนน. ลำดบนน ทานพระอานนทไปยงสณฐาคารของเจามลละเมองกสนาราไดบอกแกเจามลละเมองกสนาราวา ดกอนวาสฏฐะทงหลายพระผมพระภาคเจาเสดจปรนพพานแลว ขอทานทงหลายจงสำคญการอนควรในบดนเถด. เจามลละ โอรสสณสา และปชาบดฟงคำนของทานพระอานนทแลว มความทกข เสยพระทยเปยมดวยทกขใจ บางพวกสยายผมประคอง พระหตถทงสองครำครวญ ลมลงกลงเกลอกไปมาเหมอนมพระบาทขาดแลวทรงรำพนวา พระผ มพระภาคเจาปรนพพานเรวนกพระสคตปรนพพานเรวนก พระองคผมจกษในโลกอนตรธานเรวนก.

ครงนน เจามลละเมองกสนารารบสงกะพวกบรษวา พวกทานจงเตรยมของหอมดอกไม และเครองดนตรทกชนดในเมองกสนาราใหพรอม.เจามลละเมองกสนาราถอเอาของหอมดอกไมเครองดนตรทกชนดและผา ๕๐๐ ค เสดจไปยงสาลวนอนเปนทแวะพกของพวกเจามลละ เสดจเขาถงสรระของพระผมพระภาคเจา สกการะ เคารพนบถอ บชาพระสรระของพระผมพระภาคเจาดวยการฟอนรำขบรอง ประโคม ของหอมดอกไม ดาดเพดานผาตกแตงโรงมณฑล ยงวนนนใหลวงไปดวยประการอยางน.

พวกเจามลละมพระดำรวา การถวายพระเพลงพระสรระของพระผม-พระภาคเจาในวนนหมดเวลาเสยแลว พรงนพวกเราจกถวายพระเพลงพระสรระของพระผมพระภาคเจา. พวกเจามลละเมองกสนารา สกการะ เคารพ นบถอ บชาพระ-สรระของพระผมพระภาคเจาดวยการฟอนรำ ขบรองประโคม ของหอมดอกไม ดาดเพดานผาตกแตงโรงมณฑล ยงวนแมท ๒ ท ๓ ท ๔ ท ๕ ท ๖ ใหลวงไป

มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง ๙๑

แลวครนถงวนท ๗ พวกเจามลละเมองกสนารามพระดำรวา พวกเราสกการะเคารพนบถอ บชาพระสรระของพระผมพระภาคเจาดวยการฟอนรำขบรอง ประโคม ของหอมดอกไม จกเชญไปทางทศทกษณแหงพระนครเชญไปภายนอกพระนคร ถวายพระเพลงพระสรระของพระผมพระภาคเจา ทางทศทกษณแหงพระนคร.

มลลปาโมกข ๘

สมยนน มลลปาโมกข ๘ องค สระสรงเกลาแลวทรงนงผาใหมดวยทรงดำรวาเราจกยกพระสรระพระผมพระภาคเจา ยอมไมอาจจะยกขนได. พวกเจามลละเมองกสนราไดถามทานพระอนรทธะวา ทานอนรทธะอะไรหนอเปนเหต อะไรหนอเปนปจจยมลลปาโมกข ๘ องคน ผสระสรงเกลาแลว ทรงนงผาใหมดวยดำรวา เราจกยกพระสรระของพระผมพระภาคจายอมไมอาจยกขนได. พระอนรทธะกลาววา

ดกอนวาสฏฐะ ทงหลาย พวกทานมความประสงคอยางหนง พวกเทวดามความประสงคอยางหนง. เจามลละถามวา ขาแตทานผเจรญ พวกเทวดามความประสงคอยางไร.

พระอนรทธะกลาววา ดกอนวาสฏฐะทงหลาย พวกทานมความประสงควาเราสกการะ เคารพ นบถอ บชาพระสรระพระผมพระภาคเจา ดวยการฟอนรำ ขบรองประโคม ดอกไม ของหอม จกเชญไปทางทศทกษณแหงพระนคร แลวเชญไปภาย-นอกพระนคร ถวายพระเพลงพระสรระของพระผมพระภาคเจา ทางทศทณษณแหงพระนคร เทวดามความประสงควา เราสกการะเคารพ นบถอ บชาพระสรระของพระผมพระภาคเจา ดวยการฟอนรำ ขบรอง ประโคม ดอกไม ของหอม อนเปนทพยจกเชญไปทางทศอดรแหงพระนครแลวเขาสพระนครโดยทวารทศอดร เชญไปทาม-กลางพระนคร แลวออกโดยทวารทศบรพา แลวถวายพระเพลงพระสรระของพระผม-พระภาคเจา ทมกฏพนธนเจดยของพวกเจามลละ ทางทศบรพาแหงพระนคร.เจามลละกลาววาขอใหเปนไปตามความประสงคของพวกเทวดาเถด.

สมยนน เมองกสนาราดารดาษไปดวยดอกมณฑารพ โดยถองแถวประมาณแคเขา จนตลอดทตอแหงเรอนบอของโสโครกและกองหยากเยอ ครงนนพวกเทวดา

๙๒ มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง

และพวกเจามลละเมองกสนาราสกการะเคารพ นบถอ บชาพระสรระของพระผม-พระภาคเจา ดวยการฟอนรำ ขบรอง ประโคม ดอกไม ของหอม ทงทเปนทพย ทงทเปนของมนษย เชญไปทางทศอดรแหงพระนครแลวเชญไปสพระนครโดยทวารทศอดรเชญไปทามกลางพระนคร แลวออกไปโดยทวารทศบรพา แลววางพระสรระพระผม-พระภาคเจา ณ มกฏพนธนเจดยของพวกเจามลละ ทางทศบรพาแหงพระนคร.

ลำดบนน พวกเจามลละไดถามทานพระอานนทวา พวกขาพเจาจะพงปฏบตในพระสรระของพระตถาคตอยางไร. ทานพระอานนทกลาววา ดกอนวาสฏฐะทงหลายพวกทานพงปฏบต ในพระสรระพระตถาคต เหมอนทเขาปฏบตในพระสรระของพระเจาจกรพรรดฉะนน. เขาปฏบตในพระสรระของพระเจาจกรพรรดเปนอยางไรเลา.

ดกอนวาสฏฐะทงหลาย เขาหอพระสรระของพระเจาจกรพรรดดวยผาใหมแลวซบดวยสำลแลวหอดวยผาใหม โดยอบายนหอพระสรระของพระเจาจกรพรรดดวยผา ๕๐๐ คแลว เชญพระสรระลงในรางเหลกอนเตมดวยนำมนครอบดวยราง-เหลกอน แลวกระทำจตกาธานดวยไมหอมทกชนดถวายพระเพลงพระสรระของพระเจาจกรพรรดแลว สรางพระสถปของพระเจาจกรพรรดไวทททางใหญ ๔ แพรงเขาปฏบตในพระสรระของพระเจาจกรพรรดดวยประการฉะนแล พวกทานพงปฏบตใน

๑ ๒ ๓

๔ ๕ ๖

มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง ๙๓

พระสรระพระตถาคต เหมอนทเขาปฏบตในพระสรระของพระเจาจกรพรรดฉะนนพงสรางพระสถปพระตถาคตไวในหนทางใหญ ๔ แพรง ชนเหลาใดจกยกข นซงพวงมาลยของหอมหรอจณจกอภวาท หรอจกยงจตใหเลอมใสในพระสถปนน ขอนนจกเปนไปเพอประโยชนเกอกล เพอความสขแกชนเหลานนตลอดกาลนาน.

ลำดบนน พวกเจามลละเมองกสนารารบสงกะพวกบรษวา ดกอนพนายถาอยางนน พวกทานจงเตรยมสำลไวพรอมเถด. พวกเจามลละเมองกสนาราหอ

๑๔๑๓

๗

๘

๙

๑๐๑๑

๑๒

๙๔ มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง

พระสรระพระผมพระภาคเจาดวยผาใหมแลวซบดวยสำล แลวหอดวยผาใหมโดยอบายน หอพระสรระพระผมพระภาคเจาดวยผา ๕๐๐ ค แลว เชญลงในรางเหลกอนเตมดวยนำมน ครอบดวยรางเหลกอน แลวกระทำจตกาธานดวยไมหอมทกชนด แลวจงเชญพระสรระของพระผมพระภาคเจาขนสจตกาธาน.

เรองพระมหากสสปเถระ

สมยนน พระมหากสสปะพรอมดวยภกษสงฆหมใหญประ-มาณ ๕๐๐ รปเดนทางจากเมองปาวาสเมองกสนารา. ลำดบนน ทานมหากสสปะแวะออกจากทางแลวนงพกทโคนไมตนหนง.

สมยนน อาชวกคนหนง ถอดอกมณฑารพในเมองกสนาราเดนทางไกลมาสเมองปาวา. ทานมหากสสปะไดเหนอาชวกนนมาแตไกล จงถามอาชวกนนวา ดกอนผมอาย ทานยงทราบขาวพระศาสดาของเราบางหรอ. อาชวกตอบวา เราทราบอยพระสมณโคดมปรนพพานได ๗ วน เขาวนน นดอกมณฑารพเราถอมาแตทนน บรรดาภกษเหลานน ภกษเหลาใดยงไมปราศจากราคะภกษเหลานนบางพวกประคองแขนทงสองครำครวญอย ลมลงกลงเกลอกไปมาเหมอนเทาขาดแลว รำพนวา พระผม-พระภาคเจาปรนพพานเรวนก พระสคตปรนพพานเรวนก พระองคผมพระจกษในโลกอนตรธานเรวนก. สวนภกษเหลาใดปราศจากราคะ ภกษเหลานนมสตสมปชญญะอดกลนอยวา สงขารทงหลายไมเทยงหนอขอนนจะหาไดในสงขารนแตทไหน.

ถวายพระเพลง

ลำดบนน ทานพระมหากสสปะเขาไปถงมกฏพนธนเจดยของพวกเจามลละในเมองกสนารา และถงจตกาธานของพระผมพระภาคเจาแลว ครนเขาไปแลวกระทำจวรเฉวยงบาขางหนงประนมอญชลกระทำประทกษณจตกาธาน ๓ รอบแลวเปดทางพระบาท ถวายบงคมพระบาททงสองของพระผมพระภาคเจาดวยเศยรเกลา. แมภกษ ๕๐๐ รปเหลานน กระทำจวรเฉวยงบาประนมอญชล กระทำประทกษณ ๓ รอบแลว ถวายบงคมพระบาททงสองของพระผมพระภาคเจาดวยเศยร-

มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง ๙๕

เกลา. เมอทานพระมาหากสสปะและภกษ ๕๐๐ รปนนถวายบงคมแลว จตกาธานของพระผมพระภาคเจากโพลงขนเอง.

เมอพระสรระของพระผมพระภาคเจาถกเพลงไหมอย พระอวยวะสวนใด คอพระฉว พระจมมะพระมงสะ พระนหาร หรอพระลสกา เถาเขมาแหงพระอวยวะสวนนน มไดปรากฏเลย เหลออยแตพระสรระอยางเดยว. เมอเนยใส และนำมนถกเพลงไหมอย เถาเขมามไดปรากฏฉนใด เมอพระสรระของพระผมพระภาคเจาถกเพลงไหมอย. . .เหลออยแตพระสรระอยางเดยวฉนนนเหมอนกน. บรรดาผา ๕๐๐ ค เหลานนเพลงไหมเพยง ๒ ผนเทานน คอ ผนในทสดกบผนนอก.

เมอพระสรระของพระผมพระภาคเจาถกเพลงไหมแลว ทอนำกไหลหลงมาจากอากาศดบจตกาธานของพระผมพระภาคเจา. นำพงขนแมจากไมสาละ ดบจตกาธานของพระผมพระภาคเจา. พวกเจามลละเมองกสนาราดบจตกาธานของพระ-ผมพระภาคเจา ดวยนำหอมทกชนด. ลำดบนน พวกเจามลละเมองกสนาราทำสตตบญชร ในสณฐาคาร แวดลอมดวยธนปราการสกการะ เคารพ นบถอบชาพระสรระของพระผมพระภาคเจาตลอด ๗ วนดวยการฟอนรำ ขบรอง ประโคมดอกไม ของหอม.

สถปบานนายจนทะ

บรเวณสถปโบราณ อนเปนทหมายวาทแหงนคอบานของนายจนทกมมาร-บตร ชางทองชาวเมอง ปาวา ทถวายภตตาหารมอสดทาย ชอ สกรมททวะ ตอบรม-ศาสดา เปนเหตใหการประชวรทรดหนก และเสดจไปยงเมองกสนารา เพอปรนพพานตามพทธ ประสงค

ปจจบนตงอยทหมบานปาวานาคาร หางจากเมองกสนาราประมาณ ๑๙ กม.มสถปโบราณเหลอเปนเนนสงประมาณ ๕๐ ฟต ตามหลกฐานการขดคนไดพระพทธรปทบรรจในสถปน ๓ - ๔ องค ตามพระพทธประวตกลาววา

๙๖ มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง

เมอพระภาคเจาประทบอยในโภคนครพอสมควรแกเวลาแลว ตรสเรยกพระ-อานนทและเสดจพระดำเนนไปยงเมองปาวาพรอมกบพระภกษสงฆหมใหญ เมอไปถงเมองปาวาแลว ประทบอย ณ สวนมะมวง ของนายจนทะ เปนบตรของนายชางทองความจรงเมองปาวานนเปนศนยกลางของพวกทนบถอศาสนา นครนถนาฏบตรนายจนทะไดทราบวาพระพทธองคเสดจถงเมองปาวา กำลงประทบอย ณ อมพวนจงเดนทางไปเขาเฝา กราบทลนมนตพระพทธองคพรอมกบพระภกษสงฆใหเสดจไปฉนภตตาหารในวนรงขน นายจนทะจดเตรยมของเคยวของฉนอนประณต และสกรมททวะมาถวายเฉพาะพระองค ใหถวายอาหารอนแกพระภกษสงฆ เมอฉนแลว ตรสสงใหนำสกรมททวะทเหลอไปฝงเสย

“ดกอนจนทะ ทานจงฝงสกรมททวะทเหลอเสยในหลม เรายงไมเหนใครเลยในมนษยโลก เทวโลก มารโลก พรหมโลก ทบรโภคสกรมททวะนนแลว จกพงใหยอยไปดวยด นอกจากตถาคต”

นายจนทะทำตามพทธบชา เขาไปเฝาพระพทธเจา พระองคทรงแสดงพระ-ธรรมเทศนา ทำใหนายจนทะเกดความเขาใจในขออรรถขอธรรม มความรนเรงเบกบานในธรรมะทไดสดบนน ตอจากนน พระพทธเจาเสดจลกจากอาสนะเสดจกลบทประทบ

ในวนนนเอง หลงจากทเสวยสกรมททวะของนายจนทะแลว พระพทธเจาทรง-ประชวรดวยโรคชอ “ปกขนทกาพาธ” มอาการลงพระโลหต ทรงไดรบทกขเวทนาอยางแรงกลา แตยงทรงมสตสมปชญญะ มนคง ไมทรนทราย ทรงอดกลนทกขเวทนานนดวยพลงขนตธรรม คอ อธวาสนขนต

พระพทธเจาเสดจจากเมองปาวาพรอมดวยพระภกษสงฆหมใหญ ขณะทเสดจดำเนน ทรงกระหายนำจงเสดจแวะลงพก ณ โคนตนไมทรมทางนน ตรสสงใหพระ-อานนทปผาสงฆาฎซอนกนเปน ๔ ชน ประทบบนอาสนะทพระอานนทปลาดถวายไวรบสงใหพระอานนทไปตกนำจากลำคลองเลกทอยในบรเวณนนมา เพราะทรงกระหายใครจะดมนำ พระอานนทไมไปตกนำตามพทธบญชา เพราะเหนวาเกวยน ๕๐๐ เลม

มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง ๙๗

เพงขามแมนำนนไปไมนาน ทำใหนำขน กราบทลแนะนำใหเสดจตอไปยงแมนำใหญชอ“กกธารนท” ซงอยไมไกลจากทนน พระพทธเจาตรสยนยนถง ๓ ครง ใหพระอานนทไปตกนำมา

พระอานนทเถระ เมอพระพทธองคทรงยนยนใหไปตกนำถง ๓ ครง จงถอบาตรไปยงแมนำนอยเพอนำนำไปถวายตามพทธประสงค แตเมอพระอานนทเดนเขาไปใกลนำในแมนำทขนมวเพราะถกลอเกวยนยำไป กลบใสสะอาด ไมขนมว มกระแสไหลไปตามปกต เหมอนกบวาไมมลอเกวยนยำผานไป

แมนำทอยใกลเมองกสนารา คอ กกฎฐา หรอ กกธารนท ทพระพทธเจาทรง-สรงสนาน แมนำสายนอยในเขตของเมองปาวา สวนอมพวนของนายจนทะ ตงอยรมฝงแมนำกกฎฐาน พระพทธเจาหลงจากทเสวยสกรมททวะของนายจนทะแลว ทรงประชวร-ปกขนทกาพาธ ประทบอยทอมพวนน ตรสใหพระอานนทนำความไปบอกแกนายจนทะโดยทำใหเขามนใจวาการทเขาถวายสกรมททวะแดพระตถาคตเปนอาหารมอสดทายหลงจากททรงเสวยแลวทรงประชวรน ไมมขอทนาตำหน แตกลบมอานสงสมากตำนานบอกวา เมอพระพทธเจาทรงสรงสนานในแมนำกกฏฐานแลว บรเวณรมฝงแมนำและปลาทกตวในแมนำไดกลายสภาพเปนทองคำ

ขาวการเสดจปรนพพานของพระพทธเจาแพรสะพดอยางรวดเรว และกวางไกล พระเจาอชาตศตรแหงกรงราชคฤห กษตรยลจฉวแหงไพศาล ศากยะแหงกรง-กบลพสด ปรแหงอลากปปา โกลยะแหงรามคาม มลละแหงปาวา รวมทงพราหมณคนหนง ตางอางสทธไดสวนแบงพระบรมสารรกธาต จากมลละแหงกสนารา เกอบจะเกดสงครามจากการแยงชง แตไดโทณพราหมณเขามาจดการโดยตกลงกนอยางสนต(ภาพท ๑๐) ใหมการแบงออกเปนแปดสวนเทากน ในจำนวนนสวนหนงตกเปนของมลละแหงกสนารา ซงไดสรางสถปทสำคญขนมาแหงหนงในเมองของตนดวยพธอยางสมเกยรต

วดไทยกสนาราเฉลมราชย (ภาพท ๑๑) ตงอยระหวางกงกลางของสาลวโนทยานทเสดจ ปรนพพานกบมกฏพนธนเจดย ทถวายพระเพลงพทธสรระ ปจจบนม

๙๘ มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง

เจาคณพระวเทศโพธคณ (วรยทโธ) ปฏบตหนาทประธานสงฆ หรอเจาอาวาส พรอมดวยภกษจำพรรษา ๑๙ รป ขณะนมการเผยแผพระพทธศาสนา เชน การปฏบตกรรมฐานรกษาศล และใหการสงเคราะหดวยการเปดสถานรกษาพยาบาล กสนาราคลนกตรวจรกษาคนยากคนจน ผดอยโอกาสประมาณวนละ ๕๐ – ๑๑๐ คน มนายแพทยแพทยหญง พยาบาลและเภสชกร มาทำงานทกวน โดยรกษาฟร ไมเลอกชนวรรณะโดยไมคดมลคาใด ๆ

ไดทราบจากทานเจาคณวาสถาปนกผออกแบบวดทสวยงามอลงการณแหงนคอ ทานอาจารยภญโญ สวรรณคร อาจารยทางสถาปตยกรรมไทยทมฝมอเยยมทสดของไทยทเปนทรำลอกนวาฝมออาจารยภญโญน ตอใหเอาจกกะแรหนบดนสอเขยนลายไทยแขงกนทวเมองไทยกยงไมมใครสได ขนาดนน เมอสามสบกวาปทแลวผเขยนกเคยเปนศษยของทานในวชาสถาปตยกรรมไทย มาถงเวลานยงนกประหลาดใจวา อาจารยทำไมทานดงวชากลบไปหมดเลย ลายไทยตาง ๆ ททานสอนไวทำไมเราเขยนไมไดแมแตเสนเดยว ถายงไงการฟงธรรมะหลาย ๆ ปมาน หวงวาไมกลบคนไปยงทานอาจารยจนหมดเหมอนสมยเรยนหนงสอนะครบ หวงวาคงเหลอไวไดขดเกลาเจรญปญญาบางตามสมควร

ทกสนารานเรากจะแยกกนพกเปนสองโรงแรมอกแลวครบ โรงแรมทเหนในภาพท ๑๓ สวยไหมครบ ใครอยากพกทนกลองจอง ๆ ไวกอนนะครบ เมอป ๔๘พวกเรามาเขาเพงเปดรบเราเปนแขกชดแรกดานหนาสวย ดานหลง ยงทาสไมเสรจหรอกครบ ตอนกลางคนไฟดบกครงไมทราบ ผเขยนไมไดมาพกดวยครบ เขาเมตตาใหไปพกอกโรงแรมหนง หลบสบายและฝนด ขออนโทนาครบ

มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง ๙๙

บนทกการเดนทาง วนท ๘๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

๑๐๐ มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง

บนทกธรรม

มกฎพนธนเจดย สถานทถวายพระเพลง ๑๐๑

๑๒ สารนาถ ปฐมเทศนาวนนเราจะเดนทางอกประมาณ ๒๕๐ กม. เพอจะไปยงเมองพาราณส ทตง

สำคญของสงเวชนยสถานอกแหงหนง คอเปนท ๆ พระผมพระภาคไดแสดงธรรมครงแรกแกปญจวคคยจนสำเรจมรรคผล เปนการทำสงทยากเพราะพระธรรมทพระองคตรสรนนลกซงเขาใจไดยาก การทมผเขาใจและดวงตาเหนธรรมได กเปนสญญาณวากงลอแหงธรรมหมนตอไปได (ภาพท ๑) เรยกวามธรรมจกรมผเขาใจธรรมและปฎบตตามได ความสำเรจนเปนสงทดงสะเทอนไปถงเทวโลก พรหมโลก ทวโลกธาตหวนไหว หลงจากนนตลอด ๔๕ ปของพระพทธองค ดวยการเดนดวยเทาบกปาฝาดง ทงรอนหนาว ทงฝนทงโรคภย ไขเจบ ทวดนแดนทราบภาคเหนอของอนเดย ดวยพระเมตตา พระองคไดอทศตนเทศนา อบรมสงสอนคนใหเปนคนด นบลาน ๆ คน จนตลอดชวตของพระองคและพระศาสนา กไดเผยแพรสบตอจนมาถงรนเรา

ถากลาวคำวา สารนาถ อาจยงไมคนเคยชอเทาคำวา ปาอสปตนมฤคทายวนตามทพวกเราไดรบรมาจากพทธประวต เปนสถานทเดยวกน พวกฝรงกจะรจกกนในชอวา Deer Park หรอสวนกวางนนเอง (ภาพท ๒) สมยพทธกาลสถานทนเปนทชมนมของพวกฤษ ทปฎบตตนเพอหาทางพนทกข คำวา อสปตนมฤคทายวน มคำแปลวา ปา-เปนทใหอภย แกเนออนเปนทตกไปแหงฤษ คอปาทไมมภยแกสตวซงเปนทชมนมของพวกฤษขณะเวลานนในสมยพทธกาล พวกทานปญจวคคยกเดนทางมาแสวงหาธรรมยงสถานทน เหตการณเปนอยางไร พระผมพระภาคตรสอะไรกบทานปญจวคคยขอเชญอานจาก พระสตร

พระวนยปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑

เรองพระปญจวคคย

๑. พระผมพระภาคเสดจจารกไปโดยลำดบ ในเวลาเยนวนอาสาฬหปรณมนนนนเอง เสดจถงปาอสปตนมฤคทายวน แขวงเมองพาราณส ทรงเขาไปทางสำนกพระปญจวคคย พระปญจวคคยแสดงอาการไมเคารพ และทลคดคานการบรรลธรรม

๑๐๒

ของพระผมพระภาค แตกทรงสามารถใหพระปญจวคคยยนยอมได พระปญจวคคยไดยอมเชอฟงพระผมพระภาค เงยโสตสดบ ตงจต เพอรยง

ธมมจกกปปวตตนสตร

ปฐมเทศนา

๒. ลำดบนน พระผมพระภาคตรสกะพระปญจวคคยวา “ดกรภกษทงหลายทสดสองอยางนอนบรรพชตไมควรเสพ คอ การประกอบตนใหพวพนดวยกามสขทงหลาย เปนธรรมอนเลว เปนของชาวบาน เปนของปถชน ไมใชของพระอรยะ ไมประกอบดวยประโยชน ๑. การประกอบความเหนดเหนอยแกตน เปนความลำบากไมใชของพระอรยะ ไมประกอบดวยประโยชน ๑.

๓. ดกรภกษทงหลาย ปฏปทาสายกลาง ไมเขาไปใกลทสดสองอยางนนตถาคตไดตรสรแลวดวยปญญาอนยง ทำดวงตาใหเกด ทำญาณใหเกดยอมเปนไปเพอความสงบ เพอความรยง เพอความตรสร เพอนพพาน

๔. ดกรภกษทงหลาย กปฏปทาสายกลางนนเปนไฉน ไดแก อรยมรรค มองค ๘ นแหละ คอ ปญญาเหนชอบ ๑ ดำรชอบ ๑ เจรจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑เลยงชพชอบ ๑ พยายามชอบ ๑ ระลกชอบ ๑ จตตงมนชอบ ๑

๕. ดกรภกษทงหลาย นแลคอปฎปทาสายกลางนน ทตถาคตไดตรสรแลวดวยปญญาอนยง ทำดวงตาใหเกด ทำญาณใหเกด ยอมเปนไปเพอความสงบ เพอความรยง เพอความตรสร เพอนพพาน

๖. ดกรภกษทงหลาย ขอนแลเปนทกขอรยสจจ คอ ความเกดเปนทกขความแกเปนทกข ความเจบไขเปนทกข ความตายเปนทกข ความประจวบดวยสงไม-เปนทรก กเปนทกข ความพลดพรากจากสงเปนทรก กเปนทกข ปรารถนาสงใดไมไดสงนน กเปนทกข โดยยอ อปาทานขนธ ๕ เปนทกข

สารนาถ ปฐมเทศนา ๑๐๓

๗. ดกรภกษทงหลาย ขอนแลเปนทกขสมทยอรยสจจ คอ ตณหาอนทำใหเกดอก ประกอบดวยความกำหนด ดวยอำนาจความเพลน มปรกตเพลดเพลนในอารมณนน ๆ คอกามตณหา ภวตณหา วภวตณหา

๘. ดกรภกษทงหลาย ขอนแลเปนทกขนโรธอรยสจจ คอ ตณหานนแลดบโดยไมเหลอ ดวยมรรคคอ วราคะ ความสละ ความสละคน ความหลดพน ความไมมอาลย

๙. ดกรภกษทงหลาย ขอนแล เปนทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจจ คออรยมรรคมองค ๘ นแหละ คอ ปญญาเหนชอบ ๑ ดำรชอบ ๑ เจรจาชอบ ๑การงานชอบ ๑ เลยงชพชอบ ๑ พยายามชอบ ๑ ระลกชอบ ๑ จตตงมนชอบ ๑

๑๐. ดกรภกษทงหลาย ดวงตา ณาณ ปญญา วชชา แสงสวาง ไดเกดขนแลวแกเรา ในธรรมทงหลายทเราไมเคยฟงมากอนวา นแลทกขอรยสจจ ทกขอรย-สจจนนนแลควรระลกร และทกขอรยสจจนนนแลเราไดรแลว

๑๑. ดกรภกษทงหลาย ดวงตา ญาณ ปญญา วชชา แสงสวางไดเกดขนแลวแกเรา ในธรรมทงหลายทเราไมเคยฟงมากอนวา นทกขสมทย อรยสจจ ทกขสมทยอรยสจจนนนแลควรละเสย และทกขสมทยอรยสจจนนนแลเราละไดแลว

๑๒. ดกรภกษทงหลาย ดวงตา ญาณ ปญญา วชชา แสงสวางไดเกดขนแลวแกเรา ในธรรมทงหลายทเราไมเคยฟงมากอนวา นทกขนโรธอรยสจจ ทกขนโรธอรยสจจนนนแลควรทำใหแจง และทกขนโรธอรยสจจน นนแลเราทำใหแจงแลว

๑๓. ดกรภกษทงหลาย ดวงตา ญาณ ปญญา วชชา แสงสวางไดเกดขนแลวแกเรา ในธรรมทงหลายทเราไมเคยฟงมากอนวา นทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจจ ทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจจนนนแล ควรใหเจรญและทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจจนนนแล เราใหเจรญแลว

๑๐๔ สารนาถ ปฐมเทศนา

ญาณทสสนะมรอบ ๓ มอาการ ๑๒

๑๔. ดกรภกษทงหลาย ปญญาอนรเหนตามความเปนจรงของเรา ในอรย-สจจ ๔ น มรอบ ๓ มอาการ ๑๒ อยางน ยงไมหมดจดดแลวเพยงใดเรายงยนยนไมไดวา เปนผตรสรสมมาสมโพธญาณอนยอดเยยมในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลกพรหมโลก ในหมสตว พรอมทงสมณพราหมณ เทวดาและมนษย เพยงนน

๑๕. ดกรภกษทงหลาย กเมอใดแล ปญญาอนรเหนตามความเปนจรงของเรา ในอรยสจจ ๔ น มรอบ ๓ มอาการ ๑๒ อยางน หมดจดดแลวเมอนน เราจงยนยนไดวาเปนผตรสรสมมาสมโพธญาณอนยอดเยยมในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลกพรหมโลก ในหมสตว พรอมทงสมณพราหมณเทวดาและมนษย

๑๖. อนง ปญญาอนรเหนตามเปนจรงไดเกดขนแกเราวา ความพนวเศษของเราไมกลบกำเรบ ชาตนเปนทสด ภพใหมไมมตอไป”

๑๗. กแล เมอพระผมพระภาคตรสไวยากรณภาษตนอย ดวงตาเหนธรรมปราศจากธล ปราศจากมลทน ไดเกดขนแกทานโกณฑญญะวา “สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวลมความดบเปนธรรมดา”

๑๘. ครงพระผมพระภาคทรงประกาศพระธรรมจกรใหเปนไปแลว เหลาภมเทวดาไดบนลอเสยงวา “นนพระธรรมจกรอนยอดเยยม พระผมพระภาคทรงประกาศใหเปนไปแลว ณ ปาอสปตนมฤคทายวน เขตพระนครพาราณสอนสมณะ พราหมณเทวดา มาร พรหม หรอใคร ๆ ในโลกจะปฏวตไมได”

๑๙. เทวดาชนจาตมหาราชไดยนเสยงของพวกภมมเทวดาแลว กบนลอเสยงตอไป เทวดาชนดาวดงสไดยนเสยงของพวกเทวดาชนจาตมหาราชแลว กบนลอเสยงตอไป เทวดาชนยามาไดยนเสยงของพวกเทวดาชนดาวดงสแลว กบนลอเสยงตอไปเทวดาชนดสตไดยนเสยงของพวกเทวดาชนยามาแลว กบนลอเสยงตอไป เทวดาชนนมมานรดไดยนเสยงของพวกเทวดาชนดสตแลว กบนลอเสยงตอไป เทวดาชนปรนม-มตวสวด ไดยนเสยงของพวกเทวดาชนนมมานรดแลวกบนลอเสยงตอไป…..

สารนาถ ปฐมเทศนา ๑๐๕

๒๐. เทวดาทนบเนองในหมพรหม ไดยนเสยงของพวกเทวดาชนปรนมมต-วสวดแลวกบนลอเสยงตอไปวา “นนพระธรรมจกรอนยอดเยยม พระผมพระภาคทรงประกาศใหเปนไปแลว ณ.ปาอสปตนมฤคทายวน เขตพระนครพาราณส อนสมณะพราหมณ เทวดา มาร พรหม หรอใคร ๆ ในโลก จะปฏวตไมได”

๒๑. ชวขณะกาลครหนงเทานน เสยงไดกระฉอนขนไปจนถงพรหมโลกดวยประการฉะนแล ทงหมนโลกธาตนไดหวนไหวสะเทอนสะทาน ทงแสงสวางอนยงใหญหาประมาณมไดไดปรากฏแลวในโลก ลวงเทวานภาพของเทวดาทงหลาย

๒๒. ลำดบนน พระผมพระภาคทรงเปลงอทานวา “ทานผเจรญโกณฑญ-ญะไดรแลวหนอ ทานผเจรญ โกณฑญญะไดรแลวหนอ” เพราะเหตนน คำวา “อญ-ญาโกณฑญญะ” น จงไดเปนชอของทานพระโกณฑญญะ ดวยประการฉะน.........

คำวาสารนาถมาจากคำวา สารงคนาถ แปลวา พนดนทเปนทพงของสตวคอ กวาง หมายถงทพงอนประเสรฐของมวลมนษย จากการประกาศพระธรรมจกร คอทางเดนทเลอกไวดแลว ไดแกมชฌมาปฏปทา ในสมยพระเจาอโศก สารนาถ มความสำคญมาก มการขดคนโบราณสถานน พบเสาอโศกทมรปสงโต ๔ ทศ ทประเทศอนเดยนำมา เปนเครองหมายของประเทศสวนเสาทเหลอหกเปน ๔ ทอนพบอยดงภาพท๓ จาก หลกฐานสารนาถ ถกทำลายจากกองทพมสลมเมอประมาณ พทธศตวรรษท ๑๘และจมดน จมทรายมาถงอก ๗๐๐ ป Alexander Cunningham ทำการขดคนทางโบราณคด พบหลกฐานมคามากมาย นบวาสารนาถเปน Ruins Site ทพบโบราณวตถนาชมและ ศกษาอยางมาก

สวนทสวยสงา นาประทบใจเดนทสดทสารนาถกคอ ธมเมกขสถป ธมเมกข= ธมมะ + อกขะ : อกขะ แปลวาเหน ธมมะ สถปองคนเคยงดงาม สงาดวยพทธศลปหลวงจนฟาเหยนบนทกไวคราวมานมสการวา รอบสถปทง ๘ ชอง มพระพทธรปทองคำประดษฐานอยครบ รปทรงเปนลอมฟางสวนลางเปนหนแกะสลกทบตน สวนดานบนเรยวลงกอดวยอฐมลวดลาย ความสงทงหมดประมาณ ๓๓ เมตร สวนทนาสนใจมากกคอลวดลายแกะสลกเปนลายรปทรงเรขาคณต (ภาพท ๔) ดคลายลวดลาย

๑๐๖ สารนาถ ปฐมเทศนา

สมยใหม และกสลบดวยลายรปคนกบนก ซงนาจะหมายถงราชวงศ เมารยน หรอนกยงของพระเจาอโศกมหาราช ยงมลวดลายบางสวนชดเจนสวยงามมากทง ๆ ทอยตานลมฝนมากวา ๒,๐๐๐ ป

คณะของเราสามารถเลอกใชพนทสนามหญา (ภาพท ๕) ภายใตรมเงาของสถปในยามอาทตยใกลอสดง สนทนาธรรมในบรรยากาศอนสงบ เยนสบาย เสรจแลวกพรอมกนเวยนเทยนทกษณาวตรรอบพระสถปเพอเปนการสกการะ (ภาพท ๖) สถานทอนศกดสทธแหงน

อนโมทนา

๑ ๒ ๓

๔๕ ๖

สารนาถ ปฐมเทศนา ๑๐๗

บนทกการเดนทาง วนท ๙๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

๑๐๘ สารนาถ ปฐมเทศนา

บนทกธรรม

สารนาถ ปฐมเทศนา ๑๐๙

๑๓ พาราณส คอแควนกาสไฟแหงการเผาศพทนไมเคยดบมากวา ๓,๐๐๐ ปแลว (ภาพท ๑)

เดนทางทองเทยวในอนเดยยงมอะไรใหชมอกมากมาย บางทการเดนออกนอกรายการจากทผจดวางไว อาจไดเหนอะไรเหมอน หนาทไมไดสวมหนากาก ไดเหนสงทไมเคยเหน ไดฟงสงทไมเคยฟง ไปเดนตามตลาดสด (ภาพท ๒) กอาจเหนความยากจนความมงคง ของชาวบาน ไดเหนวาเขากนอะไร สวมเสอผาแบบไหน ถายงไดพดคยกยงดและมกลองถายรปเกบภาพไว จะทำใหการเดนทางมความหมายขนมากทเดยว เวลาเราเหนผคนทลำบากเขญใจกวาเรา (ภาพท ๓) กเปนแงคดทำใหมกำลงใจ ขอบคณกรรม-เกาททำไวด ทำใหไดรบวบากทด ควรจะสะสมกรรมดตอไป ทกอยางรอบตวเปนบทเรยนเปนธรรมะ เอามาสอนเราไดตลอดเวลา หากสะสมการฟงมาด สตกเกดทำใหละคลายการยดมนถอมนไดเสมอ

ไดสมผสพดคยกบคนอนเดย จรง ๆ แลวไมไดนารงเกยจอะไร ทพาราณสนมคราวหนงเรากำลงจะลงเรอเพอชมแมนำคงคาในตอนเชา มเดกเขามาขายของพวกตะเกยง กระทงทจะลอยในคงคา ตอ ตดตาม เคลาแขงเคลาขาทงฉดทงดง เรากไมยอมซอแตกเลนดวย เดกตดตามขนไปบนเรอกบพวกเราดวย พดคยแลกเปลยนทอย กอดคอกนถายรป จนกลายเปนเพอนกนไป ลมเรองขายของเสยสนท แตในทสดกมพวกสหายธรรมชวยกนซอกนจนหมด

อกคราวหนงเกอบจะตองขนโรงขนศาลดวยความเปนนกกฏหมายของคนอนเดย ครงนนทหนาโรงแรมในพทธคยาแตตอนเชาตร กอนทจะเดนทางออกไปทองเทยวมหนมอนเดยหนาแหลมมาเสนอขายผาไหมถงตว ผเขยนกมองดวาสวยด แตไมสนใจทจะถามราคาและกไมนกอยากไดเลย กบอกใหไปขายโนน พวกสหายธรรมทเปนผหญงดกวา พอนกขายชาวภารตะนกแปลกจรงๆ ไมยอมไปขายคนอน ตอเราอยนนแหละ เรากบอกวา No no no I said no. แลวกบอกวา Later....... เหตการณวนนนจบลงขายเราไมได โลงอกไปท พอวนรงขนแตเชาเลยกำลงจะเดนทางไปชมบานนางสชาดาทอยอกฝงแมนำ พอหนมขายผาไหมกยนหนาแหลมมาหาเราทนทเลย สงภาษามาบอก

๑๑๐

วาเขามาตามสญญานะ อยาเบยว เรากงง เฮย..... สญญาอะไรกน พอคนขายกบอกวากเมอวานน ยบอกวา Later แปลวายงไมซอเมอวานน เราเลยมาวนน วนนตองซอนะจะนายจา อยาเบยวอาบงนะ ผดสญญานะนายยยย

ไอหยา อยางนคงเสยทาอาบง เผนดกวา ผเขยนอาศยตอนทเผลอ แอบหนขนรถบสไป เพราะพวกขายของนจะไมกลาขนไปบนรถ คงเปนกฎเขมงวดของพวกรถทวรเพอปองกนของหาย จนกระทงรถออก เฮอ... รอดไป รถวงไปประมาณ ๒ - ๓ กม. ขามสะพานไปอกฝงของแมนำเนรญชรา รถจอดเพอจะลงเดนไปชมสถปบานนางสชาดา พอผเขยนใสหมวก หอบขาวของลงจากรถ ทนใดนน กเจอกบเจาหนาแหลมพรอมจกรยานคชพ ยนหอบแฮก ๆ แลวรองเรยนกบพวกรถทวรวา เราไดกระทำการอกอาจผดสญญากบแขก วาจะซอแลวกหนขนรถ แลวเรมทำหนาเครยด เอะอะ โวยวายดงขน ๆ โอโฮคดใหญ อายเขาทวโลกา ผเขยนทงขดเคองและทงแปลกใจในความบาของเจาหนาแหลม และกเกดความเหนใจในการตอของเจาหนาแหลมขนมาดวย กเลยถามราคาวาผานผนละเทาไหร บงบอกวา อน ๒๐๐ รป รวมคาปนจกรยานแลวละนาย เราใหพวกคนรถตอเหลอ ผนละ ๑๕๐ รปไดไหม แลวอยาเอาความกบเราเลย แขกเงยบไปหนอยแลวกตอบ ตกลง เออ หมดเรอง เรากลบทำเปนใจด บอกวา ฉนจะซอ ๒ ผน เจาแขกจอมตอกลบตอบวา ๑๕๐ รป ขายใหผนเดยวนะนาย เอาอกผนตอง ๒๐๐ รปไมลดให เออ ดเจาแขกมนทำ ตามใจ ฉนไมซอกได ผนเดยวพอ แลวไปไกล ๆ ไดแลว.........

ชอพาราณส เพยนมา จากคำวา วาราณส ไดมาจาก คำวา วารณ กบ อสเพราะเปนทบรรจบของแมนำวรณ กบแมนำอส กอนจะไหลลงสคงคา เปนนครศกดสทธทมอายเกาแกกอนประวตศาสตรอนเดยเสยอก ปจจบนมประชากรประมาณ ๑.๔ ลาน-คน พาราณสมชอเสยงจากเรองประเพณเชอถอวาการลงอาบนาในแมนำคงคาเปนการลางบาป (ภาพท ๔) และการเผาศพคนตายแลวนำเอาเถากระดกลอยองคารในสายนำคงคาจะทำใหผตายไปสวรรค แตถาบคคลนนเปน เดก หญงสาวพรหมจรรย นกบวชหรอคนทถกงกดหรอฟาผาตาย ศพกจะถกลอยลงวารไปโดย ไมตองเผาเสยกอน(ภาพท๕) ความเชอนมมาหลายพนปแลว กยงยดถอปฏบตอยางเครงครดมาจนทกวนนมองผานไปสงเกตด ๆ ทานจะเหนหอสำหรบสบนำประปา ของการประปาพาราณส

พาราณส คอแควนกาส ๑๑๑

อยใกลๆ กบทเผาศพนนแหละ เปนอนวาชาวพาราณสกไดรบบรการความศกดสทธจากคงคา delivery ถงบานทเดยว สวนปราสาททสวย ๆ รมนำใกล ๆ ทเผาศพนนไมใชของมหาราชาทไหนหรอกครบ เจาของคอสปเหรอ ประจำฌาปนกจสถานทเปนมหาเศรษฐรำรวยมาเปนศตวรรษแลวครบ

ทองเทยวไปตามถนนอาจเหนเรองราวทงสวยสดงดงามและความนาสลดหดห (ภาพท ๖) ใหเหนวาทกสงทกอยางยอมไมเทยง เกดแลวกไมคงทนอยได ตองดบไป(ภาพท ๗) ในพาราณสหรอแควนกาสน มเรองราวในชาดกเกดขนตาม คำเทศนาของพระผมพระภาคมากมาย เหนภาพเหลานแลวนกถงพระสตรเรองหนง พระสตรเรองตอไปนเกยวกบ ในสมยโนนมผมศรทธา ถงขนาดแมอวยวะ รางกายของตนกสละเพอการใหทานได ทำให พระพทธองคทรงบญญตพระวนยขนขอเชญอานพระสตร........

พระสตตนตปฎก องคตรนกาย เอกนบาต-ทกนบาต เลม ๑ ภาค ๒

ประวตนางสปปยาอบาสกา

ในสตรท ๗ พงทราบวนจฉยดงตอไปน.

ดวยบทวา คลานปฏฐากาน ทานแสดงวา นางสปปยาอบาสกา

เปนเลศ กวาพวกอบาสกาผอปฏฐากภกษไข.

ดงไดสดบมา นางสปปยาอบาสกาน ครงพระพทธเจาพระนามวาปทมตตระ.บงเกดในเรอนสกล กรงหงสวด ตอมากำลงฟงพระธรรมเทศนาของพระศาสดา เหนพระศาสดาทรงสถาปนาอบาสกาผหนงไวในตำแหนงเอตทคคะเปนเลศกวาพวกอบาสกาผอปฏฐากภกษไข จงทำกศลใหยงยวดขนไป ปรารถนาตำแหนงนน. นางเวยน-วายอยในเทวดาและมนษยถงแสนกป ในพทธปบาทกาลนบงเกดในเรอนสกล กรง-พาราณส. บดามารดาจงตงชอนางวาสปปยา. ตอมาพระศาสดามภกษสงฆเปนบรวารไดเสดจไปกรงพาราณส. ดวยการเฝาครงแรกเทานน นางฟงธรรมแลวดำรงอยในโสดา-ปตตผล. อยมาวนหนง นางไปพระวหารเพอฟงธรรมเทยวจารกไปในพระวหาร

๑๑๒ พาราณส คอแควนกาส

พบภกษไขรปหนงไหวแลว ทำการตอนรบ ถามวาพระผเปนเจาควรจะไดอะไรภกษไขตอบวา ทานอบาสกา ควรไดอาหารมรส [เนอ] จะ. นางกลาววา เอาเถด เจาขาดฉนจกสงไปถวายไหวพระเถระแลว เขาไปในเมอง วนรงขน กสงทาสไปตลาดเพอตองการปวตตมงสะ [เนอทขายกนในตลาด]. ทาสนนหาปวตตสะทวเมองกไมไดกบอกนางวาไมไดเสยแลว. อบาสกาคดวา เราบอกแกพระผเปนเจาไววา จกสงเนอไปถวาย ถาเราไมสงไป พระผเปนเจาเมอไมไดจากทอนกจะลำบาก ควรทเราจะทำเนออยางใดอยางหนงสงไปถวาย แลวกเขาหอง เฉอนเนอขาใหแกทาส สงวา เจาจงเอาเนอน

๗

๑

๒ ๓

๔ ๕ ๖

๘ ๙

พาราณส คอแควนกาส ๑๑๓

ปรงดวยเครองปรง นำไปวหารถวายพระผเปนเจา ถาทานถามถงเรา กจงแจงวาเปนไข.ทาสนนกไดกระทำอยางนน

พระศาสดาทรงทราบเหตนน วนรงขน เวลาแสวงหาอาหาร กมภกษสงฆเปนบรวาร เสดจไปเรอนของอบาสกา. นางทราบวาพระตถาคตเสดจมาจงปรกษาสามวา ลกเจา ดฉนไมอาจไปเฝาพระศาสดาไดพทานจงไปกราบทลเชญพระศาสดาใหเสดจเขาเรอนแลวใหประทบนงเถด. สามนนกไดกระทำอยางนน. พระศาสดาตรสถามวา สปปยาไปไหนเสยเลา. สามกราบทลวา นางเปนไข พระเจาขา. ตรสสงวา จงเรยกนางมาเถด.นางคดวา พระศาสดาทรงสงเคราะหเกอกลแกชาวโลกทงปวง ทรงทราบเหตของเราจงใหเรยกหา กลกขนจากเตยงอยางฉบพลน.

ครงนน ดวยพทธานภาพ แผล [ทเฉอนเนอขา] ของนางกงอกขนทนททนใดผวกเรยบผวพรรณผองใสยงกวาเดม. ขณะนนอบาสกากยมได ถวายบงคมพระทศพลดวยเบญจางคประดษฐ นง ณ ทสวนขางหนง. พระศาสดาทรงดำรวา อบาสกาผนไมสบายเพราะเหตไร จงตรสถาม นางจงเลาเรองทตนทำทกอยางถวาย. พระศาสดาเสวยเสรจแลวเสดจไปพระวหาร ทรงประชมภกษสงฆ แลวทรงตำหนภกษนนเปนอยางมาก ทรงบญญตสกขาบท. เรองนเกดขนอยางน. กำลง พระศาสดาประทบนง ณพระเชตวนวหาร เมอทรงสถาปนาพวกอบาสกาไวในตำแหนงตาง ๆ ตามลำดบจงทรงสถาปนานางสปปยาอบาสกาไวในตำแหนงเอตทคคะเปนเลศกวาพวกอบาสกาผอปฏฐากภกษไข แล.

จบอรรถกถาสตรท ๗

๑๐

๑๑๔ พาราณส คอแควนกาส

ยงมอกพระสตรหนง เหตการณทเกดทรมฝงแมนำแบบน ไดฟงจากการบรรยายในเทปของทานอาจารยสจนต ทบนทกเมอหลายสบปมาแลว ยงไมลาสมยรสกซาบซงและเลอมใสในความรกสจจะ และความมปญญาของพระโพธสตว ชาดกเรองนเปดใหลกหลานฟงกจะสนก ไดรบความสนใจและชอบมาก ขอเชญอานพระสตร.........

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย จรยาปฎก เลม ๙ ภาค ๓

กปลราชจรยา วาดวยจรยาวตรของพระยาวานร

ในกาลเมอเราเปนพระยาวานร อย ณ ซอกเขาใกลฝงแมนำในกาลนน เราถกจระเขเบยดเบยนไปไมได เรายนอย ณ โอกาสใด โดดจากฝงนไปยงฝงโนนจระเขมนเปนสตวดรายแสดงความนากลวอย ณ โอกาสนน จระเขนนกลาวกะเราวา มาเถด แมเรากกลาวกะจระเขนนวา จะมา เราโดดลงเหยยบศรษะ จระเขนน แลวโดดไปยนอยฝงโนน เรามไดทำตามคำของจระเขทกลาวหลอกลวงนนหามได ผเสมอดวยคำสจของเราไมม นเปนสจจบารมของเรา ฉะนแล.

จบ กปลราชจรยาท ๗

อรรถกถากปลราชจรยาท ๗

พงทราบวนจฉยในอรรถกถากปลราชจรยาท ๗ ดงตอไปน บทวา ยทา อหกป อาส ความวาในกาลเมอเราเกดในกำเนดวานร อาศยความเจรญไดเปนพระยาวานรมกำลงดจชางสาร สมบรณดวยเรยวแรง มรางกายใหญประมาณเทาลกมา. บทวานทกเล ทรสเย ความวาเราอยทซอกเขาแหงหนงใกลฝงแมนำแหงหนง.

ไดยนวา ในกาลนนพระโพธสตวมไดดแลฝง เทยวไปผเดยว. ก ณ ทามกลางแมนำนนมเกาะอยเกาะหนง สมบรณดวยผลไมมขนนและมะมวงเปนตนหลาย ๆ อยาง.พระโพธสตวเพราะสมบรณดวยกำลงเรว กระโดดจากฝงนของแมนำ ไปถงแผนหนแผนหนงซงมอยในทามกลางเกาะและแมนำ.กระโดดจากแผนหนนนไปถงเกาะนน. พระยาวานรเคยวกนผลาผลหลาย ๆ อยาง ณ เกาะนน ตอนเยนกกลบโดยวธนนนนเองอยใน

พาราณส คอแควนกาส ๑๑๕

ทอยของตน รงขนกทำอยางนนอก สำเรจการอยโดยทำนองน. ในกาลนนมจระเขตวหนงพรอมดวยนางจระเขอาศยอย ใกลแมนำน น. นางจระเขเมยของจระเขน นเหนพระโพธสตวไป ๆ มา ๆ อยเกดแพทองอยากกนเนอหวใจของพระโพธสตว จงบอกกะจระเขผเปนผววา นายจา ฉนแพทองอยากกนเนอหวใจลงนน. จระเขกลาววา ไดซเธอ.แลวกไปดวยหวงวา จกจบพระยาลงนนซงกลบจากเกาะในตอนเยน จงอยบนหลงแผนหน. พระโพธสตวเทยวหาอาหารตลอดวน ในตอนเยนไดยนบนเกาะนนเอง มองดแผนหนคดวา หนแผนน บดนปรากฏวาสงกวาเดม จะมเหตอะไรหนอ เพราะพระมหาสตวสงเกตปรมาณของนำและปรมาณของแผนหนไวเปนอยางด. ดวยเหตนนพระโพธสตวจงดำรวาวนนนำของแมนำนกยงไมลด. แตทำไมแผนหนนจงปรากฏใหญมาก. คงจะเปนเจาจระเขนอนหมายจะจบเรา ณ ทนนเปนแน.

พระยาวานรคดวา เราจกทดลองจระเขน นกอน จงยนอย อยางน นทำเปนพดกบแผนหน พดวา เฮยเจาหน กไมไดรบคำตอบ พดวา เฮยเจาหนอย ๓ ครงหนกไมใหคำตอบ. พระโพธสตวจงพดอกวา เฮยเจาหนทำไมวนน ไมใหคำตอบแกเราเลา.จระเขคดวา หนนในวนอน ๆ คงใหคำตอบแกพระยาวานรเปนแน. แตวนนหนไมใหคำตอบเพราะเราครอบไว. เอาเถดเราจะใหคำตอบแกพระยาวานร จงพดวา วาอยางไรพระยาวานร. ถามวาเจาเปนใคร. ตอบวา เราเปนจระเข. ถามวา เจา มานอนทนเพออะไรตอบวา ตองการหวใจทาน. พระโพธสตวคดวา เราไมมทางไปทางอน ทางไปของเราถกปดเสยแลว. ดงทพระผมพระภาคเจาตรสไววา :-

เราถกจระเขเบยดเบยนไปไมได

เรายนอย ณ โอกาสใด โดดจากฝงน ไปยงฝงโนน.

จระเขมนเปนสตวดราย แสดงความนากลวอย ณ โอกาสนน.

ในบทเหลานน บทวา ปฬโต สสมาเรน ทานทำความทกลาวดวยกงคาถาเทานนใหปรากฏดวยคาถาวา ยมโหกาเส ดงน. บทวา ยมโหกาเส คอ ยนอยทองทอนไดแกหลงแผนหนซงตงอยทามกลางแมนำใด. บทวา โอรา คอฝงใน ไดแกเกาะ. บทวาปาร คอ ฝงนอกแหงแมนำอนเปนทอยของเราในครงนน. บทวา ปตามห คอเรากระโดด

๑๑๖ พาราณส คอแควนกาส

ไปถง. บทวา ตตถจฉ ความวา จระเขเปนสตวดราย เปนฆาตกร เปนศตรแสดงความหยาบคายรายกาจเหนแลวนากลวมนอยบนหลงแผนหนนน.

ลำดบนน พระมหาสตวดำรวา เราไมมทางอนจะไป. วนนเราจะลวงจระเข. เราจะเปลองจระเขจากบาปใหญดวยอาการอยางน, และเรากจะไดชวตดวย. พระมหาสตวจงกลาวกะจระเขวา จระเขสหาย เราจกโดดไปบนตวทาน. จระเขกลาววา พระยาวานรทานอยามวชกชาเชญมาขางนซ. พระมหาสตวไดกลาววา เรากำลงมา. แตทานจงอาปากของทานไว แลวจบเราตอนทเรามาหาทาน. กเมอจระเขอาปากตาทงสองขางกหลบ.จระเขนนมไดกำหนดเหตการณนนจงอาปาก. ตาของจระเขกหลบ . จระเขอาปากนอนไมลมตาเลย. พระมหาสตวรความเปนจรงของจระเขนน จงกระโดดจากเกาะไปเหยยบหวจระเข แลวกระโดดจากนนไปยนบนฝงโนนดจสายฟาแลบ. ดงทพระผมพระภาคเจาตรสไววา :-

จระเขนนกลาวกะเราวา จงมา. แมเรากกลาวกะจระเขวาเราจะมา.

เราโดดลงเหยยบหวจระเขนน แลวโดดไปยนอยทฝงโนน.

ในบทเหลานน บทวา อสส คอไดกลาวแลว. บทวา อหมเปม คอ แมเรากกลาวกะจระเขนนวา เราจะมา. อนงเกาะนนนารนรมย ประดบดวยแนวตนไมผลมมะมวง หวาขนน เปนตน และเหมาะทจะเปนทอย. แมพระมหาสตวรกษาคำสจ เพราะไดใหปฏญญาไววาเราจะมา กไดกระทำอยางนนวา เราจกมาแนนอน. ดงทพระผมพระภาคเจาตรสไววา :-

เรามไดทำตามคำของจระเขทกลาวหลอกลวงนน หามได.

เพราะรกษาคำสจน ไดสละชวตของตนทำแลว ฉะนนพระผมพระภาคเจาตรสไววา :-

ผเสมอดวยคำสจของเราไมม. นเปนสจจบารมของเรา.

พาราณส คอแควนกาส ๑๑๗

จระเขเหนความอศจรรยดงนนคดวา พระยาวานรนทำอศจรรยยงนกจงกลาววาพระยาวานรผเจรญ บคคลผประกอบดวยธรรม ๔ อยางในโลกน ยอมครอบงำศตรได. ธรรมทงหมดนนคงมอยในตวของทาน.

ทานพระยาวานร ธรรม ๔ อยางเหลาน

คอ สจจะ ธรรม ธต จาคะ มอยแกผใด

เหมอนอยางทาน ผนนยอมลวงพนศตรได.

ในบทเหลานน บทวา ยสส บคคลไร ๆ . บทวา เอเต คอ ทานแสดงถงขอทควรกลาวไวในบดน. บทวา จตโร ธมมา คอคณธรรม ๔ ประการ.บทวา สจจ คอ วจสจจะ.ททานกลาววา เราจกมาสำนกของเรา แลวไมโกหกมาจนได นเปนวจสจจะของทาน.บทวา ธมโม คอวจารณปญญาไดแกปญญาไตรตรอง ปญญาทเปนไปวา เมอเราทำ-อยางน จกเปนอยางนชอวาวจารณปญญาของทาน. บทวา ธต ไดแกความเพยรทไมขาดแมความเพยรนกมแกทาน. บทวา จาโค คอการบรจาคตน ทานสละตนมาหาเราเราไมสามารถจะจบทานได นเปนความผดของเราเอง. บทวา ทฏฐ คอ ศตร. บทวา โสอตวตตต ความวา ธรรม ๔ อยางเหลานมอยแกบคคลใดเหมอนอยางมแกทาน ผนนยอมกาวลวง คอครอบงำศตรของตนเหมอนทานพนเราในวนน.

จระเขสรรเสรญพระโพธสตวอยางนแลวไดไปทอยของตน. จระเขในครงนนไดเปนเทวทตในครงน. เมยจระเขคอนางจญจมาณวกา. สวนพระยาวานร คอพระโลกนาถ.แมในจรยาน พงเจาะจงกลาวถงบารมทเหลอของพระโพธสตวนนโดยนยดงกลาวแลวในหนหลงนนแล.อนงพงประกาศคณานภาพมอาทอยางน คอ การรวาจระเขนอนบนแผนหนดวยสงเกตประมาณของนำและของหน ดวยกำหนดเอาวา บดนปรากฏหนสงเกนไป.การตดสนเนอความนนโดยอางวาเคยพดกบหน. การเปลองจระเขใหพนจากบาปใหญเพราะรบทำดวยการเหยยบหวจระเขแลวไปยนอยทฝงโนนทนท. การรกษาชวตของตน.และการตามรกษาสจจวาจา.

จบ อรรถกถาปลราชจรยาท ๗

๑๑๘ พาราณส คอแควนกาส

เมองพาราณสมสถานทนาสนใจอกหลายแหง ตอนหนาจะเลาเรองซงถอเปนไฮไลทของการเดนทางทเดยว เพราะเราจะไดเขาไปกราบสกการะพระบรมสารรกธาตอนเปนทหวงแหน เกบรกษาในหองมนคงอยางด ดวยความโชคดทผดแลมความเคารพและเลอมใส คนเคยกบทานอาจารยสจนตและคณะผจดเปนพเศษ ทกคนจะไดเขากราบแบบเรยงตว (ภาพท ๑๐) และพระภกษผดแลจะอญเชญผอบแกวทประดษฐานพระ-บรมสารรกธาตนนเทนบนศรษะของพวกเราทกคน คนละครงเพอเปนศรมงคลแกพวกเราทกคน

แตกเปนเรองอศจรรยและอาถรรพอยทกป ทง ๆ ทพระบรมสารรกธาต องคทานกไมใชเลก และอยในครอบแกวใส มองเหนชดเจน กปรากฎวามสหายธรรมบางคนเขาไปจองด กราบแลวพอกลบออกมากบอกวา มองไมเหนพระบรมสารรกธาต ออกมากถามกนใหญวา ตรงไหนละ ๆ ปรศนาน เปนเพราะอะไร คราวหนาจะมาเลาใหฟงครบ

กราบอนโมทนา

พาราณส คอแควนกาส ๑๑๙

บนทกการเดนทาง วนท ๑๐๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

๑๒๐ พาราณส คอแควนกาส

บนทกธรรม

พาราณส คอแควนกาส ๑๒๑

๑๔ ทำกศลทพาราณสยงมอกสองสามแหงใน พาราณส ทเราจะไปเยยมชม แหงแรกกคอ พพธภณฑ

โบราณคดแหงสารนาถ (ภาพท ๑) ตงอยใกล ๆ บรเวณ ธมมเมกขสถปนนเองพพธภณทแหงนเปนท เกบรกษาโบราณวตถทขดคนไดในบรเวณสารนาถ มพระพทธรป(ภาพท ๒) พระโพธสตว (ภาพท ๓) เทวรป เครองใชสอยในยคนน โดยเฉพาะอยางยงปฏมากรรมพระพทธรปทเปนปางปฐมเทศนา (ภาพท ๔) ดานหลงเปนประภามณทลอนหมายถงธรรมจกร คอ กงลอแหงธรรมเรมหมน นวมองอ เขาหากนเรยกวาธรรมจกรมทรา เปนอาการของการหมนวงกลม งดงามยงนก นอกจากนนทนาสนใจเปนพเศษ คอสงหอนเปนตราราชการแผนดนของอนเดย ซงจอมจกรพรรดอโศกสราง และประดษฐานไวคราวเมอเสดจมาทำการบชาสถานททพระพทธองคทรง แสดงปฐมเทศนา (ภาพท ๕)

ศลาจารกสวนทเปนหวเสาชนน ประดษฐานขนดวยหนทรายอยางด มรปสงโต๔ ตว หนหลงเขาหากน หนหนาออก ๔ ทศ ทขอบแทนสลกเปนรปกงลอธรรมจกร และรปสตว ๔ ชนดสลบกน คอ ราชสห ชาง มา และโค สตวทง ๔ คอ ความหมายแหง อำนาจความกลาหาญ และความมนใจ โดยพลง หมายถงผพทกษทศทง ๔ สวนดอกบวหมายถง ตนกำเนดชวต ดานลางของสงห มอกษรเทวนาค ถอดความไดวา “ความจรงเทานนมชยชนะเหนอทกสง” ดวยความหมายทอดมเชนนรฐบาลอนเดยจงไดใชรปสงหจตรทศอนสงางามทสรางขนในสมยอโศกมหาราชน ใชเปนตราแผนดน เชนเดยวกบตราครฑของไทยเรา

บรเวณภายในพพธภณฑไดจดแสดงศลปวตถมจำนวนเปนพนชน นบวาเกาแก สวยงามมคณคาแกชนรนหลงอยางมาก ทานเซอร Alexander Cunningham เปนหวหนาทำการขดคนเมอป ค.ศ. ๑๘๖๑ สมยททานเปนผสำเรจราชการจากกรงลอนดอนมาดแลประเทศราช อยทอนเดยน ทานกไดจดการคนควาบนทกใหเปนระเบยบ สวนหนงทานคงนำลงเรอไปเกบไวทพพธภณททกรงลอนดอนบาง เพอการศกษา ทานคงไมไดเอาไปจนหมดไมเหลอไวใหคนอนเดยชมหรอกครบ ทานคงเอาไปแตชนใหญ ๆ ทสวยและสมบรณเทานน (ภาพท ๖) เพราะผเขยนเคยไดมโอกาสเหนท British Museum สวย ๆ

๑๒๒

ใหญ ๆ นบไมถวนจรง ๆ ครบ (ภาพท ๗) มมากกวาทนอกถายรปไดตามสบายไมเหมอนทน หามถายรปดวย นะครบ ดงนนจงอยาถายใหใครเหน

ทเกบไวใน British Museum มมากมาย ถายรปมาใหดเปนหลกฐานดวย

จากเมองพาราณสไปทางทศเหนอประมาณ ๙ กม.เศษ กจะถงบรเวณเจาคนธสถป (ภาพท ๘) หรอสถปเกาทเปนอนสรณของปญจวคคย สรางขนในสมยศตวรรษท ๗ เพอเปนเครองระลกถงวา ครงเมอพระปญจวคคยหลกหนพระพทธองคดวยสำคญผดเพราะ มมจฉาทฏฐอยางแรง ไดมาอาศยอยทน หลงจากทรงตรสรแลวพระพทธองคทรงม พระเมตตาเสดจมาโปรดปญจวคคย ณ ทจดนเปนครงแรกและไดทำความเขาใจกนใน เบ องตน จากน นนำไปส ปาอสปตนมฤคทายวนตรสสอนธรรมะอนเปนเครองนำออกจาก ทกข ณ ทนน

เลยไปอกหนอย คอ สมาคมมหาโพธแหงประเทศอนเดย คณะของเราไดนมนตพระภกษนานาชาต จากทกชาตทมาศกษาพระพทธศาสนาทพาราณส รวม๑๒๐ รป (ภาพท ๑๑) มาทำบญเลยงอาหารเพลและถวายเครองไทยธรรม รวมทงบรจาคเงนเพอ อดหนนเปนทนในการดำเนนการของสมาคม (ภาพท ๑๒)

สำหรบเหตการณในสมยพทธกาล หลงจากพระพทธองคไดเทศนโปรดปญจวคคยทปาอสอปตนมฤคทายวนแลว พระผมพระภาคไดเสดจมาโปรด ยสกลบตรทำใหเกดอบาสกเปนอกบรษทหนงเปนครงแรก ขอความในพระสตรมความไพเราะมากคงเคยไดยนประโยควา ทนวนวายหนอ ทนขดของหนอ มาจากพระสตรนเองขอเชญอานพระสตร

พระวนยปฎก มหาวรรค เลม ๔ ภาค ๑

เรองยสกลบตร

[๒๕] กโดยสมยนนแล ในพระนครพาราณส มกลบตร ชอ ยสเปนบตรเศรษฐสขมาลชาต ยสกลบตรนนมปราสาท ๓ หลง คอ หลงหนงเปนทอยในฤดหนาว หลงหนงเปนทอยในฤดรอน หลงหนงเปนทอยในฤดฝนยสกลบตรนนรบบำเรอดวยพวกดนตร ไมม

ทำกศลทพาราณส ๑๒๓

บรษเจอปนในปราสาทฤดฝนตลอด ๔ เดอนไมลงมาเบองลางปราสาท คำวนหนง เมอยสกลบตรอมเอบพรอมพรงบำเรออยดวยกามคณ ๕ ไดนอนหลบกอน สวนพวกบรวารชนนอนหลบภายหลงประทปนำมนตามสวางอยตลอดคน คนนนยสกลบตรตนขนกอนไดเหนบรวารชนของตนกำลงนอนหลบ บางนางมพณตกอยทรกแร บางนางมตะโพนวางอยขางคอ บางนางมเปงมางตกอยทอก บางนางสยายผม บางนางมนำลายไหลบางนางบนละเมอตาง ๆ ปรากฏแกยสกลบตรดจปาชาผดบ ครนแลวความเหนเปนโทษไดปรากฎแกยสกลบตร จตตงอยในความเบอหนาย จงยสกลบตรเปลงอทานวาทานผเจรญ ทนวนวายหนอ ทนขดของหนอ แลวสวมรองเทาทองเดนตรงไปยงประตนเวศน พวกอมนษยเปดประตใหดวยหวงใจวา ใคร ๆ อยาไดทำอนตรายแกการออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตของยสกลบตรเลย ลำดบนน ยสกลบตรเดนทรงไปทางประตพระนคร พวกอมนษยเปดประตใหดวยหวงใจวา ใคร ๆ อยาไดทำอนตรายแกการออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตของยสกลบตร ทนน ยสกลบตรไดเดนทรงไปทางปาอส-ปตนะมฤคทายวน.

[๒๖] ครนปจจสมยแหงราตร พระผมพระภาคเจาตนบรรทมแลวเสดจจงกรมอย ณ ทแจง ไดทอดพระเนตรเหนยสกลบตรเดนมาแตไกล ครนแลวเสดจลงจากทจงกรมประทบนงบนอาสนะทปลาดไว ขณะนน ยสกลบตร เปลงอทานในทไมไกลพระผม-พระภาคเจาวา ทานผเจรญ ทนวนวายหนอ ทนขดของหนอ ทนทนนพระผมพระภาคเจาตรสกะยสกลบตรวา ดกอนยส ทนไมวนวาย ทนไมขดของ มาเถดยส นงลง เราจกแสดงธรรมแกเธอ ทนนยสกลบตรราเรงบนเทงใจวาไดยนวา ทนไมวนวาย ทนไมขดของ ดงนแลวถอดรองเทาทองเขาไปเฝาพระผมพระภาคเจา ถวายบงคมพระผมพระภาคเจาแลวนง ณ ทควรสวนขางหนง เมอยสกลบตรนงเรยบรอยแลว พระผมพระภาคเจาไดทรงแสดงอนปพพกถา คอ ทรงประกาศ ทานกถา สลกถา สคคกถา โทษ ความตำทรามความเศราหมองของกามทงหลาย และอานสงสในความออกจากกาม เมอพระองคทรงทราบวา ยสกลบตรมจตสงบ มจตออนมจตปลอดจากนวรณ มจตเบกบาน มจตผองใสแลว จงทรงประกาศพระธรรมเทศนา ทพระพทธเจาทงหลายทรงยกขนแสดงดวยพระองคเอง คอ ทกขสมทย นโรธ มรรค ดวงตาเหนธรรมปราศจากธล ปราศจากมลทนวา สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวลมความดบเปนธรรมดาไดเกดแก

๑๒๔ ทำกศลทพาราณส

ยสกลบตร ณ ทนงนนแล ดจผาทสะอาดปราศจากมลทน ควรไดรบนำยอมเปนอยางดฉะนน.

บดาของยสกลบตรตามหา

[๒๗] ครนรงเชา มารดาของยสกลบตรขนไปยงปราสาท ไมเหนยสกลบตร จงเขาไปหาเศรษฐผคหบด แลวไดถามวา ทานคหบดเจาขา พอยสกลบตรของทานหายไปไหน ฝายเศรษฐผคหบดสงทตขมาไปตามหาทง ๔ ทศแลว สวนตวเองไปหาทางปาอส-ปตนะมฤคทายวน ไดพบรองเทาทองวางอย ครน แลวจงตามไปสทนน พระผม-พระภาคเจาไดทอดพระเนตรเหนเศรษฐผคหบดมาแตไกล ครนแลวทรงพระดำรวาไฉนหนอ เราพงบนดาลอทธาภสงขารใหเศรษฐคหบด นงอย ณ ทนไมเหนยสกลบตรผนงอย ณ ทนแลวทรงบนดาลอทธาภสงขารดงพระพทธดำร ครงนน เศรษฐผคหบดไดเขาเฝาพระผมพระภาคเจาแลว ทลถามวา พระผมพระภาคเจาทรงเหนยสกลบตรบางไหมพระพทธเจาขา.

พระผมพระภาคเจาตรสวา ดกอนคหบด ถาอยางนน เชญนง บางททานนงอยณ ทนจะพงไดเหนยสกลบตรผนงอย ณ ทน.

ครงนน เศรษฐผคหบดราเรงบนเทงใจวา ไดยนวา เรานงอย ณ ทนแหละจกเหนยสกลบตรผนงอย ณ ทน จงถวายบงคมพระผมพระภาคเจาแลวนง ณ ทควรสวนขางหนงเมอเศรษฐผคหบดนงเรยบรอยแลว พระผมพระภาคเจาไดทรงแสดงอนปพพกถา คอทรงประกาศทานกถา สลกถา สคคกถา โทษ ความตำทราม ความเศราหมองของกามทงหลาย และอานสงสในความออกจากกาม เมอพระผมพระภาคเจาทรงทราบวา เศรษฐผคหบด มจตสงบมจตออน มจตปลอดจากนวรณ มจตเบกบาน มจตผองใสแลว จงทรงประกาศพระธรรมเทศนา ทพระพทธเจาทงหลายทรงยกขนแสดงดวยพระองคเอง คอทกข สมทย นโรธ มรรค ดวงตาเหนธรรม ปราศจากธล ปราศจากมลทนวา สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวลมความดบเปนธรรมดา ไดเกดแกเศรษฐผคหบดณ ทนงนนแล ดจผาทสะอาดปราศจากมลทน ควรไดรบนำยอม ฉะนน.

ทำกศลทพาราณส ๑๒๕

ครนเศรษฐผคหบด ไดเหนธรรมแลว ไดบรรลธรรมแลว ไดรธรรมแจมแจงแลวมธรรมอนหยงลงแลว ขามความสงสยไดแลว ปราศจากถอยคำ แสดงความสงสย ถงความเปนผแกลวกลา ไมตองเชอผอนในคำสอน ของพระศาสดา ไดทลคำนแดพระผม-พระภาคเจาวา ขาแดพระองคผเจรญภาษตของพระองคแจมแจงนก ภาษตของพระองคไพเราะนก พระพทธเจาขาพระองคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปรยายอยางน เปรยบเหมอนบคคลหงายของทควำ เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมดดวยตงใจวา คนมจกษจกเหนรปดงน ขาพระพทธเจาน ขอถงพระผมพระภาคเจา พระธรรม และพระสงฆวาเปนสรณะ ขอพระองคจงทรงจำขาพระพทธเจาวา เปนอบาสกผมอบชวตถงสรณะจำเดมแตวนนเปนตนไป.

กเศรษฐผคหบดนน ไดเปนอบาสกกลาวอางพระรตนตรย เปนคนแรกในโลก

ยสกลบตรสำเรจพระอรหตต

[๒๘] คราวเมอพระผมพระภาคเจาทรงแสดงธรรม แกบดา ของยสกลบตร จตของยสกลบตร ผพจารณาภมธรรมตามทตนไดเหนแลว ไดรแจงแลว กพนจากอาสวะทงหลาย เพราะไมถอมน ครงนน พระผมพระภาคเจาไดทรงพระดำรวา เมอแสดงธรรมแกบดาของยสกลบตรอย จตของยสกลบตร ผพจารณาเหนภมธรรมตามทตนไดเหนแลวไดรแจงแลว พนแลวจากอาสวะทงหลาย เพราะไมถอมน ยสกลบตรไมควรจะกลบเปนคฤหสถบรโภคกาม เหมอนเปนคฤหสถครงกอน ถากระไร เราพงคลายอทธาภสงขารนนไดแลว พระองคกไดทรงคลายอทธาภสงขารนน เศรษฐผคหบดไดเหนยสกลบตรนงอยครนแลวไดพดกะยสกลบตรวา พอยส มารดาของเจาโศกเศราครำครวญถง เจาจงใหชวตแกมารดาของเจาเถด ครงนน ยสกลบตรไดชำเลองดพระผมพระภาคเจา ๆ ไดตรสแกเศรษฐผคหบดวา ดกอนคหบด ทานจะสำคญความขอนนเปนไฉน ยสกลบตรไดเหนธรรมดวยญาณทสสนะเพยงเสขภมเหมอนทาน เมอเธอพจารณาภมธรรมตามทตนไดเหนแลว ไดรแจงแลว จตพนแลวจากอาสวะทงหลาย เพราะไมถอมน ดกอนคหบดยศกลบตรควรหรอเพอจะกลบเปนคฤหสถบรโภคกาม เหมอนเปนคฤหสถครงกอน.

เศรษฐผคหบดกราบทลวา ขอนนไมควรเลย พระพทธเจาขา.

๑๒๖ ทำกศลทพาราณส

พระผมพระภาคเจาตรสรบรองวา ดกอนคหบด ยสกลบตรไดเหนธรรมดวยญาณทสสนะเพยงเสขภมเหมอนทาน เมอเธอพจารณาภมธรรมตามทตนไดเหนแลว ไดรแจงแลว จตพนแลวจากอาสวะทงหลาย เพราะไมถอมน ดกอนคหบด ยสกลบตรไมควรจะกลบเปนคฤหสถบรโภคกามเหมอนเปนคฤหสถครงกอน.

๗

๑ ๒

๓ ๔ ๕

๖ ๘

ทำกศลทพาราณส ๑๒๗

เศรษฐผคหบดกราบทลวา การทจตของยสกลบตรพนจากอาสวะทงหลายเพราะไมถอมนนน เปนลาภของยสกลบตร ยสกลบตรไดดแลว พระพทธเจาขา ขอพระ-ผมพระภาคเจามยศกลบตรเปนปจฉาสมณะ จงทรงรบภตตาหารของขาพระพทธเจาเพอเสวยในวนพรงนเถด. พระผมพระภาคเจาทรงรบ โดยดษณภาพ ครนเศรษฐผคหบดทราบการรบนมนตของพระผมพระภาคเจาแลว ไดลกจากทนง ถวายบงคมพระผม-พระภาคเจา ทำประทกษณแลวกลบไป.

กาลเมอเศรษฐผคหบดกลบไปแลวไมนาน ยสกลบตรไดทลคำนตอพระผม-พระภาคเจาวา พระพทธเจาขา ขอขาพระองคพงไดบรรพชาพงไดอปสมบทในสำนกพระผมพระภาคเจา.

พระผมพระภาคเจาตรสวา เธอจงเปนภกษมาเถด แลวไดตรสตอไปวา ธรรมอนเรากลาวดแลว เธอจงพระพฤตพรหมจรรยเถด.

๙ ๑๐

๑๑ ๑๒

๑๒๘ ทำกศลทพาราณส

พระวาจานนแล ไดเปนอปสมบทของทานผมอายนน.

สมยนน มพระอรหนตเกดขนในโลก ๗ องค.

ยสบรรพชา จบ

พระสตรยงยาวกวาน ไปหาอานเพมเตมไดในพระไตรปฎกหรอคลกไปท

http://www.dhammahome.com/front/tipitaka/

ยงมเรองเลาเกยวกบพาราณสอกตองไวคราวหนา

ขออนโมทนาและพกผอนใหสบายนะครบ

ทำกศลทพาราณส ๑๒๙

บนทกการเดนทาง วนท ๑๑๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

๑๓๐ ทำกศลทพาราณส

บนทกธรรม

ทำกศลทพาราณส ๑๓๑

๑๕ จากแควนกาสสแควนมคธการเดนทางทองเทยวอนเดยสำหรบกลมพวกเรานจะแตกตางกบทวรทอน

หลายอยางทกทานทเคยไปกบทวรอน ทานจะไดรบการการดแลแบบมไกดคอยใหความรในสถานทตาง ๆ ทไปอยางเชยวชาญชำนาญไกด จดรายการแบบเทยวกนจรง ๆ ดกนจรง ๆ แตสำหรบคณะเราจะแตกตางกนคอคณะเราจะไมมไกดบรรยาย อยากจะรกถามกนเอาเอง หรอไมกหาอานกนเอาเอง แตเราจะมการสนทนาธรรมะ ตลอดรายการ ทใดทสถานทสะดวก เวลาพอสมควรทานอาจารยสจนต ทานกจะเมตตา ใหความร คำสงสอน เพอใหเกดความเหนถกเขาใจถกเพมพนขน ในบางสถานททไมสำคญทางธรรมะ กอาจจะแบงเปนสองกลม พวกหนงทไมเคยไปกไปเทยวกน พวกทไปหลายครงแลวกอยฟงธรรมสนทนาธรรมกนทโรงแรม หรอตามรมไม เปนอยางนไปตลอดรายการ

คณะเราจะไมพกตามวดไทยในอนเดย อาจเพราะเปนคณะใหญไมควรไปรบกวนพระเจา หรออาจเปนเพราะผจดตองการอำนวยความสะดวกอยางเตมทกได ผจดกไดพยามหาโรงแรมทดทสดแลว แตในบางท โรงแรมทมอยยงมมาตรฐานตำ เปนเพราะสถานทตาง ๆ ทเราไปพกอยตามชนบทไกล ๆ มนกทองเทยวมานอย การดแลบำรงรกษาโรงแรมกแยตามไป อกประการหนงคอเรองไฟฟาทมกำลงไฟไมพอ ไมสามารถเปดเครองปรบอากาศได อาจขาดความสะดวกสบายไปบางแตกไมไดเปนเรองใหญโตอะไร เพราะสหายธรรมทรวมคณะมาสวนมากกเปนผใหญกนแลวมความอดทนและใจเยน ถอวามาเดนทางเพอใหไดบญกลบไป มความอดทนไดถอวาเปนขนตบารม หงดหงดขดของใจเกดแลวกดบแลว ไปทำกศลดกวา

สถานทจะเลาตอไปนเรยกกนวา มลคนธกฎ (ภาพท ๑) แตเดมเปนอาคารเกาสมยพทธกาล ไดถกทงรกรางมานบพนป จนกระทงสมาคมศรมหาโพธ Sri LankanMahabodhi Society ไดดำเนนการสรางอาคารมลคนธกฎขนมาใหม (ภาพท ๒) บนสถานทเดม พรอมกบประดษฐานพระบรมสารรกธาต เกบรกษาไวอยางปลอดภยมขอความในพระสตรกลาวไววา ทานนนทยะไดเปนผสรางมลคนธกฎแหงนเปนอารามถวายแกพระพทธเจา และพระพทธองคเสดจประทบในการจำพรรษาแรกทน การถวาย

๑๓๒

ททาน นนทยกระทำในครงพทธกาลนนเปนมหาทาน จงขอเชญนอมไป อานขอความในพระสตร.........

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย คาถาธรรมบท เลม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓

เรองนายนนทยะ

[๑๗๓] ขอความเบองตน

พระศาสดาเมอประทบอยในปาอสปตนะ ทรงปรารภนายนนทยะตรสพระธรรมเทศนานวา “จรปปวาส” เปนตน.

นนทยะเปนอนชาตบตร

ไดยนวา ในกรงพาราณส ไดมบตรแหงตระกลซงถงพรอมดวยศรทธาคนหนงชอนนทยะ, เขาไดเปนผสมบรณดวยศรทธาบำรงสงฆแทอนรปแกมารดาบดาเทยว. ครนในเวลาทเขาเจรญวยมารดาบดาไดมความจำนงจะนำธดาของลงชอวาเรวด มาจากเรอนอนตรงกนขาม. แตนางเปนคนไมมศรทธา ไมมการใหปนเปนปกต, นายนนทยะจงไมปรารถนานาง.

ลำดบนน มารดาของเขากลาวกะนางเรวดวา “แม เจาจงฉาบทาสถานทนนของภกษสงฆ แลวปลาดอาสนะไวในเรอนน, จงตงเชงบาตรไว. ในเวลาภกษทงหลายมาแลว จงรบบาตร นมนตใหนง เอาธมกรกกรองนำฉนถวาย แลวลางบาตรในเวลาฉนเสรจ;เมอเจาทำไดอยางน กจกเปนทพงใจแกบตรของเรา.” นางไดทำอยางนนแลว. ตอมามารดาบดาเลาถงความประพฤตของนางนนแกบตร วา “นางเปนผอดทนตอโอวาท“ เมอเขารบวา “ดละ“ จงกำหนดวนแลว ทำอาวาหมงคล.

ลำดบนน นายนนทยะกลาวกะนางวา “ถาเธอจกบำรงภกษสงฆและมารดาของฉน, เปนเชนน เธอกจกไดพสดในเรอนน, จงเปนผไมประมาทเถด.“ นางรบวา “ดละ“แลวทำทเปนผมศรทธาบำรงอย ๒ - ๓ วน จนคลอดบตร ๒ คน. มารดาบดาแมของนายนนทยะ ไดทำกาละแลว. ความเปนใหญทงหมดในเรอน กตกอยแกนางเรวดนนคนเดยว.

จากแควนกาสสแควนมคธ ๑๓๓

นนทยะดำรงตำแหนงทานบด

จำเดมแตมารดาบดาทำกาละ แมนายนนทยะกเปนมหาทานบดเตรยมตงทานสำหรบภกษสงฆ. และเรมตงคาอาหารแมสำหรบคนกำพราและคนเดนทาง เปนตนไวทประตเรอน. ในกาลตอมา เขาฟงพระธรรมเทศนาของพระศาสดา กำหนดอานสงสในการถวายอาวาสไดแลว ใหทำศาลา ๔ มข ประดบดวยหอง ๔ หอง ในมหาวหารในปา-อสปตนะแลวใหลาดเตยงและตง เปนตน เมอจะมอบถวายอาวาสนน ไดถวายทานแกภกษสงฆ มพระพทธเจาเปนประมขแลวถวายนำทกขโณทก แดพระตถาคต. ปราสาท-ทพยสำเรจโดยรตนะ ๗ ประการ สมบรณดวยหมนาร มประมาณ ๑๒ โยชนในทศทงปวงเบองบนสงประมาณ ๑๐๐ โยชนผดขนในเทวโลกชนดาวดงส พรอมดวยการตงนำทกขโณทก ในพระหตถของพระศาสดาทเดยว.

พระมหาโมคคลลานะไปเยยมสวรรค

ภายหลงวนหนง พระมหาโมคคลลานเถระไปสทจารกในเทวโลกยนอยแลวในทไมไกลจากปราสาทนน ถามเทวบตรทงหลายซงมาสสำนกของตนวา “ปราสาททพยเตมดวยหมนางอปสรนน เกดแลวเพอใคร.” ลำดบนน พวกเทวบตรนนเมอจะบอกเจาของวมานแกพระเถระนนจงกลาววา “ทานผเจรญ วมานนนเกดแลวเพอประโยชนแกบตรคฤหบดชอนนทยะ ผสรางวหารถวายพระศาสดา ในปาอสปตนะ.“ ฝายหมนางอปสรเหนพระเถระนนแลว ลงจากปราสาทกลาววา “ทานผเจรญ พวกดฉนเกดในทน ดวยหวงวา ‘จกเปนนางบำเรอของนายนนทยะ‘ แตเมอไมพบเหนนายนนทยะนน เปนผระอาเหลอเกน; ดวยวาการละมนษยสมบตแลวถอเอาทพยสมบต กเชนกบการทำลายถาดดนแลวถอเอาถาดทองคำฉะนน พระผเปนเจาพงบอกเขา เพอประโยชนแกการมา ณ ทน.“

ทพยสมบตเกดรอผทำบญ

พระเถระกลบมาจากเทวโลกนนแลว เขาไปเฝาพระศาสดาทลถามวา”พระเจาขาทพยสมบตยอมเกดแกบคคลผทำความดทยงอยมนษยโลกนเอง หรอหนอแล ? “

๑๓๔ จากแควนกาสสแควนมคธ

พระศาสดา. โมคคลลานะ ทพยสมบตทเกดแลวแกนายนนทยะในเทวโลก อนเธอเหนแลวเองมใชหรอ ? ไฉนจงถามเราเลา ?

โมคคลลานะ. ทพยสมบตเกดไดอยางนนหรอ ? พระเจาขา.

ลำดบนน พระศาสดาตรสกะพระเถระนนวา โมคคลลานะ เธอพดอะไรนน ?เหมอนอยางวา ใคร ๆ ยนอยทประตเรอน เหนบตรพนอง ผไปอยตางถนมานาน (กลบ)มาแตถนทจากไปอย พงมาสเรอนโดยเรว บอกวา ‘คนชอโนน มาแลว.’ เมอเปนเชนนนพวกญาตของเขากยนดราเรงแลว ออกมาโดยขมขมน พงยนดยงกะผนนวา ‘พอ มาแลวพอ มาแลว ฉนใด; เหลาเทวดา (ตาง) ถอเอาเครองบรรณาการอนเปนทพย ๑๐ อยางตอนรบดวยคดวา ‘เรากอน เรากอน‘ แลวยอมยนดยงกะสตรหรอบรษ ผทำความดไวในโลกน ซงละโลกนแลวไปสโลกหนาฉนนนเหมอนกน ดงนแลว “ ไดทรงภาษตพระคาถาเหลานวา :-

๙. จรปปวาส ปรส ทรโต โสตถมาคต ญาต

มตตา สหชชา จ อภนนทนต อาคต

ตเถว กตปญญมป อสมา โลกา ปร คต

ปญญาน ปฏคณหนต ปย ญาตว อาคต.

”ญาต มตร และคนมใจดทงหลาย เหนบรษผไปอยตางถนมานาน

มาแลวแตทไกลโดยสวสดยอมยนดยงวา ‘มาแลว‘ ฉนใด.

บญทงหลายกยอมตอนรบแมบคคลผกระทำบญไว

ซงไปจากโลกนสโลกหนา

ดจพวกญาตเหนญาตทรกมาแลว ตอนรบ อย ฉนนนแล.

แกอรรถ

จากแควนกาสสแควนมคธ ๑๓๕

บรรดาบทเหลานน บทวา จรปปวาส คอ จากไปแลวนาน.

บาทพระคาถาวา ทรโต โสตถมาคต ความวา ผไดลาภคอมสมบตอนสำเรจแลวเพราะทำพาณชยกรรม หรอเพราะทำหนาทราชบรษมาแลวแตทไกล ไมมอปทวะ.

บาทพระคาถาวา ญาต มตตา สหชชา จ ความวา เหลาชนทชอวาญาตเพราะสามารถเกยวเนองกนดวยตระกล และชอวามตรเพราะภาวะมเคยเหนกนเปนตนแลวชอวามใจด เพราะความเปนผมหทยด.

บาทพระคาถาวา อภนนทนต อาคต ความวา ญาตเปนตน เหนเขาแลวยอมยนดยงดวยอาการเพยงแตพดวา ‘มาดเเลว‘ หรอดวยอาการเพยงทำอญชล, อนงยอมยนดยงกะเขาผมาถงเรอนแลว ดวยสามารถนำไปเฉพาะซงบรรณาการมประการตาง ๆ.

บทวา ตเถว เปนตน ความวา บญทงหลาย ตงอยในฐานะดจมารดาบดา นำเครองบรรณาการ ๑๐ อยางนคอ “อาย วรรณะ สขยศ ความเปนอธบดอนเปนทพย; รปเสยง กลนรส โผฏฐพพะ อนเปนทพย เพลนยงอย ชอวายอมรบรองบคคลแมผทำบญไวแลว ซงไปจากโลกนสโลกหนา ดวยเหตนนนนแล.

สองบทวา ปย ญาตว ความวา ดจพวกญาตทเหลอ เหนญาตทรกมาแลวรบรองอยในโลกนฉะนน.

ในกาลจบเทศนา ชนเปนอนมากบรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตนดงนแล.

เรองนายนนทยะ จบ.

มลคนธกฎ เปนททพระพทธเจาประทบจำพรรษาแรกและพรรษาท ๑๒ปจจบนเปนอาคารใหมสรางเมอ ป ค.ศ. ๑๙๓๐ โดยสมาคมมหาโพธแหงศรลงกา ตวอาคารสรางดวยศลาสชมพ มลวดลายสวยงามมาก ดานขางตวอาคารทางดานทศ-ตะวนออกเปนตนศรมหาโพธทนำหนอมาจากตนเดมทศรลงกา (ภาพท ๓) อนเปน

๑๓๖ จากแควนกาสสแควนมคธ

ตนเดยวกบท พระนางสงฆมตตา พระ-ธดาของพระเจาอโศกมหาราชนำไปจากตนเดมทพระพทธองค ประทบตรสรทพทธคยานนเอง ทนจะมศลาจารก ธมมะ-จกกปปะวตะนสตร เปนภาษาตาง ๆ โดยรอบตนศรมหาโพธ ภายในหองโถงประดษฐานดวย พระพทธรปสทองปาง-ปฐมเทศนา ผนงโดยรอบเปนภาพเขยน-

พทธประวตวาดโดยศลปนชาวญปนชอ Kosetsu Nosu นบเปนภาพเขยนทเราชาวไทยอาจดแปลกตาไปหนอย แตกสวยงามมากทเดยว (ภาพท ๔) ทนพวกเรากจะไดรบการตอนรบจากพระภกษผดแลรกษาพระบรมสารรกธาตเปนอยางด โดยทานเปดพระ-วหารใหเปนพเศษ ทานอาจารย สจนตจะเปนผไปอญเชญพระบรมสารรกธาตมาจากหองมนคงทเกบรกษาของมคาดวย การเทนไวเหนอศรษะ มากระทำพธสกการะ

๑ ๒

๓ ๔

๕

จากแควนกาสสแควนมคธ ๑๓๗

พธรอบแรกจะเปนการสวดมนตกลาวคำนอบนอมตอพระรตนตรย (ภาพท ๕)แลวใหทกคนเขาไปชมพระบรมสารรกธาตทละคน ทานเจาอาวาสจะเปนผประคององคผะอบครอบแกว และใชปลายดอกบวทองชไปทองคพระบรมสารรกธาตพรอมคำอธบาย และมพระผชวยถอไฟฉายสองใหเหนถนด (ภาพท ๖) ขณะเดยวกน พระลกวดกจะสวดมนตเปนภาษาบาล ทวงทำนองแบบอนเดยลงกา ทก ๆ คนกจะไดเขาชมดวยสายตาตนเองและกม เพอน ๆ คอยถายรปไวให

รอบทสองทกคนกจะเขาแถวเรยงหนงไปคกเขา ประนมมอ ทานเจาอาวาสจะประคองอญเชญพระบรมสารรกธาตวางบนศรษะเรา (ภาพท ๗) เปนการสกการะไวเหนอหวจรง ๆ ทก ๆ คนกจะตงใจนอมจตระลกถงพระพทธมหากรณาแหงองคพระ-สมมาสมพทธเจา ดวยความปต ซาบซงอยางทสดในชวต

หลาย ๆ คนกลบออกมาแลวกเกดอาการสงสยวาตรงไหนนะเปนสวนทเปนสวนขององคพระบรมสารรกธาต บางคนกมวไปมองหาสงทตวเองคดวาองคพระบรม-สารรกธาตจะตองเปนเหมอนเมดขาวสารหรอสสวยแวววาวเขยว ๆ มวง ๆ เหมอนทเมองไทยเผยแพรกนตามหนงสอตาง ๆ

อยางนกมองหาไมเหนหรอกครบ เพราะพระธาตทโปรโมทกนในเมองไทยบางราย ไมไดสรางความเลอมใสศรทธาจากความรความเขาใจในคำสอนของพระศาสดาเพยงอยางเดยว แตตองพงปาฏหารยขาวลอบวกกบสสรรของเถากระดกเพอจะเพมความนานบถอใหเกนจรงเขาไปอก พระบรมสารรกธาตทแทนนไมตองมการเพมสสรร

๗

๖ ๘

๑๓๘ จากแควนกาสสแควนมคธ

เตมแตงเรองราวอศจรรยใด ๆ เปนเถาของพระสรระองคาร ทมอายถง ๒,๐๐๐ กวาปจงเปนสนำตาลชนเลก ๆ วางอยบนแผนโลหะในครอบแกว (ภาพท ๘) ความศกดสทธและปาฏหารยมาจากคำสอนอนลกซงดวยเมตตาทเราจะเกดสตระลก และปญญาทจะสามารถเขาถงไดจากการอบรมเจรญภาวนานนเอง

เพอนสหายธรรมบาง ทานกมาสารภาพวา พ หนไมรเลยวาพระบรมสารรกธาตคอตรงไหนหนมวแตตนเตน พระทานก ช ๆ พดอะไรกแปลไมออก หนมองไปนกวาสทอง ๆ นนคอพระธาต หนกรบไหว แลวกมวแตตงทาใหเพอนถายรป กลองหนเมโมรกหมด อาศยกลองเพอนถายให เลยรบไปหนอย ไมรเรองเลย ลงมาถงไดรวาทหนไหวนนนะ ฐานของครอบแกวแท ๆ คราวหนาหนจะมาอนเดยอก จะมากราบแกตวใหม

ออ ยงดทหนไหวไปทฐานครอบแกวกนบวาใกลเคยง ไมไปไหวเอาดอกบวหรอไฟฉายทพระทานถอกบญแลว นเหละปรศนาทหลาย ๆ คนเดนทางมาไกลเพอจะไดเหนพระบรมสารรกธาต แตกยงไมไดเหน ไปเหนอยางอนนนกเพราะเหตแหงการสะสมตางกนนนเอง

คราวหนาเราจะเดนทางไปยงแควนมคธ ยงมเรองนาสนใจ และพระสตรด ๆมาใหอานอกนะครบ

ขอบคณและขออนโมทนา

จากแควนกาสสแควนมคธ ๑๓๙

๑๖ พทธคยาศรมหาโพธ สมยนการเดนทางพรอมกลองถายรปเปนเรองงาย ๆ ไปเสยแลว อยากจะบอกเพอน ๆ วาไปไหนกเอากลองไปดวยเถอะครบ ไมจำเปนจะตองไปเรยนการถายรปจนเปนมออาชพหรอกครบเดยวนกลองดจตอล ถายงาย มระบบปองกนการสนสะเทอน ตงอตโนมต ถายยงไงกชดครบ ไมจำเปนตองเกงขนาดรเรองแสงและเทคนคขนสงอะไรฟลมกไมตองซอ รปสวยไมสวยหรอนาสนใจแคไหน มนอยทเรองราวและมมมองวามนนาสนใจบงบอกอะไรกบเรา กลบมาเกบไวไดนาน ไมจำเปนตองไปอดทกรปหรอกครบ เปลองเงน เอาเกบไวในคอมพวเตอรกอน เอาออกมาดมาแบงกนดไดภายหลง ไปอนเดยคราวนถายเยอะ ๆ (ภาพท ๑) หามมมองบางจดทนาสนใจ กลบมาโพสทดกนอยางนอยกทเวบธมมะโฮมนยงเนอทอกมาก พอทจะจดเวทโชวภาพถายอนเดย และเรองธรรมะกนคง จะดมาก ๆ เลย

แตยงไง พ ๆ ปา ๆ ทยงไมคอยคนเคยกบอกใหลกหลานเตรยมเซทขนาดภาพและจดเตรยมเมโมรการดทมความจใหพอกบการเดนทางหลาย ๆ วนนะครบ เพราะเราจะไปหวงซอฟลมใสเพมมนไมใชแลว ผเขยนเหนบอยวาตงขนาดภาพใหญเกนไป และเมโมรการดเลกไป แอคทกนแถว ๆ รปปนพระยานาค กอนขนเครองบนทสวรรณภมพอถงอนเดย อาว การดหมดแหลว.. กลองกเลยตองเอาไปเกบ หมดสนกไปเยอะ อยางนตองเอาการดมาโหลดฝากพวกเราทหอบเอาสตอเรจสำหรบเกบภาพไปดวย แลวกลบมาคอยไรทใสแผนสงไปให แลวกอยาลมปรบขนาดภาพใหเลก ๆ หนอยกไดนะครบอยางไรกตามอยามวตงหนาถายรปกนจนลมเรองการเจรญกศลนะครบกายวาจาไมสำรวม ใจจะเปนบญกศลไดอยางไร ใชไหมครบ

อกอยางเรองปลกไฟสามตานะครบ เอาแบบยนเวอรแซลทใชไดทวโลกไปนะครบ หาทเสยบทมหลาย ๆ ชองไป โทรศพทมอถอทอนเดยใชไดทวไปครบ แตคาโทรแพงหนอย มทรปหนงของเราเองก โทรมอถอ บลทธ กลองภาพนง สตอเรจเกบรปเครองเอมพ๓+ลำโพง เครองตมนำรอน หกชองแลว เรากเลยหอบสายตอแบบมปมแดง(ภาพท ๒) ไป คดวาสบายแรววววว โชคดมากครบ รมเมทเราด ๆ ไมนามอะไรมากเหนเปนผใหญ แลวพอคอย ๆ ปลอยทเดดมา กลองวดโอ ๒ ตว กลองภาพนงอกหนง

๑๔๐

สตอเรจเกบรป โทรศพทมอถอ ครเอตฟเอมพ ๔ และรสกวาในกระเปาใหญยงไมไดรอออกมาอกหลาย ชน อาจเปนเครองเปาผม เตารด ขนาดเลก ปาลม มนโนตบค แต....ทานพไมไดเอาสาย พวงหรอปลกไฟมาเลยครบ อยางนแหละสนก เตมไปดวยเครองตดของเครองผกมดและ รอยรด กลางดกตองงวเงยลกขนมาสลบกนชารจแบต

เดนทางจากพาราณสไปยงพทธคยา ระยะทางประมาณ ๒๒๐ กม. เราคงใชNH ๒ ไฮเวยสายหลกทตดตรงไปทางตะวนออกสเมองกลกตตา ภมประเทศเปนทราบเรยบตลอด เขาสรฐพหารทกลาววามความยากจนมาก เคยประสบภยแหงความแหงแลงและแผนดนไหว มผ คนลมตายหลายแสนคน พอเราขามแมนำ Soneผานเมองชอ Aurangabad กจะพบวาชาวบานยงพด ภาษามคธ Magadhi อยนนกหมายความวาเราเขามาสแควนมคธอนยงใหญในอดตแลว ภาษามคธนนกคอภาษาบาล ทเปนภาษาทพระบรมศาสดาใชในการเผยแผพระศาสนาและเปนภาษาในพระไตรปฎกนนเอง ถงเมองนแลว กอยากชวนคณคำปน หรอคณลงนภทร ผรภาษาบาลประจำมลนธลงไป สปกบาลกบชาวบาน ดซจะพดกนรเรองไหม ปลอยพวกเราไวทนคงไมอดตายหรอกครบ อยางนอยคำวา กวฬงการาหาร ทแปลวาอาหารเปนคำ ๆ น คงพอหากนไดกระมงครบ

จากการสงเกตสองขางทางกดมความอดมสมบรณดปลกขาวมากมาย ตามคนนาจะมตนปาลมโบราณปลกเปนระยะ ลำตนหกคดไปคดมา พศดารนาสงสยมากบางตนสงมากคงมอายหลายรอยปทเดยว จากการสอบถามชาวบานดวยภาษามอกประมาณวาปาลมเหลานคอตน Date หรออนทะผาลมนนเอง (ภาพท ๓) การทลำตนหกคดไปมาก เกดจากการทชาวบานถากขาง ๆ ลำตนบางสวนออก ใหนำเลยงของตนปาลมทมความ หวานไหลลงมาสภาชนะเพอใชเปนวตถดบในการผลตนำตาล ออ...พอลำตนดานน นำตาลไหลนอยกไปถากฟนอกดานของตนปาลมลำตนเลยคดไปมาฉลาดนะไมตองปน ขนไปปาดตาลเหมอนบานเรา แตเปนการทรมานตนไมพลกเชยว

ในบางทรป พวกเรามาถงพทธคยากมดคำแลว พวกเรากจะยงไมเขาทพก เราตรงไปกราบนมสการพระศรมหาโพธเลยทเดยว การเดนเขาสพระวหารแหงพทธคยาถาเปนครงแรกละก นบเปนเวลาทตนเตนประทบใจแบบทเรยกวา Breathtaking หรอลม

พทธคยาศรมหาโพธ ๑๔๑

หายใจกนเลยทเดยว อาจเปนเพราะการ Approach เขาไป เนองจากเราตองลงจากรถทางดานทศเหนอของพระวหาร เดนเลยบกำแพงมงหนาไปทางแมนำเนรญชราตลอดทางกมการขายของ มขอทานและเปดเสยงเพลงสวดมนตและไดกลนธปอนเดยไปตลอดทาง พอสดกำแพงเลยวขวา จะเปนบรเวณวด ไมมขอทานและบรรยากาศกจะเงยบสงบลงจดการฝากรองเทาแลวเดนไปอกนดเดยวทางขวามอจะเปนประตใหญเขาสเจดยพทธคยาตรงนแหละครบ ทนททเราหนหนาไปทางขวา เจดยพทธคยาปรากฎแกสายตาสงบนงอย (ภาพท ๔) เหมอนภาพทเรารอคอยมาตลอดชวต ความรสกทไดเขาใกลพระบรมศาสดาทำใหเกดความปลมปต เนองจากสถานทตงของพระเจดยอยตำลงไป คงเปนเพราะเปนฝงแมนำแตเดม (ภาพท ๕) แลวมการขดคนสรางถนนสงขนมากบมการสองไฟอนสวยงาม จงทำใหการไดเหนเจดยพทธคยามความขลงและขรมและเปนการเหนแบบหนมา กไดเหนทนทจงทำใหประทบใจจรง ๆ (ภาพท ๖)

จากนนเปนการเดนลงบนไดไป เหมอนเปนการเดนจากแมนำเขาสตนมหาโพธทมโพธบลลงกอยขางหนา (ภาพท ๗) เจดยและพระพทธรปในนนเสมอนองคพระผม-พระภาคประทบอย ณ ทนนหนพระพกตรสทศตะวนออก คอ ฝงแมนำเนรญชรา (ภาพท๘) นนเอง ถงตอนน เราคงตองอานพระสตรกนกอน เพอจะไดเขาใจเหตการณในครงพทธกาลวาเกดอะไรขน เจาชายสทธตถะไดไดเดนทางจากกรงกบลพสด จนมาถงตำบลอรเวลาเสนานคมเพอ การตรสรอยางไร เชญอานพระสตร .........

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย พทธวงศ เลม ๙ ภาค ๒

พระโพธสตว เสดจไปดวยเหตทใหเกดสรอยางน เสดจหนทาง ๓๐ โยชนผาน๓ ราชอาณาจกร ราตรเดยวเทานน กถงรมฝงแมนำอโนมา. ลำดบนน พระโพธสตวทรงยน ณ รมฝงแมนำ ตรสถามนายฉนนะวาแมนำนชอไร ทลตอบวา แมนำอโนมาทรงใชสนพระบาท กระแทกมาใหสญญาณแกมา มากโดดไปยนอยรมฝงโนนแหงแมนำซงกวาง ๘ อสภะ พระโพธสตวเสดจลงจากหลงมา ประทบยนทหาดทรายเสมอนกองแกวมกดา เรยกนายฉนนะมาตรสสงวา สหายฉนนะ เจาจงนำอาภรณของเรากบกณฐกะกลบไปเราจกบวช.

๑๔๒ พทธคยาศรมหาโพธ

นายฉนนะทลวา แมขาพระบาทกจกบวช พระลกเจา. พระโพธสตวตรสวา เจายงบวชไมได เจาตองกลบไป ทรงหาม ๓ ครงแลว ทรงมอบอาภรณและมากณฐกะแลวทรงดำรวา ผมของเราอยางน ไมเหมาะแกสมณะจำจกตดผมเหลานนดวยพระขรรค ทรงจบพระขรรคอนคมกรบดวยพระหตถขวา รวบพระจฬาพรอมดวยพระเมาลดวยพระหตถซายแลวตด เหลอพระเกศาสององคลเวยนขวา ตดพระเศยร พระเกสาเหลานนกมประมาณเทานน จนตลอดพระชนมชพ สวนพระมสส กเหมาะแกประมาณพระเกสานนแตพระองคไมมกจทจะตองปลงพระเกศาและพระมสสอกเลยน พระโพธสตวทรงรวบพระจฬาพรอมดวยพระเมาล อธษฐานวา ถาเราจกเปนพระพทธเจาไซร ผมนจงตงอยในอากาศ ถาไมเปนไซร กจงหลนลงเหนอพนดน แลวเหวยงไปในอากาศ กำพระจฬามณนน ไประยะประมาณโยชนหนงแลวกตงอยในอากาศ. ลำดบนน ทาวสกกะเทวราชทรงตรวจดดวยจกษทพย ทรงเอาผอบรตนะขนาดโยชนหนงรบกำพระจฬามณนนแลวทรงสถาปนาเปนพระจฬามณเจดยสำเรจดวยรตนะ ๗ ประการ ขนาด ๓โยชนไวในภพดาวดงส ดงททานกลาวไววา

๑ ๒ ๓

๔ ๕ ๖

พทธคยาศรมหาโพธ ๑๔๓

เฉตวาน โมล วรคนธวาสต เวหายส อกขป อคคปคคโล

สหสสเน โต สรสา ปฏคคห สวณณจงโกฏวเรน วาสโว.

พระผ เปนบคคลผ เล ศ ทรงตดพระเมาลท อบดวยของหอมอยางดทรงเหวยงขนสอากาศ ทาววาสวะสหสสนยน ทรงเอาผอบทองอยางดรบไวดวยเศยรเกลา.

พระโพธสตวทรงดำรอกวา ผากาสเหลานนมคามาก ไมเหมาะแกสมณะของเรา ลำดบนน ฆฏการมหาพรหม สหายเกาครงพระกสสปพทธเจาของพระโพธสตวนนดำรโดยมตรภาพทไมถงความพนาศตลอดพทธนดรหนงวา วนนสหายเราออกอภเนษ-กรมณ จำเราจกถอสมณบรขารไปเพอสหายนนจงนำบรขาร ๘ เหลานนไปถวาย คอ

ตจวรญจ ปตโต จ วาส สจ จ พนธน

ปรสสาวนญจ อฏเฐเต ยตตโยคสส ภกขโน.

๗ ๘ ๙

๑๐ ๑๑

๑๔๔ พทธคยาศรมหาโพธ

บรขาร ๘ เหลานคอ ไตรจวร บาตร มด เขมรดประคด

และผากรองนำ เปนของภกษผประกอบความเพยร.

พระมหาบรษทรงครองผาธงชยแหงพระอรหนต ถอเพศบรรพชาสงสดทรงเหวยงคผา [นงหม] ไปในอากาศ. ทาวมหาพรหมรบคผานนแลวสรางเจดยสำเรจดวยรตนะขนาด ๑๒ โยชนในพรหมโลก บรรจคผานนไวขางใน. ลำดบนน พระมหาสตวตรสกะนายฉนนะวา ฉนนะเจาจงบอกแกพระชนกพระชนนตามคำของเราวา เราสบายดแลวทรงสงไป. แตนน นายฉนนะกถวายบงคมพระมหาบรษ ทำประทกษณแลวหลกไปสวนมากณฐกะยนฟงคำของพระโพธสตวผปรกษากบนายฉนนะ รวา บดนเราจะไมเหนนายของเราอก พอละสายตาของพระมหาบรษน น ไมอาจทนวปโยคทกขไดกหวใจแตกตายไปบงเกดเปนเทพบตรชอกณฐกะ ในภพดาวดงส ซงเปนภพทขาศกของเทวดาครอบงำไดแสนยาก การอบตของกณฐกะเทพบตรนน พงถอเอาตามอรรถกถาวมานวตถ ชอวมลตถวลาสน. ความโศกไดมแกนายฉนนะเปนครงท ๑ เพราะความตายของมากณฐกะ นายฉนนะ ถกความโศกครงท ๒ เบยดเบยน กรองไหครำครวญ เดนทางไปดวยความทกข.

ฝายพระโพธสตว ทรงผนวชแลว ในประเทศนนนนแล มสวนมะมวงชอ อนปยะอย จงทรงยบยงอย ณ อนปยอมพวน นน ๗ วน ดวยความสขในบรรพชาภายหลงจากนนกทรงสำรวมดวยผากาสาวะอนด เหมอนดวงรชนกรเตมดวง สำรวมอยในหมเมฆทอาบดวยแสงสนธยา แมลำพงพระองคกรงเรองเหมอนชนเปนอนมากแวดลอมแลว ทรงทำบรรพชานนเหมอนนำอมฤตตองของเหลามฤคและปกษทอยปา ทรงเทยวไป พระองคเดยวเหมอนราชสห ทรงเปนนรสหะ เหมอนควาญผ รจกลลาของชางตกมนยงแผนดนใหเบาดวยฝาเทา เสดจเดนทาง ๓๐ โยชน วนเดยวเทานน ทรงขามแมนำคงคา ซงคลงดวยฤดและคลน แตไมขดของ เสดจเขาสนครราชคฤห เรอนหลวงอนแพรวพราวดวยประกายแสงแหงรตนะ ครนเสดจเขาไปแลว กเทยวแสวงหาภกษาตามลำดบตรอก.ทวทงนครนนกสะเทอนเพราะการเหนพระรปของพระโพธสตว เหมอนนครนนสะเทอนเมอชางธนบาลเขาไปเหมอนเทวนครสะเทอน เมอจอมอสรเขาไป. เมอพระมหาบรษเสดจเทยวแสวงหาภกษา พวกมนษยชาวพระนคร เกดความอศจรรยสำหรบผเกดปต

พทธคยาศรมหาโพธ ๑๔๕

โสมนสเพราะเหนพระรปของพระมหาสตว กไดมใจนกถงการเหนพระรปของพระโพธ-สตว.

บรรดามนษยเหลานน มนษยผหนงกลาวกะมนษยผหนงอยางนวาทานเอยเหตอะไรหนอ จนทรเพญ ทมชอรศมทถกภยคอราหกำบงแลว ยงมาสมนษยโลกได.มนษยอนนอกจากนน กยมพดอยางนวา พดอะไรกนสหายทานเคยเหนจนทรเพญมาสมนษยโลกกนเมอไร นนกามเทพมดอกไมเปนธงมใชหรอ ทานถอเพศอนเหนความเจรญของลลาอยางยงของมหาราชของเราและชาวเมอง จงเสดจมาเลนดวย. คนอนนอกจากนนกยมพดอยางนวา ทานเอย ทานเปนบากนแลวหรอ นน พระอนทรผมสรระรอนเรองดวยความโหมของเพลงยญอนเรองแรง ผเปนทาวสหสนยน เปนเจาแหงเทวดามาในทนดวยความสำคญวา อมรประ คนอนนอกจากนน หวรอนดหนอยแลวกลาววา ทานเอยพดอะไรกน ทานผดทงคำตนคำหลง ทานผนนมพนคาทไหน มวชราวธทไหน มชางเอราวณทไหน ทแท ทานผนนเปนพรหม ทานรวาคนทเปนพราหมณประมาทกนจงมาเพอประกอบไวในพระเวทแลเวทางคเปนตนตางหากเลา. คนอนทเปนบณฑตกปรามคนเหลานนทงหมดพดอยางนวา ทานผนมใชพระจนทรเพญ มใชกามเทพ มใชทาวสหสนยนมใชพรหมทงนน แตทานผน เปนอจฉรยมนษย จะเปนศาสดาผนำโลกทงปวง.

เมอชาวนครเจรจากนอยอยางน พวกราชบรษกกราบทลเรองนนแดพระเจาพมพสารวา ขาแตสมมตเทพ เทพ คนธรรพ หรอนาคราช ยกษ หรอใครหนอเทยวแสวงหาภกษาในนครของเรา. พระราชาทรงสดบเรองนนแลวทรงยน ณ ประสาทชนบน ทรงเหนพระมหาบรษเกดจตอศจรรยไมเคยม ทรงสงพวกราชบรษวา พวกทานจงไปทดสอบทานผนน ถาเปนอมนษย กจกออกจากนครหายไป ถาเปนเทวดา กจกไปทางอากาศ ถาเปนนาคราช กจกมดดนถาเปนมนษย กจกบรโภคภกษาตามทไดมา.

ฝายพระมหาบรษ มอนทรยสงบ มพระหฤทยสงบเปนประหนงดงดดสายตามหาชน เพราะความงามแหงพระรป ทรงแลชวแอก รวบรวมอาหารระคนกน พอยงอตภาพใหเปนไปได เสดจออกจากนครทางประตทเสดจเขามา บายพระพกตรไปทางตะวนออกแหงรมเงาภเขาปณฑวะ ประทบนงพจารณาอาหาร ไมมอาการผดปกตเสวย.แตนน พวกราชบรษกไปกราบทลเรองนนแดพระราชา.

๑๔๖ พทธคยาศรมหาโพธ

ลำดบนน พระเจาแผนดนแควนมคธ พระนามวาพมพสาร ผอนเหลาพาลชนนกถงไดยาก ผมเขาพระเมรและเขามนทาระเปนสาระ ผทรงเปนแกนสารแหงสตว ทรงมความตนเตนเพราะการเหน ทเกดเพราะไดสดบคณของพระโพธสตวเหลานน ทรงรบเสดจออกจากพระนครบายพระพกตรตรงภเขาปณฑวะ เสดจไปแลว ลงจากพระราช-ยาน เสดจไปยงสำนกพระโพธสตวอนพระโพธสตวทรงอนญาตแลวประทบนงเหนอพนศลา อนเยนดวยความรกของชนผเปนพวกพองทรงเลอมใสในพระอรยาบถของพระ-โพธสตว ทรงไดรบปฏสนถารแลวทรงถามถงนามและโคตร ทรงมอบความเปนใหญทกอยางแดพระโพธสตว. พระโพธสตวตรสวา ขาแตพระมหาราช หมอมฉนไมประสงคดวยวตถกาม หรอกเลสกาม หมอมฉนปรารถนาแตพระปรมาภสมโพธญาณจงออกบวช. พระราชาแมทรงออนวอนหลายประการ กไมไดนำพระหฤทยของพระโพธสตวจงตรสวา จกทรงเปนพระพทธเจาแน จงทลวากพระองคเปนพระพทธเจาแลว โปรดเสดจมาแควนของหมอมฉนกอน แลวเสดจเขาสพระนคร.

อถ ราชคห วรราชคห นรราชวเร นคร ต คเต

ครราชวโร มนราชวโร มคราชคโต สคโตป คโต.

เมอพระนรราชผประเสรฐ เสดจสกรงราชคฤห ซงมเรอนหลวงอยางประเสรฐพระจอมครผประเสรฐ พระจอมมนผประเสรฐ เสดจไปเปนเชนพระยามฤค [ราชสห]เสดจไปแลว ชอวาเสดจไปดแลว..........

ถงตอนนเรากคงทราบกนแลววาพระจฬามณ ทเคยไดยนบอย ๆ นนคออะไรอยทไหน และทานทาวมหาพรหมนนกไมใชใคร เคยเปนสหายเกาของพระบรมศาสดามาตงแตสมยพระกสสปะพระพทธเจา อนนานแสนนานมาแลวนนเอง เหตการณตามพระสตรจะเปนอยางไรคอยอานตอไปนะครบ ตอนหนาจะพาทกทานรจกแควนมคธเพมขน รบรองวามสถานทและเหตการณทควรคาแกการศกษาอยางมากทสดครบ ขอกราบอนโมทนา

พทธคยาศรมหาโพธ ๑๔๗

๑๗ โพธบลลงก ทรงตรสรพระสตรตอนตอไปนกลาวถงตอนทพระโพธสตวไดเลาเรยนกบทาน อาฬาร-

ดาบส และอทกดาบสจนไดสมาบต ๘ แลวรวาไมใชหนทางจงบำเพญทกรกรยาโดยการอดอาหารท ถำดงคศร อกรวมเวลาเปน ๖ ป จนซบผอมเกอบสนพระชนม กยงไมอาจแทงตลอดในญาณได จงกลบมาเสวยอาหารแลวออกบณฑบาตมาจนถงบรเวณพทธคยาแหงน ณ ทแหงนเมอกวา ๒,๕๐๐ ปมาแลวมเหตการณทพระผมพระภาคไดตรสรธรรมหลงจากพระองคบำเพญบารมมาสอสงไขยแสนกปป เปนเหตการณทชางและจตรกรชาวพทธ นยมนำไปวาดเปนภาพฝาผนง (ภาพท ๑) และสรางเปนพระพทธรปปางหนงเรยกวา ปางมารวชย แตจะวาด หรอปนจำลองอยางไรกไมสามารถบรรยายใหครบถวนได รายละเอยดเปนอยางไร ขอเชญอานพระสตร .........

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย พทธวงศ เลม ๙ ภาค ๒

สมยนน วนวสาขบรณม พระมหาบรษเสวยขาวมธปายาส ซงเทวดาใสทพ-โอชะ อนหญงวยรนชอสชาดา ผบงเกดในครอบครวของเสนานกฎมพตำบลอรเวลา เสนานคมถวายแลว ทรงถอถาดทองวางลงสกระแสแมนำเนรญชรา ปลกพระยากาฬนาคราชผหลบใหตนแลว. ครงนน พระโพธสตวทรงพกกลางวน ณ สาลวน ซงประดบดวยดอกไมหอม มแสงสเขยว นารนรมย รมฝงแมนำเนรญชราเวลาเยน เสดจมงตรงไปยงตนโพธ-พฤกษตามทางทเทวดาทงหลายประดบแลว. เทวดานาคยกษสทธาเปนตน พากนบชาดวยดอกไมของหอมเครองลบไล. สมยนนคนหาหญา ชอโสตถยะถอหญาเดนสวนทางมา รอาการของพระมหาบรษ จงถวายหญา ๘ กำ พระโพธสตวทรงรบหญาแลวเสดจเขา-ไปยงโคนโพธพฤกษชอตนอสสตถะ ซงเปนวชยพฤกษอนรงโรจนกวาหมตนไมทงหลายคลายอญชนครสเขยวครามประหนงชวยบรรเทาแสงทนกร มรมเงาเยน เยนดวยพระ-กรณา ดงพระหฤทยของพระองค เวนจากการชมนมของวหคนานาชนด ประดบดวยกงอนทบตองลมออน ๆ โชยมาประหนงฟอนรำ และประดจยนดดวยปต ทรงทำประทกษณพญาอสสตถพฤกษ ๓ ครง ประทบยนทางทศอสาน ทรงจบยอดหญาเขยา. ทนใดนนเองกมบลลงก ๑๔ ศอก หญาเหลานน กเปนเหมอนจตรกรวาดไว. พระโพธสตวประทบนง

๑๔๘

ขดสมาธเหนอสนถตหญา ๑๔ ศอก ทรงอธษฐานความเพยรประกอบดวยองค ๔ ทรงทำลำตนโพธพฤกษ ๕๐ ศอกไวเบองหลง ดงลำตนเงนทเขาวางไวเหนอตงทอง กนดวยกงโพธพฤกษเหมอนฉตรมณไวเบองบน ประทบนง. กยอดออนโพธพฤกษลวงลงมาทจวรสทองของพระองค กรงโรจนเหมอนวางแกวประพาฬไวทแผนทอง.

เมอพระโพธสตว ประทบนง ณ โพธบลลงกนน (ภาพท ๒) วสวตดมาร-เทพบตรคดวา สทธตถกมารประสงคจะลวงวสยของเรา บดนเราจกไมใหสทธตถะกมารนนลวงวสย จงบอกความนนแกกองกำลงของมาร แลวพากองกำลงมารออกไป. ไดยนวาทพมารนน ขางหนาของมาร กขนาด ๑๒ โยชน ขางขวาและขางซายกอยางนน แตขางหลง ตงอยสดจกรวาล เบองบนสง ๙ โยชน.ไดยนเสยงคำราม ดงเสยงแผนดนคำรามตงแตเกาพนโยชน.

สมยนน ทาวสกกเทวราช ทรงยนเปาสงข ชอวชยตตระ เขาวาสงขนน ยาวสอง-พนศอก. คนธรรพเทพบตรชอปญจสขะ ถอพณสเหลองดงผลมะตม ยาวสามคาวตบรรเลง ยนขบรองเพลงประกอบดวยมงคล ทาวสยามเทวราช ทรงถอทพยจามร อนมสรดงดวงจนทรยามฤดสารท ยาวสามคาวต ยนถวายงานพดลมออน ๆ . สวนทาวสหมบด-พรหม ยนกนฉตรดงจนทรดวงทสอง กวางสามโยชน ไวเบองบนพระผมพระภาคเจา แมแตมหากาฬนาคราช อนนาคฝายฟอนรำแปดหมนแวดลอม รายคาถาสดดนบรอยยนนมสการพระมหาสตว เทวดาในหมนจกรวาล บชาดวยพวงดอกไมหอมและจรณธปเปนตน พากนยนถวายสาธการ.

ลำดบนน เทวบตรมารขนชางทกนขาศกได เปนชางทประดบดวยรตนะ ชอครเมขละ งามนาดอยางยงเสมอนยอดหมะคร ขนาดรอยหาสบโยชน เนรมตแขนพนแขนใหจบอาวธตาง ๆ ดวยการจบอาวธทยงไมไดจบ.แมบรษทของมารมกำลงถอดาบ ธนศร หอก ยกธน สาก ผาล เหลกแหลมหอก หลาว หน คอน กำไลมอ ฉมวก กงจกร เครองสวมคอ ของมคม มหนาเหมอนกวาง ราชสห แรด กวาง หม เสอ ลง ง แมว นกฮก และมหนาเหมอนควาย ฟาน มา ชางพลาย เปนตน มกายตาง ๆ นากลว นาประหลาดนาเกลยด มกายเสมอนมนษยยกษปศาจ ทวมทบพระมหาสตวโพธสตว ผประทบนง ณโคนโพธพฤกษ เดนหอมลอม ยนมองดการสำแดงของมาร.

โพธบลลงก ทรงตรสร ๑๔๙

แตนน เมอกองกำลงของมาร เขาไปยงโพธมณฑสถาน บรรดาเทพเหลานนมทาวสกกะเปนตน เทพแมแตองคหนง กไมอาจจะยนอยได. เทพทงหลายกพากนหนไปตอหนา ๆ นนแหละ กทาวสกกะเทวราช ทำวชยตตรสงขไวทปฤษฎางค ประทบยน ณขอบปากจกรวาล. ทาวมหาพรหม วางเศวตฉตรไวทปลายจกรวาลแลวกเสดจไปพรหม-โลก. กาฬนาคราชกทงนาคนาฏกะไวทงหมด ดำดนไปยงภพมญเชรกนาคพภพลก ๕๐๐โยชน นอนเอามอปดหนา ไมมแมแตเทวดาสกองคเดยว ทจะสามารถอยในทนนได. สวนพระมหาบรษ ประทบนงอยแตลำพง เหมอนมหาพรหมในวมานวางเปลา. นมตรายทไมนาปรารถนาเปนอนมากปรากฏกอนทเดยววา บดน มารจกมา ดงน.

เมอเวลาการยทธของพระยามาร และของพระผเผาพนธแหงไตรโลก ดำเนนไปอย อกกาบาตอนรายกาจกตกลงโดยรอบ ทศทงหลายกมดคลมดวยควน แผนดนแมนไมมใจ กเหมอนมใจ ถงความพลดพราก เหมอนหญงสาวพลดพรากสาม แผนดนททรงสระตาง ๆ พรอมทงสาครกหวนไหว เหมอนเถาวลยตองลมพดแรง. มหาสมทรกมนำปนปวน แมนำทงหลายกไหลทวนกระแส ลำตนไมตาง ๆ กคดงอแตกตดดนแหงภผาทงหลาย. ลมรายกพดไปรอบ ๆ มเสยงอกทกครกโครมความมดทปราศจากดวงอาทตยกเลวราย ตวกะพนธกทองไปกลางหาว.

เขาวา ลางรายอนพลก ดงกลาวไมนาเจรญใจไมนาปรารถนา ทงทอยในอากาศและทอยภาคพนดนเปนอนมาก กมโดยรอบในขณะทมารมา. สวนหมเทพทง-หลาย เหนมารประสงคจะประหารพระมหาสตว ผเปนเทพแหงเทพนน กเอนดพรอมดวยหมเทพกพากนทำเสยงวา หา หา.

แมภายหลง กเหนมารนน พรอมทงกองกำลงเปนอนมาก ทฝกมาดแลว พากนหนไปในทศใหญทศนอย อาวธในมอกตกไป พระผมพระยศยงใหญ ผแกลวกลา ปราศจากภย ประทบนงอยทามกลางกองกำลงของมาร เหมอนพระยาครฑอยทามกลางฝงวหค เหมอนราชสหผยงยงอยทามกลางฝงมฤคฉะนน.

ครงนน มารคดวา จกยงพระสทธตถะใหกลวแลวหนไป แตไมอาจใหพระโพธสตวหนไปดวยฤทธมาร ๙ ประการ คอ ลม ฝน กอนหน เครองประหาร ถานไฟ

๑๕๐ โพธบลลงก ทรงตรสร

ไฟนรก ทราย โคลน ความมด มใจขงโกรธ บงคบหมมารวา พนาย พวกเจาหยดอยไยจงทำสทธตถะใหไมเปนสทธตถะ จงจบ จงฆา จงตด จงมด จงอยาปลอย จงใหหนไปสวนตวเองนงเหนอคอคชสารชอครเมขละ ใชกรขางหนงกวดแกวงศร เขาไปหาพระโพธ-สตวกลาววา ทานสทธตถะ จงลกขนจากบลลงก. ทงหมมารกไดทำความบบคนรายแรงยงแกพระมหาสตว.

ครงนน พระมหาบรษตรสคำเปนตนวา ดกอนมาร ทานบำเพญบารมเพอบลลงกมาแตครงไร แลว ทรงนอมพระหตถขวาสแผนปฐพ. ขณะนนนนเอง ลมและนำทรองแผนปฐพ ซงหนาหนงลานหนงหมนสพนโยชน กไหวกอนตอจากนน มหาปฐพน ซงหนาสองแสนสหมนโยชนกไหว ๖ ครง. สายฟาแลบและอสนบาตหลายพนเบองบนอากาศ กผาลงมา. ลำดบนน ชางครเมขละกคกเขา. มารทนงบนคอครเมขละ กตกลงมาทแผนดน. แมพรรคพวกของมารกกระจดกระจายไปในทศใหญทศนอย เหมอนกำแกลบทกระจายไปฉะนน. ลำดบนน แมพระมหาบรษ ทรงกำจดกองกำลงของมารพรอมทงตวมารนน ดวยอานภาพพระบารมทงหลายของพระองค มขนต เมตตา วรยะ และปญญาเปนตน ปฐมยามทรงระลกถงขนธทอาศยมาแตกอน มชฌมยามทรงชำระทพยจกษ ปจจสมยใกลรง ทรงหยงญาณลงในปจจยาการทพระพทธเจาทกพระองคทรงปฏบตมาทรงยงจตตถฌานมอานาปานะเปนอารมณใหเกดแลว ทรงทำจตตถฌานนนใหเปนบาทแลว ทรงเจรญวปสสนา ทรงยงกเลสทงปวงใหสนไปดวยมรรคท ๔ ซงทรงบรรลมาตามลำดบมรรค ทรงแทงตลอดพระพทธคณทงปวง ทพระพทธเจาทกพระองคทรงปฏบตมาทรงเปลงพระพทธอทานวา

เราแสวงหานายชางผสรางเรอนคอตณหา

เมอไมพบ กตอง ทองเทยวไปตลอดชาตสงสารเปนอนมาก

การเกดบอย ๆ เปนทกข ดกอนนายชางผสรางเรอนคอตณหา เราพบทานแลว

ทานจกสรางเรอนแกเราอกไมไดแลว โครงสรางเรอนของทาน เรากหกหมดแลว

ยอดเรอนคออวชชา เรากรอเสยแลว จตเราถงวสงขาร

โพธบลลงก ทรงตรสร ๑๕๑

ปจจยปรงแตงไมได เพราะเราบรรลธรรมทสนตณหาแลว.

พระผมพระภาคเจา เมอประทบนงเปลงพระพทธอทานแลว กทรงมพระดำรวาเราทองเทยวมา ๔ อสงไขยแสนกป กเพราะเหตแหงบลลงกน บลลงกนเปนวชยบลลงกมงคลบลลงกของเรา เรานงเหนอบลลงกน ความดำรยงไมบรบรณตราบใด เรากจกไม-ลกขนจากบลลงกนตราบนน ทรงเขาสมาบตนบไดหลายแสนโกฏ ประทบนงเหนอบลลงกนน ๗ วน ททานหมายถงกลาวไววา ลำดบนนแล พระผมพระภาคเจาประทบนง-เสวยวมตตสข โดยบลลงกเดยว ๗ วน.

พระเจดยพทธคยานสรางมาตงแตสมยพระเจาอโศกมหาราช ประมาณพทธ-ศตวรรษท ๓ ตอมามผมาบรณะปฏสงขรณกนตามยคสมย ราวพทธศตวรรษท ๗ พระ-เจาหวชกะ กษตรยแควนมคธ ทรงสรางเสรมใหเปนสถปใหญ ตอมาพระวหารไดถกทำลายโดยกองทพมสลมเมอพทธศตวรรษท ๑๗ แลวมกษตรยจากพมามาปฏสงขรณใหมในพทธศตวรรษท ๑๙ หลงจากนน พระวหารไดถกนำทวมถกทอดทงจมอยใตโคลนเลน และครอบครองโดยพวกมหนตร ซงอางวาเปนเจาของทดนและตอมาพยายามดดแปลงเปนวดของฮนด เซอรอเลกซานเดอร คนนงแฮม ชาวองกฤษเรมขดคนศกษาทางดานโบราณคดเมอป พ.ศ. ๒๔๐๔ ตอมาเมอป พ.ศ. ๒๔๓๔ ทาน อนาคารกะ ธมมะ-ปาละ ชาวศรลงกาไดกอตงสมาคมมหาโพธ พยายามเผยแพรตดตาม รณรงคใหชาวโลกรวา พทธคยาเปนสถานทสำคญของพทธศาสนา ฝายฮนดควรคนใหชาวพทธ จนถงวนท ๒๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๖ ไมนานมานเอง ชาวพทธจงไดรบพนท พระวหาร-พทธคยา กลบคนมาจากชาวฮนด และปรากฏวา โบราณวตถ และพระพทธรปชนสำคญ ๆ ยงเกบไวทวงของพวกมหนตร ทตอนนแทบจะเปนวงราง ไมคอยมการสบตอวงศสกลแลว

รปวาดลายเสน (รปท ๓) ทเหนนวาดเมอประมาณป พ.ศ. ๒๓๒๓ และตอมาไดรบการบรณะจนเปนอยางปจจบน (รปท ๔) ณ บรเวณมหาโพธวหารนเปนสถานทสำคญทสด เนองจากพระพทธองคทรงตรสรใตตนโพธน เทากบวาบรเวณนเปนแผนดนศกดสทธทสดในโลก

๑๕๒ โพธบลลงก ทรงตรสร

พระเจดยมหาโพธประดษฐานอยทางทศตะวนออกของตนพระศรมหาโพธโดยมแทนวชรอาสนอยตรงกลาง สงตามรปทรงกรวย ประมาณ ๕๑ เมตร วดรอบฐานไดประมาณ ๘๕ เมตรเศษ ตงอยบนอาคารรองรบ๒ ชน มเจดยบรวารทง ๔ ดาน รอบบรเวณ มเสาหนทรายทสรางขนในสมยพระเจาอโศก มรวลอมไวอยางแขงแรง ปรากฏรองรอยการบรณะสบตอกนมาหลายยค

ฝงตรงขามแมนำเนรญชรา เปนทตงของสถปบานนางสชาดา (ภาพท ๕) และบรเวณรมฝงแมนำมรองรอยการกอสรางทดดแปลงมาเปนของฮนด แตเดมคอ สถานททพระโพธสตว อธษฐานลอยถาด (ภาพท ๖) กอนทจะตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา

เดนทางจากบานเรามาวนนกเปนประมาณ ๑๒ วนมาแลว สหายธรรมหลาย ๆ คนกอาจมการเจบปวยปวดหวตวรอนกนบางนด ๆ หนอย ๆ เปนธรรมดานะครบอยามาโทษอนเดยเลยครบ อยเมองไทยกปวยกนได เรองทองเสยนสครบ นาหวงตองระวง เชา ๆ เขาหองนำนานไปหนอย มาขนรถชาเพอน ๆ กตบมอใหซะอก แลวไปปวด

๑ ๒ ๓

๔

๕ ๖

โพธบลลงก ทรงตรสร ๑๕๓

บนรถละก อยาใหจนตนาการเลยครบ จอดรถลงไปเขาหองนำของโลกคนเดยวจะทำหนายงไงกน

กระเปาใหญของพวกเราคงจะอดกนแนนแลวใชไหมครบ เพราะทรปนเรมชอปกนตงแตวนแรกเลย ทเดลนะ ผเขยนมความคดอยางหนงคอ มาอนเดยนเลอกเอาเสอผาทเราใชนอย ๆ ทสดและไมคอยชอบใสมา พอใชแลวกทงใหเปนทานเลย ไมตองสงซกไมตองขนกลบกระเปาจะไดวาง แตการทงนกมปญหาเหมอนกนตองจดการบอกเขาใหด ๆ นะครบ เพราะทางโรงแรมมกจะเขาใจผดคดวาเราลมเสอผา พอรถจะออกเจาหนาแหลมกจะวงตามเอามาคนทรถ กวาจะรเรองกนกเถยงกนจนเมอยมอ และยงอาจจะตองเสยรปเปนคาทปอก แลวพวก กกน. นทางทดอยาทงดกวานะครบ เดยวเกดแขกมาโบก ตามหาเจาของบนรถ ถาเกดเปน เจาตวเกง กนขาดดวยละกอายเขาตายเลยผเขยนเคยโดนมาแลว แขกตามมาคนถงรถ โชคดคราวนนเปนแคชดนอน รอดตวไป

หลบสบายและฝนดนะครบ

๑๕๔ โพธบลลงก ทรงตรสร

บนทกการเดนทาง วนท ๑๒๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

โพธบลลงก ทรงตรสร ๑๕๕

บนทกธรรม

๑๕๖ โพธบลลงก ทรงตรสร

๑๘ กรงราชคฤห เขาคชฌกฏทพทธคยา พวกเราจะพกรวมกนท โรงแรม Royal Residency (ภาพท ๒) ตง

อยไมไกลจากเจดยพทธคยามากนก บรเวณใกลเคยงจะมวดของชาวพทธหลาย ๆ ชาตเชน วดญปน (ภาพท ๑) ธเบต พมา ไทย ซงตางกสรางไปตามแบบอยางศลปทตนถนดชาวพทธทมานมสการกจะไดเยยมเยยนวดของชาตของตน ผทมาสกการะทพทธคยามากทสดเหนจะเปนพระชาวธเบต เพราะเราจะเหนไดชดจากการกราบแบบอฏฐางคประดษฐ คอการกราบแบบตองเอาอวยวะทง ๘ ของรางกาย ราบไปกบพน ดงนนเราจะเหนพระเหลานนำเครองมอกราบพระเปนแผนกระดานมน ๆ ขนาดพอดทานนอนควำมาดวย ดนาสนใจด (ภาพท ๓)

หากทานผเดนทางทกทานอานเรองนมาถงตรงนกนบวาความประสงคของผเขยนก ใกลบรรลจดมงหมายแลวละครบ ประการแรกทานผอานไดมการเตรยมตวไดรลวงหนาวาสถานท ตาง ๆ ทเราไปกราบไหวน นมประวตความเปนมาอยางไรอะไรเกดขนในสมยพทธกาล เมอเราไดมาพบ หลกฐานตาง ๆ ประกอบกบการศกษาคำสอนในพระพทธศาสนากจะทำใหเราไดเกดศรทธามนคงดกวาไมรเรองไปกอนแลวไปหาขอมลทหลง มนไมทนการณหรอกครบ หลายททไปมาพวกเราสหายธรรมพอลงไปถงกตงหนาตงตาถายรปกนเอง พอกลบขนรถแลวมาถามเราอกวา พ ๆ ทเรามาเนยะ อะไรถงตอนนนบอกไปกขาดอรรถรสหมดความซาบซงไปเสยแลวละครบ

ขอดอกประการหนงหากทานไมเคยอานพระสตรมากอน อานเรองราวมาถง-ตรงนกเหมอนเปนการหดอานพระสตรในพระไตรปฎกไปในตวใชไหมครบ เรากจะเหนวาเรองราวในพระไตรปฎกไมไดยากเกนไป ไมไดเกบไวอานเฉพาะพระภกษในวดไมไดไกลตวเลย อานแลวกเขาใจได โลภะโทสะสมยไหน ๆ กเปนกเลสเชนกน เหนพระ-มหากรณาคณของพระผมพระภาคเพมขน พระองคเดนเทาฝาแดดฝนกลางดนแดนรอนฝน แหงแลงเพอ ใหความรแกชาวโลก ไดมาเหนกบตาแลวใชไหมครบกลบไปเมองไทยกตองศกษาธรรมะเพมเตมเปนอรยะทรพยตอไปนะครบ อยาลม

๑๕๗

ตอนทแลวเราอานพระสตรมาถงตอนสำคญทพระโพธสตวทานตรสร พระสมมาสมโพธญาณแลว เหตการณตอมากคอ พระผมพระภาคยงประทบอยในบรเวณพทธคยานกอนทจะเดนทางออกเผยแผคำสอนอนลมลกนนตอชาวโลก สถานทเหลาน น บว าศ กด ส ทธ และมความสำคญเช นก นปรากฎเป นหลกฐานอย ขอเชญอานพระสตร .........

พระสตตนตปฎก ขททกนกาย พทธวงศ เลม ๙ ภาค ๒

ครงนน เทวดาบางพวกเกดปรวตกวา แมวนนพระสทธตถะ กยงมกจทจะตองทำแนแท ดวยยงไมทรงละความอาลยในพระบลลงก ลำดบนนพระศาสดาทรงทราบความวตกของเทวดาทงหลาย กเหาะขนสเวหาสทรงแสดงยมกปาฏหารย เพอระงบความวตกของเทวดาเหลานน ครนทรงระงบความวตกของเทวดาทงหลาย ดวยปาฏหารยนอยางนแลว ประทบยน ณ สวนทศอดรองทศปาจนนดหนอย จากบลลงกทรงพระดำรวา เราแทงตลอดพระสพพญญตญาณ. ณ บลลงกนแลวหนอ ทรงสำรวจดบลลงกและโพธพฤกษอนเปนสถานททรงบรรลผาแหงพระบารมทงหลาย ททรงบำเพญมาตลอดสอสงไขย. กบแสนกป ดวยดวงพระเนตรทไมกระพรบ ทรงยบยงอย ๗ วนสถานทนน ชอวา อนมสเจดย. (ภาพท ๔)

ลำดบนน ทรงเนรมตทจงกรม ระหวางบลลงกและสถานทประทบยนเสดจจงกรม ณ รตนจงกรมกลบไปมาจากขางหนาขางหลง ทรงยบยงอย ๗ วน. สถานทนนชอวา รตนจงกรมเจดย.

แตในสปดาหท ๔ เทวดาทงหลายเนรมตรตนฆระ เรอนแกว ทางทศพายพแตโพธพฤกษ. ประทบนงขดสมาธ ณ เรอนแกวนน ทรงพจารณาพระอภธรรมปฏก ยบยงอย๗ วน. สถานทนน ชอวา รตนฆรเจดย.

พระผมพระภาคเจา ทรงยบยงอย ๔ สปดาห ใกลโพธพฤกษอยางนแลว ในสปดาหท ๕ เสดจจากโคนโพธพฤกษ เขาไปยงตนอชปาลนโครธครนแลว กประทบนงเลอกเฟนธรรม และเสวยวมตตสข ณ ตนอชปาลนโครธ นน. (ภาพท ๕)

๑๕๘ กรงราชคฤห เขาคชฌกฎ

๗ ๘

๑ ๒

๓ ๔

๕ ๖

กรงราชคฤห เขาคชฌกฎ ๑๕๙

พระศาสดาครนทรงยบยง ณ ตนอชปาลนโครธนน ๗ วนแลว กเสดจไปยงโคนตนมจลนท ณ ทนน พระยานาคชอมจลนท เอาขนด ๗ ชนวงไวรอบ เพอปองกนความหนาวเปนตน เม อเกดฝนตกพรำ ๗ วน พระศาสดาเสวยวมตต-สข เหมอนประทบอย ในพระคนธกฎทไม

คบแคบ ทรงยบยงอย ณ โคนตนมจลนท นน ๗ วน จงเสดจเขาไปยง โคนตนราชายตนะประทบนงเสวยวมตตสข ณ ทนน ๗ วน. ครบ ๗ สปดาหบรบรณ ดวยประการฉะน.ในระหวางน พระผมพระภาคเจา ไมมการบวน พระโอฐ ไมมการปฏบตสรรกจไมมการเสวยพระกระยาหาร ทรงยบยงอยดวยสขในผล อยางเดยว. ลำดบนนพระศาสดาทรงชำระพระโอฐดวยไมชำระฟนชอนาคลดา และดวยนำในสระอโนดาต ท

๑๓

๙ ๑๐

๑๑ ๑๒

๑๖๐ กรงราชคฤห เขาคชฌกฎ

ทาวสกกะจอมทวยเทพทรงนอมถวายในวนท ๔๙ วนสดทายแหง ๗ สปดาห ประทบนงณ โคนตนราชายตนะ นนนนแล.

จากบรเวณพทธคยา ขามฝงแมนำ Falgu หรอแมนำเนรญชรา ไปทางทศ-ตะวนออกเฉยงเหนอประมาณ ๖๐ กม. เรากจะถงเขาคชฌกฏแหงกรงราชคฤห แควน-มคธ ทเขาคชฌกฏแหงน มเร องราวเกดข น บนทกไวในพระไตรปฏกมากมายพระพทธองคทรงประทบท คนธกฎ บนยอดเขาคชฌกฏในพรรษาท ๓, ๕, ๗ และพรรษาสดทายกอนเสดจดบขนธปรนพพาน ทางขนเขาเปนทางเดนสบาย ๆ ระยะทางไมถง ๑กม. ทกปทเราขนมาสกการะทคนธกฎ จะมฝนประพรมเบา ๆ ไมถงกบเปยก ลมพดเยนสบาย ซาบซงประทบใจมากกอนเดนถงมลคนธกฎ (ภาพท ๖) เราจะแวะสกการะทถำสกรขาตา (ภาพท ๗) สถานททพระพทธองคทรงเทศนา เวทนาปรคคหสตร ใหแกทฆนขปรพาชก ฟงขณะนน ทานพระสารบตรไดถวายงานพดอย เกดความเขาใจในคำเทศนา จตเกดการหลดพนบรรลอรหนต สวนทฆนขปรพาชก ไดดวงตาเหนธรรม สำเรจ-พระโสดาบน (ภาพท ๘) ขอตดเอาขอความบางสวนในพระสตรมาใหอานกนดงน........

พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก เลม ๒ ภาค ๑

ทฆนขสตร เรอง ทฆนขปรพาชก

[๒๖๙] ขาพเจาไดสดบมาอยางน :

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ ถำสกรขาตาเขาคชฌกฏ เขตพระนครราชคฤห. ครงนน ปรพาชกชอทฆนขะ เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบไดปราศรยกบพระผมพระภาค ครนผานการปราศรยพอใหระลกถงกนไปแลว ไดยนอยณ ทควรสวนขางหนงแลว. ไดกราบทลวา ทานพระโคดม ความจรงขาพเจามปกตกลาวอยางน มปกตเหนอยางนวา สง ทงปวงไมควรแกเรา.

พระผมพระภาคตรสวา ............ ........

กรงราชคฤห เขาคชฌกฎ ๑๖๑

อคคเวสสนะ กกายนมรป เปนทประชมมหาภตทงส มมารดาบดาเปน แดนเกดเจรญดวยขาวสกและขนมสด ตองอบและขดสกนเปนนจ มความแตกกระจดกระจายเปนธรรมดา ทานควรพจารณาโดยความเปนของไมเทยง เปนทกข เปนโรค เปนดงหวฝเปนดงลกศร เปนความลำบาก เปนความเจบไข เปนดงผอน เปนของทรดโทรม เปนของวางเปลา เปนของมใชตน. เมอทานพจารณาเหนกายน โดยความเปนของไมเทยงเปนทกข เปนโรคเปนดงหวฝ เปนดงลกศร เปนความลำบาก เปนความเจบไข เปนดงผอนเปนของทรดโทรม เปนของวางเปลา เปนของมใชตนอย ทานยอมละความพอใจในกายความเยอใยในกาย ความอยในอำนาจของกายในกายได.

เวทนา ๓

อคคเวสสนะ เวทนาสามอยางน คอ สขเวทนา ๑ ทกขเวทนา ๑ อทกขมสขเวทนา ๑. อคคเวสสนะ สมยใดไดเสวยสขเวทนา ในสมยนนไมไดเสวยทกขเวทนา ไมไมไดเสวยอทกขมสขเวทนา ไดเสวยแตสขเวทนาเทานน. ในสมยใดไดเสวยทกขเวทนาใน สมยนนไมไดเสวยสขเวทนา ไมไดเสวยอทกขมสขเวทนา ไดเสวยแตทกขเวทนาเทานน. ในสมยใดไดเสวยอทกขมสขเวทนา ในสมยนนไมไดเสวยสขเวทนา ไมไดเสวยทกขเวทนา ไดเสวยแตอทกขมสขเวทนาเทานน. อคคเวสสนะ สขเวทนาไมเทยง อนปจจยปรงแตงขน อาศยปจจยเกดขน มความสนไป เสอมไป คลายไป ดบไปเปนธรรมดา. แมทกขเวทนาก ไมเทยง อนปจจยปรงแตงขน อาศยปจจยเกดขน มความสนไป เสอมไปคลายไป ดบไป เปนธรรมดา. แมอทกขมสขเวทนากไมเทยง อนปจจยปรงแตงขน อาศยปจจยเกดขน มความ สนไป เสอมไป คลายไป ดบไปเปนธรรมดา. อคคเวสสนะ อรยสาวกผไดสดบแลว เมอ เหนอยอยางน ยอมหนายทงในสขเวทนา ทงในทกขเวทนาทงในอทกขมสขเวทนา เมอหนาย ยอมคลายกำหนด เพราะคลายกำหนด ยอมหลดพนเมอหลดพนแลว กมญาณหยงรวาหลดพน แลว รชดวาชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลวกจทควรทำสำเรจแลว กจอนเพอความเปน อยางนมไดม. อคคเวสสนะ ภกษผมจตหลดพนแลวอยางนแล ยอมไมววาทแกงแยงกบใคร ๆ โวหารใดทชาวโลกพดกน กพดไปตามโวหารนน แตไมยดมนดวยทฎฐ.

๑๖๒ กรงราชคฤห เขาคชฌกฎ

กโดยสมยนน ทานพระสารบตรนงถวายอยงานพด ณ เบองพระปฤษฎางคพระผมพระภาค. ไดมความดำรวา ไดยนวา พระผมพระภาคตรสการละธรรมเหลานนดวยปญญาอนยงแกเราทงหลาย ไดยนวา พระสคตตรสการสละคนธรรมเหลานน ดวยปญญาอนยง แกเราทงหลาย เมอทานพระสารบตรเหนตระหนกดงน จตกหลดพนแลวจากอาสวะทงหลาย ไมถอมนดวยอปาทาน

ธรรมจกษปราศจากธล ปราศจากมลทน ไดเกดขนแลว แกทฆนข ปรพาชกวาสงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงหมดมความดบไปเปนธรรมดา.

ทฆนขปรพาชกแสดงตนเปนอบาสก

ลำดบนน ทฆนขปรพาชกมธรรมอนเหนแลว มธรรมอนถงแลว มธรรมอนทราบแลว มธรรมอนหยงลงแลว ขามความสงสยไดแลว ปราศจากความเคลอบแคลง ถงความเปนผแกลวกลา ไมตองเชอตอผอนในคำสอนของพระศาสดา ไดกราบทลพระผม-พระภาควา ขาแตทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแตทานพระโคดมภาษตของพระองค แจมแจงนก เปรยบเหมอนบคคลหงายของทควำ เปดของทปดบอกทางใหแกคนหลงทาง หรอตามประทปในทมด ดวยคดวา ผมจกษเหนรป ดงน ฉนใดทานพระโคดมทรงประกาศธรรม โดยอเนกปรยาย ฉนนนเหมอนกน ขาพระองคขอถงพระผมพระภาค พระธรรม และพระ ภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอทานพระโคดมจงทรงจำขาพระองควาเปนอบาสก ผถงสรณะตลอดชวตตงแตวนนเปนตนไป ดงนแล.

จบ ทฆนขสตร

เมอลงมาจากเขาคชฌกฏ ณ บรเวณเชงเขาเราจะไดเขาไปสกการะ วดเวฬวน(ภาพท ๑๐) วดแรกในพระพทธศาสนา เดมเปนอทยานสวนไมไผนานาชนดของพระเจา-พมพสาร ทประทานให ทเรยกวา กลนทกนวาปะ คอ เปนทใหเหยอกระรอก กระแตพระราชาพมพสาร เมอทรงสดบพระธรรมเทศนา ณ ลฏฐวน แลวกราบทลพระพทธเจาพรอมดวยภกษสงฆ เขารบบณฑบาตในพระนคร ครนแลวทรงมพระราชดำรวา สวน-หลวงเวฬวนแหงนไมใกลไมไกลจากบานนก สะดวกดวยการคมนาคม กลางวนไม

กรงราชคฤห เขาคชฌกฎ ๑๖๓

พลกพลาน กลางคนเงยบสงด เสยงไมกกกอง เปนสถานทควรแกผตองการความสงดและควรเปนทหลกเรนอยตามสมณวสย (ภาพท ๑๑)

ฉะนน พระองคจงถวายเวฬวนแก พระภกษสงฆ อนมพระพทธเจาเปนประมขทรงจบสวรรณภงคาร หลงนำมอบถวายแด พระพทธเจา ดวยเหตน ในกาลตอมารบสงกบภกษทงหลาย ทรงอนญาตใหมอารามได นบวาเวฬวนแหงนเปนวดแหงแรกในพระพทธศาสนา วดเวฬวนแหงน พระพทธองค ประทบอยนานในพรรษาท ๒, ๓, ๔ไดประทานเอหภกขอปสมปทาใหอครสาวกทง ๒ คอ พระโมคคลลาน กบพระสารบตรเปนทแสดงโอวาทปาฏโมกขแกพระอรยสาวก ๑,๒๕๐ องค ในวนจาตรงคสนนบาตเพญเดอน ๓ วดเวฬวนนบเปนสถานทสำคญทสดในประวตศาสตรแหงการเผยแผพระพทธศาสนาดวย เพราะทเวฬวนนเอง พระพทธเจาทรงบญญตพระวนยหลายสกขาบท ทรงแสดงพระธรรมเทศนา ในพระสตรสำคญหลายพระสตร

บรเวณใกลวดเวฬวนคอบอนำรอนตะโปทา (ภาพท ๑๒) ในสมยพทธกาลขนชอลอชาไปทวชมพทวปวา เปนบอนำศกดสทธ มสายนำอนจากเขาเวภารบรรพตสามารถรกษาโรคภยไขเจบได จงมชาวเมองใกลไกลแวะเวยนพากนมาอาบนำกนไมขาดสาย เมอฟงพระธรรมไดโอสถรกษาใจแลว กมาอาบนำเปนเภสชรกษากายดวยปจจบนกยงมชาวฮนดมาอาบนำกนอยเปนจำนวนมากทกวน (ภาพท ๑๓) ผเขยนเหนแลวนาเสยดายวาขาดการดแลให นาอาบ นาใช ยงมการแบงชนวาผทมวรรณตำกวาจะไดอาบนำทผานการใชแลวมาจากผมวรรณสงกวาทระดบบนดวยแลว ทำใหเกดอาการผะอดผะอม พอสมควร นกถงเวลาเราไปเทยว ทๆ มนำแร นำรอนธรรมชาตทงในเมองไทย ในญปนหรอทอน ๆ กจะมผคนไปยอมเสยเงน อาบนำแรแชนำรอนกนอยางสนกสนาน แตสำหรบทน ยงขาดการบรหารจดการ บรเวณโดยรอบมหาบเรแผงลอยมาขายกนอยางไมเปนระเบยบ (ภาพท ๙) พวกเราจงไมเหนมใครมาขอรวมรายการอาบนำแรกนสกคน เหนเดนขนไปดไดนดเดยว เจอกองมลววบาง เศษอาหารบางขอทานบาง คราบนำเขยว ๆ ตะไครจบและมกองขยะบาง ทำหนาเบ รบเดนลงกนแทบไมทนเราพากนรบลงมาลงมาดวยความเปนเราลมหมดเลยวาทกอยางเปนธรรมะ

อนโมทนาครบ

๑๖๔ กรงราชคฤห เขาคชฌกฎ

บนทกการเดนทาง วนท ๑๓๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

กรงราชคฤห เขาคชฌกฎ ๑๖๕

บนทกธรรม

๑๖๖ กรงราชคฤห เขาคชฌกฎ

๑๙ ชมนาลนทา แลวเตรยมลาอนเดยคงตองยอมรบวาการเตรยมตวมาเจรญกศลทอนเดยเปนเรองใหญโตพอ

สมควรนะครบอยางนอยกตองจองลวงหนากนเปนปเลย ใครททำงานประจำกตองเตรยมตวสะสมวนลา และขออนญาตหวหนากนไวแตเนน ๆ ตองพรอมจรง ๆ ทงสามประการ คนเราตอนหนม ๆ กมกจะพอมเวลาเยอะและมกำลงแขงแรงด แตกไมคอยมสตางคกคงไมไดมาอนเดยงาย ๆ ครนพอวยกลางคนกพอมสตางคบาง แรงกยงดแตกมงานยงการไปอนเดยทละครงเดอนกเปนไปไดยาก ครนพออายมาก ๆ กมเวลาเยอะแยะสตางคกพอมแลวไมเดอดรอน แตสขภาพไมเอออำนวยแรงไมคอยมกอาจจะไมมโอกาสมาเทยวอนเดยอกเหมอนกน เพราะฉะนนใครทไดมาอนเดยนกตองถอวามบญแตปางกอนจรง ๆ เพราะตองพรอมทงมสตางคพอสมควร ตองมเวลา และตองมแรงดวยไมเชนนนกไมไดมาหรอกครบ แตถงแมจะมความพรอมทงสามประการทวาแตถาขาดศรทธาประกอบกบการเหนถกเขาใจถกกคงไมไดมาอกเชนกน ดงนนทกทานทไดเดนทางมา สกการะสงเวชนยสถานทงสน ทกทานถอวาทานเปนบคคลพเศษทเหนอกวาบคคลอน ๆ อกมากมายเลยทเดยว

เรองใหญอกเรองหนงกคอขาวของทเราจะขนไปทำบญทำทานทอนเดย (ภาพท ๑) ยอดฮทสำหรบแจกชาวอนเดยทยากจนตามชนบทกคอยาหมองครบทเปนตลบนนแหละ กไมรใครไปรมาจากไหนวาคนอนเดยชอบยาหมองหรอวาประเทศเขาขาดยา-หมอง ทำไมไมเปนยาแกไขแกหวดกไมร ทรองลงไปกคอปากกาลกลน หลง ๆ นเหนบอยกคอ ลกอมพวกฮอลล ฮารทบท ขนมเซยงไฮ เรมมบะหม มามา ยำยำไปบาง ไมรวาเตรยมมากนเองแลวไมหมดเลยเอาไปแจกหรอเปลา บางทานกจดเตรยมสมดดนสอไปแจก บางกผาเชดหนา มาสกปดปาก อนนคงเอาไปใชเองแลวเหลอ สำหรบหญงชาวอนเดยทแตงตวสวย ๆ ( ภาพท ๒) ผเขยนมกจะขอถายรปและตอบแทนดวย ๑๐ - ๒๐รปกรสกเปนทถกใจพวกเธอพอสมควร คราวหนาจะหาเปนพวกครมไวทเทนนงหรอพวกครมบำรงผว ไปแจกแทนยาหมองจะถกใจพวกเธอหรอเปลากไมร

การแจกของใหพวกชาวบานและเดก ๆ ทมาขอตามสถานทตาง ๆ น ไมใชอย ๆ นกใจด พอเกดกศลจต จะมาแจกกนสมสสมหาไมไดหรอกนะครบ ทานอาจจะโดน

๑๖๗

รมทงกนจนตองเสยสงททานไมไดคดจะแจกไปดวย หรอพวกขอทานกอาจจะเขามาดงท งกอดรดฟดเหว ยงทานจนตองหกลมถกลากถกเหยยบจนงอมไปกไดนะครบเพราะพวกขอทานอนเดยนจะมจมกทไวตอกลนคนใจด ขอใหทานนกถงหนงสารคดเกยวกบปลาปรนยา พอมนไดกลนคาวเลอดมนกจะมากนเปนฝง มดฟามวดน รมกดเหยอจนพกเดยวเหลอแตกระดก ประมาณนนแหละครบ (จนตนาการณนอาจเวอรไปหนอยขออภย)

ขอทานอนเดยนยงขาดการบรหารจดการทดอกมาก เมอไดกลนคนไทยใจดจะมการสงสญญาณใหนกขอ รวมทงผหญง (ภาพท ๓) เดกและคนชรา (ภาพท ๔)มากนทงหมบาน บางทสงสญญาณไปยงหมบานขางเคยงกม การทไมสามารถจดองคกรของการขอทานได ทำใหผใจดเกดการหวาดกลวในการให ทง ๆ ทอยากใหกใหลำบากผใหจะตองเตรยมหาโลเคชนในการให ตองดทางหนทไลใหด บางครงใหไปแลวเหนเดกโต ๆ ไลแยงของจากเดกเลก ๆ ไปตอหนาตอตา แทนทจะไดบญกลบเกดอกศลจตเสยเปลา ดงนนคนไทยเวลาจะแจกของตองขอให คนรถอนเดยจดใหเขาแถว (ภาพท ๕)แตกยากทจะเปนไปดวยความเรยบรอย ตอนแรก ๆ กพอจะมระเบยบ พอแจกไปสกพกกจะมรายการดงทงจากมอผแจก จน ในทสดผแจกกตองขวางของออกไปไกล ๆ ตวใหพวกเขาลงไปแยงกนบนดนบนหน แหลมคม บางทกลงเกลอกฝนฟง เตะถบกนทงเดกเลกเดกโต (ภาพท ๖) ของบางอยาง แยงยอกนจนฉกขาดเสยหาย เปนทนาเวทนาจรง ๆ

ถาหากเรานบเอาเขาคชฌกฏแหงเมองราชคฤหเปนจดเรมตน มงตรงไปทางทศเหนอประมาณ ๒๐ กม. คอ บานนาลนทา ซงเปนทตงของมหาวทยาลยนาลนทา(ภาพท ๗) ทเคยเจรญรงเรองในการศกษาพระพทธศาสนาถงขดสด มหาวทยาลย-นาลนทาสรางขนประมาณพทธศตวรรษท ๕ สมยพระเจาจกรพรรดกมารคปตแหงราชวงศเทวปาละ ในสมยพทธกาล ทานพระโมคคลลานะและทานพระสารบตร เปนชาวนาลนทานเอง มหาวทยาลยนาลนทาไดสรางขนในบรเวณปราสาท บานเกาของทานพระสารบตร ซงมสถปขชนาดใหญสรางอย (ภาพท ๘) และพระผมพระภาคไดเสดจมา

๑๖๘ ชมนาลนทา แลวเตรยมลาอนเดย

ยงบานนาลนทานหลายครง พระองคไดแสดงพระสตรทสำคญสตรหนงทเราเคยไดยนบอย ๆ เกยวกบเรองปาฏหารย จงนำมาใหอานกนขอเชญทานอาน.......

พระสตตนตปฎก ทฆนกาย สลขนธวรรค เลม ๑ ภาค ๒

เกวฏฏสตร

เรองนายเกวฏฏ (ชาวประมง)

[๓๓๘] ขาพเจาไดสดบมาอยางน สมยหนง พระผมพระภาค ประทบอย ณสวนมะมวงของปาวารกเศรษฐ เขตเมองนาลนทา. ครงนน เกวฏฏะ คฤหบดบตร เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ถวายอภวาท แลวนง ณ ทควรสวนขางหนง. ครนนงเรยบรอยแลว ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแต พระองคผเจรญ เมองนาลนทานเปนเมองมงคงสมบรณ มผคนมาก คบคงไปดวยมนษย ลวนแตเลอมใสในพระผม-พระภาคเปนอยางยง ขอประทานโอกาสเถดพระเจาขา ขอพระผมพระภาคทรงชภกษสกรปหนงทจกกระทำอทธปาฏหารยอนเปนธรรมทยงยวดของมนษยได เมอเปนเชนน ชาวเมองนาลนทานจกเลอมใสในพระผมพระภาคเปนอยางยง สดทจะประมาณเมอเกวฏฏะคฤหบดบตรกราบทลดงนแลว พระผมพระภาคจงตรสวา ดกรเกวฏฏะ เรามไดแสดง

๑ ๒ ๓

๔ ๕ ๖

ชมนาลนทา แลวเตรยมลาอนเดย ๑๖๙

ธรรมแกภกษทงหลายอยางนวา มาเถดภกษทงหลาย เธอทงหลายจงกระทำอทธ-ปาฏหารยอนเปนธรรมทยงยวดของมนษย แกคฤหสถ ผนงขาวหมขาวดงน. เกวฏฏะคฤหบดบตร ไดกราบทลเปนคำรบสองวา พระพทธเจาขา ขาแตพระองคผเจรญขาพระองคมไดจำกด พระผมพระภาคเพยงแตกราบทลอยางนวา ขาแตพระองคผเจรญเมองนาลนทาน เปนเมองมงคงสมบรณ มผคนมาก คบคงไปดวยมนษย ลวนแตเลอมใสในพระผมพระภาคเปนอยางยง ขอประทานโอกาสเถดพระเจาขา ขอพระผมพระภาคทรงชภกษสกรปหนง ทจกกระทำอทธปาฏหารยอนเปนธรรมทยงยวดของมนษยได เมอเปนเชนน ชาวเมองนาลนทานจกเลอมใสในพระผมพระภาคเปนอยางยงสดทจะประมาณ แมครงท ๓ เกวฏฏะ คฤหบดบตรกไดกราบทลอยางนน.

ปาฏหารย ๓ ประการ

อทธปฏหารย

[๓๓๙] พระผมพระภาคตรสวา ดกรเกวฏฏะปาฏหารย ๓ อยางน เราทำใหแจงดวยปญญา อนยงดวยตนเองแลว จงไดประกาศใหร ปาฏหารย ๓ อยางเปนไฉน? คอ

๗ ๘ ๙

๑๐ ๑๑ ๑๒

๑๗๐ ชมนาลนทา แลวเตรยมลาอนเดย

อทธปาฏหารย ๑ อาเทสนาปาฏหารย ๑ อนสาสนปาฏหารย ๑ กอทธปาฏหารยเปนไฉน?ดกรเกวฏฏะ ภกษใน ธรรมวนยน ยอมแสดงฤทธไดหลายอยาง คอคนเดยวเปนหลายคนกได หลายคนเปนคนเดยวกได ทำใหปรากฏกได ทำใหหายไปกได ทะลฝา กำแพง ภเขาไปไดไมตดขดเหมอนไปในท วางกได ผดขนดำลงแมในแผนดนเหมอนในนำกได เดนบน-นำไมแตกเหมอนเดนบนแผนดนกได เหาะไปในอากาศเหมอนนกกได ลบคลำพระจนทรพระอาทตยซงมฤทธมอานภาพมากดวยฝามอกได ใชอำนาจดวยกายไปตลอดพรหม-โลกกได เพราะเหตดงนนน บคคลผใดผหนงทม ศรทธาเลอมใส เหนภกษนนแสดงฤทธไดหลายอยาง ... ครนแลวเขาจะบอกแกคนผไมมศรทธา ไมเลอมใส คนใดคนหนงวาอศจรรยจรงหนอ ทาน ไมเคยมมาเลย ทาน ความทสมณะมฤทธมาก ความทสมณะมอานภาพมาก ขาพเจาไดเหนภกษรปนแสดงฤทธไดหลายอยาง ... เมอเปน เชนน คนผไมมศรทธา ไมเลอมใสนน จะพงกลาวกะคนผมศรทธาเลอมใสอยางนวา ทาน ม วชาอยอยางหนงชอวา คนธาร ภกษรปนนแสดงฤทธไดหลายอยาง ... ไดดวยวชาชอวา คนธารนน ดกรเกวฏฏะ ทานจะสำคญความขอนนเปนไฉน? คนผไมมศรทธา ไมเลอมใสนนจะพงกลาวอยางนนกะคนผมศรทธาเลอมใสนนบางไหม พงกลาวพระเจาขา ดกรเกวฏฏะเราเลงเหนโทษในอทธปาฏหารยอยางนแล จงอดอด ระอา เกลยดอทธ-ปาฏหารย.

อาเทสนาปฏหารย

[๓๔๐] ดกรเกวฏฏะ กอาเทสนาปาฏหารยเปนไฉน? ภกษในธรรมวนยน ยอมทายใจ ทายความรสกในใจ ทายความนกคด ทายความตรองของสตวอน ของบคคลอนไดวา ใจของทานเปนอยางน ใจของทานเปนไปโดยอาการน จตของทานเปนดงน เพราะเหตดงนนน บคคลผใดผหนงมศรทธาเลอมใสเหนภกษนนทายใจ ทายความรสกในใจทายความนกคด ทายความตรองของสตวอน ของบคคลอนไดวา ใจของทานเปนอยางนใจของทานเปนไปโดยอาการนจตของทานเปนดงน. ครนแลวเขาบอกแกคนทยงไมมศรทธา ไมเลอมใส คนใดคนหนงวา อศจรรยจรงหนอ ทาน ไมเคยมมาเลย ทาน ความทสมณะมฤทธมาก ความทสมณะมอานภาพ มาก ขาพเจาไดเหนภกษรปนทายใจทายความรสกนกในใจ ทายความนกคด ทายความตรอง ของสตวอน ของบคคลอนได

ชมนาลนทา แลวเตรยมลาอนเดย ๑๗๑

... เมอเปนเชนน คนผไมมศรทธาเลอมใสนน พงกลาวกะเขาวา ทาน มวชาอยางหนงชอวา มณกา ภกษรปนนทายใจ ทายความรสกในใจ ทายความนกคดทายความตรองของสตวอน ของบคคลอนกได ... ดวยวชาชอวา มณกานน ดกรเกวฏฏะ ทานจะสำคญความขอนนเปนไฉน? คนผไมมศรทธาเลอมใสนน พงกลาวอยางนนกะคนผมศรทธา เลอมใสกนบางไหม? พงกลาวพระเจาขา ดกรเกวฏฏะเราเลงเหนโทษในอาเทสนาปาฏหารยอยางนแล จงอดอด ระอา เกลยดอาเทสนาปาฏหารย.

อนสาสนปาฏหารย

[๓๔๑] ดกรเกวฏฏะ กอนสาสนปาฏหารยเปนไฉน? ภกษในธรรมวนยน ยอมพรำ สอนอยางนวา ทานจงตรกอยางน อยาตรกอยางนน จงทำในใจอยางน อยาทำในใจอยางนน จงละสงน จงเขาถงสงนอยเถด นเรยกอนสาสนปาฏหารย.

[๓๔๒] ดกรเกวฏฏะ อกขอหนง พระตถาคตเสดจอบตในโลกน เปนพระ-อรหนตตรสรเองโดยชอบ ถงพรอมดวยวชชาและจรณะ เสดจไปดแลว ทรงรแจงโลกเปนสารถฝกบรษทควรฝก ไมมผอนยงกวา เปนศาสดาของเทวดาและมนษยทงหลายเปนผเบกบานแลว เปนผจำแนกพระธรรม พระองคนนทรงทำโลกนพรอมทงเทวโลกมารโลก พรหมโลกใหแจงชด ดวยพระปญญาอนยงของพระองคเองแลว ทรงสอนหมสตว พรอมทงสมณพราหมณเทวดาและ มนษยใหรตาม ทรงแสดงธรรมงามในเบองตน งามในทามกลาง งามในทสด ทรงประกาศ พรหมจรรยพรอมทงอรรถทงพยญชนะ บรสทธบรบรณสนเชง คฤหบด บตรคฤหบด หรอผเกดเฉพาะในตระกลใดตระกลหนง ยอมฟงธรรมนน ครนฟงแลว ไดศรทธาในพระตถาคต เมอไดศรทธาแลวยอมเหนตระหนกวา ฆราวาสคบแคบ เปนทางมาแหงธล บรรพชาเปนทางปลอดโปรงการทบคคลผครองเรอนจะประพฤตพรหมจรรยใหบรบรณใหบรสทธโดยสวนเดยวดจสงขขด ไมใชทำไดงาย ถากระไร เราพงปลงผมและหนวด นงหมผากาสาวพสตรออกบวชเปนบรรพชต สมยตอมา เขาละกองโภคสมบตนอยใหญ ละเครอญาตนอยใหญปลงผมและ หนวด นงหมผากาสาวพสตร ออกบวชเปนบรรพชต เมอบวชแลว สำรวมระวงในพระปาตโมกขอย ถงพรอมดวยมรรยาทและโคจร มปรกตเหนภยในโทษเพยงเลกนอย สมาทานศกษา อยในสกขาบททงหลาย ประกอบดวยกายกรรม วจกรรมทเปน

๑๗๒ ชมนาลนทา แลวเตรยมลาอนเดย

กศล มอาชพบรสทธ ถงพรอมดวยศล คมครองทวารในอนทรยทงหลาย ประกอบดวยสต-สมปชญญะ เปนผสนโดษ.

จบ เกวฏฏสตร

ใกลจะกลบเมองไทยกนแลวครบ ทพทธคยานเปนทสดทาย (ภาพท ๙) และคงเปนท ๆ เราไดรบความปต ประทบใจอยางมาก (ภาพท ๑๐) บรเวณตนพระศรมหาโพธเปนสถานท ๆ สะอาดรมเยน (ภาพท ๑๑) พวกเราสามารถนงกบพนหน สนทนาธรรมกนไดนาน ๆ (ภาพท ๑๒) บางครงนงพนมมออยกมใบโพธเลก ๆ สเหลองออนหลนลงมาบนมอหรอบนตกกคงตองเกบใสกระเปากลบมาเปนการชวยทำความสะอาดสถานทและเปนทระลกไปในตว เดนทางมาไกลตงหลายวนหลายคน หลายกโลเมตร คนนนอนอนเดยเปนคนสดทาย คงตองทบทวนดนะครบวาความตงใจทจะมาเจรญกศลไดสมฤทธผลสมความตงใจหรอเปลา กลบไปนเราจะเปนคนด ลดกเลส เขาใจธรรมะเพมขนหรอเปลา สงใดทผดหวงหงดหงดโกรธเคองไมไดอยางใจ อยาเกบเอากลบไปเมองไทยนะครบ ใหอภยทานละและลมเสยแตคนนเลยเถอะครบ อยาลมวายงเขาใจธรรมะเพมขนยงตวเลกลง

ทานทเตรยมพวกนำพรก เครองปรงของของไทย ๆ มาชวยเจรญอาหารคงขายดนะครบแตถาเขาไปตดใจกนโรตกบแพะตน กนจนอาหารไทยขายไมออก กนไมหมดกไมตองโกรธเขานะครบ การใหของเราสำเรจไปแลว อยาไปหวงใหเปนอกศลอกเลย ใครทไมเคยเหนสนามบนเลก ๆ ทพทธคยาน พรงนกคงไดเหนแลว สนามบนทเลกทสดทเคยเหน เลก ๆ ซอ ๆ แบบแฮนดเมดไมตองกเงนใครมาสราง รบรองวาตองประทบใจอยางมาก และอยาไปเทยบกบสวรรณภมอนยงใหญของเราเปนอนขาดขอบอก พบกนอกตอนคราวหนาเปนตอนจบอนโมทนาและพกผอนฝนดครบ

ชมนาลนทา แลวเตรยมลาอนเดย ๑๗๓

๒๐ ลากอนอนเดย อยากมาทกปแมจะมแตแขกเมอกอนเกอบสบปมาแลว สมยทผเขยนเรมศกษาพระอภธรรมใหม ๆ กมกจะม

คำถามมาถามกนบอย ๆ เกยวเนองกบพระธรรมทเราไดศกษา ผเขยนรสกวาคำตอบทใชตอบบอยมากม ๓ คำตอบ คอ ๑. แลวแตเหตปจจย บงคบบญชาไมได เปนอนตตา๒. ไมมคน ไมมสตว มแตธรรมะ ทกอยางเปนธรรมะ ๓. เปนคนละขณะกน จตเกดดบเรวมาก เมอมาอนเดย คำตอบครอบจกรวาลเหลานนกนำมาใชไดอยางด เราเหนคนอนเดยตางจากพวกเราเปนอยางโนนเปนอยางน ทำไมจงเปนอยางน กตอบไดวาเพราะเหตปจจย มเหตใหพวกเขาตองมาเกดทนในเวลานจงตองเปนอยางน ถามเหตปจจยใหเราตองมาเกดทนเรากตองเปนอยางนเชนกน ถาไมเปนอยางนกไมใชอนเดย

สำหรบผเขยนแลว ยงรจกยงนกรกอนเดย โดยเฉพาะเดก ๆ มความนารกเหมอนเดกทวไป ดไดจากรอยยมและแววตาทไมไดตางจากลกหลานของเราเลย ถงแมจะเหนวาเดก ๆ มาขอเหมอนเดกขอทาน เราคงตองยอมรบวาตราบใดทคนเรายงมโลภะและโมหะ กตองมการขอ ไมวาจะขอในรปแบบตรง ๆ อยางเดก ๆ หรอวาขอแบบการกราบไหวบชาทมทวไป ทงขออกมาทางวาจา ขอในใจ และขอแบบถาไดแลวจะมาแกบนนนกคอขอนนแหละ ดวยไมรวาการไดเปนผลของกรรมจงขอ การใหจะสำเรจไมไดเมอไมมการขอ ขณะทเหนขอทานอาจจะนกรงเกยจรำคาญ แตถาหากเกดความเขาใจวาการใหเปนกศล เปนการละคลายความตระหน การทำกศลกมกำลงได และจากการเขาใจวาเปนคนละขณะจตกนระหวางอกศลและกศลและไมมเราไปทำกศล เกดจากทานปนสยทสะสมมา เปนเหตใหกศลเกด ครนกศลเกดแลวอกศลเกดอกสลบกนไปไมสามารถไปบงคบบญชาอะไรได เมอเขาใจอยางนไดกเบา สบายไปในระดบหนง

มาอนเดยจนเกอบจะกลบแลว หากถามวาไดอะไรกลบไปบางกลองทบทวนดหากไดความทกขความเดอดรอนใจขนมวกลบไปนนกคอความเปนเรากำลงทำงานแลวความขนมวไมพอใจเกดกบเราแลวจะใหใครมาแก จตของเราเปนอกศลไปแลวเพราะเราเชอวาเราถกผอนทำใหจงโกรธ กในเมอไมมเรา ไมมคน เรากำลงโกรธใคร เมอใดทเขาใจเพมขนวาไมมใครทำอะไรเราได เราทกขกเพราะกเลสของเราทงนน นนกคอ โยนโสมนส-การ เปนกศลจตทขดเกลาตวเรา

๑๗๔

มาอนเดยแลวไดอะไรกลบไปไมสำคญเลย เดนทางมาสกการะสงเวชนยสถานทงสดวยความศรทธาในคำสอน หรอวามาเพอจะได อยากไดอะไรกลบไป ถาอยากไดอะไรนนกคอ โลภะและตวตนกกำลงทำงานอกแลว แตถาบอกวามาอนเดยเพราะศรทธาในคำสอน กอยาลมวาพระบรมศาสดาทานไมเคยสอนใหไปเสาะหาอะไร เพราะไมมอะไรเทยง ไมมอะไรสข ไมมอะไรทเราจะหามาเปนของเราได ดงนนมาอนเดยทสำคญทสดคอ เราละอะไร

และ ณ จดนทสนามบนโพธคยา ทมรนเวยเกา ๆ แตไมทรด และไมตองผานเครอง CTX เพราะไมไดใช พวกเรากำลงจะเดนทางกลบเมองไทยมาตภมทรกของเราทงอนเดยอนเปนพทธภมไวเบองหลง ทงเครยดทงขำกเปนธรรมะ อยาลมนะครบศกษาธรรมะเพอการละ ทำบญทำทานเพอใหไมตองหวงไดอะไรกลบคน เขาใจธรรมะไมใชเพอเกงแตตองตวเลกลง ฟงธรรมะไปทำไมถาไมประพฤตปฏบตตาม ..... ลากอนอนเดยอยากมาทกปแมจะมแตแขก

ลากอนอนเดย อยากมาทกปแมจะมแตแขก ๑๗๕

ดกรอานนท ตถาคตจะชอวาอนบรษทสกการะ เคารพ นบถอบชา นอบนอมดวยเครองสกการะประมาณเทานกหามได ผใดแลจะเปนภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกากตาม เปนผปฏบตธรรมสมควรแกธรรม ปฏบตชอบ ปฏบตตามธรรมอย ผนนยอมชอวาสกการะเคารพ นบถอ บชาตถาคต ดวยการบชาอยางยอดเยยม เพราะเหตนนแหละอานนท พวกเธอพงสำเหนยกอยางนวา “เราจกเปนผปฏบตธรรมสมควรแกธรรมปฏบตชอบ ประพฤตตามธรรมอย” Dhammaintrend รวมเผยแพรและแบงปนเปนธรรมทาน

จบอนเดยไดอะร

๑๗๖ ลากอนอนเดย อยากมาทกปแมจะมแตแขก

บนทกการเดนทาง วนท ๑๔๐๑.๐๐ น.๐๒.๐๐ น.๐๓.๐๐ น.๐๔.๐๐ น.๐๕.๐๐ น.๐๖.๐๐ น.๐๗.๐๐ น.๐๘.๐๐ น.๐๙.๐๐ น.๑๐.๐๐ น.๑๑.๐๐ น.๑๒.๐๐ น.๑๓.๐๐ น.๑๔.๐๐ น.๑๕.๐๐ น.๑๖.๐๐ น.๑๗.๐๐ น.๑๘.๐๐ น.๑๙.๐๐ น.๒๐.๐๐ น.๒๑.๐๐ น.๒๒.๐๐ น.๒๓.๐๐ น.๒๔.๐๐ น.

ลากอนอนเดย อยากมาทกปแมจะมแตแขก ๑๗๗

บนทกธรรม

๑๗๘ ลากอนอนเดย อยากมาทกปแมจะมแตแขก

บนทกธรรม

ลากอนอนเดย อยากมาทกปแมจะมแตแขก ๑๗๙

๑๘๐ ลากอนอนเดย อยากมาทกปแมจะมแตแขก

บนทกธรรม

ลากอนอนเดย อยากมาทกปแมจะมแตแขก ๑๘๑

บนทกธรรม

๑๘๒แผ

นทอน

เดยโบร

าณ

๑๘๓

แผนทอนเดยปจจบน

๑๘๔