แนวปฏิบตัิงานสอบบ ญชัีรหสั 1006 · 2011-12-28 ·...

สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ

แนวปฏบตงานสอบบญช รหส 1006

การตรวจสอบงบการเงนของธนาคาร

1



แ น ว ป ฏ บ ต ง า น ส อ บ บ ญ ช ฉ บ บ น จ ด ท า ข น โ ด ย

คณะกรรมการวชาชพบญชดานการสอบบญช ซ ง ไดผ าน ขนตอน

การพจ า รณา ทก ข นตอนแลว




2



สารบญ

ยอหนาท

คานา 1-8

วตถประสงคในการตรวจสอบ 9-11

ขอตกลงในการรบงาน 12-14

การวางแผนการตรวจสอบ 15-55

การควบคมภายใน 56-70

การปฏบตตามวธการตรวจสอบเนอหาสาระ 71-100

การรายงานตองบการเงน 101-103

ภาคผนวก 1: ความเสยงและประเดนเกยวกบการทจรตและการกระทาทผดกฎหมาย ภาคผนวก 2: ตวอยางการพจารณาการควบคมภายใน และวธการตรวจสอบสาระสาคญ

สาหรบการดาเนนงานของธนาคารใน 2 ดาน ภาคผนวก 3: ตวอยางขอมลทางการเงน อตราสวน และตวชวด ทใชเปนประจาในการวเคราะห

ฐานะทางการเงนและผลการดาเนนงานของธนาคาร ภาคผนวก 4: ความเสยงและประเดนเกยวกบการจดจาหนายหลกทรพย

และการเปนนายหนาคาหลกทรพย ภาคผนวก 5: ความเสยงและประเดนเกยวกบการใหบรการทางการเงนแกลกคาบคคลรายใหญ

และการบรหารสนทรพย คาอธบายศพทและการอางอง




3

คานา

1. แนวปฏบตงานสอบบญชฉบบนมวตถประสงคเพอใหความชวยเหลอในทางปฏบตแกผสอบ

บญชและสนบสนนวธปฏบตทดในการนามาตรฐานการสอบบญชมาใชกบการตรวจสอบงบ

การเงนของธนาคาร อยางไรกตาม แนวปฏบตงานสอบบญชฉบบนไมไดมเจตนาทใชเปน

รายการของวธการตรวจสอบและวธปฏบตทครบถวนสาหรบการปฏบตงานตรวจสอบ ในการ

ปฏบตงานสอบบญชตามแนวทางของมาตรฐานการสอบบญช ผสอบบญชบญชตองปฏบตตาม

ขอกาหนดทกขอของมาตรฐานการสอบบญช

2. ในหลายๆ ประเทศ ผกากบดแลธนาคารกาหนดใหผสอบบญชรายงานเหตการณบางประเภท

ตอผกากบดแล หรอรายงานตอผกากบดแลเปนประจา เพมเตมจากรายงานการตรวจสอบงบ

การเงนของธนาคาร แนวปฏบตงานสอบบญชฉบบนไมไดกลาวถงรายงานดงกลาวซงขอกาหนด

เหลานมกจะมความแตกตางกนระหวางประเทศตางๆ แนวปฏบตงานสอบบญช รหส 1004

“ความสมพนธระหวางผกากบดแลธนาคารและผสอบบญชรบอนญาตของธนาคาร” จะกลาวถง

รายละเอยดในเรองน

3. สาหรบวตถประสงคของแนวปฏบตงานสอบบญชฉบบน ธนาคารเปนสถาบนการเงนประเภท

หนงซงกจกรรมหลกคอการรบฝากเงนและกยมเงนเพอวตถประสงคในการนามาใหสนเชอและ

ลงทน และไดรบอนญาตใหเปนธนาคารโดยหนวยงานกากบดแลในแตละประเทศทธนาคาร

ประกอบกจการอย มกจการหลายประเภททมหนาทคลายคลงกบธนาคาร เชน building society,

credit union, friendly society, savings and loan associations and thrift institutions. แนว

ปฏบตงานสอบบญช สามารถนามาใชกบการตรวจสอบงบการเงนทครอบคลมถงการประกอบ

ธรกจการธนาคารของกจการเหลาน และสามารถนามาใชกบการตรวจสอบงบการเงนรวมซง

รวมถงการประกอบธรกจของธนาคารโดยกจการอนในกลม แนวปฏบตงานสอบบญชฉบบน

กลาวถงสงทผบรหารไดใหการรบรองซงเกยวของกบกจกรรมของธนาคารในงบการเงน และระบ

วาการรบรองประเภทใดในงบการเงนของธนาคารทกอใหเกดความยากลาบากและทาไมจงเปน

เชนนน สงเหลานจาเปนตองใชวธการทมพนฐานอยบนองคประกอบของงบการเงน อยางไร

กตาม เมอไดรบหลกฐานการตรวจสอบทสนบสนนสงทผบรหารไดใหการรบรองในงบการเงน

ผสอบบญชมกจะใชวธทมพนฐานอยบนประเภทกจกรรมทกจการปฏบตและแนวทางทกจกรรม

เหลานนมผลกระทบตอสงทผบรหารไดใหการรบรองในงบการเงน

4. ธนาคารมกจะประกอบกจกรรมทหลากหลาย อยางไรกตาม ธนาคารสวนใหญยงคงมกจกรรม

พนฐานทเหมอนกนคอ การรบฝากเงน การกยมเงน การใหสนเชอ การชาระเงน การคาและ

การบรหารเงน วตถประสงคหลกของแนวปฏบตงานสอบบญช ฉบบน คอ เพอกาหนด

แนวทางในการตรวจสอบกจกรรมเหลาน นอกจากนน แนวปฏบตงานสอบบญชไดใหแนวทาง

เบ องตนเกยวกบการจดจาหนายหลกทรพย การเปนนายหนาคาหลกทรพย และการบรหาร




4

สนทรพย ซงเปนกจกรรมทผสอบบญชงบการเงนของธนาคารจะตองพบเปนประจา ธนาคาร

มกจะประกอบกจกรรมท เกยวของกบเครองมอทางการเงนประเภทตราสารอนพนธ

แนวปฏบตงานสอบบญช ฉบบนใหแนวทางในการตรวจสอบกจกรรมเหลานเมอกจกรรม

ดงกลาวเปนสวนหนงของการคาและการบรหารเงนของธนาคาร แนวปฏบตงานสอบบญช

รหส 1012 “การตรวจสอบเครองมอทางการเงนประเภทตราสารอนพนธ” ไดใหแนวทางของ

กจกรรมดงกลาวเมอธนาคารถอตราสารอนพนธไวในฐานะของผใชประโยชนลาดบสดทาย

5. แนวปฏบตงานสอบบญช ฉบบนมวตถประสงคในการใหความสาคญกบความเสยงทม

ลกษณะเฉพาะของกจกรรมการธนาคาร อยางไรกด มประเดนทเกยวของกบการตรวจสอบ

ธนาคารหลายอยางทมลกษณะรวมกนกบกจการพาณชยอนๆ ซงผสอบบญชถกคาดหวงใหม

ความเขาใจประเดนดงกลาวอยางเพยงพอ แมวาประเดนเหลานนอาจมผลกระทบตอวธการ

ตรวจสอบหรออาจมผลกระทบทสาคญตองบการเงนของธนาคาร แนวปฏบตงานสอบบญช

ฉบบนจะไมกลาวถง แนวปฏบตงานสอบบญช ฉบบนจะอธบายแงมมของการดาเนนงานของ

ธนาคารโดยทวไปเพอใหผสอบบญชมความคนเคยกอนทจะทาการตรวจสอบงบการเงนของ

ธนาคาร แตไมไดมวตถประสงคเพออธบายการดาเนนงานของธนาคาร ดงนน แนวปฏบตงาน

สอบบญชฉบบนไมไดใหความร พนฐานทเพยงพอตอการตรวจสอบธนาคาร อยางไรกตาม

แนวปฏบตงานสอบบญชฉบบนไดชถงงานทตองการความร พนฐาน ผสอบบญชจะสามารถหา

ความร เพมเตมจากแนวปฏบตงานสอบบญช ฉบบนไดโดยการอางองถงขอมลทเหมาะสม

และโดยการอางองถงงานของผเชยวชาญตามทตองการ

6. ธนาคารมลกษณะดงตอไปน ซงทาใหมความแตกตางจากกจการพาณชยสวนใหญ

ธนาคารมการเกบรกษารายการทเปนตวเงนจานวนมาก ซงรวมถง เงนสด และตราสาร

ทเปลยนมอได ซงตองมการปองกนรกษาความปลอดภยทางกายภาพทงในระหวางการ

เกบรกษาและการขนยาย ธนาคารยงมการเกบรกษาและควบคมตราสารทเปลยนมอได

และสนทรพยอนทพรอมโอนในรปแบบทางอเลกทรอนกส ความมสภาพคลองของ

รายการดงกลาวทาใหธนาคารมความเสยงตอการยกยอกและการทจรต ดงนน ธนาคาร

จงจาเปนตองกาหนดกระบวนการทางานอยางเปนทางการ กาหนดขอจากดในการใช

ดลยพนจใหชดเจน และกาหนดระบบการควบคมภายในทเขมงวด

บอยครงทธนาคารมกจะเกยวของกบรายการทถกรเรมขนภายใตขอบเขตอานาจของ

กฎหมายฉบบหนง ถกบนทกรายการภายใตขอบเขตอานาจของกฏหมายทมความ

แตกตางกน และยงถกบรหารจดการภายใตขอบเขตอานาจของกฎหมายอกฉบบ

ธนาคารมการดาเนนงานโดยมอตราการกยมเงนในระดบทสง (ซงหมายถง การมอตราสวน

เงนกองทนตอสนทรพยรวมทตา) ซงเพมความไมมนคงกบธนาคารหากเหตการณทาง

เศรษฐกจแยลง และเพมความเสยงตอการดาเนนธรกจลมเหลว




5

ธนาคารมสนทรพยทสามารถมการเปลยนแปลงมลคาไดอยางรวดเรว และมกจะประเมน

มลคาไดยาก ดงนน การลดลงในมลคาของสนทรพยเพยงเลกนอยอาจมผลกระทบ

อยางมากตอเงนกองทนของธนาคารและตอความเพยงพอของเงนกองทนตาม

กฎหมาย

โดยทวไป ธนาคารระดมเงนทนจานวนมากจากเงนฝากระยะสน (ไมวาจะมหลกประกน

หรอไมมหลกประกน) การสญเสยความเชอมนของผฝากเงนตอความสามารถในการ

ชาระหนของธนาคารสามารถสงผลใหเกดวกฤตดานสภาพคลองไดอยางรวดเรว

ธนาคารมหนาท เกบรกษาสนทรพยของบคคลอนตามทไดรบมอบหมาย ซงอาจ

กอใหเกดภาระความรบผดชอบในกรณท มการผดสญญา ดงนน ธนาคารตองม

กระบวนการทางานและการควบคมภายในทออกแบบมาเพอใหมนใจวา ธนาคารได

จดการสนทรพยเหลานนเฉพาะตามเงอนไขทกาหนดใหธนาคารตองดแลสนทรพยนน

ธนาคารมการทาธรกรรมหลายประเภทและจานวนมาก ซงมลคาของรายการดงกลาว

อาจมสาระสาคญ ดงนน จงจาเปนตองมระบบการควบคมภายในและระบบบญชท

ซบซอน และมการใชเทคโนโลยสารสนเทศอยางแพรหลาย

โดยปกต ธนาคารดาเนนงานผานเครอขายสาขาและฝายงานตาง ๆ ซงกระจายอยหลาย

พนททางภมศาสตร ดงนน จงจาเปนตองบรหารงานโดยการกระจายอานาจและม

หนวยงานดานการควบคมและการบญชในลกษณะทกระจายออกไป ซงทาใหยากตอ

การจดใหมระบบบญชและการปฏบตงานท เปนรปแบบเดยวกนโดยเฉพาะเมอ

เครอขายสาขาอยในหลายประเทศ

บอยครงทธรกรรมมกจะเกดข นและดาเนนการเสรจสนโดยลกคาเอง ซงไมผานการ

ทางานของเจาหนาทของธนาคาร เชน การทารายการผานระบบอนเตอรเนตหรอเครอง

เบกถอนเงนสดอตโนมต (เครองเอทเอม)

ธนาคารมภาระผกพนจานวนมากทเปนรายการทไมมการโอนเงนเรมแรก นอกจากใน

บางกรณทมการจายคาธรรมเนยม ภาระผกพนนจะบนทกรายการเปนบนทกชวยจาทาง

บญชเทานน ซงทาใหยากในการตรวจสอบความมอยจรงของรายการดงกลาว

ธนาคารถกกากบดแลโดยหนวยงานราชการซงมขอกาหนดทางกฎหมายทมกจะเขามาม

อทธพลตอการกาหนดหลกการบญชทธนาคารจะตองปฏบตตาม การไมปฏบตตาม

ขอกาหนดทางกฎหมาย เชน หลกเกณฑความเพยงพอของการดารงเงนกองทน จะม

ผลตองบการเงนของธนาคารหรอการเปดเผยขอมลในงบการเงน

ความสมพนธกบลกคาทผสอบบญช ผชวย หรอสานกงานสอบบญชมกบธนาคาร อาจ

สงผลกระทบตอความเปนอสระของผสอบบญชในลกษณะทจะไมเกดขนกบลกคาทเปน

องคกรอน

โดยทวไปธนาคารจะมการเขาถงระบบการชาระเงนสาหรบ เชค การโอนเงน การแลกเปลยน

เงนตราตางประเทศ เปนตน ดงนน ธนาคารจงเปนสวนหนงของหรอเกยวของกบระบบ




6

การชาระเงนในประเทศและระหวางประเทศ ธนาคารจงเผชญกบความเสยงของระบบ

(Systemic risk) ในประเทศทธนาคารดาเนนธรกจอย

ธนาคารอาจเปนผออกหรอเปนผคาเครองมอทางการเงนทซบซอน เครองมอทางการเงน

บางรายการ อาจจาเปนทจะตองบนทกดวยมลคายตธรรมในงบการเงน ดงนน ธนาคารจง

ตองกาหนดวธการวดมลคาและกระบวนการบรหารความเสยงทเหมาะสม ความม

ประสทธผลของกระบวนการทางานเหลาน ขนอยกบความเหมาะสมของวธการและ

แบบจาลองทางคณตศาสตรทธนาคารเลอกใช การเขาถงขอมลตลาดในอดตและ

ปจจบนทเชอถอได และการคงไวซงความถกตองครบถวนของขอมล

7. การพจารณาเปนพเศษในการตรวจสอบเกดข นกบการสอบบญชของธนาคารเพราะปจจย

ดงตอไปน

ลกษณะเฉพาะของความเสยงทเกยวของกบธรกรรมของธนาคาร

ขนาดการดาเนนงานของธนาคารและผลกระทบของขนาดความเสยงจานวนมากทอาจ

เกดในระยะเวลาอนสน

การพงพาระบบงานสารสนเทศเปนอยางมากในการประมวลผลการทาธรกรรม

ผลกระทบจากหลกเกณฑการกากบดแลตามขอบเขตของกฎหมายทหลากหลาย ตามท

ธนาคารมการดาเนนงานอย

การพฒนาผลตภณฑและแนวปฏบตของธนาคารใหมๆ อยางตอเนอง ซงอาจไม

สอดคลองกบการพฒนาของหลกการบญชหรอการควบคมภายในทมอยในขณะนน

8. แนวปฏบตงานสอบบญชฉบบนไดกลาวถงแงมมตางๆ ของการตรวจสอบบญชของธนาคาร

โดยเนนท ปจจยซงมลกษณะพเศษหรอมความสาคญตอการตรวจสอบ นอกจากนน

มภาคผนวกทไดใหคาอธบายซงประกอบดวยตวอยางดงตอไปน

สญญาณเตอนภยของการทจรตในการดาเนนงานของธนาคาร

ระบบการควบคมภายใน วธการทดสอบการควบคม และวธการตรวจสอบเนอหาสาระ

สาหรบการดาเนนงานสองสวนหลกของธนาคาร คอ การบรหารเงนและการทาธรกรรม

เพอการคา และการใหสนเชอ

อตราสวนทางการเงนทใชโดยทวไปในการวเคราะหฐานะทางการเงนและการดาเนนงาน

ของธนาคาร

ความเสยงและประเดนในการดาเนนธรกจหลกทรพย การใหบรการธนาคารสวนบคคล

และการบรหารสนทรพย




7

วตถประสงคในการตรวจสอบ

9. มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 “วตถประสงคโดยรวมของผสอบบญชรบอนญาตและการ

ปฏบตงานตรวจสอบตามมาตรฐานการสอบบญช” ระบวา วตถประสงคของการตรวจสอบงบ

การเงน คอ เพอใหผสอบบญชสามารถแสดงความเหนวางบการเงนมการจดทาขน (ในสวนท

มสาระสาคญ) ตามแมบทการรายงานทางการเงนทเหมาะสมหรอไม

10. ดงนน วตถประสงคของการตรวจสอบงบการเงนของธนาคารซงปฏบตตามมาตรฐานการสอบ

บญชคอ เพอใหผสอบบญชสามารถแสดงความเหนตองบการเงนของธนาคารซงจดทาขนตาม

แมบทการรายงานทางการเงนทเหมาะสม

11. รายงานของผสอบบญชแสดงถงแมบทการรายงานทางการเงนซงถกใชในการจดทางบการเงน

ของธนาคาร (ประกอบดวย การระบประเทศทเปนตนกาเนดของแมบทการรายงานทาง

การเงนในกรณทแมบททใชไมใชมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ) เมอการรายงานในงบ

การเงนของธนาคารจดทาเพอใชในประเทศนอกเหนอจากประเทศซงกฎเกณฑนนถกกาหนด

ขนโดยเฉพาะ ผสอบบญชตองพจารณาวางบการเงนมการเปดเผยขอมลทเหมาะสมเกยวกบ

แมบทการรายงานทางการเงนทใช ยอหนาท 101-103 ของแนวปฏบตงานสอบบญชฉบบน

กลาวถงรายงานของผสอบบญชในรายละเอยด

ขอตกลงในการรบงาน

12. ตามทระบใน มาตรฐานการสอบบญช รหส 210 “ขอตกลงในการรบงานสอบบญช” วาหนงสอ

ตอบรบงาน ไดระบเปนหลกฐาน และยนยนวา ผสอบบญชยอมรบการแตงตงใหเปนผสอบ

บญช วตถประสงคและขอบเขตการตรวจสอบ ขอบเขตความรบผดชอบของผสอบบญชตอ

ลกคาและรปแบบของการรายงานตางๆ

13. ยอหนาท 6 แสดงลกษณะเฉพาะบางอยางของธนาคารและชใหเหนถงสวนทผสอบบญชและ

ผชวยผสอบบญชอาจตองมความชานาญเฉพาะทาง ในการพจารณาวตถประสงคและขอบเขต

ของการตรวจสอบและความรบผดชอบ ผสอบบญชตองพจารณาความชานาญและความสามารถ

ของตนเองและผชวยผสอบบญชในการปฏบตตามขอตกลง โดยผสอบบญชตองพจารณา

ปจจยดงตอไปน

ความจาเปนทจะตองมความรความชานาญทเพยงพอในดานการธนาคารทเกยวของกบ

การตรวจสอบกจกรรมทางธรกจของธนาคาร

ความจาเปนทจะตองมความรความชานาญในดานระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และ

เครอขายการสอสารทธนาคารใช




8

ความเพยงพอของทรพยากรหรอการจดการระหวางสานกงานในการปฏบตงานท

จาเปน ณ สถานทจานวนมากของธนาคารทงภายในประเทศหรอระหวางประเทศซง

อาจจาเปนตองมการวธการปฏบตในการตรวจสอบ

14. นอกเหนอจากปจจยโดยทวไปทกาหนดใน มาตรฐานการสอบบญช รหส 210 ผสอบบญชยงตอง

พจารณาถงความเหนในประเดนดงตอไปน ในการออกจดหมายการรบงาน

การใชและแหลงทมาของหลกการบญชพเศษ โดยอางองถง

o ขอกาหนดใดๆ ทอยในกฎหมายหรอกฏเกณฑทนามาใชกบธนาคาร

o ประกาศของผกากบดแลธนาคารและหนวยงานกากบดแลอน

o ประกาศของหนวยงานวชาชพดานบญชทเกยวของ ตวอยางเชน คณะกรรมการ

กาหนดมาตรฐานการบญช

o ประกาศของคณะกรรมการบารเซลดานการกากบดแลธนาคาร (Basel Committee

on Banking Supervision) และ

o แนวปฏบตของอตสาหกรรม

เนอหาและรปแบบของรายงานของผสอบบญชตองบการเงน และรายงานเพอ

วตถประสงคเฉพาะอนๆ ทตองการจากผสอบบญชเพมเตมจากรายงานตองบการเงน

ซงรวมถงรายงานเกยวกบการปฏบตตามหลกการบญชท ผกากบดแลกาหนดหรอ

สาหรบวตถประสงคเฉพาะอน หรอรายงานทอธบายวธการปฏบตโดยเฉพาะอน

เพอใหเปนไปตามหลกเกณฑการกากบดแล

ลกษณะของขอกาหนดในการตดตอสอสารพเศษใดๆ หรอระบบอนๆ ซงอาจเกดขน

ระหวางผสอบบญชและผกากบดแลธนาคารและหนวยงานกากบดแลอนๆ

การเขาถงกระดาษทาการของผสอบบญชของผกากบดแลธนาคาร เมอการเขาถง

ดงกลาวถกกาหนดโดยกฎหมาย และธนาคารใหความยนยอมลวงหนาตอการเขาถงน

การวางแผนการสอบบญช

บทนา

15. แผนการตรวจสอบประกอบดวย

การไดมาซงความรทเพยงพอเกยวกบธรกจของกจการ และโครงสรางการกากบดแล

และมความเขาใจทเพยงพอในระบบบญชและการควบคมภายใน รวมถงหนาทงาน

บรหารความเสยงและการตรวจสอบภายใน

พจารณาการประเมนผลทคาดไวสาหรบความเสยงสบเนองและความเสยงจากการ

ควบคม นนคอ ความเสยงทเกดข นจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอยางม

สาระสาคญ (ความเสยงสบเนอง) และความเสยงทเกดจากระบบการควบคมภายใน




9

ของธนาคารจะไมสามารถปองกนหรอคนพบและแกไขการแสดงรายการขอมลทขดตอ

ขอเทจจรงดงกลาวไดอยางทนเวลา (ความเสยงจากการควบคม)

การกาหนด ลกษณะ ระยะเวลา และขอบเขต ของวธการตรวจสอบทจะใช และ

พจารณาสมมตฐานเรองการดาเนนงานตอเนองเกยวกบความสามารถของกจการในการ

ดาเนนงานอยางตอเนองในอนาคตทสามารถคาดการณได ซงคอชวงเวลาทผบรหารใชใน

การประเมนภายใตแมบทการรายงานทางการเงน โดยทวไปชวงเวลาน คอ ชวงเวลา

อยางนอยหนงปภายหลงวนทในงบการเงน

การไดมาซงความรเกยวกบธรกจ

16. การไดมาซงความร เกยวกบธรกจของธนาคาร ผสอบบญชจะตองมความเขาใจเกยวกบ

โครงสรางการกากบดแลกจการของธนาคาร

สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและการกากบดแลทเปนอยสาหรบประเทศหลกทธนาคาร

ดาเนนกจการอย และ

สภาพตลาดทปรากฏในแตละภาคธรกจทสาคญซงธนาคารดาเนนกจการอย

17. การกากบดแลกจการ (corporate governance) มบทบาทสาคญตอธนาคาร ผกากบดแลหลาย

แหงมการกาหนดหลกเกณฑสาหรบธนาคารเพอใหมโครงสรางการกากบดแลท ม

ประสทธภาพ ดงนน ผสอบบญชตองมความร ความเขาใจในโครงสรางการกากบดแลของ

ธนาคาร และเขาใจวาหลกเกณฑดานการกากบดแลดงกลาวมผลตอหนาทความรบผดชอบ

ของผสอบบญชสาหรบการกากบดแล การควบคม และการจดการของธนาคารอยางไร

18. ในทานองเดยวกน ผสอบบญชตองมความรทดในเรองผลตภณฑและบรการตางๆของธนาคาร

ในการมและคงไวซงความร นน ผสอบบญชตองตระหนกถงตวแปรตางๆ ในการฝากเงน การ

กยมเงน และบรการทางการเงนขนพนฐาน ซงธนาคารไดมการคดคนและพฒนาอยางตอเนอง

เพอใหสามารถตอบสนองตอสภาพตลาดได ผสอบบญชตองมความรความเขาใจในลกษณะของ

การใหบรการผานทางเครองมอตางๆ เชน เลตเตอรออฟเครดต, การรบรอง, สญญาซอขายอตรา

ดอกเบยลวงหนา, สญญาลวงหนา (Forward contracts) และ สญญาแลกเปลยน (Swap Contracts),

สญญาออปชน และเครองมออนทมลกษณะคลายคลงกน เพอทจะเขาใจความเสยงสบเนอง

และผลกระทบทมตอการตรวจสอบ การบนทกบญช และการเปดเผยขอมล

19. หากธนาคารมการใชบรการจากองคกรอนในการใหบรการหรอจดกจกรรมหลก เชน การรบ

ชาระเงนหรอรบชาระหลกทรพย กจกรรมสนบสนนการทาธรกรรม หรอบรการการตรวจสอบ

ภายใน หนาทความรบผดชอบในการปฏบตตามกฎและหลกเกณฑและการควบคมภายในทด

ยงคงอยกบผมหนาทในการกากบดแลกจการและผบรหารของธนาคารทมการใชบรการจาก

ภายนอก ผสอบบญชตองพจารณาขอจากดเกยวกบกฎหมายและหลกเกณฑการกากบดแล




10

และมความรความเขาใจวาผบรหารและผทมหนาทในการกากบดแลกจการมการตดตามให

ระบบงานการควบคมภายใน (รวมถงการตรวจสอบภายใน) มการดาเนนงานอยางมประสทธภาพ

อยางไร มาตรฐานการสอบบญช รหส 402 “ขอพจารณาในกรณทกจการใชบรการขององคกร

อน” ใหแนวทางเพมเตมสาหรบเรองน

20. มความเสยงหลายอยางทเกยวของกบกจกรรมของธนาคาร ซงแมจะไมไดเกดข นเฉพาะกบ

การธนาคารเทานน ความเสยงเหลานมความสาคญเนองจากเปนสงทเปนประโยชนตอการ

ดาเนนงานของธนาคาร ผสอบบญชตองมความรความเขาใจในลกษณะของความเสยงเหลาน

และมความรความเขาใจวาธนาคารมการบรหารความเสยงเหลานอยางไร ความเขาใจนจะชวย

ผสอบบญชในการประเมนระดบความเสยงสบเนองและความเสยงจากการควบคมทเกยวของ

กบการดาเนนงานของธนาคารในแงมมทตางกน และชวยในการกาหนด ลกษณะ ระยะเวลา

และขอบเขต ของวธการตรวจสอบ

การเขาใจลกษณะความเสยงของธนาคาร

21. ความเสยงทเกยวของกบกจกรรมการธนาคารอาจแบงประเภทกวางๆ ไดดงน

ความเสยงของ

คสญญาระหวาง

ประเทศ

หมายถง ความเสยงของลกคาและคสญญาชาวตางชาตในการไมชาระ

หนตามภาระผกพนเนองจากปจจยทางเศรษฐกจการเมอง

และสงคมของประเทศแมของคสญญานนและเปนปจจย

ภายนอกของลกคาหรอคสญญา

ความเสยงทาง

เครดต

หมายถง ความเสยงท ลกคาหรอคสญญาจะไมชาระหนตามภาระ

ผกพนเตมจานวน ไมวาเมอถงกาหนดชาระหรอ ณ เวลาใดๆ

หลงจากนน ความเสยงดานเครดตโดยเฉพาะอยางยงสาหรบ

การใหกยมทางพาณชย อาจถกพจารณาไดวาเปนความเสยง

ทสาคญทสดสาหรบการดาเนนงานของธนาคาร ความเสยง

ดานเครดตเกดขนจากการใหกยมตอบคคล บรษท ธนาคาร

และรฐบาล นอกจาก นน ย ง เกดข นในสนทรพยอ น

นอกเหนอจากเงนใหสนเชอ เชน การลงทน ยอดดลระหวาง

ธนาคารอน และภาระผกพนนอกงบการเงน ความเสยงดาน

เครดตรวมถง ความเสยงของคสญญาระหวางประเทศ (country

risk) ความเสยงดานการโอนเงน (transfer risk) ความเสยงดาน

การปฏบตตามเงอนไข (replacement risk) และความเสยงดาน

การชาระราคา (settlement risk)




11

ความเสยงดาน

อตราแลกเปลยน

หมายถง ความเสยงจากการสญเสยซงเกดขนจากการเคลอนไหวของ

อตราแลกเปลยนในอนาคตทมผลตอสนทรพย หนสน สทธ

และภาระผกพน ทเปนเงนตราตางประเทศ


การรกษา

สนทรพยเพอผอน

หมายถง ความเสยงจากการสญเสยซงเกดขนจากปจจยตางๆ เชน

ความลมเหลวในการคงไวซงการเกบรกษาทปลอดภย หรอ

การละเลยในการบรหารสนทรพยในนามของผอน


อตราดอกเบย

หมายถง ความเสยงทการเคลอนไหวในอตราดอกเบ ยจะมผลกระทบ

เชงลบตอมลคาของสนทรพยและหนสน หรออาจมผลกระทบ

ตอกระแสเงนสดของดอกเบย


กฎหมายและการ

จดทาเอกสาร

หมายถง ความเสยงในการจดเกบเอกสารสญญาตางๆ อยางไม

ถกตอง หรอไมสามารถบงคบใชไดตามกฎหมายทเกยวของ

ตามขอบเขตทางกฎหมายทสญญานนถกบงคบใชหรอในท

ซงคสญญามการดาเนนงานอย ความเสยงนรวมถงความ

เสยงทสนทรพยจะกลายเปนสนทรพยทไมมราคา หรอ

หนสนจะมจานวนเพมข นเกนกวาทคาดไวอนเนองมาจาก

ขอแนะนาทางกฎหมายหรอการจดเกบเอกสารทไมเพยงพอ

หรอไมถกตอง นอกจากนน กฎหมายทใชอยในปจจบนอาจ

ไมสามารถแกประเดนปญหาทางกฎหมายทเกยวของกบ

ธนาคาร การฟองรองตอศาลเกยวกบธนาคารใดธนาคาร

หนงอาจมผลกระทบอยางกวางขวางสาหรบธรกจการ

ธนาคารและเกยวของกบตนทนของธนาคารนนและอก

หลายธนาคารหรอธนาคารอนทงหมดและกฎหมายท ม

ผลกระทบตอธนาคารหรอกจการพาณชยอนอาจมการ

เปลยนแปลง ธนาคารมความออนไหวตอความเสยงดาน

กฎหมายเปนพเศษเมอเขาทาธรกรรมประเภทใหมๆ และ

เมอสทธตามกฎหมายของคสญญาทเขาทาธรกรรมไมไดถก

กาหนดไว


สภาพคลอง

หมายถง ความเสยงจากการเกดผลขาดทนอนเนองมาจากการ

เปลยนแปลงในความสามารถในการขายหรอจาหนาย

สนทรพยของธนาคาร


แบบจาลอง

หมายถง ความเสยงทเกยวของกบความไมสมบรณและการเลอก

ปฏบตของแบบจาลองในการประเมนมลคาทนามาใชในการ

ประเมนมลคาสนทรพยหรอ หนสน




12


การปฏบตการ

หมายถง ความเสยงจากการเกดผลขาดทนโดยทางตรงหรอทางออมท

เกดข นจากความไมเพยงพอหรอความบกพรองของระบบ

การควบคมภายในบคลากร และระบบ หรอจากเหตการณ

ภายนอก


ราคา

หมายถง หมายถง ความเสยงจากการเกดผลขาดทนอนเนองมาจาก

การเปลยนแปลงในเชงลบของราคาตลาด ซงรวมถง อตรา

ดอกเบ ย อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ราคาตรา

สารทน และราคาโภคภณฑ และจากการเคลอนไหวของ

ราคาตลาดของเงนลงทน


การกากบดแล

หมายถง ความเสยงจากการเกดผลขาดทนอนเนองมาจากการไม

สามารถปฏบตตามหลกเกณฑการกากบดแลหรอกฎหมายท

เกยวของภายในพนททธนาคารดาเนนงานอย ซงรวมถงผล

ขาดทนใดๆ ซงอาจเกดข นจาการเปลยนแปลงหลกเกณฑ



การปฏบตตาม

เงอนไข (ใน

บางครงเรยกวา

Performance

risk)

หมายถง ความเสยงจากการทลกคาหรอคสญญาจะไมสามารถปฏบต

ตามเ งอนไขในสญญาได การไมสามารถปฏบต ไ ด น

กอใหเกดความจาเปนในการทดแทนธรกรรมทลมเหลวดวย

ธรกรรมอน ณ ราคาตลาดปจจบน ซงอาจสงผลใหธนาคารม

ผลขาดทนเทยบเทากบสวนตางระหวางราคาตามสญญาและ

ราคาตลาดปจจบน


ชอเสยง

หมายถง ความเสยงจากการสญเสยธรกจเพราะความเหนของ

สาธารณะชนในทางทไมด และสงผลใหเปนการทาลายความ

นาเชอถอของธนาคาร ซงเกดขนจากการทธนาคารลมเหลว

ในการบรหารความเสยงบางประเภทขางตนอยางเหมาะสม

หรอจากการทธนาคารหรอผบรหารระดบสงของธนาคารเขา

ไปเกยวของในกจกรรมทไมเหมาะสมหรอผดกฎหมาย เชน

การฟอกเงน หรอการพยายามทจะปดผลขาดทน


การชาระราคา

หมายถง ความเสยงทดานหนงของธรกรรมจะถกชาระโดยไมไดรบ

มลคาใดจากลกคาหรอคสญญา โดยทวไปจะทาใหเกดผล

ขาดทนตอธนาคารเตมจานวนเงนตน


การชาระหน

หมายถง ความเสยงจากการเกดผลขาดทนอนเนองมาจากความ

เปนไปไดทธนาคารจะไมมเงนทนเพยงพอตอภาระผกพน

หรอจากการทธนาคารไมสามารถเขาถงตลาดทนเพอระดม

ทนตามทตองการ




13


การโอนเงน

หมายถง ความเสยงจากการเกดผลขาดทนทเกดข นเมอภาระผกพน

ของคสญญาไมไดอยในสกลเงนของประเทศคสญญา

คสญญาอาจไมสามารถจดหาสกลเงนไดตามภาระผกพน

โดยไมคานงถงฐานะทางการเงนของคสญญา

22. ความเสยงของธนาคารเพมขนตามระดบการกระจกตวของธรกรรมทธนาคารทากบลกคาแต

ละคนอตสาหกรรม พนททางภมศาสตร หรอประเทศหนงๆ ตวอยางเชน พอรตเงนใหสนเชอ

ของธนาคารอาจมการกระจกตวอยางมากของเงนใหสนเชอ หรอภาระผกพนกบอตสาหกรรม

ใดอตสาหกรรมหนงโดยเฉพาะ และในบางครงอาจมวธปฏบตทตองการความชานาญเฉพาะ

ทางสง เชน อสงหารมทรพย การขนสง หรอทรพยากรธรรมชาต การประเมนความเสยงท

เกยวของทสมพนธกบเงนใหสนเชอทใหกบกจการในอตสาหกรรมเหลาน อาจตองการความร

ในอตสาหกรรมเหลาน รวมถง ธรกจ การดาเนนงาน และวธปฏบตในการรายงาน

23. ธรกรรมสวนมากมความเกยวของกบความเสยงดงกลาวขางตนมากกวาหนงประเภท

นอกจากนน ความเสยงแตละประเภทขางตนยงอาจมความสมพนธกบความเสยงอกประเภท

หนง ตวอยางเชน ความเสยงดานเครดตของธนาคารในธรกรรมหลกทรพยอาจเพมขนจากผล

ของการเพมข นในราคาตลาดของหลกทรพยทมการอางองถง ในทานองเดยวกน การไม

จายเงน หรอความลมเหลวในการรบชาระสามารถมผลกระทบตอฐานะดานสภาพคลองของ

ธนาคาร ดงนน ผสอบบญชตองพจารณาความสมพนธเหลานและความสมพนธสาหรบความ

เสยงอนๆ เมอวเคราะหความเสยงทธนาคารมอย

24. ธนาคารอาจมความเสยงทเกดขนจากลกษณะของความเปนเจาของธนาคาร ตวอยางเชน เจาของ

ธนาคาร หรอกลมของเจาของ อาจพยายามทจะมอทธพลตอการจดสรรเงนใหสนเชอ ในธนาคาร

ทมเจาของไมมาก เจาของอาจมอทธพลอยางมสาระสาคญตอผบรหารของธนาคารซงกระทบตอ

ความเปนอสระและการตดสนใจของผบรหาร ผสอบบญชตองพจารณาความเสยงเหลานดวย

25. นอกเหนอจากการเขาใจปจจยภายนอกทสามารถระบความเสยงทเพมข น ผสอบบญชควร

พจารณาลกษณะของความเสยงทเกดขนจากการดาเนนงานของธนาคาร ปจจยซงมผลอยาง

มากตอความเสยงดานปฏบตการรวมถงสงตอไปน

(ก) ความจาเปนในการประมวลผลธรกรรมในปรมาณมากอยางถกตองภายในระยะเวลา

อนสน โดยสวนใหญความจาเปนนมกจะดาเนนการโดยการใชระบบสารสนเทศขนาด

ใหญ โดยมความเสยงทตดตามมา คอ

(1) ความลมเหลวในการทาธรกรรมใหสาเรจภายในระยะเวลาทกาหนด ทาใหไม

สามารถรบหรอจายชาระเงนสาหรบธรกรรมดงกลาว

(2) ความลมเหลวในการทาธรกรรมทมความซบซอนอยางเหมาะสม




14

(3) การแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอยางกวางขวาง อนเปนผลมาจากความ

ลมเหลวของระบบการควบคมภายใน

(4) ขอมลขาดหายไปอนเนองมาจากความลมเหลวของระบบ

(5) การทจรตดานขอมล อนเนองมาจากการรบกวนระบบโดยผทไมมอานาจหนาท

(6) การมความเสยงดานตลาดอนเนองมาจากการขาดขอมลททนตอเวลาและเชอถอได

(ข) ความจาเปนในการโอนเงนทางอเลกทรอนกหรอระบบโทรคมนาคมอนๆ ในการโอนความ

เปนเจาของเงนจานวนมาก โดยมความเสยงทตดตามมาเกยวกบการเกดผลขาดทนอน

เนองมาจากการทจรตหรอขอผดพลาดในการจายเงนใหกบคสญญาทไมถกตอง

(ค) การดาเนนงานในหลายสถานทโดยมการกระจายพนททางภมศาสตรของการประมวลผล

ธรกรรมและการควบคมภายใน มผลคอ

(1) มความเสยงทขนาดความเสยงโดยรวมของธนาคารจาแนกตามลกคาและ

ผลตภณฑอาจไมถกนามารวมและตดตามอยางเพยงพอ และ

(2) ความลมเหลวของการควบคมอาจเกดข นและยงตรวจไมพบหรอไมถกแกไข

เนองจากการแบงแยกทางดานกายภาพระหวางผบรหารและกลมผททาธรกรรม

(ง) ความจาเปนในการตดตามและบรหารความเสยงทสาคญทสามารถเกดขนในชวงกรอบ

ระยะเวลาอนสน กระบวนการจดการธรกรรมอาจกอใหเกดการสรางลกหนและเจาหน

จานวนมากในระหวางวน ซงสวนใหญจะชาระเงนกน ณ สนวน โดยปกตแลวสงเหลาน

คอความเสยงในการชาระเงนระหวางวน (intra-day payment risk) ความเสยงเหลาน

เกดขนจากการทาธรกรรมกบลกคาและคสญญา และอาจรวมถงความเสยงดานอตรา

ดอกเบย ความเสยงดานอตราแลกเปลยน และความเสยงดานตลาด

(จ) การปฏบตงานเกยวกบรายการทางการเงนจานวนมาก รวมถง เงนสด ตราสารทเปลยน

มอได และยอดดลบญชของลกคาทสามารถโอนได โดยสงผลใหมความเสยงในการ

สญเสย ซงเกดขนจากการขโมยหรอการทจรตของพนกงานหรอหนวยงานอนๆ

(ฉ) ความซบซอนและความผนผวนทแฝงอยภายในสภาพแวดลอมซงธนาคารดาเนนงานอย

สงผลใหเกดความเสยงของการมกลยทธการบรหารความเสยงหรอการปฏบตทางบญช

ทไมเหมาะสมในสวนทสมพนธกบกรณดงกลาว ซงเปนผลจากการพฒนาของผลตภณฑ

และการบรการใหมๆ

(ช) ขอจากดในการดาเนนงานอาจกาหนดขนโดยเปนผลมาจากความลมเหลวในการปฏบต

ตามกฎหมายหรอหลกเกณฑการกากบดแล การดาเนนงานในตางประเทศจะตอง

ปฏบตตามกฏหมายและหลกเกณฑการกากบดแลของประเทศนนๆท มกจการ

ดาเนนงานอย รวมทงจะตองปฏบตตามกฏหมายหรอหลกเกณฑการกากบดแลของ

ประเทศทบรษทแมมสานกงานใหญตงอย สงเหลานอาจสงผลใหมความจาเปนตอง

ปฏบตตามขอกาหนดทแตกตางกน และมความเสยงทการปฏบตตามหลกเกณฑการ

กากบดแลของประเทศหนงอาจไมเปนไปตามขอกาหนดของอกประเทศหนงกได




15

26. การทจรตอาจเกดขนภายในธนาคาร โดยหรอดวยความเกยวของของผบรหารหรอพนกงานของ

ธนาคาร การทจรตดงกลาวอาจรวมถงการตกแตงงบการเงนโดยปราศจากแรงจงใจทจะทากาไร

เปนการสวนตว (ตวอยางเชน การปกปดผลขาดทนจากการซอขายเงนลงทน) หรอ การทจรต

เกยวกบสนทรพยของธนาคารเพอหวงกาไรสวนตว ซงอาจจะเกยวของกบการบนทกขอมล

ทไมถกตองหรอไมกได หรอในอกทางหนง การทจรตอาจถกทาขนภายในธนาคารโดยปราศ

จากความรหรอการสนบสนนจากพนกงานของธนาคาร มาตรฐานการสอบบญช รหส 240

“ความรบผดชอบของผสอบบญชเกยวกบการพจารณาการทจรตในการตรวจสอบงบการเงน”

ใหแนวทางเกยวกบลกษณะของความรบผดชอบของผสอบบญชตอการทจรต ถงแมวาในการ

ดาเนนงานของธนาคารในหลายดานมความนาสงสยตอการทจรต แตการทจรตทพบบอยเกดขน

ในงานดานการใหสนเชอ การรบเงนรบฝาก และการตกลงซอขายตราสารการเงน วธการโดยทวไป

ทใชในการกระทาการทจรต และการเลอกปจจยทมความเสยงตอการเกดทจรตซงระบการทจรต

ทอาจเกดขน ไดกาหนดไวในภาคผนวก 1

27. โดยลกษณะของธรกจ ธนาคารคอเปาหมายของกลมบคคลทเกยวของกบธรกรรมการฟอกเงน

ซงเปนการปฏบตอาชญากรรมในการเปลยนเงนทนใหดเหมอนวามแหลงทมาทถกตอง

ในชวงหลายปทผานมาน โดยเฉพาะผคายาเสพตดมสวนทาใหธรกรรมการฟอกเงนในภาค

การธนาคารเพมขนอยางมาก อานาจในการควบคมทางกฎหมายกาหนดใหธนาคารกาหนด

นโยบาย วธการ และการควบคม เพอยบยงและเพอใหตระหนกถง รวมทงใหรายงานเกยวกบ

ธรกรรมการฟอกเงนดวย นโยบาย วธการ และการควบคมเหลาน มกจะเปนการขยายตอจาก

ประเดนดงตอไปน

การกาหนดใหธนาคารเกบประวตของลกคา (รจกลกคา)

การตรวจสอบพนกงาน

การกาหนดใหธนาคารร วตถประสงคของการเปดบญช

การดแลรกษาขอมลการบนทกรายการธรกรรม

การรายงานใหหนวยงานทรบผดชอบทราบถงธรกรรมทนาสงสย หรอธรกรรมทงหมด

ทมลกษณะพเศษ ตวอยางเชน ธรกรรมเงนสดทสงเกนกวาระดบทกาหนด

การใหความรแกพนกงานเพอใหสามารถระบรายการทนาสงสยได

อานาจการควบคมบางอยางของผสอบบญชอาจมภาระผกพนในการแสดงความคดเหนทตอง

รายงานตอหนวยงานทรบผดชอบถงธรกรรมบางประเภททผสอบบญชใหความสนใจ ถงแมวาใน

กรณทไมมภาระผกพนดงกลาว ผสอบบญชทพบเหตการณทมความนาจะเปนวามการไมปฏบต

ตามกฎหมายหรอหลกเกณฑตางๆ เกดข น จะตองพจารณาวาจะมผลกระทบอยางไรสาหรบ

งบการเงนและการใหความเหนในการตรวจสอบ มาตรฐานการสอบบญช รหส 250 “การพจารณา

กฎหมายและขอบงคบในการตรวจสอบงบการเงน” ใหแนวทางปฏบตสาหรบเรองน




16

การทาความเขาใจกระบวนการบรหารความเสยง

28. ผบรหารจะตองพฒนาการควบคมและการใชตวชวดผลการการปฏบตงานเพอชวยในการ

บรหารความเสยงทางธรกจและความเสยงทางการเงนทสาคญ ระบบการบรหารความเสยงทม

ประสทธภาพในธนาคารโดยทวไปมขอกาหนดดงน

การดแลและเขาไปเกยวของในกระบวนการควบคมโดยผมหนาทในการกากบดแล

ผมหนาทในการกากบดแล ควรอนมตนโยบายการบรหารความเสยงทเปนลายลกษณ

อกษร โดยนโยบายควรมความสอดคลองกบกลยทธในการดาเนนธรกจ ความมนคงของ

เงนกองทน ความเชยวชาญของผบรหาร และหลกเกณฑกากบดแลของธนาคาร รวมทง

ประเภทและปรมาณความเสยงทธนาคารสามารถยอมรบได ผมหนาทในการกากบดแล

ตองรบผดชอบตอการสรางวฒนธรรมภายในธนาคารทใหความสาคญตอมาตรฐานการ

ควบคมภายในและจรยธรรมในระดบสง และมกจะมการตงคณะกรรมการพเศษเพอชวย

ในการปฏบตหนาท ผบรหารตองรบผดชอบตอการนากลยทธและนโยบายทกาหนดโดย

ผมหนาทในการกากบดแลมาปฏบต และทาใหมนใจวาไดจดตงขนและดารงรกษาระบบ

การควบคมภายในทเพยงพอและมประสทธภาพ

การระบ การวด และการตดตาม ความเสยง

ควรมการระบ วด และตดตาม ความเสยงทอาจมผลกระทบอยางมสาระสาคญตอการ

บรรลวตถประสงคของธนาคาร โดยเปรยบเทยบกบเพดานการทาธรกรรม และเงอนไข

ทไดรบการอนมตไวแลว หนาทนอาจทาโดยหนวยงานบรหารความเสยงทเปนอสระ ซง

จะตองมความรบผดชอบตอการทดสอบความถกตองและการจดทาการทดสอบภาวะ

วกฤต (Stress testing) ของราคาและแบบจาลองในการประเมนมลคาทหนวยงาน

ธรกจ (Front office) และหนวยงานสนบสนน (Back office) นามาใชงาน โดยทวไป

แลวธนาคารจะมหนวยงานบรหารความเสยงททาหนาทตดตามกจกรรมการบรหาร

ความเสยงและประเมนความมประสทธภาพของแบบจาลองในการบรหารความเสยง

วธการ และสมมตฐานทใช ในสถานการณดงกลาวผสอบบญชจะตองพจารณาวาจะใช

ผลงานของหนวยงานเหลานหรอไมและอยางไร

กจกรรมควบคม

ธนาคารควรมการควบคมการบรหารความเสยงทเหมาะสม ซงประกอบดวย การแบงแยก

หนาททมประสทธภาพ (โดยเฉพาะอยางยงระหวางหนวยงานธรกจ (Front office)

และหนวยงานสนบสนน (Back office)) การวดและการรายงานฐานะทถกตอง การ

ตรวจสอบและการอนมตธรกรรม การกระทบยอดฐานะและผลลพท การกาหนด

เพดานการทาธรกจ การรายงานและการอนมตการทาธรกรรมเกนเพดานการทาธรกจ

ความปลอดภยของสนทรพย และการจดทาแผนฉกเฉน




17

กจกรรมการตดตาม

แบบจาลองการบรหารความเสยง วธการ และสมมตฐาน ทใชในการวดและบรหาร

ความเสยงควรถกประเมนและปรบปรงอยเปนประจา หนาทนอาจทาโดยหนวยงาน

บรหารความเสยงทเปนอสระ ผตรวจสอบภายในควรทดสอบกระบวนการบรหารความ

เสยงตามกาหนดเวลาเพอตรวจสอบวามการปฏบตตามนโยบายและกระบวนการ

บรหารหรอไม และตรวจสอบวาการควบคมดานปฏบตการมประสทธภาพหรอไม ทง

หนวยงานบรหารความเสยงและหนวยงานตรวจสอบภายในควรมการรายงานตอผม

หนาทในการกากบดแล และผบรหารทมความเปนอสระ

ระบบขอมลทนาเชอถอ

ธนาคารจาเปนตองมระบบขอมลทเชอถอได ทสามารถใหขอมลทางการเงน การดาเนนงาน

และการปฏบตตามกฎเกณฑทเพยงพอ ทนตอเวลา และมความสมาเสมอ ผมหนาทในการ

กากบดแล และผบรหาร ตองการขอมลในการบรหารความเสยงทงายตอการเขาใจ และ

ชวยในการประเมนการเปลยนแปลงความเสยงของธนาคาร

การพฒนาแผนการตรวจสอบโดยรวม

29. ในการพฒนาแผนโดยรวมสาหรบการตรวจสอบงบการเงนของธนาคาร ผสอบบญชจะตองให

ความสนใจตอเรองดงตอไปน

ความซบซอนของธรกรรมทธนาคารทา และเอกสารทเกยวของกบธรกรรมเหลานน

ขอบเขตทกจกรรมหลกใดๆ ทองคกรทใหบรการจดทา

หนสนทอาจเกดขนและรายการนอกงบดล

การพจารณาหลกเกณฑกากบดแล

ขอบเขตของระบบเทคโนโลยสารสนเทศและระบบอนๆ ทใชโดยธนาคาร

การประเมนทคาดไวสาหรบความเสยงสบเนองและความเสยงจากการควบคม

การทางานของผสอบบญชภายใน

การประเมนความเสยงในการตรวจสอบ

การประเมนสาระสาคญ

คารบรองของผบรหาร

ความเกยวของของผสอบบญชอน

การกระจายตวทางภมศาสตรของการดาเนนงานของธนาคาร และการประสานงาน

ระหวางทมงานตรวจสอบทแตกตางกน

ธรกรรมของผเกยวของ

การพจารณาถงความคงอยของกจการ

ประเดนเหลานจะกลาวถงในยอหนาตอไป




18

ความซบซอนของการประกอบธรกรรม

30. ธนาคารมกจะมกจกรรมทมความหลากหลาย ซงหมายความวาในบางครงอาจเปนการยาก

สาหรบผสอบบญชทจะเขาใจการประกอบธรกรรมทมลกษณะพเศษอยางครบถวน

ธรกรรมเหลานอาจมความซบซอนมากจนแมแตผบรหารกไมอาจวเคราะหความเสยงของ

ผลตภณฑและการใหบรการใหมๆ ไดอยางเหมาะสม การกระจายตวทางภมศาสตรอยาง

กวางขวางของกจกรรมของธนาคารสามารถนาไปสความยากลาบากเหลานดวยเชนกน ธนาคารม

การทาธรกรรมทรายการอางองมความซบซอนและมความสาคญซงอาจไมปรากฏอยในเอกสารท

ใชในกระบวนการทาธรกรรมและการบนทกบญช สงเหลานทาใหเกดความเสยงททกแงมมของ

การทาธรกรรมอาจไมถกบนทกหรอลงบญชอยางครบถวนและถกตอง โดยสงผลใหเกดความ

เสยงของ

การขาดทนอนเนองมาจากความลมเหลวในการดาเนนการแกไขใหทนตอเวลา

ความลมเหลวในการตงสารองสาหรบการขาดทนใหทนตอเวลา และ

การเปดเผยขอมลในงบการเงนหรอในรายงานอนๆ ทไมเพยงพอหรอไมเหมาะสม

ผสอบบญชจะตองมความเขาใจกจกรรมของธนาคารและการทาธรกรรมอยางเพยงพอทจะทาให

ผสอบบญชสามารถทจะระบ และเขาใจ เหตการณ การทาธรกรรม และวธปฏบต ซงในดลยพนจของ

ผสอบบญชอาจมผลกระทบอยางมากตองบการเงนหรอรายงานการตรวจสอบ

31. จานวนทนามาบนทกหรอเปดเผยในงบการเงนจะเกยวของกบดลยพนจของผบรหาร

ตวอยางเชน คาเผอหนสงสยสญ และคาเผอสาหรบตราสารทางการเงน เชน คาเผอสาหรบ

ความเสยงดานสภาพคลอง คาเผอสาหรบความเสยงของแบบจาลอง และสารองสาหรบความ

เสยงจากการดาเนนงาน เมอมการใชดลยพนจของผบรหารมากเทาไหร ความเสยงสบเนอง

และการใชดลยพนจเยยงผประกอบวชาชพของผสอบบญชกเพมมากข นเทานน ในทานอง

เดยวกน อาจมรายการอนในงบการเงนทมความสาคญซงเกยวของกบการประมาณการทาง

บญช ผสอบบญชตองพจารณาแนวปฏบตทกาหนดไวใน มาตรฐานการสอบบญช รหส 540

“การตรวจสอบประมาณการทางบญชและการเปดเผยขอมลทเกยวของ”

ขอบเขตทกจกรรมหลกใดๆ ทจดทาโดยองคกรทใหบรการ

32. โดยหลกการแลว การพจารณาในกรณทธนาคารใชองคกรทใหบรการจะไมแตกตางกบการ

พจารณาในกรณทกจการอนใชบรการองคกรเหลาน อยางไรกตาม ในบางครงธนาคารใช

องคกรทใหบรการในการดาเนนงานบางสวนของกจกรรมหลกของธนาคาร เชน การบรหาร

สนเชอและเงนสด เมอธนาคารใชองคกรทใหบรการในการดาเนนงานดงกลาว ผสอบบญช

อาจพบวาเปนการยากทจะไดรบหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมเพยงพอโดยไมมการ

ประสานงานกบองคกรทใหบรการ มาตรฐานการสอบบญช รหส 402 “ขอพจารณาในกรณท




19

กจการใชบรการขององคกรอน” ใหแนวปฏบตเพมเตมในการตรวจสอบการพจารณาและประเภท

ของรายงานทผสอบบญชขององคกรทใหบรการจดสงใหแกลกคาขององคกร

หนสนทอาจเกดขนและรายการนอกงบดล

33. ธนาคารมกจะเกยวของกบธรกรรมทซง

มองคประกอบของรายไดคาธรรมเนยมหรอกาไรตาเมอคดเปนรอยละของสนทรพย

หรอหนสนอางอง

หนวยงานกากบดแลทองถนอาจไมกาหนดใหมการเปดเผยขอมลในงบดล หรอแมแต

ในหมายเหตประกอบงบการเงน

ถกบนทกเพยงแคในบญชชวยจา หรอ

เก ยวของกบการขายสนทรพย หรอการนาสนทรพยไปแปลงเปนหลกทรพย

(Securitization) ซงรายการดงกลาวจะไมปรากฎในงบการเงนของธนาคาร

ตวอยางของธรกรรมเหลาน คอ การใหบรการเกบรกษา การคาประกน หนงสอยนยน (Comfort

letter) และเลตเตอรออฟเครดต สญญาแลกเปลยนอตราดอกเบย (Interest rate swap) และ

สญญาแลกเปลยนสกลเงนตราตางประเทศ (Currency swap) และภาระผกพนหรอสทธเลอกใน

การซอหรอขายเงนตราตางประเทศ

34. ผสอบบญชจะตองมการสอบทานแหลงทมาของรายไดของธนาคารและไดรบหลกฐาน

การสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอ ในเรองดงตอไปน

(ก) ความถกตองและความสมบรณของการบนทกบญชเกยวกบธรกรรมดงกลาว

(ข) ความคงอยของการควบคมการจากดความเสยงของธนาคารทเกดข นจากธรกรรม

ดงกลาวอยางเหมาะสม

(ค) ความเพยงพอของการตงคาเผอสาหรบขาดทนใดๆ ซงอาจมความจาเปน

(ง) ความเพยงพอของการเปดเผยขอมลใดๆ ในงบการเงน ซงอาจมความจาเปน

การพจารณาของหนวยงานกากบดแล

35. แนวปฏบตงานสอบบญช รหส 1004 ใหขอมลและแนวปฏบตเกยวกบความสมพนธระหวาง

ผสอบบญชธนาคารและผกากบดแลธนาคาร คณะกรรมการบารเซล (Basel Committee) ได

ออกแนวปฏบตเกยวกบวธปฏบตของทเหมาะสมของธนาคาร ในการบรหารความเสยง ระบบ

การควบคมภายใน การบญชสาหรบเงนใหสนเชอและการเปดเผยขอมล และการเปดเผย

ขอมลอนๆ และวธปฏบตทเหมาะสมในกจกรรมดานอนๆ ของธนาคาร นอกจากนน Basel

Committee ไดออกแนวปฏบตในการประเมนความเพยงพอของเงนกองทน และประเดนการ

กากบดแลทสาคญอนๆ แนวปฏบตนผสอบบญชและสาธารณชนสามารถดไดจากเวบไซตของ

Bank for International Settlements (BIS)




20

36. ตามมาตรฐานการสอบบญช รหส 315 “การระบและประเมนความเสยงจากการแสดงขอมล

ทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญโดยการทาความเขาใจกจการและสภาพแวดลอมของ

กจการ” ผสอบบญชตองพจารณาวาขอเสนอในงบการเงนมความสอดคลองกบความร

เกยวกบธรกจของผสอบบญชหรอไม ในขอบเขตการกากบดแลหลายแหง ระดบและประเภท

ธรกจทธนาคารไดรบอนญาตใหทาข นอยกบระดบของสนทรพยและหนสนของธนาคาร

รวมทงประเภทและความเสยงทมองเหนซงเกดข นพรอมกบสนทรพยและหนสนเหลานน

(การกากบดแลเงนกองทนตามนาหนกความเสยง) ในสถานการณดงกลาว จะมความกดดน

ทมากข นตอผบรหารในการเขาไปมสวนเกยวของในการตกแตงงบการเงนโดยการจด

สนทรพยและหนสนผดประเภท หรอโดยการอธบายวาสนทรพยและหนสนเหลานนมความ

เสยงทนอยกวาความเปนจรง โดยเฉพาะเมอธนาคารมการดาเนนงาน ณ ระดบเงนกองทนขน

ตาทตองดารงหรอใกลกบระดบดงกลาว

37. วธการทผสอบบญชและผกากบดแลใชในการตรวจสอบ ประกอบดวย

การวเคราะหขนตอนการปฏบตงาน

การหาหลกฐานเกยวกบการทางานของระบบควบคมภายใน และ

การสอบทานคณภาพของสนทรพยและการประเมนความเสยงของธนาคาร

ดงนน จงเปนประโยชนสาหรบผสอบบญชทจะมการตดตอสอสารกบผกากบดแล และเขาถงการ

สอสารของผกากบดแล ทอาจมการกลาวถงผลการทางานของผกากบดแลตอผบรหารของ

ธนาคาร การประเมนของผกากบดแลในดานทมความสาคญ เชน ความเพยงพอของวธปฏบต

ในการบรหารความเสยงและการตงสารองสาหรบขาดทนจากเงนใหสนเชอ และอตราสวนการ

กากบดแลทใชโดยผกากบดแล สามารถชวยผสอบบญชในการวเคราะหขนตอนการปฏบตงาน

และการใหความสาคญกบดานใดดานหนงโดยเฉพาะซงผกากบดแลมความกงวล

ขอบเขตของระบบเทคโนโลยสารสนเทศและระบบอนๆ

38. ธรกรรมทมปรมาณมากและจะตองทาการประมวลผลในระยะเวลาอนสนมกจะสงผลให

ธนาคารสวนใหญมการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ระบบการโอนเงนทางอเลกทรอนกส

(EFT) และระบบโทรคมนาคมอนๆ อยางกวางขวาง

ขอกงวลเกยวกบการควบคมซงเกดขนจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศโดยธนาคารจะคลายคลงกบ

ขอกงวลทเกดจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศโดยองคกรอนๆ อยางไรกตาม ประเดนทเปนขอกงวล

เปนพเศษสาหรบผสอบบญชของธนาคารประกอบดวยประเดนดงตอไปน

การใชเทคโนโลยสารสนเทศในการคานวณและบนทกรายไดและคาใชจายดอกเบ ย

ทงหมดทมสาระสาคญ ซงเปน 2 องคประกอบพนฐานทสาคญในการประเมนรายได

ของธนาคาร




21

การใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศและระบบโทรคมนาคมในการประเมนความ

ปลอดภยของการแลกเปลยนเงนตราตางประเทศและฐานะตราสารอนพนธเพอคา และ

ในการคานวณและบนทกกาไรและขาดทนทเกดขนจากรายการเหลาน

ขอบเขตของการพงพาการบนทกรายการทผลตจากเทคโนโลยสารสนเทศ (ในบางกรณ

คอรายการทงหมด) เนองจากเปนแหลงเดยวทแสดงรายละเอยดของขอมลททนตอ

เหตการณและสามารถเขาถงไดทนทของฐานะสนทรพยและหนสนของธนาคาร เชน

ยอดเงนใหสนเชอแกลกคา และยอดเงนรบฝาก

การใชแบบจาลองในการประเมนมลคาทมความซบซอนทสรางอยในระบบเทคโนโลย

สารสนเทศ

แบบจาลองทใชในการประเมนมลคาสนทรพยและขอมลทใชโดยแบบจาลองเหลาน

มกจะถกเกบอยในเอกสารการทางาน (spreadsheet) ของพนกงานและเกบอยใน

คอมพวเตอรสวนบคคล ซงไมมการเชอมโยงและไมถกควบคมเชนเดยวกนกบการใช

งาน (Application) ทอยในระบบเทคโนโลยสารสนเทศหลกของธนาคาร

การใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศทแตกตางกน สงผลใหเกดความเสยงของการสญเสย

แนวทางการตรวจสอบ และการไมสามารถเปรยบเทยบระบบงานทแตกตางกนได

ระบบการโอนเงนทางอเลกทรอนกส (EFT) ทใชโดยธนาคารทงภายใน (ตวอยางเชน สาหรบการโอน

ระหวางสาขา และระหวางเครองอตโนมตของธนาคารกบแฟมคอมพวเตอรทบนทกกจกรรมเหลาน)

และภายนอกระหวางธนาคารและสถาบนการเงนอนๆ (ตวอยางเชน ผานเครอขาย SWIFT) รวมทง

ระหวางธนาคารและลกคาของธนาคารผานทาง Internet หรอสอการคาทางอเลกโทรนกสอนๆ

39. ผสอบบญชจะตองเขาถงการใชงานหลกของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ระบบการโอนเงน

ทางอเลกทรอนกส (EFT) และระบบโทรคมนาคม และการเชอมโยงระหวางการใชงานเหลาน

ผสอบบญชตองเชอมโยงความเขาใจเหลานกบกระบวนการทางธรกจหลกหรอฐานะในงบดล

เพอทจะระบปจจยความเสยงสาหรบองคกร และสาหรบการตรวจสอบ นอกจากนน สงสาคญ

คอตองมการระบขอบเขตของการใชงานทพฒนาขนมาเอง (Self-developed application)

หรอระบบรวม (Integrated systems) ซงจะมผลกระทบโดยตรงตอวธการตรวจสอบ (สาหรบ

ระบบงานทพฒนาข นมาเอง ผสอบบญชตองใหความสาคญอยางมากตอ การควบคมการ

เปลยนแปลงโปรแกรม)

40. การตรวจสอบในสภาพแวดลอมทมการกระจายตวของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ผสอบ

บญชตองมความเขาใจวาระบบเทคโนโลยสารสนเทศหลกตงอยทไหน หากเครอขายของ

ธนาคาร (Wide Area Network: WAN) มการกระจายอยในหลายประเทศ อาจนาหลกเกณฑ

ทางกฎหมายทเฉพาะเจาะจงมาใชกบการประมวลผลขอมลขามเขตแดน ในสภาพแวดลอม

ดงกลาว การตรวจสอบการเขาถงระบบควบคม โดยเฉพาะอยางยง การเขาถงระบบทมการ

ฝาฝน คอ สวนทสาคญของการตรวจสอบ




22

41. สภาพแวดลอมของการคาทางอเลกทรอนกส ไดเปลยนแปลงวธการดาเนนธรกจของธนาคาร

เปนอยางมาก การคาทางอเลกทรอนกสแสดงถงความเสยงแงมมใหมและขอพจารณาอนท

ผสอบบญชมการกลาวถง ตวอยางเชน ผสอบบญชจะพจารณาประเดนดงตอไปน

ความเสยงทางธรกจทเกดจากกลยทธการคาทางอเลกทรอนกสของธนาคาร

ความเสยงสบเนองในเทคโนโลยทธนาคารเลอกใชในการนากลยทธการคาทางธรกจ

มาปฏบต

การตอบสนองของผบรหารตอความเสยงทระบไว รวมถง การพจารณาการควบคม

เกยวกบ

o การปฏบตตามกฎหมายและหลกเกณฑการกากบดแล ในดานธรกรรมขามเขตแดน

o ความปลอดภยและการรกษาความลบของการสงผานขอมลผานทาง Internet และ

o ความสมบรณ ความถกตอง ความทนตอเวลา และความมอานาจ ของธรกรรมทาง

Internet ทบนทกในระบบบญชของธนาคาร

ระดบของเทคโนโลยสารสนเทศและทกษะทางการคาทางอเลกทรอนกสความสามารถ

ของผสอบบญชและผชวยผสอบบญช

42. องคกรอาจใชบรการดานเทคโนโลยสารสนเทศ หรอกจกรรมทเกยวของกบระบบการโอนเงนทาง

อเลกทรอนกส (EFT) จากหนวยงานภายนอก ผสอบบญชจะตองมความเขาใจบรการทจดหาจาก

หนวยงานภายนอก รวมทง ระบบการควบคมภายในของธนาคารทเปนผใชบรการจากหนวยงาน

ภายนอกและผทใหบรการ เพอทจะประเมนลกษณะ ขอบเขต และชวงเวลาของวธการตรวจสอบ

เนอหาสาระ มาตรฐานการสอบบญช รหส 402 ใหแนวปฏบตตอไปสาหรบประเดนน

การประเมนทคาดไวเกยวกบความเสยงสบเนองและความเสยงจากการควบคม

43. ลกษณะของการดาเนนงานของธนาคาร คอ สงทผสอบบญชอาจไมสามารถลดความเสยงใน

การตรวจสอบใหอยในระดบตาทสามารถยอมรบไดโดยการใชวธการตรวจสอบเนอหาสาระ

เพยงอยางเดยว ทงน เนองจากปจจยดงตอไปน

การใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศและระบบการโอนเงนทางอเลกทรอนกส (EFT) อยาง

กวางขวาง ซงหมายถงหลกฐานการสอบบญชจานวนมากจะอยในรปของแบบฟอรมทาง

อเลกทรอนกส และถกทาขนโดยระบบเทคโนโลยสารสนเทศของกจการเอง

มธรกรรมในปรมาณมากทเขามาทธนาคาร ซงในทางปฏบตไมสามารถพงพาวธการ

ตรวจสอบเนอหาสาระเพยงอยางเดยวได.

การกระจายตวดานภมศาสตรของการดาเนนงานของธนาคาร ทาใหการครอบคลม

อยางเพยงพอเปนไปไดยากมาก

ความยากลาบากในการวางแผนวธการตรวจสอบเนอหาทมประสทธภาพเพอตรวจสอบ

ธรกรรมการคาทมความซบซอน




23

ในสถานการณสวนมาก ผสอบบญชจะไมสามารถลดความเสยงในการตรวจสอบใหอยในระดบตาท

สามารถยอมรบได เวนแตผบรหารจะมการจดตงระบบการควบคมภายในทอนญาตใหผสอบบญช

สามารถประเมนระดบของความเสยงสบเนองและความเสยงจากการควบคมวาอยในระดบทไมสง

ผสอบบญชจะตองจดหาหลกฐานการตรวจสอบทเหมาะสมอยางเพยงพอเพอสนบสนนการประเมน

ความเสยงสบเนองและความเสยงจากการควบคม ยอหนาท 56-70 กลาวถงประเดนเกยวกบการ

ควบคมภายในในรายละเอยด

ผลงานของการตรวจสอบภายใน

44. ขอบเขตและวตถประสงคของการตรวจสอบภายในอาจแตกตางกนอยางกวางขวาง โดยขนอย

กบขนาดและโครงสรางของธนาคาร รวมถงความตองการของผบรหารและผมหนาทในการ

กากบดแล อยางไรกตาม บทบาทของการตรวจสอบภายในโดยทวไปประกอบดวย การสอบ

ทานระบบบญชและการควบคมภายในทเกยวของ การตดตามการดาเนนงาน และการให

ความเหนในการปรบปรง นอกจากนน ยงรวมถง การสอบทานเครองมอทใชในการระบ วด

และรายงานขอมลทางการเงนและขอมลในการดาเนนงาน และการตรวจสอบทเฉพาะเจาะจงใน

แตละรายการรวมถง การทดสอบรายละเอยดของธรกรรม ยอดคงเหลอ และกระบวนการตางๆ

ปจจยทมการกลาวถงในยอหนาท 44 มกจะนาผสอบบญชไปสการใชผลงานของการตรวจสอบ

ภายใน ซงจะมความเกยวของอยางยงในกรณทธนาคารมการกระจายตวทางภมศาสตรของ

สาขาทกวางขวาง ในบอยครง ธนาคารมฝายงานในการสอบทานสนเชอ (ซงอาจเปนสวนหนง

ของฝายตรวจสอบภายในหรอแยกออกมาตางหาก) ซงรายงานตอผบรหารถงคณภาพของเงน

ใหสนเชอ และการปฏบตตามกฎเกณฑทตงไว ไมวาจะเปนกรณใด ผสอบบญชมกจะพจารณา

การใชผลงานของฝายสอบทานสนเชอ ภายหลงจากการสอบทานฝายและผลงานอยางเหมาะสม

แนวปฏบตในการใชผลงานของการตรวจสอบภายในมอยในมาตรฐานการสอบบญช รหส 610

“การใชผลงานของผตรวจสอบภายใน”

ความเสยงในการตรวจสอบ

45. องคประกอบ 3 อยางของความเสยงในการตรวจสอบ คอ

(ก) ความเสยงสบเนอง (ความเสยงทการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอยางมสาระสาคญ

จะเกดขน)

(ข) ความเสยงจากการควบคม (ความเสยงทระบบการควบคมภายในของธนาคารไม

สามารถปองกนหรอตรวจพบ และแกไข การแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงดงกลาว

ไดทนตอเวลา) และ

(ค) ความเสยงจากการตรวจสอบ (ความเสยงทผสอบบญชจะไมสามารถตรวจพบการ

แสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอยางมสาระสาคญใดๆ ทเหลออย)




24

ความเสยงสบเนองและความเสยงจากการควบคม เกดขนอยางเปนอสระจากการตรวจสอบขอมล

ทางการเงน และผสอบบญชไมสามารถมอทธพลตอความเสยงดงกลาว ลกษณะของความเสยงท

เกยวของกบกจกรรมของธนาคาร ซงไดกลาวถงไปในยอหนาท 21-25 ชใหเหนวาระดบของความ

เสยงสบเนองทถกประเมนในหลายดานอาจอยในระดบสง ดงนน จงมความจาเปนสาหรบธนาคารท

จะตองมระบบการควบคมภายในทเพยงพอ เพอทจะไมใหความเสยงสบเนองและความเสยงจาก

การควบคมอยในระดบสง ผสอบบญชตองมการประเมนความเสยงเหลาน และออกแบบวธการ

ตรวจสอบเนอหาสาระเพอจะลดความเสยงจากการตรวจสอบใหอยในระดบตาทสามารถยอมรบได

ความมสาระสาคญ

46. ในการประเมนความมสาระสาคญ นอกเหนอจากการพจารณาขอกาหนดใน มาตรฐานการ

สอบบญช รหส 320 “ความมสาระสาคญในการวางแผนและการปฏบตงานสอบบญช”

ผสอบบญชจะตองพจารณาปจจยดงตอไปน

เนองจากการมหนสนในปรมาณมาก การแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงเพยงเลกนอย

อาจมผลกระทบทสาคญตอผลการดาเนนงานในงวดนนและตอเงนกองทน ถงแมวาจะ

ไมมผลกระทบทมสาระสาคญตอสนทรพยรวม

รายไดของธนาคารมจานวนทตาเมอเปรยบเทยบกบสนทรพยและหนสนรวม และภาระ

ผกพนนอกงบดล ดงนน การแสดงขอมลไมถกตองทเกยวของกบสนทรพย หนสน

และภาระผกพนเทานน อาจมความสาคญนอยกวาการแสดงขอมลไมถกตองท

เกยวของกบการแสดงรายได

ธนาคารมกจะตองปฏบตตามหลกเกณฑการกากบดแล เชน ขอกาหนดในการดารง

เงนกองทนขนตา การไมปฏบตตามขอกาหนดเหลานอาจกอใหเกดคาถามถงความ

เหมาะสมของการใชสมมตฐานเกยวกบการดาเนนงานตอเนองของผบรหาร ดงนน ผสอบ

บญชจะตองตงระดบความมสาระสาคญเพอทจะระบการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง

ซงหากไมแกไขจะสงผลตอการละเมดหลกเกณฑการกากบดแลดงกลาวเปนอยางมาก

ความเหมาะสมของสมมตฐานเกยวกบการดาเนนงานตอเนองของของกจการมกจะ

ขนอยกบประเดนทเกยวของกบชอเสยงของธนาคารในการเปนสถาบนการเงนทดและ

การปฏบตของผกากบดแล และเนองจากสงเหลานธรกรรมกบผเกยวของและประเดน

อนๆ ทไมมความสาคญสาหรบกจการอนทไมใชธนาคาร อาจกลายเปนเรองทสาคญ

สาหรบงบการเงนของธนาคาร หากรายการดงกลาวมผลกระทบตอชอเสยงของธนาคาร

และการปฏบตของผกากบดแล




25

คารบรองของผบรหาร

47. คารบรองของผบรหารมความเกยวของกบการตรวจสอบธนาคารโดยเปนการชวยผสอบบญช

ในการประเมนวาขอมลและหลกฐานทไดรบมความสมบรณสาหรบวตถประสงคในการ

ตรวจสอบหรอไม สงเหลานเปนความจรงอยางยงสาหรบธรกรรมของธนาคารทอาจไมสะทอน

อยในงบการเงนโดยปกต (รายการนอกงบดล) แตอาจถกเกบเปนหลกฐานโดยการบนทก

รายการอนๆ ซงผสอบบญชอาจไมไดตระหนกถง จงมกจะเปนเรองจาเปนสาหรบผสอบบญชท

จะไดรบคารบรองของผบรหารเกยวกบการเปลยนแปลงทสาคญในธรกจและความเสยงของ

ธนาคาร และนอกจากนยงเปนเรองจาเปนสาหรบผสอบบญชทตองระบการดาเนนงานของ

ธนาคารทหลกฐานการตรวจสอบทไดรบอาจจาเปนตองมการเสรมโดยคารบรองของผบรหาร

ตวอยางเชน คาเผอสาหรบการขาดทนจากเงนใหสนเชอและความสมบรณของการปฏบตตาม

ผกากบดแล มาตรฐานการสอบบญช รหส 580 “หนงสอรบรอง” ใหแนวปฏบตในการใชคา

รบรอง ของผบรหารเปนหลกฐานการตรวจสอบ วธการทผสอบบญชใชในการประเมนและจดทา

เอกสารหลกฐานเหลาน รวมทงสถานการณทควรจะไดรบคารบรองเปนลายลกษณอกษร

ความเกยวของของผสอบบญชอน

48. เนองจากผลของการกระจายตวทางภมศาสตรอยางกวางขวางของสาขาธนาคารสวนใหญ จงม

ความจาเปนสาหรบผสอบบญชในการใชผลงานของผสอบบญชอนในหลายพนททธนาคาร

ดาเนนงานอย สงเหลานอาจทาไดโดยการใชสาขาอนของสานกงานสอบบญช หรอโดยการใช

สานกงานสอบบญชอนทอยในพนทนน

49. กอนการใชผลงานของผสอบบญชอน ผสอบบญชตอง

พจารณาความเปนอสระของผสอบบญชเหลานน และความสามารถในการปฏบตท

จาเปน (รวมถง ความร เกยวกบธนาคารและการปฏบตตามหลกเกณฑการกากบดแล

ของผสอบบญชเหลานน)

พจารณาวาเงอนไขในการรบงาน หลกการบญชทนามาปฏบต และการจดการเกยวกบ

รายงาน มการสอสารทชดเจนหรอไม และ

ใชวธการเพอใหไดรบหลกฐานการตรวจสอบทเหมาะสมอยางเพยงพอ ซงผลงานททา

โดยผสอบบญชอนมความเพยงพอสาหรบวตถประสงคนโดยการหารอกบผสอบบญช

อน สอบทานขอสรปทเปนลายลกษณอกษรของวธการทถกนามาใชและสงทตรวจพบ

สอบทานกระดาษทาการของผสอบบญชอน หรอดวยวธการอนท เหมาะสมกบ

สถานการณ

มาตรฐานการสอบบญช รหส 600 “ขอควรพจารณา-การตรวจสอบงบการเงนของกลมกจการรวมถง

งานของผสอบบญชอน” ใหแนวปฏบตเกยวกบประเดนทมการกลาวถงและวธการทใชในสถานการณ

ดงกลาว




26

การประสานงานเกยวกบงานทจะตองทา

50. จากขนาดและการกระจายตวทางภมศาสตรของธนาคารสวนใหญ การประสานงานเกยวกบ

งานทจะตองทามความสาคญในการทาใหการตรวจสอบมประสทธภาพและประสทธผล

การประสานงานจะตองมการพจารณาปจจยดงตอไปน

งานทจะตองทาโดย

o ผเชยวชาญ

o ผชวยผสอบบญช

o สาขาอนของสานกงานสอบบญชของผสอบบญช และ

o สานกงานสอบบญชอน

ขอบเขตทมการวางแผนวาจะใชผลงานผสอบบญชภายใน

วนทจะตองรายงานตอผถอหนและผกากบดแล

การวเคราะหพเศษใดๆ และเอกสารหลกฐานอนๆ ทผบรหารของธนาคารจะตองจดหาให

51. ระดบการประสานงานทดทสดระหวางผชวยผสอบบญชมกจะสามารถทาใหสาเรจไดโดยการ

ประชมเกยวกบสถานะการตรวจสอบเปนประจา อยางไรกตาม ดวยจานวนของผชวยผสอบ

บญชทกาหนดใหและจานวนของสถานททจะตองเขาไปเกยวของ ผสอบบญชมกจะสอสาร

ทงหมดหรอบางสวนของแผนการตรวจสอบเปนลายลกษณอกษร เมอมการตงขอกาหนดเปน

ลายลกษณอกษร ผสอบบญชจะตองพจารณารวมความเหนดงตอไปนดวย

งบการเงนและขอมลอนทจะตองถกตรวจสอบ (และหากพจารณาวามความจาเปนให

รวมถงกฎหมายและคาสงอนๆ ในการตรวจสอบดวย)

รายละเอยดของขอมลเพมเตมทผสอบบญชรองขอ ตวอยางเชน ขอมลเกยวกบเงนให

สนเชอรายการใดรายการหนง องคประกอบของพอรต (Portfolio) ความเหนทเปน

การบรรยายเกยวกบงานการตรวจสอบทจะทา (โดยเฉพาะอยางยงในดานของความ

เสยงทไดกลาวถงในยอหนาท 21-25 ซงมความสาคญตอธนาคาร) และผลของการ

ตรวจสอบ ประเดนทอาจเกดข นสาหรบรวมอยในจดหมายถงผบรหารเกยวกบการ

ตรวจสอบภายใน ความกงวลของผกากบดแลทองถน และรปแบบของรายงานท

ตองการ (หากมความเกยวของ)

การตรวจสอบไดจดทาข นโดยสอดคลองกบมาตรฐานการสอบบญชและหลกเกณฑการ

กากบดแลทองถน (และขอมลเกยวกบการกากบดแลนน หากพจารณาวามความจาเปน)

การเตรยมงบการเงนและขอมลอนๆ ตองปฏบตตามกฎการบญชทเกยวของ (และ

รายละเอยดของกฎนน หากพจารณาวาจาเปน)

ขอกาหนดเกยวกบการรายงานสถานการณตรวจสอบเบองตนและวนครบกาหนดสง

รายละเอยดของเจาหนาทของกจการทตองตดตอ

คาธรรมเนยมและการจดเกบคาใชจาย




27

ขอกงวลอนๆ ในดานหลกเกณฑกากบดแล การควบคมภายใน การบนทกบญช หรอ

ลกษณะการตรวจสอบ ทผสอบบญชควรจะตระหนกถง

ธรกรรมกบผเกยวของ

52. ผสอบบญชยงคงตองมความตนตวสาหรบธรกรรมกบผเกยวของในชวงระยะเวลาทมการ

ตรวจสอบ โดยเฉพาะอยางยงในดานการใหกยมและการลงทน ขนตอนการดาเนนงานในชวง

การวางแผนการตรวจสอบ รวมถงการทาความเขาใจตวธนาคารและภาคอตสาหกรรมการ

ธนาคาร อาจชวยในการระบผเกยวของ ในบางขอกาหนด การทาธรกรรมกบผเกยวของอาจ

ตองปฏบตตามขอจากดในดานปรมาณและคณภาพ ผสอบบญชจะตองประเมนขอบเขตของ

ขอจากดดงกลาว

การพจารณาการดาเนนงานตอเนอง

53. มาตรฐานการสอบบญช รหส 570 “การดาเนนงานตอเนอง” ใหแนวปฏบตเกยวกบการ

พจารณาของผสอบบญชถงความเหมาะสมของผบรหารในการใชสมมตฐานในดานการ

ดาเนนงานตอเนอง นอกเหนอจากประเดนทระบอยในมาตรฐานการสอบบญชดงกลาวแลว

เหตการณหรอสภาวะอนเชนทจะกลาวถงตอไปน อาจสงผลใหเกดขอสงสยทสาคญเกยวกบ

ความสามารถของธนาคารในการดาเนนงานตอไปตามหลกการดาเนนงานตอเนอง

การเพมข นอยางรวดเรวของระดบการคาตราสารอนพนธ สงเหลานอาจชใหเหนวา

ธนาคารมการทากจกรรมทางการคาโดยปราศจากการควบคมทจาเปน

ผลการดาเนนงานหรอการพยากรณดานความสามารถในการทากาไร ซงชใหเหนถงการ

ลดลงอยางมากของความสามารถในการทากาไร โดยเฉพาะอยางยงหากธนาคารมการ

ดาเนนงานทหรอใกลกบระดบขนตาของการดารงเงนกองทนหรอสภาพคลองตาม

หลกเกณฑการกากบดแล

อตราดอกเบ ยทจายในตลาดเงนและหนสนทเปนเงนรบฝาก ซงสงกวาอตราตลาด

ตามปกต สงนอาจชใหเหนวาธนาคารมความเสยงสงขน

การลดลงอยางมากของเงนรบฝากจากธนาคารอนและรปแบบอนๆ ของเงนทนจาก

ตลาดเงนในระยะสน สงนอาจชใหเหนวาคคาอนในตลาดขาดความมนใจในธนาคาร

การกระทาใดๆ ทผกากบดแลทาขนหรอเปนการบงคบ ซงอาจมผลกระทบในทางทไม

ดตอความสามารถของธนาคารในการดาเนนงานตามหลกการดาเนนงานตอเนอง

จานวนเงนทตองสงคนธนาคารกลางมจานวนเพมข น ซงอาจชใหเหนวาธนาคารไม

สามารถหาสภาพคลองไดจากตลาดตามปกต

การกระจกตวของผกยม หรอแหลงเงนทนในระดบสง




28

54. มาตรฐานการสอบบญช รหส 570 ใหแนวปฏบตแกผสอบบญชเมอเหตการณหรอสภาวะซง

อาจสงผลใหเกดขอสงสยทสาคญเกยวกบความสามารถของธนาคารในการดาเนนงานตอไป

ตามหลกการดาเนนงานตอเนองทไดระบขน มาตรฐานการสอบบญช ไดระบวธการจานวน

มากซงอาจมความเกยวของ และยงรวมถง วธการทเกยวของดงตอไปน

สอบทานบนทกการตดตอสอสารกบผกากบดแล

สอบทานรายงานทออกโดยผกากบดแล ซงเปนผลการจากตรวจสอบตามหลกเกณฑ


หารอเกยวกบผลของการตรวจสอบใดๆ ทอยระหวางดาเนนการในปจจบน

55. ระบอบการกากบดแลทธนาคารดาเนนงานอยอาจกาหนดใหผสอบบญชเปดเผยตอผกากบดแลถงความตงใจใดๆ ในการออกความเหนทมการเปลยนแปลงไป หรอขอกงวลใดๆ ทผสอบบญช

อาจมเกยวกบความสามารถของธนาคารในการดาเนนงานตามหลกการดาเนนงานตอเนอง

แนวปฏบตงานสอบบญช รหส 1004 ใหขอมลสาหรบความสมพนธระหวางผสอบบญชและ

ผกากบดแลธนาคาร

การควบคมภายใน

บทนา

56. คณะกรรมการบารเซลดานการกากบดแลธนาคาร (The Basel Committee on BankingSupervision)

ไดออกนโยบายเกยวกบระบบการควบคมภายในของธนาคาร “Framework for Internal Control

Systems in Banking Organizations” (กนยายน 2543) ซงใหขอมลผกากบดแลธนาคาร

เกยวกบกรอบการประเมนระบบการควบคมภายในของธนาคาร กรอบการประเมนนจะนามาใช

โดยผกากบดแลธนาคารหลายแหง และอาจนามาใชในระหวางการหารอดานการกากบดแลกบ

ธนาคารแตละแหง ผสอบบญชทตองตรวจสอบงบการเงนของธนาคารอาจพบวาความร เกยวกบ

กรอบการประเมนนมประโยชนในการทาความเขาใจองคประกอบหลายอยางของระบบการ

ควบคมภายในของธนาคาร

57. ความรบผดชอบของผบรหารรวมถงการจดใหมระบบบญชและระบบการควบคมภายในท

เพยงพอการเลอกและการนาวธการบญชมาใช และการเกบรกษาสนทรพยของกจการ ผสอบ

บญชตองมความเขาใจในระบบบญชและระบบการควบคมภายในทเพยงพอในการวาง

แผนการตรวจสอบและการพฒนาวธการตรวจสอบทมประสทธภาพ หลงจากมความเขาใจ

ผสอบบญชตองพจารณาการประเมนความเสยงสบเนองและความเสยงจากการควบคม

เพอทจะกาหนดความเสยงจากการตรวจสอบทเหมาะสมทจะยอมรบไดสาหรบสงทผบรหาร

ไดใหการรบรองไวเกยวกบงบการเงน และกาหนดลกษณะ ชวงเวลา และขอบเขตของวธการ

ตรวจสอบเนอหาสาระสาหรบการรบรองดงกลาว




29

เมอผสอบบญชประเมนความเสยงจากการควบคมวามระดบทไมสง โดยพนฐานแลววธการ

ตรวจสอบเนอหาสาระจะมขอบเขตทแคบกวากรณทมความเสยงสง และอาจมความแตกตางกน

ในลกษณะและชวงเวลา

การระบ การจดทาเอกสารหลกฐาน และวธการทดสอบการควบคม

58. มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 การระบและประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขด

ตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญโดยการทาความเขาใจกจการและสภาพแวดลอมของกจการ

ระบวาการควบคมภายในทเกยวของกบระบบบญชจะตองพจารณาเพอใหบรรลวตถประสงค


การทาธรกรรมใหสาเรจโดยสอดคลองกบการอนมตโดยผบรหารแบบทวไปหรอแบบพเศษ

ธรกรรมทงหมดและเหตการณอนไดถกบนทกโดยทนทดวยจานวนทถกตอง ในชอ

บญชและในงวดการบญชทเหมาะสม เพอทจะใหมการจดทางบการเงนทสอดคลองกบ

แมบทการรายงานทางการเงนทใช

การเขาถงสนทรพยทไดรบการอนญาตโดยสอดคลองกบอานาจของผบรหารเทานน

สนทรพยท มการบนทกถกเปรยบเทยบกบสนทรพยทปรากฎอย ณ ชวงเวลาท

สมเหตสมผล และมการดาเนนการทเหมาะสมตอความแตกตางใดๆ ทเกดขน

การพจารณาการตรวจสอบทเกยวของกบวตถประสงคแตละขอเหลานจะกลาวถงในยอหนาถดไป

ในกรณของธนาคาร วตถประสงคตอไปของการควบคมภายในคอ เพอใหมนใจวาธนาคารไดปฏบต

ตามหลกเกณฑการกากบดแลและไดรบความไววางใจในการดแลรกษาสนทรพยทเกดข นจาก

กจกรรมดานการรบฝากสนทรพยอยางเพยงพอ ผสอบบญชไมไดมการพจารณาโดยตรงถง

วตถประสงคเหลานเวนแตขอบเขตของการไมสามารถปฏบตหนาทเหลานไดอาจนาไปสการแสดง

รายงานในงบการเงนทแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอยางมนยสาคญ

การทาธรกรรมใหสาเรจโดยสอดคลองกบอานาจโดยทวไปหรอเฉพาะเจาะจงของผบรหาร

59. ความรบผดชอบโดยรวมของระบบการควบคมภายในในธนาคารอยทผมหนาทในการกากบ

ดแล ซงมความรบผดชอบเกยวกบการดแลการดาเนนงานของธนาคาร อยางไรกตาม เมอการ

ดาเนนงานของธนาคารโดยทวไปมขนาดใหญและมการกระจายตว หนาทการตดสนใจ

จาเปนตองมการกระจายอานาจและอานาจทมอบหมายใหธนาคารในการธรกรรมท ม

สาระสาคญมกจะมการกระจายและมอบอานาจไปยงผบรหารและพนกงานในหลายระดบ การ

กระจายตวและการมอบอานาจดงกลาวโดยสวนใหญพบในหนาทการใหสนเชอ การบรหาร

เงน และการโอนยายเงนทน ทซงวธการจายชาระเงนถกสงผานขอความทมความปลอดภย

การดาเนนงานของธนาคารในลกษณะนกอใหเกดความจาเปนสาหรบโครงสรางระบบทมการ

แตงตงตวแทนเพอการรบมอบอานาจหนาท ซงสงผลใหเกดการระบและการจดทาเอกสารท

เปนทางการของ




30

บคคลทมอานาจกบธรกรรมทเฉพาะเจาะจง

วธการทจะตองปฏบตตามในการมอบอานาจ และ

ขอจากดในดานจานวนทสามารถใหอานาจ โดยพนกงานคนใดคนหนง หรอระดบ

ของพนกงาน รวมถงขอกาหนดใดๆ ทอาจเกดขนสาหรบการมอบอานาจ

ผมหนาทในการกากบดแล มความจาเปนทจะตองมนใจวามกระบวนการทเหมาะสมสาหรบการ

ตดตามระดบของความเสยง สงเหลานโดยพนฐานแลวเกยวของกบการรวมความเสยงไมใชเฉพาะ

ภายในแตรวมถงระหวางกจกรรม แผนก และสาขาของธนาคารทแตกตางกน

60. การตรวจสอบการควบคมอานาจอนมตมความสาคญตอผสอบบญชในการพจารณาวา

ธรกรรมตางๆ มการทาขนโดยสอดคลองกบนโยบายของธนาคารหรอไม ตวอยางเชน ในกรณ

ของหนาทการใหสนเชอ ซงจะตองปฏบตตามกระบวนการพจารณาสนเชอทเหมาะสมกอนท

จะมการจายเงนใหสนเชอ ผสอบบญชมกจะพบวามการจากดระดบของความเสยงในประเภท

ของธรกรรมหลายชนด เมอมการทดสอบการควบคม ผสอบบญชตองพจารณาวาการจากด

ระดบของความเสยงเหลานมการปฏบตตามหรอไม และมการรายงานฐานะทเกนกวาระดบ

ความเสยงเหลานตอผบรหารในระดบทเหมาะสมอยางทนตอเวลาหรอไม

61. จากมมมองของการตรวจสอบ การทาหนาททเหมาะสมของการควบคมอานาจของธนาคารม

ความสาคญอยางยงตอธรกรรมทมการทา ณ หรอ ใกลกบวนทในงบการเงน ทงน เนองจาก

ธรกรรมนยงไมเสรจสมบรณ หรออาจขาดเอกสารในการประเมนมลคาสนทรพยทไดมาหรอ

หนสนทเกดข น ตวอยางของรายการดงกลาวคอ การตกลงในการซอสนทรพยหรอขาย

หลกทรพยทเฉพาะเจาะจงหลงจากวนสนงวด และเงนใหสนเชอทยงไมมการจายชาระคนเงน

ตนและดอกเบยจากผก

ธรกรรมทงหมดและเหตการณอนไดถกบนทกโดยทนทดวยจานวนทถกตอง ในชอบญชและใน

งวดการบญชทเหมาะสม เพอทจะใหมการจดทางบการเงนทสอดคลองกบแมบทการบญชใน

การรายงานทางการเงนทใชได

62. ในการพจารณาการควบคมภายในทผบรหารใชเพอใหมนใจวาธรกรรมทงหมดและเหตการณ

อนไดถกบนทกอยางเหมาะสม ผสอบบญชตองพจารณาปจจยหลายอยางทมความสาคญอยาง

ยงในสภาพแวดลอมของธนาคาร โดยรวมถงปจจยดงตอไปน

ธนาคารมการทาธรกรรมในปรมาณมาก ซงจานวนเงนในแตละรายการหรอเปนยอดเงน

รวม จานวนมาก ดงนน ธนาคารจงมความจาเปนทตองมกระบวนการจดทายอดดลและ

กระทบยอด ซงจดทาข นภายในกรอบเวลาทอนญาตใหมการตรวจพบขอผดพลาดและ

ความเบยงเบน ดงนน ผสอบบญชจะตรวจสอบรายการเหลานและแกไขดวยจานวน

ขาดทนทนอยทสดสาหรบธนาคาร กระบวนการดงกลาวอาจทาขนทกชวโมง ทกวน ทก




31

สปดาห หรอทกเดอน ขนอยกบปรมาณและลกษณะของธรกรรม ระดบความเสยง และ

กรอบเวลาในการตกลงชาระธรกรรม วตถประสงคในการกระทบยอดเหลานเพอใหมนใจ

ถงความครบถวนของการประมวลผลรายการผานระบบเทคโนโลยสารสนเทศทมความ

ซบซอนสง และการกระทบยอดเองมกจะเปนกระบวนการอตโนมตททาข นโดยระบบ

ดงกลาว

ธรกรรมหลายอยางทธนาคารทาขนจะตองปฏบตตามหลกเกณฑพเศษทางบญช ธนาคาร

ควรมกระบวนการควบคมเพอใหมนใจวามการปฏบตตามหลกเกณฑในการจดทาขอมล

ทางการเงนทเหมาะสมสาหรบผบรหารและการรายงานภายนอก ตวอยางของกระบวนการ

ควบคมดงกลาว คอ กระบวนการท สงผลใหเกดการประเมนมลคาตลาดเงนตรา

ตางประเทศ และการซอหลกทรพยและขอตกลงในการขาย เพอทจะใหมนใจวามการ

บนทกบญชกาไรและขาดทนทยงไมไดรบรทงหมด

ธรกรรมบางอยางทธนาคารทาข นอาจไมกาหนดใหมการเปดเผยในงบการเงน

(ตวอยางเชน ธรกรรมทแมบทการบญชอนญาตใหมการจดเปนรายการนอกงบดล)

ดงนน จะตองมกระบวนการควบคมเพอใหมนใจวามการบนทกและตดตามธรกรรม

ดงกลาวในลกษณะททาใหผบรหารควบคมรายการดงกลาวในระดบทตองการได และ

อนญาตใหตดสนใจโดยทนทเกยวกบการเปลยนแปลงในสถานะใดๆ ทสงผลใหตองม

การบนทกกาไรหรอขาดทน

ธนาคารมการพฒนาผลตภณฑและบรการทางการเงนใหมๆ อยเสมอ ผสอบบญชตอง

พจารณาวามการปรบปรงกระบวนการทางบญชทจาเปนและการควบคมภายในท

เกยวของหรอไม

ยอดคงเหลอ ณ สนวน อาจสะทอนถงปรมาณของธรกรรมทมการประมวลผลผานระบบ

หรอความเสยงทจะขาดทนสงสดทเกดข นในระหวางวนทาการ สงเหลานจะมความ

เกยวของเปนพเศษในการจดทาและประมวลผลธรกรรมดานเงนตราตางประเทศและ

หลกทรพย การประเมนการควบคมในดานดงกลาวตองพจารณาถงความสามารถในการ

รกษาการควบคมระหวางชวงเวลาทมปรมาณธรกรรมสงสดหรอมความเสยงทางการเงน

สงสด

ธรกรรมของธนาคารสวนใหญจะตองบนทกในลกษณะทสามารถนามาตรวจสอบทงจาก

ภายในและโดยลกคาและคสญญาของธนาคาร ระดบความละเอยดทถกบนทกและ

คงไวในแตละธรกรรมจะตองอนญาตใหผบรหาร คสญญา และลกคาของธนาคาร

ตรวจสอบความถกตองของจานวนและเงอนไข ตวอยางของการควบคมดงกลาว คอ

การตรวจสอบอยางตอเนองของรายการคาเงนตราตางประเทศโดยใหพนกงานทไม

เกยวของกบรายการดงกลาวทาหนาทจบครายการคากบการยนยนการซอขายทเขามา

จากคสญญา




32

63. การใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศและระบบการโอนเงนทางอเลกทรอนกส (EFT) อยาง

กวางขวาง มผลกระทบอยางมนยสาคญวาผสอบบญชจะประเมนระบบบญชของธนาคารและ

การควบคมภายในทเกยวของอยางไร มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 การระบและประเมน

ความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญโดยการทาความเขาใจ

กจการและสภาพแวดลอมของกจการ และ มาตรฐานการสอบบญช รหส 330 วธปฎบตของ

ผสอบบญชในการตอบสนองตอความเสยงทไดประเมนไว ใหแนวปฏบตเกยวกบการประเมน

ดงกลาวในดานเทคโนโลยสารสนเทศ (เชนเดยวกบ แนวปฏบตงานสอบบญชฉบบอนๆ ท

เกยวของกบเทคโนโลยสารสนเทศ) กระบวนการตรวจสอบ รวมถงการประเมนการควบคม

เหลานทมผลกระทบตอการพฒนาและการเปลยนแปลงระบบ การเขาถงระบบและการบนทก

รายการ ความปลอดภยของเครอขายการสอสาร และแผนฉกเฉน การพจารณาทคลายคลงกนน

สามารถนาไปประยกตใชกบการดาเนนงานของระบบการโอนเงนทางอเลกทรอนกส (EFT)

ภายในธนาคาร จากการทระบบการโอนเงนทางอเลกทรอนกส (EFT) และระบบธรกรรมอนๆ

เปนสงภายนอกของธนาคาร ผสอบบญชตองมการใหความสาคญเพมเตมตอการประเมนความ

ซอสตยสจรตของกระบวนการควบคมกอนทจะมการทารายการ และการรบรองหลงการทา

รายการ รวมถงกระบวนการกระทบยอด รายงานของผสอบบญชจากองคกรทใหบรการอาจ

นามาใชในตอนน และมาตรฐานการสอบบญช รหส 402 ไดใหแนวปฏบตเกยวกบการพจารณา

รายงานดงกลาวของผสอบบญช

การเขาถงสนทรพยทไดรบการอนญาตโดยสอดคลองกบอานาจของผบรหารเทานน

64. สนทรพยของธนาคารมกจะสามารถโอนไดอยางรวดเรว มมลคาสง และอยในรปแบบทไม

สามารถดแลรกษาดวยกระบวนการทางกายภาพไดเพยงอยางเดยว เพอใหมนใจวาการเขาถง

สนทรพยไดรบการอนญาตโดยสอดคลองกบอานาจของผบรหารเทานน ธนาคารมกจะใชการ

ควบคมดงตอไปน

จากดการเขาถงระบบเทคโนโลยสารสนเทศและระบบระบบการโอนเงนทาง

อเลกทรอนกส (EFT) กบเฉพาะพนกงานทไดรบอานาจเทานน โดยใชรหสผาน และ

การเขาถงแบบรวม

การแบงแยกหนาทการบนทกขอมลและการเกบรกษา (รวมถง การใชคอมพวเตอรใน

การจดทารายงานการรบรองธรกรรมทสามารถเรยกดไดทนท และโดยพนกงานทม

หนาทในการบนทกขอมลเทานน)

การขอคายนยนจากบคคลทสามและการกระทบยอดฐานะสนทรพยโดยพนกงานทเปน

อสระอยางสมาเสมอ




33

65. ผสอบบญชตองพจารณาวาการควบคมแตละประเภทเหลานดาเนนการอยางมประสทธภาพ

หรอไม อยางไรกตาม เมอพจารณาถงความมสาระสาคญและความสามารถในการโอนของ

จานวนทเกยวของ โดยปกตแลวผสอบบญชตองสอบทานกระบวนการยนยนและการกระทบ

ยอดทเกดขนในสวนทสมพนธกบงบการเงนสนปและอาจจดทากระบวนการยนยนดวยตนเอง

สนทรพยทมการบนทกถกนามาเปรยบเทยบกบสนทรพยทปรากฎอย ณ ชวงเวลาท

สมเหตสมผล และมการดาเนนการทเหมาะสมตอความแตกตางใดๆ ทเกดขน

66. สนทรพยจานวนมากทธนาคารถออย ปรมาณธรกรรมทไดจดทา ความเปนไปไดสาหรบการ

เปลยนแปลงในมลคาของสนทรพยเหลานนเนองจากความผนผวนของราคาตลาด และ

ความสาคญของการยนยนการดาเนนงานตอเนองของการเขาถงและการควบคมอานาจ ทาให

จาเปนตองมการควบคมการกระทบยอดเปนประจา สงเหลานมความสาคญอยางยงสาหรบ

(ก) สนทรพยทอยในรปแบบทสามารถตอรองได เชน เงนสด หลกทรพยทระบชอผถอ และ

สนทรพยทอยในรปของฐานะเงนรบฝากและหลกทรพยกบสถาบนอน ทซงการบกพรอง

ในการตรวจพบขอผดพลาดและความเบยงเบนไดอยางรวดเรว (อาจหมายถงในหนงวน

เมอธรกรรมเกยวของกบตลาดการเงน) สามารถนาไปสการขาดทนทไมสามารถเรยก

กลบคนได กระบวนการกระทบยอดทถกใชเพอใหบรรลวตถประสงคนโดยปกตแลว

ตงอยบนพนฐานของการนบจานวนทางกายภาพและการยนยนจากบคคลทสาม

(ข) สนทรพยทประเมนมลคาโดยเทยบเคยงกบแบบจาลองหรอราคาตลาดภายนอก เชน

หลกทรพย และสญญาเงนตราตางประเทศ และ

(ค) สนทรพยทถอไวเพอลกคา

67. ในการออกแบบแผนการตรวจสอบเพอประเมนความมประสทธภาพของการควบคมการ

กระทบ-ยอดของธนาคาร ผสอบบญชตองพจารณาปจจยดงตอไปน

เนองจากจานวนบญชทตองมการกระทบยอด และความถในทาการการกระทบยอดม

จานวนมาก

o ชวโมงในการตรวจสอบจานวนมากมงตรวจสอบโดยตรงไปทการตรวจสอบ

เอกสารหลกฐาน การทดสอบ และการประเมนการควบคมการกระทบยอด และ

o ผลงานของผสอบบญชภายในจะมงไปในทศทางทคลายคลงกน ดงนน ผสอบ

บญชสามารถใชผลงานของผสอบบญชภายในได

เมอการกระทบยอดมผลกระทบในลกษณะสะสม การกระทบยอดสวนใหญสามารถ

ตรวจสอบไดอยางนาพอใจ ณ วนสนป โดยสมมตวาการกระทบยอดจดทาขน ณ วนท

ดงกลาว ซงเรวเพยงพอสาหรบผสอบบญชทจะใช และผสอบบญชกมความพอใจท

กระบวนการควบคมการกระทบยอดมประสทธภาพ




34

ในการตรวจสอบการกระทบยอด ผสอบบญชตองพจารณาวามรายการโอนอยางไม

เหมาะสมไปยงบญชอนซงไมตองถกกระทบยอดหรอตรวจสอบ ณ เวลาเดยวกน

หรอไม

ตวอยางของการควบคม

68. ภาคผนวกท 2 ของแนวปฏบตนมตวอยางการควบคมเกยวกบ อานาจหนาท การบนทกการเขาถง

และการกระทบยอด ซงโดยปกตพบในการดาเนนงานเกยวกบการบรหารเงน การซอขาย และ

การใหสนเชอของธนาคาร

ขอจากดทแฝงอยของการควบคมภายใน

69. มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 อธบายถงกระบวนการทผสอบบญชตองปฏบตตามในการ

ระบ เอกสารหลกฐาน และการทดสอบการควบคมภายใน ในการปฏบตดงกลาว ผสอบบญช

ตองตระหนกถงขอจากดทแฝงอยของการควบคมภายใน ระดบของความเสยงสบเนองและ

ความเสยงจากการควบคมทถกประเมนจะไมอยในระดบตาอยางเพยงพอทผสอบบญชตด

ออกจากกกระบวนการตรวจสอบเนอหาสาระ โดยไมพจารณาถงระดบของความเสยงสบเนอง

และความเสยงจากการควบคมทถกประเมน ผสอบบญชจะตองใชวธการตรวจสอบเนอหา

สาระบางอยางสาหรบยอดบญชหรอประเภทของธรกรรมทมสาระสาคญ

การพจารณาอทธพลของปจจยแวดลอม

70. ในการประเมนความมประสทธภาพของกระบวนการควบคมทเฉพาะเจาะจง ผสอบบญชตอง

พจารณาสภาพแวดลอมทการควบคมภายในนนดาเนนงานอย ซงรวมถงการพจารณาปจจย


โครงสรางองคกรของธนาคารและลกษณะของโครงสรางในการมอบอานาจและหนาท

คณภาพของการบรหารการกากบดแล

ขอบเขตและความมประสทธภาพของการตรวจสอบภายใน

ขอบเขตและความมประสทธภาพของระบบการบรหารความเสยงและการปฏบตตาม

หลกเกณฑ

ทกษะ ความสามารถ และความซอสตยสจรตของพนกงานหลก

ลกษณะและขอบเขตของการตรวจสอบโดยผมอานาจกากบดแล




35

วธการตรวจสอบเน อหาสาระ

บทนา

71. จากผลการประเมนระดบของความเสยงสบเนองและความเสยงจากการควบคม ผสอบบญช

จะกาหนดลกษณะ ระยะเวลา และขอบเขตของการตรวจสอบเนอหาสาระ เพอใชในการ

ตรวจสอบยอดคงเหลอของแตละบญชและแตละประเภทของรายการ ในการกาหนดวธการ

ตรวจสอบเนอหาสาระดงกลาว ผสอบบญชตองพจารณาความเสยงและปจจยตางๆ ทมอยใน

ระบบการควบคมภายในของธนาคาร นอกจากน ยงมประเดนอนๆ ทควรพจารณาในการสอบ

บญชซงมความสาคญตอความเสยงดานตางๆ ทมอยซงผสอบบญชใหความสนใจโดยตรง

ประเดนดงกลาวจะไดกลาวถงในรายละเอยดในยอหนาตอๆ ไป

72. มาตรฐานการสอบบญช รหส 500 “หลกฐานการสอบบญช” ไดระบสงทผบรหารไดใหการ

รบรองไวเกยวกบงบการเงน ซงไดแก ความมอยจรง สทธและภาระผกพน การเกดขนจรง

ความครบถวน การแสดงมลคา การวดมลคา และการแสดงรายการและการเปดเผยขอมลการ

ทดสอบสงทผบรหารไดใหการรบรองไวในเรองความครบถวน เปนสงสาคญอยางยงในการ

ตรวจสอบงบการเงนของธนาคารโดยเฉพาะอยางยงรายการทเกยวกบหนสน งานสวนใหญใน

การตรวจสอบหนสนของกจการทประกอบธรกจการคาอนๆ จะเนนทการตรวจสอบเนอหา

สาระของประชากรในดานตรงขาม ซงแตกตางจากธรกรรมของธนาคารเนองจากมวงจรทาง

การคาทแตกตางกน ดงนนประชากรในดานตรงขามจงไมสามารถใหหลกฐานการสอบบญชท

ทนทวงทได ในธรกจการคาสามารถเกดและรบร รายการสนทรพยและหนสนจานวนมากได

อยางรวดเรว ดงนน หากระบบของธนาคารไมสามารถตรวจสอบรายการดงกลาวได อาจมบาง

รายการทถกมองขามไป การขอคายนยนจากบคคลภายนอกและความนาเชอถอของระบบการ

ควบคมจงมบทบาทสาคญอยางมากในสถานการณน

วธการตรวจสอบ

73. เพอใหเกดความเชอถอในสงทผบรหารไดใหการรบรองเกยวกบงบการเงนตามทกลาวถง

ขางตน ผสอบบญชตองใชวธการตรวจสอบตอไปน

73.1 การตรวจ

73.2 การสงเกตการณ

73.3 การสอบถามและการยนยนยอด

73.4 การคานวณ

73.5 การวเคราะหเปรยบเทยบ

ในการตรวจสอบงบการเงนของธนาคาร ผสอบบญชตองใหความสนใจเปนพเศษในการตรวจสอบ

โดยใชวธการตรวจ การสอบถามและการยนยนยอด การคานวณ และการวเคราะหเปรยบเทยบ

ซงจะไดมการกลาวถงรายละเอยดในยอหนาตอไป




36

การตรวจ

74. การตรวจ ประกอบดวย การตรวจบนทกทางการบญช เอกสารหรอสนทรพยทมตวตน ผสอบ

บญชตรวจหลกฐานดงกลาว โดยมวตถประสงค ดงน:

• เพอใหไดมาซงความพอใจในความมอยจรงของสนทรพยทเปลยนมอได ซงธนาคารถอ

ไวอยางมสาระสาคญ

• เพอใหไดรบความเขาใจอยางเพยงพอเกยวกบขอตกลงและเงอนไขตางๆ ในสญญา

ตางๆ (รวมถงสญญาหลก) ซงมนยสาคญไมวาจะพจารณาเปนแตละรายสญญาหรอ

ทกสญญารวมกน เพอทจะ:

- ประกอบการพจารณาเกยวกบอานาจในการบงคบใช

- ประเมนความเหมาะสมของวธปฏบตทางการบญชทกจการใช

75. ตวอยางของรายการทผสอบบญชจะใชวธการตรวจ ในการตรวจสอบ ไดแก

• หลกทรพย

• สญญาเงนกยม

• หลกประกน และ

• สญญาขอตกลงทผกพน เชน

- การขายและซอคนสนทรพย

- การคาประกน

76. ในวธการตรวจ ผสอบบญชตองตระหนกเสมอวามความเปนไปไดทอาจมสนทรพยบางรายการท

ธนาคารถอครองไวแทนบคคลอนมากกวาทจะถอครองเพอประโยชนของธนาคารเอง ผสอบ

บญชตองพจารณาวาธนาคารมการควบคมภายในทเพยงพอเพอทจะแยกสนทรพยดงกลาวออก

จากสนทรพยทเปนของธนาคารอยางเหมาะสมหรอไม รวมทงสถานททใชจดเกบสนทรพย

ดงกลาว เพอพจารณาเกยวกบการแสดงรายการในงบการเงน ตามทไดกลาวไวในยอหนาท 58

ผสอบบญชตองคานงถงความมอยจรงของสนทรพยทเปนของบคคลทสามภายใตขอบเขตทวา

หากธนาคารไมสามารถปฏบตตามภาระผกพนทมอยอาจสงผลใหงบการเงนแสดงขอมลทขดตอ

ขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญ

การสอบถามและการขอคายนยน

77. การสอบถาม ประกอบดวย การหาขอมลจากบคคลทมความรทงภายในและภายนอกกจการ

การขอคายนยน ประกอบดวย คาตอบขอสอบถาม เพอยนยนขอมลทมอยในบนทกทางการ

บญช ผสอบบญชทาการสอบถามและขอคายนยน เพอทจะ:

• ไดมาซงหลกฐานเกยวกบการปฏบตงานเกยวกบการควบคมภายใน




37

• ไดมาซงหลกฐานเกยวกบความเขาใจของลกคาและคสญญาของธนาคาร เกยวกบ

จานวน ระยะเวลา และเงอนไขของรายการตางๆ ทไดทากบธนาคาร

• ไดมาซงขอมลตางๆ นอกเหนอจากขอมลทไดรบโดยตรงจากบนทกทางการบญชของ

ธนาคาร

ธนาคารจะมรายการสนทรพยทางการเงนและหนสนทางการเงน รวมถงภาระผกพนทเปน

รายการนอกงบดล ทมนยสาคญ การขอคายนยนจากภายนอกถอเปนวธทมประสทธภาพใน

การตรวจสอบความมอยจรงและความครบถวนของจานวนสนทรพยและหนสนทเปดเผยใน

งบการเงน ในการตดสนใจเกยวกบลกษณะและขอบเขตของวธการในการขอคายนยนจาก

ภายนอก ผสอบบญชตองพจารณาวธปฎบต/ขนตอนในการขอคายนยนจากภายนอก ซงทา

โดยหนวยงานตรวจสอบภายในดวย มาตรฐานการสอบบญช รหส 505 “การขอคายนยนจาก

บคคลภายนอก” กาหนดแนวปฏบตของกระบวนการในการขอคายนยนจากภายนอก

78. ตวอยางของรายการทผสอบบญชจะใชวธการขอคายนยนในการตรวจสอบ ไดแก

• หลกประกน

• การพสจนขอเทจจรงหรอการไดรบคายนยนทเปนอสระเกยวกบมลคาของ สนทรพย

และหนสนทไมมการซอขายในตลาดหลกทรพยหรอมการซอขายกนนอกตลาด

หลกทรพย

• สนทรพย หนสน และฐานะซอและฐานะขายสญญาซอขายลวงหนาททากบลกคาและ

คสญญา ตวอยางเชน

- ยอดคงคางธรกรรมทางดานอนพนธ

- ผถอบญชเงนรบฝากของธนาคารทมอยกบธนาคารตวแทนตางประเทศและ

ผถอบญชเงนรบฝากของธนาคารตางประเทศ

- หลกทรพยทเกบรกษาไวโดยบคลทสาม

- บญชเงนใหสนเชอ

- บญชเงนรบฝาก

- การคาประกน และ

- เลตเตอรออฟเครดต

• ความเหนทางกฎหมายเกยวกบความถกตองของสทธเรยกรองของธนาคาร

การคานวณ

79. การคานวณ ประกอบดวย การตรวจสอบความถกตองของตวเลขในเชงคานวณในเอกสารและ

บนทกทางการบญช หรอการทดสอบการคานวณโดยอสระ สาหรบการตรวจสอบงบการเงน

ของธนาคาร การคานวณเปนวธการทมประโยชนในการตรวจสอบความสมาเสมอของการใช

แบบจาลองการวดมลคา




38

การวเคราะหเปรยบเทยบ

80. การวเคราะหเปรยบเทยบ ประกอบดวย การวเคราะหอตราสวนและแนวโนมทสาคญรวมทง

การตรวจสอบผลของการเปลยนแปลงและความสมพนธ ซงไมสอดคลองกบขอมลทเกยวของ

อนหรอเบยงเบนจากจานวนทคาดการณไว มาตรฐานการสอบบญช รหส 520 “การวเคราะห

เปรยบเทยบ” ใหแนวทางเกยวกบการใชเทคนคการวเคราะหเปรยบเทยบของผสอบบญช

81. ธนาคารมกจะไมมการเปลยนแปลงในสนทรพยแตละรายการ โดยไมนบปรมาณของทรพยสน

นน (ตวอยางเชน เงนใหสนเชอ และเงนลงทนทนาจะเปนไปได) ซงผสอบบญชจะตอง

พจารณาเปนแตละรายการ อยางไรกตาม สาหรบรายการสวนใหญแลว วธการวเคราะห

เปรยบเทยบถอเปนวธทมประสทธภาพโดยพจารณาจากเหตผลตอไปน

• โดยทวไป องคประกอบทสาคญทสด 2 องคประกอบในการคานวณรายไดของธนาคาร

ไดแก รายไดดอกเบ ย และคาใชจายดอกเบ ย รายการดงกลาวมความสมพนธโดยตรง

กบสนทรพยทมดอกเบ ยและหนสนทมดอกเบ ยตามลาดบ เพอใหทราบถงความ

สมเหตสมผลของความสมพนธดงกลาว ผสอบบญชสามารถตรวจสอบระดบทกาไร

และคาใชจายทรายงานแตกตางไปจากจานวนทคานวณขนบนพนฐานของยอดคงคาง

เฉลยและอตราตงของธนาคารในระหวางป การตรวจสอบนโดยปกตจะทาขนตาม

ประเภทของสนทรพยและหนสนซงธนาคารใชประโยชนในการบรหารจดการธรกจ

การตรวจสอบดงกลาวสามารถชใหเหนถงความมอยจรงของหนทไมกอใหเกดรายได

หรอเงนรบฝากทไมนามาบนทกบญชอยางมนยสาคญ นอกจากน ผสอบบญชอาจจะ

พจารณาความสมเหตสมผลของอตราทตงขนของธนาคาร (bank’s stated rates)

เทยบกบอตราดอกเบ ยทวไปในตลาดทเกดขนในระหวางปสาหรบเงนใหสนเชอและ

เงนรบฝากทคลายคลงกนดวย ในกรณของสนทรพยทเปนเงนใหสนเชอ หากม

หลกฐานวาอตราดอกเบ ยทใชหรออนญาตใหใชสงกวาอตราตลาด อาจเปนสงชใหเหน

ถงระดบของความเสยงทสงเกนไป ในกรณของหนสนทเปนเงนรบฝาก หลกฐานดงกลาว

อาจชใหเหนถงปญหาความยงยากในเรองสภาพคลองหรอการหาเงนทน ในทานอง

เดยวกน รายไดคาบรการ ซงถอเปนองคประกอบทสาคญของรายไดของธนาคาร

เชนเดยวกน จะมความสมพนธทางตรงตอปรมาณของภาระผกพนซงเปนฐานของรายได

คาธรรมเนยม

• การตรวจสอบความถกตองในการประมวลผลรายการทมปรมาณธรกรรม จานวนมาก

และการประเมนการควบคมภายในของธนาคาร ผสอบบญชอาจไดรบประโยชนจากการ

ตรวจสอบอตราสวนและแนวโนมตางๆ รวมถงขอบเขตทซงอตราสวนและแนวโนม

ดงกลาวแตกตางจากงวดกอน งบประมาณ และผลการดาเนนงานของกจการอนท

คลายคลงกน




39

• ในการวเคราะหเปรยบเทยบ ผสอบบญชอาจตรวจพบสถานการณทนาไปสคาถาม

เกยวกบความเหมาะสมของสมมตฐานในเรองการดาเนนงานตอเนอง เชน การกระจกตว

ของความเสยงทไมเหมาะสมในอตสาหกรรมใดอตสาหกรรมหนง หรอในสภาพภมศาสตร

หนง รวมทงความเสยงทอาจเกดข นจากอตราดอกเบ ย อตราแลกเปลยน และความไม

สมดลของระยะเวลาการครบกาหนด

• ในประเทศสวนใหญ จะมขอมลเชงสถตและขอมลทางการเงนทหลากหลายจานวนมาก

ทงจากหนวยงานกากบดแลและจากแหลงอนๆ ซงผสอบบญชสามารถนามาใชในการ

สอบทานการวเคราะหในเชงลก เกยวกบแนวโนมและการวเคราะหกลมเทยบเคยง

จดเรมตนทมประโยชนในการพจารณาวธการวเคราะหเปรยบเทยบทเหมาะสมไดแก

การพจารณาวาขอมลและผลการดาเนนงานหรอการบรหารจดการเครองชวดความเสยงแบบ

ไหนทใชในการตดตามกจกรรมตางๆของธนาคาร ภาคผนวกท 3 จะใหตวอยางของอตราสวน

ทใชบอยในอตสาหกรรมธนาคาร

วธการตรวจสอบเฉพาะสาหรบรายการพเศษบางรายการในงบการเงน

82. ยอหนาท 83-100 ระบถงสงทผบรหารไดใหการรบรองไวซงมความสาคญเปนพเศษตอ

รายการทมลกษณะเฉพาะในงบการเงนของธนาคาร นอกจากน ยงอธบายเกยวกบขอพจารณา

ในการตรวจสอบบางประการซงจะชวยใหผสอบบญชสามารถวางแผนการตรวจสอบเนอหา

สาระและแนะนาเทคนคบางประการทสามารถนาไปใชกบรายการทผสอบบญชเลอกไวเพอทา

การทดสอบได อยางไรกตาม วธการตรวจสอบทไดนาเสนอไว ไมไดแสดงถงรายละเอยดของ

การตรวจสอบเฉพาะทสามารถดาเนนการได โดยไมสามารถใชวธการอนนอกจากทกลาวไว

หรอไมไดเปนขอกาหนดขนตาของวธการตรวจสอบทผสอบบญชตองปฏบต

รายการในงบการเงน

สงทผบรหารใหการรบรองไวในงบการเงนทเกยวของกบรายการในงบการเงน

83. ยอดคงเหลอของรายการกบธนาคารอน/รายการระหวางธนาคาร

ความมอยจรง

ผสอบบญชตองพจารณาคายนยนจากบคคลภายนอกเกยวกบยอดคงเหลอทมอย ในกรณทยอด

คงเหลอของรายการทมกบธนาคารอนเปนผลมาจากปรมาณการทาธรกรรมจานวนมาก การขอ

คายนยนจากธนาคารอนทมรายการระหวางกนถอเปนหลกฐานการสอบบญชทนาเชอถอตามความม

อยจรงของธรกรรมนนและเปนผลมาจากยอดคงเหลอของรายการระหวางธนาคารมากกวาการใช

วธการทดสอบการควบคมภายในทเกยวของ แนวปฏบตสาหรบวธการตรวจสอบโดยการขอคายนยน




40

เกยวกบรายการระหวางธนาคาร รวมถงขอความทใชและเนอหาของการขอคายนยนไดกาหนดไวใน

แนวปฏบตทางการสอบบญช รหส 1000 “วธการขอคายนยนระหวางธนาคาร”

การตราคา

ผสอบบญชตองพจารณาวาจะตองประเมนความสามารถทจะไดรบคนเงนรบฝากโดยการพจารณาถง

ความนาเชอถอทางเครดตของธนาคารทรบฝากเงนหรอไม วธการตรวจสอบทจาเปนตองใชในการ

ประเมนดงกลาวจะคลายกบวธการตรวจสอบทใชในการตราคาเงนใหสนเชอ ซงจะไดอภปรายใน

ภายหลง

การแสดงรายการและการเปดเผยขอมล

ผสอบบญชตองพจารณาวายอดคงเหลอของรายการกบธนาคารอน ณ วนทในงบการเงน แสดงถง

ธรกรรมทางการคาทแทจรงหรอไม หรอมความแตกตางอยางมสาระสาคญไปจากระดบรายการ

ตามปกตหรอระดบรายการทคาดไวหรอไม ซงอาจสะทอนวารายการทแสดงอยจะทาใหเกดภาพทไม

ถกตองเกยวกบฐานะการเงนของธนาคารหรอทาใหอตราสวนเกยวกบสภาพคลองและสนทรพยของ

ธนาคารดดขนกวาความเปนจรง (หรอทเราเรยกวา “การตกแตงบญช”)

ในกรณทมการตกแตงบญชเกดขนในระดบทอาจบดเบอนความถกตองตามทควรในสาระสาคญของงบ

การเงน ผสอบบญชตองแจงใหผบรหารปรบปรงยอดคงเหลอทแสดงในงบการเงน หรอเปดเผยขอมล

เพมเตมในหมายเหตประกอบงบการเงน หากผบรหารไมใหความรวมมอในการดาเนนการดงกลาว

ผสอบบญชตองพจารณาเปลยนแปลงรายงานการสอบบญชตามความเหมาะสม

84. เครองมอในตลาดเงน


ผสอบบญชตองพจารณาความจาเปนในการตรวจนบตราสารการเงนหรอการขอคายนยนจาก

บคคลภายนอกทถอตราสารการเงนไว รวมทงกระทบยอดจานวนตางๆทเกยวของกบเอกสาร

ทางการบญชดวย

สทธและภาระผกพน

ผสอบบญชตองพจารณาความเปนไปไดทจะตรวจสอบการไดรบรายไดตางๆ ทเกยวของเพอพสจน

ความเปนเจาของตราสารการเงนดงกลาว ผสอบบญชตองใหความสนใจเปนพเศษในการตรวจสอบ

ความเปนเจาของตราสารการเงนทกจการถออยในรปแบบของการออกหนใหแกผถอหน นอกจากน




41

ผสอบบญชตองพจารณาดวยวามประเดนปญหาใดๆ เกยวกบกรรมสทธในตราสารการเงนนน

หรอไม

ผสอบบญชตองทดสอบความมอยจรงของรายการขายทมสญญาซอคนลวงหนา เพอเปนหลกฐาน

การตรวจสอบวามรายการหนสนหรอขาดทนทไมไดนามาบนทกบญชหรอไม


ผสอบบญชตองพจารณาความเหมาะสมของเทคนคการตราคาทธนาคารใช โดยคานงถงความ

นาเชอถอทางเครดตของผออกตราสารการเงน

การวดมลคา

ผสอบบญชตองพจารณาวามความจาเปนทจะตองทดสอบการรบร รายไดจากตราสารการเงนตาม

เกณฑคงคางหรอไม เนองจากในบางกรณเปนการรบรรายไดผานกระบวนการตดจาหนายบญชสวน

ตากวามลคาทซอมา

นอกจากน ผสอบบญชตองพจารณาดวยวา

- ความสมพนธระหวางประเภทของหลกทรพยทเปนเจาของกบรายไดทเกยวของมความ

สมเหตสมผลหรอไม และ

- ผลกาไรและขาดทนทมนยสาคญทงหมดทเกดข นจากการขายและการตราคาใหมไดนามา

รายงานตามแมบทการรายงานทางการเงนทกาหนดไวหรอไม (ตวอยางเชน วธการบญช

สาหรบผลกาไรหรอขาดทนจากหลกทรพยเพอคาจะแตกตางจากกรณของหลกทรพยทถอเพอ

วตถประสงคการลงทนอนๆ)

85. หลกทรพยทถอไวเพอคา

ภาคผนวกท 2 ใหตวอยางเพมเตมในการพจารณาการควบคมภายในและวธการตรวจสอบทเกยวกบ

รายการเพอคา


ผสอบบญชตองพจารณาตรวจนบหลกทรพยหรอขอคายนยนจากบคคลภายนอกทถอหลกทรพยของ

กจการไว รวมทงกระทบยอดจานวนตางๆกบการบนทกบญชดวย




42


ผสอบบญชตองพจารณาความเปนไปไดทจะตรวจสอบการไดรบรายไดทเกยวของเพอพสจนความ

เปนเจาของหลกทรพยดงกลาว ผสอบบญชตองใหความสนใจเปนพเศษในการตรวจสอบความเปน

เจาของหลกทรพยทกจการถออยในรปแบบของการออกหลกทรพยใหแกผถอหน (bearer form)

นอกจากน ผสอบบญชตองพจารณาดวยวามประเดนปญหาใดๆ เกยวกบกรรมสทธในหลกทรพยนน

หรอไม

ผสอบบญชตองทดสอบความมอยจรงของรายการขายทมสญญาซอคนลวงหนา เพอเปนหลกฐาน

การตรวจสอบวามรายการหนสนหรอขาดทนทไมไดนามาบนทกบญชหรอไม


แมบทการรายงานทางการเงน มกจะกาหนดหลกในการตราคาทแตกตางกนสาหรบหลกทรพย

ประเภทตางๆ โดยขนกบวาหลกทรพยดงกลาวถอไวเพอคา เพอการลงทน หรอเพอปองกนความ

เสยง ตวอยางเชน แมบทการรายงานทางการเงนกาหนดใหวดมลคาหลกทรพยเพอคาดวยราคา

ตลาด วดมลคาหลกทรพยเพอการลงทน (portfolio investments) ดวยราคาทนเดมและสอบทาน

เรองการดอยคาดวย และวดมลคาหลกทรพยเพอการปองกนความเสยงดวยหลกการเชนเดยวกบ

สนทรพยอางองททาการปองกนความเสยงนน ความตงใจของผบรหารเปนสงกาหนดเจตนาในการ

ถอครองหลกทรพยและหลกเกณฑทจะใชในการตราคา หากมการเปลยนแปลงเจตนาของผบรหาร

หลกเกณฑในการตราคากจะเปลยนแปลงดวย ดงนน ในกรณทมการโอนเปลยนประเภทหลกทรพย

จากประเภทหนงไปอกประเภทหนง ผสอบบญชจะตองไดรบหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยาง

เพยงพอทจะสนบสนนสงทผบรหารใหการรบรองไวเกยวกบการเปลยนแปลงความตงใจในการถอ

ครองหลกทรพยดงกลาว ความเปนไปไดทกจการสามารถเปลยนการจดประเภทหลกทรพยได เปน

โอกาสทอาจเกดการตกแตงงบการเงน เนองจากกจการอาจเลอกทจะรบรกาไรหรอหลกเลยงทจะ

รบรขาดทนโดยการเปลยนการจดประเภทหลกทรพยชนดใดชนดหนงโดยเฉพาะ

เมอหลกทรพยทถอไวเพอคาถกกาหนดใหแสดงคาดวยราคาตลาด ผสอบบญชควรพจารณาใน

เบ องตนวามหลกทรพยทราคาตลาดมมลคาเพมขน ถกโอนเปลยนประเภทออกจากหลกทรพยเพอ

การลงทน (portfolio investments) โดยไมมหลกเกณฑ (ดยอหนาท 87) เพอทจะสามารถรบรผล

กาไรทยงไมเกดขนเปนรายไดของกจการในงวดนนหรอไม

ผสอบบญชตองพจารณาดวยวาจะตองดาเนนการคานวณการตราคาใหมหรอไม รวมถงขอบเขตของ

การทดสอบการควบคมวธปฏบตในการตราคาของธนาคารดวย




43





- ผลกาไรและขาดทนทมนยสาคญทงหมดทเกดข นจากการขายและการตราคาใหมไดนามา

รายงานตามแมบทการรายงานทางการเงน (The financial reporting framework) ทกาหนดไว

หรอไม (ตวอยางเชน วธการบญชสาหรบผลกาไรหรอขาดทนจากหลกทรพยเพอคาจะ

แตกตางจากกรณของหลกทรพยทถอเพอวตถประสงคการลงทนอนๆ)

86. สนทรพยทางการเงนอนๆ

(สนทรพยทางการเงนทเกยวของกบการลงทนในปจจบนของกองทนตางๆ ตวอยางเชน กลมของ

เงนใหสนเชอทกจการซอมาเพอนาไปขายตอ และการซอสนทรพยทมสนทรพยอนหนนหลง)


ผสอบบญชตองตรวจสอบเอกสารอางองประกอบรายการซอสนทรพยดงกลาวเพอพจารณาวาสทธ

และภาระผกพนทงหมด เชน ใบสาคญแสดงสทธทจะซอหนและสทธทจะซอหรอขาย มการบนทก

บญชไวอยางเหมาะสมแลวหรอไม


ผสอบบญชตองพจารณาความเหมาะสมของเทคนคการตราคาทกจการใช เนองจากสนทรพยดงกลาว

อาจไมมราคาตลาดทกาหนดไว จงเปนการยากทจะไดรบหลกฐานทเปนอสระเกยวกบมลคาของ

สนทรพยดงกลาว นอกจากนน แมวาจะมหลกฐานดงกลาวเกดขน กอาจจะมคาถามตามมาวาตลาดทม

อยนนมการซอขายคลองเพยงพอทจะอางองมลคาสาหรบสนทรพยดงกลาวและสาหรบรายการปองกน

ความเสยงทหกกลบกนทเกยวของซงธนาคารไดเขาเปนคสญญาในตลาดดงกลาวหรอไม ผสอบบญช

ตองพจารณาดวยวาลกษณะและขอบเขตของการสอบทานการดอยคาซงผบรหารถอปฏบตและผลของ

การสอบทานดงกลาวสะทอนในการตราคาสนทรพยแลวหรอไม

87. หลกทรพยเพอการลงทน

ในหลายๆ กรณ การตรวจสอบการลงทนในหลกทรพยตางๆ ของธนาคารไมแตกตางจากการ

ตรวจสอบการลงทนในหลกทรพยของกจการประเภทอนๆ อยางไรกตาม อาจมประเดนพเศษทเปน

ปญหาโดยเฉพาะเมอพจารณาจากการดาเนนงานของธรกจธนาคาร




44


ผสอบบญชตองพจารณามลคาของสนทรพยทมผลตอราคาของหลกทรพย โดยเฉพาะอยางยง ในกรณ

ของหลกทรพยทไมมการซอขายทวไปในตลาด ผสอบบญชตองพจารณาถงลกษณะและขอบเขตของ

การสอบทานการดอยคาซงผบรหารถอปฏบตและผลของการสอบทานดงกลาวไดถกสะทอนในการต

ราคาสนทรพยแลวหรอไม


ตามทไดอธบายในยอหนาท 85 แมบทการรายงานทางการเงนมกจะกาหนดวธการในการวดมลคาท

แตกตางกนสาหรบหลกทรพยทถอไวดวยวตถประสงคทแตกตางกน ในกรณทมการโอนหลกทรพย

มาจากบญชเพอคา ผสอบบญชตองพจารณาวารายการขาดทนในราคาตลาดทยงไมถกรบร ไดนามา

บนทกไวหรอไม ถานามาบนทกไวแลว ตองดวาเปนไปตามขอกาหนดของแมบทการรายงานทาง

การเงนทเกยวของหรอไม ทงน หากแมบทการรายงานทางการเงนไมไดกาหนดใหตองบนทก

รายการขาดทนทยงไมถกรบรดงกลาว ผสอบบญชควรพจารณาวาการโอนเปลยนประเภทหลกทรพย

ดงกลาวเกดขนเพอหลกเลยงการรบรการลดลงในราคาตลาดของหลกทรพยหรอไม




- ผลกาไรและขาดทนทมนยสาคญทงหมดทเกดขนจากการขายและการตราคาใหมไดนาเสนอ

ในรายงานตามหลกการของแมบทการรายงานทางการเงน ทกาหนดไวหรอไม (ตวอยางเชน

วธการบญชสาหรบผลกาไรหรอขาดทนจากหลกทรพยเพอคาจะแตกตางจากกรณของ

หลกทรพยทถอเพอวตถประสงคการลงทนอนๆ)

88. เงนลงทนในบรษทยอยและบรษทรวม

ในหลาย ๆ กรณ การตรวจสอบเงนลงทนในบรษทยอยและบรษทรวมของธนาคารไมแตกตางจาก

การตรวจสอบเงนลงทนดงกลาวของกจการประเภทอนๆ อยางไรกตามอาจมประเดนพเศษทเปน

ปญหาโดยเฉพาะเมอพจารณาจากการดาเนนงานของธรกจธนาคาร


ผสอบบญชตองพจารณาขอบเขต/นยของขอกาหนดทางกฎหมายหรอขอกาหนดในทางปฏบตใดๆ

ในกรณทธนาคารจะตองใหการสนบสนนทางการเงนในอนาคตแกบรษททเกยวของเพอใหเกดความ

มนใจในการรกษาไวซงการดาเนนงานใหคงอยตอไป (และเปนการรกษามลคาของเงนลงทน) ของ

บรษทยอยและบรษทรวม




45

ผสอบบญชตองพจารณาวาภาระผกพนทางการเงนทเกยวของไดถกบนทกเปนหนสนของธนาคาร

แลวหรอไม ผสอบบญชตองตดสนใจวาธนาคารไดมการปรบปรงรายการอยางเหมาะสมแลวหรอไม

เมอนโยบายการบญชของกจการทธนาคารบนทกบญชตามวธสวนไดเสยหรอนามาจดทางบการเงน

รวมไมเหมอนกบนโยบายการบญชทธนาคารใช

89. เงนใหสนเชอ

(ประกอบดวย เงนจายลวงหนา ตวแลกเงน เลตเตอรออฟเครดต การรบรอง การคาประกน และ

การใหวงเงนสนเชอแบบตางๆ แกลกคา รวมถงการใหสนเชอทเกยวของกบอตราแลกเปลยน

เงนตราตางประเทศและกจกรรมตางๆ ของตลาดเงน ไมวาจะเปนเงนใหสนเชอแกบคคล ธรกจ

รฐบาล ในประเทศ หรอตางประเทศ)


ผสอบบญชตองพจารณาความจาเปนในการขอคายนยนจากภายนอกเพอพสจนความมอยจรงของ

เงนใหสนเชอ


ผสอบบญชตองพจารณาความเหมาะสมในการตงสารองสาหรบสวนสญเสยของเงนใหสนเชอ ผสอบ

บญชตองเขาใจขอกฎหมายและกฎเกณฑทอาจมอทธพลตอจานวนของเงนสารองทผบรหารกาหนด

ขน คณะกรรมการบารเซลไดเผยแพรแนวปฏบตทดสาหรบการบนทกบญชของเงนใหสนเชอและ

การเปดเผยขอมล ซงใหแนวทางแกธนาคารและหนวยงานกากบดแลธนาคารในการรบรและการวด

มลคาเงนใหสนเชอ การตงสารองสาหรบสวนสญเสยของเงนใหสนเชอ การเปดเผยขอมลความเสยง

ดานเครดต และประเดนอนๆ ทเกยวของ เอกสารดงกลาวใหมมมองแกหนวยงานกากบดแล

ธนาคารในเรองวธปฏบตทดเกยวกบการบญชของเงนใหสนเชอและการเปดเผยขอมลของธนาคาร

และอาจจะมอทธพลตอแมบทการรายงานทางการเงนทธนาคารใชในการจดทางบการเงน อยางไรก

ตาม งบการเงนของธนาคารจดทาขนตามแมบทการบญชในการรายงานทางการเงนทกาหนด และ

การตงสารองสาหรบสวนสญเสยของเงนใหสนเชอ จะตองทาขนตามแมบทนน

ภาคผนวกท 2 ใหขอมลเพมเตมเกยวกบประเดนทควรพจารณาของผสอบบญชสาหรบกรณของเงน

ใหสนเชอ ประเดนหลกทผสอบบญชใหความสนใจไดแกความเพยงพอของการบนทกเงนสารอง

สาหรบสวนสญเสยของเงนใหสนเชอ ในการกาหนดลกษณะ ขอบเขต และจงหวะเวลาในการทางาน

ของผสอบบญช ผสอบบญชตองพจารณาปจจยตอไปน




46

- ระดบของความนาเชอถอทสมเหตสมผลทจะเชอมนในระบบการจดชนคณภาพของเงนให

สนเชอของธนาคาร ขนตอนตางๆ ทจะใหเกดความมนใจวาเอกสารทงหมดทเกยวของมความ

สมบรณเหมาะสม ขนตอนในการสอบทานเงนใหสนเชอภายใน รวมทงการทางานของหนวย

ตรวจสอบภายใน

- ในกรณทเงนใหสนเชอในตางประเทศอยในระดบทมความสาคญ ผสอบบญชมกจะตรวจสอบ

รายการตอไปน

ขอมลเกยวกบหลกการ/พนฐานทธนาคารใชในการประเมนและตรวจสอบตดตามความ

เสยงของประเทศ รวมทงหลกเกณฑตางๆ (ตวอยางเชน การจดประเภทรายการท

เฉพาะเจาะจงและอตราสวนการตราคาตางๆ) ทธนาคารใชในการพจารณาใหสนเชอใน

ตางประเทศ และ

มการจากดวงเงนสนเชอสาหรบแตละประเทศหรอไม และใครเปนผกาหนดวงเงน

ดงกลาว ขอจากดมอะไรบาง และขอบเขตทจะไปถง

- สวนประกอบของกลมเงนใหสนเชอ ซงผสอบบญชจะใหความสนใจเปนพเศษในเรองตอไปน

การกระจกตวของเงนใหสนเชอทมตอบคคลตอไปนรายใดรายหนง

+ ผกและบคคลอนๆทเกยวของกบผกดงกลาว (รวมถง วธปฏบตทจะนามาใชในระบถงความ

เกยวของกนดงกลาว)

+ ภาคธรกจและอตสาหกรรม

+ เขตภมศาสตร และ

+ ประเทศ

+ ขนาดของความเสยงดานเครดตทเกดขนแตละรายการ (เงนใหสนเชอทมขนาดใหญจานวน

เลกนอยเปรยบเทยบกบเงนใหสนเชอขนาดเลกจานวนมาก)

+ แนวโนมของปรมาณเงนใหสนเชอแบงตามประเภทหลกๆ โดยเฉพาะอยางยงประเภทของเงน

ใหสนเชอทแสดงถงการเตบโตอยางรวดเรว และการไมจายชาระหน เงนใหสนเชอทยงไมได

จายดอกเบยตามสญญาและเงนใหสนเชอทมการปรบโครงสรางหน และเงนใหสนเชอตอบคคล

ทเกยวของทมความเปนไปไดวาจะไมกอใหเกดรายไดทสามารถระบได ผสอบบญชควรให

ความสนใจเปนพเศษในเรองตอไปน

+ ประสบการณในอดตเกยวกบสวนสญเสยทเกดขนและการไดรบชาระหนกลบคนในภายหลง

รวมถงความพยงพอและความทนเวลาของการตงสารองและการตดเปนคาใชจาย และ

+ ผลของการตรวจสอบตามกฎหมาย

สภาวะทางสงแวดลอมและทางเศรษฐกจ ทงในระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบระหวางประเทศ

รวมถงขอจากดในการโอนเงนตราตางประเทศ อาจสงผลกระทบตอการจายชาระคนเงนใหสนเชอ

ของผก




47

นอกจากเงนใหสนเชอทไมกอใหเกดรายไดทระบ/ตงขนโดยผบรหาร และในบางกรณโดยหนวยงาน

กากบดแลธนาคาร ผสอบบญชยงตองพจารณาแหลงของขอมลเพมเตมอนๆ เพอพจารณาวายงม

สวนของเงนใหสนเชอทไมกอใหเกดรายไดทไมถกระบไวหรอไม แหลงของขอมลดงกลาวรวมถง

- รายชอตางๆ ทจดทาขนภายใน เชน เงนใหสนเชอทนาจบตาดเปนพเศษ (“watchlist” loans)

เงนใหสนเชอทเกนกาหนด เงนใหสนเชอทไมไดรบดอกเบ ย เงนใหสนเชอทแบงประเภทตาม

ความเสยง เงนใหสนเชอตอบคคลภายใน (รวมถง กรรมการและเจาหนาท) และเงนใหสนเชอ

ทเกนวงเงนอนมต

- ประสบการณเงนสญเสยในอดตทจดตามประเภทของเงนใหสนเชอ และ

- แฟมเงนใหสนเชอตางๆ ทไมมการปรบปรงขอมลปจจบนเกยวกบผก ผคาประกน หรอ

หลกประกน


ธนาคารมกถกกาหนดใหตองปฏบตในเรองการเปดเผยขอมลเปนพเศษเกยวกบเงนใหสนเชอและ

การกนเงนสารองสาหรบสวนสญเสยของเงนใหสนเชอ ทเกดขน ผสอบบญชตองพจารณาวาขอมลท

เปดเผยเปนไปตามแมบทการบญชในการรายงานทางการเงนหรอแมบทการรายงานตามกฎหมายท

เกยวของหรอไม

90. บญชเงนรบฝาก

90.1 เงนรบฝากทวไป

ความครบถวน

ผสอบบญชตองประเมนระบบการควบคมภายในของบญชกบผฝากเงน และพจารณาทาการขอ

คายนยนและวธการวเคราะหยอดคงคางถวเฉลยและคาใชจายดอกเบ ยเพอประเมนความ

สมเหตสมผลของยอดคงเหลอในบญชเงนรบฝากทบนทกบญชไว


ผสอบบญชตองพจารณาวาบญชหนสนทเปนเงนรบฝากดงกลาวไดถกจดประเภทไวตามทกาหนดใน

กฎเกณฑตางๆ และหลกการบญชทเกยวของหรอไม

ในกรณทบญชหนสนทเปนเงนรบฝากมการคาประกนโดยสนทรพยชนดใดชนดหนง ผสอบบญชตอง

พจารณาความจาเปนในการเปดเผยขอมลทเหมาะสม

ผสอบบญชตองพจารณาความจาเปนในการเปดเผยขอมลดวย หากธนาคารมความเสยงเนองจาก

การพงพาผฝากเงนขนาดใหญทมจานวนเพยงไมกรายหรอในกรณทมการกระจกตวทมากเกนไปของ

เงนรบฝากทครบกาหนดในชวงเวลาเดยวกน




48

90.2 รายการระหวางทาง


ผสอบบญชตองพจารณาวารายการระหวางทางระหวางสาขาตางๆ ระหวางธนาคารกบบรษทยอย

ตางๆ ทนามาทางบการเงนรวม และระหวางธนาคารกบคสญญาตางๆ ไดนามาตดรายการออกหมด

หรอไม และรายการทเปนรายการกระทบยอดตางๆ ไดมการกลาวถงและบนทกรายการอยาง

เหมาะสมหรอไม

นอกจากน ผสอบบญชตองตรวจสอบรายการแตละรายการทประกอบกนเปนยอดคงเหลอซงยงไมม

การจดการใหเรยบรอยภายในชวงเวลาทเหมาะสม และตองพจารณาดวยวาวธปฏบตของการควบคม

ภายในทเกยวของมความเพยงพอหรอไมทจะแนใจวารายการดงกลาวไมไดถกโอนไปยงบญชอนเปน

ชวคราวเพอหลกเลยงการตรวจสอบ

91. เงนกองทนและสารอง

หนวยงานกากบดแลธนาคารใหความสนใจอยางมากตอเงนกองทนและสารองของธนาคารเพอ

ตรวจสอบตดตามระดบของกจกรรมตางๆของธนาคารและกาหนดขอบเขตการดาเนนงานของ

ธนาคาร การเปลยนแปลงในเงนกองทนหรอเงนสารองเพยงเลกนอยอาจสงผลกระทบอยางมากตอ

ความสามารถของธนาคารในการดาเนนงานตอไป โดยเฉพาะเมออยในระดบทใกลเคยงกบ

อตราสวนเงนกองทนขนตาทหนวยงานกากบดแลกาหนด ในสถานการณดงกลาว จะมแรงกดดน

อยางมากตอผบรหารทจะทาการตกแตงงบการเงนโดยการจดประเภทสนทรพยและหนสนผด

ประเภทหรอโดยการอธบายรายการดงกลาววามความเสยงนอยกวาความเปนจรง


ผสอบบญชตองพจารณาวาเงนกองทนและสารองมเพยงพอตามทหนวยงานกากบดแลกาหนด

หรอไม (ตวอยางเชน ตองเปนไปตามขอกาหนดในเรองความเพยงพอของเงนกองทน) การเปดเผย

ขอมลตองมการคานวณตวเลขอยางเหมาะสมและเปนไปตามทแมบทการรายงานทางการเงนกาหนด

ในหลาย ๆ กรณ ผสอบบญชตองรายงานในทกแงมมของการเปดเผยขอมลเกยวกบเงนกองทนและ

อตราสวนเงนกองทนของธนาคาร ไมวาจะดวยเหตผลทขอมลดงกลาวตองนาเสนอในงบการเงน

หรอมขอกาหนดใหตองรายงานขอมลดงกลาวเปนรายงานตางหากใหกบหนวยงานกากบดแล

ธนาคาร

นอกจากน ในกรณทมกฎเกณฑทเกยวของมขอจากดในการจดสรรกาไรสะสม ผสอบบญชตอง

พจารณาวาขอจากดดงกลาวไดนามาเปดเผยอยางเพยงพอแลวหรอไม




49

ผสอบบญชตองพจารณาดวยวาไดมการปฏบตตามขอกาหนดของแมบทการรายงานทางการเงนท

เกยวของเกยวกบการเปดเผยขอมลเงนสารองแฝงหรอไม (ดยอหนาท 103 ประกอบ)

92. ประมาณการ สนทรพยและหน สนทอาจเกดขน (นอกเหนอจากตราสารอนพนธ และเครองมอ

ทางการเงนทเปนรายการนอกงบดล )

(ตวอยางเชน สญญาผกมดทจะใหกยมเงน และ ใหการคาประกนการจายคนเงนทนของลกคาแก

บคคลทสาม)


สนทรพยและหนสนทอาจเกดข นหลายรายการถกนามาบนทกบญชโดยไมมสภาพเปนหนสนหรอ

สนทรพย (รายการจดบนทก) ดงนน ผสอบบญชจะตองดาเนนการตอไปน

- ระบถงกจกรรมตางๆทมความเปนไปไดทจะทาใหเกดสนทรพยหรอหนสนทอาจเกดข น

(ตวอยางเชน การแปลงสนทรพยเปนหลกทรพย)

- พจารณาวาระบบการควบคมภายในของธนาคารมความเพยงพอทจะแนใจวาสนทรพยหรอ

หนสนทอาจเกดขนทเกดขนจากกจกรรมดงกลาวไดถกระบขนและบนทกบญชอยางเหมาะสม

หรอไม และหลกฐานดงกลาวไดระบไวในสญญาของลกคาทเกยวของกบขอตกลงและเงอนไข

หรอไม

- ทาการตรวจสอบเนอหาสาระเพอทดสอบความครบถวนของสนทรพยและหนสนทบนทกบญช

วธการตรวจสอบดงกลาวอาจไดแกการขอคายนยนและการตรวจสอบรายไดคาธรรมเนยมท

เกยวของทเกดขนจากกจกรรมดงกลาวและถกกาหนดขนโดยคานงถงระดบของความเสยงท

ตดมากบประเภทของความไมแนนอนกาลงพจารณาเปนพเศษ

- สอบทานความสมเหตสมผลของตวเลขสนทรพยและหนสนทอาจเกดขน ณ วนสนงวด โดยใช

ประสบการณและความรของผสอบบญชเกยวกบกจกรรมทเกดขนในระหวางงวดปจจบน และ - ขอหนงสอยนยนจากผบรหารวารายการสนทรพยและหนสนทอาจเกดขนทกรายการไดนามา

บนทกและเปดเผยขอมลตามทกาหนดโดยแมบทการรายงานทางการเงน


ธรกรรมประเภทนสวนใหญจะเปนรายการประเภทการคาประกนหนหรอเปนรายการทขนกบความ

นาเชอถอทางเครดตของคสญญา ความเสยงทเกยวของกบธรกรรมดงกลาวอยภายใตหลกการทไม

แตกตางจากความเสยงทเกยวของกบ “เงนใหสนเชอ” วตถประสงคและขอพจารณาในการสอบบญชท

สาคญซงไดอธบายไวในยอหนาท 89 มเกยวของกบธรกรรมเหลานอยางเทาเทยมกน




50


ในกรณทสนทรพยหรอหนสนถกนาไปใชในการแปลงสนทรพยเปนหลกทรพยหรอเขาเงอนไขตาม

วธการบญชซงตองตดรายการดงกลาวออกจากงบดลของธนาคาร ผสอบบญชตองพจารณาความ

เหมาะสมของวธการบญชดงกลาวและพจารณาวามการตงรายการสารอง/ประมาณการหนสนท

เหมาะสมหรอไม ในทานองเดยวกน หากธนาคารเขาเปนคสญญาในธรกรรมซงอนญาตใหกจการท

เปนลกคาตดรายการสนทรพยหรอหนสนออกจากงบดลของลกคาได ผสอบบญชตองพจารณาวาม

รายการสนทรพยหรอหนสนอนใดซงแมบทการรายงานทางการเงนกาหนดใหตองแสดงในงบดล

หรอในหมายเหตประกอบงบการเงนหรอไม

แมวาแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของมกจะกาหนดใหเปดเผยขอมลภาระผกพนดงกลาวไว

ในหมายเหตประกอบงบการเงนมากกวาทจะนาเสนอในงบดล ผสอบบญชกยงคงตองพจารณาถง

ผลกระทบทางการเงนทอาจเกดขนตอเงนกองทน เงนทนและความสามารถทากาไรของธนาคารซง

เกดจากความจาเปนทจะตองชดใชภาระผกพนดงกลาวและพจารณาดวยวาความจาเปนทเกดขนนได

ถกเปดเผยเปนการเฉพาะในงบการเงนหรอไม

93. ตราสารอนพนธและตราสารการเงนทเปนรายการนอกงบดล (ตวอยางเชน สญญาเงนตรา

ตางประเทศ สญญาแลกเปลยนอตราดอกเบยและเงนตราตางประเทศ สญญาซอขาย (ฟวเจอร)

ลวงหนา สทธทจะซอหรอขาย และสญญาซอขายอตราลวงหนา)

ตราสารดงกลาวจานวนมากเกดขนจากการดาเนนกจกรรมบรหารเงนและทาธรกรรมเพอการคาของ

ธนาคาร ภาคผนวกท 2 ใหขอมลเพมเตมเกยวกบขอพจารณาของผสอบบญชในการตรวจสอบ กจ

กรรมการบรหารเงนและการทาธรกรรมเพอการคา สาหรบธรกรรมทเกยวของกบตราสารอนพนธซง

ธนาคารเขาไปเกยวของในฐานะผใชรายสดทาย แนวปฏบตงานสอบบญช รหส 1012 จะใหแนวทาง

ในการนาไปปฏบตเพมเตมในเรองน


ผสอบบญชตองตรวจสอบเอกสารอางองประกอบธรกรรมดงกลาวเพอพจารณาวาสทธและภาระ

ผกพนทงหมด เชน ใบสาคญแสดงสทธทจะซอหนและสทธทจะซอหรอขาย ไดนามาบนทกบญช

อยางเหมาะสมหรอไม


ผสอบบญชตองพจารณาความจาเปนในการขอคายนยนจากบคคลทสามเกยวกบยอดคงคางอย โดย

การเลอกรายการจากบนทกของหนวยงานสนบสนน สาหรบรายการทคงคางอย และจากรายชอของ

คสญญา นายหนา และตลาด (exchanges) ทไดรบการอนมต ในบางครง อาจจาเปนตองตรวจสอบ




51

คายนยนในผลตภณฑตางชนดกนจากกนเนองจากระบบอาจไมสามารถทาการเลอกรายการแบบผสม

จากรายการทงหมดทเกดขน กบคสญญารายใดรายหนงได


เนองจากตราสารการเงนใหมๆ มการพฒนามาอยางตอเนอง จงมกจะขาดวธปฏบตทชดเจนระหวาง

คสญญาและธนาคาร ดงนน ผสอบบญชตองประเมนความเพยงพอของระบบการควบคมภายใน

โดยเฉพาะอยางยงในเรองตอไปน

- ความเพยงพอของวธปฏบตและการแบงแยกหนาท โดยพจารณาในเรองการจบคของเอกสาร

ทไดรบจากคสญญา และการกระทบยอดรายการตางๆกบคสญญา และ

- ความเพยงพอของการสอบทานการตรวจสอบภายใน

ผสอบบญชตองพจารณาประเมนความเพยงพอของระบบการควบคมภายในทเกยวของ รวมถง

รายการกระทบยอดงบกาไรขาดทนทเกดตามปกตในชวงเวลาทเหมาะสม และการกระทบยอด

รายการ ณ วนสนงวด โดยเฉพาะอยางยงเพอวตถประสงคของความครบถวนและความถกตองของ

การบนทกยอดคงคาง ณ วนสนงวด (เปนการกาหนดใหผสอบบญชตองทาความเขาใจกบวธการขอ

คายนยนรายการระหวางธนาคารทเปนมาตรฐาน)

ผสอบบญชอาจพบวาเปนประโยชนทจะตรวจสอบธรกรรมหลงวนสนงวดเพอเปนหลกฐานเกยวกบ

รายการตางๆ ซงควรนามาบนทกในงบการเงน ณ วนสนงวดในงบดล มาตรฐานการสอบบญช รหส

560 “เหตการณภายหลงวนทในงบดล” ใหแนวทางในการนาไปปฏบตเพมเตมเกยวกบขอพจารณา

ของผสอบบญชเกยวกบเหตการณทเกดขนหลงจากวนทในงบดล


ขอพจารณาในกรณนจะคลายกบขอพจารณาในกรณของสนทรพยทางการเงนอนทไดกลาวไปแลว

กอนหนาน อยางไรกตาม มประเดนทควรตองพจารณาเพมเตม ดงตอไปน

ตราสารอนพนธและตราสารการเงนทเปนรายการนอกงบดล โดยปกตจะถกตราคาทราคาตลาดหรอ

มลคายตธรรม ยกเวนในกรณทมขอกาหนดของแมบทการบญชในการรายงานทางการเงนในบางเรอง

กาหนดเปนอยางอน เชน เครองมอปองกนความเสยงจะถกตราคาดวยหลกเกณฑเดยวกนกบรายการ

อางองทมการปองกนความเสยง แมบทการบญชในการรายงานทางการเงนทนาไปใชไดในบางเรอง

อาจไมไดกาหนดใหตราสารการเงนตองถกนาเสนอในงบดล หรออาจกาหนดใหตราคาทราคาทน จาก

ตวอยางดงกลาว อาจทาใหเกดภาระผกพนทจะตองเปดเผยราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของตราสาร

อนพนธหรอตราสารทเปนรายการนอกงบดลดงกลาวในหมายเหตประกอบงบการเงน




52

หากตราสารมการซอขายในตลาดรอง มลคาจะถกกาหนดข นจากแหลงทเปนอสระ หากธรกรรม

ดงกลาวไมมการซอขาย ผเชยวชาญทเปนอสระอาจถกกาหนดใหเปนผประเมนมลคา นอกจากน

ผสอบบญชตองพจารณาความจาเปนและความเพยงพอของการปรบปรงมลคายตธรรมของตราสาร

การเงน เชน การกนสารองสาหรบความเสยงดานสภาพคลอง การกนสารองสาหรบความเสยงจาก

แบบจาลอง และการกนสารองสาหรบความเสยงดานปฏบตการ ผสอบบญชตองพจารณาประเดน

ตางๆ เชนประเดนตอไปน

- ความเหมาะสมของอตราแลกเปลยน อตราดอกเบ ย หรออตราตลาดของรายการอางองอนๆ

ทนามาใช ณ วนทในงบการเงนเพอคานวณกาไรหรอขาดทนทยงไมเกดขนจรง

- ความเหมาะสมของแบบจาลองตราคาและขอสมมตฐานทใชในการกาหนดมลคายตธรรมของ

ตราสารการเงนทคงคางอย ณ วนทในงบการเงน นอกจากน ผสอบบญชตองพจารณาวา

รายละเอยดของแตละสญญา อตราการวดมลคา และขอสมมตฐานทนามาใชวาเหมาะสมกบ

แบบจาลองหรอไม

- ความเหมาะสมของนโยบายการบญชทใชโดยคานงถงหลกการบญชทเกยวของโดยเฉพาะเมอ

คานงถงความแตกตางระหวางกาไรหรอขาดทนทเกดขนจรงและยงไมเกดขนจรง

ในกรณทจาเปนตองพจารณาราคาตลาดแตไมสามารถหาได ผสอบบญชตองพจารณาวาไดนา

เทคนคการวดมลคาวธอนมาใชอยางเหมาะสมและเปนไปตามอตราดอกเบ ยและอตราแลกเปลยน

เงนตราตางประเทศในปจจบนหรอไม

เนองจากตราสารบางประเภทพงมการพฒนามาไมนาน ผสอบบญชตองใหความสนใจในการ

ตรวจสอบการตราคาเปนกรณพเศษ และในการตรวจสอบดงกลาว ใหคานงถงปจจยตอไปน

- อาจไมมตวอยางทางกฎหมายทเกยวกบระยะเวลาของสญญาอางองมากอน ซงทาใหยากตอ

การประเมนการบงคบใชตามกฎหมายของขอบเขตสญญานน

- บคลากรทเปนผบรหารทมความคนเคยกบความเสยงสบเนองของตราสารดงกลาวนนอาจม

อยนอยมาก ซงอาจทาใหความเสยงทจะแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงมมากขน และมความ

ยงยากมากขนในการกาหนดการควบคมเพอปองกนการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงหรอ

ตรวจพบและแกไขรายการดงกลาวไดอยางทนเวลา

- ตราสารบางประเภทไมเคยมมากอนตลอดชวงวงจรทางเศรษฐกจ (ไมวาจะเปนชวงทตลาดอย

ในภาวะขาขนหรอขาลง ชวงอตราดอกเบ ยสงหรอตา หรอชวงทราคาหรอการซอขายมความ

ผนผวนสงหรอตา) ดงนนจงอาจเปนการยากมากขนทจะประเมนราคาดวยความแนนอนใน

ระดบเดยวกบเครองมอทมมาอยกอนแลว ในขณะเดยวกนการประมาณคาสมพนธระหวาง

ราคาของเครองมอนนกบเครองมอทธนาคารใชหกกลบเพอปองกนความเสยงอาจทาไดยาก

ดวยเชนกน

- แบบจาลองทใชในการตราคาตราสารดงกลาวอาจจะไมเหมาะสมในกรณของสภาวะทตลาด

ไมไดอยภายใตเงอนไขปกต




53


ผสอบบญชตองพจารณาวตถประสงคของการทาธรกรรมท เกยวของกบตราสารการเงนนน

โดยเฉพาะพจารณาวาธรกรรมดงกลาวเปนธรกรรมเพอการคาหรอเพอการปองกนความเสยงหรอไม

ธนาคารอาจเขาไปเกยวของในฐานะทเปนศนยกลางของการทาธรกรรม หรอเพอปองกนความเสยง

ใหแกสนทรพยอกชนดหนง หรออาจเขาไปเกยวของในฐานะตวกลางหรอนายหนา จดประสงค

ดงกลาวจะเปนตวกาหนดวธการบญชทเหมาะสม

เนองจากการจายชาระรายการดงกลาวจะเกดข นในอนาคต ผสอบบญชตองพจารณาวากาไรหรอ

ขาดทนไดเกดขนภายในงวดปบญชซงจะตองนามาบนทกบญชในงบการเงนหรอไม

ผสอบบญชตองพจารณาวามการจดประเภทรายการใหมเพอการปองกนความเสยงและถอไวเพอคา

ซงเกดขน เพอหวงผลประโยชนจากความแตกตางในชวงเวลาทจะรบรกาไรหรอขาดทนหรอไม


ในบางแมบทการรายงานทางการเงน หลกการบญชทเกยวของกาหนดใหบนทกรายการกาไรและ

ขาดทนคางรบจากฐานะสทธ ไมวาฐานะดงกลาวไดถกบนทกไวในงบดลแลวหรอไม ในขณะท\แมบท

การรายงานทางการเงนอนอาจกาหนดเพยงแคใหเปดเผยขอผกพนเทานน ในกรณหลง ผสอบบญช

ตองพจารณาวารายการทไมถกบนทกบญชมสาระสาคญมากพอทจะตองเปดเผยขอมลในงบการเงน

หรอในรายงานของผสอบบญชตอไปนเปนขอพจารณาเพมเตมทผสอบบญชควรสนใจ

- ผสอบบญชตองพจารณาวธการบญชทเหมาะสมและแสดงรายการของธรกรรมทเกดขนตาม

ขอกาหนดการรายงานทางการเงนทเกยวของ ในกรณทขอกาหนดดงกลาวกาหนดวธการบญช

ทตางสาหรบการปองกนความเสยง ผสอบบญชตองพจารณาวารายการดงกลาวไดระบขนและ

มการดาเนนการทเหมาะสมแลวหรอไม

- แมบทการรายงานทางการเงนในบางเรองกาหนดใหเปดเผยขอมลความเสยงทอาจเกดขนจาก

ฐานะคงคางทมอย ตวอยางเชน มลคาเทยบเทาความเสยงดานเครดต และมลคาทดแทนของ

ตราสารทเปนรายการนอกงบดลทมอย

94. ดอกเบ ยรบและดอกเบ ยจาย


ดอกเบยรบและดอกเบยจายถอเปนสองรายการหลกในงบกาไรขาดทนของธนาคาร ผสอบบญชตอง

พจารณาดาเนนการตอไปน

- พจารณาวามการใชวธปฎบตในการบนทกบญชทเหมาะสมของรายไดคางรบและคาใชจายคาง

รบ ณ วนสนงวด หรอไม




54

- ประเมนความเพยงพอของระบบการควบคมภายในทเกยวของ และ

- ใชวธการวเคราะหเปรยบเทยบเพอประเมนความสมเหตสมผลของตวเลขทรายงาน เทคนค

ดงกลาวรวมถงการเปรยบเทยบอตราผลตอบแทน(รอยละ) ทธนาคารรายงานไวกบอตราตอไปน

+ อตราตลาด

+ อตราของธนาคารกลาง

+ อตราทไดโฆษณาไว (ตามประเภทของเงนใหสนเชอหรอเงนรบฝาก) และ

+ อตราระหวางพอรตตางๆ

ในการเปรยบเทยบดงกลาว จะนาอตราเฉลย (ตวอยางเชน ตอเดอน) มาใชเพอหลกเลยงการ

บดเบอนขอมลทอาจเกดจากการเปลยนแปลงในอตราดอกเบย

ผสอบบญชตองพจารณาความสมเหตสมผลของนโยบายทนามาใชในการรบร รายไดจากเงนให

สนเชอทไมกอใหเกดรายได โดยเฉพาะเมอไมไดรบรายไดดงกลาวในปจจบน ผสอบบญชตอง

พจารณาดวยวาการรบร รายไดจากเงนใหสนเชอทไมกอใหเกดรายไดเปนไปตามนโยบายของ

ธนาคาร และขอกาหนดของแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของหรอไม

95. สารองคาเผอหน สงสยจะสญ


ประเดนสาคญในการตรวจสอบเรองนไดอธบายแลวในหวขอ “เงนใหสนเชอ” โดยปกตแลวการกน

สารองมอย 2 รปแบบ ไดแก การกนสารองแบบเจาะจง ซงเปนผลขาดทนทสามารถระบไดจากเงน

ใหสนเชอแตละรายการ และการกนสารองแบบทวไป เพอใหครอบคลมถงผลขาดทนซงทราบวา

เกดข นแตไมสามารถระบไดวาเกดจากรายการใดเปนการเฉพาะ ผสอบบญชตองประเมนความ

เพยงพอของเงนสารองดงกลาวโดยคานงถงปจจยตางๆ เชน ประสบการณในอดต และขอมลอนๆ

ทสมพนธกน และตองพจารณาวาทงเงนสารองแบบเจาะจงและแบบทวไปทมอยเพยงพอทจะรองรบ

สวนสญเสยจากการใหสนเชอทประมาณการไวซงเกยวของกบพอรตของเงนใหสนเชอหรอไม

ภาคผนวกท 2 แสดงตวอยางของวธการตรวจสอบเนอหาสาระเพอใชในการประเมนเงนสารอง

สาหรบสวนสญเสยของเงนใหสนเชอ ในบางประเทศ ระดบของเงนสารองแบบทวไปถกกาหนดไว

โดยกฎเกณฑภายในประเทศ ซงสาหรบกรณดงกลาว ผสอบบญชตองพจารณาวาการรบรการกน

สารองดงกลาวเปนคาใชจายในงวดไดคานวณขนถกตองตามทกาหนดในกฎเกณฑดงกลาวหรอไม

นอกจากน ผสอบบญชตองพจารณาความเพยงพอของการเปดเผยขอมลในงบการเงนดวย และใน

กรณทปรมาณเงนสารองไมเพยงพอ ผสอบบญชตองพจารณาเรองดงกลาวในการเขยนรายงานของ

ผสอบบญช




55

96. รายไดคาธรรมเนยมและคานายหนา


ผสอบบญชตองพจารณาวามลคาทมการบนทกบญชไวมความครบถวนหรอไม (นนคอ รายการแต

ละรายการทงหมดทเกดขนไดมการบนทกบญชแลว) และเพอวตถประสงคดงกลาว ผสอบบญชตอง

พจารณาใชวธการวเคราะหเปรยบเทยบในการประเมนความสมเหตสมผลของมลคาทรายงานไว


ผสอบบญชตองพจารณาประเดนตางๆ ตอไปน

- รายไดทมการรบร เกยวของกบชวงระยะเวลาของงบการเงน และสวนของรายไดทเกยวของกบ

ชวงระยะเวลาในอนาคตไดมการเลอนการรบรออกไปหรอไม

- มความเปนไปไดทจะเรยกเกบรายไดนนไดหรอไม (พจารณาไดวาเปนสวนหนงของวธการ

ตรวจสอบการสอบทานเงนใหสนเชอ ซงไดรวมคาธรรมเนยมเขาไวในยอดคงคางของเงนให

สนเชอ)

- การบนทกบญชของรายไดเปนไปตามแมบทการรายงานทางการเงนท เกยวของหรอไม

97. สารองภาษเงนได


ผสอบบญชตองทาความเขาใจในกฎเกณฑทางภาษทเกยวของกบธนาคารเปนการเฉพาะภายใตกรอบ

ทกาหนดทธนาคารจะตองรายงานตอในประเทศทเปนทตงของธนาคาร ผสอบบญชตองพจารณาดวย

วางานของผสอบบญชอนซงผสอบบญชจะนามาใชประโยชนเกยวกบการดาเนนงานในตางประเทศ

ของธนาคารคลายคลงกบกฎเกณฑในประเทศทตนกาลงตรวจสอบหรอไม ผสอบบญชตองตระหนก

ถงความแตกตางในกฎเกณฑดานภาษทเกดขนในแตละสถานททธนาคารประกอบการดวย

98. การทาธรกรรมกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน


แมบทการรายงานทางการเงนจะมขอกาหนดเกยวกบการเปดเผยขอมลของบคคลหรอกจการท

เกยวของกนทมอย รวมถงรายการตางๆ ทเกดขนกบบคคลดงกลาว รายการกบบคคลหรอกจการท

เกยวของกนอาจเกดขนในการประกอบธรกจตามปกตของธนาคาร ตวอยางเชน ธนาคารอาจขยาย

วงเงนใหสนเชอแกพนกงานหรอผอานวยการหรอแกกจการตางๆ ซงเปนเจาของโดยหรอถกควบคม

โดยพนกงานหรอผอานวยการนน ผสอบบญชตองตระหนกถงความเสยงทอาจเกดขนจากรายการให

สนเชอดงกลาวกบบคลหรอกจการทเกยวของกน วธปฏบตตามปกตซงควรปฏบตเพอความมนคง




56

ของธนาคาร เชน การประเมนความนาเชอถอ และการเรยกหลกประกน อาจมการปฏบตอยางไม

เหมาะสม ผสอบบญชตองทาความเขาใจในขอกาหนดทางกฎหมายทเกยวของในการใหสนเชอแก

บคคลหรอกจการทเกยวของกนและใชวธการตรวจสอบทระบถงการควบคมของธนาคารทมตอ

บคคลหรอกจการทเกยวของกน รวมถงการอนมตการขยายสนเชอใหแกบคคลหรอกจการท

เกยวของกนและตรวจสอบตดตามประสทธภาพของเงนใหสนเชอดงกลาว

ธรกรรมอนๆ ททากบบคคลหรอกจการทเกยวของกนทอาจเกดข นจากการทาธรกจตามปกตของ

ธนาคาร อาจรวมถงเงนรบฝากและธรกรรมคาอนๆ กบกรรมการ พนกงานและธรกจในเครอ ธนาคาร

อาจมการคาประกนเงนกหรอผลการดาเนนงานทางการเงนของธรกจในเครอ การคาประกนอาจทา

อยางเปนทางการในรปของสญญาเปนทางการอยางเปนลายลกษณอกษรหรอเปนการคาประกน

อยางไมเปนทางการ การคาประกนอยางไมเปนทางการอาจเกดข นในรปของขอตกลงทางวาจา

ขอตกลงอนเปนทเขาใจกนซงขนอยกบผลการดาเนนงานของธรกจในเครอในอดต หรอเปนผลจาก

วฒนธรรมในการดาเนนธรกจของธนาคาร ขอตกลงดงกลาวไมวาจะเปนทางการหรอไมเปนทางการ

เปนสงทตองใหความสนใจเปนพเศษโดยเฉพาะหากการคาประกนนนทากบธรกจในเครอทไมถก

นามารวมในการจดทางบการเงนรวม เนองจากการคาประกนดงกลาวจะไมถกเปดเผยในงบการเงน

รวมของธนาคาร ผสอบบญชจะตองสอบถามผบรหารและอานรายงานการประชมของคณะกรรมการ

ธนาคารเพอพจารณาวามการคาประกนดงกลาวเกดขนหรอไมและมการเปดเผยขอมลการคาประกน

ในงบการเงนของธนาคารอยางเหมาะสมหรอไม


ธรกรรมกบบคคลหรอกจการทเกยวของกนอาจเกดจากความตงใจของฝายบรหารทจะหลกเลยง

สถานการณอนไมพงประสงค ตวอยางเชน ผบรหารของธนาคารอาจจะโอนสนทรพยทมปญหาไปยง

ธรกจในเครอซงไมตองนามาจดทางบการเงนรวมในวนสนงวดหรอใกลวนสนงวด หรอชวงเวลา

กอนทหนวยงานกากบดแลจะเขาตรวจสอบ เพอหลกเลยงเหตการณทอาจทาใหเงนสารองสาหรบ

สวนสญเสยจากเงนใหกยมทกนไวไมเพยงพอหรอหลกเลยงการหยบยกประเดนเกยวกบคณภาพ

ของสนทรพย ผสอบบญชตองพจารณาทจะตรวจสอบธรกรรมททากบบคคลหรอกจการทเกยวของ

กนซงมการบนทกบญชวาเปนธรกรรมการขายสนคาเพอพจารณาวามภาระผกพนใดๆ เกดขนซงไม

มการบนทกรายการไวหรอไม

คารบรองจากผบรหารหรอบคคลอนๆ เปนสงจาเปนเพอใหเกดความเขาใจในจดมงหมายทางธรกจ

ของรายการใดรายการหนง คารบรองดงกลาวจะถกประเมนโดยคานงถงแรงจงใจตางๆและหลกฐาน

การสอบบญชอนๆ และเพอทจะใหไดมาซงความเขาใจในธรกรรมดงกลาวอยางสมบรณ ภายใต

สถานการณหนงๆ อาจจาเปนตองมการหารอกบบคคลหรอกจการทเกยวของกน ผสอบบญชของ

บคคลดงกลาว หรอบคคลอนๆ เชนทปรกษาทางกฎหมาย ผ ซงคนเคยกบธรกรรมดงกลาว




57

มาตรฐานการสอบบญช รหส 580 เรอง หนงสอรบรองใหแนวทางเพมเตมเกยวกบการใชประโยชน

จากคารบรองของผบรหาร

99. กจกรรมไดรบมอบหมายอานาจจากบคคลทสาม


ผสอบบญชตองพจารณาวารายไดทงหมดของธนาคารจากการดาเนนกจกรรมดงกลาวไดถกบนทกไว

ครบถวนหรอไมและมการนาเสนอในงบการเงนของธนาคารอยางเทยงธรรมหรอไม ผสอบบญชตอง

พจารณาดวยวาธนาคารมภาระหนสนทไมไดเปดเผยทเกดจากการผดสญญาตามทไดรบมอบหมาย

อยางมนยสาคญหรอไม ซงรวมถงการเกบรกษาสนทรพยดวย


ผสอบบญชตองพจารณาวาแมบทการรายงานทางการเงนไดกาหนดใหตองเปดเผยลกษณะและ

ขอบเขตของการดาเนนกจกรรมทไดรบมอบหมายอานาจในหมายเหตประกอบงบการเงนหรอไม

และธนาคารไดปฏบตเปนไปตามขอกาหนดของการเปดเผยขอมลแลวหรอไม

100. หมายเหตประกอบงบการเงน


ผสอบบญชตองพจารณาวาหมายเหตประกอบงบการเงนของธนาคารไดจดทาข นเปนไปตาม

ขอกาหนดของแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของแลวหรอไม

การรายงานตองบการเงน

101. ในการแสดงความเหนตองบการเงนของธนาคาร ผสอบบญชจะตองปฏบต ดงน

- ปฏบตตามรปแบบและใชขอความเฉพาะตามทกาหนดโดยกฎหมาย หนวยงานกากบ

ดแล สภาวชาชพตาง ๆ และแนวปฏบตของภาคอตสาหกรรม และ

- พจารณาวามรายการของสาขาและบรษทยอยในตางประเทศซงตองนามารวมในการ

จดทางบการเงนรวมของธนาคารทตองนามาปรบปรงเพอใหเปนไปตามแมบทการ

รายงานทางการเงนทกาหนดใหธนาคารตองถอปฏบตหรอไม ประเดนดงกลาวเกดขน

โดยเฉพาะกบธนาคารเนองจากธนาคารอาจมสาขาหรอบรษทยอยจานวนมากท

ดาเนนการอยในประเทศตางๆและจากขอเทจจรงทวากฎเกณฑภายในประเทศของ

ประเทศสวนใหญมกจะกาหนดวธการบญชเฉพาะเพอใหธนาคารนาไปปฏบต จาก

เหตผลดงกลาวอาจนาไปสความแตกตางทสาคญในหลกการทางบญชทซงสาขาและ




58

บรษทยอยในตางประเทศตองถอปฏบต ปญหานมกเกดข นกบกรณของธนาคาร

มากกวาธรกจการคาอนๆ

102. งบการเงนของธนาคารถกจดทาขนตามขอกาหนดทางกฎหมายและหลกเกณฑทแตกตางกน

ในประเทศตางๆ และนโยบายการบญชจะไดรบอทธพลจากกฎเกณฑดงกลาว ในบางประเทศ

แมบทการรายงานทางการเงนสาหรบธนาคาร (บงคบใชเฉพาะกบธนาคาร) จะแตกตางอยาง

มนยสาคญจากแมบทการรายงานทางการเงนสาหรบกจการอนๆ (บงคบใชเปนการทวไป) ใน

กรณทกาหนดใหธนาคารจดทางบการเงนทเปนไปตามแมบทการรายงานทางการเงนทงสอง

แบบ ผสอบบญชจะแสดงความเหนอยางไมมเงอนไขกตอเมองบการเงนไดจดทาข นโดย

เปนไปตามแมบทการรายงานทางการเงนทงสองรปแบบแลว หากงบการเงนจดทาข นตาม

แมบทการรายงานทางการเงนแบบใดแบบหนง ผสอบบญชจะแสดงความเหนอยางไมม

เงอนไขกบประเดนทเปนไปตามแมบทนน และแสดงความเหนอยางมเงอนไขหรอแสดง

ความเหนวางบการเงนไมถกตองเมอพจารณาการถอปฏบตตามแมบทการรายงานทางการเงน

อกประเภทหนง ในกรณทธนาคารถกกาหนดใหถอปฏบตตามแมบทการรายงานทางการเงน

ของธนาคารนนแทนแมบททวไป ผสอบบญชจะพจารณาความจาเปนทจะกลาวถงขอเทจจรง

ดงกลาวในวรรคเนนของหนารายงาน

103. ธนาคารมกจะนาเสนอขอมลเพมเตมในรายงานประจาปซงไดนาเสนอไปแลวในงบการเงนทม

การตรวจสอบ ขอมลดงกลาวมกจะประกอบดวยรายละเอยดของเงนกองทนทมการปรบปรง

ดวยความเสยงทเกดขนของธนาคาร และขอมลอนๆทเกยวของกบฐานะและความมนคงของ

ธนาคาร นอกเหนอจากการเปดเผยตามปกตในงบการเงน มาตรฐานการสอบบญช รหส 720

ความรบผดชอบของผสอบบญชเกยวกบขอมลอนในเอกสารทรวมงบการเงนทตรวจสอบแลว

ใหแนวทางเกยวกบวธปฏบตในการเปดเผยขอมลเพมเตม




59

ภาคผนวก 1

ความเสยงและประเดนทเกยวของกบการทจรตและการกระทาผดกฎหมาย

ยอหนาท 26 ในมาตรฐานฉบบน ระบถงการพจารณาโดยทวไปในประเดนของการทจรต ซงรายละเอยด

ของประเดนดงกลาวไดถกกลาวไวในมาตรฐานการสอบบญช รหส 240 “ความรบผดชอบของผสอบ

บญชเกยวกบการพจารณาการทจรตในการตรวจสอบงบการเงน”1 มาตรฐานการสอบบญช รหส 240

กาหนดใหผสอบบญชตองพจารณาวา ปจจยเสยงดานการทจรตทแสดงนน สามารถบงบอกถงความ

เปนไปไดทจะตกแตงงบการเงนหรอความไมเหมาะสมในการแสดงรายการสนทรพย ในภาคผนวก 1

ของมาตรฐานการสอบบญชไดชใหเหนถงปจจยเสยงดานการทจรตโดยทวไป และในภาคผนวกนจะ

แสดงใหเหนถงตวอยางของปจจยเสยงดานการทจรตของธนาคาร ความเสยงของกจกรรมการทจรต

หรอการกระทาผดกฎหมายทเกดข นในธนาคาร อาจเกดข นไดทงจากบคคลภายในธนาคารและ

บคคลภายนอก ตวอยางของการกระทาการทจรตหรอการกระทาผดกฎหมายทพบในธนาคาร เชน การ

ทจรตในการออกเชค การทจรตในการใหกยมและการทาธรกรรมเพอการคา การฟอกเงน และความไม

เหมาะสมในการจดสรรสนทรพยของธนาคาร เปนตน การกระทาการทจรตอาจเกดขนจากการสมร รวม

คดระหวางผบรหารของธนาคารกบลกคา ซงการทจรตดงกลาวอาจถกแสดงในทางทเปนเทจและบนทก

ไวในทางทผดเพอปกปดการทาธรกรรมทไมเหมาะสมหรอปกปดการกระทาผดกฎหมายนน ดงนนการ

ตกแตงงบการเงนจงเปนสงทตองใหความสนใจเปนอยางยง ยงไปกวานน ธนาคารยงตองเผชญกบการ

ทจรตทางดานคอมพวเตอรอยางตอเนอง เชน ผเจาะระบบคอมพวเตอรหรอผอนทไมมอานาจแต

สามารถเขาถงระบบคอมพวเตอรและฐานขอมลของธนาคารได อาจทาการโยกยายเงนจากบญชของ

บคคลหนงไปสบญชของอกบคคลหนง หรอทาการขโมยขอมลของธนาคารหรอขอมลสวนตวของลกคา

เปนตน ดงนนการทจรตหรอการกออาชญากรรมโดยการกระทาผดของผทมอานาจภายในธนาคารจง

จดวาเปนสงทตองใหความสนใจดวยเชนกน

การทจรตมโอกาสทจะเกดขนมากในธนาคารทขาดธรรมาภบาลองคกรและระบบควบคมภายในทด

ความเสยหายทเกดขนจากการทจรตเกดขนไดจากสาเหตทแตกตางกน ซงสามารถแยกตามลกษณะ

ของธรรมาภบาลองคกรและระบบควบคมภายในได ดงน

• การขาดความรบผดชอบและการตดตามดแลอยางเพยงพอของผบรหาร และความลมเหลว

ในการพฒนาวฒนธรรมการควบคมภายในธนาคารใหมความเขมแขง ความเสยหายทเกดขน

จากการทจรตสวนใหญมกเกดขนจากการทผบรหารขาดความเอาใจใสและขาดการเสรมสราง

วฒนธรรมการควบคมของธนาคาร ความไมเพยงพอของการใหคาแนะนาและตดตามดแล

ของผทมหนาทรบผดชอบและผบรหาร ความไมชดเจนในการมอบหมายหนาทและความ

รบผดชอบใหกบผบรหาร ซงสถานการณเหลานมกเกดจากการขาดแรงจงใจทเหมาะสมทจะ

1 โปรดอางองหมายเหต 1




60

ทาใหผบรหารตดตามดแลและรกษามาตรฐานการควบคมในการดาเนนธรกจใหอยใน

ระดบสง

• ความไมเพยงพอในการรบรและการประเมนความเสยงทเกดขนจากการทาธรกรรมธนาคาร

ไมวาจะเปนรายการในงบดลหรอรายการนอกงบดล ซงหากความเสยงของผลตภณฑหรอ

ธรกรรมใหมๆ ไมไดรบการประเมนอยางเพยงพอ หรอหากระบบควบคมทเหมาะสมกบ

ผลตภณฑทไมซบซอนไมไดรบการปรบปรงใหสามารถรองรบการควบคมผลตภณฑใหมๆ ท

มความซบซอนได ธนาคารจะมความเสยงทจะเกดความเสยหายจากการกระทาการทจรตเพม

มากขน

• การขาดหรอความลมเหลวในการควบคมโครงสรางหลกในธนาคาร เชน การแบงแยกหนาท

การอนมตรายการ การตรวจสอบ การกระทบยอด และการสอบทานผลการปฏบตงาน โดยเฉพาะ

อยางยงการขาดการแบงแยกหนาทซงสงผลอยางมากตอการกระทาการทจรตทจะทาใหเกด

ความเสยหายอยางเปนนยสาคญแกธนาคาร

• ความไมเพยงพอในการสอสารขอมลในระดบบรหารในธนาคาร โดยเฉพาะอยางยงปญหาการ

สอสารจากระดบลางไปสระดบบน หากนโยบายและวธปฏบตตางๆ ไมไดรบการสอสารอยาง

เหมาะสมไปยงบคลากรทเกยวของจะกอใหเกดสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการกระทาการ

ทจรตขนในธนาคาร ยงไปกวานนอาจไมสามารถตรวจพบการทจรตไดหากขอมลทเกยวของ

กบการกระทาทไมเหมาะสมทควรไดรบความสนใจจากผบรหารไมไดถกสอสารไปยงผบรหาร

ในระดบทเหมาะสมจนกระทงปญหามความรนแรงขน

• ความไมเพยงพอหรอความไมมประสทธผลของแนวการตรวจสอบภายในและการตดตาม

ดแลการทาธรกรรม ซงมกไมสามารถตรวจพบการทจรตได หากการตรวจสอบภายในหรอ

การตดตามดแลกจกรรมอนๆ ไมมความแมนยาเพยงพอทจะระบหรอรายงานจดออนในการ

ควบคมในธนาคาร และการทจรตจะไมสามารถลดลงไดหากไมมกลไกทเพยงพอทจะให

ผบรหารสามารถแกไขจดออนทผสอบบญชตรวจพบได




61

ตารางและคาอธบายในภาคผนวกตอไปนแสดงใหเหนถงตวอยางของปจจยเสยงดานการทจรต

การรบฝากเงน การซอขาย การใหกเงน

การทจรต

ของ

พนกงาน

และผบรหาร

การอาพรางผฝากเงน

การไมบนทกรายการ

ฝากเงน (Unrecorded

deposits)

การขโมยเงนรบฝากหรอ

เงนลงทนของลกคา

โดยเฉพาะอยางยงบญชท

ไมเคลอนไหว

การทาธรกรรมทผดไปจาก

ธรกรรมปกตในตลาด

การทาธรกรรมกบผทเกยวของ

การตดสนบนนายหนา

การทาธรกรรมทเปนเทจ

การไมบนทกการทาธรกรรม

การลาชาในการจดสรรธรกรรม

การใชบญชทถกระงบไวในทางท

ผด การใชประโยชนจากจดออนใน

กระบวนการตางๆ

การบนทกบญชผดพลาด

การสมร รวมคดในการประเมน

ราคา (การประเมนราคาทไมตรง

กบความเปนจรง

การขโมยหรอการนาเอา

หลกประกนการกยมไปใชในทาง

ทผด

การใหกแกผกทไมมตวตน

การใชบรษทตวแทน

การเปลยนรปของเงนรบฝาก

การทาธรกรรมกบบรษทท

เกยวของ

การตดสนบนและการรบอามส

สนจาง

การใชบรษททคลายกน

การเปลยนรปของเงนทน

การขายหลกประกนทไดมาใน

ราคาทตากวาราคาตลาด

การตดสนบนเพอไถถอน

หลกทรพยหรอลดยอดหน

การขโมยหรอการนาเอา

หลกประกนการกยมไปใชในทาง

ทผด

การทจรต

ภายนอก

การฟอกเงน

การแนะนาทไมถกตอง

การปลอมแปลงเงนหรอ

ดราฟท

การใชชวงระยะเวลา

ปลอดเชคไปในทางทจรต

(เครองมอดานเชค)

การทจรตในการทาธรกรรมดาน

สนทรพย

การใหขอมลหรอเอกสารทผด

เกยวกบคสญญา

การปลอมแปลงและการให

ขอมลทผดในเอกสารการขอก

เงนและในเอกสารทสงมาใน

ภายหลง

การวางหลกประกนซาซอน

การทจรตในการประเมนราคา

(การผนผวนของราคาทดน)

การปลอมแปลงหรอการใช

หลกประกนทไมมราคา

การใชเงนใหกยมไปในทางทไม

เหมาะสมโดยลกคาหรอตวแทน

การขายหลกประกนโดยไมม

อานาจ




62

ปจจยเสยงในการทจรตทเกยวกบวงจรการรบฝากเงน

การอาพรางผฝากเงน (การปกปดลกษณะเฉพาะของผฝากเงน ซงอาจเกยวของกบการเปลยนรปของเงนทน หรอการฟอกเงน)

• การใชชอทคลายกนหรอออกเสยงเหมอนกนในหลายบญช

• การฝากเงนของบรษทในตางประเทศโดยปราศจากการระบลกษณะของธรกจหรอโดยการให

ขอมลรายละเอยดเพยงเลกนอย

การไมบนทกรายการฝากเงน

• หลกฐานในการรบฝากเงนโดยบรษทอนทมรายละเอยดทต ง ไมวาจะเปนสวนหนงของ

ธนาคารหรอไมกตาม

• เอกสารทนามากลาวอางไมมความเกยวของกบธรกจของธนาคารแตอยในททางานของ

ผบรหาร หรอการหลกเลยงการตอบคาถามทเกยวกบเอกสารเหลานน

การขโมยเงนรบฝากหรอเงนลงทนของลกคา • ลกคาทบญชไมมการเคลอนไหว แตตดตอกบธนาคารเปนครงคราว

• ไมมการแกไขปญหาการรองเรยนของลกคาเปนรายบคคลหรอไมมการสอบทานบญชทไมม

การเคลอนไหว

ปจจยเสยงในการทจรตทเกยวกบวงจรการซอขาย

การทาธรกรรมทผดไปจากธรกรรมปกตในตลาด และการทาธรกรรมกบผทเกยวของ • ไมมการตรวจสอบราคาทตกลงทาการซอขายอยางทนททนใด

• การทาธรกรรมในระดบทไมปกตกบคสญญารายใดรายหนงเปนพเศษ

การตดสนบนนายหนา • การทาธรกรรมในระดบสงกบนายหนารายใดรายหนงเปนพเศษ

• การมแนวโนมทผดปกตในการจายคานายหนา

การทาธรกรรมทเปนเทจ

• การยกเลกธรกรรมเปนจานวนทมนยสาคญ

• การมมลคาทสงเกนกวาปกตของรายการทไมสามารถสงมอบได

การไมบนทกการทาธรกรรม • การสรางกาไรในระดบทสงโดยคคารายใดรายหนงเปนพเศษจากกลยทธทวางไว

• การมเอกสารยนยนการซอขายจากคสญญาทไมสามารถจบคไดเปนจานวนทมนยสาคญ




63

การลาชาในการจดสรรธรกรรม

• ไมมการประทบเวลาในใบบนทกธรกรรม หรอไมมการสอบทานเวลาในการลงบญช

• การเปลยนแปลงแกไข หรอเขยนทบรายละเอยดในเอกสารการทาธรกรรม

การใชบญชทถกระงบไวในทางทผด

• การมแนวโนมทผดปกตในบญชทถกระงบไว

• การมการจดเตรยมและการออกรายงานการเงนทเปนพเศษ

การบนทกบญชผดพลาด

• ไมมรายละเอยดของนโยบายและแนวทางในการประเมนราคา

• การมแนวโนมทผดปกตในมลคาของบญชใดบญชหนงเปนพเศษ

ปจจยเสยงในการทจรตทเกยวกบวงจรการใหกยม

การใหกยมแกผกยมทไมมตวตน หรอการทาธรกรรมกบบรษททเกยวของ

• แฟมการกยมเงนทบาง มขอมลทางการเงนโดยคราว และไมสมบรณ เอกสารมคณภาพตา

และมการกลาวอางทไมสมเหตสมผลของผบรหารวา ผกยมมฐานะทางการเงนทด และมความ

นาเชอถอทางเครดตทด

• การประเมนราคาทปรากฏวาสงเกนจรง การใชผประเมนจากภายนอกทอยในพนททมกไดรบ

อนญาตจนเปนปกต หรอการใชผประเมนรายเดยวกนสาหรบคาขอกเงนหลายรายการ

• การขยายหรอปรบระยะเวลาการกยมอยางเกนพอใหผกยมเมอผกยมทาผดสญญา

การเปลยนรปของเงนรบฝาก หรอการใหกยมแบบ Back-to-back Lending

เงนรบฝากทฝากโดยธนาคารแหงหนงซงนามาใชในเปนหลกประกนการกยมโดยระบชอพนกงานท

กระทาการทจรตของธนาคารแหงแรกเปนผทไดรบผลประโยชนเปนและพนกงานผนปกปดความ

จรงวามเงนรบฝากเปนหลกประกน

• การคาประกนของเงนรบฝาก (ไดจากเอกสารการยนยนทกาหนดใหตองมการเปดเผยขอมล

การคาประกนนน)

• เอกสารทอยในแฟมขอมลทอยนอกสถานทเกบแฟมขอมลปกต แตอยในททางานของกรรมการ

หรอผบรหารระดบสง เงนรบฝากทมการตออายอยางตอเนองแมแตเมอมปญหาดานสภาพ

คลอง

การใชบรษทตวแทน หรอการทาธรกรรมกบบรษททเกยวของ

• โครงสรางซบซอนทถกปกปดไวเปนความลบ

• ลกคาหลายรายทมชองทางการตดตอทางเดยวกนและดาเนนการโดยพนกงานเพยงรายเดยว

• หางหนสวนจากดทจากดความรบผดชอบในหน สน แตไมมการเปดเผยขอมลทงหมดของ

เจาของ หรอมโครงสรางการเปนเจาของรวมกนทซบซอน




64

การตดสนบน และการรบอามสสนจาง

• การมธรกรรมจานวนมากทถกทาขนโดยเจาหนาทสนเชอคนใดคนหนง

• การใหการรบรองอยางเตมทจากกรรมการหรอเจาหนาทสนเชอ แตขาดขอมลหรอเอกสารใน

แฟมสนเชอ

• สญญานของการเกดจดออนในการควบคมดานเอกสาร เชน การใหเงนใหกยมกอนเอกสาร

ครบถวน

การใชบรษททคลายกน

(บรษททอยภายใตการควบคมของกรรมการหรอผถอหนกลมเดยวกน)

• การชาระหนในระยะเวลาอนสนซงเกดขนโดยไมคาดคดของสนเชอทมปญหากอนสนงวดหรอ

กอนผสอบบญชเขาพบ หรอการใหกยมใหมโดยไมคาดคดในชวงใกลสนงวด

• การเปลยนแปลงลกษณะการดาเนนธรกจกบบรษททเกยวของ

การเปลยนรปของเงนทน

(วธการทใชในการปกปดการใชเงนทนของธนาคารเพอนาไปจายคนเงนใหกยม)

• เงนใหกยมทจดเปนหนทดในระยะเวลาอนสนกอนสนงวดหรอกอนผสอบบญชเขาพบ

• การทาธรกรรมกบบรษททอยในกลมเดยวกนหรอบรษทรวม โดยมวตถประสงคในการทา

ธรกรรมทไมชดเจน

• การขาดการวเคราะหกระแสเงนสดเพอสนบสนนสมมตฐานในการสรางรายไดและ

ความสามารถในการจายชาระหนของผกยม

การปลอมแปลง และการใหขอมลทผดในเอกสารการขอกยมเงน หรอการวางหลกประกนซาซอน

หรอการทจรตในการประเมนราคา หรอการปลอมแปลงหรอการใชหลกประกนทไมมราคา

• ไมมการประเมนราคาถงสถานทของผกยม หรอผกยมไมไดเขาพบ

• การมความยากลาบากในการหาหลกฐานยนยนในหนงสอรบรองของบคคลใดบคคลหนง

เอกสารไมสอดคลองกนหรอไมครบถวน และไมสอดคลองกบขอมลสวนบคคล

• ผประเมนราคาจากภายนอกทไมไดอยในพนททสนทรพยนนตงอย

• ผกยมเปนผขอใหมการประเมนราคาและรบผลการประเมนราคานนแทนผใหกยม

• การขาดการพสจนเรองสทธในการครอบครองสนทรพยเพอพสจนความมตวตนและสทธใน

สนทรพยนน

• การขาดการควบคมหลกประกนทตองมการครอบครองตวสนทรพยเพอคาประกนเงนใหกยม

(เชน เครองเพชร พนธบตรทจายใหผถอ หรองานศลปะ)




65


ตวอยางของการพจารณาการควบคมภายในและวธการตรวจสอบเน อหาสาระใน 2 สวนหลก

ของการดาเนนงานของธนาคาร

1. การควบคมภายในและวธการตรวจสอบเนอหาสาระทจะกลาวถงตอไปน ไมไดเปนรายละเอยด

ของการควบคมภายในหรอการตรวจสอบทควรตองดาเนนการ หรอไมไดเปนขอกาหนดขนตาท

ตองม แตเปนแนวทางการควบคมและวธการตรวจสอบทผสอบบญชตองพจารณาเมอเขา

ตรวจสอบใน 2 สวนน

(ก) การบรหารเงนและการทาธรกรรมเพอการคา และ

(ข) การใหกเงนและการจายเงนลวงหนา

การบรหารเงนและการทาธรกรรมเพอการคา

บทนา

2. การทาธรกรรมการบรหารเงน ในทนหมายถง การทาธรกรรมทกประเภททเกยวกบการซอ

การขาย การยม และการใหยมตราสารการเงน ซงตราสารการเงน อาจหมายถง หลกทรพย

ตราสารทางตลาดเงน หรออนพนธทางการเงน โดยธนาคารอาจทาธรกรรมดงกลาวเพอ

ประโยชนของตนเอง (เชน เพอปองกนความเสยง) หรอเพอตอบสนองความตองการของลกคา

และธนาคารยงมการทาธรกรรมเพอการคาอกไมมากกนอย ซงการทาธรกรรมเพอการคา อาจ

หมายถง การซอหรอการขาย (หรอการออกจาหนายและการทาใหส นสด) ตราสารการเงน

(รวมถง ตราสารอนพนธ) โดยมวตถประสงคเพอสรางกาไรจากการเปลยนแปลงในราคาตลาด

(เชน อตราแลกเปลยน อตราดอกเบ ย ราคาตราสารทน) ในชวงระยะเวลาหนง โดยธนาคารจะ

บรหารหรอควบคมการบรหารเงนบนพนฐานของความเสยงทเกยวของมากกวาบนพนฐานของ

ชนดของตราสารการเงนทมอย ซงโดยปกตแลวผสอบบญชจะใชวธเดยวกนเพอใหไดมาซง

หลกฐานการสอบบญช แนวปฏบตงานสอบบญช รหส 1012 ไดใหแนวทางในการตความการ

สอบบญชตราสารอนพนธทธนาคารไดรบมาในฐานะทเปนผซอ

การพจารณาการควบคมภายใน

3. โดยทวไปแลว การทาธรกรรมการบรหารเงนจะถกบนทกโดยระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ซง

ความเสยงทจะเกดความผดพลาดในการประมวลผลธรกรรมนนคอนขางตาหากประมวลผล

ดวยระบบทเชอถอได ดงนนผสอบบญชตองทดสอบวา การควบคมและกระบวนการทางาน

หลกทมอยนนมประสทธผลจรง กอนประเมนวาระดบความเสยงทมอยและความเสยงของการ

ควบคมอยในระดบตา รายการตอไปนเปนตวอยางการควบคมการทาธรกรรมการบรหารเงน

ซงรวมถงการควบคมความเสยงในการดาเนนธรกจของธนาคาร แตไมไดแสดงถงการควบคม




66

ทแสดงใหเหนถงความเสยงในการตรวจสอบ และการควบคมททดสอบโดยผสอบบญชเพอ

ประเมนระดบของความเสยงสบเนองและความเสยงของการควบคม

ตวอยางคาถามทเกยวกบการควบคม

การควบคมดานกลยทธ

4. ผทมหนาทรบผดชอบไดจดใหมนโยบายอยางเปนทางการสาหรบการทาธรกรรมการบรหาร

เงนของธนาคารในเรองตอไปนหรอไม

• ธรกรรมทไดรบอนญาตและผลตภณฑทธนาคารสามารถซอขายเพอตนเองหรอเพอ

บคคลอน โดยแยกตามผลตภณฑหรอความเสยง

• ตลาดทสามารถทาธรกรรมเพอการคาได ซงอาจเปนการทาธรกรรมในตลาดในระดบ

ภมภาค หรอการทาธรกรรมนอกตลาด (over-the-counter, OTC) กบการทาธรกรรม

ในตลาดแลกเปลยน (exchange)

• กระบวนการในการวด การวเคราะห การดแลตดตาม และการควบคมความเสยง

• ขนาดของฐานะความเสยงทไดรบอนญาต หลงคานงถงความเสยงทสามารถยอมรบได

• ระดบของเพดานการทาธรกรรม และกระบวนการทจะใชดาเนนการหากปรมาณ

ธรกรรมททาขนจรงเกนกวาเพดานการทาธรกรรมทไดรบอนญาต

• กระบวนการตางๆ รวมถงการจดทาเอกสาร ท ตองถอปฏบตกอนการนาเสนอ

ผลตภณฑหรอธรกรรมใหม

• ประเภทและความถของการรายงาน และผทมหนาทรบผดชอบ

• ตารางเวลา และความถในการสอบทาน ปรบปรง และอนมตนโยบาย

การควบคมดานปฏบตการ

5. มการแบงแยกหนาทอยางเหมาะสมระหวางหนวยงานธรกจ (front office) และ หนวยงาน

สนบสนน (back office) หรอไม

6. Front office หรอหนวยงานทางธรกจ สามารถทากจกรรมตอไปนไดโดยอสระหรอไม

• การยนยนการทาธรกรรม

• การบนทกและกระทบยอดฐานะและผลการทาธรกรรม

• การประเมนราคาธรกรรม หรอการพสจนราคาตลาด โดยอสระ

• การสงมอบตามการทาธรกรรม




67

7. มการลงเลขทลวงหนาสาหรบในใบบนทกธรกรรม (กรณทไมมลงเลขทโดยอตโนมต) หรอไม

8. ธนาคารมแนวทางทพงปฏบตสาหรบเจาหนาทททาธรกรรม โดยมการระบในเรองตอไปน

หรอไม

• การหามเจาหนาทททาธรกรรม ทาธรกรรมเพอตนเอง

• การจากดการรบของขวญหรอกจกรรมบนเทง

• การรกษาความลบของขอมลลกคา

• การระบคสญญาทไดรบอนญาตใหทาธรกรรมได

• กระบวนการทจะใหผบรหารสอบทานการทาธรกรรมของเจาหนาทททาธรกรรม

9. นโยบายการจายผลตอบแทนถกจดทาข นเพอหลกเลยงการสรางแรงจงใจใหมการรบความ

เสยงทสงเกนควรหรอไม

10. การออกผลตภณฑใหมถกทาขนหลงไดรบอนญาต และมกระบวนการรองรบและมระบบการ

ควบคมความเสยงทเหมาะสมเพยงพอเทานนหรอไม

เพดานการทาธรกรรมและการทาธรกรรมเพอการคา

11. ธนาคารมการกาหนดเพดานการทาธรกรรมทรดกม เพอควบคมความเสยงดานตลาด ดาน

เครดต และดานสภาพคลองสาหรบทงองคกร หนวยธรกจ และเจาหนาทททาธรกรรมแตละ

คนหรอไม ตวอยางเพดานการทาธรกรรมทใชกนทวไป เชน เพดานธรกรรมตามสญญา

notional or volume limits (ตามสกลเงนหรอตามคสญญา) เพดานการหยดรบรผลขาดทน

เพดานเวลา (gap or maturity limit) เพดานการสงมอบ (settlement limit) และ เพดานคา

VaR (value at risk limit) (สาหรบทงความเสยงดานตลาดและดานเครดต)

12. เพดานความเสยงแตละประเภทสอดคลองกบเพดานการทาธรกรรมโดยรวมของธนาคาร

หรอไม

13. เจาหนาทททาธรกรรมทงหมดรบทราบเพดานการทาธรกรรมของตนและปฏบตตามนน

หรอไม ธรกรรมใหมททาขนมวตถประสงคเพอลดเพดานธรกรรมทมอยโดยทนทหรอไม

14. มกระบวนการในการจดการกบฐานะทสงเกนกวาเพดานดารทาธรกรรมทกาหนดหรอไม

การวดและการบรหารความเสยง

15. มหนวยงานทเปนอสระททาหนาทบรหารความเสยง (บางครงถกเรยกวา middle office) สาหรบ

การวด การตดตาม และการควบคมความเสยงหรอไม มการรายงานโดยตรงไปสผทมหนาท

รบผดชอบและผบรหารระดบสงหรอไม




68

16. มการใชวธการใดในการวดความเสยงทเกดจากการทาธรกรรมเพอการคา (เชน เพดานฐานะ

ธรกรรม เพดานความออนไหวของฐานะธรกรรม เพดานคา VaR เปนตน)

17. การควบคมและระบบบรหารความเสยงเพยงพอทจะรองรบปรมาณธรกรรม ความซบซอน

และความเสยงของการทาธรกรรมการบรหารเงนหรอไม

18. ระบบการวดความเสยงครอบคลมพอรตทงหมด ผลตภณฑทงหมด และความเสยงทงหมด

หรอไม

19. มการจดทาเอกสารไวอยางเหมาะสมสาหรบทกสวนประกอบในระบบบรหารความเสยง

(วธการ การคานวณ และคาตวแปร) หรอไม

20. มการประเมนราคามลคาของพอรตเพอการคาทงหมดและมการคานวณฐานะความเสยง

อยางนอยเปนรายวนสาหรบธรกรรมเพอการคาอยางสมาเสมอหรอไม

21. แบบจาลอง วธการ และสมมตฐานในการบรหารความเสยง ทใชวดความเสยงและกาหนด

เพดานการทาธรกรรมถกประเมน จดทาเปนเอกสาร และปรบปรงอยางตอเนองและ

สมาเสมอ เพอสอบทานคาตวแปรตางๆ หรอไม

22. มการวเคราะหและทดสอบสถานการณวกฤตหรอสถานการณจาลองทเลวราย (worse case

scenario) (เพอคานงถงเหตการณในตลาดทอาจสงผลในทางลบ เชนการเปลยนแปลงหรอ

ความผนผวนของราคาทผดปกต ตลาดขาดสภาพคลอง หรอการทคสญญาหลกไมสามารถทา

ตามสญญาได) หรอไม

23. ผบรหารไดรบการรายงานทเปนประโยชนในเวลาทเหมาะสมหรอไม

การยนยนการทาธรกรรม

24. ธนาคารมการจดทาเอกสารกระบวนการตางๆ ทใชเพอประโยชนในเรองตอไปน เปนลาย

ลกษณอกษรหรอไม

• เพอใชสาหรบการสงใบยนยนการทาธรกรรมทมการจดทาเลขทลวงหนาใหแตละ

คสญญาสาหรบทกธรกรรมททาโดยเจาหนาทททาธรกรรม

• เพอใชสาหรบการรบใบยนยนการทาธรกรรมทกธรกรรม และนามาจบคกบสาเนาใบ

บนทกธรกรรมภายในทมการจดทาเลขทลวงหนา

• เพอใชสาหรบการเปรยบเทยบลายมอชอในใบยนยนการทาธรกรรมทไดรบมากบ

ตวอยางลายมอชอทมอย




69

• เพอใชสาหรบการรบใบยนยนการทาธรกรรมทกธรกรรมทไดรบมาโดยไมมใบบนทก

ธรกรรมภายใน

• เพอใชสาหรบการตดตามความแตกตางของใบยนยนการทาธรกรรมทไดรบมาแตละใบ

การสงมอบตามการทาธรกรรม

25. มการจดทาคาแนะนาในการสงมอบเพอแลกเปลยนกบคสญญาเปนลายลกษณอกษรโดยผาน

ทางใบยนยนการทาธรกรรมทสงออกและทไดรบมาหรอไม

26. มการเปรยบเทยบคาแนะนาในการสงมอบกบสญญาหรอไม

27. การสงมอบถกดาเนนการโดยผทมอานาจหนาทซงเปนอสระจากผททาธรกรรมและบนทกการ

ทาธกรรม บนพนฐานของการมอานาจหนาทและมคาแนะนาเปนลายลกษณอกษรหรอไม

28. ตารางการสงมอบทงหมด (ทงการรบเงนและการจายเงน) ไดถกแจงเปนลายลกษณอกษรให

หนวยงานททาหนาทสงมอบตามการทาธรกรรมเปนรายวน เพอใหสามารถตรวจสอบและ

ตดตามคาขอสงมอบธรกรรมทซาซอนหรอการรบเงนทผดพลาดไดอยางทนทวงทหรอไม

29. การบนทกบญชถกทาขนหรอตรวจสอบจากเอกสารประกอบททาโดยเจาหนาทปฏบตการดาน

อนทไมใชเจาหนาททรบผดชอบในการดแลสญญาทยงไมสมบรณหรอเจาหนาททรบผดชอบ

ดแลดานเงนสดหรอไม

การบนทกรายการธรกรรม

30. มการจดทารายงานการยกเวน สาหรบการทาธรกรรมเกนกวาเพดานการทาธรกรรมทกาหนด

ไว การเพมขนอยางรวดเรวของปรมาณธรกรรมเพอการคาโดยเจาหนาทททาธรกรรม ลกคา

หรอคสญญารายใดรายหนง การทาธรกรรมทมอตราตามสญญาผดไปจากปกตหรอไม

ธรกรรมในลกษณะดงกลาวไดรบการตดตามอยางทนทวงทและโดยอสระจากเจาหนาทททา

ธรกรรมหรอไม

31. ธนาคารมการจดทาเอกสารกระบวนการตางๆ เปนลายลกษณอกษรทกาหนดใหตอง

ดาเนนการในเรองตอไปนหรอไม

• การบนทกบญชสาหรบใบบนทกธรกรรมทางการคาทงทถกใชแลวและยงไมไดถกใช

ทงหมด

• การเกบบนทกรายการบญชโดยทนทโดยผทเปนอสระจากการทาธรกรรมทงหมด

รวมถงการจดใหมกระบวนการระบและแกไขปรบปรงธรกรรมทถกปฏเสธจากคสญญา

• การกระทบยอดฐานะของธรกรรมและกาไรของเจาหนาทททาธรกรรมเปนรายวนกบ

การบนทกบญช รวมถงการตรวจสอบในรายการทแตกตางกนทงหมดโดยทนท




70

• การรายงานใหกบผบรหารอยางสมาเสมอ โดยมรายละเอยดทเหมาะสมทจะทาให

ผบรหารสามารถตดตามการทาธรกรรมตามเพดานการทาธรกรรมทกาหนดได

32. มการกระทบยอดบญชเงนรบฝากทธนาคารในตางประเทศ และ เงนรบฝากจากธนาคารใน

ตางประเทศ อยางสมาเสมอโดยผทเปนอสระจากหนวยงานททาหนาทสงมอบตามการทาธรกรรม

หรอไม

33. มการสอบทานบญชทพกไว อยางสมาเสมอหรอไม

34. ธนาคารมระบบบญชทสามารถจดทารายงานทแสดงใหเหนอตราปจจบน อตราลวงหนา ฐานะ

คงคาง และฐานะรวม สาหรบผลตภณฑทางการเงนทแตกตางกนหรอไม เชน

• รายงานตามการซอ การขาย ตามสกลเงน

• รายงานตามระยะเวลาครบกาหนด ตามสกลเงน และ

• รายงานตามคสญญา ตามสกลเงน

35. มการประเมนมลคาฐานะคงคางตามกาหนดเวลา เชน รายวน เพอแสดงมลคาปจจบนตาม

อตราตลาดหรออตราทไดรบจากแหลงขอมลทเปนอสระหรอไม

วธการตรวจสอบทวไป

36. วธการตรวจสอบบางอยางสามารถนาไปใชกบการตรวจสอบสภาวะแวดลอมของการทาธรกรรม

การบรหารเงนได เพอใหเขาใจสภาวะแวดลอมน ผสอบบญชตองเขาใจในเรองตอไปนตงแต

ตน

• สดสวน ปรมาณ ความซบซอน และความเสยงของการทาธรกรรมการบรหารเงน

• ความสาคญของการทาธรกรรมการบรหารเงนเมอเทยบกบธรกจดานอนของธนาคาร

• กรอบของการทาธรกรรมการบรหารเงน และ

• โครงสรางองคกรของการทาธรกรรมการบรหารเงน

37. เมอผสอบบญชเขาใจถงสภาวะแวดลอมแวดลอมของการทาธรกรรมการบรหารเงน และมการ

ทดสอบการควบคมจนไดผลเปนทพอใจแลว โดยปกตผสอบบญชจะประเมน

• ความถกตองของการเกบบนทกขอมลธรกรรมททาขนในระหวางงวด รวมถงกาไรและ

ขาดทนทเกยวของ โดยอางองตามใบบนทกและใบยนยนการทาธรกรรม

• ความครบถวนของธรกรรมและการกระทบยอดทเหมาะสมของฐานะคงคางระหวาง

front office กบระบบบญชเมอสนงวด

• ฐานะคงคางทมอยโดยตรวจสอบจากการยนยนทาธรกรรมจากบคคลทสามในระหวาง

งวดหรอเมอสนงวด




71

• ความเหมาะสมของอตราแลกเปลยน อตราดอกเบ ย หรออตราตลาดอางองอนๆ ทใช

ในการทาธรกรรม ในวนสนป เพอคานวณผลกาไรหรอขาดทนทยงไมรบร จากการทา

ธรกรรม

• ความเหมาะสมของแบบจาลองทใชในการประเมนราคา และสมมตฐานตางๆ ทใชใน

การกาหนดมลคายตธรรมของตราสารการเงนคงคางทมอยตอนสนงวด และ

• ความเหมาะสมของนโยบายบญชโดยเฉพาะทใชในการรบร รายได และการแบงแยก

ระหวางตราสารทใชเพอปองกนความเสยงหรอใชเพอการทาธรกรรมเพอการคา

38. ประเดนทเกยวของกบดานปฏบตการของการบรหารเงนทอาจทาใหความเสยงของการ

ตรวจสอบเพมขน มดงน

การเปลยนแปลงในผลตภณฑหรอกจกรรมตางๆ

39. ความเสยงเฉพาะอยางมกเกดขนเมอมการนาเสนอผลตภณฑหรอกจกรรมใหมๆ ดงนนในการ

พจารณาความเสยงทเกดขน ผสอบบญชตองหาวธทจะทาใหสามารถยนยนไดวา ธนาคารไดม

การจดเตรยมกระบวนการตางๆ ทเกยวของไวแลว ซงโดยทวไปธนาคารควรเรมตนทากจกรรม

ใหมๆ เมอมความมนใจวา รายการธรกรรมใหมๆ นน จะสามารถดาเนนการไดอยางราบรน

โดยมระบบการควบคมและระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเกยวของรองรบอยางเตมท (หรอม

ระบบสนบสนนรองรบ) รวมทงมการจดทากระบวนการทเกยวของตางๆ ไวเปนเอกสารหลกฐาน

ทงนผสอบบญชตองพจารณาตราสารการเงนใหมๆ ทนามาเสนอซอขายดวยความระมดระวง ซง

ผสอบบญชจะตองไดรบรายการผลตภณฑใหมๆ ทงหมดทนาเสนอในระหวางงวด (หรอรายการ

ตราสารการเงนใหมๆ ทงหมดทไดทาธรกรรมไปแลว) และจากขอมลทไดรบนน ผสอบบญช

ตองรวบรวมขอมลความเสยงทเกยวของทงหมดและตองสามารถยนยนความนาเชอถอของ

ระบบการควบคมภายในและระบบบญชได

การไววางใจผเชยวชาญดานคอมพวเตอร

40. จากปรมาณของธรกรรมทเกดขน ธนาคารเกอบทงหมดจะใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศใน

การรองรบการทาธรกรรมทงวงจร ดงนนเนองจากความซบซอนของระบบและกระบวนการ

ตางๆ ทเกยวของ ผสอบบญชจงตองพงพาผเชยวชาญดานเทคโนโลยสารสนเทศในดานทกษะ

และความรทจะใชในการทดสอบระบบและยอดคงเหลอของบญชทเกยวของอยางเหมาะสม

วตถประสงคของการทาธรกรรม

41. ผสอบบญชตองพจารณาการถอครองฐานะเพอการเกงกาไรในตราสารการเงนหรอเพอการ

ปองกนความเสยงจากธรกรรมอนๆ ของธนาคาร ซงวตถประสงคของการทาธรกรรมไมวาจะ

เพอการปองกนความเสยงหรอเพอการคาควรถกกาหนดตงแตเรมทาธรกรรมเพอใหสามารถ




72

กาหนดวธการทางบญชทตองนามาใช และในกรณของการทาธรกรรมเพอการปองกนความ

เสยง ผสอบบญชควรพจารณาถง วธการบญชทเหมาะสม การนาเสนอธรกรรม และการจบค

สนทรพยหรอหนสน ตามขอกาหนดทางบญชทเกยวของ

กระบวนการประเมนราคา

42. ตราสารการเงนทเปนรายการนอกงบดลจะถกประเมนราคาโดยการใชราคาตลาด หรอราคา

ยตธรรม ยกเวนตราสารการเงนทใชเพอการปองกนความเสยงทแมบทการรายงานทางการเงน

หลายฉบบกาหนดใหตองประเมนราคาโดยใชวธเดยวกนกบการประเมนราคารายการอางองท

ปองกนความเสยง ทงนในกรณทตราสารการเงนนนไมมราคาตลาด แบบจาลองทางการเงน

ธนาคารทใชกนอยางแพรหลายอาจถกนามาใชในการกาหนดมลคายตธรรมของตราสารการเงน

นนแทน นอกจากนในหลายประเทศยงกาหนดใหตองมการเปดเผยขอมลความเสยงทอาจ

เกดข นเพมเตมจากการเปดเผยขอมลมลคาตามสญญาของฐานะทมอย ตวอยางเชน มลคา

เทยบเทาความเสยงดานเครดต และราคาเปลยนแทนของตราสารการเงนทมอย

43. โดยปกตแลวผสอบบญชจะทาการทดสอบแบบจาลองการประเมนราคาทใช รวมถงการทดสอบ

การควบคมสภาพแวดลอมดานปฏบตการ และตองพจารณาวา รายละเอยดของสญญาแตละ

ฉบบ อตราทใชในการประเมนราคา และสมมตฐานตางๆ นามาใสเขาไปในแบบจาลองนนอยาง

เหมาะสม แตเนองจากตราสารหลายประเภทไดถกพฒนาขนเมอไมนานมาน ผสอบบญชจง

ตองใหความสนใจเปนพเศษกบการประเมนราคาตราสารนน ซงจะตองพจารณาถงปจจย


• อาจไมมตวอยางทางกฎหมาย ของขอบเขตของสญญาอางองมากอน ซงทาใหยากตอ

การประเมนการบงคบใชตามกฎหมายของขอบเขตสญญานน

• บคลากรทเปนผบรหารทมความคนเคยกบความเสยงสบเนองของตราสารดงกลาวนน

อาจมอยนอยมาก ซงอาจทาใหความเสยงทจะเกดการนาเสนอขอมลทขดตอขอเทจจรง

มากข น และมความยงยากมากข นทจะกาหนดการควบคมเพอปองกนไมใหเกดการ

นาเสนอขอมลทขดตอขอเทจจรง หรอตรวจพบและแกไขรายการดงกลาวไดอยาง

ทนเวลา

• ตราสารบางประเภทไมเคยมมากอนตลอดชวงวงจรทางเศรษฐกจ (ไมวาจะเปนชวงท

ตลาดอยในภาวะขาขนหรอขาลง ชวงอตราดอกเบ ยสงหรอตา หรอชวงทราคาหรอการ

ซอขายมความผนผวนสงหรอตา) ดงนนจงอาจเปนการยากทจะประเมนราคาไดแนนอน

เมอเทยบกบตราสารทมมาอยกอนแลว ในขณะเดยวกนการประมาณคาสมพนธระหวาง

ราคาของตราสารนนกบตราสารทธนาคารใชหกกลบเพอปองกนความเสยงอาจทาไดยาก





73

• แบบจาลองทใชในการประเมนราคาตราสารนนอาจไมสามารถใชงานไดในภาวะทตลาด

ไมไดอยภายใตเงอนไขปกต

44. ยงไปกวานนผสอบบญชตองพจารณาความจาเปนและความเพยงพอของการกนสารองสาหรบ

ตราสารการเงนนน เชน การกนสารองสาหรบความเสยงดานสภาพคลอง การกนสารองสาหรบ

ความเสยงของแบบจาลอง และเงนสารองสาหรบความเสยงดานปฏบตการ ทงนความซบซอน

ของตราสารบางประเภทตองอาศยความร เฉพาะดาน ซงหากผสอบบญชไมมความเชยวชาญ

หรอความสามารถทจะดาเนนการตรวจสอบตามทจาเปนในดานดงกลาวแลว ผสอบบญชตอง

อาศยคาแนะนาจากผเชยวชาญทเหมาะสม

45. ประเดนทผสอบบญชตองใหความสนใจเปนพเศษ คอ ธรกรรมททาในอตราทอยนอกเหนอจาก

อตราตลาดทมอยทวไป ซงมกซอนความเสยงทจะเกดผลขาดทนหรอการกระทาทจรตไว ซง

โดยปกตแลวธนาคารจะตองมกลไกทสามารถตรวจจบธรกรรมทอยนอกเหนอเงอนไขปกตของ

ตลาดได และผสอบบญชตองมหลกฐานตรวจสอบทเหมาะสมในเรองของความนาเชอถอของ

หนวยงานททาหนาทน รวมทงตองพจารณาสอบทานตวอยางของธรกรรมประเภทนดวยเชนกน

การใหกยมและการใหเงนลวงหนา

บทนา

46. เอกสารหารอเรอง “หลกการของการบรหารความเสยงดานเครดต” ทออกโดยคณะกรรมการ

Basel ในสวนของการกากบดแลสถาบนการเงน ไดระบไววา นยามอยางงายของความเสยงดาน

เครดต คอ โอกาสทธนาคารผกยมหรอคสญญาจะผดนดชาระภาระผกพนตามททาไวตาม

สญญา

47. การใหกยมและการใหเงนลวงหนาเปนตนกาเนดหลกของความเสยงดานเครดตของธนาคาร

โดยสวนใหญ เนองจากเงนใหกยมและเงนลวงหนาเปนสนทรพยทสาคญของธนาคารและเปน

สวนทสรางรายไดสงทสดใหกบธนาคาร ปจจยทสาคญทสดในการใหกยม คอ ปรมาณความ

เสยงดานเครดตทเกยวของกบกระบวนการใหกยม สาหรบการใหกยมรายหนงๆ ความเสยง

ดานเครดตจะเกยวของกบความสามารถและความตงใจในการจายชาระหนของผก และนอกเหนอ

ไปจากการใหกยมแลว แหลงของความเสยงดานเครดตจะรวมถง การรบรอง การทาธรกรรม

ระหวางธนาคาร การคาระหวางประเทศ การทาธรกรรมอตราแลกเปลยน สญญาซอขาย(ฟวเจอร)

ลวงหนา สญญาแลกเปลยน พนธบตร ตราสารทน สทธ และสวนขยายของการภาระผกพน

หรอการคาประกน และการสงมอบธรกรรม




74

48. ความเสยงดานเครดตเปนสาเหตหลกของปญหาทรนแรงของธนาคาร ซงเกยวของโดยตรงกบ

ความไมเขมงวดในมาตรฐานการใหเครดตแกผกยมหรอคสญญา การขาดความชานาญในการ

ใหสนเชอ การมระบบบรหารความเสยงในพอรตทไมมประสทธภาพ และการขาดการเอาใจ

ใสในสภาวะเศรษฐกจทเปลยนแปลงไปซงอาจนาไปสความเสอมถอยของคณภาพเครดตของ

คสญญาของธนาคาร การบรหารความเสยงดานเครดตทมประสทธผลเปนองคประกอบท

สาคญของระบบบรหารความเสยงทรดกมซงมความจาเปนตอความสาเรจในระยะยาวของ

ธนาคาร ในการบรหารความเสยงดานเครดตนนธนาคารควรพจารณาระดบของความเสยงทม

อยทงในสวนของเครดตของตวบคคลและธรกรรม รวมถงพอรตของสนทรพยทงหมด ทงน

ธนาคารจาเปนตองวเคราะหความเสยงระหวางความเสยงดานเครดตและความเสยงดานอน


ตวอยางคาถามทเกยวกบการควบคม

49. ความเสยงดานเครดตเกดขนจากคณลกษณะของผกยมและจากลกษณะโดยทวไปของฐานะ

ธรกรรมนน ซงระดบของความเสยงดานเครดตเกดจาก ความนาเชอถอดานเครดต ประเทศท

เกดการทาธรกรรม และลกษณะธรกจของผกยมเงน รวมถงวตถประสงคและความปลอดภย

หรอความมนคงของฐานะธรกรรม

50. บทบาทหนาททางดานเครดตสามารถแบงออกไดเปนประเภทตาง ๆ ดงน

(ก) การใหเงนใหกยมและการเบกจายเงน

(ข) การตดตามเงนใหกยม

(ค) การเกบเงนใหกยม

(ง) การสอบทานและประเมนผลตามกาหนดเวลา

การใหเงนใหกยมและการเบกจายเงน

51. ธนาคารไดรบใบคารองขอกยมเงนทมขอมลครบถวนและเพยงพอ รวมถงมงบการเงนของผ

กยม แหลงทมาของเงนทจะจายคนเงนใหกยม และวตถประสงคของการใชเงนหรอไม

52. ธนาคารมแนวทางทเปนลายลกษณอกษรทจะใชเปนเกณฑในการประเมนใบคารองขอกยม

เงนหรอไม (เชน การจายชาระดอกเบย สวนตางดอกเบยทตองการ อตราสวนหนสนตอทน)

53. ธนาคารไดรบรายงานการใหเงนใหกยมและมการพจารณาความสามารถของผทคาดวาจะกยม

โดยอสระหรอไม

54. ธนาคารมกระบวนการทจะทาใหแนใจวาสามารถระบการใหเงนใหกยมแกผทเกยวของได

หรอไม




75

55. มการวเคราะหขอมลดานเครดตของลกคาทเหมาะสม รวมถงแหลงทมาของการใหบรการ

กยมและการจายคนเงนใหกยมหรอไม

56. เพดานการอนมตเงนใหกยมขนอยกบประสบการณของเจาหนาทสนเชอหรอไม

57. ในกรณทมการใหเงนใหกยมเกนกวาเพดานทกาหนด ตองมการขออนมตจากคณะกรรมการ

สนเชอหรอคณะกรรมการธนาคารหรอไม

58. มการแบงแยกอานาจหนาทและความรบผดชอบทเหมาะสมระหวางการทาหนาทอนมตเงนให

กยม และการตดตามการเบกจายเงนใหกยม การเกบเงนใหกยม และการสอบทานเงนใหกยม

หรอไม

59. มการตรวจสอบความเปนเจาของของหลกประกนและบรมสทธในดอกเบยของตราสารหรอไม

60. ธนาคารมการจดการใหผกยมลงนามในเอกสารทสามารถบงคบไดตามกฎหมายเพอเปน

หลกฐานในการจายชาระคนเงนใหกยมหรอไม

61. มการตรวจสอบการคาประกนเพอใหมนใจวาสามารถบงคบตามกฎหมายไดหรอไม

62. เอกสารประกอบใบคารองขอกยมเงนไดรบการสอบทานและอนมตจากพนกงานทเปนอสระ

จากเจาหนาทสนเชอหรอไม

63. มการควบคมเพอใหมนใจวา มการจดลงทะเบยนหลกประกนอยางเหมาะสมหรอไม (เชน ม

การบนทกสทธในการครอบครองกบหนวยงานของรฐหรอไม)

64. มการเกบรกษาธนบตร หลกประกน และเอกสารประกอบตางๆ อยางเพยงพอหรอไม

65. มการควบคมเพอใหมนใจวา มการบนทกการเบกเงนใหกยมอยางทนทหรอไม

66. มการควบคมเพอใหมนใจวา การใชเงนใหกยมของผกยมนนเปนไปตามวตถประสงคของการ

ขอกยมเงนหรอไม

การตดตามเงนใหกยม

67. มการจดทางบทดลองและกระทบยอดกบบญชคมโดยพนกงานทไมไดเปนผจดทาและบนทก

รายการเงนใหกยมหรอไม

68. มการจดทารายงานอยางทนเวลาสาหรบการใหกยมทมการจายเงนตนหรอดอกเบ ยคางชาระ

หรอไม




76

69. มการสอบทานรายงานตางๆ โดยพนกงานทเปนอสระจากการใหเงนใหกยมหรอไม

70. มกระบวนการทใชในการตดตามการปฏบตตามขอกาหนดหรอขอจากดของการใหกยมของผ

กยมเงนหรอไม (เชน ขอตกลงตางๆ) เพอใหขอมลเหลานนแกธนาคารหรอไม

71. มกระบวนการทกาหนดใหตองมการประเมนราคามลคาหลกประกนอยางสมาเสมอหรอไม

72. มกระบวนการททาใหมนใจวา มการสอบทานฐานะทางการเงนและผลการดาเนนงานของผ

กยมอยางสมาเสมอหรอไม

73. มกระบวนการททาใหมนใจวา วนทในการบรหารตางๆ เชน วนจดทะเบยนหลกประกนใหม

ไดถกบนทกอยางถกตองและมการดาเนนการตามวนทกาหนดไวหรอไม

การเกบเงนใหกยม

74. ขอมลของการเกบเงนตนและดอกเบ ยและการปรบปรงยอดคงคางของบญชเงนใหสนเชอถก

เกบรกษาโดยพนกงานทเปนอสระจากหนวยงานททาหนาทใหกยมเงนหรอไม

75. มการควบคมเพอใหมนใจวา เงนใหกยมทคางชาระไดรบการตดตามเพอใหจายชาระตรงเวลา

หรอไม

76. มการจดทากระบวนการตางๆ อยางเปนลายลกษณอกษรทจะระบถงนโยบายของธนาคาร

สาหรบการเรยกเกบเงนตนและดอกเบยคนผานขนตอนทางกฎหมาย เชน การยดทรพยหรอ

การครอบครองทรพย หรอไม

77. มกระบวนการทใชในการยนยนยอดเงนใหกยมอยางสมาเสมอโดยการสอสารทางเอกสารเปน

ลายลกษณอกษรโดยตรงกบผกยมโดยพนกงานทเปนอสระจากการใหกยมและการบนทกการ

ใหกยม รวมถงมการตรวจสอบอยางเปนอสระในกรณทมการรายงานทความแตกตางกน

หรอไม

การสอบทานและประเมนผลตามกาหนดเวลา

78. มกระบวนการทใชในการสอบทานการใหกยมทงหมดอยางเปนอสระและสมาเสมอหรอไม

ซงรวมถง

• การสอบทานผลทไดจากการตดตามทกลาวถงขางตน และ

• การสอบทานปญหาทเกดขนในปจจบนทกระทบตอผขอกยม ทเกยวของกบสภาพทาง

ภมศาสตรและภาคอตสาหกรรม




77

79. มนโยบายทเปนลายลกษณอกษรอยางเหมาะสมทสงผลตอการกาหนดขอกาหนดในเรอง

ตอไปนหรอไม

• การกาหนดการกนสารองคาเผอหนสญ

• การยกยอดดอกเบยคงคาง (หรอ การกาหนดการกนเงนชดเชย)

• การประเมนราคาหลกประกน เพอวตถประสงคในการกาหนดการกนสารองคาเผอหนสญ

การกลบรายการกนสารองตงไว

• การกลบรายการดอกเบยคงคาง และ

• การตดหนสญ

80. มกระบวนการททาใหมนใจวา การกนสารองทกาหนดใหตองมทงหมดไดรบการบนทกบญช

ตรงตามเวลาอยางเหมาะสม

วธการตรวจสอบทวไป

81. วธการตรวจสอบตอไปนถกจดทาข นเพอใหผสอบบญชสามารถตรวจพบมาตรฐานและ

กระบวนการในการปฏบตงานทธนาคารไดสรางขนและเพอใหผสอบบญชสามารถพจารณาได

วาการควบคมทเกยวของกบการบรหารความเสยงดานเครดตมอยมความเพยงพอหรอไม

การวางแผน

82. ผสอบบญชตองมความรและความเขาใจในวธการทธนาคารใชในการควบคมความเสยงดาน

เครดต ซงรวมถงเรองตอไปน

• กระบวนการทธนาคารใชในการตดตามฐานะคงคาง และระบบทใชในการทาใหมนใจ

วา สามารถระบและรวมยอดการใหเงนใหกยมแกผทเกยวของทงหมดได

• วธการทธนาคารใชในการประเมนราคาหลกประกน และวธการทธนาคารใชในการ

กาหนดความเสยหายทคาดวาจะเกดขนและทเกดขนอยางแนนอน

• แนวทางปฏบตในการใหเงนใหกยมและฐานขอมลลกคาของธนาคาร

83. ผสอบบญชตองพจารณาวา การสอบทานฐานะคงคางเปนอสระจากการใหเงนใหกยม และ

ความถของการสอบทานนนเพยงพอทจะทาใหไดขอมลททนเวลาทงในเรองของแนวโนมของ

พอรตและสภาวะทางเศรษฐกจทวไปหรอไม และความถของการสอบทานจะเพมขนสาหรบ

เงนใหกยมทถกระบวามปญหาหรอไม

84. ผสอบบญชตองพจารณาคณสมบตของพนกงานทเกยวของกบหนาทการสอบทานเงนใหกยม

ทงนการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในภาคอตสาหกรรมทาใหเกดการขาดแคลนผเชยวชาญใน

ดานน ดงนนผสอบบญชตองพจารณาวาพนกงานททาหนาทสอบทานเงนใหกยมมความรและ

ทกษะทจาเปนทจะบรหารและประเมนการใหกยมได




78

85. ผสอบบญชตองพจารณาถงสาเหตของปญหาทเกดข นหรอความออนแอภายในระบบงาน

ตางๆ โดยอาศยขอมลทมอย และตองพจารณาวา ปญหาหรอความออนแอเหลานนจะ

กอใหเกดปญหาในอนาคตดวยหรอไม

86. ผสอบบญชตองสอบทานรายงานผบรหาร และพจารณาวามรายละเอยดเพยงพอทจะใชใน

การประเมนปจจยเสยงหรอไม

87. อยางไรกตามการระบหรอการตรวจสอบการใหกยมแกผทเกยวของคอนขางเปนเรองยาก

เนองจากรายการธรกรรมการใหกยมแกผทเกยวของไมสามารถระบไดอยางชดเจน ซงความ

นาเชอถอของรายการเหลานข นอยกบผบรหารทจะระบผทเกยวของทงหมดรวมถงรายการ

ธรกรรมททากบผทเกยวของ เนองจากรายการธรกรรมเหลานนอาจไมสามารถตรวจพบได

อยางงายจากระบบควบคมภายในของธนาคาร

การทดสอบการควบคม

88. ผสอบบญชตองมความรและความเขาใจในวธการทธนาคารใชควบคมความเสยงดานเครดต

ซงรวมถงเรองตอไปน

• ฐานะคงคางในพอรต คณสมบตและคณลกษณะตางๆ ของฐานะคงคาง

• เอกสารทเกยวของกบฐานะทธนาคารใชอย

• องคประกอบทเหมาะสมสาหรบเอกสารทเกยวของกบฐานะสาหรบฐานะทแตกตางกน

ในแตละประเภท

• กระบวนการและอานาจหนาทในแตละระดบของธนาคารในการใหเงนใหกยม

89. ผสอบบญชตองสอบทานนโยบายการใหเงนใหกยม และพจารณาเรองตอไปน

• นโยบายนนมการสอบทานและปรบปรงใหทนสมยเปนระยะหรอไม เพอใหมนใจวา

นโยบายดงกลาวสอดคลองกบการเปลยนแปลงในสภาวะตลาดและธรกจใหมของธนาคาร

และ

• นโยบายนนไดรบการอนมตจากผทมอานาจรบผดชอบหรอไม และธนาคารไดปฏบต

ตามนโยบายหรอไม

90. ผสอบบญชตองตรวจสอบระบบการรายงานการสอบทานฐานะ บนทกตางๆ ในแฟมเงนใหกยม

และแผนงานหรอตารางการสอบทานฐานะรายป รวมทงตองพจารณาวา มความละเอยดถถวน

ถกตอง และทนเวลาหรอไม สามารถใหขอมลทเพยงพอแกผบรหารในการทจะระบและ

ควบคมความเสยงไดหรอไม และรายงานนนครอบคลมเรองตอไปนหรอไม

• การระบปญหาของการใหเงนใหกยม

• ขอมลปจจบนของความเสยงของพอรต




79

• ขอมลเรองแนวโนมของพอรตและการใหกยมแตละประเภท

91. ผสอบบญชตองพจารณาลกษณะ เนอหา และขอบเขตของการสอบทานฐานะ ซงรวมถง

• วธการเลอกฐานะทจะสอบทาน

• วธในการสอบทานฐานะ รวมถง

o การวเคราะหฐานะทางการเงนของผกยมซงแสดงถงความสามารถในการชาระ

เงนใหกยมในปจจบน

o การทดสอบการยกเวนทางดานเอกสาร การยกเวนทางดานนโยบาย การไมปฏบต

ตามกระบวนการภายในทกาหนด และการกระทาทละเมดกฎหมายหรอขอบงคบ

ตางๆ

92. ผสอบบญชตองพจารณาความมประสทธผลของการปฏบตงานดานเครดต และการบรหาร

พอรต โดยการตรวจสอบในเรองตอไปน

• ปรชญาในการใหกยมโดยทวไปของผบรหารในทางทจะนาไปสการตอบสนองของ

ผบรหารในดานตางๆ

• ผลกระทบจากการใหกยมทไมมขอมลสนบสนนทางการเงนทสมบรณและเปนปจจบน

และขาดการวเคราะหความสามารถในการจายชาระเงนใหกยม

• ผลกระทบจากการใหกยมสาหรบการมเอกสารฐานะและเอกสารหลกประกนไม

เพยงพอ

• ปรมาณของฐานะทไมมการดาเนนการอยางเหมาะสม เชน ตารางการจายชาระเงนให

กยมไมสอดคลองกบวตถประสงคการใหกยม

• ปรมาณและลกษณะของการกระจกตวของเงนใหกยม รวมถงการกระจกตวของเงนให

กยมจดชนและเงนใหกยมทมปญหา

• ความเหมาะสมของการโอนเงนใหกยมทมคณภาพตาไปยงหรอมาจากสานกงานอน

• ความถกตองและสมบรณของรายงาน

• ความสามารถของผบรหารระดบสง เจาหนาทสนเชอ และพนกงานทปฏบตงานดาน

การใหเงนใหกยม

การตรวจสอบเนอหาสาระ

93. ผสอบบญชตองพจารณาความร ของผบรหารในสวนทเกยวของกบปญหาความเสยงดาน

เครดตของธนาคารโดยเลอกแฟมเงนใหกยมมาสอบทาน ซงเกณฑในการเลอกประกอบดวย

• บญชทมยอดคงคางเทากบหรอมากกวายอดทระบไว

• บญชทถกจบตามองเปนพเศษ “watch list” ทมยอดคงคางมากกวายอดทระบไว

• บญชทมการกนสารองไวมากกวายอดทระบไว




80

• บญชทบรหารโดยฝายงานททาหนาทแกไขปญหาของธนาคารหรอบญชทมความเสยง

สง

• บญชทมเงนตนหรอดอกเบยมากกวายอดทระบไวและยงคงคางอยเกนกวาระยะเวลาท

กาหนด

• บญชทมยอดคงคางมากกวายอดเงนใหกยมทอนมต

• บญชทผกยมประกอบธรกจในอตสาหกรรมหรอประเทศทผสอบบญชพจารณาจาก

ความรทางสภาวะเศรษฐกจวามความเสยง

• บญชทมปญหาทถกระบโดยผกากบดแลธนาคารและบญชทมปญหาในปกอนหนา

• ปรมาณของฐานะทมตอสถาบนการเงนอนหรอปรมาณฐานะระหวางธนาคาร

94. นอกจากน ผสอบบญชตองทาการสอบทานรายงานสรปทพนกงานของธนาคารจดทาขน

โดยเปนการสรปคณลกษณะของฐานะทงหมดตามขนาดของกลมทกาหนดโดยพจารณาถง

ความเชอมโยงของกลมนน ทงน ผสอบบญชตองสอบทานฐานะทมคณสมบตตอไปน

ในรายละเอยดมากยงขน

• มผลขาดทนจากการดาเนนงานในปงบประมาณทผานมาเปนจานวนมาก

• มผลขาดทนอยางตอเนอง (เชน 2 ป หรอมากกวา)

• มอตราสวนหนสนตอทนสง (เชน เกนกวา 2:1 ซงอตราสวนนจะแตกตางไปตามแต

ละอตสาหกรรม)

• ไมสามารถปฏบตตามขอกาหนดตามสญญาได

• มการปรบปรงรายงานของผสอบบญช

• ขอมลทมอยไมเปนปจจบนและไมสมบรณ

• เงนลวงหนาไมไดรบความคมครองหรอไดรบความคมครองโดยสวนใหญจากการคา

ประกน

• บญชทไมไดรบการสอบทานจากผบรหารของธนาคารอยางสมาเสมอ

95. ผสอบบญชตองเลอกฐานะทจะทาการสอบทานในรายละเอยดจากรายละเอยดฐานะทงหมด

ขางตน โดยใชวธการเลอกตามทระบขางตน และตองจดใหมเอกสารทจาเปนทจะใชในการ

พจารณาความสามารถในการชาระเงนใหกยม ซงเอกสารเหลานนประกอบดวย

• แฟมเอกสารเงนใหกยมและหลกประกน

• รายงานหรอรายการแสดงการผดนดชาระหน

• รายงานสรปสงทดาเนนการไปแลว

• รายการบญชทสงสยจะสญในงวดกอน

• รายงานฐานะทไมเปนปจจบน

• งบการเงนของผกยม

• รายงานการประเมนราคาหลกประกน




81

96. ในการใชแฟมเอกสารการใหกยม ผสอบบญชตอง

• ทาใหแนใจในเรองของประเภทของเงนใหกยม อตราดอกเบ ย ระยะเวลาครบกาหนด

ตารางการจายชาระเงนใหกยม หลกประกน และวตถประสงคของเงนใหกยม

• พจารณา เอกสารเกยวกบหลกประกนวาแสดงหลกฐานในการจดทะเบยนอยาง

เหมาะสม และธนาคารไดรบคาแนะนาทางกฎหมายทเหมาะสมเกยวกบการบงคบ

หลกประกนตามกฎหมายหรอไม

• พจารณาวา มลคายตธรรมของหลกประกนมความเพยงพอทจะคมครองเงนใหกยม

(โดยเฉพาะเงนใหกยมทตองมการกนสารอง) และหลกประกนนนไดรบการคมครอง

อยางเหมาะสมหรอไม รวมถงตองพจารณาวธการประเมนมลคาหลกประกน

สมมตฐาน และตวผประเมน

• ประเมนความสามารถในการเกบเงนใหกยมและความจาเปนในการกนสารองสาหรบ

แตละบญช

• พจารณาการกาหนดระดบอานาจทเหมาะสมภายในธนาคารทจะเปนผอนมตการใหเงน

กยมหรอการตออายเงนใหกยม

• สอบทานงบการเงนของผกยม และบนทกจานวนทมสาระสาคญรวมถงอตราสวนการ

ดาเนนงาน (เชน อตราสวนเงนทนหมนเวยน ความสามารถในการทากาไร สวนของผถอ

หน และอตราสวนสนทรพยตอทน) ตามกาหนดเวลา และ

• สอบทานหมายเหตและจดหมายโตตอบทอยในแฟมเงนใหกยม และบนทกความถใน

การตดตอของพนกงานธนาคาร และพจารณาวาเปนไปตามแนวทางทธนาคารกาหนด

หรอไม

97. ผสอบบญชตองพจารณาวา ธนาคารมนโยบายหรอกระบวนการตางๆ ทจะใชในการแกไข

ปญหาฐานะหรอไม ซงรวมถง

• การสอบทานเงนใหกยมทมปญหาแตละวงเงนเปนระยะๆ

• แนวทางปฏบตในการเกบเงนใหกยมหรอทาใหฐานะมความเขมแขงข น รวมถงการ

กาหนดใหตองมการปรบมลคาหลกประกนใหเปนปจจบน การครอบครองหลกประกน

การสอบทานเอกสารหลกฐาน และการรายงานใหแกผบรหารตามความตองการ

• ปรมาณและแนวโนมของการผดนดชาระเงนใหกยม และเงนใหกยมทยกเลกรายการ

คงคาง

• พนกงานผมอานาจในการจดการกบฐานะทมปญหา

• แนวทางในการบนทกบญชทเหมาะสมสาหรบฐานะทมปญหา เชน นโยบายการยกเลก

รายการคงคาง นโยบายการกนสารองเปนพเศษ




82

98. นอกจากนในการประเมนความเพยงพอของการกนสารองสาหรบแตละฐานะนน ผสอบบญช

ตองพจารณาวา ควรตองมการกนสารองเพมเตมสาหรบฐานะแตละประเภทหรอแตละชนท

จดประเภทหรอไม (เชน สาหรบฐานะประเภทบตรเครดต หรอสาหรบความเสยงของ

ประเทศ) และตองประเมนความเพยงพอของการกนสารองทธนาคารอาจตองดาเนนการตาม

มตของผบรหาร




83


ตวอยางขอมลทางการเงน อตราสวน และดชนตางๆ ทใชในการวเคราะหสถานะทางการเงน

และผลการดาเนนงานของธนาคาร

อตราสวนทางการเงนทใชในการวเคราะหสถานะทางการเงนและผลการดาเนนงานของธนาคารมอย

จานวนมาก ซงอตราสวนเหลานจะแตกตางกนไปตามแตละประเทศและแตละธนาคาร แต

วตถประสงคหลกของการใชอตราสวนทางการเงนนยงคงเหมอนเดมไมแตกตางกน นนคอ การใช

อตราสวนนเปนเครองชวดความสามารถในการดาเนนงานเมอเทยบกบปทผานมา เทยบกบ

งบประมาณ หรอเทยบกบธนาคารอน ดงนนผสอบบญชจงตองมขอมลในการวเคราะหทเพยงพอ

เพอพจารณาอตราสวนทางการเงนของธนาคารหนงเทยบกบอตราสวนเดยวกนของอกธนาคารหนงท

ผสอบบญช

อตราสวนทางการเงนสามารถแบงออกเปนประเภทไดดงน

• คณภาพของสนทรพย

• สภาพคลอง

• ความสามารถในการทากาไร

• ความเพยงพอของเงนกองทน

• ความเสยงดานตลาด

• ความเสยงดานการจดหาเงนทน

อตราสวนทงหมดทผสอบบญชตองใชในการวเคราะหจะแสดงในสวนตอไปน อยางไรกตามยงม

อตราสวนทางการเงนอกหลายประเภทท ผบรหารจดทาข นเพอชวยในการวเคราะหสถานะทาง

การเงนและผลการดาเนนงานของธนาคาร รวมถงใชในการวเคราะหประเภทของสนทรพยและ

หนสน แผนกตางๆ รวมถงแตละภาคการตลาด

(ก) อตราสวนคณภาพของสนทรพย

• สวนสญเสยจากเงนใหกยมตอเงนใหกยมรวม

• เงนใหกยมทเปนหนเสยตอเงนใหกยมรวม

• เงนสารองสาหรบสวนสญเสยจากเงนใหกยมตอเงนใหกยมทเปนหนเสย

• ผลกาไรทมตอสวนสญเสยจากเงนใหกยม

• เงนสารองสาหรบสวนสญเสยจากเงนใหกยมทเพมขนตอกาไรขนตน

• ขนาด การกระจกตวของความเสยงดานเครดต และการกนเงนสารอง




84

(ข) อตราสวนสภาพคลอง

• เงนสดและหลกทรพยสภาพคลอง (เชน หลกทรพยทครบกาหนดภายใน 30 วน) ตอ

สนทรพยรวม

• เงนสด หลกทรพยสภาพคลอง และหลกทรพยทอยในความตองการของตลาด

ตอสนทรพยรวม

• รายการระหวางธนาคาร และเงนรบฝากในตลาดเงน ทเปนหนสน ตอสนทรพยรวม

(ค) อตราสวนความสามารถในการทากาไร

• กาไรตอสนทรพยรวมเฉลย

• กาไรตอสวนของผถอหนรวมเฉลย

• รอยละของสวนตางจากอตราดอกเบ ยสทธตอสนทรพยรวมเฉลย และสนทรพยท

กอใหเกดรายไดเฉลย

• รอยละของรายไดดอกเบยตอสนทรพยทสรางรายไดในรปของดอกเบย

• รอยละของคาใชจายดอกเบยตอหนสนทตองจายชาระในรปของดอกเบย

• รอยละของรายไดทไมใชดอกเบยตอภาระรวมเฉลย

• รอยละของรายไดทไมใชดอกเบยตอสนทรพยรวมเฉลย

• รอยละของคาใชจายทไมใชดอกเบยตอสนทรพยรวมเฉลย

• รอยละของคาใชจายทไมใชดอกเบยตอกาไรจากการดาเนนงาน

(ง) อตราสวนความเพยงพอของเงนกองทน

• รอยละของสวนของผถอหนตอสนทรพยรวม

• รอยละของเงนกองทนชนท 1 ตอสนทรพยเสยงถวงนาหนก

• รอยละของเงนกองทนทงสนตอสนทรพยเสยงถวงนาหนก

(จ) ความเสยงดานตลาด

• ความเสยงดานการกระจกตวในภาคอตสาหกรรมใดภาคอตสาหกรรมหนงหรอพนทใด

พนทหนงเปนพเศษ

• การวดความเสยหายทจะเกดขน (VAR)

• การวเคราะหผลตางและการวเคราะหอายสญญา (ซงโดยพนฐานแลวเปนการวเคราะห

ระยะเวลาของสญญาและผลกระทบจากการเปลยนแปลงในอตราดอกเบ ยตอผลกาไร

ของธนาคารหรอเงนทน)

• ขนาดโดยเปรยบเทยบของภาระผกพนหรอหนสน

• ผลกระทบจากการเปลยนแปลงในอตราดอกเบยตอผลกาไรของธนาคารหรอเงนทน




85

(ฉ) ความเสยงดานการจดหาเงนทน

• เงนทนทไดจากลกคาตอเงนทนทงหมด (เงนทนของลกคารวมกบเงนทนทไดจาก

รายการระหวางธนาคาร)

• ระยะเวลาของเงนทน

• อตราการกยมโดยเฉลย




86


ความเสยงและประเดนในเรองของการคาประกนการออกตราสาร (securities underwriting)

และการเปนนายหนาคาตราสาร (securities brokerage)

การคาประกนการออกตราสาร

ธนาคารหลายแหงไดใหบรการทางการเงนโดยการคาประกนการออกตราสารขายแกบคคลทวไป

หรอชวยในการเสนอขายตราสารแกบคคลใดบคคลหนง ซงธนาคารททาธรกรรมเหลานจะมความ

เสยงเกดขนอยางมากซงทาใหมนยในการตรวจสอบ ธรกรรมและความเสยงทเกยวของกบธรกรรมน

คอนขางจะซบซอนซงทาใหตองมการปรกษาหารอกบผทมความเชยวชาญในดานดงกลาวในการ

ตรวจสอบความเสยงของธรกรรมการคาประกนการออกตราสารขนอยกบประเภทของตราสารทคา

ประกนการเสนอขายและรปแบบของการเสนอขาย ผคาประกนการเสนอขายอาจตองซอหลกทรพย

ทเสนอขายบางสวนทงนข นอยกบรปแบบของการเสนอขายนน ซงทาใหมความจาเปนทจะตองม

เงนทนรองรบการซอสวนของตราสารทไมสามารถขายแหบคคลทวไปไดและทาใหธนาคารตองม

ความเสยงดานตลาดจากการถอครองตราสารนน นอกจากนยงมความเสยงดานกฎหมายและความ

เสยงดานการปฏบตตามหลกเกณฑการกากบดแลทเกดข นจากหนวยงานททาหนาทเสนอขายตรา

สารนน ตวอยางของความเสยงดานกฎหมายและความเสยงดานการปฏบตตามหลกเกณฑการกากบ

ดแลรวมถงการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงของผคาประกนอยางมนยสาคญทระบอยในการจด

ทะเบยนตราสารหรอเอกสารการเสนอขาย และหลกเกณฑกากบดแลการจาหนายและเสนอขายแก

บคคลทวไป ความเสยงนนรวมถงความเสยงทเกดจากการซอขายโดยการร ขอมลภายใน และการ

บดเบอนตลาดโดยผบรหารหรอพนกงานธนาคาร การเสนอขายตราสารแกบคคลใดบคคลหนง

โดยทวไปมกทาผานตวแทนการซอขาย ดงนนจงเกดความเสยงนอยกวาการออกตราสารขายแก

บคคลทวไป อยางไรกตามผสอบบญชตองพจารณาถงหลกเกณฑการกากบดแลทเกยวของกบการ

เสนอขายตราสารแกบคคลใดบคคลหนงดวยเชนกน

การเปนนายหนาคาตราสาร

ธนาคารหลายแหงไดใหบรการทางการเงนโดยการเปนนายหนาคาตราสารซงรวมถงการอานวยความ

สะดวกในการทาธรกรรมดานตราสารแกลกคา ธนาคารททาธรกรรมเหลาน (เชน เปนนายหนา หรอ

ผตดตอคาขาย หรอทงค) จะมความเสยงเกดขนอยางมากซงทาใหมนยในการตรวจสอบ ธรกรรมและ

ความเสยงทเกยวของกบธรกรรมนคอนขางจะซบซอนซงทาใหตองมการปรกษาหารอกบผทมความ

เชยวชาญในดานดงกลาวในการตรวจสอบ ประเภทของบรการทเสนอตอลกคาและวธการทใชในการ

ใหบรการเปนตวกาหนดประเภทและขนาดของความเสยงของธรกรรมการเปนนายหนาคาตราสาร

จานวนของตลาดหลกทรพยทธนาคารทาธรกรรมและทาการซอขายใหกบลกคาเปนปจจยทกระทบกบ

ความเสยงของธนาคารดวยเชนกน บรการหนงทมกมการเสนอใหกบลกคาคอ การใหเครดตเพม




87

สาหรบลกคาททาการซอขายหลกทรพยแบบ margin ซงเปนผลทาใหเกดความเสยงดานเครดตตอ

ธนาคาร บรการอกอยางหนงทมกมการเสนอใหแกลกคาคอ การใหบรการรบฝากหลกทรพยทลกคา

ถอครองอย นอกจากนธนาคารยงมความเสยงดานสภาพคลองจากการทาธรกรรมเปนนายหนาคา

หลกทรพย ทงนปจจยทเกยวของกบความเสยงดานการตรวจสอบจะเหมอนกบทระบไวในภาคผนวก

5 เรอง “ความเสยงและประเดนในเรองของธนาคารสวนบคคล และการบรหารสนทรพย”

นอกจากนยงมความเสยงดานกฎหมายและความเสยงดานการปฏบตตามหลกเกณฑการกากบดแลท

เกดขนจากหนวยงานททาหนาทเปนนายหนาคาตราสารนน ซงทาใหธนาคารตองมการรายงานตาม

หลกเกณฑเปนจานวนมาก และมการรายงานตรงจากผสอบบญชไปยงหนวยงานททาหนาทกากบ

ดแล รวมถงมการรายงานในสวนของความเสยงดานชอเสยงและความเสยงทางการเงนทอาจเกดขน

จากการทธนาคารไมกระทาตามหลกเกณฑทหนวยงานกากบดแลกาหนด




88


ความเสยงและประเดนในเรองของธนาคารสวนบคคล และการบรหารสนทรพย

ธนาคารสวนบคคล

ธนาคารสวนบคคลเปนการใหบรการดานการธนาคารในระดบสงสาหรบบคคลใดบคคลหนง

โดยเฉพาะอยางยงบคคลทมสนทรพยเปนจานวนมาก บคคลเหลานนมกอยในประเทศทตางจาก

ประเทศทธนาคารนนตงอย ดงนนกอนการตรวจสอบธรกรรมธนาคารสวนบคคล ผสอบบญชจะตอง

มความเขาใจการควบคมขนพนฐานสาหรบธรกรรมดงกลาว ผสอบบญชตองพจารณาความสามารถ

ของธนาคารในการเขาใจและบรหารความเสยงดานชอเสยงและความเสยงดานกฎหมายทอาจเกดขน

จากการมความร และความเขาใจทไมเพยงพอในลกษณะสวนบคคลของลกคา พนฐานทางธรกจ

แหลงทมาของสนทรพย และการใชประโยชนจากบญชธนาคารสวนบคคลของลกคา ดงนนผสอบ

บญชจงตองพจารณาในเรองตอไปน

• การตดตามดแลของผบรหารในสวนของธรกรรมธนาคารสวนบคคลครอบคลมถงการสราง

วฒนธรรมองคกรทเหมาะสมหรอไม ยงไปกวานนผบรหารระดบสงควรตองตงเปาหมายและ

วตถประสงค รวมทงตองปฏบตตามนโยบายและกระบวนการทกาหนด

• นโยบายและกระบวนการทเกยวกบธรกรรมธนาคารสวนบคคลควรมการกาหนดเปนลาย

ลกษณอกษร และรวมถงควรมแนวทางปฏบตทเพยงพอทจะทาใหมนใจไดวา ธนาคารจะม

ความรทเพยงพอเกยวกบลกคา ตวอยางเชน นโยบายและกระบวนการควรมการกาหนดให

ธนาคารตองมการกาหนดอตลกษณและมขอมลพนฐานของลกคา มการอธบายถงแหลงทมา

ของสนทรพยและลกษณะทางธรกจ มการขอขอมลอางองและจดการกบการอางองนน รวมถง

มการระบถงรายการธรกรรมทมปญหา ธนาคารควรตองมการจดทานโยบายและกระบวนการ

ดานเครดตทเปนลายลกษณอกษร รวมทงตองมนโยบายทจดการดานการฟอกเงน เชน การ

ใหกยมทมหลกประกนเปนเงนสด

• แนวทางปฏบตในการบรหารความเสยงและระบบการตดตามควรเนนความสาคญในเรองของ

การไดมาและการเกบรกษาเอกสารทเกยวของกบลกคา และความสาคญของการประเมนราคา

สนทรพยสทธ (due diligence) ในการตดตามขอมลทจาเปนตอการตรวจสอบและยนยนขอมล

ทไดมาจากลกคาหรอตวแทนของลกคา สงสาคญของการดาเนนงานดานธนาคารสวนบคคล

คอ การพสจนตวตนของลกคา การมระบบขอมลสารสนเทศทสามารถทาใหตดตามธรกรรม

ธนาคารสวนบคคลไดทกรปแบบ และการมระบบททาใหผบรหารสามารถไดรบขอมลทจาเปน

เพอวเคราะหและบรหารธนาคารสวนบคคลไดอยางมประสทธภาพ ตดตามบญชทมธรกรรม

นาสงสยและรายงานธรกรรมดงกลาวไปยงหนวยงานททาหนาทบงคบตามกฎหมายและ

หนวยงานผกากบดแลธนาคารไดอยางทนทวงทตามหลกเกณฑหรอกฎหมายทกาหนด




89

ผสอบบญชตองพจารณาระดบความเสยงและการควบคมความเสยงทเกยวของกบธรกรรมธนาคาร

สวนบคคลทประเมนไวเมอทาการกาหนดลกษณะ ชวงเวลา และขอบเขตของการตรวจสอบเนอหา

สาระ รายการตอไปนแสดงปจจยเสยงดานการตรวจสอบหลายปจจยทใชในการกาหนดลกษณะ

ชวงเวลา และขอบเขตของการตรวจสอบเนอหาสาระทจะดาเนนการตรวจสอบตอไป และเนองจาก

ธนาคารสวนบคคลมกเกยวของกบธรกรรมการบรหารสนทรพย ดงนนปจจยเสยงดานการตรวจสอบ

ทเกยวของกบธรกรรมการบรหารสนทรพยจงรวมอยในรายการตอไปนดวยเชนกน

• การปฏบตตามขอกาหนดของผกากบดแล ในหลายประเทศจะมการกากบดแลธนาคารสวน

บคคล ดงนนการจดทารายงานใหแกผกากบดแลโดยลกคา การรายงานตรงจากผสอบบญชไป

ยงหนวยงานททาหนาทกากบดแล รวมถงการรายงานในสวนของความเสยงดานชอเสยงและ

ความเสยงทางการเงนทอาจเกดขนจากการทธนาคารไมกระทาตามหลกเกณฑทหนวยงาน

กากบดแลกาหนดจงเปนสงทสาคญ และดวยลกษณะของธรกรรมธนาคารสวนบคคลยงทาให

ธนาคารมความออนไหวตอเรองการฟอกเงนเพมขนและอาจทาใหมความเสยงดานปฏบตการ

ความเสยงดานการกากบดแล และความเสยงดานชอเสยงเพมขน ซงมนยตอการตรวจสอบ

• การรกษาความลบ การรกษาความลบเปนสงทสาคญของธนาคารสวนบคคล ดงนนนอกเหนอ

ไปจากการรกษาความลบโดยปกตทวไปทหลายประเทศตกลงระหวางธนาคารและลกคา

แลว องคกรหลายองคกรทมการทาธรกรรมธนาคารสวนบคคลจะมขอกาหนดทางกฎหมาย

เพมเตมททาใหความสามารถในการเขาถงขอมลของลกคาของหนวยงานททาหนาทกากบ

ดแล หนวยงานทางภาษ และตารวจลดลง ธนาคารอาจกาหนดใหมขอจากดเพมเตมตอ

ผสอบบญชในการทจะเขาถงชอของลกคาสวนบคคลเหลานน ซงสงผลกระทบตอความสามารถใน

การระบรายการธรกรรมกบผทเกยวของ ประเดนทเกยวของอกประเดนคอ ลกคาอาจกาหนดให

ธนาคารไมตองสงหนงสอโตตอบรวมถงหนงสอยนยนยอดบญชดวยเชนกน ซงทาให

ความสามารถของผสอบบญชในการทจะไดเอกสารหลกฐานทครบถวนและถกตองลดลง

ดงนนหากไมมวธการอนทจะทาใหไดมาซงหลกฐาน ผสอบบญชอาจพจารณารายงานเรอง

ดงกลาวไวในรายการงานของผสอบบญชได

• การทจรตของผบรหาร การรกษาความลบทเขมงวดและลกษณะโดยปกตของธนาคารสวน

บคคลทาใหความมประสทธผลของการควบคมภายในในเรองของการกากบดแลและ

ตรวจสอบพนกงานททาหนาทตดตอกบลกคาลดลง ความเชอถอสวนบคคลในระดบทสงท

เกดขนระหวางลกคาและพนกงานททาหนาทดานธนาคารสวนบคคลทาใหความเสยงเพมขน

เนองจากพนกงานททาหนาทดานธนาคารสวนบคคลจะมความรบผดชอบในเรองของลกคา

ของตนเองในระดบทสงซงอาจทาใหผบรหารไมสามารถเขามาดแลได ความเสยงนอาจรนแรง

ขนหากไมสามารถตรวจสอบฐานะของลกคาธนาคารสวนบคคลเหลานอยางเปนประจาตามท

กลาวมาขางตน




90

• การใหบรการทใหโอนกรรมสทธหรออานาจควบคมในสนทรพยบางสวนตามกฎหมายไปยง

บคคลทสาม รวมถงการโอนไปยงผจดการดแลและการจดการทางกฎหมายทคลายคลงกน การ

จดการดงกลาวไมไดเปนขอจากดของความสมพนธของธนาคารสวนบคคลแตมกแฝงอยในเรอง

ของธนาคารสวนบคคล สาหรบธนาคารแลว ความเสยงอาจอยรปของการจดการดแลหรอการ

จดการทางกฎหมายอนๆ ทไมเปนไปตามทกฎหมายกาหนด ซงทาใหธนาคารอาจตองเกด

หนสนกบผไดรบประโยชน การควบคมในดานนจงเปนสงทสาคญเปนอยางยงหากเกดกรณทม

ความผดพลาดเกดขนในการจดการดแลหรอมความผดพลาดในการจดการซงอาจเกดความ

เสยหายขนในอกหลายสบปหลงจากการตงธนาคารสวนบคคล พนกงานททาหนาทดานธนาคาร

สวนบคคลมกตองชวยในการจดทาพนยกรรมหรอหนงสอรบรองอนๆ และทาหนาทเปนผ

ปฏบตการดวยเชนกน ดงนนการรางพนยกรรมทไมเหมาะสมอาจสงผลกระทบทางการเงนตอ

ธนาคาร ดงนนจงตองมการควบคมเพอตดตามการดาเนนการดงกลาว ผสอบบญชตองพจารณา

วา มหนสนทไมไดเปดเผยเกดขนจากการทาธรกรรมดงกลาวหรอไม ซงขอกาหนดในการรกษา

ความลบอาจสวผลกระทบตอความสามารถของผสอบบญชในการไดมาซงเอกสารหลกฐานการ

ตรวจสอบทเพยงพอและเหมาะสม ซงหากเกดกรณดงกลาวขน ผสอบบญชอาจพจารณารายงาน

ไวในรายงานของผสอบบญช นอกจากนการจดการดแลหรอการจดการทางกฎหมายทใหบรการ

โดยธนาคารสวนบคคลมกถกมอบหมายใหบคคลภายนอกเปนผดาเนนการ ซงผสอบบญชตอง

พจารณาวา ปจจยเสยงดานการตรวจสอบใดทยงคงอยจากการใหบคคลทสามเปนผดาเนนการ

ในธรกรรมดงกลาวแทน และพจารณาวา กระบวนการทจาเปนตอการสรางความเขาใจในความ

เสยงและความสมพนธ รวมถงการประเมนการควบคมทเกดขนจากการใชบรการบคคลอน

• ความเสยงดานเครดต ความเสยงดานเครดตมกมความซบซอนเมอมการใหบรการธนาคารสวน

บคคลเกดขน ทงนเนองจากลกษณะของความตองการในการกยมของลกคาสวนบคคลเหลานน

ความเสยงดานเครดตทเกดจากการใหบรการตอไปนซงเปนเรองยากทจะตดสน เชน การให

วงเงนหลายประเภท (structured facilities) (คอ ธรกรรมดานเครดตทมหลายวตถประสงค ท

ระบถงความตองการของลกคาทางดานภาษอากร ดานการกากบดแล และดานการปองกนความ

เสยง เปนตน) หลกประกนสนทรพยท ไมใชสนทรพยโดยปกตทวไป (เชน งานศลปะ

อสงหารมทรพยทยงไมพรอมขาย สนทรพยทไมมตวตนทมลคาข นอยกบกระแสเงนสดใน

อนาคต เปนตน) และการใหความเชอมนในการคาประกนของบคคล (การใหกยมตามชอ)

• การเกบรกษาสนทรพย ธนาคารสวนบคคลมกใหบรการการเกบรกษาสนทรพยแกลกคา

สาหรบการลงทนในสนทรพยทมตวตนหรอมมลคา ปจจยเสยงดานการตรวจสอบทเกยวของ

จะระบไวในสวนของการบรหารสนทรพยตอไป




91

การบรหารสนทรพย

ปจจยเสยงตอไปนนามาใชในการพจารณาวางแผนกลยทธและดาเนนการตรวจสอบธรกรรมการ

บรหารสนทรพยของธนาคาร ซงรวมถงธรกรรมการบรหารเงน การบรหารกองทนสารองเลยงชพ

และตราสารทถกออกแบบมาเพอใชในการโอนกรรมสทธหรออานาจควบคมในสนทรพยบางสวน

ตามกฎหมายไปยงบคคลทสามเชนผจดการดแลหรอการจดการอนทมลกษณะใกลเคยงกน ซง

รายการตอไปนไมใชรายการโดยละเอยดท งหมดเนองจากการใหบรการทางการเงนเปน

ภาคอตสาหกรรมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

• เมอผบรหารสนทรพยและตวสนทรพยเองไมไดรบการตรวจสอบจากผสอบบญชในบรษท

เดยวกน ผลการดาเนนงานของผบรหารสนทรพยและผลตอบแทนทไดจากสนทรพยมกม

ความเกยวของกนอยางมาก ดงนนจงเปนการงายทจะระบและเขาใจถงประเดนเกดขนในสวน

หนงตองบการเงนของอกสวนหนงหากทงสองสวนไดรบการตรวจสอบโดยผสอบบญชจาก

บรษทเดยวกนหรอหากมการดาเนนการใหสามารถแลกเปลยนขอมลการตรวจสอบระหวาง

ผสอบบญชสองบรษทได ในกรณทไมมการกาหนดใหตองมการตรวจสอบสนทรพยและ

ผบรหารสนทรพย หรอในกรณทการเขาถงบรษทสอบบญชอกแหงหนงอยางเหมาะสมไม

สามารถทาได ผสอบบญชตองพจารณาวาจะสามารถใหความเหนไดอยางเตมทหรอไม

• หนาทรบผดชอบตอบคคลทสาม การบรหารเงนกองทนของบคคลทสามทผดพลาดจะมฐานะ

ทางการเงนและผลกระทบตอชอเสยงของผบรหารสนทรพย ประเดนทอยในสวนน

ประกอบดวย

o ความไมเหมาะสมในการเกบบนทกขอมล

o ความไมเพยงพอของการควบคมการปองกนหรอการประเมนราคาสนทรพย

o ความไมเพยงพอของการควบคมการทจรตโดยผบรหารเงน

o ความไมเหมาะสมในการแบงแยกกองทนของลกคาทงตามกฎหมายและตามลกษณะท

จบตองไดจากกองทนของผบรหาร และกองทนของลกคารายอน (เปนเงอนไขตาม

หลกเกณฑทผกากบดแลกาหนด)

o ความไมเหมาะสมในการแบงแยกเงนลงทนของลกคาออกจากเงนลงทนของผบรหาร

(ทงของบคคลหรอบรษทหรอทงค) หรอจากเงนลงทนของลกคารายอน

o ความไมเหมาะสมในการแบงแยกพนกงานททาหนาทเกยวของกบการบรหารสนทรพย

ออกจากพนกงานททาหนาทดานปฏบตการ

o การไมปฏบตตามหลกเกณฑทกาหนดโดยลกคา หรอนโยบายการลงทนของกองทนท

ตองทาการบรหาร และ

o ความผดพลาดในการปฏบตตามขอกาหนดในการรายงานตอลกคา (ทงตามสญญา

และตามทผกากบดแลกาหนด)




92

• การพจารณาตองคานงถงนโยบายและการควบคมในเรองการยอมรบของลกคา การตดสนใจ

ลงทน การปฏบตตามขอกาหนดของลกคา ความขดแยงทางผลประโยชน การปฏบตตาม

ขอกาหนดของหนวยงานททาหนาทกากบดแล การแบงแยกและการปกปองเงนทน และการ

รายงานสนทรพยและธรกรรมตางๆ ของลกคาอยางเหมาะสม

• ผลตอบแทนตอผบรหารกองทน มความเปนไปไดอยางมากทผบรหารกองทนจะตดสนใจทา

ธรกรรมทผดกฎหมายหรอทาธรกรรมทไมเหมาะสมเนองจากความตองการผลตอบแทนท

สงขนในรปของโบนสหรอแรงจงใจในรปอน

• เทคโนโลย เทคโนโลยเปนเรองทสาคญในการดาเนนงานของบรษทบรหารสนทรพยสวนใหญ

ดงนนการตรวจสอบจงมงเนนในเรองของความปลอดภย ความครบถวน และความถกตอง

ของขอมลและขอมลนาเขา และในการตรวจสอบจะตองพงพาในเรองของการควบคมดาน

คอมพวเตอรและสภาพแวดลอมของการควบคมดานคอมพวเตอรเปนหลก ผสอบบญชจะ

พจารณาความเหมาะสมในการควบคมทมอยเพอใหมนใจวาธรกรรมททาในนามของลกคาถก

บนทกแยกออกจากธรกรรมของธนาคาร

• โลกาภวตนและการขยายไปสตางประเทศ การขยายขอบเขตไปตางประเทศเปนลกษณะสวน

ใหญทผบรหารสนทรพยเสนอบรการ ซงนาไปสความเสยงทเพมสงข นจากการขยายการ

ดาเนนงานไปในหลายประเทศทตางกน ไมวาจะเปนเรองของราคา ระเบยบดานการดแลรกษา

สนทรพย การกากบดแล ระบบกฎหมาย แนวปฏบตของตลาด ระเบยบดานเปดเผยขอมล

และมาตรฐานการบญช

แนวปฏิบตัิงานสอบบ ญชัีรหสั 1006 · 2011-12-28 ·...

Documents

Transcript of แนวปฏิบตัิงานสอบบ ญชัีรหสั 1006 · 2011-12-28 ·...