แบบฝ กพัฒนาทักษะการแก ป ญหา ตาม ... · 2020. 5. 25. · แบบฝึกพัฒนาทักษะการแก้ปัญหา
รายงานฉบับประชาชน ปั ญหา...
Transcript of รายงานฉบับประชาชน ปั ญหา...
ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
รายงานฉบบประชาชน
�����������������.indd 1 7/7/16 3:30 PM
รายงานฉบบประชาชน
ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
เลขมาตรสากลประจ�าหนงสอ 978-616-11-2966-8
พมพครงท 1 มถนายน2559
จ�านวนพมพ 800เลม
ทปรกษา แพทยหญงวชรารวไพบลย
บรรณาธการ แพทยหญงโชษตาภาวสทธไพศฐ
รองศาสตราจารยดร.ลอชยศรเงนยวง
ประสานงานวชาการ อปสรจนดาพงษ/แพรวเอยมนอย
ออกแบบ/ศลปกรรม อษณาบวศร
พสจนอกษร นธมามกดามณ
ผจดพมพ สถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส.)
ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)
สถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ(สสพ.)
ขอมลทางบรรณานกรมของส�านกงานหอสมดแหงชาต
จดท�าโดย
สถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส.)
88/39อาคารสขภาพแหงชาตชน4กระทรวงสาธารณสขซอย6ถนนตวานนท14ต�าบลตลาดขวญ
อ�าเภอเมองจงหวดนนทบร11000
โทรศพท/โทรสาร028329200/028329201
http://www.hsri.or.th,http://www.healthyability.com,http://www.bluerollingdot.org
สถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส.).รายงานฉบบประชาชนปญหาความตองการการเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ.--นนทบร:สถาบน,2559.56หนา.1.เดกพการ--การดแล.I.ชอเรอง.
615.542ISBN978-616-11-2966-8
ดาวนโหลดหนงสอเลมนและงานวจยอนๆของสวรส.และเครอขายไดทคลงขอมลและความรระบบสขภาพของสวรส.และองคกรเครอขายhttp://kb.hsri.or.th
�����������������.indd 2 7/7/16 3:30 PM
ค�ำน�ำ
หากกลาวถงการดแลระบบสขภาพทเกยวของกบคนพการ/ผสงอาย
เรากจะไดยนในเรองของการเตรยมพรอมไปสสงคมผสงอายเสยเปนสวนใหญ
และมการขบเคลอนในประเดนนกนอยางมาก แตหากมองในอกมมหนง
เดกในวนนคอผใหญในวนหนา การเจรญเตบโตตงแตวยเดกแรกเกดทจะ
กาวไปสการเปนผใหญ เราไดหลงลมหรอมองขามบางสงบางอยางไปหรอไม
โดยเฉพาะอยางยงในกลมเดกทมความบกพรอง มความตองการพเศษ
ซงสถานการณของเดกพการในประเทศทกวนนพจารณาภาพรวมแลวนบวน
ยงมปรมาณตวเลขทเพมมากขน ซงนนยงไมไดหมายรวมถงตวเลขทยง
มองไมเหนในอกหลายๆ พนท ท�าใหขอมลเชงสถตจากหลายหนวยงาน
ไมตรงกน การแกปญหาจงท�าไดยาก และปญหากมความซบซอนเกนกวา
ก�าลงคนทมอยจะยนมอเขาไปชวยเหลอได
สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) มองเหนถงความส�าคญของ
การรวบรวมขอมลและวเคราะหสถานการณดานอปสงค (Demand) และ
อปทาน (Supply) ทมงใหเหนปญหาและความตองการของเดกพการอยาง
จรงจง รวมถงเรองของสถานการณดานก�าลงคน ตลอดจนรปแบบการจด
บรการฟนฟสมรรถภาพเดกพการในระดบอ�าเภอดวยความหวงวาจะเปนการ
สรางองคความรทจะเปนพนฐานในการพฒนานโยบายดานการสงเสรมฟนฟ
สมรรถภาพเดกพการโดยเฉพาะอยางยงพฒนาเชงระบบใหเหนรปแบบและ
กลไกในระดบพนทชดเจนจงเปนทมาของงานวจยโครงการ“อปสงคอปทาน
3
�����������������.indd 3 7/7/16 3:30 PM
และรปแบบก�าลงคนทางเลอกเพอตอบสนองการจดบรการฟนฟสมรรถภาพ
ส�าหรบเดกพการ” และโดยความตงใจของคณะผวจย เพอใหองคความรท
เกดขนนนเขาถงกลมเปาหมายและลงสชมชนไดอยางแทจรงจงพฒนาและ
จดท�าในรปแบบรายงานฉบบประชาชนทสามารถหยบจบองคความรไปใช
ประโยชนไดจรง สวรส. หวงวาจะเปนประโยชนอยางยงส�าหรบใครกตาม
ทก�าลงมองวา เดกวนนคอผใหญในวนหนา และจะเปนก�าลงส�าคญในการ
ขบเคลอนสงคมใหนาอยตอไป
นำยแพทยพรพล สทธวเศษศกดผอ�ำนวยกำรสถำบนวจยระบบสำธำรณสข
4ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 4 7/7/16 3:30 PM
บทเกรนน�ำ
สาเหตหลกส�าคญทสงผลตอการพฒนาคณภาพชวตคนพการ เกดจากการไมไดรบขอมลขาวสารไมทราบสทธทพงมพงไดและการเขาไมถง บรการตางๆ ตามสทธทคนพการควรจะไดรบ ไมวาจะเปนโอกาสทางการไดรบการศกษา การประกอบอาชพ ฝกอบรมวชาชพ การเขาถงบรการ สาธารณสขรวมถงการไดรบสงอ�านวยความสะดวกหรอการปรบสภาพแวดลอม ใหเหมาะสมกบสภาพรางกาย เพอการด�าเนนชวตและการเขาถงสทธตางๆทงๆ ทสทธเหลานนมกฎหมายก�าหนดเปนหลกการโดยสวนใหญแลวอาท พระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการพ.ศ.2550 พระราชบญญตการจดการศกษาส�าหรบคนพการพ.ศ.2551และพระราชบญญต หลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ.2545 เปนตน เหนไดชดวาการผลกดน ใหคนพการมคณภาพชวตทด เขาถงโอกาสการพฒนาศกยภาพและบรการตางๆ ยงตองการระบบหนนเสรมเพอเชอมตอการเขาถงสทธและบรการ อกบางประการเชนการพฒนาบคลากรในการใหบรการการเพมชองทางการให บรการในการเขาถงขาวสารขอมลทเหมาะสมกบบรบทของผรบบรการและการเชอมตอระบบบรการสาธารณะเพอการเขาถงบรการและใชประโยชนได
ส�านกสนบสนนสขภาวะประชากรกลมเฉพาะ ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)ไดตระหนกถงเหตและปจจยของการเขาถงโอกาสการมสขภาวะในประชากรกลมเฉพาะตางๆรวมถงคนพการและกลมเสยงในชมชนวาตองเผชญปญหาดานสขภาพสขภาวะอนเนองมาจากสภาพรางกายสภาพความเปนอยและอปสรรคในการเขาถงบรการตามสทธซงสงผลใหเกดความเหลอมล�าทางสงคมและสขภาพในประชากรกลมตางๆในการนสสส.ขอขอบคณคณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตรมหาวทยาลย
5
�����������������.indd 5 7/7/16 3:30 PM
มหดล สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร สถาบนราชานกล กรมสขภาพจตและสถาบนวจยระบบสาธารณสข(สวรส.)ตลอดจนภาคตางๆ ทมสวนรวมในการท�าใหเกดรายงานฉบบประชาชนทจะชวยสะทอนมมมองและปญหาตางๆของสถานการณก�าลงคนและการเขาถงบรการของเดกพการและกลมเสยงในชมชน
หวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมนจะเปนประโยชนและมสวนสงเสรมใหเกดการสรางความร และน�าไปสการสงเคราะหขอเสนอแนวทางในการจดการปญหาดานก�าลงคนและการพฒนาศกยภาพของผใหบรการตอไป
ดร.ประกำศต กำยะสทธผอ�ำนวยกำรส�ำนกสนบสนนสขภำวะประชำกรกลมเฉพำะ
ส�ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรสรำงเสรมสขภำพ
6ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 6 7/7/16 3:30 PM
บทเกรนน�ำ
กระบวนการพฒนาคณภาพชวตคนพการในสงคมไทยถอไดวามความกาวหนาคอนขางมากเมอเทยบกบประเทศอนๆในภมภาคเดยวกนแตทามกลางคนพการในสงคมไทย “เดกพการ” ถอวายงขาดโอกาสอกมาก การขาดโอกาสอาจเปนเพราะสงคมยงมองไมเหนและไมเขาใจเดกเหลานน เพราะเดกยงพด หรอเรยกรองเพอตวเองไมได และผปกครองกออนลาเกนกวาจะท�าหนาทน ไมนบวามเดกพการอกจ�านวนไมนอยทฐานครอบครวของเขางอนแงนหรอแมแตแตกสลายพงทลายไปแลว
ในบรรดา“ความพการ”ประเภทตางๆสงคมยงไมเหนไมรจกไมเขาใจความพการทไมมลกษณะทประจกษดวยตา เชน ความพการทางการเรยนร ความพการทางสตปญญา หรอความพการทางจต จะเหนและรบรกตอเมอ มความรนแรงมากจนแสดงออกเปนการชวยเหลอตนเองไดจ�ากด หรอมลกษณะ“พฤตกรรม”ทแตกตางจากคนทวไปมากๆถงตอนนนเดกกเสยโอกาสทจะไดรบการกระตนพฒนาการและการเรยนรรวมทงการเยยวยาทเหมาะสมไปมากแลว
ระบบบรการพนฐานของรฐเพยงพอและพรอมแคไหนทจะรองรบการคนหาและจดการใหการดแล เพอตอบสนองความจ�าเปนของเดกและครอบครว ทเผชญความพการเหลานนงานวจยชนนแมเปนงานวจยเลกๆทผก�าหนดนโยบายอาจตงค�าถามวานเปนภาพแทนปญหาของทงประเทศไดจรงหรอ ในอกมมมองหนงกอาจตองบอกวา “แคนกมากเกนพอทสงคมไทยตองตนตระหนก ทมใช ตนตระหนก” ทจะมาท�าความเขาใจและจดการเรองนกนอยางจรงจงแลว เพราะ“เดกพการ”เหลานนคอลกหลานของเราคออนาคตของสงคมไทย
แพทยหญงวชรำ รวไพบลยผอ�ำนวยกำรกลมภำรกจสถำบนวจยระบบสำธำรณสข
7
�����������������.indd 7 7/7/16 3:30 PM
บทเกรนน�ำ
เมอพดถงค�าวา “เดกพการ” ในสงคมไทย หลายทานคงมมม (ท) มอง (เหน) หลากหลายแตกตางกนไปตามประสบการณ ในสวนตวผมเมอประมาณ 26 ปทแลว บตรชายไดรบการวนจฉยจากแพทยวา มภาวะ ออทสตก หรอเปนเดกออทสตก ซงมค�าอธบายวา เปนความบกพรอง บางดานทเกดขนกบเดกและเปนแบบLifelongDevelopmentalDisorder หากแปลเปนไทยคอมความบกพรองทางพฒนาการอยางยาวนานถาวรหรอถอเปนภาวะความพการอยางหนงนนเองนนคอค�าแรกของนยาม“เดกพการ” ทผมไดยนไดฟงมาพอมาเคลอนงานการศกษาพเศษกไดรจกกบค�าอกค�าหนงคอ“เดกพเศษ”หรอ“เดกทมความตองการจ�าเปนพเศษ”(Childrenwithspecialneeds)และมการจดแบงประเภทเดกพการทางการศกษาหรอเดกทมความตองการจ�าเปนพเศษเปน9กลมจากนนไดมโอกาสเปนกรรมาธการวสามญปรบปรงกฎหมายคนพการดานสงคมจงมการจ�าแนกความพการเปน7กลมความพการออทสตกกอยในนนดวยสรปคอระบบกฎหมายและระบบสงคมไทย เราใชวา พการ ในการเรยกขานบคคลทมขอจ�ากดดานตางๆ เชนเดกพการเดกออทสตกเดกทบกพรองทางสตปญญาเปนตนแตทงหลาย ทงปวงเพอสรางโอกาสในการเขาถงสทธและบรการตางๆทจ�าเปน
ในฐานะผปกครองคนหนงผมมองวา“บตรผมไมไดพการ เพยงแต เขามอปสรรคบางอยางมาขดขวางความเจรญเตบโตของเขาเนองจากภาวะความเจบปวยหรอภาวะอน” ผมจงปฏบตกบเขาเหมอนๆ กบนองทไมมภาวะพเศษหรอภาวะพการ เพยงแตเตมเตมสงตางๆ ทเขาตองการ โดย ยดตาม“เสนทางชวตของเขา” (LifePath)ตงแตการยอมรบในความเปน
8ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 8 7/7/16 3:30 PM
“ตวตนของเขา” การจดโปรแกรมเพอเตมพฒนาการบางดานทขาดหายไป น�าจดเดนในตวเขาทชวยกนคนหามาตอยอดการเรยนร จดการศกษาท เหมาะสมเฉพาะตว หรอภาษาการศกษาเรยกวา ท�าแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลทใหเขารวมคดรวมท�าชวยเขาวางแผนการท�างานของตนเองเพอการด�าเนนชวตอสระมงานท�าและพงพาตนเองไดจนปจจบนเขาเขาสระบบ การท�างานมหนาทรบผดชอบมรายไดของตนเอง
ดงนน อยากจะบอกวา “เดกพการทกคนมศกยภาพ ท�าอะไรไดมากกวาทใครคดหากเขาไดรบโอกาสทเทาเทยมเปนธรรมและการชวยเหลอ อยางสมเหตสมผลมาเปลยนมมมองเรองเดกพการกนใหมเถดครบ เขาเปน อยางทเขาเปน เขามชวต เขามจตใจ เขามความสามารถทแฝงเรนอย เขาตองการเปนสวนหนงของครอบครวและสงคมเพราะเขาคอมนษยคนหนง ทมศกดศรเชนกนและเขากมสทธในฐานะประชาชนคนหนงเชนกน”
ชศกด จนทยำนนทประธำนมลนธออทสตกไทย
นำยกสมำคมผปกครองบคคลออทซม (ไทย)
9
�����������������.indd 9 7/7/16 3:30 PM
1United Nations. TheMillenniumDevelopment Goal Report[Internet]. 2010. [Cited 2012 Sep 10]. Availablefrom:http://www.un.org/millenniumgoals/pdf/MDG%20Report%202010%20En%20r15%20-low%20res%2020100615%20-.pdf
ทมำ
แมหลายคนทเคยใหทานอาหารปลาตามเขตอภยทานตามทาน�าหนาวดตางๆจะคนชนกบภาพปลาหลายสบหลายรอยตวทพากนแหวกวายแยงชงอาหารทคนโปรยใหแตกอาจจะมคนไมมากทเกดค�าถามวานอกจากฝงปลาทมองเหนดวยตาแลว ลกลงไปใตผวน�ายงมปลาอยอกมากนอยเพยงใดปลาเลกใหญทแหวกวายใหเหนนนเปนสดสวนเทาใดของฝงปลาทงหมดทซอนตวลกลงไปหรอวายวนอยรอบๆตรรกะนอาจเทยบเคยงกบธรรมชาตของปญหาเดกพการ ในชมชนทผคนมกตดอยกบปรากฏการณเชงเปนรปธรรมทมองเหนเฉพาะหนา มองขาม ความจรงทซอนลกหรอถกบดบงไวดวยปญหาหรอเงอนไขทางสงคมเศรษฐกจอนๆอกนานปการ
ค�าวา“ความพการ” ในสงคมไทยมกมความหมายเชงลบคนพการมกถกปฏเสธหรอ ถกตตราเดกและเยาวชนทถกวนจฉยวาพการเปรยบไปกคลายกบการถกใบสงใหหมดอนาคตในขณะทในประเทศทพฒนาแลว สงคมไดปรบวธคดและมมมองความพการ วาไมใชความเจบปวยหรอความผดปกตในตวเอง แตปญหาทเกดกบคนพการ เปนผลจากสงคมเปนผสราง ขอจ�ากดในการใชชวตของคนพการ ไมวาจะเปนการสรางสงแวดลอมทไมเหมาะสม ท�าให คนพการเขาไมถงหรอไมไดรบความสะดวก หรอการสรางระบบการศกษาทไมไดค�านงถงลกษณะเฉพาะและความแตกตางหลากหลายของผคนอนเปนการสวนทางกบหลกปรชญาทวา รฐจะตองสรางความเทาเทยมทางสงคมดวยการสรางสงอ�านวยความสะดวกตางๆ เพอให ทกคนสามารถเขาถงบรการสาธารณะและอยรวมกนในสงคมอยางไมมการเลอกปฏบต
ตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการ (Convention Rights of Persons with Disabilities) ของสหประชาชาตไดมการเรยกรองใหประเทศสมาชกมการสงเสรมคณภาพชวตคนพการทกประเภท และสรางสงคมทมพนทส�าหรบทกคน ทกประเภท ทกขอจ�ากดให อยรวมกนไดอยางเทาเทยม1 ซงประเทศไทยกไดเขารวมลงนามเพอปฏบตตามแนวทางดงกลาว กระนนกตาม ทผานมาปญหาเดกพการกยงไดรบความส�าคญในเชงนโยบายนอย
10ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 10 7/7/16 3:30 PM
ในสงคมไทยสาเหตสวนหนงเนองจากมความเขาใจกนวาปญหาเดกพการเปนเพยงปญหาของ คนกลมเลกๆ ทส�าคญนอยกวาปญหาอนๆ รวมทงในการแกไขปญหาเดกพการทผานๆ มา ยงใชแนวคดเดมๆหรอเลยนแบบประเทศทพฒนาแลวโดยขาดความเขาใจบรบททเปนจรงของสงคมไทยโดยเฉพาะตอปญหาความจ�ากดของระบบการศกษาและสาธารณสขทตองเผชญกบปญหาการขาดแคลนก�าลงคนทงปรมาณและคณภาพและการมปญหาภาระงานทหลากหลายจนเปนสาเหตของการไหลออกสภาคเอกชนของบคลากรวชาชพ
ปญหาคนพการในสงคมไทยมหลายมต สถานการณคนพการในสงคมไทยทปรากฏ ตามรายงานของส�านกงานสถตแหงชาตแสดงใหเหนวา ประเทศไทยยงมการรายงานจ�านวน เดกพการทนอยกวาความเปนจรงและสะทอนวาเดกพการกลมบกพรองทางสตปญญามปญหาในการเขาถงบรการมากทสด2
จ�านวนคนพการในประเทศไทยมการคาดการณวาเพมสงขนทกปเฉลยปละ13,000คนซงสวนใหญคอผสงอายทพการจากโรคเรอรง โดยเปนกลมทไดรบความส�าคญในเชงนโยบายสงมการจดบรการใหอยางทวถงในขณะทกลมคนพการทางสตปญญาพฤตกรรมการเรยนร กลบมปญหาการเขาถงบรการสงสด ขอมลกระทรวงสาธารณสขในป 2554 พบวาการ เขาถงระบบบรการสขภาพและการฟนฟสมรรถภาพของเดกพการทางสตปญญามเพยง45,741ราย(หรอ42.5%ของเดกพการดานสตปญญาทมการขนทะเบยน)ขณะทกลมเดกพการทางจตใจหรอพฤตกรรมมเพยง50,864ราย(หรอ58.8%ของเดกพการดานจตใจและพฤตกรรม ทมการขนทะเบยนทงหมด)3 ขอมลดงกลาวท�าใหพออนมานไดวา ยงมเดกพการอกนบ แสนคนทยงเขาไมถงบรการและไมไดรบการชวยเหลอตามสทธ
2ส�านกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศและแผนงานตดตามสถานการณความเปนธรรมดานสขภาพ. สถานการณคนพการในสงคมไทย:การวเคราะหขอมลการส�ารวจความพการและทพพลภาพของส�านกงานสถตแหงชาต ป2545และ2550.นนทบร:ส�านกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศกระทรวงสาธารณสข;2556.3ประทป ธนกจเจรญ. บทสมภาษณไทยรฐออนไลน วนท 18 มนาคม 2555 ขอมลจากโปรแกรมบนทกขอมล เบกอปกรณฯและการใหบรการฟนฟฯณ30กนยายน2554[อนเทอรเนต].2555[สบคนเมอ10ส.ค.2555]. แหลงขอมล:http://www.thairath.co.th/content/edu/246326
11
�����������������.indd 11 7/7/16 3:30 PM
ในทางการแพทย การเขาไมถงบรการฟนฟสมรรถภาพในระยะตนของชวตของ เดกพการจะสงผลตอความพการระยะยาวท�าใหเดกมพฒนาการทางสมองไมเตมทเกดทกษะการเรยนร พฒนาการ หรอพฤตกรรมทไมสมวย เขาเรยนชา ผลสมฤทธทางการเรยนและ ความสามารถในการเรยนรต�า ท�าใหอาจตองออกจากโรงเรยนเรว ซงจะโยงถงความเสยงตอปญหาพฤตกรรมทางเพศยาเสพตดหรออาชญากรรมในระยะตอมายงในกลมทมความพการ รนแรง ชวยเหลอตวเองหรอไมสามารถด�ารงชวตอยางอสระได เปนภาระตอครอบครว รฐและสงคม
เดกพการในสงคมไทยทกวนนเปนใครอยทไหนมสภาพชวตครอบครวและความเปนอยอยางไรมปญหาทงสขภาพกายใจและสงคมมากนอยแคไหนตองการความชวยเหลออะไรสามารถเขาถงบรการดานตางๆทรฐจดไดมากนอยแคไหนฯลฯทงหมดนเปนค�าถามทยงไมมค�าตอบชดเจน รายงานชนนเปนขอคนพบสวนหนงจากโครงการวจยเรอง “อปสงค อปทานและรปแบบก�าลงคนทางเลอกเพอตอบสนองการจดบรการฟนฟสมรรถภาพเดกพการ”4
ทตองการศกษาสถานการณ ปญหา และความตองการของเดกพการในชมชน และบรบทชวตและครอบครว รวมทงการประเมนสถานการณดานบคลากรวชาชพทเกยวของในภาครฐ โดยมงหวงจะน�าไปสการสรางนโยบายเพอพฒนาคณภาพชวตของเดกพการ โดยเฉพาะกลมเดกพการยากไรไดอยางเปนรปธรรม
แพทยหญงโชษตำ ภำวสทธไพศฐรองศำสตรำจำรย ดร.ลอชย ศรเงนยวง
บรรณำธกำร
4 โชษตา ภาวสทธไพศษฐ และคณะ “อปสงค อปทาน และรปแบบก�าลงคนทางเลอกเพอตอบสนองการจดบรการ การฟนฟสมรรถภาพเดกพการ”(ก�าลงจดพมพ)ประกอบดวยโครงการวจยยอย3โครงการเพอพฒนาขอเสนอแนะ เชงนโยบายในการจดบรการภาครฐเพอตอบสนองตอความตองการของเดกพการและครอบครว ทงมตดานสขภาพ สงคมการศกษานไดท�าการเกบขอมลในชวงเดอนตลาคม2557-กรกฎาคม2558
12ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 12 7/7/16 3:30 PM
สำรบญ
ค�ำน�ำ 3
บทเกรนน�ำ 5
ทมำ 10
เดกพกำรในชนบทไทย 14
ควำมซบซอนของเงอนไขชวตและควำมตองกำร 16ของเดกพกำรและครอบครว
สถำนกำรณปญหำควำมพกำรและควำมเสยงพกำรของเดก 18
ชวตและตนทนครอบครวของเดกปจจยเชงบรบท 18ทก�ำหนดปญหำและควำมตองกำร
อปทำน...ก�ำลงคนทจดบรกำรฟนฟสมรรถภำพ 24ส�ำหรบเดกพกำร
ปญหำและควำมตองกำรของเดกพกำรในบรบทชวตทซบซอน 29
รปแบบเพอกำรแกปญหำ 31
ภำพด�ำเนนกำรเกบขอมลภำคสนำม 37
ควำมตองกำรของเดกและครอบครว: 39เรยนรควำมซบซอนผำนกรณศกษำ
รำยชอทมวจย 53
13
�����������������.indd 13 7/7/16 3:30 PM
เดกพกำรในชนบทไทย
การวจยนนยามและแบงกล มความพการของเดกตามพระราชบญญตสงเสรม และพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ.2550 ซงแบงความพการออกเปน 7 ประเภทคอ ความพการทางการเหน ความพการทางการไดยนหรอสอความหมาย ความพการทาง การเคลอนไหวหรอรางกาย ความพการทางจตใจหรอพฤตกรรม ความพการทางสตปญญา ความพการทางการเรยนรความพการออทสตกโดยการประเมนความสามารถของเดกในการวจยนใชการตรวจรางกายระดบพฒนาการและสตปญญาของเดกโดยทมทประกอบดวยแพทยและนกจตวทยาคลนกในโรงเรยนทอยในระดบต�าบล9ต�าบลจาก9จงหวดทวประเทศคอพะเยาลพบรอดรธานกาฬสนธบรรมยระยองนครปฐมนครศรธรรมราชและสงขลา
ผลการส�ารวจใน9จงหวด เดกอาย 2ปครงถง12ปทงหมด6,334คนพบวาม เดกทมความพการรอยละ 13 มปญหาหรอมความเสยง แตไมใชความพการรอยละ 21 และไมพบความผดปกตใดๆรอยละ66
เมอพจารณาแยกประเภทความพการของเดกทพบความพการทงหมดพบความพการทางการเรยนรสงสด (รอยละ 9) รองลงมาคอความพการทางสตปญญา (รอยละ 3) พการ ซ�าซอนหรอมความพการมากกวา 2 ประเภท (รอยละ 0.3) ออทสตก (รอยละ 0.1) พการ ทางการเคลอนไหวหรอรางกาย (รอยละ 0.1) พการทางการมองเหน (รอยละ 0.05) พการทางการไดยน(รอยละ0.03)ทงหมดไมพบความพการทางจตหรอพฤตกรรม
การประเมนความพการในการวจยน มขอจ�ากดในดานระยะเวลาในการเกบขอมล และปญหาฐานขอมลประชากร เดกทมความคลาดเคลอนหรอไมเปนปจจบน ซงท�าใหสนนษฐานวาอาจยงมเดกพการบางสวนทหาตวไมพบหรอม การอพยพยายถนไปอยในพนททมสถานพยาบาล/โรงเรยนการศกษาพเศษ/สถานการดแลของรฐ ท�าใหตวเลข ประมาณการอาจคลาดเคลอนไดบางเลกนอย
ความจ�าเปนทก�าหนดการศกษาในเดกอาย2ปครงขนไปเพอทจะท�าใหการวนจฉยความพการมความแมนย�าไดมากขน อยางไรกดความพการทางการเรยนรเปนความพการเดยวทโดยเกณฑการวนจฉยแลวจะวนจฉยไดแมนย�าเมอเดกอาย 8ปขนไปซงในกลมเดกทอายต�ากวานนบางสวนจงถกจดอยในกลมมปญหาหรอมความเสยงแทน
14ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 14 7/7/16 3:30 PM
เมอใชวธการค�านวณทางสถตเดกชวงอาย 2 ปครงถง 12 ปทวประเทศจ�านวน7,624,019 คน (อางอง : ขอมลกระทรวงมหาดไทย ป 2558) สามารถประมาณไดวา จ�านวนเดกพการรวมทกประเภทมทงสน983,381คนหรอรอยละ13ของเดกอาย2ปครงถง12ปทงหมดแยกเปนแตละประเภทความพการคอ
พการทางการเรยนร 686,592 คน หรอคดเปน9%พการทางสตปญญา 250,001 คน หรอคดเปน3%พการซ�าซอน 23,803 คน หรอคดเปน0.3%พการออทสตก 8,784 คน หรอคดเปน0.1%พการทางการเคลอนไหวหรอรางกาย 6,682 คน หรอคดเปน0.09%พการทางการมองเหน 4,436 คน หรอคดเปน 0.06%พการทางการไดยน 3,084 คน หรอคดเปน 0.04%พการทางจตใจหรอพฤตกรรมคาประมาณเปนศนย
หมายเหต : เดกพการทมการยายถนออกนอกชมชน หรอก�าลงศกษาอยในโรงเรยนการศกษาพเศษจงหวดอนๆจะไมรวมอยในการวเคราะหครงนเนองจากขอมลในพนทไมสามารถระบได
15
�����������������.indd 15 7/7/16 3:30 PM
ควำมซบซอนของเงอนไขชวตและควำมตองกำรของเดกพกำรและครอบครว
บนพนฐานของภาพเชงปรมาณขางตนมค�าถามอกมากมายทตองการค�าตอบ เชน เดกๆ ทมความพการหรอความเสยงเหลานเปนใคร อยกบใคร มชวตความเปนอยอยางไร ไดรบการดแลชวยเหลอจากครอบครวและคนอนมากนอยแคไหน เผชญกบปญหาอปสรรค อะไรโดยเฉพาะในการเขาถงบรการฯลฯเนอหารายงานนพยายามจะใหค�าตอบเหลานน
ขอมลทใชในการน�าเสนอสวนนมาจากการตดตามเยยมบานครอบครวเดกทมการ ตรวจพบความพการและความเสยงใชการพดคยสมภาษณกบเดกผดแลและคนอนๆทเกยวของ รวมทงการสงเกตชวตความเปนอยของเดกในพนท 4 จงหวด คอ พะเยา ลพบร กาฬสนธและสงขลา เปนการเกบขอมลโดยทมวจยทประกอบดวยนกสงคมศาสตรสขภาพบคลากร สาธารณสขในพนทอสม./ผน�า/และจตอาสาในชมชนมเดกทไดรบการเยยมบานทงสน566คน
พนททง4จงหวดนมเดกเขารบการตรวจจากทมแพทยทงสน2,324คนพบเดกทมความพการและความผดปกตทงสน832คน(รอยละ35.8)รอยละ67ของจ�านวนน(566คน) ไดรบการเยยมบาน จงหวดทสามารถตดตามเยยมบานเดกไดมากทสดคอ จงหวดกาฬสนธและจงหวดสงขลา(รอยละ77)นอยทสดคอจงหวดพะเยา(รอยละ55)สาเหตกเนองมาจาก เดกไมอยในพนทเพราะตดตามไปอยกบพอแมหรอญาตทอนหรอเพราะปญหาการคลาดเคลอนของฐานขอมลคอเดกไมไดอยตามจรงตามทอยทระบไวฯลฯ(ดตารางท1หนาถดไป)
ปญหาการเคลอนยายของเดกและปญหาขอมลทไมตรงกนระหวางในฐานขอมลของหนวยงานรฐกบขอมลในพนทจรงมองอกดานหนงกคอปญหาเชงระบบทมผลตอการประมาณสถานการณปญหาและความตองการของเดก และความสามารถในการเขาถงบรการจรงของเดกพการของประเทศ เดกทมปญหาความพการแตไมอยในฐานขอมลของรฐจะหมายถงความคลาดเคลอนในการใหความชวยเหลอแกเดกและครอบครว โดยเฉพาะตอการค�านวณงบประมาณรายหวและการวางแผนโครงการหรอก�าหนดนโยบายซงทงหมดตององกบขอมลทมความไมสมบรณน
16ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 16 7/7/16 3:30 PM
ตารางท 1 ครอบครวเดกทไดรบการตดตามเยยมสมภาษณ
จงหวด เดกทตรวจ (คน) เดกทพบความผดปกต (คน) เดกทเยยมบาน (% )
กาฬสนธ 546 211 163 (77%)
พะเยา 706 249 137 (55%)
สงขลา 627 208 161 (77%)
ลพบร 445 164 105 (64%)
รวม 2,324 832 566 (67%)
17
�����������������.indd 17 7/7/16 3:30 PM
สถำนกำรณปญหำควำมพกำรและควำมเสยงพกำรของเดก
ผลการเยยมบานของเดกทมความพการและมความเสยง หรอมปญหาอนๆ รวม พบวาสวนใหญ(รอยละ60)เปนกลมทมปญหาสตปญญาคาบเสนและมปญหาพฤตกรรมหรอ มความเสยงทจะพการ ซงเมอเปรยบเทยบระหวางพนทพบวา เดกกลมผดปกตแตไมพการ ของจงหวดกาฬสนธและจงหวดลพบร สวนใหญมปญหาการเรยนรชา ขณะทจงหวดพะเยา สวนใหญเปนกล มทมปญหาทกษะการเรยน/ปญหาการอาน/การเขยน/สะกดค�า และ การค�านวณ ขณะทในจงหวดสงขลาพบเดกทมปญหาดานจตเวชและอนๆ เชน สมาธสนพฤตกรรมดอตอตานสงกวาทกจงหวด
ชวตและตนทนครอบครวของเดก ปจจยเชงบรบททก�ำหนดปญหำและควำมตองกำร
สภาพครอบครวและชวตความเปนอยของเดกทมความผดปกตแตกตางหลากหลายมาก หากเนนไปทสงแวดลอมทใกลชดเดกทสดคอครอบครวขอมลจากตารางตอไปนแสดงใหเหนวา เดกเกอบครงทอยกบครอบครวทไมสมบรณ (หมายถงการอยพรอมหนาพรอมตามพอแม คอยดแลเอาใจใส)
ในภาพรวมแมเดกครงหนง (รอยละ 53) ยงอยกบพอแม แตหนงในสามพอแมแยก หยารางหรอทงไปท�าใหตองอยกบญาตซงสวนใหญคอปยาตายาย(สวนใหญเพยงคนใด คนหนง)หรอญาตพนองคนอนขณะทอกประมาณ1ใน5มพอแมแตไมไดอยดวยอาจจะเจอกนปละ1-2ครงหรอแมจะอยดวยกนแตกไมมเวลาใหเพราะการท�างานทตองออกเชากลบค�า
เมอเปรยบเทยบระหวางจงหวดพบวา จงหวดสงขลาเปนพนททเดกอยกบครอบครวในสดสวนสงทสดคอรอยละ75จงหวดกาฬสนธมสดสวนเดกทอยกบพอแมต�าทสด(รอยละ 35.6) เดกๆ ในจงหวดพะเยา จงหวดกาฬสนธ และจงหวดลพบรตองอยโดยขาดพอแม (คนใดคนหนงหรอทงสองคน)ในสดสวนทสงมากรอยละ42.5,36.5และ35ตามล�าดบ
18ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 18 7/7/16 3:30 PM
ครอบครวเปนปจจยแวดลอมทส�าคญทสดตอคณภาพชวตของเดกพการทกประเภทโดยเฉพาะอยางยงเดกพการทมความบกพรองทางสตปญญารวม ซงจะมความยากล�าบากในการสามารถด�ารงชวตอยไดดวยตนเอง อยางไรกด พอแมทมลกพการกมกเปนกลมทมฐานะยากจนหรอมประวตความพการในครอบครวซงเปนตนทนดานลบอยดวยดงนนการมลกพการ นอกจากภาระทเปนคาใชจายแลว ยงรวมถงภาระทางจตใจและรางกายของพอแมหรอ คนดแลทมากกวาครอบครวปกตหลายเทา ยงในกลมครอบครวทแตกแยกหรอไมสมบรณ การคาดหวงจะใหเดกไดรบการดแลทดตามอดมคตยงเปนสงทคาดหวงไมได
ในครอบครวทแตกแยก ขาดวน ลมเหลว หรอแยกกนอย เชน กลมทสองและสาม เดกๆมกไมไดรบการดแลทดตองเตบโตตามล�าพงปยาตายายทเลยงดมกมอายมากจ�าเปนตองรบภาระเลยงดเพราะไมมทางเลอกตองจ�ายอมหรอเพราะความเอนดสงสารท�าใหตองดแล เดกๆแบบตามมตามเกดซงสวนมากคอการดแลดานวตถใหมอาหารการกนมเงนไปโรงเรยนมทหลบทนอนฯลฯเวลาในการอบรมสงสอนเอาใจใสดานอนๆเปนไปไดยากดวยโลกและวยทแตกตางกนมากเทคโนโลยสมยใหมมผลท�าใหปยาตายายสวนใหญตามเดกไมทนเหนอยลา
สถานะครอบครว สงขลา กาฬสนธ ลพบร พะเยา รวม
อยกบพอแม 75.5 35.6 50 48.5 52.0
พอแมแยกทาง/แตงงานใหม/เสยชวต/อยกบพอหรอแม หรอคนอน 21.3 36.2 35 42.5 33.0
มพอแมแตอยทอน นานๆ มาหาครง ตา/ยาย/ป/ยา ดแล 0.4 28.2 15 9.0 14.0
รวม 155 163 100 134 552*
ตารางท 2 สถานะครอบครวของเดกทไดรบการเยยมบาน
* ขอมลไมสมบรณ 14 ราย
19
�����������������.indd 19 7/7/16 3:30 PM
เกนกวาจะพร�าสอน จ�าจจ�าไช และสถานการณจะยงซบซอนเปนทวคณ หากเดกทเลยงดมปญหาทางจตใจและพฤตกรรมเชนมนสยดอซนกาวราวโตเถยงฯลฯทงหมดยงท�าใหปยาตายายตองเลอกทจะปลอยเดกเตบโตไปตามยถากรรม
ทงหมดน มตองพดถงการเปนสงแวดลอมในการพฒนาทางดานสตปญญา การอาน การเขยน และคดเลข ซงแทบจะเปนไปไมได ขอมลจากสนามพบวา ปยาตายายสวนมากไมสามารถดแลหรอชวยสอนการบานเดกๆ ได เพราะทกษะและความรทจ�ากด ความรเดม ไมสามารถตอกบการศกษาแบบใหมไดขณะทพอแมของเดกๆกไมมเวลาใกลชดลกเนองจากตองออกจากบานเชากลบค�าฯลฯ
กระนนกตาม ครอบครวทอยกนพรอมหนากมไดหมายความโดยอตโนมตวาเดกๆ จะอยในสงแวดลอมทเกอกลขอมลจากการสมภาษณผปกครองผน�าทองถนและแพทยจาก โรงพยาบาลชมชนของจงหวดสงขลาพบวาครอบครวทมลกนอยเดกๆกลบถกเลยงดแบบตามใจ จากปยาตายาย สงผลถงปญหาพฒนาการทางอารมณและพฤตกรรมอกแบบหนง นนคอ การเอาแตใจ การไมรจกควบคมอารมณ และไมมวนย ฯลฯ ทพอแมรนใหมหลายครอบครวไมสามารถจดการได นอกจากน ยงพบวาการมเศรษฐกจทด มความพรอมทางวตถมากกวาครอบครวในภาคอนๆกลบมผลขางเคยงอกสงหนงคอการทพอแม/ผใหญตองใชเวลากบการท�ามาหากนจนไมมเวลาใหเดกๆการเลยงดเดกกลายเปนภาระขดขวางเวลาพกผอนในยามวางหรอวนหยด ความพรอมในการมเดกแตไมพรอมในการเลยงด จงเกดรปแบบการเลยงด ดวยแทบเลตสมารตโฟนโทรทศนหรอเกมสรางปญหาพฤตกรรมอกแบบหนงใหกบเดก
การศกษาครงนพบวา เดกทมาจากครอบครวมสลม มตทางวฒนธรรมดเหมอนจะมสวนส�าคญตอการมองเหนและใหความส�าคญกบความผดปกตทางดานสขภาพโดยเฉพาะทางสตปญญาของเดก ครอบครวทมลกหลายคน ฐานคดทางวฒนธรรมทมองวาชวตเปนสงทถกออกแบบใหเปนไปตามพระประสงคแหงอลเลาะหเมอประกอบกบระบบคณคาทางสงคมทไมไดใหความส�าคญมากนกกบการเรยนหนงสอตามระบบการศกษาสมยใหม และอปสรรคดานภาษาท�าใหความผดปกตดานการเรยนรในเดกๆถกมองขามหรอละเลยจากผใหญในครอบครว
20ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 20 7/7/16 3:30 PM
เมอน�าสภาพปญหาความผดปกต/พการของเดกมาพจารณารวมกบสภาพความเปนอยของครอบครวโดยแยกปญหาของเดกออกเปน3กลมคอ
หนง กลมทมปญหาความผดปกตทไมรนแรงหรอไมชดเจนมาก ครอบครวเหนเปน ความปกต เปนเรองธรรมดา โตขนกหาย แมแพทยจะวนจฉยวาผดปกต
สอง กลมทมปญหาหรอความผดปกตมความชดเจนทครอบครวเหนสอดคลองกบ การวนจฉยของแพทย
สาม กลมทมความผดปกตรนแรงชดเจนหรอซ�าซอนทครอบครวตองเผชญ
A ครอบครวตนทนสง หมายถงครอบครวทอยกนพรอมหรอคอนขางพรอม (อยกบพอแมหรอมตายายเลยงดแล) หรอคอนขางมฐานะระดบพงตวเองได
B ครอบครวตนทนปานกลาง มพอมแมครบแตไมไดอยดวย หรอไมมเวลาดแล บางครอบครวไมมพอแม แตกมญาตพนอง ปยาตายายคอยดแล
C ครอบครวตนทนต�า หมายรวมครอบครวทแตกแยก พอแมทงหยารางเสยชวต ฐานะยากจนมาก
เงอนไขตนทนครอบครวแบงเปนสามกลมคอ
21
�����������������.indd 21 7/7/16 3:30 PM
ระดบของปญหา ตนทนสง ตนทนปานกลาง ตนทนต�า
ปญหาไมรนแรง 155 (60.5) 98 (41.4) 26 (29.5)
ปญหาปานกลาง 92 (36.0) 112 (53.1) 43 (48.9)
ปญหารนแรง 9 (3.5) 12 (5.4) 19 (21.6)
รวม (566) 256 222 88
ตารางท 3 ระดบปญหาและระดบตนทนครอบครว
จะพบวามเดกถง74คน(รอยละ13)ทอยในสภาพตนทนต�าปญหาสง(สเขยว)236คน(รอยละ41.7)มปญหาปานกลางตนทนปานกลาง(สฟา)และอก256คน(รอยละ45.2)ทมตนทนสงขณะทปญหามตงแตไมรนแรงจนซบซอน(สเหลอง)
22ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 22 7/7/16 3:30 PM
ความตองการทางสขภาพของเดกและครอบครวทมความผดปกตเหลานหากมองจากมมของผปกครองหรอครอบครวของเดกจะพบวามความแตกตางหลากหลายโดยอาจสรปไดเปนสามกลมคอ
กลมทเหนปญหาของเดกอยางชดเจน แตขณะเดยวกนกมปญหาความล�าบากขดสนในดานอนๆรออยความตองการบรการของกลมน จงเปนเรองของความชวยเหลอดานการเงนทนการศกษาหรอการ สงเคราะหอนๆมากกวาบรการสขภาพเพอชวยเหลอเดกๆโดดๆ
3.
กลมครอบครวทไมเหน ไมรบร ไมเขาใจวาเปนปญหาเลยไมรวาตองการความชวยเหลอหรอบรการอะไร
1.
กล มครอบครวทมองเหนและตระหนกวาลกหลานมปญหา มความผดปกต แตกไมรวาบรการหรอความชวยเหลอนนๆ ควรจะเปนเชนไรหรออยทไหนหลายครอบครวเคยพาเดกไปรบบรการแตกไมไดชวยใหเขาใจปญหาหรอความตองการของตวเองมากขนบรการทหางไกล สนเปลองคาใชจาย การไปรบบรการจงกลายเปนสง เกนจ�าเปนหรอไมมปญญาไปได
2.
23
�����������������.indd 23 7/7/16 3:30 PM
อปทำน...ก�ำลงคนทจดบรกำรฟนฟสมรรถภำพส�ำหรบเดกพกำร
ในการพฒนาระบบบรการเพอตอบสนองตอปญหาและความตองการของเดกพการนนบคลากรวชาชพคอสวนส�าคญอยางยง แมวาตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ.2550 ผใหการดแลกลมเดกพการในหนวยบรการของภาครฐจะหมายถง กลมวชาชพตางๆ ทมหนาทวนจฉย จดบรการการฟนฟสมรรถภาพส�าหรบเดกพการ แตใน ความเปนจรงแลวยงมบคลากรกลมอนๆทเกยวของอกมากมาย โดยเฉพาะบคลากรทแมจะ ไมไดจบตามวชาชพ แตกอยในระบบบรการหรอระบบการศกษาปจจบน รวมถงกลมพอแม เดกพการทมการรวมกลมชวยเหลอกนเอง
เนอหาสวนนเปนการเสนอผลการส�ารวจสถานการณก�าลงคนทเปนวชาชพทม ความจ�าเปนตอการจดบรการฟนฟสมรรถภาพส�าหรบเดกพการกลมตางๆ (ไมไดรวมแพทยเฉพาะสาขาตางๆครบทกความพการ)จ�านวน7วชาชพทไดจากการส�ารวจดวยแบบสอบถามโดยองกบขอมลทะเบยนวชาชพและสถานประกอบการพยาบาลภาครฐ
การส�ารวจครงนมตอบกลบของแบบสอบถามโดยภาพรวมคดเปนรอยละ87.1ซงถออยในเกณฑทยอมรบไดในการ เปนตวแทนวชาชพซงเมอพจารณารายภาคและวชาชพพบวาบคลากรในภาคกลาง (รอยละ37.9) และวชาชพแพทย (รอยละ49.6)มการตอบกลบนอยซงอาจเปนขอจ�ากดของการเปนตวแทน สวนพยาบาลมการตอบกลบมากกวา100% ซงสวนหนงเปนเพราะวชาชพพยาบาลไมมการเกบฐานขอมล และสวนหนงไมไดมการศกษาเฉพาะทาง แตปฏบตงาน ใหบรการอยในสถานพยาบาล
24ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 24 7/7/16 3:30 PM
ขอมลการส�ารวจพบวาเมอพจารณาตามพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอซงมประชากรเดกสงสดมการขาดแคลนบคลากรวชาชพสงสดในขณะทกรงเทพมหานครมการกระจกตวของบคลากรวชาชพมากทสดโดยคดเปน1ใน4ของบคลากรทงหมดโดยเฉพาะแพทย (50%ของปรมาณแพทยวชาชพสาขาจตเวชศาสตรเดกและวยรน และกมารแพทยดานพฒนาการทงหมด)บคลากรสวนใหญเปนเพศหญง(84.4%)
25
�����������������.indd 25 7/7/16 3:30 PM
บคลากรวชาชพในการศกษานพบวา ปฏบตงานในภาครฐสงกวา (ซงสาเหตสวนหนง เกดจากอตราการตอบกลบของแบบสอบถามนกล มวชาชพในภาคเอกชน ท�างานอสระ หรอไมไดปฏบตงานในวชาชพทเรยนมานอย) นกกจกรรมบ�าบดมสดสวนท�างานเอกชนหรอ เปดสถานประกอบการเองสงกวาภาครฐในสดสวน4:1ซงแสดงถงการไหลออกของวชาชพ สภาคเอกชน นยของขอมลการกระจายตวของวชาชพทส�าคญเหลาน คอบรการส�าหรบเดก ทมาจากครอบครวทมฐานะ(เชนการกระตนพฒนาการหรอกจกรรมส�าหรบเดกปกตทมฐานะด) ในเมองทพรอมกวา ขณะทเดกพการทมฐานะยากจนหรออยในชนบทกลบเขาไมถง ท�าให ซ�าเตมความเหลอมล�าในการเขาถงบรการมากขน
26ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 26 7/7/16 3:30 PM
อยางไรกด ถงแมวชาชพทถกระบจะสามารถและจ�าเปนตอการจดบรการฟนฟสมรรถภาพส�าหรบเดกพการ แตกไมใชวชาชพทกคนทมหนาทรบผดชอบจะใหบรการ กลมเดกพการโดยตรง ในภาพรวมมเพยงรอยละ 69 ของบคลากรทงหมดเทานนทใหบรการกบเดกพการอยจรง
27
�����������������.indd 27 7/7/16 3:30 PM
ส�าหรบกลมวชาชพทมหนาทใหบรการเดกพการกยงพบวา มภาระงานอนๆ สง โดยพบวาเฉลยแลวบคลากรวชาชพหนงคนตองใหบรการเดกพการประมาณ17ชวโมงตอสปดาห ซงท�าใหสถานพยาบาลไมสามารถใหบรการไดเตมศกยภาพ
โดยสรปสถานการณดานผใหบรการส�าหรบเดกพการยงมความเปนไปไดยากทจะท�าใหเดกพการในชนบทจะเขาถงบรการของรฐไดจรง
28ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 28 7/7/16 3:30 PM
ปญหำและควำมตองกำรของเดกพกำรในบรบทชวตทซบซอน
การศกษานพบวา ความพการในเดกยงเปนปญหาทหลายฝายในสงคมมองไมเหนวา เปนปญหาส�าคญ ความหมายของค�าวา “พการ” ยงเปนอปสรรค (barrier) โดยตวค�าเอง วกฤตอนๆในสงคมท�าใหปญหาการเขาไมถงบรการของเดกพการส�าคญนอยลงระบบในการจดบรการส�าหรบเดกพการของรฐยงมชองวางของรอยตอตอระบบบรการอยมาก
ระบบการดแลฟนฟสมรรถภาพเดกพการในแตละพนทมความแตกตางกนทงในระดบ ชมชน (รพสต./รพช.) และระดบโรงพยาบาล (จงหวด/โรงพยาบาลศนย) ซงแตละระดบม ความพรอมของบคลากรและระบบการประสานงานทแตกตางกน โรงพยาบาลหลายแหงไมม บคลากรสายวชาชพเฉพาะดานการฟนฟเพราะไมมอตราเฉพาะท�าใหหลายโรงพยาบาลวชาชพ เหลานตองไปสงกดในแผนกทไมเกยวของโดยตรงกบเดกพการ(เชนนกเวชศาสตรสอความหมายมกขนตรงกบงานหคอจมก สวนนกกายภาพบ�าบด นกกจกรรมบ�าบดมกอยกบฝายเวชกรรม สงคมหรองานกายภาพ ซงเนนเฉพาะคนพการทางกายหรอผสงอาย สวนนกการศกษาพเศษไมมต�าแหนงจากก.พ. ใหกบกระทรวงสาธารณสขจงไมสามารถเปนทงพนกงานของรฐหรอขาราชการ จงตองไปขนอยกบกระทรวงศกษาธการ) นอกจากนระบบบรการแตละระดบยง ไมสามารถเชอมเปนระบบท�าใหเกดปญหาการหลดหายไปของคนไข (loss follow up) จ�านวนมากสาเหตจากบรการยงกระจดกระจายบางพนทผปกครองและเดกพการตองเดนทาง ไปหลายโรงพยาบาลเพอใหไดรบการบ�าบดครบ จงท�าใหผปกครองจ�านวนมากมกมารบการรกษาในเฉพาะระยะแรกและหยดการรกษาไป นอกจากนการท�างานเชงรกยงมปญหาเรองความเขาใจผดๆและการตตราค�าวา“พการ”ท�าใหไมคอยไดรบความรวมมอจากผปกครอง
มตทางสงคมและวฒนธรรมยงพบวา มผลชดเจนตอความรวมมอและการตระหนกถงความส�าคญของการเขารบบรการของครอบครว/ผปกครองและชมชน ธรรมชาตของ ความพการในเดกทมมองเหนไดยากกด อทธพลของการตความทางศาสนาอสลามทมอง
29
�����������������.indd 29 7/7/16 3:30 PM
ความเจบปวยเปนพระประสงคของอลเลาะหกดหรอกรณของภาคเหนอทวฒนธรรมของชมชนเนนเรองหนาตาและการไดรบการยอมรบทางสงคมกดฯลฯทงหมดสงผลใหผปกครองไมคอยยอมรบค�าวนจฉยวาบตรหลานของตนมความผดปกต
รปแบบบรการทจ�าเปนตองมองใหครอบคลมทกมต (Comprehensive service)บรการตองเนนเชงรกเนนใหเดกสามารถอยในสงคมและหองเรยนปกตไดโดยอาจใชรปแบบการดแลโรคเรอรง (Chronic caremodel) ซงมลกษณะคลายกนคอ ตองมความตอเนอง ของการรบบรการซงความพการทางการเรยนรและความพการทางสตปญญาเปนความพการ ทควรมการทบทวนสทธประโยชนทจ�าเปน
ระบบบรกำรฟนฟสมรรถภำพส�ำหรบเดกพกำร
ส�าหรบเดกพการในประเทศไทยยงเผชญกบชองวางระหวางอปสงคและอปทาน อยางมาก การสรางความรวมมอระหวางทองถนกบหนวยบรการ โรงเรยน และกลมพอแม เดกพการทเขมแขงโดยการสนบสนนทางวชาการจากสวนกลาง นาจะเปนทางออกการแกไขปญหาในระยะสนในสภาวะทปญหาการขาดแคลนบคลากรวชาชพดานนยงแกไมได
การพฒนาระบบการวนจฉยสวนกลาง (CentralDiagnosticCentre)ระบบการให การปรกษาการบ�าบดสพนททขาดแคลนบคลากร (Consultation system) การชวยเหลอและการฟนฟสมรรถภาพเชงรกเขาไปในชมชนหรอในโรงเรยน(ActiveOutreachServices) และการสรางความเขมแขงในกลมผปกครองเดกพการทมศกยภาพในการเปนก�าลงคนทางเลอกทงหมดนนาจะเปนทางออกการแกไขปญหาในระยะสนของประเทศได
30ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 30 7/7/16 3:30 PM
1. แมวาโครงการวจยนจะมเปาหมายเพอศกษาการพฒนาระบบรการ ฟนฟและดแลสขภาพเดกพการในชมชน โดยใชก�าลงคนทางเลอก ดวยสมมตฐานวา ปญหาความพการในเดกเปนสงทสงคมมองเหนชดเจนและในระดบชมชนยงมตนทนทสามารถระดมเพอน�ามาสรางรปแบบการใหบรการฟนฟดแลสขภาพเปนสงทเปนไปได แตผลจากการตดตามศกษาเดกทม ความผดปกตและครอบครว ท�าใหพบวา ปญหาความพการและความผดปกตของเดกเปนสงทซบซอนกวาทคาดมความแตกตางกนทงในแงลกษณะปญหา(เชนสตปญญาคาบเสนเรยนรชาแอลดสมาธสนและบางรายมความพการทางกายรวม) และสภาพความเปนอยและฐานะรายไดของครอบครว ซงทงหมดสงผลตอระดบความตองการบรการและความชวยเหลอท แตกตางกน โดยไมรวมถงเงอนไขเชงบรบทอนๆ เชน การมอยของโรงเรยนปกตและโรงเรยนการศกษาพเศษ สถานบรการสาธารณสข และบคลากรวชาชพในพนททมความแตกตางกนอยางมาก
รปแบบเพอกำรแกปญหำ
31
�����������������.indd 31 7/7/16 3:30 PM
ขอมลจากการวเคราะหกลมเดกทมความผดปกตทงหมด 566 คนแยกเปนกลมทมปญหาสงตนทนต�าปญหาปานกลาง/ต�าตนทนปานกลาง/ต�าและกลมทมปญหาสงตนทนสงสะทอนใหเหนวารปแบบบรการทจะตอบสนองปญหาและความตองการของเดกและครอบครวเปนเรองทตองออกแบบใหมความหลากหลายและยดหยนใหตรงกบปญหาของแตละกลมเชนกลมทมปญหาสง ตนทนต�า ตองการความชวยเหลอแบบบรณาการทงบรการทางการแพทยสวสดการการศกษาและเศรษฐกจขณะทกลมทสามารถดแลตนเองไดระดบหนงตองการระบบบรการทเปนสงแวดลอมใหการสนบสนนเพอใหเดกและครอบครวสามารถขามผานภาวะเหลานนไปได
2.
32ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 32 7/7/16 3:30 PM
3.
4.
การศกษานยนยนขอคนพบทผานมาทวา ระบบบรการและความชวยเหลอส�าหรบเดกทมความพการและผดปกตของกลไกหลกในปจจบน ยงเปนระบบทขาดรอยเชอมตอและขาดการบรณาการของระบบ ทงระบบการศกษา(การเชอมโยงขอมลและการชวยเหลอเดกจากศนยเดกเลกอนบาลถงประถมศกษาและสงขนโรงเรยนทจดบรการส�าหรบเดกทมความตองการพเศษ)ระบบของการชวยเหลอทางดานสงคมและสวสดการ(การขนทะเบยนความพการการสนบสนนดานสวสดการฯลฯ)และระบบบรการทางการแพทย (การขาดแคลนแพทยผ เชยวชาญในพนทท�าใหตองใชเวลารอควนาน การสงตอทไกลและสนเปลองคาใชจาย) ซงทงหมดท�าใหเกดปญหาการ เขาไมถงบรการ
ความตองการบรการบ�าบดและฟนฟของเดกพการยงถกปดบงไวดวยทศนคตทมองขามและปฏเสธความจรงของพอแมหรอผปกครองของเดก ความเบยงเบนทางพฤตกรรม (การเรยนชา อานไมออก คดเลขไมคลอง ความซน ไมนง ภาวะทางอารมณทไมมนคง ฯลฯ) มกถกมองวาเปนเรองธรรมดาเหมอนกบพอแมซงตอนเดกโตขนกหายทส�าคญคอหากผทบอกวา ถงความผดปกตของเดกเปนบคคลทครอบครวไมยอมรบ ไมเชอถอ หรอดวยการใชค�าวา“เดกมความพการหรอเปนเดกพเศษ”ปญหากจะยงถกปฏเสธจากพอแมหรอผปกครองมากขน ในบางกรณทแมครอบครวจะรบรวาเดกมความผดปกตหรอพการแตครอบครวกอาจจะเลอกไมสงเดกไปรบการรกษาหรอไปอยโรงเรยนการศกษาพเศษ ดวยเหตผลวารกและสงสาร ไมอยากใหเดกอยหางทงหมดนท�าใหการเขาถงบรการของเดกทมความผดปกตเหลาน นอยและยากมากขนไปอก
33
�����������������.indd 33 7/7/16 3:30 PM
5.
6.
ผลการจดเวทคนขอมลในพนทท�าใหมองเหนความเปนไปไดในการพฒนาระบบบรการเพอการบ�าบดและฟนฟสขภาพของเดกทมความพการหรอผดปกตเหลานน ลกษณะส�าคญของรปแบบบรการกคอ หนง การใชพนท/ชมชนเปนฐานและสองการใชขอมลการคดกรองทางการแพทยและการเยยมครอบครวเปนพนฐานในการท�างานรวมกนโดยเนนทกลมเปาหมายส�าคญเรงดวน
ผลการจดเวทเพอคนขอมลของพนทตางๆ พบวา รปแบบบรการส�าหรบเดกพการทอาจมความเปนไปไดในระดบชมชนคอ หนง รปแบบบรการส�าหรบเดกทมปญหามาก(กลมปญหารนแรงตนทนต�า)ทควรมการน�าเดกมาวเคราะหปญหาและความตองการเปนรายกรณแลวสรางรปแบบ การบรการแบบผสมผสานในระดบพนท ดวยการประสานบรการและแบงบทบาทระหวางหนวยงานทเกยวของ(เชนฝายพฒนาสงคมของเทศบาล/อบต. ท�าหนาทส�ารวจขนทะเบยนสทธผพการและชวยเหลอดานสงคมเศรษฐกจ กบครอบครวเดกโรงพยาบาลใหการบ�าบดรกษาหรอสงตอไปรบการรกษาตอนอกพนท โรงเรยนการศกษาพเศษและโรงเรยนปกตในพนท ฯลฯ เปนตน)สองรปแบบบรการส�าหรบเดกทมปญหาความพการทางการเรยนรดวยการสรางระบบการเรยนการสอนโดยชมชน/ผปกครองทจะชวยยกระดบดาน การอานการเขยนใหกบเดกพรอมทงเสรมสรางศกยภาพดานอนๆ ทเดกม และยกระดบการมองเหนคณคาในตนเองของเดกๆสามรปแบบการชวยเหลอ เดกทอยในกลมเสยงมปญหาทยงไมชดหรอมแนวโนมจะมปญหามากขน ทตองอาศยความรวมมอกนของทองถนและชมชน รวมถงโรงเรยนในการเปดพนทใหกบเดกๆและผปกครองไดมกจกรรมการพฒนารวมกนมากขน
34ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 34 7/7/16 3:30 PM
การศกษานยงพบประเดนทมความส�าคญเชงนโยบายประการหนงคอ ผลกระทบท เกดจากการก�าหนดใหความพการทางการเรยนรเปนความพการตามกฎหมายความผดปกตทาง การเรยนรเปนสงทมปญหาในเชงการรบรของสงคมและผปกครองมากทสด โดยมกถกปฏเสธหรอถกมองวาไมใชความพการเปนเพยงปญหาความสามารถของเดกหรอของการเรยนการสอนนอกจากนการทกระทรวงศกษาธการก�าหนดใหมคารายหวของเดกพการในการจดหลกสตรการเรยนรเฉพาะบคคลท�าใหเกดแนวโนมความพยายามทจะระบความพการในเดก (ซงมผลใหเกดความขดแยงระหวางโรงเรยนกบผปกครอง)ในทางการแพทยความพการทางการเรยนร เปนผลจากขอจ�ากดของพฒนาการทางสมองดานการเรยนรทเปนวชาการ(อานเขยนค�านวณ)ซงมองไมเหนเหมอนความพการดานอน ท�าใหเมอถกวนจฉยวาเปน “ความพการ” จงเปนเรองทยากทผปกครองจะยอมรบ โดยเหตทความพการมกถกรบรวาคอความผดปกตทางกาย หรอจตใจทเหนชดเจนและเปนภาพลบ ดงนนการก�าหนดใหการอานไมออก เขยนไมได เปนความพการจงไมเพยงขดแยงกบการรบรของสงคมและผปกครองแตยงน�าไปสการถกตตรา ทางสงคม ทส�าคญกคอ ความพการทางการเรยนจะไมไดเปนความผดปกตทมขอจ�ากด ในชวตดานอนๆ เทานน แตในเชงวชาการและเครองมอทใชวดยงมขอจ�ากดในการแยกแยะสาเหตและตองใชวชาชพเฉพาะคอนกจตวทยาคลนกเทานน
35
�����������������.indd 35 7/7/16 3:30 PM
การส�ารวจคราวนยงพบวาเดกทถกวนจฉยวาพการทางการเรยนรทไดรบสทธคนพการมกเกดจากการพจารณาสาเหตจากความยากจนและดอยโอกาสมากกวาความพการจรงๆ ยงไปกวานนเดกทมปญหาความพการทางการเรยนรจ�านวนไมนอย เปนผลสบเนองมาจากระบบการศกษาทไมสามารถออกแบบหลกสตรการเรยนรทเหมาะสมกบขอจ�ากดของเดก จงมผลใหกลมเดกทขาดโอกาสเหลานไมไดรบการชวยเหลอ ฟนฟ ทงจากครและผปกครอง ทเหมาะสมและดพอ ทงหมดแสดงใหเหนวาปญหาความผดปกตทางการเรยนรในเดกม ความจ�าเปนตองไดรบการทบทวนในเชงวชาการและกฎหมายใหชดเจนโดยเฉพาะการก�าหนดวา ความผดปกตระดบใดทควรนบเปนความพการอยางแทจรง
36ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 36 7/7/16 3:30 PM
จดลงทะเบยน รบคว รอเรยกตรวจ และจดเกบใบตรวจแพทยพรอมแจกอาหารวาง
ตรวจวนจฉยโดยจตแพทยเดกและวยรน
ภำพด�ำเนนกำรเกบขอมลภำคสนำม
37
�����������������.indd 37 7/7/16 3:30 PM
จตแพทยพจารณาสงตอใหนกจตวทยาคลนกตรวจเพมเตม
ประชมคนขอมลการวนจฉยกบพนทในจงหวดทตองด�าเนนการเยยมครอบครวเดก
38ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 38 7/7/16 3:30 PM
นองแดง อำย 9 ป จงหวดลพบร
แดงอาศยอยกบยายอาย75ปแมอาย40 ป และนาชาย (ลกคนทสาม) แดงเปนลก คนเดยวพอกบแมแยกทางกนแมท�างานทฟารมไกโดยตองออกไปท�างานตงแตต 3 โดยขนรถ รบสงของโรงงานและกลบถงบานตอน2ทมทกวน ไดเงนวนละ 300 บาท ท�าใหไมมเวลาดแลลก ยายไมไดท�างานมรายไดจากเบยผสงอายเดอนละ 700 บาท มโรคประจ�าตวคอ ปวดขา ปวดเอวปวดหลง เดนไมไดตองใชรถเขน แดงคลอดท โรงพยาบาลชมชน ตอนคลอดทกอยางปกตด จนเรมมอาการชกตอนอาย2ขวบครงหนงแดงชก ตงแต4โมงจนถง6โมงเยนไมหายและมไขสงยายจงพาไปโรงพยาบาลอกอ�าเภอหนงผใหญบาน
ควำมตองกำรของเดกและครอบครว : เรยนรควำมซบซอนผำนกรณศกษำ
ปญหาและความตองการของเดกพการครงนอาจสรปไดดวยค�าวาความหลากหลายและซบซอนทงในแงอาการของปญหาเหตและปจจยก�าหนดและการแสวงหาทางออก5กรณศกษาทจะน�าเสนอตอไปนจะชวยฉายภาพดงกลาวไดชดเจนขน
39
�����������������.indd 39 7/7/16 3:30 PM
เปนคนพาไป แดงนอนโรงพยาบาลอย 8 คน ครงนนหมอใหยามากน หลงจากนนกไมไดไปรกษาตอภายหลงกลบจากโรงพยาบาลอาการแดงกดขนแตมาชกอกทตอนอาย 8 ป จงไปหาหมอทโรงพยาบาลทโคราชและถกสงตอ ไปพบจตแพทยจงไดยามากนหากยาหมดกไปเอาใหม
แดงมกพดแตค�าหยาบโดยเฉพาะกบยาย เมอกลบมาจากโรงเรยนยายตองเตรยมขาวไวให ไมเชนนนเขาจะโกรธเพราะหวและพดค�าหยาบ“หวขาวหวขาวอ__(เรยกชอยาย)” “กบขาวมเทาไหรกจะกนใหหมดไมเหลอให มงกน” ยายคยกบแมวาจะท�ายงไงกบแดงด บางครงแดงเขาครวจะเอามด ขวางใสยาย ยายกบอกวา ถายายตายแลวแดงจะอยกบใคร เวลากนขาวกจะ เอาเทาใสชามขาว ยายเลาวาแดงเรมดามานานแลว กอนหนานนตอนอายประมาณ4-5ปเวลาแดงโกรธจะท�ารายตวเองตอกชกหวแตตอนนเลกตแลว แตจะดาแทนดาสารพดลงบอกวาตอนเดกแมเลยงแบบตามใจไมเคยตแดงจะท�าแบบนกบคนทอยดวยตลอดดวยความเคยชนแตจะไมท�ากบลงหรอคนทไมสนท
40ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 40 7/7/16 3:30 PM
ตอนนลงกลบมาอย ทบาน มอาชพท�าไรออย ท�านา ตอนนแดงอาย 9 ป ซงควรจะอยชน ป.2 แตแดงเรยนอยชนอนบาล 2 เพราะอานหนงสอ ไมออกดอไมเชอฟง
ครงกอนหมอใหยามากนครงละเมดครง พอกนยาแลวแดงจะไมกาวราว แตถายาหมดจะ เรมกลบมาอาการเดม ถาอยทบานยายจะเปนคนเตรยมยาใหแตถาไปโรงเรยนครจะเตรยมให (ยายเอายาไปฝากคร) ถายายต แดงจะส แตถาแมอยจะเหมอนกบคนไมเปนอะไร แดงกลวแม ถาแมไป แลวยายกตองรบไป ถาอารมณดจะเรยกยายวา แมใหญถาอารมณไมดเมอไหรเรยก“อ”แดงชอบโชว ของลบใหยายด แตจะไมท�ากบคนอน ยายตองต ถงจะหยดเมอถกถามวาจะท�าอยางไรหากแดงโตขน เรอยๆค�าตอบของยายคอ “ไมรจะท�ายงไง อยไปอกหนอยเดยวฉนกตาย”
เจาหนาทโรงพยาบาลชมชนวางแผนกบอบต. วาจะพาแดงไปสมครเรยนทศนยการศกษาพเศษทจงหวด แตจะตองมการคยรายละเอยดวามขอก�าหนดหรอเงอนไขอะไรบาง อยางนอยกเพอชวยปรบพฤตกรรมแมจะชาหนอยแตกเปนทางออกอกทางหนง หลายคนหวงวาแดงตองไดรบยาครบ ไมเชนนนยายจะรบมอไมไหว ตามแดงไมทน
41
�����������������.indd 41 7/7/16 3:30 PM
42ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
และไมรวาแดงจะมาท�ารายยายอกตอนไหนแตการไปศนยการศกษาพเศษ จะมปญหาเรองการไปรบ-สงเพราะแมตองหยดงานซงในชวงแรกๆแมตองไปอยดวยทงสปดาหซงอาจท�าใหแมถกออกจากงานได
เสยงสะทอนของเจาหนาทจากโรงพยาบาลบอกวาการชวยเหลอแดง เหมอนกบวาจะชวยอะไรกตดไปทกดาน ตองคอยเปนคอยไป ทงกไมได เพราะจะกลายเปนปญหาจตเวชผใหญทเปนปญหาตอสงคมการใหยาตองใหตลอด ถาโตไปยาอาจจะคมพฤตกรรมไมไดตองใชวธฉดแทน สวนของศนยการศกษาพเศษตองรอดเงอนไข ตองพาแดงไปแลวกคยกบแมถงขอตกลงซงกนและกนวาจะเดนไปทางไหนศนยศกษาฯ ไมมระดบอ�าเภอมคนทดแลระดบอ�าเภอแตไมมทพก หรอทดแลในระดบนเดกตองไปอยประจ�า แตเปนแคเรองของ การดแลไมไดมเรองฝกฝนทมนชดเจน ไปอยเพอมชวตและลดภาระของ ผปกครองเหมอนเปนทพกพงชวคราว มนกดในระดบหนง เดกบางคนไปอย อาจจะรสกวาไมเคยมพฤตกรรมแบบนแตไดรบพฤตกรรมจากเพอนมากม บางคนไปอยเปนเดอนพอแมคอยมารบถาเปนคนอาการด แตถาอาการไมด พอแมจะมารบทกสปดาหแลวแตเคส
ปจจบนแดงถกสงมาอยศนยการศกษาพเศษในจงหวดมลงผใหญบานและรถโรงพยาบาลผลดกนมารบสงในชวงเสารอาทตย สถานการณของแดง ดดขน
�����������������.indd 42 7/7/16 3:30 PM
43
นองฟลม อำย 6 ป ภำคใต
แมของฟลมมลก 2 คน นองฟลมเปนลกคนท 2 แมอาย 35 ป เรยนจบชนม.6แมปวยดวยโรครนแรง เดมท�างานทฟารมเชอดไกทโคราชปจจบนปลกผกทบานทงกนและขายบาง เนนการดแลลกเปนหลก พออาย39ปอาชพท�าสวนยาง
แมนองฟลมเชอวานองฟลมเปนเชนนเพราะตอนตงทองแมโดน ไฟชอต2ครงครงแรกจากเครองซกผาครงท2จากเครองคดเงนทท�างาน และยงถกเครองสแกนสนคาสองทหนาทอง2-3ครงตอนนนอายครรภ4-5เดอนแมคดในใจวาตองมผลตอลกในทอง
นองฟลมคลอดเกนก�าหนดคอสปดาหท41จากเดมทก�าหนดไวคลอดตอนสปดาหท 38 สาเหตเพราะตอนทเธอไปหาหมอเพอคลอดหมอคนแรก สงแมไปผาคลอดเพราะเดกหายใจไมดไปนอนรอผา1คนแตหมออกคนหนง ใหกลบบานรอใหปวดทองกอนคอยมาใหม ครงท 2 (อาทตยถดไป) หมอ คนแรกกสงแมไปผาคลอดเหมอนเดมแตหมออกคนกใหนอนรอเหมอนเดมอก เธอจงกลบบานแลวรอจนเลอดไหลออกมาเองแลวจงไปโรงพยาบาลตอนนน อายครรภ 41 สปดาหแลว ครงนตองผาคลอดเพราะเดกหวโตตดเชงกราน พอเดกคลอดพบวาหายใจออนมาก รองไมมเสยง ตองใชเครองชวยหายใจ แตไมไดเขาตอบ พอออกจากโรงพยาบาลลกกนอะไรไมไดเพราะลนเปนพงผด ใชเวลา 6 เดอนถงจะกนได พอโตขนมาลกมอาการมอแกวงเกรง อยตลอดเวลาตองเขาโรงพยาบาลอาทตยละ2-3ครง
แมตดสนใจพาไปโรงพยาบาลมหาวทยาลย หมอแนะน�าใหไปท โรงพยาบาลมหาราชเพอขอท�ากายภาพบ�าบด2เดอนตอมากดขนจากเดม
�����������������.indd 43 7/7/16 3:30 PM
44ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
ทตวเกรงจนสามารถดดพนได ตอนนกดขน เธอพยายามท�ากายภาพให โดยเรยนรมาจากโรงพยาบาลแตชวงลางยงใชการไมไดอายเกอบ8 เดอน ยงใชการเขยบๆตอนแรกทเกดมาพฒนาการปกตเหมอนเดกทวไปคอถงเวลา กเดนนงยนปกต แตลกมปญหาตรงทหวโตเลยรบน�าหนกไมไหว หวจะขม�า อยเรอยแมท�ากายภาพใหสกพกเทากเรมขยบไดวธการท�ากายภาพของแมคอ พาไปเดนในน�าในคลองใกลๆบาน โดยใหลกเดนบนเทาของแมแลวพาเดนทวนน�าท�าแบบนทกวนทงเชาเยนวนละครงชวโมงนาน2เดอนปรากฏวา ลกเดนไดขามกลามเนอขนจากนนกใหเดนบารคใชรถสเหลยมแมท�าทกอยาง แมเรมหยดงานตอนลกอาย4เดอนเธอบอกวาทฤษฎขาดนน�านไดผลจรงๆและการท�ากายภาพทโรงพยาบาลกชวยไดมาก
เมอกอนแมนองฟลมไมกลาเจอหนาใคร แตตอนนไดรวมกลมกบเพอนทศนยการศกษาพเศษไปรวมอบรมจากเดมทตองพาลกไปโรงพยาบาลอยางเดยวและนงเหงารองไหอยทบาน
คาใชจายการรกษาไมเสย ใชบตรผพการ เสยแคคารถ แตแมจะพาลกไปฝกพเศษทบานคนรจกชวโมงละ350บาทตอนนแมไมกงวลเรองการพด แตกงวลเรองการขบถายทยงไมเปนเวลา แมยงจบเวลาไมถกตองเฝาดตลอดจะสงเกตอาการถาเขาปวดเขาจะวนวายมากไมวาจะปวดอะไรตอนน เขาเรมรแลว ดเหมอนวาเขามความรสกไมเหมอนคนอน เมอกอนเขาลม หวขม�าไมเคยรอง ตอนนเรมมรองแลว เรมสอสารความตองการกบแม ตอนนนองฟลมพฒนาการดขนมากๆปจจบนแมไมไดท�างานอาศยปลกผก กนเอาเงนยงพอใชเมอกอนเงนไมพอใชเพราะพอหาเงนคนเดยวจะไปไหน
�����������������.indd 44 7/7/16 3:30 PM
45
ตองใชรถตลอดตอนนยายไปอยบนเขาแลวเธอมองวาสงทท�าใหพฒนาการ ของลกดขนคอการไมใหดทว และในกรงทใหนองฟลมอยมการผกเปลใหลก นงไกวจนสมาธดขน 3 เดอนเขารเรอง เชน แมบอกวาไปเอาเกาอมานง เขากไปหยบมา แมกเอะใจวาเขาท�าไดตงแตเมอไหร ตอนนพอของเขากท�าสวนยาง
ปจจบนเธอขอรองโรงเรยนใกลบานเพอขอสงลกไปเรยนรวมกบเดกปกตโดยหวงวาจะเลยนแบบพฤตกรรมทปกตหลงจากทเมอกอนเคยพาไปศนยศกษาพเศษตองใชเวลา1ชวโมงครงส�าหรบเดนทางโดยไปอย2ปครง เธอพาลกมาเรยนทนอยางนอยขอแคใหลกไดนงกบเพอน สวนตอนบายแมไปฝกเองทบาน โดยยงใชการฝกเหมอนเดกปกตคอ สลกไม รอยลกปด ดบตรภาพ ซงเธอไปเรยนมาจากโรงพยาบาล การเรยนทโรงเรยนทเปน เทอมแรกเธอกจะเฝาดปลอยใหครพาไปใชชวตตามปกตไปเขาแถวไปนงเรยน เขากท�าได เดยวนกลบจากโรงเรยนมานองฟลมจบสขนมาขดๆ เขยนๆ เองโดยมเธอเปนก�าลงใจ“เอาเลยลกไมเปนไรขดไปเลอะเทอะไมเปนไรไมอยในกรอบไมเปนไรสกวนมนตองอยในกรอบละสกวนเขาตองท�าได”ทกวนน เธออยกบลกและสามตามล�าพง
�����������������.indd 45 7/7/16 3:30 PM
46ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
นองมนต อำย 3 ป จงหวดกำฬสนธ
แมของนองมนตแตงงานตอนอาย15ปพอของมนตมอาชพรบจางทวไปตอนนมนตอายได3ขวบตอนทองแมฝากทองตามปกตแตหลงคลอด ได 5-6 เดอน นองมนตเปนไข ดวยความทแมนองมนตยงเดกและป กไมร จนกระทงนองมนตชกจงพาสงสถานอนามย และในทสดถกสงตอ มาทโรงพยาบาลจงหวด
“เลยงคนเดยวกไมรวาลกเปนไข แกชกแลวถงร ตอนนนอยกบป สองคนปอาย54ปตอนนนปกไมรเหมอนเดกชกกรบบอกคนขางบานพามา อนามย แกกสงไปยางตลาด พอไปยางตลาดไดประมาณวนสองวนกม การเจาะไขสนหลงแตวาเจาะดไมไดแกดนแลวมนมเลอดออกมาทนแกซมแลวกไอดวย หมอสงสยวาจะเปนไขสมองอกเสบ กเลยสงไปทโรงพยาบาลกาฬสนธไปอยหองไอซย”
นองมนตถกรกษาตวอยในไอซยของโรงพยาบาลจงหวดดวยอาการ ไขสมองอกเสบจนอาการดขน แตกพบอาการแพยากนชก มผนขนเตมตวหมอสนนษฐานวาเกดจากการสะสมของยา หลงจากนนกมอาการลมชกจนตองกนยาทกเดอน แพทยทโรงพยาบาลศรนครนทรจงสงไปทขอนแกน ตอนนหยดกนยาแลวเพราะไมชกแลวเขาออกจากโรงพยาบาลอายได6-7เดอน นองมนตท�าอะไรไมไดเลยนอนเฉยๆเหมอนเดกออนคอกยงไมแขงจน2-3เดอนตอมาคอเรมแขงพฒนาการเรมดขนตอนอาย1ป7เดอนกเรมนงยน แตกอนยนไมไดเพราะขาไมมแรง ตอนนเรมยนไดแตตองประคองไว การพด กมหม�าๆ เรยกพอแมแตยงไมชด เวลากนนมบอกใหจบขวดนมกท�าไดแกรเรองบางอยาง
�����������������.indd 46 7/7/16 3:30 PM
47
ไปโรงพยาบาลแรกๆ ใชสทธบตรทอง โรงพยาบาลแนะน�าใหเอา ใบรบรองแพทยไปท�าบตรคนพการตงแตเดอนพฤศจกายน2557เรมใชสทธได28พฤษภาคม2558(ยงไมไดรบบตรแตเรมใชสทธได)
การเดนทางไปรบบรการแตละครงของนองมนตกบแมมปญหาและภาระคาใชจายไมนอย“คาใชจายเสยไปกบคานมและคาเดนทางไปหาหมอท ขอนแกนตองไปเอายาทกเดอน เสยคาใชจายครงละ1,000 -2,000บาท ถาไปหาหมอทโรงพยาบาลยางตลาดหรอกาฬสนธยงพอไหวแตไปขอนแกนตองขนรถโดยสารไปเองหากเหมารถไปคาใชจายจะเยอะกวานกลบมาถงบาน กทมสองทม พอจะเปนคนหาเงนมาไวกอนวนทจะไปหาหมอ เขาท�างานสงวสดกอสรางใกลๆ บาน สวนคารกษาไมเสยเพราะเขามใบสงตวใหและม บตรคนพการเขาโรงพยาบาลไหนกไมเสยคาใชจาย”
แมเลยงดนองน�ามนตดวยนมผงพเศษโดยหวงวาเขาจะโตและ แขงแรงขนและเดนไดในทสด “ตอนนแมซอนมผงไฮควทพฒนาสมองและอาหารเสรมมาใหแพงแตกอยากใหกนแตเขาไมคอยกนนมจะกนขาวมากกวา หมอทยางตลาดบอกวาแกจะเดนไดตอนนขายงไมแขงแรงใหพยายามฝกยนเดนทกวนนแมไมไปไหนจะอยกบลกตลอด“หนอยากใหเขาเดนไดชวยเหลอ ตวเองไดแคนกพอแลวถงแกจะเปนคนพการกชางขอแคแกเดนได”แมคดวาวนหนงเมอไดบตรคนพการเธอจะพาลกไปสมครทศนยการศกษาพเศษ“วางๆจะพาแกไปสมครทศนยการศกษาพเศษ เขาบอกวาตองมบตรคนพการกอนพอดวาแกกไดแลวเพราะหนไปท�าเองทศาลากลางเหลอแตบตรสมารทการด ทยงไมได ไดมาแคใบรบรองเฉยๆ หมอทกาฬสนธออกใบรบรองใหไปท�า บตรคนพการบอกวาแกจะไดสทธรกษาทวประเทศไมตองเสยคาใชจาย”
�����������������.indd 47 7/7/16 3:30 PM
48ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
นองหนง อำย 8 ป จงหวดกำฬสนธ
หนงเปนลกชายคนเดยวพออาย37ปอาชพกอสรางแมอายประมาณ30 ป เปนคนจงหวดรอยเอด พอกบแมแยกทางกนตงแตหนงอายได 6 ป แมหนตามหนมอน ตอนนหนงอาศยอยกบปและยา หนงคลอดทรอยเอด หลงคลอดแมจางคนมาเลยงจนอาย 4 เดอน มคนโทรมาบอกป ปจงไปรบมาเลยงทบานจนถงตอนน ชวงอาย 4 เดอนหนงไมคอยแขงแรง รางกายออนระทวยมอาการหอบปจงพาไปหาหมอทอนามยแลวพาไปโรงพยาบาล ตอนทปไปรบหนงแมไมไดบอกวาหนงเปนเดกดาวนในตอนนนอาการกปกตอยแตพออายประมาณปกวาหมอทโรงพยาบาลอ�าเภอบอกวาหนงเปนเดกดาวน ซงปกบยากไมรวาเดกดาวนหมายถงอะไรปจงเลยงหนงเหมอนเดกธรรมดาทวไป “ผมกไมรวาเดกดาวนหมายถงอะไร รแตวาเปนคนไมพอ คนไมเตม ผมกเลยงธรรมดาเหมอนเดกทวไป ไมเคยพาไปหาหมอทรกษาเรองอาการดาวน” ปบอกวาหนงพฒนาการชาแตกเลยงงาย หนกใจตรงทเปนโรคหอบกบมอทหวแมมอมสองอน(นวมอมขางละ6นว)
ตอนนหนงจดทะเบยนคนพการแลว โดยผใหญบานเปนคนแนะน�าชวงแรกปพาไปเรยนทโรงเรยนกาฬสนธปญญานกลโดยปเปนคนไปรบไปสง ปสงเกตวาหนงมการเลยนแบบพฤตกรรมทไมปกตมาจากเพอนทอย ในโรงเรยนท�าใหอาการของหนงหนกขน ปจงพาหนงมาเรยนทโรงเรยนปกต ใกลบาน“ตอนอยกบผมไมเปนแตไปอยทปญญานกลไปเลยนแบบเพอนมาเลยพามาอยทบาน”ตอนนอาการดขนเรมอานหนงสอได(แบบจ�า)ครพาอาน เขยนใหดใหลอกกเขยนตามได แตใหเขยนเองจะเขยนไมได หนงมาเรยน ทบานตงแตป.1ตอนนเรยนได3ปแลวก�าลงจะขนป.3เขากบเพอนไดดแตเพอนผชายจะชอบรงแกกเลยไปกบเพอนผหญง
�����������������.indd 48 7/7/16 3:30 PM
49
“ไมหนกใจอะไร กเลยงเขาไปเรอยๆ แตผมกไมร วาเขาโตขนมา จะท�าอยางไรผมกไมมความคดวาจะท�าอยางไรกเลยงไปกอน”ปเลยงหนง เหมอนเดกธรรมดาทวไป ไมไดคดวาจะตองเปนแบบไหน ตอนนปท�างาน ทชลประทาน วนไหนทไปท�างานกจะฝากไวกบยายซงอยบานตดกนพอไมไดสงเสยเลยเขาไปท�างานทชลบรได4เดอนแลวไปรบเหมาเดนทอประปา ใหบกซแตถกโกงเงนคารบเหมา รายไดจงมาจากปเพยงคนเดยว ปมรายได วนละ320บาทคาใชจายหนงวนละประมาณ40บาทซงกยงพอใช
หนงไดรบเบยผพการเดอนละ 500 บาท แตมกปวยบอย อากาศเปลยนแปลงกจะปวยและมอาการหอบ แตปนดขน กอนหนานนหอบ จนไดนอนโรงพยาบาลหนงชวยเหลอตวเองไมไดเลยขาวกตองปอนลางกน กยงไมเปน แตงตวได ทาแปงทาลปสตกเองได ตอนนแมมครอบครวใหม อยจงหวดมหาสารคามโทรมาถามขาวลกและอยากกลบมาแตปไมใหกลบมา เพราะไมเคยสงเงนทองมาชวยมแตมาสรางหนไวให
�����������������.indd 49 7/7/16 3:30 PM
50ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
นองตน อำย 7 ปจงหวดกำฬสนธ
แมชอพมพใจ อาย 25 ป มนองของตนอกคนเปนผชายพงอายได 7 เดอน พออาย 30 ป ท�างานกอสราง ทกวนตอนเยนกกลบมาเจอลกครอบครวยงอยกบตายายตอนทองตนทกอยางกปกตฝากทองทโรงพยาบาลชมชน วนทเจบทองมน�าคร�าไหลออกมากไปโรงพยาบาล ไปตอนตหนง พอตสกคลอดพบวากระหมอมจะใหญหมอกบอกวาปกตไมเปนอะไรนอนพก อยโรงพยาบาลสองคนจงกลบบานกเลยงปกตพออาย2ป5เดอนวนนนชวงบายๆ ตนมอาการตวรมๆ เหมอนจะเปนไข แมคดวาตอนเยนจะพาไป หาหมอทคลนกตนเกดอาการตาคางแลวกชกนานประมาณเกอบ2ชวโมงกเลยพาไปโรงพยาบาลอ�าเภออกครง ตอนทชกอยกพยายามเอาน�าเชดตว อยตลอด พอถงโรงพยาบาลกยงชกไมหยด หมอกชวยและบอกวาใหท�าใจ จากนนเขากสงตวไปทโรงพยาบาลกาฬสนธตนตองอยในหองไอซย15วนจงฟนคนมาแตหมอใหนอนดอาการไปกอนและใหยามากนอาการชกกหายไป ตนกนยาประมาณ 3 ป ภายหลงจากทอาการชกหายไปตนกกลบมาชกอกหมอเลยสงตวไปโรงพยาบาลศนยขอนแกน หมอทนนบอกวาตนมอาการ สมองตบขางซาย พอตรวจไอควพบวาไอควอยระดบต�าสด หมอจงท�าบตร คนพการใหตอนนตนมบตรคนพการแลว
�����������������.indd 50 7/7/16 3:30 PM
51
แมไมรวาอะไรคอสาเหตทท�าใหตนเปนแบบน และไมรวาจะแกไขอยางไร มคนแนะน�าใหเธอพาตนไปเรยนทศนยการศกษาพเศษทยางตลาดแตเธออยากจะ ใหลกอยกบเพอนทนมากกวา อกอยางถาจะไปเรยนทโนนกไกล แมไมมเวลา เพราะตองท�างาน จงขอคณครพาตนมาเรยนทโรงเรยนใกลบานพอถงชวงบายทเดกอนบาลจะนอนกตองไปรบกลบมาไมใหกวนคนอนแลวใหยายกบตาคอยดแลถาแมไมอยตาจะเปนคนไปรบไปสงแทน
�����������������.indd 51 7/7/16 3:30 PM
52ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
52ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 52 7/7/16 3:30 PM
รำยชอทมวจย
รองศาสตราจารยดร.ลอชย ศรเงนยวง มหาวทยาลยมหดลอาจารยณรงคฤทธอศวเรองพภพ จฬาลงกรณมหาวทยาลยนางวนดาชนนทยทธวงศ สถาบนราชานกลแพทยหญงโชษตาภาวสทธไพศฐ สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทรนางสาววมลวรรณปญญาวอง สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทรนางสาวธวลรตนศรวลาศ สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทรนายเชษฐาสขประเสรฐ มหาวทยาลยมหดลนางสาวภคหวานพช มหาวทยาลยมหดลนางสาวปทมวรรณจนาวฒ มหาวทยาลยมหดล
โครงการวจยน เปนความรวมมอการด�าเนนงานระหวางคณะสงคมศาสตร
และมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล รวมกบสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร
และกลมงานจตวทยา สถาบนราชานกล กรมสขภาพจต
53
�����������������.indd 53 7/7/16 3:30 PM
รำยชอทมเกบขอมล (รำยชอเฉพำะแพทยและนกจตวทยำ)
นายแพทยธนวรจนบรณสขสกล สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร นายแพทยรพพงษสพรรณไชยมาตย IHPP นายแพทยทฏะวฏรพลกภควต โรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช แพทยหญงปญจารยขวญทอง โรงพยาบาลสมเดจพระบรมราชเทวณศรราชา นางสาวปราณตะวโล สถาบนราชานกล นางสาวอจจมาศรพบลยผล สถาบนราชานกล นางสาวณชกานตวรรณปถมภ สถาบนราชานกล นางสาวชนนกานตแสวงวชยพงศ สถาบนราชานกล นางสาวภษณศาชยวรตนกล สถาบนราชานกล นางสาวดาฮยาหลเบนหมาน โรงพยาบาลสมเดจพระบรมราชเทวณศรราชา นางสาวอาภาพรหาญปา โรงพยาบาลสวนปรง นางสาวณชานนทเสมาทอง โรงพยาบาลล�าสนธ นางสาวเมลดาพทธมาตร โรงพยาบาลล�าสนธ นางสาวยวนาไขวพนธ ศนยสขภาพจตท6 นางสาวพชรนทรวรรณรกษ ศนยสขภาพจตท6 นางสาวธนาวดเจตอธการ โรงพยาบาลบรรมย นางสาววสสชารตนจรยา โรงพยาบาลบรรมย นางปารชาตแสงกระจาง โรงพยาบาลชลบร นางสาวอมรรตนคงชบ โรงพยาบาลชลบร นายอธณฐชยศร ศนยสขภาพจตท4
54ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 54 7/7/16 3:30 PM
รำยชอทมเกบขอมล (รำยชอเฉพำะแพทยและนกจตวทยำ)
นางสาวรกษณาพรมทองบญ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร นางสาววรรณนสาสขทอง สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร นางพรรนภาพรอมตตระกล โรงพยาบาลสรนทร นายวนชยวเศษชาต โรงพยาบาลสรนทร นางสาวสวภทรขาวเครอ โรงพยาบาลสรนทร นางสาวปยนชชมพกาศ โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต นายคมสนพศภา โรงพยาบาลชลบร นางสาวปทมภรณกลช โรงพยาบาลชลบร นายบณฑตคงประสทธ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร
ขอขอบคณ แพทยหญงมธรดา สวรรณโพธ ผอ�านวยการสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร ทมพนทจงหวดลพบร โรงพยาบาลล�าสนธ นพ.สนต ลาภเบญจกล และคณะ ทมพนท จงหวดสงขลา โรงพยาบาลสมเดจพระบรมราชนนาถ ณ อ�าเภอนาทว จงหวดสงขลา นพ.สวฒน วรยพงษสกจ และคณะ ทมพนทจงหวดพะเยา โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ต�าบลแมกา นางสภาภรณ เครอสภา โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ต�าบลแมกาหวยเคยน นางจ�าลอง เสมอเชอ เทศบาลต�าบลแมกา นายประพนธ เทยนวหารและคณะทมพนท จงหวดกาฬสนธศนยการศกษาพเศษอ�าเภอยางตลาดนายสวรรณบวพนธเทศบาลต�าบล บวบานนายสพรรณภบญเตมและคณะ
คณะผวจยขอขอบพระคณทกทานรวมถงทานทไมไดกลาวนามทไดมสวนรวมในกระบวนการวจยนหากมขอผดพลาดหรอขอมลตกหลนประการใดทางทมผวจยขออภยมาณทน
55
�����������������.indd 55 7/7/16 3:30 PM
เดกพการทกคนมศกยภาพ ท�าอะไรไดมากกวาทใครคด หากเขาไดรบ
โอกาสทเทาเทยม เปนธรรม และการชวยเหลออยางสมเหตสมผล มาเปลยนมมมอง
เรองเดกพการกนใหมเถดครบ เขาเปนอยางทเขาเปน เขามชวต เขามจตใจ เขาม
ความสามารถทแฝงเรนอย เขาตองการเปนสวนหนงของครอบครวและสงคม เพราะเขาคอ
มนษยคนหนงทมศกดศรเชนกน และเขากมสทธในฐานะประชาชนคนหนงเชนกน
56ปญหา ความตองการ การเขาถงบรการของเดกพการในชมชน
และสถานการณก�าลงคนดานการฟนฟสขภาพ
�����������������.indd 56 7/7/16 3:30 PM