มหาวิทยาลัยเกริก - Krirk...

บทความทกเรองทตพมพในวารสารรมพฤกษฉบบน เปนทศนะและขอคดเหนของผเขยนเทานนมใชทศนะของมหาวทยาลยเกรกหรอกองบรรณาธการ การน�าบทความสวนใดสวนหนงหรอทงหมดไปตพมพเผยแพรตองไดรบอนญาต

วารสารรมพฤกษ : ROMPHRUEK JOURNAL

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 2562 ISSN 0125-7609

การศกษา กฬา และสงคม : ยคโลกไรพรมแดน (Education Sports and Society : The World Without Borders)

เจาของ มหาวทยาลยเกรก

บรรณาธการ สงกด

รองศาสตราจารย ดร.วไลลกษณ รตนเพยรธมมะ มหาวทยาลยเกรก

ทปรกษา

ศาสตราจารย ดร.นพ.กระแส ชนะวงศ ศาสตราจารยพเศษ นพ.ไพจตร ปวะบตร

อาจารย ดร.ผกาพนธ ภมจตร กองบรรณาธการ

ศาสตราจารย นาวาอากาศเอก ดร.ประสงค ปราณตพลกรง มหาวทยาลยศรปทมรองศาสตราจารย ดร.ประภาส ปนตบแตง จฬาลงกรณมหาวทยาลยรองศาสตราจารย ดร.สมศกด สามคคธรรม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรรองศาสตราจารย ดร.สกญญา บรณะเดชาชย มหาวทยาลยบรพารองศาสตราจารย ดร.จำาลอง โพธบญ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรรองศาสตราจารย ดร.สยาม อรณศรมรกต มหาวทยาลยมหดลรองศาสตราจารย ดร.กลยา ตณศร มหาวทยาลยรามคำาแหงรองศาสตราจารย ดร.วชต สวรรณโนภาส มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทารองศาสตราจารย ดร.เพญประภา ภทรานกรม มหาวทยาลยเกรกรองศาสตราจารย ดร.เชนนทร เชน มหาวทยาลยเกรกผชวยศาสตราจารย ดร.วรรณชล โนรยา มหาวทยาลยมหดลผชวยศาสตราจารย ดร.ศรากล สโคตรพรหมม มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบรผชวยศาสตราจารย ดร.วฒ สขเจรญ สถาบนเทคโนโลยไทย-ญปนผชวยศาสตราจารย ดร.ภทรพล มหาขนธ มหาวทยาลยศลปากรผชวยศาสตราจารย ดร.บญอย ขอพรประเสรฐ มหาวทยาลยเกรกผชวยศาสตราจารย ดร.อมรรตน กลสจรต มหาวทยาลยเกรกผชวยศาสตราจารย ดร.สวมล วงศสงหทอง มหาวทยาลยเกรกผชวยศาสตราจารย ดร.สจตรา สามคคธรรม มหาวทยาลยเกรกอาจารย ดร.ปรางทพย ยวานนท มหาวทยาลยเกรก

อาจารย ดร.หมง ซน เซย มหาวทยาลยเกรก

สำานกงาน ศนยวจยและพฒนา มหาวทยาลยเกรก เลขท 3 ซอยรามอนทรา 1 ถนนรามอนทรา เขตบางเขน กรงเทพฯ 10220โทรศพท 0-2552-3500-9 ตอ 402e-mail [email protected]

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก เปนวารสารวชาการทรองรบการเผยแพรผลงานดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

โดยใหความสำาคญกบศาสตรทางดานการบรหารการจดการ สงคมศาสตร นเทศศาสตร นตศาสตร และศลปศาสตร ซงตพมพ

มากกวาสามทศวรรษ เนนเนอหาทเกยวของกบการเปลยนแปลงของปจจยอนมผลกระทบตอคณภาพชวตและสงคมไทย สราง

องคความรใหม โดยมงเนนใหเกดการพฒนางานวจยทมคณภาพทางวชาการเพอสงคม อกทงตระหนกถงความสำาคญของการ

ขยายบทบาททางวชาการตอสงคมวงกวางและการพฒนามหาวทยาลยใหเปนแหลงความรทมาจากผลงานวจยของอาจารย

นกวจย นกวชาการ และนกศกษา เพอเขาสการเปนสงคมฐานความร (Knowledge Based Society) โดยจดพมพปละ

3 ฉบบ ฉบบละ 6 - 12 บทความ และเผยแพรในรปแบบอเลกทรอนกส

กองบรรณาธการวารสารรมพฤกษมนโยบายและเกณฑการรบพจารณาและตพมพบทความซงไมเคยเสนอเพอ

ขอตพมพ และไมเคยเผยแพรในเอกสารฉบบอนๆ มากอนหนาน และไมใชบทความวจยจากงานวจยในชนเรยน ไมใช

บทความวจยจากงานวจยสถาบน โดยบทความทจะไดรบการพจารณาตพมพในวารสารรมพฤกษนนตองผานการพจารณา

คดเลอกจากกองบรรณาธการซงไมเปดเผยรายชอหรอขอมลสวนตวใดๆ ทเกยวของ และการประเมนบทความจากผทรงคณวฒ

ซงไมทราบชอผแตงและผแตงไมทราบชอผทรงคณวฒ (Double Blind Peer Review) จากสาขาวชาทเกยวของ ทกอง

บรรณาธการวารสารฯ อยางนอย 2 ทาน บทความทงหมดทตพมพในวารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยฯ สงวนลขสทธตาม

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2537

วตถประสงค

1. เพอเผยแพรวทยาการ และความรใหม ๆ ในสาขาวชาทเปดการเรยนการสอนในมหาวทยาลย

2. เพอสงเสรมอาจารย ผสอนในสาขาวชาตาง ๆ ตลอดจนผทรงคณวฒในการนำาเสนอผลงานทางวชาการ

3. เพอเปนเอกสารประกอบการศกษาในระดบอดมศกษา

ก�าหนดการออกวารสาร ปการศกษาละ 3 ฉบบ

ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน

ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม

ฉบบท 3 กนยายน – ธนวาคม

ป พ.ศ. 2562 วารสารรมพฤกษรบตพมพบทความในประเดนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ผสนใจสงบทความโดย

ลงเบยนสมาชกวารสารรมพฤกษท https://www.tci-thaijo.org/index.php/romphruekj/user/register หรอ สมาชกเดม

ThaiJO ใช username และ password ทมสมครสมาชกวารสารรมพฤกษได หรอตดตอสอบถามรายละเอยดท 02-552-3500-9

ตอ 402

วารสารรมพฤกษ : มหาวทยาลยเกรก ROMPHRUEK JOURNAL : KRIRK UNIVERSITYวารสารวชาการสาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร

วารสารรมพฤกษ : มหาวทยาลยเกรก ROMPHRUEK JOURNAL : KRIRK UNIVERSITY

บทบรรณาธการ

วารสารฉบบนเปนฉบบปฐมฤกษตอนรบปพทธศกราช 2562 ปท 37 (ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2562) เปนชวง

เวลาทวารสารไดรบการพฒนามาอยางตอเนอง โดยมวตถประสงคมงสรางและรวบรวมความรและเปนเวทวชาการในการสงเสรม

และสนบสนนใหคณาจารย นกศกษาในระดบบณฑตศกษา นกวชาการ ผสนใจไดมโอกาสเผยแพรความร งานวจยและงาน

สรางสรรคอน ๆ ทมคณคาเพอเปนการแลกเปลยนโลกทศนและแนวคดในแวดวงวชาการอนเปนสงสำาคญในการดำารงไวซงคณคา

ทางวชาการแกสงคม

สาระในวารสารฉบบนประกอบดวยบทความจากหลากหลายสาขาวชาทนาสนใจจำานวน 12 บทความ จำาแนกเปน

บทความวชาการ 4 บทความและบทความวจย 8 บทความ

ในสวนแรก จำานวน 6 บทความ บทความแรกเปนบทความวชาการเรอง การวงมาราธอนในไทย : เครอขายทางสงคม

และความทาทายในศตวรรษท 21 โดย ทรงศกด รกพวง ไดนำาเสนอการสรางเครอขายทางสงคมผานการวงมาราธอนซงเปน

สงทนาสนใจและมความสำาคญอยางยง เนองจากการวงมาราธอนเปนกฬาทสงเสรมใหประชาชนมคณภาพชวตทดทงในดานสขภาพ

พลานามยและดานจตใจ บทความทสอง เรอง กลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนา

นกเรยนใหมภาวะผนำาอยางคลองแคลว โดย ปาฑ ไกรวญญ และคณะ ใชระเบยบวธวจยผสมวธอธบายขยายความ (Explanatory

Sequential Mixed Methods Design ) โดยใหความสำาคญในการศกษาหลกการพฒนาภาวะผนำาเพอนำามาเปนสวนหนง

ของกลยทธการบรหารโรงเรยน อนจะนำาไปสแนวทางแกไขปญหาวกฤตภาวะผนำาของเดกไทย บทความทสาม เรอง ปจจยทาง

จตและสงคมทสงผลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวในเขตกรงเทพมหานคร โดย อภนดา ชยมานะเดช ไดทำาการ

ศกษาตวแปรทางจตและตวแปรทางสงคมทสงผลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว ผลการศกษานำาไปสการสงเสรม

และการพฒนาปจจยดานความฉลาดทางอารมณใหแกพอแมเลยงเดยว เพอใหเขาใจภาวะทางอารมณและหาวธการควบคมและ

แสดงออกทางอารมณไดอยางเหมาะสมอนจะสงผลตอความสมพนธทดตอครอบครว บทความทส เรอง การตอตานคอรรปชน

กบการทำางานความรวมมอทางสงคมแบบหลายมต โดย สนทร คณชยมง ทใหความสนใจตอการคนหาของปจจยทนำาไปสความสำาเรจ

ของการทำางานหลายๆดานพรอมกน ทำาการศกษาความสำาเรจขององคกรตอตานคอรปชนทงในประเทศทพฒนาแลวและประเทศ

ทกำาลงพฒนาทลวนดำาเนนงานไปตามยทธศาสตรการจดการทง 3 ดาน คอ ดานการบงคบใชกฎหมาย ดานการปองกนและ

ดานการสรางความตระหนกรวมของสาธารณะ บทความทหา เรอง การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญช (AQIs) เพอยกระดบ

คณภาพการสอบบญชของสำานกงานสอบบญชไทยสสากล โดย วนสร ประเสรฐทรพย ไดวเคราะหแนวคด ขอจำากด บรบทของ

ประเทศไทยประกอบกบตวชวดในหลายประเทศเพอนำาไปสการพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชในประเทศไทยใหได

มาตรฐานทดเทยมระดบสากล ลดขอจำากดเรองขอมลเชงปรมาณและผลกดนใหเกดการแขงขนคณภาพการสอบบญช บทความทหก

เรอง การปฎบตการวจยอยางมสวนรวมเพอพฒนาชองทางการจดจำาหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต

กรณศกษา : ผลตภณฑชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา โดย ชตมา นมนวล ไดวเคราะหสถานการณการดำาเนนงานของกลมผลตภณฑ

ความพรอม ความสามารถในการสรางระบบเครอขายอนเทอรเนตมาใชพฒนาผลตภณฑชมชนทนำาไปสการพฒนาระบบเครอขาย

อนเทอรเนตทมความเหมาะสมกบผลตภณฑชมชน

บทบรรณาธการ

ในสวนทสองยงมบทความทนาสนใจอก 6 บทความโดยบทความทเจด เปนบทความวจย เรอง การเปดรบและ

ทศนคตของผรบสาร : กรณศกษาเนอหาทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง ภาพตวแทนในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา

(Joylada) โดย อษา วรทน และ พรพรรณ ประจกษเนตร ผลการวจยพบวามปรมาณเนอหาทางดานการใชภาษาไมเหมาะสม

สอนยายแชตออนไลนขาดการควบคมดแลทเหมาะสม รวมทงแอปพลเคชนจอยลดายงสามารถดาวนโหลดไดโดยไมมคาใชจาย

อนสงผลไปสการทภาครฐและหนวยงานทเกยวของควรใหความสำาคญในการใชภาษาของเยาวชนและคนรนใหม รวมทงผสงสาร

ทควรจะคำานงถงความรบผดชอบตอสงคมและตระหนกถงผลทจะเกดขน บทความทแปด เรอง ยทธศาสตรการมสวนรวม

ของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของสำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

ภาครฐ โดย กชพร สดเมอง ไดศกษาและวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน ภายนอกของสำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

ภาครฐและนำาเสนอยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดทสามารถนำาไปสการปฎบตทชดเจน

และเปนรปธรรม จำานวน 6 ยทธศาสตร บทความทเกา เปนบทความวชาการเรอง กฬากบการพฒนาคณธรรมและจรยธรรม

สำาหรบนกเรยน โดย สทธพงษ ปานนาค ทตองการสะทอนใหเหนถงความสำาคญของคณธรรมและจรยธรรมในสงคมและ

สามารถใชกฬาเปนสอในการนำาไปประยกตใชและสอดแทรกในการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมตามกรอบคณลกษณะ

อนพงประสงคของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน บทความทสบ เรอง มตหญงชายในแบบเรยนของไทย : การ

วเคราะหเนอหา โดย ตรวทย อศวศรศลป เปนการวจยเชงคณภาพโดยการวเคราะหเนอหาจากแบบเรยนตามหลกสตรการ

ศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 เพอใหเขาใจถงความเขมขนของความไมเสมอภาคและนำาไปสการปรบปรงแบบเรยนของ

ไทยใหมความสมดลดานความเสมอภาคทางเพศ บทความทสบเอด เรอง การจดการความคาดหวง : เครองมอสรางคณภาพ

ในองคกรบรการ โดยสฤษด ศรโยธน ไดเสนอแนวคดใหผบรหารประยกตใชเครองมอในการวเคราะหความคาดหวงของผรบ

บรการโดยใชแบบสำารวจ SERVQUALตามแนวคด Parasuraman ทไดรบความสนใจจากนกวชาการและองคการบรการตางๆ

นำามาประยกตใชเพอเปนกลไกสำาคญในการพฒนาบคลากร บทความสดทายเปนบทความวจยเรอง คณลกษณะของอาจารย

ผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต โดย สชาดา สดจตร ไดศกษาและ

เปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนในดานคณธรรมจรยธรรม ดานบคลกภาพ ดานวชาการ ดานการวดผลและประเมนผล

และดานทกษะและเทคนควธสอนตามความคดเหนของนกศกษา เพอเปนแนวทางในการพฒนาอาจารยและการคดสรรบคคล

ทจะเปนอาจารยในอนาคต

ทายสดนกองบรรณาธการหวงวาคณคาของบทความดงกลาวขางตน ผอานสามารถนำาไปตอยอดองคความร พฒนา

และประยกตใชในการทำางาน เปนแรงบนดาลใจในการมงพฒนาผลงานทางวชาการเพอใหเกดการถกเถยงอยางสรางสรรค ชวย

ขยายองคความร แนวคดใหแพรหลายไมยดตดในมมมองใดมมมองหนงอนจะนำาไปสการพฒนา ปรบเปลยนกระบวนทศนทาง

ความคดทสงผลดตอการพฒนาในทกๆดาน

กองบรรณาธการวารสารรมพฤกษ

วารสารรมพฤกษ : มหาวทยาลยเกรก ROMPHRUEK JOURNAL : KRIRK UNIVERSITY

บทความประจ�าฉบบ

การวงมาราธอนในไทย : เครอขายทางสงคมและความทาทายในศตวรรษท 21

Marathon in Thailand : Social Network and Challenges in 21th Century

ทรงศกด รกพวง

Songsak Rakpuang

กลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหม

ภาวะผน�าอยางคลองแคลวPrivate Secondary School Management Strategies According to the Concept of Developing the Students’ Agile Leadership

ปาฑ ไกรวญญ เพญวรา ชประวต และ พฤทธ ศรบรรณพทกษ

Pah Kraiwin Penvara Xupravati and Pruet Siribanpitak

ปจจยทางจตและสงคมทสงผลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว

ในเขตกรงเทพมหานครEffects of Psychosocial Factors on Role Performance for Single Parent in Bangkok Metropolitan Area

อภนดา ชยมานะเดช

Apinda Chaimanadech

การตอตานคอรปชนกบการท�างานความรวมมอทางสงคมแบบหลายมต

Anti – corruption and Multi-level of Social Collaboration

สนทร คณชยมง

Soontorn Koonchaimang

การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญช (AQIs) เพอยกระดบคณภาพ

การสอบบญชของส�านกงานสอบบญชไทยสสากลDevelopment of Audit Quality Indicators to Enhance Audit Quality of Thai Audit Firm to Universal Standard

วนสร ประเสรฐทรพย

Vansiri Prasoetthap

การปฏบตการวจยอยางมสวนรวมเพอพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชน

ดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต กรณศกษา : ผลตภณฑชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา

A Participatory Action Research (PAR) for the Distribution Channel Development of

the Community Products Using the Internet Website System : A Case Study of

the Community Products of Phranakhon Si Ayutthaya Province

ชตมา นมนวล

Chutima Nimnual

วารสารรมพฤกษ : ROMPHRUEK JOURNAL ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 2562 ISSN 0125-7609

การศกษา กฬาและสงคม : ยคโลกไรพรมแดน

(Education Sports and Society : The World Without Borders)

สารบญ

19

7

33

43

55

67

การเปดรบและทศนคตของผรบสาร : กรณศกษาเนอหาทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง

ภาพตวแทนในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) Exposure and Reader Attitude : The Case Study of Content of Sexual, Language, Violence and Representative on Chat Fiction of Joylada

อษา วรทน และ พรพรรณ ประจกษเนตร

Usa Woratun and Pornpun Prajaknate

ยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบ

เชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐStrategic Engagement of Stakeholders in Brand Building Competitive Advantage ofthe Office of Vocational Education Commission

กชพร สดเมอง

Kotchaphorn Sodmueang

กฬากบการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมส�าหรบนกเรยน

Sports and Moral Ethical Development for Students

สทธพงษ ปานนาค

Sittipong Pannak

มตหญงชายในแบบเรยนของไทย : การวเคราะหเนอหา ในเขตกรงเทพมหานคร

Gender in Thai Textbooks : A Content Analysis

ตรวทย อศวศรศลป

Dhriwit Assawasirisilp

การจดการความคาดหวง : เครองมอสรางคณภาพในองคกรบรการ

Expectation Management : The Tool for Quality Creation in Service Organization

สฤษด ศรโยธน

Sarid Sriyothin

คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต

The Characteristics of the Instructor Based on the Opinion of Undergraduate Students in Phuket

สชาดา สดจตร

Suchada Sudjit

การศกษา กฬาและสงคม : ยคโลกไรพรมแดน

(Education Sports and Society : The World Without Borders)

สารบญ

วารสารรมพฤกษ : ROMPHRUEK JOURNAL ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 2562 ISSN 0125-7609

79

93

105

117

131

145

การวงมาราธอนในไทย : เครอขายทางสงคมและความทาทายในศตวรรษท 21Marathon in Thailand : Social Network and Challenges in 21st Century

ทรงศกด รกพวงSongsak Rakpuang

1

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกปท 37 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 2562

1

8

1คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร 12/106 แฟลตคลองจน แขวงคลองจน เขตบางกะป กรงเทพมหานคร

โทร : 088-224-9283 E-mail : [email protected]

1การวงมาราธอนในไทย : เครอขายทางสงคมและความทาทายในศตวรรษท 21

Marathon in Thailand : Social Network and Challenges in 21st Century

ทรงศกด รกพวง1

Songsak Rakpuang

บทคดยอ บทความนเปนบทความวชาการ มวตถประสงคเพอน�าเสนอววฒนาการของการวงมาราธอนในประเทศไทยตงแตป พ.ศ.2526 จนถงปจจบน แบงออกเปน 3 ยค ซงสงผลใหเกดการรวมตวของกลมนกวงมาราธอนโดยภายหลงไดกอใหเกดการสรางเครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอนขนอกทงชใหเหนความส�าคญของผลทเกดจากเครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอนทสามารถใชกฬาเปนเครองมอในการพฒนาสงคมไดอยางมประสทธภาพโดยเสรมสรางใหเกดกระบวนการเรยนรเพมโอกาสในการแกไขปญหา เกดการพงพาตนเอง เกดอ�านาจหรอพลงในการตอรอง รวมไปถงกอใหเกดกระบวนการผลกดนในเชงนโยบายทชวยกระตนใหเกดการพฒนาสงคมในดานตางๆ ไดอยางมประสทธภาพและตอเนองค�ำส�ำคญ : การวงมาราธอน; เครอขายทางสงคม; ผลจากเครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอน

Abstract This article is an academic article, contains the objectives of marathon existed in Thailand since 1983 to present, and divided into 3 periods. It firstly started with the assembling of marathon runners and later became more running society and social networking. Moreover, it highlighted the benefits of the following results by utiliz-ing sport as a tool to effectively develop the society which led to the learning process, increasing the chance of problem solving, self-reliance and the power of negotiation. In addition, it included the push process on strategic policy which intensify the social development in each aspect effectively and continuously.Keywords : Marathon; Social Network; Results from Social Network of Marathon Runners

บทน�ำ กฬามความส�าคญอยางยงตอการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ทงในดานสขภาพ พลานามย และดานจตใจ ซงเปนปจจยทส�าคญทท�าใหประชาชนสามารถพฒนาคณภาพชวตของตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม น�าไปสการมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม การเมองไดอยางมประสทธภาพ ดวยเหตนกฬาจงถกน�าไปใชเปนเครองมอเพอสรางความเขมแขงใหกบครอบครวและชมชน โดยในประเทศทวโลกจะอาศยกระบวนการของกฬาเพอสรางสรรคสงดๆ ใหเกดขน อาท น�ากฬามาสรางใหเกดการมสวนรวม สรางเครอขายชมชน ตลอดจนการสรางจตส�านกในการด�ารงชวตทมคณธรรม มระเบยบวนย มความรบผดชอบตอหนาท เคารพในสทธของตนเองและผอน อนเปนรากฐานทดของสงคม (ปรยวรรณ สวรรณสนย, 2558) การวง ถอไดวาเปนกฬาทเกาแกซงเกดขนมาพรอมกบมนษย เนองจากในอดตมนษยตองอาศยการวงในการอยอาศย ไมวาจะเปนการวงเรวเพอใหพนจากสตวราย การวงไลเพอจบสตวเอาไวเปนอาหาร และหากพจารณาถงการเลนกฬาและการออกก�าลงกาย

1

9การวงมาราธอนในไทย : เครอขายทางสงคมและความทาทายในศตวรรษท 21Marathon in Thailand : Social Network and Challenges in 21st Century

จะพบวา การวงถอเปนพนฐานทส�าคญของการออกก�าลงกายและการเลนกฬาในเกอบทกประเภท ปจจบนการวงเปนกฬาทไดรบความนยมอยางมากจากผทรกในการออกก�าลงกาย เนองจากการออกก�าลงกายดวยการวงใชงบประมาณนอย สามารถวงเมอไรหรอวงทไหนกได และเปนเรองงายททกคนสามารถท�าไดจรง ซงเหนไดจากการจดกจกรรมวงตามสถานทตางๆ จะม ผเขารวมกจกรรมเปนจ�านวนมาก เชน งานวงรายการจอมบงมาราธอน จงหวดราชบร ทมผเขารวมงานเพมขนในทกๆ ป โดยในป 2558 มผเขารวมจ�านวนทงสนประมาณ 5,000 คน สวนในป 2559 มผเขารวมเพมขนเปนจ�านวนทงสนประมาณ 7,000 คน (สหพนธกรฑานานาชาต, 2558) อกทงการวงมประโยชนมากมายตอสขภาพ เชน ปองกนโรคหลอดเลอดหวใจ ปองกนโรคเบาหวาน เปนตน โดยตลอดระยะเวลา 30 ป (พ.ศ.2530-2560) ทผานมาการจดการแขงขนวงมาราธอนในประเทศไทยไดรบการพฒนามาโดยตลอด จนในปจจบนพบวาการจดการแขงขนวงมาราธอนในประเทศไทย รวม 9 ภมภาค 77 จงหวด มมากกวา 300 สนามตอป (จฬา เอยวภเกต, 2557) นอกจากน ในอกแงมมหนงการวงมาราธอนสามารถสรางสรรคใหเกดสงดๆ ในสงคมได ดงจะเหนไดจากในปจจบนมการจดงานวงเพอระดมทนในการชวยเหลอสงคมในดานตางๆ ตวอยางทชดเจน คอ การจดโครงการกาวคนละกาว ครงท 2 ทมวตถประสงคเพอระดมทนทรพยในการจดซอเครองมอแพทยทยงขาดแคลนใหกบโรงพยาบาลและเพอเปนก�าลงใจแกบคลากรทางการแพทย (อาทวราห คงมาลย, สมภาษณ) โดยสรปยอดบรจาคเปนจ�านวนเงนทงสนประมาณ 1,380 ลานบาท ซงโครงการกาวคนละกาวนน น�าวงโดยนกรองชอดงของเมองไทย “นายอาทวราห คงมาลย” หรอ “ตน บอดสแลม” จากปรากฎการณดงกลาวสะทอนใหเหนวาการวงมาราธอนสามารถเสรมสรางใหเกดความรวมมอกนในดานตางๆ ไดอยางตอเนองดวยเหตนผเขยนจงเลงเหนความส�าคญและประโยชนทผอานพงจะไดรบจากบทความน จงถอโอกาสในการรวบรวมขอมลเพอย�าเตอนถงความทาทายของการวงมาราธอนในศตวรรษท 21 ทสามารถใชกฬาเปนเครองมอในการพฒนาสงคมไดอยางมประสทธภาพ โดยมล�าดบดงน 1. ววฒนาการของการวงมาราธอนในประเทศไทย 2. แนวคดเกยวกบเครอขายทางสงคม 3. ผลทเกดจากเครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอน 4. การวเคราะหความสมพนธของเครอขายทางสงคมกบการวงมาราธอน 5. การรวมกลมของนกวงมาราธอนกอใหเกดการสรางเครอขายทางสงคม

ววฒนำกำรของกำรวงมำรำธอนในประเทศไทย กำรวงมำรำธอนในประเทศไทย ยคท 1 (พ.ศ.2526-2554) กระแสความนยมในดานการวง (Thai Running Boom) ในยคแรก เรมตนมาจากศาสตราจารยนายแพทยอดมศลป ศรแสงนาม ผซงบกเบกกระแสการวงและเปนผสรางต�านานการวงขนในประเทศไทย ศ.นพ.อดมศลป ศรแสงนาม เคยปวยเปนโรคหวใจ เมอครงตอนอาย 40 ป เนองมาจากการใชชวตทไมใสใจดแลสขภาพของตนเอง แตหลงจากทปวยเปนโรคหวใจ ศ.นพ.อดมศลป ศรแสงนาม ไมยอมแพตอโรครายหนมาฟนฟสมรรถภาพหวใจของตวเองโดยออกก�าลงกายดวยการวง ซงสดทายแลว ศ.นพ.อดมศลป ศรแสงนาม ไดหายจากโรคหวใจและกลบมามสขภาพรางกายทแขงแรงอกครง หลงจากนนไดเขยนหนงสอ “วงสชวตใหม” ซงเปนหนงสอทถายทอดประสบการณความเจบปวยของตนเอง โดยเขยนขนมาจากการศกษาคนควาและทดลองปฏบตดวยตนเอง เพอใหผอานทงหลายตระหนกวาหนาทการดแลสขภาพทงกายและใจใหเขมแขงสมบรณอยเสมอเปนหนาทของตวเราเอง นอกจากนหนงสอวงสชวตใหม ยงเปนต�าราทสรางแรงบนดาลใจใหอกหลายคนหนมาดแลสขภาพดวยการวง และเปนหนงสอทเปลยนแปลงชวตคนมาแลวจ�านวนมาก (อดมศลปศรแสงนาม, 2528) ทงน ศ.นพ.อดมศลป ศรแสงนาม เปนคนไทยคนแรกๆ ทรเรมจดงานวงขนในเมองไทย ในรายการ “วงลอยฟาเฉลมพระเกยรต The Royal Marathon Bangkok” เมอวนท 22 พฤศจกายน 2530 ณ กรงเทพมหานคร ซงกลาวไดวาเปนประวตศาสตรการวงของประเทศไทย เพราะนอกจากเปนการจดวงระยะทางไกลระดบมาราธอน คอ 42.195 กโลเมตร ทเกดขนเปนครงแรกแลวนน ยงมนกวงทกประเภทเขารวมงานวงกนอยางเนองแนน โดยรวมจ�านวนนกวงทงหมดมากกวา 100,000 คน (วรเทพ มากโภคา, 2559) นอกจากนนแลว ศ.นพ.อดมศลป ศรแสงนาม ยงเปนผบรรยายใหความรเกยวกบเรองวงเพอสขภาพใหกบหนวยงานตางๆ ทง


1

10

ในกรงเทพฯ และตางจงหวดซงไดบรรยายเรองการวงมากกวา 400 ครง เมอไปบรรยายทใดกจะไดรบความสนใจจากผทมารบฟง ซงชวยสรางแรงบนดาลใจใหคนหนมาออกก�าลงกายดแลสขภาพทงกายและจตใจ (ณรงค เทยมเมฆ, สมภาษณ) ทงนกลาวไดวา ศ.นพ.อดมศลป ศรแสงนาม เปนผขบเคลอนการวงใหไดรบความนยมในเมองไทย จนเปนทมาของการตงชมรมนกวงขนในประเทศไทย และทส�าคญ ศ.นพ.อดมศลป ศรแสงนาม เปนผรเรมใหเกดเครอขายทางสงคมของนกวงในยคเรมตน กำรวงมำรำธอนในประเทศไทย ยคท 2 (พ.ศ.2554-2559) ในป พ.ศ.2554 วงการวงในประเทศไทยเรมไดรบความนยมนอยลง ผทเกยวของจงมความคดรเรมในการจดตงชมรมวงใหเปนรปธรรมขน โดยใชวธการรวบรวมชมรมวงตางๆ ประมาณ 100 ชมรม ทวประเทศไทย รวมกนพฒนาและกอตง “สมาพนธชมรมเดนวงเพอสขภาพไทย” ขนในป พ.ศ.2554 จากการสนบสนนของส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรม สขภาพ (สสส.) (ณรงค เทยมเมฆ, สมภาษณ 14 พฤศจกายน พ.ศ.2560) โดยเชญ ศ.นพ.อดมศลป ศรแสงนาม มาด�ารงต�าแหนงประธาน ซงถอเปนประธานคนแรกของสมาพนธชมรมเดนวงเพอสขภาพไทย ตอมาเมอเกดการจดตงขนของสมาพนธฯ จงกอใหเกดภาคเครอขายของนกวงทเปนรปธรรมมากยงขนโดยสมาพนธฯ แบงออกเปน 10 เครอขาย กระจายอยตามภมภาคตางๆ ของประเทศโดยแตละเครอขายจะมผดแล ตวแทนผประสานงานหลก และมการพบปะปรกษาหารอ รวมไปถงแลกเปลยนประสบการณใหความรซงกนและกน โดยมสมาพนธฯ กลางเปนผสนบสนนดานงบประมาณ ดานองคความร นอกจากนทางสมาพนธฯ ไดจดท�าวารสาร Thai Jogging เพอใชเปนเครองมอและสอกลางในการสอสารใหกบนกวงทเปนสมาชกใหมและสมาชกเกา รวมไปถงผทสนใจ (ทนงศกด ศภทรพย, สมภาษณ) ตอมาในป พ.ศ.2555 กระแสการวงในเมองไทยกลบมาไดรบความสนใจในวงกวางอกครง จากกระแสภาพยนตรเรอง “รก 7 ป ด 7 หน” ซงเนอเรองวาดวยความรกและชวตของคตางวย โดยมการวงมาราธอนเปนตวด�าเนนเรองระหวางคนสองคนทหนมาออกก�าลงกาย เพอดแลสขภาพและตองการเอาชนะขดจ�ากดของตวเอง ซงนอกจากภาพยนตรเรองนจะสรางแรงบนดาลใจใหหลายคนหนมาออกก�าลงกายแลว ในอกแงมมหนงยงสะทอนใหเหนเสนหของการของวง โดยเฉพาะวยรนทเรมรจกเสนหของการวงจากภาพยนตรเรองดงกลาว หนงในบคคลทไดรบอทธพลจากภาพยนตรเรองนคอ นายอาทวราห คงมาลย หรอตน บอดสแลม ศลปนทตอมาผนตวกลายเปนนกวงททมเทกบการวงและสรางวนยใหตวเองวงมาจนถงปจจบน ดงนนจงกลาวไดวาภาพยนตรเรองรก 7 ป ด 7 หน เปนจดเรมตนของกระแสความนยมการออกก�าลงกายดวยการวง หรอ Thai Running Boom ในยคท 2 ของประเทศไทย ประกอบกบในชวงตนป พ.ศ.2559 ไดเกดกจกรรม “Bogie99 5K Running Challenge” โดยมวตถประสงคเพอรณรงคใหคนไทยหนมาใสใจดแลสขภาพโดยการออกก�าลงกาย และระดมทนบรจาคเพอการกศล กจกรรมนจดขนเปนครงแรกเมอวนท 13 กมภาพนธ 2559 ณ สวนลมพน โดยนายทนงศกด ศภทรพยดารานกแสดง หรอทนกวงรจกกนในนาม “พนง” ไดชกชวนกลมนกวงมาตอแถววงเปนขบวนรถไฟ (ณรงค เทยมเมฆ, สมภาษณ) เพอระดมทนชวยเหลอ ชาวไทยภเขา หลงจากนนไดสงค�าทาไปถงบคคลอก 9 คน ใหจดขบวนรถไฟนกวง วงเปนระยะทาง 5 กโลเมตร พรอมกบ รวมบรจาคเงนเพอการกศล เชน นายชชชาต สทธพนธ อดตรฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคม คณเจมส เรองศกด ลอยชศกด นกรอง และ นกแสดงครดน สถาวร จนทรผองศร อดตนกวงทมชาตไทยและผเชยวชาญดานการวงของเมองไทยนายอทธพล สมทรทอง ผกอตง 42.195K. Club เราจะไปมาราธอนดวยกน อาจารยณรงค เทยมเมฆ ผทรงคณวฒดานการวง และ นายกฤษดา เรองอารยรชต ผอ�านวยการไทยพบเอส เปนตน โดยทายทสดแลวกจกรรม Bogie 99 ไดรบความสนใจเปน วงกวางและเกดขนในหลายจงหวด มการรวมกลมกนวงเปนขบวนรถไฟพรอมกบรวมบรจาคเงนเพอการกศล และยงมผทรกการออกก�าลงกายรวมกจกรรมการกศลจดวงรอบหมบาน สวนสาธารณะ พรอมกบบนทกภาพและวดโอมาแลกเปลยนกนชมอยางคกคกซงถอเปน Thai Running Boom ยคท 2 ของประเทศไทย กำรวงมำรำธอนในประเทศไทย ยคท 3 (พ.ศ. 2559-ปจจบน) ในป พ.ศ.2559 กระแสการวงในประเทศไทยนบไดวาไดรบความนยมอยางมากทสด ดงจะเหนไดจากสถตผออกก�าลงกายดวยการวงในประเทศไทย จากเดมในป พ.ศ.2554 มจ�านวนนกวงในประเทศไทย 5.5 ลานคน ตอมาในป พ.ศ.2559 จ�านวน นกวงในประเทศไทยเพมขนเปน 11.96 ลานคน โดยแบงเปนเพศหญง จ�านวน 7.4 ลานคน และเปนเพศชาย 4.56 ลานคน หากจ�าแนกตามวย พบวา วยท�างานมจ�านวนมากทสด จ�านวน 6.88 ลานคน คดเปนรอยละ 57.5 รองลงมาคอวยสงอาย

1


จ�านวน 2.49 ลานคน คดเปนรอยละ 20.8 วยรน จ�านวน 1.9 ลานคน คดเปนรอยละ 16 และวยเดก จ�านวนประมาณ 7 แสนคน คดเปนรอยละ 5.7 ซงหากเปรยบเทยบผทออกก�าลงกายดวยการวงทอาศยอยในเมองกบชนบท พบวา นกวงในเมองมจ�านวน 8.08 ลานคน รอยละ 67.6 และอาศยในชนบทจ�านวน 3.88 ลานคน รอยละ 32.4 ตามแผนภาพท 1 (สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล, 2559) ซงสะทอนใหเหนวาคนไทยหนมาใสใจในการออกก�าลงกายดวยการวงกนมากขน ประกอบกบในชวง 2-3 ปทผานมาจนถงปจจบนมการจดงานวงในทกสปดาห ทงลกษณะงานเลกและงานใหญระดบประเทศทมแบรนดใหญเปนผสนบสนน โดยในแงของการตลาดงานวงกลายเปนหนงในวธประชาสมพนธแบรนด หลายภาคธรกจทไมเกยวของกบวงการวงมากอนกเลอกทจะจดงานวง เพอท�าใหแบรนดไดใกลชดลกคาหรอวาทลกคามากยงขน อาท Together Run ของเครอ The Mall Group, Samsung Galaxy 10K หรอ A Day Human Run เปนตน ในดานระบบการจดการงานวงกพฒนากวาในอดต งานวงเรมมการสรางแนวคดทสรางสรรค น�าการตลาดมาสรางจดขาย ซงหากเปนในอดตงานวงกใชแคพนทระดบบางสวนหรอไมกสวนสาธารณะ การจดรปแบบงานไมไดจรงจงเทากบปจจบนทมการจดงานอยางเปนระบบและสรางความรสกใหผเขารวมงานรสกวาตวเองเปน “นกกฬา” อยางแทจรง โดยปจจยเหลานสงผลใหกระแสการวงยงไดรบความนยมเปนทวคณ (ณรงค เทยมเมฆ, สมภาษณ)

แผนภำพท 1 สถตผออกก�าลงกายดวยการวงในประเทศไทย ป พ.ศ.2559(สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล, 2559)

อกหนงสงทกระตนใหกระแสวงเตบโตกคอ โลกออนไลน (Social Media Network) ในวงการวงโลกออนไลนคอ ชองทางทชวยกระจายขาวสารและสรางใหวงการเตบโตเปนกลมกอน หากเปนในอดตการประชาสมพนธงานวงสกงานคงหนไมพนการโฆษณาเปนกลมในวงจ�ากด แตเมอมสอออนไลน เชน Facebook การกระจายขาว การสรางเพจเพอรวมกลมกนอยางอสระท�าไดงายมากขนรวมไปถงในระดบปจเจกชน ชองทางออนไลนกลายเปนพนทแสดงกจกรรมหรอสถตการวงของตวเองใหผอนไดรบรดวย ซงไดกลายเปนแรงบนดาลใจหรอเปนแรงกระตนใหเพอนในสงคมออนไลนของเราออกวงอยางไมรตวสงผลใหวงการวงคอยๆ เตบโตขนไปดวยเชนกนตอมาในชวงปลายป พ.ศ.2559 ไดเกดโครงการกาวคนละกาว เพอโรงพยาบาลบางสะพาน โดยนกรองชอดงของเมองไทย นายอาทวราห คงมาลย หรอ ตน บอดสแลม ซงท�าการระดมทนดวยการวงระยะไกล เรมตนจากโรงเรยนสวนกหลาบวทยาลย กรงเทพมหานคร ถงโรงพยาบาลบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธรวมระยะทางทงสนกวา 400 กโลเมตร เพอระดมทนชวยเหลอโรงพยาบาลบางสะพานในการซอเครองมอแพทยทขาดแคลน และสามารถระดมทนจากคนไทยทวประเทศไดจ�านวน 85 ลานบาท


1

12

หลงจากนนปลายป พ.ศ.2560 ตน บอดสแลม ไดน�าขอมลทไดจากกจกรรม “กาวคนละกาวเพอโรงพยาบาลบางสะพาน” มาวเคราะหและพบวาหนงในขอมลทนาสนใจคอการระดมทนชวยเหลอแก “โรงพยาบาลศนย” ซงเปนโรงพยาบาลขนาดใหญ ทตงอยตามจดยทธศาสตรของกระทรวงสาธารณสขทวประเทศ ซงตองรบหนาทเปน “ศนยกลางการรกษาใหจงหวดใกลเคยง” ในการสงผปวยการรกษาทซบซอนมาให ซงตนเชอวาการระดมทนเพอมอบใหกบโรงพยาบาลศนยตางๆ ทวประเทศจะเปน วธการบรจาคทสามารถกระจายความชวยเหลอไดกวางทสด จงไดจดโครงการกาวคนละกาว ครงท 2 เพอระดมทนซออปกรณทางการแพทยให 11 โรงพยาบาลศนยโดยเรมวงจากอ�าเภอเบตง จงหวดยะลา ไปสนสดทอ�าเภอแมสาย จงหวดเชยงราย รวมระยะทาง 2,191 กโลเมตร โดยหลงจากเสรจสนโครงการกาวคนละกาว ครงท 2 สรปยอดบรจาคเงนทงสนประมาณ 1,380 ลานบาท (อาทวราห คงมาลย, สมภาษณ) ทงนโครงการกาวคนละกาวของตน บอดสแลม ไดสรางปรากฎการณรวมน�าใจคนไทยไวมากทสดครงหนงในประวตศาสตร สงทสงคมไดรบนอกเหนอจากเงนชวยเหลอโรงพยาบาล คอตวอยางในการท�าความด การเสยสละ และชวยสรางแรงบนดาลใจใหคนไทยหนมาออกก�าลงกายดวยการวงจนเปนกระแสทไดรบความนยมไปทวประเทศ

ซงสงผลใหเกด Thai Running Boom ในยคท 3

แนวคดเกยวกบเครอขำยทำงสงคม มนษยในฐานะปจเจกไมสามารถด�ารงอยไดเพยงล�าพง สงผลใหมนษยตองหนมาอยรวมกนในลกษณะสงคม การดนรนเพอเอาตวรอดท�าใหเกดการแสวงหากลม เพอเปนหลกประกนวาเมอใดทเดอดรอนหรอตองการความชวยเหลอตางฝายกจะเขามาดแลซงกนและกน ปรากฎการณเชนนมมาอยางยาวนานและด�ารงอยในทกสงคม หรอ ทเรยกกนวา“เครอขายทางสงคม” ซงเปนรปแบบความสมพนธทางสงคมของบคคล กลม องคการ ทมความเกยวของเชอมโยงกน มการประสานความรวมมอกน และมการท�ากจกรรมรวมกน ผานกระบวนการแลกเปลยนเรยนร การตดตอสอสาร การมสวนรวมของสมาชก เพอเสรมสรางพลง และสามารถแกไขปญหาทเกดขนได ภายใตการมเปาหมายหรอวตถประสงคอนหนงอนเดยวกน (พระดาวเหนอ บตรสทา, 2557) ทงนไดมนกวชาการและนกวจยไดจ�าแนกเครอขายทางสงคมไวหลายประเภท สรปไดดงน เครอขำยเชงประเดนกจกรรม ไดแก เครอขายทใชประเดนกจกรรม หรอสถานการณทเกดขนเปนปจจยหลกในการรวมกลม โดยมองขามมตในเชงพนท มงเนนการจดการในประเดนกจกรรมนนๆ อยางจรงจง และพฒนาใหเกดความรวมมอกบภาคอนๆ ทเกยวของ (พระมหาสทตย อาภากโร (อบอน), 2547) โดยเครอขายเชงประเดนกจกรรมนน สวนใหญเกดจากประเดนปญหาและความสนใจของผทท�างานในกจกรรมนนๆ แลวหาแนวรวมและพฒนาเครอขายขนมา ดงนน กจกรรมความสมพนธของเครอขายจงเกดขนจากการรวมตวกนของหลายๆ ฝายทตองการจะแกไขประเดนปญหาเหลานนและใชความเปนเครอขายนน เปนเครองมอในการพฒนากจกรรม ทงนกจกรรมการท�างานของเครอขายเชงประเดนกจกรรม (นฤมล นราทร, 2543) สวนใหญจะมลกษณะการท�างานแบบแนวราบ เพราะเกดจากความสนใจในประเดนเดยวกนของบคคล กลมองคการ ในขณะทความสมพนธมทงแนวดงและแนวราบ แตโดยสวนใหญเปนแนวราบ เครอขำยทำงสงคมแบบจ�ำกดขอบเขต (Socio-centric network) เปนเครอขายทเรยกวา “เครอขายในกลอง” (Network in a box) เครอขายประเภทนไดแกการเชอมโยงของเพอนในชนเรยนการเชอมโยงระหวางผบรหารองคการหรอระหวางบคลากรในองคการซงเครอขายเหลานเปนเครอขายระบบปดโดยดานวชาการสามารถศกษาโครงสรางของเครอขายไดอยางชดเจน เครอขำยแบบระบบเปด (Open-system network) เครอขายแบบระบบเปดเปนเครอขายทมขอบเขตไมชดเจนเชนเครอขายชนชนน�าในสงคมไทยหรอการเชอมโยงระหวางองคการหรอหวงโซของอทธพลในการตดสนใจเกยวกบนโยบายหรอการน�าวธการแบบใหมมาใชในองคการหรอการบรหารประเทศเครอขายประเภทนเปนเครอขายทนาสนใจทสดแตการศกษากท�าไดยากทสดเชนเดยวกน (พชาย รตนดลก ณ ภเกต, 2552) ดงนน การจ�าแนกเครอขายทางสงคมจงเปนสวนหนงของการชใหเหนความแตกตางของการจดแบงเครอขายตามเกณฑทก�าหนด ซงอาจแบงลกษณะและประเภทของเครอขายโดยนยอนๆ ไดอก อยางไรกตาม ไมวาจะจดลกษณะประเภทของเครอขายในรปแบบใด กจกรรมและความสมพนธของเครอขายเปนสงทส�าคญมากกวา เพราะการทจะเปนเครอขายและรกษาความเปนเครอขายใหยงยนนน จะตองมการเสรมสรางกระบวนการเรยนรและท�ากจกรรมรวมกนอยางตอเนอง โดยเครอขาย

1


ในแตละประเภทนนจะตองมกระบวนการท�างานของเครอขาย ซงสงทไดรบนอกเหนอจากผลส�าเรจตามวตถประสงคและ เปาหมายทก�าหนดไวแลว ในอกแงมมหนงเครอขายทางสงคมจะกอใหเกดผลสมฤทธของความเปนเครอขาย ซงจะสงผลใหเกดกระบวนการเรยนรและการพฒนาอยางตอเนองโดยผลทเกดจากเครอขายทางสงคม สามารถแบงออกไดเปน 3 ดาน ไดแก ดานสงคม ดานเศรษฐกจ และดานการเมอง ดงน ดำนสงคม กอใหเกดผลในดานการเกดกระบวนการเรยนร โดยกระบวนการเรยนรนนจะชวยใหบคคลและองคการไดมการปรบตวในการแสวงหาความรใหม วธการใหม และแนวรวมใหมอยางตอเนอง อกทงกอใหเกดเวทกลางในการประสานงานรวมกน กลาวคอ เครอขายทางสงคมเปนชองทางหนงทกอใหเกดการประสานความเขาใจระหวางกนในดานตางๆ ทงดานวตถประสงค ดานขอบขาย ดานแผนการท�างาน ดานวธการท�างาน ตลอดจนแนวทางปฏบตใหไปในทศทางเดยวกน ซงจะกอใหเกดความรวมมอรวมใจอนจะสงผลใหเกดความชวยเหลอกนในสงคม (พระมหาสทตย อาภากโร (อบอน), 2547) โดยทายทสดนเครอขายทางสงคมอาจเปนจดเรมตนทกอใหเกดภาคประชาสงคมขนได และกอใหเกดการพงพาตนเอง เมอเครอขายมกระบวนการท�างานทเขมแขงและสามารถแกไขปญหาของเครอขายไดแลว เครอขายและสมาชกในเครอขายกสามารถทจะพงพาตนเองได โดยในการพงพาตนเองนน เปนทงการพงพาในเรองของทน ทรพยากร ความร และการจดการ ทจะน�าไปสการพฒนาสงคมและการพฒนาศกยภาพของเครอขายทตอเนอง ดำนเศรษฐกจ กลาวคอ เครอขายทเกดขนสวนใหญนน มกจะเปนเครอขายในเชงพนททภาคประชาชนไดรวมกนกอตวขน โดยมองเหนความส�าคญในการแกไขปญหาในระดบทองถน โดยเฉพาะการจดการทรพยากร ไมวาจะเปนดน น�า ปา ลมน�า ซงหากไมมการรวมกลมกน กระบวนการดงกลาวอาจไมเกดขน สดทายกกลายเปนปญหาทยากตอการแกไข ดงนน การรวมกลมเปนเครอขายจงถอไดวาเปนความส�าเรจของเครอขายในการทจะรวมกนพฒนาและจดการกบทรพยากรในทองถน ซงเครอขายเพอการจดการทรพยากรในทองถนนมพลงการขบเคลอนในหลายๆ พนท เชน เครอขายสงแวดลอมในอ�าเภอแมเมาะ จงหวดล�าปาง เปนตน ทงนหากมการจดการทรพยากรในทองถนอยางเปนรปธรรมกจะน�ามาซงรายไดทเพมขนของเครอขายและทองถนนนๆ อกดวย ดำนกำรเมองกำรปกครอง กลาวคอ การเพมโอกาสในการแกไขปญหา โดยกลมเครอขายจ�านวนไมนอยทพยายามผลกดนในการแกไขปญหาภายในกลมองคการของตน แตสวนหนงไมประสบความส�าเรจ เนองจากปญหาทประสบอยนนเปนปญหาทสลบซบซอนและเกยวของกบกลมองคการอน หรอเปนปญหาอนๆ การรวมกลมและการประสานงานกบภาคเครอขายทเกยวของ จงเปนการเพมโอกาสในการแกไขปญหา เพราะเปนการระดมความคดเหน และความรวมมอจากฝายตางๆ ทจะน�าไปสการแกไขปญหาอยางเปนรปธรรม (พระดาวเหนอ บตรสทา, 2557) อกทงท�าใหเกดกระบวนการผลกดนเชงนโยบาย โดยเครอขายสามารถทจะเปนผปลกกระแสบางเรอง เพอปลกใหสงคมเกดความตนตวในเรองนนๆ และอาจรวมถงการขยายผลออกไปในวงกวางขนไดดวย ทงนขนอยกบระดบความกวางและความเขมแขงของเครอขาย รวมไปถงความสามารถของเครอขายในการครอบคลมกลมคนหลกๆ ของสงคม ความตอเนองของกจกรรม และความเปนเอกภาพในการรวมมอ ซงปจจบนประเดนปญหาสาธารณะจ�านวนไมนอยทเกดขนและสามารถน�าไปสขอยตดวยพลงของเครอขายและการจดการในเชงนโยบาย

กำรรวมกลมของนกวงมำรำธอน กอใหเกดกำรสรำงเครอขำยทำงสงคม เนองจากการจดงานวงมาราธอนในแตละครงมผ เขารวมเปนจ�านวนมากสงผลใหเกดการพบปะพดคยการสรางสมพนธภาพกนระหวางนกวง ทายทสดจงกอใหเกดการรวมกลมกน โดยสาเหตของการรวมกลมของนกวงมาราธอน แบงออกเปน 3 ประเดน ไดแก 1) ความสนใจในประเดนเดยวกนหรอมจดมงหมายทเหมอนกน คอ การรกและชนชอบดานการวงเพอสงเสรมใหตนเองมสขภาพรางกายทแขงแรงและมจตใจทสมบรณ รวมไปถงไดพบเจอเพอนนกวงทงคนเกาและคนใหม (รฐ จโรจนวณชชากร, สมภาษณ) 2) ความตองการแบงปนและสงตอสงดๆ ใหกบผอน เนองจากมองวาการสงตอเปนเรองส�าคญทควรปลกฝงคานยมดงกลาวใหกบคนในสงคม โดยหากสงคมไทยเปนสงคมแหงการใหและการแบงปน สงเหลานจะชวยสงเสรมใหสงคมไทยมบรรยากาศทดในการอยรวมกน รวมถงสงคมไทยจะมความนาอยมากยงขน (ทนงศกด ศภทรพย, สมภาษณ)


1

14

3) การไดรบการเชญชวนจากเพอนหรอคนรอบขางใหเขารวมเปนสมาชกของกลมนกวงมาราธอน โดยสมาชกแตละคนมความเตมใจทจะมารวมกลมและท�ากจกรรมรวมกน โดยอาศยการมสวนรวมและการลงมอปฏบตจรง ซงไมไดมการบงคบแตอยางใด บางคนมารวมกลมเปนเครอขายดวยความชอบสวนตว แตบางคนมารวมกลมโดยการชกชวนจากเพอน ญาตพนอง หรอสมาชกในกลม (พฤทธ เลศสกตตพงศา, สมภาษณ ) การรวมกลมกนไดกอใหเกดการสรางเครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอนขน ซงจดอยในประเภทเครอขายเชงประเดนกจกรรม ทใชประเดนกจกรรมหรอสถานการณทเกดขนเปนปจจยหลกในการรวมกลม โดยมองขามมตในเชงพนท มงเนนการจดการในประเดนกจกรรมนนๆ อยางจรงจง และพฒนาใหเกดความรวมมอกบภาคอนๆ ทเกยวของ อกทงในการรวมกลมเกดจากความสนใจในประเดนเดยวกน คอ ความสนใจในดานการวง ซงภายหลงไดหาแนวรวมและรวมกนพฒนาเครอขาย ผานการท�ากจกรรมรวมกน อาท การซอมวง การจดงานวงเพอการกศล รวมไปถงการท�ากจกรรมเพอสงคมผานการวง ในดานความสมพนธของสมาชกในเครอขายมทงในรปแบบแนวดงและแนวราบ แตโดยสวนใหญจะเนนความสมพนธในรปแบบแนวราบทไมเปนทางการ เพราะกลมนกวงมาราธอนเปนผทรกอสระ มลกษณะนสยเอออาทร มความเปนกนเอง สงผลใหสมาชกในเครอขายอยกนแบบพนอง ถอยทถอยอาศย ไมเนนการบงคบกน เนนความเทาเทยม รบฟงความคดเหนซงกนและกน รวมถงมการแลกเปลยนและแบงปนความรประสบการณใหกนอยเสมอ นอกจากนยงพบอกวา ลกษณะการด�าเนนงานของสมาชกในเครอขาย โดยสวนใหญเนนการท�างานแนวราบในรปแบบทไมเปนทางการ เนนการท�างานดวยจตอาสาตามความถนดของสมาชก โดยท�างานรวมกนบนพนฐานการชวยเหลอ เกอกลกน มากกวาการท�างานแบบสายการบงคบบญชา ทงนเพอรกษาบรรยากาศของการอยรวมกนบนพนฐานความสมพนธทด (สมตดา สงขะโพธ, สมภาษณ)

ผลทเกดจำกเครอขำยทำงสงคมของกลมนกวงมำรำธอน ผลทเกดจากเครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอน แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก ดำนสงคม พบวา การวงกอใหเกดการสรางมตรภาพทดระหวางนกวงดวยกนเอง ทงนกวงหนาเกาและนกวงหนาใหม ทงนเนองจากการวงเปนการออกก�าลงกายทชวยสงเสรมใหมสขภาพทแขงแรง จงท�าใหบางคนหนมาออกก�าลงกายดวยการวงและตระหนกถงการดแลสขภาพของตนเองมากยงขน (ณรงค เทยมเมฆ, สมภาษณ) อกทงการวงเปนเครองมอทชวยสงเสรมใหเกดการปลกฝงคานยมทดใหกบสงคมไทย อาท การเสยสละ การใหและการแบงปน เปนตน โดยปจจบนมการจดงานวงการกศลเพอชวยเหลอกลมคนทขาดโอกาส รวมถงใชการวงเปนสอกลาง เพอระดมทนในการชวยเหลอสงคมในดานตางๆ เชน การจดโครงการกาวคนละกาว เพอระดมทนทรพยในการจดซอเครองมอแพทยทยงขาดแคลนใหกบโรงพยาบาล และเพอเปนก�าลงใจใหกบบคลากรทางการแพทย รวมถงเปนแรงบนดาลใจใหคนไทยหนมาดแลสขภาพดวยการออกก�าลงกาย (อาทวราห คงมาลย, สมภาษณ) นอกจากนยงพบอกวา การวงเปรยบเสมอนเวทกลางในการประสานงานรวมกน โดยใชการจดกจกรรมเปนชองทางทกอใหเกดการประสานความเขาใจระหวางกนในดานตางๆ อนจะสงผลใหเกดกระบวนการเรยนร โดยกระบวนการเรยนรนนจะชวยใหบคคลและองคการไดมการปรบตวในการแสวงหาความรใหม และแนวรวมใหมอยางตอเนอง เพอพฒนาใหเกดความรวมมอในการท�ากจกรรมเพอชวยเหลอสงคม ซงตวอยางทเหนไดชด คอ การจดงานวงเทรล CompressportUTN100 ณ อ�าเภอปว จงหวดนาน ซงหลงจากเสรจกจกรรมงานวง ผจดไดรวบรวมเงนไปบรจาคใหกบพนทและไดน�าเงนสวนหนงไปสรางสนามเดกเลนใหกบโรงพยาบาลบอเกลอ จงหวดนาน อกทงมการแจกทนการศกษาใหกบนกเรยนทอ�าเภอปว จงหวดนาน รวมถงมการน�าสงของไปบรจาคใหกบคนในชมชน โดยกจกรรมเหลานเปนความตองการของพนท ซงสอดคลองกบความตองการของผจดงานทประสงคคนก�าไรสสงคม (สวทย จนทวงศ, สมภาษณ) นอกจากน การวงกอใหเกดความสามคคของคนในสงคมโดยผลสมฤทธจากโครงการกาวคนละกาวเปนตวอยางทดของสงคมทแสดงใหเหนถงความมงมนเพอประโยชนสวนรวม ดวยการระดมทนจดซออปกรณทางการแพทยมอบใหกบโรงพยาบาล ซงความส�าเรจจะเกดขนไมได หากขาดพลงน�าใจ ความสามคค และการมสวนรวมของพนองประชาชนทวทงประเทศ รวมถงความรวมมอรวมใจจากทกฝายทเกยวของทงจากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน

1


ดำนเศรษฐกจ พบวา เครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอน สงเสรมใหเกดการสรางอาชพและรายได ชวยขบเคลอนเศรษฐกจ กระตนใหเกดการจบจายใชสอย โดยจากการรวบรวมสถตการจดงานวงทวประเทศ ซงไดรวบรวมการแขงขนวงทกระดบ พบวา ป พ.ศ.2560 มจ�านวนทงสน 696 รายการ เฉลยเดอนละ 58 รายการ หรอสปดาหละ 13 รายการ เพมขนถง 225 รายการจากป พ.ศ.2559 ทมการจดแขงขน 471 รายการ (BLT Bangkok, 2017) ทงนหากพจารณาในดานงบประมาณการจดงานวงพบวา งบประมาณขนต�าในการจดงานวงระยะมนมาราธอน ประมาณ 800,000 แสนบาท/ครง สวนระยะฮาลฟมาราธอน ประมาณ 2,000,000 ลานบาท/ครง และระยะมาราธอน ประมาณ 5,000,000 ลานบาท/ครง โดยในป พ.ศ.2560 มเงนสะพดไมต�ากวา 560-3,500 ลานบาท ซงงบประมาณในการจดแขงขนกจะน�าไปใชจายในสวนตางๆ ทงเสอประจ�าการแขงขน เหรยญทระลก ของรางวล คาน�าดม คาอาหาร อปกรณตางๆ รวมถงคาเบยเลยงเจาหนาททเกยวของตงแตกรรมการไปจนถงพนกงานท�าความสะอาด ซงตองใชเจาหนาทเปนจ�านวนมาก กอใหเกดการกระจายรายไดภายในประเทศไดอยางมหาศาล และกลบคนมาเปนภาษใหภาครฐในเกอบทกดาน (รฐ จโรจนวณชชากร, สมภาษณ) นอกจากนยงพบอกวา เครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอนชวยสงเสรมในดานการทองเทยวควบคไปกบการพฒนาดานเศรษฐกจ โดยเมอมการจดงานวงจะสงผลใหเกดการสรางรายไดในพนทหรอชมชนนนๆ เชน การจดงานวงเทรล CompressportUTN100 ณ อ�าเภอปว จงหวดนาน ชาวบานน�าสนคาออกมาจ�าหนาย ซงเปนการสรางอาชพและท�าใหคนในชมชนมรายไดเพมมากขน รวมถงเหรยญรางวลทใชแจกเปนของทระลกในงาน จดท�าโดยใชผาทอทผลตโดยชาวบาน และมการจดใหนกวงพกโฮมสเตยของชาวบาน เพอเปนการสงเสรมรายไดใหกบคนในชมชน (สวทย จนทวงศ, สมภาษณ) ดำนกำรเมอง พบวา การรวมกลมเครอขายชวยเพมพลงอ�านาจในการตอรอง สงผลใหในการตดตอประสานงานกบเครอขายอนหรอหนวยงานอนสามารถท�าไดสะดวก รวดเรว และมประสทธภาพมากยงขน อกทงในการรวมกลมเปนเครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอนยงสามารถผลกดนใหเกดนโยบายขนได เพราะสามารถทจะปลกกระแสใหสงคมเกดความตนตวในเรองสขภาพ ตามทส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ไดจดการประชมนานาชาต ISPAH เพอสงเสรมกจกรรมทางกายจนทายทสดไดน�าไปสการเสนอแนวทางใหกบคณะรฐมนตร ซงนายกรฐมนตรไดเลงเหนถงประโยชนจากการออกก�าลงกาย จงไดมนโยบายสงเสรมการออกก�าลงกายทกบายวนพธขน โดยใหทกกระทรวง ทบวง กรม น�านโยบายดงกลาวไปถอปฏบตซงกระบวนการดงกลาวถอไดวาเปนพลงของเครอขายในการรวมผลกดนประเดนเชงนโยบาย เพราะประเดนปญหาบางประการนนมความเกยวของกบหลายฝาย ดงนนตองอาศยการเชอมประสานกบเครอขายและภาคอนๆ ทจะท�าใหเครอขายมอ�านาจในการตอรองทสงขน สดทายจงน�าไปสกระบวนการผลกดนในเชงนโยบายได (ณรงค เทยมเมฆ, สมภาษณ) นอกจากน หากพจารณาถงปรากฏการณโครงการกาวคนละกาวพบวา เครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอนสงผลเกดบรรยากาศของความสามคคและความรวมมอรวมใจของประชาชนในสงคม รวมถงทกภาคสวนและทกฝายทางการเมอง ซงใหความรวมมอและสนบสนนโครงการโดยไมแบงฝายกน อนน�ามาสความปรองดองและหยดความขดแยงทางการเมองในชวขณะ ตวอยางทเหนไดชดคอ การวงผานจงหวดตางๆ ตงแตภาคใตจนถงภาคเหนอของประเทศไทย ไดรบการตอนรบอยางดจากประชาชนคนไทยทกพนท โดยเฉพาะใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตทยงคงปญหาเรองความสงบในพนทแตโครงการกาวคนละกาวไดสรางรอยยมและความสามคคใหคนไทยในพนทดงกลาว โดยการวงของ ตน บอดสแลม ท�าใหเหนรอยยมทแสดงออกถงความสขอยางยงแทจรงของชาวบานในพนททออกมาใหก�าลงใจและรวมสมทบเงนเขาโครงการ ท�าใหเหนบรรยากาศของการทพนองประชาชนตางพากนออกมาบรจาคเงนและสงก�าลงใจ โดยไมไดมการแบงแยกเพศ เชอชาต และศาสนา ดงนนในการวงครงนจงไมใชการวงเพอระดมทนชวยเหลอโรงพยาบาลเพยงอยางเดยว แตยงชวยสรางรอยยม ความสามคคใหกบคนไทย และทส�าคญไดสรางความปรองดองหรอแมกระทงลดความขดแยงทางการเมอง ท�าใหสงคมไทยมบรรยากาศความสขใจแบบทไมสามารถประเมนคาได (อาทวราห คงมาลย, สมภาษณ)


1

16

กำรวเครำะหควำมสมพนธของเครอขำยทำงสงคมกบกำรวงมำรำธอน เครอขายทางสงคมคอ รปแบบความสมพนธทางสงคมของบคคล กลม องคการ ทมความเกยวของเชอมโยงกน มการประสานความรวมมอกน และมการท�ากจกรรมรวมกน โดยผานกระบวนการแลกเปลยนเรยนร การตดตอสอสาร การมสวนรวมของสมาชก เพอเสรมสรางพลงและสามารถแกไขปญหาทเกดขนได โดยอยภายใตการมเปาหมายหรอวตถประสงคอนหนง อนเดยวกนโดยจากการศกษาเครอขายทางสงคมของกลมนกวงมาราธอน พบวาจดอยในประเภทเครอขายเชงประเดนกจกรรม ทใชประเดนกจกรรมหรอสถานการณทเกดขนเปนปจจยหลกในการรวมกลม โดยมองขามมตในเชงพนท มงเนนการจดการในประเดนกจกรรมนนๆ อยางจรงจง และพฒนาใหเกดความรวมมอกบภาคอนๆ ทเกยวของ อกทงในการรวมกลมเกดจากความสนใจในประเดนเดยวกน คอ ความสนใจในดานการวง ซงภายหลงไดหาแนวรวมและรวมกนพฒนาเครอขาย ผานการท�ากจกรรมรวมกน อาท การซอมวง การจดงานวงเพอการกศล รวมไปถงการท�ากจกรรมเพอสงคมผานการวงโดยใชวธการทหลากหลายในการสรางโอกาสและการแกไขปญหา ซงทายทสดแลวกอใหเกดผลในดานตางๆ อยางมประสทธภาพ (พระมหาสทตย อาภากโร (อบอน), 2547) จากการวเคราะหความสมพนธของเครอขายทางสงคมพบวา การสรางเครอขายทางสงคมมความสมพนธกบวตถประสงค โครงสราง และกจกรรม รวมไปถงบรบทและสภาพแวดลอมของเครอขายนนดวย ทงนสมาชกในเครอขายเปนผก�าหนดขน ซงการเขาใจถงสภาพทแทจรงของเครอขายจะชวยใหสามารถมองเหนกระบวนการท�างานของเครอขายทมตงแตจดเลกๆ ในระดบจลภาค ไปจนถงการประสานเชอมโยงในระดบมหภาครวมถงจากการท�างานทเฉพาะกจไปสการท�างานทหลากหลาย ทงน เพราะยทธศาสตรแหงความเปนเครอขายนนมความสอดคลองกบบรบทแหงชวตทจะตองมการแลกเปลยนเรยนร การเตมเตมในสวนทขาดใหแกกนและกนและการเพมศกยภาพของตนเองและเครอขายใหมความเขมแขง แลวพฒนาไปสการวางแผนรวมกน ด�าเนนกจกรรมรวมกนท�าใหดานหนงหลกเลยงความซ�าซอน อกดานหนงท�าใหกจกรรมนนมประสทธภาพมากขนเพอรกษาความเปนเครอขายใหเกดความยงยน

บทสรป การสรางเครอขายทางสงคมในปจจบนเกดขนไดหลากหลายวธ ซงการสรางเครอขายทางสงคมผานการวงมาราธอนถอไดวาเปนสงทนาสนใจและมความส�าคญอยางยงในปจจบน เนองจากการวงมาราธอนเปนกฬาทสามารถสงเสรมใหประชาชนมคณภาพชวตทดขนได ทงในดานสขภาพ พลานามย และดานจตใจ ซงเปนปจจยส�าคญทท�าใหประชาชนสามารถพฒนาคณภาพชวตของตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม น�าไปสการมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม การเมองไดอยางมประสทธภาพ ตวอยางทสะทอนใหเหนความส�าคญของเครอขายนกวงมาราธอน คอ โครงการกาวคนละกาวทสามารถระดมทนชวยเหลอสงคมไดอยางเปนรปธรรม ทงน เครอขายทางสงคมเปรยบเสมอนตาขายทรอยรดเชอมโยงบคคล กลม และองคการเขาดวยกน ซงในปจจบนเครอขายทางสงคมเปนสงทมความส�าคญตอการด�ารงชวตและการท�างานของมนษยเปนอยางยง เนองจากโลกในยคปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในทกมต ทงทางสงคม เศรษฐกจ การเมองและเทคโนโลย สงผลท�าใหประเทศตางๆ ทวโลกตองพงพาซงกนและกน มความเชอมโยงกนมากขน หรอทเรยกกนวา “โลกยคโลกาภวตน” ซงเปนยคทเตมไปดวยขอมลและการตดตอสอสารทไรพรมแดน ทงนเมอมการเกดขนของเครอขายทางสงคม ไมวาจะเปนเครอขายประเภทใดกตาม สงทไดรบนอกเหนอจากผลส�าเรจตามวตถประสงคและเปาหมายทก�าหนดไวแลว ในอกแงมมหนงเครอขายทางสงคมจะกอใหเกดผลสมฤทธของความเปนเครอขาย ซงจะสงผลใหเกดกระบวนการเรยนร เพมโอกาสในการแกไขปญหา เกดการพงพาตนเอง รวมไปถงเกดอ�านาจหรอพลงในการตอรอง ซงทายทสดแลวเครอขายทางสงคมอาจกอใหเกดกระบวนการผลกดนในเชงนโยบายทชวยกระตนใหเกดการพฒนาสงคมในดานตางๆ ไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ

1


เอกสำรอำงอง

จฬา เอยวภเกต. (2557). การประยกตใชกระบวนการวเคราะหเชงล�าดบชน เพอศกษาปจจยความพงพอใจตอการจดการแขงขนวงมาราธอน. คณะวทยาศาสตรการกฬา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.

ณรงค เทยมเมฆ, สมภาษณ 14 พฤศจกายน พ.ศ.2560.ทนงศกด ศภทรพย, สมภาษณ 18 ตลาคม พ.ศ.2560.นฤมล นราทร. (2543). การสรางเครอขายการท�างาน : ขอควรพจารณาบางประการ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร.ปรยวรรณ สวรรณสนย. (2558). การปฏรปกฬาไทย. เอกสารขาวสารงานวจยและพฒนา ส�านกงานเลขาธการสภาผแทน

ราษฎร, 1-5.พระดาวเหนอ บตรสทา. (2557). การสรางเครอขายและการจดการเครอขายในการเผยแพรพระพทธศาสนาของชมชนบาน

พบธรรมน�าสข อ�าเภอทงเสลยม จงหวดสโขทย. คณะศลปศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, กรงเทพฯ.

พระมหาสทตย อาภากโร (อบอน). (2547). เครอขาย : ธรรมชาต ความร และการจดการ. กรงเทพฯ : พมพลกษณ.พฤทธ เลศสกตตพงศา, สมภาษณ 5 ธนวาคม พ.ศ.2560.พชาย รตนดลก ณ ภเกต. (2552). องคการและการบรหารจดการ. นนทบร : ธงค บยอนด บคส จ�ากด.รฐ จโรจนวณชชากร, สมภาษณ 24 พฤศจกายน พ.ศ.2560.วรเทพ มากโภคา. (2559). วงลอยฟา. (25 ตลาคม 2560) สบคนจาก https://www.thairath.co.th /content/766636. สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. (2559). สถตผออกก�าลงกายดวยการวงในประเทศไทย ป 2559. (10

ธนวาคม 2560) สบคนจาก http://www.newsletter.ipsr.mahidol.ac.th.สหพนธกรฑานานาชาต. (2558). สถตผเขารวมทผานมา. (20 ตลาคม 2560) สบคนจาก https://bit.ly/2xbSA3m.สมตดา สงขะโพธ, สมภาษณ 25 ตลาคม พ.ศ.2560.สวทย จนทวงศ, สมภาษณ 25 ตลาคม พ.ศ.2560.อาทวราห คงมาลย, สมภาษณ 5 เมษายน พ.ศ.2561.อดมศลป ศรแสงนาม. (2528). วงสวถชวตใหม ฉบบสมบรณ. กรงเทพฯ : อาคเนยประกนภย.BLT Bangkok. (2017). Marathon Now a Big Trend among Thai. Retrieved from https://bit. ly/2HaBmbm.

กลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผนำาอยางคลองแคลวPrivate Secondary School Management Strategies According to the Concept of Developing the Students’ Agile Leadership

2

ปำฑ ไกรวญญ เพญวรำ ชประวต และ พฤทธ ศรบรรณพทกษPah Kraiwin Penvara Xupravati and Pruet Siribanpitak

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก20 ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 2562

2กลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษา

ตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผนำาอยางคลองแคลว1Private Secondary School Management Strategies According to

the Concept of Developing the Students’ Agile Leadership

ปำฑ ไกรวญญ2 เพญวรำ ชประวต3 และ พฤทธ ศรบรรณพทกษ4

Pah Kraiwin Penvara Xupravati and Pruet Siribanpitak

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอ พฒนากลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว ใชระเบยบวธวจยผสมวธอธบายขยายความ (Explanatory Sequential Mixed Methods Design) กลมตวอยาง คอ โรงเรยนเอกชน จ�านวน 240 โรงเรยน เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสอบถามและแบบประเมนความเหมาะสมและเปนไปไดของ กลยทธ วเคราะหขอมลดวย รอยละ ความถ คาเฉลย ( X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) คาดชนความตองการจ�าเปน (PNI

modified) และการวเคราะหเนอหา

ผลการวจยพบวา กลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว ประกอบดวย 3 กลยทธหลก คอ 1) เพมประสทธภาพในการบรหารการวดและประเมนผลเพอพฒนานกเรยนในดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว 2) ยกระดบการบรหารการเรยนการสอนเพอพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว 3) ปรบเปลยนหลกสตรสถานศกษาเพอพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว

ค�ำส�ำคญ : ภาวะผน�าอยางคลองแคลว; กลยทธการบรหารโรงเรยน; โรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษา

Abstract The research objectives were to develop private secondary school management strategies according to the concept of developing the students’ agile leadership. The research applied an explanatory sequential mixed methods design. The samples were two hundred and forty private secondary schools. The research instruments were questionnaires and strategic evaluation form to testify feasibility and appropriateness of the strategies. The data were analyzed by percentage, frequency, mean, standard deviation and PNI

modified

The research finding revealed that private secondary school management strategies according to the concept of developing the students’ agile leadership consisted of 3 main strategies: 1) Increase the effectiveness of assessment and evaluation management to develop students’ agile leadership. 2) Enhance the instructional management to develop students’ agile leadership. 3) Modify school curriculum to develop students’ agile leadership. Keywords : Agile Leadership; School Management Strategies; Private Secondary School

1บทความนเปนสวนหนงของดษฎนพนธเรอง “กลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว” หลกสตรครศาสตรดษฎบณฑต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปการศกษา 2561 โดยไดรบการสนบสนนทนจากทน “ทน ๙๐ ปจฬาลงกรณมหาวทยาลย กองทนรชดาภเษกสมโภช”2คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 254 ถนนพญาไท แขวงวงใหม เขตปทมวน กรงเทพมหานคร 10330 โทรฯ : 094-146-6654 Email : [email protected]คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 254 ถนนพญาไท แขวงวงใหม เขตปทมวน กรงเทพมหานคร 10330 โทรฯ : 084-100-0499 Email : [email protected]คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 254 ถนนพญาไท แขวงวงใหม เขตปทมวน กรงเทพมหานคร 10330 โทรฯ : 081-830-2751 Email : [email protected]

2

21Private Secondary School Management Strategies According to the Concept of Developing the Students’ Agile Leadership

กลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผนำาอยางคลองแคลว

2

บทน�ำ โลกทมความผนผวน (Volatility) ความไมแนนอน (Uncertainty) ความซบซอน (Complexity) และความคลมเครอ (Ambiguity) หรอทเรยกกนวา โลก VUCA ถกคดขนโดย US Army War College (Horney, Pasmore, & O’Shea, 2010 : 33) เปนสงทถกกลาวถงดวยความตระหนกทงในระดบโลก และในระดบประเทศ การเปลยนแปลงทเกดขนทงภายในและภายนอกองคกร ทงทรลวงหนาหรอเกดขนอยางกระทนหน ลวนแลวแตสงผลกระทบตอองคกรทงสน การตงรบโดยการรอใหเหตการณเกดขนกอนแลวคอยคดแกปญหายอมไมใชหนทางทดทสด หากแตการตระหนกตอสถานการณและปรบตวอยางคลองแคลว ไมชาหรอเรวเกนไปจนเสยโอกาสทดทสดตอสถานการณนน ยอมสงผลทดตอองคกรมากกวา สถานการณของเดกไทยในปจจบนจะเหนไดวาเดกไทยสวนใหญขาดภาวะผน�าเหนไดจากพฤตกรรมการเรยนทขาดการแสดงความคดเหน การเปนผน�ากจกรรม หรอการตอบค�าถาม สอดคลองกบ สรวงมณฑ สทธสมาน (2557) ทกลาววา ประเทศไทยมปญหาเรองวกฤตภาวะผน�า สวนหนงมาจากการเลยงดของครอบครวทสอนใหเชอฟงเปนหลก ในขณะทระบบการศกษากสรางเดกใหคดตามมากกวาคดสรางสรรค และหลกสตรทใชในโรงเรยนกขาดเนอหาทสอนใหเดกมภาวะผน�าแบบเปนรปธรรม ประเทศไทยจงตองเอาจรงเอาจงเรองการสรางผน�ารนใหม เพราะภาวะผน�า เปนรากฐานส�าคญทน�าไปสความส�าเรจในชวตแทบจะทกดาน ครอบครว การท�างาน และสงคมไทยตองการคนรนใหมทมภาวะผน�าเพอเปนก�าลงส�าคญในการพฒนาประเทศ ในขณะทโลก VUCA ไมเพยงแตใหความส�าคญกบดานความสามารถ (Ability) ของผน�า ดานความคลองแคลว (Agility) เปนอกปจจยทส�าคญเชนกน ผน�าไมเพยงเปนผทมความสามารถ แตจะตองมความคลองแคลวในการปรบเปลยนยทธวธเพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของสถานการณ โดยภาวะผน�าชนดน ถกเรยกวา ภาวะผน�าอยางคลองแคลว (Agile Leadership) โดยพฤตกรรมของผน�าทมความคลองแคลวสง (Highly Agile Leaders) ประกอบดวยคณสมบตดานสตปญญาและอารมณทสามารถเรยนรและพฒนาไดเมอไดรบการฝกฝนอยางถกตอง (Joiner, 2009 : 31) ดงนนการพฒนาภาวะผน�าอยางคลองแคลวจงเหมาะทจะน�าเขามาสกระบวนการศกษาและพฒนาเดกไทย เมอเดกไทยไดรบการพฒนาอยางถกตองจะท�าใหเดกไทยสามารถเปนผน�าทด�ารงอยในโลก VUCA ได ทงนหากโรงเรยนเอกชนจะน�าหลกการพฒนาภาวะผน�าอยางคลองแคลวมาเปนสวนหนงของกลยทธการบรหารโรงเรยนกจะน�าไปสแนวทางการแกไขปญหาวกฤตภาวะผน�าของเดกไทยและจะสงผลใหเพมขดความสามารถและความพรอมทจะเผชญกบความเปลยนแปลงทเกดขนเพอผลตประชากรทมคณภาพใหแกประเทศ

วตถประสงค เพอพฒนากลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว

แนวคดเกยวกบกำรบรหำรโรงเรยน จากการสงเคราะหแนวคดขอบขายการบรหารโรงเรยนของนกวชาการทางดานการศกษาหลายทาน ผวจยจงไดสรปแนวคดเกยวกบการบรหารโรงเรยนออกมา 4 ดาน ไดแก (1) การพฒนาหลกสตรสถานศกษา (2) การจดการเรยนการสอน (3) การจดกจกรรมพฒนาผเรยนและ (4) การวดและประเมนผล โรงเรยนควรจะใหความส�าคญกบการบรหารทง 4 ดาน โดยน�าแนวคดดานการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลวมาเปนกลยทธในการบรหาร โดยภาวะผน�าอยางคลองแคลว (Agile Leadership) หมายถง กระบวนการของบคคลในการท�าใหผอนยอมรบในวตถประสงคทบคคลนนชน�า และท�าใหเกดความส�าเรจตามตองการโดยสามารถกระท�าไดอยางคลองแคลวตามสถานการณทเปลยนแปลงไปอยางไมแนนอนไดอยางมประสทธภาพซง Joiner and Josephs (2007) ไดน�าเสนอแนวคดเขมทศความคลองแคลวของภาวะผน�า (The Leadership Agility Compass) ประกอบดวย การพฒนานกเรยนในดานดงตอไปน 1) ความคลองแคลวในดานบรบท (Context-setting Agility) ประกอบไปดวย การตรวจดสภาพแวดลอมของตนเอง การคาดการณการเปลยนแปลงทส�าคญ การตดสนใจวาความคดรเรมใดทควรจะลงมอท�า การวางขอบขายความคดรเรมแตละประการ และการระบผลลพธทพงประสงค ความคลองแคลวนขนอยกบการพฒนาขดความสามารถในดานการตระหนกในสถานการณ


2

(Situational Awareness) และการตระหนกถงจดมงหมาย (Sense of Purpose) ความคลองแคลวในดานผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) 2) ความคลองแคลวในดานผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) ประกอบไปดวยการระบผมสวนเกยวของของความคดรเรมของผน�า การเขาใจวาผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder) มสวนเกยวของอยางไร การประเมนความสอดคลองของวตถประสงคของผน�าและของผมสวนเกยวของและหาวธทจะเพมความสอดคลองนน ๆ ระดบความคลองแคลวของผน�าในการท�างานเหลาน ขนอยกบการพฒนาขดความสามารถ 2 ประการนนคอ ความเขาใจในผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Understanding) และสไตลการใชอ�านาจ (Power Style) ความคลองแคลวในการคดรเรมสรางสรรค (Creative Agility) 3) ความคลองแคลวในการคดรเรมสรางสรรค (Creative Agility) เปนการแกไขปญหาทใชทงความคดเชงวเคราะหและแปลกใหม ในการสรางการตอบสนองทเหมาะสมและเฉพาะเจาะจง โดยน�าไปใชเพอใหผน�า ระบหรอวเคราะหหาประเดนหลก สรางและพฒนาตวเลอกทเปนไปได ตดสนใจเพอหาแนวทางแกไขปญหาทดทสด โดยขนอยกบขดความสามารถเฉพาะตว 2 ประการ นนคอ ความตระหนกในการเชอมโยง (Connective Awareness) และการตดสนใจอยางมวจารณญาณ (Reflective Judgement) 4) ความคลองแคลวในภาวะผน�าของตนเอง (Self - leadership Agility) ภาวะผน�าของตนเองเปนกระบวนการทเปนวงจร กลาวคอ ผน�าตดสนวาตนอยากเปนผน�าแบบไหน ใชความคดรเรมของตนเองในทกวนในการทดลองเพอไปใหถงจดมงหมายนน มองประสบการณของตนเอง และท�าการปรบเปลยนเลกนอยตามทเหนสมควร ระดบของความคลองแคลวในการมสวนรวมกบกระบวนการน ขนอยกบขดความสามารถเฉพาะบคคล 2 ประการนนคอ การตระหนกในตนเอง (Self-awareness) และแรงจงใจเชงพฒนา (Developmental Motivation) จากผลการวจยทเกยวของกบภาวะผน�าในประเทศทผานมามการวจยทงในเรอง การพฒนารปแบบการบรหารโรงเรยนเพอเสรมสรางภาวะผน�า การพฒนาหลกสตรฝกอบรมภาวะผน�า รวมถง การวจยและพฒนาโปรแกรมเพอพฒนาภาวะผน�า มรายละเอยดดงน การวจยเรอง การพฒนารปแบบการบรหารโรงเรยนเพอเสรมสรางภาวะผน�าเชงสรางสรรคของนกเรยนประถมศกษา (อรชร กตตชนมธวช, 2558) ผลการวจยพบวา กรอบแนวคดรปแบบการบรหารเพอเสรมสรางภาวะผน�าเชงสรางสรรคของนกเรยนประถมศกษาประกอบดวย รปแบบทางการ รปแบบเพอนรวมงาน รปแบบการเมอง และรปแบบวฒนธรรม สวนกรอบแนวคดคณลกษณะภาวะผน�าเชงสรางสรรคของนกเรยนประถมศกษาประกอบดวย ความสามารถทางปญญาและการรแจง บคลกภาพสรางสรรค ความกลาหาญ ความใจกวางและเชอมนในผรบมอบหมายงาน ความปรารถนาและมงมนใหส�าเรจ และความรอบร การวจยเรอง การพฒนาหลกสตรฝกอบรมภาวะผน�าส�าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย (กานตธรา ปญจะทองค�า, 2557) พบวานกเรยนมความตองการใหพฒนาหลกสตรฝกอบรม ซงหลกสตรประกอบดวย หลกการและเหตผล จดมงหมาย เนอหา ระยะเวลา กจกรรม สอและวสดอปกรณ การวดและประเมนผล หลกสตรฝกอบรมภาวะผน�าส�าหรบนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย มความสอดคลองเหมาะสม และผเขารบการฝกอบรมมความตงใจและปฏบตกจกรรมดวยความกระตอรอรน สวนผลการประเมนหลกสตร พบวา (1) ความร เรอง ภาวะผน�าของนกเรยนชน มธยมศกษาตอนปลาย หลงการฝกอบรมสงกวากอนการฝกอบรม (2) ทกษะภาวะน�าของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย อยในระดบมาก (3) ความพงพอใจทมตอหลกสตรฝกอบรมภาวะผน�าของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายอยในระดบมาก การวจยเรอง การวจยและพฒนาโปรแกรม 4-เอช เพอพฒนาภาวะผน�าของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 (สายฝน วงสระ, 2552) พบวา นกเรยนทไดรบการเรยนการสอนแบบปกตรวมกบโปรแกรม 4-เอช มภาวะผน�าสงกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบปกตมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.01 และผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพพบวา นกเรยนทง 2 กลมมการพฒนาภาวะผน�าเพมขนโดยนกเรยนกลมทดลองจะมพฒนาทเดนชดมากกวากลมควบคม นกเรยนมการขยายความรทไดรบจากการเขารวมกจกรรมไปสสมาชกในครอบครวโดยการปฏบตตนเปนแบบอยางทด และมกระตนจงใจใหเหนความส�าคญของการอนรกษทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมนกเรยนทง 2 กลมมความเชอมนในตนเอง กลาแสดงความคดเหนรบผดชอบตอหนาทของตน รจกวางแผน แบงเวลาในการท�าการบาน อานหนงสอ นอกจากนนกเรยนในกลมทดลองยงมการหาขอมลประกอบการตดสนใจ และรจกการปรบตวเขาหาผอนมากขน



2

จากผลการวจยทเกยวของกบภาวะผน�าตางประเทศทผานมามการวจยทงในเรอง แบบจ�าลองแนวคดเรองการพฒนาภาวะผน�ากรณศกษาเชงคณภาพระยะยาวของโปรแกรมภาวะผน�า รวมถง ผลของโปรแกรมการพฒนาภาวะผน�าตอทกษะภาวะผน�า มรายละเอยดดงน การวจยเรอง แบบจ�าลองแนวคดเรองการพฒนาภาวะผน�าเยาวชน (Redmond และ Dolan, 2016) น�าเสนอแบบจ�าลองแนวคดทมงเนนองคประกอบหลกซงมความส�าคญตอการบมเพาะผน�าระดบเยาวชน ไดแก การพฒนาทกษะปจจยดานสภาพแวดลอม มการอธบายแงมมตาง ๆ พรอมกบวรรณกรรมระดบสากลทเกยวของกบการพฒนาผน�าในดานทกษะนนปจจยทส�าคญประกอบดวย ความฉลาดทางอารมณและทางสงคมความสามารถในการท�างานรวมกบผอน (ไดแก การแกปญหาและการขจดความขดแยง) ความสามารถในการสอสารวสยทศนไดอยางชดเจน และความสามารถในการเขาใจหรอไดรบความรในเรองใดเรองหนง สวนดานสภาพแวดลอมนนกไดแก การมโอกาสท�าใหเยาวชนไดฝกฝน และเพมพนทกษะ ส�าหรบดานการกระท�า ทงความสามารถในการสรางแรงบลดาลใจและกระตนผตามโดยใชความคาดหวงในระดบสงและการสรางแบบอยางทด การวจยเรอง กรณศกษาเชงคณภาพระยะยาวของโปรแกรมภาวะผน�าของนกเรยนในโรงเรยนมธยมคาทอลคในเมองเพรธเวสเทรน ประเทศออสเตรเลย (Hine, G.S.C., 2014) จากการวเคราะหขอมลระยะยาวได คณลกษณะส�าคญของโมเดลภาวะผน�าทง 7 โมเดลทน�าเสนอไวในวรรณกรรมคอ ภาวะผน�าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) ภาวะผน�าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ภาวะผน�าแบบความสามารถพเศษ (Charisma Leadership) ภาวะผน�าแบบผใหบรการคนอนกอน (Servant Leadership) ภาวะผน�าแบบกระจายอ�านาจ (Distributed Leadership) ภาวะผน�าครสเตยน (Christian Leadership) ภาวะผน�าของนกเรยน (Student Leadership) โดยโมเดลทง 7 นถกท�าการเปรยบเทยบกบภาวะผน�าทพบในโปรแกรมของโรงเรยน การวจยเรอง ผลของโปรแกรมการพฒนาภาวะผน�าตอทกษะภาวะผน�าของนกเรยนทมพรสวรรค (Gifted) และนกเรยนทไมมพรสวรรค (Non-gifted) (Ogurlu และ Serap, 2014) ผลการวจยพบวาโปรแกรมทออกแบบมาเพอพฒนาทกษะภาวะผน�าสงผลเชงบวกตอทกษะภาวะผน�าทงของนกเรยนทมพรสวรรคและไมมพรสวรรคในกลมทดลอง

วธกำรวจย การวจยครงนเปนการวจยแบบผสมวธอธบายขยายความ (Explanatory Sequential Mixed Methods Design) มการเกบขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data Collection) รวมกบการเกบขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data Collection) ประชากร คอ โรงเรยนเอกชนทมการเปดสอนในระดบชนมธยมศกษาปท1–มธยมศกษาปท6 จ�านวน 599 โรงเรยน (ส�านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน, 2560) กลมตวอยาง คอ โรงเรยนเอกชนทมการเปดสอนในระดบชนมธยมศกษาปท1–มธยมศกษาปท6 จ�านวน 240 โรงเรยน ก�าหนดขนาดกลมตวอยางจากการค�านวณสตรขนาดกลมตวอยางของ Yamane (1973) ทระดบความเชอมน 95% (Confidence Interval) โดยวธการสมตวอยางแบบแบงชน (Stratified Random Sampling) ซงจะแบงออกเปน 5 ภมภาค คอ กรงเทพมหานคร ภาคเหนอ ภาคะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และภาคใต ผใหขอมล มทงหมด 14 กลม ประกอบไปดวย 1) ผอ�านวยการสถานศกษา 2) รองผอ�านวยการฝายวชาการ 3) ครผสอน กลมสาระการเรยนรภาษาไทย 4) ครผสอน กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร 5) ครผสอน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 6) ครผสอน กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม 7) ครผสอน กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา 8) ครผสอน กลมสาระการเรยนรศลปะ 9) ครผสอน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย 10) ครผสอน กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ (ภาษาองกฤษ) 11) ครผสอน กจกรรมแนะแนว 12) ครผสอน กจกรรมลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด และผบ�าเพญประโยชน 13) ครผสอน กจกรรมชมนม ชมรมและ 14) ครผสอน กจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชนส�าหรบรายละเอยดของผใหขอมลปรากฏดงตารางท 1


2

ตำรำงท 1 จ�านวน และรอยละของผตอบแบบสอบถาม จ�าแนกตามผใหขอมล

ขอมลทวไป จ�ำนวน รอยละ

1. สถำนภำพ

1.1 ผบรหารโรงเรยน 313 14.21

- ผอ�านวยการสถานศกษา 158 7.17

- รองผอ�านวยการฝายวชาการ 155 7.04

1.2 ครกลมสาระการเรยนร 1,269 57.60

- ภาษาไทย 161 7.31

- คณตศาสตร 158 7.17

- วทยาศาสตร 163 7.40

- สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม 159 7.22

- สขศกษาและพลศกษา 154 6.99

- ศลปะ 153 6.95

- การงานอาชพและเทคโนโลย 156 7.08

- ภาษาตางประเทศ (ภาษาองกฤษ) 165 7.49

1.3 ครกลมกจกรรมพฒนาผเรยน 621 28.19

- กจกรรมแนะแนว 153 6.95

- กจกรรมลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด และผบ�าเพญประโยชน 157 7.13

- กจกรรมชมนม ชมรม 153 6.95

- กจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน 158 7.17

รวม 2,203 100.00

เครองมอทใชในกำรวจย 1. แบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค แบงออกเปน 3 ชด ส�าหรบ ผบรหาร ครกลมสาระการเรยนร และครกลมกจกรรมพฒนาผเรยน แบบสอบถามม 4 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม มลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ (Checklist)

ตอนท 2 ความคดเหนเกยวกบสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคของการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale)

ตอนท 3 ความคดเหนเกยวกบสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคของสภาพแวดลอมภายนอกทเออตอการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลวมลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale)

ตอนท 4 ขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว เปนค�าถามปลายเปด

2. แบบประเมนความเหมาะสมและเปนไปไดของรางกลยทธ ม 3 ตอน ดงน ตอนท 1 สถานภาพทวไปของผตอบแบบประเมน เปนแบบเตมค�า ตอนท 2 ความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมและความเปนไปไดของกลยทธหลก กลยทธรอง และวธด�าเนนการ

เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ตอนท 3 ความคดเหนหรอขอเสนอแนะเพมเตมเปนแบบเตมค�า ประเมนรางกลยทธ



2

กำรเกบรวบรวมขอมล ผวจยน�าหนงสอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลจากจฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยใชการสงและการรบทางไปรษณย

กำรวเครำะหขอมล 1. การวเคราะหขอมลแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงค 1.1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถ (Frequencies Distribution) และหาคารอยละ (Percentage) 1.2 ความคดเหนเกยวกบสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคของการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว วเคราะหขอมลโดยหาคาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) 1.3 ความคดเหนเกยวกบสภาพปจจบนและสภาพทพงประสงคของสภาพแวดลอมภายนอกทเออตอการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลววเคราะหขอมลโดยหาคาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) 1.4 ขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว วเคราะหขอมลโดย วเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) 2. การวเคราะหขอมลแบบประเมนความเหมาะสมและเปนไปไดของรางกลยทธ 2.1 สถานภาพทวไปของผตอบแบบประเมน วเคราะหขอมลโดย วเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) 2.2 ความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมและความเปนไปไดของกลยทธหลก กลยทธรอง และวธด�าเนนการ วเคราะหขอมลโดยหา คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และวเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) 2.3 ความคดเหนหรอขอเสนอแนะเพมเตมวเคราะหขอมลโดย วเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis)

ขนตอนกำรด�ำเนนกำรวจย ขนตอนท 1 ศกษาสภาพปจจบน และสภาพทพงประสงคของการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว จากนนมการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และภาวะคกคาม ขนตอนท 2 รางกลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว (ฉบบท 1) โดยใชผลการจดล�าดบคา PNI

modifiedเพอก�าหนดกลยทธหลก กลยทธรองการวเคราะห SWOT และ

ประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางกลยทธ (ฉบบท 1) โดยผทรงคณวฒ ขนตอนท 3 รางกลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว (ฉบบท 2) ดงน โดยผวจยน�าขอมลทไดจากขนตอนท 2 มาปรบปรงและน�าเสนอเปนรางกลยทธ (ฉบบท 2) และตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางกลยทธ (ฉบบท 2) โดยใชการประชมสนทนากลม (Focus Group Discussion) โดยผทรงคณวฒจ�านวน 16 คน ขนตอนท 4 น�าเสนอกลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว (ฉบบสมบรณ)

ผลกำรวจย ผลการวจยพบวา กลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�า

อยางคลองแคลวประกอบดวย 3 กลยทธหลกตามแผนภาพท 1


2

แผนภาพท 1 แผนภาพสรปกลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนา

นกเรยนใหมภาวะผน าอยางคลองแคลว กลยทธหลกท 1 เพมประสทธภาพในการบรหารการวดและประเมนผลเพอพฒนานกเรยนในดานภาวะผน าอยางคลองแคลวประกอบดวย 2 กลยทธรอง กลยทธรองท 1.1 ออกแบบวธการวดและประเมนผลของ 8 กลมสาระการเรยนรส าหรบการประเมนเพอพฒนานกเรยนในดานภาวะผน าอยางคลองแคลว ใน 4 ดาน ดงตอไปน (1) ความคลองแคลวในดานผ ทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) ประกอบดวย สไตลการใชอ านา จ (Power Style) และความเขาใจในผ ทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Understanding) (2) ความคลองแคลวในการคดรเรมสรางสรรค (Creative Agility) ประกอบดวยการตดสนใจอยางมวจารณญาณ (Reflective Judgement) และความตระหนกในการเชอมโยง (Connective Awareness) (3) ความคลองแคลวในดานบรบท (Context – setting Agility) ประกอบดวย การตระหนกถงจดมงหมาย (Sense of Purpose) (4) ความคลองแคลวในภาวะผน าของตนเอง (Self - leadership Agility) ประกอบดวย แรงจงใจเชงพฒนา (Developmental Motivation) ประกอบดวย 5 วธด าเนนการ

กลยทธหลกท 1เพมประสทธภาพในการบรหารการวดและประเ มนผลเพ อพฒนานกเรยนในด านภาวะ

ผน�าอยางคลองแคลว

กลยทธหลกท 2ยกระดบการบรหารการเรยนการสอนเพอพฒนานก เร ยนให มภาวะผ น� าอยางคลองแคลว

กลยทธหลกท 3ปรบเปลยนหลกสตรสถานศกษาเพอพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว

นกเรยนมภำวะผน�ำอยำงคลองแคลว 8 ประกำร

1) การตระหนกในสถานการณ (Situational Awareness)

2) การตระหนกถงจดมงหมาย (Sense of Purpose)

3) ความเขาใจในผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Understanding)

4) สไตลการใชอ�านาจ (Power Style)

5) ความตระหนกในการเชอมโยง (Connective Awareness)

6) การตดสนใจอยางมวจารณญาณ (Reflective Judgement)

7) การตระหนกในตนเอง (Self-awareness)

8) แรงจงใจเชงพฒนา (Developmental Motivation)

แผนภำพท 1 แผนภาพสรปกลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว

กลยทธหลกท 1 เพมประสทธภาพในการบรหารการวดและประเมนผลเพอพฒนานกเรยนในดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวประกอบดวย 2 กลยทธรอง กลยทธรองท 1.1 ออกแบบวธการวดและประเมนผลของ 8 กลมสาระการเรยนรส�าหรบการประเมนเพอพฒนานกเรยนในดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวใน 4 ดาน ดงตอไปน (1) ความคลองแคลวในดานผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) ประกอบดวย สไตลการใชอ�านาจ (Power Style) และความเขาใจในผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Understanding) (2) ความคลองแคลวในการคดรเรมสรางสรรค (Creative Agility) ประกอบดวยการตดสนใจอยางมวจารณญาณ (Reflective Judgement) และความตระหนกในการเชอมโยง (Connective Awareness) (3) ความคลองแคลวในดานบรบท (Context – setting Agility) ประกอบดวย การตระหนกถงจดมงหมาย (Sense of Purpose) (4) ความคลองแคลวในภาวะผน�าของตนเอง (Self - leadership Agility) ประกอบดวย แรงจงใจเชงพฒนา (Developmental Motivation) ประกอบดวย 5 วธด�าเนนการ วธด�ำเนนกำรตำมกลยทธหลกท1 และกลยทธรองท 1.1 1) โรงเรยนและชมชนรวมมอกนแตงตงคณะกรรมการวดและประเมนผลเพอพฒนานกเรยนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของ 8 กลมสาระการเรยนร 2) โรงเรยนและชมชนรวมมอกนระดมทนเพอพฒนาการวดและประเมนผลนกเรยนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของ 8 กลมสาระการเรยนร 3) ครทดแลงานวดและประเมนผลด�าเนนการวดและประเมนผลนกเรยนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของ 8 กลมสาระการเรยนรและแจงใหนกเรยนทราบผานการใชเทคโนโลย



2

แผนภาพท 1 แผนภาพสรปกลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนา

นกเรยนใหมภาวะผน าอยางคลองแคลว กลยทธหลกท 1 เพมประสทธภาพในการบรหารการวดและประเมนผลเพอพฒนานกเรยนในดานภาวะผน าอยางคลองแคลวประกอบดวย 2 กลยทธรอง กลยทธรองท 1.1 ออกแบบวธการวดและประเมนผลของ 8 กลมสาระการเรยนรส าหรบการประเมนเพอพฒนานกเรยนในดานภาวะผน าอยางคลองแคลว ใน 4 ดาน ดงตอไปน (1) ความคลองแคลวในดานผ ทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) ประกอบดวย สไตลการใชอ านา จ (Power Style) และความเขาใจในผ ทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Understanding) (2) ความคลองแคลวในการคดรเรมสรางสรรค (Creative Agility) ประกอบดวยการตดสนใจอยางมวจารณญาณ (Reflective Judgement) และความตระหนกในการเชอมโยง (Connective Awareness) (3) ความคลองแคลวในดานบรบท (Context – setting Agility) ประกอบดวย การตระหนกถงจดมงหมาย (Sense of Purpose) (4) ความคลองแคลวในภาวะผน าของตนเอง (Self - leadership Agility) ประกอบดวย แรงจงใจเชงพฒนา (Developmental Motivation) ประกอบดวย 5 วธด าเนนการ

4) คณะกรรมการวดและประเมนผลปรบปรงการวดและประเมนผลผเรยนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของ 8 กลมสาระการเรยนรใหมความเหมาะสม 5) โรงเรยนสนบสนนใหครผสอน 8 กลมสาระการเรยนรใชผลการประเมน เพอพฒนานกเรยนเปนรายบคคลอยางตอเนอง

กลยทธรองท 1.2 พฒนาวธการวดและประเมนผลของกจกรรมพฒนาผเรยนส�าหรบการประเมนเพอพฒนานกเรยนในดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวใน 3 ดาน ดงตอไปน (1) ความคลองแคลวในการคดรเรมสรางสรรค (Creative Agility) ประกอบดวย ความตระหนกในการเชอมโยง (Connective Awareness) ( 2) ความคลองแคลวในดานผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) ประกอบดวย สไตลการใชอ�านาจ (Power Style) และความเขาใจในผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Understanding) (3) ความคลองแคลวในภาวะผน�าของตนเอง (Self - leadership Agility) ประกอบดวยการตระหนกในตนเอง (Self-awareness) ประกอบดวย 5 วธด�าเนนการ วธด�ำเนนกำรตำมกลยทธหลกท1 และกลยทธรองท 1.2 1) โรงเรยนและชมชนรวมมอกนแตงตงคณะกรรมการวดและประเมนผลเพอพฒนานกเรยนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของกจกรรมพฒนาผเรยน 2) โรงเรยนและชมชนรวมมอกนจดหาทรพยากรเพอพฒนาการวดและประเมนผลนกเรยนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของกจกรรมพฒนาผเรยน 3) ครทดแลงานวดและประเมนผลด�าเนนการวดและประเมนผลนกเรยนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของกจกรรมพฒนาผเรยนใหนกเรยนทราบผานการใชเทคโนโลย 4) คณะกรรมการวดและประเมนผลปรบปรงการวดและประเมนผลผเรยนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของกจกรรมพฒนาผเรยนใหมความเหมาะสม 5) โรงเรยนสนบสนนใหครผสอนกจกรรมพฒนาผเรยนใชผลการประเมนเพอพฒนานกเรยนเปนรายบคคลอยางตอเนอง

กลยทธหลกท 2 ยกระดบการบรหารการเรยนการสอนเพอพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว ประกอบดวย 2 กลยทธรอง

กลยทธรองท 2.1 เรงรดการก�าหนดแผนการจดการเรยนการสอน 8 กลมสาระการเรยนรของนกเรยนในดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวใน 3 ดาน ดงน (1) ความคลองแคลวในดานผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) ประกอบดวย สไตลการใชอ�านาจ (Power Style) และความเขาใจในผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Understanding) (2) ความคลองแคลวในการคดรเรมสรางสรรค (Creative Agility) ประกอบดวยการตดสนใจอยางมวจารณญาณ (Reflective Judgement) และความตระหนกในการเชอมโยง (Connective Awareness) (3) ความคลองแคลวในดานบรบท (Context – setting Agility) ประกอบดวยการตระหนกในสถานการณ (Situational Awareness) ประกอบดวย 5 วธด�าเนนการ วธด�ำเนนกำรตำมกลยทธหลกท2 และกลยทธรองท 2.1 1) โรงเรยนก�าหนดนโยบายใหครผสอน 8 กลมสาระการเรยนรเนนการออกแบบแผนการสอนใหสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวเชงปฏบตเพอพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลวอยางเปนรปธรรม 2) โรงเรยนจดท�าคมอการออกแบบแผนการสอน 8 กลมสาระการเรยนรใหสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว 3) โรงเรยนจดอบรมการออกแบบแผนการสอน 8 กลมสาระการเรยนรใหสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว 4) ครผสอน 8 กลมสาระการเรยนร น�าแผนการสอน 8 กลมสาระการเรยนรทสอดแทรกดานภาวะผน�าอยาง


2

คลองแคลวไปปฏบตอยางตอเนองเพอพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว มรายละเอยดดงน (1) ด�าเนนการจดการเรยนการสอน 8 กลมสาระการเรยนรโดยใชเทคโนโลยเพอการสงเสรมภาวะผน�าอยางคลองแคลว (2) ประเมนผลการจดการเรยนการสอน 8 กลมสาระการเรยนรทสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว (3) ปรบปรงการจดการเรยนการสอนของ 8 กลมสาระการเรยนรทสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว 5) โรงเรยนและชมชนมสวนรวมในการจดหาทนเพอพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทสงเสรมการจดการเรยนการสอนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของทง 8 กลมสาระการเรยนร

กลยทธรองท 2.2 สงเสรมการจดท�าแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนของนกเรยนในดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวใน 1 ดาน คอ (1) ความคลองแคลวในดานผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) ประกอบดวย สไตลการใชอ�านาจ (Power Style) ประกอบดวย 5 วธด�าเนนการ วธด�ำเนนกำรตำมกลยทธหลกท2 และกลยทธรองท 2.2 1) โรงเรยนก�าหนดนโยบายใหครผสอนกจกรรมพฒนาผเรยนเนนการออกแบบแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวเชงปฏบตเพอพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลวอยางเปนรปธรรม 2) โรงเรยนจดท�าคมอการออกแบบแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว 3) โรงเรยนจดอบรมการออกแบบแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว 4) ครผสอนกจกรรมพฒนาผเรยนน�าแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนทสอดแทรก ดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวมาปฏบตอยางตอเนองเพอพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลวในมรายละเอยดดงน (1) ด�าเนนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนโดยใชเทคโนโลยเพอการสงเสรมภาวะผน�าอยางคลองแคลว (2) ประเมนผลการจดกจกรรมพฒนาผเรยนทสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว (3) ปรบปรงการจดกจกรรมพฒนาผเรยนทสอดแทรกดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว 5) โรงเรยนและชมชนมสวนรวมในการจดหาทนเพอพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทสงเสรมการจดการเรยนการสอนดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวของการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

กลยทธหลกท 3 ปรบเปลยนหลกสตรสถานศกษาเพอพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลวประกอบดวย 2 กลยทธรอง

กลยทธรองท 3.1 พฒนาหลกสตรสถานศกษาในหวขอดงตอไปน (1) จดมงหมาย (2) สมรรถนะส�าคญของผเรยน (3) คณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน (4) มาตรฐานการเรยนร (5) จดมงหมายของการจดกจกรรมพฒนาผเรยนโดยการเพมเรองภาวะผน�าอยางคลองแคลวใน 4 ดาน ดงตอไปน 1) ความคลองแคลวในดานผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) ประกอบดวย สไตลการใชอ�านาจ (Power Style) และความเขาใจในผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Understanding) 2) ความคลองแคลวในภาวะผน�าของตนเอง (Self-leadership Agility) ประกอบดวย แรงจงใจเชงพฒนา (Developmental Motivation) และการตระหนกในตนเอง (Self-awareness) 3) ความคลองแคลวในการคดรเรมสรางสรรค (Creative Agility) ประกอบดวย ความตระหนกในการเชอมโยง (Connective Awareness) และการตดสนใจอยางมวจารณญาณ (Reflective Judgement) 4) ความคลองแคลวในดานบรบท (Context – setting Agility) ประกอบดวย การตระหนกในสถานการณ (Situational Awareness) และการตระหนกถงจดมงหมาย (Sense of Purpose) ประกอบดวย 7 วธด�าเนนการ วธด�ำเนนกำรตำมกลยทธหลกท3 และกลยทธรองท 3.1 1) โรงเรยนและชมชนรวมมอกนแตงตงคณะกรรมการพฒนาหลกสตรสถานศกษาเพอขบเคลอนเรองภาวะผน�าอยางคลองแคลว 2) คณะกรรมการพฒนาหลกสตรสถานศกษาจดท�ารายละเอยดของหลกสตรสถานศกษาฉบบปรบปรงตาม วธด�าเนนการท 3.1.1 ดงน 2.1) วเคราะหความสอดคลองขององคประกอบหลกสตรสถานศกษา ในเรองจดมงหมาย สมรรถนะส�าคญของผเรยน คณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน มาตรฐานการเรยนรของ 8 กลมสาระการเรยนร และจดมงหมายของการจดกจกรรมพฒนาผเรยน กบองคประกอบและเนอหาภาวะผน�าอยางคลองแคลว



2

2.2) น�าผลจากการวเคราะหมาด�าเนนการดงน (2.1) จดมงหมายบรณาการ องคประกอบของภาวะผน�าอยางคลองแคลวใหสอดประสานไปกบธรรมชาตของกลมสาระการเรยนรและกจกรรมพฒนาผเรยนทนกเรยนไดรบการเรยนรตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 (2.2) สมรรถนะส�าคญของผเรยน สอดแทรกองคประกอบของภาวะผน�าอยางคลองแคลว เปนขอยอยของสมรรถนะส�าคญของผเรยนทง 5 ดานทปรากฏอยในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 (2.3) คณลกษณะอนพงประสงค น�าองคประกอบของภาวะผน�าอยางคลองแคลวเพมขอลงในคณลกษณะอนพงประสงคทมอยเดม 8 ขอ ดงทปรากฏอยในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 (2.4) มาตรฐานการเรยนรของ 8 กลมสาระการเรยนร น�าองคประกอบของภาวะผน�าอยางคลองแคลวเพมเตมในสาระการเรยนรของตวชวด หรอก�าหนดเปนผลการเรยนรของรายวชาเพมเตมลงไป (2.5) จดมงหมายของการจดกจกรรมพฒนาผเรยน สงเสรมนกเรยนใหมคณลกษณะโดดเดนตามองคประกอบของภาวะผน�าอยางคลองแคลวในการประยกตใชผานกจกรรมในชวตประจ�าวนจากการเรยนรตามกจกรรมพฒนาผเรยน 2.3) ครน�าหลกสตรสถานศกษาฉบบปรบปรงไปทดลองใช 2.4) คณะกรรมการพฒนาหลกสตรสถานศกษาก�ากบตดตามการใชหลกสตรสถานศกษาฉบบปรบปรง 2.5) คณะกรรมการพฒนาหลกสตรสถานศกษาปรบปรงแกไขหลกสตรสถานศกษาฉบบปรบปรง 2.6) ครน�าหลกสตรสถานศกษาฉบบปรบปรงไปใชในการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาภาวะผน�าอยางคลองแคลวของนกเรยน 2.7) ครวดและประเมนผลการใชหลกสตรสถานศกษาฉบบปรบปรงแลวน�าผลการประเมนไปใชในการปรบปรงหลกสตรสถานศกษาฉบบปรบปรงระยะตอไป

กลยทธรองท 3.2 เสรมประสทธภาพในการพฒนาหลกสตรสถานศกษาฉบบปรบปรงโดยใชเทคโนโลยใน 4 ดาน ดง ตอไปน (1) ความคลองแคลวในดานผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Agility) ประกอบดวย สไตลการใชอ�านาจ (Power Style) และความเขาใจในผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholder Understanding) (2) ความคลองแคลวในภาวะผน�าของตนเอง (Self-leadership Agility) ประกอบดวย แรงจงใจเชงพฒนา (Developmental Motivation) และการตระหนกในตนเอง (Self-awareness) (3) ความคลองแคลวในการคดรเรมสรางสรรค (Creative Agility) ประกอบดวย ความตระหนกในการเชอมโยง (Connective Awareness) และการตดสนใจอยางมวจารณญาณ (Reflective Judgement) (4) ความคลองแคลวในดานบรบท (Context–setting Agility) ประกอบดวย การตระหนกในสถานการณ (Situational Awareness)และการตระหนกถงจดมงหมาย (Sense of Purpose) ประกอบดวย 1 วธด�าเนนการ วธด�ำเนนกำรตำมกลยทธหลกท3 และกลยทธรองท 3.2 โรงเรยนและชมชนรวมมอกนระดมทรพยากรจากศษยเกาเพอน�ามาพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทสนบสนนการปรบปรงหลกสตร

อภปรำยผล กลยทธหลกท 1 เพมประสทธภำพในกำรบรหำรกำรวดและประเมนผล กลยทธนเกดจากผลการวจยทพบวาการวดและประเมนผลเปนจดออนมากทสดในการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว ยงไปกวานนการวดและประเมนผลยงเปนปจจยส�าคญในการพฒนาผเรยนใหไดมาตรฐานสอดคลองกบ Horney Pasmore and O’Shea (2010) ทกลาววา การวดผล เปนขนตอนหนงของการประสานงานทผน�าทคลองแคลวจะตองเรยนร ทงยงสอดคลองกบ Owen (2011) ทกลาววาการวดผลเปนกจกรรมทรวมความรเพอใหนกเรยนสามารถพฒนาตนเอง พฒนาหลกสตรภาวะผน�า และพฒนาองคกร และทส�าคญทสดคอการพฒนาการเรยนรของนกเรยนเอง Horney and O’Shea (2015) กลาววา การประเมนคอปจจยหนงของโมเดลความคลองแคลว เชนเดยวกบ Wagner (2011) ทกลาววา การประเมน เปนปจจยหนงในการพฒนาภาวะผน�า สอดคลองกบ Dugan (2012) ทไดท�าการศกษาเรอง Exploring Local to Global Leadership Education Assessment แลวพบวาการประเมนมความส�าคญในการพฒนาและรกษาการศกษาภาวะผน�า


2

กลยทธหลกท 2 ยกระดบกำรบรหำรกำรเรยนกำรสอน ซงผลการวจยสอดคลองกบ กมล ภประเสรฐ (2544) ทกลาววา การบรหารการเรยนการสอนตองมการปรบเปลยน และจะตองมการด�าเนนงานทมประสทธภาพซงจะชวยใหการเรยนการสอนเปนไปอยางถกตอง มผลตอการพฒนาคณภาพนกเรยนไดอยางแทจรง นอกจากนยงมการกลาวถงการเรยนสอนไวโดย Gladis (2011: 105) กลาววา ตองฝกฝนการน�าผอนใหมากทสดเทาทจะท�าได ทงกอน ระหวาง หรอหลงจากทถกมอบหมายต�าแหนงหนาทภาวะผน�า สอดคลองกบ Owen (2011: 109) ท กลาววา การเรยนรและการพฒนาคณสมบตดานภาวะผน�ามความเกยวโยงกน กลยทธหลกท 3 ปรบเปลยนหลกสตรสถำนศกษำ กลยทธนพฒนาขนเพอเสรมจดแขงและขจดจดออนของดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว เพราะการพฒนาหลกสตรสถานศกษาเปนพนฐานของการด�าเนนงานในโรงเรยนดานอนจงจ�าเปนทจะตองสรางกลยทธเพอพฒนาภาวะผน�าอยางคลองแคลวของนกเรยนใหครบทกดานเพอใหเกดความครอบคลมซงผลการวจยสอดคลองกบ Joiner and Josephs (2007) ทกลาววา ปจจยหนงในการสนบสนนการเพมความคลองแคลวในการปรบเปลยนใหทนกบสถานการณทดทสดคอหลกสตรการเรยนรดวยการปฏบต ทเนนความคลองแคลวในการปรบเปลยนใหทนกบสถานการณในภาวะผน�าโดยเฉพาะ สอดคลองกบ Posner (2009) ทวจยเรอง A Longitudinal Study Examining Changes in Students’ Leadership Behavior โดยผลงานวจยนสนบสนนวาหลกสตรมสวนส�าคญในการชวยพฒนาพฤตกรรมของภาวะผน�าไดมากกวาการทบคคลเขาสวยผใหญตามปกตโดยอาศยประสบการณชวต

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในกำรน�ำผลกำรวจยไปใช 1) โรงเรยนเอกชนควรน�ากลยทธหลกท 1 เพมประสทธภาพในการบรหารการวดและประเมนผลไปปฏบตกอน เนองจาก ผลการวจยพบวา การบรหารการวดและประเมนผลเพอพฒนานกเรยนในดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวมความตองการจ�าเปนมากทสด 2) การน�ากลยทธหลกท 2 ยกระดบการบรหารการเรยนการสอน ไปใช ผบรหารโรงเรยนเอกชนควรน�ากลยทธรองดานการเรงรดการก�าหนดแผนการจดการเรยนการสอน 8 กลมสาระการเรยนรของนกเรยนในดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว ไปปฏบตกอน เนองจากผลการวจยพบวา มความตองการจ�าเปนมากกวา กลยทธรองดาน สงเสรมการจดท�าแผนการจดกจกรรมพฒนาผเรยนของนกเรยนในดานภาวะผน�าอยางคลองแคลว 3) การน�ากลยทธหลกท 3 ปรบเปลยนหลกสตรสถานศกษาไปใช ผบรหารสถานศกษาควรท�าคไปกบ กลยทธหลกท 1 เนองจากหลกสตรสถานศกษาเปนพนฐานและทศทางใหกบการเรยนการสอนและการวดและประเมนผล นอกจากนนกลยทธดานหลกสตรสถานศกษามรายละเอยดดานภาวะผน�าอยางคลองแคลวครบทง 8 ดาน จงท�าใหกลยทธดานการเรยนการสอน และการวดและประเมนผลสะดวกในการน�าไปปฏบตตอ ขอเสนอแนะในกำรวจยครงตอไป 1) ควรมการวจยเพอสรางกลยทธการบรหารงานบคคลดานการพฒนาผบรหาร และครใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลว เพราะหากผบรหาร และครมภาวะผน�าอยางคลองแคลวอยางเปนรปธรรมจะเปนแบบอยางส�าหรบนกเรยน แตงานวจยครงนศกษาเฉพาะการบรหารวชาการ 2) ควรมการตดตามประเมนการน�ากลยทธการบรหารโรงเรยนเอกชนระดบมธยมศกษาตามแนวคดการพฒนานกเรยนใหมภาวะผน�าอยางคลองแคลวไปปฏบตจรง เพอน�าไปใชในการปรบปรงกลยทธ เนองจากงานวจยครงนไมไดน�าไปทดลองใช



2


กฎกระทรวงก�าหนดหลกเกณฑและวธการกระจายอ�านาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ. 2550. ราชกจจานเบกษา. เลมท 124 ตอนท 24ก, หนา 29-36.

กมล ภประเสรฐ. (2544). การบรหารงานวชาการในสถานศกษา. กรงเทพฯ : ทปสพบบลเคชน. กระทรวงศกษาธการ. (2552). คมอการปฏบตงานขาราชการคร. กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.กานตธรา ปญจะทองค�า. (2557). การพฒนาหลกสตรฝกอบรมภาวะผน�าส�าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย ส�าหรบ

นกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย. คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร, ลพบร.กตมา ปรดดลก. (2532). การบรหารและการนเทศการศกษาเบองตน. กรงเทพฯ : อกษราพพฒน.ปรยาพร วงศอนตรโรจน. (2554). การบรหารวชาการ. กรงเทพฯ : พมพด.ภารด อนนตนาว. (2557). หลกการ แนวคด ทฤษฎ ทางการบรหารการศกษา. (พมพครงท 5). ชลบร : ส�านกพมพมนตร.รงชชดาพร เวหะชาต. (2550). การบรหารงานวชาการสถานศกษาขนพนฐาน. (พมพครงท 1). สงขลา : ศนยหนงสอ

มหาวทยาลยทกษณ.สมาน อศวภม. (2557). การบรหารสถานศกษาตามแนวการปฏรปการศกษายคใหม (ฉบบปรบปรง). อบลราชธาน : อบลกจ

ออฟเซทการพมพ.สรวงมณฑ สทธสมาน. ถงเวลาปฏรปเรองภาวะผน�าไดแลว. (15 กมภาพนธ 2560) สบคนจาก http://www.manager.co.

th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=9570000047944.สมมา รธนธย. (2560). หลกทฤษฎและปฏบตการบรหารการศกษา. กรงเทพฯ : ส�านกพมพขาวฟาง.สายฝน วงสระ. (2552). การวจยและพฒนาโปรแกรม4-เอช เพอพฒนาภาวะผน�าของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5. คณะ

ครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.ส�านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน. (2560). ขอมลโรงเรยนสามญ. กรงเทพฯ : ส�านกงานคณะกรรมการสงเสรม

การศกษาเอกชน.ส�านกวชาและมาตรฐานการศกษา. (2553). แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.อรชร กตตชนมธวช. (2558). การพฒนารปแบบการบรหารโรงเรยนเพอเสรมสรางภาวะผน�าเชงสรางสรรคของนกเรยน

ประถมศกษา. คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.Dugan, J. P. (2012). Exploring local to global Leadership education assessment. In Guthrie, K.L. & Osteen, L.

(Eds.), Developing students’ leadership capacity (pp. 89-101). San Francisco, CA : Jossey-Bass.Gladis, S. D. (2011). The Agile Leader: A Playbook for Leaders. MA : HRD Press.Hine, G.S.C. (2014). Student Leadership Development: A Functional Framework. Journal of Catholic Education,

18, 79.Horney, N., & O’Shea, T. (2015). Focused, fast and flexible: Creating agility advantage in a VUCA World. CA

: BookBaby.Horney, N., Pasmore, B., & O’Shea, T. (2010). Leadership agility : A business imperative for a VUCA world.

Human Resource Planning, 33(4), 34.Joiner, B. (2009). Creating a culture of agile leaders: A developmental approach. People and Strategy,

32(4), 28.Joiner, B., & Josephs, S. (2007). Leadership Agility: Five levels of mastery for anticipating and initiating

change. Reflections: The SoL Journal, 8(1), 44-51.


2

Ogurlu, Ü., & Serap, E. (2014). Effects of a Leadership Development Program on Gifted and Non-Gifted Students’ Leadership Skills. Eurasian Journal of Educational Research, 55, 223-242.

Owen, J.E. (2011). Considerations of student learning in leadership. In Komives, S.R. etal. (Eds.), The handbook for student leadership development (pp.109-133). San Francisco, CA : Jossey-Bass.

Owen, J.E. (2011). Assessment and evaluation. In Komives, S.R. etal. (Eds.), The handbook for student Leadership development (pp.177-201). San Francisco, CA : Jossey-Bass.

Posner, B. Z. (2009). A longitudinal study examining changes in students’ leadership behavior. Journal of College Student Development, 50(5), 551-563.

Redmond, S., & Dolan. (2016). Towards a conceptual model of youth Leadership development. Child & Family Social Work, 21(3), 261-271.

Turgunbaeva, B. A., Aspanova, G. R., & Gelisli, Y. (2016). The Structural and Conceptual Model of Development of Leadership in Junior School Children. International Journal of Environmental and Science Education, 11(9), 2467-2479.

Wagner, W. (2011). Considerations of student development in leadership. In Komives, S.R. et al. (Eds.), The handbook for student leadership development (pp.85-107). San Francisco, CA : Jossey-Bass.

ปจจยทางจตและสงคมทสงผลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวในเขตกรงเทพมหานครEffects of Psychosocial Factors on Role Performance for Single parent in Bangkok Metropolitan Area

อภนดำ ชยมำนะเดชApinda Chaimanadech

3


3

3ปจจยทางจตและสงคมทสงผลตอพฤตกรรมตามบทบาท

ของพอแมเลยงเดยวในเขตกรงเทพมหานครEffects of Psychosocial Factors on Role Performance for

Single parent in Bangkok Metropolitan Area

อภนดำ ชยมำนะเดช1Apinda Chaimanadech

บทคดยอ ปจจบนการเปลยนแปลงในหลายดานของสงคมไทยสงผลไปถงระบบความสมพนธของครอบครว จากรายงานกรมการปกครองพบการหยารางทเพมขนในทกป สงผลใหเกดภาระหนกตอการท�าบทบาทพอหรอแมทอยในครอบครวเลยงเดยว วตถประสงคของงานวจย คอ เพอศกษาการท�านายของตวแปรทางจต ไดแก ความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค ความฉลาดทางอารมณ และตวแปรทางสงคม ไดแก การสนบสนนทางสงคม การมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว ทมตอพฤตกรรมการท�าตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว การศกษาครงนใชวธการเกบขอมลและวเคราะหดวยสถตเชงพรรณา ไดแก รอยละและคาเฉลย และศกษาความสมพนธดวยสมการถดถอยพหคณ ผลการวจยพบวา ตวแปรทางจตและตวแปรทางสงคมรวมกนท�านายพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวไดรอยละ 47.1 โดยพบตวแปรทมอทธพลในการท�านาย 2 ตวแปร คอ ความฉลาดทางและการมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวค�ำส�ำคญ : พฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว; พอแมเลยงเดยว; หยาราง

Abstract Presently, there are many aspects changed in Thai society affecting to family relationship. According to the Department of Provincial Administration, divorce statistics has been increasing each year affecting the role performance of single parent. The objective of this research is to study the predicting variables of psychological factors comprising adversity quotient, emotional intelligence and social variables which are social support, having role model of role performance of single parent influencing on role performance of single parent. Descriptive statistics (percentage, mean) and multiple regression were used for data analysis. The research result showed psychological and social variables could be used to predict the role performance of single parent with 47.1 percent. The variables influencing on prediction were emotional intelligence and having role model of role performance of single parent.Keywords : Role performance of single parent; Single parent; Divorce

1คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 109/47 หมบานมายเพลส ซ.ตวานนท-ปากเกรด 56 ต.บานใหม อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

โทรฯ : 081-2586883 email : [email protected]

35Effects of Psychosocial Factors on Role Performance for Single parent in Bangkok Metropolitan Area

ปจจยทางจตและสงคมทสงผลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวในเขตกรงเทพมหานคร

3

บทน�ำ สถาบนครอบครวถอวาเปนสถาบนแรกทมความสมพนธใกลชดกบมนษย มสวนชวยในการวางรากฐานขนพนฐานทางสงคม การอบรมเลยงด การถายทอดความร การสรางคานยม การสรางทศนคต การวางกฎระเบยบ รวมถงวธการปฏบตในการอยรวมกบผอนในสงคม การมความสมพนธทดของครอบครวจะสงผลตอพฒนาการของเดก หากในชวงตนของชวตเดกปราศจากความใกลชดผกพนกบครอบครวจะสงผลตอความมนคงทางจตใจของเดกและแสดงออกมาเปนพฤตกรรมในทางลบตางๆ โดยเฉพาะการแสดงพฤตกรรมกาวราว หากไมไดรบการดแลแกไขในดานความสมพนธกบครอบครวยงพบวาพฤตกรรมกาวราวจะรนแรงเพมมากขน ตลอดจนมความซบซอนในรปแบบตางๆของพฤตกรรมทแสดงออกถงการรงแกผอน การมพฤตกรรมทเปนอนธพาลและผดกฎหมาย (จรรจา สวรรณทต, 2554) จงกลาวไดวาสถาบนครอบครวมความส�าคญในการวางรากฐานของลกษณะทางจตใจหรอกลอมเกลาพฤตกรรมตางๆ ใหเดกเตบโตขนมาไดอยางมคณภาพ ทงนการท�าตามบทบาทของพอแมในครอบครวจงเปนสงส�าคญในการเสรมสรางสมพนธภาพและความเขมแขงของครอบครว (มณฑรา จารเพง, 2560) ค�าวาบทบาทนน หมายถง การแสดงออกของพฤตกรรมตามบรรทดฐาน สทธ การกระท�าตามต�าแหนงหรอสถานภาพทมความเกยวของกบบคคลอน การแสดงออกตามบทบาทมกมความคาดหวงของสงคมเขามารวมดวย (ศกดไทย สรกจบวร, 2545; งามพศ สตยสงวน, 2547; มณฑรา จารเพง, 2560) การเปนพอแมถอไดวาเปนบทบาทหนงทส�าคญกบครอบครวและมความสมพนธตอพฒนาการทกดานของลก กลาวคอ การเลยงดลก การตอบสนองความตองการทางดานรางกาย การเสรมสรางความมนคงทางจตใจ การใหความใกลชดอยางสม�าเสมอจะสงผลใหเดกรสกปลอดภย มความสขและเหนคณคาในตวเอง (สชา จนทรเอม, 2543) การขดเกลาทางสงคมไมวาจะเปนการอบรมสงสอนหรอการเปนตวอยางทดใหแกเดกสงผลตอการเรยนรการท�าพฤตกรรมในทางทเหมาะสม การชวยเหลอลกในการแกไขปญหาทางดานรางกาย การปรบตว ความสมพนธกบเพอน การจดกจกรรมยามวางใหแกครอบครวหรอการสนบสนนใหลกมกจกรรมรวมกบเพอนจะสงผลตอการปรบตวของลก การมปฏสมพนธกบบคคลอนและการแสดงออกทเหมาะสม (สายวรน จณวฒ, 2541) นอกจากนการท�าตามบทบาทของตนเองถอเปนความรบผดชอบในบทบาทหนาทของพอแมทมตอลก เปนการแบงเบาภาระซงกนและกนเพอไมใหฝายใดฝายหนงตองแบกรบภาระมากจนเกนไป ในปจจบนการเปลยนแปลงในหลายดานของสงคมไทยสงผลไปถงระบบความสมพนธของครอบครว การอยในครอบครวทมพอแมท�าหนาทดแลลกรวมกนเปนการมพอหรอแมท�าหนาทในการดแลลกมแนวโนมทสงขน ซงในประเทศไทยไมไดมการส�ารวจโดยตรง แตจากรายงานของกรมการปกครองในชวง พ.ศ. 2557-2560 ทผานมาพบสถตการหยาราง (Divorce) ทเพมขน โดยสถตการหยารางในป 2557 จ�านวน 111,810 ค ป 2558 จ�านวน 117,800 ค ป 2559 จ�านวน 118,539 ค และป 2560 จ�านวน 121,617 ค พบการจดทะเบยนหยารางในเขตกรงเทพมหานครมากทสด จงถอไดวาการหยารางเปนสาเหตหนงทสงผลใหเกดการเปลยนแปลงรปแบบครอบครวกลายเปนครอบครวเลยงเดยว ซงสงผลกระทบตอการท�าบทบาทของสมาชกในครอบครวโดยเฉพาะพอหรอแม ครอบครวเลยงเดยว (Single parent family) หมายถง ลกษณะครอบครวทมพอหรอแมเลยงลกตามล�าพง ซงเปนผลมาจากการหยาราง การแยกทาง หรอการเสยชวตของคสมรส (ส�านกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว, 2557) การเปนครอบครวเลยงเดยวจงเปนเรองททาทายในการท�าตามบทบาทของสมาชก โดยเฉพาะพอแม จากการศกษาทผานมาพบวามแนวโนมการเกดปญหาทางจตใจและภาวะซมเศราของพอแมเลยงเดยวมมากกวาพอแมทอยในครอบครวทวไป ความเครยดในชวงเวลาของการปรบตว ความซมเศรา การต�าหนตวเองและความวตกกงวลเปนสาเหตน�าไปสปญหาสขภาพกาย (Cooperetal, 2008) นอกจากนพอแมเลยงเดยวตองเผชญกบอคตจากคนในสงคมบางกลมทมความเชอวา การหยารางเกดจากการประพฤตตนไมด ทงการตอบค�าถามกบบคคลรอบขางถงสาเหตของการแยกทางหรอการเสยชวตของคชวตน�าไปสผลกระทบทางจตใจและความสมพนธกบผอน การแบกรบภาระมากขนในการด�าเนนชวตทางดานเศรษฐกจ การเปนหวหนาครอบครวตองหารายไดเพยงคนเดยวใหเพยงพอกบรายจายทเพมมากขนภายในครอบครว ภาระการอบรมเลยงดลกเพยงล�าพงเมอตองท�างานหารายไดไปพรอมกน ท�าใหเกดความไมสมดลของการจดสรรเวลา ซงการใชเวลาท�ากจกรรมรวมกนกบลกลดลงสงตอความสมพนธในครอบครว (วฤษสพร ณฐรจโรจน, 2560) การขาดตวแบบในบทบาทของเพศชายในแมเลยงเดยวทมลกชาย หรอบทบาทของ


3

เพศหญงในพอเลยงเดยวทมลกสาว ซงอาจสงผลตอพฒนาการและพฤตกรรมทไมพงประสงค (ส�านกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว, 2557) เดกทอาศยในครอบครวทมพอหรอแมเพยงคนเดยวมกจะมความภาคภมใจในตวเองต�าและคดวาตนรสกไมมคณคา (วนดดา ปยะศลป, 2538) และจากการศกษาการปรบตวของลกในครอบครวเลยงเดยวพบวา หากเดกปรบตวไมไดตอการเปลยนแปลงของครอบครว จะสงผลกระทบตอจตใจและบคลกภาพทเปลยนไปกลายเปนคนเกบตวมากขน เมอตองเผชญสถานการณในลกษณะของการถกลอหรอการน�าครอบครวตนเองไปเปรยบเทยบกบเพอนรอบขางสงผลตอโรคเครยด หรอเดกบางคนประชดดวยการปฏบตตนในทางทผด ละทงการเรยน ทงนการปรบตวของเดกจะมากหรอนอยขนอยกบความสมพนธของครอบครวภายหลงการเปนครอบครวเลยงเดยว (ระววรรณ ธรณ รงนภา เทพภาพ และ อ�าไพ หมนสทธ, 2551) และจากรายงานของสถานพนจในคดเดกและเยาวชน ป 2558 จ�านวน 33,121 คด พบวาคดทเกดกบเดกทอาศยอยกบพอแม จ�านวน 12,302 คด และคดกบเดกในครอบครวเลยงเดยวจ�านวน 20,819 คด คดทเกดจากเดกทมาจากครอบครวเลยงเดยวมจ�านวนมากกวา การรวมกนของพอแมตอบทบาทในครอบครวจงมความส�าคญตอพฤตกรรมของเดก ดงนนการศกษาถงปจจยทเกยวของกบการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวทมตอลกจงเปนสงส�าคญ เพราะพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมสงผลตอพฤตกรรมของลก จากการศกษาแนวคดและเอกสารทเกยวของกบพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวทผานมามกจะศกษาใน 2 มต คอ ตวแปรทางจตและตวแปรทางสงคม การศกษาครงนผวจยไดเลอกศกษาตวแปรทางจต คอ ความฉลาดทางอารมณและความสามารถในการเผชญปญหาและฟนฝาอปสรรค ตวแปรทางสงคม คอ การสนบสนนทางสงคมและการมแบบอยางพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว การมความฉลาดทางอารมณจะท�าใหพอแมเลยงเดยวเขาใจอารมณตนเองและเขาใจอารมณผอน เกดการสอสารทดสงผลตอความสมพนธในครอบครว จากการศกษาพอแมเลยงเดยวในงานเชงคณภาพของ ฐตกาญ อทนาปญ (2553) พบวา การมจตใจทเขมแขงพรอมเผชญกบความยากล�าบากมผลตอความส�าเรจในการปรบตวตอบทบาทใหม การไดรบการสนบสนนทางสงคมของพอแมเลยงเดยวเปนสวนหนงทชวยเพมประสทธภาพในการเผชญกบปญหาตางๆ โดยชวยลดความเบอหนายและความเครยดจากการหนาทในหลายบทบาท นอกจากนการเหนตวแบบผานบคคลทมความสมพนธดวยหรอบคคลทผานทางสอสงผลใหเกดความเปลยนแปลงทางพฤตกรรมในทางทด (สมโภชน เอยมสภาษต, 2553) ทงนการศกษาทผานมาของพอแมเลยงเดยวมกอยในงานวจยเชงคณภาพ ผวจยจงน�ามาศกษาในงานวจยเชงปรมาณเพอเปนสารสนเทศใหกบหนวยงานทเกยวของในการพฒนาสงเสรมพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว การท�าตามบทบาทหนาทอยางสมบรณจะสงผลตอความภมใจในตนเองและความสมพนธตอบคคลในครอบครว

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ กรอบแนวคดในงานวจยครงนผวจยไดน�าทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคมของ Bandura มาประยกตใชรวมกบงานวจยเชงคณภาพของพอแมเลยงเดยว ซงจากแนวคดของ Bandura มความเชอวาพฤตกรรมของมนษยมปฏสมพนธกบปจจยหลก 2 ปจจย คอ ปจจยสวนบคคล (Personal Factor หรอ P) กบปจจยสภาพแวดลอม (Environment Factor หรอ E) ซงตวแปรทง 3 ตวนมลกษณะอทธพลเชงเหตผลซงกนและกน โดยการศกษาครงนไดศกษาพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกหรอการกระท�าตามบทบาทของพอหรอแมเลยงเดยวทมตอลก ประกอบไปดวยบทบาททส�าคญ 5 ดาน คอ 1) บทบาทในการอบรมเลยงด การดแลรางกายและจตใจของลก การดแลเมอเจบปวย การเขาใจสภาพอารมณทงการปรบเปลยนพฤตกรรมการแสดงออกทไมเหมาะสม 2) บทบาทดานการเปนตวแบบทางสงคม การเปนตวอยางและพฒนาความรสกของลกตอสงคมในการท�าตามกฎระเบยบตางๆ เขารวมกจกรรมของชมชน และการเปนตวอยางในการรกษาสงแวดลอม 3) บทบาทดานการแกปญหา การตดสนปญหาทเกดขนในครอบครวและของลก 4) บทบาทดานการหาเลยงครอบครว การใหความส�าคญตอการหารายไดมาจนเจอครอบครว การวางแผนการใชเงนอยางเปนระบบและการวางแผนทางการเงน 5) บทบาทดานการสนทนาการ การจดกจกรรมทเหมาะสมกบวยใหลกในเวลาวางเพอสงเสรมทกษะ จากการศกษาเชงคณภาพของ พชชา เจงกลนจนทร (2556) พบวาสงหนงทชวยใหพอแมเลยงเดยวปรบตวตอบทบาทไดด คอการยอมรบความจรงและเขาไปเผชญกบปญหาตางๆ ไมหนปญหา จงน�าแนวคดความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค



3

ของ Stoltz (1997) มาศกษาซงเหมาะกบบรบทของพอแมเลยงเดยวทก�าลงเผชญปญหาการเปลยนแปลงในครอบครว ปญหาทส�าคญของพอแมเลยงเดยวอกอยาง คอ ความกงวลและความเครยดซงสงผลตอการแสดงออกทางอารมณทไมเหมาะสมจงท�าใหความสมพนธระหวางครอบครวลดลง จากการศกษาของ ฐตกาญจน อททาปญ (2553) พบวา การรเทาทนอารมณและความคดของตวเองตอเหตการณทเปลยนแปลงมผลตอพฤตกรรมของตนเองในบทบาทพอแมเลยงเดยว ผวจยจงน�าตวแปรความฉลาดทางอารมณเขามาศกษางาน นอกจากตวแปรภายในตวบคคลแลว ตวแปรดานสงคมยงสงผลตอพอแมเลยงเดยว โดยการสนบสนนทางสงคมสามารถชวยพอแมเลยงเดยวในการท�าตามบทบาทไดดยงขน จากการศกษาของ พมร�าไพ สนทรารชน (2549) พบวาแมเลยงเดยวทไดรบความชวยเหลอดานวตถสงของ การไดรบก�าลงใจหรอการไดรบค�าแนะน�าชวยใหเกดพลงและการเปลยนแปลงพฤตกรรม นอกจากนแนวคดของ Bandura ยงกลาววา พฤตกรรมของมนษยเกดจากการสงเกตและการเลยนแบบจากตวแบบทเปนบคคลหรอจากตวแบบทน�าเสนอผานสอตางๆ ทอยรอบตวอยเสมอ และตนเองตองสามารถประเมนไดวาพฤตกรรมทตนเลยนแบบนนด พรรณทพย ศรวรรณบศย (2556) โดยหนาทหลกของตวแบบแบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ สรางพฤตกรรมใหม เสรมพฤตกรรมทกระท�าอยแลวใหเพมมากขน และการยบยงพฤตกรรมทไมเหมาะสมใหลดลง (สมโภชน เอยมสภาษต, 2553) ซงหากพอแมเลยงเดยวมตวแบบทดกจะสามารถสงผลดตอพฤตกรรมของพอแมเลยงเดยวทดไดเชนกน ผวจยไดน�าตวแปรทางจต ไดแก ความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค ความฉลาดทางอารมณ และตวแปรทางสงคม ไดแก การสนบสนนทางสงคม การมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมของพอแมเลยงเดยว ซงคาดวาตวแปรตนทง 4 ตวสามารถท�านายพฤตกรรมการท�าตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวได และผลทไดการศกษาสามารถเปนความรส�าหรบพอแมเลยงเดยว และใหหนวยงานทเกยวของ เชน สถาบนครอบครว ชมรมมลนธเครอขายครอบครว นกจตวทยาพฒนาการ นกจตวทยาใหค�าปรกษา นกแนะแนว นกสงคมสงเคราะหและผมสวนเกยวของอนๆ ใชเปนขอมลประกอบในการวางแผนการสงเสรมพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวในดานตางๆ ตอไป

วตถประสงคของกำรวจย เพอศกษาอ�านาจในการท�านายของตวแปรทางจต ไดแก ความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค ความฉลาดทางอารมณ และตวแปรทางสงคม ไดแก การสนบสนนทางสงคม การมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมของพอแมเลยงเดยว ทมตอพฤตกรรมการท�าตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว

วธกำรด�ำเนนกำรวจย ประชำกรและกลมตวอยำง กลมตวอยางทใชในการวจยครงนเปนพอแมเลยงเดยวในกรงเทพมหานคร จ�านวน 200 คน การค�านวณหาขนาดของกลมตวอยางใชหลกเกณฑการวเคราะหถดถอยพหคณ (Multiple regression analysis) ไดก�าหนดไววาการค�านวณการถดถอยพหคณวธ Enter กลมตวอยางตองมขนาดไมต�ากวา 100 คน และควรใชกลมตวอยาง จ�านวน 10-20 คน ตอตวจ�านวนแปรตน 1 ตวแปร โดยมเกณฑการคดเขาดงน (1) พอแมเลยงเดยวอยในวยผใหญ ชวงอาย 20-40 ป (2) เปนพอหรอแมเลยงเดยวจากการหยาราง การแยกกนอยอยางถาวร การเสยชวตของคสมรสและเปนบคคลหลกในการเลยงดลก (3) ยนดใหความรวมมอในการวจย เกณฑการคดออก คอ การใหขอมลไมครบถวนสมบรณ เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวจยครงนผวจยไดก�าหนดนยามตามตวแปรและสรางเครองมอขนใหมทกฉบบ โดยแบงเครองมอออกเปน 6 ตอน ไดแก 1) แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย การศกษา รายได จ�านวนบตร 2) แบบสอบถามบทบาทการเปนพอแม จ�านวน 34 ขอ คาความเชอมนของเครองมอ .900 3) แบบสอบถามการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค จ�านวน 25 ขอ คาความเชอมนของเครองมอ .935 4) แบบสอบถามความฉลาดทางอารมณ จ�านวน 30 ขอ คาความเชอมนของเครองมอ .931


3

5) แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคม จ�านวน 18 ขอ คาความเชอมนของเครองมอ .884 6) แบบสอบถามการมแบบอยางของพอแม จ�านวน 10 ขอ คาความเชอมนของเครองมอ .901 วธกำรเกบรวบรวมขอมล เมอผานการพจารณาจรยธรรมในมนษยจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมวจยในมนษยของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เลขท SWUEC/X-168/2561 ผวจยไดตดตอกลมตวอยางเพอขอเขาเกบขอมล โดยน�าแบบสอบถามทง 6 ตอนใหแกพอแมเลยงเดยวทมคณสมบตตามทก�าหนด กำรวเครำะหขอมล การวเคราะหขอมลส�าหรบการวจยในครงนแบงเปน 3 ตอน ดงน 1. การวเคราะหขอมลเบองตน ใชสถตบรรยายเพออธบายลกษณะของกลมตวอยางและลกษณะตวแปรทใชในการวจย ไดแก ความถ รอยละ 2. สถตวเคราะหความสมพนธ (Pearson Correlation) เพอศกษาความสมพนธของตวแปร 3. สถตวเคราะหการถดถอยพหคณ (Enter Multiple Regression Analysis) เพอศกษาอ�านาจการท�านายของตวแปรตนตอตวแปรตาม

ผลกำรศกษำ

ตำรำงท 1 คาสมประสทธสหสมพนธของความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค (AQ) ความฉลาดทางอารมณ (EQ) การสนบสนนทางสงคม (Support) การมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว (Model) กบพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว (Role)

Role AQ EQ Support Model

Role 1 .213** .644** .360** .326**

AQ 1 .121 .261** .166*

EQ 1 .274** .228**

Support 1 .514**

Model 1

*p <.05, ** p < .01

ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรตามกบชดตวแปรตนของกลมตวอยางพบวา ตวแปรพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวสมพนธกบความฉลาดทางอารมณ การสนบสนนทางสงคม การมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมของพอแมเลยงเดยวและความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค เทากบ .644 , .360 , .326, และ .213 ตามล�าดบโดยทกคาสหสมพนธมนยส�าคญทางสถตท .01 มทศทางความสมพนธในทางบวก



3

ตำรำงท 2 การวเคราะหถดถอยพหคณ ( Multiple Regression Analysis) โดยใชวธ Enter

ตวแปร B SE Beta t p

AQ .101 .058 .094 1.737 .084

EQ .634 .060 .574 10.526 .000**

Support .130 .070 .116 1.845 .067

Model .222 .113 .120 1.969 .050*

คาคงท 40.403 10.000 4.040

R² = .471, SEE = 13.007, F = 43.407, *p <.05, ** p < .01

ผลการวเคราะหถดถอยพหคณ พบวา ความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค ความฉลาดทางอารมณ การสนบสนนทางสงคมและการมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวสามารถรวมกนท�านายพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว โดยคาสมประสทธการท�านายเทากบ .471 ตวแปรทง 4 สามารถรวมกนท�านายพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวไดรอยละ 47.1 โดยพบตวแปรทมอทธพลในการท�านาย 2 ตวแปร คอ ความฉลาดทางอารมณ มคาสมประสทธถดถอยเทากบ .634 และการมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว มคาสมประสทธถดถอยเทากบ .222 สวนตวแปรความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรคและการสนบสนนทางสงคมไมพบวามอทธพลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว

สรปผลกำรวจย จากการวเคราะหขอมลของกลมตวอยางพอแมเลยงเดยว จ�านวน 200 คน ผลการวจยสามารถสรปไดดงน 1. จากผลการวเคราะหขอมล จ�านวนกลมตวอยางทงหมด 200 คน กลมตวอยางทเขารวมการวจยเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย โดยเปนเพศชาย จ�านวน 18 คน เพศหญง จ�านวน 182 คน ซงกลมตวอยางสวนมากอยในชวงอาย 36-40 ป จ�านวน 124 คน รองลงมาคอชวงอาย 31-35 ป จ�านวน 35 คนและจ�านวนนอยทสดคอชวงอาย 20-25 ป จ�านวน 11 คน การศกษาพบวากลมตวอยางสวนใหญศกษาในระดบปรญญาตร จ�านวน 102 คน รายไดตอเดอนของกลมตวอยางสวนมาก มากกวา 30,001 บาท และกลมตวอยางสวนมากมบตรจ�านวน 1 คน 2. ตวแปรตนทง 4 ตว ไดแก ความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรค ความฉลาดทางอารมณ การสนบสนนทางสงคมและการมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวมความสมพนธกบพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว มคาสมประสทธสหสมพนธ เทากบ .213, .644, .360 และ .326 ตามล�าดบ มนยส�าคญทางสถตทระดบ .01 มทศทางความสมพนธในทางบวก 3. ผลการวเคราะหถดถอยพหคณ ตวแปรทางจตและตวแปรทางสงคมทง 4 ตว สามารถรวมกนท�านายพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวไดรอยละ 47.1 โดยพบตวแปรทมอทธพลในการท�านาย 2 ตวแปร คอ ความฉลาดทางอารมณ มคาสมประสทธถดถอยเทากบ .634 และการมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว มคาสมประสทธถดถอยเทากบ .222 สวนตวแปรความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรคและการสนบสนนทางสงคมไมพบวามอทธพลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว


3

อภปรำยผล พอแมเลยงเดยวทสามารถท�าตามบทบาทของตนไดอยางครบถวนสมบรณจะเปนหลกประกนในการน�าครอบครวของตนไปสความเขมแขง จากกรอบแนวคดของ Bandura ทน�ามาศกษาในงานครงนสอดคลองกบผลของการศกษา โดยพบวาปจจยทางจต ไดแก ความฉลาดทางอารมณ และปจจยทางสงคม ไดแก การมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมของพอแมเลยงเดยวมอทธพลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว ตวแปรทมอทธพลส�าคญตอพฤตกรรมการท�าตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว คอ ความฉลาดทางอารมณ จงกลาวไดวา พอแมเลยงเดยวทมความฉลาดทางอารมณทดมอทธพลตอการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวทดดวย จากการศกษาของ พมร�าไพ สนทรารชน (2549) กลาววาปญหาของพอแมเลยงเดยว คอ ความวตกกงวลและความเครยดตอบทบาทใหม ซงจะสงผลถงปญหาเรองความสมพนธของลก และจากการศกษาทผานมาของ Egeil & Rinaldi (2016) พบวาความฉลาดทางอารมณสงผลตอความสมพนธในครอบครว การมความฉลาดทางอารมณของพอแมจะชวยลดความขดแยงระหวางลกได ทงยงสามารถท�านายไดถงคณภาพของการเลยงลก หากพอแมเลยงเดยวมความฉลาดทางอารมณทดลกกจะมความฉลาดทางอารมณทดเชนกน และตวแปรทมอทธพลส�าคญอกตวแปร คอ การมแบบอยางในการท�าพฤตกรรมของพอแมเลยง กลาวไดวา การทพอแมเลยงเดยวไดรบแบบอยางในการท�าพฤตกรรมของพอแมเลยงเดยวจะสงผลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวทสงขนดวย ในปจจบนพอแมเลยงเดยวมจ�านวนเพมมากขน เพอสงเสรมการท�าบทบาทในครอบครวของพอแมเลยงเดยว จงมหนวยงานแนะน�าในแนวทางของการเปนพอแมเลยงเดยว เชน ชมรมเครอขายครอบครว มการสงเสรมความรของการเปนครอบครวเลยงเดยวตางๆ ผานทางหนงสอ วทย เวบไซต (Webside) และจดสมมนาส�าหรบพอแมเลยงเดยว เพอพอแมเลยงเดยวจะสามารถหาตวแบบทเหมาะสมมาเปนตวแบบการท�าพฤตกรรมในครอบครว และการศกษาของ สชาดา สรอยสน (2553) พบวาพอแมเลยงเดยวทเขารวมกจกรรมของชมรมเครอขายครอบครว มการน�าความรจากวทยากรและครอบครวทมลกษณะคลายคลงกนมาเปนแบบอยางในการดแลตนเองและการเลยงลกอยางถกวธ ทงนพอแมเลยงเดยวไดรบความรจากการเขารวมอบรมซงคดวาเปนวธการทถกตองในการปฏบตตน จงน�าวธการมาใชกบตนเองซงผลทไดเปนไปในทศทางทดขนตอตนเองและครอบครว ชวยสงเสรมความมนใจใหกบพอแมเลยงเดยวในการดแลลก ผลการวจยสอดคลองกบแนวคดของ Bandura วาพฤตกรรมเกดจากการดตวแบบแลวเลยนแบบพฤตกรรม หากผลทไดรบเปนไปตามทคาดหวงจะคงไวซงการมพฤตกรรมทเลยบแบบจากตวแบบ (นพมาศ องพระ(ธรเวคน), 2551) ทงนผลการศกษาพบวาตวแปรการสนบสนนทางสงคมไมพบวามอทธพลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวจากผลการศกษาสอดคลองกบการประชมวชาการครอบครวศกษา เรอง ครอบครวพอแมเลยงเดยว ไดกลาวถงลกษณะของพอแมเลยงเดยวในเขตกรงเทพมหานครวา ครอบครวเลยงเดยวทอาศยในเขตกรงเทพมหานคร หากยงไมสนทกนจะเปดเผยเรองเกยวกบครอบครวคอนขางนอย โดยเฉพาะครอบครวเลยงเดยวทสามารถดแลครอบครวตนเองได (วรรณวรา ยศวงใจ, 2552) และตวแปรความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรคพบวาไมมอทธพลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว เนองดวยการศกษาครงนแบงบทบาทของพอแมเลยงเดยวออกเปน 5 ดาน ซงลกษณะยอยบางบทบาทอาจจะไมเกยวของกบปญหาและการเผชญปญหาของพอแมเลยงเดยว ทงนกลมตวอยางในงานวจยสวนมากอยในชวง 36-40 ป อยในชวงวยผใหญตอนตนทเขาสวยผใหญตอนกลาง ซงผานประสบการณของการรบมอกบปญหา รวมถงบทบาทของการท�าหนาทของพอแมเลยงเดยวในครอบครว จงท�าใหเมอพบปญหาตางๆ ทเกดขน อาจมองวาเปนปญหาปกตในวถชวตทจะตองพบเจอและแกไขใหผานพนไปได ไมใชปญหาทอยในระดบทพอแมเลยงเดยวจะตองใชการควบคมตนเองใหเขาไปเผชญกบปญหา

ขอเสนอแนะ 1. จากผลการศกษาพบวา ปจจยความฉลาดทางอารมณมผลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวมากทสด ดงนน หนวยงานทเกยวของ เชน สถาบนครอบครว มลนธเครอขายครอบครว นกจตวทยาพฒนาการ นกจตวทยาใหค�าปรกษา นกแนะแนว นกสงคมสงเคราะหและผมสวนเกยวของอนๆ ไดสงเสรมและพฒนาปจจยดานความฉลาดทางอารมณใหแกพอแมเลยงเดยวเปนล�าดบแรก โดยเนนใหพอแมเลยงเดยวเขาใจภาวะทางอารมณของตนเอง เพอหาวธการควบคมและแสดงออกทางอารมณอยางเหมาะสม สงผลตอความสมพนธทดตอครอบครว



3

2. การมตวแบบมความส�าคญตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว พอแมเลยงเดยวสามารถเลยนแบบพฤตกรรมจากตวแบบมาใชกบครอบครวของตนเอง โดยสถาบนการศกษาของบตรหรอหนวยงานทเกยวของกบสถาบนครอบครว เชนมลนธเครอขายครอบครว จดสมมนาการเลยงบตรในครอบครวเลยงเดยวใหประสบความส�าเรจ โดยมตวแบบเปนพอแมเลยงเดยวทสามารถเลยงลกไดประสบความส�าเรจมาแลกเปลยนประสบการณของตนเอง ขอเสนอแนะในกำรวจยครงตอไป 1. ในการวจยครงนไมไดเนนตวแปรคณลกษณะสวนบคคลของพอแมเลยงเดยว ซงหากมการศกษาคณลกษณะสวนบคคล ไดแก เพศ รายได ชวงอาย และจ�านวนบตร แลวน�ามาวเคราะหถงความแตกตางในการท�าพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยวจะท�าใหอภปรายไดสารสนเทศมากยงขน 2. งานวจยครงนพบวาการสนบสนนทางสงคมไมมอทธพลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว อาจเปนเพราะท�าการศกษาในเขตกรงเทพมหานครทมลกษณะของการเปดเผยเรองครอบครวตอบคคลอนนอย ดงนนการศกษาครงตอไปควรศกษาในจงหวดอนทมลกษณะทางสงคมทแตกตางกน เพอใหเหนการสนบสนนทางสงคมทแตกตางกน 3. งานวจยครงนพบวาความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรคไมมอทธพลตอพฤตกรรมตามบทบาทของพอแมเลยงเดยว อาจจะเกดจากบทบาทของพอแมเลยงเดยวในงานวจยครงนแบงออกเปน 5 บทบาท ซงลกษณะยอยบางบทบาทอาจจะไมเกยวของกบปญหาและการเผชญปญหา ดงนนการศกษาครงตอไปควรศกษาความสามารถในการเผชญปญหาและฝาฟนอปสรรคกบบทบาทการแกปญหาของพอแมเลยงเดยวเพอใหไดผลการวจยทชดเจนขน


งามพศ สตยสงวน. (2545). สถาบนครอบครวของกลมชาตพนธในกรงเทพมหานคร : กรณศกษาครอบครวไทยโซง. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จรรจา สวรรณทต. (2554). ชดความรเกยวกบการเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวตามมาตรฐานครอบครวเขมแขง (ส�าหรบผปฏบตงานดานครอบครว). กรงเทพฯ : ส�านกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว.

ฐตกาญจน อนทาปจ. (2553). การสรางความเขมแขงทางใจและการปรบตวตอวกฤตการณ ของครอบครวเลยงเดยว. คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

นพมาศ องพระ (ธรเวคน). (2551). ทฤษฎบคลกภาพและการปรบตว. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร.พรรณทพย ศรวรรณบศย. (2556). ทฤษฎจตวทยาพฒนาการ. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.พชชา เจงกลนจนทร. (2556). ศกษากระบวนการปรบตวและการอบรมเลยงดบตรของแมวยรนทตองดแลบตรเพยงล�าพง :

กรณศกษาผใชบรการของสหทยมลนธ. คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.พมร�าไพ สนทรารชน. (2549). แนวทางการเสรมสรางศกยภาพของแมเลยงเดยวทเลยงลก. คณะศลปศาสตร มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร, กรงเทพฯ.มณฑรา จารเพง. (2560). จตวทยาครอบครว. กรงเทพฯ : แดเนกซอนเตอรคอรปอเรชน.ระววรรณ ธรณ รงนภา เทพภาพ และ อ�าไพ หมนสทธ. (2551). พลวตการปรบตวและการด�ารงตนของบตร. มหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลพระนคร, กรงเทพฯ.วรรณวรา ยศวงใจ. (2552). ครอบครวพอแมเลยงเดยว เรองการจดการครอบครวดวยความร. การประชมวชาการครอบครว

ศกษา ครงท1/2552 วนท 13 กมภาพนธ 2552 ณ ศนยประชมสถาบนวจยจฬาภรณ กรงเทพฯ,1-16.วฤษสพร ณฐรจโรจน. (2560). ครอบครวทางเลอกและการคงอยของสถาบนครอบครว. วารสารวชาการ Veridian E-Journal,

10(2),1817-1827.วนดดา ปยะศลป. (2538). ครอบครวกบวยรน : การพฒนาครอบครว. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชงศกดไทย สรกจบวร. (2545). จตวทยาสงคม ทฤษฎและปฏบตการ. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน.


3

ศรรตน แอดสกล. (2553). สถาบนครอบครว : พฒนาการและการเปลยนแปลง. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.สมโภชน เอยมสภาษต. (2553). ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.สายวรน จณวฒ. (2541). การศกษาบทบาทของบดา บทบาทของมารดา ในฐานะตวท�านายพฤตกรรมการปรบตวของเดก

ปฐมวย ในเขตกรงเทพมหานคร. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.ส�านกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2557). ชดความรส�าหรบ

พอ/แมเลยงเดยว. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส�านกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว.สชา จนทรเอม. (2543). จตวทยาเดก. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพาณชย.สชาดา สรอยสน. (2553). ประสบการณดานจตใจของพอแมเลยงเดยวในการดแลบตรการศกษาเชงคณภาพ. คณะศลปศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.Cooper, C., Bebbington, P. E., Meltzer, H., Bhugra, D., Brugha, T., Jenkins, R., King, M. (2008). Depression and

common mental disorder in lone parent : results of 2000 National Psychiatric Morbidity Survey. Journal of Psychological Medicine, 38, 335-342.

Egeli, A. N. & Rinaldi, M.C. (2016). Facets of Adult Social Competence as Predictors of Parenting Style. Educational Psychology. Journal of Psychological Medicine, 38(3), 335-342.

Stoltz, G. P. (1997). Adversity Quotient : Turning Obstacles into Opportunities. United States of America : John Wiley & Sons.

การตอตานคอรรปชนกบการทำางานความรวมมอทางสงคมแบบหลายมตAnti – corruption and Multi-level of Social Collaboration

สนทร คณชยมงSoontorn Koonchaimang

4


4

การตอตานคอรรปชนกบการทำางานความรวมมอทางสงคมแบบหลายมตAnti – corruption and Multi-level of Social Collaboration

สนทร คณชยมง1

Soontorn Koonchaimang

บทคดยอ การตอตานคอรรปชน เปนงานทมลกษณะทงงานองคกรพเศษเฉพาะกรณ แตเปนงานทจะตองท�างานสรางความรวมมอกบภาคสวนตางๆ มความเกยวของกบกระบวนการของสงคมอยางแนบแนน บทความน ใหความสนใจตอการคนหาปจจยทน�าไปสความส�าเรจของการท�างานหลายดานพรอมๆ กน ไมวาจะเปน “ขอตกลงแหงสหประชาชาต” (UN Global Compact) และยทธศาสตรการจดการทเดนไปพรอมกนทง 3 ดานของการตอตานคอรรปชนทมการรเรมขนโดยคณะกรรมการอสระเพอการตอตานคอรรปชนของฮองกง การศกษาของบทความน พบวา ความส�าเรจขององคกรตอตานคอรรปชนทงในประเทศพฒนาแลวและก�าลงพฒนา ลวนแตด�าเนนงานไปตามยทธศาสตรการจดการทเดนไปพรอมกนทง 3 ดาน ประกอบดวย การบงคบใชกฎหมาย การปองกนและการสรางความตระหนกรวมของสาธารณะ เปนความส�าเรจทมการท�างานแบบสรางความรวมมอทงระดบนโยบายและการปฏบต จดความสมพนธระหวางหลกการและการปฏบตจรง การจดการทมประสทธภาพทงขององคกรตนเองและงานทรวมกบองคกรอน รวมทงสรางการเรยนรทามกลางความเปนจรงของสงคมค�ำส�ำคญ : ยทธศาสตรการจดการทเดนไปพรอมกนทง 3 ดาน; การท�างานสรางความรวมมอ; การเรยนรทางสงคม

Abstract Anti-corruption task is characterized both as a special task for a specific case and a task that needs to collaborate closely with other social sectors.This article pays attention to finding the factors that lead to the success of multiple tasks simultaneously either under UN Global Impact or the Three Pronged Strategy of the anti-corruption organization initiated by the Independent Commission Against Corruption of Hong Kong.The results found that the success of anti- corruption agency both in the developed and the developing countries operate according to the Three Pronged Strategy which consists of law enforcement, prevention, and promoting public consciousness. The success was the results of the collaboration at the policy and the operation level, arranging the relationship between principle and practice, arranging the effective management both within the organization and with others organization, including creating learning amid the social reality.Keywords : Three Pronged Strategy; Collaboration; Social Learning

4

1วทยาลยนวตกรรมสงคม มหาวทยาลยรงสต 472 Ewpand ชน6 ซอยรชดาภเษก 28 แขวงสามเสนนอก เขตหวยขวาง กรงเทพฯ 10310

โทรฯ : 081-848-4495 Email : [email protected]

45Anti – corruption and Mmulti-level of Social Collaboration

การตอตานคอรรปชนกบการทำางานความรวมมอทางสงคมแบบหลายมต

4

ควำมส�ำคญ นบตงแต โคฟ อนนน (Kofi Annan) ไดเสนอความเหนตอทประชม World Economic Forum วาธรกจเอกชนขนาดใหญของโลกควรทจะปรบทศทางของกจการเพอรวมรณรงคเพอน�าสรางความเปนพลเมองทดโดยกจการบรษท (Corporate citizenship initiative) และตอมาองคการสหประชาชาตไดประกาศแนวปฏบตส�าหรบการด�าเนนธรกจทเรยกวา “ขอตกลงแหงประชาชาต” (UN Global Compact) โดยมหลกส�าคญทธรกจจะตองค�านงถง 4 ดาน คอ สทธมนษยชน สทธแรงงาน สงแวดลอม และการตอตานคอรรปชน และมประเดนยอย รวม 10 เรอง ในวนท 26 กรกฎาคม ค.ศ. 2000 UN Global Compact เปน “เวทรวมปฏบตการ” (Platform) ของการด�าเนนงานจากหลายภาคสวน โดยมบรษทชนน�าของโลกเขารวมในวนประกาศ จ�านวน 40 บรษท ปจจบน มบรษทตางๆ รวมรณรงค 9,500 บรษทนอกจากนน องคการสหประชาชาต ยงไดรเรมสรางเครอขายเพอสรางความรวมมอกบธรกจทจะเปลยนผานสศตวรรษท 21 เชน “การจดการแบบธรรมาภบาล” (Global compact governance) การจดประชมใหญทวไป (Global compact summit) การสรางเครอขายทองถน (Local GCG network) การจดประชมแบบแลกเปลยนความรและประสบการณในระดบทองถน (Local network forum) รวมทงจดตงส�านกงานประสานในระดบประเทศและส�านกงานประสานงานระหวางประเทศ (Gonzalez-Perez & Leonard, 2017) “การตอตานคอรรปชน” (Anti - corruption) ทเปนหนงในเรองของ UN Global Compact เปนสาระส�าคญของการจดการบรรษทภบาล” (Corporate governance : CG) และเปนประเดนรวมในความรบผดชอบตอสงคมของกจการ” (Corporate social responsibility : CSR) ซงเปนกระแสหลกของการตนตวของโลกาภวตนเปนบทเรยนและประสบการณของศตวรรษท 20 ทเตมไปดวยความขดแยงของเศรษฐกจและสงคมอนเนองมาจากความเฟองฟของ “ระบบเสรนยมใหม” (Neoliberalism) แลวหนไปสราง “ความใหม” (Newness) โดยเปลยนจากการการบรหารทมงเนนประสทธภาพ และสรางก�าไรของกจการไปส “ความส�าคญตามความเกยวของกบผมสวนไดเสย” (Stakeholder oriented framework) ไมวาจะเปนพนกงาน ผถอหน ชมชน ผบรโภค รฐบาลทองถน และองคกรภาคประชาสงคม รวมทงใหความสนใจตอการเคลอนไหวทางสงคม หรอการเมองภาคพลเมองในขณะเดยวกนการตอตานคอรรปชนทประสบความส�าเรจเปนผลมาจากการกระตนใหสงคมตระหนกรวมตรวจตราการท�างานทไมเปนไปตามระบบทควรจะเปน (Dysfunctions in the system) ไมยดตดกบกลไกการท�างาน วธการใดวธการหนงเพยงวธการเดยว (Klitgaard, 1988) เชน การด�าเนนงานของ “คณะกรรมการอสระเพอการตอตานคอรรปชน” (In-dependent Commission Against Corruption : ICAC) ซงเปนองคกรตอตานคอรรปชนของฮองกงทจดตงขนในปค.ศ.1974 ซงสามารถลดและควบคมการคอรรปชนได ทง ๆ ทกอนหนานน ฮองกง เปนสงคมทเตมไปดวยการคอรรปชน (Scott, 2017) ICAC ด�าเนนงานตาม “ยทธศาสตรการจดการทเดนไปพรอมกนทง 3 ดาน” (Three-pronged strategy) ประกอบดวย (1) การบงคบใชกฎหมาย โดยจดใหมหนวยงานทท�าหนาทสบสวนและเปนอยการยนฟองคด (2) การจดการปองกน โดยการจดมาตรการก�ากบใหเปนระบบเชงปองกนของการปฏบตงานของสวนราชการและจดใหมหนวยตรวจสอบภายในทเขมแขง (3) การสรางความตระหนกรวมของสาธารณะ โดยใหการความรกบชมชนและเปดโอกาสใหชมชนขอรบทนสนบสนนเพอการน (Mok, n.d.) ความส�าเรจของยทธศาสตรขางตน มหลายประเทศไดน�าไปปรบใชและสรางความสมฤทธผลได เชน สงคโปร อนโดนเซย ไตหวนและไทย

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ 1. ควำมตองกำรและกำรสนองตอบของคอรรปชน (Demand / Supply Corruption) แนวคดวาดวยความตองการ (Demand) และการสนองตอบ (Supply) ของการคอรรปชนเปนการน�าทฤษฎทางเศรษฐศาสตร มาอธบายพฤตกรรมคอรรปชนประเภทการรบ/ใหสนบน (Bribery) เพอแลกกบการอ�านวยความสะดวก หรอสทธพเศษโดยมแนวทางการอธบายเปน 2 แนวทาง คอ แนวทางทหนง เหนวาความตองการสนบน จะเปนพฤตกรรมของเจาหนาทของรฐทท�าหนาทรกษากฎ กตกา ในขณะทการสนองตอบทเปนจายสนบน จะเปนคนของบรษทเอกชนทตองการประโยชนจากบรการของเจาหนาทของรฐ (Stapenhurst, Karakas, Sarigöllü, Jo, & Draman, 2017) แนวทางทสอง อธบายในทางกลบกน วา การสนองตอบจะมทงผจายเงนสนบน ผสญญาวาจะให และ/หรอใชอ�านาจหนาท ซงเปนเรองของเจาหนาทระดบสงของรฐ


4

ขาราชการยตธรรม และขาราชการการเมอง ในกรณน ความตองการจะเปนเรองของบคคล และบรษทเอกชนเพอใหมาซงสทธประโยชน ไมใชเจาหนาทของรฐ (Low, Lamoree, & London, 2015) ปฏสมพนธของการอธบายโดยองเรองความตองการและการสนองตอบนน แบบแรก ผจายเงนซงตองการสทธประโยชนจากบรการเปนฝายสนองตอบ เหมาะสมตอการอธบายพฤตกรรมการคอรรปชนแบบเรยกรบสนบนของเจาหนาท (Bribery) แบบทสอง เจาหนาทของรฐเปนฝายสนองตอบเหมาะส�าหรบการอธบายพฤตกรรมการคอรรปชน แบบการบดเบอนการใชอ�านาจของรฐ (Abuse of power) พฤตกรรมการคอรรปชน ทง 2 แบบ สะทอนถง คอรรปชนจะเกดขนไดจากทกฝายของปฏสมพนธ ไมวาจะเปนเจาหนาทของรฐหรอเอกชน เปนผรเรมเสนอความตองการหรอเปนฝายสนองตอบ ดงนน การลดและควบคมการคอรรปชน จงจ�าเปนทตองรณรงคทงในพนทของรฐ พนทเอกชนและพนทสาธารณะ ซงเปนพนทรวม อยางไรกตาม ไมวาจะอธบายถงพฤตกรรมคอรรปชน ตามแบบแรกหรอแบบทสอง ตามการเรยกรบสนบนหรอการบดเบอนการใชอ�านาจ การคอรรปชน ตางตงอยบนพนฐานของความขดแยงระหวางการค�านงผลประโยชนสวนตวกบสวนรวม ผดไปจากวตถประสงครวมของสงคม ขดตอกฎหมายปทสถาน จรยธรรม และความซอตรงของสงคม (Banflied, 1985) 2. มำตรกำรเชงบวกและลบของกำรลงโทษของสงคม (Positive/Negative Social Sanctions) การใหความหมายตอค�าวา การลงโทษของสงคม (Social sanctions) ในทางวชาการดานกฎหมายและสงคมศาสตร จะม 2 แบบคอ (1) แบบกวาง ซงจะใหความหมายตามกระบวนการควบคมทางสงคม (Social control) ตามวธวทยาของสงคมวทยาโดยจะรวมความทงมาตรการเชงบวก (Positive sanctions) เชน การใหรางวล (Rewards) ส�าหรบผทจะเปนตวอยางของการจดระเบยบและการอยรวมกนของสงคม และมาตรการเชงลบ (Negative sanctions) เชน การลงโทษ (Punishment) ซงเปนตวอยางของการหยด ขดขวางหรอหามปรามผทฝาฝนกตกาพนฐานของการอยรวมกนของสงคม เพอใหสงคมด�าเนนไปตามครรลองของสงคมหรอปทสถานทางสงคม (Social norms) (2) แบบเจาะจง ซงมงเนนเฉพาะมาตรการลงโทษผละเมดหรอฝาฝนปทสถานทางสงคมใหเปนกลไกของสงคม มาตรการลงโทษของสงคมเปนปฏกรยาตอบสนองอยางหนงของสงคม ทแสดงออกถงการเหนชอบหรอไมเหนชอบตอการกระท�าของสมาชกในสงคม การลงโทษของสงคม เปนเรองของการกระท�าทางสงคมซงอาจเปนไปไดทงมาตรการเชงบวกหรอลบแตโดยทวไปจะใหความส�าคญตอมาตรการเชงลบมากกวามาตรการเชงบวก (Radcliffe - Brown, 1952 ; Whitmeter, 2002) อยางไรกตาม การลงโทษผกระท�าความผด ยงรวมความถงเจตนารมณของการเลอกใชวธการหรอทางเลอกทเหมาะสม ทจะลงโทษตามกระบวนการของสงคมแทนบทบญญตของกฎหมายอาญาหรอแพง เชน การท�าใหอาย (Shaming penalty)(Netter, 2005) การเลกใหความเชอถอ การแสดงความรงเกยจ การขบไลออกจากการเปนสมาชกของกลม การแสดงออกเปนฝายตรงกนขามและการแสดงออกแบบเปนคปรปกษ (Gopalan, 2007) โดยถอวาการลงโทษเปนการชดเชยความเสยหายและรกษาไวซงระดบมาตรฐานของสงคม (Verboon and Marius, 2010) 3. กำรท�ำงำนแบบเนนกำรสรำงผลลพธรวม (Collective Impact) จอหน คาเนยร (John Kania) และมารก เครมเมอร (Mark Kramer) ไดศกษาถงการจดการปญหาทมความซบซอน สะสมมาเปนเวลายาวนาน และถกละเลยจาก ทงภาครฐ เอกชน และประชาสงคมกรณแรก เปนปญหาของการละทงการเรยนของเดกมธยมทเมองซนซนเนต (Cincinnati) มลรฐเคนตกก(Kentucky) ของสหรฐอเมรกา Strive ซงเปนองคกรไมแสวงหาก�าไรไดรเรมการแกไขปญหานดวยการสรางความรวมมอกบทองถน ระดมทนและสรางความรวมมอองคกรตางๆ มากกวา 300 แหง ทงเจาหนาทของรฐ ผแทนโรงเรยน มหาวทยาลย วทยาลยชมชน ผบรหารองคกรเอกชน กลมบรษททปรกษาและองคกรไมแสวงหาก�าไร แมกระทงตวเตอร โดยเสนอวา การละทงการเรยนของเยาวชน เปนปญหารวมของทกฝายของเมอง และเปนปญหาเดยวกนกบประเดนความสามารถดานคณภาพการศกษาของอเมรกาทตกต�าลงเรอยๆ จนอยในล�าดบท 18 ในจ�านวนประเทศทพฒนาแลว 24 ประเทศ Strive ไดจดท�าโครงการ “จากอไกวเปลไปจนถงประตโรงงาน” โดยจดตง “เครอขายเพอความส�าเรจของนกเรยน” (Student Success Networks : SSN) เปนองคกรขบเคลอนไหวเรองน จดใหมการประชมพเลยงและผประสานกจกรรมใน



4

ทกๆ 2 สปดาห คดคนรวมกน และจดการแกไขปญหารวมกน การด�าเนนงานตดตอกน 3 ป ปรากฏวา ผลการเรยนของเดกดขน การละทงการเรยนของเดกลดลง และเปนทสนใจตอการขยายพนทรณรงคออกไปในเขตอนๆ อกกรณหนง เปนการรณรงคเพอการฟนฟความเนาเสยของแมน�าอลซาเบธ (Elizabeth) มลรฐเวอรจเนย (Virginia) ซงไดรบผลกระทบจากการปลอยน�าเสยของโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการตาง ๆ ทงภาครฐ ภาคบรการ และทอยอาศยโดยม เมเจอร เมยฟวด แจกสน (Marjorie Mayfield Jackson) ซงเคยเปนสอมวลชนมากอนแลวผนตวเองมาเปนนกพฒนาองคกรเอกชนเปนผน�าของโครงการนไดสรางรวมมอกบหนวยงานตางๆ มากกวา 100 องคกร มทง นกธรกจทองถน ชมชน โรงเรยน องคกรดานสงแวดลอม มหาวทยาลย รฐบาลทองถน รฐบาลกลางโดยหนวยงานดานปกปองสงแวดลอม และกองทพเรอ แบงโครงการเปนโครงการยอยตามจดทตงของโรงงาน/สถานประกอบการ จ�านวน 18 โครงการ โดยมเปาหมายรวมกนวา ความส�าเรจของงานคอการใหคนลงไปวายน�าเลนได สามารถบรโภคปลา สตวน�าและพชผกตางๆ ได มการน�างานรางวลดานสงแวดลอม มาสนองตอบตอผลลพธทจะรวมฟนฟตอยอดการสรางคณคาของงานใหมากไปจากการท�างานใหเปนมาตรฐาน และการปฏบตตามกฎหมาย ผลของโครงการทไดด�าเนนการมาอยางตอเนอง 15 ป พบวา สามารถฟนฟสภาพแวดลอม ฟนคนพนททเปนพนทอนรกษชมน�าของแมน�ากลบคนมาได 1,000 เอเคอร ลดสารแขวนลอยลงไปมากกวา 215 ลานปอนด ลดสารกอมะเรงลงไปได 6 เทาตว ปลาและหอยทเคยสญหายไป กลบคนสภาพเดม 27 สายพนธ ฯลฯ คาเนยรและเครมเมอร น�าความส�าเรจจากการแกไขปญหารวมกนของเมองซนซนเนตโครงการฟนฟแมน�าอลซาเบธ และกรณอนๆ อกจ�านวนหนงทมการสรางกระบวนการความรวมมอกนแกไขปญหา ประมวลเปนทฤษฎทเรยกวา “การท�างานแบบเนนการสรางผลลพธรวม” (Collective Impact) ใชเปนเครองมอทเหมาะสมตอการจดการปญหาทมความซบซอน เชอมโยงกบความสมพนธทหลากหลายและยดหยนของสงคม โดยสรปวา ปจจยเชงกระบวนการความรวมมอทจะน�าไปสความส�าเรจมอย 5 เรอง คอ (1) การก�าหนดเปนวาระรวมกน (2) การท�างานความรวมมอ ซงเปนจดการรวมกนของหลายหนวยงาน ไมใชแบบองคกรเดยว (Single organization) จ�าเปนทจะตองจดระบบการประสานงานทด (3) จดใหมมาตรการสนบสนนซงกนและกน (4) ตอเตมเปนพลงการท�างานซงกนและกน และ (5) มการสอสารท�าความเขาใจใหมความตอเนองทงในองคกรและระหวางองคกร (Kania, & Kramer, 2011) จากแนวคดและทฤษฎขางตน จะเหนไดวา คณลกษณะส�าคญพฤตของกรรมคอรรปชนสามารถเกดขนไดจากการรเรมของทงฝายทเปนเจาหนาทของรฐ ทงในระดบท�าหนาทรกษากฎหมายในระดบเบองตน เจาหนาทในต�าแหนงระดบสง และนกการเมองทเปนผบรหาร ก�ากบและก�าหนดนโยบาย และฝายผใชบรการทตองการสทธพเศษทงประชาชนผใชบรการทวไปหรอเจาของธรกจทงสองฝายตางสามารถเปนผเสนอและสนองตอบได ดงนนหากการบรการของหนวยงานภาครฐ ไมมประสทธภาพทดพอโอกาสทเกดการคอรรปชน จงเปนไปไดเสมอ ในขณะทการตอตานคอรรปชนทประสบความส�าเรจ และยทธศาสตรขององคกรตอตานคอรรปชน (Anti - Corruption Agency : ACA) ทสามารถลดและก�ากบการคอรรปชนไดนน ไมใชเรองมาตรการบงคบใชกฎหมายเพอลงโทษผกระท�าความผดแตเรองเดยว ยงมการน�าเอาความเปนสงคม (Society) เขาไปมบทบาทและสวนรวมอยางเหมาะสมดวย ซงเปนเรองทสอดคลองกบแนวคดวาดวย มาตรการลงโทษของสงคมและมาตรการเชงบวกของ แรดคลฟ - บราวน (Radcliffe - Brown) ทเหนวา การแสดงออกถงการเหนชอบหรอไมเหนชอบตอการกระท�าของสมาชกในสงคม เปนเรองของการกระท�าทางสงคมซงอาจเปนไปไดทงมาตรการเชงบวก หรอลบการตอตานการคอรรปชน กยอมจะไปในท�านองเดยวกน ควรจะไดมการด�าเนนการทงสรางความตระหนกรวมของสงคม การปองกนและลงโทษผกระท�าความผดไปพรอม ๆ กน ซงเปนการด�าเนนทมมตสอดคลองกบพฤตกรรมของสงคมทมความหลากหลายและซบซอน ซงในทนไดน�าเอาทฤษฎวาดวยการท�างานแบบเนนการสรางผลลพธรวมซงประมวลมาจากความส�าเรจ จากการท�างานแกไขปญหาสงคมทเกยวของกบความแบบหลากหลายและซบซอนมาใชเปนกรอบในการคนหามตความรวมมอทางสงคม ทจะน�าไปสการพฒนาและยกระดบประสทธภาพของการตอตานคอรรปชนโดยเฉพาะในไทย


4

กรณศกษำของอนโดนเซย องคกรตอตานคอรรปชนของอนโดนเซย มชอเตมวา “คณะมนตรการจดการคอรรปชน” (Corruption Eradication Commission) หรอเรยกในชอยอวา KPK เปนองคกรตอตานคอรรปชนทไดยอมรบในประสทธภาพของการท�างานในระดบสากลแหงหนงของโลก เปนหนวยงานทจดตงขนใหมในยคหลงของการกาวลงจากอ�านาจทางการเมองของซฮารโต การคอรรปชนของอนโดนเซยในยคของซฮารโต สามารถพบเหนไดทวไปไมวาจะเปนการเรยกรบสนบนเลกๆ นอยของเจาหนาทต�ารวจ การขอใบอนญาตตางๆ ทางธรกจ การท�าบตรประจ�าตวประชาชน เอกสารทเกยวกบราชการและการรกษาพยาบาล แมวาจะสนยคของซฮารโตไปแลวประชาชนกยงเชอวามการคอรรปชนในรฐสภา ตลาการ และสวนราชการพลเรอนทวไป (Levy, n.d.) KPK จดตงขนตามกฎหมายเลขท 30/2002 วาดวยคณะมนตรการจดการคอรรปชน ประกอบดวยสมาชกมนตรจ�านวน 5 คน ด�ารงต�าแหนงวาระ 5 ป มอ�านาจและหนาทในคดคอรรปชน ทงการรบแจงเบาะแส รวบรวมขอมล สบสวนสอบสวน สรปส�านวนคดและสงฟองตอศาล เฉพาะคดคอรรปชนของขาราชการพลเรอน ตลาการ และรฐมนตร ยกเวนทหารและรบผดชอบเฉพาะในคดทมมลคามากกวา 100,000 ดอลลารสหรฐขนไป คดเกยวกบการคอรรปชนจะพจารณาโดยศาลพเศษ (Anti-Corruption Court) ซงจดตงขนตามกฎหมายเลขท 30/2002 เชนเดยวกน องคประกอบของผพพากษาในศาลนจะประกอบดวยผพพากษาทมต�าแหนงประจ�า 2 คน และผพพากษาชวคราว 3 คน ซงแตงตงจากผทเคยเปนผพพากษามากอนหรอผเชยวชาญดานกฎหมาย (ฐากร, ม.ป.ป.) KPK ด�าเนนไปตามยทธศาสตรการจดการทเดนหนาไปพรอมกน 3 ดาน เขนเดยวกบ ICAC ของฮองกง แตจะปรบปรงรายละเอยดใหสอดคลองกบบรบทของอนโดนเซย ประกอบดวย (1) การบงคบใชกฎหมาย (2) การปองปรามและการปองกน (การปรบปรงใหมการท�างานเชงระบบ) และ (3) การประชาสมพนธ โดยเนนการใหขอมลตอสาธารณะและสรางคณคาทางสงคม (Jin-wook, 2011) KPK ด�าเนนการคดคอรรปชนทเปนความผดของขาราชการระดบสง นกการเมองและขาราชการตลาการอยางจรงจง เชน กรณของผวาราชการจงหวดอาเจะห ทซอเฮลคอปเตอรโดยมราคาแพงเกนจรงไปถง 1 ลานดอลลารสหรฐ โดยลงโทษจ�าคก 10 ป (ค.ศ.2005) คดของอดตรองผวาการธนาคารกลางของอนโดนเซย ผซงเกยวดองกบ ซซโลบมบง ยดโดโยโน (SBY) ประธานาธบดของอนโดนเซย (ลกสาวของจ�าเลยแตงงานกบลกชายของ SBY) คดนมการลงโทษจ�าคก 4 ปครง และปรบเปนเงน 20 ลานดอลลารสหรฐ (ค.ศ.2009) ในปเดยวกนนน ยงมคดของมรนดา กลปทอม (Miranda Gultom) ซงเปนคแขงขนในต�าแหนงรองผวาการธนาคารกลาง ถกกลาวหาในการตดสนบนแกสมาชกรฐสภาดวย Traveler’s checks ในวงเงนรวม 2.6 ลานดอลลารสหรฐ เพอแลกกบการลงคะแนนสนบสนนใหไดมาซงต�าแหนงของเธอ คดนกลทอม ถกตดสนจ�าคก 3 ป คดของการรบสนบนของเจาหนาทรฐระดบสงในกจการขายน�ามนและกาซ มการลงโทษผกระท�าความผดในระดบหวหนาหนวยงาน 7 ป คดรฐมนตรวาการกระทรวงศาสนาถกกลาวหาหกหวควงบประมาณการเดนทางไปแสวงบญ คดรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรรบสนบนกรณการซอเนอแกะ และการจบกมประธานศาลรฐธรรมนญ ในคดรบสนบนการซอเสยงเลอกตง และเปนการจบกมแบบเหตเกดซงหนา นอกจากน ยงมคดใบอนญาตใบขบขของฝายการจราจรของส�านกงานต�ารวจแหงชาต (the National Police traffic division) ทอนญาตใหมการตออายแบบไมตองแสดงตน ซงคดมลคาของวงสนบนทงสน 1.8 พนลานดอลลารสหรฐ (Levy, n.d.) การบงคบใชกฎหมายของ KPK ทท�าใหมการลงโทษตอบคคลในระดบสงของรฐเปนปรากฏการณใหมทางสงคม ซงมความเปนไปไดนอยมากในชวงการปกครองของซฮารโตซงเปนมาตรการทด�าเนนการไปพรอม ๆ กบการลดเงอนไขการคอรรปชน เชน โครงการพฒนางานบรการของกรงจาการตาของโจโก วโดโด (Joko Widodo) ทไดน�าบรการการใชจายสวสดการสงคมของประชาชนผานบรการของบตรอเลกทรอนกสซงท�าใหลดเงอนไขการจายเปนเบยใบรายทางใหกบเจาหนาท และตดวงจรความสมพนธแบบพงพาตวกลางนอกระบบและการพงพาระบบพวกพอง (Cronyism) ออกจากระบบการบรหารมการน�าความส�าเรจของการจดการคอรรปชนในเรองตางๆ มาสรางสรรคเปนประเดนใหมๆ ทางสงคม เชน การสรางความตระหนกทควรละอายตอการคอรรปชน เพอใหขาราชการไดตระหนกถงผลลพธทจะเกดขนอยเสมอๆ เพราะคนของภาครฐจะมโอกาสทไปเกยวของกบการคอรรปชนอยตลอดเวลา (Levy, n.d.) ผลจากการท�าหนาทของ KPK ขางตน เปนผลใหสงคมไดแสดงออกถงความรงเกยจตอการคอรรปชนสงมาก รวมสนบสนนงานของ KPK มการรวมตวกนในสงคมออนไลนเพอเปนก�าลงใจในการ



4

ท�างานของเจาหนาท KPK ทถกผกลาวหาโจมตในพนทสอมวลชน โดยสามารถรวมประชาชนไดมากถง 1.4 ลานคน ซงเทากบวา สงคมของอนโดนเซย ไดพฒนาปทสถานทมตอคอรรปชน (Corruption norms) ผานกระบวนการเรยนรทางสงคมและการขดเกลาทางสงคม (Panth, 2011)

กรณศกษำของไตหวน สถานการณของการตอตานคอรรปชนของไตหวนตามการจดอนดบขององคกรระหวางประเทศวาดวยความโปรงใส (Transparency International : TI) ดชนชวดการรบรเรองการคอรรปชน (Corruption Perceptions Index : CPI) จะอยในล�าดบไมดนกยงไปกวานน ตวชวดวาดวยธรรมาภบาลจากธนาคารโลก (World Bank’s World Governance Indicators) ยงบอกวาประสทธภาพของการตอตานคอรรปชนของไตหวน จะเปลยนแปลงไปตามความเกยวของกบธรกรรมขององคกรอาชญา กรรมการใชจายทางการเมองของพรรคการเมอง การคอรรปชนในภาคเอกชน อทธพลของกลมทางการเมองทองถนและเครอขายความสมพนธแบบครอบครว (Family-based clientelist networks) แตหากพจารณาตามตวชวดวาดวยการเปลยนผานของเบอรเทลสแมน (Bertelsman Transformation Index : BTI) กลบพบวา ไตหวน มอนดบของการปองกนการประพฤต มชอบของขาราชการ (Protection of office abuse) ดกวาประเทศในยโรป ไตหวน มระยะเปลยนผานการพฒนาประชาธปไตยตอเนองจากป ค.ศ. 1992 ทเปดโอกาสใหประชาชนมสทธในการเลอกตงและจดตงพรรคการเมองแบบหลายพรรคแทนการเลอกตงโดยพรรคการเมองพรรคเดยวคอพรรคกกมนตง (KMT) ทจดตงขนโดยเจยง ไค-เชค (Chiang Kai-shek) ซงเปนคนจนแผนดนใหญ (Mainlanders) ทอพยพไปตงหลกบนเกาะฟอรโมซาหลงพายแพทางการเมองตอพรรคคอมมวนสตจน ในชวงป ค.ศ. 2000s ไตหวน มการเปลยนแปลงกฎหมายวาดวยการตอตานคอรรปชน การใชอ�านาจมชอบการตอตานเผดจการแบบเบดเสรจและมการเปลยนผานระบบอ�านาจทางการเมอง เปนผลใหพรรคประชาธปไตยกาวหนา (Democratic Progressive Party : DPP) ซงพรรคการเมองของคนทสบเชอสายมาจากคนดงเดมของเกาะไตหวนในขณะท KMT ครองอ�านาจทางการเมอง ศนยกลางอ�านาจตงมนในกรงไทเปและมการจดระบบความสมพนธกบอ�านาจตางหวด (คนทองถนหรอคนไตหวนเดม) ผานระบบหวคะแนนและจดสรรประโยชนตอบแทนไปตามแบบแผนของระบบความสมพนธแบบลกคา (Clientelism) DPP น�าประเดนนมาชประเดนตอสทางการเมอง โดยเรยกรองใหกระจายอ�านาจจากสวนกลางไปยงทองถนและตอการคอรรปชน (Gobel, 2015; Shih, 2007) องคกรตอตานคอรรปชนไตหวน (Taiwan’s Agency Against Corruption : AAC) เปนหนวยงานของรฐทจดตงใหมพรอมกบกระทรวงยตธรรมเพอการตอตานคอรรปชน (Ministry of Justice Agency Against Corruption) เมอ 20 กรกฎาคม ค.ศ. 2011 โดยประธานาธบดมา อง - จว(Ma Ying-jieou) เพออนมตใหเปนไปตามความตกลงทมไวกบ “ขอตกลงแหงสหประชาชาตวาดวยการตอตานคอรรปชน”(United Nations Convention Against Corruption : UNCAC) หลงจากมความพยายามอยางตอเนองมาถง 30 ป AAC เปนองคกรพเศษของรฐทมหนาทรบผดชอบตอการจดท�าแผนวาดวยคณธรรมความซอสตยของประเทศ จดการตอตานการคอรรปชน ปองกนและสบสวนคดการคอรรปชน โดยรวมอ�านาจของอยการสงสดมารวมไวดวย AAC มการด�าเนนการตามยทธศาสตรการจดการทเดนหนาไปพรอมกนทง 3 ดาน ประกอบดวย (1) การบงคบใชกฎหมาย (2) การปองกน และ (3) การสรางความรตอสาธารณะ มการเชอมโยงกบงานอาชญากรรมและการคมครองสทธมนษยชน ลกษณะทโดดเดนของ AAC อยางหนง กคอ การรวมอ�านาจของอยการ การสบสวนสอบสวนคด และการสรางส�านกเกยวกบคณธรรมความซอสตยส�าหรบขาราชการ พรอมกบการเชอมโยงกบความส�าเรจของการตอตานคอรรปชน เพอสรางเปนความสามารถทางการแขงขน สรางความมนคงกบประเทศ ยกระดบคณภาพชวต และมงสการพฒนาอยางยงยนของสงคมโดยรวม นอกจาก AAC แลว ยงมหนวยงานอนทเกยวของการตอตานคอรรปชนอก เชน (1) ส�านกงานเพอการสบสวนความยตธรรม (Ministry of Justice Investigation Bureau : MJIB) (2) กรมจรยธรรมของพนกงาน (Department of Government Em-ployee Ethics) (3) ส�านกงานอยการเพอสาธารณะ (Public Prosecutors Offices) (4) ศนยสบสวนคดทเกยวของกบนกการเมองและผมอ�านาจ (Black Gold Investigation Center : BGIC) หลงจากชนะการเลอกตงพรรค DPP ไดคดทเกยวของกบ


4

การเมองผมอ�านาจ (Black - Gold) ซงเปนความสมพนธของกลมทนทางการเมองของพรรค KMT ทประสานกลมทองถนเพอประโยชนทางธรกจและการซอเสยงควบคไปกบการรณรงคเรองการพฒนาประชาธปไตย กระทรวงยตธรรม ไดจดท�าแผนปฏบตการลดคอรรปชนและองคกรอาชญากรรม (Action Plan for the Elimination of Corruption and Organized Crime) MJIB ไดตอรองกบกลมอ�านาจทองถน (Local factions) โดยมขอเสนอใหเลอกระหวางประโยชนตอสาธารณะมากกวาสวนตวในขณะท BGIC กจะสรางงานแนวรวมกบส�านกงานอยการสงสดเพอตอตานการซอสทธขายเสยงในการเลอกตงและการคอรรปชนในทองถน สบสวนสอบสวนในคดนกการเมองระดบสงและรายงานตรงกบศาลสง มการผนวกรวมงานดานจรยธรรมเปนเครองมอในการลดอทธพลทางการเมองและระบบวฒนธรรมแบบขาราชการ (Bureaucratic culture) เปลยนจดมงเนนจากการลงโทษ ผกระท�าความผดดวยการใหความส�าคญตอการด�าเนนงานเชงปองกนมากขน (Gobel, 2015) การตอตานคอรรปชนในไตหวน เปนประเดนทางการเมองและขบวนการเคลอนไหวแบบมวลชน (Mobilizing collective action) มการจดตงองคกรเพอการตอตานคอรรปชน จดตงทมงานเฉพาะเพอการจดการปญหาคอรรปชน จดประชมรวมเพอการก�ากบงานระดบสง เรยกรองการใหอสระแกสอมวลชน และสทธของการเขาถงขอมลขาวสารของรฐ เชน สมาคมพนกงานอยการเพอการปฏรป (The Prosecutors Reform Association : PRA) ซงพฒนามาจากนกศกษาวชากฎหมายจากมหาวทยาลยแหงชาตไตหวน (National Taiwan University : NTU) และผลพวงของการเปนนกกฎหมายทจบการศกษาของ NTU ซงเปนทนยมเรยนของคนไตหวนและเปนสถาบนทางสงคมของคนไตหวน (คนดงเดมของเกาะไตหวน) ทอาศยการศกษาในวชากฎหมายเปนชองทางของการเปลยนผานสระบบทางสงคม เศรษฐกจ และการเมอง รวมทงคดงางกบระบบสงคมท KMT สถาปนาขน เชนเดยวกบการจดตงเครอขายตงวายทมความหมายวา การเปนกลมคนนอกเครอขาย KMT ซงเปนจดส�าคญของการเปลยนผานทางสงคมของไตหวนไปจากโลกของกลมอ�านาจเกา เขาส “โลกแหงจรยธรรม” (Ethics universalism) ซงเปนการทาทายตอระบบอ�านาจและความชอบธรรมทางสงคมเดมตอตานอ�านาจจากศนยกลาง และการคอรรปชนจงนบไดวา ไตหวนไดมาตรฐานคณธรรม (Moral standards) ซงเปนวถทางสงคมรวมกบเจตนารมณทางการเมอง (Political will) (Gobel, 2015)

กรณศกษำของเกำหลใต เกาหลใต เปนประเทศทเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรวจนมขนาดเศรษฐกจใหญเปนล�าดบท 12 ของโลก และไดรบสมญานามวา “มหศจรรยแหงแมน�าฮาน” แตการเตบโตดงกลาวไดสรางปญหาธรการเมอง และการคอรรปชนตามมาดวย จนถงชวงป ค.ศ. 1990s เกาหลใตจงกลบมาทบทวนวาจะไมสามารถพฒนาประเทศอยางยงยนได หากไมมการน�าเรองของการตอตานคอรรปชนมารวมเปนวาระส�าคญ จงมการตรากฎหมายวาดวยการตอตานคอรรปชน (The Anti Corruption Act) ขนในป ค.ศ. 2001 และจดตง “คณะกรรมการอสระตอตานคอรรปชนเกาหล” (Korea Independent Commission Against Corruption : KICAC) ขนในป ค.ศ. 2002 KICAC ไดสงเสรมใหมการรวมตวขบวนภาคประชาสงคมขน จนน�าไปสการจดตง “กลมความรวมมอเพอการตอตานคอรรปชนเกาหล” (The Korean Pact on Anti-Corruption and Transparency : K-PACT) ขนในป ค.ศ. 2005 เพอรณรงคตอตานคอรรปชน ใหเปนจรงในทางปฏบตและแพรหลายไปทวประเทศ มการน�าวธการและเปาหมายของความส�าเรจแบบการรวมมอระหวางภาครฐกบเอกชน (Public-Private Partnership : PPP) ไปปรบใช KICAC ไดใหขอแนะน�ามาตรการตางๆ ทจะน�ามาใชกบองคกรภาครฐ ใหขอปรกษาตอการพฒนาเชงสถาบน สรางแนวปฏบตน�ารองดานคณธรรมก�ากบการด�าเนนงานของภาครฐ ใหรางวล จดระบบปองกนผแจงเบาะแส สรางอาสาสมคร สรางการมสวนรวมและความรวมมอ เพอผลกดนใหการปฏรปองคกรจากระดบนโยบายไปสการปฏบต รวมทงรณรงคเรองจรยธรรมของบคลากรของรฐ เชน เรองการรบของขวญ (Song, 2007 ; Park, n.d.) KICAC ไดรวมจดตง “สภานโยบายส�าหรบประชาคมวาดวยความโปรงใส” (The Policy Council for Transparency Society) ขนในป ค.ศ. 2009 เพอสรางการมสวนรวมจากภาคสวนตางๆ สรางความตนตวใหกบสาธารณะและสรางความแขงแกรงขององคกรเพอการตอตานคอรรปชนจดตง “คณะกรรมการวาดวยการตอตานคอรรปชนและสทธมนษยชน” (The Anti-Corruption and Civil Rights Commission : ACRC) เพอด�าเนนงานในระดบนโยบายระดบชาต ประสานความรวมมอ



4

อยางใกลชดกบส�านกงานอยการสงสดและส�านกงานต�ารวจแหงชาต รวมการรบรองเรยนเปนสวนหนงของการบรหารโดยมคณะมนตรดแลงานนเปนกรณเฉพาะ นอกจากนน ยงรวมเรองการตรวจสอบลดและสรางเงอนไขทกดขวางเรองทจะน�าไปสการขดกนแหงผลประโยชนของขาราชการ (Park, 2019) ทเกาหลใต มความโดดเดนในมาตรการทจดการตอการขดกนแหงผลประโยชน กฎหมายวาดวยการตอตานคอรรปชน และกฎหมายวาดวยจรยธรรมของการบรการสาธารณะ (The Public Service Ethics Act) มขอความบญญตวา หากมประชาชนยนความจ�านงทจะไดสทธพเศษจากบรการแสดงวาการบรการโดยรวมขององคกรนนดอยประสทธภาพ มขอบญญตวาดวยจรยธรรมของขาราชการเกษยณไมใหไปด�ารงต�าแหนงในองคกรเอกชนทแสวงหาก�าไรทมความสมพนธกบงานทท�าอยใน 3 ปสดทายของชวตราชการ เปนเวลา 2 ปหลงจากเกษยณ หากขาราชการผใดถกลงโทษดวยคดคอรรปชนจะไมสามารถท�างานทเกยวกบองคกรภาครฐ องคกรเอกชนหรองานสวนบคคลทเกยวของกบงานทท�าอยใน 3 ปสดทาย เปนเวลา 5 ป (Park, n.d.) นบตงแตจดตง ACRC ขน องคกรน ไดสรางความรวมมอดานความซอสตยและคณธรรม รวมกบองคการมหาชน (Public organizations) ตางๆ ไปแลว มากกวา 700 แหงในจ�านวนน มผบรหารระระดบสงขององคกรเขารวม 156 แหง จากจ�านวนองคกรทมอยทวประเทศ 6,400 องคกร อบรมเจาหนาทของรฐระดบสงทเขาสต�าแหนงใหมแลว 7,615 ราย และพฒนาเปนหลกสตรส�าหรบพนกงานใหมขององคกร ขณะเดยวกน K-PACT กไดรณรงคการจดการธรรมาภบาลแบบใหมการใหความสมครใจทจะรวมงานตอตานคอรรปชน โดยเนนน�าไปตามรายกลมธรกจภาคสวนของอตสาหกรรม (Business sector) และตามพนท ทมความเสยงตอการคอรรปชนสงจดใหมการประชมรวมของหนวยงานทเกยวกบการตอตานคอรรปชนทมอยทงสน 15 หนวย (รวมทงกระทรวงยตธรรม ส�านกงานอยการสงสด และส�านกงานภาษแหงชาต) เพอสรางความเขาใจรวมกนตอยทธศาสตร การพฒนานโยบายการตอตานคอรรปชน การก�ากบตดตามและการสนบสนนการด�าเนนงาน (Song, 2007)

มตของกำรผนวกรวมควำมรวมมอของสงคม จากความสมฤทธผลของการตอตานคอรรปชนของอนโดนเซย ไตหวนและเกาหลใต เปนตวอยางของการด�าเนนงานทด�าเนนงานตามยทธศาสตรการจดการทเดนไปพรอมกนทง 3 ดาน ทงการบงคบใชกฎหมาย การปองกน และการสรางความตระหนกรวมของสาธารณะไมไดเกดจากผลของการลงโทษผกระท�าความผดตามกฎหมายแตเพยงอยางเดยว แตเกดจากความส�าเรจของเชอมโยงเรองของการตอตานคอรรปชนกบวาระของสงคมทอนโดนเซยเปนผลสะทอนของการยอมรบของสงคมทมตอการลงโทษผกระท�าความผดจากการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง ตรงไปตรงมา มการลงโทษขาราชการระดบสงทงฝายบรหาร ทมความความสมพนธโดยสวนตวกบผน�าสงสดของประเทศ ทงสวนกลาง ทองถน และทงศาลรวมทงลดเงอนไขการคอรรปชน เชน โครงการพฒนางานบรการของกรงจาการตาของโจโก วโดโด เปนผลท�าใหสงคมไดตระหนกถงความรวมมอทมตอการ ตอตานคอรรปชนทสงตามขนไปอก เปนผลทสงตอหรอตอกย�าเปนวาระของสงคมทตองการกาวขามพนไปจากยคสมยของ ซฮารโต พนไปจากการพงพาระบบอปถมภ เครอญาตและพวกพองและเปนหองเรยนขนาดใหญทสงคมไดเรยนรรวมกน นบไดวาเปนกาวส�าคญของการยกระดบ “ความสามารถของสงคม” (Social capability) ของอนโดนเซย ความส�าเรจของ ACA ของไตหวนมพนฐานรวมมาจากการรวมประเดนการตอตานคอรรปชน กบการพฒนาประชาธปไตย การกระจายอ�านาจสทองถน ซงมความสอดคลองกบความตองการของคนไตหวนทองถน ทไมใชเครอขายของ KMT สอดคลองกบเจตนารมณของสมาคมพนกงานอยการเพอการปฏรป นกกฎหมาย และนกศกษาของมหาวทยาลยแหงชาตไตหวน จะเหนไดวา การตอตานคอรรปชนทไตหวน เปนสวนหนงของการเปลยนผานทางสงคม ทเกาหลใต กเปนตวอยางของความส�าเรจทตองการผลลพธจากการแปรผลแนวทางตางๆ ไปสการปฏบตจากผลของการจดตงองคกรความรวมมอกบภาคเอกชนและประชาสงคม ไมวาจะเปน K-PACT และ ACRC ทมงเนนการด�าเนนงานตามมาตรการปองกน และสรางความตระหนกรวมของสาธารณะของ KICAC ทดานหนงสรางความรวมมอกบภาคธรกจ ในขณะเดยวกนกยกระดบความเขมขนในจรยธรรมการท�างานและการครองตนของขาราชการ ทงน กเพอตองการใหการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ขยายตวไปพรอมกบความสามารถควบคมการคอรรปชนได


4

จากการศกษาน พบวา การสรางความรวมมอขององคกรตอตานคอรรปชนกบองคกรภาคสวนอน ม 4 มต คอ (1) ความรวมมอกบองคกรทสนบสนนการตอตานคอรรปชน เชน MJIB กรมจรยธรรมของพนกงาน ส�านกงานอยการเพอสาธารณะ และศนยสบสวนคดทเกยวของกบนกการเมองและผมอ�านาจของไตหวน (2) การจดตงองคกรรวมกน เชน K - PACT และ ACRC ของเกาหลใต (3) การเปดโอกาสการเขารวมงานของชมชน ในกรณของ ICAC ของฮองกง (4) การสรางความตระหนกรวมของสงคมในระดบส�านก (Social consciousness) ซงจะเหนไดจากผลการด�าเนนงานของ KPK ของอนโดนเซย ทรวมการตอตานการคอรรปชนกบการกาวขามพนไปจากระบบสงคมอปถมภแบบซฮารโต กรณ AAC ของไตหวน เปนการผนวกรวมเขากบการตอสเพอสรางโอกาสของคนไตหวนทองถน และ KICAC ของเกาหลใตทรวมเขากบการการสรางความสามารถทางการแขงขนของประเทศ (National competitiveness) การตระหนกรวมของสงคมในระดบส�านกไมใชเรองทแตละคนในสงคมเพยงแตรวาเรองความหมายของเรองตางๆ แตเปนการรบรทเปนผลของกระบวนการเรยนรทางสงคม ซงมการรวมปฏบตการของผคนกบสงคมแลวคอยๆ สะสมตวกนจนสรางเปนศกยภาพใหม และพรอมทจะโตตอบกบสงเราตางๆ ทงดานบวกและลบทจะเกดขนในสงคม การสรางความรวมมอทง 4 มตขางตน จะเปนไปทงแบบความรวมมอของกระบวนการท�างานขององคกร (มตท 1 และ 2) กบกระบวนการของสงคม (Social process) (มตท 3 และ 4) โดยความรวมมอดงกลาว จะมทงการสรางเปนเครองมอ เชน การสรางเปนขอหาม การสรางแนวปฏบตทมธรรมาภบาลของกจการเอกชน การสรางเปนจรยธรรมของการปฏบตงานของขาราชการซงเปนมาตรการหนงของการด�าเนนงานตามยทธศาสตรการปองกนของเกาหลใต และการน�าเอาตวอยางเชงประจกษ จากลงโทษผกระท�าความผด มาสรางสรรคเปนประเดนการสรางความตระหนกทควรละอายตอการคอรรปชนของอนโดนเซย ในกรณหลงน จะเปนการตอกย�าใหสงคมไดตระหนกถงการจดล�าดบความส�าคญทไมขดกนของผลประโยชนสวนตวกบสวนรวม และการค�านงถงประโยชนในระยะยาวมากกวาเฉพาะหนา ซงเปนกระบวนการเรยนรรวมกนของสงคมในพนทสาธารณะ การสรางความตระหนกรวมของสงคมในการตอตานคอรรปชนเปนองคประกอบส�าคญของการสรางความส�าเรจของอนโดนเซย ไตหวนและเกาหลใตเปนเรองเดยวกนของการสรางความตระหนกรวมของสงคมทมตอปญหาการละทงการเรยนของเดกนกเรยนมธยมทเมองซนซนเนตและคณภาพของการศกษาของสหรฐอเมรกา ทท�าใหมองคกรตาง ๆ มารวมงานกบ Strive มากถง 300 องคกร และเปนเรองเชนเดยวกบการจดล�าดบความส�าคญทไมขดกนของผลประโยชนสวนตวกบสวนรวม จนสามารถสรางเปนวาระรวมกนของหนวยงานทงภาครฐ ทองถน เอกชน และชมชน จ�านวนมากกวา 100 องคกรในการฟนฟแมน�าอลซาเบธ และยงจะเหนไดอกวา ความส�าเรจขางตนเกดขนจากการท�างานแบบความรวมมอ ทงความรวมมอระหวางองคกรทมความหลากหลายและการตระหนกรวมของสาธารณะในระดบส�านก

ขอเสนอแนะตอองคกรตอตำนคอรรปชนของไทย องคกรตอตานคอรรปชนของไทย มหนวยงานโดยตรง 2 องคกร คอ ส�านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) และส�านกงาน คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตภาครฐ (ป.ป.ท.) จะตองปรบการท�างานใหสอดคลองกบสภาวะความซบซอนของปญหา จดใหมการสรางความรวมมอกบองคกรทท�างานทเกยวของและสนบสนนการตอตานคอรรปชน ทงภาครฐ เอกชน และประชาสงคม เชน ส�านกงานการตรวจเงนแผนดนส�านกงานอยการสงสด ศาลปกครอง ศาลรฐธรรมนญ และศาลคดอาญาคดทจรตประพฤตมชอบ ฯลฯ เชนเดยวกบการท�างานของ AAC ของไตหวนทด�าเนนงานอยางใกลชดรวมกบ MJIB กรมจรยธรรมของพนกงาน ส�านกงานอยการเพอสาธารณะและศนยสบสวนคดทเกยวของกบนกการเมองและผมอ�านาจการสรางความรวมมอกบภาคเอกชนเพอรณรงคบรรษทภบาล เชนเดยวกบการด�าเนนงานของ K-PACT และ ACRC ของเกาหลใต โดยเฉพาะอยางยงการรณรงคในภาคธรกจทมความเสยงในการคอรรปชน ซงควรจะไดรณรงครวมกบส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สภาหอการคาแหงประเทศไทยและสมาคมธนาคารแหงประเทศไทย ฯลฯ การจดใหมความรวมมอกบองคกรภาคประชาสงคมในระดบชมชนหรอทองถน เชนเดยวกบกรณของ ICAC ของฮองกง ทงน เพราะวาความส�าเรจของการองคกรตอตานคอรรปชนของแตละประเทศในการศกษาน ลวนแลวแตมความรวมมอระหวางองคกรทงสน หรอจะกลาวไดอกอยางหนงวา การแปรผล



4

ยทธศาสตรการตอตานคอรรปชนตามยทธศาสตรการจดการทเดนไปพรอมกนทง 3 ดาน (Three - pronged strategy) จะส�าเรจไดดวยความรวมมอระหวางองคกรและหลายรปแบบ ความรวมมอขางตน เปนเรองทองคกรตอตานคอรรปชนของไทย ทง 2 องคกร ด�าเนนการอยแลว เชน การท�าขอตกลงเบองตนส�าหรบการท�างานรวมกน (MOU) ยงไปกวานน องคกรภาคธรกจเอกชน ยงไดรเรมจดตงองคกรเพอการนโดยตรงในชอ “องคกรตอตานคอรรปชน (ประเทศไทย)” เพอท�าหนาทเปนหวขบวนของภาคประชาสงคม ท�าหนาทตรวจสอบการทจรตคอรรปชน กระตน สงเสรม จดท�าขอเสนอแนะและรวมกบภาครฐในการสรางแนวปฏบตและนโยบายตางๆ ทเกยวกบการตอตานคอรรปชน แตเปนทเปนขอเสนอแนะในเรองนไมใชเรองวามหรอไมม แตเปนขอเสนอวาดวยการแปรผลแนวทางการด�าเนนงานตางๆ ใหบรรลเปาหมายทประสงคมากกวา ทงนเพราะองคกรตอตานคอรรปชนของไทยและหนวยงานพนธมตร ยงด�าเนนการไปไมถงและไมมตวอยางของความส�าเรจเหมอนกบการตอตานคอรรปชนของอนโดนเซย ไตหวน และเกาหลใต ทสรางความตระหนกรวมของสงคมในระดบส�านกและเปนองคประกอบส�าคญในระดบอดมการณของการสรางวาระรวมกนของสงคม ในขณะทอนโดนเซยสามารถน�าเอาผลลพธของด�าเนนคดและการลงโทษผกระท�าความผดมารวมสรางเปนการเรยนรรวมกนของสงคม และความมงหวงทจะกาวขามพนไปจากการครอบง�าของซฮารโต แตในกรณของไทย นอกจากจะไมสามารถจะพฒนาไปตามกระบวนการนไดกลบมตวอยางของการหลบหนคดไปตางประเทศ และสงคมยงมความแคลงใจการพจารณาด�าเนนคดคอรรปชนแบบปกปองพวกพองและชวยเหลออปถมภทยงด�ารงอยจนถงปจจบน ในขณะทไตหวน มพรรคการเมองน�าประเดนคอรรปชนเสนอเปนวาระทางการเมองทเกาหลใต ผสมผสานการตอตานคอรรปชนกบการสรางความสามารถทางการแขงขนทางเศรษฐกจแตเรองส�าคญเหลาน ยงไมมในประเทศไทย ประเดนส�าคญทองคกรตอตานคอรรปชนของไทยจะตองทบทวนอยางเรงดวน คอ ความสมพนธและการสงผลตอกนอยางใกลชดของมาตรการทง 3 ดานของยทธศาสตรการจดการทเดนไปพรอมกนเพราะหากไมมการบงคบใชกฎหมายใหเหนเปนประจกษ การด�าเนนงานตามมาตรการปองกน และการสรางความตระหนกรวมของสาธารณะ กจะไมสามารถสรางการยอมรบของสงคมและการตระหนกรวมของสงคมในระดบส�านก การก�าหนดเปนวาระของสงคม (และวาระแหงชาต) ไมอาจจะเกดขนไดเพราะไมมการสรางความรวมมอทางสงคมนนเอง


ฐากร จลนทร (ม.ป.ป.). การแกไขปญหาการทจรตผานบทเรยนของอนโดนเซย. (25 มกราคม 2562) สบคนจาก http://www.parliament.go.th.

Banflied, E. (1985). Corruption as a feature of governmental organization Here the people ruleselected essays. Washington D.C : The AEI Press.

Gobel, C. (2015). Anticorruption in Taiwan : process - tracing report German Institute of Global and Area Studies. . (February 7,2019). Retrieved from https://www.researchgate.net.

Gonzalez-Perez, M.& Leonard, L. (2017). The UN Global Compact. In Jonge, A.&Tomasic, R.(Ed.), Research handbook on transnational corporations. pp.117-138. (February 15, 2019). Retrieved from https://www.researchgate.net.

Gopalan, S. (2007). Shame sanctions and excessive CEO pay. (February 20, 2019). Retrieved from https://papers.ssrn.com.

Jin-wook, C. (2011). Measuring the performance of an anticorruption agency : The case of the KPK in Indonesia. International Review of Public Administration, 16 (3), 45-63.

Kania, J. & Kramer, M. (2011). Collective impact. Retrieved from https://ssir.org.Klitgaard, R. (1988). Controlling corruption. Berkley CA : University of California Press.


4

Levy,B. (n.d.). How Indonesia’s anti-corruption agency challenged the establishment and lived to tell the tale. Jacob ThomasesComparative Public Management. (March 1, 2019). Retrieved from https://workingwiththegrain.files.wordpress.com.

Low, L., Lamoree, S.,& London, J. (2015). The demand side of transnational bribery and corruption : Why leveling the playing field on supply side isn’t enough. Retrieved from https://ir.lawnet.fordham.edu.

Mok, W.H.(n.d.). Corruption prevention in public organizations – The Hong Kong experience. (February 24, 2019). Retrieved from http://unpan1.

Netter, B. (2005). Avoiding the shameful backlash :social repercussions for the increased use of alternative sanctions. Journal of Criminal Law and Criminology, 96 (1), 188 - 189.

Panth, S. (2011). Changing Norms is Key to Fighting Everyday Corruption. (March 1, 2019). Retrieved from http://siteresources.worldbank.org.

Park,G. (n.d.). Korea’s policies and instruments to manage conflicts of interest. (February 8, 2019) Retrieved from https://www.oecd.org.

Radcliffe-Brown, A.R. (1952). Structure and function in primitive society. Illinois : The Free Press.Scot, I. (2017). The challenge of preserving Hong Kong’s successful anti-corruption system. Asian Education

and Development Studies, 6 (3), 227-237.Shih, F. (2007). The red tide anti-corruption protest : What does it mean for democracy in Taiwan?. Taiwan

in Comparative, 1, 87-98.Song, H. (2007). Anti-corruption policy implementation in Korea. (February 14, 2019). Retrieved from https://

www.nacf.org.za.Stapenhurst, F., Karakas, F., Sarigöllü, E, Jo, M., & Draman, R . (2017). The supply and demand sides of

corruption : Canadian extractive companies in Africa. Canadian Foreign Policy Journal, 23(1), 60-76. (DOI : 10.1080/11926422.2016.1250655)

Verboon, P. & Marius D. (2010). When de severe sanctions enhance compliance? The role of procedural fairness. Journal of Economic Psychology, 32(1), 120 -130.

Whitmeyer, J. M. (2002). Elites and popular nationalism. Journal of Society, 53, 639-632.

การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญช (AQIs)เพอยกระดบคณภาพการสอบบญชของสำานกงานสอบบญชไทยสสากลDevelopment of Audit Quality Indicators to Enhance Audit Quality of Thai Audit Firm to Universal Standard

วนสร ประเสรฐทรพยVansiri Prasoetthap

5


5

5การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญช (AQIs) เพอยกระดบ

คณภาพการสอบบญชของสำานกงานสอบบญชไทยสสากลDevelopment of Audit Quality Indicators to Enhance Audit Quality

of Thai Audit Firm to Universal Standard

วนสร ประเสรฐทรพย1

Vansiri Prasoetthap

บทคดยอ การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชเปนเครองมอส�าคญในการยกระดบคณภาพการสอบบญชของส�านกงานสอบบญชไทย ในการประเมนคณภาพการสอบบญชเชงประจกษ ชวยในการตดสนใจคณภาพรายงานทางการเงน และสามารถน�าไปใชในการประเมนส�านกงานสอบบญช แนวทางในการศกษาจากกรอบแนวคดคณภาพการสอบบญชสากล ประยกตแนวคดการวดผลแบบดลยภาพครอบคลม องคประกอบ TSQC16 ดานโดยมการวดผลเชงปรมาณสนบสนนดวยขอมลเชงคณภาพสงเสรมใหเกดคณภาพ ทงปจจยน�าเขา กระบวนการ และผลลพธ เชอมโยงตวชวดจาก 6 หนวยงานในตางประเทศ น�ามาเปนขอสรปรางขอก�าหนดตวชวดในประเทศไทย 26 ตวชวด จากการวดผล 4 มมมอง ไดแกมมมองการเงน วดคณภาพจากผลลพธ มมมองการเรยนรและพฒนา วดคณภาพปจจยน�าเขาดานความรบผดชอบของผน�า ดานขอก�าหนดจรรยาบรรณ และดานทรพยากรบคคล มมมองกระบวนการภายใน วดคณภาพกระบวนการ ดานการปฏบตงาน และดานการตดตามผล และมมมองลกคา วดคณภาพผลลพธ ดานการปฏบตงาน และดานการตอบรบและคงไวซงความสมพนธกบลกคาผประเมน ตวชวดควรเปนคณะกรรมการตรวจสอบ เพอน�าผลการประเมนคณภาพการสอบบญช ไปใชในการก�ากบ และเลอกใชบรการและควรน�าผลการประเมนเปรยบเทยบส�านกงานสอบบญชอนทดกวาทงในและตางประเทศ เกดการแขงขนคณภาพการสอบบญช สรางความเชอมนผก�ากบดแล ผลงทนทงในและตางประเทศมนใจในคณภาพรายงานทางการเงน และพฒนาคณภาพการสอบบญชส�านกงานสอบบญชไทยสสากลค�ำส�ำคญ : คณภาพการสอบบญช; ตวชวดคณภาพการสอบบญช; มาตรฐานการควบคมคณภาพ; การวดผลแบบดลยภาพ

Abstract Development of Audit Quality Indicators is objected to be significant instrument to enhance audit quality of Thai audit firm in evaluating empirical audit quality, helping in decision making of the financial report quality and enabling to use in evaluating audit firm. The study guide for this research wastaken from the Universal Audit Quality Framework. The researcher also applied the concept of Balanced Scorecard covered elements of TSQC16 sides by using quantitative measurement supported with the qualitative information which encouraged for input, process and output qualities. The Connecting indicators from six institutes in foreign countries were used for drafting the definition of twenty-six indicators of Thai Audit Firm in Thailand in four perspectives measurement. These four perspective measurement were (1) financial

1คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร 86 ถนนพษณโลก แขวงสวนจตรดา เขตดสต กรงเทพฯ 10300 โทรฯ : 081-902-9339

e mail : [email protected]

57การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญช (AQIs) เพอยกระดบคณภาพการสอบบญชของสำานกงานสอบบญชไทยสสากล

Development of Audit Quality Indicators to Enhance Audit Quality of Thai Audit Firm to Universal Standard

5

perspective measured output quality, (2) learning and development perspective measured input quality of leadership for responsibilities, ethical and human resource requirements, (3) Internal business process perspective measured the quality of process, performance, and monitoring, and (4) customer perspective measured output quality of performance, client acceptance and continuance. The assessors for indicators should be the audit committee to bring the results of the audit quality assessment to use in supervision and selection of suitable audit firm. Besides, the results should be used as benchmark with better audit firms in local and foreign countries to establish competition of audit quality. This was to create confidence to supervisors, local and foreign investors for the quality of financial report and enhance audit quality of Thai audit firm to universal standards.Keywords : Audit Quality; Audit Quality Indicators; Quality Control Standards; Balanced Scorecards

บทน�ำ สภาพแวดลอมทางธรกจในปจจบนมความซบซอนมากขน ผลงทน ผมสวนไดเสยตางมความคาดหวงรายงานทางการเงนทมคณภาพมากยงขน การตรวจสอบบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย ของส�านกงานสอบบญชทจะสรางความเชอมนนกลงทนทงในประเทศและตางประเทศ จงมความส�าคญอยางยง หลายๆ หนวยงานในตางประเทศ จงไดเรงรดในการพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชมาใช ในการประเมนคณภาพการสอบบญช เกดความโปรงใสในการตรวจสอบรายงานการเงนมการแขงขนคณภาพการสอบบญช และก�าหนดคาสอบบญชทเหมาะสมดงนนประเทศไทยเปนหนงในสมาชกประชาคมอาเซยน ควรเรงรด และพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชมาใชในประเทศไทย เพอใหหนวยงานก�ากบดแล และส�านกงานสอบบญช น�าผลการประเมนคณภาพการสอบบญชของส�านกงานสอบบญช ไปใชในการแกไข ปรบปรงและพฒนาอยางตอเนอง ผใชบรการส�านกงานสอบบญชสามารถน�าผลการประเมนไปใชในการตดสนใจเลอกใชบรการส�านกงานสอบบญชทเหมาะสม ท�าใหเกดการแขงขนคณภาพการสอบบญช ผลกดนคณภาพการสอบบญชของส�านกงานสอบบญชในประเทศไทยใหทดเทยมระดบสากล

ตวชวดคณภำพกำรสอบบญช (Audit Quality Indicators) ตวชวดคณภาพการสอบบญช เปนเครองมอส�าคญทชวยในการประเมนคณภาพการสอบบญชทดชวยในการตดสนใจคณภาพรายงานทางการเงน และผลการประเมนตวชวดสามารถน�าไปใชในการประเมนผตรวจสอบบญชประจ�าป รวมถงการประเมนส�านกงานสอบบญชตรวจสอบบรษทในตลาดหลกทรพย ปจจบนหนวยงานก�ากบดแลในตางประเทศหลายหนวยงาน ไดเรมน�าแนวคดการก�าหนดตวชวดมาใชเปนเครองมอในการประเมนคณภาพการสอบบญชของส�านกงานสอบบญช ในการน�าผลมาใชในการก�ากบ และเลอกใชบรการส�านกงานสอบบญชทเหมาะสม ท�าใหเกดการแขงขนคณภาพการสอบบญช เกดความโปรงใสในการตรวจสอบ และเพมความเชอมนตองบการเงน ดงนนประเทศไทยควรเรงพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญช เปนเครองมอส�าคญในการประเมนคณภาพการสอบบญชของส�านกงานสอบบญช โดยเฉพาะบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย ท�าใหทราบถงขอมลเชงปรมาณ ทสามารถอธบายขอมลเชงลกในการปรบปรง ผลกดน เชนจ�านวนชวโมง งบประมาณ และสนบสนนดวยขอมลเชงคณภาพ เพอใหคณะกรรมการตรวจสอบเลงเหนวาคณภาพการสอบบญชเปนจดส�าคญทมผลตอคณภาพรายงานทางการเงนและสามารถน�าไปใชการก�ากบดแลผสอบบญช เพมประสทธภาพและประสทธผลของการมปฏสมพนธระหวางคณะกรรมการตรวจสอบกบผสอบบญช มงเนนทประเดนความเสยงและความเกยวของ น�าผลประเมนไปใชในการคดเลอกผตรวจสอบบญชทเหมาะสม ใหขอมลเพมเตมแกผมสวนไดสวนเสยอน ๆ ทงนกลงทนในประเทศและตางประเทศ ผลกดนเกยวกบคณภาพการสอบบญช ท�าใหส�านกงานสอบบญชเกดการแขงขนดานคณภาพการตรวจสอบสามารถน�าไปใชในการประเมนผตรวจสอบบญชประจ�าป รวมถงการตรวจประเมนส�านกงานสอบบญช


5

กรอบแนวคดกำรก�ำหนดตวชวดคณภำพกำรสอบบญช (Audit quality indicators) ปจจบนหนวยงานก�ากบดแลการสอบบญชในหลายประเทศเรมใหความส�าคญการก�าหนดตวชวด อาทเชน The Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB) Federation of European Accountants (2015) การก�าหนดตวชวดคณภาพการสอบบญชเปนเรองส�าคญเพอสนบสนนความเหมาะสมกรอบแนวคดคณภาพในการเขาใจหรอประเมนคณภาพการสอบบญช การวางแผนเชงกลยทธและการก�าหนดเปาหมายเพอใหเกดผลประโยชนตอผมสวนไดเสย เปนการสรางขอมลเชงลกเกยวกบรากฐานของคณภาพการสอบบญชทงภายในและระหวางบรษท และสรางแรงจงใจในการแขงขนดานคณภาพการก�าหนดตวชวด 28 ตวชวด ทมตวชวดทง input process และ output จาก 3 ประเดนคอความเปนมออาชพการสอบบญชกระบวนการสอบบญชและผลลพธการสอบบญช ประเทศเนเธอรแลนด Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants, Netherlands (NBA) Federation of European Accountants (2015) การก�าหนดตวชวดบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย เปนการรายงานปจจยคณภาพเฉพาะส�านกงานสอบบญช และปจจยคณภาพการสอบบญชทวไป โดยวดและประเมนจากวตถประสงคการตรวจสอบ คอการรายงานใหผมสวนไดเสยเขาใจดขนเกยวกบระบบการควบคมคณภาพ โดยก�าหนดตวชวด 14 ตวชวดใน 3 ประเดนคอ ปจจยน�าเขา คอขอมลจากการลงทนในคณภาพการสอบบญช กระบวนการและผลลพธคอ การมคณภาพในการปฏบตงาน ท�าใหเหนภาพรวมระบบการควบคมคณภาพส�านกงานสอบบญช และคณภาพการสอบบญชโดยทวไป ส�านกงานสอบบญชมขอมลมากขนในการปรบปรงคณภาพการสอบบญช ท�าใหรายงานทางการเงนมความโปรงใส ส�านกงานคณภาพการสอบบญชของสหรฐอเมรกา United States Center for Audit Quality (US CAQ) Federation of European Accountants (2015) ตวชวดคณภาพการสอบบญชเปนการพฒนาวธการสอสาร ตอคณะกรรมการตรวจสอบ ผลงทนและผมสวนไดเสย เนนการสอสารตวชวดระดบงานโดยเฉพาะ (Engagement specific) รวมถงตวชวดระดบบรษทโดยทวไป (Firm wide) คณะกรรมการตรวจสอบจะเปนผใชตวชวดระดบงานโดยเฉพาะ มการก�าหนดตวชวดใน 4 ประเดนดงน (1) ความรบผดชอบตอผน�าระดบสง (2) ประสบการณการท�างานของทมงานและประสบการณในการท�างาน (3) การตดตามตรวจสอบและ (4) การรายงานของผสอบบญช คณะกรรมการความรบผดชอบสาธารณะของแคนาดา The Canadian Public Accountability Board (CPAB) Federation of European Accountants (2015) กลาววา ตวชวดคณภาพการสอบบญชเปนเปาหมายทส�าคญในการพฒนาตวชวดเชงปรมาณ (quantitative measures) ทใหขอมลเชงลกเกยวกบคณภาพการตรวจสอบและเพอเพมการอธบายเกยวกบตวผลกดนคณภาพการตรวจสอบระหวางผมสวนไดเสย แนวคดเรอง AQIs จะเปนหนทางในการตรวจสอบเพอแสดงถงความมงมน และการแขงขนในดานคณภาพของการสอบบญช เพมพนความโปรงใสในขนตอนการตรวจสอบเพมมากขนโดยเฉพาะกบคณะกรรมการตรวจสอบ นกลงทนและผมสวนไดเสยอน ๆ ตวชวดคณภาพการสอบบญช CPAB ม 4 ประเดน คอ (1) ความพรอมใชงานความเปนมออาชพ (2) ความรความสามารถในความเปนมออาชพ (3) จดเนนความเปนมออาชพ (4) กระบวนการตรวจสอบ การตดตามและแผนแกไข นอกจากน ประเทศองกฤษ The UK Financial Reporting Council (FRC) Federation of European Accountants (2015) จ�าแนกประเดนตวชวด 5 ประเดน และส�านกงานสอบบญชขนาดใหญขององกฤษ2 ก�าหนด 11 ตวชวด ใน 5 ประเดน และไดอาสาน�าไปใชในเปดเผยรายงานความโปรงใสประจ�าป เพอใหเกดความโปรงใสสาธารณะชนในการเปรยบเทยบ ตวชวด 5 ประเดน (1) การตรวจสอบจากภายนอก (2) ผลจากการตดตามคณภาพการตรวจสอบจากภายในและภายนอก (3) การลงทนทางดานเทคนค (4) วธการตรวจสอบ และ (5) บคลากรสอบบญชการประสานงาน ผสอบบญชและคณะกรรมการตรวจสอบ และผลส�ารวจจากบคลากรสอบบญช (Sadhir, 2016)

2UK‘s largest auditing firms ไดแก Ernst & Young (EY), Deloitte & Touché, Arthur Andersen, KPMG, PricewaterhouseCoopers (PwC),

BDO และ Grant Thornton



5

ในขณะท ประเทศสงคโปร Accounting and Corporate Regulatory Authority (ACRA) Federation of European Accountants (2015) ก�าหนดกรอบตวชวด ใน 8 ประเดน ดงน (1) เวลาทใชของผสอบบญชอาวโสในการรบงาน (2) จ�านวนปประสบการณและความเชยวชาญในอตสาหกรรม (3) ชวโมงการฝกอบรมเฉลยตอป และเฉพาะอตสาหกรรม (4) ผลจากการตรวจสอบจากภายในและภายนอก (5) มความเปนอสระตามขอก�าหนด (6) จ�านวนพนกงานมหนาทในการควบคมคณภาพ (7) อตราผปฏบตหนาทสอบบญชตอผเปนหนสวนและผจดการและ (8) อตราหมนบคลากรในการตรวจสอบ (Sadhir, 2016) การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชประเทศไทยควรเปนไปตามกรอบมาตรฐานคณภาพสากล International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) ไดแก ปจจยน�ำเขำ (input) ประกอบดวย ความรบผดชอบของผน�า ขอก�าหนดจรรยาบรรณและการบรหารทรพยากร กระบวนกำร (process) ประกอบดวย การปฏบตงาน การตดตามผลและการสอบทานงานและผลลพธ (output) ประกอบดวย กระบวนการเกยวกบลกคา ความพงพอใจลกคา คณภาพรายงานการเงน และคณภาพรายงานของผสอบบญช เปนองคประกอบทจะสงเสรมใหเกดคณภาพงานสอบบญชกระตนใหผมสวนไดเสยหาแนวทางเพมคณภาพงานสอบบญช และมาตรฐานการควบคมคณภาพ TSQC1 องคประกอบทง 6 ดาน ไดแก ความรบผดชอบผน�า ขอก�าหนดจรรยาบรรณ กระบวนการเกยวกบลกคา การจดการทรพยากร การปฏบตงาน การตดตาม และการก�าหนดตวชวดคณภาพการสอบบญชใหส�าเรจดวยการวดผล 4 ดาน ดงน ดำนกำรเงน คอรายไดคาสอบบญชเพมขนจากลกคารายใหม หรอบรการอนเพมขน ผลตอบแทนตอผถอหนเพมขนดำนลกคำ คอ กระบวนการเกยวกบลกคา ความพงพอใจลกคา จ�านวนลกคารายใหมเพมขน และขอรองเรยนดำนกระบวนกำรภำยใน คอ การปฏบตงาน การตดตามผล และการสอบทานงาน คณภาพการท�างาน แนวคดและนวตกรรมใหมๆ ประเดนประสทธภาพ คณภาพ และนวตกรรมใหมๆ ดำนกำรเรยนรและพฒนำ คอ ความรบผดชอบของผน�า ขอก�าหนดจรรยาบรรณ และทรพยากรบคคลความส�าเรจการท�างานภายในองคกรขนอยกบผน�า ในการถายทอดวสยทศน พนธกจตระหนกการสรางความพงพอใจลกคา ใหความส�าคญกระบวนการท�างาน ค�านงถงคณภาพ และจรรยาบรรณ มงเนนการพฒนาทกษะความสามารถใหทนสมยรองรบการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม เชน ชวโมงการฝกอบรม การรกษาบคลากรใหคงอย อตราหมนเวยนพนกงาน งบประมาณสนบสนนสารสนเทศสอดคลองกบ Federation of European Accountants (2015) ก�าหนดตวชวดและการวดผล คณภาพการสอบบญช จากมาตรฐานการควบคมคณภาพและปจจยน�าเขา กระบวนการและผลลพธนอกจากนตวชวดภาพรวมผน�ามความส�าคญตอคณภาพของส�านกงานสอบบญช สอดคลองแนวคด The Public Company Accounting Oversight Board (2015) และ Center for Audit Quality (2016) การก�าหนดตวชวดคณภาพการสอบบญช (AQIs) ตองเกยวกบความเปนผน�าแสดงใหเหนวาการสอสารของหวหนางาน มความสมพนธทางบวกอยางมนยส�าคญกบผลการปฏบตงาน Francis (2011 : 125-152) กลาววาระดบการวเคราะหทส�าคญคอปจจยน�าเขาสกระบวนการตรวจสอบ โดยเฉพาะอยางยงคณภาพของการตรวจสอบแตกตางกนไปตามความสามารถผทท�าหนาทตรวจสอบสอดคลองกบการก�าหนดตวชวดคณภาพ ปจจยน�ำเขำ คอ ทรพยากรบคคล Neves & Eisenberger (2012 : 452-464) พบวาการสนบสนนจากองคกรท�าใหพนกงานรสกถงคณคาและมสวนรวมกบองคกร เพราะจะสงกระทบตอประสทธภาพการท�างานกระบวนกำรตรวจสอบ ไดแก การปฏบตงาน การสอบทาน การตดตาม สอดคลองกบมาตรฐานการควบคมคณภาพส�านกงานสอบบญช TSQC1 และผลลพธกำรตรวจสอบ เชน คณภาพรายงานทางการเงน คณภาพรายงานของผสอบบญช เปนคณภาพการสอบบญชทผมสวนไดเสยรบรได การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชในประเทศไทยใหส�าเรจ การวดผลแบบดลยภาพ (Balanced Scorecard) Kaplan & Norton (2007 : 2) การวดผลจาก 4 กระบวนการในระยะสน เพอผลลพธในระยะยาว เรมจากวสยทศน สอสาร วางแผนและใหขอมลยอนกลบในการเรยนรและพฒนา โดยอาศยมมมองอน ทนอกเหนอจากมมมองทางดานการเงนผลกดนองคกรใหบรรลเปาหมาย สรางตวชวดคณภาพเพอเปนตวชวดเปาหมายและการวดผลการด�าเนนงานส�านกงานสอบบญช ในมมมอง 4 ดาน ไดแก ดานการเงน ดานลกคา ดานกระบวนการภายในและดานการเรยนรและการพฒนากบมาตรฐานการควบคมคณภาพ (สธรา, 2560 : 52-64) ดงนน การลดขอจ�ากด ผลกดนส�านกงานสอบบญชใหมการปรบปรงพฒนา อยางมเปาหมายชดเจน จากกลยทธมาสการปฏบตไดจรง เปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบเปาหมายทองคกรไดตงไว สรปผล เพอหาแนวทางในการ


5

ปรบปรงคณภาพการสอบบญชของส�านกงานสอบบญชใหไดมาตรฐานสงเสรมใหเกดคณภาพตามกรอบคณภาพ IAASB ไดแก ปจจยน�าเขา กระบวนการและผลลพธ ในการน�าไปพฒนาคณภาพการตรวจสอบของส�านกงานสอบบญชไดอยางตอเนอง สงผลใหรายงานการเงนมความโปรงใส และลกคาเกดความพงพอใจผเขยนจงเสนอกรอบแนวคดตวชวดคณภาพการสอบบญชในประเทศไทย ตามมาตรฐานการควบคมคณภาพ TSQC1 ใชการวดผลแบบดลยภาพ (Balanced Scorecard) มมมอง 4

ดาน ดงแผนภาพกรอบแนวคด

แผนภำพท 1 กรอบแนวคดตวชวดคณภาพการสอบบญชไทยตามกรอบคณภาพ IAASBand TSQC1โดยใชแนวคด BSC ในการวดผล

กำรพฒนำตวชวดคณภำพกำรสอบบญช จากการวเคราะหแนวคด ขอจ�ากด บรบทประเทศไทยประกอบกบตวชวดในหลายประเทศการก�าหนดตวชวดคณภาพการสอบบญชในประเทศไทย เพอยกระดบคณภาพใหไดมาตรฐานทดเทยมสากล ลดขอจ�ากดเรองขอมลเชงปรมาณ ผลกดนใหเกดการแขงขนคณภาพกนใหมมาตรฐานระดบสากล ตามมาตรฐานการควบคมคณภาพ TSQC16 ประเดนการวดผลแบบดลยภาพทมการวดผลนอกเหนอทางดานการเงน สามารถผลกดนใหบรรลเปาหมาย ในมมมอง 4 ดาน โดยตวชวดครอบคลมกรอบแนวคดคณภาพการสอบบญช ทงปจจยน�าเขา (INPUT) กระบวนการ (PROCESS) และผลลพธ (OUTPUT)และตวชวดในตางประเทศทมการก�าหนด ซ�ากนเกน 2 หนวยงานขนไปจาก 6 ประเทศ ประกอบกบบรบทในประเทศไทย ก�าหนดราง ตวชวดคณภาพการสอบบญชดงตารางท 1 ตอไปน



5

8 ตา

รางท

1 รา

งขอก

าหนด

ตวชว

ดคณภ

าพกา

รสอบ

บญช (

AQIs)

ในปร

ะเทศไ

ทย

รางต

วชวด

คณภา

พการ

สอบบ

ญช(A

QIs)ใ

นประ

เทศไท

ย ตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช(AQ

Is)ใน

ตางป

ระเทศ

มาตร

ฐานก

ารคว

บคมค

ณภาพ

ฉบบท

1 (TS

QC 1)

/ ตว

ชวด/

การว

ดผล(B

SC) 4

ดาน

กรอบ

แนวค

ดคณภ

าพ

การส

อบบญ

ชสาก

ล PC

AOB

NBA

CAQ

CPAB

FR

C UK

ACRA

รว

ม ปจ

จยน า

เขา

INPUT

กระบ

วนกา

ร PR

OCES

S ผล

ลพธ

OUTP

UT

ดานก

ารเงน

คา

สอบบ

ญชเพ

มขนจ

ากลก

คารา

ยใหม

ผลตอ

บแทน

ผถอห

นสงข

น

ดา

นการ

เรยนร

และพ

ฒนา

1. คว

ามรบ

ผดชอ

บของ

ผน าต

อคณภ

าพภา

ยในส า

นกงาน

ผลส า

รวจค

วามอ

สระข

องพน

กงาน

สอบบ

ญช*

3

2. ขอ

ก าหน

ดดาน

จรรย

าบรร

ณทเกย

วของ

ผล

ส ารว

จควา

มอสร

ะของ

พนกง

านสอ

บบญช

*

3 ดา

นลกค

า 3.

การต

อบรบ

งานแล

ะการ

คงไวซ

งควา

มสมพ

นธกบ

ลกคา

3.1 ผล

การต

รวจส

อบจา

กภาย

นอก

4

3.2 ผ

ลส าร

วจจา

กแบบ

สอบถ

ามคณ

ะกรร

มการ

ตรวจ

สอบ

(AOIs)

5

4. ทร

พยาก

รบคค

ล

4.1 จ า

นวนช

วโมงฝ

กอบร

มตอผ

สอบ

1 คนต

อป

6

4..2 จ

านวน

ปควา

มเชยว

ชาญอ

ตสาห

กรรม

ของผ

สอบบ

ญช

4

9

ตารา

งท 1

รางข

อก าห

นดตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช (AQ

Is) ใน

ประเท

ศไทย

(ตอ)

ดานก

ารเรย

นรแล

ะพฒน

า

รางต

วชวด

คณภา

พการ

สอบบ

ญช(A

QIs)ใ

นประ

เทศไท

ย ตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช(AQ

Is)ใน

ตางป

ระเทศ

มาตร

ฐานก

ารคว

บคมค

ณภาพ

ฉบบท

1 (TS

QC 1)

/ ตว

ชวด/

การว

ดผล(B

SC) 4

ดาน

กรอบ

แนวค

ดคณภ

าพ

การส

อบบญ

ชสาก

ล PC

AOB

NBA

CAQ

CPAB

FR

C UK

ACRA

รว

ม ปจ

จยน า

เขา

INPUT

กระบ

วนกา

ร PR

OCES

S ผล

ลพธ

OUTP

UT

4.3

จ าน

วนชว

โมงภ

าระง

านผส

อบบญ

ช

3

4.4 จ

านวน

ปประ

สบกา

รณผส

อบบญ

ชผจด

การแ

ละผเป

นหนส

วน**

4

4.5 จ

านวน

ชวโม

งท างา

นของ

ผเปนห

นสวน

4

4.6

จ าน

วนชว

โมงภ

าระง

านผเป

นหนส

วน

4

4.7 จ า

นวนผ

สอบบ

ญช ตอ

ผจดก

าร /ผ

เปนห

นสวน

**

3

4.8

ผลส

ารวจ

ความ

พงพอ

ใจของ

พนกง

านสอ

บบญช

3 4.9

จ านว

นงบป

ระมา

ณการ

ลงทน

ในกา

รพฒน

าเทคน

คการ

ตร

วจสอ

บ

3

4.10 จ

านวน

งบปร

ะมาณ

การล

งทนใ

นการ

ฝกอบ

รมผเป

นหนส

วนแล

ะพน

กงาน

สอบบ

ญช

4

4.1

1 อตร

าการ

หมนเว

ยนบค

ลากร

การต

รวจส

อบ**

3

ดานก

ระบว

นการ

ภายใน

5.

กา

รปฏบ

ตงาน


5

10

5.1 กา

รพฒน

าใชวธ

การต

รวจส

อบหร

อเครอ

งมอส

มยให

ม

3

5.2. ท

รพยา

กรสน

บสนน

เทคน

คการ

ตรวจ

4

5.3

จ าน

วนชว

โมงก

ารตร

วจสอ

บตาม

ความ

ความ

เสยงข

องลก

คา

3

5.4

จ าน

วนชว

โมงก

ารสอ

บทาน

คณภา

พงาน

(EQC

Rs) *

*

5 ดา

นลกค

า

5.5 ค

วามถ

และผ

ลกระ

ทบ กา

รแกไ

ขขอผ

ดพลา

ดราย

งานทา

งการ

เงนรว

มถงก

ารเป

ดเผยข

อมล

5

5.6

การ

ทจรต

ในรา

ยงาน

ทางก

ารเงน

3

5.7 ก

ารรา

ยงาน

จดออ

นระบ

บการ

ควบค

มภาย

ในทน

กาล

3

5.8

การ

รายง

านผล

การด

าเนนง

านตอ

เนองท

นกาล

3 5.9

กา

รด าเน

นการ

ตามก

ฎหมา

ยของ

สภาว

ชาชพ

และ

SEC

และ

แนวโน

มการ

ด าเนน

คดเอก

ชน

2

ดานก

ระบว

นการ

ภายใน

6.

การต

ดตาม

ผล

6.1

ผลก

ารสอ

บทาน

คณภา

พจาก

ภายน

อก

5

6.2

ผลก

ารสอ

บทาน

คณภา

พภาย

ในส า

นกงาน

สอบบ

ญช

5

ดดแป

ลงมา

จาก :

“Ove

rview

of A

udit Q

uality

Indic

ators

Initia

tives

,” by

Fede

ration

of Eu

rope

an A

ccou

ntan

ts, 20

15, 5

. *

ตวชว

ด 1 ตว

ตอบโ

จทยด

านปจ

จยน า

เขา ตา

มมาต

รฐาน

การค

วบคม

คณภา

พ TS

QC1 2

ดาน

**

สอดค

ลองข

อมล ก

.ล.ต.

(2560

) ราย

งานสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพก

ารสอ

บบญช

.1 มก

ราคม

2560

- 31 ธ

นวาค

ม 256

0, 23

-25

9

ตารา

งท 1

รางข

อก าห

นดตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช (AQ

Is) ใน

ประเท

ศไทย

(ตอ)

ดานก

ารเรย

นรแล

ะพฒน

า

รางต

วชวด

คณภา

พการ

สอบบ

ญช(A

QIs)ใ

นประ

เทศไท

ย ตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช(AQ

Is)ใน

ตางป

ระเทศ

มาตร

ฐานก

ารคว

บคมค

ณภาพ

ฉบบท

1 (TS

QC 1)

/ ตว

ชวด/

การว

ดผล(B

SC) 4

ดาน

กรอบ

แนวค

ดคณภ

าพ

การส

อบบญ

ชสาก

ล PC

AOB

NBA

CAQ

CPAB

FR

C UK

ACRA

รว

ม ปจ

จยน า

เขา

INPUT

กระบ

วนกา

ร PR

OCES

S ผล

ลพธ

OUTP

UT

4.3

จ าน

วนชว

โมงภ

าระง

านผส

อบบญ

ช

3

4.4 จ

านวน

ปประ

สบกา

รณผส

อบบญ

ชผจด

การแ

ละผเป

นหนส

วน**

4

4.5 จ

านวน

ชวโม

งท างา

นของ

ผเปนห

นสวน

4

4.6

จ าน

วนชว

โมงภ

าระง

านผเป

นหนส

วน

4

4.7 จ า

นวนผ

สอบบ

ญช ตอ

ผจดก

าร /ผ

เปนห

นสวน

**

3

4.8

ผลส

ารวจ

ความ

พงพอ

ใจของ

พนกง

านสอ

บบญช

3 4.9

จ านว

นงบป

ระมา

ณการ

ลงทน

ในกา

รพฒน

าเทคน

คการ

ตร

วจสอ

บ

3

4.10 จ

านวน

งบปร

ะมาณ

การล

งทนใ

นการ

ฝกอบ

รมผเป

นหนส

วนแล

ะพน

กงาน

สอบบ

ญช

4

4.1

1 อตร

าการ

หมนเว

ยนบค

ลากร

การต

รวจส

อบ**

3

ดานก

ระบว

นการ

ภายใน

5.

กา

รปฏบ

ตงาน

9

ตารา

งท 1

รางข

อก าห

นดตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช (AQ

Is) ใน

ประเท

ศไทย

(ตอ)

ดานก

ารเรย

นรแล

ะพฒน

า

รางต

วชวด

คณภา

พการ

สอบบ

ญช(A

QIs)ใ

นประ

เทศไท

ย ตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช(AQ

Is)ใน

ตางป

ระเทศ

มาตร

ฐานก

ารคว

บคมค

ณภาพ

ฉบบท

1 (TS

QC 1)

/ ตว

ชวด/

การว

ดผล(B

SC) 4

ดาน

กรอบ

แนวค

ดคณภ

าพ

การส

อบบญ

ชสาก

ล PC

AOB

NBA

CAQ

CPAB

FR

C UK

ACRA

รว

ม ปจ

จยน า

เขา

INPUT

กระบ

วนกา

ร PR

OCES

S ผล

ลพธ

OUTP

UT

4.3

จ าน

วนชว

โมงภ

าระง

านผส

อบบญ

ช

3

4.4 จ

านวน

ปประ

สบกา

รณผส

อบบญ

ชผจด

การแ

ละผเป

นหนส

วน**

4

4.5 จ

านวน

ชวโม

งท างา

นของ

ผเปนห

นสวน

4

4.6

จ าน

วนชว

โมงภ

าระง

านผเป

นหนส

วน

4

4.7 จ า

นวนผ

สอบบ

ญช ตอ

ผจดก

าร /ผ

เปนห

นสวน

**

3

4.8

ผลส

ารวจ

ความ

พงพอ

ใจของ

พนกง

านสอ

บบญช

3 4.9

จ านว

นงบป

ระมา

ณการ

ลงทน

ในกา

รพฒน

าเทคน

คการ

ตร

วจสอ

บ

3

4.10 จ

านวน

งบปร

ะมาณ

การล

งทนใ

นการ

ฝกอบ

รมผเป

นหนส

วนแล

ะพน

กงาน

สอบบ

ญช

4

4.1

1 อตร

าการ

หมนเว

ยนบค

ลากร

การต

รวจส

อบ**

3

ดานก

ระบว

นการ

ภายใน

5.

กา

รปฏบ

ตงาน

8 ตา

รางท

1 รา

งขอก

าหนด

ตวชว

ดคณภ

าพกา

รสอบ

บญช (

AQIs)

ในปร

ะเทศไ

ทย

รางต

วชวด

คณภา

พการ

สอบบ

ญช(A

QIs)ใ

นประ

เทศไท

ย ตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช(AQ

Is)ใน

ตางป

ระเทศ

มาตร

ฐานก

ารคว

บคมค

ณภาพ

ฉบบท

1 (TS

QC 1)

/ ตว

ชวด/

การว

ดผล(B

SC) 4

ดาน

กรอบ

แนวค

ดคณภ

าพ

การส

อบบญ

ชสาก

ล PC

AOB

NBA

CAQ

CPAB

FR

C UK

ACRA

รว

ม ปจ

จยน า

เขา

INPUT

กระบ

วนกา

ร PR

OCES

S ผล

ลพธ

OUTP

UT

ดานก

ารเงน

คา

สอบบ

ญชเพ

มขนจ

ากลก

คารา

ยใหม

ผลตอ

บแทน

ผถอห

นสงข

น

ดา

นการ

เรยนร

และพ

ฒนา

1. คว

ามรบ

ผดชอ

บของ

ผน าต

อคณภ

าพภา

ยในส า

นกงาน

ผลส า

รวจค

วามอ

สระข

องพน

กงาน

สอบบ

ญช*

3

2. ขอ

ก าหน

ดดาน

จรรย

าบรร

ณทเกย

วของ

ผล

ส ารว

จควา

มอสร

ะของ

พนกง

านสอ

บบญช

*

3 ดา

นลกค

า 3.

การต

อบรบ

งานแล

ะการ

คงไวซ

งควา

มสมพ

นธกบ

ลกคา

3.1 ผล

การต

รวจส

อบจา

กภาย

นอก

4

3.2 ผ

ลส าร

วจจา

กแบบ

สอบถ

ามคณ

ะกรร

มการ

ตรวจ

สอบ

(AOIs)

5

4. ทร

พยาก

รบคค

ล

4.1 จ า

นวนช

วโมงฝ

กอบร

มตอผ

สอบ

1 คนต

อป

6

4..2 จ

านวน

ปควา

มเชยว

ชาญอ

ตสาห

กรรม

ของผ

สอบบ

ญช

4



5

10

5.1 กา

รพฒน

าใชวธ

การต

รวจส

อบหร

อเครอ

งมอส

มยให

ม

3

5.2. ท

รพยา

กรสน

บสนน

เทคน

คการ

ตรวจ

4

5.3

จ าน

วนชว

โมงก

ารตร

วจสอ

บตาม

ความ

ความ

เสยงข

องลก

คา

3

5.4

จ าน

วนชว

โมงก

ารสอ

บทาน

คณภา

พงาน

(EQC

Rs) *

*

5 ดา

นลกค

า

5.5 ค

วามถ

และผ

ลกระ

ทบ กา

รแกไ

ขขอผ

ดพลา

ดราย

งานทา

งการ

เงนรว

มถงก

ารเป

ดเผยข

อมล

5

5.6

การ

ทจรต

ในรา

ยงาน

ทางก

ารเงน

3

5.7 ก

ารรา

ยงาน

จดออ

นระบ

บการ

ควบค

มภาย

ในทน

กาล

3

5.8

การ

รายง

านผล

การด

าเนนง

านตอ

เนองท

นกาล

3 5.9

กา

รด าเน

นการ

ตามก

ฎหมา

ยของ

สภาว

ชาชพ

และ

SEC

และ

แนวโน

มการ

ด าเนน

คดเอก

ชน

2

ดานก

ระบว

นการ

ภายใน

6.

การต

ดตาม

ผล

6.1

ผลก

ารสอ

บทาน

คณภา

พจาก

ภายน

อก

5

6.2

ผลก

ารสอ

บทาน

คณภา

พภาย

ในส า

นกงาน

สอบบ

ญช

5

ดดแป

ลงมา

จาก :

“Ove

rview

of A

udit Q

uality

Indic

ators

Initia

tives

,” by

Fede

ration

of Eu

rope

an A

ccou

ntan

ts, 20

15, 5

. *

ตวชว

ด 1 ตว

ตอบโ

จทยด

านปจ

จยน า

เขา ตา

มมาต

รฐาน

การค

วบคม

คณภา

พ TS

QC1 2

ดาน

**

สอดค

ลองข

อมล ก

.ล.ต.

(2560

) ราย

งานสร

ปกจก

รรมก

ารตร

วจคณ

ภาพก

ารสอ

บบญช

.1 มก

ราคม

2560

- 31 ธ

นวาค

ม 256

0, 23

-25

9

ตารา

งท 1

รางข

อก าห

นดตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช (AQ

Is) ใน

ประเท

ศไทย

(ตอ)

ดานก

ารเรย

นรแล

ะพฒน

า

รางต

วชวด

คณภา

พการ

สอบบ

ญช(A

QIs)ใ

นประ

เทศไท

ย ตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช(AQ

Is)ใน

ตางป

ระเทศ

มาตร

ฐานก

ารคว

บคมค

ณภาพ

ฉบบท

1 (TS

QC 1)

/ ตว

ชวด/

การว

ดผล(B

SC) 4

ดาน

กรอบ

แนวค

ดคณภ

าพ

การส

อบบญ

ชสาก

ล PC

AOB

NBA

CAQ

CPAB

FR

C UK

ACRA

รว

ม ปจ

จยน า

เขา

INPUT

กระบ

วนกา

ร PR

OCES

S ผล

ลพธ

OUTP

UT

4.3

จ าน

วนชว

โมงภ

าระง

านผส

อบบญ

ช

3

4.4 จ

านวน

ปประ

สบกา

รณผส

อบบญ

ชผจด

การแ

ละผเป

นหนส

วน**

4

4.5 จ

านวน

ชวโม

งท างา

นของ

ผเปนห

นสวน

4

4.6

จ าน

วนชว

โมงภ

าระง

านผเป

นหนส

วน

4

4.7 จ า

นวนผ

สอบบ

ญช ตอ

ผจดก

าร /ผ

เปนห

นสวน

**

3

4.8

ผลส

ารวจ

ความ

พงพอ

ใจของ

พนกง

านสอ

บบญช

3 4.9

จ านว

นงบป

ระมา

ณการ

ลงทน

ในกา

รพฒน

าเทคน

คการ

ตร

วจสอ

บ

3

4.10 จ

านวน

งบปร

ะมาณ

การล

งทนใ

นการ

ฝกอบ

รมผเป

นหนส

วนแล

ะพน

กงาน

สอบบ

ญช

4

4.1

1 อตร

าการ

หมนเว

ยนบค

ลากร

การต

รวจส

อบ**

3

ดานก

ระบว

นการ

ภายใน

5.

กา

รปฏบ

ตงาน

8 ตา

รางท

1 รา

งขอก

าหนด

ตวชว

ดคณภ

าพกา

รสอบ

บญช (

AQIs)

ในปร

ะเทศไ

ทย

รางต

วชวด

คณภา

พการ

สอบบ

ญช(A

QIs)ใ

นประ

เทศไท

ย ตว

ชวดค

ณภาพ

การส

อบบญ

ช(AQ

Is)ใน

ตางป

ระเทศ

มาตร

ฐานก

ารคว

บคมค

ณภาพ

ฉบบท

1 (TS

QC 1)

/ ตว

ชวด/

การว

ดผล(B

SC) 4

ดาน

กรอบ

แนวค

ดคณภ

าพ

การส

อบบญ

ชสาก

ล PC

AOB

NBA

CAQ

CPAB

FR

C UK

ACRA

รว

ม ปจ

จยน า

เขา

INPUT

กระบ

วนกา

ร PR

OCES

S ผล

ลพธ

OUTP

UT

ดานก

ารเงน

คา

สอบบ

ญชเพ

มขนจ

ากลก

คารา

ยใหม

ผลตอ

บแทน

ผถอห

นสงข

น

ดา

นการ

เรยนร

และพ

ฒนา

1. คว

ามรบ

ผดชอ

บของ

ผน าต

อคณภ

าพภา

ยในส า

นกงาน

ผลส า

รวจค

วามอ

สระข

องพน

กงาน

สอบบ

ญช*

3

2. ขอ

ก าหน

ดดาน

จรรย

าบรร

ณทเกย

วของ

ผล

ส ารว

จควา

มอสร

ะของ

พนกง

านสอ

บบญช

*

3 ดา

นลกค

า 3.

การต

อบรบ

งานแล

ะการ

คงไวซ

งควา

มสมพ

นธกบ

ลกคา

3.1 ผล

การต

รวจส

อบจา

กภาย

นอก

4

3.2 ผ

ลส าร

วจจา

กแบบ

สอบถ

ามคณ

ะกรร

มการ

ตรวจ

สอบ

(AOIs)

5

4. ทร

พยาก

รบคค

ล

4.1 จ า

นวนช

วโมงฝ

กอบร

มตอผ

สอบ

1 คนต

อป

6

4..2 จ

านวน

ปควา

มเชยว

ชาญอ

ตสาห

กรรม

ของผ

สอบบ

ญช

4


5

จากตารางท 1 การพฒนาขอก�าหนดรางตวชวดทจะน�ามาใชในประเทศไทยโดยผเขยน น�าเสนอตวชวด จ�านวน 26 ตวชวด จากการวเคราะหแนวคดตวชวดจาก 6 ประเทศ โดยเลอกตวชวดคณภาพทเปนเชงปรมาณและเสรมเชงคณภาพบางตวทส�าคญใหเหมาะสมกบบรบทในประเทศไทยทซ�ามากกวา 2 ประเทศ ใชแนวคดการวดผลดลยภาพ 4 ดาน การวดผลคณภาพการสอบบญชของส�านกงานสอบบญชในประเทศไทย จากมาตรฐานการควบคมคณภาพ 6 ดาน สงเสรมคณภาพตามกรอบแนวคดมาตรฐานคณภาพสากลคอ ปจจยน�าเขา กระบวนการ และผลลพธ Federation of European Accountants (2015) มตวชวดคณภาพการสอบบญช 5 ตว ทหนวยงานตางประเทศก�าหนดตวชวดสอดคลองกบการใหขอสงเกตการก�าหนดตวชวดคณะกรรมการหลกทรพยและตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ในการตรวจสอบคณภาพการสอบบญชส�านกงานสอบบญชทตรวจสอบบรษทจดทะเบยนในประเทศไทยป 2560 เชน จ�านวนปประสบการณผสอบบญชผจดการและผเปนหนสวน จ�านวนผสอบบญช ตอผจดการ และผเปนหนสวนจ�านวนชวโมงการสอบทานคณภาพงาน (EQCRs) และอตราการหมนเวยนบคลากรการตรวจสอบปจจบนไมมการก�าหนดตวชวดในการวดผลเชงปรมาณทชดเจน เชน จ�านวนปความเชยวชาญอตสาหกรรมของผสอบบญช จ�านวนงบประมาณการลงทนในการฝกอบรมของผเปนหนสวนและผสอบบญชและยงไมมการประเมนคณภาพจากมมมองผใชและน�าผลการประเมนมาใชในการใชตดสนใจเลอกส�านกงานสอบบญช และก�าหนดคาสอบบญช ดงนนการน�าตวชวดมาใชในประเทศไทยจะท�าใหเกดขอดในการวดผลและการประเมนผลจากมมมองทง 4 ดาน และการพฒนาคณภาพทงจากปจจยน�าเขา กระบวนการและผลลพธ และสามารถน�าผลการประเมนไปเปรยบเทยบส�านกงานสอบบญชทดกวาในประเทศหรอตางประเทศ เกดการผลกดน พฒนา แขงขนคณภาพการสอบบญช เกดการพฒนาคณภาพการสอบบญชใหชดเจนยงขน อยางไรกตามการพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชตองมขอสรปทชดเจน ใครควรเปนผก�าหนดตวชวด จ�านวนตวชวดทเหมาะสม ททกฝายยอมรบ รวมถงผลการประเมนตวชวดจะน�าไปใชจรง ในการคดเลอกส�านกงานสอบบญช การก�าหนดคาสอบบญช นอกจากนนประเดนค�าถามทตามมาใครควรเปนผประเมนตวชวดคณภาพการสอบบญชจากการก�าหนดตวชวด 5 ประเทศ และหลกการก�ากบดแลทดป 2560 พบวาบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย คณะกรรมการตรวจสอบมบทบาทส�าคญในการท�าใหงบการเงนบรษทมความโปรงใส ถกตอง ปกปองผลงทน ก�ากบดแลกระบวนรายงานทางการเงน การตรวจสอบและเปนผเสนอชอผสอบบญชในการตรวจสอบบญชประจ�าป (ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย, 2560) ผเขยนจงก�าหนดตวชวด ผลส�ารวจจากแบบสอบถามคณะกรรมการตรวจสอบ (AOIs) เปนผประเมนผลลพธคณภาพการสอบบญช ในการวดผลมมมองดานดานลกคา ดงนนการพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชมาใชในประเทศไทยเปนสงทสามารถท�าใหเกดขนไดอยางเปนรปธรรมตองน�ารางขอก�าหนดตวชวด ไปสอบถามจากส�านกงานสอบบญช และคณะกรรมการตรวจสอบ ซงเปนผใช เพอน�ามาปรบปรงใหสามารถน�าไปใชงานไดจรง ในการประเมนคณภาพการสอบบญช และเปนประโยชนตอส�านกงานสอบบญชในไทยในการพฒนาคณภาพการสอบบญชทดเทยมสากล

บทสรป การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชมาใชในประเทศไทยเพอยกระดบคณภาพการสอบบญชส�านกงานสอบบญช ถอเปนเครองมอส�าคญในการประเมนคณภาพเชงประจกษ แนวทางการศกษาใชการวเคราะหเนอหา กรอบแนวคดคณภาพสากล TSQC1 ประยกตแนวคดการวดผลแบบดลยภาพ โดยก�าหนดการวดผลเชงปรมาณ สนบสนนดวยขอมลเชงคณภาพ เชอมโยงตวชวดจากหนวยงานในตางประเทศตางๆ สรปเปนรางขอก�าหนดตวชวดในประเทศไทยจ�านวน 26 ตวชวด ดงตารางตอไปน



5

12 คณภาพการสอบบญช และเปนประโยชนตอส านกงานสอบบญชในไทยใ นการพฒนาคณภาพการสอบบญชทดเทยมสากล บทสรป

การพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชมาใชในประเทศไทยเพอยกระดบคณภาพการสอบบญชส านกงานสอบบญช ถอเปนเครองมอส าคญในการประเมนคณภาพเชงประจกษ แนวทางการศกษาใชการวเคราะหเนอหา กรอบแนวคดคณภาพสากล TSQC1 ประยกตแนวคดการวดผลแบบดลยภาพ โดยก าหนดการวดผลเชงปรมาณ สนบสนนดวยขอมลเชงคณภาพ เชอมโยงตวชวดจากหนวยงานในตางประเทศตางๆ สรปเปนรางขอก าหนดตวชวดในประเทศไทยจ านวน 26 ตวชวด ดงตารางตอไปน

ตารางท 2 สรปรางตวชวดคณภาพการสอบบญชในประเทศไทย กรอบ

คณภาพ IAASB

มาตรฐานคณภาพTSQC1

การวดผล ตามแนวคด

BSC ตวชวด

ปจจยน าเขา ทรพยากรบคคล มมมองดานการเรยนรและพฒนา

1.จ านวนชวโมงฝกอบรมตอผสอบ 1 คนตอป 2.จ านวนปความเชยวชาญอตสาหกรรมของผสอบบญช 3.จ านวนชวโมงภาระงานผสอบบญช 4.จ านวนปประสบการณผสอบบญช ผจดการ และผเปน หนสวน 5.จ านวนชวโมงท างานของผเปนหนสวน 6.จ านวนชวโมงภาระงานของผเปนหนสวน 7.จ านวนผสอบบญชตอผจดการและผเปนหนสวน 8. ผลส ารวจความพงพอใจพนกงานสอบบญช 9. จ านวนงบประมาณการลงทนในการพฒนาเทคนคการตรวจสอบ 10.จ านวนงบประมาณการลงทนในการฝกอบรมผเปนหนสวน และพนกงานสอบบญช 11. อตราการหมนเวยนบคลากรการตรวจสอบ

ความรบผดชอบของผน า และขอก าหนดจรรยาบรรณ

12. ผลส ารวจความอสระของพนกงานบญช

กระบวนการ การปฏบตงาน มมมองกระบวนการภายใน

13. การพฒนาใชวธการตรวจสอบเครองมอสมยใหม 14. ทรพยากรสนบสนนเทคนคการตรวจสอบ 15. จ านวนชวโมงการตรวจสอบตามความเสยงของลกคา 16. จ านวนชวโมงการสอบทานคณภาพงาน

การตดตามผล 17. ผลการสอบทานคณภาพจากภายนอก 18. ผลการสอบทานคณภาพจากภายในส านกงานสอบบญช

13

กรอบคณภาพ IAASB

มาตรฐานคณภาพTSQC1

การวดผล ตามแนวคด

BSC ตวชวด

ผลลพธ การตอบรบและคงไวซความสมพนธกบลกคา

มมมองดานลกคา

19.ผลการตรวจสอบจากภายนอก 20.ผลส ารวจแบบสอบถามคณะกรรมการตรวจสอบ (AQIs)

การปฏบตงาน 21.ความถและผลกระทบการแกไขขอผดพลาดรายงานการเงน และการเปดเผยขอมล 22.การทจรตในรายงานการเงน 23.การรายงานจดออน ระบบการควบคมภายในทนกาล 24.การรายงานผลการด าเนนงานตอเนองทนกาล 25.การด าเนนการตามกฎหมายของสภาวชาชพ SEC และ ภาคเอกชน

มมมองดานการเงน

26.การเพมขนคาสอบบญชจากลกคารายอนหรอผลตอบแทน ผถอหนเพมขน

ดงนนการพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชมาใชในประเทศไทย ใหเกดผลเปนรปธรรม

หนวยงานก ากบดแลส านกงานสอบบญช และบรษทในตลาดหลกทรพย ควรเรงรด พฒนา รวมมอกบส านกงานสอบบญชทตรวจสอบในตลาดหลกทรพยเรมน าตวชวดคณภาพการสอบบญชมาใชจรง โดยใหคณะกรรมการตรวจสอบผใช เปนผประเมนคณภาพการสอบบญช รวมถง น าผลมาใชในการก า กบ และเลอกใชบรการส านกงานสอบบญชทเหมาะสม สรางความเชอมนผก ากบดแลผลงทนทงในและตางประเทศ ผ มสวนไดเสยอน มนใจในคณภาพรายงานทางการเงนในการตดสนใจเชงเศรษฐกจ และน าผลการประเมนคณภาพการสอบบญช สามารถน าไปเปรยบเทยบส านกงานสอบบญชท ดกวาทงในประเทศและตางประเทศเพอใหเกดการแขงขนคณภาพการสอบบญช และยกระดบคณภาพการสอบบญชไทยสสากล

เอกสารอางอง สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ. (2557). คณภาพการสอบบญช. จดหมายขาว สภาวชาชพบญช

ในพระบรมราชปถมภ, 18, 6-8. สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ. (2557). มาตรฐานการควบคมคณภาพ ฉบบท 1 การควบคม

คณภาพส าหรบส านกงานทใหบรการดานการตรวจสอบและการสอบทานงบการเงนและงานใหความเชอมนอนตลอดจนบรการเกยวเนอง . สภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ, กรงเทพฯ.

ส านกงานคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย . (2560). รายงานสรปกจกรรมการตรวจ

ดงนนการพฒนาตวชวดคณภาพการสอบบญชมาใชในประเทศไทย ใหเกดผลเปนรปธรรม หนวยงานก�ากบดแลส�านกงานสอบบญช และบรษทในตลาดหลกทรพย ควรเรงรด พฒนา รวมมอกบส�านกงานสอบบญชทตรวจสอบในตลาดหลกทรพยเรมน�าตวชวดคณภาพการสอบบญชมาใชจรง โดยใหคณะกรรมการตรวจสอบผใช เปนผประเมนคณภาพการสอบบญช รวมถงน�าผลมาใชในการก�ากบ และเลอกใชบรการส�านกงานสอบบญชทเหมาะสม สรางความเชอมนผก�ากบดแลผลงทนทงในและตางประเทศ


5

ผมสวนไดเสยอน มนใจในคณภาพรายงานทางการเงนในการตดสนใจเชงเศรษฐกจ และน�าผลการประเมนคณภาพการสอบบญช สามารถน�าไปเปรยบเทยบส�านกงานสอบบญชทดกวาทงในประเทศและตางประเทศเพอใหเกดการแขงขนคณภาพการสอบบญช และยกระดบคณภาพการสอบบญชไทยสสากล


สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ. (2557). คณภาพการสอบบญช. จดหมายขาว สภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ, 18, 6-8.

สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ. (2557). มาตรฐานการควบคมคณภาพ ฉบบท 1 การควบคมคณภาพส�าหรบส�านกงานทใหบรการดานการตรวจสอบและการสอบทานงบการเงนและงานใหความเชอมนอนตลอดจนบรการเกยวเนอง. สภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ, กรงเทพฯ.

ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. (2560). รายงานสรปกจกรรมการตรวจคณภาพการสอบบญช1มกราคม 2560- 31 ธนวาคม 2560. (13 พฤษภาคม 2561) สบคนจาก https://www.sec.or.th/TH/Raising-Funds/EquityDebt/Documents/activities_report_th_2560 .pdf.

ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย. (2560). หลกการก�ากบดกจการทดส�าหรบบรษทจดทะเบยน. (13 พฤษภาคม 2561) สบคนจาก http://www.cgthailand.org/microsite/documents/CGCode.pdf.

สธรา ทพยววฒนพจนา. (2560). ปจจยของมาตรฐานการควบคมคณภาพทมผลตอความส�าเรจของส�านกงานบญชในประเทศไทย. วารสารสมาคมนกวจย, 22(2), 52-64.

Center for Audit Quality. (2016). Audit Quality Indicators. The Journey and Path Ahead. (July 20, 2017). Retrieved from https://www.thecaq.org/audit-quality-indicators-journey-and-path-ahead.

Federation of European Accountants. (2015). Overview of Audit Quality Indicators Initiatives. (July 20, 2017). Retrived from https://www.accountancyeurope.eu/wp-conten/upload/1607_update_of_Over-view_of_AQIS.pdf.

International Auditing and Assurance Standards Board. (2016). Framework for Audit Quality, Key Elements that Create an Environment for Audit Quality. (July 20, 2017). Retrived from https://www.ifac.org/system/files/uploads/IAASB/Framework-for-Audit-Quality-Outline.pdf.

Jere, R. Francis. (2011). A framework for understanding and researching audit, quality Auditing : A Journal of Practice and Theory. A Journal of Practice and Theory, 30, 125-152.

Kaplan, R. S.,& Norton, D.P. (2007). Using the Balanced Scorecard as a Strategic Management System. Harvard Business Review, July - August, 1-14.

Neves, Pedro & Eisenberger, Robert. (2012). Management communication and employee performance : the contribution of perceived organizational support, Human Performance. Human Performance, 25(5), 452-464.

Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB). (2015). Concept Releaseon Audit Quality Indicator, PCAOB Release No 2015-005. (July 20, 2017). Retrived from http://pcaobus.org/Rules/Rulemaking/Docket%20041/Release_2015_005.pdf.

Sadhir, Issirinarain. (2016). The Independent Regulatory Board for Auditors.Audit Quality Indicators : Promoting Transparency. (November 21, 2017). Retrived from https://www.accountancysa.org.za/analysis-audit-quality-indicators-promoting-transparency/.

การปฏบตการวจยอยางมสวนรวมเพอพฒนาชองทางการจดจำาหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต กรณศกษา : ผลตภณฑชมชนจงหวดพระนครศรอยธยาA Participatory Action Research (PAR) for the DistributionChannel Development of the Community Products Using the Internet Website System : A Case Study of the Community Products of Phranakhon Si Ayutthaya Province

ชตมำ นมนวลChutima Nimnual

6


6

การปฏบตการวจยอยางมสวนรวมเพอพฒนาชองทางการจดจำาหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต กรณศกษา :

ผลตภณฑชมชนจงหวดพระนครศรอยธยาA Participatory Action Research (PAR) for the Distribution Channel Development

of the Community Products Using the Internet Website System : A Case Study of the Community Products of Phranakhon Si Ayutthaya Province

ชตมำ นมนวล1

Chutima Nimnual

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอวเคราะหสถานการณการด�าเนนงานดานการตลาดของกลมผลตภณฑชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา ศกษาความพรอมและความสามารถในการน�าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาใชพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑ พฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต การวจยเชงปฏบตการ เครองมอ ทใชคอ แบบสมภาษณ แบบสอบถาม และการสนทนากลม วเคราะหขอมลดวยสถตพนฐาน และการวเคราะหเชงเนอหา ผลการศกษาพบวา ผรวมวจยสวนใหญเปนประธานกลม ประเภทผลตภณฑเปนประเภทของใช ระยะเวลาประกอบการมากกวา 5 ป ลกคาหลกเปนกลมวยท�างาน จากการวเคราะหสถานการณในการด�าเนนงาน พบวา ดานการบรหารการตลาด มการน�าเทคโนโลยสมยใหมมาใชมากทสด รองลงมาคอมการสอสารไมสม�าเสมอ ความพรอมและความสามารถในการน�าระบบเครอขายมาใชพบวา โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง ผลการพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต พบวามการพฒนาและออกแบบระบบดวยมาตรฐาน Bootstrap Framework โดยท�าการเขยนโปรแกรมดวยภาษา PHP ใช MySQL เปน Software ในการจดเกบขอมลและ HeidiSQL เปน Software ในการบรหารจดการฐานขอมล ผลการประเมนระบบด�าเนนการพฒนาชองทางการจ�าหนาย พบวาผประเมนมความคดเหนดานการตดตอกบผใชระบบ ดานการประมวลผลของระบบ และดานผลลพธทไดจากระบบอยในระดบมาก ค�ำส�ำคญ : ชองทางการจดจ�าหนาย; ผลตภณฑชมชน; เครอขายอนเทอรเนต

Abstract The purpose of this research was to analyze the marketing operation situation of the community product group, PhraNakhon Si Ayutthaya Province. To Study the readiness and ability to use the internet network system to develop distribution channels for products Develop distribution channels for community products using the internet network system. Operational Research Questionnaires, interviews and group discussions were used as the tools. The study indicated that most of the participants were group presidents. Product type is the type of use Operational period more than 5 years. Main customers are working age

6

1คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา 96 ถนน ปรดพนมยงค ต�าบลประตชย อ�าเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา

13000 โทรฯ : 086-1261081 E-mail : [email protected]

69A Participatory Action Research (PAR) for the Distribution Channel Development of theCommunity Products Using the Internet Website System : A Case Study of the Community Products of Phranakhon Si Ayutthaya Province

การปฏบตการวจยอยางมสวนรวมเพอพฒนาชองทางการจดจำาหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต กรณศกษา : ผลตภณฑชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา

6

groups. From the analysis of the operational situation, found that most modern technology is used in the marketing management. Followed by irregular communication Readiness and ability to use the network system found that the overall is at a moderate level. As a result of the development of distribution channels for community products with the internet network system found that the system was developed and designed with the standard Bootstrap Framework by programming with PHP language using MySQL as the software for data storage and HeidiSQL is software for managing Database. The results of the system evaluation, development of distribution channels found that the assessors had opinions about the contact with the system user system processing and the results obtained from the system are at a high level.Keywords : Distribution Channels; Community Products; Internet

บทน�ำ ความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศไดกาวมาสธรกจซงท�าใหมความสะดวก งาย และลดตนทนไดมาก ท�าใหธรกจทกชนดใหความสนใจทจะท�าการคาขายโดยอาศยชองทางเทคโนโลยสารสนเทศอยางกวางขวางและตอเนอง ดงขอมลของ สวทช. (ส�านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต, ม.ป.ป.) และ สสช. (ส�านกงานสถตแหงชาต, 2556) กลาวไวสอดคลองกนวาการคาบนโลกออนไลนหรอการคาขายโดยผานระบบเครอขายอนเทอรเนตของไทยขณะนเตบโตอยางมาก แตยงอยในชวงเรมตนเทานน โดยเฉพาะผลตภณฑชมชนโอทอป ทขอมลจากหนงสอพมพเดลนวสออนไลน วนท 30 เมษายน 2556 เสนอไววา สถตเกยวกบการส�ารวจโครงการสนคา “โอทอป” ป พ.ศ.2556 พบวาประชาชนรบขอมลผานทางเวบไซตเพยง รอยละ 27.3 โดยยงมความตองการใหภาครฐชวยหาตลาดทงในและตางประเทศใหมากยงขนจงแสดงไดวา ผลตภณฑชมชนหรอโอทอป ตองการไดรบการสนบสนนชวยเหลอ และเตรยมความพรอมเพอใหสามารถจดหาตลาด ขยายชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑอกมาก และมผลส�ารวจกรณการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนวาประชาชนตองการใหภาครฐชวยจดหาตลาดผลตภณฑชมชนสงสดคดเปนรอยละ 71.2 รองลงมาไดแกจดหาแหลงทน รอยละ 55.7 และตองการสนบสนนดานเทคโนโลยททนสมยรวมทงทกษะดานภาษาอกดวย (เดลนวสออนไลน, 2556) ตลอดจนสงเสรมการประยกตใชเทคโนโลยกบผลตภณฑของชมชน โดยเฉพาะชองทางการจดจ�าหนายทางระบบเครอขายอนเทอรเนตหรอระบบพาณชยอเลกทรอนกส ซงปจจบนเชอวาเปนสอส�าคญในการเผยแพรผลตภณฑชมชนใหแพรหลายกาวไปสระดบสากล คณะผวจยจากคณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา ในฐานะสถาบนอดมศกษาในทองถน ไดตระหนกในบทบาทหนาทและถอปฏบตมาอยางสม�าเสมอ ซงในแตละสาขาวชาทมองคความรทพรอมจะใหบรการ ดวยการใชความรดานวทยาศาสตรเทคโนโลย และความคดสรางสรรค สธรกจชมชนทมฐานความร จากภมปญญาทองถนทรพยสนทางปญญา วจยและพฒนาตอยอด การถายทอดและการประยกตใชประโยชนทงเชงพาณชย สงคม และชมชน เพอสรางมลคาเพมใหภาคการผลตในชมชน ตลอดจนการพฒนาโครงสรางพนฐานทางเทคโนโลยวจยและนวตกรรมใหทวถงและเพยงพอทงในเชงปรมาณและคณภาพในรปแบบของความรวมมอระหวางมหาวทยาลยในทองถนและภาคธรกจในชมชน

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอวเคราะหสถานการณดานการด�าเนนงานของกลมผลตภณฑชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา 2. เพอศกษาความพรอมและความสามารถในการน�าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา 3. เพอพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต


6

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ แนวคดและทฤษฎส�าคญทใชในการศกษาครงน ไดน�าแนวคดการพฒนาระบบสารสนเทศเพอสงเสรมผลตภณฑ OTOP ของ บษราภรณ มหทธนชย (2556) ไดกลาวถงปญหาทางการตลาดของชมชนต�าบลสะลวง อ�าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม ไววาชมชนไมมทนในการสนบสนนในการประชาสมพนธสนคาออกสตลาด ท�าใหการจ�าหนายสนคาสวนใหญจ�าหนายเฉพาะลกคาประจ�า ดงนนจงไดสรางระบบสารสนเทศตามความตองการของชมชน โดยสามารถใหชมชนมาบรหารจดการเพมหรอปรบปรงรายการสนคาได แสดงรายละเอยดสนคาใหกบลกคาตามตองการ มชองทางในการตดตอระหวางลกคากบผขายได เมอสรางระบบสารสนเทศแลวน�าเครองมอแบบสอบถามมาทดสอบประสทธภาพของระบบสารสนเทศจากผเชยวชาญพบวา การออกแบบระบบสารสนเทศมความเหมาะสม และทดสอบจากผใชงานพบวา ดานขอมลน�าเขา ดานการท�างานระบบ และดานการแสดงผลลพธมความพงพอใจมาก จากนนจดกจกรรมอบรมใหชมชนสามารถน�าระบบสารสนเทศมาบรหารจดการรายการสนคาเองได น�าเวบไซตมาลงคในเวบขององคการบรหารสวนต�าบลสะลวง เวบไซตอน ๆ ทเกยวของและน�ามาตดกบฉลากของสนคา ท�าใหลกคาและผสนใจดรายละเอยดสนคาไดงายขน ชวยลดคาใชจายในการประชาสมพนธได รฐพรรตน งามวงศ กฤษณพล เกดทองค�า และ ฉตรชย อนทสงข (2556) ไดศกษาความเปนไปไดในการน�าระบบพาณชยอเลกทรอนกสมาใชกบผลตภณฑ OTOP ในอ�าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา พบวา ประกอบการมความพรอมและความสามารถดานปฏบตการ ดานเทคนคและดานการเงน ผลรวมอยในระดบมาก และมการใชอนเทอรเนตเปนชองทางการประชาสมพนธ ดานลกคาพบวา มความตองการซอสนคา OTOP ผานเวบไซตรอยละ 68.50 ปจจยทมผลตอระดบการตดสนใจการเลอกซอสนคาผานเวบไซตผลในภาพรวมอยในระดบมาก จงมความเปนไปไดทจะน�าระบบพาณชยอเลกทรอนกสมาใชกบผลตภณฑ OTOP ในอ�าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา และผลการด�าเนนงานของกจการเมอน�าระบบพาณชยอเลกทรอนกสมาใชจะท�าใหปรมาณขาย ยอดขาย และก�าไรเพมขนอยางมนยส�าคญ ขนษฐา พาล (2552) ไดพฒนาระบบสารสนเทศส�าหรบขายปลาหมอสบนอนเทอรเนตทพฒนาขนสะดวกตอผใชบรการ และกอใหเกดประโยชนกบผดแลระบบสะดวก รวดเรวในการแกไขปรบปรงขอมล และตรวจสอบคลงสนคา รายงานสารสนเทศเกยวกบรายการสงจอง การจดสงสนคา คลงสนคา และขอมลลกคาอนเปนประโยชนแกเจาของกจการ ใชประกอบการตดสนใจในการวางแผนการตลาดทงในปจจบน และอนาคตได สวนขอเสนอแนะทจะน�าไปสการพฒนาระบบงานตอไปนน ควรศกษาความเปนไปได และพฒนาระบบใหเปนมาตรฐาน สามารถน�าไปใชกบการขายสนคาทมลกษณะคลายคลงกน เชน รานขายสตวตางๆ ตนไม งานศลปะ หรอสงของทมชนเดยวไมซ�าแบบใคร จนตะนา วงศภษณะ และคณะ (2550) ไดศกษาถงการเพมศกยภาพการตลาดในสวนประสมทางการตลาดเสยกอน ตลอดจนตองพฒนาใหเปนผน�าทางการตลาดดานราคาในสนคาประเภทเดยวกน และตองเพมชองทางการจดจ�าหนายสนคาใหมมากพอทจะรองรบปรมาณการผลตทเพมขน รวมถงการน�าเอากลยทธ ทางดานการสอสารทางการตลาดมาใชใหเกดประโยชน ในดานแรงงานการผลต ควรจดการอบรมถายทอดความรในกระบวนการผลตสนคาไดเพมขน หากตองการพฒนาชองทางการจดจ�าหนายสนคา ดวยระบบพาณชยอเลกทรอนกส ทางกลมแมบานจ�าเปนตองท�าการฝกอบรมเรองของคอมพวเตอรใหกบสมาชกภายในกลม หรอจดหาบคคลทมความรความสามารถในเรองพาณชยอเลกทรอนกสมาเขารวมเปนสมาชกในกลม หรอเปนทปรกษาส�าหรบกลมธรกจชมชน ในการพฒนาระบบพาณชยของกลมธรกจใหประสบผลส�าเรจอยางยงยนถาวรนน องคการบรหารสวนต�าบลเขารปชาง หรอหนวยงานของสวนราชการและองคกรเอกชนทเกยวของตองเขาไปมสวนรวมในการก�าหนดแผนการด�าเนนงานของทางกลมธรกจชมชน



6

กรอบแนวคดในกำรวจย

แผนภำพท 1 กรอบแนวคดการวจย

วธด�ำเนนกำรวจย การวจยครงนผวจยใชระเบยบวจยแบบการวจยและพฒนา R&D เนนกระบวนการวจยการปฏบตการอยางมสวนรวมระหวางคณะผวจย ผเชยวชาญ สมาชกกลมผลตภณฑชมชน เจาหนาทพฒนาชมชนทเกยวของ โดยการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค (Swot Analysis) พรอมดวยการวเคราะหอ�านาจทางการแขงขน Five force model ของกลมผลตภณฑชมชนเพอท�าการสรปและก�าหนดแนวทางในการพฒนาและด�าเนนงานดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต มรายละเอยดดงน 1. ประชำกรและกลมตวอยำง ผใหขอมลและกำรเลอกผใหขอมล - กลมผลตภณฑชมชนทองถน (โอทอป) 16 อ�าเภอ จ�านวน 20 กลม - กลมพฒนาชมชนหรอผแทนจาก 16 อ�าเภอ จ�านวน 16 คน - กลมพฒนาชมชนจงหวด จ�านวน 1-2 คน - กลมผเชยวชาญดานเทคโนโลยสารสนเทศ จ�านวน 5 คน - กลมนกศกษาคณะวทยาการจดการ จ�านวน 24 คน 2. เครองมอใชในกำรวจยเชงปฏบตกำรครงนคอ (1) แบบสมภาษณเพอท�าการสมภาษณกลมผลตภณฑชมชน ในดานสถานการณ ในการด�าเนนงาน ดานการตลาด ดานสารสนเทศ และดานการจดการสนคาและบรการ (2) แบบสอบถามความพรอมและความสามารถในการน�าระบบอนเทอรเนตมาใชในการพฒนาชองทางการจ�าหนายและแบบสอบถามเพอประเมนเวบไซตทพฒนาขน (3) การสนทนากลม ในการปฏบตการวจยอยางมสวนรวมเพอแลกเปลยนความคดเหน ปรกษา สบขอมลเพมเตม เพอพฒนาชองทางการตลาดผานระบบเครอขายอนเทอรเนตระหวางผเชยวชาญดานเทคโนโลยสารสนเทศ ผเกยวของกบกลมผลตภณฑชมชน 16 อ�าเภอ และผวจย 3. กำรเกบรวบรวมขอมล (1) ขอมลทตยภม (Secondary Data) เปนขอมลทมผรวบรวมไวโดยศกษาเอกสารและงานวจยตางๆ ในหองสมดและผานระบบอนเทอรเนต (2) ขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนการรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง ด�าเนนการ โดยกระบวนการวจยปฏบตการอยางมสวนรวมดงน 1) การสมภาษณประธานกลม สมาชกหรอกรรมการกลม เพอศกษาสถานการณและความพรอมดานการตลาด ดานสารสนเทศและดานการจดการสนคาและบรการ 2) จดวทยากรผเชยวชาญและผวจยใหความร และแนวคดดานการตลาดดานการคาผานระบบเครอขายอนเทอรเนต และความพรอมในการพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชนดวยเครอขายอนเทอรเนต

5

กรอบแนวคดในการวจย

แผนภาพท 1 กรอบแนวคดการวจย

วธด าเนนการวจย การวจยครงนผวจยใชระเบยบวจยแบบการวจยและพฒนา R&D เนนกระบวนการวจยการปฏบตการอยางมสวนรวมระหวางคณะผวจย ผ เชยวชาญ สมาชกกลมผลตภณฑชมชน เจาหนาทพฒนาชมชนทเกยวของ โดย การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค (Swot Analysis) พรอมดวยการวเคราะหอ านาจทางการแขงขน Five force model ของกลมผลตภณฑชมชนเพอท าการสรปและก าหนดแนวทางในการพฒนาและด าเนนงานดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต มรายละเอยดดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง ผใหขอมลและการเลอกผใหขอมล - กลมผลตภณฑชมชนทองถน (โอทอป) 16 อ าเภอ จ านวน 20 กลม - กลมพฒนาชมชนหรอผแทนจาก 16 อ าเภอ จ านวน 16 คน - กลมพฒนาชมชนจงหวด จ านวน 1-2 คน - กลมผ เชยวชาญดานเทคโนโลยสารสนเทศ จ านวน 5 คน - กลมนกศกษาคณะวทยาการจดการ จ านวน 24 คน 2. เครองมอใชในการวจยเชงปฏบตการครงนคอ (1) แบบสมภาษณเพอท าการสมภาษณกลมผลตภณฑชมชน ในดานสถานการณ ในการด าเนนงาน ดานการตลาด ดานสารสนเทศ และดานการจดการสนคาและบรการ (2) แบบสอบถามความพรอมและความสามารถในการน าระบบอนเทอรเนตมาใชในการพฒนาชองทางการจ าหนาย และแบบสอบถามเพอประเมนเวบไซตทพฒนาขน (3) การสนทนากลม ในการปฏบตการวจยอยางมสวนรวมเพอแลกเปลยนความคดเหน ปรกษา สบขอมลเพมเตม เพอ

- SWOT

- Five Forces

Model

ศกษาสถานการณและ

ความพรอม

ความสามารถกลม

ผลตภณฑ

พฒนาชองทางการจดจ าหนายดวยระบบเครอขาย Internet

กลมผลตภณฑมเวบไซตเพอจดจ าหนาย

ผลตภณฑดวยการพฒนาและสนบสนนจากโครงการวจย อบรมแนวทางในการ

น าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาใชใน

การพฒนาชองทางการจ าหนายผลตภณฑ

ชมชน


6

4. กำรวเครำะหขอมล การวจยครงน คณะผวจยจดกระท�าขอมลและวเคราะหขอมลดวยสถตพนฐานและเชงคณภาพ เพอตอบวตถประสงคของการวจยดงน (1) ขอมลทตยภมทรวบรวมจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ รวมสงเคราะหกบขอมลโดยการสนทนากลม ท�าการรวบรวมเนอหา จดหมวดหม แยกประเดน และสรปสาระส�าคญ เพอเปนแนวทางประกอบการศกษาวจยและอภปรายผลการวจย (2) ขอมลภาคสนามจากการสมภาษณและสอบถาม ผประกอบการกลมผลตภณฑ และขอมลจากการสนทนากลม เพอทราบสถานการณและความพรอมในการด�าเนนงานดานการตลาดวเคราะหดวยสถตพนฐาน และการวเคราะหเชงเนอหา (Content analysis) (3) วเคราะหเทคนค Swot และ Five force model ท�าการสรปและก�าหนดเปนแนวทางในการพฒนาการด�าเนนงานดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต (4) ขอมลความคดเหนจากผเชยวชาญและนกศกษาผประเมนเวบไซตวเคราะหดวยสถตพนฐานและแปลความ (5) สถตทใชในการวเคราะหขอมล โดยใชคาความถและรอยละเพอวเคราะหสถานการณการด�าเนนการดานการตลาด และใชคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานส�าหรบวเคราะหความพรอมและความสามารถในการน�าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาใชพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑ เปน 5 ระดบ กำรพฒนำและด�ำเนนงำนดวยระบบเครอขำยอนเทอรเนต การศกษาระบบงานเดมโดยการคนควาจากระบบเครอขายอนเทอรเนต วามเวบไซตใดทเกยวของบาง มการจดเกบขอมลผลตภณฑชมชนอยางไร มเจาหนาทดแลเวบไซตหรอไม อยางไร รวมถงรายละเอยดของผลตภณฑชมชน การสงซอ การช�าระเงน ตลอดจน ลกษณะของเวบไซตทมอยเดมของจงหวดพระนครศรอยธยา ศกษาขอจ�ากดและแนวทางการพฒนาเวบไซตของผลตภณฑกลมชมชนโอทอป และจะมวธการพฒนาเวบไซตอยางไรจงจะเหมาะสมกบลกษณะของกลมผลตภณฑชมชนทศกษาครงน โดยการสมภาษณพดคยอยางไมเปนทางการ และการสงเกตในกจกรรมการวจยเชงปฏบตการ การศกษาดงาน การอบรม และการลงพนทภาคสนามไปยงกลมผลตภณฑชมชน การวเคราะหและออกแบบระบบงานใหม โดยอาศยหลกการ UML (Unified Modeling Language) มาใชในการวเคราะหและออกแบบระบบงาน โดยจะแบงออกเปน 3 สวน (ศรวรรณ สรสนวบลย และ เปรมพร เขมาวฆฑ, 2549) (1) Use Case Diagram ของการพฒนาชองทางการจดหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต (2) E-R Entity Relation ของการพฒนาชองทางการจดหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต (3) Sequence Diagram การพฒนาชองทางการจดหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต

ผลกำรวจย จากการวจยปฏบตการอยางมสวนรวมเพอพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชน ดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต ผลการวจยดงน 1. ขอมลสถานการณการด�าเนนงานของกลมผลตภณฑ 1.1 ดานการบรหารการตลาด พบวาการก�าหนดลกคาและแหลงจ�าหนายของกลมผลตภณฑชมชน มการก�าหนดลกคาและแหลงจ�าหนายและใชเปนขอมลพจารณาการผลต 7 กลม รอยละ 36.84 รองลงมา มการก�าหนดแตไมน�ามาใชและไมมการก�าหนดเทากน อยางละ 6 กลม รอยละ 31.58 ดานแหลงจ�าหนายและเครอขายการตลาด สวนใหญมแหลงจ�าหนายและมเครอขายการตลาดหรออนเทอรเนต 9 กลม รอยละ 47.37 มแหลงจ�าหนายแตไมมเครอขาย 6 กลม รอยละ 31.57 และนอยทสดคอแหลงจ�าหนายไมแนนอน 4 กลม รอยละ 21.05 ดานการตดตามขอมลความตองการของลกคาและตลาด สวนใหญมการรวบรวมตดตอขอมลอยางตอเนอง 9 กลม รอยละ 47.36 รองลงมามการรวบรวม ตดตอขอมลบางเปนบางครง 8 กลม รอยละ 42.11 นอยทสด คอไมมการตดตามขอมล 2 กลม รอยละ 10.53 1.2 ดานสารสนเทศ พบวากลมผลตภณฑชมชนทศกษาสวนใหญมการน�าความรเทคโนโลยสมยใหมมาผสมผสานกบภมปญญาเพอปรบปรงการด�าเนนงาน 15 กลม รอยละ 78.95 รองลงมามการแสวงหาความรใหมเพมเตม แตยงไมไดน�ามาปรบปรงการด�าเนนงาน 3 กลม รอยละ 15.79 นอยทสด คอ ไมมการแสวงหาความรใหม 1 กลม รอยละ 5.26 ดานการจดเกบขอมลของกลม โดยสวนใหญมการจดเกบแตไมเปนระบบ 12 กลม รอยละ 63.16 รองลงมามการจดเกบขอมลอยางเปนระบบ มการปรบปรงขอมลใหเปนปจจบน พรอมใชงาน 4 กลม รอยละ 21.05 นอยทสด คอ ไมมการจดเกบขอมล 3 กลม รอยละ 15.79



6

ดานการสอสารประชาสมพนธ สวนใหญคอมการสอสารแตไมสม�าเสมอ หรอไมทวถง 13 กลม รอยละ 68.42 รองลงมามการสอสารขอมลขาวสารของกลมชมชนอยาสม�าเสมอ 6 กลม รอยละ 31.58 1.3 ดานการจดการสนคาหรอบรการ พบวา กลมผลตภณฑชมชนทศกษาสวนใหญมการก�าหนดขนตอนหรอกระบวนการผลตสนคาหรอบรการครบทกประเภท 10 กลม รอยละ 52.63 รองลงมาคอ มการก�าหนดขนตอนหรอกระบวนการผลตสนคาหรอบรการไมครบทกประเภท 6 กลม รอยละ 42.11 นอยทสด คอไมมการก�าหนดขนตอนหรอกระบวนการผลต 1 กลม รอยละ 5.26 ดานการจดการสนคาในสวนของการปฏบตตามขนตอนหรอกระบวนการผลต คอสวนใหญมการปฏบตทกขนตอน 13 กลม รอยละ 68.42 รองลงมาคอ มการปฏบตตามบางขนตอน 6 กลม รอยละ 31.58 ดานการควบคมคณภาพสนคา คอ สวนใหญมการควบคมทกครง 13 กลม รอยละ 68.42 รองลงมาคอ มการควบคมบางครง 5 กลม รอยละ 26.32 มเพยง 1 กลม รอยละ 5.26 ทไมมการควบคมคณภาพสนคา 2. ความพรอมและความสามารถในการน�าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาใชพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา เพอน�าผลการวเคราะหมาพจารณารวมกบการศกษาวเคราะหทางการตลาด รวมทงการท�า Swot และ Five Force Model และใหการสงเสรมตอไป

ควำมพรอมและควำมสำมำรถในกำรน�ำระบบเครอขำยอนเทอรเนตมำใช X S.D. ระดบควำมพรอม

1. ดานปฏบตการ 3.67 .776 มาก

2. ดานเทคนค 2.87 1.055 ปานกลาง

3. ดานการเงน 2.98 .671 ปานกลาง

รวม 3.17 .751 ปำนกลำง

จากตารางพบวา กลมผลตภณฑชมชนทศกษาครงน มความพรอมและความสามารถในการน�าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาใช โดยรวมทกดานในระดบปานกลาง ( X = 3.17, S.D. = .751) โดยมคาดานปฏบตการ อยในระดบมาก สวนดานเทคนค และดานการเงน อยในระดบปานกลาง ซงจากขอคนพบนโครงการวจย ไดน�าไปสงเคราะหรวมกบการวเคราะหทางการตลาด และสรปโดยจดท�าโครงการอบรมและศกษาดงานการน�าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาใชในการพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑใหทกกลม 3. การพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต 1) โดยการสนทนากลมจากการประชมปฏบตการพบ 5 ประเดนดงน 1.1) การตดตอสอสารกบกลมลกคาสวนใหญใชทางโทรศพทและการตดตอในงานออกรานทหนวยงานราชการหรอเอกชนจดขน 1.2) ชองทางการจดจ�าหนายทด�าเนนการอยสวนใหญน�าไปวางจ�าหนายในหนวยงานราชการทจดรานไวรองรบและสนบสนน 1.3) กลมเปาหมายหลกเปนนกทองเทยว เพราะจงหวดพระนครศรอยธยาเปนเมองเกาทมนกทองเทยวเดนทางเขามาตอเนอง 1.4) วธการตดตอกบกลมเปาหมายโดยใชโทรศพทมอถอเปนหลกและมหลายกลมทอยในระหวางท�าเวบไซตของตนเอง แตยงมปญหาดานภาษา ดานการออกแบบ หนาโฮมเพจใหนาสนใจ ตลอดจนกระบวนการการซอขายดวยระบบอนเทอรเนต 1.5) ความตองการโฮมเพจหนารานและรายละเอยด ทกกลมมความตองการโครงการจงไดจดอบรมและศกษาดงาน รวมทงจดท�าเวบไซตใหทกกลมแลว


6

2) ผลการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค พบวา กลมมจดแขงคอมประสบการณมความช�านาญในการผลตสมาชกมความมงมนสรางผลงานรวมกน จดออนคอ กลมไมคอยมความรความเขาใจและไมเหนความจ�าเปนของการท�าการตลาด การผลตสนคาผลตไดชา บางชวงผลตไมทนตามความตองการ โอกาสคอมหนวยงานราชการสนบสนนอยเปนระยะ ท�าใหกลมสามารถอยในตลาดไดนานและสามารถพฒนาตอยอดได สวนอปสรรคคอ ตนทนวตถดบทมราคาสงขนเรอยๆ ควบคมไมได และมผลตภณฑประเภทเดยวกนทท�าจากวสดสงเคราะห และท�าไดรวดเรวกวาผลตภณฑชมชน ซงมผลใหกลมจ�าหนายไดนอยลง การมเวบไซตจงนาจะเพมยอดขายไดดขน 3) ผลการวเคราะหดวยตวแบบพลงการแขงขนทง 5 (Five Force Model) พบวา (1) สภาพการแขงขนของคแขงรายใหมมไมมากนก เพราะเปนผลตภณฑทตองใชฝมอและเวลามาก ก�าไรไมสง กลมทจะเกดใหม หากขาดความตงใจกจะไมสามารถเขามาสตลาดได (2) การแขงขนระหวางธรกจอนในกลมผลตภณฑเดยวกน มคอนขางสง โดยเฉพาะของทระลก เนองจากจงหวดพระนครศรอยธยา เปนเมองทองเทยวมธรกจคนกลางน�าผลตภณฑจากแหลงอนเขามาแขงขนดวย ผลตภณฑของชมชนจงมคแขงหลากหลาย (3) อ�านาจตอรองของผซอ ผบรโภคมกซอผลตภณฑประเภทนครงละไมมากนก จงไมคอยตอรอง และหากมการจ�าหนาย โดยการออกรานในบรเวณเดยวกน ราคาจะใกลเคยงกน ผบรโภคจงไมคอยมอ�านาจตอรอง (4) อปสรรคของผลตภณฑทสามารถทดแทนกนไดมคอนขางสง เนองจากเปนผลตภณฑในกลมเดยวกน แมวาจะเปนของใช ของตกแตง ของทระลก กสามารถใชไดหลายวตถประสงค และยงมผลตภณฑจากแหลงอนอกดวย อปสรรคของสนคาทดแทนกนจงคอนขางสง (5) อ�านาจตอรองของผขายปจจยการผลต มไมมากนกเนองจากผขายปจจยมหลายรายในทองถนและขายแกผผลตในราคาใกลเคยงกน จงไมคอยมการตอรอง ยกเวนกรณทผผลตรายใหญ เชน กลมผลตภณฑเครองใชบนโตะอาหารทผลตขนาดใหญผขายปจจยจะถกตอรองใหลดราคาไดหรอตองน�าปจจยมาสงทแหลงผลตอกดวย สรปไดวาอ�านาจตอรองของผขายปจจยคอนขางต�า การพฒนาระบบเครอขายอนเทอรเนต ทโครงการวจยน พฒนาขนดวยการมสวนรวมของกลมผผลตและผทรงคณวฒดานระบบเครอขายอนเทอรเนต ท�าใหกลมผลตภณฑมความพอใจใหความรวมมอใหขอมลเพอจดท�าเวบไซต ซงทกกลมจะมหวขอรายละเอยดของผลตภณฑทน�าเสนอคลายคลงกน คณะผวจยไดพฒนาระบบ ดวยวธการทดสอบระบบแบบแบลกบอกซ (Blackbox Testing) ซงเปนการทดสอบการท�างานของระบบโดยรวมทงหมดวามกระบวนการท�างานถกตองตามวตถประสงคทก�าหนดไวหรอไม และเปนการทดสอบเพอหาขอผดพลาดทอาจเกดขนกบระบบซงประกอบดวยขอมลดงนคอ สวนการ Login เขาสระบบ ผดแลระบบ การเพมขอมล แกไขและลบผลตภณฑ สวนของหนาเวบไซต การสมครสมาชก การเลอกสนคาใสตะกรา และการแสดงรายงานสวนตาง ๆ และไดน�าไปใหกบสมาชกกลมผลตภณฑ และนกศกษาทดลองใชมผลการประเมนดงน ความพงพอใจดานการตดตอกบผใชระบบอยในระดบมาก ไดคาเฉลยเทากบ 4.28 ผลการวดความพงพอใจดานการประมวลผลของระบบ อยในระดบมากไดคาเฉลยเทากบ 4.34 ความพงพอใจดานผลลพธทไดจากระบบ อยในระดบมากไดคาเฉลยเทากบ 4.30

อภปรำยผล จากการคนพบผลการวจยครงนมประเดนทควรอภปรายดงน 1. ขอมลดานสถานการณดานการตลาด 1.1 สถานการณทางการตลาด ดานบรหารการตลาด พบวา กลมยงมการน�าระบบสารสนเทศมาใชในการบรหารการตลาดนอยเนองจากกลมชมชนเปนกลมผผลตขนาดเลกในทองถน ทผลตสนคาตามภมปญญาทเคยท�ากนมา แมวาจะไดรบการสงเสรมจากภาครฐ แต เนนการผลตมากกวาการตลาดสอดคลองกบการวจยของ บษราภรณ มหทธนชย (2556) ทพบวากลมผผลตสนคาในชมชนต�าบลสะลวง อ�าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม มปญหาการตลาด โดยเฉพาะการพฒนาระบบสารสนเทศ ขาดงบประมาณดานการประชาสมพนธจ�าหนายไดเฉพาะตลาดในทองถนเทานน 1.2 สถานการณดานสารสนเทศ พบวา กลมมการน�าความรเทคโนโลยสมยใหมมาใชเปนสวนใหญ แตมการจดเกบขอมลไมเปนระบบ รวมทงมการสอสารทไมสม�าเสมอ ไมทวถงไมเทาเทยมกน การขาดขอมลทเปนระบบทจะสอสารใหลกคาหรอเครอขายไดรบร รบทราบ หรอการตดตอกนไมสม�าเสมอ จะท�าใหเสยลกคาไปได สอดคลองกบการวจยของ ฐปนท อารยกล (2552) ทพบวาผซอ-ขายรบรขอมลขาวสารไมเทาเทยมกน โดยผขายมกขาดความรทางการตลาดและเทคโนโลย ท�าใหเกดการไดเปรยบเสยเปรยบ ซงเปนขอจ�ากดของระบบเศรษฐกจตลาดเสร



6

1.3 สถานการณการตลาดดานการจดการการสนคาหรอบรการ พบวาสวนใหญกลมผผลตมการก�าหนดขนตอนหรอกระบวนการผลตสนคาครบทกประเภทในกลมซงนบวาเปนฐานทดในการพฒนาระบบการใหบรการการตลาดสมยใหม ซงทกกลมไดพยายามระบบสารสนเทศมาใชและกลมมการปฏบตตามขนตอนทก�าหนดโดยเครงครดตลอดจนมการควบคมการตรวจสอบคณภาพของสนคาอกดวย ซงอาจเปนเพราะกลมทศกษาครงน ผลตมานานกวา 5 ป เปนสวนใหญจงมความช�านาญในการผลต และยงไดรบการสนบสนนสงเสรมใหกลมเขาสมาตรฐานมหนวยงานสนบสนนรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน การออกแบบผลตภณฑ การสรางหบหอ เปนตน สอดคลองกบการวจยของ ขนษฐา พาล (2552) ทพบวา การน�าระบบสารสนเทศส�าหรบขายปลาหมอสบนอนเทอรเนตทพฒนาขนสะดวกตอผใชบรการ เพราะผจ�าหนายมขอมลและจดการ สงสนคาทนตอเวลา มการจดการ การรบจองลวงหนา พรอมขอมลอนเปนประโยชน ท�าใหมขอมลประกอบการตดสนใจ วางแผนการตลาดไดทงปจจบนและอนาคต 2. ความพรอมและความสามารถในการน�าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาใชพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชน จงหวดพระนครศรอยธยา 2.1 ดานการปฏบตการ มความพรอมในระดบมาก ทงนเพราะกลมยอมรบตอการเปลยนแปลงของการท�าธรกจสมยใหมทควรซอขายผานอนเทอรเนต และคดวากลมมความสามารถเพยงพอทจะผลตสนคาไดตามทลกคาตองการ รวมทงมความตองการพฒนาความรเกยวกบระบบซอขายทางอนเทอรเนตสอดคลองกบการศกษาของ รฐพรรตน งามวงศ และคณะ ( 2557) ทพบวา ผประกอบการ OTOP อ�าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา มความสามารถผลตสนคาเพยงพอตอความตองการของลกคา พรอมใหความรวมมอและยอมรบการใชระบบการซอขายบนอนเทอรเนต โดยรวมอยในระดบมาก 2.2 ดานเทคนค มความพรอมและความสามารถในการน�าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาใชในระดบปานกลาง ทงนเพราะกลมมเครองคอมพวเตอรทเชอมตออนเทอรเนตความเรวสงระดบนอย มเครองคอมพวเตอรใชงานอนเทอรเนตไมเพยงพอ สอดคลองกบการศกษาของ จนตะนา วงศภษณะ และคณะ (2550) ทศกษาแนวทางการพฒนาชองทางการจดจ�าหนายผลตภณฑชมชนดวยระบบพาณชยอเลคทรอนกส กรณศกษาผลตภณฑจากเกลดปลา ต�าบลเขารปชาง จงหวดสงขลา ทพบวา กลมควรเพมศกยภาพดานการตลาดโดยเฉพาะการสอสารทางการตลาด ควรจดอบรมถายทอดความรในการพฒนาชองทางการจดจ�าหนายดวย ระบบพาณชยอเลกทรอนกส และกลมควรเขารบการอบรมเรองการใชเครองคอมพวเตอร หรอจดหาบคลากรทมความรความสามารถในดานพาณชยอเลกทรอนกสมารวมในกลมหรอหาทปรกษา เพอใหการด�าเนนงานประสบความส�าเรจอยางยงยน 2.3 ดานการเงน มความพรอมความสามารถทางการเงนในระดบปานกลาง อาจเปนเพราะกลมมขนาดเลก การแสวงหาเงนทนท�าไดยาก และขาดบคลากรทจะชวยตดตอดานการเงนกบแหลงทน ขาดงบประมาณในการจดหาเครองมออปกรณทมราคาสง และเครองคอมพวเตอรของกลมลาสมย ไมสอดคลองกบการศกษาของ รฐพรรตน งามวงศ และคณะ ( 2557) ทพบวากลมผประกอบการ OTOP มความสามารถและความพรอมดานการเงนในระดบมาก เพราะสวนใหญเปนกลมผประกอบการ OTOP ทเขมแขงมาแลวระดบหนง มการคาขายมก�าไรสามารถลงทนในอปกรณทเกยวกบอนเทอรเนตและน�าระบบซอขายผานระบบอนเทอรเนตได 3. การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค เพอน�าไปสแนวทางการพฒนาชองทางการจดจ�าหนายดวยระบบเครอขายอนเทอรเนต พบวา จดแขง คอ ความช�านาญในการผลตสนคา ซงผลตสนคาไดด สวยงามมมาตรฐาน ในขณะท จดออน คอ การบรหารจดการดานการตลาดและความลาชาในการผลตผลตภณฑบางประเภททตองผลตดวยมอและหลายขนตอน โอกาส คอ การไดรบการสนบสนนจากภาครฐ สวน อปสรรค คอ มผลตภณฑทผลตดวยเครองจกรเขามาแขงขนและรวมทงผลตภณฑจากตางจงหวด เนองจากเปนเมองทองเทยว และอาจเปนเพราะการเรมกอตงกลมทมมาจากการชวยเหลอสนบสนนโดยภาครฐ ตลอดมาเชนกน อยางไรกตามหลายกลมมการพฒนากาวหนาไปมากสามารถพงพาตนเองได ชวยเหลอเศรษฐกจของชมชนไดบางแลว สอดคลองกบการศกษาของ จนตะนา วงศภษณะ และคณะ (2550) ทเสนอวาการตดสนใจพฒนาชองทางจ�าหนายผลตภณฑดวยระบบพาณชยอเลกทรอนกสนน ผลตภณฑตองเปนผลตภณฑทนาสนใจมความหลากหลาย มรายละเอยดของสนคาครบถวน ตามความเปนจรงตอบสนองลกคาไดทนทวงทการประชาสมพนธสม�าเสมอและควรมบคลากรดานระบบพาณชยอเลกทรอนกสโดยเฉพาะเพอเตรยมความพรอมในการพฒนากลมของตนไปสตลาดทกวางขน


6

4. การวเคราะหดวยตวแบบการแขงขนทง 5 (Five Force Model) ครงนเหนไดชดวา กลมผลตภณฑชมชนจงหวดพระนครศรอยธยา ไมคอยมปญหากบพลงการแขงขนทง 5 ดาน คอ คแขงรายใหม การแขงขนในกลมผลตภณฑเดยวกน อ�านาจตอรองของผบรโภค อปสรรคของผลตภณฑททดแทนกนไดและอ�านาจตอรองของผขายปจจยการผลต ยงไมพบปญหารนแรง กลมผลตภณฑจงยงสามารถอยในตลาดไปไดเรอยๆ และมโอกาสกาวหนาอกดวยโดยเฉพาะหากมการน�าระบบเครอขายอนเทอรเนตมาสนบสนนการจดจ�าหนายสอดคลองกบการศกษาของ จนตะนา วงศภษณะ และคณะ (2550) บางประเดนคออ�านาจตอรองของผซอต�า อปสรรคของผลตภณฑทดแทนคอนขางสงและการแขงขนในกลมธรกจเดยวกนคอนขางสง นอกนนไมสอดคลองกน อาจเปนเพราะเปนผลตภณฑทมวสดคอการผลตแตกตางกนมาก โดยกลมผลตภณฑทศกษาเปนวตถดบทมาจากธรรมชาตเพยงอยางเดยวเทานนคอเกลดปลา ในขณะทผลตภณฑชมชนทศกษาครงนมวตถดบหลากหลายประเภทกวาหางายกวา 5. การพฒนาระบบเครอขายอนเทอรเนตทโครงการวจยน พฒนาขนดวยการมสวนรวมของกลมผผลตและผทรงคณวฒดานระบบเครอขายอนเตอรเนต ท�าใหกลมผลตภณฑมความพอใจใหความรวมมอใหขอมลเพอจดท�าเวบไซต ซงทกกลมจะมหวขอรายละเอยดของผลตภณฑทน�าเสนอคลายคลงกน เนองจากเปนผลตภณฑประเภทของใช ของตกแตง และของทระลก ทเปนกลมผลตภณฑใชทดแทนกนไดพฒนาระบบ ดวยวธการทดสอบระบบแบบแบลกบอกซ (Blackbox Testing) ซงเปนระบบทมความเหมาะสมกบผลตภณฑชมชนทศกษาครงน เพราะมความสะดวก งายกบการเขาถง โดยมสวนทส�าคญ เชน ลอกอน ผดแลระบบ การเพมขอมลผผลต ขอมลผลตภณฑไดงายมเมนสมครสมาชก การเลอกผลตภณฑ และรายการทสงซอ ผลการประเมนจากการทดลองใชเวบไซตโดยสมาชกกลมผลตภณฑและนกศกษา พบวา ความพงพอใจดานการตดตอกบผใชระบบ ดานการประมวลผลของระบบและดานผลลพธทไดจากระบบ อยในระดบมากทกดาน อาจเปนเพราะการพฒนาเวบไซตมความเหมาะสม สามารถเขาถงงาย ชองทางการตดตอของระบบมความคลองตว รปแบบสวยงาม นาสนใจ สอดคลองการศกษาของ เอกนรนทร สรนทอง (2554) ศกษาเรองโปรแกรมขายสนคามอสองผานเครอขายอนเตอรเนต กรณศกษารานขายเครองคอมพวเตอรและอปกรณสอสาร พบวา กลมตวอยางทดลองใชงานและตอบแบบสอบถามความพงพอใจหลงสนสดทดลองใชงานน�าขอมลทไดมาวเคราะหคาเฉลยผลการศกษาพบวา สมาชกและผใชบรการมความพงพอใจตอการใชบรการในระดบมาก จากผลการวเคราะหเปนรายดาน พบวา ในดานความสวยงามในการออกแบบหนาจอมความพงพอใจอยในระดบมาก ดานความสะดวกในการเรยกขอมลมความพงพอใจอยในระดบมาก ดานความสะดวกและงายตอการใชงานโปรแกรมมความพงพอใจอยในระดบมาก ผดแลเวบไซตมความพงพอใจตอการใชงานในระดบมาก

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจากผลการวจย 1. ดานการตลาดส�าหรบกลมผลตภณฑชมชน ควรรวมตวกนเปนเครอขายผลตภณฑประเภทของใช/ของตกแตง/ของทระลก เพอท�าการตลาดรวมกน เชน มเวบไซตเพยง 1 เวบไซต และน�าผลตภณฑเสนอขายรวมกน จะท�าใหผซอเหนผลตภณฑทหลากหลายในครงเดยวกน รวมทงระบบการช�าระเงน ระบบการสงสนคาควรมศนยกลางรวมกน เพอประหยดคาใชจาย และมความกาวหนาไปดวยกนอยางเขมแขง 2. เนองจากผลการวจยทพบวา กลมชมชนมอปกรณการเขาสอนเทอรเนตความเรวสงในระดบนอยดงนนการรวมเปนศนยกลางแหลงเดยวนาจะมความเปนไปได โดยขอความรวมมอจากสถาบนการศกษาในทองถน ชวยด�าเนนการใหในระยะเรมแรก และกลมฯตองจดบคลากรรองรบ เพราะปจจบนเปนความจ�าเปนทตองมการตลาดแบบเครอขายบนอนเทอรเนตซงเปนทยอมรบอยางกวางขวาง 3. หนวยงานผสนบสนน สงเสรมกลมผลตภณฑชมชน ควรมโครงการ แผนงาน ก�าหนดเปนยทธศาสตรของหนวยงานเพอรวมกนขบเคลอน ระบบเครอขายการซอขายบนอนเทอรเนตของชมชนใหเปนรปธรรมอยางแทจรงและตอเนอง 4. มหาวทยาลยในทองถน ควรจดท�าโครงการวจย และบรการวชาการรวมกบหนวยงานในทองถน ชมชน อยางตอเนองและทวถง เพอเปนการกระตนกลมชมชนใหพฒนาตนเองอยางรอบดานและครบวงจร เพอพฒนาเศรษฐกจของชมชนใหพงพาตนเองไดอยางยงยน



6

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. ควรศกษาเพอพฒนาบคลากรดานการใชระบบเครอขายอนเทอรเนตอยางทวถงทกกลมผลตภณฑ ไมเฉพาะกลมของใช/ของตกแตง/ของทระลกเทานน 2. ควรวจยระดมสมอง เพอสรางระบบนเวศทางธรกจของกลมผลตภณฑชมชน ใหสมาตรฐานหรอใหสามารถใชสงแวดลอมทงภายในและภายนอกธรกจใหเปนประโยชนรวมกนไดอยางยงยน 3. ควรมการวจยเพอตดตามโอกาสทางการตลาดของกลมผลตภณฑชมชน ตามแนวคดและหรอทฤษฎทางการตลาดสมยใหมอยางตอเนอง


ขนษฐา พาล. (2552). ระบบสารสนเทศส�าหรบขายปลาหมอสบนอนเทอรเนต กรณศกษารานชยน�าโชค ตลาดนดสวนจตจกร กรงเทพฯ. คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร, พษณโลก.

จนตะนา วงศวภษณะ และคณะ. (2550). แนวทางการพฒนาชองทางการจดหนายผลตภณฑชมชน (OTOP) ดวยงานพาณชย อเลคทรอนกส กรณศกษาผลตภณฑจากเกลดปลา กลมแมบานเกษตรเขารปชาง (บานบางดอน) ต�าบลเขารปชาง อ�าเภอเมองสงขลา จงหวดสงขลา. คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสงขลา, สงขลา.

บษราภรณ มหทธนชย. (2556). การพฒนาระบบสารสนเทศเพอสงเสรมผลตภณฑ OTOP ของต�าบลสะลวง อ�าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม. คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเชยงใหม,เชยงใหม.

รฐพรรตน งามวงศ กฤษณพล เกดทองค�า และ ฉตรชย อนทสงข. (2557). การศกษาความเปนไปไดในการน�าระบบพาณชยอเลกทรอนกสมาใชกบผลตภณฑ OTOP ในอ�าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา. คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน, นครราชสมา.

ศรวรรณ สรสนวบลย และ เปรมพร เขมาวฆฑ. (2549). ระบบชวยสรางเวบอเลกทรอนกส. คณะเทคโนโลยสารสนเทศ สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, กรงเทพฯ.

ส�านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต, ม.ป.ป. การด�าเนนการผานระบบเครอขายอนเทอรเนต. (22 พฤศจกายน 2558) สบคนจาก http://www.nstda.or.th/index.php.

ส�านกงานสถตแหงชาต. (2554). รายงานผลส�าคญส�ารวจสถานภาพการพาณชยเลกทรอนกสของประเทศไทย. (23 พฤศจกายน 2558) สบคนจาก http://service.nso.go.th/nso/ewb/survey/html/.

การเปดรบและทศนคตของผรบสาร : กรณศกษาเนอหาทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง ภาพตวแทนในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada)Exposure and Reader Attitude : The Case Study of Content of Sexual, Language, Violence and Representative on Chat Fiction of Joylada

อษำ วรทนและ พรพรรณ ประจกษเนตรUsa Woratun and Pornpun Prajaknate

7


7

7การเปดรบและทศนคตของผรบสาร : กรณศกษาเนอหาทางดานเพศ ภาษา

ความรนแรง ภาพตวแทนในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada)Exposure and Reader Attitude : The Case Study of Content of Sexual, Language, Violence

and Representative on Chat Fiction of Joylada

อษำ วรทน1และ พรพรรณ ประจกษเนตร2

Usa Woratun and Pornpun Prajaknate

บทคดยอ งานวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาปรมาณของเนอหาในดานเพศ การใชภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน ทปรากฏในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) รวมถงศกษาความสมพนธระหวางการเปดรบ และทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทใชวธการวจยเชงปรมาณโดยแบงงานวจยเปน 2 สวน ไดแก 1) การวเคราะหเนอหาเชงปรมาณ โดยเลอกจากนยายแชตทแตงจบแลวและไดรบความนยมสงสดในหมวดหมนยายทง 11 หมวดหม และ 2) การเกบแบบสอบถามเพอศกษาการเปดรบ และทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ผลการวเคราะหเนอหา พบวา มการใชภาษาทไมเหมาะสมมปรมาณมากทสด อนดบสอง ไดแก การใชความรนแรงทไมเหมาะสม อนดบสามไดแก เรองทางเพศทไมเหมาะสม และอนดบสดทาย ไดแก การใชภาพตวแทนในลกษณะทมอคตหรอการเลอกปฏบต และผลส�ารวจเชงปรมาณพบวา ผอานสวนใหญเปดรบนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ในชวงเวลา 19.01 - 22.00 น. ความถในการอานคอทกวน ใชเวลาอาน 30 นาท - 59 นาท และพบการใชภาษาทไมเหมาะสมมากทสด โดยมทศนคตไมแนใจตอเนอหาดานเพศและภาษา และไมยอมรบเนอหาทมการใชความรนแรงทไมเหมาะสมและการมอคตหรอการเลอกปฏบตตอภาพตวแทน นอกจากนยงพบวา เมอผอานเปดรบเนอหานยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทปรากฏการใชภาษาทไมเหมาะสมมาก จะยงเสรมสรางทศนคตในการยอมรบการใชภาษาทไมเหมาะสมมากขนค�ำส�ำคญ : ความรนแรง; วเคราะหเนอหา; นยายแชตจอยลดา

Abstract The objectives of this study were to analyze the content of sexuality, language, violence, and representation on chat fictions of Joylada, and examine the exposure and the readers’ attitude toward the content on chat fictions of Joylada by quantitative methods research. The first part of the study was the quantitative content analysis by choosing the most popular fiction of all time from 11 genres. The second part was the questionnaire that distributed to 400 readers of the Joylada’s chat fictions. The results of the content analysis demonstrated that the most frequency found on Joylada’s chat 1 บทความนเปนสวนหนงของการคนควาอสระเรอง “การวเคราะหเนอหาทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง ภาพตวแทน และการเปดรบและทศนคตทมตอนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada)” หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร 25612คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร อาคารมาลย หวะนนท ชน 8 เลขท 118 หม 3 ถ.เสรไทย แขวงคลองจน เขตบางกะป กรงเทพฯ 10240 โทรฯ : 085-912-2127 E-mail : [email protected]

81Exposure and Reader Attitude : The Case Study of Content of Sexual, Language, Violence and Representative on Chat Fiction of Joylada

การเปดรบและทศนคตของผรบสาร : กรณศกษาเนอหาทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง ภาพตวแทนในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada)

7

fictions was inappropriate language, violent-related content, sexuality and representation. The results of the survey showed that most readers read chat fiction during 19.01 - 22.00. The frequency of reading was daily. The period of reading range was 30 minutes - 59 minutes, and the most violent content was the use of inappropriate language. The readers had a neutral attitude toward sex and language but had a negative attitude toward violence and representation. Furthermore, the finding found that the more the people read inappropriate language fiction, the more they opened up and accepted the use of inappropriate language content.Keywords : Sexuality; Language; Violence; Representation; Chat Fictions

บทน�ำ จากงานวจยเรอง“การสรางและการวจารณวรรณกรรมบนพนทอนเทอรเนต” ของ สชาต ทองสมา อรพนท ค�าสอน และ จกรนาท นาคทอง (2552 : 161) ทพบวางานวรรณกรรมอนเทอรเนตมกไมมการกลนกรองเนอหา มการรบและสรางสรรคอยางฉาบฉวยคอนขางมาก นกเขยนยงขาดส�านกทางสงคมทจะแสดงความรบผดชอบงานเขยน มงานเขยนเปนจ�านวนมากทสอดแทรกฉากอโรตก การใชภาษาวบตหรอการสรางค�าใหม ทเกดจากความไมรการใชภาษาของนกเขยน เพอสงเสรมใหนยายไดรบความสนใจ ซงนยายทมเนอหาเหลานจงมกจะตดอนดบนยายทมจ�านวนคนอานสงสดในเวบไซตจงเปนทมาของการศกษาปรมาณของเนอหาในดานเพศ ภาษา ความรนแรง ภาพตวแทน ทปรากฏในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ซงเปนนยายทบคคลหนงเปนไดทงผสงสารและผรบสาร ไมมขอจ�ากดในการน�าเสนอ เนองจากไมมกองบรรณาธการผวจยจงศกษาการเปดรบและทศนคตของผอานทไดรบจากการอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) รวมดวย เนองจากเปนแอปฯ ทก�าลงไดรบความนยมในปจจบนโดยมผเขาใชงานแอปฯ ประมาณ 250,000 คนตอวนโดยหลงจากเปดตว 3 เดอน มนยายทงหมด 190,000 เรอง รวม 1,100,000 ตอน และมนกเขยนกวา 100,000 คน (กองบรรณาธการ วอยซทว, 2560)

สมมตฐำนกำรวจย 1. ผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทลกษณะประชากรแตกตางกน มทศนคตตอเนอหาความรนแรงดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทนแตกตางกน 2. การเปดรบสาร มความสมพนธกบทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada)

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอศกษาปรมาณของเนอหาในดานเพศ การใชภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน ทปรากฏในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) 2. เพอศกษาเปรยบเทยบความแตกตางของลกษณะประชากรตอทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ในดานเพศ การใชภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน 3. เพอศกษาความสมพนธระหวางการเปดรบและทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ตอนยายทมเนอหาดานเพศ การใชภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน

กำรทบทวนวรรณกรรม ทฤษฎกำรปลกฝง (Cultivation Theory) นภวรรณ ตนตเวชกล (2543 : 36-55) กลาววาแนวคดนใหความสนใจศกษาเกยวกบสงแวดลอมทอยรอบตวบคคลโดยแบงโลกทอยแวดลอมตวบคคลออกเปน 2 แบบคอโลกทเปนความจรง (RealWorld) กบโลกทผานสอ (Mass Mediated World) โดยคดวาคนทวไปจะยดถอเอาโลกแบบใดเปนความจรง (Reality) ของพวกเขา นอกจากนคณสมบตส�าคญทสอสามารถสงผาน


7

มายงผรบสารไดงายๆ คอ อยใกลเขาใจงาย เพราะโลกแหงความจรงนนอยหางไกลซบซอนและยากทจะเขาถง แตในโลกของสอนนใกลตวและเขาใจงายมากกวา โดยการศกษาเกยวกบกระบวนการและผลจากการวเคราะหการปลกฝงการวเคราะหการปลกฝงเปนการศกษาทเนนประจกษนยมทค�านงถงอทธพลสอตอวฒนธรรมโดยการปลกฝงมจ�านวน 4 ขนตอน ดงน (West & Turner, 2010 : 58) ขนตอนท 1 การวเคราะหระบบสารคอการวเคราะหเนอหารายการโทรทศนเพอดวามภาพลกษณประเดนคานยมโดยสารจะท�าหนาทบงบอกวฒนธรรมแบงไดเปน 4 มต ไดแก สงทปรากฏ (Existence) การจดล�าดบความส�าคญ (Priority) การวเคราะหคณคา (Value) และการวเคราะหความสมพนธ (Relationship) ขนตอนท 2 การก�าหนดค�าถามเกยวกบความเปนจรงในสงคมตามมมมองของผรบสารซงเกยวของกบการพฒนาค�าถามทเกยวกบความเขาใจของประชาชนตอการใชชวตประจ�าวนของตนเอง ขนตอนท 3 การส�ารวจผรบสารแบงการส�ารวจเปน 2 มต ไดแก พฤตกรรมการดโทรทศนและทศนะของผดทมตอชวตและโลก ขนตอนท 4 การเปรยบเทยบความเปนจรงทางสงคมของกลมผดโทรทศนอยางนอยและอยางมากเพอใหทราบถง การรบรตอสงแวดลอมทางสงคมของทงสองกลมแตกตางกนหรอไม จากการศกษาเกยวกบกระบวนการปลกฝงสรปไดวากระบวนการปลกฝงแบงเปน 2 แบบคอวธหลก (Mainstreaming) และสรางความสอดคลอง (Resonance) โดยสามารถอธบายได ดงน 1. วธหลก (Mainstreaming) คอการสรางกระแสวฒนธรรมความคดในทศทางหนงทโดดเดนจนกลายเปนกระแสหลกกลมนมกจะเชอวาโลกอนตรายกวาความเปนจรงทเกดขน 2. สรางความสอดคลอง (Resonance) คอการสรางความสอดคลองระหวางสงทปรากฏในโทรทศนกบในชวตจรงในการสรางความสอดคลองและขยายการปลกฝงความเปนจรงในสงคมทถกปลกฝงในผดโทรทศนอาจสอดคลองกบความเปนจรงแตอาจจะเพมกระบวนการสรางการเปนคนมองโลกในแงดตอความเปนจรงทเกดขนในสงคม แนวคดเกยวกบควำมรนแรงดำนเพศ ภำษำ ควำมรนแรง และภำพตวแทน (SLVR) ปจจบนการน�าเสนอเรองราวของสอตางๆ มกจะมกลยทธทหลากหลายในการน�าเสนอเนอหาทสามารถดงดดความสนใจของผรบสาร โครงการศกษาและเฝาระวงสอเพอสขภาวะของสงคม (Media Monitor) (โครงการศกษาและเฝาระวงสอ เพอสขภาวะของสงคม, 2552) จงไดมการศกษาเกยวกบการน�าเสนอเนอหาของละครโทรทศน ในประเดน SLVR คอ เพศ (Sex) ภาษา (Language) ความรนแรง (Violence) และการใชภาพตวแทน (Representation) โดยรายละเอยดของทง 4 ประเดน มดงน เพศ (Sex) หมายถง การแสดงภาพลามกอนาจาร การแสดงออกทางเรองเพศทไมเหมาะสม เชน การดถกเหยยดหยามในเรองทางเพศ หรอการแสดงใหเหนวาการหมกมนในเรองทางเพศคอเรองปกต ภำษำ (Language) หมายถง การใชภาษาทไมเหมาะสม เชน การใชค�าหยาบคาย การใชภาษาสอเสยด หรอการใชภาษาทสอถงความอาฆาต ขมข รนแรง เปนการสอสารทอาจท�าใหเหนวาการกระท�าเหลานเปนเรองปกต และยงรวมถงการใชภาษาทผดไวยากรณและความหมาย ซงจะพจารณาถงการเปลยนแปลงทางภาษาตามวฏจกรของโลก และความเหมาะสมรวมดวย ควำมรนแรง (Violence) หมายถง การใชก�าลงในการท�ารายรางกาย จตใจของตนเองและผอน ความรนแรงทางเพศ ความรนแรงตอวตถสงของ กำรใชภำพตวแทน (Representation) หมายถง การใชภาพบคคลทสอถงการไมใหเกยรต เชน ภาพตวแทนเชอชาต ศาสนา คนพการ เพศ อาชพ และชนชน หรอภาพตวแทนสตวทสามารถกอใหเกดความเขาใจผด หรอเปนการลอเลยนเพอความตลกขบขน ซงผวจยไดน�าเอารายละเอยดของทง 4 ประเดนนมาใชเปนเกณฑในการวดระดบความเหมาะสมของเนอหานยายแชต



7

ในแอปพลเคชนจอยลดา อกทงไดศกษาตารางของมลนธสอมวลชนศกษา (มลนธสอมวลชนศกษา, 2558) ทประยกตมาตรวดจาก Sexuality Scale ของ Silverman (1979) มาสรางระดบการวดคาความเขมขนของความรนแรงของสอไว ดงน

5

ความรนแรง (Violence) หมายถง การใชก าลงในการท ารายรางกาย จตใจของตนเองและผ อน ความรนแรงทางเพศ ความรนแรงตอวตถสงของ

การใชภาพตวแทน (Representation) หมายถง การใชภาพบคคลทสอถงการไมใหเก ยรต เชน ภาพตวแทนเชอชาต ศาสนา คนพการ เพศ อาชพ และชนชน หรอภาพตวแทนสตวทสามารถกอใหเกดความเขาใจผด หรอเปนการลอเลยนเพอความตลกขบขน

ซงผวจยไดน าเอารายละเอยดของทง 4 ประเดนนมาใชเปนเกณฑในการวดระดบความเหมาะสมของเนอหานยายแ ชทในแอปพลเคชนจอยลดา อกทงไดศกษาตารางของมลนธสอมวลชนศกษา (มลนธสอมวลชนศกษา , 2558) ทประยกตมาตรวดจาก Sexuality Scale ของ Silverman (1979) มาสรางระดบการวดคาความเขมขนของความรนแรงของสอไว ดงน

ตารางท 1 มาตรวดความรนแรงดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน นยาม รหส ค าอธบาย

เพศ (Sex)

S1 การยวยวนทางเพศ (Flirting) เชน การสงสายตา เลยรมฝปาก ลบไลเรอนรางของตนเอง เพอดงดดความสนใจทางเพศจากอกฝาย

S2 การใชวสดอปกรณ ทสามารถตความถงเรองเพศได เชน ถงยาง กลวย ไอศกรม S3 ฉากเปลองผา / อาบนา S4 การจบ (นบเฉพาะจบปาก) S5 การสมผสเพอเลาโลม เราอารมณ

S6

การมเพศสมพนธ แบงเปน S 6.1 เพศสมพนธโดยนย / โดยออม หมายถงฉากทสอใหเหนวามการมเพศสมพนธหรอสอใหเหนวามการมเพศสมพนธเกดขนแลวแตไมไดแสดงพฤตกรรมใหเหนโดยตรง เชนฉากชายหญงนงผาเชดตวนอนรวมเตยงเดยวกน S 6.2 เพศสมพนธโดยตรง หมายถงฉากทแสดงใหมเพศสมพนธของนกแสดง / ตวละครซงอาจเผยหรอไมเผยใหเหนเรอนรางของนกแสดงไดแตเปนการสอใหเหนวานกแสดงกาลงมเพศสมพนธ เชนฉากกอดจบของนกแสดงชายหญงใตผาหม เปนตน (อาจปรากฏใหเหนในภาพยนตรตางประเทศหรอละครบางเรอง) Silverman แบงพฤตกรรมทางเพศเปน 3 ระดบ คอ 1) Simple Contact หมายถง พฤตกรรมการจบมอถอแขนการกอดสมผสทวๆไป 2) Intimate Contact 3) Sexual Intercourse

ภาษา (Language) L1

ภาษาสอไปในทางเพศ เชน ภาษาลามก หยาบโลน สปดน อตร ซงเปนทนารงเกยจในเรองเพศและเพศสมพนธ

L2 ภาษาหยาบคาย ซงจะพจารณาจากบรบท เชน คาหยาบคาย คาดาทอ สบถ กาวราว แชงดา วาจาชว ขาดความสภาพ

6

ความรนแรง (Violence)

V1 ความรนแรงตอรางกาย คอ การใชกาลงกาย หรออปกรณใดๆ ทสงผลใหตนเองและผอนไดรบความบาดเจบทางรางกายหรอเสยชวต

V2 ความรนแรงตอจตใจ คอ การกระทาใดๆกตาม ทสงผลใหผอนเสยใจ เชน การเพกเฉย ทอดทง ดหมน ดถก ตาหน ดดา หรอขมข เปนตน

V3 ความรนแรงตอวตถสงของ คอ การทาลายวตถเพอระบายความโกรธ หรอความแคน

V4 ความรนแรงทางเพศ คอ การคกคามหรอการลวงละเมดทางเพศ หมายถงการกระทาใดๆกตามทใชผถกกระทาเปนเครองมอตอบสนองความตองการทางเพศของผกระทา ดวยการใชกาลงบงคบ ขมข หลอกลอ ชกชวนใหสงตอบแทน หรอการตกลงยนยอมรวมกน

V5 ความรนแรงตอสตว คอ พฤตกรรมกลนแกลง ทาราย หรอการทารณกรรม นยาม รหส ค าอธบาย

การเลอกปฏบตหรอการแสดงอคตผานภาพตวแทน(Representative)

R1 ชนชน (Class) เชน อาชพ ฐานะ สถานภาพทางสงคม การศกษา เปนตน R2 เชอชาตและชาตพนธ (Race&Ethnic) เชน เอเชย นโกร คนลาวเปนตน

R3 เพศ (Sex) หมายถง เพศทงในดานเพศสรระ เพศวถ และเพศสภาพ คอการทาใหเพศใดเพศหนงเปนวตถทางเพศ

R4 อาย (Age) เชน เดก คนแก คนรนเกา เปนตน R5 คนพการ (Disabled) เชน ตาบอด ตาเหล หหนวก คนแคระ เปนตน R6 รปรางหนาตา (Appearance) เชน ดา สง เตย อวน ขเหร เปนตน

งานวจยทเกยวของ Diekman, McDonald and Gardner (2000) ไดศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางการอาน

นยายรกโรแมนตกกบพฤตกรรมการมเพศสมพนธแบบปลอดภย โดยแบงการศกษาออกเปน 2 สวน ดงน สวนทหนง ความสมพนธกนระหวางปรมาณการอานนยายรกโรแมนตกกบทศนคตการม

เพศสมพนธอยางปลอดภย พบวา ผ ทอานนยายรกโรแมนตกมากจะมทศนคตดานลบตอการใชถงยาง และมแนวโนมทจะไมใชถงยางในอนาคตสวนทสอง ความสมพนธกนระหวางผ ทเลอกอานน ยายทมเนอหาเรองเพศสมพนธกบทศนคตการมเพศสมพนธอยางปลอดภย พบวา คนทอานนยายประเภทนจะทราบถงขนตอนการมเพศสมพนธอยางปลอดภย และมทศนคตเชงบวก รวมถงมแนวโนมทจะใชถงยางในอนาคต

ศนยวจยมหาวทยาลยกรงเทพ (กรงเทพโพลล ) (2557) ไดศกษาเกยวกบภาษาไทยบนสอสงคมออนไลนของคนรนใหม โดยแบงการศกษาออกเปน 3 สวน ดงน สวนทหนง ผ ทมอทธพลตอการใชภาษาไทย จากผลการส ารวจ พบวา ดาราและนกรองเปนผ ทมอทธพลตอการใชภาษาไทยมากทสด รองลงมาคอสอมวลชน สวนทสอง การใชภาษา ไทยแบบผดๆ ซงจะเหนไดมากทสดจากการคยไลน (Line) และการเขยนแสดงความคดเหนผานเฟซบก (Facebook) รองลงมาคอเหนจากการพดคยตามๆ กนในหมเพอน และใหเหตผลในการใชภาษาไทยแบบผดๆ วาใชตามๆ กนจะไดเกาะกระแสมากทสด รองลงมาคอ

ตำรำงท 1 มาตรวดความรนแรงดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน


7

งำนวจยทเกยวของ Diekman, McDonald and Gardner (2000) ไดศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางการอานนยายรกโรแมนตกกบพฤตกรรมการมเพศสมพนธแบบปลอดภย โดยแบงการศกษาออกเปน 2 สวน ดงน สวนทหนง ความสมพนธกนระหวางปรมาณการอานนยายรกโรแมนตกกบทศนคตการมเพศสมพนธอยางปลอดภย พบวา ผทอานนยายรกโรแมนตกมากจะมทศนคตดานลบตอการใชถงยาง และมแนวโนมทจะไมใชถงยางในอนาคตสวนทสอง ความสมพนธกนระหวางผทเลอกอานนยายทมเนอหาเรองเพศสมพนธกบทศนคตการมเพศสมพนธอยางปลอดภย พบวา คนทอานนยายประเภทนจะทราบถงขนตอนการมเพศสมพนธอยางปลอดภย และมทศนคตเชงบวก รวมถงมแนวโนมทจะใชถงยางในอนาคต ศนยวจย มหาวทยาลยกรงเทพ (กรงเทพโพลล) (2557) ไดศกษาเกยวกบภาษาไทยบนสอสงคมออนไลนของคนรนใหม โดยแบงการศกษาออกเปน 3 สวน ดงน สวนทหนง ผทมอทธพลตอการใชภาษาไทย จากผลการส�ารวจ พบวา ดาราและนกรองเปนผทมอทธพลตอการใชภาษาไทยมากทสด รองลงมาคอสอมวลชน สวนทสอง การใชภาษาไทยแบบผดๆ ซงจะเหนไดมากทสดจากการคยไลน (Line) และการเขยนแสดงความคดเหนผานเฟซบก (Facebook) รองลงมาคอเหนจากการพดคยตามๆ กนในหมเพอน และใหเหตผลในการใชภาษาไทยแบบผดๆ วาใชตามๆ กนจะไดเกาะกระแสมากทสด รองลงมาคอเพราะสะกดงาย สน และรวดเรว สวนทสาม ความรสกทมตอการใชภาษาไทยแบบผดๆ และการใชค�าหยาบจากสอตางๆ พบวาสวนใหญยอมรบไดแตบางครงกมากเกนไป รองลงมาคอรบได ไมไดรสกอะไรกบการใชภาษาไทยแบบผดๆ และการใชค�าหยาบของสอ ศรญญา อชดะ (2555) ไดศกษาเกยวกบพฤตกรรมความรนแรงของนกเรยนวยรน พบวา สอมความสมพนธกบพฤตกรรมความรนแรงของนกเรยน โดยนกเรยนวยรนทชอบตดตามขาวสารเกยวกบนกเรยนนกศกษายกพวกตกน ทงจากสอโทรทศนและคลปวดโอทสงตอกนมาในอนเทอรเนต สงผลใหนกเรยนมทศคตดานความรนเปนเรองปกตธรรมดา ไมใชเรองทผด และในสวนของนกเรยนวยรนทชอบเลนเกมออนไลนทมเนอหาความรนแรง จะสงผลใหนกเรยนซมซบพฤตกรรมความรนแรงนนมา เชน โมโหงาย หงดหงด เอาแตใจ และจะแสดงพฤตกรรมความรนแรงกบเพอนนกเรยนทออนแอกวา ธาน ชนคา (2555) ไดศกษาเกยวกบอตลกษณของเกยในสอภาพยนตรไทย พบวา ภาพยนตรไดน�าวถชวตและวฒนธรรมของเกยในสงคมเขามาเปนเนอเรอง หรอใชเปนแนวทางในการสรางวถชวตของเกยในภาพยนตรไทย ซงเนอหาภาพยนตรทมลกษณะเกยวกบเกยสวนใหญจะเนนไปทความตลก เฮฮา หรอความโศกเศราของชวตเกย และมการใชค�ารนแรงหรอหยาบคายคอนขางมาก หรอการเปนคนอารมณแปรปรวนไมปกต ซงผเขยนบทหรอผก�ากบตองการสรางมาในเชงการตลาดมากกวาเสนอความเปนตวตนทแทจรงของเกย การสรางตวละครเกยจงตองสรางใหแตกตางจากคนทวไปเพอใหผรบชมไดรบความสนกสนานมากกวาเขามารบรวถชวตเกยทแทจรง ซงเกยในสงคมกบเกยในภาพยนตรไทยนนมวถชวตประจ�าวนและอตลกษณเหมอนกน แตจะน�าไปใชในเวลาและสถานทตางกน โดยขนอยกบกาลเทศะ ณฐธดา แขวงสวสด (2560) ไดวเคราะหเนอหาทางดานเพศ การใชภาษา ความรนแรง ภาพตวแทน และการเปดรบ และทศนคตทมตอการถายทอดสดเฟซบก โดยศกษาการถายทอดสดบนเฟซบก 930 คลป พบวา เนอหาทพบมากสดคอดานเพศ รอยละ 59.84 พบการแสดงออกดานการแตงกายไมเหมาะสมมากทสด เชน การแตงตวโป วาบหวว นงนอยหมนอย รองลงมาคอการใชภาษา 30.13 พบการใชภาษาหยาบคาย ค�าสบถ ค�าไมสภาพ ค�ากาวราว ภาษาในระดบเปนกนเอง และค�าศพททเปนภาษาเขยนทก�าลงนยมในออนไลน ทถกน�ามาพดในการถายทอดสดอยบอยครง อนดบสามคอดานความรนแรง รอยละ 6.35 พบการใชความรนแรงตอรางกาย เชน ท�ารายรางกาย การตอส ใชก�าลงมากทสด และสดทายคอดานภาพตวแทน รอยละ 3.65 พบเนอหาทมอคตและเลอกปฏบตในเรองรปรางหนา เชน สง ขาว ด�า ขรวขเหร มากทสด สวนความสมพนธระหวางการเปดรบกบทศนคตของผชมพบวา การเปดรบการถายทอดสดบนเฟซบกมความสมพนธกนกบทศนคตในดานภาษาและความรนแรง แตการเปดรบการถายทอดสดบนเฟซบกไมสมพนธกบทศนคตในดานเพศและภาพตวแทน จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ผวจยพบวา พฤตกรรม คานยม ความเคยชนของคนในสงคม มกจะถกหลอหลอมจากสอทไดรบผวจยจงน�าสงทสอสามารถปลกฝงใหแกคนในสงคม 4 ดาน มาเปนกรอบในการหาปรมาณของเนอหาความรนแรงทปรากฏอยในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) คอ ดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน รวมถงพฤตกรรมการเปดรบของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทสงผลตอทศนคตของผอานในดานเพศ การใชภาษา ความรนแรงและภาพตวแทน



7

กรอบแนวคดในกำรวจย

แผนภำพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

วธกำรวจย ผวจยไดใชวธการ 2 แบบดวยกน คอ วธวจยเชงปรมาณ การวเคราะหเนอหา (Content Analysis) เปนวธหลก โดยวเคราะหเนอหาทปรากฏอยในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) คนหาลกษณะความรนแรงทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน เพอน�ามาวเคราะหและสรปผล และสรางเปนแนวค�าถามส�าหรบการวจยเชงส�ารวจ (Survey Research) ซงใชแบบสอบถาม (Questionnaire) เพอคนหาขอมลเกยวกบการเปดรบและทศนคตของผรบสาร โดยน�ามาประกอบกบการวเคราะหเนอหา เพอใหไดมมมองทครอบคลมทกดาน ซงผวจยจะกลาวถงรายละเอยดของการวจยในแตละสวน ดงน

กำรวเครำะหเนอหำ (Content Analysis) เปนเครองมอทผวจยใชศกษาเนอหาความรนแรงทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทนทปรากฏอยในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) โดยเลอกตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) จากนยายแชตทแตงจบแลวและไดรบการจดอนดบวาเปนนยายแชตทไดรบความนยมสงสดของหมวดหมนยายทง 11 หมวดหมซงจะเปนเรองทม ผอานอานมากทสด และอาจจะสงผลตอผอานในการปลกฝงจากเนอหาทมความรนแรงทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทนโดยผวจยจะใชตารางบนทก หรอ Coding Sheet ทประยกตมาจากตารางมาตรวดของมลนธสอมวลชนศกษา มาบนทกลกษณะความรนแรงทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน ทปรากฏอยในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ผวจยไดท�าการเกบรวบรวมขอมล โดยน�าผลจากการบนทกทไดจากผวจยรวม 2 คน และการบนทกของผวจยเอง รวมทงสน 3 คน มาท�าการทดสอบหาคาความนาเชอถอ ดวยสตร Holsti (1969) ไดคา 0.85 ซงมากกวา 0.75 จงถอไดวาเครองมอทใชในการเกบขอมลนนสามารเชอถอได

8

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ผวจยพบวา พฤตกรรม คานยม ความเคยชนของคนในสงคม มกจะถกหลอหลอมจากสอทไดรบผวจยจงน าเอาสงทสอสามารถปลกฝงใหแกคนในสงคม 4 ดาน มาเปนกรอบในการหาปรมาณของเนอหาความรนแรงทปรากฏอยในนยายแชทแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) คอ ดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน รวมถงพฤตกรรมการเปดรบของผอานนยายแชทแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทสงผลตอทศนคตของผอานในดานเพศ การใชภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน

กรอบแนวคดในการวจย

แผนภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

วธการวจย

ผรบสาร (Receiver)ผสงสาร (Sender)

คณลกษณะ เนอหา

เรองทางเพศ (S-Sex)

การใชภาษา (L-Language)

เรองความรนแรง (V-Violence)

การเปดรบเนอหานยายแชตในแอปฯจอยลดา (Joylada) - หมวดหมทอาน - วตถประสงคทอาน - ระยะเวลาทอาน - ความถทอาน

ลกษณะประชากร - อาย - การศกษา - อาชพ

หมวดหม

นยายแชตในแอปฯ จอยลดา

(Joylada)

เรองภาพตวแทน (R-Representation)

ทศนคตทมตอเนอหานยายแชตแอปฯ จอยลดา (Joylada) - ภาพรวม - ดานเพศ - ดานการใชภาษา - ดานความรนแรง - ดานภาพตวแทน


7

กำรวจยเชงปรมำณ (Quantitative Research) ผวจยตองการมงหาขอเทจจรงและขอสรปเชงปรมาณ เกยวกบการเปดรบและทศนคตของผอานทมตอนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) โดยใชแบบสอบถามทแบงออกเปน 3 สวน ไดแก 1) แบบสอบถามเกยวกบลกษณะประชากรศาสตรของกลมตวอยาง ไดแก อาย ระดบการศกษาและอาชพ 2) แบบสอบถามเกยวกบการเปดรบนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ไดแก หมวดหมนยายแชตทเลอกอานมากทสด วตถประสงคในการอาน ชวงเวลาในการอาน ความบอยครงในการอาน และระยะเวลาทใชในการอาน 3) แบบสอบถามเกยวกบทศนคตทมตอนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ในดานภาพรวมตอเนอหาความรนแรงทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน ทไมเหมาะสมในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) และไดน�าไปทดลองใชกบผตอบแบบสอบถามทไมใชกลมตวอยางจรง จ�านวน 40 คนเพอวเคราะหมาหาความเชอมนในโปรแกรมทางสถต โดยใชสถตสมประสทธครอนบราคแอลฟา (Nually, 1998) ซงภาพรวมคาความนาเชอมนจะตองไดไมนอยกวา 0.70 และผลการตรวจสอบความนาเชอถอของแบบสอบถาม ไดคาสมประสทธครอนบราคแอลฟา เทากบ 0.814 สวนประชากรทน�ามาวเคราะห ผวจยไมทราบสดสวนของประชากรทมประสบการณในการอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทแนชด จงใชสตรของ Cochran (1977) ในกรณทไมทราบสดสวนของประชากร p= 0.5 ดงนจากสตร n = Z2/4e2

เมอ n = ขนาดของกลมตวอยางทค�านวณได p = สดสวนของลกษณะทสนใจในประชากร e = คาความคลาดเคลอนทจะยอมรบไดของการสมตวอยาง Z = คา z ทระดบความเชอมน 95% หรอระดบนยส�าคญ 0.05, Z = 1.96 ดงนน n = (1.96)2 / 4(0.05)2 = 384.16

จ�านวนกลมตวอยางทค�านวณไดจากสตรของคอแครนคอ 384 ชด ผวจยไดเพมกลมตวอยางไปรอยละ 4 เพอปองกนการคลาดเคลอนของขอมล จงไดกลมตวอยางจ�านวน 400 ชด ในการวเคราะหครงนและไดแจกแบบสอบถามผานเวบไซตออนไลนบนเครอขายอนเทอรเนตรวมถงการสงขอความสวนตวในทวตเตอร (Twitter) ไปยงกลมตวอยางเปาหมาย ทก�าลงอานหรอเคยอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) โดยกอนเกบแบบสอบถาม ผวจยจะอธบายถงวตถประสงคของการวจยใหกบกลมเปาหมายไดรบทราบกอนตอบแบบสอบถามกอนเสมอ เมอผวจยรวบรวมขอมลทไดจากแบบสอบถามจ�านวน 400 ชด จงน�าไปประมวลผลดวยเครองคอมพวเตอร และใชโปรแกรมทางสถต เพอการวเคราะหขอมล ดงน น�าแบบสอบถามทผานการลงรหส บนทกขอมลลงในเครองคอมพวเตอรทงหมด โดยใชโปรแกรมส�าเรจรปทางสถต เพอค�านวณคาทางสถตบรรยาย (Descriptive Statistics) แจกแจงความถ รอยละของลกษณะทางประชากร และคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมลรปแบบมาตรสวนประมาณคาทใชมาตรวดลเครท 5 ระดบ และค�านวณคาสถตเชงอนมาน (Inferential Statistics) โดยการใชการทดสอบคา t-test เพอหาคาความแตกตางของคาเฉลยของกลมตวอยางมากกวาสองกลม และใชการทดสอบคา F-test วเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-Way ANOVA) เพอวดความแตกตางของลกษณะทางประชากรกบการเปดรบและทศนคตตอนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) และใชคาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน (Pearson’s Correlation) ในการวดความสมพนธระหวางการเปดรบกบทศนคตทมตอนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) โดยก�าหนดระดบนยส�าคญทางสถตท 0.05

สรปและอภปรำยผลกำรวจย จากการวเคราะหเนอหาทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง ภาพตวแทน ทปรากฏในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) โดยเกบขอมลเปนปรมาณ เพอสรปหาความรนแรงทปรากฏในเนอหานยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทง 11 หมวดหม พบวา เนอหาความรนแรงทพบมากทสดเปนอนดบหนง ไดแก การใชภาษาทไมเหมาะสม คดเปนรอยละ 93.68 อนดบสอง ไดแก ลกษณะความรนแรงทไมเหมาะสม คดเปนรอยละ 4.31 อนดบสามไดแก เรองทางเพศทไมเหมาะสม คดเปนรอยละ 1.63 และอนดบสดทาย ไดแก การใชภาพตวแทนในลกษณะทไมเหมาะสม คดเปนรอยละ 0.39



7

ดำนกำรใชภำษำทไมเหมำะสม เมอผวจยพจารณาตามมาตรวดการใชภาษาของมลนธสอมวลชนศกษา (2558) พบวา การใชภาษาผดหลกภาษาไทย ไดแก การสะกดค�า การใชภาษาทคดขนเอง และการใชภาษาไทยเนต เชน เคา เตง เขล ท�าๆไม ไม เปน มะ หรอไหม เดว กะได กบ เปน กบ แลว เปน ละ ไร เปน ราย เปนตน มปรมาณมากทสดซงสอดคลองกบผลการศกษาเกยวกบภาษาไทยบนสอสงคมออนไลนของคนรนใหม ของศนยวจยมหาวทยาลยกรงเทพ (กรงเทพโพลล) (2557) ทพบค�าภาษาไทยทผดเพยนไปจากเดม หรอการสะกดค�าภาษาไทยผดบนสอสงคมออนไลนมากทสด สอดคลองกบงานวจยของ กานตรว ชมเชย (2556) ทศกษาเรอง “ภาษาไทยเนต” : ภาษาเฉพาะกลมคนไทยรนใหมในการสอสารทางอนเทอรเนต ทพบวาการใชภาษาไทยในสอออนไลนไมไดเกดจากการผสมกนของภาษาพดกบภาษาเขยน แตเกดจากคนรนใหมทตองการมภาษาเฉพาะในการพมพในโปรแกรมสนทนาในสมารตโฟน โดยแบงไดเปน 7 ลกษณะ คอ (1) การแปรดานสะกดค�า เชน โกรธ เปน โกด มตรภาพ เปน มตตะพาบ ครบ เปน คราบ วย รก เปน รกส เขน เปน เขล มง เปน เมง ก เปน ก รนแรง เปน ลนแลง เปนตน (2) การพมพแบบพเศษ เชน ท�าๆไม 55555 พองงงง เปนตน (3) การใชสญรปอโมตคอน และสตกเกอร เชน ขอโทษ TT So Sweet สตกเกอรทแสดงทาทางหรออารมณ หรอการรปภาพดาราหรอบคคลทแสดงสหนาดวยอารมณตางๆ เพอบงบอกถงอารมณของตวละคร เปนตน (4) การสรางค�าใหม เชน งง เกรยวกราด เปน เกวกาด ฮลโหล เปน เฮลไหล ขง หมายถง การโออวด ใสใจ หมายถงความอยากรอยากเหนเรองของคนอน เปนตน (5) การใชเครองหมาย เชน ไม!!!, หรอ?, ...? เปนตน (6) การใชภาษาองกฤษปนกบภาษาไทย เชน บอกเลาความในใจT Okจา มย Noๆ เปนตน (7) การใชค�ายอ ทไมไดใชกนทวไป เชน What the fuck เปน วดฟ อะไร เปน ไร โรงพยาบาล เปน โรงบาล เปนตน ซงสอดคลองกบแนวคดเรองภาษามระดบความสอดคลองตอกนในเรองราวตามสถานะและสมพนธภาพของผสอสาร (อมพร เบญจพลพทกษ, 2559) ทพบวาภาษาทปรากฏในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) เปนภาษาระดบกนเอง ทใชกบบคคลทสนทสนมกนมากๆ และอยบนพนทสวนตว จงมทงค�าทไมสภาพ ค�าแสลง ค�าทไมไดมการบนทกเปนลายลกษณอกษร ค�าทใชกนเฉพาะกลม สามารถเขาใจความหมายตรงกนในกลม จงสามารถสรปไดวาภาษาทใชบนสอออนไลนมกจะถกน�ามาใชเขยนเปนเนอหานยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทงการสะกดค�าผด ภาษาไทยเนต และค�าหยาบคาย กาวราว โดยสงผลใหเกดการปลกฝง เรมทจะยอมรบการใชค�าทผดหลกภาษาไทย โดยเหนวาเปนการสรางความสนกสนาน สามารถเพมอรรถรสใหกบนยาย และเหนวาการใชค�าหยาบคาย กาวราวเปนเรองทวไปทยอมรบได อกทงยงน�าค�าเหลานมาใชในชวตประจ�าวนในการเขยนขอความ หรอพดคยกนในสอสงคมออนไลน เนอหำทมลกษณะของควำมรนแรงทไมเหมำะสม เมอผวจยพจารณาตามมาตรวดความรนแรงของมลนธสอมวลชนศกษา (2558) พบวา ความรนแรงตอรางกาย เชน การชกตอยเพอแกปญหา การท�ารายตบตอกฝายดวยอารมณโกรธ และความรนแรงตอจตใจ เชน การถกทอดทง การท�าใหหวาดกลว มปรมาณมากทสด โดยตวละครในนยายแชทแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) จะอยในวยรน จงสอดคลองกบลกษณะพฤตกรรมทไมเหมาะของวยรน (ฉววรรณ สขพนธโพธาราม, 2527 : 138 - 140) ไดแก (1) การแสดงพฤตกรรมกาวราว เชน การชกตอยผอนเพอระบายอารมณ การใชกตารฟาดผอนดวยความไมพอใจ การพดค�าหยาบ เปนตน (2) พฤตกรรมทแสดงถงความไมซอสตย เชน รกสามเศราทตองมฝายใดฝายหนงเสยใจ เปนตน (3) พฤตกรรมเกเร ตลบตะแลง เชน ขมขจะเปดเผยความลบ การยวยใหผอนทะเลาะกน เปนตน (4) พฤตกรรมทตอตานสงคมเชน ลกดาพอของตนเองดวยอารมณโกรธ การกลาวโทษผอน เปนตน (5) พฤตกรรมทแสดงออกถงการขาดความมนคงทางอารมณ เชน การเขาใชก�าลงกบผอนโดยขาดการยงคด หรอยบยงชางใจ เปนตน ซงสอดคลองกบลกษณะความรนแรง 4 รปแบบ ของส�านกงานพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ (2561) ไดแก (1) ความรนแรงทางรางกาย (Physical Violence) เชน พอตบหนาลก พอใชไมกวาดตลก การพยายามฆาโดยใชมดแทงผอน เปนตน (2) ความรนแรงทางเพศ (Sexual Violence) เชน การทพระเอกบงคบใหนางเอกยอมรวมเพศกบตน (3) ความรนแรงทางจตใจ (Psychological Violence) เชน พอใชค�าดาหยาบคายกบลก การพดท�ารายจตใจผอน การกลนแกลงทางอนเทอรเนต (Cyberbullying) เปนตน (4) ความรนแรงทกอใหเกดความสญเสย ละเลย หรอถกทอดทง เชน ถกเพอนทอดทง การกงขงผอนใหรสกกลว การทครอบครวละเลย ทอดทง ไมดแลลก เปนตน โดยสอดคลองกบงานวจยของ ศรญญา อชดะ (2555 : 211) พบวานกเรยนมทศคตดานความรนแรงเปนเรองปกตธรรมดาไมใชเรองทผดและสามารถซมซบเอาพฤตกรรมความรนแรงนนมา จงสามารถสรปไดวาผทอานนยายแชตแอปพลเคชน


7

จอยลดา (Joylada) ในปรมาณทมาก อาจเกดการปลกฝง ตองการทดลองท�าตาม และกลายเปนพฤตกรรมเลยนแบบได หรอเมอผอานพบเหตการณความรนแรงทสอดคลองกบเนอหาทเคยอานอาจเกดความรสกชนชาและคดวาความรนแรงทเกดขนนนเปนเรองปกต เนอหำทมควำมรนแรงดำนเพศ เมอผวจยพจารณาตามมาตรวดดานเพศของมลนธสอมวลชนศกษา (2558) พบการแสดงออกทางดานพฤตกรรมทไมเหมาะสม เชนภาพการจบและการกอดสมผสเพอเราอารมณ มปรมาณมากทสด ซงสอดคลองกบงานวจยของ Ashley Bievenour (2014) ทวเคราะหเรองพฤตกรรมทางเพศในรายการโทรทศนของวยรน โดยน�าเอาเนอหาในรายการทเปนทนยมในหมวยรน (ทมอายตงแต 8-15 ป) เนองจากคนกลมนเปนชวงวยทตองการเขาสงคม และอาจมการเรยนรสารจากสอ จากผลการวเคราะหพบวา รายการทวของวยหนมสาวไมไดมเนอหาทางเพศทมากเกนไป พฤตกรรมทางเพศสวนใหญทปรากฏ คอ การจบ การกอด การสมผส การหยอกลอเรองทางเพศ มตวละครเพศทางเลอก และการแสดงใหเหนถงการมเพศสมพนธแบบโดยนย และสอดคลองกบงานวจยของ ดวงหทย นมนวน (2546 : 151) พบวาการเปดรบสอโทรทศนและอนเทอรเนตทมเนอหาเกยวกบเรองทางเพศ สงผลตอพฤตกรรมทางเพศของวยรน ซงนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) มเนอหาดานเพศทปรากฏการแสดงออกทางดานพฤตกรรมทไมเหมาะสม เชน การจบ การกอด การบรรยายฉากการสมผสเพอเราอารมณ แมวาดวยขอจ�ากดของสอทสามารถแสดงเนอหาไดเพยงในรปแบบขอความ และรปภาพ จงสอดคลองกบทฤษฎปลกฝง คอการสะสมการเปดรบเนอหาทางดานเพศจากสอรปแบบตางๆ ทงสอทเปนภาพ ภาพเคลอนไหว และขอความ ผเปดรบเนอหาทางดานเพศจะมแนวโนมในการเลยนแบบ หรอกระท�าตามพฤตกรรมเรองทางเพศเทาทจะสามารถเลยนแบบได เนอหำทมกำรใชภำพตวแทนในลกษณะทไมเหมำะสม เมอผวจยพจารณาตามมาตรวดการใชภาพตวแทนของมลนธสอมวลชนศกษา (2558) พบวา นยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ปรากฏเนอหาการแบงแยกหรอมอคตตอดานเพศมากทสด เชน การใหผหญงเปนภาพตวแทนของเพศทมกจะบาผชาย มปรมาณมากทสด ซงสอดคลองกบงานวจยของ ธาน ชนคา (2555) ทพบวา การสรางวถชวตของเกยในภาพยนตรไทย จะเนนไปทความตลก เฮฮา หรอความโศกเศราของชวตเกยและมการใชค�ารนแรงหรอหยาบคายคอนขางมากหรอการเปนคนอารมณแปรปรวนไมปกต ซงผเขยนบทหรอผก�ากบตองการสรางมาในเชงการตลาดมากกวาเสนอความเปนตวตนทแทจรงของเกย และสอดคลองกบแนวคดเรองภาพตวแทน ของ Stuart Hall (1997 : 17-18) ทใหภาพตวแทนเปนความตองการใหความหมายผานภาษา ทประกอบสรางความหมายอางองจากโลกความเปนจรง ซงการสรางภาพตวแทนใหแกตวละครในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) จะถกสรางขนมาเพอสะทอนความเปนจรงในสงคม (Reflective Approach) และการสรางภาพจากการประกอบสรางความหมาย น�าเสยวหนงของโลกแหงความเปนจรงมาสะทอนความคดของคนหรอกลมคน (Constructionist Approach) โดยเสนอภาพทครอบครวมกจะไมยอมรบทลกชายจะรกเพศเดยวกน ตวละครทงสองจะตองพสจนตนเองใหไดรบการยอมรบ ซงการใชภาพตวแทนในลกษณะทไมเหมาะสมน แมวาจะไมปรากฏบอยครงในเนอหานยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ดงนนการปลกฝงดานภาพตวแทนจงเปนไปไดยาก แตถาหากมสออนทปรากฏเรองราวการใชภาพตวแทนในลกษณะทไมเหมาะสมทสอดคลองกบสอนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) มากขนกเปนไปไดวาจะเกดการสรางภาพในอดมคต และกลายเปนภาพตวแทนในดานตางๆ ตามทผอานเปดรบสารไดเชนกน ทศนคตของผอำนนยำยแชตแอปพลเคชนจอยลดำ (Joylada) ตอนยำยทมเนอหำในดำนเพศ กำรใชภำษำ ควำมรนแรง และภำพตวแทน จากผลการทดสอบทศนคตของผอาน โดยแบงกลมตามลกษณะประชากรศาสตร พบวากลมตวอยางทมอาย และระดบการศกษาแตกตางกน มทศนคตตอเนอหาในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ในความรนแรงดานเพศ การใชภาษาทไมเหมาะสม และลกษณะความรนแรง ทปรากฏในเนอหานยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) แตกตางกน อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05 สวนกลมตวอยางทมอาชพแตกตางกน มทศนคตตอเนอหาในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ในการใชภาษาทไมเหมาะสม ทปรากฏในเนอหานยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) แตกตางกน อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05



7

นอกจากนยงพบวากลมตวอยางไมยอมรบเนอหาความรนแรงดานภาพตวแทนมากทสด รองลงมาคอไมยอมรบเนอหาทมลกษณะของความรนแรงทไมเหมาะสม แตมทศนคตไมแนใจตอเนอหาความรนแรงดานเพศและการใชภาษาทไมเหมาะสม ตามล�าดบ ซงสอดคลองกบงานวจยของ เจษฎา ขดเขยว และ อรทย เพยยระ (2561 : 1090) ทพบวาผอานวรรณกรรมเกยออนไลนยอมรบการมอยของชายรกชายในฐานะมนษยปถชนคนหนง ทตองการด�ารงชวตและเกยวของในเรองราวทางเพศ สะทอนใหเหนถงการยอมรบตอเพศทางเลอกมากขน อกทงเรองราวของเพศทางเลอกยงถกน�าเสนอผานสอละครโทรทศน ภาพยนตร หนงสอนยายและนยายออนไลนในลกษณะดานบวกเพมมากขนอกดวย และสอดคลองกบทฤษฎปลกฝง ทผอานเปดรบเนอหาดานการมอคตหรอแบงแยกนอย กจะมทศนคตดานบวกตอเพศ อาย ชนชน เชอชาต รปรางหนาตา และคนพการ สวนทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทเลอกจะไมยอมรบเนอหาทมลกษณะของความรนแรงทไมเหมาะสมโดยเฉพาะการกระท�าทเปนความรนแรงตอรางกายและจตใจ แตนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) กลบปรากฏเนอหาดานความรนแรงเปนปรมาณทเกอบมากทสด อาจสามารถสรปไดวาจะสอดคลองกบแนวคดเกยวกบความรนแรงของสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย (2557) ทอาจเกดการสรางความหมายใหมของความรนแรง (Observational Learning) ใหความรนแรงเปนสงทยอมรบได ทผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) เหนวาความรนแรงทปรากฏในเนอหา เปนเพยงเรองราวทแตงขน ตามบรบทของเรอง ซงเปนการปลกฝงทอาจจะสงผลกระทบตอผอานในระยะยาวทอาจจะเกดความชนชาทมตอความรนแรง (Desensitization) ทปรากฏในเนอหานยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทสงผลใหไมมความรสกใดๆตอการพบเหนหรอกระท�าความรนแรงทเกดขน อยางไรกตามกลมตวอยางมทศนคตทไมแนใจตอเรองทางเพศทไมเหมาะสมและภาษาทไมเหมาะสม แตเมอแจกแจงเปนรายละเอยตามประเภทเนอหา ในเนอหาดานเพศทไมเหมาะสม พบวา กลมตวอยางยอมรบเนอหาทมภาพหรอเนอหาการแตงกายโชวสรระ เชน ภาพวาบหวว นงนอยหมนอย ภาพหรอเนอหาการจบ กอดสมผสเพอเราอารมณและการใชค�าหยาบ กาวราว เชน ก มง เหย เสอก ตอแหล ชบหาย อดอก หรอการยแยงใหตกนซงเปนเนอหาทปรากฏในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) คอนขางมาก จงสอดคลองกบทฤษฎปลกฝงทเมอผอานรบรพฤตกรรมการแตงกายทไมเหมาะสม การแสดงออกทางดานเพศทไมเหมาะสม และการใชค�าหยาบคาย กาวราวในปรมาณทมาก กจะมทศนคตดานบวกตอพฤตกรรมตางๆ เหลาน โดยคดวาเปนสงปกตของสงคมสมยใหม ทคนมอสระในการแตงกายและแสดงออกทางดานเพศ หรอสามารถใชค�าหยาบคายในการพดคยในกลมเพอนได ควำมสมพนธระหวำงกำรเปดรบและทศนคตของผอำนนยำยแชตแอปพลเคชนจอยลดำ(Joylada) ตอนยำยทมเนอหำในดำนเพศ กำรใชภำษำ ควำมรนแรง และภำพตวแทน จากผลการศกษาความสมพนธระหวางการเปดรบสารและทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทงในดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทน พบทงทมความสมพนธ และไมมความสมพนธกน กลาวคอ การเปดรบนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) มความสมพนธกบทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ตอการใชภาษาทไมเหมาะสม สอดคลองกบผลส�ารวจของ ศนยวจย มหาวทยาลยกรงเทพ (กรงเทพโพลล) (2557) ทกลมตวอยางใหเหตผลในการใชภาษาไทยแบบสะกดค�าผดวาใชตามๆ กนเพอเกาะกระแสมากทสด รองลงมาคอเพราะสะกดงาย สน และรวดเรว และเปนค�าทใชเพอความบนเทง สามารถคลายเครยดได สวนค�าหยาบคายในละครโทรทศน ภาพยนตรหรอขอความบนสอสงคมออนไลน พบวาสวนใหญยอมรบได แตบางครงกมากจนเกนไป รองลงมาคอรบได ไมไดรสกอะไรกบการใชภาษาไทยแบบสะกดค�าผดและการใชค�าหยาบคายของสอ จงสามารถสรปไดวาความสมพนธระหวางการเปดรบสารและทศนคตของผอานตอการใชภาษาทไมเหมาะสมสอดคลองกบทฤษฎปลกฝงทเมอผอานเปดรบเนอหาทมการใชภาษาทไมเหมาะสมมาก กจะเชอวาสามารถใชภาษาทไมเหมาะในการพดหรอเขยนตามสอสาธารณะหรอกลมเพอนได อกทงผอานยงสามารถสรางความสอดคลองกบสออนทผอานเปดรบนอกเหนอจากแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) จงยงเปนการเพมทศนคตดานบวกตอการใชภาษาทไมเหมาะสมมากขน


7

ในขณะทการเปดรบนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ไมมความสมพนธกบทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ตอเนอหาความรนแรงดานเพศ ความรนแรง และภาพตวแทนทไมเหมาะสม ถงแมวาผลการวเคราะหเนอหาและระดบการปรากฏเรองทางเพศทไมเหมาะสมและความรนแรงทไมเหมาะสมในนยายแชตแอปพลเคชน จอยลดา (Joylada) มปรมาณทมาก แตกไมสงผลตอทศนคตของผอาน เมอเทยบกบการใชภาษาทไมเหมาะสม ทปรากฏในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) จงไมสอดคลองกบงานวจยของ ศรญญา อชดะ (2555 : 215-218) ทพบวา สอมความสมพนธกบพฤตกรรมความรนแรงของนกเรยน โดยนกเรยนวยรนทชอบตดตามขาวสารเกยวกบนกเรยนนกศกษายกพวกตกน ทงจากสอโทรทศนและคลปวดโอทสงตอกนมาในอนเทอรเนต สงผลใหนกเรยนมทศคตดานความรนแรงเปนเรองปกตธรรมดา ไมใชเรองทผด และในสวนของนกเรยนวยรนทชอบเลนเกมออนไลนทมเนอหาความรนแรง จะสงผลใหนกเรยนซบซบพฤตกรรมความรนแรงนนมา เชน โมโหงาย หงดหงด เอาแตใจ และแสดงพฤตกรรมความรนแรงกบเพอนนกเรยนทออนแอกวา และไมสอดคลองกบงานวจยของ Diekman, McDonald and Gardner (2000 : 181-184) ทพบความสมพนธกนระหวางปรมาณการอานนยายรกโรแมนตกกบทศนคตการมเพศสมพนธอยางปลอดภย โดยผทเลอกอานนยายรกโรแมนตกทมเนอหาการมเพศสมพนธอยางปลอดภย จะมแนวโนมในการใชถงยางมากกวาผทเลอกอานนยายรกโรแมนตกทมเนอหาการมเพศสมพนธอยางไมปลอดภย จงสามารถสรปไดวาเนอหาความรนแรงดานเพศ ความรนแรงและภาพตวแทนทไมเหมาะสมโดยรวมทปรากฏในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) อาจจะยงไมสอดคลองกบชวตจรงของผอาน จงไมเกดการปลกฝงทศนคตความรนแรงในดานเหลาน แตอยางไรกตามถาหากผอานไดรบรเนอหาทสอดคลองกบชวตจรงของผอาน กอาจจะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงทศนคตของผอานได จะเหนไดวาความสมพนธระหวางการเปดรบสารและทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทงในดานเพศ ภาษา ความรนแรงและภาพตวแทน จะมความสมพนธกนตอการใชภาษาทไมเหมาะสม แตจะไมมความสมพนธตอเนอหาความรนแรงดานเพศ ความรนแรงและภาพตวแทนทไมเหมาะสม ดงนนจงสามารถสรปตามทฤษฎปลกฝงไดวา เมอผอานเปดรบเนอหานยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทปรากฏความรนแรงดานการใชภาษาทไมเหมาะสมมาก จะยงเสรมสรางทศนคตในการยอมรบตอเนอหาดานการใชภาษามากขน เมอเทยบกบผอานทเปดรบเนอหานยายแซตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ทปรากฏความรนแรงดานการใชภาษาทไมเหมาะสมนอย จะยงมทศนคตในการยอมรบตอเนอหาดานการใชภาษานอย สวนปรมาณการเปดรบเนอหานยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) จะไมสงผลตอทศนคตของผอานในดานเพศ ความรนแรง และภาพตวแทนทไมเหมาะสม ซงอาจจะเปนไปไดวาเนอหานยายแชตทปรากฏยงไมสอดคลองกบชวตจรงของผอาน จงมทศนคตดานบวกตอดานเพศ ภาษาและภาพตวแทน ซงการเผยแพรนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) เปนนยายทไมไดรบการผานการพจารณาจากบรรณาธการ จงสงผลใหผเขยนสามารถเขยนเนอหานยายไดตามความตองการของทงผเขยนและผอาน กลาวคอ หากผเขยนทราบวาเนอหานยายรปแบบใดจะไดรบความนยมจากผอาน ผเขยนกจะเขยนตามความตองการนน เพราะผอานจะเลอกอานในสงทตนสนใจ โดยทผเขยนไมไดตระหนกถงจรรยาบรรณ จรยธรรมหรอวฒนธรรมของสงคมไทย

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจำกงำนวจย 1) จากการวเคราะหเนอหาทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง ภาพตวแทนในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) พบวา มปรมาณเนอหาดานการใชภาษาทไมเหมาะสมปรากฏมากทสด ซงสะทอนใหเหนวา สอนยายแชตออนไลนมการใหอสระในการเขยนมากเกนไป โดยขาดการควบคมดแลทเหมาะสมจากผดแลแอปพลเคชน อกทงแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ยงเปนแอปฯ ทสามารถดาวนโหลดไดโดยไมมคาใชจาย จงสงผลตอเดกและเยาวชนสามารถเขาถงสอเหลานไดงาย และอาจเกดความเขาใจหรอพฤตกรรมการใชภาษาทผดหลกภาษาไทย หรอการใชภาษาทไมเหมาะสมในอนาคตได ดงนน ผดแลแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ควรจะมขอก�าหนดในการจดระดบเนอหานยาย รวมถงก�าหนดอายในการเขาถงและควรจะเขามาชวยตรวจสอบการใชภาษาในเนอหานยายแชต รวมถงเนอหาทางดานเพศ ความรนแรง และภาพตวแทน ใหปรากฏเปนไปตามบรบทของเรอง และไมไดปรากฏมากจนเกนไป



7

2) จากผลการวจยทแสดงใหเหนถงการเปดรบมความสมพนธกบทศนคตของผอานนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) ตอการใชภาษาทไมเหมาะสม ภาครฐหรอหนวยงานทเกยวของ จงควรเหนความส�าคญของการใชภาษาของเยาวชนและคนรนใหม ควรมการรณรงคเกยวกบการใชภาษาตามหลกภาษาไทยผานสอสงคมออนไลนหรอสออนทกลมเปาหมายเขาถง และควรใหความรเกยวกบการอาน ทควรอานอยางมวจารณญาณ และการรเทาทนสอ สามารถคดวเคราะหแยกแยะเนอหาสาระของเรองไดตามหลกความเปนจรง เพอใหเปนการอานทเกดประโยชน สามารถพฒนาความคดและจตใจของผอานได นอกจากนผสงสารควรเขยนนยายอยางสรางสรรค ควรค�านงถงความรบผดชอบตอสงคม ตระหนกถงผลทจะเกดขนตอทศนคตของผอานในการเผยแพรเนอหาตางๆ ออกสสาธารณะ ขอเสนอแนะเพอกำรวจยครงตอไป ควรมการพฒนาแนวทางในการวจย โดยการน�าปจจยสงแวดลอมอน เชน นยายออนไลนจากแอปพลเคชน หรอเวบไซตอน ไดแก Dek-D ธญวลย เปนตน เขามาวเคราะหการเปดรบและทศนคตของผรบสารตอเนอหาทางดานเพศ ภาษา ความรนแรง และภาพตวแทนในนยายแชตแอปพลเคชนจอยลดา (Joylada) เพอใหเหนพฤตกรรมและทศนคตของผรบสารในแตละกลม


กานตรว ชมเชย. (2558). “ภาษาไทยเนต”: ภาษาสนทนาในโปรแกรมสมารทโฟน. กรงเทพฯ : สถาบนวฒนธรรมและศลปมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

กองบรรณาธการ วอยซทว. (2560). เปดจกรวาลของ ‘จอยลดา’ แอปฯ นยายแชตแหกขนบทมลเลเนยลไทยอานกนสนนเมอง. (4 พฤศจกายน 561) สบคนจาก https://www.voicetv.co.th/read/536854.

โครงการศกษาและเฝาระวงสอเพอสขภาวะของสงคม. (2552). ขอเสนอแนะการผลตละครโทรทศนไทย: การศกษาประเดน SLVR ในละครโทรทศนตางประเทศ. กรงเทพฯ : ศรเมองการพมพ.

เจษฎา ขดเขยว และ อรทย เพยยระ. (2561). เพศวถในวรรณกรรมเกยออนไลน. ในเอกสารการประชมวชาการเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาแหงชาต ครงท19. ขอนแกน : มหาวทยาลยขอนแกน.

ฉววรรณ สขพนธโพธาราม. (2527). พฒนาการวยรนและบทบาทคร. กรงเทพฯ : มตรนราการพมพ.ณฐธดา แขวงสวสด. (2560). การวเคราะหเนอหาทางดานเพศ การใชภาษา ความรนแรง ภาพตวแทน และการเปดรบ และ

ทศนคตทมตอการถายทอดสดเฟซบก. คณะนเทศศาสตรและนวตกรรมการจดการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, กรงเทพฯ.

ดวงหทย นมนวน. (2546). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมทางเพศของวยรนในเขตกรงเทพมหานคร. คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, กรงเทพฯ.

ธาน ชนคา. (2555). อตลกษณของเกยในสอภาพยนตรไทย. คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑต, กรงเทพฯ. นภวรรณ ตนตเวชกล. (2543). การวเคราะหอทธพลของภาพยนตรโฆษณาทางโทรทศนตามแนวทฤษฎการอบรมบมนสยทาง

วฒนธรรมตอเยาวชนสถานศกษา. วารสารนเทศศาสตร, 18(1), 36-55.มลนธมวลชนศกษา. (2558). จรยธรรมสอโทรทศนกบผลกระทบตอพฒนาการของเดก : ศกษาเปรยบเทยบโทรทศนดจตอล

ชองทไดรบความนยม ชวง ตลาคม 2557 และมกราคม 2558. กรงเทพฯ : โครงการสอมวลชนศกษาเพอสขภาวะ.ศรญญา อชดะ. (2555). พฤตกรรมความรนแรงของนกเรยนวยรน. วารสารวจยทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ, 7(2), 211-220.ศนยวจยมหาวทยาลยกรงเทพ (กรงเทพโพลล). (2557). ภาษาไทยบนสงคมออนไลนของคนรนใหม. (20 สงหาคม 2560).

สบคนจาก http://bangkokpoll.bu.ac.th/poll/result/doc/poll691.pdf.สมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย. (2557). สอกบความรนแรง. (2 กนยายน 2561) สบคนจาก http://psychiatry.or.th.ส�านกงานพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ. (2561). สขภาพจต. (2 กนยายน 2561) สบคนจาก https://www.hiso.or.th.


7

สชาต ทองสมา, อรพนท ค�าสอน และ จกรนาท นาคทอง. (2552). การสรางและการวจารณวรรณกรรมบนพนทอนเทอรเนต. กรงเทพฯ : ศนยมานษยวทยาสรนธร.

อมพร เบญจพลพทกษ. (2559). ภาษา การสอสาร และการประยกตใชในชวตประจ�าวน. (18 สงหาคม 2561). สบคนจาก http://humaneco.stou.ac.th/UploadedFile/72101-10.pdf.

Ashley B. (2014). Tween, Teen and Sex on TV : An Analysis of Sexual Behaviors in Adolescent Programming, Degree of Master of Arts in Communication, University of Delaware, U.S.A.

Diekman, A., McDonald, M., and Gardner, W. (2000). Love Mean Never Having to be Careful : The Relationship between Reading Romance Novels and Safe Sex Behavior. Psychology of Women Quarterly, 2000(24), 179-188. (doi :10.1111/j.1471-6402.2000.tb00199.x.)

Hall, S. (1997). Representation. London : Sage.West, R.and Turner, L. H. (2010). Understanding Interpersonal Communication : Making Choices in Changing

Times. Boston : Cengage Learning.

ยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของสำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐStrategic Engagement of Stakeholders in Brand Building Competitive Advantage of the Office of Vocational Education Commission

กชพร สดเมองKotchaphorn Sodmueang

8


8

8ยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยใน

การสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของสำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐ

Strategic Engagement of Stakeholders in Brand Building Competitive Advantage of the Office of Vocational Education Commission

กชพร สดเมอง1

Kotchaphorn Sodmueang

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงค 1) เพอศกษายทธศาสตรของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 2) เพอศกษาและวเคราะหสภาวะแวดลอมทงภายในและภายนอกของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 3) เพอศกษาความไดเปรยบเชงแขงขนดวยการสรางแบรนดของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 4) เพอน�าเสนอยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐงานวจยนเปนการวจยแบบผสมผสาน (Mix Method) การวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) เพอสอบถามความคดเหน (Verification) ไปยงกลมผมสวนไดสวนเสย จ�านวน 426 สถานศกษา และใชสถตในการวจยเชงปรมาณไดแก คารอยละ คาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เมอวเคราะหขอมลเรยบรอยไดน�ามาท�าขอค�าถามการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ใชการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interviews) จากผใหขอมลส�าคญ (Key Informants) จ�านวน 11 ตวอยาง ผลจากงานวจยเพอใหมภาพเชงบวกและเปนผน�าในการผลตก�าลงคนสสถานประกอบการยคไทยแลนด 4.0 ผวจยน�าเสนอยทธศาสตร 6 ยทธศาสตร ค�ำส�ำคญ : การสรางแบรนด; การมสวนรวม; ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

Abstract This research aims to 1) study the strategies of the Vocational Education Commission 2) study and analyze the internal and external environment of the Office of Vocational Education Commission 3) study the competitive advantage for the branding of the Office of Vocational Education Commission, and 4) present a strategy for stakeholder engagement in brand building of the Office of Vocational Education Commission to create a competitive advantage. The mixed method research design was employed. Overall the research procedures were divided into two phases. Phase I the quantitative research method to verify the opinion of four hundred and twenty-six stakeholders of Vocational Education Institutes by questionnaire. The data received were analyzed by means of percentage, means, and standard deviation. The findings were used to compose in-depth interview questions for Phase II qualitative research. Phase II The qualitative research was conducted using the in-depth interviews of eleven key informants. The research results provided

1บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรปทม 147 ม.8 ต�าบลบานฝาง อ�าเภอเมอง จงหวดล�าปาง 56000 โทรฯ : 087-577-4477 e-mail : [email protected]

95Strategic Engagement of Stakeholders in Brand Building Competitive Advantage of the Office of Vocational Education Commission

ยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของสำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐ

8

positive images and leadership in producing capable human resource to the workplace for Thailand 4.0. Lastly, the researcher presented six strategies for stakeholder engagement in brand building for the Office of Vocational Education Commission to create a competitive advantage.Keywords : Corporate Branding; Participation; Vocational Education Commission

ควำมเปนมำและควำมส�ำคญของปญหำ อาชวศกษาในปจจบน ถอวาเปนสถานศกษาทสามารถผลตบคลากรเขาสตลาดแรงงานไดทงในระดบทองถนไปจนถงระดบโลกจงตองผลกดนใหคนรนใหม ทสนใจในสาขาวชาชางและตองการพฒนาความรและทกษะตวเอง เขามาศกษาในสถาบนอาชวศกษามากขน พรอมทงสรางแบรนดใหม เพอสรางความเขาใจทถกตองเกยวกบการศกษาในรปแบบอาชวศกษาและสรางการยอมรบจากสงคมใหมากขน ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาถอเปนองคกรหลกในการผลตและพฒนาก�าลงคนดานวชาชพทมคณภาพ ดงนนการจดท�ายทธศาสตรกเพอใหเกดความสอดคลองกบการพฒนาประเทศในอนาคต โดยเฉพาะการกาวไปสประเทศไทย 4.0 (ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2560-2579) การมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอการพฒนาส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา สามารถสรางชอเสยงและมความยงยนในการด�าเนนงาน และมภาพลกษณทดในสงคมโลก โดยการวจยครงน ผวจยมงศกษาศกยภาพและความสามารถของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาอยางสรางสรรคในการสรางแบรนดทด ซงแนวคดการจดท�ายทธศาสตรดงกลาวนสอดคลองกบการศกษาปจจยตาง ๆ ทเปนทรพยากรทงหมดภายในและภายนอกองคกร ทงดานการสรางชอเสยง ภาพลกษณทด ดวยการสรางความไดเปรยบในการแขงขน ดานการจดการ การผลต การบรหารทรพยากรบคคล การตลาด การบรการ การประชาสมพนธ ฯลฯ เพอความอยรอดและยงยนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (นโยบาย เปาหมาย ยทธศาสตร การผลตและพฒนาก�าลงคนอาชวศกษาสสากล 2555-2569)

แนวคด ทฤษฎ และผลงำนวจยทเกยวของ การศกษาวจยเรอง ยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐ ผวจยไดท�าการศกษาคนควาจากเอกสารและทบทวนวรรณกรรมและผลงานวจยทผานมา พบวาเอกสารงานวจยทเกยวของมรายละเอยดแนวคด ทฤษฎตางๆ ทเกยวของและเนอหาเรยงตามล�าดบ ดงน ยทธศำสตรภำครฐ ผวจยทบทวนแนวคดเกยวกบยทธศาสตรภาครฐ เพอใชเปนแนวทางในการท�าความเขาใจความหมาย ลกษณะของยทธศาสตรและการน�ายทธศาสตรภาครฐไปใชในการปฏบต ซงสามารถสรปความหมายของค�าวายทธศาสตรไววาเปนศลปะของการจดการในสนามรบเพอบรรลวตถประสงคในการท�าสงคราม (G. Johnson, and K. Scholes, 2006) สวนในพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมาย ค�าวา ยทธศาสตร วาเปนวชาวาดวยการพฒนาและการใชอ�านาจทางการเมอง เศรษฐกจ จตวทยา และก�าลงรบทางทหารตามความจ�าเปนทงในยามสงบและยามสงคราม จากทกลาวมาในขางตนจะพบวาค�าจ�ากดความของยทธศาสตร สวนใหญและมความหมายไปในทศทางทเกยวของกบความมนคงและการทหาร แตในความเปนจรงปจจบนมการใชค�าวายทธศาสตรในมตทแตกตางออกไปจากเดมคอนขางมาก ดงตวอยางเชน การใชค�าวายทธศาสตรในภาคธรกจ จะใชค�าวา Business Strategy และจะมยทธศาสตรยอยๆ ในภาคธรกจอก เชน ยทธศาสตรการตลาด Marketing Strategy เปนศาสตรและศลปะในการน�าพาองคกรไปสการบรรลวตถประสงคโดยใชทรพยากรทงมวลทม (Olsen, J. B., & Eadie, 1982) กำรมสวนรวม ผวจยทบทวนแนวคดเกยวกบการมสวนรวม เพอใชเปนแนวทางในการท�าความเขาใจความหมายและลกษณะของการมสวนรวม ซงสามารถสรปความหมายของค�าวาการมสวนรวมไดวา “การมสวนรวม” หมายถง การทประชาชนหรอกลมบคคลมแนวคดหรอจดมงหมายทเหมอนกนเขามาด�าเนนการนนใหแลวเสรจตามจดมงหมายทก�าหนดแลวรบผลประโยชนรวมกน (Andrews, K. R, 1980)


8

ทฤษฎควำมไดเปรยบเชงแขงขน ผวจยทบทวนแนวคดเกยวกบความไดเปรยบเชงแขงขน เพอใชเปนแนวทางในการท�าความเขาใจความหมายและลกษณะความไดเปรยบเชงแขงขน ซงสามารถสรปความหมายไดวาคอความไดเปรยบเชงแขงขน (Competitive Advantage) คอ สงทเปนความสามารถพเศษขององคกรทคแขงไมสามารถเลยนแบบได หรอคแขงตองใชเวลาในการปรบตวเองมาก เชน นวตกรรม ระบบการจดการภายในองคกร ระบบการบรหารองคกร ภาพลกษณขององคกรเปนตน จากนนผบรหารตองดงเอาความรตาง ๆ ทบคลากรม เพอมาสรางนวตกรรม (Innovation) ใหกบองคกรตอไป ค�าวาสนคาและบรการทแตกตางไปจากองคการอนหรอ Differentiation นน หมายถง สนคาและบรการขององคการทพเศษไปจากสนคาและบรการขององคการอนไมทางใดกทางหนง หรอหลายๆ ทาง และความแตกตางนท�าใหผซออยากใชสนคานนและยนดจะจายซอสนคานนในราคาทสงกวาสนคาอน ( Michael E. Porter, 1990)

กำรสรำงแบรนด ผวจยทบทวนแนวคดเกยวกบการสรางแบรนดองคกร เพอก�าหนดนยามเชงปฏบตการและวดตวแปรการรบรเกยวกบการสรางแบรนด ซงจากการทบทวนเอกสารทเกยวของ พอสรปไดวาการสรางแบรนด คอ การท�าการตลาดสมยใหม แบรนดจะถกใชประโยชนในการท�าการตลาดมากขนและมความส�าคญตอผลตภณฑมากขนดวย การบรหารแบรนด (Brand Administration) จงเปนสงทนกการตลาดสรางสรรคขน โดยท�าการศกษาถงความสมพนธระหวางผบรโภคกบแบรนดและผลตภณฑ ภายใตชอแบรนดนนเพอแยกแยะสรางความแตกตางใหเหนอกวาสนคาคแขง Kotler (2009)

วตถประสงคของกำรศกษำ 1) เพอศกษายทธศาสตรของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 2) เพอศกษาและวเคราะหสภาวะแวดลอมทงภายในและภายนอก ของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 3) เพอศกษาความไดเปรยบเชงแขงขนดวยการสรางแบรนดของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา 4) เพอน�าเสนอยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐ

ขอบเขตของกำรวจย ขอบเขตเนอหาของการวจยประกอบดวยประเดนทเกยวของดงน ยทธศาสตร นโยบาย ระเบยบบรหารสถานศกษา และขอปฏบตทเกยวของกบส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา สภาพแวดลอมภายในและภายนอก รวมทงปญหาและอปสรรคในการบรหารและการสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ขอบเขตดานประชากรและผใหขอมลส�าคญ การวจยเชงปรมาณหาความแมนตรงโดยการวเคราะหขอมลเชงสถต ประชากรในสวนทหนงคอ ผบรหารสถานศกษา นกเรยน นกศกษา ผปกครอง และสถานประกอบการทเกยวของ ซงเปนผมสวนไดสวนเสย ถกคดเลอกแบบไมเฉพาะเจาะจง จ�านวน 426 สถานศกษา การวจยเชงคณภาพ ไดแบงออกเปน 2 สวน คอ การวจยเชงคณภาพ ใชการสมภาษณเชงลกในสวนแรกจ�านวน 11 คน ถกคดเลอกมาแบบเฉพาะเจาะจง และการวเคราะห Swot Analysis น�าขอมลทง 2 สวนมาเพอจดท�ารางยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐและจดการประชมระดมสมองเพอตรวจสอบยทธศาสตร ขอบเขตดานระยะเวลาผวจยใชระยะเวลาในการคนควาศกษาขอมลและด�าเนนการวจย ตงแตเดอน มถนายน พ.ศ. 2559 – เดอน มกราคม พ.ศ. 2561



8

วธด�ำเนนกำรวจย ประชำกรและกลมตวอยำง ไดแก สถานศกษาสงกดส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐ จ�านวน 426 สถานศกษา กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก นกเรยน-นกศกษา ครผสอน ผบรหาร ผปกครอง ผประกอบการ เครองมอทใชในกำรวจย การวจยเชงปรมาณ ผวจยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) เปนเครองมอ ซงประกอบดวยค�าถามใหเลอกตอบ (Close-Ended Questions) และค�าถามปลายเปด (Open Questions) การวจยเชงคณภาพไดมาจากผลการศกษาการวจยเชงปรมาณ ทฤษฎ แนวคด และงานวจยทเกยวของ ในการก�าหนดกรอบค�าถามส�าหรบการสมภาษณ (Main Questions) ใหครอบคลมเนอหาตามทตองการ การสมภาษณเชงลก (In-depth Interviews) เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล กำรเกบรวบรวมขอมล การวจยเชงปรมาณ ในการเกบรวบรวมขอมลโดยใชวธการเกบรวบรวม 2 ประเภท คอ ขอมลปฐมภม (Primary Data) ไดจากการรวบรวมขอมลจาก วารสารทางวชาการ เอกสารตางๆ รายงานการวจยทเกยวของ เพอน�ามาประกอบในเนอหา ขอมลทตยภม (Secondary Data) เปนการเกบรวบรวมขอมล โดยการสงแบบสอบถามไปยงกลมตวอยาง การวจยเชงคณภาพ ขอมลทใชในการศกษา แบงขอมลเปน 2 ประเภท คอ ขอมลปฐมภม (Primary Data) ด�าเนนการเกบขอมล โดยการสมภาษณเชงลก การเกบขอมลจากแบบสอบถามและผลการประชมทเกยวของกบยทธศาสตรของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาทงอดตและปจจบน ขอมลทตยภม (Secondary Data) คอขอมลทไดจากจากการคนควา เอกสาร วารสาร บทความหนงสอ นโยบายรฐบาล และสนทนากบผรในขอบขายทนาสนใจ รวมทงแผนพฒนาการศกษาชาต กำรวเครำะหขอมล การวจยเชงปรมาณ ผวจยตรวจสอบความเรยบรอยของขอมล และน�าขอมลทไดจากแบบสอบถามมาวเคราะหดงน ตอนท 1 เปนขอมลเกยวกบปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามในเรอง สถานศกษา เพศ อาย วฒการศกษา สถานภาพการท�างาน ความรเกยวกบการวางแผน ใชการวเคราะหขอมลสถตเชงบรรยาย (Descriptive Method) โดยระบคาของขอมลเปนรอยละของแตละขอ และเสนอเปนค�าอธบาย ตอนท 2 เปนค�าถามเกยวกบความคดเหนของผมสวนเกยวของกบยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ใชการวเคราะหขอมลโดยวธการทางสถตเชงบรรยาย (Descriptive Method) โดยน�ามาหาคาเฉลย X และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของทกตวแปรเปนรายขอ น�าเสนอในรปค�าอธบาย การวจยเชงคณภาพ ผวจยศกษาวเคราะหจากผลการวจยเชงปรมาณ และเกบรวบรวมขอมลจากผใหขอมลส�าคญ (Key Informants) ประกอบดวย ผบรหารระดบสงทมอทธพลตอการก�าหนดนโยบายและความไดเปรยบเชงแขงขนและการสรางแบรนด จ�านวน 11 ตวอยาง ซงเปนผใหขอมลส�าคญทถกคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง หลงจากนนท�าการประชมระดมสมองโดยผเชยวชาญเพอใหไดยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขน เพอแกไขปญหาในเชงนโยบายและการปฏบตตาง ๆ ทเกยวของ

ผลกำรวจย กำรวจยเชงปรมำณ 1. กำรวเครำะหควำมคดเหนของผบรหำร คร นกเรยน นกศกษำ ตอนท 1 ผลกำรวเครำะหขอมลเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถำม โดยแจกแจงควำมถ คำรอยละของแตละรำยกำรโดยจ�ำแนกตำมขอมลทวไปได ดงน สถำนศกษำ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คนเปน วทยาลยการอาชพ จ�านวน 413 คน คดเปนรอยละ 33.4 วทยาลยเทคนค จ�านวน 372 คน คดเปนรอยละ 30 วทยาลยสารพดชาง จ�านวน 156 คน คดเปนรอยละ 12.6


8

วทยาลยเกษตรและเทคโนโลย จ�านวน 129 คน คดเปนรอยละ10.4 วทยาลยอาชวศกษา จ�านวน 118 คน คดเปนรอยละ 9.5 วทยาลยพณชยการ จ�านวน 13 คน คดเปนรอยละ 1.1 วทยาลยเทคโนโลยและการจดการ จ�านวน 12 คน คดเปนรอยละ 1 วทยาลยประมง จ�านวน 10 คน คดเปนรอยละ 0.8 วทยาลยอตสาหกรรมเทคโนโลยตอเรอ จ�านวน 9 คน คดเปนรอยละ 0.7 วทยาลยธรกจและการทองเทยว จ�านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.2 และวทยาลยกาญจนาภเษกชางทองหลวง จ�านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.2 ตามล�าดบ เพศ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คนเปนเพศหญง จ�านวน 392 คน คดเปนรอยละ 31.7 เปนเพศชาย จ�านวน 846 คน คดเปนรอยละ 68.3 โดยสวนใหญเปนเพศชายมากกวาเพศหญง อำย กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คน สวนใหญมอาย 41-50 ป จ�านวน 432 คน คดเปนรอยละ 34.9 อายต�ากวา 21 ป จ�านวน 406 คน คดเปนรอยละ 32.8 อาย 31-40 ป จ�านวน 206 คน คดเปนรอยละ 16.6 อาย 51-60 ป จ�านวน 184 คน คดเปนรอยละ 14.9 และอาย 21-30 ป จ�านวน 10 คน คดเปนรอยละ 0.8 ตามล�าดบ ต�ำแหนงในปจจบน กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คน สวนใหญมต�าแหนงคร จ�านวน 415 คน คดเปนรอยละ 33.5 ต�าแหนงนกเรยน นกศกษา จ�านวน 412 คน คดเปนรอยละ 33.3 ต�าแหนงผอ�านวยการ จ�านวน 278 คน คดเปนรอยละ 22.5 และต�าแหนงรองผอ�านวยการ จ�านวน 133 คน คดเปนรอยละ 10.7 ตามล�าดบ กำรศกษำ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คน สวนใหญมการศกษาระดบปรญญาตร จ�านวน 431 คน คดเปนรอยละ 34.8 การศกษาระดบปรญญาโท จ�านวน 323 คน คดเปนรอยละ 26.1 การศกษาระดบ ปวช. จ�านวน 245 คน คดเปนรอยละ 19.8 การศกษาระดบ ปวส. จ�านวน 168 คน คดเปนรอยละ 13.6 การศกษาระดบปรญญาเอก จ�านวน 45 คน คดเปนรอยละ 3.6 และการศกษาระดบต�ากวาปรญญาตร จ�านวน 26 คน คดเปนรอยละ 2.1 ตามล�าดบ กำรรบร กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คน สวนใหญรบรจากการประชม สมมนา จ�านวน 401 คน คดเปนรอยละ 32.4 การศกษาคนควาจาก internet จ�านวน 384 คน คดเปนรอยละ 31 การฝกอบรม จ�านวน 298 คน คดเปนรอยละ 24.1 คมอการจดท�าแผนยทธศาสตรของกรมฯ จ�านวน 158 คน คดเปนรอยละ 12.8 อนๆ (ระบ) จ�านวน 82 คน คดเปนรอยละ 6.8 และการศกษาคนควาจากหนงสอ เอกสารวชาการ จ�านวน 69 คดเปนรอยละ 5.6 ควำมเกยวของ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คน สวนใหญมสวนเกยวของกบยทธศาสตร เปนไมไดรวมด�าเนนการ จ�านวน 417 คน คดเปนรอยละ 33.7 มเปนผรบผดชอบหลก จ�านวน 370 คน คดเปนรอยละ 29.9 เปนผรวมด�าเนนการโดยไดรบมอบหมาย จ�านวน 267 คน คดเปนรอยละ 21.6 และเปนผชวยด�าเนนการตามความสมครใจ จ�านวน 184 คน คดเปนรอยละ 14.9 ตามล�าดบ ตอนท 2 กำรวเครำะหขอมลเกยวกบควำมคดเหน ผบรหำร คร นกเรยน นกศกษำ ผตอบแบบสอบถำม 1) ระดบความคดเหนเกยวกบการจดท�าแผนยทธศาสตรของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) สรปไดวา ความพงพอใจ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คน มความคดเหนวาสถานศกษาเปดโอกาสใหผทมสวนเกยวของภายนอกไดมสวนรวมในการจดท�ายทธศาสตรและกลยทธในการสรางแบรนดอยในระดบมาก โดยมคาเฉลยอยท 3.65 เมอพจารณาเปนรายขอ อนดบแรก ไดแก สถานศกษาเปดโอกาสใหผทมสวนเกยวของภายนอกไดมสวนรวมในการจดท�ายทธศาสตรและกลยทธในการสรางแบรนด มคาเฉลยอยท 4.30 สถานศกษาใชหลกการมสวนรวมในการก�าหนดยทธศาสตรและกลยทธในการสรางแบรนด มคาเฉลยอยท 4.22 สถานศกษามการก�าหนดยทธศาสตรและกลยทธทสอดคลองกบการสรางแบรนด มคาเฉลยอยท 4.20 ทานคดวาการจดท�าแผน ชวยใหหนวยงานมทศทาง และเปาหมายการท�างานชดเจนขนมากนอยเพยงใดมคาเฉลยอยท 3.53 สถานศกษามแผนงานและโครงการทสามารถน�าไปปฏบตไดสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ วตถประสงค และเปาหมายของสถานศกษา มคาเฉลยอยท 3.50 สถานศกษามการก�าหนดกลยทธและยทธศาสตรทสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ วตถประสงค และเปาหมายของสถานศกษา มคาเฉลยอยท 3.43 สถานศกษามแผนการพฒนาคณภาพการศกษาทสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ วตถประสงค และเปาหมายของสถานศกษา มคาเฉลยอยท 3.43 ทานเขาใจขนตอนการจดท�ายทธศาสตรและกลยทธมากนอยระดบใด มคาเฉลยอยท 3.43 สถานศกษามการวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก



8

เพอน�ามาก�าหนด วสยทศน พนธกจ วตถประสงค และเปาหมายของสถานศกษา มคาเฉลยอยท 3.41 ทานเหนดวยมากนอยเพยงใดในการก�าหนดยทธศาสตรและกลยทธในการสรางแบรนดเพอความยงยนของอาชวศกษา มคาเฉลยอยท 3.08 ตามล�าดบ 2) ความคดเหนเกยวกบการวเคราะหความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา สรปไดวา ความพงพอใจกลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คน มความคดเหนวาการวเคราะหความไดเปรยบเชงแขงขนภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคาเฉลยอยท 3.67 เมอพจารณาเปนรายขอ อนดบแรกทานมการน�าแผนพฒนา/ปฏบต ไปใชในการบรหารจดการในหนวยงานของทานระดบใด มคาเฉลยอยท 4.41 ทานมการน�าแผนพฒนา/ปฏบตไปใชในการบรหารจดการในหนวยงานของทานระดบใด มคาเฉลยอยท 4.29 การประชมของหนวยงานมการหารอเรองการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนมากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 4.09 แผนพฒนา/ปฏบตทจดท�าขนไดรบการยอมรบจากบคลากรในหนวยงานและผมสวนเกยวของภายนอกมากนอยระดบใด มคาเฉลยอยท 3.93 หวหนาหนวยงานใหการสนบสนนในการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 3.77 ผทมสวนเกยวของใหความรวมมอในการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 3.75 ทานเหนดวยมากนอยเพยงใดกบการจดท�าการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนเพอสรางความไดเปรยบ มคาเฉลยอยท 3.64 การวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนจะชวยให สอศ. มความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 3.46 ทานมความตงใจมากนอยเพยงใดในการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนใหส�าเรจและมคณภาพกบสถานศกษาของทาน มคาเฉลยอยท 3.28 ขนตอนและแนวทางปฏบตในการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขน ทสวนกลางก�าหนดขนมความเหมาะสมระดบใด มคาเฉลยอยท 3.08 และทานคดวา สอศ. มการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 3.00 ตามล�าดบ 3) ความคดเหนเกยวกบการสรางแบรนดของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) สรปไดวา ความพงพอใจ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 1,238 คน มความคดเหนวา การสรางแบรนดของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาอยในระดบมาก มคาเฉลยอยท 3.87 เมอพจารณาเปนรายขอ อนดบแรก การสรางแบรนดเพอใหไดเปรยบในเชงการแขงขนสามารถท�าไดโดยการใชยทธศาสตรทชดเจน มคาเฉลยอยท 4.78 ทานเหนดวยกบการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 4.64 ทานเหนวาส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ควรมการสรางแบรนดมากนอยระดบใด มคาเฉลยอยท 4.41 การประชมของหนวยงานมการหารอเรองการจดท�ายทธศาสตรการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนเพอการสรางแบรนดมากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 4.23 ทานมความตงใจมากนอยเพยงใดในการสรางแบรนดใหส�าเรจและมคณภาพกบวทยาลยของทาน มคาเฉลยอยท 4.16 หวหนาหนวยงานใหการสนบสนนในการจดท�ายทธศาสตรการสรางแบรนดมากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 4.11 ผทมสวนเกยวของใหความรวมมอในการจดท�ายทธศาสตรการสรางแบรนดมากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 3.47 ขนตอนและแนวทางปฏบตในการสรางแบรนด ทสวนกลางก�าหนดขนมความเหมาะสมระดบใด มคาเฉลยอยท 3.00 การจดท�าแผนของหนวยงานทสวนกลางจดสงใหมความเหมาะสมกบการสรางแบรนดระดบใด มคาเฉลยอยท 2.96 ทานคดวาในปจจบน สอศ. ไดสรางแบรนดในภาพรวมหรอไม มคาเฉลยอยท 2.93 ตามล�าดบ ตอนท 3 กำรแสดง ปญหำอปสรรค และขอเสนอแนะเพมเตม ปญหำอปสรรคในภำพรวม 1. ขาด 4’M 2. ไมมบคลากรทรจรงๆ รแตวาจะท�า แตท�าอยางไรไมร 3. มแตนโยบาย แตปฏบตยาก 4. บคลากรยงขาดความเขาใจ และขาดการจดการแบรนด 2. กำรวเครำะหควำมคดเหนของผปกครอง สถำนประกอบกำร ตอนท 1 ผลกำรวเครำะหขอมลเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถำม โดยแจกแจงควำมถ คำรอยละของแตละรำยกำรจำกขอมลทวไปไดแสดงจ�ำนวนรอยละของกลมตวอยำงจ�ำแนกตำมขอมลทวไปไดดงน


8

สถำนศกษำ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คนเปน วทยาลยการอาชพ จ�านวน 276 คน คดเปนรอยละ 32.4 วทยาลยเทคนค จ�านวน 248 คน คดเปนรอยละ 29.1 วทยาลยสารพดชาง จ�านวน 103 คน คดเปนรอยละ 12.1 วทยาลยเกษตรและเทคโนโลย จ�านวน 86 คน คดเปนรอยละ10.1 วทยาลยอาชวศกษา จ�านวน 84 คน คดเปนรอยละ 9.30 วทยาลยเทคโนโลยและการจดการ จ�านวน 21 คน คดเปนรอยละ 0.9 วทยาลยพณชยการ จ�านวน 12 คน คดเปนรอยละ 1.4 วทยาลยประมง จ�านวน 8 คน คดเปนรอยละ 0.9 วทยาลยธรกจและการทองเทยว จ�านวน 7 คน คดเปนรอยละ 0.8 วทยาลยอตสาหกรรมเทคโนโลยตอเรอ จ�านวน 7 คน คดเปนรอยละ 0.7 และวทยาลยกาญจนาภเษกชางทองหลวง ตามล�าดบ เพศ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คนเปนเพศหญง จ�านวน 340 คน คดเปนรอยละ 39.9 เปนเพศชาย จ�านวน 512 คน คดเปนรอยละ 60.1 โดยสวนใหญเปนเพศชายมากกวาเพศหญง อำย กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คน สวนใหญมอาย 41-50 ป จ�านวน 456 คน คดเปนรอยละ 53.5 อาย 31-40 ป จ�านวน 225 คน คดเปนรอยละ 26.4 อาย 51-60 ป จ�านวน 164 คน คดเปนรอยละ 19.2 อาย 60 ปขนไป 3 คน คดเปนรอยละ 0.4 และ อาย 21-30 ป จ�านวน 0 คน คดเปนรอยละ 0 ตามล�าดบ ต�ำแหนง/อำชพของทำนในปจจบน กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คน สวนใหญมอาชพเปนเจาหนาทของรฐ จ�านวน 302 คน คดเปนรอยละ 35.4 หวหนางาน จ�านวน 218 คน คดเปนรอยละ 25.6 รบจางทวไป จ�านวน 134 คน คดเปนรอยละ 15.7 เจาของกจการ จ�านวน 123 คน คดเปนรอยละ 14.4 และผจดการ จ�านวน 75 คน คดเปนรอยละ 8.8 ตามล�าดบ กำรศกษำ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คน สวนใหญมการศกษาระดบปรญญาตร จ�านวน 526 คน คดเปนรอยละ 61.7 การศกษาระดบต�ากวาปรญญาตร จ�านวน 170 คน คดเปนรอยละ 20 และการศกษาระดบปรญญาโท จ�านวน 155 คน คดเปนรอยละ 18.2 ตามล�าดบ กำรรบร กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คน สวนใหญรบรจากการศกษาคนควาจาก inter-net จ�านวน 424 คน คดเปนรอยละ 49.8 การศกษาคนควาจากหนงสอ เอกสารวชาการ จ�านวน 371 คน คดเปนรอยละ 43.5 คมอการจดท�าแผนยทธศาสตรของกรมฯ จ�านวน 35 คน คดเปนรอยละ 4.1 การประชม สมมนา จ�านวน 29 คน คดเปนรอยละ 3.4 การฝกอบรม จ�านวน 11 คน คดเปนรอยละ 1.3 การประชมของวทยาลย จ�านวน 1 คดเปนรอยละ 0.1และหนงสอพมพ จ�านวน 1 คดเปนรอยละ 0.1 ตามล�าดบ ควำมเกยวของ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คน สวนใหญมสวนเกยวของกบยทธศาสตร เปนไมไดรวมด�าเนนการ จ�านวน 459 คน คดเปนรอยละ 53.9 เปนผปกครอง จ�านวน 188 คน คดเปนรอยละ 22.1 เปนสถานประกอบการ จ�านวน 184 คน คดเปนรอยละ 21.6 และเปนผเกยวของโดยตรง จ�านวน 21 คน คดเปนรอยละ 2.5 ตามล�าดบ ตอนท 2 กำรวเครำะหขอมลเกยวกบควำมคดเหน ผปกครอง สถำนประกอบกำรผตอบแบบสอบถำม 1) ความคดเหนเกยวกบการจดท�าแผนยทธศาสตรของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา สรปไดวา ความพงพอใจ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คน มความคดเหนวา การจดท�าแผนยทธศาสตรในภาพรวม อยในระดบปานกลาง มคาเฉลยอยท 3.32 เมอพจารณาเปนรายขอ อนดบแรก ทานเหนดวยกบส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาทจะสรางแบรนดดวยยทธศาสตรและกลยทธทวาการศกษาเพอการมงานท�าเขาสยทธศาสตรชาตไทยแลนด 4.0 ระดบใด มคาเฉลยอยท 4.93 ทานเหนดวยมากนอยเพยงใดกบการก�าหนดยทธศาสตรและกลยทธในการสรางแบรนดเพอสรางความยงยนของ ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มคาเฉลยอยท 4.92 ทานเหนดวยมากนอยเพยงใดทจะสรางยทธศาสตรและกลยทธเพอลดทศนคตผปกครองและสถานประกอบการ มคาเฉลยอยท 4.89 สถานศกษามการก�าหนดยทธศาสตรและกลยทธทสอดคลองกบการพฒนาการศกษาของชาตมากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 3.08 สถานศกษามแผนงานและโครงการทสามารถน�าไปปฏบตไดสอดคลองกบวสยทศน พนธกจ วตถประสงค เปาหมายและสรางความเชอมนใหกบผปกครองสถานประกอบการ มคาเฉลยอยท 2.85 สถานศกษาเปดโอกาสใหผทมสวนเกยวของชวยก�าหนดยทธศาสตรและกลยทธมากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 2.67 ทานมสวนรวมกบสถานศกษาในการวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกเพอน�ามาก�าหนด วสยทศน พนธกจ วตถประสงค และเปาหมายของสถานศกษามากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 2.52 ทานมสวนรวมกบสถานศกษาในการจดท�าแผนการพฒนา



8

คณภาพการศกษามากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท มคาเฉลยอยท 2.51 ทานเขาใจขนตอนกระบวนการจดท�ายทธศาสตรและกลยทธมากนอยระดบใด มคาเฉลยอยท 2.43 และทานมสวนรวมกบสถานศกษาในการก�าหนดยทธศาสตรและกลยทธของสถานศกษาระดบใด มคาเฉลยอยท 2.40 ตามล�าดบ 2) ความคดเหนเกยวกบการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา สรปไดวา ความพงพอใจ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คน มความคดเหนวา ในภาพรวม อยในระดบมาก มคาเฉลยอยท 3.42 เมอพจารณาเปนรายขอ อนดบแรก ผปกครองและสถานประกอบการเหนดวยระดบใดทส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาผลตผส�าเรจการศกษาทางวชาชพเพอสรางความไดเปรยบเชงการแขงขน มผลเฉลยอยท 4.94 ทานเหนดวยกบการน�าแผนงาน โครงการ ไปใชในการสรางความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใดมคาเฉลยอยท 4.64 ทานเหนดวยหรอไมวาภาพรวมของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษามขอไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 4.64 ทานใหความรวมมอในการจดท�ายทธศาสตรการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 4.38 ทานใหการสนบสนนในการจดท�ายทธศาสตรการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 4.11 ทานเหนความตงใจมากนอยเพยงใดในการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนใหส�าเรจและมคณภาพของสถานศกษาททานเกยวของ มคาเฉลยอยท 3.11 ทานเหนดวยกบการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนจะชวยให ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 2.95 ทานยอมรบในการบรหารจดการเพอสรางความไดเปรยบเชงการแขงขนของสถานศกษามากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 2.85 ทานเหนดวยมากนอยเพยงใดกบการจดท�ายทธศาสตรการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขน มคาเฉลยอยท 2.85 ขนตอนและแนวทางปฏบตในการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขน ทสวนกลางก�าหนดขนมความเหมาะสมระดบใด มคาเฉลยอยท 2.55 ทานคดวาในปจจบน สอศ. ไดวเคราะหหาความไดเปรยบเชงการแขงขนในภาพรวมแลวหรอยง 2.07 และทานคดวาส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 1.94 ตามล�าดบ 3) ความคดเหนเกยวกบการสรางแบรนดของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา สรปไดวา ความพงพอใจ กลมตวอยางทไดท�าการตอบแบบสอบถามมจ�านวน 852 คน มความคดเหนวา ในภาพรวม อยในระดบ มาก มคาเฉลยอยท 3.81 เมอพจารณาเปนรายขอ อนดบแรก ทานเหนวาส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ควรมการสรางแบรนดมากนอยระดบใด อยในระดบ มคาเฉลยอยท 4.95 ทานเหนดวยกบการสรางแบรนดเพอความไดเปรยบเชงการแขงขนระดบใด มคาเฉลยอยท 4.95 การสรางแบรนดเพอใหไดเปรยบในเชงการแขงขนสามารถท�าไดโดยการใชยทธศาสตรทชดเจน มคาเฉลยอยท 4.95 ทานใหความรวมมอในการจดท�ายทธศาสตรการสรางแบรนดมากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 4.66 หวหนาหนวยงานใหการสนบสนนในการจดท�ายทธศาสตรการสรางแบรนดมากนอยเพยงใด 4.07 ทานมสวนเกยวของเรองการจดท�ายทธศาสตรการวเคราะหความไดเปรยบเชงการแขงขนเพอการสรางแบรนดมากนอยเพยงใด มคาเฉลยอยท 2.65 ทานคดวาการสรางแบรนด ควรก�าหนดโดยส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาระดบใด มคาเฉลยอยท 2.49 ทานคดวาการจดท�าแผนงาน โครงการของสวนกลางจดสงใหมความเหมาะสม กบการสรางแบรนดของสถานศกษาเพยงใด มคาเฉลยอยท 2.36 และทานคดวาในปจจบน ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาไดสรางแบรนดในภาพรวมแลวหรอยง มคาเฉลยอยท 2.17 ตามล�าดบ ตอนท 3 ปญหำอปสรรค และขอเสนอแนะ 1. สรางความเขาใจเรองการสรางแบรนด 3. ประชาสมพนธตองเขมแขงมากกวาน 4. สงเสรมดานวชาการเรองยทธศาสตร 5. ประชาสมพนธตองเปนตนเรองในการสรางแบรนด ตองลงมอท�ามใชมแตนโยบาย


8

ผลกำรวเครำะหขอมลโดยกำรแสดงควำมคดเหนและกำรสมภำษณเชงลก (In-Depth Interview) การศกษาในสวนของปจจยการบรหารและการจดการทจะสรางยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐ โดยการสมภาษณผใหขอมลส�าคญ (Key Informants) จากการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) ผใหขอมลส�าคญ (Key Informants) ไดมมมองดงน การน�าเสนอจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรคจากการสมภาษณผใหขอมล 11 ราย สรปไดดงน จดแขง (Strengths ) จดแขงท 1 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษามอนกรรมการและหนวยงานภายนอกใหการสนบสนนดานภาพลกษณ จดแขงท 2 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษามการจดการเรยนการสอนทโดดเดนแตกตาง มความยดหยนกวาการศกษาดานอนและผลตไดตรงตอความตองการของสถานประกอบการ จดแขงท 3 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษามความรวมมอกบหนวยงานภายนอกทงภาครฐและเอกชน จดแขงท 4 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษามโครงการดๆ ใหเรยนรจากการปฏบตจรง จดออน (Weaknesses) จดออนท 1 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ขาดความตอเนองดานการประชาสมพนธในการสรางภาพลกษณทด จดออนท 2 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มภาพลกษณทไมดของนกเรยนนกศกษาทมความประพฤตไมดท�าใหผปกครองและสถานประกอบการบางสวนขาดความมนใจ จดออนท 3 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาขาดการจดการในเรองของการสรางแบรนด โอกำส (Opportunities) โอกาสท 1 รฐบาลใหการสนบสนนการจดการศกษาดานอาชพ มการจดสรรงบประมาณเพอผลตก�าลงพลเปนรากฐานของประเทศ โอกาสท 2 บคลากรทกสวนมความเหนในการสรางแบรนดไปในทศทางเดยวกน โอกาสท 3 สถานประกอบการใหการสนบสนน ใหครผสอนไดสมผสวสด อปกรณ ครภณฑทนสมย โอกาสท 4 สถานประกอบการมความตองการก�าลงพลระดบอาชวศกษาเพอพฒนาประเทศกาวสไทยแลนด 4.0 อปสรรค (Threats) อปสรรคท 1 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาขาดยทธศาสตรในการสรางแบรนดทชดเจนยงคงค�านงถงแคภาพลกษณจงท�าใหการปรบเปลยนทศนคตของผมสวนไดเสยท�าไดยาก อปสรรคท 2 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาถงแมจะเปนองคกรขนาดใหญแตถาเทยบปรมาณครผสอนตอผเรยนในบางสาขาไมเพยงพอโดยเฉพาะสาขาใหมๆ ทจะกาวเขาสไทยแลนด 4.0 อปสรรคท 3 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาไมสามารถท�าใหสถานประกอบการรบนกศกษาทเรยนระบบทวภาค

เขาท�างานไดทงหมด ขอสรปทไดจากการวเคราะหขางตนผวจยไดน�าขอมลมาจดการสมมนากลมยอยในการระดมความคดเหน (Brain Storming) เพอหายทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐใหมทเหมาะสมระดมสมอง โดยเชญผทรงคณวฒผเชยวชาญตลอดจนผมสวนเกยวของ จ�านวน 9 ทาน ขอบเขตของจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค เรยกวาวธการ TOWS Matrix มาใชในการวเคราะหเพอก�าหนดยทธศาสตรและจะมขนตอนการด�าเนนการทส�าคญ 2 ขนตอน ดงน 1. หลงจากทมการประเมนสภาพแวดลอมโดยการวเคราะหใหเหนถง จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค จะน�าขอมลทงหมดมาวเคราะหในรปแบบความสมพนธแบบ Matrix โดยใชตาราง TOWS Matrix 2. การวเคราะหความสมพนธระหวางจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ซงผลของการวเคราะหความสมพนธเพอใหเกดยทธศาสตรหรอกลยทธ



8

สรปผลกำรวจย การศกษาวจยเรอง ยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาภาครฐ เปนการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ เพอน�าเสนอยทธศาสตรการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการสรางแบรนดเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขน อนจะน�าไปสการปฏบตไดอยางชดเจนและเปนรปธรรม ทง 6 ยทธศาสตร 1) ยทธศาสตรสรางเสรมคานยม 2) ยทธศาสตรการปรบภาพลกษณ 3) ยทธศาสตรการเพมศกยภาพและขดความสามารถการสอสาร/ประชาสมพนธ 4) ยทธศาสตรการสรางอาชวศกษากบสงคม 5) ยทธศาสตรการสรางความเขาใจ 6) ยทธศาสตรการเพมศกยภาพของกลมอาชพ

อภปรำยผล ในการสรางแบรนดของส�านกงานคณะกรรมการอาชวศกษาผวจยน�ายทธศาสตรทง 6 ยทธศาสตรมาเรยบเรยงตามกรอบแนวคดของการสรางแบรนดสามารถอธบายได ดงน ยทธศาสตรท 1 การทส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาจะมผเรยนเพมขนและไดรบการยอมรบจากสงคมนนอาชวศกษาเองตองสรางเสรมคานยมทางบวกโดยการประชาสมพนธอยางตอเนองสอดคลองกบ ผลการศกษาวจยของ นรศ สคนธวรตน (2560) ประเดนกลยทธดานนโยบายการบรหารจดการอาชวศกษาไดแก นโยบายสนบสนนจากรฐบาล และระบบคณวฒวชาชพ ยทธศาสตรท 2 การปรบภาพลกษณอาชวศกษา ส�าหรบยทธศาสตรภายในส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาควรจดใหมการพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบการปรบภาพลกษณผเรยน เพอใหสงคมมความเชอมนในภาพลกษณอาชวศกษา อกทงควรพฒนาบคลากรทกระดบใหมบคลกภาพและทกษะวชาชพ ตลอดจนการปรบปรงพฒนาอาคารสถานท การจดการเรยนร จากนนตองตดปกอาวธใหกบครโดยผานหนวยงานอนๆ ทไดรบการรบรอง เชน ครพฒนา สถาบนพฒนาฝมอแรงงาน สอดคลองกบผลการศกษาวจยของ นรศ สคนธวรตน (2560) ประเดนกลยทธบรหารจดการภาพลกษณปจจบนของสถานศกษาไดแก การพฒนาครใหเปนนกคดนวตกรรม มาตรฐานฝมอแรงงาน มาตรฐานคณวฒวชาชพ ยทธศาสตรท 3 การเพมศกยภาพและขดความสามารถการสอสารการประชาสมพนธเดมส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษามสถานวทยของสถานศกษา (R-radio) แตมบางสถานศกษาทมความพรอมและไดรบจดสรรงบประมาณ ควรมการพจารณาเพมเตมสถานวทยเพอเพมศกยภาพและเสนอจดตงสถานโทรทศนของอาชวศกษาผานดาวเทยมเพอเพมชองทาง การสอสารการประชาสมพนธและมการปรบปรงพฒนาเวบไซต (Website) ของสถานศกษาทกแหงเพอรองรบการเปลยนแปลงของโลก อกทงจดตงกลมใน Line หรอ Facebook ซงรองรบการสอสารทาง สมารตโฟนและเปนทนยมทวไป Olsen, J. B., & Eadie (1982) ไดกลาววา ยทธศาสตรการตลาด Marketing Strategy เปนศาสตรและศลปะในการน�าพาองคกรไปสการบรรลวตถประสงคโดยใชทรพยากรทงมวลทม ยทธศาสตรท 4 การสรางอาชวศกษากบสงคม ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาเองกมโครงการดๆ เกดขนมาเชน โครงการอาชวะสรางชาต เพอปลกกระแสสงคมในการสรางภาพเชงบวกสอดคลองกบ Kotler (2009) ไดกลาวไววา การบรหารแบรนด (Brand Administration) จงเปนสงทนกการตลาดสรางสรรคขน โดยท�าการศกษาถงความสมพนธระหวาง ผบรโภคกบแบรนดและผลตภณฑ ภายใตชอแบรนดนน เพอแยกแยะสรางความแตกตางใหเหนอกวาสนคาคแขง ยทธศาสตรท 5 การสรางความเขาใจ ภาพเดมของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาเชงลบมาตลอดแมจะมกจกรรมดๆ เกดขนมากมาย เชน อาชวะอาสา Fix it Center ฯลฯ ในการสรางความนาเชอถอและชอเสยงของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา จดใหมการประชาสมพนธกจกรรมและผลงานดวยรปแบบทหลากหลายอยางสม�าเสมอและตอเนองตอสาธารณชน สอดคลองกบ Michael E. Porter (1990) กลาวไววา การสรางเครอขาย การมสวนรวมในการสรางความเขาใจค�าวาสนคาและบรการทแตกตางไปจากองคการอนนน หมายถง สนคาและบรการขององคการทพเศษไปจากสนคาและบรการขององคการอนไมทางใดกทางหนง หรอหลายๆ ทาง และความแตกตางนท�าใหผซออยากใชสนคานนและยนดจะจายซอสนคานนในราคาทสงกวาสนคาอน


8

ยทธศาสตรท 6 การเพมศกยภาพของกลมอาชพ แบงกลมอาชพในการผลตก�าลงคน 33 กลมอาชพ โดยมการตดตาม ผส�าเรจการศกษาเรองของการท�างานตรงกบสาขาทเรยนมากนอยเพยงใด เพอหาความตองการของสถานประกอบการในการผลตก�าลงคนใหตรงกบสงทสถานประกอบการตองการ สอดคลองกบ Andrews, K. R. (1980) กลาวไววา การทกลมบคคลมแนวคดหรอจดมงหมายทเหมอนกนเขามาด�าเนนการนนใหแลวเสรจตามจดมงหมายทก�าหนดแลวรบผลประโยชนรวมกน

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในกำรน�ำผลกำรวจยไปใช 1.1 ในฐานะทส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษาเปนหนวยงานทอยภายใตการบรหารของกระทรวงศกษาธการในการน�ายทธศาสตรไปใชควรเรมตนน�าเสนอตามล�าดบขนตอนหนวยงานไปจนถงระดบนโยบายของชาต เนองจากการจดการเรยนการสอนทางสายอาชพมผลตอการพฒนาประเทศเพอกาวสนโยบายภาครฐไทยแลนด 4.0 1.2 ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ควรท�าการประชาสมพนธเพอการเผยแพรสสาธารณะชนเพอสรางกระแสนยมเพอใหเหนความส�าคญผลผลตของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา ตงแตระดบทองถนไปสนานาชาต 1.3. ผวจยพบวา ในการสรางแบรนดของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษานน อปสรรคส�าคญทควรเรงแกไขคอ บคลากรไมมความเขาใจเรองการสรางแบรนด งบประมาณจดสรรไมตรงกบเวลาทใชท�ากจกรรม ซงยงขาดแคลนในทกๆ ดาน จงควรเรงใหความรโดยหาผเชยวชาญมาสรางความเขาใจ 2. ขอเสนอแนะในกำรวจยครงตอไป 2.1 ควรมการศกษาวจย คนควาเฉพาะประเภทสถานศกษา เชน การสรางแบรนดของวทยาลยเกษตรและเทคโนโลย วทยาลยการอาชพ วทยาลยอาชวศกษา วทยาลยเทคนค เพอการสรางความไดเปรยบเชงแขงขนดวยการสรางแบรนดอยางแทจรง 2.2 ควรมการศกษาวจย คนควาเรองของสถาบนทเปดการเรยนการสอนระดบปรญญาตรเพอสรางความไดเปรยบเชงแขงขนดวยการสรางแบรนดเพราะเปนสวนหนงของการจดการเรยนการสอนของส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา


กระทรวงศกษาธการ. (2560). ยทธศาสตรการศกษา (พ.ศ. 2560-2579). ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (เอกสารอดส�าเนา).

นรศ สคนธวรตน. (2560). กลยทธการสอสารเพอสรางภาพลกษณสถานศกษาอาชวศกษาตามกรอบแนวคดความรบผดชอบตอสงคม. สาขาวชาการสอสาร มหาวทยาลยนเรศวร, พษณโลก.

ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา. นโยบาย เปาหมาย ยทธศาสตร การผลต และพฒนาก�าลงคน อาชวศกษาสสากล(2555 - 2569). (เอกสารอดส�าเนา)

Andrews, K. R. (1980). The Concept of Corporate Strategy. Revised Edition, Illinois : R. D. Irwin.G. Johnson, and K. Scholes. (2006). Exploring Corporate Strategy. Harlow : Financial Times Prentice Hall.Kotler, P. (2009). Marketing Management 13th ed. New Jersey : Prentice-Hill.Olsen, J. B., & Eadie. (1982). The Game Plan, Governance with Foresight. Washington, DC : Council of State

Planning AgenciesPorter, Michael. (1990). Competitive Strategy. New York : Free Press. Richard D. Irwin, Inc.

กฬากบการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมสำาหรบนกเรยนSports and Moral Ethical Development for Students

สทธพงษ ปำนนำคSittipong Pannak

9


9

กฬากบการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมสำาหรบนกเรยนSports and Moral Ethical Development for Students

สทธพงษ ปำนนำคSittipong Pannak

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอสะทอนใหเหนถงความส�าคญของคณธรรมและจรยธรรมในสงคมมนษย ซงความส�าคญของคณธรรมและจรยธรรมดงกลาวนน เปนสวนทชวยสงเสรมใหผคนมน�าใจไมตรเปนมตรทดตอกน สงคมมความนาอย มความเปนระเบยบเรยบรอย มใชสงคมทมความเจรญเพยงแควตถนยมแตเปนสงคมทเตมไปดวยความเจรญทางดานความงดงามของจตใจมนษย ซงในการพฒนาและสงเสรมคณธรรมจรยธรรมนนเราสามารถวางแผนและก�าหนดทศทางในการเรมตนพฒนาโดยผานระบบของการศกษา และทงนในปจจบนเปนททราบกนดวาการกฬานนไดเขาถงคนทกกลมชวงอาย โดยเรมตงแตในวยเดก ซงกฬานนไดถกน�าไปใชเปนสวนหนงของการพฒนาการเคลอนไหวรางกาย และผทเลนกฬาจะตองยดถอการปฏบตใหเปนไปตามรปแบบวธการเลน กตกากฎและระเบยบทแตละชนดไดก�าหนดไวดงนนผทท�าหนาทในการจดการเรยนเรยนรใหกบนกเรยนโดยใชกฬาเปนสอ สามารถน�ารปแบบของการเลนกฬาไปประยกตใชและสอดแทรกในเรองของการพฒนาคณธรรมและจรยธรรม โดยมงเนนใหเปนไปตามกรอบคณลกษณะอนพงประสงค 8 ดาน ของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงเปนหลกสตรปจจบนทกระทรวงศกษาธการไดก�าหนดไวเปนแนวทางส�าหรบการจดการเรยนเรยนรของโรงเรยนระดบตางๆ ทงนการใชกฬาเปนแนวทางในการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมส�าหรบนกเรยน สามารถก�าหนดการพฒนาไดดงนคอ ในดานความรกชาตศาสนาพระมหากษตรย ดานความซอสตยสจรตดานความมวนย ดานการใฝเรยนร ดานการอยอยางพอเพยง ดานความมงมนในการท�างาน ดานการรกความเปนไทย และดานการมจตสาธารณะ ซงคณลกษณะอนพงประสงคทง 8 ดานนมความสอดคลองและเกยวของกนโดยตรงกบความมคณธรรมและจรยธรรมทดของนกเรยนค�ำส�ำคญ : กฬา; คณธรรมจรยธรรม; คณลกษณะอนพงประสงค

Abstract This article aims to reflect the importance of morality and ethics in human society. The morality and ethics are considered the main factors contributing to a peaceful and livable society as it can encourage people to be aware of kindness and generosity to each other. It also helps improve society from materialized society to spiritual- value society. In developing and promoting morality and ethics, one can plan and focus on development areas through the educational system. Currently, physical education and sports play important roles in developing vital physical qualities such as strength and are associated with people in different ways from children to adult; for example, to develop children body movement. In playing games and sports, players need to learn about self-discipline, observance of rights, and follow rules and regulations of different kinds of sports. Therefore, the instructors can apply different kinds of sports and insert the

9

1โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ 499 ถนนพฒนาการ แขวงสวนหลวง เขตสวนหลวง กรงเทพมหานคร 10250 โทร : 097-129-7979 E-mail : [email protected]

107Sports and Moral Ethical Development for Studentsกฬากบการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมสำาหรบนกเรยน

9

content of morality and ethics to their students to provide experience in playing sports based on the eight desirable characteristics which are included in The Basic Education Core Curriculum B.E. 2551 (A.D. 2008), curriculum guidelines for compulsory education. The eight desirable characteristics consist of (1) love of nation, religion and king, (2) honesty and integrity, (3) self-discipline, (4) avidity for learning, (5) observance of principles of Sufficiency Economy Philosophy in one’s way of life, (6) dedication and commitment to work, (7) cherishing Thai-ness, and (8) public-mindedness. These eight desirable characteristics are directly related to the moral and ethical values of the students.Keywords : Sport; Morality and Ethics; Desirable Characteristics

บทน�ำ ในโลกของยคปจจบนการใชวทยาศาสตรและเทคโนโลย มความจ�าเปนอยางยงกบการพฒนาประเทศในทกๆ ดาน โดยเฉพาะในดานของการพฒนาทางสงคม การพฒนาค ณ ภาพชวตของประชากรใหมความเปนอยทด มความสะดวกสบายและเปนมนษยทสมบรณ มความสขในการด�ารงชวต ดงเหนไดจากตวอยางเจตนารมณและความมงหมายของส�านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ประการหนงทระบวา ปจจบนประเทศไทยไดมการวางแผนดานการใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยชวยพฒนาใหประชาชน ค นไทยทกคนไดรบการสงเสรมทางรางกาย จตใจ ความรความสามารถ ทกษะการประกอบอาชพ ใหมศกยภาพทจะน�าไปสความเขมแขงของครอบครว ชมชน และสงคมไทยไดอยางยงยน (ส�านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต, 2555 : 12) ซงจากการมงเนนดานการใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยดงกลาวนน ยงมสวนอนๆ อกหลายประการทเกยวของไมเวนแตในดานของการกฬา อาทเชน การแขงขน การรบชมและการรบรขอมลขาวสารของกฬา ซงวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดมสวนชวยในการพฒนาศกยภาพของนกกฬาน�าไปสความเปนเลศ จนท�าใหการแขงขนกฬากลายเปนการเอาจรงเอาจง มการพฒนาไปสกฬาอาชพ และเปนการแขงขนทหวงผลชนะหรอแพ มากกวาเรองของการออกก�าลงกายเพ อสขภาพ และทงนจากความหมายของค�าวากฬาทแทจรงนน ไดหมายถง กจกรรมการออกก�าลงกายหรอการเคลอนไหวทก�าหนดรปแบบ วธการเลน กตกา ซงอาจจะมการแขงขนดวยกได ซงแบงออกเปนหลายประเภท เชน กฬาทม กฬาเดยว หรอกฬาค กฬาตอสปองกนตว กฬาทางน�า เปนตน ในอกความหมายหนงกฬายงหมายถง กจกรรมทเปนสวนหนงของชวตเพอความสนกสนานและเพอแสดงออกซงความหมายและความสวยงามดวยการเคลอนไหวของรางกายในเวลาวางและใหเปนไปตามกฎและระเบยบทวางไว ทงนโดยไมหวงผลตอบแทนอยางอนนอกเหนอจากผลทเกดจากกจกรรมในตวของมนเองเทานน (วรวท คงมนต, 2551 : 9) ดงนนจากการเปลยนแปลงความมงหมายของการเลนกฬา ซงเราอาจจะเคยไดยนค�ากลาวของการเลนกฬาทวา “รแพ รชนะ รอภย” อาจเปลยนแปลงความมงหมายการเลนทเกยวของกบคาตอบแทนทเปนจ�านวนเงนเพอผลประโยชนของการแขงขนมากขน ซงในปจจบนสภาพของสงคมไทยนนไดใหความส�าคญกบเรองคณธรรมและจรยธรรมในการอยรวมกนของสงคมเปนอยางมาก เพราะถอไดวาคณธรรมและจรยธรรมเปนสงทท�าใหสภาพสงคมของมนษยมการประสานความสมพนธทดตอกน แตในทางกลบกนสภาพทางสงคมไทยนนกก�าลงเผชญปญหาในเรองคณธรรมและจรยธรรมของผคนเชนเดยวกนจากการอธบายของทาน นคม ไวยรชพานช อดตประธานวฒสภา (คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาคณธรรมจรยธรรม, 2556 : 37) กลาววา ผลกระทบกระแสโลกาภวตน ท�าใหเกดการหลงไหลของวฒนธรรมเขาสบานเมองของเราอยางรวดเรว ผลกดนใหสงคมไทยมงสความเจรญทางวตถ ผคนในสงคมแสวงหาความเจรญในชวตทางดานเศรษฐกจเปนหลก ในขณะทผมอ�านาจบรหารบานเมองตางมงเนนไปทศกยภาพในดานการแขงขนกบตางประเทศตางๆ เพอความเจรญกาวหนาใหทดเทยมนานาประเทศ จงเกดการพฒนาทางดานวตถและใหความสนใจกบการเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจของประเทศเปนสวนใหญ จงเกดการปลอยปละละเลยในเรองการพฒนาจตใจตลอดจนมารยาทและวฒนธรรมอนดของคนในชาต จนท�าใหสงคมไทยในปจจบนเรมออนแอลงเรอยๆ และก�าลงเผชญกบภาวะวกฤตทางดานคณธรรม จรยธรรมของคนไทย อนเปน ตนเหตทจะน�าไปสวกฤตของประเทศชาตในอนาคต


9

ดงนนในการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของคนจงเปนสงทส�าคญทจะตองมการปลกฝง การพฒนาตงแตคนในวยเดกและเยาวชน กฬาถอเปนสวนหนงทจะชวยพฒนาคณภาพชวตของมนษยทจะสงเสรมพฒนาทางดาน รางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญา โดยเฉพาะเรองความมน�าใจนกกฬาซงถอเปนเรองส�าคญและเกยวของกบการมคณธรรมและจรยธรรม (วรศกด เพยรชอบ อางองจาก กลนประทม แสงสระ, 2550 : 15) ความมน�าใจนกกฬาเปนคณธรรมทประกอบดวยคณธรรมทส�าคญและจ�าเปนอยางยงทเปนพนฐานทจะชวยใหบคคลสามารถมชวตอยรวมกนในสงคมไดอยางปกตสข เชน น�าใจทเตมไปดวยความยนดทจะปฏบตตามกฎเกณฑและระเบยบขอบงคบ น�าใจทเตมไปดวยความรก ความสามคค เออเฟอเผอแผ ถอยอาศยซงกนและกน ซงในความส�าคญของการเลนกฬานนหากเรามองทคณคาประโยชนและความส�าคญของกฬา ผทเลนกฬาจะทราบดวาจะตองปฏบตตามกฎ กตกาของกฬาชนดนนๆ รวมไปถงการแสดงเจตนาในการเลนทตองไมมงท�ารายคแขงขนใหเกดอนตราย หรอไดรบอบตเหตในการแขงขน ผเลนกฬาจะตองเลนดวยความมน�าใจนกกฬา คอ รแพ รชนะ รอภย รวมทงรจกการมมารยาทการเปนผเลนทดทงคตอส ผตดสน ผฝกสอนและผชมการแขงขน ซงจากความส�าคญและผลกระทบทางดานคณธรรมและจรยธรรมดงกลาว จงถอไดวากฬาเปนสวนส�าคญอยางหนงทจะสามารถชวยพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของคนได แตทงนควรมการก�าหนดเปนแนวทางและรปแบบทชดเจนในการเรมตนพฒนา ซงหากพจารณาถงความเหมาะสมของการพฒนาและปลกฝงทเหนผลไดโดยงายควรมการเรมตนตงแตเดก เยาวชน หรอวยเรยนในสถานศกษา เปนตน หากพจารณาถงความเขาใจและความหมายของคณธรรมและจรยธรรม อาจกลาวใหเหนถงความชดเจนไดในลกษณะความหมายดงตอไปน

ควำมหมำยของคณธรรมและจรยธรรม ธรรตน กจจารกษ (2542 : 6) ไดใหความหมายของคณธรรม คอ อปนสยอนงามทมอยในใจคน ซงอปนสยอนงามนไดจากความเพยรพยายามทจะประพฤตกลายเปนสงเคยชน คณธรรมจะกลายเปนหนาท เพราะการกระท�าหนาทจนเปนนสยจะกลายเปนคณธรรม พระมหาอาจรยพงษ ค�าตน (2556 : 9) ไดใหความหมายคณธรรม หมายถง คณงามความด และคณลกษณะหรอสภาวะ (นามธรรม) ทมคาอยภายในจตใจของมนษยซงเปนไปในทางทถกทตองหรอดงาม คณธรรมมความส�าคญอยางยงส�าหรบสงคมมนษยทตองอาศยอยรวมกน เพราะคณธรรมเปนหลกแหงความประพฤตปฏบตและมจดมงหมายปลายทางอยทความสงบสขรมเยนของสงคมโดยสวนรวม วเชยร ชาบตรบณฑรก (2542 : 4) ไดใหความหมายจรยธรรม หมายถง เปนพฤตกรรมของบคคลทมปญญายอมเปนไปตามอ�าเภอใจ ขาดการยบยงชงคดเปนความเสยงตอความเสยงทาย ซงอาจน�าทกขภยมาใหตนเองและคนอน อ�านาจ ธระวนช (2550 : 141) ไดใหความหมายจรยธรรม หมายถง จรยธรรมเปนความเชอสวนบคคลของแตละคนทเกยวกบพฤตกรรม การกระท�าหรอการตดสนใจอะไรกตามวาเปนสงทถกหรอผด โดยลกษณะของจรยธรรมสงทควรน�ามาพจารณาเพมเตมอย 3 ประเดนดวยกนคอ 1) จรยธรรมเปนการอธบายถงบคคล กลาวคอคนเปนผมจรยธรรม 2) พฤตกรรมแตกตางกนไปจากบคคลหนงไปอกบคลหนง เชนบคคลหนงเหนเปนเรองปกตธรรมดาทใครกแลวแตเหนเงนตกอยทนนแลวเกบใสกระเปาของตวเอง ในขณะทอกคนหนงเหนเปนสงทไมถกตอง 3) แมวาจรยธรรมจะขนอยกบทรรศนะของผมอง แตโดยทวไปแลวอางถงพฤตกรรมทสอดคลองกบบรรทดฐานทางสงคมทไดรบการยอมรบกนโดยทวไป จากความหมายของคณธรรมและจรยธรรมสามารถน�ามาเชอมโยงในการเลนกฬาทมความสมพนธในลกษณะของความคดความรสกของผทเปนนกกฬาในดานสภาวะจตใจ การเลอกประพฤตปฏบตในสงทถกตองเหมาะสมและดงาม รวมทงการแสดงออกทางดานอารมณทสอออกมาสะทอนผานทางบคลกภาพของแตละบคคล อนน�าไปสการพฒนาทตดตวคงทนและถาวรทางดานพฤตกรรมนน ซงพฤตกรรมดงกลาวทมความเกยวของจากการเลนกฬาสามารถยกตวอยางประกอบไดดงน


9

พฤตกรรมดำนคณธรรมของนกกฬำ ระบบคณธรรมพนฐานในการเลนกฬา จากค�ากลาวของ แมคนามและแพรร (McNamee & Parry, 1998 : 143-146) ระบวา พนฐานของคณธรรมในการเลนกฬานนเปาหมายในการแขงขนหรอการเขารวม คอจะตองเปนการเลนโดยอาศยความยตธรรม (Fair Play) ซงการเลนทยตธรรมนจะเปนตวแสดงใหเหนถงการมความคด ความเขาใจทดในการแขงขนกฬา ซงแตเดมการแขงขนหรอการเลนกฬาพนฐานเดมกคอ การแขงขนโดยใชความยตธรรมในการแขงขนกฬาเปนทเขาใจของนกกฬาวาเปนการเลนในลกษณะของการไมเอารดเอาเปรยบคแขงขน ซงถอเปนเรองบรรทดฐานทถกก�าหนดไวนอกเหนอจากสวนอนๆ ทถกก�าหนดไวในกฎและกตกาการแขงขน โดยการเลนทอาศยความยตธรรม คอ การพยายามเคารพและใหเกยรตคตอส รวมถงบคคลอนๆ ซงในการพฒนาคณธรรมตรงสวนน ความส�าคญคอจะชวยสะทอนใหเหนถงการปฏบตตนของการเปนนกกฬาทด รวมทงเกดแรงบนดาลใจทดในการเลนกฬาโดยอาศยความยตธรรม การเคารพกฎ กตกาในการแขงขน ซงสงเหลานถอเปนประโยชนทเกดจากการเลนและการแขงขนกฬาอนน�าไปสการพฒนาใหเกดความมคณธรรมตอไป โอกาสในการเอารดเอาเปรยบคตอสจากการแขงขนกฬา หรอการเลนทไมยตธรรมอาจเกดขนไดดงตวอยางตอไปน 1) ความไมเทาเทยมกนและขอจ�ากดของผเลน อาจท�าใหนกกฬาละเลยทางดานของคณธรรมหรอความยตธรรม 2) ความสามารถของนกกฬา พรสวรรคและความพยายามเอาจรงเอาจงในการเลนอาจสงผลทแสดงออกในดานการละเลยความยตธรรมในขณะแขงขน 3) พนฐานการแขงขนของนกกฬาทมงเนนแตชยชนะเปนส�าคญ 4) การละเลยหรอการไมเหนความส�าคญในเรองคณธรรมโดยตรงของตวนกกฬาเอง สงตางๆ เหลานเปนตวอยางทเกดขนและสะทอนถงเปาหมายของคณธรรมในการแขงขนกฬา ดงตวอยางค�ากลาวของ แมคนามและแพรร (McNamee & Parry, 2002 : 147) ระบวาหากพจารณาอยางละเอยดรอบครอบแลว คณธรรมเปนพนฐานในการแขงขนกฬาโดยทกคนทมสวนเกยวของในดานของกฬาควรสงเสรมเรองของคณธรรมควบคกบการเลนกฬาทด ถาหากนกกฬามมมมองทดในเรองคณธรรมนกกฬากจะสามารถปรบตวเขากบคนทวไปในสงคมไดดวยเชนกน ซงการเลนกฬาในลกษณะของการใชความยตธรรมในการแขงขน ถอเปนสงส�าคญและเปนเปาหมายทสงทสดของนกกฬามากกวาการค�านงถงค�าวาชยชนะ

พฤตกรรมดำนจรยธรรมของนกกฬำ พฤตกรรมของนกกฬาทแสดงออกถงการมจรยธรรมนน สามารถพจารณาไดจากองคประกอบตางๆ ได เชน (เจรญ ธานรตน, 2548 : 56-57) 1) การแตงกาย การแตงกายของนกกฬาเปนเครองชจรยธรรมดานการเรยนรจกกาลเทศะ การมมารยาทอนดงาม การมระเบยบวนย เปนการรกษาชอเสยงของสถาบนไดอกดวย โดยปกตแลวจะมเครองแตงกาย 2 ชดคอ ชดปกตธรรมดา และชดส�าหรบใชแขงขนซงรวมทงชดวอรมดวย ปจจบนนหรอแมแตคนทไมใชนกกฬากหนมานยมแตงกายดวยชดวอรมกนมากขน และไมค�านงถงวตถประสงคของการใช โดยสวนมากใสกนเพยงเพอความสวยงามและความสะดวกสบายเทานน แตส�าหรบผฝกสอนแลวจ�าเปนอยางยงทตองพจารณาในเรองนอยางถถวน เพราะการแตงกายของนกกฬาจะเปนสงแรกทปรากฏตอสายตาประชาชน ปญหาประการหนงในเรองการแตงกายของนกกฬาดงกลาวคอ ในชวงเวลาทนกกฬาไมไดอยระหวางการแขงขน เชน ตอนพกผอน ตอนกลางคนหรอหลงการแขงขน นกกฬานยมสวมใสกางเกงวอรม เสอยด รองเทาแตะ ออกเดนพกผอน ซอของตามสถานททวไป ซงเปนสถานททไมไดเกยวของกบการกฬาแตอยางใด นนแสดงใหเหนวานกกฬาไมรจกกาลเทศะในการแตงกาย ซงผฝกสอนจะตองชแจงใหนกกฬาเขาใจเพอเปลยนเครองแตงกายใหเหมาะสมกบสถานท 2) การวางตว สงทแสดงใหเหนวานกกฬาผนนไดรบการปลกฝงในเรองจรยธรรมหรอไมพจารณาไดจากการวางตวของนกกฬา การใชกรยาวาจาทไมสภาพขณะท�าการแขงขน การแสดงออกกาวราวตอคแขงขนหรอผตดสน การใชค�าพดหยาบคาย การท�าตวไมส�ารวมทามกลางชมชน ฯลฯ กจดไดวานกกฬาผนนขาดการอบรมดานจรยธรรม โดนเฉพาะนกกฬาผหญงควรระมดระวงเปนพเศษ นกกฬาทดควรมอาการสงบเสงยมเรยบรอย รจกควบคมตนเองทงตอหนาและลบหลงสาธารณชน การแสดงพฤตกรรมกาวราว ทาทาย เหยยดหยามฝายตรงขามเปนสงทผฝกสอนควรควบคม เพราะเปนการแสดงถงการขาดจรยธรรมในตวนกกฬาดานการรจกอดกลน


9

3) น�าใจนกกฬา การมน�าใจนกกฬาเปรยบเสมอนกบปจจยในการด�าเนนวถชวตของการเปนนกกฬา ดงนนการทนกกฬาบางคนขาดหรอไรซงน�าใจนกกฬากจะมผลท�าใหชวตการเปนนกกฬาไมถกยอมรบวาอยในกรอบแหงจรยธรรม นนคอพฤตกรรมของนกกฬาผนน จะไมเปนทยอมรบของสงคม เมอลงสนามครงใดกมกถกผดโหฮาปา หรอไมสนใจตดตามผลงาน ไมสนบสนนหรออาจมปฏกรยาตอตาน ซงจากการพจารณาขางตนจะเหนไดวาในเรองของน�าใจนกกฬานนมกเกยวของกบพฤตกรรมทเกดขนสองอยางควบคกนเสมอภายใตขอบเขตของความดความชว ซงนนกคอในการแขงขนกฬาแตละครงถาสงเกตใหดสงทเหนจากการแสดงออกของผทเกยวของกบกฬากคอ การมน�าใจนกกฬาและไมมน�าใจนกกฬา

กรณตวอยำงของคณธรรมและจรยธรรมทเกยวกบกำรแขงขนกฬำ หลายครงทเราอาจเหนการแขงขนกฬาทผลการการแขงขนอาจจะไมเปนไปตามสงทผชมหรอคนดคาดหมาย โดยเฉพาะกฬาทมการตดสนดวยการใหคะแนนแบบการใชสายตาและมมมองในการตดสนจากกรณการศกษาตวอยางทเปนเหตการณส�าคญและเปนเหตการณทโดงดงครงหนงของโลกจนไดรบความสนใจในขณะนนคอ การแขงขนกฬาเอเชยนเกมส 2014 ณ เมองอนชอน ประเทศเกาหลใต (เอเชยนเกมส, 2014) ระบวานกมวยหญง สารตา เทว ชาวอนเดย นกมวยในรนไลทเวท 60 กโลกรม ปฏเสธการรบเหรยญทองแดงจากการแขงขน เนองจากการแพคะแนนอยางคานสายตาผชมทงสนามใหกบคแขงนกชกจากชาวเกาหลใต จนา พารค ในรอบรองชนะเลศ ซงเปนนกชกเจาภาพในการแขงขนครงนน หลงจากเหตการณดงกลาวท�าใหนกชกหญงชาวอนเดยปฏเสธการรบเหรยญรางวลทนท โดยการน�าเหรยญรางวลทไดเดนไปคลองคอใหกบ จนา พารค ขณะพธการมอบเหรยญรางวล สาเหตเนองจากเพราะเธอเชอวา จนา พารค สมควรไดรบเหรยญรางวลเพยงแคเหรยญทองแดงเทานน จากการเกดเหตการณดงกลาวเปนการสะทอนใหเหนถงเรองของคณธรรมและจรยธรรมทางดานกฬา ซงในบางครงการแขงขนกฬาทมการมงเนนในเรองของผลแพชนะเปนส�าคญ จนท�าใหนกกฬาหรอผทมสวนเกยวของกบผลการแขงขนหรอผตดสน ละเลยและไมใหความส�าคญกบคณธรรมจรยธรรม ซงอาจเรยกอกอยางหนงคอการมน�าใจนกกฬา (spirit) จากเหตการณในครงนถอเปนอทาหรณครงหนงของวงการกฬา ทบางครงการแขงขนทแทจรงไมไดขนอยกบพนฐานของ กฎ กตกา การแขงขนเพยงอยางเดยว แตอาจจะมเรองของอทธพลหรอปจจยอนๆ ทอาจเขามาแทรกแซงจนท�าใหเกดผลกระทบการแขงขนกฬาในดานลบ ซงถอเปนการละเลยคณธรรมจรยธรรมทางดานกฬา

ควำมเกยวของระหวำงคณธรรมจรยธรรมและประโยชนจำกกำรเลนกฬำ ในมมมองทวไปของผทเลนกฬาและการออกก�าลงกายจะไดรบการฝกฝนและพฒนาในดานตางๆ ทงรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและสตปญญา นอกจากนผทเลนกฬายงตองรจกปฏบตตนเองใหอยในกรอบของกฎและกตกาของการแขงขน ดงนนผทปฏบตอยางเครงครดจะถกขดเกลาทางดานจตใจเชอมโยงไปยงการกระท�าในดานอนๆ จากขอสรปประโยชนของการเลนกฬาและการออกก�าลงกาย 5 ประการมดวยกนดงน (ศรรตน หรญรตน อางใน ชยยงค บญบตร, 2555 : 22-23) 1) ทางดานรางกาย อวยวะในระบบตางๆ ของรางกายสามารถท�างานประสานกนไดอยางมประสทธภาพ เปนผลใหรางกายสมบรณ แขงแรง มบคลกภาพทด สามารถประกอบกจกรรมการท�างานประจ�าวนไดอยางกระฉบกระเฉง มภมตานทานสง สมรรถภาพทางกายด 2) ทางดานจตใจ การออกก�าลงกายสม�าเสมอนอกจากจะท�าใหรางกายสมบรณแขงแรงแลวจตใจราเรง เบกบานกจะเกดความตอเนองกนมา เนองจากรางกายปราศจากโรคภยไขเจบถาไดออกก�าลงกายรวมกนหลายๆ คน เชน การเลนกฬาเปนทม ท�าใหเกดความเออเฟอมเหตผล อดกลน สขม รอบคอบ และยตธรรม 3) ทางดานอารมณ มอารมณเยอกเยนไมหนหนพลนแลน ชวยคลายความเครยดจากการประกอบอาชพในชวตประจ�าวน เมออารมณเยอกเยนกสามารถท�างานหรอออกก�าลงกายไดอยางด 4) ทางดานสตปญญา การออกก�าลงกายสม�าเสมอท�าใหความคดอานปลอดโปรงมไหวพรบ มความคดสรางสรรค คนหาวธเอาชนะคตอสในวถทางในเกมการแขงขน ซงบางครงสามารถน�ามาใชในการด�าเนนชวตไดอยางถกตอง


9

5) ทางดานสงคม สามารถปรบตวเขากบผรวมงานและผอนได เพราะการเลนกฬาหรอออกก�าลงกายรวมกนเปนหมมากๆ ท�าใหเกดความเขาใจและเรยนรพฤตกรรม มบคลกภาพทด มความเปนผน�า มมนษยสมพนธทดและสามารถอยรวมในสงคมไดอยางมความสข จากการศกษางานวจยตวอยางดานกฬาทเกยวของกบการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของ ไพศาล เกษแกว (2543 : 42) ทศกษาวจยเกยวกบการใชเหตผลเชงจรยธรรมของนกศกษาทเลนกฬาและไมเลนกฬา สงกดกรมอาชวศกษา จงหวดชมพร พบวา การใชเหตผลเชงจรยธรรมของนกศกษาทเลนกฬานน มคาเฉลยทสงกวานกศกษาทไมเลนกฬา โดยเฉพาะในดานของความรบผดชอบ ซงหมายถงความมงมนตงใจในการปฏบตหนาท ดวยความเพยร ความละเอยดรอบครอบใหบรรลความส�าเรจตามความมงหมาย เชนเดยวกบการศกษาวจยของ สดใส ยาทองไชย (2540 : 44) ทศกษาวจยเกยวกบการวดพฤตกรรมทางดานความมน�าใจของนกกฬาทเขารวมแขงขนกฬากฬาอาชวะเกมส ซงพบวา นกกฬาทเขารวมการแขงขนกฬาอาชวะเกมสนน สวนใหญมพฤตกรรมความมน�าใจนกกฬาอยในระดบทพงประสงค คอในดานของการรบรของการแพชนะ ความมน�าใจ การเคารพค�าตดสน ความกลาหาญ และความซอสตย เปนตน ดงนนจากการศกษากรณตวอยางดงกลาว จงท�าใหทราบถงความเกยวของความเชอมโยงในดานของการน�ากฬาไปใชเปนสวนหนงส�าหรบการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของมนษยใหเกดขนไดจรงอยางเปนรปธรรม ทงนตองมการเรมตงแตในวยเดกหรอนกเรยนในโรงเรยน เนองจากในวยดงกลาวกฬาไดมบทบาททถกน�าไปใชเปนสอหรอสวนหนงของการพฒนาการเคลอนไหวรางกาย จากการจดกจกรรมในชนเรยนของครผสอนและในหลายๆ ครงการเลนกฬาโดยทวจะตองมยดถอการปฏบตตามรปแบบวธการเลน กตกา กฎและระเบยบทแตละชนดไดก�าหนดไว จงถอเปนโอกาสอนดทครผสอนจะสามารถประยกตใชกฬาเพอพฒนาคณธรรมและจรยธรรมส�าหรบนกเรยนไดดงแนวคดตอไปน

แนวทำงกำรประยกตใชกฬำเพอพฒนำคณธรรมและจรยธรรมส�ำหรบนกเรยน เปนททราบกนดวากฬาและการออกก�าลงกายนนไดเขาถงคนทกกลมชวงอาย เรมตงแตในวยเดกไปจนถงวยผใหญ และกฬายงมสวนส�าคญในการถกน�าไปเปนสวนหนงของการพฒนาการเคลอนไหวรางกาย รวมทงการก�าหนดเปนสวนหนงของการจดการเรยนเรยนรในโรงเรยนระดบตางๆ ผานรายวชาพลศกษา ดงนนความมงหมายควบคของการใชกฬาเปนสอในการพฒนารางกายนนควรมงเนนและสอดแทรกไปกบการพฒนาทางดานคณธรรมจรยธรรม เพอใหผทเลนกฬาหรอนกเรยนไดเรยนรและซมซบสงตางๆ อนจะกอใหเกดความมคณธรรมจรยธรรม โดยผทมบทบาทและมสวนส�าคญในการใชกฬาพฒนาคณธรรมจรยธรรมดงกลาวนนกคอครผสอนในโรงเรยน และครผสอนในโรงเรยนทมสวนเกยวของกบการพฒนาสขภาพทวานคงหนไมพนหนาทของครพลศกษา ครจะตองสอดแทรกหลกการของคณธรรมและจรยธรรมในการเรยนเสมอ โดยไมไดมงเนนเฉพาะในเรองการพฒนาทางดานรางกายเพยงอยางเดยว แตควรมงเนนพฒนาเรองความมน�าใจนกกฬา ความรบผดชอบ ความซอสตย ความตรงตอเวลา ความเออเฟอเผอแผตอบคคลอน เปนตน ซงสงส�าคญของการพฒนาเหลานลวนเปนการประพฤตปฏบตดานคณธรรมและจรยธรรมทงสน ทงนจากความส�าคญดงกลาวจงควรมการสงเสรมโดยเรมตนตงแตการปลกฝงในวยเรยนผานทางกระบวนการจดการเรยนรในโรงเรยน (กลยา ตนตผลาชวะ, 2551 : 204) ซงปจจบนกระทรวงศกษาธการไดก�าหนดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนส�าหรบโรงเรยนในสงกดส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน หรอ (สพฐ.) โดยมงหวงในการสงเสรมคณลกษณะอนพงประสงคใหกบผเรยนในโรงเรยนระดบชนประถมศกษาตลอดจนระดบชนมธยมศกษา ดงนนผทมสวนเกยวของโดยตรงคอครผสอน มหนาททจะตองบรณาการการจดการเรยนร พฒนาผเรยนทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญาใหมความสอดคลองและควบคกบการพฒนาคณลกษณะอนพงประสงคของหลกสตร ซงคณลกษณะอนพงประสงคตามหลกสตรนหมายถง คณลกษณะเฉพาะทตองการใหเกดขนกบผเรยนในดานคณธรรม จรยธรรม คานยม จตส�านก สามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข ทงในฐานะพลเมองไทยและพลโลก ตามทหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยก�าหนดไว 8 คณลกษณะ ดงแผนภาพท 1


9

แผนภำพท 1 คณลกษณะอนพงประสงค 8 ประการ ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (กระทรวงศกษาธการ, 2553 : 15)

สงทครผสอนท�าหนาทจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาผเรยนในชนเรยน ควรเพมเตมและตระหนกถงความส�าคญในการสอดแทรกความเปนคณธรรมจรยธรรมใหเกดขนกบผเรยนโดยใชกฬาเปนสอ ซงสามารถน�าขอพจารณาทเกยวกบคณลกษณะอนพงประสงค 8 ประการ ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนแนวทางในการเชอมโยงบรณาการการจดกจกรรมการเรยนรได ดงตวอยางจากการบรณาการงานวจยของ สทธพงษ ปานนาค (2556 : 61-64) ทไดพฒนาแบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงคในการจดการเรยนรพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงเกยวของกบการสรางหลกเกณฑการประเมนผเรยนจากการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชกฬาเปนสอหรอในชวโมงของวชาพลศกษา โดยครสามารถทจะวางแนวทางหรอประยกตการออกแบบกจกรรมการเรยนรในชวโมงใหมความสอดคลองกบรายละเอยดดงหวขอตอไปน (ภาพประกอบ 2)

10

แผนภาพท 1 คณลกษณะอนพงประสงค 8 ประการ ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 (กระทรวงศกษาธการ, 2553 : 15)

สงทครผสอนทาหนาทจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนาผ เรยนในชนเรยน ควรเพมเตมและตระหนกถงความสาคญในการสอดแทรกความเปนคณธรรมจรยธรรมใหเกดขนกบผ เรยนโดยใชกฬาเปนสอ ซงสามารถนาขอพจารณาทเกยวกบคณลกษณะอนพงประสงค 8 ประการ ตามห ลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนแนวทางในการเชอมโยงบรณาการการจดกจกรรมการเรยนรได ดงตวอยางจากการบรณาการงานวจยของ สทธพงษ ปานนาค (2556 : 61-64) ทไดพฒนาแบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงคในการจดการเรยนรพลศกษา ตามหลก สตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงเกยวของกบการสรางหลกเกณฑการประเมนผ เรยนจากการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชกฬาเปนสอหรอในชวโมงของวชาพลศกษา โดยครสามารถทจะวางแนวทางหรอประยกตการออกแบบกจกรรมการเรยนรในชวโมงใหมความสอดคลองกบรายละเอยดดงหวขอตอไปน (ภาพประกอบ 2)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา

รกชาต ศาสน กษตรย

ซอสตยสจรต

มวนย

ใฝเรยนร

อยอยางพอเพยง มงมนในการ

ทางาน

รกความเปนไทย

มจตสาธารณะ


9

11

พฤตกรรมทมงเนนของนกเรยน 1. ความตรงตอเวลาในการเขาเรยน 2. การขออนญาตกอนออกจากชนเรยน 3. การแตงชดพลศกษาหรอชดกฬาดวยความเรยบรอย 4. การไมใชโทรศพทหรอฟงเพลงขณะมการเรยน 5. การมความอดทนรอคอยในการปฏบตกจกรรม หรอเลนกฬา

ดานมวนย

พฤตกรรมทมงเนนของนกเรยน 1. การเขารวมกจกรรมกฬาตางๆ ทกครง 2. การมาโรงเรยนทนเวลา 3. การมความตงใจในการปฏบตกจกรรมกฬา 4. การซกถามเมอเกดขอสงสย 5. การแลกเปลยนความรกบเพอน หรอครทางดานกฬา

ดานใฝเรยนร

พฤตกรรมทมงเนนของนกเรยน 1. การเลอกใชอปกรณกฬาทเปนประโยชน ประหยดคมคา 2. การเลอกเลนกฬาและใชอปกรณกฬาอยางเหมาะสม 3. การยอมรบและปรบตวเขากบเพอนรวมชนเรยนได 4. การเปนผ มนาใจเปนนกกฬา รแพ รชนะ รอภย ในการเลนกฬา 5. มความสขในการเรยน ราเรง และสนกสนาน

ดานอยอยางพอเพยง พฤตกรรมทมงเนนของนกเรยน

1. ความตงใจและรบผดชอบในการทางานจนสาเรจ 2. การปรบปรงและพฒนาการเรยนและการเลนกฬาสมาเสมอ 3. ความอดทน ไมยอทอตอปญหาและอปสรรค 4. ความพยายามในการแกปญหาจาการเลนกฬา 5. การสงงานครบตามเวลาทกาหนด

ดานมงมนในการท างาน

พฤตกรรมทมงเนนของนกเรยน 1. การกลาวคาทกทายดวยคาวาสวสด พรอมกบยกมอไหว 2. การกลาวคาขอบคณ หรอคาขอโทษ ตอผ อน 3. การใชภาษาไทยในการสอสารไดอยางถกตองเหมาะสม 4. การพดจาสภาพ ไพเราะ 5. การรวมเลนกฬาไทยทจดกจกรรม หรอเมอมโอกา ส

ดานรกความเปนไทย

พฤตกรรมทมงเนนของนกเรยน 1. การกระตอรอรนในการทางานเปนทม 2. การแบงปนอปกรณกฬาใหผ อนรวมกนใช 3. การมจตอาสาชวยเหลอเพอนและครดวยความยนด เตมใจ 4. การชวยเหลอเกบอปกรณกฬาทใชใหเปนระเบยบ 5. การรกษาความสะอาดของสนามกฬา

ดานมจตสาธารณะ

พฤตกรรมทมงเนนของนกเรยน 1. การปฏบตตนตามสทธหนาทการเปนนกเรยนทด 2. การสรางความสามคค ปรองดอง ไมทะเลาะววาท 3. การแสดงความยนด ชนชมตอผ อนอยางจรงใจ 4. การชวยเหลอผ อนดวยความเมตตา 5. การเคารพเทดทน สถาบนพระมหากษตรย ทงกาย วาจา ใจ

ดานรกชาต ศาสน กษตรย

พฤตกรรมทมงเนนของนกเรยน 1. การพดคยสนทนากบเพอนหรอผ อนอยางมเหตผล 2. การปฏบตตนโดยคานงถงความถกตอง ตามระเบยบ กฎ กตกาการแขงขน 3. การไมนาอปกรณกฬาของผ อนมาเปนของตนเอง 4. การไมพดจาเพอเจอหรอกลาวคาเทจกบผ อน 5. การทาขอสอบดวยตนเองไมทจรตในการสอบ

ดานซอสตยสจรต

กฬากบการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมส าหรบนกเรยน

ตามคณลกษณะอนพงประสงค

แผนภำพท 2 กฬากบการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมส�าหรบนกเรยน ตามคณลกษณะอนพงประสงค 8 ประการ หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551


9

บทสรป จากความส�าคญในเรองกฬากบการพฒนาคณธรรมจรยธรรมจะเหนไดวา กฬาสามารถเปนสวนหนงในการปลกฝงใหนกเรยนใหรจกการมคณธรรมจรยธรรมทด โดยผานการจดกจกรรมการเรยนรของครผสอนในการชวยพฒนามคานยมดานการประพฤตปฏบตตนอยในสงคมแบบรจกการเคารพกฎ ระเบยบ และมความเออเฟอเผอแผเหนประโยชนตอสวนรวม โดยไมมงหวงผลประโยชนสวนตนเปนส�าคญ รจกความประนประนอมและมความรบผดชอบ มความซอสตยตอหนาทของตน ทงนการจดกจกรรมการเรยนรของครนน สามารถน�าแนวทางและขอก�าหนดของคณลกษณะอนพงประสงค 8 ประการ หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนพนฐานและทศทางของการสงเสรมพฒนา ซงในความส�าคญดงกลาวยงถอวามความสอดคลองในดานการพฒนานกเรยนและเยาวชนใหเปนไปตามเจตนารมณความมงหวงของการใชกฬาเปนสอในการพฒนาทรพยากรมนษยของกระทรวงการทองเทยวและกฬา ตามแผนพฒนาการกฬาแหงชาต ฉบบท 6 พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564 (แผนพฒนาการกฬาแหงชาต, 2560 : 26) ทมงหวงใหการจดระบบการศกษาไดรบการบรหารจดการดานกฬาทมคณภาพอยางทวถง มครทมคณภาพและจ�านวนเพยงพอตอความตองการ มการสงเสรมการออกก�าลงกายและเลนกฬาขนพนฐานไดอยางถกตอง นกเรยนหรอเยาวชนรกฎและกตกาจนสามารถถงขนดกฬาเปนเลนกฬาได มทศนคตทด มคณธรรมจรยธรรม มระเบยบวนยและน�าใจนกกฬา ซงในอกมมมองประเดนหนงทวๆ ไป ถงแมวาการพฒนาคณธรรมจรยธรรมจะดเหมอนวาเปนเรองพฒนาและปลกฝงไดคอนขางยาก อาจตองใชระยะเวลาและการพฒนาอยางตอเนองกตามแตหากผคนในสงคมขาดความตระหนกและความเอาใจใสและปลอยปะละเลย เพกเฉยตอเรองดงกลาว สภาพแวดลอม ความเปนอยในสงคมกคงจะประสบไปดวยสภาพปญหาตางๆ กลายเปนสงคมทเตมไปดวยผคนทมแตความเหนแกตว ขาดการยดมนในการเปนน�าหนงใจเดยวกน ซงกคงจะถงเวลาแลวทผคนทงหลายในรนของคนปจจบน ควรทจะตองสรางความตระหนกใหทกคนในสงคมไดรจกการมคณธรรมจรยธรรม ชวยกนสรางใหสงคมเปนสงคมทนาอยเตมไปดวยความมน�าใจไมตรเปนมตรทดตอกน มใชสงคมทมความเจรญเพยงแควตถนยมแตเปนสงคมทเตมไปดวยความเจรญทางดานความงดงามของจตใจมนษยกนเสยท โดยใชกฬาเปนสวนหนงในการชวยปลกฝงและพฒนาคณธรรมจรยธรรมตงแตในระดบวยเรยนอยางตอเนองและระยะยาว ตามรปแบบการบรณาการเชอมโยงคณลกษณะอนพงประสงคทง 8 ดาน ของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงประกอบไปดวย ดานความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย ดานความซอสตยสจรต ดานความมวนย ดานการใฝเรยนร ดานการอยอยางพอเพยง ดานความมงมนในการท�างาน ดานการรกความเปนไทย และดานการมจตสาธารณะ


กระทรวงศกษาธการ. (2553). แนวการพฒนาการวดและประเมนคณลกษณะอนพงประสงค หลกสตรแกนกลางการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพ ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

กระทรวงการทองเทยวและกฬา. (2560). แผนพฒนาการกฬาแหงชาต ฉบบท 6 (พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564). กรงเทพฯ : ส�านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

กลนประทม แสงสระ. (2550). การสรางแบบวดคณลกษณะอนพงประสงคดานความมน�าใจนกกฬาของนกเรยนระดบชวงชนท 2. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

กลยา ตนตผลาชวะ. (2551). การจดกจกรรมการเรยนรส�าหรบเดกปฐมวย. กรงเทพฯ : เบรน-เบสบคส.คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาคณธรรมจรยธรรม. (2556). คณธรรมและจรยธรรมไมมขาย สงคมไทยจะมไดตองชวยกน.

กรงเทพฯ : ส�านกงานสภาพฒนาการเมอง สถาบนพระปกเกลา.เจรญ ธานรตน. (2548). หลกและวชาการฝกกฬา. กรงเทพฯ : ส�านกพมพมหาวทยาลยรามค�าแหงชยยงค บญบตร. (2555). การสรางสมรรถภาพทางกาย. กรงเทพฯ : ส�านกพมพมหาวทยาลยรามค�าแหง.ธรรตน กจจารกษ. (2542). คณธรรมส�าหรบผบรหาร. เพชรบรณ : สถาบนราชภฏเพชรบรณ.


9

ไพศาล เกษแกว. (2543). เหตผลเชงจรยธรรมของนกศกษาทเลนกฬาและไมเลนกฬาสงกดอาชวศกษา จงหวดชมพร. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วรวท คงมนต. (2551). รปแบบใหมของการพฒนาสมรรถภาพทางกาย. กรงเทพฯ : โรงพมพดอกเบย.วเชยร ชาบตรบณฑรก. (2542). ความจรงของชวต. กรงเทพฯ : เธรดเวฟเอดดเคชน.สดใส ยาทองไชย. (2540). พฤตกรรมความมน�าใจของนกกฬาทเขารวมการแขงขนกฬาอาชวะเกมส. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ. กรงเทพฯ.สทธพงษ ปานนาค. (2556). การพฒนาแบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงค ในการจดการเรยนรพลศกษา ตามหลกสตร

แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.ส�านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลย และนวตกรรมแหงชาต. (2555). นโยบายและแผนวทยาศาสตร

เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาตฉบบท1 (พ.ศ. 2555-2564). (20 พฤศจกายน 2561) สบคนจาก https://www.mots.go.th/ewt_dl_link.php?nid=8408.

อาจรยพงษ ค�าตน. (2554). การปฏบตตนดานคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงคของนกเรยนโรงเรยนมธยมศกษาในเขตจงหวดนครปฐม. คณะศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร, กรงเทพฯ.

อ�านาจ ธระวนช. (2550). การจดการ. กรงเทพฯ : ส�านกพมพทอป จ�ากด.เอเชยนเกมส 2014. (2560). ขาวกฬาเอเชยนเกมส. (24 เมษายน 2560). สบคนจาก http://sports.bugaboo.tv/watch/145827.McNamee M.J., &. Parry S.J. (1998). Ethics and Sport. Retrieved from https://www.amazon.com/Ethics-

Sport-M-J-McNamee/dp/0419215107.McNamee M.J., &. Parry S.J. (2002). Fair Play in Sport. Retrieved from https://books.google.co.th/books/about/

Ethics_and_Sport.

มตหญงชายในแบบเรยนของไทย : การวเคราะหเนอหาGender in Thai Textbooks : A Content Analysis

ตรวทย อศวศรศลปDhriwit Assawasirisilp

10

การจดการความคาดหวง : เครองมอสรางคณภาพในองคกรบรการExpectation Management : The Tool for Quality Creation in Service Organization

สฤษด ศรโยธนSarid Sriyothin

11


11

การจดการความคาดหวง : เครองมอสรางคณภาพในองคกรบรการExpectation Management : The Tool for Quality Creation in Service Organization

สฤษด ศรโยธน1

Sarid Sriyothin

บทคดยอ การจดการความคาดหวงของผรบบรการ คอกญแจส�าคญทจะขบเคลอนองคกรบรการของประเทศไทยมความสามารถในการแขงขน หากผบรหารและพนกงานในองคกรบรการใหความส�าคญกบการจดการความคาดหวงของผรบบรการ กจะกลายเปนองคกรทใหบรการอยางมคณภาพ ซงความคาดหวงในการบรการนนเกดจากการทผรบบรการไดรบรขอมลองคกรบรการจากแหลงตาง ๆ ประมวลเปนความคาดหวงในการบรการ แลวน�ามาเปนขอมลตดสนคณภาพการบรการ วาไดรบการตอบสนองทเปนไปตามความคาดหวงหรอไม หากไดรบบรการตามทคาดหวงผรบบรการกจะตดสนวาบรการนนมคณภาพ หากผบรหารกบพนกงานในองคกรบรการสามารถรบรความคาดหวงของผรบบรการไดครบถวน โดยการประยกตใชเครองมอในการวเคราะหความคาดหวงของผรบบรการ อยางแบบส�ารวจ SERVQUAL กจะมขอมลจดเตรยมบรการ หรอพฒนานวตกรรมการบรการใหตรงกบความคาดหวง สงผลใหผรบบรการเกดความพงพอใจ และหากตอบสนองเกนทคาดหวงกจะสรางความประทบใจ กลายเปนความจงรกภกดตอองคกรบรการ การจดการความคาดหวงจงเปนตวชวดศกยภาพการแขงขนขององคกรบรการยคประเทศไทย 4.0ค�ำส�ำคญ : การจดการความคาดหวง; การจดการคณภาพการบรการ; การวดคณภาพการบรการ

Abstract Customer expectation management is the key to drive the service organization in Thailand to be competitive. When the administrator and staff in service organization focus on the customer expectation management, their organization will turn to be the quality service organization. The expectation of services originated from the service recipients acknowledge the information of service organization from different sources, process these information received as the service expectation, and apply them as criteria for the judgment of quality service whether it could give response as expected or not. If the service recipients are served as expected, the service will have quality. Consequently, the administrator and staff in service organization realize the entire expectation of service recipients by applying tools to analyze service expectations, such as SERVQUAL survey. Therefore, there are prepared- service data or development of service innovation to meet the customer expectation and satisfaction. If the response exceeds expectation, the service recipient will have impression and loyalty to the service organization. Thus, the expectation management is a potential indicator for the competition of service organizations in Thailand 4.0.Keywords : Expectation Management; Quality Service Management; SERVQUAL Model

1คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยสวนดสต อาคาร1 ชน 1 หอง 1116 โทรฯ : 02-244-5838 E- mail : [email protected]

11

133Expectation Management : The Tool for Quality Creation in Service Organization


11

บทน�ำสกำรจดกำรคณภำพกำรบรกำร อตสาหกรรมบรการของไทยถอเปนแหลงรายไดส�าคญของประเทศ เปนแหลงรายไดทตรงกบจดแขงของคนไทย เพราะประเทศไทยมตนทนความหลากหลายทางภมศาสตร และมตนทนทางวฒนธรรมประเพณอนงดงาม ทส�าคญคนไทยเปนมตรและมน�าใจ นบเปนจดเดนทเหมาะกบบรบทความเปนไทย (Thainess) อยางทจะหาประเทศใดในโลกมาเทยบได “สยามเมองยม” เปนค�าคณลกษณะของคนไทยทชาวตางชาตไดใหนยามไวอยางเหมาะสม การบรการเปนอาชพทตรงกบอธยาศยของคนไทยทชอบยมแยม มน�าใจไมตร เอาใจเขามาใสใจเรา เปนคณลกษณะส�าคญของผใหบรการตามทผรบบรการนนคาดหวง (จตตนทท นนทไพบลย, 2551) นอกจากนนทางฝายรฐกยงมองเหนถงความส�าคญขององคกรบรการทมตอการสรางรายไดใหกบประเทศเปนอยางมาก จะเหนไดจากทไดรบการบรรจไวเปนหนงในยทธศาสตรการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 ทมงปฏรปประเทศประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 2560-2564 เพมศกยภาพในการแขงขนกบนานาประเทศ (ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2560) ซงเปนชวง 5 ป แรกของการขบเคลอนตามรางยทธศาสตรชาต 20 ป ทมงสเปาหมายประเทศไทยใน พ.ศ. 2579 มระบบเศรษฐกจอยบนฐานการใชนวตกรรมน�าดจทล สามารถแขงขนในการผลตไดและคาขายแบบสงคมผประกอบการ มฐานการผลตและบรการทมคณภาพและมรปแบบทโดดเดนเปนทตองการในตลาดโลก เปนฐานการผลตและบรการทส�าคญ เชน ใหบรการคณภาพดานการเงน ระบบโลจสตกส บรการดานสขภาพและการทองเทยว เปนครวโลกของอาหารคณภาพและปลอดภย เปนฐานอตสาหกรรมและบรการอจฉรยะทเปนอตสาหกรรมแหงอนาคตทใชนวตกรรม ทนมนษยทมทกษะสง และเทคโนโลยอจฉรยะ มาตอยอดฐานการผลตและบรการทมศกยภาพ และพฒนาฐานการผลตสนคาและบรการใหม ๆ (ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2560) จะเหนไดวา “การบรการทมคณภาพ” คอหนงในยทธศาสตรส�าคญทรฐจะผลกดนใหองคกรภาคบรการของไทยเขมแขง สามารถแขงขนไดในโลกยคศตวรรษท 21 ทประเทศไทยเขาสประชาคมอาเซยนอยางเตมรปแบบ กอปรกบการเกดประเทศมหาอ�านาจทางเศรษฐกจใหมในทวปเอเชยอยางจน (พทยา สวคนธ, 2557) สงผลใหองคกรบรการของไทยตองปรบตวอยางมภมคมกน ดวยการน�าองคความรดานการจดการคณภาพการบรการ (Quality Service Management) มาตอยอดใหกบพนกงานทกระดบในองคกรบรการ เพอน�าไปใชวางแผนการปฏบตงานกบผรบบรการอยางเปนระบบ นนคอ การจดการความคาดหวง (Expectation Management) ของผรบบรการ ดวยเครองมอ SERVQUAL ตามแนวคดของ Parasuraman ทยงคงไดรบการยอมรบในระดบนานาชาต บทความนมงทจะชน�าใหผบรหารองคกรบรการเหนความส�าคญในการจดการความคาดหวง และทราบถงขอจ�ากดของการใชเครองมอน ในการส�ารวจความชองวางระหวางคาดหวงกบความพงพอใจในการบรการตามบรบททางสงคมทตางกน เพอใหองคกรบรการของไทยสามารถทจะน�าไปประยกตใชไดอยางเหมาะสม เกดเปนคณภาพในการบรการ และความประทบใจในการบรการตอไป เพอสรางความจงรกภกดในการบรการอยางยงยนในยคประเทศไทย 4.0

ควำมคำดหวงเกยวพนกบบรกำรทมคณภำพอยำงไร ตวชวดการบรการทมคณภาพนนขนอยกบการรบรของผรบบรการกอนทจะประเมนคณภาพบรการ (Perceived Service Quality) ซงจะเปนสงทจะเกดขนตลอดระยะเวลาในระหวางกระบวนการสงมอบบรการ โดยผรบบรการแตละรายจะท�าการประเมนคณภาพบรการตามการรบรทตนม แลวสะทอนความจรงกลบมายงองคกรบรการ นโอกาสทผบรหารองคกรบรการจะจดการใหเกดความพงพอใจใหกบผรบบรการ ความพงพอใจของผรบบรการทมตอองคกรบรการ สามารถก�าหนดไดดวยวธการเปรยบเทยบ ระหวางทผบรการรบรในขณะไดรบบรการกบความคาดหวงทผรบบรการปรารถนาจากการบรการนน ๆ เมอใดกตามทผรบบรการไดรบบรการจากองคกรทเหนอความคาดหวง (Exceeded) การบรการนนจะถกรบรวาเปนบรการทมคณภาพเปนพเศษ (Exceptional Quality) กลายเปนความประทบใจ เนองจากผรบบรการเกดความรสกประหลาดใจ จนกลายเปนความผกพนกบองคกรบรการ แตหากผดจากความคาดหวงกจะกลายเปนความไมพงพอใจในการบรการไปในทสด และอาจบอกตอกนไปยงวาทลกคาขององคการในทางลบได นบเปนการเสยโอกาสขยายฐานลกคาขององคกรบรการ แตหากบรการทองคกรบรการจดใหนนเปนไปตามทผรบบรการคาดหวง ผรบบรการกจะตดสนวาบรการนนมคณภาพจงเกดความพงพอใจในการบรการ (Fitzaimmons and Fitzaimmons, 2011) การจดการความคาดหวงจงเปนกญแจส�าคญทผบรหารจะขบเคลอนองคกร


11

บรการไปสความส�าเรจ ดงนน ผบรหารในองคกรบรการพงใหความส�าคญกบการจดการความคาดหวงของผรบบรการ ซงความคาดหวงในการบรการนนเกดจากการทผรบบรการไดรบรขอมลองคกรบรการมาจากแหลงตาง ๆ ประมวลเปนความคาดหวงในการมารบบรการ โดยแบงเปน 3 แหลง ไดแก ค�าบอกปากตอปาก (Word of Mouth) ความตองการสวนบคคล (Personal Needs) และประสบการณทผานมา (Past Experience) (Parasuraman, Zeithaml and Berry, 1985)

แผนภำพท 1 แสดงกระบวนการตดสนคณภาพการบรการตามแนวคดของ Parasuraman, Zeithaml and Berry (1985)

นอกจากแหลงรบรขอมลทง 3 แหลงทกลาวมาในแผนภาพท 1 ยงมแหลงการรบร “ราคา” ซงกเปนอกแหลงรบรทมผลตอความคาดหวงในการบรการ ซงโดยทวไปความคาดหวงในการบรการมกจะแปรผนโดยตรงกบราคาสนคาและบรการ ผรบบรการยอมคาดหวงสงกบบรการทมราคาแพง (จตนทท นนทไพบลย, 2551) สวนอกแหลงการรบรกคอ “การโฆษณา” ทสอถงภาพพจนขององคกรบรการใหผรบบรการไดรบร จนเกดเปนความคาดหวงตอคณภาพการบรการขนมา (ฤด หลมไพโรจน, 2557) โดยแหลงขอมลทงหมดจะเปนคลงขอมลทท�าใหผรบบรการน�ามาประมวลผล กลายเปนความคาดหวงในการมารบบรการ นอกจากนน ในปจจบนผรบบรการ มกจะเตรยมขอมลกอนการรบบรการมาเปนอยางด ศกษาขอมลจาก อนเทอรเนต ผานการรววประสบการณใชบรการผานสอสงคม (Social Media) หากผบรหารองคกรบรการไดท�าการตดตามขอมลจากชองทางเหลานเพมเตมอยางสม�าเสมอ กจะไดรบขอมลทผรบบรการน�ามาใชในการจดการความคาดหวงในการมารบบรการ ซงเปนประโยชนตอองคกรบรการในยคโลกาภวตน เพราะเปนขอมลส�าคญส�าหรบพนกงานทกฝายในองคกรบรการ เพอจดเตรยมบรการแลวด�าเนนการสงมอบ ใหเปนไปตามความคาดหวงของผรบบรการ เมอผรบบรการไดรบพงพอใจแลว จงตดสนวาเปนบรการทมคณภาพ และหากตอบสนองเกนความคาดหวง ผรบบรการจะเกดความประทบใจในการบรการ และเกดพฤตกรรมการใชบรการซ�าพรอมกบการบอกตอซงมอทธพลมาก โดยเฉพาะในสงคมไทยทเปนสงคมแบบวฒนธรรมรวมหม (Collectivist Culture) อาศยกลมอางองเปนตวก�าหนดบรรทดฐานของสมาชกในสงคม (นพมาศ องพระ, 2553) จงสงผลใหองคกรบรการนนสามารถแขงขนในอตสาหกรรมบรการไดอยางยงยน

4

ค าบอก ความตองการ ประสบการณ ปากตอปาก สวนบคคล ทผานมา ปจจยก าหนดคณภาพ ความคาดหวง การรบรคณภาพ ในการบรการ ในการบรการ ในการบรการ 1. เกนความคาดหวง - เชอถอได (ประทบใจในคณภาพการบรการ) - มปฏกรยาโตตอบ การรบร 2. เปนไปตามความคาดหวง - ท าใหมนใจ ในการบรการ (พงพอใจในคณภาพการบรการ) - เหนอกเหนใจ 3. ผดจากความคาดหวง - สมผสได (ไมพงพอใจในคณภาพการบรการ)

แผนภาพท 1 แสดงกระบวนการตดสนคณภาพการบรการ ตามแนวคดของ Parasuraman, Zeithaml and Berry (1985)

นอกจากแหลงรบรขอมลทง 3 แหลงทกลาวมาในภาพท 1 ยงมแหลงการรบร “ราคา” ซงกเปนอกแหลงรบรท มผลตอความคาดหวงในการบรการ ซงโดยทวไปความคาดหวงในการบรการมกจะ แปรผนโดยตรงกบราคาสนคาและบรการ ผ รบบรการยอมคาดหวงสงกบบรการทมราคาแพง (จตนทท นนทไพบลย , 2551) สวน อกแหลงการรบรกคอ “การโฆษณา ” ทสอถงภาพพจนขององคกรบรการ ใหผ รบบรการได รบร จนเกดเปนความคาดหวง ตอคณภาพการบรการขนมา (ฤด หลมไพโรจน , 2557) โดยแหลงขอมลทงหมด จะเปนคลงขอมลทท าใหผ รบบรการ น ามาประมวลผล กลายเปนความคาดหวงในการมารบบรการ นอกจากนน ในปจจบนผ รบบรการ มกจะเตรยมขอมลกอนการรบบรการมาเปนอยางด ศกษาขอมลจาก อนเทอรเนต ผานการรววประสบการณใช บรการผานสอสงคม (Social Media) หากผบรหารองคกรบรการ ไดท าการ ตดตามขอมล จากชองทาง เหลาน เพมเตม อยางสม าเสมอ กจะ ไดรบ ขอมลทผ รบบรการน ามาใชในการจดการความคาดหวงในการมารบบรการ ซงเปนประโยชนตอองคกรบรการในยคโลกาภวตน เพราะเปนขอมล ส าคญส าหรบพนกงานทกฝาย ในองคกรบรการ เพอจด เตรยมบรการแลวด าเนนการสงมอบ ใหเปนไปตามความคาดหวงของผ รบบรการ เมอผ รบบรการไดรบพงพอใจ แลว จงตดสนวาเปนบรการทมคณภาพ และหากตอบสนองเกนความคาดหวง ผ รบบรการจะเกดความประทบใจ ในการบรการ และเกดพฤตกรรมการใชบรการซ า พรอมกบการบอกตอซงมอทธพลมาก โดยเฉพาะในสงคมไทย ทเปนสงคมแบบวฒนธรรมรวมหม (Collectivist Culture) อาศยกลมอางองเปนตวก าหนดบรรทดฐาน ของสมาชกใน สงคม (นพมาศ องพระ , 2553) จงสงผลให องคกรบรการ นนสามารถ แขงขน ในอตสาหกรรมบรการไดอยางยงยน



11

วธจดกำรกบควำมคำดหวงของผรบบรกำรทเกนควำมเปนจรง

ปจจยส�าคญทขดขวางผบรหารองคกรบรการในการจดการความคาดหวงของผรบบรการ นนกคอ “ความกลวทจะสอบถามความคาดหวงของผรบบรการ” บอยครงทความรและความเขาใจเกยวกบความคาดหวงของผรบบรการนนมาจากความเชอเดม ๆ ทวาผรบบรการคาดหวงบรการทเกนกวาความเปนจรง (Zeithaml, Bitner and Gremier, 2009) แตแททจรงแลวผรบบรการ “มความคาดหวงตอการบรการทเปนเรองพน ๆ” ผรบบรการคาดหวงวาตนจะไดรบการสนองตอบแบบนน ซงความคาดหวงระดบพนฐานนไมใชเรองแปลกใหม ลกคาคาดหวงทจะไดรบบรการตามขอตกลงในเบองตน และมเวลามาใชบรการจ�ากด เชน ผรบบรการโรงแรมมกจะมความคาดหวงพนฐานดงน (Parasuraman, Berry and Zeithaml, 1991) คาดหวงทจะไดเขาหองพกตามเวลาทจองไวลวงหนา คาดหวงหองพกทสะอาด คาดหวงอาหารอรอยทอนรอน และคาดหวงบรการตาง ๆ ทสงมอบตามก�าหนดเวลา ซงธรกจโรงแรมหลายแหงกลบมผรบบรการจ�านวนมากทตองผดหวง เพราะองคกรบรการไมสามารถจดการความคาดหวงขนพนฐานของผรบบรการไดอยางมประสทธภาพ จนท�าใหผรบบรการซงมเวลามารบบรการจ�ากด แตกลบไมไดรบประโยชนจากการบรการอยางทคาดหวงไว ความผดหวงเหลานสงผลใหผรบบรการเกดความไมพงพอใจ จงตดสนวาบรการทไดรบนน “ไมมคณภาพ” ซงนอกจากองคกรบรการประเภทโรงแรมแลว ยงมองคกรบรการประเภทอน ๆ ทผรบบรการตางมความคาดหวงพนฐานทแตกตางกนไปตามบรบทของการบรการ ดงแสดงในตารางท 1 ถอเปนขอมลส�าคญส�าหรบผบรหารในองคกรบรการทกระดบทพงตระหนก ทบทวนขนตอนบรการ น�าไปสการวางแผนพฒนาคณภาพงานบรการรวมกบพนกงานในแผนกตาง ๆ เพอสงมอบบรการทเปนไปตามความคาดหวงพนฐานดวยความพรอมเพรยง สรางความพงพอใจใหกบผรบบรการเปนกาวแรก ไปจนถงสรางความประทบใจใหกบผรบบรการเปนกาวตอไป

ตำรำงท 1 ความคาดหวงพนฐานของผรบบรการในองคกรบรการประเภทตาง ๆ ตามแนวคดของ Parasuraman, Berry and Zeithaml (1991)

ประเภทกำรบรกำร ประเภทผรบบรกำร ควำมคำดหวงขนพนฐำน

ซอมรถยนต สวนบคคล - มความสามารถ (ซอมถกจดตงแตครงแรก)- อธบายสงตาง ๆ (อธบายวาท�าไมถงจ�าเปนตองเปลยนอะไหลแตละชน)- มความเคารพ (ปฏบตกบลกคาดวยความเปนมตร)

ประกนภยรถยนต สวนบคคล - ใหขอมลกบลกคา (แจงขอมลทเปนประโยชนใหกบลกคาโดยตรงดวยวาจา)- อยเคยงขางลกคา (ไมตองการใหใครมาปฏบตตอลกคาอยางกบอาชญากร)- แสดงความยตธรรม (ไมทอดทงลกคาเมอเปนฝายผด)- ปกปองลกคาจากเหตการณทเลวราย (แนใจวาทรพยสนไดรบการคมครอง)- จดเตรยมบรการใหพรอม (ตองการใหเหตการณกลบสความสงบโดยเรว)

โรงแรม สวนบคคล - จดเตรยมหองทสะอาด (ไมมฝนแมแตในพรม)

- จดเตรยมหองทมความปลอดภย (กลอนประตและสายคลองประตแนนหนา)

- ปฏบตตอลกคาราวกบแขกผมาเยอน (ตองการความเปนหองสวนตว)

- รกษาสญญาทให (เมอกลาววาหองพรอม แสดงวาตองพรอมจรง ๆ)

อสงหารมทรพย

/ประกนภยทวไป

องคกร - เตมเตมในสงทมอบใหอยางคมคา

- เรยนรธรกจและการท�างานกบลกคา (พนกงานรจกลกคาและองคกรด)

- ปกปองลกคาจากภยพบต (คมครองความเสยง และไมมความสญเสยมากนก)

- จดเตรยมบรการใหพรอมสรรพ (บรการทอางวามความรวดเรว)

ซอมแซมอปกรณ องคกร - แบงปนความรสกถงความเรงดวน (ตอบสนองดวยความรวดเรว หากชาไปเพยง

นาทอาจเกดความเสยหาย)

- มความเชยวชาญ (น�าความรจากคมอมาสวธปฏบตจรง)

- เปนผเตรยมพรอม (มอะไหลพรอมใหบรการ)

ซอมบ�ารงรถบรรทก องคกร - รกษาเครองมอใหอยในสภาพพรอมใชงาน (เครองมอคอกญแจของงานชาง)

- มความยดหยน (การหยบยมอปกรณควรไดรบความยดหยนเมอจ�าเปน)

- ใหบรการอยางครบถวน (ก�าจดงานทเปนกระดาษและลดขนตอนทยงยากลง)


11

ความคาดหวงพนฐานของผรบบรการในองคกรบรการประเภทตาง ๆ ชใหผบรหารองคกรบรการเหนวาความคาดหวงพนฐานของผรบบรการแตกตางกนไปตามบรบทขององคกรบรการ ซงวธการหาขอมลเพอจดการกบความคาดหวงพนฐานของผรบบรการ องคกรบรการทประสบความส�าเรจนยมใชวธการสอบถามผรบบรการเกยวกบความคาดหวงอยางสม�าเสมอ แตผลลพธส�าคญนนอยทผบรหารทกระดบในองคกรบรการได “เปลยนความเชอเดม ๆ” ดวยการเปดรบขอมลความคาดหวงพนฐานของผรบบรการ น�าไปสการทบทวนกระบวนการบรการใหมประสทธภาพยงขน โดยรวมกนสลายขอจ�ากดบางประการทท�าใหการสงมอบบรการคลาดเคลอนไปจากทผรบบรการคาดหวง เพราะการตอบสนองทสอดคลองกบความคาดหวง จะท�าใหผรบบรการเหนความพยายามในการสงมอบบรการ ถงแมจะไมสามารถจดสงบรการใหไดในเวลาทก�าหนดทงหมดกตาม แตกแสดงใหเหนถงความพยายามในการจดการกบความคาดหวงของผรบบรการ สวนวธการจดการความคาดหวงในรปแบบวธการอน ๆ เปนการรณรงคทจะใหขอมลกบผรบบรการ เกยวกบวธการทจะใชปรบปรงการบรการใหเกดการเปลยนแปลงไดโดยตรง กระบวนการใหผรบบรการไดรบการปรบขอมลการบรการทเปนปจจบน กคอวธการปรบปรงความตองการและความปรารถนาทผรบบรการสมผสได สงผลใหองคกรบรการไดรบความเชอถอพสจนใหเหนความจรงใจในการปรบปรงคณภาพการบรการขององคกร (Parasuraman, Berry and Zeithaml, 1991) และสามารถน�าผลไปตอยอดกบการจดการความคาดหวงของผรบบรการในขนตอ ๆ ไป เพอสรางความประทบใจในการบรการ เกดเปนความจงรกภกดตอองคกรบรการ ลดความเสยงของปรมาณฐานลกคาทผนแปร องคกรบรการเกดความเขมแขงในการแขงขนในอตสาหกรรมบรการ ขอควรระวงทส�าคญอกประการหนงในการจดการกบความคาดหวงกคอ “การใหค�ามนสญญา” (Under-Promise) ในการบรการนนควรเปนไปดวยความรอบคอบ เพราะเมอผรบบรการไดรบในสงทเกนความคาดหวงจะเพมความชนชอบทมตอองคกรบรการได ในขณะทค�ามนสญญาจะท�าใหความคาดหวงตอการรบบรการนนอยบนพนฐานของความเปนจรง (Realistic) สงผลใหชองวางระหวางความคาดหวงกบการรบรลดลง รวมทงยงลดความปรารถนาอนแรงกลาอกดวย (Davidow and Uttal, 1989) นอกจากนน ค�ามนสญญาสามารถลดผลกระทบส�าหรบผรบบรการในการรบรของผรบบรการทลดลง (Perception) โดยเฉพาะผรบบรการทผานประสบการณรบบรการมาไมมากนก ในสถานการณทความคาดหวงของผรบบรการจะไดรบการเตมเตมความเปนตวตน (Self-Fulfillment) เมอผรบบรการไดรบการตอบสนองทเปนไปตามคาดความคาดหวงและตามประสบการณทด จะท�าใหผรบบรการใหความสนใจในแงมมของการจดเตรยมบรการ (Provision Service) ซงจะมองในทางบวกหากคาดหวงบรการในเชงบวก แตหากคาดหวงไวต�ากจะมองในทางลบ เชน พนกงานขายทตองการชนะใจลกคาจงใหสญญาทอยบนพนฐานความเปนจรง (Realistic Promise) แตกอาจสญเสยลกคาใหกบองคกรคแขงทใหขอเสนอทเหนอกวา (Inflated Promise) ดงนนการมขอมลทผรบบรการใชเปนเกณฑการตดสนคณภาพในการบรการ เปนสงจ�าเปนในการบรหารองคกรบรการประสบผลส�าเรจ (Boulding, Kalra, Staelin and Zeitthaml, 1993)

กำรพฒนำบคคลจำกเกณฑตดสนคณภำพกำรบรกำร เกณฑตดสนคณภาพในการบรการ ถอเปนมาตรฐานส�าคญส�าหรบองคกรบรการในการจดการกบความคาดหวงของผรบบรการในระดบสากล Parasuraman, Zeithaml and Berry (1988) ไดศกษาจากกลมตวอยางองคกรบรการประเภทตาง ๆ ในอเมรกา อาท หนวยซอมบ�ารง ธนาคาร หนวยบรการโทรศพท บรษทหน และบรษทบตรเครดต เปนตน แบงเกณฑตดสนคณภาพการบรการเปน 5 ดาน ทผรบบรการใชตดสนคณภาพการบรการ ไดแก ความนาเชอถอ (Reliability) การตอบสนอง (Responsiveness) การท�าใหมนใจ (Assurance) ความเหนอกเหนใจ (Empathy) สงทสมผสได (Tangibles) องคกรบรการน�าไปเปนหลกเกณฑในการบรการใหพนกงานสงมอบบรการไปยงผรบบรการอยางมมาตรฐานในทกขนตอน 1. ควำมนำเชอถอ (Reliability) ความสามารถในการสงมอบบรการตามสญญา ทงการพงพาได (Dependably) และมความแมนย�า (Accurately) ความคาดหวงของผรบบรการไดรบการตอบสนองอยางสมบรณ (Accomplished) และตรงตอเวลา ดวยกรยามารยาทเดยวกน เชน การตอบอเมลลในชวงเวลาทเหมาะสมในเวลาเดยวกนในแตละวน ถอเปนภารกจส�าคญส�าหรบพนกงานผใหบรการ นอกจากนน ความเชอถอไดยงขยายไปสการจดการภายในองคการ เชน ความถกตองในการออกบล และการบนทกรายการตาง ๆ ทใชบรการไป เปนสงทผรบบรการคาดหวงความถกตองแมนย�าจากผใหบรการ



11

2. กำรตอบสนอง (Responsiveness) การท�าใหผรบบรการตองรอคอยนน โดยเฉพาะการปลอยใหลกคารอคอยโดยทไมสามารถอธบายเหตผลบางอยางใหกบลกคาได เกดการรบรเชงลบเกยวกบคณภาพในการบรการ อยางเชน พนกงานบรการเครองดมลาชาอาจสรางประสบการณเชงลบตงแตครงแรกใหกบผรบบรการได ถงแมจะเปนความผดพลาดเพยงครงเดยวตลอดกระบวนการบรการกตาม จนอาจน�าไปสความลมเหลวในการใหบรการได 3. กำรท�ำใหมนใจ (Assurance) ความรและความสภาพของพนกงานผใหบรการนนกมความส�าคญมากตอการสรางความเชอถอและความเชอมน ความเชอถอมมตทนบรวมไปถงลกษณะของสมรรถนะในการปฏบตงานในการใหบรการ ความสภาพ และความเคารพผรบบรการ การสอสารอยางมประสทธภาพกบผรบบรการ มทศนคตทดตอการบรการ และปรารถนาดตอผรบบรการอยางแทจรง 4. ควำมเหนอกเหนใจ (Empathy) ความเหนอกเหนใจเกยวของกบการดแลเอาใจใสผรบบรการเปนรายบคคล ซงเปนสงส�าคญทผใหบรการจะตองมตอผรบบรการ ซงความเหนอกเหนใจนนประกอบดวยคณลกษณะดงตอไปน ไดแก ความสามารถในการเขาถง (Approachability) ความสามารถในการรบความรสก (Sensitivity) และความพยายามทจะเขาใจถงความตองการของผรบบรการ อยางเชน เจาหนาทดแลทางออกของเครองบน เหนอกเหนใจผโดยสารบางคนทจะตองรบไปตอเครองเพอไปยงจดหมายปลายทางตอไป (Transit) หากท�าการระบายผโดยสารออกจากเครองบนลาชา อาจท�าใหผโดยสารบางสวนตกเครองบนล�าตอไปได จงหาหนทางแกไขปญหาใหกบผรบบรการอยางเรงดวน 5. สงทสมผสได (Tangible) สงทปรากฏทางกายภาพในองคกรบรการ ไดแก สงอ�านวยความสะดวก เครองมอ เครองมอทใชในการสอสาร บคลากร สวนสภาพแวดลอมทางกายภาพ เชน ความสะอาดเปนหลกฐานทผรบบรการสมผสได แสดงถงการดแลเอาใจใสผรบบรการ บงบอกถงความเอาใจใสรายละเอยดในบรการทสงมอบ เชน การควบคมดแลเสยงรบกวนจากแขกทมาพกในหองขาง ๆ เปนตน เกณฑการตดสนคณภาพในการบรการทกลาวมา เปนเกณฑทผรบบรการจะน�ามาประมวลเพอตดสนคณภาพการบรการตามดลยพนจ (Judgment) ดงนนวธการรบมอ (Intervention) ทผบรหารองคกรบรการพงด�าเนนการในการยกระดบคณภาพการบรการกคอ การฝกอบรมดานบรการอยางตอเนอง เพอพฒนาพนกงานใหมทกษะตอบสนองความคาดหวงของผรบบรการไดเหมาะสม โดยอาศยขอมลการวเคราะหเปรยบเทยบชองวางระหวางความคาดหวงกบการรบรในการบรการของผรบบรการเปนระยะ ๆ (Fitzaimmons and Fitzaimmons, 2011) เพอน�ามาใชในการควบคมวดคณภาพการบรการของพนกงานใหมประสทธภาพ และตดตามพนกงานในทกแผนกทใหบรการดวยมาตรฐานทคงเสนคงวา (Consistency)

วธกำรลดชองวำงในคณภำพของกำรบรกำร การวดชองวางระหวางความคาดหวงตอการบรการกบการรบรในการบรการ (Gap in Service Quality) ควรเปนสงทเกดขนในการปฏบตงานประจ�าวน เพอรบผลสะทอนขอมลจากลกคา และควรเปนสงทเกดขนโดยผบรหารในองคกรบรการ (Fitzaimmons and Fitzaimmons, 2011) ไดยกตวอยางคลบเมท (Club Med) รสอรทนานาชาตทใหบรการในหลายประเทศ ใชแบบสอบถามแบบประมาณคากบแบบเลอกตอบแบบสน ๆ เพยงหนงหนากระดาษ โดยสงทางอเมลใหผรบบรการตอบภายหลงจากทใชบรการจากโรงแรมไปแลว เพอทองคกรจะทราบไดถงประสบการณคณภาพทไดรบ สงทผรบบรการความคาดหวงกบสงทไดรบจากประสบการณจรงนนเปนอยางไร โดยเรมตงแตระดบต�ากวาความคาดหวงไปมาก ต�ากวาความคาดหวงเลกนอย เปนไปตามทคาดหวง เกนกวาทคาดหวงเลกนอย และเกนกวาทความคาดหวงไปมาก นอกจากนน ยงสอบถามความพงพอใจอยางเปนระบบ เรมตงแตบรการจองหองพก ชองทางการจดจ�าหนาย ความพงพอใจทไดรบในดานตาง ๆ ไดแก ความประทบใจโดยรวม การบรหารจดการ การท�างานเปนทมของพนกงาน อาหาร บารและเครองดม หองออกก�าลงกาย บรรยากาศ (Ambience) กจกรรมความบนเทง ดนตรและการเตนร�า การเดนทาง สงอ�านวยความสะดวก ความสะอาด ความเปนระเบยบ และยงมการสอบถามขอมลสวนตว เชน อาย สถานภาพสมรส แลวจงตงค�าถามสรปวาจะมาใชบรการซ�าอกหรอไม พรอมกบขอเสนอแนะทผรบบรการตองการใหปรบปรง แลวน�าขอมลมารวมกนทบทวนกระบวนการบรการ


11

ชองวางระหวางความคาดหวงของผรบบรการกบการรบร ขนอยกบความพงพอใจทเกดจากการรบรวาบรการทองคกรไดสงมอบนนสอดคลองกบความคาดหวงทม ดงนนในการวจยทางการตลาดจงมงศกษาชองวางระหวางสงทลกคาแสดงความคาดหวงของผรบบรการกบบรการทสงมอบ ไดรและเขาใจวาตวผรบบรการเกดความคาดหวงอยางไร เปนเพราะไดรบขอมลมาจากสอโฆษณาตาง ๆ หรอมาจากประสบการณทเคยไดรบจากองคกรบรการทเปนคแขง หรอเปนเพราะความตองการสวนตว หรอเปนเพราะการสอสารกบเพอน เปนสงทผบรหารจะน�าไปสรปชองวางระหวางความคาดหวงกบความพงพอใจ เพอทจะน�าไปสการพฒนาชองทางการสอสารระหวางฝายบรหารกบพนกงานในองคกร และการลดขนตอนการบรหารลง ซงการออกแบบการบรการเพอใหมชองวางระหวางการบรหารจดการใหเหลอนอยทสดนน สามารถประมวลผลไดจากการก�าหนดระดบเปาหมายของบรการคณภาพ จะท�าใหองคกรบรการสามารถรบรถงความคาดหวงของผรบบรการ และน�าชองวางจากความคาดหวงของผรบบรการนน มาใชเปนเกณฑก�าหนดมาตรฐาน (Standardizing) จะท�าใหผบรหารองคกรบรการเหนปญหาการปฏบตงานของพนกงาน อาท ขาดการท�างานเปนทม กระบวนการคดเลอกพนกงานยงไมดพอ ขาดการฝกอบรม หรอการออกแบบการท�างานทไมเหมาะสม เปนตน ทงหมดทกลาวมานนเปนผลจากการวเคราะหชองวาง ระหวางความคาดหวงกบความพงพอใจในการบรการนนเอง นบเปนกลยทธทมคณประโยชนส�าหรบการพฒนาคณภาพในองคกรบรการในศตวรรษท 21 ทเปนยคแหงการชวงชงความจงรกภกดจากผรบบรการกนอยางดเดอด

องคกรบรกำรจะวดคณภำพกำรบรกำรไดอยำงไร การวดคณภาพการบรการ (Measuring Service Quality) เปนสงททาทายผบรหารองคกรบรการในทกระดบเปนอยางยง (Fitzaimmons and Fitzaimmons, 2011) ใหเหตผลวาความพงพอใจของผรบบรการนนเกดจากการตดสน โดยอาศยปจจยทจบตองไดหลายประการ (Tangible Factor) ซงตางจากสนคาทมลกษณะทางกายภาพทสามารถก�าหนดวตถประสงคในการวดไดอยางชดเจน อาท ความเหมาะสมความลงตวของรถยนต เปนตน คณภาพในการบรการนนประกอบไปดวย คณสมบตทางจตวทยา (Psychological Feature) ซงคณภาพในการบรการนนมหลายมต และสามารถวดไดโดยใชแบบส�ารวจ SERVQUAL เปนเครองมอส�ารวจความพงพอใจของผรบบรการทมประสทธภาพ โดยตงอยบนพนฐานของตวแบบชองวางในคณภาพการบรการนนเอง แบบส�ารวจ SERVQUAL ใชตวแบบชองวางคณภาพในการบรการเปนหลกคดในการพฒนามาตรฐาน โดยแบงการวดออกเปน 5 ดาน ไดแก ความเชอถอได การตอบสนอง การท�าใหมนใจ ความเหนอกเหนใจ และสงทสมผสได โดยท�าการวดแตละมตออกเปนค ๆ ระหวางขอความแสดงสงทคาดหวง (Expectation) กบขอความแสดงการรบรทไดรบ (Perception) โดยแบบส�ารวจ SERVQUAL นนประกอบดวยมาตรวด 21 ขอ (Zeithaml, Bitner and Gremier, 2009) อธบายวาขอค�าถามครอบคลมคณภาพการบรการใน 5 ดาน แตละขอค�าถามทจะใหผรบบรการตอบนนแบงออกเปน 2 ทศทาง ไดแก ทศทางแรก ระดบของการบรการทผรบบรการนนคาดหวงวาจะไดรบ และทศทางทสอง การรบรทเกดขนหลงจากไดสงมอบบรการไปแลว โดยระบถงความแตกตางระหวางความคาดหวงกบการรบรตามล�าดบในเชงปรมาณ การวดคณภาพในการบรการขนพนฐานแบงออกเปนความคาดหวงและการรบร โดยมรายละเอยดของมาตรวด ดงตอไปน



11

ตำรำงท 2 แบบส�ารวจ SERVQUAL ดานการรบรตามแนวคดของ Parasuraman, Zeithaml and Berry (1988)

กำรรบร ควำมคดเหน

(1) ขอควำมแสดงกำรรบรในมตควำมเชอถอได ไมเหนดวยอยางยง เหนดวยอยางยง

1. เมอองคกรของเราสญญาทจะท�าสงตาง ๆ ตามเวลา 1 2 3 4 5 6 7 แลวกเปนไปตามนนจรง ๆ

2. เมอทานมปญหาองคกรของเราจะแสดงความสนใจอยางจรงจง 1 2 3 4 5 6 7 ในการแกปญหานนใหกบทาน

3. ผลการปฏบตงานขององคกรเราถกตองตงแตครงแรกทใชบรการ

4. การจดเตรยมบรการในองคกรของเราเปนไปตามเวลาทสญญา 1 2 3 4 5 6 7

5. องคกรของเรายนยนการบนทกขอมลทไมมความผดพลาด 1 2 3 4 5 6 7

(2) ขอควำมแสดงมตกำรตอบสนอง

1. องคกรของเราคอยใหขอมลกบทานเกยวกบชวงเวลาทไดจดบรการให 1 2 3 4 5 6 7

2. พนกงานในองคกรของเราเตรยมพรอมทจะใหบรการทาน 1 2 3 4 5 6 7

3. พนกงานในองคกรของเราพรอมเตมใจทจะชวยทานเสมอ 1 2 3 4 5 6 7

4. พนกงานในองคกรของเราไมเคยยงจนไมสามารถตอบสนอง 1 2 3 4 5 6 7 ค�ารองขอของทานได

(3) ขอควำมแสดงมตกำรท�ำใหมนใจ

1. พฤตกรรมของพนกงานในองคกรของเราคอย ๆ สรางความเชอมน 1 2 3 4 5 6 7

2. ทานรสกปลอดภยเมอมปฏสมพนธกบองคกรของเรา 1 2 3 4 5 6 7

3. พนกงานของเราลวนแลวแตมความสภาพกบทานอยางสม�าเสมอ 1 2 3 4 5 6 7

4. พนกงานของเรามองคความรในการตอบค�าถามของทาน 1 2 3 4 5 6 7

(4) ขอควำมแสดงมตกำรเหนอกเหนใจ

1. องคกรของเราใหความสนใจกบผรบบรการเปนรายบคคล 1 2 3 4 5 6 7

2. องคกรของเรามพนกงานผใหความสนใจ กบผรบบรการเปนสวนตว 1 2 3 4 5 6 7

3. องคกรของเราใหความใสใจตอทานอยางดเยยมดวยหวใจ 1 2 3 4 5 6 7

4. พนกงานในองคกรของเราเขาใจความตองการทเปนพเศษของทาน 1 2 3 4 5 6 7

5. องคกรของเรามชวโมงการปฏบตงานทท�าใหผรบบรการทกคน 1 2 3 4 5 6 7

ไดรบความสะดวกสบาย (5) ขอควำมแสดงมตสงทสมผสได

1. องคกรของเรามอปกรณทดแลวมความทนสมย 1 2 3 4 5 6 7

2. องคกรของเรามสงอ�านวยความสะดวกทางกายภาพทมเสนห 1 2 3 4 5 6 7

3. องคกรของเรามพนกงานผมลกษณะของความประณต 1 2 3 4 5 6 7

4. ความพรอมของอปกรณตาง ๆ เกยวของกบบรการ 1 2 3 4 5 6 7

ควำมคำดหวง มจ�านวนขอค�าถามทแตกตางกนในหลายทศทาง ซงความคาดหวงสามารถทจะถกก�าหนดใหเปนค�าถามในการส�ารวจ SERVQUAL โดยแบงการส�ารวจออกเปน 4 ชนด ไดแก การจบคความคาดหวงกบประโยคค�าถาม การอางองรปแบบความคาดหวง ประโยคการผสมผสานระหวางความคาดหวงกบการรบร และประโยคทสรปถงความแตกตางของความคาดหวงประเภทตาง


11

ตำรำงท 3 แบบส�ารวจ SERVQUAL ดานความคาดหวงตามแนวคดของ Parasuraman, Zeithaml and Berry (1988)

ควำมคำดหวง ควำมคดเหน

ประโยคกำรจบคควำมคำดหวง กำรจบคกบประโยคควำมคำดหวงทมมำลวงหนำ

ไมเหนดวยอยางยง เหนดวยอยางยง

เมอผรบบรการมปญหา องคกรจะแสดงความจรงใจโดยการใหความสนใจ 1 2 3 4 5 6 7 ในการแกปญหาอยางดเยยม

รปแบบกำรอำงองควำมคำดหวง

1. พจารณาองคกรระดบโลกวาม 7 ระดบนอยางไร และองคกรของเรานน มผลการปฏบตงานทเปนไปตามคณสมบตขององคกรบรการระดบโลกหรอไม

นอย มาก

ความจรงใจ, ความสนใจของพนกงาน 1 2 3 4 5 6 7

การสงมอบบรการทถกตองตงแตครงแรก 1 2 3 4 5 6 7

2. การเปรยบเทยบกบระดบการบรการททานคาดหวงจากองคกรบรการชนเลศ หากจะประเมนผลการปฏบตงานของกลมองคกรเราในประเดนดงตอไปน

นอย มาก

ความจรงใจ, ความสนใจของพนกงาน 1 2 3 4 5 6 7

การสงมอบบรการทถกตองตงแตครงแรก 1 2 3 4 5 6 7

กำรผสมรวมควำมคำดหวง / ประโยคแสดงกำรรบร

จากประเดนตอไปนใหทานวงกลมตวเลขทชวดวาองคกรบรการของเราเปนอยางไร เมอเทยบกบระดบททานคาดหวง

ต�ากวาระดบการบรการ ระดบการบรการเดยว ต�ากวาระดบการบรการ ทปรารถนา กบทปรารถนา ทปรารถนา

1. ความพรอมในการบรการ 1 2 3 4 5 6 7 8 9

2. ความสภาพในการบรการ 1 2 3 4 5 6 7 8 9

ควำมแตกตำงในควำมคำดหวงระหวำงบรกำรทปรำรถนำกบบรกำรขนพนฐำน

จากประเดนตอไปน ใหทานวงกลมตวเลขทชวดผลการปฏบตงานองคกรของเราวาเปนอยางไร เมอเทยบกบระดบบรการขนพนฐานททานคาดหวงกบระดบบรการททานปรารถนา

การเปรยบเทยบระดบบรการขนพนฐาน การเปรยบเทยบความปรารถนาในบรการ กบบรการทไดรบจากองคกรของเรา ทไดรบจากองคกรของเรา

ดอยกวา พอกน เหนอกวา ดอยกวา พอๆ กน เหนอกวา

1. ความพรอมในการบรการ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9

2. พนกงานมความสภาพ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 อยางคงเสนคงวา



11

จากตารางท 2 และ 3 แสดงใหเหนชองวางของคะแนนการวดคณภาพของการบรการวา สามารถค�านวณจากความแตกตางระหวางเครองมอของแบบส�ารวจ SERVQUAL ทไดรบการออกแบบใหมความเทยงตรงในการใชวดมตของคณภาพในการบรการ สงส�าคญอยทการตดตามแนวโนมคณภาพการบรการผานการส�ารวจลกคาเปนระยะ ๆ อยางตอเนอง โดยขอมลจากแบบทดสอบนผบรหารในองคกรบรการทกระดบสามารถน�ามาใชตดสนใจวา แผนกใดมคณภาพการบรการดอยกวา และผลการส�ารวจผบรหารในองคกรบรการยงสามารถน�ามาใชเปนขอมลในการพฒนากลยทธทางการตลาดได โดยใชเปรยบเทยบการบรการกบองคกร คแขง (Benchmark) เพอหาแนวทางพฒนาคณภาพการบรการในดานทยงมคณภาพทไมดพอ ใหทดเทยมกบองคกรทเปน คแขงตลอดจนองคกรบรการชนน�า มองคกรบรการประเภทตางๆ ไดน�าแบบส�ารวจ SERVQUAL ไปประยกตใชในการประเมนคณภาพการบรการอยางแพรหลาย อาท ตวแทนจ�าหนายอสงหารมทรพย การบรการทางการแพทย สนทนาการของสาธารณะชน วทยาลยทนตกรรม วทยาลยทางธรกจ รานยางรถยนต บรการขนสง ศนยซอมเครองยนต บรษทบญช หางสรรพสนคา บรษทไฟฟา โรงพยาบาล ธนาคาร ธรกจก�าจดปลวก รานซกแหง และรานอาหาร เปนตน แตแบบส�ารวจ SERVQUAL นนกมขอจ�ากดในบางประการทผบรหารองคกรบรการพงตระหนกและประยกตใชอยางระมดระวง นนกคอการปรบภาษาใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายและประเภทขององคกรบรการทบรบทและวฒนธรรมองคกรทแตกตางกน อยางเชน ชาวตะวนออกทมวฒนธรรมเรองความเกรงใจ ตางกบชาวตะวนตกทแสดงความรสกอยางตรงไปตรงมา กอาจท�าใหไดรบขอมลสะทอนความคาดหวงในการบรการไมตรงกบความจรงในใจ จงควรใชวธการสมภาษณประกอบกนเพอยนยนขอมลจากการส�ารวจ

กำรประยกตแนวคดกำรจดกำรควำมคำดหวงสองคกรบรกำร แนวคดเรองการจดการความคาดหวงในการบรการดวยแบบส�ารวจ SERVQUAL ตามแนวคดของ Parasuraman ไดรบความสนใจจากนกวชาการและองคกรบรการจากนานาชาตจ�านวนมาก ซงผเขยนขอยกจากตวอยาง องคบรการบางประเภท เพอเปนแนวทางการประยกตใชในองคกรบรการตอไป 1. โรงพยำบำล แบบส�ารวจ SERVQUAL น�ามาใชกบผปวยนอกจ�านวน 420 คน ในโรงพยาบาลของรฐแหงหนงในประเทศไทย (กนกพร ลลาเทพนทร พชญา มาลอศร และ ปรารถนา ปณณกตเกษม, 2554) พบวาสามารถประเมนคณภาพการบรการไดอยางชดเจน โดยทกตวแปรในแตละปจจย มคา Factor loading มากกวา 0.5 แสดงวาตวแปรตางๆ มความเทยงตรง สวนการทดสอบความเชอมน Cronbach’s Alpha ซงคาความเชอถอไดของทกปจจยมคามากกวา 0.7 ในทกดาน และทงฉบบมคาเทากบ 0.97 นนแสดงวาแบบส�ารวจนมความนาเชอถอ และสามารถน�ามาใชในการวจยได ผลการวจยยงพบวาชองวางระหวางดานทการบรการไมเปนไปตามความคาดหวงของผรบบรการ ปรบปรงคณภาพในการใหบรการผปวยนอกของโรงพยาบาลรฐแหงหนงในไทย อาท ดานความนาเชอถอไววางใจ ดานการตอบสนองในการใหบรการ ดานการสรางความมนใจในบรการ และดานความเหนอกเหนใจ มคาเฉลยในการรบรนอยกวาความคาดหวง แสดงวาผรบบรการเหนวายงมคณภาพในการบรการทไมดในดานดงกลาว ผลการวจยถกน�ามาใชเปนแนวทางปรบปรง และพฒนาการใหบรการผานกระบวนการจดการ 2. สถำนศกษำ มการน�าแบบส�ารวจ SERVQUAL ไปใชกบการพฒนาการบรการในมหาวทยาลยของประเทศโอมาน (Salah Eldean and Bartamani, 2018) โดยมการศกษาชองวางระหวางความคาดหวงกบการรบร เพอน�าผลวจยมาก�าหนดกลยทธการบรการของมหาวทยาลยใหมคณภาพ เกยวกบการบรการชมชน และสรางความตอเนองการบรการของมหาวทยาลย นกวจยท�าการแปลแบบวด ในบางขอค�าถามไดปรบใหเหมาะกบลกษณะของประชากร และถกสมใชกบกลมตวอยางบคลากรทางวชาการ พนกงาน และผใหการฝกอบรม ผลการวจยพบวา บรการทจดใหนนมคณภาพอยในระดบทผรบบรการพอใจ การบรการไดถกวางแผนและจดเตรยมบรการเอาไวเปนไปตามความคาดหวง ผลลพธยงเผยใหเหนวาไมพบความแตกตางกนในตวแปรเชงประชากรศาสตร ไดแก ประเภทของงาน และชวงอาย ทมตอการประเมนคณภาพในการบรการในมตตาง ๆ ผลการวจยท�าใหเหนจดทควรพฒนาซงน�าไปใชปรบปรงกลยทธการบรการภายในชมชน และสรางความตอเนองในการจดการบรการภายในมหาวทยาลยใหมคณภาพยงขน


11

3. สำยกำรบน บรษท การบนไทย จ�ากด (มหาชน) ใหท�าการจดอบรมหลกสตร “อธยาศยและไมตรบนฟากฟา (Graciousness in the Sky) ใหกบลกเรอการบนไทยทใหบรการในชนหนง (First Class) โดยวทยาลยดสตธาน (กรงเทพธรกจ, 18 กมภาพนธ 2561) เปนการยกระดบคณภาพการใหบรการ เพอใหผใชบรการเกดความประทบใจ และพนกงานความสามารถในการจดการความคาดหวงของผโดยสาร ดร.สาโรจน พรประภา อธการบดวทยาลยดสตธาน อธบายแนวคดการจดการความคาดหวงวา การบรการทจะท�าใหเกดความประทบใจนน จะตองจดการความคาดหวงของผโดยสารในทกขนตอน ตงแตชวงทผโดยสารคนหาขอมลในอนเทอรเนต ซงองคกรบรการจะทราบความตองการเบองตนของผโดยสารชนหนงตงแตขนตอนแรกไปจนถงเวลาทใหบรการจรง พนกงานจะตองทราบวาผโดยสารชนหนงคาดหวงอะไรจนกระทงการบรการสนสดลง โดยพจารณาความรสกของผรบบรการเปนขอมลสะทอนกลบ อาท การจดอาหารใหนารบประทาน การเรยกชอผโดยสารและเลาเรองอาหารทเสรฟใหไดรบความร และไดรบความเพลดเพลนไปพรอมกบรบประทานอาหาร รวมถงการจดชดอาหารทเขาคกบไวนไดอยางเหมาะสม เปนตน จากองคความรในขางตนพอทจะท�าใหผบรหารในองคกร และนกจตวทยาอตสาหกรรมและองคการในองคกรบรการ ผเปนกลไกส�าคญในการพฒนาบคลากร มองเหนวาการทองคกรบรการจะสรางคณภาพในการบรการไดนน นอกจากผบรหารทยอมรบแนวคดในการจดการความคาดหวงแลว ยงตองอาศยพนกงานในองคกรบรการทมความละเอยด รอบคอบ ชางสงเกต ชางวเคราะหผรบบรการ เพราะมองเหนถงคณคาและความส�าคญของการจดการความคาดหวงในการบรการ และท�าการจดการฝกอบรมและพฒนาพนกงานใหมทกษะในการจดการกบความคาดหวงของผรบบรการอยางตอเนองและเปนระบบ ซงเปาหมายสงสดไมใชแคเพยงใหเกดบรการทมคณภาพตามการรบรของผรบบรการเทานน แตมงทจะไดสงมอบบรการทเหนอความคาดหวง จนสรางความประทบใจในบรการซงเปนเปาหมายสงสดนนเอง

บทสรป จากทกลาวมาจะเหนไดวาคณภาพในการบรการนน เกดจากการทผรบบรการตดสนวาตนไดรบความพงพอใจในการบรการหรอไม เพราะหากไดรบบรการทเปนไปตามทตนคาดหวงไวตงแตเรมการมาใชบรการ ดงนนหากผบรหารองคกรบรการ สามารถจดการกบความคาดหวงของผรบบรการไดอยางครบถวนและเปนระบบ กจะสามารถน�ามาเปนขอมลเพอจดเตรยมบรการ และสงมอบบรการทมคณภาพไดตรงกบความคาดหวง จนกลายเปนความจงรกภกดของผรบบรการตอองคกรบรการนน ซงความจงรกภกดนเองทเปนตวชวดความสามารถในการแขงขนในอตสาหกรรมบรการไดอยางยงยน หากผบรหารและพนกงานในองคกรบรการทกระดบเหนถงความส�าคญของการจดการความคาดหวงของผบรการอยางเปนระบบตงแตเรมจนจบกระบวนการ และมการประยกตใชเครองมอในการวเคราะหความคาดหวงของผรบบรการ อยางแบบส�ารวจ SERVQUAL เปนตน กจะสามารถปรบรปแบบการบรการใหตอบสนองไดอยางสมกบความคาดหวงทมตอองคกรบรการ และเปรยบเทยบกบองคกรบรการของคแขงขนเกดเปนนวตกรรมการบรการ สงผลใหผรบบรการเกดความพงพอใจและหากตอบสนองเกนกวาทผรบบรการคาดหวง กจะเกดความประทบใจในการบรการ สงผลใหองคกรบรการของไทยนนมความเขมแขง สามารถเพมศกยภาพโอกาสในการแขงกบองคกรบรการอน ๆ ในประเภทเดยวกนไดอยางยงยน ตงแตระดบชาตไปจนถงระดบนานาชาต


กนกพร ลลาเทพนทร พชญา มาลอศร และ ปรารถนา ปณณกตเกษม. (2554). การประเมนระดบคณภาพการบรการของ โรงพยาบาลรฐบาลในกรงเทพฯ ดวยแบบจ�าลอง SERVQUAL. วารสารวจยและพฒนา มจธ, 34(4), 443-456.

การบนไทยและวทยาลยดสตธาน. หลกสตรพฒนาคณภาพการบรการใหกบลกเรอทบรการชนเฟรสคลาสกรงเทพธรกจ. (20 มนาคม 2561) สบคนจาก http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/792744.

จตตนทท นนทไพบลย. (2551). จตวทยาการบรการ. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.นพมาศ องพระ. (2553). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.พทยา สวคนธ. (2557). ภมยทธศาสตรของบรรษทขามชาตจนใน สปป.ลาวและเวยตนาม. วารสารสงคมศาสตรมหาวทยาลย

143คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกตThe Characteristics of the Instructor based on the Opinion of Undergraduate Students in Phuket

12

วลยลกษณ, 7(7), 279-330.ฤด หลมไพโรจน. (2557). การตลาดบรการ. ปทมธาน : ส�านกพมพมหาวทยาลยกรงเทพ.ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. รางยทธศาสตรชาต 20 ป. (20 กนยายน 2560) สบคนจาก

http://www.nesdb.go.th/main.php?filename=index.ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12. (20

กนยายน 2560) สบคนจาก http://www.nesdb.go.th/ewt_news.php?nid=6420.Boulding, W., Kalra, A., Staelin, R., & Zeitthaml, V.A. (1993). A Dynamic Process Model of Service Quality :

From Expectations to Behavioral Intension. Journal of Marketing Research, 30(1), 77-85.Davidow, W.H., & Uttal, B. (1989). Service Companies : Focus or Falter. Harvard Business Review, 67(4), 84.Fitzaimmons, J.A., & Fitzaimmons, M.J. (2011). Service Management (7thed.). NY: McGraw-Hill. Nisreen, S., Salah Eldean., Mariyam, S. Bartamani. (2018). University Service Quality in the Community

Service and Continuing Education Center at Sultan Qaboos University : An Empirical Study UsingSERVQUAL Scale. Journal of Educational and Psychological Studies, 12(1), 16-39.

Parasuraman, A., Berry, L.L., & Zeithaml, V.A. (1991). Understanding Customer Expectations of Service. Sloan Management Review, 32(4), 39-48.

Parasuraman, A., Zeithaml, V.A, & Berry, L.L. (1985). A Conceptual Model of Service Quality and Its Implications for Future Research. Journal of Marketing, 49(1), 48.

Parasuraman, A., Zeithaml, V.A. & Berry, L.L. (1988). SERVQUAL: A Multiple-Item Scale for Measuring Customer Perceptions of Service Quality. Journal of Retailing, 64(1), 12-40.

Zeitham, V.A., Bitner, M.J. & Gremier, D.D. (2009). Service Marketing : Integrating Customer Focus Across the Firm. (5thed.). NY : McGraw-Hill.


10

มตหญงชายในแบบเรยนของไทย : การวเคราะหเนอหา1

Gender in Thai Textbooks : A Content Analysis

ตรวทย อศวศรศลป2

Dhriwit Assawasirisilp

บทคดยอ การศกษาครงนเปนการวจยเชงคณภาพเพอศกษามตหญงชายในแบบเรยนของไทยโดยการสมเลอกแบบเรยนทงหมด 331 เลม แบงเปนแบบเรยนระดบอนบาล 124 เลม แบบเรยนระดบประถมศกษา 107 เลม และแบบเรยนระดบมธยมศกษา 100 เลม โดยใชวธการสมแบบโควตา ผลการศกษาดวยการวเคราะหเนอหาชวา ระดบมตหญงชายดานอาชพ การครอบครองพนทสาธารณะ บคลกภาพหญงชายทน�าเสนอ ภาวะผน�า เปนตนปรากฏเดนชดขนตามล�าดบชนของแบบเรยนและตามประเภทของวชาเชน วชาภาษาองกฤษ วชาภาษาไทย วชาสงคม วชาสขศกษา วชาประวตศาสตร นอกจากนน พบวา ระดบ/จ�านวนของมตหญงชายจะเหนไดชดเจนมากทสดเมอนกเรยนกาวเขาสระดบชนเรยนในระดบมธยมศกษาทมการแบงความเปนหญงเปนชายในหลากหลายประเดน เชน อาชพของหญง อาชพของชาย สทเหมาะแกผหญงสทเหมาะแกผชาย บคลกของหญงและชาย ขอสรปคอการแบงแยกความเปนหญงเปนชายมความเดนชดและสงทสดในระดบมธยมศกษาค�ำส�ำคญ : มตหญงชาย; แบบเรยนของไทย; การเหมารวมทางเพศ; การวเคราะหเนอหา

Abstract This study was a qualitative research in nature. It aimed to analyze the gender in Thai textbooks by adopting quota random sampling of 331 textbooks. 124 of which were kindergarten textbooks, The 107 textbooks were primary education textbooks and 100 textbooks were secondary education textbooks. The research results using content analysis indicated that the intensity of gender in terms of occupations, public space domination, and presentation of personality traits and leadership, for example, depended largely on level of education and also the school subjects such as English Language, Thai Language, Social Studies, Hygiene, and History. Moreover, the intensity of gender could be clearly seen when students stepped up their educational levels especially when they entered junior/senior secondary education; the demarcation of genders between male and female becoming so sharp and remarkable. Distinctions between what belong to men and women for example, jobs, colors, personality traits would be clearly gendered, when they entered senior secondary education.Keywords : Gender Equality; Thai Textbooks; Gender Stereotype; Content Analysis

1สนบสนนทนวจยโดย มลนธ Rockefeller 2บณฑตวทยาลย วทยาลยเซาธอสทบางกอก อาคารเฉลมพระเกยรตฯ ชน2 และชน5 ถนนสรรพาวธ แขวงบางนา เขตบางนา กรงเทพฯ 10260

โทรฯ : 02-747-3566-5 ตอ 101-106 Email : [email protected]

10

119มตหญงชายในแบบเรยนของไทย : การวเคราะหเนอหาGender in Thai Textbooks : A Content Analysis

10

ควำมส�ำคญของปญหำ ระบบการศกษาถอเปนเบาหลอมทส�าคญอยางยงในการสรางเสรมเจตคตมตหญงชายผานองคาพยพของโรงเรยน สอการสอน โครงสรางของโรงเรยน ตลอดจนแบบเรยนทใชกนจากรนหนงสอกรนหนง ตลอดจนบคลากรทางการศกษาลวนสงผลตอความรสกนกคดดานมตหญงชายตอเยาวชนของไทยการท�าความเขาใจตอประเดนมตหญงชายในระบบการศกษาของไทย จ�าเปนอยางยงทผวจยจ�าเปนตองท�าการตรวจสอบแบบเรยนของนกเรยนในระดบการศกษาตางๆ เพอดเนอหาอยางถถวน โดยมสมมตฐานทวาระบบการศกษารวมถงแบบเรยนถอเปนตวจกรทมบทบาทส�าคญยงในการปลกฝง หลอหลอม กลอมเกลา ตลอดจนตอกย�าความรสกนกคด จตส�านกและเจตคตดานมตหญงชายของเยาวชนใหมทศทางทถกตองและเปนเจคตดานมตหญงชาย ทเออตอการพฒนาสงคมอยางสมดลและยงยนโดยไมทงใครไวขางหลง ผวจยเลงเหนวา ระบบการศกษามผลตอความรสกนกคดและเจตคตตอประเดนมตหญงชายอยางมนยส�าคญไมยงหยอนไปกวาครอบครวในการสรางเจคตทดดานความเสมอภาคนอกจากนน ยงเชอวาหนงสอแบบเรยนทใชอยในระบบการศกษาไทยถอเปนกญแจทส�าคญและเปนเครองมอในการสรางผลตซ�า และตอกย�าเจตคตทดในประเดนมตหญงชายใหแกเยาวชนจากรนสรนอยางไมรตว ดงนน วตถประสงคทส�าคญของการศกษาครงน ผวจยตองการทราบถง (1) ระดบหรอจ�านวนรปภาพและค�าทใชระบเพศในแบบเรยนของไทยอยในสดสวนทเหมาะสมหรอไม (2) การใชค�าและภาพในแบบเรยนทอาจสรางปญหาเจตคตมตหญงชายตอเยาวชน การเหมารวมทางเพศ การสรางอคต และความเชอทผดผานแบบเรยนดวยส�านวน ถอยค�า รปภาพ วรรณกรรม ตลอดจนเนอหาวชาการตางๆ ในระดบชนตางๆ (3) คนหาหลกฐานเชงประจกษทสามารถใชเปนเงอนไขทส�าคญตอผมสวนไดสวนเสยในการก�าหนดและผลกดนนโยบายมตหญงชายในแบบเรยนใหเกดขน (CPCS NIDA, 2014) หนงสอแบบเรยนทใชกนในระบบการศกษาจดเปนเครองมอทส�าคญในการถายทอดความร วทยาการ สรางทกษะ ตลอดจนความรสกนกคดดานมตหญงชาย ดงนนผวจยหวงวาการส�ารวจมตหญงชายในแบบเรยนจะเปนประโยชนตอสงคมโดยรวม

ระเบยบวธวจย การศกษาครงนใชเทคนคการตรวจนบ (Frequency Count) และการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ในแบบเรยนแยกตามระดบชน และวชาทหลากหลายตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ตงแตระดบปฐมวย (ระดบอนบาล) ระดบประถมศกษา (ทงระดบตอนตนและตอนปลาย) และต�าราเรยนจากระดบมธยมศกษา (ทงระดบตอนตนและตอนปลาย) รวมทงสน 331 เลม โดยใชวธการสมแบบโควตา (Quota Sampling Method) จากหนงสอแบบเรยนทมอยในทองตลาด การตรวจนบความถของค�าและภาพถอเปนวธวจยเชงประจกษทเปนทยอมรบกนทวโลกในการศกษามตหญงชายในแบบเรยนทงในประเทศญปน จน สหรฐอเมรกาและกลมประเทศในแถบสแกนดเนเวย ซงถอเปนประเทศทนกวชาการดานสตรศกษายอมรบวาเปนประเทศทมระดบความเสมอภาคหญงชายสงในล�าดบแรกๆ ของโลก ผวจยไดท�าการส�ารวจค�าและรปภาพของตวแสดงทปรากฏอยในบทเรยน โดยสงเกตจากลกษณะ 5 ประกำร ของค�าและรปภาพทสอความหมายในเชงอคตทางเพศหรอเหมารวมทางเพศ โดยท�าการบนทกรายละเอยดลงในแบบฟอรม ดงน (1) เพศและจ�านวนของตวแสดงทปรากฏ (2) ตรวจนบการใชชอและค�าระบกอนชอ (3) บรบทของตวแสดง เชน หองครว ตลาด โรงพยาบาล (4) คณลกษณะเดนของตวแสดง (5) ลกษณะการปฏสมพนธกบผอน เชนครผหญงสอนหนงสอใหนกเรยน นอกจากนน ผวจยยงไดศกษาภาพและขอความทสอถงการเหมารวมทางเพศดานตางๆ เชน การเหมารวมทางอาชพการเหมารวมทางพฤตกรรม การเหมารวมบคลกภาพเดนของหญงชาย (ผชายเขมแขงผหญงมกจะออนแอ) เปนตน ตลอดจนภาพหรอขอความทบอกถงความแตกตางระหวางหญงชายในการครอบครองพนทสาธารณะ (การหยบยนโอกาสการท�างานนอกครวเรอน เปนสมาชกกลมตางๆในสงคม การมบทบาททางการเมองในทกระดบ) การเปนแมบาน แมของลก การดแลครอบครวผมหนาทดแลความเปนไปใหดในครอบครว และอคตตอการสงเสรมใหผหญงเปนผน�าและสภาวะขาดอ�านาจทผหญงไทยยงตองเผชญอยในสงคม (ผหญงถกมองเปนเพศออนแอไมสามารถพงพาตนเองได)


10

ขอจ�ำกดของกำรวจยครงน การวจยทกฉบบลวนมขอจ�ากดเชนเดยวกบการวจยครงน ผวจยขอกลาวออกตวกอนคอ ผวจยเปน นกวจย “มอใหม” ในการท�าวจยเชงคณภาพและดานมตหญงชาย แมผวจยไดท�างาน งานวจยเชงปรมาณดานมตหญงชายมาหลายชนกตาม ขอจ�ากดของงานวจยมดงน 1. ผวจยไมไดแยกค�า (words) และ ภาพ (illustrations) ทใชระบความเปนเพศในการน�าเสนอ เชน ค�าระบเพศชาย ค�าระบเพศหญง ภาพระบเพศชาย ภาพระบเพศหญง โดยผนวกทงสองสวนรวมเขาไวดวยกนในการวจยครงน เพอดความถของสงทเกดขน ท�าใหการวเคราะหตองอาศยการวเคราะหเนอหาในรปแบบอนเขามาชวยในการวเคราะหเพมเตม 2. การเขยนเรองราวตางๆในบทความซงมพนทจ�ากดท�าใหผเขยนตองตดเนอหาบางสวนของการวจยออกและอาจน�าเสนอผลการวจยเปนสองครงเพอใหสอดคลองกบมาตรฐานของทางวารสาร 3. ผวจยไดชใหเหนปญหามตหญงชายไดเปนเพยงบางสวนและมไดมเจตนาใหผอาน “จบผด” แบบเรยนเลมหนงเลมใด กลมคนใดกลมคนหนง ดงนน การเขยนอางองชอของแบบเรยนในบทความนเปนเพยงเหตผลทางวชาการเทานน 4. การวเคราะหเนอหาบางสวนทน�าเสนอในบทความน ผเขยนขอนอมรบความผดพลาดทกประการ เนองจากบางมมมองของการวเคราะหเปนเพยงสวนทผเขยนตองการแบงปนประสบการณกบผอานบทความแตเพยงล�าพง

ผลกำรวจย แบบเรยนระดบปฐมวย (อนบำล) ผวจยไดท�าการส�ารวจแบบเรยนในระดบปฐมวยโดยอางองจากหลกสตรการศกษาปฐมวย ป พ.ศ. 2546 ทงหมด 124 เลม และเปนหนงสอภาพทงหมดมวตถประสงคเพอการเรยนร และ/หรอเพอสรางเสรมจนตนาการของเดกปฐมวยคณะผวจยไดท�า การส�ารวจหนงสอทสงเสรมการเรยนร (Learning) รวม 50 เลม และหนงสอนทานภาพ (Story) รวม 74 เลม เมอท�าการตรวจนบภาพและขอความทแสดงถงเดกชาย ผชาย เดกหญง ผหญง ตลอดจนการใชค�าหรอภาพทไมสามารถระบเพศไดเปนตวหลกในการด�าเนนเรอง ผลการศกษาเกยวกบความถปรากฏอยในตารางท 1

ตำรำงท 1 คาเฉลย (ตอเลม) การใชภาพและค�าใชระบชายหญงแยกตามประเภทของแบบเรยนในระดบปฐมวย

หนงสอประเภท เดกชำย ผชำย เดกหญง ผหญง ไมระบเพศ

หนงสอการเรยนร (ทงหมด 50 เลม) 30.96 15.70 24.84 15.48 4.12

หนงสอนทานภาพ (ทงหมด 74เลม) 10.66 10.36 9.26 10.42 44.05

รวม (รวม 124 เลม) 18.85 12.52 15.54 12.46 27.95

จากตารางท 1 พบวา หนงสอทใชในระดบปฐมวยเปนรปหรอค�าทไมระบเพศชายหญงในสดสวนทสงทสดเฉลย 27.95 ครงตอแบบเรยนหนงเลม เนองจากมหนงสอบางสวนมกใชสตวและสงของทไมสามารถระบเพศ (เชน การใชส สตว ลกเตา ลกฟตบอล สายรง ลกโปง เปนตวละครในเรอง) เปนตวแสดงหลกในการด�าเนนเรอง เชน ในหนงสอนทานชอ “เดดเดยวในปาความมด” ไดใชตวกระตายนอยชอเดดเดยว ซงไมสามารถระบเพศไดเปนตวเอกในการด�าเนนเรองโดยมหม ลง เมนและกระรอก เปนเพอนของเดดเดยว เมอพจารณาสดสวนของการใชภาพและค�าแลว หนงสอนทานภาพเปนหนงสอทมความถการใชภาพและค�าทไมระบเพศในสดสวนทสงกวาหนงสอการเรยนรมากกวาหลายเทาเมอวเคราะหถงการใชภาพและค�าทระบผชายและผหญงในหนงสอทงสองประเภทพบวา อยทประมาณ 12 ครงตอเลม และปรากฏวาจะมการใชภาพและค�าระบถงเดกชาย (เฉลย 18.85 ครง) มากกวาเดกหญง (เฉลย 15.54 ครง)เพยงเลกนอย โดยทวไปหากพจารณาความถการใชค�าและภาพระบเพศและวยในหนงสอแบบเรยนปฐมวย จะพบวาต�ากวาระดบการศกษาอนๆ เนองจากแบบเรยนปฐมวยมกเปนเรองสนๆ เปนหนงสอภาพทมการด�าเนนเรองดวยตวอกษรไมมาก ไมซบซอนและหนงสอในระดบนจะมจ�านวนหนาไมมากเมอเทยบกบแบบเรยนในระดบชนอนๆ ทสงขน เชน หนงสอเสรมการเรยนรจะมความหนา


10

ของเลมอยท 30-40 หนาเทานนและสวนใหญกจะใชรปภาพในบรบทตางๆเพอสอความหมาย นอกจากนน ค�าอธบายทมเหตผลเพยงพอส�าหรบการใชค�าทระบเพศชายและการใชค�าทระบเพศหญง มคาเฉลยตอเลมทคอนขางใกลเคยงกนคอในชวงปฐมวย นกเรยนจะเรยนรเกยวกบบทบาทของผหญงทเปนแม และคณครผเปนบคคลใกลๆ ตวในสดสวนทสงมากพรอมกบบทบาทพนฐานของผชาย (เดกชาย) ทปรากฏอยในครอบครวเทานน จงท�าใหประเดนการนบความถของหญงชายในปฐมวยมสดสวนทคอนขางใกลเคยงกน ตวอยางเชนในหนงสอเสรมประสบการณ “ครอบครวของฉน” ไดพดถงบทบาทของแมในฐานะผเลยงดลกๆ มหนาทในการท�ากบขาวและดแลลก กลอมลกๆกอนนอน ในขณะท “คณพอ” เปนหวหนาครอบครว ตองท�างาน เพอหาเงนมาเลยงลก นอกจากนน ในหนงสอเลมเดยวกนกมการระบถง “คณหมอ” ซงเปนผชาย ในขณะทเดกหญงมบทบาทเปน “ผปวย” รบฟงค�าสงจากคณหมอถงเรองยา เวลากนยา และตองปฏบตตนอยางเครงครด เพอใหสขภาพแขงแรงขน บทบาท “การเปนคร” ยงถอเปนบทบาททหนงสอแบบเรยนแทบจะผกขาดใหกบผหญง เชน ในหนงสอการเรยนร “โรงเรยนของฉน” คณครและบรรณรกษในหองสมดทงหมดลวนเปนผหญง ซงแสดงอารมณทแตกตางกน เชน หนาตาบงตงเมอตกเตอนนกเรยน ยมแยมเมอรวมกจกรรมกบเดกเลก แตไมมภาพของผชายทมอาชพเปนคร และแสดงกรยาในรปแบบเดยวกน ดงนน จงไมแปลกเลยทเดกเลกในระดบปฐมวยจะหยบโยงความเปนครเขากบบทบาททเหมาะสมใหแกผหญงเพยงฝายเดยว ในสวนของบทบาทพนฐานของฝายชายนนพบวา ผชายจะไดรบการหยบยนใหเปนผน�าดานอาชพ ตวอยางเชน ในหนงสอการเรยนรชอ “ทองถนของฉน” ไดแสดงภาพของผชายมบทบาทเปนต�ารวจ ก�านน แพทย ในขณะทผหญงเปน พยาบาล ครเทานน จงเปนการแบงบทบาทกนระหวางเพศทไมสะทอนความเปนจรงมากนก เมอพจารณาเปรยบเทยบแบบเรยนระดบปฐมวยทงสองประเภท พบวาหนงสอแบบเรยนเพอการเรยนรจะมการใชค�าและภาพทระบเพศและวย ซงแยกออกเปน เดกชายและผชาย เดกหญงและผหญง ในสดสวนทสงกวาหนงสอนทานภาพ อยางมนยส�าคญ เชน มการใชค�าหรอภาพระบเดกชายสงถง 30.96 ครงตอเลม และระบถงเดกหญงสงถง 24.84 ครงตอเลมส�าหรบหนงสอเพอการเรยนร ในขณะท พบวามการระบถงเดกชายเพยง 10 ครงตอเลม และระบถงเดกผหญงทงหมดเฉลย 9.26 ครงในหนงสอนทานภาพ เปนตนความแตกตางของระดบการใชค�าระบเพศชายหญงในหนงสอทงสองประเภท อาจเกดจากวตถประสงคของแบบเรยนทแตกตางกนได หนงสอเพอการเรยนรพยายามทจะใหขอมลผานรปและตวหนงสอเพอสงสมประสบการณในตวของเดกเลก ในขณะทหนงสอนทานภาพนนจะใชเปนเครองมอสงเสรมการจนตนาการ จงท�าใหมการใชภาพ ส สงของ เขามาเสรมการเรยนรแทนการใชตวละครมาด�าเนนเรองเปนตวส�าคญ อยางไรกตาม เมอพจารณาการเหมารวมและอคตทางเพศในมตตางๆ พบวาการเหมารวมทางอาชพของผหญงมสดสวนสงกวาชาย โดยผหญงจะประกอบอาชพทสงคมก�าหนดไวใหเชน คณคร บรรณารกษ และพยาบาล ซงเพศหญงเทานน ทถกก�าหนดใหประกอบอาชพน และผหญงเปนผจบจองพนทสวนตว (แมดแลลก แมท�าอาหาร แมอยในหองครว) และมหนาทในครวเรอนสงกวาชาย เชนในหนงสอเสรมประสบการณ “ครอบครวของฉน”ในขณะทผชายจะเปนแพทย ต�ารวจ ทหาร แสดงถงภาพของ “พอ” ใสเครองแบบตองท�างานอยนอกครวเรอน ในขณะทแมใสผากนเปอนโดยสะทอนใหเหนวา ผชายเปนผควบคมปจจยทางเศรษฐกจ ในขณะทผหญงเปนผรบผดชอบเรองความเปนไปของครวเรอนในลกษณะเดยวกนหนงสอสาระการเรยนร “ครอบครวของฉน” ยงไดแสดงการแบงบทบาท หนาททไมเปนธรรมระหวางหญงชายกลาวคอแมมหนาทท�าอาหารในขณะทพอก�าลงนงอานหนงสอพมพในหองรบแขก นอกจากนนผชายยงเปนเพศทไดรบการหยบยนการเปนผน�ามากกวาผหญงและผหญงยงมสภาวะพงพาผชายมากกวา เชนในหนงสอสาระการเรยนร “ครอบครวของฉน” แสดงบทบาททผหญงตองท�าอาหาร เปนแมบาน เยบผา ในขณะทผชายท�างานนอกบานและมบทบาทในการซอของเลนใหลกๆและในหนงสอสาระการเรยนร “ทองถนของฉน” ไดแสดงภาพความเปนผน�าทสงคมหยบยนใหอยางเหนไดชดเจนเชนผชายมกถกแสดงใหเปนผใหญบาน ต�ารวจ แพทย ในขณะทผหญงจะถอบทบาททดอยกวาเสมอ เชน การเปนพยาบาลขางๆ หมอทเปนชาย การเปนแมคาในขณะทผชายเปนลกคาผหญงในบทบาทของคร ในสวนการเหมารวมในประเดนลกษณะบคลกภาพหญงชาย จะไมเดนชดมากนก เนองจากสวนหนงของแบบเรยนยง


10

ใชภาพและค�าทไมระบเพศใดเพศหนง แตกพบวา เดกผหญงจะแสดงอารมณทออนแอกวาเดกผชายเสมอ เชน รองไห เดกชายถกน�าเสนอดวยบคลกราเรง ซกซน แตเดกหญงจะอยลกษณะเรยบรอย วานอนสอนงาย เปนตน ในการส�ารวจครงน พบวา หนงสอบางสวนประมาณ 15 เลมในการศกษาครงนไมไดสะทอนมตหญงชายเดนชดมากนก ระดบประถมศกษำ จากการส�ารวจแบบเรยนในระดบประถมศกษาตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ปพ.ศ.2551 จ�านวน 107 เลม แยกเปนหนงสอแบบเรยนประถมศกษาปท 1จ�านวน 17 เลม แบบเรยนประถมศกษาปท 2 จ�านวน 16 เลม หนงสอประถมศกษาปท 3 จ�านวน 19 เลม หนงสอประถมศกษาปท 4 จ�านวน 16 เลม หนงสอประถมศกษาปท 5จ�านวน 20 เลม หนงสอประถมศกษาปท 6 จ�านวน 19 เลม และเมอแยกแบบเรยนตามรายวชาพบวา เปนหนงสอคณตศาสตร 10 เลม วชาวทยาศาสตรจ�านวน 12 เลมวชาภาษาไทยจ�านวน 24 เลม วชาภาษาองกฤษจ�านวน 8 เลม วชาสงคมศกษาจ�านวน 17 เลม วชาสขศกษาจ�านวน 17 เลม วชาการงานจ�านวน 12 เลม และวชาศลปศกษาจ�านวน 17 เลมตามล�าดบ

ตำรำงท 2 คาเฉลย (ตอเลม) ของการใชภาพ และค�าทแสดงถงเพศและวย และการใชภาพและค�ากลางทไมระบเพศในแบบเรยนชนประถมศกษาปท 1 – ประถมศกษาปท 6 แยกตามระดบ

แบบเรยนในระดบชน เดกชำย ผชำย เดกหญง ผหญง ไมระบวยและเพศ

ประถมศกษาปท 1 159.41 94.12 89.47 101.41 41.29

ประถมศกษาปท 2 137.62 87.06 130.38 85.63 18.38

ประถมศกษาปท 3 124.68 200.95 146.47 144.05 9.95

ประถมศกษาปท 4 113.31 142.50 79.88 100.50 84.00

ประถมศกษาปท 5 115.75 159.65 77.50 127.50 6.60

ประถมศกษาปท 6 104.21 245.26 91.53 211.63 9.47

รวมเฉลย 125.13 158.36 102.40 130.93 26.55

ผลการตรวจนบความถของภาพและค�าทใชระบถงเดกชาย ผชาย เดกหญง ผหญงและภาพหรอขอค�ากลางทไมระบเพศใดๆ พบวา ในแบบเรยนของนกเรยนระดบประถมศกษาภาพและค�าทใชระบถงผชายปรากฏมากทสด กลาวคอ เฉลยอยท 158.36 ครงตอเลม ในขณะทภาพและค�าทใชระบผหญง มความถมากเปนอนดบทสอง ปรากฏอยทระดบ 130.93 ครงตอเลม เมอพจารณาการใชภาพและค�าทระบเดกชาย เดกหญง ภาพและค�าทใชระบถงเดกชาย กมสดสวนสงกวาภาพหรอขอความทระบถงเดกหญงกลาวคอ 125.13 ครงตอเลม ในขณะทภาพหรอขอความทสอถงเดกหญงปรากฏอยท 102.40 ครงตอเลม หากมองจากจ�านวนความถของการใชภาพและค�าทระบเพศ ระดบความถของการใชค�าและภาพระบเพศไมปรากฏความแตกตางอยางมนยส�าคญ เมอพจารณาเพยงคาเฉลยตอเลม และแมวาสดสวนการใชค�าและภาพของผชาย และเดกชายจะสงกวาภาพและค�าของความเปนหญงเกอบทกระดบชนในระดบประถมศกษากตามนอกจากนน หากพจารณาการใชภาพและค�ากลางๆทไมระบวยและเพศกพบวาสดสวนการใชค�าดงกลาว (เฉลยอยท 26.55 ครงตอเลมเทานน) มสดสวนทต�ากวาการใชค�าระบวยและเพศไมนอยกวาสเทา สงทนาสนใจในการศกษาครงนคอ กำรใชภำพและค�ำระบเพศมแนวโนมทจะสงขนเรอยๆ และสงทสดในแบบเรยนทใชอยในระดบประถมศกษาปท 6 (การใชภาพและค�าระบผชายอยท 245.26 ครงตอหนงสอหนงเลมในแบบเรยนชนประถมศกษาปท 6 เมอเทยบกบการใชภาพและค�าระบผชายในชนประถมศกษาปท 1เฉลยอยท 94.12 ครง) การใชค�าทระบเพศและวยทมแนวโนมสงขนนท�าใหผวจยรสกวา นกเรยนและเยาวชนไดเรยนรบทบาทหนาท ตลอดจนคานยมในสงคมตางๆ ในสดสวนทสงขนเรอยๆ จากแบบเรยนของตน ความรสกนกคดในประเดนมตหญงชายทสงขนเรอยๆนนอกจากจะเปนตวบงชและตอกย�าหนาทของหญงชายทไมเสมอภาคกน ระดบของความเขมขนของการตอกย�าเรองหญงชายกลบมเขมขนมากขนเมอนกเรยนกาวไปศกษาในระดบทสงขนการใหความส�าคญตอเพศชายทแตกตางและไมสมพนธกบความเปนจรงน


10

ยอมสงผลตอเจตคตของเยาวชนตอ “ความส�าคญ”ของหญงชายในสงคมไทยทไมเทาเทยมกน โดยตอกย�าใหความส�าคญของผหญงในต�าแหนงทดอยกวาชายอยเสมอตวอยางเชนในแบบเรยนวชาสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมระดบชนประถมศกษาปท 2 มการกลาวถงบทบาทของผชายในบรบททหลากหลาย เชน ผชายในฐานะทเปนพระผน�าทางศาสนา ต�ารวจ ผวาราชการจงหวด ผใหญบาน แพทย และนกดบเพลง แตกลบพบวามการกลาวถงบทบาทของผหญงในบรบททคอนขางจ�ากดอยเพยงการเปนคร แมคาแมบานจบจายอาหารในตลาด และบรรณรกษ ในหนงสอวชาประวตศาสตรชนประถมศกษาปท 5 เปนแบบเรยนทกลาวถงผชายในทกบทบาทตงแตการเปนกษตรย เทพเจา นกการเมอง ผน�าและผรเรมทางวชาการ นกนวตกรรม นกปกครองในทกระดบ แตไมไดกลำวถงบทบำทของผหญงในประวตศำสตรเลยแมสกคนเดยว ซงสะทอนถงภาวะ “ชายเปนใหญ” “ชายคอผน�า” “ชายผเฉลยวฉลาด” “ชายผอดทน” แตไมไดมการวางแผนแบบเรยนใหสะทอนตวแบบเชงบทบาททเหมาะสมใหแกนกเรยนหญงนอกเหนอจากบรบทของการเปนมารดาและภรรยา เมอพจารณาเขาไปในความถของการใชค�าระบเพศและวยกพบลกษณะของการใชตวอยางของเดกชายในฐานะผเรยนวชาวทยาศาสตร ในแบบเรยนวชาวทยาศาสตรระดบประถมศกษาปท 6 พบวา การใชตวอยางทเปนเดกผชายในฐานะผเรยน มมากกวาการใชตวอยางเพออางองถงเดกผหญง การน�าเสนอผชายในฐานะนกเรยนและนกวทยาศาสตรไปพรอมๆ กนกมคณลกษณะทเดนชดกวาเมอกลาวถงผหญงในฐานะนกวทยาศาสตรและนกนวตกรรมเชนกน ประเดนการใชภาพและค�ากลางทไมระบเพศในแบบเรยนในระดบประถมศกษานมสดสวนนอยมากในระดบประถมศกษาเมอเปรยบเทยบกบการใชค�าและภาพเพอระบเพศ เชนมการใชค�าระบเพศชายถง 395 ครง เพศหญง 116 ครง แตมการใชค�าไมระบเพศเพยง 1 ครง นนคอค�าวา “ผง” ในแบบเรยนวชาสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมระดบชนประถมศกษาปท 3 ตวอยางของการเรยบเรยงแบบเรยนในลกษณะน ยอมชใหเหนวาความส�าคญของผหญงและชายมความแตกตางกนอยางชดเจน และเมอนกเรยนเตบโตขนกาวสระดบชนทสงขน ยอมหมายถงการปลกฝงอคต ความโนมเอยง และความส�าคญของบทบาทของชายทส�าคญกวาหญง ตามล�าดบ

ตำรำงท 3 คาเฉลย (ตอเลม) ของการใชภาพ และค�าทแสดงถงเพศและวย และการใชภาพและค�ากลางทไมระบเพศในแบบเรยนชนประถมศกษาปท 1 – ประถมศกษาปท 6 แยกตามวชา

แบบเรยนวชำ เดกชำย ผชำย เดกหญง ผหญง ไมระบเพศและวย

คณตศาสตร 109.80 128.60 95.70 182.00 48.00

วทยาศาสตร 65.83 42.00 56.17 57.83 11.42

ภาษาไทย 173.50 278.13 104.92 197.67 49.67

ภาษาองกฤษ 214.00 189.63 218.38 210.50 41.25

สงคมศกษา 101.76 260.71 124.88 161.35 9.41

สขศกษา 290.86 73.71 177.57 75.57 5.29

การงาน 45.33 66.67 55.50 57.58 3.58

ศลปศกษา 77.35 71.41 60.53 65.00 27.18

รวมเฉลย 125.13 158.36 102.40 130.93 26.55

เมอแยกวเคราะหภาพและค�าทใชระบถงเดกชาย ผชาย เดกหญง และผหญง และภาพหรอค�าทเปนกลางไมระบเพศ แยกตามรายวชาพบวา วชาทใชภาพและขอความระบผชายสงสด (278.13 ครงตอเลม) คอวชาภาษาไทย ตามดวยวชาสงคมศกษา (260.71 ครงตอเลม) และวชาภาษาองกฤษ (189.63 ครงตอเลม) ในขณะทวชาภาษาองกฤษใชค�าระบถงผหญงสงสดเฉลยอยท 210.50 ครง ตามดวยวชาภาษาไทย (197.67 ครงตอเลม) และวชาคณตศาสตร (182.00 ครงตอเลม)


10

เมอพจารณาการใชภาพและค�าระบเดกหญงและเดกชาย ภาพและค�าทใชระบเดกชายมคาเฉลยสงกวาการใชค�าระบเดกหญง และพบวา ในวชาสขศกษาเปนวชาทใชภาพและค�าระบเดกชาย (เฉลย 290.86 ครง) มากกวาเดกหญงประมาณหนงเทาครง (เฉลย 177.57 ครงตอเลม) ในสวนของการใชภาพและค�ากลางๆ ทไมระบเพศ พบวาความถของการใชภาพและค�าดงกลาว มการผกผนกบการใชภาพและค�าระบเพศใดพบวาวชาภาษาไทย วชาสขศกษา และวชาภาษาองกฤษ ลวนเปนวชาทวาดวยการใชบคคลในบรบทตางๆเปนตวละครในการด�าเนนเรองตลอดจนบอกกลาวเกยวกบเหตการณตางๆ กลาวคอ วชาภาษาไทยเปนวชาทสะทอนคณคาทางภาษาผานบทความ วรรณกรรม วรรณคดและพงศาวดารทปรากฏอย ลวนสะทอนคานยมชายเปนใหญมาแตอดต เชน ในหนงสอวชาภาษาไทย หลกของภาษาและการใชภาษา ในระดบชนประถมศกษาปท 2 น�าเสนอความมคณธรรมของเดกสองคนในเรอง กลาวคอ นนทา (พชาย) และฟาสวาง (นองสาว) แสดงถงบทบาทของพชายในการตดสนใจทเดดเดยวเมอเกบกระเปาเงนไดททองถนน ฟาสวางในฐานะนองสาวตองการใชเงนทเกบได แตนนทาพชายคดวาความถกตองคอการน�าเรองนไปแจงใหพอแมทราบ ประเดนดงกลาวอาจท�าใหนกเรยนทวไป มองวาผชายมกจะเปนผใชเหตผล ไตรตรองและเหนใจผอนซงแสดงถงความมคณธรรมและศลธรรม มากกวาการตดสนเพยงชววบของเดกผหญง วชาสขศกษาเปนเรองราวเกยวกบการสรางสขอนามยใหเกดขนกบบคคล ครอบครว ชมชนและสงคม การท�าความเขาใจเกยวกบความแตกตางระหวางเพศ รายละเอยดดานเนอหายงสะทอนใหเหนภาพของผชายเปนตวหลกในบรบทตางๆ ในแบบเรยนวชาสขศกษาและพละศกษา ระดบชนประถมศกษาปท 5 ไดสะทอน “ภาวะชายเปนใหญ” ในทกบรบทเกยวกบความสมพนธทดงามระหวางหญงและชาย ระบวา “นกเรยนหญง ไมควรใหเพอนชายถกเนอตองตว จบมอถอแขน เพราะเปนสงทไมเหมาะสมกบวฒนธรรมทดงามของไทย...” และไดก�าหนดขอหาม ขอควรเลยงในความสมพนธหญงชายทงหมดไว 10 ประการทกประการลวนเปนขอหาม ขอไมเหมาะสม ขอควรหลกเลยง เตอนใจฝายหญงทงหมด เชน หลกเลยงการอยล�าพงกบผชาย หลกเลยงการถกเนอตองตว หลกเลยงการเดนทเปลยว หลกเลยงการออกนอกบานในเวลากลางคน เปนตน และภยอนตรายตางๆ ลวนเกดตอผหญงทงหมด แนวคดเชนนยอมปลกฝงจตส�านกการเจยมเนอเจยมตว การบมเพาะความรสกดอยทางเพศดานจตใจ และความนากลวของสงคมทเกดจากชายแตผหญงตองเปนผปองกนตนเองเสมอ นอกจากนน บทเรยนเกยวกบสขอนามยในแบบเรยนเลมดงกลาว ไดน�าเสนอภาพของเดกชายทงหมดเกยวกบการเลนกฬา (ปรากฏภาพเดกชายเลนกฬาสากลอยทงหมด 534 ครง แตปรากฏภาพเดกหญงในกจกรรมพนบานอยทงหมด 252 ครง) ซงจะท�าใหเยาวชนรสกวาการเลนกฬาเปนกจกรรมของผชาย ในสวนวชาภาษาองกฤษเปนการเรยนภาษาตางประเทศทศกษาบทบาททแตกตางกนของชายหญงในบรบทตางๆ เชน บทบาทดานงาน อาชพ ครอบครว หนาทของชายยงเหนอกวา เดนกวา มากกวาของผหญง ตวอยางเชน ในหนงสอรายวชาพนฐานภาษาองกฤษ ชนประถมศกษาปท 5 ผหญงจะถกจ�ากดบทบาทไวในครวเรอน เชนการนอน การท�าอาหาร การสอนหนงสอ แตผชายจะมกจกรรมเชงรก (Active) มากกวาเชน การปนตนไม การพายเรอ การเลนพรอมกบเพอนๆ การใชคอมพวเตอร เปนตนนอกจากนน ในเชงบทบาทดานอาชพ กมการน�าเสนออาชพดงเดมของชายทเดนกวา เหนอกวาหญงอยางเหนไดชด ในหนงสอ Projects : Play & Learn ในระดบชนประถมศกษาปท 4 แสดงถงผชายผกขาดอาชพแพทย และทนายความแตผหญงถกน�าเสนอใหมบทบาท แมภรรยา แมคา ในสดสวนทสงมาก นอกจากนน เมอใดกตามทบคคลถกใชสะทอนบทบาทส�าคญตางๆ ในสงคมไทย เปนทนาสงเกตวา ผชายยงเปนบคคลทถกกลาวถงกอนและถกกลาวขานบอยกวาผหญงเสมอ เมอผวจยไดท�าการตรวจนบการเหมารวมและอคตทางเพศทปรากฏอยในแบบเรยนระดบประถมศกษา พบวาการเหมารวมทางอาชพของผหญง (ผหญงเปนพยาบาล เลขานการ เปนตน) มสดสวนสงกวาและมกจะดอยกวาผชาย (ผชายเปนหมอ ต�ารวจ เปนตน) เชน ในแบบเรยนวชาสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ระดบชนประถมศกษาปท 3 ผชายยงถกน�าเสนอผานรปภาพทยงคงผกขาดสถานะผน�าทางศาสนานกการเมองทองถน ขาราชการ แตผหญงถกโยงกบบทบาทของนกเรยน แมคา คณคร เทานน เปนตน ผชายเปนผใชชวตนอกครวเรอนบอยกวาผหญงผน�าชายปรากฏภาพและค�าบอยกวาของผหญงมากถงสามเทา เชนในแบบเรยนวชาหนาทพลเมอง วฒนธรรมและการด�าเนนชวตในสงคม เศรษฐศาสตรและภมศาสตร ระดบชน ป. 5 ไดน�าเสนอภาพของผชายเกอบทงหมดในเวทการเมองทกระดบ แตผหญงยงถกจ�ากดอยกบงานครวเรอน และกจกรรมทเกยวของกบการดแลสาม และลกๆ นอกจากนน ผชายยงถกมองวาเปนผมบคลกภาพเชงรกมากกวาผหญง (สอดคลองกบผลวจยทวาบคลก


10

เชงรบจะเปนบคลกหลกของเพศหญงมากกวาเพศชาย) เชน การใชภาพของเดกชาย ผชายก�าลงเลนกฬา โดยไมมภาพของผหญงในจ�านวนและภาพทเหมาะสม ท�าใหเยาวชนมองวา การกฬานนยงเปนเรองของผชาย ดงเชนปรากฏในหนงสอวชาสขศกษาและพละศกษาระดบประถมศกษาปท 6 ทหยบโยงผชายกบกฬาสากลประเภทตางๆ ในขณะทน�าเสนอภาพของผหญงกบกจกรรมในรมหรอกจกรรมทเกยวของกบความสวยงามเทานน เชน การเลนสเกตน�าแขงทแสดงถงความออนชอยของผหญง เปนตน เมอพจารณาประเดนการเหมารวมและอคตทางเพศแยกตามรายวชา พบวาวชาสงคมศกษาเปนวชาทน�าเสนอภาพเหมารวมทางอาชพของผหญงมากทสด ตวอยางเชน แบบเรยนวชาสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ระดบชนประถมศกษาปท 2 ไดกลาวถงประเดนบคคลในชมชนและหนาทของบคคลเหลาน ประกอบดวย พระสงฆ ผสงอาย ต�ารวจ คร และหมอ ลวนเปนภาพระบวาผชายเปนฝายทเหมาะสมกบอาชพและสถานภาพนทงหมด ยกเวนอาชพเดยวเทานน คออาชพครทแสดงเปนภาพของผหญง การน�าเสนอภาพของบคคลในชมชนทสะทอนใหเหนถงการครอบง�าในสายอาชพและสถานภาพทไดรบการยกยองของฝายชาย แสดงถงการกดทบ การเอาเปรยบ และการไมแยแสตอบทบาทของผหญงในชมชน ในประเดนการจบจองพนทระหวางชายหญง ผชายจบจองพนทสาธารณะมากกวาผหญง เชนการแสดงภาพของ “การท�างานทกอใหเกดรายได” ผหญงยงมบทบาทจ�ากดอยในกจกรรมพนฐานทสงคมก�าหนดใหไวภายในขอบเขตครวเรอนทจ�ากด แบบเรยนวชาสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ระดบชนประถมศกษาปท 2 ตวอยางเชน ผหญงผกขาดการทอ จ�าหนายผลผลตทางการเกษตร ในขณะทผชายควบคมปจจยการผลต เชน การด�านา ควบคมการเงนผานธรกรรม ซงสะทอนถงการควบคมผหญงใหอยในกจกรรมทางเศรษฐกจอยางงายๆ เทานน นอกจากนน ผชายปรากฏเปนผน�ามากกวาผหญงและผชายมกจะมต�าแหนงทางสงคมสงกวาผหญงเสมอๆ ตวอยางเชน แบบเรยนเลมดงกลาว แสดงภาพของผหญงในการผกขาดอาชพครเกอบทกๆ หนาของการน�าเสนอ แตก�าหนดใหผชายมต�าแหนงผอ�านวยการโรงเรยน ครใหญของโรงเรยน ซงสะทอนถงอคตของผชายทมเหนอผหญงในเชงอ�านาจ และสะทอนสภาวะการควบคมการกดทบเชงบทบาท และอ�านาจหนาทอกดวย เมอพจารณาแบบเรยนวชาสขศกษา มเนอหาทแสดงบคลกภาพเชงรกของผชายมากกวาผหญงมากทสด ตวอยางของการแสดงบคลกทแตกตางกนระหวางเดกหญง เดกชายในแบบเรยนวชารกสขภาพ กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ระดบชนประถมศกษาปท 5 มการแสดงภาพทบงบอกถงเดกชายเปนตวอยางของผเลนกฬาอยางไมสมดล เชนน�าเสนอเดกชายกบกฬาตะกรอ ฟตบอล กฬาสากลอนๆ ตลอดจนเครองดนตรสากลเชน กตาร แตน�าเสนอภาพของเดกหญงก�าลงซอมร�า รายร�าหรอภาพของการเกยวพาราสหญงชายผานรป สะทอนใหสงคมเหนถงการแบงแยกกจกรรมทเหมาะสมกบชายและหญงทแตกตางกน เพอใหเกดการ “จดกลม” กจกรรม และกฬาตามเพศอกดวยการจดกลมของกจกรรมดงกลาวสรางอคตแกเยาวชนดานบคลกภาพทสงคมชนชอบในเดกชาย และการบดเบอนความเปนจรงดานบคลกภาพของเดกหญงใหเปนผสงบเสงยม และท�ากจกรรมทสงคมของผชายก�าหนดไวใหเทานน แบบเรยนในระดบมธยมศกษำ การศกษาครงนไดท�าการวเคราะหเนอหาในหนงสอแบบเรยนในระดบมธยมศกษาทงหมด 100 เลม แยกออกตามระดบชนเปนหนงสอหรอแบบเรยนส�าหรบนกเรยนมธยมศกษาปทหนง จ�านวน 23 เลม หนงสอมธยมศกษาปทสองจ�านวน 16 เลม หนงสอมธยมศกษาปทสามจ�านวน 20 เลม หนงสอแบบเรยนรวมส�าหรบนกเรยนมธยมศกษาปทสถงมธยมศกษาปทหกอกจ�านวน 41 เลมแยกออกตามรายวชา พบวา เปนแบบเรยนวชาคณตศาสตรจ�านวน13 เลม แบบเรยนวชาวทยาศาสตรจ�านวน 22 เลม แบบเรยนวชาภาษาไทยจ�านวน 13 เลม แบบเรยนวชาภาษาองกฤษจ�านวน 10 เลม แบบเรยนวชาสงคมศกษาจ�านวน 10 เลม แบบเรยนวชาสขศกษาจ�านวน 4 เลม แบบเรยนวชาการงานจ�านวน 6 เลม แบบเรยนวชาศลปศกษาจ�านวน 16 เลม และแบบเรยนวชาเศรษฐกจพอเพยงอก 1 เลม ตามล�าดบ


10

ตำรำงท 4 คาเฉลย (ตอเลม) ของการใชภาพ และค�าในการระบเพศและวย และการใชค�าทไมระบเพศและวยในแบบเรยนมธยมศกษา แยกตามระดบชน

หนงสอแบบเรยนแยกตำมระดบชน เดกชำย ผชำย เดกหญง ผหญง ไมระบเพศและวย

มธยมศกษาปท 1 27.65 245.65 22.43 170.87 7.04

มธยมศกษาปท 2 10.06 253.75 11.63 141.06 6.19

มธยมศกษาปท 3 21.70 331.45 7.45 170.75 5.05

มธยมศกษาปท 4 8.00 349.00 5.00 260.50 0.00

มธยมศกษาปท 5 3.50 386.00 1.67 298.00 0.00

มธยมศกษาปท 6 8.00 509.50 3.00 264.00 0.00

หนงสอเรยนรวม ม. 4 – ม. 6 5.87 236.81 5.68 86.16 7.77

รวมเฉลย 14.66 277.13 10.53 151.10 6.03

ผลจากตารางขางตน ชวา แบบเรยนในระดบมธยมศกษามการใชภาพหรอค�าในการระบผชายมสดสวนสงทสดคอ 277.13 ครงตอแบบเรยนหนงเลม มการใชค�าหรอภาพทใชระบผหญงนอยกวาและเฉลยอยท 151.10 ครงตอเลม ตวอยางเชน ในแบบเรยนวชาประวตศาสตรไทยส�าหรบชนมธยมศกษาปท 4-6 มการใชรปภาพชายในบรบทตางๆ ถง 302 ครงเชน กษตรย ขนนาง กว และผน�าทางการเมอง แตมการแสดงภาพผหญงเพยง 43 ครง หรอนอยกวาประมาณ 7 เทา เมอเปรยบเทยบกบการใชรปผชายเพอแสดงถงความเปนมาของประวตศาสตรไทย สงทนาสนใจในแบบเรยนเลมดงกลาว เปนการแสดงภาพของผหญงในบทบาทของทาส ไพร มเหส และขาราชบรพาร ในแบบเรยนประวตศาสตรสากลส�าหรบนกเรยนระดบมธยมศกษาปท 4-6 มการแสดงรปภาพของชายไวทงหมด 255 ครงในบรบทของการเปนผน�าเกอบทงหมด เชน จกรพรรด นกวทยาศาสตรชนน�าของโลก นกปกครอง นกคดในอดตอยาง อดมสมธ และมขอความทระบถงผชายในบรบททไดกลาวมาแลวพบวาสงถง 478 ขอความในขณะทผหญงมการน�าเสนอภาพลกษณเพยง 28 ภาพ (นอยกวาชายเกอบ 10 เทา) ทแสดงบทบาทเปนผหญงทอผา เปนผหลบหนภย นางก�านล ผเลนดนตรไทยซงมขอความระบถงผหญงเพยง 120 ขอความในบรบททดอยกวาทกๆ อยาง เปนตน การใชภาพและค�าทใชระบเดกชายสงกวาการใชภาพหรอค�าระบเดกหญงกมลกษณะเดยวกน กลาวคอ 14.66 ครงส�าหรบเดกผชาย และ 10.53 ครงส�าหรบเดกหญง สรปไดวา แบบเรยนในระดบมธยมศกษามการใชภาพและค�าทใชระบเพศชายมสดสวนสงกวาเพศหญง และสดสวนการใชภาพและขอความกลางๆ ทไมสามารถระบเพศ กอยในระดบทต�าเมอเทยบกบการใชภาพและค�าระบเพศและวย กลาวคอ 6.03 ครงตอแบบเรยนหนงเลม (การใชค�าและภาพทไมระบเพศ มสดสวนต�าทสด) สงทคนพบไดอยางชดเจนคอ ภาพและขอความของเดกหญง และเดกชายจะปรากฏบอยขนในวชาภาษาองกฤษของนกเรยนระดบมธยมศกษา ซงสอดคลองกบสมมตฐานทไดก�าหนดไวกอนการวจย กลาวคอ แบบเรยนวชาภาษาองกฤษเปนแบบเรยนขนพนฐานส�าหรบผเรยนภาษาองกฤษขนพนฐาน การน�าเสนอภาพและขอความจงมกเปนภาพของเดกชายและเดกหญงมากกวาจะเปนการใชภาพผชาย ผหญงในบรบทตางๆ เชน ในหนงสอ Upstream ระดบชนมธยมศกษาปท 4 มการเสนอภาพของเดกชายมากกวากวาเดกหญงเดกหญงถงเจดเทา ในแบบเรยน Upstream ในระดบชนมธยมศกษาปท 6 กมลกษณะคลายกนคอ ภาพของเดกชายถกน�าเสนอมากกวาภาพของเดกหญงในบรบทตางๆ มากกวาถง 7 เทา เปนตน ในแบบเรยนสงทคนพบในการศกษาครงนคอ การใชค�าระบเพศชายหญงมความสมพนธโดยตรงกบระดบชนของการเรยนในระดบมธยมศกษา กลาวคอการระบหญงชาย จะเกดขนบอยมากขนเมอนกเรยนไดกาวไปเรยนในระดบชนทสงขนไป และบทบาทของผชายและผหญงเปนบทบาททมาทดแทนสภาวะ “เดกชายและเดกหญง” อยางเตมรปแบบในประเดนนเอง ผวจยมความสนใจ และไดท�าการสมหนงสอกลมวชาคณตศาสตรเพอดในรายละเอยด พบวาแบบเรยนวชาคณตศาสตร ระดบชน


10

มธยมศกษาปท 2 มสดสวนการใชขอความระบเดกชายเพยง 4 ครง และมขอความระบผชาย 94 ครงแตแบบเรยนคณตศาสตร ระดบชนมธยมศกษาปท 3 มการใชขอความระบเดกชายคอนขางคงท กลาวคอ 4 ครง แตเปนขอความแสดงถงผชาย 126 ครง (สงขนประมาณรอยละ 30 เทยบกบแบบเรยนมธยมศกษาปท 2) รปแบบการใชภาพและค�าแจกแจง “ความเปนผหญงและผชายทแตกตางกนอยางเตมรปแบบ” ยงปรากฏเดนชดมากขนในแบบเรยนกลมวชาประวตศาสตรอกดวย ในแบบเรยนวชาประวตศาสตรระดบมธยมศกษาปท 2 ปรากฏรปเดกชาย 8 ครง ผชาย 64 ครง เดกหญง 3 ครง และผหญง 11 ครง แตเมอนกเรยนเตบโตไปเรยนวชาประวตศาสตร ระดบชนมธยมศกษาปท 4-6 จะพบภาพของเดกชายปรากฏลดลงอยท 3 ครง ภาพผชายเพมขนเปน 302 ครง ภาพผหญง 43 ครง และไมปรากฏภาพของเดกหญงแตอยางใดปรากฏการณนท�าใหคณะผวจยเขาใจไดทนทวา บทบาทของผชายในแบบเรยนของไทยเสรมสรางความรสกนกคด “ชายเปนใหญ” ชายคอบคคลส�าคญ” “ชายคอผน�า” อยางชาๆ เพอใหเยาวชนไดดดซมนอมรบเจตคตดงกลาว และสามารถครอบง�าผหญงดวยอคตและความไมเสมอภาคไดอยางสมบรณ ในขณะทความส�าคญในบทบาทของผหญงคงทหรออาจลดลงตามระดบการศกษาทสงขน จากการสงเกตถงระดบความเขมขนของระดบการใชค�าระบเพศหญงและชายจะมจ�านวนสงขนเรอยๆ และจะสงทสดในแบบเรยนมธยมศกษาตอนปลาย หลกฐานเชงประจกษในสวนน ชใหเหนวา ความแตกตางดานบทบาท หนาท คานยมระหวางหญงชายจะเดนชดมากขนเมอนกเรยนเขาไปศกษาในระดบทสงขน นอกจากเหนความแตกตางหญงชายทไมเทากนแลว ตวแบบทางบทบาทของหญงชายทไมสมดล ยงเปนเครองมอตอกย�าในการสรางอคตและการเหมารวมทไมเออตอผหญงอกดวย ในประเดนความเขมขนของการใชภาพและค�าระบผชายจาก “เบาไปสหนก” ไมนาจะเออตอการพฒนาเจตคตมตหญงชายอยางยงยนได

ตำรำงท 5 คาเฉลย (ตอเลม) ของการใชภาพ และค�าในการระบเดกชาย ผชาย เดกหญง ผหญง และการใชภาพ และค�าทไมระบเพศ และวย แยกตามรายวชา

หนงสอแบบเรยนแยกตำมวชำ เดกชำย ผชำย เดกหญง ผหญง ไมระบและวย

วชาคณตศาสตร 4.08 70.38 2.77 51.00 0.62

วชาวทยาศาสตร 4.68 153.82 3.50 29.50 5.91

วชาภาษาไทย 39.46 570.23 26.00 292.23 1.92

วชาภาษาองกฤษ 44.30 725.70 17.50 509.50 6.90

วชาสงคมศกษา 17.00 326.73 19.60 99.67 13.13

วชาสขศกษา 2.50 226.25 2.75 163.75 0.25

วชาการงาน 10.17 36.83 16.17 31.33 7.17

วชาศลปศกษา 1.75 165.00 1.56 158.31 6.88

วชาเศรษฐกจศาสตร 0.00 77.00 0.00 33.00 20.00

รวมเฉลย 14.66 277.13 10.53 151.10 6.03

เมอแยกพจารณาตามรายวชาตางๆในระดบมธยมศกษา เปนทนาแปลกอยางยงวาการใชภาพและค�าทใชระบผชายและผหญงมสดสวนสงมากในวชาภาษาองกฤษในระดบ 725.70 ครงตอเลมส�าหรบผชาย ภาพและค�าทระบผหญงอยท 509.50 ครงตอเลม ตามดวยวชาภาษาไทย (570.23 ครงส�าหรบผชาย และ 292.23 ครงส�าหรบผหญง) ในวชาภาษาไทยและวชาสงคมศกษา จะเหนวาการใชค�าระบเพศชายมสดสวนสงกวาการใชค�าระบผหญงมากกวาสองเทา ซงเปนขอบงชถงความล�าเอยงทางเพศ และการ “ชประเดน” ใหผชายเปนใหญ สงทสงเกตไดจากเนอหาในวชาภาษาไทยและวชาสงคมศกษาคอ บทบาทของผชายทเหนอกวา มากกวา และเดนกวาในทกๆ ดานผานวรรณกรรม วรรณคด หนาทพลเมอง ความเปนผน�าในสงคมลวนสะทอนและสงเสรมคานยมทเออใหผชายอยในต�าแหนงทางสงคมทเหนอกวาผหญงอยเสมอ จากการพจารณาแบบเรยนวชา


10

ภาษาไทย วรรณคดและวรรณกรรม ในระดบมธยมศกษาปท 1 มการใชขอความในการระบผชายในบรบทตางๆ เชน พระรวง สงขทอง อเหนา นกรบ กษตรยและพระโอรส พระภกษ ทงหมด 986 ครง แตมการใชขอความทระบผหญงนอยกวาสองเทาหรอ 423 ครงเพอระบบทบาทของผหญงในวรรณคด เชน นางมทนา นางโฉมฉาย ในฐานะผเปนทรกใครของฝายชาย เมยผนอกใจสามในโคลงโลกนต และนารแมผเปนทรกของลก กรณผหญงคบชในสมยพอขนรามค�าแหง เปนตน นอกจากนน ความถของการใชภาพและค�าทระบเพศได ชใหเหนวา บทบาททางเพศระหวางชายหญงยงใหความส�าคญในระดบทแตกตางอยางเหนไดชด ผชายยงเปนเพศทถกกลาวขานกอนและบอยกวาเพศหญงอยางมนยส�าคญ นอกจากนน หากพจารณาอยางละเอยดกจะพบวา วชาวทยาศาสตร มสดสวนของการใชค�าระบเพศหญงชายในระดบทมความแตกตางกนอยางมากจนนาตกใจ กลาวคอ ค�าทใชระบผชาย มระดบสงกวาค�าทใชระบผหญงถงหาเทา ตวอยาง เชน ในแบบเรยนวชาวทยาศาสตร 1 ชนมธยมศกษาปท 1 พบขอความทระบถงผชายในฐานะนกวทยาศาสตร เทพในนยายโบราณมากกวาผหญงถง 16เทา ในลกษณะเดยวกนในแบบเรยนชอ แรงและการเคลอนทพลงงาน ในระดบมธยมศกษาปท 4-6 แสดงภาพของผชายในรปแบบของนกวทยาศาสตร ผคนหาขอมลทางวทยาศาสตร ผทดลองทางวทยาศาสตรมากกวาภาพของผหญงถง 3 เทาจงไมแปลกทสงคมไทยจะมคานยมทเออใหผชายเปนนกวทยาศาสตรมากกวาผหญงและวชาวทยาศาสตรยงถกมองวาเปนวชาและอาชพทเหมาะกบผชายมากกวา ยงไปกวานนเมอพจารณาวชาเศรษฐศาสตรและเศรษฐกจพอเพยง ถอวาเปนวชาทสอดคลองกบแนวทางด�าเนนชวตทเหมาะสมกบทกเพศทกวย แตผลการวจยกลบชวามการใชภาพและค�าทไดระบไดถงผชายสงกวาผหญงมากกวาสองเทา ซงนาจะเปนการน�าเสนอทขดแยงกบปรชญาของวชาดงกลาวเมอพจารณาการใชภาพและค�าทใชระบเดกชายเดกหญงกพบวา การใชภาพและค�าระบเดกหญงเดกชาย กลบไมใชประเดนมากนกในวชาเศรษฐกจพอเพยง นอกจากนน การใชภาพและค�ากลางๆ ทไมระบเพศและวยส�าหรบการศกษาในระดบน กมสดสวนต�ามาก เฉลยเพยง 6.03 ครงตอเลม ตวอยางเชน แบบเรยนวชาเศรษฐศาสตร ระดบมธยมศกษาปท 1 ไดกลาวถงแนวคดทางเศรษฐศาสตรและเศรษฐกจพอเพยงของนกคดชาวไทยเชน จอมพลสฤษด ธนะรชต ดร.สเมธ ตนตเวชกล และนายแพทยประเวศ วะส แตมการอางถงแนวคดของผหญงเพยงทานเดยว นนคอ สมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถในรชกาลท 9 ในแบบเรยนวชาคณตศาสตรระดบชนมธยมศกษาปท 2 พบวาวชาดงกลาว ยงเปนวชาทใชผชายเปนตวอยางมากกวา ผหญงเกอบสองเทา และในแบบเรยนคณตศาสตร ระดบมธยมศกษาปท 3 มการใชรปภาพผชายเปนตวอยางมากกวารปผหญงราว 2 เทา การใชตวอยางทระบเพศชายมากกวาหญงน สงผลใหเยาวชนสรางเจตคตก�าหนดใหวชานเปนวชาทเหมาะสมส�าหรบผชาย และยงสะทอนถงการครอบง�าทางวชาการของผชายไดอกดวย เมอพจารณาถงการเหมารวมและอคตทางเพศทเกดขนในแบบเรยนพบวา ภาพเหมารวมทางอาชพของผชาย (ทหาร หมอ) ปรากฏมากกวาการเหมารวมทางอาชพของผหญง (เลขานการ นางพยาบาล) เชน ในแบบเรยนวชาหนาทพลเมอง วฒนธรรมและการด�ารงชวตในสงคม ระดบชนมธยมศกษาปท 4-6 ปรากฏขอความทระบบทบาทหนาทอาชพและโอกาสในการเปนผน�าของผชายในฐานะนกปกครอง ผปฏรปสงคมและการเมอง ผน�าทางความคด จอมเผดจการ ขาราชการ แตก�าหนดบทบาทผหญงเปนนกเคลอนไหวผอบรมกลอมเกลาลก และยงพบวาผหญงมบทบาทในครวเรอนและครอบครวสงกวาชาย ดงปรากฏในแบบเรยนหนาทพลเมอง วฒนธรรมและการด�าเนนชวตในสงคมระดบมธยมศกษาปท 4-6 มรปภาพประกอบบทบาท หนาทของผหญงทงหมด 46 รป ในฐานะแมดแลลก สอนหนงสอเลยงดคนชรา นางร�าสวนผชายมกถกน�าเสนอเปนผมบคลกภาพเชงรกมากกวาผหญงเชน ในแบบเรยนวชาสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ระดบชนมธยมศกษาปท 2 น�าเสนอภาพชายก�าลงลงคะแนนเสยงเลอกตงในฐานะพลเมองทด แตน�าเสนอภาพผหญงใหเปนเจาหนาทประจ�าหนวยเลอกตงโดยไมไดพจารณาบทบาทของผหญงไทยในระบอบประชาธปไตยในความเปนจรง ตลอดจนการน�าเสนอภาพลกษณของผหญงทขดแยงกบความเปนจรงมากเกนไป เชน ผหญงคกบความสวยงาม นางร�า แตมกน�าเสนอภาพลกษณผชายเปนผตดสนใจ หวหนากลมหวหนาชมชน เปนตน


10

สรปผลกำรวจย การศกษาครงถอเปนความพยายามในการศกษามตหญงชายในแบบเรยนของไทย เพอเขาใจถงความเขมขนของความไมเสมอภาคและใชเปนหลกฐานประจกษเพอน�าสการปรบปรงแบบเรยนของไทยใหมความสมดลดานความเสมอภาคทางเพศ ผลการศกษาอาจชวา ไมปรากฏความไมเปนธรรม อคต และมตหญงชายมากนกจากการตรวจนบความถของค�าและภาพทปรากฏในบทเรยนของระดบชนตงแตอนบาลจนถงระดบมธยมศกษาแบบเรยนของไทย แตหากผมสวนไดสวนเสยทางดานมตหญงชายไมวาจะเปนนกเคลอนไหว หนวยงานในกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ผขบเคลอนนโยบาย ตลอดจนผตองการเหนเปนธรรมในสงคมพจารณาเชงเนอหาแลวจะทราบไดทนทวาแบบเรยนของไทยยงมชองโหวของโอกาสในการสรางเจตคตทดในการสรางความเสมอภาคระหวางหญงชายใหแกเยาวชนในวยเดกจนถงวยทเดกๆ เขาสวยรน อยางไรกตามจ�านวนความถของการแยกเพศ แยกความเปนหญง เปนชาย การแบงอาชพของหญง แบงอาชพของชาย การแบงแยกอารมณทเปนอคตตอหญง การเหมารวมทางเพศ ทางบคลก ความคาดหวงทางสงคมทมตอหญงและชายยงมความแตกตางกนและยงคงเปนอคตทมตอหญงทสงขน รนแรงขน และชดเจนมากขน เมอเยาวชนกาวเขาสการศกษาระดบมธยมศกษา หากนโยบายของภาครฐและผแตงแบบเรยนตองการสรางสงคมแบบพหเพศทมความเสมอภาค สมดล และเปนธรรมตอหญงและชาย ตลอดจนตองการปลกฝงเจตคตทดเกยวกบบทบาทหญงชายใหแกเยาวชนนน ผจดท�าแบบเรยนตลอดจนหนวยงานของภาครฐจ�าเปนตองน�าเสนอรปแบบของบทบาททางเพศใหมความเทาเทยมกนมากขน ภาพลกษณของผหญงควรปรากฏในทกบรบทในสดสวนทเหมาะสมและใกลเคยงกบผชายมากขนและสะทอนความเปนจรงของสงคมไทยในปจจบนใหมากขนเชน นกเรยนตองเหนผหญงในการเมองมากขน ผหญงในระบบทหารและการบรหารระดบสงมากขน เปนตน


กองบรรณาธการส�านกพมพแฮปปคดส. (2553). ไดโนปวนกวนหรรษาตอน ตะลยเกาะมะลกกกกย. กรงเทพฯ : ส�านกพมพ Happy kids.

เกวลน กายทอง. (2551). เธอชอบแปรงฟนหรอเปลาจะ. กรงเทพฯ : ส�านกพมพแปลนสารา จ�ากด.คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2553). ดนตร เลม 1 ม.4-6. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2553). สขศกษาและพลศกษา ม.4. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. ธตมา สมปชชลต และChih-Yuan Chen. (2551). เรามาเปนเพอนกนนะ. กรงเทพฯ :ส�านกพมพนานมบคส.แพงขวญ. (2553). หนกบหอยมก หนบ�าเพญญาณ องอางกบแมวว. กรงเทพฯ : ส�านกพมพ ชมรมเดก.รงอรณ สมปชชลต และ Joseph Theobald. (2552). ขาวผองจอมตะกละ. กรงเทพฯ : ส�านกพมพนานมบคส.เรองศกด ปนประทป. (2552). กาด�ากบหงสขาว. กรงเทพฯ : ส�านกพมพแฮปปคดส.สาคร กฤษดารตน. (2555). คณตศาสตรมธยมศกษาตอนตน. กรงเทพฯ : ส�านกพมพ นวตสาร จ�ากด .ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2555). คณตศาสตร ป.3. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. ลาดพราว.สกญญา งามบรรจง และคณะ. (2553). รกสขภาพ ป.1. กรงเทพฯ : ส�านกพมพ สกสค. ลาดพราวสระ ดามาพงษ และ คณะ. (มปป.). หลกการใชภาษาไทย ป.3. กรงเทพฯ : บรษทวฒนาพานช จ�ากด.เสาวนย ประทปทอง และคณะ. (2554). การงานอาชพและเทคโนโลย. กรงเทพฯ : ส�านกพมพ สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ จ�ากด.องศนา บญเฉลมศกด. (2554). ประวตศาสตร ม.2. กรงเทพฯ : ส�านกพมพประสานมตร จ�ากด. อ�านวย พทธม และ คณะ. (2555). สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ป.3. กรงเทพฯ : บรษทส�านกพมพแมค จ�ากด.เอลซาเบทเวอรดก. (2545). ค�าพดไมไดมไวท�ารายกน. กรงเทพฯ : ส�านกพมพแฮปปคดส.เอองฟา สมบตพานช และคณะ. (2547). หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการด�าเนนชวตในสงคม เศรษฐศาสตร และภมศาสตร

ป.1. กรงเทพฯ : ส�านกพมพ สกสค. ลาดพราว


10

เออพร สมมาทพย และสรลกษณ รตนสวจน. (2553). ชายหญงเทาเทยมขอเลนดวยคนนะ. กรงเทพฯ :บรษท พาส เอดดเคชน จ�ากด.

Betty Boegehol. (2541). บานนอยของหนปบปา. กรงเทพฯ : ส�านกพมพ แคนนา กราฟฟค.Center for Philanthropy and Civil Society. NIDA. (2014). Gender Analysis in Thai Textbooks : A Content

Analysis. Commissioned by the Rockefeller Foundation, Bangkok : Thailand.Ken Kimura. (2547). พนอง 999 ตว ยายบาน. กรงเทพฯ : ส�านกพมพคอมม บางกอก จ�ากด.

คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกตThe Characteristics of the Instructor based on the Opinion of Undergraduate Students in Phuket

สชำดำ สดจตรSuchada Sudjit

12


12

คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต

The Characteristics of the Instructor based onthe Opinion of Undergraduate Students in Phuket

สชำดำ สดจตร1

Suchada Sudjit

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกตและ 2) เปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกตามปจจยสวนบคคล การวจยครงนกลมตวอยางเปนนกศกษาระดบปรญญาตร จ�านวน 393 คน ใชการสมแบบงาย สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ สถตพรรณนา และสถตอนมาน ไดแก t-test , One-way ANOVA ผลการวจย พบวา คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบ ปรญญาตรในจงหวดภเกต พบวา โดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน โดยเรยงล�าดบคะแนนเฉลยจากมากไปนอย ไดแก คณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรม ดานบคลกภาพ ดานวชาการ ดานการวดผลและประเมนผลและดานทกษะและเทคนควธการสอนตามล�าดบ เมอเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกตจ�าแนกตามปจจยสวนบคคล พบวา นกศกษาเพศชายมความคดเหนตอคณลกษณะของอาจารยผสอนมากกวานกศกษาเพศหญง ในดานวชาการ ดานทกษะและเทคนควธการสอน และโดยภาพรวม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ.05 ในขณะทคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกตามระดบชนปทก�าลงศกษา พบวา ทกดานไมมความแตกตางกนค�ำส�ำคญ : คณลกษณะอาจารยผสอน; นกศกษาระดบปรญญาตร; จงหวดภเกต

Abstract The purposes of this research were to 1) study the characteristics of the instructor based on the opinion of undergraduate students in Phuket, and 2) compare the characteristics of the instructor based on the opinion of undergraduate students in Phuket classified by personal factors. In this quantitative research, three hundred and ninety-three undergraduate students studying in Phuket were selected as samples by simple sampling random. The research tool was the questionnaire. The data received were analyzed by frequency, percentage, mean, standard deviation, t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), and comparison of mean difference by using Scheffé Analysis. The research result found that :

12

1คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยราชพฤกษ 224/9 ถนน เทพกระษตร ต�าบล ตลาดใหญ อ�าเภอเมอง ภเกต 83000 โทรฯ : 087-8984751 E-mail : [email protected]


12

1. The characteristics of the instructor based on the overall opinion of undergraduate students studying in Phuket was at high level. When considering at each factor, ranging in order from the highest score to the lowest, the result was the moral and ethical factor received the highest score. Next on down were the factors of personality, academic, measurement and evaluation, skills and teaching technique skill, respectively. 2. The comparison of the characteristics of the instructor based on the opinion of undergraduate students studying in Phuket classified by the student personal factors. The results were that the male respondents had more opinion on the characteristics of the instructor than the female respondents in the factors of academic, skills and teaching technique skill, including the overall factors at the statistically significant level of .05. In addition, the characteristics of the instructor based on the opinion of undergraduate students studying in Phuket classified by their year of study found that there were no difference in any factor. Keywords : Characteristics of the Instructor; Undergraduate Students; Phuket Province

บทน�ำ อาจารยถอเปนบคลากรทมความส�าคญในการก�าหนดคณภาพของการศกษาเพราะคณลกษณะและพฤตกรรมตาง ๆ ของอาจารยผสอนมความส�าคญอยางยงตอการเรยนการสอนทมประสทธภาพอาจารยผสอนตองเปนบคคลทมความรความสามารถรอบรในวชาชพหรอวทยาการนน ๆ จนแกรงกลาสามารถยกระดบขนเปนผถายทอดวทยาการนน ๆ บทบาทหนาทของอาจารยผสอนนนนอกจากเปนผสงสอนวทยาการแลวยงเปนผอบรมจรยธรรมใหกบลกศษยสงสอนคณธรรมหลกการประพฤตปฏบตในวชาชพตลอดจนแนวทางในการครองชวตของศษยสงคมจงยอมยกยองอาจารยในฐานะพเศษทมบทบาทและความส�าคญตอการพฒนาและสรางสรรคสงคม (ธรศกด อครบวร, 2554 : 18 - 20) ซงการศกษาเพอพฒนาชาตบานเมองนนอาจารยผสอนเปนองคประกอบทส�าคญยง เปนผทมบทบาทส�าคญในการพฒนาคนซงเปนก�าลงส�าคญของชาต มหนาทหลกตอผเรยนคอการอบรมสงสอนถายทอดความร วชาการและวชาชพใหมจรยธรรมเปนคนดประพฤตชอบ มความสามารถมทกษะในการประกอบอาชพ แกปญหาและปรบตวใหเขากบสถานการณทเปลยนแปลงไดอยางเหมาะสมตรงตามเปาหมาย หลกของธรกจศกษาคอใหความรเฉพาะดานและพฒนาความสามารถเพอกอใหเกดทกษะหรอความสามารถเพมขน ธรกจศกษาจงเปนการปรบปรงตนเองใหเขากบสงแวดลอมทางธรกจ เพอชวยใหประสบความส�าเรจในระดบของการเรยนรเปนการเตรยมบคลากรคอ นกศกษาใหเขาสอาชพทางธรกจ การพฒนาคนใหสามารถจดการ และประกอบอาชพไดอยางมคณภาพนน หากคณลกษณะของอาจารยผสอนไมด ไมเหมาะสม ขาดคณภาพ การจดการศกษาลมเหลว ยอมสงผลใหผลตผลทางการศกษาไมด คณภาพของผเรยนจะมมากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบอาจารยผสอนเปนประการส�าคญ เพราะเปนผวางรากฐาน หรอ พนฐานทางการศกษาแกนกศกษาใหมคณภาพด มความรทจะน�าไปใชด�าเนนชวตอยเสมอได (นภาพรรณ วโรทยสกล, 2549 : 2) นอกจากน กาญจนา มณแสง (2552 : 18-19) ไดใหทศนะเกยวกบคณภาพการศกษาของนกศกษาวาขนอยกบองคประกอบดานการสอนของอาจารยเปนอยางมากเพราะอาจารยเปนผทอยใกลชดกบนกศกษาพฤตกรรมการสอนทดยอมสงผลใหพฤตกรรมดานการเรยนความประพฤตของนกศกษาด�าเนนไปในทางทด จากแนวความคดตาง ๆ สามารถสรปไดวาสงตาง ๆ ทผเรยนไดรบการถายทอดจากอาจารยผสอนนน อาจารยผสอนจงมบทบาทส�าคญในการใหความร การสรางจตส�านกในการประกอบอาชพ การเปนแบบอยางทดใหแกผเรยน ทงนเนองจากอาจารยผสอนเปนกลไกส�าคญทจะท�าใหกลมผเรยนสามารถประกอบอาชพไดเมอจบหลกสตร โดยมสวนสมพนธหรอเกยวของกบคณลกษณะของอาจารยผสอนทพงประสงคในคณลกษณะ 5 ดาน ไดแก ดานวชาการ ดานทกษะและเทคนควธการสอน ดานการวดผลและประเมนผล ดานบคลกภาพ และดานคณธรรมและจรยธรรม (ชานนท เสาเกลยว, 2552) ซงผสอนจะมคณภาพมคณลกษณะตามทคาดหวงตรงตามความตองการในความคดเหนของนกศกษาหรอไมนน ขนอยกบคณลกษณะของอาจารยผสอนทพงประสงคในคณลกษณะ 5 ดาน ดงทกลาวมา


12

ผลการวจยครงนจะเปนแนวทางในการพฒนาอาจารยผสอนและเปนแนวทางในการคดเลอกบคคลเขาเปนอาจารยในอนาคต และไดแนวทางการพฒนาบคลากรขององคกรตอไป ผวจยจงสนใจทศกษาคณลกษณะของอาจารยผสอนระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต เนองจากภเกตนนเปนเมองแหงการทองเทยวและการศกษา โดยปจจบนมสถาบนอดมศกษาถง 3 แหง ไดแก มหาวทยาลยราชภฏภเกตมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต และมหาวทยาลยราชพฤกษ ศนยฯ ภเกต นอกจากนยงมโรงเรยนนานาชาตทมชอเสยงอยเปนจ�านวนมาก การพฒนาการศกษาซงถอวามความส�าคญตอการพฒนาบคลากรของจงหวดภเกต เพอใหสามารถรองรบกบแผนการพฒนาจงหวดไดอยางมประสทธภาพ

วตถประสงคกำรวจย 1. เพอศกษาคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต 2. เพอเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกตจ�าแนกตามปจจยสวนบคคล

สมมตฐำนของกำรวจย นกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกตทมปจจยสวนบคคลตางกนมความคดเหนตอคณลกษณะของอาจารยผสอนแตกตางกน

ขอบเขตของกำรวจย ผวจยก�าหนดขอบเขตทใชศกษาในงานวจยดงตอไปน 1) ขอบเขตดำนเนอหำ เปนการศกษาแนวคดทฤษฎเกยวกบแนวคดเกยวกบคณลกษณะของอาจารยทพงประสงครวมถงงานวจยทเกยวของตาง ๆ โดยก�าหนดเปนตวแปรทศกษา ตวแปรอสระ (Independent Variables) เปนปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ และระดบชนปทก�าลงศกษา ตวแปรตาม (Dependent Variables) เปนคณลกษณะของอาจารยผสอน 5 ดาน ประกอบดวย ดานวชาการ ดานทกษะและเทคนควธการสอน ดานการวดผลและประเมนผล ดานบคลกภาพ และ ดานคณธรรมและจรยธรรม 2) ขอบเขตดำนประชำกร ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก นกศกษาทก�าลงศกษาในปการศกษา 2560 สถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ประกอบดวย 1) นกศกษามหาวทยาลยราชภฏภเกต จ�านวน 13,300 คน (ส�านกสงเสรมวชาการและงานทะเบยน ณ วนท 20 ธนวาคม 2560) 2) นกศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต จ�านวน 3,045 คน (งานทะเบยนกลางมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต ณ วนท 20 ธนวาคม 2560) 3) นกศกษามหาวทยาลยราชพฤกษ ศนยฯ ภเกต จ�านวน 408 คน (งานทะเบยนมหาวทยาลยราชพฤกษ ศนยฯ ภเกต ณ วนท 20 ธนวาคม 2560) 3) ขอบเขตเวลำ เปนการวจยในปการศกษา 2560 โดยเกบขอมลระหวางเดอนกมภาพนธ-มนาคม 2561 4) ขอบเขตดำนพนท เกบแบบสอบถามจากนกศกษาทก�าลงศกษาในปการศกษา 2560 สถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ไดแก มหาวทยาลยราชภฏภเกต มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต และมหาวทยาลยราชพฤกษ ศนยฯ ภเกต เทานน

ตวแปรทศกษำ ตวแปรอสระ (Independent Variables) เปนปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ และระดบชนปทก�าลงศกษา ตวแปรตาม (Dependent Variables) คณลกษณะของอาจารยผสอน 5 ดาน ประกอบดวย ดานวชาการ ดานทกษะและเทคนควธการสอน ดานการวดผลและประเมนผล ดานบคลกภาพ และดานคณธรรมและจรยธรรม


12

สมมตฐำนกำรวจย นกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกตทมปจจยสวนบคคลตางกนมความคดเหนตอคณลกษณะของอาจารยผสอนแตกตางกน

แนวคดและทฤษฎเกยวกบของ แนวคดเกยวกบคณลกษณะอาจารยทพงประสงค คณลกษณะของอาจารยทพงประสงค เปนเครองชหรอสงทแสดงคณลกษณะของอาจารยทพงจะม ทงในดานความร ความสามารถ ทกษะ พฤตกรรม ประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกนสต มจรรยาบรรณของความเปนครใน 4 ดาน คอ ทางดานความสามารถในการสอน ดานบคลกภาพ ดานคณธรรมและจรยธรรม และดานการใหค�าปรกษาทนสตคณะสตวแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย พจารณาแลวแสดงความคดเหนวาเหมาะสมและเปนทตองการหรอปรารถนาของนสต (สคนธา ทองบรสทธ, 2553 : 4) ชานนท เสาเกลยว (2552) ไดเสนอแนวคดเกยวกบคณลกษณะพงประสงคของ คร หรออาจารยผสอน แบงเปน 5 ดาน คอ ดานวชาการ ดานทกษะและเทคนคการสอน ดานการวดผลและประเมนผล ดานบคลกภาพและความเปนผน�า และดานคณธรรม สวน กตตกร ไทยใหญ (2553) ไดจ�าแนกคณลกษณะทพงประสงคของคร แบงเปน 5 ดานคอ ดานวชาการ ดานทกษะและ เทคนคการสอน ดานการวดผลและประเมนผล ดานบคลกภาพและความเปนผน�า ดานคณธรรม ของครหรอาจารยสวนแนวคดของ พระสขม สขวฑฒโก (มชฌกานง) (2559 : 31) ทไดกลาวไววา คร ทดนน คร เปนผมบทบาทส�าคญในการพฒนาประเทศชาต คร ยอมเปนทคาดหวงของสงคม แตการทจะเปนคร ดนนไมใชเรองงาย เพราะตองอาศยองคประกอบหลายอยาง ลกษณะคร ทดมหลายแนวคด สามารถพจารณาและศกษาไดจากหลกค�าสอนทางพระพทธศาสนา แนวพระราชด�ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ครทดนนจะตองประกอบดวยคณลกษณะดงน มความรด สอนด ความประพฤตด รบผดชอบหนาทด มบคลกภาพและมนษยสมพนธด ทส�าคญทสด คร ทดนนตองเปนผทฝกฝนและพฒนาได โดยมศรทธา ความมงมน และความรกในอาชพคร นอกจากนยงมงานวจยทเกยวของของ สวรรณา ภทรเบญจพล และ อนวฒน วฒนพชญากล (2557) คณลกษณะทพงประสงคของอาจารยมหาวทยาลยอบลราชธาน ผลการศกษาพบวา ผลการศกษาคณลกษณะทพงประสงคของอาจารยจ�าแนกตามรายดาน คอ (1) ดานความสามารถในการสอน (2) ดานบคลกภาพ (3) ดานคณธรรมจรยธรรมและ (4) ดานการใหค�าปรกษา พบวากลมตวอยางทงสองกลมสวนใหญแสดงความคดเหนวาคร ผสอนควรมคณลกษณะทพงประสงคอยในระดบมากทกๆ ดาน และใหความส�าคญกบคณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรมมากทสดนอกจากนยงมผใหแนวคดทนาสนใจเกยวกบคณลกษณะของอาจารยผสอน เชน ตามแนวคดของ เรณมาศ มาอน (2559 : 169) ทเสนอวา อาจารยผสอนยงจะตองปฏบตตามพนธกจหลกของมหาวทยาลยซงประกอบดวย (1) การผลตบณฑตทมคณภาพ เพอพฒนาก�าลงคนในระดบสงใหกบ สงคม ประเทศชาต (2) การวจย เพอสรางสรรคองคความรสความเปนเลศทางวชาการ (3) การบรการทางวชาการแกสงคม เพอสรางสรรคจรรโลงใหสงคมเจรญกาวหนาและพฒนาคณภาพชวตของคนในสงคม โดยใชวชาการขนสงเปนพนฐานและ (4) การท�านบ�ารงศลปวฒนธรรมเพอคงความเปนเอกลกษณแหงชาตไทย และงานวจย ของ Halili et al. (2014) ทศกษาความสมพนธของปจจยดานเพศกบรปแบบการเรยนรของนกศกษาในระบบทางไกล ผลการศกษาพบวา การตอบรบตอการใชเทคโนโลยระบบวดโอคอนเฟอเรนส (video conferencing technology) ของนกศกษาชายและหญงแตกตางกนไปตามรปแบบการเรยนรดวย จากแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของดงกลาว ทผวจยไดสามารถสรปไดวา คณลกษณะอาจารยผสอนทพงประสงคนน แบงไดเปน 5 ดาน ประกอบดวย (1) ดานวชาการ (2) ดานทกษะและเทคนควธการสอน (3) ดานการวดผลและประเมนผล (4) ดานบคลกภาพ และ (5) ดานคณธรรมและจรยธรรม ซงน�ามาก�าหนดเปนตวแปรทใชในวจยในครงน


12

กรอบแนวคดในกำรวจย จากการทบทวนแนวคด ทฤษฎ ทเกยวกบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ผวจยไดก�าหนดกรอบแนวคดการวจยครงนตามทปรากฏ ดงแผนภาพท 1

ตวแปรอสระ ตวแปรตำม

แผนภำพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

วธกำรวจย ประชากร ทใชในการวจยครงน ไดแก นกศกษาทก�าลงศกษาในปการศกษา 2560 สถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต โดยแบงเปน 3 กลม ดงน (1) นกศกษามหาวทยาลยราชภฏภเกต จ�านวน 13,300 คน (ส�านกสงเสรมวชาการและงานทะเบยน ณ วนท 20 ธนวาคม 2560) (2) นกศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต จ�านวน 3,014 คน (งานทะเบยนกลางมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต ณ วนท 20 ธนวาคม 2560) (3) นกศกษามหาวทยาลยราชพฤกษ ศนยฯภเกต จ�านวน 408 คน (งานทะเบยนมหาวทยาลยราชพฤกษ ศนยฯ ภเกต ณ วนท 20 ธนวาคม 2560) รวมจ�านวนทงหมด 16,722 คน ก�าหนดขนาดกลมตวอยาง (Sample Size) โดยใชตารางส�าเรจรปของ ทาโร ยามาเน (Yamane) ทระดบความเชอมน 95% ไดกลมตวอยางจ�านวน 393 คน ไดมาโดยสมแบบหลายขนตอน คอ แบบแบงชนภม (Stratified Sampling) โดยมมหาวทยาลยเปนขนภมโดยเทยบสดสวนของกลมตวอยางจากนนผวจยใชการสมอยางงาย (simple sampling random) ดวยวธการจบสลากเปนขนตอนตอไป เครองมอทใชในการวจย ผวจยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการวจย ตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (content validity) และความสอดคลองระหวางวตถประสงคการวจยกบขอค�าถามทสรางขน (Index of item objective congruence : IOC) จากผเชยวชาญ ก�าหนดเกณฑไวทแตละขอมคาอยระหวาง 0.50-1.00 ไดคา IOC ทงฉบบ = 0.92 ส�าหรบการหาคาความเชอมน (Reliability) ผวจยไดน�าแบบสอบถามไปทดลองใช (Try-out) กบนสต จ�านวน 30 คน ทไมใชกลมตวอยาง แลวค�านวณหาคาความเชอมน โดยใชสตร Kr20 สมประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach Coefficient Alfa) (Cronbach, 1974 : 161 อางถงในสายสมร สงขเมฆ, 2559 : 30) โดยใชสมประสทธอลฟาไดคาความเชอมนเทากบ 0.97 ส�าหรบสถตทใชในการวเคราะหขอมล โดยการหาคาความถ รอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน t-test และวธวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-way Analysis of Variance : one-way ANOVA) และการทดสอบรายคดวยวธ Least Square Difference (LSD)

ปจจยสวนบคคล1. เพศ2. ระดบชนปทก�าลงศกษา

คณลกษณะของอาจารยผสอน1. ดานวชาการ2. ดานทกษะและเทคนควธการสอน3. ดานการวดผลและประเมนผล4. ดานบคลกภาพ5. ดานคณธรรมและจรยธรรม


12

ผลกำรวจย ผลการวจยสามารถสรป ไดดงตอไปน 1. กำรวเครำะหคณลกษณะของอำจำรยผสอนตำมควำมคดเหนของนกศกษำสถำบนอดมศกษำระดบปรญญำตร

ในจงหวดภเกต

ตำรำงท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ในภาพรวม

คณลกษณะของอำจำรยผสอนตำมควำมคดเหนของนกศกษำ X S.D.

แปลควำมหมำย

ล�ำดบ

1.ดานวชาการ 4.37 .325 มาก 3

2.ดานทกษะและเทคนควธการสอน 4.31 .331 มาก 5

3.ดานการวดผลและประเมนผล 4.34 .369 มาก 4

4.ดานบคลกภาพ 4.39 .354 มาก 2

5.ดานคณธรรมและจรยธรรม 4.42 .323 มาก 1

โดยรวม 4.38 .274 มำก

จากตารางท 1 คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต พบวา โดยรวมมคณลกษณะอยในระดบมาก ( X =4.38, S.D. = .274)ทกดาน เรยงล�าดบตามคะแนนเฉลยจากมากไปนอย ไดแก คณลกษณะของอาจารยผสอนดานคณธรรมและจรยธรรม ( X = 4.42, S.D.= .323) ดานบคลกภาพ ( X = 4.39, S.D.= .354) ดานวชาการ ( X = 4.37, S.D.= .325) ดานการวดผลและประเมนผล ( X = 4.34, S.D.= .369) และดานทกษะและเทคนควธการสอน ( X = 4.31, S.D.= .331) ตามล�าดบ

2. กำรเปรยบเทยบคณลกษณะของอำจำรยผสอนตำมควำมคดเหนของนกศกษำสถำบนอดมศกษำระดบปรญญำตรในจงหวดภเกต จ�ำแนกตำมปจจยสวนบคคลดำนเพศ และปจจยสวนบคคลดำนระดบชนปทก�ำลงศกษำ

ตำรำงท 2 การเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกตามเพศ

คณลกษณะของอำจำรยผสอนจ�ำแนกตำมเพศ

ชำย หญง t P

Mean S.D. Mean S.D.

1.ดานวชาการ 4.41 0.312 4.34 0.334 2.017* 0.044

2.ดานทกษะและเทคนควธการสอน 4.35 0.314 4.28 0.342 2.002* 0.046

3.ดานการวดผลและประเมนผล 4.36 0.327 4.31 0.401 1.346 0.179

4.ดานบคลกภาพ 4.41 0.321 4.37 0.381 1.093 0.275

5.ดานคณธรรมและจรยธรรม 4.44 0.307 4.39 0.336 1.504 0.133

โดยรวม 4.39 0.248 4.34 0.292 1.971* 0.049

* มนยส�าคญทางสถตทระดบ .05


12

จากตารางท 2 ผลการเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกตามเพศ พบวา ในดานภาพรวม ดานวชาการ และดานทกษะและเทคนควธการสอน มความคดเหนแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตท ระดบ .05 จงสอดคลองกบสมมตฐานทก�าหนดไว โดยนกศกษาเพศชายมคาเฉลยความคดเหนตอคณลกษณะของอาจารยผสอนมากกวานกศกษาเพศหญง สวนดานการวดผลและประเมนผลดานบคลกภาพ และดานคณธรรมและจรยธรรมไมพบความแตกตาง

ตำรำงท 3 การเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกตามระดบชนปทก�าลงศกษา

จากตารางท 3 การเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกตามระดบชนปทก�าลงศกษาพบวา ทงภาพรวมและรายดานไมมความแตกตางกน

ตำรำงท 4 สรปผลกำรทดสอบสมมตฐำนกำรวจย

ปจจยสวนบคคล

คณลกษณะของอำจำรยผสอน

ดานว

ชากา

ร

ดานท

กษะแ

ละเท

คนคว

ธการ

สอน

ดานก

ารวด

ผลแล

ะประ

เมนผ

ล

ดานบ

คลกภ

าพ

ดานค

ณธร

รมแล

ะจรย

ธรรม

โดยร

วม

1. เพศ

2. ระดบชนปทก�าลงศกษา

: ยอมรบสมมตฐาน:ปฏเสธสมมตฐาน

9

จากตารางท 2 ผลการเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ าแนกตามเพศ พบวา ในดานภาพรวม ดานวชาการ และดานทกษะและเทคนควธการสอน มความคดเหนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท ระดบ .05 จงสอดคลองกบสมมตฐานทก าหนดไว โดยนกศกษาเพศชายมคาเฉลยความคดเหนตอคณลกษณะของอาจารยผสอนมากกวานกศกษาเพศหญง สวนดาน การวดผลและประเมนผลดานบคลกภาพ และดานคณธรรมและจรยธรรมไมพบความแตกตาง ตารางท 3 การเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษา

สถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ าแนกตามระดบชนปทก าลงศกษา คณลกษณะของอาจารยผสอนจ าแนกตามชนปท

ก าลงศกษา Sum of Squares

df Mean Square

F Sig.

1.ดานวชาการ

Between Groups 1.022 3 .341 3.275 .621 Within Groups 40.338 388 .104 Total 41.360 391

2. ดานทกษะและ เทคนควธการสอน

Between Groups .219 3 .073 .667 .573 Within Groups 42.544 388 .110 Total 42.763 391

3. ดานการวดผลและ ประเมนผล


4. ดานบคลกภาพ


5.ดานคณธรรมและจรยธรรม

Between Groups .145 3 .048 .461 .710 Within Groups 40.730 388 .105

Total 40.876 391 โดยรวม Between Groups .209 3 .070 .934 .424

Within Groups 28.952 388 .075 Total 29.161 391 .341 3.275 .081

* มนยส าคญทางสถตทระดบ .05

จากตารางท 3 การเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ าแนกตามระดบชนปทก าลงศกษาพบวา ทงภาพรวมและรายดานไมมความแตกตางกน ตารางท 4 สรปผลการทดสอบสมมตฐานการวจย


12

ผลกำรวจย ในการวจยครงนผตอบแบบสอบถามเปนนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�านวนรวม 393 คน สวนใหญเปนเพศหญง จ�านวน 208 คน คดเปนรอยละ 52.93 และ เพศชาย จ�านวน 185 คน คดเปนรอยละ 47.07 และดานระดบชนปทก�าลงศกษาอย พบวา ก�าลงศกษาในระดบชนปท 2 จ�านวน 133 คน คดเปนรอยละ 33.84 รองลงมาคอ ชนปท 3 จ�านวน 100 คน คดเปนรอยละ 25.45 และ ชนปท 1 จ�านวน 96 คดเปนรอยละ 24.43 สรปผลการวจยตามวตถประสงคการวจย ดงตอไปน 1. คณลกษณะของอำจำรยผสอนตำมควำมคดเหนของนกศกษำสถำบนอดมศกษำระดบปรญญำตรในจงหวดภเกต โดยภาพรวมและรายดาน พบวา มคณลกษณะอยในระดบมากเมอพจารณาเปนรายดาน โดยเรยงล�าดบคะแนนเฉลยจากมากไปนอย ไดแก คณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรมดานบคลกภาพดานวชาการ ดานการวดผลและประเมนผล และดานทกษะและเทคนควธการสอน เมอพจารณาเปนรายดาน สามารถสรปผลการวจยไดดงน 1) ดำนวชำกำร คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ดานวชาการ พบวา โดยรวมมคณลกษณะอยในระดบมากเมอพจารณาเปนรายขอ โดยเรยงล�าดบคะแนนเฉลยจากมากไปนอย สามอนดบแรก ไดแก มความร ความเขาใจในเนอหาวชาทสอนอยางลกซง มการจดท�าแผนและวางแผนในการสอน และศกษาอบรมดงานอยางสม�าเสมอและสามารถน�าความรทได มาถายทอดใหนกศกษาไดเปนอยางด สวนขอทมคาเฉลยนอยทสดคอ การชแจงวตถประสงคขอบเขตเนอหาวชากอนท�าการสอน 2) ดำนทกษะและเทคนควธกำรสอน คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ดานทกษะและเทคนควธการสอน พบวา โดยรวม มคณลกษณะอยในระดบมากเมอพจารณาเปนรายขอ โดยเรยงล�าดบคะแนนเฉลยจากมากไปนอย สามอนดบแรก ไดแก ใชเทคนคและวธการสอนทหลากหลาย เออตอการเรยนร สงเสรมใหนกศกษาวเคราะห วจารณ สงเคราะหปญหา และการแกปญหาอยางเปนระบบ และเปนผรเรมคนควาหาวธการสอนททนสมยอยเสมอ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสดคอ สามารถแกปญหาในขณะทท�าการสอนไดเปนอยางด 3) ดำนกำรวดผลและประเมนผล คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ดานการวดผลและประเมนผล พบวา โดยรวม มคณลกษณะอยในระดบมากเมอพจารณาเปนรายขอ โดยเรยงล�าดบคะแนนเฉลยจากมากไปนอย สามอนดบแรก ไดแก มวธการวดผลและประเมนผลทหลากหลายวธ ทงปรนย อตนย และการประเมนจากงานทมอบหมาย มการแจงขอมลปอนกลบแกผเรยนอยางสรางสรรคและทนกาล และแจงและอธบายขอพกพรองทพบจากการวดผลและประเมนผลในแตละครงใหนกศกษาทราบ สวนขอทมคาเฉลยนอยทสดคอ มการประเมนความกาวหนาของผเรยนตลอดหลกสตร 4) ดำนบคลกภำพ คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ดานบคลกภาพพบวามคณลกษณะโดยรวมอยในระดบมากเมอพจารณาเปนรายขอ โดยเรยงล�าดบคะแนนเฉลยจากมากไปนอย สามอนดบแรก ไดแก ประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด แตงกายสภาพเรยบรอยและมมนษยสมพนธทด และมความกระตอรอรน พฒนาตนเองอยตลอดเวลา สวนขอทมคาเฉลยนอยทสดคอ กระตนใหก�าลงใจผเรยนเพอใหเกดการเรยนรอยางมความสข 5) ดำนคณธรรมและจรยธรรม คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ดานคณธรรมและจรยธรรมพบวา โดยรวม มคณลกษณะอยในระดบมากเมอพจารณาเปนรายขอ โดยเรยงล�าดบคะแนนเฉลยจากมากไปนอย สามอนดบแรก ไดแก มความอดทนอดกลนตอพฤตกรรมตางๆ ของนกศกษาใหความชวยเหลอแกนกศกษาและเพอนรวมอาชพและปฏบตตอนกศกษาไดเหมาะสมและเสมอภาค สวนขอทมคาเฉลยนอยทสดคอ สามารถแกไขปญหาทอาจเกดจากการน�าเทคโนโลยใหมมาใชในการปฏบตหนาทได


12

2. กำรเปรยบเทยบคณลกษณะของอำจำรยผสอนตำมควำมคดเหนของนกศกษำสถำบนอดมศกษำระดบปรญญำตรในจงหวดภเกตจ�ำแนกตำมปจจยสวนบคคล พบวา 1) ดำนเพศ ผลการเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกตามเพศพบวา นกศกษาเพศชายมความคดเหนตอคณลกษณะของอาจารยผสอนมากกวานกศกษาเพศหญงในดานวชาการ ดานทกษะและเทคนควธการสอนและโดยภาพรวมอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 2) ดำนระดบชนปทก�ำลงศกษำ ผลการเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกตามระดบชนปทก�าลงศกษาพบวา ทกดานไมมความแตกตางกน

สรปและอภปรำยผลกำรวจย จากผลของการวจยเรอง คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกตผวจยน�าผลทไดจากการวจยมาอภปรายผล ดงตอไปน ขอคนพบจากการวจยครงน พบวา คณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต โดยรวมนนอยในระดบมาก และคณลกษณะของอาจารยผสอนแตละดาน เมอเรยงล�าดบคะแนนจากมากไปนอย ไดแก คณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรม ดานบคลกภาพ ดานวชาการ ดานการวดผลและประเมนผลและดานทกษะและเทคนควธการสอน ตามล�าดบ ซงจะเหนไดวานกศกษายอมรบและมความรสกเชอมนตออาจารยผสอน โดยเฉพาะในดานคณธรรมและจรยธรรม ทมคะแนนความคดเหนมากทสด สอดคลองกบงานวจยของ สวรรณา ภทรเบญจพล และอนวฒน วฒนพชญากล (2557 : 127) ทไดศกษาเรอง คณลกษณะทพงประสงคของอาจารยมหาวทยาลยอบลราชธาน ผลการศกษาพบวา คณลกษณะทพงประสงคของอาจารยจ�าแนกตามรายดาน คอ (1) ดานความสามารถในการสอน (2) ดานบคลกภาพ (3) ดานคณธรรมจรยธรรม และ (4) ดานการใหค�าปรกษา พบวา กลมตวอยางสวนใหญแสดงความคดเหนวา คร ผสอนมคณลกษณะทพงประสงคอยในระดบมากทกๆ ดาน และใหความส�าคญกบคณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรมมากทสด และเปนไปตามแนวคดของ พระสขม สขวฑฒโก (มชฌกานง) (2559 : 31) ทไดกลาวไววา คร ทดนน คร เปนผมบทบาทส�าคญในการพฒนาประเทศชาตคร ยอมเปนทคาดหวงของสงคมแตการทจะเปนครดนนไมใชเรองงายเพราะตองอาศยองคประกอบหลายอยาง ลกษณะครทดมหลายแนวคด สามารถพจารณาและศกษาไดจากหลกค�าสอนทางพระพทธศาสนาแนวพระราชด�ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ครทดนนจะตองประกอบดวยคณลกษณะดงน คอ มความรด สอนด ความประพฤตด รบผดชอบหนาทด มบคลกภาพและมนษยสมพนธด ทส�าคญทสดครทดนนตองเปนผทฝกฝนและพฒนาไดโดยมศรทธาความมงมนและความรกในอาชพคร ดงนนคณธรรมและจรยธรรมจงเปนสงทส�าคญส�าหรบคร อาจารยผสอน ซงมความจ�าเปนอยางยงทจะตองปฏบตตน ใหนกเรยน นกศกษาไดน�าไปเปนแบบอยางทดในการด�าเนนชวต ผลเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกตามปจจยสวนบคคลนน พบวา ดานเพศ นกศกษาเพศชายมความคดเหนตอคณลกษณะของอาจารย ผสอนมากกวานกศกษาเพศหญง ในดานวชาการ ดานทกษะและเทคนควธการสอน และโดยภาพรวม จากผลการวจยดงกลาวท�าใหเหนไดวาปจจยสวนบคคลดานเพศ มความแตกตางตอคณลกษณะของอาจารยผสอนในดานวชาการ ดานทกษะและเทคนคการสอนและโดยภาพรวม ทงนอาจเปนเพราะความแตกตางในดานเพศ ของนกศกษาอาจมผลตอรปแบบการสอนของอาจารย ทงในเชงภาคทฤษฎและภาคปฏบต ซงท�าใหการปฏบตของอาจารยทมตอนกศกษาตางเพศมความแตกตางกน และนอกจากนลกษณะความชอบของนกศกษาเพศหญงและเพศชายอาจมความแตกตางกน ท�าใหมความคดเหนแตกตางกน ซงเปนไปตามแนวคด เชนเดยวกนกบงานวจย ของ Halili et al. (2014) ทศกษาความสมพนธของปจจยดานเพศกบรปแบบการเรยนรของนกศกษาในระบบทางไกล ผลการศกษาพบวาการตอบรบตอการใชเทคโนโลยระบบวดโอคอนเฟอเรนส (video conferencing technology) ของนกศกษาชายและหญงแตกตางกนไปตามรปแบบการเรยนรดวยแตกขดแยงกบงานวจยของ สคนธา ทองบรสทธ (2553 : 64) ทไดศกษาเรอง คณลกษณะทพงประสงคของอาจารยในความคดเหนของนสตคณะสตวแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผลการศกษาพบวา ชายและหญงมทศนะตอคณลกษณะทพงประสงคของอาจารยในแตละดานและโดยรวมไมแตกตางกน อาจเปนเพราะวา ทงนสตชายและหญงตางกตองการใหอาจารยผสอนมความรกและความเมตตาตอนสต มความ


12

เสยสละ มความเขาใจ และเอาใจใสตอนสตทกคนเปนแบบอยางทดมจรรยาบรรณในวชาชพ สามารถถายทอดความรไดเปนอยางด มการสอนทหลากหลาย มการปรบปรงวธการสอนเพอพฒนาตนเองอยเสมอ โดยไมไดเลอกปฏบตในการถายทอดวชาความรและประสบการณ มวสยทศนกวางไกล มความยตธรรมและยอมรบฟงความคดเหนของผอนพรอมทงเปดโอกาสใหนสตไดแสดงความคดเหนอยางเทาเทยมกน อาจารยผสอนมการสอนทเหมาะสมกบระดบความรของนสต โดยนสตศกษาวชาชพดานสตวแพทยเหมอนกนภายใตสภาพแวดลอมเดยวกน ดงนน สามารถสรปไดวาความแตกตางดานเพศของนกศกษาอาจมผลตอความคดเหนคณลกษณะของอาจารยผสอนในดานตางๆ แตทงนอาจขนกบตามสถาบนศกษา ซงอาจมความแตกตางกน อยางเชน ความคดเหนของนกศกษาคณะสตวแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนตน สวนในดานระดบชนปทก�าลงศกษา พบวา ทกดานไมมความแตกตางกน จะเหนไดวาเมอเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอน โดยจ�าแนกตามระดบชนปทศกษานน ความคดเหนของนกศกษาแตละระดบชนปทศกษานน ไมมความแตกตางกน ซงอาจเปนเพราะวา แนวทางหรอรปแบบวธการสอน หรอรวมถงคณลกษณะดานตางๆ ของอาจารยผสอนนน มมาตรฐานเดยวในการสอนนกศกษา ไมวาจะใชระดบชนปทศกษาใด จะเหนไดวา ผลการเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต ท�าใหเหนไดวาคณลกษณะของอาจารยผสอนทผวจยไดศกษา ซงประกอบดวยคณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรม ดานบคลกภาพ ดานวชาการ ดานการวดผลและประเมนผลและดานทกษะและเทคนควธการสอน ถอเปนองคประกอบทส�าคญทเปนผสรางผใหความรแกนกศกษา ซงเปนไปตามแนวคดของ เรณมาศ มาอน (2559 : 169) ทเสนอวา อาจารยผสอนยงจะตองปฏบตตามพนธกจหลกของมหาวทยาลยซงประกอบดวย (1) การผลตบณฑตทมคณภาพเพอพฒนาก�าลงคนในระดบสงใหกบ สงคม ประเทศชาต (2) การวจย เพอสรางสรรคองคความรสความเปนเลศทางวชาการ (3) การบรการทางวชาการแกสงคมเพอสรางสรรคจรรโลงใหสงคมเจรญกาวหนาและพฒนาคณภาพชวตของคนในสงคม โดยใชวชาการขนสงเปนพนฐาน และ (4) การท�านบ�ารงศลปวฒนธรรมเพอคงความเปนเอกลกษณแหงชาตไทยซงจากทกลาวมานนถอเปนสงส�าคญทอาจารยผสอนควรตระหนกและใหความส�าคญเพอใหไดชอวาแมพมพของชาต

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจำกกำรวจย การศกษาเรองคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต มประเดนทสามารถเสนอแนะดงน ขอเสนอแนะในการน�าผลการวจยไปใช 1) จากผลการวจยจะเหนไดวา คณลกษณะของอาจารยผสอนทง 5 ดาน ดานทนกศกษาใหคะแนนสงสด คอ ดานคณธรรมและจรยธรรม แสดงใหเหนวาอาจารยผสอนทงสามสถาบนนนมความโดดเดนในดานคณธรรมและจรยธรรม ซงเปนสงส�าคญในอาชพของการเปนอาจารยผสอน โดยในชวงตลอดระยะเวลาทผานมาอาจมขาวเกยวกบคณธรรมและจรยธรรมของคร อาจารยในดานทไมด สงผลตอภาพลกษณในอาชพของคร อาจารย ดงนนอาจารยผสอนควรมงมนรกษาภาพลกษณในดานคณธรรมและจรยธรรม เพอใหยงคงเปนทเชอมนยอมรบจากนกศกษาตลอดไป 2) ส�าหรบดานทกษะและเทคนควธการสอน นกศกษาใหคะแนนความคดเหนทไดนอยทสด ดงนนอาจารยผสอนควรใหความส�าคญถงผลการวจยดงกลาว อาจจะตองมการปรบปรงเทคนคการสอน โดยการฝกฝนเรยนร หรออบรม เพอเพมทกษะใหมความเหมาะสม และควรมการประเมนผเรยนเปนระยะๆ เพอจะไดทราบถงความคดเหนของนกศกษาในดานตางๆ 3) จากผลเปรยบเทยบคณลกษณะของอาจารยผสอนตามความคดเหนของนกศกษาสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาตรในจงหวดภเกต จ�าแนกเพศนน อาจารยผสอนศกษาท�าความเขาใจลกษณะของเพศชายและเพศหญง ซงมความตองการในรปแบบวธการเรยนรทแตกตางกน โดยการสอบถามความคดเหนนกศกษาตอรปแบบการเรยนการสอนทตองการหรอเหมาะสมในแตละเพศ เพอใหเกดประสทธผลสงสดในดานการเรยนการสอน


12

ขอเสนอแนะในครงตอไป

1) การวจยครงนเปนการวจยเฉพาะเชงปรมาณ (Quantitative research) เทานน ในการศกษาวจยครงตอไปเพอใหไดขอมลในเชงลก ควรมการศกษาวจยแบบผสมผสาน (Mixed Method Research) โดยควรมการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เพมดวย ดวยการสมภาษณ อาจารยผสอนในมมมองดานตางๆ รวมถงนกเรยน นกศกษา เพอใหไดขอมลงานวจยทครอบคลม 2) การวจยครงนมงศกษาเฉพาะพนทจงหวดภเกต ควรมการขยายการศกษาในพนทอนๆ ทใกลเคยง เพอน�าผลการวจยทไดมาเปรยบเทยบและก�าหนดเปนแนวทางการพฒนาคณลกษณะของอาจารยผสอนในระดบอดมศกษาตอไป

เอกสำรอำงองกาญจนา มณแสง. (2552). หลกการวจยเบองตนทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. กรงเทพฯ : ธเนศวรการพมพ.กตตกร ไทยใหญ. (2553). คณลกษณะทพงประสงคของคร. คณะบรหารธรกจและการทองเทยว, กรงเทพฯ .งานทะเบยนกลาง มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต. (20 ธนวาคม 2560) สบคนจาก https://reg.psu.ac.th/

StatStudentHatYai/index.aspx.ชานนท เสาเกลยว. (2552). คณลกษณะทพงประสงคของครธรกจตามทศนะของนกศกษา ประเภทวชาบรหารธรกจ ระดบ

ประกาศนยบตรวชาชพชนสง ปการศกษา 2551 โรงเรยนไทยบรหารธรกจและพณชยการกรงเทพมหานคร. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.

ธรศกด อครบวร. (2554). ความเปนคร. กรงเทพฯ : โรงพมพ ก.พลพมพ จ�ากด.นสยา ลาหมด, สมภาษณ 20 ธนวาคม 2560. นภาพรรณ วโรทยสกล. (2549). คณลกษณะทพงประสงคของครธรกจตามทศนะของนกศกษาสายบรหารธรกจระดบ

ประกาศนยบตรวชาชพชนสงชนปท2 สถาบนเทคโนโลยราชมงคลในเขตกรงเทพมหานคร 2549. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.

พระสขม สขวฑฒโก (มชฌกานง). (2559). ลกษณะของครทด. วารสาร “ศกษาศาสตร มมร”, 4(1), 31. เรณมาศ มาอน. (2559). การจดการเรยนการสอนในระดบอดมศกษาอยางมประสทธภาพ.วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลย

ศลปากร, 12(1-2),169.สายสมร สงขเมฆ. (2559). การจดท�าบญชครวเรอนของประชาชนในชมชนเกาะยาวใหญ จงหวดพงงา.วารสารมนษยศาสตร

และสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชพฤกษ, 1(3), 30.สคนธา ทองบรสทธ. (2553). คณลกษณะทพงประสงคของอาจารยในความคดเหนของนสตคณะสตวแพทยศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.สวรรณา ภทรเบญจพล และ อนวฒน วฒนพชญากล. (2557). คณลกษณะทพงประสงคของอาจารยมหาวทยาลยอบลราชธาน.

วารสารเภสชศาสตร, 9, 127.ส�านกสงเสรมวชาการและงานทะเบยน. (2560). การลงทะเบยนปการศกษา 2560. ภเกต : ส�านกสงเสรมวชาการและงาน

ทะเบยน มหาวทยาลยราชภฎภเกต.Halili, et.al. (2014). Learning Styles and Gender Differences Of USM Distance Learners. Social and Behavioral

Sciences,141, 1369–1372.

มหาวิทยาลัยเกริก - Krirk...

Documents

Transcript of มหาวิทยาลัยเกริก - Krirk...