1

สมนไพรรกษาโรค

สมนไพร คอ พช ผก ผลไม ทมสรรพคณในการรกษาโรคหรออาการเจบปวยตางๆซงการใชสมนไพรในการรกษาโรคนน ตองน าเอาสมนไพรตงแตสองชนดขนไปมาผสมรวมกน เราจะเรยกวา “ยา” นอกจากพชสมนไพรแลวยงอาจจะใชสตวและแรธาต ตางๆชวยในการรกษาโรค การใช พช สตว หรอ แรธาต มาเปนองคประกอบในการท าเปนยารกษาโรคเรยกวา “เภสชวตถ” แตหากน า พชสมนไพรตางๆ มาท าอาหาร เราเรยกสมนไพรเหลานวา “เครองเทศ”

สรรพคณของสมนไพร

การน าสมนไพรมาใชประโยชนนน มหลากหลาย ซงเราไดแยกสมนไพรตางๆ แยกตามสรรพคณ ในการรกษาโรคตางๆ เพอใหงายตอการจดหมวดหมของสมนไพร มรายละเอยด ดงน แหลงเรยนรพชสมนไพรไทยพรอมรายละเอยดรปภาพประโยชนและสรรพคณของสมนไพรแตละชนดทงสมนไพรสด-แหง พบกบขอมลสมนไพรไทยและสมนไพร พรอมรายละเอยดเรองประโยชนและสรรพคณของสมนไพรแตละชนด คนสวนใหญกพอรๆ กนวา สมนไพรเปนสงทมคณคาใชประโยชนน าไปใชไดจรงอาหารกบสขภาพ เปนของคกน สขภาพทดมาการอาหาร และการปฏบตตนทด สตรอาหารและสขภาพ จงมความส าคญกบรางกาย อาหารเพอสขภาพหรอน าสขภาพ สามารถน ามาบ าบดและรกษาสขภาพ การรกษาสขภาพรางกาย

ผลไมสมนไพร ผลไมสมนไพร คอ ผลไมทคนสามารถรบประทานได ซงผลไมตางๆ สามารถชวยใน การรกษาโรค บ ารงรางกายตางๆได ผลไมแตชนด มรสชาตทแตกตางกบ หวาน เปรยว หรอจดๆ ซงทกผลไมมประโยชน ตอรางกาย หลกๆผลไมจะใหวตามนสง วตามนสวยใหญแลวจะชวยบ ารงรางกาย และซอมแซมสวนทสกหรอ ผกสมนไพร

ผกสมนไพร หมายถง ผก ซงเปนพชชนดหนง ทคนนยมน ามาใชรบประทาน น ามาท าเปนอาหารทวไป เปนพชทน ามาท าเปนอาหาร ลกษณะของผกสมนไพร คอ ผกตางๆตามครวเรอน ผกเหลาน จะมประโยชน ทางสมนไพร สามารถน ามาบ ารง และรกษารางกายใหแขงแรงได

2

พชสมนไพร พชสมนไพร หมายถง พนธ ไมตางๆ ทสามารถน ามาใชท ายารกษาโรคซงพชตางๆ

มสรรพคณทแตกตางกน และประโยชนแตกตางกนออกไป พชเหลานสามารถน ามารกษาอาการของโรคตางๆ เพอใช การสงเสรมสขภาพรางกายใหแขงแรงและหายจากโรค สมนไพรมกประเภท

ส าหรบการแบบประเภทของสมนไพรไทยนน เราใชการแบงประเภทของสมนไพร ออกเปน 2 ประเภท คอ สมนไพรแผนโบราณ และสมนไพรแผนปจจบน ซงรายละเอยดแตกตางกนอยางไร มรายละเอยดดงน

สมนไพรแผนโบราณ คอ สงทใชในการรกษาโรคตางๆ ซงเปนสงทไดจาก พช สตว หรอ แรธาต ซงลกษณะการใชงานในการรกษา เชน ใชท าเปนสวนประกอบของอาหาร เครองดม ยา หรอเครองส าอาง ซงสมนไพรแผนโบราณ เปนความรและภมปญญาทไดรบการถายทอด จากอดตสปจจบน ส าหรบสมนไพรไทย ตามแบบฉบบแพทยแผนไทย นน สามารถแบงเปน 2 ลกษณะ คอ สมนไพรไทยแผนโบราณ และสมนไพรจนแผนโบราณ รายละเอยดดงตอไปน

สมนไพรไทยแผนโบราณ คอ พช สตว หรอแรธาต ทสามารถหาไดในทองถนของ ประเทศไทย ซงแพทยใชสงเหลานมาเปนสวนประกอบของยารกษาโรค อาหาร เครองดม หรอเครองส าอาง

สมนไพรจนแผนโบราณ คอ พช สตว หรอแรธาต ทใชในการรกษาโรค โดยเปนสมนไพร ทมอยในประเทศจน เปนความรและภมปญญาการรกษาโรคทไดจากชนชาตจน และสมนไพรเหลาน สวนใหญหาไดทประเทศจน หรอประเทศทมภมอากาศใกลเคยงกบประเทศจน

สมนไพรแผนปจจบน คอ พช สตว หรอแรธาต ททางการแพทยและเภสชกร สมยใหม ไดศกษา และทดลองแลว ใหการยอมรบถงผลของสมนไพร เพอใชในการรกษาโรคตางๆ ซงสมนไพรแผนปจจบน สามารถสกดพช สตวหรอแรธาตตางๆ ใหอยในรปแบบผง เมด น า หรอ ครม เปนตน เรยกลกษณะนวา การสกดเอาสารบางชนดจากสมนไพรมาใชประโยชนทางการแพทย การแบงประเภทของสมนไพร ตามหลกเภสชกรรม

ส าหรบประเภทของสมนไพร ตามแบบเภสชกร นน เราแบงสมนไพรออกเปนชนดตางๆ ตามความแตกตางของวตถดบประกอบดวย พช สตวและแรธาต รายละเอยดของสมนไพรทแบงตามหลกเภสชศาสตร ม ดงน

พชสมนไพร สมนไพรชนดพช สามารถแบงออกเปน 5 ประเภท ซงประกอบดวย แบงออกเปนประเภท คอ

3

ชนดตนไม อาท เชน ตนพกล ตนขเหลก ตนมะตม เปนตน ชนดเถาหรอเครอ อาท เชน บอระเพด เถาคนแดง เปนตน ชนดหวหรอเหงา อาท เชน ขา ขง กระชาย กวาวเครอ เปนตน ชนดผก อาท เชน ผกบง ผกช ผกกาด เปนตน ชนดหญา อาท เชน หญาแพรก หญาคา ตะไคร เปนตน

สตวสมนไพร เปนสมนไพรทไดจากสตวตางๆ สามารถแบงประเภทของสตวสมนไพรออกเปน 3 ประเภท คอ สตวบกสมนไพร สตวน าสมนไพร และสตวปกสมนไพร รายละเอยด ดงน

สตวบกสมนไพร อาท เชน ควายเผอก หมควาย เสอ ตกแก ง เปนตน สตวน าสมนไพร อาท เชน ปลาฉลาม เตา ปลาหมก หอยสงข เปนตน สตวปกสมนไพร อาท เชน นกนางแอน ผง เปนตน

แรธาตสมนไพร เปนสมนไพร ทไดจากแรธาตตางๆ สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ สมนไพรแรธาตทสลายตวยาก และสมนไพรแรธาตทสลายตวเรว รายละเอยด ดงน

ชนดสลายตวยาก อาท เชน เหลก ทองค า เงน เปนตน ชนดสลายตวเรว อาทเชน สารสม พมเสน เกลอ เปนตน

ประเภทของสมนไพรไทย แบงตามรสชาต การแบงชนดของสมนไพร ยงมการแบงตามรสชาตของสมนไพร ชนดนนๆ ซงสมนไพร

ทมรสชาตตางกน ใหสรรพคณในการรกษาโรคทตางกน รสชาตจงสามารถบงบอกประโยชนดานการรกษาโรคไดดวย ซงรายละเอยดของสมนไพรรสชาต ตางๆ สามารถแบงได ม 9 รสชาต ประกอบดวย รสฝาด รสหวาน รสเมา รสขม รสเผด รสมน รสหอม รสเคม และรสเปรยว รายละเอยดดงน

สมนไพรรสฝาด จะมประโยชนดานการรกษาแผล ชวยสมานแผล ไดด สม น ไพรรสหวาน จะมป ระ โ ยชน ช ว ยบ า ร ง ร า งกาย ช วย เ พมก าล ง ว ง ข า ใหกระชมกระชวย สมนไพรรสเมาเบอ จะชวยใหขยของเสยออกจากรางกายไดด แกพษได สมนไพรรสขม สมนไพรรสขม ชวยท าใหเจรญอาหาร กระตนน าลาย แกกระหายน า และบ ารงเลอด สมนไพรรสเผดรอน จะมประโยชนชวยบ ารงธาตขน ชวยขบลม บ ารงระบบทางเดนอาหาร สมนไพรรสมน ชวยในการแกอาการปวดเมอย บ ารงเสนเอน แกปวดเขาปวดขอ เปนตน สมนไพรรสหอมเยน ชวยบ ารงหวใจ แกออนเพลย แกไข แกรอนใน แกกระหายน า สมนไพรรสเคม ชวยรกษาโรคผวหนง แกลมพษไดด เปนตน สมนไพรรสเปรยว ชวยแกไอ ขบเสมหะ บ ารงระบบการท างานของเลอดไดด เปนตน

4

การเกบเกยวสมนไพร ส าหรบการเปนสมนไพร เราแบงรสชาต ได 9 รสชาต คอ ฝาด หวาน เมาเบอ ขม เผดรอน

มน หอมเยน เคมและเปรยว การน าเอาสมนไพรมาปรงรสนน จ าเปนตองรรสชาตของสมนไพรนนๆ การจกเกบสมนไพรจงมความส าคญ ซงตามการแพทยแผนไทยนน แบงการจดเกบสมนไพร ได 2 ลกษณะ คอ ตามฤดกาลและตามเวลา

การจกเกบสมนไพร ตามฤดกาล ใน 1 ป จะมฤดการจดเกบสมนไพร 3 ฤดกาล คอ ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว

ฤดรอน จะเกบรากไม และแกนไม เพราะเหมาะแกการเกบรากไมและแกนไม ฤดฝน จะเกบ ใบ ดอก ลก และผล เพราะ น าฝนท าให ใบ ดอก ลกและผลสดชน ฤดหนาว จะเกบเปลอกไม กระพและเนอไม เพราะอากาศหนาวท าใหพชผลตเปลอกไมมากขนเพอปองกนตวเองจากความหนาว

การเกบสมนไพรตามชวงเวลา แบงเปนชวงกลางวนและกลางคน กลางวน

เวลา 06:00-09:00 น. ใหเกบ ดอก ใบ และลก เนองจากเปนชวงเวลาทสดชน เวลา 09:00-12:00 น. ใหเกบ กง กาน เนองจากกงกานโดนแสงอาทตย ใหคณภาพ

ดทสด เวลา 12:00-15:00 น. ใหเกบเปลอกไมและแกนไม เนองจากความรอนในชวงบาย

ท าใหเปลอกไมและแกนไมคณภาพดทสด เวลา 15:00 – 18:00 น. ใหเกบราก เนองจากความรอนทงหมดอยทล าตน

สรรพคณของรากจะดทสดในชวงเวลาน กลางคน

เวลา 15:00 – 21:00 น. ใหเกบราก เวลา 21:00 – 24:00 น. ใหเกบ ตน เปลอก และแกน เวลา 24:00 – 03:00 น. ใหเกบ กง และกาน เวลา 03:00 – 06:00 น. ใหเกบ ใบ ดอก ลกและผล

การแปรรปสมนไพร

ส าหรบสมนไพรสามารถใชประโยชนไดทงสดๆ และการแปรรป การแปรรปประโยชนเพอการเกบไวไดนานๆและในปรมาณมากๆ รปแบบการแปรรปสมนไพร มหลายรปแบบรายละเอยด ดงน

การตากแหง เปนการเกบรกษาสมนไพรใหไดประสทธภาพทดทสด ทงในแงของคณภาพ ปรมาณและน าหนก

5

การใหมขนาดเลกลง เปนการน าเอาสมนไพรมาท าใหขนาดเลกลง และน าไปตากแหง เพอใหปรมาณน าของสมนไพรลดลง นยมใชกบ ราก เปลอก ล าตน

การบดปนใหเปนผง เปนวธทสะดวกในการใชงานมาก สมนโบราณนยมน ามาตากแหงและใชครกโขรกใหละเอยด

การสกดน ามนหอมระเหย ในสมนไพรบางชนดทมกลนหอม น ามาตมสกดน าน ามน จากสมนไพร มาปรงเปนยาดม ยาหอม ยาทา เปนตน การเกบรกษาสมนไพร

ส าหรบการเกบรกษาสมนไพร หลงจากทเราแปรรปใหอยในรปแบบทสามารถเกบไวใชงานไดนานขนแลว การเกบรกษากมความส าคญ ซงสงทตองค านงถง ส าหรบการเกบรกษานน ประกอบดวย

ภาชนะในการจดเกบ ตองสามารถปองกนความชน เนองจากความชน ท าใหสมนไพรเสยไดงาย

การปองกนแมลงและโรค สถานทตองปราศจากการโจมตของแมลง และไมเปนแหลงเพาะเชอ

พนทจดเกบ ตองเปนทอากาศปลอดโปรง ไมโดนแสงแดดจด ไมมความชนมาก เปนตน การปรงยาสมนไพร

การน ายาสมนไพรมาใชประโยชน ดวยการปรงเ พอรบประทาน ทา หรอประคบ นนมรปแบบการปรงสมนไพร ประกอบดวย

การตม เปนการน าเอาสมนไพรผานการแปรรป ตม เพอสกดน าสารทมประโยชน มาใชรกษาโรค ยาชง เปนการน าเอาสมนไพรทอยในรปแบบผง มาผสมกบน ารอน เพอน ามาดมกน ยาดอง เปนการน าเอาสมนไพร มาดอง เนองจากสมนไพรบางอยางไมเหมาะสม ตอการทานสด การดองเปนอกรปแบบหนงทท าใหกนงายและไดประโยชน การปนเปนยาลกกลอน เปนการบดเปนผงและผสมกบน าผง และปนเปนกอนใหรบประทานไดงาย การคนนา เปนอกรปแบบ ทนยมใชกบสมนไพรสด คนเอาน าจากผล หรอ ใบของสมนไพรมาใชประโยชน ยาพอก เปนลกษณะของการรกษาภายนอก เชน แผลสด แผลตดเชอ เปนตน

6

ตนบอระเพด ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ไมเลอย ซงจะพบเหนตนบอระเพด พนตามตนไม เถาของบอระเพดมลกษณะกลมใหญเปนปมมสเทาอมด า รสขมจด ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบกน ลกษณะใบเหมอนรปหวใจ ขอบใบเรยบ สเขยว ดอกจะออกตามซอกใบ สเขยวอมเหลอง ขนาดเลก ผลเปนทรงกลม สเหลอง สรรพคณของบอระเพด สามารถใชประโยชนไดทง ราก ล าตน ใบ ดอก และผล รายละเอยด ดงน

รากของบอระเพด ใชลดไข ดบพษรอน และ ชวยเจรญอาหาร ล าตนของบอระเพด ใชลดไข บ ารงก าลง บ ารงธาตขน บ ารงเลอด แกรอนในกระหายน า ชวยเจรญอาหาร เปนยาอายวฒนะ ใบของบอระเพด ใชแกไข ขบพยาธ แกปวดฝ บ ารงธาต ลดความรอนในรางกาย บ ารงผวพรรณ รกษาโรคผวหนง รกษาผดผนคน บ ารงเสนเสยง ใชรกษาเลอดคงในสมอง เปนยาอายวฒนะ ดอกของบอระเพด ใชฆาพยาธในทอง ในฟน ในห ผลของบอระเพด ใชขบเสมหะ ลดไข

ขอควรระวงในการกนบอระเพด สมนไพรบอระเพดส าหรบการรบประทานในสวนของรากอยางตอเนองเปนระยะเวลานาน

อาจมผลตอหวใจ เนองจากเปนยารสขม สงทตองระวงกคอไมควรใชตดกนตอเนองเกน 1 เดอน ถาหากจ าเปนตองใชในเดอนถดไปกควรเวนระยะเวลา 1-2 สปดาหเปนอยางนอยเพอใหรางกายสามารถปรบสภาพไดกอน ถาใชไปแลวมอาการมอเทาเยน แขนขาหมดเรยวแรงกควรหยดรบประทาน ขอควรค านงในการบรโภค บอระเพดแบบแคปซล คอ ไมควรทานตดตอกนเปนเวลานานเกนกวาหนงเดอน เพราะ หากมการทานเกนกวาหนงเดอน จะมการสะสมในรางกายท าใหเกดอาการออนเพลยและเบออาหารได

7

ตนสมแขก ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนสมแขกเปนไมยนตน มความสงประมาณ 14 เมตร เปลอกของตนสมแขกมสน าตาลด า ใบของสมแขก เปนใบเดยว ใบใหญ เรยบ และมน ใบออนมสน าตาล ดอกสมแขก ดานในมสแดง สวนดานนอกจะมสเขยว ผลของสมแขก จะมผวเรยบ สเขยว เมอแกจะมสเหลอกแก สรรพคณของสมแขก

ส าหรบสรรพคณของสมแขก มมากมาย สามารถน าสมแขกมาใชประโยชน ไมวาจะเปน ดอก ผล ราก ใบ รายละเอยด ดงน

ดอกของสมแขก มสรรพคณ ชวยแกไอ ขบเสมหะ ลดความดนโลหต ผลของสมแขก สามารถน ามาชวยลดความดน ชวยรกษาโรคเบาหวาน ชวยฟอกโลหต ชวยเจรญอาหาร ชวยลดไขมน รากของสมแขก สามารถใช เปนยาแกกษย บรรเทาอาการปวดทองส าหรบสตรมครรภ เปนยาระบายออนๆ ขบปสสาวะ รกษานว ใบของสมแขก สามารถใช แกอาการทองผก ขบปสสาวะ

ขอควรระวงในการบรโภคสมแขก ผลตภณฑทมสารสกดจากสมแขกมปรมาณ HCA ทสง ไมควรใชกบสตรตงครรภ

หรอสตรใหนมบตร เพราะสารชนดนจะไปรบกวนการสราง Fatty Acid, Acetyl coenzyme A รวมไปถง Cholesterol ซงอาจสงผลตอการสราง Steroid Hormone ไดนนเอง และส าหรบบคคลทวไป การรบประทานในปรมาณมากเกนไปอาจมอาการขางเคยงตอระบบทางเดนอาหารได

8

ดอกดาวเรอง ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนดาวเรอง ดาวเรอง สามารถขยายพนธดวยการใชเมลด โตเรว ชอบดนรวน ระบายน าไดความชนปานกลาง และชอบแสงแดด จดอยในพชลมลก อายประมาณ 365 วน ล าตนของตนดาวเรอง สงประมาณไมเกน 1 เมตร แตกกงกานมาก ล าตนสเขยว มกลนแรง ใบของตนดาวเรอง ใบเปนแบบ ใบประกอบ แบบขนนก เรยงตรงขามกน มใบยอยใบยอยเปนรปร ปลายแหลม ดอกของตนดาวเรอง ดอกเปนดอกเดยว สเหลอง สสม กลบดอกมขนาดใหญเรยงซอนกนเปนวงกลม ปลายกลบดอกเปนฟนเลอย มเกสรซอนกนแนน ผลของตนดาวเรอง เมอดอกดาวเรองแหงจะเกดผลปลายของผลจะมน

สรรพคณดานสมนไพรของตนดาวเรอง

ส าหรบดาวเรอง สามารน ามาใชประโยชนไดตงแต ราก ดอก ใบ ทงตน รายละเอยด ดงน ดอกของดาวเรอง มรสขมมฤทธเปนยาเยน ชวยบ ารงเลอด ชวยฟอกเลอด ชวยแกวงเวยนศรษะ ชวยบ ารงสายตา แกปวดตา แกตาบวม รกษาคางทม แกรอนใน แกไอเรอรง ชวยขบเสมหะ แกปวดฟน รกษาปากเปอย เปนยาแกปวด แกหลอดลมอกเสบ รกษาระบบทางเดนหายใจตดเชอ ชวยขบลม ชวยขบพยาธ

ใบของดาวเรอง สามารถใชแกโรคตาลขโมย ขบลม รกษาแผลเนาเปอย ชวยรกษาแผลฝ รากของดาวเรอง มรสขมมฤทธเปนยาเยน เปนยาระบาย ใชขบพยาธ แกอกเสบ ทงตนของดาวเรอง ใชลดไข แกเจบคอ แกปวดทอง รกษาโรคไสตน

ประโยชนอนๆของดาวเรอง

ดอกดาวเรอง สามารถน ามาท าอาหารได เชน การน ามาลวกจมกบน าพรก ท าย า ดอกดาวเรอง มสารเบตาแคโรทน ชวยปองกนการเกดมะเรงได น าทสกดจากดอกดาวเรอง สามารถน ามาใชปองกนแมลงได ดอกดาวเรอง ใชในงานพธทางศาสนาตาง ๆ

9

ดอกดาวเรอง สามารถน ามาท าสยอมผาแบบธรรมชาต ดอกดาวเรองแหง สามารถน ามาท าเปนอาหารเสรมของไก ชวยใหไขแดงสเขม ดอกดาวเรอง น ามาประดบบาน จดใสแจกน เพมความสวยงาม ปลกดาวเรอง ชวยปองกนแมลงศตรพช เนองจากดาวเรองมสารทมกลนฉน

พรกขหน ลกษณะทางพฤกษศาสตร

พรกขหน เปนพชลมลก เปนไมพม อายสน ประมาณไมเกน 3 ป เปนพชทมถนก าเนด ในแถบทวปอเมรกา ความสงของตนพรกประมาณไมเกน 1 เมตร ลกษณะมการแตกกงกานสาขาจ านวนมากมาก กงมสเขยว และสน าตาล ใบของพรกขหน เปนใบเดยว สเขยว ใบเรยงสลบกนตามกงกาน ใบเปนรปไข ปลายแหลม ผวใบเรยบ ดอกของพรกขหน ออกเปนชอ ลกษณะดอกจะกระจกตามซอกใบ มชอละ 2 ถง 3 ดอก และดอกจะเปลยนเปนผลพรก ลกษณะของผลพรกจะยาวร ปลายแหลม ผลมสเขยว เมอสกจะเปลยนเปนสแดง ภายในผลมเมลด สามารถน าเมลดไปขยายพนธตอได

สรรพคณของพรกขหน

พรกขหนมการน าเอาพรกมาใชประโยชนในการรกษาโรค ในทกสวนของพรก ทง ตน ผล ใบ ซงเราไดแยกสรรพคณขอพรกตามสวนตางๆ ของพรกมาให ดงน ใบของพรก ชวยเจรญอาหาร ชวยขบลม ชวยบรรเทาอาการเจบปวด ชวยผอนคลาย รกษาไขหวด แกอาการปวดหว ชวยแกอาการคน ใชรกษาแผลสดและแผลเปอย ใชรกษาอาการบวม ฟกช าด าเขยว ปวดตามขอ เคลดขดยอก ผลพรก ชวยเจรญอาหาร ชวยกระตนน ายอย ชวยบ ารงรางกาย รกษาโรคพยาธในล าไส ชวยลดน าตาลในเลอด ชวยลดน าหนก ลดไขมนในเสนเลอด ชวยบ ารงเลอด ชวยรกษาโรคความดน ชวยสลายลมเลอด ชวยลดการอดตนของหลอดเลอด ชวยขบเสมหะ ลดน ามก บรรเทาอาการไอ

10

รกษาการอาเจยน ใชขบน าคาวปลาของสตรหลงคลอด สมนไพรส าหรบสตรหลงคลอด รกษากลากเกลอน แกพษแมลงสตวกดตอย ชวยกระตนใหผมงอก

รากของพรก ชวยบ ารงเลอด ชวยฟอกเลอด เปนยารกษาโรคเกาท ชวยลดอาการปวด ล าตนพรก น ามาท ายาแกกระษย เปนยาขบปสสาวะ แกเทาแตก

ตนยหรา ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนยหรา เปนไมประเภทลมลก เปนไมพม ขยายพนธดวยวธการเพาะเมลด และการปกช ากง เจรญเตบโตไดดในดนรวนซยและมความชนปานกลาง อาการถายเทไดสะดวก ชอบอยกลางแจง ล าตนของยหรา มความสงไมเกน 80 เซนตเมตร ลกษณะของล าตนยหรา มสน าตาลแตกกงกานสาขา กงกานไมใหญ ใบยหรา มลกษณะเปนใบเดยวออกตรงขามกนเปนคๆ ตามกงกาน ใบเปนรปกลมร ปลายใบแหลม ขอบใบเปนหยก สเขยวสด ผวใบสากๆ มกลนหอม ดอกของยหรา จะออกบรเวณปลายยอด มลกษณะเปนชอ โดยแตละชอจะประกอบไปดวยดอกยอยขนาดเลกจ านวนมาก ผลของยหราหรอเมลดของยหราคอตวเดยวกน ผลของยหรา มลกษณะเปนทรงกลมขนาดเลกผลออนจะมสเขยว และผลแก จะเปลยนเปน สด าหรอสน าตาล สรรพคณของยหรา

ในการใชยหราในทางสมนไพรและการรกษาโรคนน สามารถใชไดทกสวน ของยหรา ตงแต ตน ใบ ราก ผล ซงรายละเอยดของสรรพคณของยหรา มดงน

รากยหรา สามารถชวยกระตนระบบยอยอาหาร ชวยแกอาการทองอด ทองเฟอ อาการปวดทอง ชวยขบลมในล าไส ตนยหรา สามารถชวยกระตนระบบยอยอาหาร ชวยแกอาการทองอด ทองเฟอ อาการปวดทอง ชวยขบลมในล าไส ผลของยหรา สามารถชวยฆาเชอจลนทรย

11

ใบยหรา สามารถชวยปองกนมะเรง ชวยขบเหงอ ชวยขยของเสยออกจากรางกาย แกคลนไสอาเจยน แกทองอด ขบลม ชวยเจรญอาหาร ชวยลดอาการปวดประจ าเดอน

ตนมะเขอพวง ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนมะเขอพวง เปน พชลมลก ล าตนมความสง 1 ถง 4 เมตร กงกานแตกสาขามากมาย เปนลกษณะพม ใบมะเขอพวง ตรงขามกงกาน ใบเปนมรปไข สเขยว ดอกของมะเขอพวง ออกเปนชอ เปนลกษณะรปกรวย มกลบเลยงสเขยว 5 กลบ ดอกสขาวหรอสมวง และเกสรสเหลอง ผลของมะเขอพวง เปนลกษณะกลม ขนาดของผลประมาณ 1 เซนตเมตร ผลออนมสเขยว ผลออนจะมรสขม แตผลสกจะเปน สเหลอง รสฝาด เปรยว ภายในผลมเมลดจ านวนมาก เมลดมลกษณะกลม แบน มสน าตาล สรรพคณของมะเขอพวง

ส าหรบการใช ประโยชนของมะเขอพวง ดานสมนไพร นน สามารถใชประโยชนไดทกสวน ตงแตทงตน เมลด ผล ใบ และราก ประโยชนของมะเขอพวง มรายละเอยด ดงน

เมลดของมะเขอพวง ชวยแกปวดฟน ผลของมะเขอพวง ชวยบ ารงไต ชวยขบปสสาวะ รกษาแผลกระเพาะอาหาร รกษาทองผก ชวยกระตนการขบถาย ชวยยอยอาหาร ชวยเจรญอาหาร แกไอ บ ารงสายตา บ ารงเลอด ชวยใหนอนหลบสบาย รกษาความดนโลหตสง ลดคอลเลสเตอรอล ชวยดดซบไขมน ชวยขบเสมหะ ปองกนมะเรง ท ง ต น ม ะ เ ข อ พ ว ง ช ว ย ร ก ษ า โ ร ค ผ ว ห น ง ร ก ษ า ก ล า ก เ ก ล อ น ร ก ษ า ฝ รกษาพษแมลงสตวกดตอย

12

ใบของมะเขอพวง ชวยรกษาการตดเชอแบคทเรย ใชหามเลอด รกษาโรคผวหนง แกฟกช า แกปวดตามขอและกระดก ชวยขบปสสาวะ ชวยลดไข ขบเหงอ ขบของเสยจากรางกาย

รากของมะเขอพวง ชวยรกษาแผล รกษาตาปลา รกษาเทาแตก

ตนขอย ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนขอย เปนพช ไมยนตน ทมขนาดเลก ความสงไมเกน 15 เมตร มถนก าเนดแถวเอเชยตะวนออกเฉยงใต และในประเทศไทย ส าหรบการขยายพนธตนขอยนยมใชการปกช า และการเพาะเมลด สวนของล าตนและกงกานของตนขอย สามารถคดงอ และสามารถดดได มความเหนยว เปลอกบางผวขรขระ ทตนมยาง เปนสขาวขน ลกษณะเหนยว จะซมออกมาตามเปลอกของตนและกงกาน ซมออกมา ใบของตนขอย เปนใบเดยว จะเรยงสลบตามกงกานของตนขอย ใบมผวสากๆ ส เขยว ใบหนา ลกษณะของใบจะรและปลายแหลม ดอกของตนขอยจะออกดอกเปนชอ ดอกจะมสขาวปนเหลอง ซงดอกจะออกตามปลายกง และซอกใบ ผลของตนขอย ผลมลกษณะเหมอนไข ผลสดมสเขยว ผลแกมสเหลอง ภายในผลมเมลด ขนาดเทาเมลดพรกไทย

สรรพคณของตนขอย

ส าหรบประโยชนของตนขอย สามารถใชประโยชนไดทกสวนของตน ตงแต ราก เปลอก กง เนอไม และเมลด รายละเอยด ดงน

กงของตนขอย น ามาใชแทนแปรงสฟน ชวยท าใหฟนแขงแรง ฟนไมผ ไมปวดฟน เปลอกของตนขอย มรสฝาดและขม สามารถชวยรกษาแผล แกทองรวง ใชรกษาโรคผวหนง ชวยบ ารงธาตในรางกาย บ ารงหวใจ ชวยลดไข ชวยฆาเชอจลนทรย รกษาพยาธทผวหนง

ยางของตนขอย มสรรพคณชวยยอยน านม

13

รากของตนขอย มรสฝาดและขม สามารถน ามารกษาแผล เปนยาบ ารงหวใจ แกโรคคอตบ รกษาโรคกระดก แกปวดเสนประสาท แกปวดเสน เ อน ใชฆ าพยาธ ได ร ก ษ า อ า ก า ร ไ อ ข บ เ ส ม ห ะ ร ก ษ า เ ห ง อ ก แ ก เ จ บ ค อ แ ก ป ว ด ฟ น เนอไมของขอย สามารถน ามารกษารดสดวงจมก

ใบของขอย มรสฝาดและมฤทธท าใหเมาได เปนยาระบายออนๆ ชวยบรรเทาอาการปวดประจ าเดอน แกโรคไต ขบน านม แกบด ชวยขบลม แกทองอดทองเฟอ รกษาอาการไอ ขบเสมหะ แกเจบคอ รกษาเหงอก แกปวดฟน

เมลดของขอย มรสมน มฤทธท าใหเมา สรรพคณชวยเจรญอาหาร เปนยาอายวฒนะ ชวยฆาเชอในชองปากและทางเดนอาหาร ชวยขบลม แกทองอดทองเฟอ รกษาอาการไอ ขบเสมหะ แกเจบคอ รกษาเหงอก แกปวดฟน

ผลของตนขอย มรสหวาน มฤทธท าใหเมาและรอน สรรพคณชวยบ ารงธาต แกกระษย ขบลม เปนยาอายวฒนะ

ขอควรระวงสาหรบการใชขอยดานสมนไพร

สารสกดจากขอยมความเปนพษ หากถกฉดเขาเสนเลอด จะสงผลตอการท างานของกลามเนอ และหวใจ รวมถงความดนของเลอด ท าใหเสยชวตได มการสกดสารเคมจากตนขอยและน าไปทดลองกบหน พบวาหนมอาการชก และเสยชวต จากทกลาวมาขางตน ขอยมฤทธท าใหเมา หากใชไมถกวธกเปนอนตราย ตอชวตได

ดอกจาปา ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ต น จ า ป า เ ป น ไ ม ก ล า ง แ จ ง ต อ ง ก า ร น า ใ น ร ะด บ ป า น ก ล า ง ไ ม ช อ บ ท น า ข ง ตนจ าปาสงประมาณ 30 เมตร ล าตนตงตรง มแตกกานมาก เปลอกของล าตนมสเทา เปลอกมกลนฉน ใบของตนจ าปา เปนใบเดยว ทรงร ปลายใบแหลม ใบบาง มขน สเขยว ดอกของตนจ าปา เปนดอกเดยว สเหลอง ดอกออกทซอกใบ ผลของตนจ าปา ลกษณะของผลกลม ขนาด 1 เซนตเมตร

14

สรรพคณของตนจาปา ตนจ าปา สามารถน ามาใชประโยชนทางสมนไพร ทกสวน ตงแต ใบ ดอก เปลอก ราก ไม

ซงรายละเอยดของสรรพคณของจ าปา ดานสมนไพร และการรกษาโรค มดงน ใบของตนจ าปา แกโรคเสนประสาทพการ แกปวงของทารก แกไอ รกษาโรคล าไสใหญ

อกเสบ ดอกของตนจ าปา ชวยบ ารงธาต ชวยบ ารงประสาท แกวงเวยนศรษะ ลดอาการออนเพลย

รกษาอาการหนามด บ ารงหวใจ กระจายโลหต ชวยแกอาการปวดศรษะ รกษาอาการคลนไส บรรเทาอาการอกเสบ ชวยขบลม ชวยขบปสสาวะ ชวยแกโรคไต ชวยรกษาโรคเรอน ชวยรกษาโรคปวดตามขอ ชวยระงบอาการเกรง

เปลอกตนของตนจ าปา ชวยแกคอแหง ฝาดสมาน ลดไข รากของตนจาปา เปนยาถาย ท าใหประจ าเดอนมาปกต รกษาโรคปวดตามขอ

ขบน าคาวปลา ชวยขบเลอดเนาเสย ผลของตนจ าปา ชวยบ ารงธาต รกษาอาการคลนไส ขบปสสาวะ ชวยรกษาแผลทเทา เมลดของตนจ าปา ชวยบ ารงธาต รกษาอาการคลนไส ขบปสสาวะ ชวยรกษาแผลทเทา เนอไมของตนจ าปา บ ารงโลหต ชวยรกษาโรคเรอน ชวยบ ารงประจ าเดอนของสตร เปลอกของรากตนจ าปา เปนยาระบาย ชวยขบพยาธ

ขา ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ขา จดเปนพชลมลก มเหงาอยในดน เหงาจะมขอและปลองมองเหนไดคอนขางชดเจน ล าตนตรง มความสงประมาณ 1 ถง 2 เมตร ล าตนมสเขยว ใบของขา เปนใบเดยว เรยงสลบกนทยอดของล าตน ใบมลกษณะร ดอกของขาจะออกทยอดล าตน มขนาดเลก สขาว และผลของขาจะเปนทรงกลม สามารถมองเหนไดเมอดอกแหง

15

สรรพคณทางสมนไพรของขา ส าหรบการใช ประโยชนขา ดานการรกษาโรค และใชท าสมนไพร นน นยมใช หนอ เหงา

ราก ดอก ผล และใบ เรยกไดวาทกสวนของขาสามารถใชประโยชนไดทงหมด รายละเอยด ดงตอไปน เหงาของขา สามารถน ามาชวยบ ารงรางกาย ชวยปองกนมะเรง ชวยชวยลดระดบ

น าตาลในเลอด ชวยรกษาโรคหลอดลมอกเสบ ชวยขบเสมหะ ชวยแกอาการคลนไสอาเจยนแกทองอดทองเฟอ ชวยขบลมในล าไส ชวยแกบด แกอาหารเปนพษ ชวยยอยอาหาร เปนยาระบายออนๆ ชวยยบยงแผลในกระเพาะอาหาร ชวยลดการบบตวของล าไส ชวยขบน าด ชวยขบเลอด ขบน าคาวปลา เปนยารกษาแผลสด ชวยลดอาการอกเสบ ชวยแกพษจากแมลงสตวกดตอย ใชรกษาโรคผวหนง ชวยฆาเชอแบคทเรยและเชอรา ชวยรกษากลากเกลอน ชวยแกโรคน ากด ชวยแกฟกช า ชวยแกเหนบชา ชวยบรรเทาอาการปวดเมอยตามกลามเนอ ชวยบ ารงสมรรถภาพ ทางเพศ ชวยไลแมลงใบของขา สามารถน ามาชวยฆาพยาธ ชวยรกษากลากเกลอน

รากของขา สามารถน ามาชวยใหระบบไหลเวยนของเลอดปรกต ชวยขบเสมหะ ดอกของขา สามารถน ามาชวยแกอาการทองเสย ชวยแกฝดาษ ผลของขา สามารถน ามารกษาอาการปวดฟน ชวยรกษาโรคทองรวง ชวยยอยอาหาร หนอของขา สามารถน ามาชวยบ ารงธาตไฟ ชวยแกลมแนนหนาอก

ตนหอมแดง ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ส าหรบตอนหอมแดง เปนพชลมลก หวอยในดน ซงหวของหอมแดงเปนแหลงสะสมอาหารและน า การขยายพนธของหอมแดงใชการแตกหนอ จากหวของหอมแดง ใบของหอมแดง เปนลกษณะยาวกลม ผวเรยบในตงตรงขนฟา ความยาว 20 ถง 30 เซนตเมตร แตละตนจะมใบประมาณ 5 ถง 8 ใบตอตน รากของหอมแดง เปนรากฝอยขนบรเวณกนของหวหอม ส าหรบหมอแดงมหลายสายพนธ แตส าหรบหวหอมทนยมปลกในประเทศไทย ม 4 สายพนธ ประกอบดวย

หอมแดง พนธศรสะเกษ ลกษณะของหอมแดงพนธน คอ เปลอกของหวดานนอกหนา

16

มสแดงอมมวง หวกลมปอม มกลนฉน รสหวาน ใบเขยวเขม หอมแดง พนธบางชาง ส าหรบหอมแดงพนธน มลกษณะใกลเคยงกบพนธศรสะเกษ แตเปลอกของหวหอมจะสจางกวา แตลกษณะเดน คอ ใหผลผลตตอไรสง หอมแดง พนธเชยงใหม ส าหรบพนธน ลกษณะ คอ เปลอกของหวหอมบาง มสสมออน หวกลมร กลนไมฉนรสหวาน ใบสเขยว หอมแดง พนธสขาว ลกษณะเดนของพนธน คอ เปลอกบาง หวมสสขาวอมเหลอง หวกลมปอม กลนไมฉน

สรรพคณของหอมแดง

ส าหรบการใชประโยชนของหอมแดง นนจะใชประโยชนจากหวและใบของหอมแดง ซงประโยชนของสวนตางๆของหอมแดง มดงน คอ ชวยใหรางกายอบอน ชวยท าใหเจรญอาหาร ชวยบ ารงรางกาย ชวยบ ารงสมอง บ ารงความจ า ชวยบ ารงโลหต ชวยบ ารงหวใจ ชวยตอตานอนมลอสระ ปองกนมะเรง ปรบสมดลของความดนเลอด ชวยลดอาการเวยนหว ชวยลดคอเลสเตอรอล ในเลอด ชวยก าจดไขมนเลวสวนเกน ชวยลดไขมนในเสนเลอด ชวยลดระดบน าตาลในเลอด แกหวด แกคดจมกได ชวยขบเสมหะ รกษาโรคในชองปาก แกอาการปวดห ชวยท าใหอาเจยน แกอาการทองเสย แกอาการทองอดทองเฟอ ใชเปนยาถาย ชวยยอยอาหาร ชวยขบลมในล าไส ชวยขบปสสาวะ ชวยขบพยาธ ชวยรกษาแผล ชวยบรรเทาอาการคน ชวยแกพษแมงมมกด รกษาแมลงสตวกดตอย ชวยยบยงเชอแบคทเรย หอมแดงรกษาสว ฝา กระ จดดางด า บ ารงผวพรรณ แกผมรวง ชวยบ ารงเสนผม ชวยเพมสมรรถภาพทางเพศ

ขมน ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ขมน เปนพชลมลก มความสงประมาณ 30 เซนตเมตร มเหงาอยใตดน เนอในเหงา มสเหลองเขม มกลนทหอม ลกษณะใบ เปนใบเดยว ซงแทงออกมาจากเหงา ดอกของขมนออกเปนชอ มกานชอแทงออกมาจากเหงา กลบดอกของขมนมสเหลองออน

17

สรรพคณทางสมนไพรของขมน เรานยมใชเหงาของขมนมาใชประโยชน ซ งเหงาของขมนมฤทธเปนยาฆาเชอแบคทเรย

เชอรา ลดการอกเสบ ชวยปองกนและรกษาแผลในกระเพาะอาหาร ขบลม บรรเทาอาการทองอด ทองเฟอ รกษาฝ แผลพพอง รกษาอาการอกเสบจากแมลงสตวกดตอย รายละเอยดการน าเอาขมนมาใชเปนยาตางๆ ดงน

ยาแกโรคกระเพาะ แกทองรวง แกทองอด โดยใชเหงาขมนแก มาขดเปลอกออกลาง ใหสะอาด น ามาบดใหละเอยด และคนเอาแตน า รบประทานวนละ 3-4 ครง ครงละ 2 ชอนโตะ

ยาทาผว ใชแกผนคน โรคผวหนง แผลพพอง ชนนะต และหนงศรษะทเปนผน โดยใชเหงาแก มาบดเปนผง ใชทาตามบรเวณทเปนผนคน

ยารกษาโรคกระเพาะ โดยใชรบประทานเหงาขมน

ผลขางเคยงจากการบโภคขมนชน การรบประทานขมนเพอการรกษาโรคใดๆ กตาม ถาหากเรารวาเราเปนโรคอะไร

แลวรบประทานไปเรอยๆ จนโรคนนหายไปแลว กควรหยดรบประทาน ถงแมขมนจะมประโยชนกจรง แตหากรางกายไดรบมากเกนความตองการอาจจะกลายเปนโทษเสยเอง ขมนชนมผลขางเคยงคออาการแพ เชน คลนไส ทองเสย ปวดหว นอนไมหลบ ดงนนหากคณรบประทานขมนแลวมอาการดงกลาว ควรหยดรบประทานและหายาชนดอนรบประทานแทน และยงมความเชอเรองโทษและขอเสยของขมนในแถบภาคใตวา การรบประทานขมน ทมากเกนไปและถเกนไปนนแทนทจะชวยปองกนโรคมะเรง อาจจะเปนมะเรงเสยเอง

18

กระทอ ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนกระทอเปนพรรณไมลมลก ล าตนเปนหวอยใตดน สขาวอมเหลอง ใบเรยวยาว สเขยวแก ดอกเปนชอ ชอกานดอกยาว ปลายดอกมกลบเลยงสเขยวปนแดง การขยายพนธของกระทอ ขยายพนธดวยการแตกหนอ กระทอเปนพชทชอบดนรวน ใบกระทอ ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบในระนาบเดยวกน ใบสเขยวเขม ลกษณะของใบคลายรปหอกแกมขอบขนาน ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ขอบและแผนใบเรยบ ดานลางของใบมกมขนนม ใบกวางประมาณ 5-7.5 เซนตเมตร และยาวประมาณ 20-30 เซนตเมตร ทกานใบเปนกาบหมล าตน ดอกกะทอ ออกดอกเปนชอแทงออกมาจากเหงาขนมา (รปแรกดานบนสด) ลกษณะของชอดอกเปนรปทรงกระบอก มกลบดอกสขาวนวลออกเหลอง (รปท 1 ดานลาง) มใบประดบขนาดใหญสเขยวแกมแดงเรยงซอนกนหนาแนนและเปนระเบยบ (รปท 2 ดานลาง) โคนเชอมตดกนเปนหลอด ดอกจะบานไมพรอมกน ผลกระทอ มลกษณะเปนเมลดสด า ผลคอนขางกลม ผลแหงแตก ตดอยในประดบ และมเนอสขาวบางหมเมลดอย สรรพคณของกระทอ

การน าเอากระทอ มาใชประโยชนทางการรกษาโรคนน สามารถน ามาใชเปนสมนไพร ไดทง ล าตน ดอก ใบ และเหงา โดยรายละเอยดมดงน

ล าตนของกระทอ ใชเปนยาแกเบออาหาร ชวยเจรญอาหาร ใบของกระทอ สามารถใชขบเลอดเนา ชวยขบประจ าเดอน ดอกของกระทอ สามารถน ามาเปนยาแกไข คนผอมแหง ตมน าดอกกระทอดมชวยเจรญอาหาร เหงาของกระทอ สามารถใชเปนยาขบลม แกทองอดทองเฟอ แกจกเสยด ลดอาการปวดทอง บ ารงธาต ชวยขบปสสาวะ ขบเสมหะ บ ารงน านม

19

ตะไคร ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ล าตนตะไคร มเหงาใตดน ล าตนมลกษณะตงตรง รปทรงกระบอก มความสงไดถง 1 เมตร (รวมทงใบ) สวนของล าตนทเรามองเหนจะเปนสวนของกาบใบทออกเรยงชอนกนแนน โคนตนมลกษณะ กาบใบหมหนา ผวเรยบ และมขนออนปกคลม สวนโคนมรปรางอวน มสมวงออนเลกนอย และคอยๆเรยวเลกลงกลายเปนสวนของใบ แกนกลางเปนปลองแขง สวนนสงประมาณ 20-30 ซม. ขนอยกบความอดมสมบรณของดน และพนธ และเปนสวนทน ามาใชส าหรบประกอบอาหาร ใบตะไคร ประกอบดวย 3 สวน คอ กานใบ (สวนล าตนทกลาวขางตน) หใบ (สวนตอ ระหวางกาบใบ และใบ) และใบ ใบตะไคร เปนใบเดยว มสเขยว มลกษณะเรยวยาว ปลายใบโคงลลงดน โคนใบเชอมตอกบหใบ ใบมรปขอบขนาน ผวใบสากมอ และมขนปกคลม ปลายใบแหลม ขอบใบเรยบ แตคม กลางใบมเสนกลางใบแขง สขาวอมเทา มองเหนตางกบแผนใบชดเจน ใบกวางประมาณ 2 ซม. ยาว 60-80 เซนตเมตร ดอกตะไคร ออกดอกยาก จงไมคอยพบเหน ดอกตะไคร จะออกดอกเปนชอกระจาย มกานชอดอกยาว และมกานชอดอกยอยเรยงเปนคๆ ในแตละคจะมใบประดบรองรบ มกลนหอม ดอกมขนาดใหญคลายดอกออ สรรพคณของตะไคร สรรพคณของตะไคร มมากมาย สามารถน ามาใชประโยชนไดทงหมด ไมวาจะเปน ทงตน หว ราก ตน ใบ

ทงตนของตะไคร นยมใชเปนยา ใชรกษาโรคหอบหด แกปวดทอง ขบปสสาวะและ แกอหวาตกโรค หรอน ามาสกดน ามนหอมระเหยท าเปนยาทานวด น ามารบประทาน ชวยบ ารงธาต ชวยเจรญอาหาร และขบเหงอได

หวของตะไคร น ามาใชเปนยา ใชรกษากลากเกลอน แกทองอด แกทองเฟอ แกปสสาวะขด รกษานว บ ารงไฟธาต เปนยาแกอาเจยน ยาลดความดนโลหตสง แกกษยเสน และแกไข

รากของตะไคร สามารถใชแกปวดทอง และรกษาอาการทองเสย

20

ตนตะไคร สามารถน ามาใชเปน ยาขบลม แกอาการเบออาหาร ขบปสสาวะ รกษาโรคทางเดนปสสาวะ รกษานว เปนยาบ ารงไฟธาต รกษาโรคหนองใน และชวยดบกลนคาวอาหารไดดวย

ใบสดของตะไคร น ามาใชเปนยาแกไขหวด ลดอาการไอ รกษาโรคความดนโลหตสง บรรเทาอาการปวดได แกอาการปวดศรษะ

สรรพคณอนๆของตะไคร เชน ชวยไลแมลง ลางสารพษในรางกาย ชวยยอยอาหาร ชวยซอมแซมและบ ารงระบบประสาท ชวยรกษาอาการอกเสบ ชวยบ ารงผว โทษของตะไคร

พษของน ามนตะไคร ปรมาณน ามนตะไคร ทท าใหหนขาวตายทครงหนงของจ านวนหนขาวทงหมด ดวยการใหทางปาก ทความเขมขน 5,000 มลลกรม/กโลกรม และการใหน ามนหอมระเหยทางกระเพาอาหารแกกระตายทท าใหกระตายตายทครงหนง พบวา มปรมาณความเขมขนเดยวกนกบการใหแกหนขาว พษเฉยบพลนของน ามนหอมระเหยจากตะไครทความเขมขน 1,500 ppm ในระยะเวลา 60 วน กลบพบวา หนขาวทไดรบน ามนหอมระเหยของตะไครมการเตบโตเรวกวากลมทไมไดรบ และคาทางเคมของเลอดไมมการเปลยนแปลงแตอยางใด

ตนงาดา ลกษณะทางพฤกษศาสตร

งาด า เปนพชลมลก เปนไมเนอออน มขนาดเลก ล าตนตงตรงถงยอด ล าตนเปนสเหลยม สเขยวเขมปนมวง มรองตามยาวและมขนปกคลม อวบน า สงประมาณ 0.5-2 เมตร ใบมลกษณะคลายกบใบหญางวงชาง มขนตลอดทงใบ เปนใบเดยวรปไข หรอรปหอก ขอบใบเปนจก ใบมสเขยวออนไปจนถงเขยวเขม บางพนธใบอาจเปนสเหลอง กานใบยาว 5 เซนตเมตร ดอกเปนดอกสมบรณเพศ กลมละ 1-3 ดอก กานดอกสน กลบรองดอกม 5 แฉก กลบดอกมสขาว ขาวอมชมพ หรอมวง

21

ออน ผลหรอฝกขนาดคอนขางกลม รปทรงกระบอกหรอแบน มขนสน ๆ ปกคลมรอบฝก ปลายฝกมจงอยแหลม เมลดมรปไข งาด าจะมเมลดเปนสด าขนาดใหญกวาเมดแมงลกเลกนอย สวนงาขาวจะม สนวล

สรรพคณของงาดา

ส าหรบ สรรพคณทางยาของงาด า ประกอบดวย ชวยชะลอความแก ชวยบ ารงผว ชวยชะลอการเกดรวรอยแหงวย ชวยซอมแซมผวพรรณ ชวยบ ารงรากผม ชวยใหผมดกเงางาม ชวยปองกนการเกดผมหงอก ชวยบ ารงก าลง ชวยสลายไขมน ใชลดความอวน ชวยลดการดดซมคอเลสเตอรอลในรางกาย ชวยปองกนหลอดเลอดแขงตว ชวยปองกนโรคหวใจ ชวยปองกนโรคมะเรง ชวยบ ารงสมอง ชวยบ ารงโลหต ลดความดนโลหต ชวยขยายหลอดเลอด ชวยกระตนการสรางเมดเลอดขาว ชวยใหนอนหลบสบาย ปองกนโรคหวด ชวยปองกนโรคเหนบชา ชวยบ ารงกระดก ชวยปองกนการเกดโรคกระดกพรน ปองกนโรคทองผก ชวยบรรเทาโรครดสดวงทวาร ชวยปองกนโรคขอเสอม ขอควรระวงในการบรโภคงาดา

ส าหรบคนทลดน าหนกโดยการกนงาด า เนองจากงาด ามน าหนกเบา ซงท าใหน าหนกตว ลดมากอาจไมดตอสขภาพ

การบรโภคเมลดงาด า มากเกนไปท าใหล าไสใหญถกท าลายได และเปนมะเรงล าไสใหญได เมลดงา ท าใหล าไสใหญอกเสบได และอาจท าใหทองผก ปวดทองได อาการแพงาด า ในการบรโภคงาด าสามารถท าใหแพได อาการการแพงงาด า เชน

ระบบยอยอาหารผดปกต ตาอกเสบ น ามกไหล หายใจล าบาก เปนตน หรอบางรายมอาการแพอยางรนแรง คอ หอบ ความดนโลหตต า รสกแนนหนาอก และทางเดนหายใจตบตน อาจเสยชวตไดในทสด

การบรโภคงาด ามากเกนไปอาจท าใหเกดการตดเชอทไสตงได คณสมบตหนงของาด าคอ เปนยาระบาย ซงถาบรโภคมากเกนไปจะท าใหมการถายทอง

มากเกนไป งาด ามสรรพคณในการบ ารงผม แตถาหากใชมากเกนไป จะท าใหผมรวงได ในสตรมครรภ ชวง 3 เดอนแรกของการตงครรภ ไมควรรบประทานงาด า อาจท าใหแทง

22

ตนชมจนทร ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ล าตนเปนเถา ไมมขน ล าตนมยางใส ใบเปนใบเดยว เรยงสลบ รปหวใจ กวาง 5-13 เซนตเมตร ยาว 8-17 เซนตเมตร ขอบใบเรยบ ปลายใบแหลม โคนใบเวาลก กานใบเรยว ยาว 5-18 เซนตเมตร ดอกสขาว กลนหอม บานตอนเชาและพลบค า ออกตามงามใบเปนดอกเดยวๆ หรอเปนชอ 2-5 ดอก เมอบานเตมท กวาง 10-13 เซนตเมตร กานชอดอกยาว 1-20 เซนตเมตร สรรพคณของตนชมจนทร

เรานยมน าดอกของชมจนทรมาใชประโยชน ซงดอกชมจนทร มสรรพคณ เปนยาเยน มฤทธ เปนยาระบายออนๆ มไขมนต า วตามนบ ชวยบ ารงสมอง ชวยใหความจ าด และวตามนซ ในดอกชมจนทร จะมสารตานอนมลอสระ ใชเพมภมคมกนของรางกาย และปองกนมะเรง ดอกชมจนทร สามารถใช แกรอนใน บ ารงเลอด ปองกนโรคโลหตจาง ปองกนโรคดซาน ขบปสสาวะ และบรรเทารดสดวงทวาร สวน เกสรของดอกชมจนทร สามารถชวยบ ารงระบบประสาท ท าใหผอนคลาย มฤทธเปนยานอนหลบออนๆ ประโยชนดอกชมจนทร

ตนชมจนทรมดอกสขาวสวยงาม บานในเวลาตอนกลางคน และกลนหอม ในตางประเทศ เชนยโรปและสหรฐอเมรกาปลกเปนไมดอกไมประดบ แตบางพนทของประเทศไทย เชน ภาคใต และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เรมมการน าดอกมารบประทานเปนอาหาร โดยใชดอกตมมาผดกบน ามนหอย หรอลวกจมกบน าพรก จากผลการวเคราะหพบสรรพคณดอกชมจนทร ดงน

ดอกชมจนทรเปนผกทไขมนต าและมฤทธเปนยาระบายออน ๆ เหมาะแกผทตองการควบคมน าหนก ดอกชมจนทรมธาตเหลก ฟอสฟอรส และยงประกอบดวยวตามนตาง ๆ ไดแก วตามนบ เปนตน ซงมประโยชนตอรางกาย

23

ดอกชมจนทรมสรรพคณแกรอนใน บ ารงเลอด ปองกนโรคโลหตจาง ปองกนโรคดซาน ขบปสสาวะ และบรรเทารดสดวงทวาร ขณะทเกสรดอกชมจนทรมสรรพคณชวยบ ารงป ระสาท ช ว ย ให ผ อนคลายท า ให สดช น และม ฤทธ เ ป นย านอนหล บ ออน ๆ จงชวยใหหลบสบาย ตนของดอกชมจนทรเปนพชทปลกไดไมยาก เจรญเตบโตงาย แถมยงมแมลงมารบกวนนอย

มาก จงไมตองพงพาการใชสารเคมใดๆ เลยกได ท าใหไมวาจะน ามาใชประโยชนในดานไหนกรสกถง ความปลอดภย โดยเฉพาะการใชเปนยาสมนไพรปองกนและรกษาโรคตางๆ นน ดอกชมจนทรสามารถใหสรรพคณและประโยชนทเตมรอยแนนอน

ตนมะเฟอง ลกษณะทางพฤกษศาสตร

มะเฟอง เปนไมผล ไมยนตน ความสงไมเกน 10 เมตร ล าตนเปราะ ใบของมะเฟองคลาย ใบมะยม ดอกเปนสมวงขาว ดอกจะออกเปนพวง ผลของมะเฟอง จะเปนสเขยว ผลสกจะมสเหลอง รสชาต เปรยว อมหวาน สรรพคณของมะเฟอง

มะเฟองสามารถน ามาใชเปนสรรพคณทางสมนไพร โดยการบรโภคผลของมะเฟอง ผลมะเฟองสด สามารถบรโภคสดได เชน เปนเครองเคยง แหนมเนอง ในอาหารเวยดนาม การกนมะเฟองสด ตอเนองประมาณ 15 วน จะชวยใหขบปสสาวะสะดวก นอกตากนสามารถน ามาท าเปนน ามะเฟองได ไดสรรพคณทางยาครบ และรสชาตอรอย มะเฟอง นนมสารตานอนมลอสระ ชวยลบรวรอยแผลเปน มประโยชนตอผวพรรณลดการเกดสว ลดจดดางด า ท าใหผวใบหนาขาวสดใสและไมเปนอนตรายตอรางกาย โดยการผาผลสกและน ามาแตะทวใบหนา ทงไวสกครจงลางออก

24

ขอควรระวงในการรบประทานมะเฟอง ในผลของมะเฟองนนมกรดออกซาลกสง ซงกรดชนดนสงผลตอการท างานของไต การรบสารออกซาลกเขาสรางกายเปนจ านวนมาก จะเพมโอกาสเปนโรคนว หรอ ไตวายเฉยบพลน ส าหรบคนทอยในภาวะขาดน าจากอาการทองเสย หากรบประทานมะเฟอง หรอดมน ามะเฟองมากๆ จะเปนอนตรายตอไต ดงนน การรบประทานมะเฟองตองรบประทานในปรมาณทเหมาะสม จงจะท าใหไดประโยชน

กระเจยบเขยว ลกษณะทางพฤกษศาสตร

กระเจยบเขยว จะมล าตนสงประมาณ 1-2 เมตรมขนหยาบ ใบเปนใบเดยว เหมอนฝามอเรยงสลบกนมขนหยาบ ดอกของกระเจยบเขยวมสเหลอง ทโคนกลบดานในเปนสมวง ดอกจะออกทซอกใบ กานชเรณรวมกนเปนลกษณะคลายหลอด ฝกของกระเจยบเขยวเหมอนนวมอของผหญง ทฝกจะมขนออนๆทวฝก มสนเปนเหลยมตามยาว 5 เหลยม ฝกกระเจยบมทรงยาวสเขยว ฝกออนของกระเจยบเขยวจะมรสหวาน ฝกแกของกระเจยบเขยวจะมเนอเหนยว สรรพคณทางของกระเจยบเขยว

ฝกของกระเจยบเขยวจะม เมอก ซงมสารประเภท เพกตน (Pectin) และกม (Gum) ชวยรกษาโรคกระเพาะอาหารและล าไส ชวยเคลอบแผลในกระเพาะอาหารและล าไส รกษาระดบความดนใหสมดล เปนยาบ ารงสมองเปนยาระบาย แกโรคพยาธตวจด

รบประทานฝกกระเจยบ 10 -15 ฝก ตอนเยนหรอกอนนอนสามารถ ลดอาการทองผก รบประทานฝกกระเจยบ 3 – 5 ฝก กอนอาหารทกวนสามารถรกษาแผลในกระเพาะอาหาร รบประทานฝกกระเจยบ 10 – 15 ฝก ทกวนสามารถ บ ารงตบ รบประทานฝกกระเจยบ 5 ฝก กอนอาหาร 3 มอ ตดตอกนทกวนสามารถก าจดพยาธตวจด รบประทานฝกกระเจยบ 30 – 40 ฝก ตอนเยน หรอ กอนนอน สามารถดทอกซล าไส ขบสารพษ อจจาระตกคาง

25

ดอกมะล ลกษณะทางพฤกษศาสตร

มะล เปนพชมถนก าเนด ดงเดมอยในแถบประเทศเอเชย เชน อนเดย คาบสมทรอาระเบย เปนไมพมขนาดเลกถงขนาดกลางเปนทรงพม ใบแนน ความสงประมาณ 5 ฟต แตกกงกานสาขาออก รอบๆ คนไทยโบราณเชอวาบานใดปลกตนมะลไวประจ าบาน ซงมะลจะท าใหเกดความรกความคดถงในครอบครว เพราะ ดอกมะล เปนดอกไมประจ าวนแมแหงชาต เปนสญลกษณแสดงถงความรกของลกทมตอแม คนไทยนยมใชดอกมะลรอยเปนพวงมาลยแสดงความกตญญตอผมพระคณ คนไทยโบราณยงเชออกวา บานใดปลกตนมะลไวประจ าบาน จะท าใหคนในบานมความบรสทธ เพราะดอกมะลมสขาวบรสทธ ขาวสะอาด ซงดอกมะลใชเปนเครองสกการะบชาพระชอเรยกอนๆ ของตมมะล มหลายชอ เชน มะลขไก มะลหลวง มะลปอม มะลซอน มะลมะลลา เตยมน ขาวแตก บกหลฮวย เซยวหน าเคยง หมอลฮวา เปนตน สรรพคณของมะล

ตนมะล เราสามารถน ามาใชเปนสมนไพรไดอยางไรบาง ซงสามารถใชไดทกสวน เชน ดอกมะล ใบมะล และ รากของตนมะล โดยรายละเอยด ดงน

ดอกมะล สามารถน ามาท าเปนน ามนหอมระเหยจากดอกมะล(jasmine oil) ใหความรสกผอนคลาย ลดความตงเครยด บรรเทาอาการปวดหว นามนหอมระเหยจากดอกมะลน ามาใชเปนวตถดบท าเครองสาอาง ขอควรระวงในการใชน ามนหอมระเหยจากดอกมะล สามารถใชทาภายนอกเทานน หามรบประทาน หรอใสในอาหาร หรอ ขนม จะเปนอนตรายมากในสตรมครรภ

ดอกมะลกบการทาอาหาร สามารถน าดอกมะลมาเปนสวนประกอบของอาหาร และ ขนมไทย เพอเพมความหอมของอาหารและขนมไทย เชน ซาหรม ทบทมกรอบ ลอดชองน ากะท

ดอกมะลแก น ามาเปนสวนผสมของยาหอม สรรพคณ แกหดหอบและบารงหวใจ ใบของตนมะล สามารถน ามาท ายา แกอาการไข พอกแกฟกช า ปวดทอง แนนทอง

ทองเสย แผลเรอรง บ ารงสายตา ชวยขบถาย โรคผวหนง

26

รากของตนมะล สามารถน ามาท าเปนยา แกรอนใน ขบประจ าเดอน เสยดทอง รกษาหลอดลมอกเสบ แกปวดเคลดขดยอก

ขอควรระวงในการใชประโยชนของมะลทางสมนไพร

ตนมะลมกลนหอม ซงมาจากน ามนหอมระเหยทออกมาจากดอกของมะล การน าเอามะลมาใชประโยชนนน ตองใชในปรมาณทพอด จงจะเกดประโยชน โดยรายละเอยดของการขอควรระวงการใชตนมะลมดงน

รากของมะล หากรบประทานมาก ๆ อาจท าใหสลบได ดอกมะล น ามาใชแตงกลน แตไมควรน ามารบประทานเปนประจ า เพราะอาจสงผลตอระบบประสาทและสมองได ดอกมะล มฤทธเปนยาหอมเยน แตอยาใชมากเกนไป เพราะ อาจเกดภาวะจกเสยดแนนทองได การดมน า ลอยดอกมะล นนในปจจบนการปลกตนมะลเพอการคาอาจมสารเคมปนเปอนไดตองลางใหสะอาด แตหากเปนมะลทเชอไดวาไมมสารตกคางหรอสารเคม กสามารถน ามารบประทานได

ตนไมยราบ ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ไมยราบ เปน พชลมลก พชคลมดน ยาวประมาณ 1 เมตร มขนหยาบปกคลมทล าตน ทองใบ แกนกานใบแลชอดอก ใบของตนไมยราบเปนแบบแขนก กานชอดอกยาวประมาณ 4 เซนตเมตร มดอกจ านวนมาก กลบดอกรประฆงแคบและมขนแขงตามขอบ ใบไมยราบ จดเปนใบประกอบแบบขนนก 2 ชน แกนกลางรวมกบกานใบ มความยาวประมาณ 5 เซนตเมตร สวนใบยอย ม 2 ใบ มความยาวประมาณ 7 เซนตเมตร โดยใบยอยจะมอยประมาณ 25 ค ลกษณะคลายรปขอบขนานหรอคลาย ๆ รปเคยวยาวประมาณ 1 เซนตเมตร ดอกไมยราบ ออกดอกเปนชอกลมสชมพ เปนดอกเดยวหรอดอกค ออกทบรเวณซอกใบ กานดอกมความยาวประมาณ 4 เซนตเมตร ดอกมจ านวนมาก ไรกาน มกลบเลยงขนาดเลกมาก ประมาณ 0.1 มลลเมตร กลบดอกจะคลายกบรประฆงแคบ มความยาวประมาณ 2 มลลเมตร กลบดอกจะมนกลม มความยาวประมาณ 0.8 มลลเมตร มเกสรตวผอย 4 อน และมรงไขยาวประมาณ 0.5 มลลกรม ผลไมยราบ มลกษณะเปนฝกแหง แบน

27

ยาวเรยว ฝกมหลายฝกในแตละชอดอก ลกษณะเปนรปขอบขนาน ตรง และยาวประมาณ 1.8 เซนตเมตร มขนแขงปกคลมตามสนขอบผล สวนเมลดมสน าตาลออน เมลดแบนเปนสนนน ตรงกลาง หนงผลมเมลดประมาณ 5 เมลด ผลหกตามรอยคอด ใบสามารถพบเขาหากนดานใน เมอถกสมผส ในทางสมนไพร ไมยราบ มรสจดเฝอน สรรพคณของไมยราบ

สรรพคณของไมยราบ เราสามารถน าไมยราบมาใชเปนสมนไพร ไดทง สวน ราก ล าตนและใบ

รากของไมยราบ สามารน ามาใช แกไอ ขบเสมหะ แกหลอดลมอกเสบเรอรง ชวยยอยอาหารในเดกรกษาโรคกระเพาะอาหาร แกล าไสอกเสบ แกบด ชวยขบปสสาวะ ชวยบรรเทาปวดประจ าเดอน แกคลนไส แกอาเจยน รกษารดสดวง

ทวาร ปวดขอ ล าตนของไมยราบ เราน ามาใช ชวยขบปสสาวะ ปองกนและรกษาไตพการ แกทางเดนปสสาวะอกเสบขบโลหต

ใบของไมยราบ ใชรกษาโรคเรม โรคงสวด

ขอควรระวงในการใชไมยราบ ส าหรบการใชไมยราบ ตองมการระวงในการใช ตองใชใหเหมาะสมกบและเลอกใชอยาง

ถกตองไมควรรบประทานไมยราบตอเนองเปนเวลานาน เนองจากไมยราบมฤทธตอสมองสวนกลางหามรบประทานในสตรมครรภ และ สตรหลงคลอดบตร หามใชกบเดกอายต ากวา 12 ป

ตนกระชาย ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนกระชาย เปน พชลมลก มความสงประมาณ 1 เมตร ใบมกลนหอม ดอกของกระชาย จะมสมวง ดอกจะออกเปนชอ การขยายพนธกระชาย โดยสวนเหงา กระชายชอบดนทรวนซย

28

การระบายน าไดด ดนเหนยว มเหงาสน แตกหนอได มรากอวบ เปนรปทรงกระบอกหรอรปทรงไขคอนขางยาว ปลายเรยว มความยาวประมาณ 4-10 เซนตเมตร และกวางประมาณ 1-2 เซนตเมตร ออกเปนกระจก ผวมสน าตาลออน สวนเนอในมสเหลองและมกลนหอมเฉพาะตว ใบกระชาย มลกษณะของสวนทอยเหนอดน มใบประมาณ 2-7 ใบ ลกษณะของใบเปนใบเดยว เรยงสลบ ลกษณะเปนรปร ใบยาวประมาณ 12-50 เซนตเมตรและกวางประมาณ 5-12 เซนตเมตร โคนใบมนหรอแหลม สวนปลายใบเรยวแหลม มขอบเรยบ เสนกลางใบ ดานใบ และกาบใบดานบนจะเปนรอง สวนดานลางจะนนเปนสน ดานใบเรยบมความยาวประมาณ 7-25 เซนตเมตร สวนกาบใบเปนสชมพยาวประมาณ 7-25 เซนตเมตร ระหวางกานใบและกาบใบจะมลนใบ ดอกกระชาย จะออกดอกเปนชอ โดยจะออกทยอดระหวางกาบใบคในสด ความยาวประมาณ 5 เซนตเมตร แตละดอกจะมใบประดบ 2 ใบ มสขาวหรอสขาวอมชมพออน ๆ เปนรปใบหอกกวางประมาณ 8 มลลเมตร และยาวประมาณ 3.5-4.5 เซนตเมตร ทกลบเลยงมสขาวหรอสขาวอมชมพออน โคนตดกนเปนหลอด ยาวประมาณ 1.7 เซนตเมตร ปลายจะแยกเปน 3 แฉก สวนกลบดอกมสขาวหรอสขาวอมชมพออน โคนตดกนเปนหลอด ยาวประมาณ 6 เซนตเมตร และปลายแยกเปน 3 กลบ เปนรปใบหอก มขนาดไมเทากน กลบใหญม 1 กลบ กวางประมาณ 7 มลลเมตรและยาวประมาณ 1.8 เซนตเมตร สวนอก 2 กลบจะมขนาดเทากน กวางประมาณ 5 มลลเมตร และยาวประมาณ 1.5 เซนตเมตร มเกสรตวผอย 6 อน แตม 5 อนทเปลยนไปมลกษณะเหมอนกลบดอก โดย 2 กลบบนมสชมพ รปไขกลบขนาดเทากน มความกวางประมาณ 1.2 เซนตเมตร และยาวประมาณ 1.7 เซนตเมตร สวนอก 3 กลบลางมสชมพตดกนเปนกระพง มความกวางประมาณ 2 เซนตเมตร ยาวประมาณ 2.7 เซนตเมตร และทปลายจะแผกวางประมาณ 2.5 เซนตเมตร มสชมพหรอสมวงแดงเปนเสนอยเกอบทงกลบ โดยเฉพาะอยางยงตรงกระเปาะและปลายกลบ จะมเกสรตวผทสมบรณอย 1 อน กานชอบเรณหมกานเกสรตวเมย ดอกกระชาย ผลกระชาย ผลแกจะแตกเปน 3 เสยง มเมลดคอนขางใหญ สรรพคณของกระชาย

ส าหรบสรรพคณทางยาของกระชายนน กระชายสามารถใชประโยชนไดหลายสวน ทง ใบ หว ราก รายละเอยด ดงน

เหงาและรากของกระชาย มรสเผด รอน ขม แกปวดทอง แกทองอดทองเฟอ แกลมจกเสยด แกบด แกโรคกระเพาะ ชวยขบปสสาวะ ใชรกษารดสดวงทวาร รกษาแผลในปาก แกตกขาว กลาก เกลอน ใชเปนยาอายวฒนะ บ ารงก าลง มฤทธยบยงการเจรญเตบโตของเชอแบคทเรยไดหลายชนด ชวยเจรญอาหาร ชวยขบลม แกทองอด ทองเฟอ ชวยเจรญอาหารและแกโรคในชองปาก

ใบของกระชาย ใชบ ารงธาต แกโรคในปาก คอ แกโลหตเปนพษ ถอนพษตางๆได

29

สมนไพรกระชาย มสรรพคณทางยานานบประการ จนไดชอในวงการแพทยแผนไทยวาเปน “โสมไทย” เนองจากกระชายกบโสมมความคลายคลงกนหลายอยาง เชน สรรพคณในการบ ารงก าลงและเสรมสมรรถภาพทางเพศ ซงเปนลกษณะเดนของสมนไพรทงสองชนด ทงกระชายและโสมตางกเปนพชทมสวนสะสมอาหารทใชเปนยาอยใตดนเหมอนกน แถมยงสามารถเรองแสงในทมดไดเหมอนกนดวย และในเรองของลกษณะทคลายกบรปรางมนษยเหมอนๆ กน ซงบางครงเราจะเรยกโสมวา “โสมคน” และเรยกกระชายวา “นมกระชาย” (เนองจากกระชายมลกษณะทคลายคลงกบนมผหญงนนเอง และบางครงกดคลายเพศชาย จงเกดความเชอทวามนนาจะมความเกยวข องในเรองสรรพคณทางเพศ)

ตนมะพราว ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนมะพราว เปนไมยนตนความสงประมาณ 20 เมตร โดยประมาณ ล าตนกลม เปลอกของมะพราวแขง สเทา ขรขระ ลกษณะใบเปนแบบขนนก รปพด ยาว 80 เซนตเมตรโดยประมาณ ขอบใบเรยบ สเขยว มะพราวออกตอกเปนชอแขนงทซอกใบ ผลของมะพราวมสเขยว และผลแกจะมสน าตาล เนอมะพราวจะมสขาว มน าในผลมะพราว

สรรพคณของมะพราว

สรรพคณทางดานสมนไพรไทยของมะพราว เราสามารถน ามะพราวมาใชประโยชนได ตงแต เปลอก กะลา น ามะพราว เนอมะพราว ราก และ เปลอกของตนมะพราว

เปลอกของลกมะพราว จะมรสฝาดและขม สามารถน ามาใชหามเลอด แกปวด รกษาโรคกระเพาะ และแกอาเจยน

กะลา เราน ากะลามาใชในการ แกปวดเอน และ แกปวดกระดก น ากะลามาเผาถานและกน ชวยแกทองเสยและดดสารพษในรางกายได นามนทไดจากการเผากะลา สามารถน ามาทาแผล รกษาโรคผวหนง รกษากลากเกลอน อดฟน แกปวดฟน

30

เนอมะพราว เราน าเนอมะพราวมาบรโภค ใหสรรพคณบ ารงรางกาย ชวยขบพยาธ ชวยบ ารงสมอง ปองกนสมองเสอม เนอมะพราวสามารถน ามาเคยวเอานามนจากมะพราว น ามาทาผว ชวยรกษาแผล และ แกโรคผวหนง ทาแกปวดเมอยตามขอและเอน

น ามะพราว เราน ามาบรโภค ชวยแกกระหาย นอกจากนนน ามะพราวยงสามารถ แกพษ แกการอาเจยนเปนเลอด แกทองเสย ชวยขบปสสาวะ แกนว ชวยขบของเสย ชวยสมานแผล บ ารงผว ท าใหผวกระชบ

รากของมะพราว สามารถน ามาตม และดม ชวยขบปสสาวะ แกทองเสย และอมรกษาอาการปากเจบ

เปลอกของตนมะพราว น ามาเผาแลวทาแกหด และน ามาสฟน ชวยแกปวดฟน

ตนอนทนล ลกษณะทางพฤกษศาสตร

อนทนล เปนไมยนตน ความสงประมาณ 10-20 เมตร มกงใหญแตกจากล าตนสง แผกวาง เปนพมเหมอนรม เปลอกตนอนทนลมสเทา หรอบางทพบเปนสน าตาลออน เปลอกคอนขางเรยบ ลกษณะใบ เปนใบเดยว ทรงใบเปนรปขอบขนาน กวาง 5-8 เซนตเมตร ยาว 11-25 เซนตเมตร ปลายใบลกษณะเรยวแหลม ขอบใบเรยบ กานใบยาวประมาณ 1 เซนตเมตร ไมมขน ลกษณะของดอกอนทนลมสมวงสดอมชมพเปนชอโตสวยงาม สรรพคณของอนทนล

อนทนลมประโยชนทางสมนไพรอยางไรบาง อนทนลสามารถน ามาใชเปนสมนไพร ทง ใบ เปลอก เมลด แกนและราก ใบของอนทนล จะมรสจด และขมฝาด น าใบไปตมกบน ารอน สามารถชวยลดน าตาล ในเลอด รกษาเบาหวาน ชวยขบปสสาวะ ลดความดนโลหต

เปลอกของอนทนล จะมรสขมฝาด น าไปตมกบน า สามารถใชลดไข แกทองเสย เมลดของอนทนล จะมรสขม สามารถน าไปใช แกโรคเบาหวาน ชวยผอนคลาย

31

แกนอนไมหลบสบาย แกนของอนทนล จะมรสขม น ามาตมกบน าดม ใชรกษาโรคเกยวกบทางเดนปสสาวะ รากขงอนทนล จะมรสขม สามารถน ามาใชรกษาแผลในปากได

ตนทบทม ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ทบทม เปนไมยนตน ขนาดเลก เปลอกล าตนของทบทมมสเทา กงของทบทมมหนามแหลมยาว ใบของทบทมมลกษณะเปนรปยาวร ปลายใบเรยวแหลมสน ผวหลงใบเปนมน ดอกของทบทมออกเปนชอ สสม สขาว หรอสแดง ผลของทบทมมลกษณะกลม ผวเปลอกนอกหนา ผลของทบทมเมอสกเตมทจะมสเหลองปนแดง ขางในผลของทบทมจะมเมลดเปนจ านวนมาก เปนรปเหลยมมสชมพสด การขยายพนธ ทบทม สามารถขยายพนธดวยการตอนกง หรอการใชเมลด สรรพคณของทบทม

สามารถใชทงสวน เปลอกของล าตน ใบ ดอก เปลอกผล เมลดและเปลอกราก รายละเอยด ดงน

ใบของทบทม น าใบสดมาตม และกรองเอาน าใชลางแผล ทมหนองเรอรงบนหว หรอน าใบสอมาต าและพอกแผล

เปลอกของตนทบทม ใชเปนยาถายพยาธไดด เมลดของทบทม น ามาบดใหละเอยด กนเปนยา รกษาโรคกระเพาะอาหาร บ ารง

กระเพาะอาหาร ท าใหเจรญอาหาร และแกทองรวง เปลอกรากของทบทม ใชเปลอกรากแหง มาตมกน เปนยา แกระดขาว ตกเลอด ถาย

พยาธ หลอลนล าไส แกทองเสย และโรคบดเรอรง ดอกของทบทม ใชดอกแหงมาตมกรองเอาน า ดมเปนยา แกหอกเสบ หรอใชทาแผลทม

เลอด ชวยหามเลอดไดด

32

เปลอกของผลทบทม น าเปลอกแหงมาบดใหละเอยดหรอตมน ากน ใชเปนยา แกทองเสย บดเรอรง ถายเปนเลอด ถายพยาธตกขาว

มะกรด ลกษณะทางพฤกษศาสตร

มะกรด เปนไมยน ขนาดเลก ซงเปนไมเนอแขง ตามล าตนและกงของมะกรดจะมหนามแหลม ใบของมะกรด เปนใบประกอบชนดลดรป เรยงสลบกนตามกง รปทรงไข ใบมสเขยวแก และผวใบเรยบ มน หนา มกลนหอมมาก ดอกของมะกรดออกเปนกระจก ม 3 – 5 ดอกตอกระจก กลบดอกสขาว เกสรสเหลอง มกลนหอม ผลของมะกรดมสเขยว ลกษณะเหมอนมะนาวแตผวขรขระ ผลสก จะเปนสเหลอง การขยายพนธมะกรดสามารถท าไดโดยการตอนกง การทาบกง หรอการเพาะเมลด

สรรพคณของมะกรด

สามารถน ามาใชไดทกสวน ตงแต ราก ใบ ผล โดยรายละเอยด ดงน รากของมะกรด สามารถใช รกษาฝ แกเสมหะเปนพษ แกกระหายน า ใบของมะกรด สามารถสกดน ามนหอมระเหย มสารตานอนมลอสระ สรางภมตานทาน

รางกาย ชวยเจรญอาหาร ชวยผอนคลาย ปองกนมะเรง น ามนหอมระเหยใชแกปวดเมอย ชวยลดการหดเกรงของกลามเนอ ใชดบกลนคาวอาหาร ลดความดนโลหต

ผลของมะกรด สามารถน ามาแตงกลน รกษาโรคเสนผม รกษาโรคผวหนง ใชท าความสะอาด บ ารงเสนผม ชวยผอนคลาย ชวยแกไอ ขบเสมหะ บ ารงเลอด ขบลม ยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรย บ ารงเลอด

น ามะกรด สามารถใชรกษาโรคเลอดออกตามไรฟน ใชบ ารงเสนผม ลางสงอดตนใบหนา ผวของผลมะกรด สามารถน ามาท าเปนยาขบลม บ ารงหวใจ แกเสมหะเปนพษ แกทองอด

33

ตนกวาวเครอขาว ลกษณะทางพฤกษศาสตร

กวาวเครอ เปน พชตระกลถว ม หวอยใตดน ตนกวาวเครอ ขนอยตาม ปาเบญจพรรณ บนทสง ซงสงจากระดบน าทะเล 250 เมตร ถง 800 เมตร ตนกวาวเครอ เปน พชไมเถา ไมเลอย พบมากในประเทศไทย แถบภาคเหนอ ตะวนตก และ อสาน ตามภเขาสง เปน ไมผลดใบ ขนาดกลาง เถาของตนกวาวเครอ จะยาวประมาณ 5 เมตร หวของกวาวเครอ เปนทสะสมอาหาร หวจะมลกษณะกลม และ ยาวหวมหลายหวตดกน เมอผา หวของกวาวเครอ ออกมา จะมยางสขาวคลายน านม เนอดานในของ หวกวาวเครอ มสขาว เนอเปราะ มเสนใยอาหารมาก

สรรพคณของกวาวเครอขาว

ส าหรบการใช ประโยชนของกวาวเครอ นนเราจะน าเอาสวนหวมาใชประโยชน ซงหวของกวาวเครอ มประโยชน ดงน

เปนยาอายวฒนะ ชวยบ ารงก าลง ส าหรบผทมอายมาก สามารถรบประทานไดทง ชายและหญง

ชวยใหกระชมกระชวย บ ารงผวพรรณ ใหเตงตง มน ามนวล ลดการเกดสว กระ ฝา ชวยละลอผวเหยวยน รวรอย

ตางๆตามผวหนง ชวยล าไขมนบนใบหนา รกษาสว และ รขมขนอกเสบ ชวยใหหนาอกขยายตว และเตงตง ชวยบ ารงเสนผม ใหดกด า และรากผมแขงแรง ชวยบ ารงสมอง ให ความจ าด ชวยรกษาโรคตาฟาง และ โรคตอกระจก ชวยบ ารงไต ชวยเพมรสชาตของอาหาร ชวยเจรญอาหาร

34

ชวยบ ารงโลหต ใหเลอดลมไหลเวยนด บ ารงกระดก ชวยปองกนโรคกระดกพรน ชวยเพมสมรรถภาพทางเพศ ชวยบ ารงอวยวะสบพนธใหเจรญ ใชเพมฮอรโมนเพศหญง ส าหรบผหญงวยหมดประจ าเดอน ม ปองกนโรคมะเรงเตานม และ โรคมะเรงมดลก ชวยบรรเทาอาการปวดประจ าเดอน จากปญหาประจ าเดอนมาไมปรกต ชวยบรรเทาอาการปวดเมอยตามรางกาย ชวยใหชองคลอดกระชบ

ขอหามสาหรบการใชกวาวเครอ กวาวเครอขาว นนมประโยชนแตมโทษส าหรบการใชในปรมาณทมากเกนไป ซงค าแนะน าส าหรบ การบรโภคกวาวเครอ นน มรายละเอยด ดงตอไปน

หามคนในวยหนมสาวรบประทาน ส าหรบคนบรโภค กวาวเครอ นน หามกนของหมกดอง ของเปรยว และ ใหอาบน าวนละ

3 ครง ส าหรบคนกน กวาวเครอ หามอยในสภาพอากาศหนาวเยนเกน

ตนปป ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนปบ เปนตนไมยนตนมขนาดกลางถงใหญโดยทวไปแลวจะเหนปลกตามสวนสาธารณะ ใหดอกทมกลนหอม ออกตลอดทงป โดยทวไป ตนปบ นนมกระจายอยตาม ปาเบญจพรรณ ปาดบแลง ทาง ภาคเหนอ ของประเทศไทยรวมทง ภาคตะวนตก และ ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ดวยซง ตนปบ นนถอไดวาเปน ไมพนธพนเมอง ของประเทศพมาและประเทศไทยนนเอง ส าหรบในประเทศไทยเอง ตนปบ ถอไดวาเปน ตนไมทมความส าคญ โดยม สรรพคณเปนยา สมนไพร ทมการใชกนอยางแพรหลายเพอเปน สมนไพรในการบ ารงเลอด อกทงยง ชวยบ ารงก าลง นนเอง

35

สรรพคณของปบ สามารถใช สวน ดอก ใบ และราก มาใชประโยชน ดงน

ดอกตนปบ น ามาใชประโยชน รกษาอาการหอบหด รกษาไซนสอกเสบ เพมการหลงน าด(cholagogue) และเพมรสชาต น ามาท ายาสบมวนบหร สบท าใหชมคอ

ใบตนบบ น ามาใชประโยชน ขยายหลอดลม ใชรกษาอาการหอบหด รากตนปบ น ามาใชประโยชน บ ารงปอด รกษาวณโรค รกษาอาการหอบหด

วานหางจระเข ลกษณะทางพฤกษศาสตร

วานหางจระเข (Aloe Vera) คอ พชชนดหนงทถกจดอยในประเภทพชลมลก สเขยว มลกษณะล าตนเปนขอปลอง ใบเดยว ใบหนายาวและโคนใบใหญ ปลายแหลม ขอบใบมหนามหางกนเปนระยะ เรยงเปนชน ขางในใบเปนวนใสสเขยวออน มเมอกเหนยว สามารถออกดอกสแดงอมเหลองทปลายยอดได มถนก าเนดมาจากแถบชายฝงทะเลเมดเตอรเรเนยนและตอนใตของทวปแอฟรกา สามารถปลกไดงายในดนทราย หรอในกระถางกได เปนพชชอบน า แตตองมทางระบายน าไดด ปองกนไมใหอมน ามากเกนไปจนรากเนา วานหางจระเขมความสงประมาณ 30 เซนตเมตร ลกษณะเปนขอและปลองสน ใบของวานหางจระเข เปน ใบเดยว ยาว อวบน า มสเขยวออน ภายในใบมวนใส ดอกวานหางจระเข จะเปนชอออกตรงกลางตน ดอกยอยของวานหางจระเข เปนหลอดหอยลง จะมสสม สรรพคณของวานหางจระเข

จะใชน ายางทใบของวานหางจระเขมาใช ซง การใชวานหางจระเข ทางสมนไพร มดงน น าวานหางจระเขมารกษาแผลไฟไหม และน ารอนลวก โดย ใชน ายางมาทาผวของแผล

ชวยรกษาแผล และสมานแผลได การรกษาสว โดยใชยางวานหางจระเขทาหนา รกษาสวใหแหงและหลดงาย

36

บ ารงผมและหนงศรษะ โดยใชยางวานหางจระเข มาเปนสวนผสมของยาสระผม ท าให ลดอาการคนหนงศรษะ ไมมรงแค

น าวานหางจระเขมารบประทาน ใชรกษาแผลในกระเพาะอาหาร

ตนรางจด ลกษณะทางพฤกษศาสตร

เปนไมเถาเลอย ไมเนอแขง ลกษณะเปนใบเดยว รปไข ปลายใบเรยวแหลมเหมอนใบยานาง ดอกรางจดจะมสมวง ออกเปนชอหอยลงตามซอกใบ ผลของรางจดจะเปนฝกลกษณะกลม ปลายเปนจะงอยเมอออกผลจะแตกเปนสองแฉก นยมปลกไวตามรวบาน

สรรพคณของรางจด

ส าหรบสรรพคณทางดานสมนไพรไทยของรางจด สามารถน ามาใชไดทง ใบ ราก โดยรายละเอยด ดงน

ใบและรากของรางจด น ามาใชพอกบาดแผล เปนยาถอนพษไข ถอนพษอาหาร พษเบอเมา แกอาการเมาคาง

รากของรางจด ใชถอนพษเบอเมา น ามาฝนกบน าซาวขาวชวยท าใหพษเจอจางและ ถอนพษออกได

ใบของรางจด ใชถอนพษไข พษเบออาหารจากการทานของแสลง รางจด สามารถบรรเทาอาการทองรวง ทองเสย ลดอาการแพ ผนคน แกพษยาฆาแมลง

ในสตว แกพษจากสารเคมในยาก าจดศตรพช แกพษสารเคมตางๆ พษแอลกอฮอล พษสราเรอรง ลางพษทสะสมในรางกาย

37

มะขาม ลกษณะทางพฤกษศาสตร

มะขาม เปนผลไม มผลเปนฝกยาว รปรางยาวหรอโคง ยาว 3-20 เซนตเมตร ฝกออนเปลอกสเขยวอมเทา สน าตาลเกรยม เนอในตดกบเปลอกเมอแก (maturity) เปนประเภทผลแหง (dry fruit) ฝกเปลยนเปนเปลอกแขงกรอบหกงาย สน าตาล เนอในกลายเปนสน าตาลหมเมลด ซงฝกหนงๆ จะมเนอหมเมลดประมาณ 1-12 เมลด เมลดแกจะแบนเปนมน และมสน าตาล มะขามในประเทศไทยแบงกลมไดเปน 2 กลม คอ

มะขามเปรยว (sour tamarind) มะขามหวาน (sweet tamarind) ไดแก หมนจง สทอง ศรชมภ อนทผลม น าผง

ลกษณะของฝกมะขาม ฝกดาบ มลกษณะฝกคอนขางแบนและโคงเลกนอยคลายดาบ ฝกฆอง มลกษณะฝกโคงวนมาเกอบจรดกน มลกษณะเหมอนฆองวง ฝกดง มลกษณะฝกเหยยดตรงคอนขางยาว ฝกดก มลกษณะเปนปลองๆ ขอถ เปลอกนนขนมาเปนเหลยมมองเหนไดชดเจน

สรรพคณของมะขาม การน าเอามะขามมาใชประโยชนทางสมนไพร นยมน ามะขามมาใชเปนสวนประกอบใน

เครองส าอางใชบ ารงผว สรรพคณอนๆ มากมายประกอบดวย ใบมะขาม มฤทธเปนกรดออนๆ น าใบสดมาตมน าอาบหลงคลอด ชวยท าใหผวพรรณ

สะอาดและชวยตานทานโรค นอกจากนน าตมใบมะขามยงใชบางแผลเรอรงไดอกดวย เนอผลของมะขาม มกรดอนทรยหลายชนด ชวยตานอนมลอสระ ลดรอยคล าของผว

ชวยใหผวสดใส เปนยาระบายออนๆ แกไอ ขบเสมหะ ถายพยาธตวกลมและพยาธเสนดาย ขบน านม

เปลอกของผลมะขาม น ามาท ายาฝาดสมาน เพราะในเปลอกมสารพวกแทนนนสง

38

ส าหรบประโยชนของมะขามและสรรพคณมะขามนนมมากมาย จดวาเปนผลไมเพอสขภาพทมคณคาทางโภชนาการสงและยงมสรรพคณใชเปนยารกษาโรคอกดวย โดยสวนทน ามาใชเปนยาจะเปนเนอฝกแก (มะขามเปยก) เปลอกของล าตน (ทงสดและแหง) และเนอในเมลด สามารถชวยรกษาไดหลายโรค เชน เปนยาขบเสมหะ แกอาการทองเดน บรรเทาอาการทองผก ใชเปนยาถายพยาธ

ตนบก ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนบก ถอเปน พชลมลกชนดหนง เปนไมเนอออน ลกษณะของล าตนอวบและมสเขยวเขม ใบบกเปนใบเดยว ซงใบของบกจะแตกใบทยอดและใบแผขนเหมอนรมกาง ดอกของบกจะมสเหลอง จะบานในตอนเยน มกลนฉน ลกษณะเหมอนดอกหนาวว

ล าตนแทงขนมาจากหวใตดน มความสงของตนประมาณ 50-150 เซนตเมตร หวทอยใตดนนนมขนาดใหญ ลกษณะของหวเปนรปคอนขางกลมแบนเลกนอย หรอกลมแปน มขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 25 เซนตเมตร ผวเปนสน าตาลเขมหรอสด า ล าตนและกงกาน มลกษณะกลมใหญ เปลอกล าตนเปนสเขยวมลายแตมสขาวปะปนอย

ใบบก ใบเปนใบประกอบแบบขนนก มใบยอยเรยงสลบ ลกษณะของใบเปนรปไขกลมร ปลายใบแหลม สวนขอบใบเรยบ ใบมขนาดยาวประมาณ 15-20 เซนตเมตร

ดอกบก ออกดอกเปนดอกเดยว ลกษณะของดอกเปนรปทรงทรงกระบอกกลมแบน มกลนเหมน สมวงแดงอมเขยว มกาบใบยาวประมาณ 30 เซนตเมตร สมวงอมเหลองโผลขนพนจากกลบเลยงทมสมวง

ผลบก ลกษณะของผลเปนรปกลมแบน เมอสกจะเปนสสม

39

สรรพคณของบก ส าหรบสรรพคณของบก เรานยมใชประโยชนทางยาของบก จาก หว รากและ

เนอของล าตน รายละเอยด ดงน หวบก มสรรพคณชวยลดระดบน าตาลในเสนเลอด รกษาโรคเบาหวาน เปนยาแกไข

จบสน ชวยแกไอ ละลายเสมหะ แกโรคทองมาน ใชส าหรบสตรประจ าเดอนมาไมปรกต ใชแกพษง ใชเปนยาแกแผลไฟไหมและน ารอนลวก แกฝหนองบวมอกเสบ ใชเปนยาแกปวด แกฟกช าด าเขยว

รากของบก ชวยแกรดสดวงทวาร ชวยขบระดของสตร ใชเปนยาพอกฝ

ขอควรระวงในการบรโภคบก ส าหรบขอหามส าหรบการรบประทานบก คอ หวบกจะมรสเผด เปนยารอน มพษ ออกฤทธ

ตอมาม ตบ และระบบทางเดนอาหาร ดงนน ในกลมคนท มาม ตบ และระบบทางเดนอาหารไมด ควรหลกเลยงรบประทาน และไมรบประทานมากเกนไป

ตนถวเหลอง ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนถวเหลอง เปนไมพม มความสงประมาณ ไมเกน 150 เซนตเมตร รากของถวเหลอง เปนระบบรากแกว ลกประมาณ 45 เซนตเมตร มรากแขนง ใบของถวเหลอง เปนใบเดยว ลกษณะของใบมรปรางหลายแบบ เชน รปไขจนถงเรยวยาว ใบมขน ดอกของถวเหลอง ออกเปนชอ มชอดอกเปนแบบกระจะ ดอกมสขาวหรอสมวง ดอกจะออกตามมมของกานใบหรอตามยอดของ ล าตน ฝกของถวเหลอง ฝกจะออกเปนกลม กลมหนงมประมาณ 2 ถง10 ฝก ฝกมขนสเทา ฝกยาวประมาณ 2 ถง 7 เซนตเมตร ในฝกมเมลด ฝกออน จะมสเขยว ฝกสกจะเปลยนเปนสน าตาลเมลดของถวเหลอง มสเหลอง สเขยว สน าตาล หรอสด า เมลดจะมขนาดและรปรางทตางกน

40

สรรพคณของถวเหลอง การใชถวเหลองนนจะใชเมลด ซงใชทงกากเมล ด เปลอกเมลด และเนอของเมลด

ซงเราจะแยกเปนรายละเอยดของสรรพคณดานสมนไพรของถวเหลอง มดงน ใชบ ารงโลหต ชวยปองกนไขมนอดตนในเสนเลอด ปองกนมะเรง ชวยลดโอกาสเกดโรคมะเรงตอมลกหมาก ลดการเกดมะเรงเตานม ชวยลดระดบคอเลสเตอรอล ชวยปองกนโรคหวใจขาดเลอด ชวยลดระดบน าตาลในเลอด รกษาเบาหวานได ชวยรกษาระดบน าตาลในเลอด ชวยบ ารงกระดก ชวยใหเลอดลมเดนสะดวก ชวยถอนพษ ชวยปองกนโรคโลหตจาง แกอาการปวดหว ชวยเจรญอาหาร ชวยบ ารงระบบยอยอาหาร ชวยแกโรคบด เปนยาระบาย ชวยขบปสสาวะ ชวยปรบฮอรโมนในสตร บ ารงมาม ทดแทนโปรตนจากเนอสตวได ชวยรกษาแผลเปอย รกษาแผลเนาเปอย ใชหามเลอด ชวยแกปวด ใชเปนยารกษาตอกระจก ขอควรระวงสาหรบการบรโภคถวเหลอง

ถวเหลองถงจะมประโยชนมากมาย แตกยงมขอควรระวงอยบาง ส าหรบขอควรระวงในการกนถวเหลองนนมดงน

ในถวหลองมโปรตนสง ส าหรบผทมอาการแพโปรตนจากถวเหลอง ใหงดรบประทาน โดยอาการสามารถสงเกตไดจาก อาการผนคน

โปรตนจากถวเหลองจะท าใหเกดอาการ ทองอด แนนทอง ไดส าหรบเดกและคนทมประวตโรคหอบหด

การดม นมถวเหลอง ในเดกทารก เพยงอยางเดยว นนมโอกาสท าใหตอมไทรอยดจะท างานผดปกตได เนองจากนมถวเหลองไมมสารไอโอดน

ในนมถวเหลองมสารไฟโตเอสโตรเจน ในเพศชายหากรบประทานมากเกนไป จะท าใหนมโต และจ านวนอสจลดลง

โปรตนจากถวเหลอง ท าใหเนอเยอเตานมหนาตวยงขน อาจท าใหมการสรางน านมทผดปกต

โปรตนในถวเหลองมไฟเตตสง ซงจะเปนตวยบยงการดดซมเกลอแรในรางกาย โดยเฉพาะกบแคลเซยม ธาตเหลก แมกนเซยม และสงกะส

ถวเหลองมสาร Hemagglutinin ทเปนตวท าใหเมดเลอดแดงและเมดเลอดขาวจบตวกนเปนกอน ท าใหประสทธภาพการท างานของเมดเลอดต าลง

การรบประทานถวเหลองเปนประจ า อาจท าใหเกดภาวะไทรอยดฮอรโมนต า อาการทพบคอ เจบสนเทา ออนเพลย อวน

41

ใบบวบก ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนบวบก เปน พชลมลก เปน ไมเลอย ขนตามพนดน เปน พชคลมดน ใบเปนใบเดยว ออกตามขอของล าตน ใบออกเปนกระจก ตามขอของล าตน ใบลกษณะคลายรปไต ขอบใบมนๆ ดอกของบวบกคลายรม ออกเปนชอ กลบดอกมสมวงอมแดง ผลของบวบกเปนผลแหง ลกษณะแบนและแตก

สรรพคณของบวบก

การใชประโยชนของบวบก ทางสมนไพรนน นยมใชใบบวบกทงสดและแหงมาใชประโยชน ซงเราไดรวม สรรพคณของใบบวบก ดงน

ชวยชะลดวย ลดการเหยวยนของผวพรรณ ใบบวบกเปนยาอายวฒนะ ใบบวบกชวยเสรมสราง และกระตนการสรางคอลลาเจนและอลาสตน ใบบวบกชวยปองกนการเกดโรคมะเรงในรางกาย มสารยบยงหรอชะลอการขยายตว

ของเซลลมะเรง ใบบวบกชวยบ ารงและรกษาสายตา รวมถงฟนฟโดยรอบของดวงตา ชวยรกษาอาการอกเสบและบวมแดงของตา ใบบกชวยบ ารงระบบประสาทและสมอง ชวยใหความจ าดขน ท าใหมปฏภาณไหวพรบ

ด ชวยเพมความจ าส าหรบผสงวย ปองกนโรคอลไซเมอร และสมองเสอม ชวยเพมการมสมาธ แกปญหาสมาธสนได

ชวยแกอาการปวดหว รกษาอาการไมเกรน แกปวดหวขางเดยว ลดอาการเวยนหว ชวยใหผอนคลาย ลดความเครยด ใหนอนหลบสบาย ชวยแกอาการออนเพลย เมอยลา ชวยบ ารงเลอด ชวยท าใหเลอดระบบเลอดท างานไดดขน ชวยกระตนการสรางเนอเยอ

ของรางกาย เปนยาบ ารง ชวยบ ารงหวใจ ระบบการท างานของหวใจสมดลย ชวยรกษาโรคความดนโลหตสง

42

ชวยฟนฟสภาพรางกายส าหรบคนปวย ชวยใหความชมชนของล าคอ บ ารงเสยง ชวยรกษาอาการเจบคอ ชวยแกกระหายน า

ชวยแกอาการรอนใน ชวยลดไข ชวยรกษาโรคหลอดลมอกเสบ ชวยลดระดบน าตาลในเลอด รกษาโรคเบาหวานได รกษาโรคดซาน รกษาโรคโลหตจาง ชวยรกษาอาการหอบหด ชวยรกษาโรคลมชก รกษาอาการเตานมอกเสบ ทเปนหนองในระยะแรก ชวยเจรญอาหาร ปองกนอาการทองเสย ชวยรกษาโรคกระเพาะอาหารเปนแผล ใบบวบกใชเปนยาระบาย ชวยระบายทอง แกลม ใบบวบกใช เปนยาขบปสสาวะ แกอาการปสสาวะตดขด ปองกนการเกดนว

ชวยรกษาอาการหนอง ทออกจากปสสาวะ รกษาหนองใน บ ารงมาม รกษาโรคมามโต ชวยแกอาการน าดทมมากเกนไปในรางกาย แกอาการปวดขอรมาตอยด รกษาโรครมาตอยดได ใชเปนยาหามเลอด รกษาแผลสด ท าใหแผลหายเรวขน แกฟกช า ใบบวบกชวยรกษาอาการแมลงสตวกดตอย ชวยรกษาโรคผวหนง เชน รกษาโรคเรอน

รกษาโรคสะเกดเงน รกษาหด รกษาหด เปนตน ชวยระงบการเจรญเตบโตของเชอแบคทเรย ชวยลดอาการอกเสบของแผลได

ใบบวบกใชเปนยาถอนพษ ชวยรกษาแผลน ารอนลวก ลดอาการปวดแสบปวดรอนจากแผลไฟไหม และยงชวยปองกนการเกดแผลซ า

ใบบวบกชวยบ ารงหนงศรษะและเสนผม ท าใหเสนผมดกด า รกษาอาการผมรวง ใบบวบก เปนสวนผสมของเครองส าอาง ชวยบ ารงผว และปองกนเชอแบคทเรยทผว

น าสารสกดเปนสบใบบวบก ชวยรกษาสว ท าใหผวขาว ใบหนาเตงตง

ขอควรระวงในการใชบวบก ใบบวบก ไมเหมาะส าหรบคนทม ภาวะตวเยน จะท าใหรางกายเยนขนและทองอด การกนบวบกมากเกนไป ไมด เนองจากใบบวบกเปนยาเยน หากมปรมาณมากเกนไปจะ

ท าให รางกายเสยสมดลถากน ใบสด ปรมาณครงละ 10 ถง 20 ใบตอสปดาห ถอวาอยในปรมาณทเหมาะสม แตไมควรกนทกวนอาจเปนพษตอรางกายได

ไมควรน าใบบกบกมาตากแหง เพราะจะเสยคณคาทางตวยา ใบบวบกจะน ามาสกดใหอยในรปแบบน ามนหอมระเหย

43

ถงเชา ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ถงเชา ทเรยกวาหญาหนอน เพราะสมนไพรชนดนประกอบไปดวย 2 สวน ฤดหนาวเปนหนอน ฤดรอนเปนหญา คอ สวนทเปนตวหนอน ตวหนอนของผเสอ หนอนชนดนในฤดหนาวจะฝงตวจ าศลอยใตดนภเขาหมะ เมอน าแขงเรมละลาย สปอรเหดจะพดไปกบน าแขงทละลาย แลวไปตกทพนดน จากนนนตวหนอนเหลานกจะกนสปอร และเมอฤดรอนสปอรกเรมเจรญเตบโตเปนเสนใยโดยอาศยการดดสารอาหารและแรธาตจากตวหนอนนน เสนใยงอกออกจากหองของตวหนอน และงอกออกจากปากของมน เหดเหลานตองการแสงอาทตยมนจงงอกขนสพนดน รปลกษณะภายนอกคลายไมกระบอก สวนตวหนอนเองกจะคอยๆ ตายไป อยในลกษณะของหนอนตามซาก ฉะนน “ถงเชา” ทใชท าเปนยากคอ ตวหนอนและเหดทแหงแลวนนเอง โดยถงเชาทมคณภาพด ตวหนอนตองมสเหลองสดใส และมความยาว ขนาดใหญสมบรณ ดานหนาตดมสขาวแกมเหลอง และสวนทเปนรา มสน าตาลเขม สรรพคณของถงเชา

ถงเชามสรรพคณ ชวยบ ารงรางกาย เพมภมตานทานโรค แกอาการออนเพลย ชวยตานสารอนมลอสระ ชวยชะลอความแก ชวยระงบประสาท ชวยเพมความจ า ปองกนโรคความจ าเสอม ชวยลดการตายของเซลลสมอง ชวยบ ารงหลอดเลอด ชวยบ ารงปอด ชวยบรรเทาการเจบหนาอก ชวยแกอาการไอเรอรง รกษาถงลมโปงพอง รกษาโรคหลอดลมอกเสบ รกษาโรคหอบหด รกษาวณโรค ชวยละลายเสมหะ ชวยลดความดนโลหต ชวยลดระดบน าตาลในเลอด ชวยรกษาเบาหวาน ชวยกระตนระบบไหลเวยนของเลอด ชวยขยายหลอดเลอด เพมระดบออกซเจนในเลอด ชวยบ ารงตบ บ ารงไต ชวยลดการอกเสบ ชวยหามเลอด ชวยเสรมสมรรถภาพทางเพศ ชวยใหอสจแขงแรง

44

ขอควรระวงในการบรโภคถงเชา ควรระวงการใชในผปวยทไดรบยาลดน าตาลในเลอด ควรระวงการใชในผปวยทไดรบยาปองกนการเกาะกลมของเกลดเลอด ควรระวงการใชในผปวยทไดรบยากดภมคมกน (immunosuppressive) ไมแนะน าใหใชในหญงมครรภ หญงระยะใหนมบตร และในเดก เพราะยงมขอมลมา

เพยงพอ

กระดงงา ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนกระดงงา เปน ไมยนตน ทมความสงประมาณ 15 เมตร ลกษณะของตนเปนพม สามารถออกดอกไดตลอดทงป ลกษณะใบเปนใบเดยว เรยงสลบ ใบเปนรปร เปลอกตนกระดงงา จะเกลยงมสเทา ดอกของกระดงงาออกเปนชอ เปนกระจก ออกตามซอกใบ สเหลอง มกลนหอม ผลของกระดงงา ออกเปนกลม ดอกมกลนหอม กระดงงา สามารถขยายพนธไดโดยการเพาะเมลด และสามารถตอนกงไดแบบไมยนตนทวไป สรรพคณของกระดงงา

ส าหรบ กระดงงา นนสามารถใชไดทกสวนโดยเฉพาะดอกของกระดงงาสามารถน ามาสกดท าน ามนหอมระเหย ได รายละเอยดการใชประโยชนตนกระดงงาม ดงน

ดอกกระดงงา สามารถน ามาใชเปน ยาบ ารงธาต เปนยาชก าลง ยาบ ารงเลอด ยาบ ารงหวใจ แกไขจากอาการเลอดเปนพษ แกการเวยนหว แกจกเสยดแนนหนาอก

น ามนหอมระเหยทสกดจากดอกกระดงงา สามารถน ามาบ ารงประสาท แกอาการซมเศรา ลดความดนเลอด แกหอบหด ชวยขบลม ชวยขบปสสาวะ

เปนยาฆาเชอโรค เปลอกและตนกระดงงา สามารถน ามาใชแกทองเสย ชวยขบปสสาวะ

45

โดไมรลม ลกษณะทางพฤกษศาสตร

โดไมรลม เปน พชลมลก คลายหญา ล าตน สงประมาณ 30 เซนตเมตร ล าตนสน ลกษณะกลม อยระดบผวดน ขยายพนธดวยวธการใชเมลดชอบดนทราย สามารถพบไดตาม ปาโปรง ปาเตงรง ปาดบ และ ปาสนเขา ในประเทศเขตรอน ใบของโดไมรลม เปนใบเดยว ขนบนเหงา ใบขนเปนกระจก เหมอนดอกกหลาบ ใบ เปนรปหอกหวกลบ ใบกวาง ขอบใบหยก เนอใบหนาและสาก ผวของใบมขนเลกๆ ทองใบจะมขนมากกวาหลงใบ และไมมกานใบ ดอกโดไมรลมออกดอกเปนชอออกมาจากล าตน ดอกเปนรปหลอดสมวง หลอดกลบดอกยาว ไมมขน ปลายแหลม ฐานเปนตงแหลม แตละชอยอยจะอยรวมกนเปนชอกระจกกลมทปลายกานดอก ผลของโดไมรลม ผลจะเปนผลแหง และไมแตก ซงลกษณะของผล จะเลก เรยว เปนรปกรวย ผลมขน

สรรพคณของโดไมรลม

วานโดไมรลม สามารถใชประโยชน ทาง การรกษาโรค ไดทกสวน ทงตน ใบ และ ราก ซงรายละเอยด ประโยชนทางยาของวานโดไมรลม มดงน

รากของโดไมรลม ใช เปนยาบ ารงรางกาย ชวยบ ารงหวใจ ชวยแกอาการรอนใน ชวยขบเหงอ ใชรกษามาลาเรย ชวยลดไข เปนยาแกไอ แกไขหวด แกอาเจยน เปนยาแกวณโรค ชวยรกษาโรคหลอดลมอกเสบ ชวยแกอาการตาแดง ชวยรกษาแผลในชองปาก แกปวดฟน รกษาแผลในกระเพาะอาหาร ชวยขบพยาธ ชวยขบระดขาวของสตร เปนยาบบมดลก ใชตมอาบหลงคลอดของสตร ชวยแกนว ชวยขบปสสาวะ ชวยบ ารงก าหนด ใชเพมสมรรถภาพทางเพศ ชวยขบของเสย ชวยแกอาการอกเสบ ชวยรกษาฝ ชวยแกพษจากแมลงสตวกดตอย ชวยเพมเมดเลอดแดง

ใบของโดไมรลม ใช เปนยาบ ารงรางกาย ชวยบ ารงหวใจ บ ารงเลอด ชวยเจรญอาหาร ชวยแกอาการออนเพลย ชวยขบเหงอ ใชรกษาโรคมาลาเรย ใชลดไข เปนยา แกไอ ใชรกษาวณโรค ชวยรกษาโรคหลอดลมอกเสบ รกษาตาแดง ชวยรกษาแผลในชองปาก บรรเทาอาการเจบหนาอก แกอาการทองเสย รกษาแผลในกระเพาะ

46

อาหาร ชวยขบพยาธ ชวยแกนว ชวยขบปสสาวะ ชวยบ ารงก าหนด เพมสมรรถภาพ ทางเพศ ชวยขบของเสย ชวยแกพษจากแมลงสตวกดตอย ชวยรกษาโรคผวหนง ชวยรกษาบาดแผล ชวยคลายเสน แกอาการปวดเมอย

ล าตนของโดไมรลม ใช เปนยาบ ารงรางกาย ชวยบ ารงหวใจ บ ารงเลอด ชวยเจรญอาหาร ชวยแกกษย ชวยขบเหงอ ใชรกษาไขมาลาเรย ลดไข เปนยาแกไอ แกวณโรค ชวยรกษาโรคหลอดลมอกเสบ แกตาแดง ชวยรกษาอาการตอมทอนซลอกเสบ ชวยรกษาแผลในชองปาก ชวยหามเลอดก าเดา บรรเทาอาการเจบหนาอก แกอาการทองเสย รกษาแผลในกระเพาะอาหาร ชวยขบพยาธ ชวยแกนว ชวยขบปสสาวะ ชวยบ ารงก าหนด บ ารงสมรรถภาพทางเพศ ชวยขบของเสย ชวยรกษาฝ ชวยแกพษจากแมลงสตวกดตอย

เกกฮวย ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนเกกฮวยทวไป คอ ล าตนตรง เปนพมเลก ล าตนคอนขางออน ดอกมขนาดประมาณ 4.5 เซนตเมตร เลกกวาพนธแรก สวนกลบดอกมมากกวาท 6-7 ชน มจ านวนกลบดอกประมาณ 120 กลบ สวนสดอกมสขาวอมสเนอ ดอกเมอน ามาตมจะใหกลนหอมกวาดอกใหญ แตอาจมรสขมปนเลกนอย

สรรพคณของเกกฮวย

สามารถชวยดบกระหาย ชวยขบสารพษออกจากรางกาย ชวยขบเหงอ ชวยดดซบสาร กอมะเรงและจลนทรย ชวยขยายหลอดเลอดแดง ชวยปองกนโรคหวใจ ชวยปองกนการโรคความดนโลหตสง ชวยปองกนการเกดโรคเสนเลอดตบ ชวยบ ารงเลอด ชวยบ ารงสายตา ชวยแกอาการปวดศรษะ ชวยลดไข ชวยแกไอ ชวยระบายและยอยอาหาร ชวยขบลม บ ารงปอด บ ารงตบ บ ารงไต ใชรกษาฝเปนหนอง ชวยรกษาผมรวง

47

ชะมวง ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนชะมวง เปนพชทองถน เปนไมยนตน ขนาดเลกถงปานกลาง ลกษณะของตนชะมวง จะเปนทรงพมคลายกรวยคว า ความสงของตนชะมวงประมาณ 10 เมตร ล าตนของชะมวงจะเกลยง แตกกงกานใบตอนบนของล าตน เปลอกของชะมวงจะเปนสด าออกน าตาล มลกษณะขรขระ เปนสะเกด แตเปลอกดานในจะมสขมพออกแดง มน ายางออกบรเวณเปลอก ใบของชะมวง เปนใบเลยงเดยว รปร ใบมขนาดกวางประมาณ 2.5 เซนตเมตร และยาวประมาณ 8 เซนตเมตร ใบออนของชะมวงจะม สเขยวออน สวนใบแกจะมสเขยวเขม ดอกของชะมวง จะออกดอกตามซอกใบและกง ดอกจะมขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 2 เซนตเมตร ผลของชะมวง จะเปนทรงกลม ผวเรยบและมน ผลออนจะมสเขยวและผลสกจะมสเหลอง ผลสกจะมรสเปรยว สามารถทานได ขยายพนธของชะมวงสามารถท าไดโดยการ เพาะจากเมลด หรอ ตอนกง ตนชะมวงนสามารถเจรญเตบโตไดด ในปาดบชน และพบไดมากในภาคใต ภาคตะวนออก และภาคอสาน สรรพคณของชะมวง

ส าหรบสรรพคณของชะมวง เราสามารถน าชะมวงมาใชประโยชนไดทกสวน ไมวาจะเปน ราก ใบ และผล รายละเอยดม ดงน

ผลออนของชะมวง สามารถน ามาใช เปนยาแกไข ชวยฟอกโลหต เปนยาระบาย ผลแกของชะมวง สามารถน ามาใช ชวยรกษาธาตพการ แกอาการกระหายน า แกอาการ

ไอ ชวยแกเสมหะ รากของชะมวง สามารถน ามาใช ชวยถอนพษไข เปนยาแกไข แกอาการรอนใน

ชวยแกเสมหะ ชวยแกบด ดอกของชะมวงสามารถน ามาใช ชวยรกษาธาตพการ ชวยแกเสมหะ เปนยาระบาย

ชวยในการยอยอาหาร ชวยแกดพการ ใบของชะมวง สามารถน ามาใช ชวยรกษาธาตพการ เปนยาแกไข ชวยฟอกโลหต

48

แกอาการกระหายน า แกอาการไอ ชวยแกเสมหะ เปนยาระบาย เปนยาขบเลอดเสย ชวยขบโลหตระดของสตร ชวยปองกนมะเรง

เนอไมของชะมวง สามารถน ามาใช ยาระบาย แกอาการเหนบชา

ตนปอผหรอผกกระเดยง ลกษณะทางพฤกษศาสตร ตนปอผ ทอดเลอยไปตามพนดน แตกแขนงมาก ชยอดตงขน สงไดประมาณ 10-100 เซนตเมตร ล าตนมลกษณะกลมและแขง มรากออกตามขอ ล าตนเรยบหรอมขนนม ขยายพนธโดยใชเมลด มเขตการกระจายพนธในอนเดยถงเอเชยตะวนออกเฉยงใต และในเขตรอนของทวปออสเตรเลย ชอบขนบรเวณทชนแฉะ บนดนชนและมน าขง ตามนาขาว หนองน า รมหนองน า หรอขนแผคลมผวน า สามารถพบไดตงแตระดบน าทะเลไปจนถงทความสงประมาณ 1,000 เมตร ใบปอผ ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบเวยน ลกษณะของใบเปนรปใบหอกถงรปร ปลายใบแหลม โคนใบแหลม สวนขอบใบเรยบ ใบมขนาดกวางประมาณ 1-2.5 เซนตเมตร และยาวประมาณ 1.5-5 เซนตเมตร ไมมหใบ ดอกปอผ ออกดอกเปนชอแบบชอกระจะแยกแขนงหรอออกเปนดอกเดยวตามซอกใบและทปลายยอด ชอดอกยาวไดถง 5 เซนตเมตร มดอกยอยสมบรณเพศจ านวนมาก ดอกยอยนนมขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 1-1.5 เซนตเมตร กานดอกยอยยาวประมาณ 1-3 มลลเมตร กลบเลยงดอกเปน สเขยว ลกษณะเปนรปหอก มขนนม วงกลบเลยงเชอมตดกน ปลายแยกออกเปน 5 แฉก ปลายกลบแหลมดานนอกมขนขนปกคลม ขนาดประมาณ 4.5-8 มลลเมตร เรยงสลบกบกลบดอก สวนกลบดอกนนมลกษณะเปนรปไข ม 5 กลบ กลบดอกเปนสน าเงนอมมวงหรอสมวงอมเขยว กลางดอกเปนสขาว ขนาดประมาณ 3-5 มลลเมตร ดอกมเกสรเพศผ 5 อน เรยงสลบกบกลบดอก กานชเกสรเพศเมย ม 2 อน อบเรณเปนสแดงเขม ออกดอกในชวงประมาณเดอนธนวาคมถงเดอนกมภาพนธ ผลปอผ ผลเปนผลแหงและแตกได ลกษณะของผลเปนรปทรงร มขนาดกวางประมาณ 2.5 มลลเมตร และยาวประมาณ 5 มลลเมตร หอดวยกลบรองดอก มกลบเลยงตดคงทน ภายในมเมลดสด าจ านวนมาก ลกษณะของเมลดเปนรปไขแกมขอบขนาน มขนาดประมาณ 0.3-0.4 มลลเมตร จะตดผลในชวงประมาณเดอนมกราคมถงเดอนเมษายน

49

สรรพคณของปอผหรอผกกระเดยง ส าหรบ ปอผ นนสามารถน า ตน และใบ มาใชประโยชนได ดงน

ทงตนปอผ มาตม สามารถรกษาโรคตาฟางได เปนยาบ าร งหวใจ บ าร งตบ รกษาโรคมาลาเรย และแกเบาหวาน

ใบของตนปอผ สามารถน ามาใช รกษาล าไสผดปกต และใชเปนยาสมานแผล เปนยาฆาเชอ

ขอควรระวงในการบรโภคปอผ ในสตรหลงคลอดไมควรรบประทานเปนผกสด เนองจากจะท าใหน านมขม

ตาลง ลกษณะทางพฤกษศาสตร ต าลง เปนไมเลอย ล าตนจะเกาะตามหลก เชน แนวรวบาน ตนไม เถาของต าลงจะมสเขยว ใบของต าลงเปนใบเดยว สลบกนไปมาตามเถา โคนของใบมลกษณะคลายรปหวใจ ดอกของต าลง จะมลกษณะเปนดอกเดยว ออกทซอกใบ มสขาว ผลของต าลง เหมอนแตงกวาแตมขนาดเลกกวา ผลสเขยว มลายสขาว พอสกจะกลายเปนสแดง ตนต าลง เปนไมเถาเลอยขนตามหลกเสา ตามรวบานหรอพนตนไมอน อายยนยาวหลายป มมอเกาะยดออกตรงขามใบ ล าตนเลกยาว เมออายมากล าตนหรอเถาจะใหญและแขงแรงมากขน ใบต าลง เปนใบเดยว สเขยว รปสามเหลยม กวาง 5 ซม. ยาว 6-7 ซม. สลบขางกน ต าลงตวผใบหยกเวาลก 3-5 หยก ตางจากใบของตนต าลงตวเมยทเปนรปสามเหลยม อยแยกตนออกจากกน ดอกต าลง สขาวปลายกลบ 5 แฉก ขางในมเกสรสเหลองออน มองคลายรประฆง ผลต าลง เปนรปไขคลายผลแตงกวาแตเลกกวามาก กวาง 1 -2 ซม. ยาว 3-4 ซม. เมอออนจะมสเขยวมลายขาว ผลสกเตมทสแดงสด ภายในมเมลดมากมาย สวนต าลงตวผมแตดอกแตไมมผล

50

สรรพคณของตาลง เราสามารถน าต าลงมาใชไดทกสวน ไมวาจะเปน ใบ ดอก เมลด ราก เถา รายละเอยด การใชประโยชนของต าลงมดงน

ใบของตาลง เปนยาลดวามรอนในรางกาย น ามาบดเปนยาพอกผวหนง แกผนคนจากหมามย ตนต าแย แกปวดแสบปวดรอน แกแมลงสตวกดตอย รกษาผนคนทเกดจาก หมามย ต าแย น ามารบประทาน แกทองอด แกทองเฟอ แกจกเฉยด

ดอกของตาลง น ามาใชรกษาอาการคนผวหนง เมลดของตาลง น ามาผสมกบน ามนมะพราว ใชทาแกหด รากของตาลง น ามาใช ลดไข แกอาเจยน ลดความอวน แกฝ แกปวดบวม

แกพษรอนใน แกพษแมลงปองหรอตะขาบขอย เถาของตาลง น ามาชงกบน าดมแกอาการวงเวยนศรษะ น ามาบดใชพอกผวหนงแกโรค

ผวหนง เถาของต าลงมสรรพคณ ลดระดบน าตาลในเลอด น าต าลงทงตน มาใชทง ราก ใบและเถา นยมน ามาเปนยารกษาแกโรคผวหนง ลดระดบน าตาล ในเลอด แกหลอดลมอกเสบ ก าจดกลนตว คาแนะนาสาหรบการบรโภคตาลง ต าลงมฤทธเปนยาเยน เมอทาน าต าลงทผวหนงแลวไมรสกเยนแปลวาไมถกโรค ใหหยดใชทนท การทาน าต าลงไมควรถแรงจนเกนไปในบรเวณทเปนผวบอบบาง เพราะจะท าใหเกดอาการอกเสบเพมมากขน

ตนอญชน ลกษณะทางพฤกษศาสตร อญชน เปน ไมเลอย สามารถปลกตามรวบาน หรอปลกเปนซม สวยงาม ล าตนของ อญชน จะมขนนม สวนใบของอญชนจะเปนชอ ลกษณะใบจะเปนรปไข อญชนทพบมอย 2 ชนด คอ ชนดอญชนดอกขาวกบอญชนดอกน าเงน และชนดพนธทางอญชนชนดนจะมสมวง ซงเกดจากการ

51

ผสมระหวางสขาวกบสน าเงน ใบอญชน ใบประกอบแบบขนนก เรยงตรงขามยาว 6-12 เซนตเมตร มใบยอยรปไข 5-7ใบ กวาง 2-3 เซนตเมตร ยาว 3-5 เซนตเมตร ปลายใบแหลม โคนใบมน ผวใบดานลางมขนหนาปกคลม ดอกอญชน ดอกสขาว ฟา และมวง ดอกออกเดยว ๆ รปทรงคลายฝาหอยเชลลออกเปนคตามซอกใบ กลบดอก 5 กลบ ดอกบานเตมทยาว 2.5-3.5 เซนตเมตรกลบคลมรปกลม ปลายเวาเปนแอง ตรงกลางมสเหลอง มทงดอกซอนและดอกลา ดอกชนเดยวกลบขนนอกมขนาดใหญกลางกลบสเหลอง สวนกลบชนในขนาดเลก แตดอกซอนกลบดอกมขนาดเทากน ซอนเวยนเปนเกลยว ออกดอกเกอบตลอดป ผลอญชน ผลแหงแตก เปนฝกแบน กวาง 1-1.5 เซนตเมตร ยาว 5-8 เซนตเมตร เมลดรปไต สด า ม 5-10 เมลด สรรพคณของอญชน อญชนสามารถน ามาท าเครองส าอางและน ามาท าเปนยา นยมน าดอก เมลด และรากมาใชประโยชน

ดอกอญชน นยมน ามาท าแชมพสระผม ดอกอญชนจะชวยให ผมดกด า ผมนมสวย ดอกอญชนน ามาคนใหสมวง ในการท าสผสมอาหาร นยมน ามาผสมขนมไทย เชน ขนมชอมวง ขนมเรไร ขนมขหน ขนมน าดอกไม น ามาท าน าอญชน

เมลดของอญชน มสรรพคณเปนยาระบาย แกอาการคลนไส อาเจยน รากของอญชน มรสขม น ามาใชเปนยาขบปสสาวะ และท ายาระบาย

แกอาการปวดฟน ชวยเพมประสทธภาพในการมองเหนใหดยงขน ใบของอญชน ชวยขบปสสาวะ ชวยบ ารงสายตาและอาการตาแฉะได

ขอควรระวงในการบรโภคอญชน ดอกอญชน หากบรโภคมากเกน จะท าใหไตท างานหนกขน เนองจากไตตองท าการขบสารสของอญชนออก และผปวยทมภาวะโลหตจาง ไมควรจะรบประทานอญชน เพราะดอกอญชนมฤทธละลายลมเลอด จะเปนอนตรายตอผปวยโลหตจาง และไมควรดมน าสมนไพรอญชนในขณะอณหภมรอนจด เพราะอาจจะท าใหเยอบผวหลอดอาหารเสยสภาพภมคมกนได ท าใหดดซบสารกอมะเรงได

52

ชะพล ลกษณะทางพฤกษศาสตร เปนพชลมลกมขนาดเลก เปนเถาเลอยรวมกน ใบชะพลมสเขยวสดเปนมน ปลายใบชะพลแหลม คลายรปหวใจ มกลนฉน รสเผดเลกนอย ดอกชะพลมสขาว ขนาดเลก ออกเปนชอรปทรงกระบอกยาว สรรพคณของชะพล เราพบวาชะพลสามารถน ามาใชประโยชน ทกสวน รายละเอยด ดงน

ดอกของชะพล น ามาอบแหง ชวยขบลมในล าไส รากของชะพล ชวยขบเสมหะ ขบลมในล าไส ล าตนของชะพล สามารถใชขบเสมหะได ใบชะพล จะมรสเผดรอน น ามารบประทาน ท า ให เจรญอาหาร ขบ เสมหะ

ลดน าตาลในเลอด ใชรกษาโรคเบาหวาน มสารตานอนมลอสระ ใชปองกนโรคมะเรง แกขดเบา บ ารงธาต บ ารงเลอด ลดความดนโลหต บ ารงกระดก บ ารงสายตา ชวยแกทองอด

53

กระเจยบ ลกษณะทางพฤกษศาสตร ตนกระเจยบ เปนพรรณไมพม ขนาดเลก อายของกระเจยบ 1 ป ลกษณะของตนกระเจยบ มดงน

ล าตนของกระเจยบสงประมาณ 2 เมตร กงกานของกระเจยบจะมสสมวงอมแดง ใบของกระเจยบ ขอบใบจะเวาลก หยก เปนรปวงร แหลม ดอกของกระเจยบ เปนสสชมพ กานดอกจะสน กลบรองดอกจะมลกษณะแหลม

มสแดงเขม เมลดของกระเจยบ เปนสน าตาล

สรรพคณของกระเจยบ

ส าหรบการน าเอากระเจยบมาใชประโยชนทางสมนไพร สามารถน ามาใช ยอด ใบ เมลด ดอก โดยรายละเอยดดงน

ยอดและใบของกระเจยบ สามารถใช ชวยยอยอาหาร ละลายเสมหะ ขบปสสาวะ หลอลนล าไส เปนยาบ ารงธาตและเปนยาระบาย น ามาต าพอกฝ ลางแผล

เมลดของกระเจยบ สามารถชวยลดไขมนในเลอด บ ารงเลอด บ ารงธาต ขบน าด ขบปสสาวะ แกปสสาวะขด เปนยาระบายออนๆ เมลดของกระเจยบสามารถ น ามาบดเปนผงผสมน ากนได

ดอกกระเจยบ น ามาตมชงน าดม ชวยใหสดชน ขบปสสาวะ ขบน าด ลดไข แกไอ แกนว แกกระหายน า

ขอควรระวงในการบรโภคกระเจยบแดง ส าหรบคนทมอาการทองเสยอย ไมควรกนน ากระเจยบ เนองจากน ากระเจยบม

สรรพคณเปนยาระบาย

54

น ากระเจยบ มสรรพคณชวยขบปสสาวะ ไมควรดมน ากระเจยบเขมขนในปรมาณมากและตดตอกนนาน ๆ เนองจากอาจสงผลเสยตอสขภาพ

ตนถวเขยว ลกษณะทางพฤกษศาสตร ตนถวเขยวนน รากของถวเขยว เปนระบบรากแกว มรากแขนงมากมาย ถวเขยว จะเจรญเตบโตไดดในดนทมความชน รากของถวเขยว เปนแหลงสะสมไนโตรเจนทดส าหรบสารอาหารในดน ล าตนของถวเขยว มลกษณะล าตนตงตรง แตกกงกาน เปนทรงพม ความสงประมาณไมเกน 150 เซนตเมตร ล าตนมขนออน ใบของตนถวเขยว เปนใบเดยวแตในกานหนงกานจะมใบเดยว สามใบ ดอกของตนถวเขยว จะขนบรเวณมมใบ ปลายยอด และกงกาน ลกษณะดอกเปนชอ ความยาวประมาณ 2 ถง 13 เซนตเมตร ดอกของถวเขยว มหลายส อาท เชน สเหลอง สขาว และสมวง เปนตน ฝกและเมลดของตนถวเขยว ฝกจะยาวกลม งอเลกนอย ผวเรยบ มเมลดถวเขยวอยดานใน เมอฝกแกเตมท กสามารถเกบเกยวเอาเมลดถวเขยวมาใชงานได สรรพคณของถวเขยว ในการใช ประโยชนจากถวเขยว นนนยมใชประโยชนจากเมลดถวเขยว โดยเฉพาะการกนทงแบบสดและแบบตม หรอ กนตนออน ทเรารจกกนใน ถวงอก รายละเอยดของสรรพคณของถวเขยว ชวยเสรมสรางกลามเนอใหแขงแรง ปองกนมะเรง ชวยบ ารงรางกาย ชวยบ ารงก าลง รกษาไขหวด ชวยลดความดนโลหต ชวยท าใหเจรญอาหาร ชวยลดระดบไขมน ชวยคอเลสเตอรอล ชวยควบคมระดบไขมนในเลอด ชวยควบคมน าหนก ลดความเสยงของการเกดโรคหวใจ ชวยสรางเมดเลอดแดง ชวยลดระดบน าตาลในเลอด รกษาโรคเบาหวานได บ ารงกระดก ปองกนโรคกระดกพรน ชวยขบรอน แกอาการรอนใน รกษาโรคเลอดออกตามไรฟนชวยถอนพษ ชวยกระตนประสาท ท าใหชวยสมองท างานไดฉบไว ชวยบ ารงเซลลประสาทและสมอง ชวยบ ารงสายตา ชวยแกอาการตาพรา รกษาตาอกเสบ ชวยรกษาคางทม ชวยแกอาการอาเจยน ชวยขบของเหลวในรางกาย ชวยในการ

55

ขบถาย เปนยาขบปสสาวะ ชวยแกล าไสอกเสบ ชวยบ ารงตบ ชวยแกอาการไตอกเสบ ชวยแกผดผนคน ชวยลดบวม ชวยรกษาโรคขอตาง ๆ ชวยรกษาฝ ขอควรระวงในการบรโภคถวเขยว

ถวเขยว มฤทธท าใหทองอด ผทมอาการทองอดอยแลวควรหลกเลยงการกนถวเขยว เพราะจะท าใหทองอดมากขน ถวเขยว จะท าใหระบบการยอยอาหารท างานหนกขน ส าหรบผทระบบกระเพราะ

อาหารออนแอ ในชวยเวลานนๆ ควรหลกเลยงการกนถวเขยว ถวเขยว เปนคารโบไฮเดรต ซงจะถกเปลยนเปนไขมนเมอรางกายมนษยรบประทานเขา

ไป การกนถวเขยวมากเกนไป อาจท าใหเกดไขมนสะสมมากเกนไปได ดงนน การกนถวเขยว ตองกนใหอยในปรมาณทพอดตอความตองการของรางกาย

ใน ถวเขยว มสารชนดหนง ชอ พวรน (Purine) มผลการสะสมกรดยรกในรางกาย ท า ให เกด เกาท ได ผ ท เปน เก าทอย แลว ควรหลกเล ยง หรอควบคมปรมาณ การกนถวเขยว

มะนาว ลกษณะทางพฤกษศาสตร ผลมะนาวโดยทวไปมขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 4 – 4.5 เซนตเมตร ตนมะนาวเปนไมพมเตย สงเตมทราว 5 เมตร กานมหนามเลกนอย มกมใบดก ใบยาวเรยวเลกนอย คลายใบสม สวนดอกสขาวอมเหลอง ปกตจะมดอกผลตลอดทงป แตในชวงหนาแลง จะออกผลนอย และมน านอย ภาษาองกฤษ เรยก Lime มะนาวมชอวทยาศาสตร วา Citrus aurantiifolia (Christm) ชออนๆของมะนาว เชน สมมะนาว โกรยชะมา ปะนอเกล มะนอเกละ มะเนาดเล ปะโหนงกลยาน ลมานปห หมากฟา เปนตน มะนาวทนยมปลกในเมองไทย ม 4 พนธ ประกอบดวย มะนาวไข มะนาวแปน มะนาวแปนร าไพ และมะนาวหนง มะนาวถอเปนผลไม ทมกรดอนทรยหลายชนด ประกอบดวยกรดซ

56

ตรก กรดมาลค และไวตามนซ นอกจากนแลว น ามนหอมระเหยทสกดไดจากผวมะนาว มวตามนเอ วตามนซ แคลเซยมและฟอสฟอรสอกดวย สรรพคณของมะนาว

สรรพคณของมะนาว ประกอบดวย เราไดรวบรวมประโยชนทางสมนไพรของมะนาว ดงน ชวยบรรเทาอาการปวดศรษะ ชวยแกอาเจยน ชวยรกษาสมดลโรคความดนโลหต ชวยในการเจรญอาหาร แกโรคตาแดง แกไข บ ารงเลอด รกษาโรคเลอดออกตามไรฟนได ชวยขบเสมหะ ชวยแกไอ ชวยบรรเทาอาการเสยบแหบแหง บ ารงเหงอก ชวยรกษาทองอด ทองเฟอ แกอาการทองรวง ชวยการขบพยาธไส เดอน เปนยาระบายออนๆ ชวยรกษาโรคกระเพาะ แกอาการบด ชวยขบปสสาวะ รกษาโรคนว ชวยบ ารงโลหต รกษาโรคผวหนง ใชรกษาแผลไฟไหม น ารอนลวก

กลวยนาวา ลกษณะทางพฤกษศาสตร

กลวยน าวา เปนไมลมลก จะมล าตนขนาดใหญ ความสงประมาณ 3-4 เมตร ใบใหญเปนแผนยาวมสเขยว เสนของใบจะขนานกน แกนใบจะเหนชดเจน ดอกกลวยน าวา มลกษณะหอยยอยลงมายาวประมาณ 60 เซนตเมตร เรยกวา หวปล ผลกลวย เปนหว เครอหนงจะมประมาณ 7-8 หว เมอออกผลใหมจะมสเขยว และเมอสกจะเปนสเหลอง กลวยหนงตนจะใหผลครงเดยวจากนนจะตาย การขยายพนธของกลวยใชการแยกหนอ สรรพคณของกลวยนาวา กลวยน าวาเมอเทยบกบกลวยหอมและกลวยไข กลวยน าวาจะใหพลงงานมากทสด กลวยน าวาหามและสกมธาตเหลกในปรมาณสง ชวยสรางเมดเลอดแดง ปองกนโรคโลหตจาง มแคลเซยม ฟอสฟอรส และวตามนซชวยบ ารงกระดก ฟน และเหงอกใหแขงแรง ชวยใหผ วพรรณด มเบตาแคโรทน ไนอาซนและใยอาหาร ชวยใหระบบขบถายคลองขน กนกลวยน าวาสก จะชวยระบายทองและสามารถรกษาโรคเลอดออกตามไรฟนในเดกเลกได ชวยลดอาการเจบคอ เจบหนาอกทม

57

อาการไอแหงรวมดวย โดยกนวนละ 4-6 ลก แบงกนกครง กได กนกลวยกอนแปรงฟนทกวนจะท าใหไมมกลนปาก และผวพรรณด เหนผลไดใน 1 สปดาห กลวยน าวาดบและหามมสารแทนนน เพคตนมฤทธฝาดสมาน รกษา อาการทองเสยทไมรนแรงได โดยกนครงละครงผล หรอ 1 ผล อาการทองเสยจะทเลาลง นอกจากนจากการศกษาวจยยงพบวา มผลในการรกษาโรคกระเพาะไดอกดวย การน ากลวยน าวามาใชประโยชนทางสมนไพร สามารถน า ผล หวปล และหยวกกลวย มาใชได ดงน

ผลดบของกลวยน าวา น ามารบประทาน แกทองเสย ผลสกของกลวยน าวา น ามารบประทาน เปนยาระบาย ยางของกลวยน าวา สามารถท ามาทาแผล ใชเปนยาสมานแผลหามเลอดไดด หวปล น ามารบประทาน ใชรกษาโรคเกยวกบล าไส แกโรคโลหตจาง ลดน าตาลในเสน

เลอด รกษาเบาหวานได

ขง ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ขง เปน พชลมลก มเหงาลกษณะคลายมอ เปลอกเหงาจะมสเหลองออน ขงเปนพชชนดเดยวกนกบ ขา ขมน ซงขงมรสเผดและกลนหอม แตผลยงแกจะมรสเผดรอนมากขน ล าตนเปนกอมความสงประมาณ 100 เซนตเมตร ใบของขง เปนกาบหมซอนกนเปนใบเดยวออกสลบเรยงกนเปนสองแถว เหมอนใบไผ ปลายใบจะเรยวแหลม ดอกของขง จะมสขาว ดอกมลกษณะเปนทรงพมปลายดอกแหลม สรรพคณทางสมนไพรไทยของขง ขงนยมย าเหงามาใชประโยชน

ข ง ในต า ร าสม น ไพร ไทยบอกว าข ง ม ฤทธ อ น ช ว ยข บ เห ง อ ไ ล ค ว าม เย น และยงแกทองอด ทองเฟอ ชวยใหเจรญอาหาร แกนว บ ารงธาตไฟ ชวยยอยอาหาร ฆาพยาธ แกบด แกอาเจยน รกษาไขหวด ลดไข ขบลมในกระเพาะอาหาร

58

แกปวดประจ าเดอน รกษาแผล แกปวดฟน ลดไขมนในเสนเลอด บ ารงเลอด ลดกรดในกระเพาะอาหาร ปองกนฟนผ

นาขง มาใชประโยชนทางสมนไพร ท าอยางไร แกอาเจยน อาการเบออาหาร ชวยขบลมในกระเพาะ รกษาไขหวดได ชวยขบเหงอ ลดอาการไข ชวยบรรเทาการไอ

อาการเจบคอ ชวยรกษาอาการปวดประจ าเดอน แกอาการทองเสย ทองรวง ขงเผาใหสก และน ามาพอกแผล สามารถชวยบรรเทาอาการอกเสบได ขงแกบดละเอยด และน าไปควกบน าสารสม ควจนเกรยม น ามาพอกฟน แกปวดฟนได เหงาขง รสหวานเผดรอน ขบลม แกทองอด จกเสยด แนนเฟอ คลนไสอาเจยน แกหอบ

ขบเสมหะ แกบด และยงเปนสาระส าคญในน ามนหอมระเหย จะออกฤทธกระตนการบบตวของกระเพาะอาหารและล าไส ใชเหงาแกทบหรอบดเปนผง ชงน าดม แกอาการคลนไสอาเจยน แกจกเสยด แนนเฟอ เหงาสด ต าคนเอาน าผสมกบน ามะนาว เตมเกลอเลกนอย จบแกไอ ขบเสมหะ

ตนขง รสเผดรอน ขบลมใหผายเรอ แกจกเสยด แกทองรวง ใบขง รสเผดรอน บ ารงก าเดา แกฟกช า แกนว แกขดปสสาวะ แกโรคตา ฆาพยาธ ดอกขง รสเผดรอน แกโรคประสาทซงท าใหใจขนมว ชวยยอยอาหาร แกขดปสสาวะ รากขง รสหวานเผดรอนขม แกแนน เจรญอาหาร แกลม แกเสมหะ แกบด ผลขง รสหวานเผด บ ารงน านม แกไข แกคอแหง เจบคอ แกตาฟาง เปนยาอายวฒนะ แกนขง ฝนท ายาแกคน

ซอนกลน ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนซอนกลน เปน พชลมลก ล าตนเปนหว อย ใตดน ลกษณะของหวตนซอนกลน เหมอนหอมหวใหญ ใบของตนซอนกลน เปนในเลยงเดยว มสเขยว ขนาดเลก ลกษณะใบเรยวยาว จะโผลออกมาจากพนดน ขนาดของใบยาวประมาณ 30 ถง 45 เซนตเมตร ดอกของซอนกลน จะออกเปนกอยนออกมาตรงกลางล าตน ดอกเกาะตรงกานดอกเรยงกนเปนแนวสวยงาม มสขาว ขนาดดอก

59

ซอนกลนยาวประมาณ 2 เซนตเมตร ส าหรบชอดอกจะยาวประมาณ 60 ถง 65 เซนตเมตร ในแตละชอดอก จะมดอกซอนกลนประมาณ 30 ดอก ถง 90 ดอก ดอกซอนกลน จะมกลนหอมมาก โดยเฉพาะเวลากลางคน จะใหกลนทหอมมาก เวลาเกบดอกซอนกลนใหเกบเวลากลางคน

สรรพคณทางสมนไพรของตนซอนกลน

ซอนกลน จะนยมน ามาใชประโยชนในสวนของตนหรอเหงา และดอก มาใชประโยชน โดยม ต าราแพทยแผนไทย ไดกลาวถงสรรพคณของ เหงาและดอกของตนซอนกลนวาชวยลดการอกเสบ และ บรรเทาความผดปกตของกระดก ได ดอกซอนกลน มกลนหอม ชวยใหผอนคลายอารมณ และลดความตงเครยด ท าใหใจเยน ท าใหจตใจสงบ มสมาธ นอนหลบงาย กระตนก าหนด

มหาหงส ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนมหาหงส เปนพชลมลก เหงาอยใตดน อายยนยาวหลายป เหงาของมหาหงสมสนวล และมกลนเฉพาะตว ตนของมหาหงสจะสงประมาณ 1 เมตร จะมกาบใบซอนกน ใบมสเขยวลกษณะกลม ดอกจองมหาหงสมสขาวสวย เหมอนดอกลลล สามารถขยายพนธได โดยใชเหงา ผลของมหาหงสเปนรปทรงกลม สรรพคณของวานมหาหงส เราน าเหงาของมหาหงสมาใชประโยชน รายละเอยด ดงน

น า เหง าแห ง ของมหาหงส มาบด ผสมน า ผ ง ป น เป นย า ใช ย าบ า ร งก าล ง และเปนยาอายวฒนะ กนเปนยาแกกษย บ ารงไต

น าเหงามาตมดม เปนยาแกตอมทอนซลอกเสบได ชวยขบลม แกอาการทองอด ชวยกระตนน ายอย แกลมชก

น าเหงามาคนน า น ามารกษาแผลฟกช า และแผลบวม

60

กระเทยม ลกษณะทางพฤกษศาสตร

เปนพชลมลก ล าตนสง 2 ฟต หวกระเทยมมลกษณะกลมเสนผานศนยกลาง 2-3 เซนตเมตร ดานนอกเปนกลบเลกๆ จ านวน 10-15 กลบ สวนเนอของกระเทยมมสเหลองออน มกลนฉนจด สรรพคณของกระเทยม

สมนไพรกระเทยมนยมน ามาทาอาหาร กระเทยมมกลนฉน ใหความหอมในอาหาร และมรสหวานหากน ามาตม การบรโภคกระเทยมกเหมอนการกนยา เปนอาหารสมนไพร อาหารสขภาพ บ ารงรางกายมากมาย เราไดรวบรวม สรรพคณของกระเทยมมาใหเพอนๆไดเปนขอมล การนากระเทยมมาใชประโยชน

กระเทยมใชชวยบ ารงผวหนง ใหมสขภาพผวด

กระเทยมน ามาใช ชวยการเจรญอาหารใหอยากกนอาหารจะไดเจรญเตบโต ชวยเพมความแขงแรงของเนอเยอ บ ารงขอตอและกระดกในรางกาย

การบรโภคกระเทยมชวยปองกนโรคมะเรงได

กระเทยมกนด ชวยสรางภมคมกนรางกาย

สรรพคณบ ารงเลอด หากตองการลดไขมนในเสนเลอด และลดน าตาลในเสนเลอดควรกนกระเทยม ชวยปองกนผนงหลอดเลอดหนาและแขงตว ชวยในการละลายลมเลอด

มสารตอตานไมใหเมดเลอดแดงแตก

ชวยปรบสมดลในรางกาย คอ ประโยชนของกระเทยมอกขอหนง

กระเทยมชวย ชวยแกอาการวงเวยนศรษะ ปวดศรษะ

เพมสมรรถภาพทางเพศไดโดย กระเทยมจะชวยในเรองระบบสบพนธและระบบทางเดนปสสาวะเพราะกระเทยมมสารบางตวทควบคมฮอรโมนทงหญงและชายชวยท าใหมดลกบบตว เพมพละก าลงใหมเรยวแรง ชวยปองกนการเกดโรคไต

61

กระเทยมชวยรกษาความดนโลหตสง ลดความเสยงของโรคหวใจ

กระเทยม มประโยชนดานผมและหนงศรษะโดยชวยแกปญหาผมบาง ยาวชา มสเทา

กระเทยมบ ารงโลหต ชวยปองกนการเกดโรคโลหตจาง

ชวยในการขบพษ และสารพษอนตรายทปนเปอนในเมดเลอด

สรรพคณปองกน อาการไอ น ามกไหล ปองกนหวด โรคไขหวดและไขหวดใหญ กระเทยมชวยแกอาการหอบ หด ชวยรกษาโรคหลอดลม ชวยระงบกลนปากชวยในการขบเหงอ

กระเทยมชวย ขบเสมหะ ชวยควบคมโรคกระเพาะ ดวยสารทชวยยบยงไมใหน ายอยอาหารมายอยแผลในกระเพาะ มสรรพคณชวยในการขบลม ชวยรกษาอาการจกเสยดแนนทอง ทองอด ทองเฟอ ทองผก โรคบด

กระเทยม สรรพคณชวยในการขบปสสาวะ ชวยในการขบพยาธไดหลายชนด เชน พยาธแสมา พยาธเสนดาย พยาธเขมหมด พยาธไสเดอน เปนตน ชวยรกษาโรคตบออนอกเสบชนดรนแรงได

กระเทยมมสรรพคณในการฆาเชอรา แบคทเรย เชอราตามหนงศรษะและเลบ และการยบยงเชอ เชน เชอฝหนอง คออกเสบ เชอปอดบวม เชอวณโรค เปนตน

กระเทยมชวย บรรเทาอาการปวดขอและปวดเมอยตามรางกาย กระเทยมมกลนฉนจงสามารถชวยไลยงไดเปนอยางด

ขอควรคานงในการบรโภคกระเทยม

การบรโภคกระเทยม เนองจากกลนฉนของกระเทยมหากบรโภคมากเกนไปจะเสยรสชาตของอาหาร การใชกระเทยมในการบรโภคสดใหใสในปรมาณทเหมาะสม

สารอาหาร จ าพวกอาหารเสรมทเปนสารสกดมาจากกระเทยม จ าเปนตองศกษาอยางละเอยดถงปรมาณในการบรโภคทเหมาะสมตอรางกาย

62

บวหลวง ลกษณะทางพนธศาสตร

ตนบวหลวง เปนพชลมลก อายยน อยตามแหลงน า อยในพนท ทมน าขง เหงาของบวหลวงอยใตดน ลกษณะของเหงาจะเปนทอนยาว มปลอง สเหลองออน สามารถเจรญเตบโตไดดในดนเหนยวในระดบความลกของน าทประมาณ 50 เซนตเมตร การขยายพนธของบวหลวงใชการขยายพนธโดยใชเมลดและการแตกไหลบว ใบของบวหลวง ใบลกษณะใบเดยว กลมและมขนาดใหญ ขอบของใบเรยบ จะมกานใบจะตดอยตรงกลางของใบบว อยดานลาง ส าหรบกานบวจะมหนาม ดอกบวหลวง ลกษณะเปนดอกเดยว มสขาว สชมพ ดอกบวมกลนหอม ในดอกจะมเกสรตวผสเหลองอยเปนจ านวนมาก และลอมรอบอยบรเวณฐานรองดอก เราเรยกสวนฐานนนวา “ฝกบว”ภายในฝกบวจะมเมดบว ฝกบวหลวง จะมผลออนสเขยว ในฝกบวจะมผลบว เมอฝกบวแก เมดบวจะขยาย ส าหรบดบว คอสวนของตนออนทอยในเมดบว สรรพคณของบวหลวง

การน าบวหลวงมาใชประโยชนนน สามารถน ามาใชไดทกสวน ประกอบดวย ทงตน รากและเหงา ใบบว เมดบวหลวง ดบว ดอกบว รายละเอยด ดงน

สรรพคณของตนบวหลวงทงตน ใชแกพษ ชวยลดความดนโลหต ลดไขมนในเสนเลอด สรรพคณของรากบวและเหงาบว ชวยหามเลอด ชวยรกษาแผลพพอง

ชวยขบปสสาวะ รกษาอาการทองรวง ชวยขบเสมหะ สรรพคณของฝกบวหลวง ใชแกพษเหดเมา ชวยสมานแผลในมดลก แกไอ

เปนยาชก าลง สรรพคณของใบบว น ามาใชแกอาการบวม อาการอกเสบ สรรพคณของเมดบวหลวง ชวยบ ารงครรภของสตร ชวยบ ารงไขขอและเสนเอน

รกษาโรคเกยวกบขอกระดก ชวยแกอาการน ากามเคลอน ลดอาการฝนเปยก ชวยรกษาแผลพพอง ชวยบ ารงไต บ ารงมาม บ ารงตบ ชวยแกอาการประจ าเดอนมามากกวาปกต ชวยแกล าไสอกเสบ รกษาอาการทองรวง ชวยขบเสมหะ เปนยาบ ารงหวใจ

63

ชวยบ ารงประสาทและสมอง เปนยาชก าลง สรรพคณของดบว ชวยบ ารงครรภของสตร ชวยแกอาการน ากามเคลอน ลดอาการฝน

เปยก ชวยแกอหวาตกโรค ชวยบ ารงถงน าด ชวยแกอาการอาเจยนเปนเลอด ชวยรกษาการตดเชอในชองปาก ชวยท าใหเสนเลอดขยาย

สรรพคณของดอกบวหลวง ชวยท าใหคลอดบตรงาย ชวยบ ารงครรภของสตร ชวยแกอาการช าใน ชวยแกอาการผดผนคน ชวยหามเลอด ชวยขบปสสาวะ ชวยขบเสมหะ ชวยลดไข เปนยาบ ารงหวใจ ฝกบวหลวง ชวยขบรกออกมาใหเรวขน

พรกไทย ลกษณะทางพฤกษศาสตร

พรกไทย สามารถปลกไดในเขตรอน หรอในเขตอบอน โดยปกตแลวสามารถปลกไดโดยการเพาะเมลด หรอ การปกช า จดพชตระกลไมเลอย ความสงประมาณ 500 เซนตเมตร ล าตนเปนขอๆ รากของตนพรกไทยจะเกดบรเวณขอตามล าตนเปนรากเลกๆ ใบจะมสเขยว ใหญเหมอนใบโพ พรกไทยจะดอกเลกจะออกชอเปนพวงตามขอ เมลดของพรกไทยมลกษณะกลมเปนพวง พรกไทยเจรญในแนวดง ล าตนแตกแขนงออกเปนพม ล าตนจะสรางรากพเศษสนๆบรเวณขอเพอยด เกาะสงรอบขาง ชวยในการพยงล าตน ใบเดยว รปร เรยงสลบ โคนใบและปลายใบแหลม ใบสเขยวเขม ดอกสขาวหรอสเหลองออน ผลทรงกลมแบบเมลด ผลออนมสเขยวผลสกมสแดง สรรพคณของตนพรกไทย

พรกไทยสามารถน ามาท าสมนไพร ไดหลายสวน ประกอบดวย ดอก เมลด ใบ เถา ราก ดอกของพรกไทย มสรรพคณชวยลดความดนตา แกอาการตาแดงจากความดนโลหตสง เมลดของพรกไทย มสรรพคณชวยยอยอาหาร ขบสารพษในรางกาย ขบเสมหะ

บ ารงธาต แกทองอด ขบเหงอ ขบปสสาวะ แกระดขาว ใบของพรกไทย มสรรพคณ แกจกเสยด แกปวดทอง เถาของพรกไทย ใชขบเสมหะ แกทองรวง และทองเดน

64

รากของพรกไทย ใชขบลมในล าไส แกปวดทอง ลดอาการวงเวยน ชวยยอยอาหาร ใชเปนยาอายวฒนะ

น ามนหอมระเหยจากพรกไทย สามารถใชรกษาหวด ท าใหหายใจสะดวก

ตนชงชน ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนชงชน เปน พชยนตน ขนาดกลางถงใหญ ล าตน มความสงประมาณ 25 เมตร มเปลอกหนา สน าตาล กระเทาะลอน เปนแผนขนาดเลก ดานในของเปลอกเปนสเหลอง สวย ยอด และ ใบออนของตนชงชน เปนสแดง มขนบางๆ ใบของตนชงชน ออกเปนชอ ยาวร รปหอก ใบมนกลม ปลายใบมนทและหยกเลกนอย ดอกของชงชน ออกเปนชอดอก มสขาวอมมวง ออกตามปลายกง ฝกของตนชงชน ลกษณะแบน เปนแผน ผวเรยบ มเมลดภายในฝก ลกษณะเมลดนน สรรพคณของชงชน

ส าหรบการใช ชงชน ทาง สมนไพร เพอการรกษาโรค นน จะใช แกนไม และ เปลอกซงรายละเอยด ดงน

แกนของชงชน จะมรสฝาด สามารถน ามาใช บ ารงเลอด เหมาะกบสตรหลงคลอด เปลอกของชงชน สามารถน ามาใชใน การสมานแผล รกษาแผลเรอรงได

65

ตนชะมดตน ลกษณะทางพฤกษศาสตร

จดเปนพชลมลกขนาดเลก อายประมาณ 1-2 ป สามารขยายพนธไดโดยการปกช า เปนพชทสามารถปลกไดในประเทศเขตรอน เชน อนเดย พมา และประเทศแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต อยางไทย สามารถพบไดตามปาดงดบ ปาดบชน และปาเบญจพรรณ ตนชะมดตน ความสงของตนไมเกน 2 เมตร ล าตนมขน สขาวขนปกคลม ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบ ออกเปนดอกเดยว ตามซอกใบ สเหลองและสมวง ผลของชะมดตน เปนทรงกลมยาวคลายผลมะเฟอง ผลออนมสเขยว ผลแกมสด า ภายในผลมเมลดสน าตาลมกลนหอม สรรพคณของตนชะมดตน

สามารถน าชะมดตนมาใชประโยชนไดทง สวน เมลด ราก ดอกใบและผล โดยรายละเอยดของสรรพคณของชะมดตน มดงน

เมลดของชะมดตน สามารถชวยเจรญอาหาร เปนยาบ ารงธาต ใชแกปวดหว รกษาการกระหาย ขบลม รกษาโรคกระเพาะอาหาร

น ามนหอมระเหยจากเมลดของชะมดตน เปนยาระงบประสาท ชวยคลายความเครยด ข บ ล ม ช ว ย ใ น ก า ร ย อ ย อ า ห า ร ช ว ย ก ร ะ ต น ค ว า ม ร ส ก ท า ง เ พ ศ เพมสมรรถภาพทางเพศ กระตนการท างานของตอมหมวกไต

รากของชะมดตน สามารถชวยขบพษรอน ลดไข แกไอเรอรง แกบด แกทองผก รกษานว รกษาโรคหนองใน รกษาโรคกามโรค รกษาแผลพพอง รกษาแผลไฟไหม แกพษฝหนอง รกษารงแค ชวยฆาเชอตามขมขนและรากผม แกปวด รกษาโรคปวดขอ ชวยขบน านมในสตรหลงการคลอดบตร

ดอกของชะมดตน ชวยแกบด แกทองผก รกษาโรคพยาธและขบไสเดอนรกษานว ใบของชะมดตน ใชขบพยาธ รกษาแผลพพอง รกษาแผลไฟไหม รกษากลากเกลอน

รกษาโรคปวดขอ ผลของชะมดตน ใชรกษาฝ

66

วานชกมดลก ลกษณะทางพฤกษศาสตร

วานชกมดลก เปนพชลมลก มความสงประมาณ 1 เมตร หวของวานชกมดลกอยใตดน ยาวประมาณ 10 เซนตเมตร มลกษณะใบเปนใบเดยว เรยงสลบกน รปวงร ขนาดกวางประมาณ 15 เซนตเมตรและยาวประมาณ 40 เซนตเมตร กานยาว 20 เซนตเมตร หวของวานชกมดลก อยใตดน ขนาดยาวถง 10 เซนตเมตร เนอสสมถงสสมแดง หวใตดนของวานชกมดลกตวผ จะมลกษณะจะมลกษณะตางจากตวเมยตรงท หวใตดน จะกลมแปนมากกวา และแขนงจะยาวมากกวา หวใตดนของวานชกมดลกตวเมย จะมลกษณะของหวกลมรตามแนวตง มแขนงสน ใบวานชกมดลกเปน ใบเดยวเรยงสลบ ออกเปนกระจกเหนอดน รปวงรหรอรปวงรแกมใบหอกกวาง 15 – 20 ซม. ยาว 40 – 90 ซม. มแถบสมวงกวางไดถง 10 ซม. บรเวณกลางใบ ดอกชอเชงลด ออกทบรเวณกาบใบ กานดอกวานชกมดลก ยาว 15 – 20 ซม. กลบดอกสแดงออน ใบประดบสมวง เกสรตวผทเปนหมน แปรรปคลายกลบดอก สเหลอง ผลแหง แตกได สรรพคณทางยาของวานชกมดลก

ชวยใหกลามเนอกระชบขน ชวยรกษาอาการมดลกทรดตว หรอ มดลกต า ชวยขยายหนาอก ชวยท าใหผวพรรณเปลงปลงสดใส มเลอดฝาด ชวยลดรอยเหยวยน ฝา และ รอยด า ชวยลดอาการอารมณแปรปรวนของสตร เชน อารมณฉนเฉยว จตใจหอเหยว โกรธงาย

ออนไหวงาย ใหหายไป ชวยกระชบหนาทองหลงคลอดลก ชวยกระชบชองคลอด ชวยใหมดลกเขาอเรว ชวยปองกนโรคมะเรงปากมดลก ชวยท าใหซสตในชองคลอดฝอ

67

ชวยเพมน าหลอลนในชองคลอด ชวยแกอาการประจ าเดอนมาไมปกต แกอาการปวดทองระหวางมประจ าเดอน ชวยแกอาการตกขาว ชวยเพมสมรรถภาพทางเพศในสตร ชวยขบน าคาวปลา ชวยแกอาหารเปนพษ ชวยปองกนและรกษาโรคกระดกพรน ชวยบ ารงหลอดเลอด

ขอควรระวงในการบรโภคยาวานชกมดลก

จะท าใหมการตกขาวมากกวาปกต อาจท าใหเวยนหว ปวดหว มไข ไอ แตอาการนจะเกดกบสตรทไมแขงแรง หากพบ

ปญหานใหลดปรมาณการบรโภค อาจมผนขนทผวหนงและล าตว หากมผนมาก แนะน าใหลดปรมาณการบรโภคลง อาจปวดหนาอก รสกตงหนาอก ปวดมดลก สตรในวยทอง ทหมดประจ าเดอนไปแลว อาจจะมประจ าเดอนกลบมาได

แคนาม ลกษณะทางพฤกษศาสตร

แคนาจะมล าตนสงประมาณ 10-20 เมตร เปนพชผลดใบ มเปลอกสน าตาลออน ผวเปลอกเรยบ ล าตนตงตรง ลกษณะใบ เปนใบประกอบแบบขนนกชนเดยว รปไข ปลายแหลม ขอบใบหยก ผวใบดานลาง จะมขน กานใบยาว 10 มลลเมตรโดยประมาณ ดอกใหญสขาว รปแตร โดยดอกจะชวงมนาคมถงมถนายนของทกป ผลเปนฝก แคนาสามารถพบไดตามปา ทงนา หรอ ปาเบญจพรรณ

68

สรรพคณของแคนา เราน าแคนามาท าสมนไพร ในสวนตางๆ คอ ดอก เมลด ราก เปลอก และใบ โดย

รายละเอยดดงน ดอกของแคนา จะมรสชาตหวานและเยน สามารถน ามาท าอาหารลวกจม สามารถ

น ามาชวย ขบเสมหะ ขบเลอดประจ าเดอน ขบเลอด ชวยเจรญอาหาร และขบลมได เมลดของแคนา จะมรสชาตหวานและเยน สามารถชวยแกอาการปวดเมอย

แกอาการโรคชก รากของแคนา จะมรสชาตหวานและเยน สามารถชวย แกเสมหะ ขบลม

และบ ารงโลหต เปลอกของแคนา จะมรสชาตหวานและเยน สามารถชวยแก ทองอด ทองเฟอ

ชวยขบเลอด ใชส าหรบสตรหลงคลอด ใบของแคนา จะมรสเยน เมอน ามาบด และน ามาพอกแผลได และน ามาบวนปาก

ชวยรกษาแผลในชองปาก

กานพล ลกษณะทางพฤกษศาสตร

กานพล เปนพช ชนดไมยนตน ความสง 9-12 เมตร อาจสงไดถง 20 เมตร เรอนยอดเปนรปกรวยคว า แตกกงต า ล าตนตงตรง เปลอกเรยบ สเทา ใบเดยว เรยงตรงขาม รปใบหอก รปร หรอรปไขกลบแคบๆ กวาง 8-11 ซม. ยาว 32-37 ซม. ปลายแหลมหรอเรยวแหลม โคนสอบแคบ ขอบเรยบ แผนใบดานบนเปนมน มตอมน ามนมาก เสนแขนงใบขางละ 15-20 เสน ปลายเสนโคงจรดกบเสนถดไปกอนถงขอบใบ กานใบยาว 1-2.5 ซม. ชอดอกแบบชอเชงหลน ออกทปลายยอด ยาวประมาณ 5 ซม. กานชอดอกสนมาก แตอาจยาวไดถง 1 ซม. ใบประดบรปสามเหลยม ยาว 2 -3 มม. กลบเลยง 4 กลบ โคนตดกนเปนหลอดยาว 5-7 มม. เมอเปนผลขยายออกเปนรปกรวยยาวประมาณ

69

1 ซม. ปลายแยกเปนแฉกรปไข ยาว 3-4 มม. กลบดอก 4 กลบ รปขอบขนานหรอกลม ยาว 7-8 มม. มตอมน ามนมาก รวงงาย เกสรเพศผจ านวนมาก รวงงาย กานชอบเรณยาวประมาณ 7 มม. กานเกสรเพศเมยยาวประมาณ 4 มม. ผล รปไขกลบกามรปร ยาว 2 -2.5 ซม. แกจดสแดง ม 1 เมลด กานพล เปนพช ชนดไมยนตน ความสงประมาณ 10-15 เมตร มล าตนตงตรง ใบของกานพลเปนใบเดยวเรยงตรงแตกกงกานสาขา ผวมน สเขยว ดอกและผลของกานพล ชอดอกจะออกตามซอกใบ ดอกกานพลจะมน ามน มกลนหอมและรสชาตเผด ทรงกรวยยาว

สรรพคณของกานพล

ประโยชนของกานพล เราสามารถน ากานพลมาใชประโยชนไดทง ดอก ใบ รายละเอยด ดงน

ดอกของกานพล สามารถน ามาใชแกโรคร ามะนาด แกปวดฟน ชวยละลายเสมหะ แกหอบหด บรรเทาเลอดออกตามไรฟน แกปวดทอง แกโลหตเปนพษ รกษาเหนบชา ขบน าคาวปลา แกทองอด

ใบของกานพล สามารถน ามารกษาแผลทเกดจากไฟไหม น ามาตมเปนน าใชอาบแกผนคนได ใบของกานพลมรสชาตเยนและจด แกปวดมวน

น ามนกานพล ดอกของกานพลมน ามนสามารถน ามาสกดใชเปนยา ชวยในการขบ บรรเทาการชกกระตก แกปวดทอง แกปวดฟน มฤทธฆาเชอโรคหลายชนด ใชเปนยาไลยง ตลอดจนน ามาแตงกลนอาหาร เปนสวนผสมของ เครองดม ขนม สบ และยาสฟน

เปลอกตนกานพล สามารถใช แกปวดทอง แกลม คมธาต ผลของกานพล ใชเปนเครองเทศเปนตวชวยใหมกลนหอม

วธใชกานพลรกษาอาการปวดฟน สามารถท าไดโดย ใชส าลชบน ามนกานพล หยดในรฟน ทมอาการปวด หรอใชฟนทปวดคาบส าลทชบน ามนกานพลไว กสามารถบรรเทาอาการปวดฟนไดด วธใชกานพลมากาจดกลนปาก โดย ดอมดอกกานพลประมาณ 1-2 นาท และบวนทง กสามารถลดกลนปากได วธใชกานพล รกษาอาการทองอด สามารถท าไดโดย น าดอกกานพลมาบด และตมน ารบประทาน จะชวยใหถายงายขน และขบลมไดดวย

70

มะรม ลกษณะทางพฤกษศาสตร

เปนไมยนตน มความสงประมาณ 3-5 เมตร มเปลอกสขาว รากของมะรมจะหนานมใบสลบแบบขนนก รปไขใบจะมสเขยวออน ดอกของมะรม จะออกเปนชอแยกแขนง มกลบดอก5 กลบ สขาวอมเหลอง สรรพคณของมะรม นยมใชฝกมะรมมาใชประโยชน พบวามะรมสามารถน ามาใชประโยชน เชน

ใชรกษาโรคเบาหวาน นยมใหผปวยบรโภคมะรม เพอควบคมระดบน าตาลในเลอดใหไมสงเกนไป

สามารถน ามาใชรบประทาน เพอ ลดความดนโลหต ในผปวยทมภาวะความดนโลหตสง

ชวยเสรมสรางภมคมกนใหแกรางกาย

มะรมมสารตานอนมลอสระ หากรบประทานสม าเสมอ ในปรมาณทเหมาะสมสามารถใชปองกนมะเรงได

มะรมสามารถใชรกษาโรคล าไสอกเสบ หรอ โรคทเกยวของกบภายในชองทองได เชน โรคพยาธในล าไส

รกษาปอดใหแขงแรง รกษาโรคทางเดนของลมหายใจ และโรคปอดอกเสบ

มะรมชวยบ ารงสายตา เนองจาก ฝกของมะรมมวตามนเอสง

71

ผกแพรว ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ผกแพว เปน พชลมลก ลกษณะของล าตน ตงตรง มความสงประมาณ 30 เซนตเมตร ขนาดล าตนมเลก ทรงกลม เปนขอปลอง มสเขยวอมมวงแดง ลกษณะรากของผกแพว เปนรากฝอยแตกออกจากเหงา ใบของผกแพว เปนใบเดยว ใบยาวทรงกระบอก ปลายแหลม มกลนหอม ผวใบเรยบ เปนมน ใบมสเขยวสด ดอกของผกแพว ออกเปนชอ มขนาดเลก ดอกตม สมวงแดง ดอกบานเตมทจะมสขาว เมลดของผกแพว เมลดมขนาดเลก แกเรว และรวงงาย สรรพคณทางสมนไพรของผกแพว

ผกแพว สามารถใชประโยชนทางสมนไพรไดทกสวน ทง ล าตน ใบ และราก รายละเอยด ดงน

ล าตน และใบของผกแพว ชวยขบลมในกระเพาะอาหาร ชวยขบเหงอ ชวยเจรญอาหาร ชวยยอยอาหาร แกอาการทองผก แกอาการทองเสย รกษาไขหวด ชวยกระตนการสรางภมคานทานของรางกาย ใชรกษาโรคผวหนง รกษากลากเกลอน รกษาผน ลดอาการบ ว ม แ ด ง ร ก ษ า แ ผ ล อ ก เ ส บ ป อ ง ก น ก า ร ต ด เ ช อ โ ร ค ข อ ง แ ผ ล มสารตานอนมลอสระ ชวยชะลอการเสอมของผว บ ารงตบ บ ารงไต บ ารงผวพรรณ ชวยบ ารงสายตา ชวยบ ารงกระดก ชวยดบกลนปาก รกษาแผลในชองปาก ระงบการเจรญเตบโตของแบคทเรย รกษาโรคเบาหวาน ปองกนโรคมะเรงกระเพาะอาหาร ปองกนมะเรงล าไส ปองกนมะเรงผวหนง ปองกนมะเรงเตานม ปองกนมะเรงปากมดลก บ ารงเลอด ปองกนโรคหวใจและหลอดเลอด ลดการเกดโรคหวใจวาย ปองกนโรคหวใจขาดเลอด ปองกนโรคตอกระจก

รากของผกแพว ใชรกษาแผลตดเชอ รกษาโรคผวหนง

72

ตนสะแกแสง ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนสะแกแสง เปนพช ไมยนตน สามารถพบไดตามปาดบแลง ปาผลดใบ และปา เบญจพรรณ สามารถพบ ตนสะแกแสง ในพนทสงจากระดบน าทะเล 50 ถง 300 เมตร พบมากในแถบประเทศไทย พมา และประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต สามารถขยายพนธดวยวธการเพาะเมลด

ล าตนของสะแกแสงเปลาตรง ความสงประมาณ 10-20 เมตร เปลอกมสเทา สน าตาล ลกษณะเปลอกเรยบ แตกเปนแบบรอยไถ กงออนและยอดออนของสะแกแสงมขนสเทา ตามกงมรอยแผลของกานใบทหลดรวงซงมองเหนไดชดเจน

ใบของสะแกแสงเปนใบเดยว ออกเรยงสลบกนไปตามขอของตน ดอกของสะแกแสงเปนดอกเดยว ออกใตโคนกานใบ ดอกจะหอยลง มกลนหอม สเขยว

และสเขยวอมเหลอ ผลของสะแกแสง จะออกผลเปนกลม ผลออนมสเขยว เมอสกจะเปนสมวงด า

สรรพคณของสะแกแสง

ส าหรบสรรพคณทางสมนไพรของสะแกแสง สามารถน ามาใชประโยชนได ทงเนอไม ราก แกน ใบ รายละเอยด ดงน

เนอไมของสะแกแสง ใชเปนยาพษ แกเมา แกพษไข ท าไสยาสบ รกษาหนองในจมก รากของสะแกแสง สามารถใชแกพษ แกไข น ามาขดท าไสยาสบ รกษา ใบของสะแกแสง ใชรกษาโรคผวหนง โรคเรอน กลากเกลอน หด ฆาพยาธผวหนงเรอรง

รกษาบาดแผลเรอรง

73

ตนสะเดาดน ลกษณะทางพฤกษศาสตร

สะเดาดนเปนพชลมลก มล าตนเตย เลอยคลมดน ลกษณะใบ มขนาดเลก เรยวยาว สเขยวสดในหนงกานมประมาณ 4-5 ใบ ดอกของสะเดาดน จะออกดอกรอบๆขอของล าตน ดอกมสขาวอมเขยว ผลของสะเดาดน เปนผลยาวร สะเดาดนสามารถขยายพนธโดยการใชเมลด สรรพคณของสะเดาดน

การน าสะเดาดนมาใชประโยชน สามารถน าทงตนมาใชประโยชน รายละเอยด ดงน คอ น ามาท าเปนยาบ ารงธาต แกอาการปวดศรษะ แกหวดคดจมก แกไข เปนยาแกหวด แกไอ แกรอนในกระหายน า เปนยาหยอดหแกอาการปวดห เปนยาระบาย ชวยบ ารงน าด แกคน เปนยาทาแกโรคผวหนง เปนยาฆาเชอ

ในประเทศอนเดยจะใชผกขวงเปนยาบ ารงธาต โดยใชทงตน

ตนสดน ามาต าผสมกบขงใชเปนยาสมกระหมอมเดก จะชวยแกอาการปวดศ รษะ แกหวดคดจมก โดยใชทงตน

ผกขวงทงตนมรสขมเยน ใชปรงเปนยาแกไข แกไขทงปวง โดยใชทงตน

ทงตนใชเปนยาแกหวด แกไอ โดยใชทงตน

ใชเปนยาแกรอนในกระหายน า ระงบความรอน โดยใชทงตน

ทงตนใชผสมกบน ามนละหง แลวน าไปอนใชเปนยาหยอดหแกอาการปวดห โดยใชทงตน

ในประเทศอนเดยจะใชผกขวงทงตนปรงเปนยาระบาย โดยใชทงตน

ผกขวงมสรรพคณชวยบ ารงน าด โดยใชทงตน

ทงตนใชเปนยาแกคน เปนยาทาแกโรคผวหนง หรอเปนยาฆาเชอ โดยใชทงตน

ใชเปนยาทาแกอาการฟกช าบวมอกเสบ โดยใชทงตน

74

ฟาทะลายโจร ลกษณะทางพฤกษศาสตร

เปนไมลมลก มล าตนตงตรง ปลายกงเปนสเหลยมสเขยว ความสงประมาณ 2 ฟต ใบของฟาทลายโจร เปนใบเดยว ใบแคบ ตรงปลายและโคนใบจะแหลม ผวมน สเขยว ดอกของฟาทลายโจร เปนชอตามงามใบ และสวน ยอดของตน ลกษณะของดอกเปนหลอด สวนปลายของดอก จะแยกออกเปน 5 กลบ มสขาวอมมวง ดอกฟาทะลายโจรจะแบงออกเปน 2 ปาก โดยปากบนจะแยกออกเปน 3 กลบ และปากลางจะแยกออก 2 กลบ และมเลยง 5 กลบผลของฟาทะลายโจร มขนาดเลก และเมอผลแกเตมทจะแตกออกเปนสองซกภายมสน าตาล การขยายพนธของฟาทะลายโจรสามารถขยายพนธโดยใชเมลด สรรพคณของฟาทะลายโจร

ส าหรบสรรพคณทางยาของสมนไพรฟาทะลายโจรมอะไรบาง ฟาทะลายโจรสามารใชประโยชนทงตน ทงสดและอบแหง เลย รายละเอยดของสรรพคณ มดงน

ใบของฟาทะลายโจร สามารถใชรกษาแผลน ารอนลวก แผลไฟไหม น ามาบดผสมกบน ามนพช แลวพอกบรเวณแผล

ตนของฟาทะลายโจร น ามาใชแกบด ชนดตดเชอ แกโรคระบบทางเดนอาหารอกเสบ ลดไข แกทอนซลอกเสบ โดยน าตนฟาทะลายโจร มาตมน าและน าไปดม

กลมคนทไมควรปรโภคฟาทะลายโจร สตรมครรภ คนทเปนโรคความดนโลหตต า คนทเคยมประวตเปนโรคหวใจรหมาตค (Rheumatic heart disease) คนทมอาการเจบคอเนองมาจากการตดเชอ Streptococcus group A คนทมประวตเคยเปนโรคไตอกเสบ เนองมาจากการตดเชอ Streptococcus group A

75

คนทมอาการเจบคอเนองจากตดเชอแบคทเรยและมอาการรนแรง เชน มไขสง มอาการหนาวสน มหนองในล าคอ

ตนยอ ลกษณะทางพฤกษศาสตร

เปนตนไมยนตน ล าตนตงตรง สงประมาณ 8 เมตร เปนตนไมทไมผลดใบ ใบหนาใหญ สเขยว มดอกสขาว ผลของตนยก หรอ ลกยอ จะเปนวงร มตาเปนปมๆ ลกสเขยว และเมอสก จะเปลยนเปนสขาวนวล สรรพคณทางยาของยอ

สามารถน ามาใชได ทงผลดบ ผลสก ใบ และราก ลกยอสก เราน ามาใชชวยขบลมในล าไส ใบของตนยอ เราน ามาบ ารงสายตา บ ารงหวใจ แกปวดตามขอ(โรคเกาท) ทองรวง

แกเหงอกบวม คนเอาน าจากใบยอ มาทาแผล ชวยรกษาแผลเรอรง น าใบมาเปนสวนผสมยารกษาวณโรค

ราก เราน ามาใชเปน ยาระบาย ชวยแกทองผก ผ ล ด บ ส า ม า ร ถ น า ม า ช ว ย ข บ ล ม บ า ร ง ธ า ต ช ว ย เ จ ร ญ อ า ห า ร ช ว ย ข บ

ประจ าเดอน คลนไส แกอาเจยน แกอาการเหงอกเปอย แกเสยงแหบ และสามารถชวยแกรอนใน

76

ตนขเหลกเทศ ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนขเหลกเทศ เปน พชลมลก อายยน ความสงไมเกน 2 เมตร ล าตนสเขยว เจรญเตบโตไดดในดนทกชนด ขยายพนธดวยเมลด เจรญเตบโตไดดในดนทกชนด ใบของตนขเหลกเทศเปนใบประกอบ แบบขนนกปลายค ดอกตนขเหลกเทศ ออกเปนชอจะออกตามปลายกง ผลของตนขเหลกเทศ มลกษณะเปนฝก ฝกออนเปนสเขยว สวนฝกแกเปนน าตาล สรรพคณของขเหลกเทศ

การน าเอาขเหลกเทศมาใชประโยชนทางสมนไพร ตองระมดระวงการใชงาน เนองจากตวขเหลกเทศ มพษ ซงพษของขเหลกเทศจะเปนพษตอกระเพาะอาหาร ตอตบ ระบบเลอด หวใจ ปอดและล าไสได โดยประโยชนของขเหลกเทศ สามารถน ามาใชไดทง เมลด เปลอก รากและใบ โดยรายละเอยด ดงน

รากของขเหลกเทศ ใชบ ารงรางกาย รกษาแผลในห เปนยาเยนดบพษรอนในรางกาย แกไขมาลาเรย เปนยาขบปสสาวะ ฆาเชอโรค รกษาโรคทางเดนปสสาวะและนว รกษาโรคหนองใน

เมล ดของข เ หล ก เทศ ใ ช บ า ร ง ธ าต ร กษา โ รคห ว ใ จ ใช ลดความด น โ ลห ต เปนยาแกวงเวยน รกษาอาการตาบวมแดง เปนยาแกตาแดงตาอกเสบ แกไอหอบหด แกรอนในปาก ยาบ ารงกระเพาะอาหาร แกปวดกระเพาะอาหาร ชวยรกษาระบบการยอยอาหารไมด ยาบ ารงกระเพาะอาหาร แกปวดกระเพาะอาหาร ชวยรกษาระบบการยอยอาหารไมด

เปลอกของขเหลกเทศ ใชรกษาโรคเบาหวาน รกษาไขมาลาเรย รกษาโรคหนองใน ใบของขเหลกเทศ ใช แกปวดหว แกปวดฟน รกษาอาการตาบวมแดง เปนยาแกตาแดง

ตาอกเสบ ยาลดไข แก ไอหอบหด แกรอนในปาก ยาบ าร งกระเพาะอาหาร แกปวดกระเพาะอาหาร ชวยรกษาระบบการยอยอาหารไมด เปนยาถาย ยาระบาย เปนยาถายพยาธ รกษาโรคหนองใน เปนยารกษาโรคผวหนง ใชทารกษากลากเกลอน

77

ผวหนงพพอง โรคผวหนงอกเสบ โรคผวหนงตาง ๆ ใชเปนยาถอนพษ ใชรกษาแมลงสตวกดตอย

ขอควรระวงในการใชประโยชนจากขเหลกเทศ

เนองจากขเหลกเทศมพษ ซงตองก าจดพษของข เหลกเทศกอน โดยพษของขเหลกเทศ มโปรตน ทเปนพษ โดยการก าจดพษ สามารถท าไดโดยการน าเมลดไปควจนเปนสน าตาลและมกลนหอมเสยกอน หากไมก าจดพษ หรอก าจดพษไมหมด จะมอาการอาเจยนและทองรวงอยางรนแรง ใหรบลางทองและน าสงแพทยโดยดวน

ตนมงคด ลกษณะทางพฤกษศาสตร

เปนไมยนตน ความสงประมาณ 10-12 เมตร ล าตนตรง เปลอกมสน าตาลเขม เปลอกของมงคด มน ายางสเหลอง ใบของมงคด เปนใบเดยว เรยงตรงกน รปไขหรอรปวงร มขอบขนาน ความกวางประมาณ 6-12 เซนตเมตร ความยาวประมาณ 15-25 เซนตเมตร เนอของใบหนาและคอนขางเหนยวเหมอนหนง ดานหลงของใบสเขยวเขมเปนมน ทองใบจะมสเขยวออน ดอกของมงคด เปนดอกเดยวออกตามซอกใบ เปนดอกสมบรณเพศ กลบเลยงสเขยวอมเหลอง กลบดอกมสแดง ผลของมงคด ลกษณะกลม เปลอกนอก สเขมแขง เมอผลแกเตมทจะมสมวงแดง มยางสเหลอง เนอผลสขาวฉ าน า มเมลดอยในเนอผล สรรพคณดานสมนไพรไทยของมงคด น าเปลอกมาใชประโยชน ซงสรรพคณของเปลอกมงคดม ดงน

รกษาโรคทองเสยเรอรง และโรคล าไส โดยใชเปลอกมงคดครงผลตมกบน ารบประทานครงละ 1 แกว

รกษาอาการทองเดน ทองรวง โดยเปลอกมงคดตมกบน าปนใส ในเดกใหรบประทานครงละ 1-2 ชอนชาทก 4 ชวโมง ในผใหญรบประทานครงละ 1 ชอนโตะทก 4 ชวโมง

78

รกษาแผลน ากด เท า แผลพพอง ใช เปล อกผลสดหรอแห ง ฝนกบน าปน ใส ทาแผลน ากดเทา แผลพพอง วนละ 2-3 ครง

ถวแดง ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนถวแดง เปน พชลมลก จดเปน พชคลมดน มความสงประมาณ 75 เซนตเมตร ลกษณะใบ เปนใบเดยว เรยงสลบกนตามล าตน ใบลกษณะรปร มสเขยว ดอกเปนชอ สขาว และผลมลกษณะยาว เหมอนถวฝกยาว ภายในมเมลด เปนสแดงอมมวง การขยายพนธของตนถวแดงใชการขยายพนธโดยใชเมลด จดวาเปนพชอายสน สรรพคณของถวแดง

ส าหรบ การใชประโยชนของถวแดง ดานการรกษาโรคนน จะใชการรบประทานเมลดถวแดง ซงสรรพคณของถวแดง ชวยขบพษในรางกาย ชวยลางสารพษในล าไส ชวยบ ารงระบบทางเดนอาหาร ช วยขบถ าย ช วยย อยอาหาร ป องกนท องผ ก ลดความ เส ย งมะ เร งล า ไส ใหญ ชวยขบปสสาวะ ชวยรกษาอาการประจ าเดอนมาไมปกต ชวยลดอาการบวมน า ชวยก าจดหนอง ชวยลดคนตามผวหนง ปองกนอาการเหนบชา บรรเทาอาการปวดขอ ชวยบ ารงชองคลอด รกษามดลก ใหพลงงานแกรางกาย ชวยสรางภมกนรางกาย ชวยบ ารงโลหต ชวยปรบสภาพเลอดในรางกาย ชวยบ ารงหวใจ ลดความเสยงโรคหวใจ ชวยบ ารงระบบประสาทและสมอง ชวยบ ารงกระดกและฟน ปองกนภาวะกระดกเสอม ปองกนโรคกระดกพรน ควบคมระดบน าตาลในเลอด ควบคมอณหภมในรางกาย ชวยลดระดบคอเลสเตอรอล ชวยลดน าหนกตว ชวยดดซบน าในรางกาย ชวยลดความเสยงการคลอดบตรกอนก าหนด

79

ตนกระทอน ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ตนกระทอนเปนไมยน เปนไมผลดใบ ทมขนาดใหญ ความสงประมาณ 30 เมตร ทล าตนมกงกานตงแตกลางล าตนเปนตนไป ใบมขนาดใหญ เปนทรงพมใหญ เปลอกของตนกระทอน เปนผวเรยบ สน าตาล เนอไมของตนกระทอน เมอยงเปนตนออนจะหกงาย เมออายมากขน เนอไมจะมความแขงปานกลาง ใบของกระทอน เปนใบเดยว แทงออกจากปลายกง ใบมลกษณะรปไข สเขยว ปลายใบมน ใบคอนขางเหนยว เนอใบหยาบ มขนออนๆและสากมอ ขอบใบหยกเปนลกคลน ดอกของกระทอน จะออกเปนชอ ออกตามซอกใบและซอกกง แตละกงจะมประมาณชอดอก 4 ชอ ดอกยาว ดอกตมมสเขยว ดอกบานมสเหลอง ดอกของกระทอนจะพฒนาเปนผล ผลและเมลดของกระทอน ผลกระทอนมลกษณะกลม ผวเปลอกเรยบ และมขนทวผล ทผลจะมยางสขาว ผลแกจะมสน าตาล ผวเปลอกหยาบกาน มรอยน เปลอกจะมความหนา ภายในผลจะมเนอผล และเมลด สามารถน าเมลดมาขยายพนธตอ สรรพคณของกระทอน

คณคาทางสมนไพร ส าหรบการรกษาโรคของกระทอนสามารถน ามาใชประโยชนไดหลายสวน ประกอบดวย ผล ใบ เปลอกและเนอไม รายละเอยดดงน

ผลของกระทอน ใชบ ารงรางกาย บ ารงสายตา บ ารงผว สรางภมตานทานโรค ชวยกระตนน ายอย ชวยเจรญอาหาร ปองกนมะเรง ลดน าหนก ควบคมน าตาลในเลอด และลดคอเรสเตอรอล

เปลอกของกระทอน มสรรพคณตานเชอจลนทรย ยบยงการเจรญเตบโตของเชอแบคทเรย รกษาการอกเสบ รกษาแผลในปาก ปองกนฟนผ แกอาการทองเสย

รกษาอาการคนตามผวหนง ใบของกระทอน ชวยในการขบเหงอ ขบของเสยออกจากรางกาย ส าหรบสตรหลงคลอด

ชวยลดไข ลดอาการหนาวสน รกษากลากเกลอน และรกษาโรคผวหนง

80

รากของกระทอน ชวยดบพษรอน ชวยขบลม แกทองเสย ชวยลดอาการเกรงของกลามเนอ

สมนไพรรกษาโรค

สมนไพรแกไอ

มะเขอพวง มะนาว มะกรด กระดงงา กระชาย ชมจนทร สมแขก กระทอ มะเฟอง กระเทยม กระเจยบ พรกไทย อนทนนล

สมนไพรขบปสสาวะ

พรก ใบบวบก โดไมรลม ถวเขยว บวหลวง หอมหวแดง ขเหลกเทศ มะนาว สมแขก กระชาย ตะไคร อญชน มะพราว พรกไทย

สมนไพรชวยขบลม

ผกแพรว ขอย ขา ดาวเรอง กระทอน ถวแดง ยหรา เกกฮวย ชะมวง วานชกมดลก วานมหาหงส มะขาม กานพล ต าลง ทบทม ขมน ขง ฟาทะลายโจร ยอ แคนา

สมนไพรสาหรบดแลชองปาก

ขอย กระทอน ผกแพรว ถวแดง บวหลวง โดไมรลม ขา ถวเขยว มะกรด งาด า มะนาว ขง กานพล ต าลง กระเทยม แคนา พรกไทย

สมนไพรบารงสมอง

ใบบวบก ซอนกลน ยหรา จ าปา ถวเขยว ถวแดง กราวเครอขาว ถงเชา มะเขอพวง ชะมดตน งาด า ตะไคร กระเจยบเขยว

สมนไพรบารงหวใจ

ตนมะล ต าลง ขมน ปอผ ถงเชา มะกรด หอมหวแดง ขเหลกเทศ จ าปา ใบบวบก พรก ถวเหลอง

81

สมนไพรบารงเสนผม มะกรด งาด า ตะไคร ขง กราวเครอขาว อญชน วานหางจระเข เกกฮวย

สมนไพรลดไขมนในเสนเลอด

ถวเหลอง กระเทยม ต าลง ชะพล กระเจยบ ขมน ชะมวง สมแขก ถงเชา ถวแดง มะเขอพวง

สมนไพรชวยถายพยาธ

ดาวเรอง ขา โดไมรลม พรก ขเหลกเทศ มะนาว มะขาม มะรม ขง กระเจยบเขยว ทบทม กระทยม มะพราว

สมนไพรยาระบาย

กระทอน ถวเขยว ใบบวบก ขา หอมหวแดง งาด า มะนาว เกกฮวย ชมจนทร ชะมวง สมแขก กานพล มะขาม ยอ กระเจยบเขยว กระเจยบแดง กลวยน าวา

สมนไพรเจรญอาหาร

ใบบวบก กราวเครอขาว ยหรา ขอย โดไมรลม ขา มะเขอพวง ชะมดตน บอระเพด กาสะลอง กระชาย ตะไคร กระเทยม ขง ชะพล วานมหาหงส

สมนไพรเพมสมรรถภาพทางเพศ

ซอนกลน โดไมรลม บวหลวง กราวเครอขาว ขา กระเทยม กระชาย ถงเชา วานมหาหงส

สมนไพรแกทองรวง ทองเสย มงคด รางจด ตนมะล กระเทยม มะพราว ยอ บวหลวง ผกแพรว ใบบวบก ขอย

สมนไพรแกปวดเมอย ดาวเรอง ถวเหลอง พรก กราวเครอขาว ยหรา ถงเชา มะกรด สะเดาดน วานชกมดล ก

ชะพล ตะไคร ฟาทะลายโจร ขง

82

สมนไพรบารงกระดก ผกแพรว ซอนกลน บวหลวง ถวแดง โดไมรลม กระชาย ต าลง ขมน กระเทยม พรกไทย

กระเจยบเขยว สมนไพรปองกนมะเรง

พรก ดาวเรอง ยหรา มะเขอพวง บวหลวง กราวเครอขาว เกกฮวย หอมแดง มะกรด ต าลง งาด า บก มะรม พรกไทย ถงเชา

สมนไพรบารงทางเดนอาหาร

ใบบวบก ชะมวง ว านมหาหงส กานพล ทบทม มงคด ไมยราบ ฟาทะลายโจร วานหางจระเข มะนาว หอมแดง มะเขอพวง

สมนไพรรกษาสว

ใบบวบก กราวเครอขาว ขมน รางจด มะขาม วานหางจระเข มะนาว บก กระเทยม

สมนไพรขบสารพษในรางกาย พรก ถวแดง กระทอน มะเขอพวง โดไมรลม มะนาว บอระเพด เกกฮวย กระชาย รางจด

ชะมวง กระเจยบเขยว มะพราว

สมนไพรบารงผว ถวเขยว ถวเหลอง ดาวเรอง กราวเครอขาว ขา ยหรา ถงเชา มะนาว งาด า มะขาม ต าลง

ขมน วานหางจระเข ตะไคร มะพราว กระเทยม

สมนไพรบารงสายตา ต าลง ใบบวบก โดไมรลม กราวเครอขาว เกกฮวย ขมน ชะพล อญชน ตนมะล มะรม

สมนไพรบารงเลอด

ผกแพรว ตนชงชน จ าปา ถวเขยว ขา บวหลวง กระดงงา ถงเชา บอระเพด บก งาด า สมแขก ชมจนทร ขมน ต าลง กลวยน าวา ชะพล ยอ ขง ชะมวง

83

สมนไพรรกษาแผล โดไมรลม ขา ตนชงชน ดาวเรอง มะเขอพวง บวหลวง สะแกแส ชะมดตน ขเหลกเทศ

วานมหาหงส กานพล วานหางจระเข มะขาม ขมน ฟาทะลายโจร กลวยน าวา ตนมะล กระเทยม กระเจยบ สมนไพรลดความดนโลหต

ใบบวบก พรก ถวเขยว ถวเหลอ โดไมรลม มะกรด ถงแดง บวหลวง สมแขก งาด า อนทนน กระเจยบเขยว มะนาว สมนไพรขบประจาเดอน

โดไมรลม บก จ าปา วานชกมดลก ขา ยอ ตนมะล กระทอ กานพล ชะมวง สมนไพรชวยผอนคลาย

ใบบวบก ซอนกลน พรก บวหลวง มะเขอพวง ตะไคร มะกรด งาด า ตนมะล ชมจนทร มะเฟอง

สมนไพรลดไข

กระทอน จ าปา หอมหวแดง บวหลวง สะแกแสง ชะมดตน กระดงงา สะเดาดน ตะไคร ขง กระเทยม ตนมะล เกกฮวย กระทอ

สมนไพรรกษาหลอดลมอกเสบ

ดาวเรอง ใบบวบก ขา ต าลง ตนมะล มะรม กระเทยม บอระเพด โดไมรลม สมนไพรแกหอบหด

ขเหลกเทศ ตนมะล ตะไคร กระเทยม กานพล ถงเชา มะนาว สมนไพรสาหรบสตรหลงคลอด

วานชกมดลก ขอย ขา ถวแดง ชะมดตน บก โดไมรลม กระชาย กราวเครอขาว พรก ตนชงชง

84

สมนไพรบารงความงาม ถวเหลอง ขา จ าปา กราวเครอขาว ยหรา ถวเขยว เกกฮวย มะกรด วานมหาหงส มะนาว

บก สมแขก ตะไคร มะขาม ขมน วานหางจระเข มะพราว อญชน งาด า แระเทยม

สมนไพรลดนาหนก ถวเขยว ถวเหลอง มะเขอพวง บวหลวง หอมหวแดง ถวแดง งาด า พรกไทย ถงเชา

สมแขก กระเจยบ ขง ชะพล ขมน กระทอน