อนุสัญญาบาเซลว าด วยการควบค...

รายงานวจยฉบบสมบรณ

เรอง

อนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายและการกาจดของเสยอนตรายขามแดน: บทวเคราะหดาน

การเจรจาดานการคาและการจดการสงแวดลอม

โดย

ดร. สจตรา วาสนาดารงด

โครงการพฒนาความรและยทธศาสตร ดานความตกลงพหภาคระหวางประเทศดานสงแวดลอม

สนบสนนโดย สานกงานกองทนสนบสนนการวจย

ตลาคม 2550

บทคดยอ ทามกลางกระแสการแขงขนทางการคาอยางรนแรงในเวทการคาโลกและการเปลยนแปลง

ของสภาวะแวดลอมโลกอยางรวดเรว ประเทศไทยไดเขารวมเปนสมาชกของทงระบบเศรษฐกจเสรโลกผานการเขาเปนสมาชกขององคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO) และไดดาเนนการเจรจาจดทาความตกลงพหภาคและทวภาคเขตการคาเสรกบประเทศและกลมประเทศตางๆ ในเวลาเดยวกน ประเทศไทยกไดเขารวมเปนภาคสมาชกในความตกลงพหภาคระหวางประเทศดานสงแวดลอม (MEAs) ตางๆ เพอรวมกบประชาคมโลกในการแกไขปญหาสงแวดลอมโลกซงมความเกยวพนโดยตรงกบสงแวดลอมของประเทศ

การศกษานจดทาขนเพอตอบโจทยวจยหลก คอ ประเทศไทยจะใชประโยชนจากการเปนภาค MEAs ซงในทน คอ อนสญญาบาเซล เพอการเจรจาดานการคาระหวางประเทศและการจดการสงแวดลอมไดอยางไร ผวจยไดเลอกกรณศกษาการจดทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) และการจดการของเสยอนตรายของประเทศไทยทมความเกยวพนกบของเสยอนตรายทมการเคลอนยายขามแดน

ในมตดานการคา ผลการศกษาเนอหาสาระใน JTEPA ประกอบกบการวเคราะหสถานการณและทศทางนโยบายการจดการของเสยอนตรายของประเทศญปน ชใหเหนถงแรงจงใจของญปนทตองการใหมการสงออกและนาเขาของเสยระหวางประเทศมากขน และพบวา JTEPA ไดสงเสรมใหมการคาของเสยอนตรายทควบคมตามอนสญญาบาเซลและกฎหมายภายในของไทยโดยการบรรจรายการทเปนของเสยอนตรายไวในตารางผกพนการลดภาษศลกากร ซงถอไดวาขดกบหลกการและเจตนารมณของอนสญญาบาเซลทระบใหประเทศภาคตองจดการของเสยอนตรายของตนในพนทเขตแดนของตนเองและใหลดกจกรรมการเคลอนยายของเสยขามแดนใหนอยทสด

ขอคนพบยงแสดงใหเหนถงความเปนไปไดทจะเกดขอขดแยงหรอขอพพาทระหวางประเทศระหวาง JTEPA และอนสญญาบาเซลไดในอนาคตในกรณทประเทศไทยออกมาตรการดานสงแวดลอม เชน การหามนาเขาของเสยบางประเภทเพมเตมเพอคมครองสขภาพและสงแวดลอมของประเทศซงสอดคลองกบพนธกรณของอนสญญาบาเซลแตสงกระทบตอนกลงทนญปนทมการนาเขาของเสยนนมาเปนวตถดบในการผลต ในกรณเชนน นกลงทนญปนอาจใชขอบทวาดวยการคมครองการลงทนภายใต JTEPA เพอฟองเรยกคาเสยหายจากรฐบาลไทยได

กรณศกษา JTEPA จงเปนบทเรยนสาหรบหนวยงานภาครฐทจะตองหลกเลยงชองโหวดงกลาวในการเจรจาความตกลงการคาเสรฉบบอนๆ และควรใชประโยชนจากพนธกรณภายใต MEAs ในการเจรจา เชน การขอยกเวนรายการทจดเปนของเสยอนตรายภายใตอนสญญาบาเซล นอกจากประเดนเรองเนอหาแลว สงทรฐบาลควรเรงดาเนนการโดยดวน คอ การสรางความโปรงใสและกระบวนการมสวนรวมในการจดทาความตกลงระหวางประเทศโดยผลกดนใหมการตรากฎหมายเกยวกบการทาสญญาระหวางประเทศรองรบมาตรา 190 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 เพอใหประเทศมกฎกตกาและแนวปฎบตเกยวกบการกระบวนการปรกษาหารอ

รายงานฉบบสมบรณ เรองอนสญญาบาเซลฯ: บทวเคราะหดานการเจรจาดานการคาและการจดการสงแวดลอม

3

อยางเปนทางการระหวางหนวยงานผเจรจากบหนวยงานทเกยวของรวมทงผมสวนไดสวนเสยจากภาคสวนตางๆ ในสงคม

ในมตดานสงแวดลอม การใชประโยชนจากการเปนภาคของอนสญญาบาเซลคอนขางชดเจน ในการมงเนนทการจดการและควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน ผลการศกษานชใหเหนวา อนสญญาบาเซลไดพฒนามาตรการทงทางดานกฎหมาย เชน ขอแกไขอนสญญาฯ และพธสารบาเซลฯ และกลไกระดบปฏบตผานการปรบปรงการจาแนกพกดของเสยอนตราย และการจดประชมสมนาเชงปฏบตและการจดทาคมอและแนวทางวชาการตางๆ เพอเสรมสรางความเขมแขงของประเทศภาคในการควบคมดแลการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนและในการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอมของประเทศภาค ซงหนวยงานของไทยทเกยวของควรตดตามและมสวนรวมในโครงการและใชประโยชนจากผลผลตตางๆ ของอนสญญาบาเซลใหมากขน

Abstract In the midst of strong trade competition from global trades as well as rapid changes

in global environment, Thailand has joined the membership of free trade economic systems through joining the World Trade Organization (WTO) and negotiating in various multilateral and bilateral free trade agreements. On the other hand, Thailand has joined several multilateral environmental agreements (MEAs) to cooperate with other countries in solving global environmental problems which directly affect the environment within the boundary.

This study was undertaken to answer the main research question, that is, how we can make use of being a Party to MEAs, specifically the Basel Convention, to strengthen international trade negotiations and environmental management. To answer this question, the Japan-Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) and the hazardous waste management in Thailand were selected as case studies.

In case of trade regime, findings from the JTEPA case study through content and situation analysis of hazardous waste management in Japan show that there is a policy seeking to increase volumn of waste being traded internationally. Including the list of hazardous waste under control of the Basel Convention and national regulations in the tariff reduction table (schedule of Thailand) can be seen as an attempt to promote hazardous waste trade between the two countries. The hazardous wastes tariff reduction and elimination in JTEPA violate the Basel Convention’s principles and general obligations stating that all states should manage their own hazardous wastes within their own borders and transboundary movements of hazardous wastes should be minimized.


4

The study also shows that there are possible conflicts and disputes between JTEPA and Basel Convention in the case that Thailand imposes a new ban on hazardous waste, which is permissible under the Basel Convention but such ban might have some trade restriction effects on Japanese investors. In such case, they might bring a lawsuit to the Arbitral Tribunal claiming that the Thai government has violated investment provisions under JTEPA.

The JTEPA case study is therefore a lesson that the Thai government agencies should learn in order to avoid the same pitfalls in other free trage agreements. On the other hand, the negotiators should make use of obligations under MEAs when negotiating such as requesting an exempt to the list of hazardous wastes under the Basel Convention from tariff elimination schedule. Besides the content issues, the urgent task for the Thai government is to creating transparency and public participation in international treaty preparation. This can be done by accelerating the promulgation process of a national act concerning international treaty affairs in accordance with Article 190 of the new Constitution of the Kingdom of Thailand, B.E. 2550 (A.D. 2007). The act will help create rules of law, code of conducts, and facilitate formal consultation process among government agencies and other stakeholders in the society.

As for the environmental side, the benefits from being the Party to the Basel Convention are straightforward. The findings of this study indicate that the Basel Convention has developed some legal mechanisms such as the Basel Ban Amendment and the Basel Protocol. Some operational mechanisms are also initiated including the classification of hazardous wastes under the World Customs Organization’s Harmonized Customs Codes, training workshops and developing guidelines to enhance the capacity of the Parties in controlling of transboundary movement of hazardous wastes and in environmentally sound management of hazardous wastes. The Thai government agencies should actively participate in these activities and utilize the products generated by the Convention to improve environmentally sound management system in the country.

คานา

การเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมโลกและภยคกคามทรพยากรและสงแวดลอมของประชา

คมโลกไดเกดขนอยางรวดเรวตามการพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมทเนนการบรโภคและใชทรพยากรของโลกอยางไมหยดยงและทาใหของเสยทเกดจากการผลตและบรโภค ทงทเปนอนตรายและไมเปนอนตรายเพมสงขนอยางมาก แตดวยความเขมงวดของมาตรการสงแวดลอมในประเทศพฒนาแลวททาใหตนทนการจดการของเสยอนตรายในประเทศเพมสงขน สงผลใหผประกอบการ หลายรายหาทางลดตนทนคาใชจายดวยการสงออกของเสยอนตรายไปกาจดยงประเทศกาลงพฒนา

การเตบโตของธรกจการนาเขาและสงออกกากของเสยอนตรายระหวางประเทศไดกอความเสยหายตอสภาพแวดลอมของประเทศผนาเขาซงสวนใหญเปนประเทศกาลงพฒนา ทขาดความรและเทคโนโลยในการจดการกากสารพษ อกทง ปญหาการลกลอบนาของเสยอนตรายจากประเทศอตสาหกรรมไปทงในประเทศดอยพฒนาในทวปแอฟรกา อเมรกากลาง และเอเชยไดทวความรนแรงมากขนตามลาดบ อนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายและการกาจดของเสยอนตรายข า ม แ ด น (Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and their Disposal) หรอทเรยกอยางสนวา อนสญญาบาเซล จงถอกาเนดขนเพอควบคมการนาเขา สงออก และนาผานของเสยอนตรายใหเกดความปลอดภย ไมกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพอนามย รวมทงปองกนการขนสงทผดกฎหมายและชวยเหลอประเทศกาลงพฒนาในการถายทอดเทคโนโลยการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอม

อยางไรกด ประเทศไทยไมไดเปนเพยงภาคของอนสญญาบาเซล ซงถอวาเปนความตกลงพหภาคระหวางประเทศดานสงแวดลอม (Multilateral Environmental Agreements – MEAs) ฉบบหนงเทานน หากแตยงเปนภาค MEAs ฉบบอนๆ รวมทงขอตกลงระหวางประเทศดานการคา ไดแก ขอตกลงภายใตองคการการคาโลก (World Trade Organization – WTO) และขอตกลงการคาเสร (Free Trade Agreement- FTA) ซงเปนการเจรจาการคาทวภาคซงประเทศไทยกตองถอปฏบตตามพนธกรณทปรากฏอยในขอตกลงเหลานเชนกน เนองจากในเวทระหวางประเทศยงไมมการขดเสนแบงระหวางสนคาทวไปทอยภายใตกฎเกณฑการคาเสรของ WTO และทอยภายใตการควบคมของ MEAs ดงเชน กรณของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลทปรากฎอยในตารางผกพนการลดภาษศลกากรของความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) ทาใหการเจรจาดานการคาทเกยวพนกบรายการทควบคมตาม MEAs กลายเปนขอถกเถยงและเปนเรองทตองมการพจารณาอยางรอบคอบทงในมตเศรษฐกจและสงแวดลอม การคลคลายปมทขดกนอยของขอตกลงระหวางประเทศตาง ๆ โดยการเจรจาขอตกลงอยางรอบคอบและการปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบภายในประเทศเพอรองรบการเปลยนแปลงและเปนหลกประกนทเขมแขงใหกบการคมครองสงแวดลอมภายในประเทศ จะชวยใหประเทศไทยสามารถยนหยดในเวทการคาระหวางประเทศไดอยางไมเสยเปรยบ


6

อนสญญาบาเซล เปนหนงในความตกลงดานสงแวดลอม 5 ฉบบทโครงการพฒนาความรและยทธศาสตรดานความตกลงพหภาคระหวางประเทศดานสงแวดลอม (MEAs Intelligent Unit) ไดนามาศกษา การศกษาในครงนเปนการศกษาตอยอดจากโครงการหนวยจดการความรดานการคาและสงแวดลอมในสถานการณสากล ในชวงปพ.ศ. 2549 ซงไดแสดงใหเหนถงความสมพนธในเชงบวกและลบระหวางมาตรการทางการคาและมาตรการดานสงแวดลอมและชองทางทประเทศไทยสามารถใชประโยชนจากการดาเนนการตามพนธกรณของMEAs เพอใชในการเจรจาตอรองดานการคากบประเทศตางๆ และชวยในการเสรมสรางความเขมแขงของการบรหารจดการสงแวดลอมในประเทศ

ผวจยขอขอบคณสานกงานกองทนสนบสนนการวจยทไดรเรมและใหการสนบสนนการศกษานภายใตโครงการ MEAs Intelligent Unit กรมควบคมมลพษและกรมโรงงานอตสาหกรรมทไดใหความอนเคราะหเรองขอมล รวมทงผเขารวมประชม focus group ทไดใหชวยกาหนดกรอบของโจทยวจยใหชดเจนขนและผเขารวมประชมรบฟงความคดเหนตอรางผลการศกษาวจยทไดใหขอเสนอแนะตอการปรบปรงรางผลการศกษาฉบบน ผวจยขอขอบคณคณธราพร วรวฒกร รกษาการผอานวยการสวนของเสยอนตราย สานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ และคณเพญโฉม แซตง กลมศกษาและรณรงคปญหามลพษอตสาหกรรมทไดกรณาใหขอคดเหนและขอเสนอแนะตอรางผลการศกษาน ผวจยหวงวา ขอมล ความเคลอนไหวและการดาเนนงานของอนสญญาบาเซล รวมทงขอเสนอแนะทงในระดบนโยบายและระดบปฏบตจะเปนประโยชนตอการเจรจาระหวางประเทศทงในเวทการคาและเวทสงแวดลอมและเปนประโยชนตอการจดการสงแวดลอม (ของเสยอนตราย) ในประเทศไทย

ผวจย

ตลาคม 2550

สารบญ

หนา บทท 1 ขอมลเบองตนเกยวกบอนสญญาบาเซลและการดาเนนงานของประเทศไทย 7

1.1 ความเปนมา…………………………………………………………………………. 7 1.2 หลกการและสาระสาคญของอนสญญาบาเซล……………………………………... 8 1.2.1 ของเสยอนตรายทควบคมการเคลอนยายขามแดนภายใตอนสญญาบาเซล.. 9 1.2.2 พนธกรณทวไปทภาคสมาชกตองปฏบต…………………………………….. 10 1.3 การดาเนนงานตามพนธกรณของประเทศไทย……………………………………. 11 1.3.1 การปรบปรงขอกฎหมายสาหรบการอนวตการตามอนสญญาบาเซล………. 11 1.3.2 การจดตงองคกรและการบรหารจดการ……………………………………… 15 1.3.3 การจดการของเสยอนตรายและของเสยอนทเปนมตรตอสงแวดลอม………. 19 1.3.4 การรายงานขอมลประจาป……………………………………………………. 19 1.3.5 การพจารณาเขารวมในขอแกไขและพธสาร…………………………………. 19

บทท 2 การใชประโยชนจากอนสญญาบาเซลเพอการเจรจาดานการคา: กรณศกษาความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA)……………………. 20

2.1 ความเปนมาของความตกลง JTEPA………………………………………………. 20 2.2 วเคราะหขอขดแยงและผลกระทบทอาจเกดขนระหวางการคมครองการลงทนใน

ความตกลง FTA ไทย-ญปน กบพนธกรณในอนสญญาบาเซล…………………... 22 2.2.1 เนอหาในความตกลง JTEPA ไดเปดชองใหมการนาเขาของเสยอนตราย

จากญปนหรอไม………………………………………………………………. 22 2.2.2 การรวมของเสยอนตรายไวในความตกลง JTEPA ขดกบหลกการและ

เจตนารมณของอนสญญาบาเซลหรอไม…………………………………….. 27 2.2.3 JTEPA จะบนทอนการบงคบใชกฎหมายและการปฏบตตามพนธกรณท

ไทยมตออนสญญาบาเซลหรอไม……………………………………………. 30 2.2.4 หากเกดขอขดแยงหรอขอพพาทระหวาง JTEPA และอนสญญาบาเซล

กฎหมายใดจะมสถานะทางกฎหมายเหนอกวา……………………………… 33 2.3 วเคราะหแรงจงใจของประเทศญปนในการบรรจรายการทเปนของเสยอนตราย

ไวในความตกลง JTEPA……………………………………………………………. 35 2.3.1 สถานการณการจดการของเสยในประเทศญปน…………………………….. 36 2.3.2 วเคราะหทศทางนโยบายการจดการของเสยอนตรายของประเทศญปน…… 40 2.4 ขอเสนอแนะตอการใชประโยชนจากอนสญญาบาเซลในการเจรจาดานการคา…... 44

บทท 3 การใชประโยชนจากอนสญญาบาเซลเพอการจดการสงแวดลอม: กรณศกษาการจดการของเสยอนตรายของประเทศไทย…………………………. 48

3.1 สถานการณและปญหาการจดการของเสยอนตรายขามแดน……………………… 48 3.2 อนสญญาบาเซลกบการจดการของเสยอนตรายขามแดน………………………… 62 3.2.1 การจาแนกพกดของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลในระบบฮารโมไนซ

ขององคการศลกากรโลก…………………………………………………….. 62


8

หนา 3.2.2 การเสรมสรางขดความสามารถของประเทศภาคในการตดตามและ

ตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตรายโดยผดกฎหมาย………………... 66 3.2.3 การจดทาขอแกไขอนสญญาบาเซล (Ban Amendment)………………….. 68 3.2.4 การจดทาพธสารบาเซลวาดวยความรบผดและการชดใชคาเสยหายจาก

การเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกาจด……………….. 69 3.3 อนสญญาบาเซลกบการจดการของเสยอนตรายในประเทศ………………………. 70 3.3.1 ปฏญญาบาเซลวาดวยการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอ

สงแวดลอม (Basel Declaration on Environmentally Sound Management) และแผนกลยทธเพอการอนวตการตามอนสญญาบาเซล (Strategic Plan for the Implementation of the Basel Convention)……

70 3.3.2 การจดการขยะอเลกทรอนกสอยางเปนมตรตอสงแวดลอม………………… 72 3.3.3 หนสวนความรวมมอในการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอ

สงแวดลอม…………………………………………………………………….

73 3.4 ขอเสนอแนะตอการใชประโยชนจากอนสญญาบาเซลในการควบคมการ

เคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน……………………………………………….

74 3.4.1 การพฒนาระบบและกลไกการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตราย

ขามแดน……………………………………................................................

75 3.4.2 การเสรมสรางขดความสามารถในการตดตามตรวจสอบการเคลอนยาย

ของเสยอนตรายขามแดน…………………………………………………….

78 3.4.3 การพฒนาระบบและกลไกการจดการของเสยอนตรายภายในประเทศ…….. 79 3.4.4 การเสรมสรางขดความสามารถในการจดการของเสยอนตราย

ภายในประเทศ……………………………................................................. 80 บรรณานกรม…………………………………………………………………………….. 82 ภาคผนวก………………………………………………………………………………... 85

บทท 1 ขอมลเบองตนเกยวกบอนสญญาบาเซลและการดาเนนงานของประเทศไทย

1.1 ความเปนมา

ผลจากกระแสบรโภคนยมทเพมสงขนซงทาใหเกดของเสยทงจากทเกดจากกระบวนการผลตในภาคอตสาหกรรมและของเสยจากการบรโภค ทาใหปรมาณของเสยทงทเปนอนตรายและไมเปนอนตรายเพมสงขนอยางมากในประเทศพฒนาแลวจนทาใหพนทฝงกลบเรมขาดแคลน ในขณะเดยวกนกเกดกระแสการตนตวดานสงแวดลอมทาใหกฎหมายและมาตรการคมครองสงแวดลอมในประเทศมความเขมงวดมากขน สงผลใหการจดการของเสยอนตรายในประเทศอตสาหกรรมมคาใชจายทสงมาก อกทงการกอสรางโรงงานกาจดของเสยอนตรายมกจะไมไดรบการยอมรบจากประชาชน ประเทศพฒนาแลวจงหาทางออกดวยการสงออกของเสยอนตรายไปกาจดยงประเทศกาลงพฒนาตางๆ โดยวธการตางๆ

อยางไรกด ทผานมา พบวา ผประกอบธรกจการคาของเสยอนตรายในประเทศพฒนาแลวมกจะลดตนทนคาใชจายโดยลกลอบนาของเสยอนตรายจากประเทศของตนมาทงในประเทศเหลานโดยมไดคานงถงผลกระทบดานสขภาพและสงแวดลอมของประเทศผรบและอาศยจดออนของประเทศกาลงพฒนาทมกฎระเบยบและการบงคบใชกฎหมายทหยอนยาน และเมอปญหาการลกลอบนาของเสยอนตรายจากประเทศอตสาหกรรมไปทงในประเทศดอยพฒนาในทวปแอฟรกา อเมรกากลาง และเอเชยไดทวความรนแรงมากขนตามลาดบ ดงจะเหนไดจากตวอยางกรณการลกลอบนาเขากากกมมนตภาพรงสและของเสยอนตรายซงปนเปอนดวยสาร Polychlorinated Biphenyl (PCBs) กวา 3,800 ตนจากประเทศอตาลมาทงทเมองโคโค (Koko) ประเทศไนจเรย เมอปพ.ศ. 2531 ซงกอใหเกดการปนเปอนของสารพษสดนและแหลงนาใตดน ทาใหประเทศทตกเปนททงขยะของเสยอนตรายไดลกขนมาตอตานการกระทาดงกลาวและเรยกรองใหมการสรางกลไก กฎกตการะหวางประเทศทจะเขามาควบคมดแลการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน

จากเหตการณลกลอบทงกากของเสยอนตรายในประเทศกาลงพฒนาทเกดขนอยางตอเนอง ทาใหประเทศกาลงพฒนาเรยกรองใหมการออกกฎหมายระหวางประเทศเพอมาควบคมและจดการกบปญหาดงกลาว อนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายและการกาจดของเสยอนตรายขามแดนจงไดถอกาเนดขน โดยโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต (The United Nation Environment Programme: UNEP) ไดรเรมจดประชมนานาชาตขนในเดอนมนาคม พ.ศ. 2532 ณ นครบาเซล ประเทศสวสเซอรแลนดเพอจดทารางอนสญญาฯ และไดเปดใหประเทศตางๆ ไดลงนามเขารวมเปนภาคตงแตวนท 22 มนาคม 2533 และมผลบงคบใชเมอวนท 5 พฤษภาคม 2535 ปจจบนมประเทศภาคทใหสตยาบนเปนภาคอนสญญาแลวจานวนทงหมด 170 ประเทศ (ขอมล ณ เดอนพฤษภาคม 2550, http://www.basel.int/ratif/frsetmain.php) ประเทศไทยไดจดสงผแทนเขารวมการประชมระดบนานาชาตเพอจดทารางอนสญญาและกาหนดขอตกลงตาง ๆ มาโดยลาดบ และไดใหสตยาบนเปนภาคสมาชกอนสญญาบาเซล เมอวนท


10

24 พฤศจกายน 2540 อนสญญาบาเซลมผลบงคบใชตอประเทศไทยตงแตวนท 22 กมภาพนธ 2541 เปนตนมา

1.2 หลกการและสาระสาคญของอนสญญาบาเซล

อนสญญาบาเซลมเจตนารมณในการคมครองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมจากของเสยอนตรายและการปองกนอนตรายตอสงแวดลอมในประเทศกาลงพฒนา โดยมวตถประสงค 3 ประการ คอ

1) เพอลดการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนใหนอยทสด 2) เพอกาจดของเสยอนตรายทแหลงกาเนดใหไดมากทสด 3) เพอลดการกอกาเนดของเสยอนตรายทงในเชงปรมาณและความเปนอนตราย เพอบรรลวตถประสงคเหลาน อนสญญาบาเซลไดใชมาตรการดานกฎหมายในการควบคม

การเคลอนยายของเสย และเครองมอหรอกลไกการจดการของเสยอนตราย ทงน มาตรการดานกฎหมายหลก คอ ระบบการแจงและใหการยนยอมลวงหนา (Prior informed consent) เพอการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน กลาวคอ กอนการนาเขา สงออก และนาผานของเสยอนตรายไปยงประเทศภาคอนจะตองแจงรายละเอยดและขออนญาตตามขนตอนจากหนวยงานทมอานาจของประเทศทเกยวของกอนการขนสง ประเทศทสงออกไมสามารถดาเนนสงออกไดจนกวาจะไดรบการยนยอมอยางเปนลายลกษณอกษรและคายนยนการทาสญญาระหวางผสงออกและผกาจด ทงน ในการขนสงตองจดใหมเอกสารการเคลอนยาย การบรรจหบหอ การตดฉลากและการขนสงดวยวธการทกาหนดตามมาตรฐานสากล ตลอดจนตองมการประกนภยพนธบตรหรอหลกประกนทางการเงนและรบผดชอบในกรณทเกดความเสยหายโดยตองนากลบภายใน 30 วนและตองชดใชคาเสยหายหากเกดอบตเหตรวไหลและปนเปอน

นอกจากการใชระบบ PIC แลว อนสญญาบาเซลยงใชมาตรการหามประเทศภาคสงออกหรอนาเขาของเสยอนตรายจากประเทศทไมไดเปนภาค ยกเวนแตมการจดทาความตกลงระดบทวภาคหรอระดบภมภาค ตามมาตรา 11 ซงตองเปนการคาของเสยทเปนมตรตอสงแวดลอมและมการควบคมทไมนอยไปกวาอนสญญาบาเซล

อนสญญาบาเซลไมเพยงแตควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน แตยงรวมถงการกาหนดพนธกรณและมาตรการตางๆ เพอใหประเทศภาคหนมาพฒนาและใชเทคโนโลยทเปนมตรตอสงแวดลอมเพอลดการกอใหเกดของเสยจากแหลงกาเนดใหเหลอนอยทสด รวมทงการสงเสรมการปรบปรงเทคโนโลยการกาจด การถายทอดเทคโนโลยและระบบการจดการของเสยอนตราย ตลอดจนการพฒนาแนวทางหรอหลกปฏบตทางวชาการทเหมาะสมในการจดการของเสยอนตรายประเภทตางๆ

สาระสาคญในอนสญญาบาเซล ประกอบดวยคานยาม พนธกรณตางๆ และภาคผนวกทระบลกษณะความเปนอนตราย องคประกอบ บญชรายชอของเสยอนตรายและทไมเปนอนตราย เปนตน ในทน จะขอกลาวถงเฉพาะเนอหาสาระสาคญโดยสรป สวนเนอหาของอนสญญาบาเซลฉบบเตม


11

สามารถหาอานไดจากเวบไซตของสานกงานเลขาธการอนสญญาบาเซล (www.basel.int) สวนฉบบแปลภาษาไทยสามารถหาอานหรอดาวน โหลดได จากเวบไซตของกรมควบคมมลพษ (www.pcd.go.th) และโครงการ MEAs Watch (www.measwatch.org) 1.2.1 ของเสยอนตรายทควบคมการเคลอนยายขามแดนภายใตอนสญญาบาเซล

อนสญญาบาเซลไดนยาม “ของเสย” วาหมายถง วตถซงถกกาจดหรอเจตนาจะกาจดหรอตองการกาจด โดยขอกาหนดตามกฎหมายของประเทศ และกาหนดขอบเขตของอนสญญาวาครอบคลมของเสยทมการเคลอนยายขามแดน ทอนสญญาถอวาเปน “ของเสยอนตราย” ไดแก (ก) ของเสยประเภทใดใดในภาคผนวก 1 เวนแตทไมเขาลกษณะใดลกษณะหนงในภาคผนวก 3 (ข) ของเสยทไมอยในวรรค (ก) แตไดรบการนยามหรอไดรบการพจารณาวาเปนของเสยอนตรายโดยกฎหมายภายในของประเทศภาคผสงออก ผนาเขา หรอผนาผาน นอกจากน ยงมของเสยในภาคผนวก 2 ทมการเคลอนยายขามแดน ซงอนสญญาถอวาเปน “ของเสยอน” ซงตองพจารณาเปนพเศษ ไดแก ของเสยจากอาคารบานเรอน (Y46) และกากทเกดจากการเผาของเสยจากอาคารบานเรอน (Y47) ของเสยในภาคผนวก 1 ครอบคลมของเสยจากแหลงกาเนดหรอกระบวนการผลต 18 แหลง (Y1-Y18) อาท ของเสยจากการรกษาพยาบาลทางการแพทย ของเสยประเภทกากนามนดบทเกดจากโรงกลนนามน กากทเกดจากการดาเนนการกาจดของเสยทางอตสาหกรรม เปนตน และของเสยทมองคประกอบทเปนอนตราย 27 ชนด (Y19-Y45) อาท โลหะคารบอนล แคดเมยม ตะกว สารหน แอสเบสตอส (ฝนและเสนใย) เปนตน โดยของเสยเหลานจะมลกษณะทเปนอนตราย ตามภาคผนวก 3 ซงม 13 ลกษณะ (H1-H13) อาท ระเบดได ของเหลวทตดไฟได สารพษอยางรนแรง สารกดกรอน เปนตน ทงน ของเสยในภาคผนวก 1 เหลาน ไดถกจดแสดงเปนบญชรายชอของเสยทควบคม ในภาคผนวก 8 โดยมทงหมด 61 รายการ ไดแก

(1) ของเสยประเภทโลหะและทมโลหะเปนองคประกอบ 19 ชนด เชน ของเสยประเภทโลหะทมพลวง สารหน เบรลเลยม แคดเมยม ฯลฯ เปนโลหะผสม กากตะกอนจากการชบโลหะ เถาจากการเผาสายฉนวนหมเสนลวดทองแดง (2) ของเสยทมสารอนนทรยเปนองคประกอบหลก 6 ชนด เชน หลอดแกว Cathode-ray และ Activated glass อน ๆ ของเสยประเภทสารเรงปฏก รยา (Catalysts) ของเสยแอสเบสตอสในรปฝนและเสนใย เถาลอยจากโรงงานผลตกระแสไฟฟาจากถานหน (3) ของเสยทมสารอนทรยเปนองคประกอบหลก 20 ชนด เชน ของเสยจากการผลต Petroleum coke และ/หรอ Bitumen ของเสยประเภทนามนแร ของเสยประเภทของเหลวทเปนตวถายเทความรอน (4) ของเสยทมองคประกอบอนนทรยและอนทรย 16 ชนด เชน ของเสยจากการรกษาพยาบาล ของเสยจากการผลต การผสม และการใชสารเคมรกษาเนอไม ของเสยทสามารถ


12

ระเบดได ของเสยทประกอบหรอปนเปอนดวยสารไซยาไนตอนนทรย ของเสยผสมระหวางนามน-นา หรอไฮโดรคารบอน-หรอนา หรออยในรปอมลชน

1.2.2 พนธกรณทวไปทภาคสมาชกตองปฏบต ภาคซงใชสทธของตนในการหามการนาเขาของเสยอนตรายหรอของเสยอนเพอการกาจด ตองแจงใหภาคอนทราบ ภาคตองหามหรอตองไมอนญาตใหมการสงออกของเสยอนตรายและของเสยอนไปยงภาคซงไดหามการนาเขาของเสยดงกลาว หรอหากรฐผนาเขาไมยนยอมเปนลายลกษณอกษรตอการนาเขานนเปนการเฉพาะ ภาคแตละฝายตองดาเนนมาตรการทเหมาะสมเพอควบคมการเคลอนยายหรอจดการของเสยอนตรายดวยวธการทเปนมตรตอสงแวดลอม เชน ลดการเกดของเสยอนตรายใหตาทสด มสถานทกาจดทเพยงพอสาหรบการจดการของเสยอนตรายและของเสยอน ลดการเคลอนยายขามแดนของเสยอนตรายและของเสยอนใหตาทสด ไมอนญาตใหมการสงออกหรอการนาเขาหากมเหตผลเชอไดวาของเสยนนจะไมไดรบการจดการทเปนมตรตอสงแวดลอม ภาคตองไมอนญาตใหมการสงออกของเสยอนตรายหรอของเสยอนไปยงประเทศทมไดเปนภาคหรอนาเขาจากประเทศทมไดเปนภาค ภาคตกลงทจะไมอนญาตใหมการสงออกของเสยอนตรายหรอของเสยอน เพอนาไปกาจดภายในพนทใตเสนละตจดท 60 องศาใต ภาคแตละฝายตองหามบคคลขนสงหรอกาจดของเสยอนตรายหรอของเสยอนเวนแตบคคลดงกลาวจะไดรบมอบอานาจหรอไดรบอนญาตใหปฏบตการดงกลาวนน กาหนดใหมการตดฉลากและขนสงโดยสอดคลองกบหลกเกณฑและมาตรฐานระหวางประเทศ กาหนดใหจดทาเอกสารการเคลอนยายแนบไปกบของเสยอนตรายตงแตจดเรมตนจนถงจดทมการกาจด ภาคตองดาเนนมาตรการทเหมาะสมเพอประกนวาการเคลอนยายของเสยจะไดรบการอนญาตเฉพาะเมอรฐผสงออกไมมความสามารถกาจดของเสยอนตรายอยางเหมาะสม ของเสยอนตรายทเปนปญหาตองการใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมการนากลบมาใชใหมในรฐผนาเขา ไมมบทบญญตใดในอนสญญาน หามมใหภาคออกขอกาหนดเพมเตมทสอดคลองกบบทบญญตแหงอนสญญาน และเปนไปตามหลกกฎหมายระหวางประเทศเพอใหมการคมครองสขอนามยของมนษยและสงแวดลอมทดขน การแตงตงหนวยงานผมอานาจ (Competent Authority) และศนยประสานงาน (Focal

Point) และแจงใหสานกเลขาธการภายใน 3 เดอนนบแตวนทอนสญญาบาเซลมผลบงคบใชกบประเทศนนๆ


13

การนากลบของเสยอนตรายหรอของเสยอนซงไดรบการยนยอมจากรฐทเกยวของไมสามารถดาเนนการใหเสรจสนตามขอกาหนดในสญญา รฐผสงออกตองประกนการนากลบหากการกาจดทเปนมตรตอสงแวดลอมไมสามารถกระทาไดภายใน 90 วนนบแตรฐผนาเขาไดแจงรฐผสงออกหรอภายในเวลาทตกลงกน การเคลอนยายทผดกฎหมาย ขอท 9 ของอนสญญาบาเซลกาหนดใหการเคลอนยายทผดกฎหมาย (illegal traffic) หมายถง การไมมการแจงหรอไมไดรบการยนยอมหรอปลอมแปลง/สาแดงเทจ หรอไมสอดคลองกบเอกสารกากบ หรอเปนผลใหมการกาจดของเสยอนตรายหรอของเสยอนอยางจงใจ โดย 1) กรณความผดเกดขนจากรฐผสงออก 2) กรณความผดเกดขนจากรฐผนาเขา และ 3) ภาคตองเสนอกฎหมายแหงชาตทเหมาะสมเพอปองกนและลงโทษการเคลอนยายทผดกฎหมาย

1.3 การดาเนนงานตามพนธกรณของประเทศไทย

ประเทศไทยใหสตยาบนเปนภาคสมาชกอนสญญาบาเซล เมอวนท 24 พฤศจกายน 2540 และมผลบงคบใชเมอวนท 22 กมภาพนธ 2541 เปนตนมา ทผานมา ประเทศไทยไดดาเนนงานตามพนธกรณตออนสญญาบาเซล ดงตอไปน

1.3.1 การปรบปรงขอกฎหมายสาหรบการอนวตการตามอนสญญาบาเซล 1) พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ประเทศไทยมไดออกกฎหมายเพออนวตการตามอนสญญาบาเซลเปนการเฉพาะ แตไดนากฎหมายทมอย คอ พ.ร.บ. วตถอนตรายมาใชเปนกฎหมายหลกในการควบคมการประกอบกจการของเสยอนตรายตงแตการนาเขา การสงออก การนาผาน การผลต การขนสง และการมไวในครอบครอง โดยกาหนดการขนทะเบยนและการขออนญาตกอนการประกอบการ โดยอาศยคานยามวตถอนตรายในมาตรา 4 ของพ.ร.บ. วตถอนตราย พ.ศ. 2535 กาหนดใหของเสยอนตรายในภาคผนวก 8 บญชรายชอ A ของอนสญญาบาเซล เปนวตถอนตรายชนดท 3 อยในความรบผดชอบของกรมโรงงานอตสาหกรรม และควบคมการประกอบการนาเขาสงออกของเสยอนตราย โดยออกประกาศกระทรวงอตสาหกรรมและประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม ดงน

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2538 และฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. 2546 รวมทงบญชรายชอวตถอนตราย (ฉบบท 4) พ.ศ. 2549 และบญชรายชอวตถอนตราย (ฉบบท 5) พ.ศ. 2549 กาหนดของเสยอนตรายในภาคผนวก 8 บญชรายชอ A ทอนสญญาบาเซล กาหนดใหควบคมรวม 61 รายการและทกาหนดเพมเตมอก 3 รายการ ไดแก นามนหลอลนใชแลว เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทใชแลวและชนสวนอปกรณหรอสวนประกอบเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทใชแลว ในบญช ข. หมวดของเสยเคมวตถใหเปนวตถอนตรายชนดท 3 ทกรมโรงงานอตสาหกรรมเปนหนวยงานรบผดชอบ ซงผนาเขา สงออก ผลต หรอมไว


14

ในครอบครองตองขนทะเบยนและขออนญาตจากกรมโรงงานอตสาหกรรมกอนการดาเนนการ กฎกระทรวง (พ.ศ. 2537) ออกตามความในพ.ร.บ. วตถอนตราย พ.ศ. 2535 กาหนดวธการขออนญาต และวธการพจารณาอนญาตการประกอบกจการวตถอนตรายชนดท 3 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การขนทะเบยนวตถอนตรายทางอตสาหกรรม พ.ศ. 2543 กาหนดใหผประกอบการวตถอนตรายชนดท 2 และชนดท 3 ตองขนทะเบยน ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง ยกเวนไมตองปฏบตตามพระราชบญญตวถตอนตราย พ.ศ. 2535 เกยวกบวตถอนตราย (ของเสยเคมวตถ) ทกรมโรงงานอตสาหกรรมมอานาจหนาทรบผดชอบ พ.ศ. 2543 กาหนดใหผผลตของเสยเคมวตถไมตองยนขออนญาต และไมตองขอขนทะเบยน ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การใหแจงขอเทจจรงของผผลต ผนาเขา และผมไวในครอบครองซงวตถอนตรายทกรมโรงงานอตสาหกรรมมอานาจหนาทรบผดชอบ พ.ศ. 2543 กาหนดใหผประกอบการนาเขาและสงออกของเสยเคมวตถ แจงขอเทจจรงใหกรมโรงงานอตสาหกรรมทราบกอนนาหรอสงออกของเสยเคมวตถออกจากดานศลกากร และกาหนดใหแจงขอมลการประกอบกจการทกๆ 6 เดอน ประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง เงอนไขในการอนญาตใหนาของเสยเคมวตถทเปนวตถอนตรายเขามาในราชอาณาจกร ฉบบลงวนท 14 พฤษภาคม 2539 กลาวคอ จะอนญาตใหนาเขามาใชเปนวตถดบในการผลตของโรงงานเทานน ตองนาตวอยางแสดงตอพนกงานเจาหนาท ตองจดทาแผนการนาเขาของเสยเคมวตถทใชในแตละป ตองจดทาระบบกาจดของเสยอนตราย การนาของเสยเคมวตถมาใชในการผลตสนคาจะอนญาตในปรมาณเทาทจาเปนในการผลตของโรงงานเทานน และเปนของเสยเคมวตถจากประเทศทใหสตยาบนตออนสญญาบาเซลแลวเทานน และตองแจงขอมลหรอเอกสารทเกยวกบของเสยเคมวตถทไดรบอนญาตใหพนกงานเจาหนาททราบลวงหนาไมนอยกวา 15 วนกอนการนาเขา ประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง หลกเกณฑในการอนญาตใหนาเศษ เศษตดและของทใชไมไดซงเปนพลาสตกไมวาใชแลวหรอไมกตามเขามาในราชอาณาจกร ฉบบลงวนท 19 เมษายน 2539 ซงกาหนดคณสมบตของผขออนญาตและจะอนญาตใหนาเขาเศษพลาสตกจากประเทศทใหสตยาบนตออนสญญาบาเซลเทานน ประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง เงอนไขการอนญาตใหนาเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทใชแลวทเปนวตถอนตรายเขามาในราชอาณาจกร ฉบบลงวนท 26 กนยายน 2546 โดยกาหนดเงอนไขการอนญาตนาเขาเพอการจาหนายหรอใชซา เพอการซอมแซมแลวนากลบออกไป การนาเขาหลงจากซอมแซม และการดดแปลงเพอจาหนายหรอใชซา ตอมาไดออกประกาศฉบบท 2 ลงวนท 20 ธนวาคม 2549 เพอ


15

ขยายเวลาการบงคบใชออกไปอก 1 ป จนถงวนท 1 ตลาคม 2550 ขณะน ประกาศฯ ฉบบใหม มผลบงคบใชแลวตงแตวนท 28 กนยายน 2550 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย (ฉบบท 5) พ.ศ. 2549 เพมเตมรายการของเสยในบญชข. ของเสยเคมวตถ (CHEMICAL WASTES) ไดแก ของเสยสายเคเบลโลหะทเคลอบ หรอหมดวยพลาสตก ซงมหรอปนเปอนดวยนามนดนจากถานหน (Coal tar) สารโพลคลอรเนทเตดไบฟนลทระดบความเขมขนไมนอยกวา 50 มลลกรมตอกโลกรม ตะกว แคดเมยม และสารประกอบฮาโลเจนอนทรย (Organohalogen compounds) อน ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย (ฉบบท 5) พ.ศ. 2549 กาหนดใหถานประจไฟแบบแหง (Dry cell batteries) ทมองคประกอบของปรอท และแคดเมยม เปนวตถอนตรายชนดท 4

นอกจากน ในการประชมคณะกรรมการวตถอนตราย เมอการประชมครงท34-2/2550 วนท

10 กรกฎาคม 2550 คณะกรรมการเหนชอบใหควบคมแอสเบสตอส จานวน 3 รายการ ประกอบดวย แอคทโนไลท (Actinolite) แอนโธฟลไลท (Anthophylite) และทรโมไลท (Tremolite) เปนวตถอนตรายชนดท 4 ภายใตการควบคมของกรมโรงงานอตสาหกรรม (หามมใหมการผลต นาเขา สงออก หรอมไวในครอบครอง) ซงกรมโรงงานอตสาหกรรมจะดาเนนการออกประกาศเพอใหมผลใชบงคบตอไป (ขอมลจากเวบไซตของกรมโรงงานอตสาหกรรม, http://www.diw.go.th/diw/picture/news/ban.html)

2) พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 นอกจากพ.ร.บ. วตถอนตรายแลว หนวยงานภาครฐยงไดนาพ.ร.บ. โรงงานมาใชในการควบคมการประกอบกจการโรงงานใหเปนไปตามหลกเกณฑทกาหนดเกยวกบสภาพแวดลอมลกษณะอาคารหรอลกษณะภายในโรงงาน การกาหนดลกษณะประเภทหรอชนดของเครองจกร เครองมออปกรณหรอสงทตองนามาใชในการประกอบกจการโรงงาน การปองกนและแกไขมลพษอตสาหกรรม ซงรวมถงของเสยอนตราย โดยกาหนดใหโรงงานประกอบกจการปรบปรงคณภาพของเสยรวม (ลาดบท 101) โรงงานประกอบกจการเกยวกบการคดแยกหรอฝงกลบสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว (ลาดบท 105) และโรงงานประกอบกจการเกยวกบการนาผลตภณฑอตสาหกรรมทไมใชแลวหรอของเสยจากโรงงานมาผลตเปนวตถดบ หรอผลตภณฑใหมโดยผานกรรมวธการผลตทางอตสาหกรรม (ลาดบท 106) เปนโรงงานจาพวกท 3 ทตองขออนญาตกอนการประกอบกจการ และกาหนดหลกเกณฑและวธปฏบต การบาบดและกาจดของเสยอนตรายจากกระบวนการผลตในโรงงาน เพอใหเกดจดการอยางถกตองและไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม รวมถงปองกนการลกลอบทงของเสยอนตราย

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมทเกยวของกบการจดการของเสยอนตราย มดงน กฎกระทรวง ฉบบท 15 (พ.ศ. 2544) วนท 11 ธนวาคม 2544


16

กฎกระทรวง ฉบบท 2 (พ.ศ. 2535) วนท 24 กนยายน 2535 ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกาจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 ลงวนท 27 ธนวาคม 2548 กาหนดชนดของเสยอนตรายทผประกอบกจการโรงงานตองขออนญาตเคลอนยายออกนอกโรงงาน พรอมจดทาเอกสารกากบการขนสงของเสยอนตราย และดาเนนการบาบดและกาจดตามหลกเกณฑเงอนไขทกาหนด

3) พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

มตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตในคราวการประชมครงท 6/2536 เมอวนท 15 ธนวาคม 2536 เหนชอบกบมาตรการหามนาเขาแบตเตอรใชแลวหรอแผนธาตทอยในแบตเตอรใชแลวมาเปนวตถดบในการผลตตะกวแทง

� มตคณะอนกรรมการประสานงานการจดการสงแวดลอมและอตสาหกรรมในการประชมครงท 2/2546 เมอวนท 14 ตลาคม 2546 เหนชอบใหหามการนาเขาแทงเชอเพลง (Refuse derived fuel)

4) พระราชบญญตการสงออกไปนอกและนาเขามาในราชอาณาจกรซงสนคา พ.ศ. 2522

กระทรวงพาณชย โดยกรมการคาตางประเทศ ไดออกประกาศตางๆ ดงน ประกาศกระทรวงพาณชยวาดวยการนาเขาสนคาเขามาในราชอาณาจกร (ฉบบท 112) พ.ศ. 2539 ฉบบลงวนท 7 กมภาพนธ 2539 กาหนดใหเศษ เศษตดและของทใชไมไดซงเปนพลาสตกไมวาใชแลวหรอไมกตาม ตองขออนญาตในการนาเขา และจะอนญาตใหนาเขาไดตามความเหนชอบของกระทรวงอตสาหกรรม ตอมาไดมคาสงกระทรวงพาณชยท 281/2541 ฉบบลงวนท 14 กนยายน 2541 มอบอานาจในการอนญาตใหนาเศษ เศษตดและของทใชไมไดซงเปนพลาสตกไมวาใชแลวหรอไมกตามเขามาในราชอาณาจกร ใหอธบดกรมโรงงานอตสาหกรรม ผอานวยการสานกควบคมวตถอนตราย กรมโรงงานอตสาหกรรมเปนผมอานาจและลงนามในใบอนญาตนาเขาและใหเปนไปตามปรมาณหรอประเภททกรมโรงงานอตสาหกรรมกาหนด

� ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง การนายางรถทใชแลวเขามาในราชอาณาจกร พ.ศ. 2546 ฉบบลงวนท 23 พฤษภาคม 2546 กาหนดใหยางรถทใชแลวเปนสนคาทตองหามในการนาเขามาในราชอาณาจกร ชนดทใชกบรถยนตนง ชนดทใชกบรถบสหรอรถบรรทก ชนดทใชกบรถจกรยานยนต เศษ เศษตดและของทใชไมไดทเปนยางของรถดงกลาวขางตน ยกเวนกรณนาเขามาเพอการศกษาวจยหรอเพอเปนตวอยาง หรอยานพาหนะนาตดมาเพอใชกบยานพาหนะนนๆ และกรณทนาเขามาเพอการแขงขนรถหรอการทองเทยว

5) พระราชบญญตศลกากร พ.ศ. 2469 และพ.ศ. 2534


17

พระราชบญญตศลกากร (ฉบบท 14) พ.ศ. 2534 เพมเตมมาตรา 63 ทวแหงพระราชบญญตศลกากร พ.ศ. 2469 กาหนดเงอนไขในการขนถายการเกบรกษาสนคาอนตรายและการนาสนคาออกไปจากเขตศลกากร และในกรณของตกคางเปนของเสยทอาจกอใหเกดอนตรายหรอความเสยหายตอบคคล สตว พช ทรพยสน หรอสงแวดลอม ใหตวแทนเรอทนาของเสยเขามาตองนาของเสยนนออกไปนอกราชอาณาจกรหรองดการใหใชทาเรอหรอสนามบนและบรการตาง ๆ แกเรอลานนไดตามระยะเวลาทจะกาหนดตามความรายแรงแหงการกระทา ประกาศกรมศลกากรท 50/2546 เรอง แกไขเพมเตมรหสสถตสนคา โดยเพมเตมรหสสถตสนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทใชแลว ตามประเภทพกดอตราศลกากร 84.14, 84.15, 84.18, 84.50, 84.51, 84.69, 84.70, 84.71, 84.73, 85.06, 85.07, 85.16, 85.17, 85.19, 85.20, 85.21, 85.22, 85.25, 85.27, 85.28, 85.29, 85.32, 85.33, 85.34, 85.35, 85.36, 85.37, 85.38, 85.39, 853.40, 85.41, 85.42, 90.09 และ 95.04 โดยบญชแนบทายประกาศฯ ไดเพมเตมรหสสถตสามตวสดทาย 080-089 สาหรบรายการ “ทใชแลว”

6) พระราชบญญตการเดนเรอในนานนาไทย พ.ศ. 2535

มาตรา 191 แหงพ .ร.บ. การเดนเรอในนานนาไทย พ.ศ. 2456 (ฉบบท 14) พ.ศ. 2535กาหนดใหนายเรอหรอเจาของเรอแจงใหกรมการขนสงทางนาและพาณชยนาว ทราบถงการขนถายสงของทอาจทาใหเกดอนตรายขนไดลวงหนาไมนอยกวา 24 ชวโมงกอนการขนถายและหามการขนถายจนกวาจะไดรบอนญาต

ประกาศการทาเรอแหงประเทศไทย เรอง หามเรอบรรทกของเสยทเปนอนตรายผานเขามาในอาณาบรเวณของการทาเรอแหงประเทศไทย 1.3.2 การจดตงองคกรและการบรหารจดการ 1) หนวยงานทรบผดชอบในการปฏบตตามพนธกรณในอนสญญาบาเซล หนวยงานผมอานาจ (Competent Authority)

รฐบาลไทยไดกาหนดใหกรมโรงงานอตสาหกรรมเปนหนวยงานผมอานาจ ทาหนาทรบแจงเกยวกบการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายหรอของเสยอน และใหขอมลขาวสารเพอตอบตอการแจง (ตามขอ 6 ของอนสญญา) โดยมหนาทรบผดชอบ ไดแก

พจารณาคาขอขนทะเบยนและขออนญาตนาเขา สงออก หรอนาผานของเสยอนตรายขามแดน แจงเปนลายลกษณอกษรถงพนกงานผมอานาจของประเทศผนาเขา ผนาผานและผสงออกหรอผแจงแลวแตกรณเกยวกบการพจารณาอนญาตใหมการเคลอนยายอยางมเงอน


18

ไขหรอไมมเงอนไข หรอปฏเสธไมยนยอมใหมการเคลอนยายอยางมเงอนไขหรอขอขอมลเพมเตม หามนาเขาของเสยหากมเหตผลเพยงพอทเชอไดวาของเสยนนจะไมไดรบการกาจดดวยวธทเปนมตรตอสงแวดลอม เปนผอนญาตใหทาการขนสงหรอกาจดของเสยทอยภายใตขอบเขตอานาจศาลของประเทศตน กาหนดมาตรการทางดานกฎหมายเพอใชเปนแนวทางในการปฏบตและควบคมใหอยภายใตขอกาหนดในอนสญญา ไดแก การจดทาเอกสารคาขออนญาตนาเขา สงออก หรอนาผาน เอกสารแจงและเอกสารกากบการเคลอนยายของเสยอนตราย (ตงแตจดเรมตนขนถงทกาจด) กาหนดหลกเกณฑและวธการบรรจหบหอภาชนะและฉลากทเปนมาตรฐานสากล กาหนดใหมการประกนภยหรอมการคาประกนทางดานการเงน กาหนดบทลงโทษผททาการขนสงทผดกฎหมาย

ศนยประสานงาน (Focal Point) สาหรบประเทศไทย รบผดชอบโดยกรมควบคมมลพษ โดยทาหนาทรบและสงขอมลการราย

งานอบตเหต การแจงคานยามของเสยอนตรายแหงชาต รายงานประจาป (ตามขอ 13 และ 16 ของอนสญญา) สงตอขอมลขาวสารทไดรบแจงจากสานกเลขาธการอนสญญาไปยงหนวยงานทเกยวของและการจดสงคาใชจายในการเปนสมาชกอนสญญา หนาทรบผดชอบหลก ประกอบดวย

รบและแจงขอมลใหแกสานกเลขาธการอนสญญาบาเซล ใหทราบถงการแตงตง/การเปลยนแปลงการแตงตงพนกงานผมอานาจและ/หรอศนยประสานงาน การกาหนด/การเปลยนแปลงเกยวกบคาจากดความ ชนด และประเภทของของเสยอนตราย ขอกาหนดทเกยวของกบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนภายใตขอบเขตอานาจกฎหมายของประเทศ ขอมลการขนสงทผดกฎหมาย แจกจายขาวสารทไดรบแจงจากสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลไปยงหนวยงานทเกยวของภายในประเทศและประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการดาเนนงานเพอใหเปนไปตามขอกาหนดในอนสญญา แจงประเทศทเกยวของโดยทนทเมอมอบตเหตเกดขนระหวางการเคลอนยายของเสยอนตรายหรอการกาจดของเสยอนตรายขามแดน ประสานงานกบสานกเลขาธการอนสญญาบาเซล องคกรระหวางประเทศและประเทศภาคในการจดทาขอมลและประสานงานทางวชาการในการจดทาแนวทางปฏบตสาหรบการจดการของเสยอนตราย จดทารายงานขอมลประจาป จดสงผแทนเขารวมการประชมตางๆ


19

2) หนวยงานปฎบตทเกยวของ นอกเหนอจากกรมโรงงานอตสาหกรรมและกรมควบคมมลพษ ยงมหนวยงานปฎบตทเกยว

ของอนๆ ไดแก กรมศลกากร ควบคม ตรวจสอบใหผประกอบการนาเขา สงออก หรอ นาผานของเสยอนตราย รวมทงของตดตวผโดยสาร กรมการขนสงทางนาและพาณชยนาว ควบคม พจารณาอนญาตการจอดเรอเทยบทาและการขนถายของเสยอนตรายใหเปนไปตามกฎระเบยบทเกยวของ องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ การทาเรอแหงประเทศไทย ควบคม ตรวจสอบ และพจารณาอนญาตการจอดเรอเทยบทาและการขนถายของเสยอนตรายใหเปนไปตามกฎระเบยบทเกยวของ กรมการประกนภย กาหนดขอปฏบตเกยวกบการประกนภย รวมทงผลกดนใหจดทากรมธรรมประกนภยความรบผดชอบตอสงแวดลอมเพอรองรบการเคลอนยายของเสยอนตรายใหเปนไปตามขอกาหนดในอนสญญาบาเซลและพธสารบาเซล สานกงบประมาณแผนดน ดาเนนการจดสรรเงนงบประมาณเพอเปนคาใชจายการเขารวมเปนภาคสมาชก สมทบทนในการจดตงกองทนหมนเวยนตามขอกาหนดในอนสญญาบาเซล คาชดเชยความเสยหายทเกดจากความบกพรองจากการปฏบตหนาทของหนวยงานของรฐ และคาใชจายในการจดสงผแทนการเขารวมประชมสมยสามญ/วสามญ กระทรวงการตางประเทศ รวมพจารณาการเตรยมความพรอมในการใหสตยาบนตออนสญญาบาเซลและพธสารบาเซล ตลอดจนใหขอคดเหนในการตความในอนสญญาและพธสารบาเซลในกรณเกดขอพจารณาและขอพพาทภายใตอนสญญา

3) กลไกการดาเนนงาน คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซล

จดตงขนตามคาสงคณะกรรมการควบคมมลพษท 4/2542 ลงวนท 20 ตลาคม 2542 ซงตอมาไดมการแกไขปรบปรงองคประกอบของคณะอนกรรมการเพอใหสอดคลองกบการปฏรประบบราชการ ตามคาสงคณะกรรมการควบคมมลพษท 6/2546 ลงวนท 19 กมภาพนธ 2546 ใหมอานาจหนาทในการพจารณากาหนดมาตรการทางดานกฎหมายและวชาการเพออนวตการตามอนสญญา พจารณารายละเอยดพธสารและการเตรยมความพรอมในการใหสตยาบนตอพธสารหรอขอแกไขอนสญญา ตลอดจนประสานกบหนวยงานทเกยวของในการอนวตตามอนสญญา เปนตน

ปจจบน (ป 2550) ไดมการเปลยนแปลงสถานะ โครงสรางและอานาจหนาทของคณะอนกรรมการฯ โดยยกฐานะของคณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลจากเดมทเปนคณะอนกรรมการฯ ภายใตคณะกรรมการควบคมมลพษใหเปนคณะอนกรรมการฯ ภายใตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต และเพมผทรงคณวฒในองคประกอบของอนกรรมการฯ จากเดมทมเพยงหนวยงานราชการ 9


20

แหง เพอใหการอนวตตามอนสญญาบาเซลเปนไปอยางมประสทธภาพและสามารถตดสนใจในระดบนโยบายไดมากขน

การเปลยนแปลงอานาจหนาทและองคประกอบของคณะอนกรรมการฯ มขนภายหลงจากทคณะรฐมนตรมมตเมอวนท 20 กมภาพนธ 2550 มอบหมายใหหนวยงานทเกยวของพจารณาเสรมสรางความเขมแขงของระบบและกลไกการบงคบใชกฎหมายภายในประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในการตรวจตดตาม ควบคมและจดการขยะของเสยอนตราย (ซงรวมถงการอนวตตามอนสญญาบาเซลดวย) นอกจากน การยกฐานะของคณะอนกรรมการฯ ยงเปนไปเพอใหมฐานะเทยบเทากบคณะอนกรรมการอนสญญารอตเตอรดมและสตอคโฮลมอกดวย

โครงสรางของคณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลทยกฐานะขน ประกอบดวย 1) ประธานอนกรรมการทเปนผทรงคณวฒในคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต 2) รองประธานอนกรรมการคนท 1 เปนอธบดกรมควบคมมลพษ และรองประธานอนกรรมการคนท 2 เปนอธบดกรมโรงงานอตสาหกรรม 3) อนกรรมการเปนผแทนระดบกรมจาก 7 หนวยงานเดม ไดแก กรมศลกากร กรมขนสงทางนาและพาณชยนาว การทาเรอแหงประเทศไทย กรมการประกนภย กรมสนธสญญาและกฎหมาย กรมองคการระหวางประเทศ สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา 4) เพมอนกรรมการจาก 6 หนวยงาน ไดแก กรมการคาตางประเทศ สานกความรวมมอดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย กรมอนามย สภาหอการคาไทย สถาบนสงแวดลอมไทย สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยและผทรงคณวฒทมความร ความเชยวชาญและประสบการณในการจดการของเสยอนตราย 2 คน โดยมสานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษเปนเลขานการ

อานาจหนาทหลกของคณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลทปรบโครงสรางใหม มดงตอไปน พจารณากาหนดระบบ กลไก และมาตรการทางดานกฎหมายและวชาการเพออนวตตามอนสญญาบาเซล พจารณารายละเอยดพธสารภายใตอนสญญาบาเซลและหรอการแกไขอนสญญาบาเซล รวมทงการตรวจสอบและจดทาคาแปลและการเตรยมความพรอมในการใหสตยาบนตอพธสารภายใตอนสญญาบาเซลหรรอการแกไขอนสญญาบาเซล ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการอนวตตามอนสญญาบาเซล เสนอแนะในเชงนโยบายเกยวกบการอนญาตการเคลอนยายของเสยอนตรายและกากของเสยอนๆ เขามาในและออกไปนอกราชอาณาจกร แตงตงคณะทางานเพอพจารณาเรองใดเรองหนงภายใตกรอบการทางานคณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลโดยเฉพาะได

คณะกรรมการวตถอนตราย

คณะกรรมการวตถอนตรายเปนคณะกรรมการภายใตพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 มอานาจหนาทใหความเหนและคาแนะนาแกหนวยงานของรฐทดาเนนการเกยวกบวตถ


21

อนตรายมหลายหนวยงาน ไดแก กรมโรงงานอตสาหกรรม กรมวชาการเกษตร กรมประมง สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กรมธรกจพลงงาน และสานกงานพลงงานปรมาณเพอสนต โดยในสวนทเกยวของกบการควบคมของเสยอนตรายนน คณะกรรมการวตถอนตรายไดใชอานาจตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ดาเนนงานควบคมการนาเขา การสงออกและการนาผานของเสยอนตรายทกาหนดในอนสญญาบาเซล โดยกาหนดชนดของเสยอนตรายทกาหนดในอนสญญาไวในบญชรายชอวตถอนตรายและออกกฎระเบยบควบคมการนาเขา การสงออก และการสงผานของเสยอนตราย

1.3.3 การจดการของเสยอนตรายและของเสยอนทเปนมตรตอสงแวดลอม

ประเทศไทยตองพฒนาและใชเทคโนโลยใหมทเปนมตรตอสงแวดลอม กอใหเกดของเสยนอยและทาการปรบปรงเทคโนโลยทใชอยโดยมงเนนทจะกาจดการเกดของเสยอนตรายและของเสยอนใหมากทสด การตดตามตรวจสอบผลกระทบของการจดการของเสยอนตรายตอสขภาพอนามยและสงแวดลอม การถายทอดเทคโนโลย และการพฒนาแนวทางหรอหลกปฏบตทางวชาการทเหมาะสม 1.3.4 การรายงานขอมลประจาป

ประเทศไทยตองจดทาขอมลการเคลอนยายและการจดการของเสย รวมทงมาตรการทเกยวของกบขอกาหนดของอนสญญาบาเซลเปนประจาทกป และจดสงใหสานกเลขาธการเพอนาเสนอในทประชมภาค

1.3.5 การพจารณาเขารวมในขอแกไขและพธสาร

ประเทศไทยตองพจารณาเขารวมในขอแกไขและพธสารทจดทาเพออนวตรการตามอนสญญาบาเซล ซงประเทศไทยยงไมไดเขารวมใหสตยาบนขอแกไขอนสญญาบาเซลหามการสงออกของเสยอนตรายและพธสารบาเซลวาดวยความรบผดชอบและการชดใชความเสยหายเนองมาจากการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกาจด

บทท 2 การใชประโยชนจากอนสญญาบาเซลเพอการเจรจาดานการคา: กรณศกษาความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA)

บทนา ในสวนนจะเปนการศกษาการใชประโยชนจากพนธกรณและขอบทตางๆ ในอนสญญาบาเซล

เพอการเจรจาตอรองทางการคา โดยนาประเดนขอถกเถยงเรองขยะพษในการจดทาความตกลง หนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (Japan-Thailand Economic Partnership Agreement) มาเปนกรณศกษา เพอวเคราะหถงประเดนขอขดแยงและผลกระทบทอาจเกดขนระหวางขอบทในความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) กบพนธกรณในอนสญญาบาเซลและวเคราะหความเปนไปไดทจะเกดขอพพาทดานการคาและการลงทนอนเปนผลจากการใชมาตรการทางการคาในอนสญญาบาเซลมาใชคมครองสงแวดลอมในประเทศ

2.1 ความเปนมาของความตกลง JTEPA

การจดทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) หรอทเรยกอยางยอวา “เจเทปา” (JTEPA) เปนสวนหนงของนโยบายการจดทาความตกลงการคาเสร (FTA) ทเกดขนในชวงรฐบาลพนตารวจโททกษณ ชนวตร ซงเปนนโยบายหนงทถกวพากษวจารณอยางมากในเรองความโปรงใสและการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการเจรจาความตกลง ดงจะเหนไดจากการทเอกสารรางความตกลง JTEPA ไดถกนาไปจดอยในชน “ลบ” ตามระเบยบวาดวยการรกษาความลบของทางราชการ พ.ศ. 2544 ซงออกตามความในพ.ร.บ. ขอมลขาวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540 ทาใหการเผยแพรขอมลการเจรจาเปนไปอยางจากดมาก แมแตขาราชการระดบสงในหนวยงานทมความสาคญและเกยวของโดยตรงในกระบวนการเจรจา1

การเจรจาในความตกลง JTEPA นเรมตนในเดอนกมภาพนธ 2547 และไดมการเจรจาเพอยกรางความตกลงมาอยางตอเนอง รวม 7 ครงและไดเจรจาแลวเสรจในเดอนสงหาคม 2548 และรฐบาลในขณะนนกาหนดจะลงนามในวนท 3 เมษายน 2549 แตเมอเกดเหตการณชมนมใหญขบไลรฐบาลและการประกาศยบสภาในวนท 24 กมภาพนธ 2549 การลงนามความตกลง JTEPA จงไดถกเลอนออกไปโดยไมมกาหนด อยางไรกด หลงการรฐประหารเมอวนท 19 กนยายน 2549 รฐบาลชวคราวภายใตการนาของพลเอกสรยทธ จลานนทประกาศสานตอการลงนามความตกลง JTEPA กบประเทศญปน โดยเปดโอกาสใหมการ “ประชาพจารณ” เพอรบฟงความคดเหนของประชาชนในวนท

1 เปนขอคดเหนจากผเขารวมประชม Focus group โครงการฯ เมอวนท 26 มกราคม 2550 ซงไดมการอภปรายเรองอนสญญาบาเซลและความตกลง JTEPA โดยผเขารวมทงทมาจากหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และนกวชาการตางยอมรบวา ไมมโอกาสเหนรางความตกลง JTEPA เลย


23

22 ธนวาคม 25492 ซงถกวพากษวจารณอยางมากจากนกวชาการและเครอขายภาคประชาชนวา มไดเปนไปตามหลกการจดประชาพจารณ ทกาหนดไวในระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนของประชาชน พ.ศ. 25483 และไมมการเผยแพรรางความตกลงใหผทเขารวมในเวทประชาพจารณไดอานและศกษาเอกสารรางความตกลง JTEPA ลวงหนา ตอมา รฐบาลไดบรรจวาระพจารณาเรอง FTA ไทย-ญปนเพอใหสภานตบญญตแหงชาตไดแสดงความคดเหนโดยไมมการลงมตในวนท 15 กมภาพนธ 2550 และในทสด ไดมมตคณะรฐมนตรเมอวนท 27 มนาคม 2550 เหนชอบใหรฐบาลไทยลงนามในความตกลงดงกลาวรวมกบรฐบาลญปนได โดยไดมการลงนามไปเมอวนท 3 เมษายน 2550 โดยนายกรฐมนตรในระหวางการเยอนประเทศญปนอยางเปนทางการ

ความพยายามของรฐบาลทจะเรงการบรรลความตกลงฉบบนดาเนนไปทามกลางกระแสวพากษวจารณอยางกวางขวางจากนกวชาการ ภาคธรกจและภาคประชาชน โดยเฉพาะอยางยงประเดนความโปรงใสและการมสวนรวมของประชาชน อกทง ยงมขอวพากษวจารณถงความชอบธรรมของรฐบาลซงเปนเพยงรฐบาลรกษาการณในการทจะลงนามความตกลงระหวางประเทศทจะมผลผกพนกบคนทงประเทศในระยะยาว

ประเดนผลกระทบดานมลพษ โดยเฉพาะอยางยงเรองการยกเลกภาษของเสยอนตรายหรอขยะพษทปรากฏอยใน JTEPA เปนเรองหนงทองคกรภาคประชาสงคม โดยเฉพาะอยางยงกลมศกษาขอตกลงเขตการคาเสรภาคประชาชน (FTA Watch) ไดหยบยกขนมาอภปรายอยางกวางขวางโดยแสดงความหวงใยวา การยกเลกภาษของเสยอนตรายทปรากฏอยใน JTEPA และขอตกลงในบททวาดวยการคมครองการลงทน จะเปนการเปดชองใหมการนาเขาของเสยอนตรายจากญปนมากขน จนทาใหประเทศไทยกลายเปนแหลงทงขยะของญปน

ทงน การเคลอนไหวขององคกรภาคประชาสงคมทหวงใยผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอมจากการเปดเสรทางการคานนมไดมเฉพาะในประเทศไทยเทานน หากแตเกดขนในประเทศเพอนบานทญปนไดเจรจาจดทาความตกลงฯ ดวยและในความเปนจรงนน ประเดนของเสยอนตรายถกจดประกายขนเปนครงแรกโดยองคกรภาคประชาสงคมในประเทศฟลปปนสตงแตกลางป 2549 หลงจากท รฐบาลฟลปปนสไดลงนามในความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-ฟลปปนส (Japan-Philippines Economic Partnership Agreement: JPEPA) กอนทจะเกดการรณรงคเคลอนไหวขององคกรภาคประชาสงคมในประเทศไทยและลาสดในประเทศอนเดย เมอรฐบาลอนเดยและญปนไดเรมการเจรจาจดทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจอยางสมบรณ ญปน -อนเดย (India-Japan Comprehensive Economic Partnership Agreement: CEPA) เมอเดอนกมภาพนธ 2550 ทผานมา

2 ซงในภายหลง กระทรวงตางประเทศไดเปลยนเปน “การรบฟงความคดเหนของประชาชน” (มตคณะรฐมนตร วนท 23 มกราคม 2550 อางถงใน FTA Watch, 2550) 3 ระเบยบฯ กาหนดไววาตองเปดเผยสาระสาคญลวงหนากอนอยางนอย 15 วน นอกจากนการประชาพจารณตองมหลกการชดเจนวา หากผลการจดทาประชาพจารณนาไปสผลกระทบรนแรง จะตองนาไปสการเจรจาขอแกไขรางความตกลงในสวนนนๆ


24

2.2 วเคราะหขอขดแยงและผลกระทบทอาจเกดขนระหวางการคมครองการลงทนในความตกลง FTA ไทย-ญปน กบพนธกรณในอนสญญาบาเซล ในสวนน เปนการวเคราะหประเดนขอถกเถยงเกยวกบความขดแยงและผลกระทบของ JTEPA กบพนธกรณในอนสญญาบาเซล ตามประเดนคาถามสขอ ไดแก 1) เนอหาในความตกลง JTEPA ไดเปดชองใหมการนาเขาของเสยอนตรายจากญปนหรอไม 2) การรวมของเสยอนตรายไวในความตกลง JTEPA ขดกบหลกการและเจตนารมณของอนสญญาบาเซลหรอไม 3) JTEPA จะบนทอนการบงคบใชกฎหมายและการปฏบตตามพนธกรณทไทยมตออนสญญาบาเซลหรอไม และ 4) หากเกดขอขดแยงหรอขอพพาทระหวาง JTEPA และอนสญญาบาเซล กฎหมายใดจะมสถานะทางกฎหมายเหนอกวา

2.2.1 เนอหาในความตกลง JTEPA ไดเปดชองใหมการนาเขาของเสยอนตรายจากญปนหรอไม

จากการตรวจสอบเนอหาสาระทงในสวนเนอหาหลกของความตกลงฯ และในสวนตารางสนคาผกพนการลดภาษศลกากรทอยในภาคผนวก 1 ของรางความตกลงฯ (Annex 1: Trade in goods > Schedule of Thailand) พบวา ในขอ 28 เรอง “สนคาทไดแหลงกาเนด” (Originating Goods) ในบทท 3 “กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา” (Rules of Origin) ซงเปนการอธบายลกษณะของสนคาทจดวามแหลงกาเนดในประเทศภาคซงรฐบาลทงสองประเทศไดตกลงกนทจะผกพนลดภาษนาเขาหากมคณสมบตตามทกาหนดไว มการระบถงสนคาซงโดยคานยามเปนทเขาใจไดวา หมายถง “ขยะ” หรอ “ของเสย” อยในคานยามสนคาทไดแหลงกาเนดทมลกษณะตามขอ (i) ถง ขอ (k) (รวมทงขอ (l)) (หนา 23) ดงแสดงในกรอบท 1

กรอบท 1 ขอ 28 สนคาทไดแหลงกาเนด ขอยอย (i) – (l) ในความตกลง JTEPA

Article 28 (ขอ 28)


25

Originating Goods (สนคาทไดแหลงกาเนด) 2. For the purposes of subparagraph 1 (a) above, the following goods shall be considered as being wholly obtained or produced entirely in a Party:

2. เพอความมงประสงคของอนวรรค 1 (เอ) ขางตน สนคาตอไปนจะไดรบการพจารณาวาเปนสนคาทไดมาทงหมดหรอมการผลตทงหมดในภาค … (i) articles collected in the Party which can no longer perform their original purpose in the Party nor are capable of being restored or repaired and which are fit only for disposal or for the recovery of parts or raw materials;

(ไอ) ของทรวบรวมไดในภาคนนซงไมสามารถใชตอไปในภาคนนไดตามความมงประสงคเดมของของนน หรอไมสามารถทาใหคนสสภาพเดมหรอซอมแซมได และซงเหมาะเฉพาะสาหรบการกาจดหรอการนากลบคนมาซงชนสวนหรอวตถดบ

(j) scrap and waste derived from manufacturing or processing operations or from consumption in the Party and fit only for disposal or for the recovery of raw materials

(เจ) ของทใชไมไดและเศษทไดจากการดาเนนการผลตหรอการผานกระบวนการ หรอจากการบรโภคในภาคนนและเหมาะเฉพาะสาหรบการกาจดหรอการนากลบคนมาซงวตถดบ

(k) parts or raw materials recovered in the Party from articles which can no longer perform their original purpose nor are capable of being restored or repaired

(เค) ชนสวนหรอวตถดบทถกนากลบคนมาในภาคนนจากของทไมสามารถใชตอไปไดตามความมงประสงคเดมของของนน หรอไมสามารถทาใหคนสสภาพเดมหรอซอมแซมได และ

(l) goods obtained or produced in the Party exclusively from the goods referred to in subparagraphs (a) through (k) above. (แอล) สนคาทไดมาหรอมการผลตในภาคนนจากสนคาทกลาวถงในอนวรรค (เอ) ถงอนวรรค (เค) ขางตนลวน

แหลงทมาของคานยามสนคาทไดแหลงกาเนดทมลกษณะตามขอ (i) ขอ (j) และขอ (k) ดงกลาวนนาจะมาจากรางกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทประสานกน (Harmonized Rules of Origin) ซงจดทาโดยคณะกรรมการเทคนคดานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตองคการศลกากรโลก (The Technical Committee on Rules of Origin: TCRO)4 (ในภาคผนวก 1 วาดวยคานยามของ

4 การดาเนนการจดทากฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาอยภายใตความรบผดชอบของคณะกรรมการดานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาองคการการคาโลก (The Committee on Rules of Origin, CRO) ซงเปนผดาเนนการสรางกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา และมคณะกรรมการเทคนคดานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตองคการศลกากรโลก (The Technical Committee on Rules of Origin, TCRO) เปนผดาเนนการพจารณารายละเอยดดานเทคนค และจดทาแผนปฏบตงานทเรยกวา Harmonized Work Programme (HWP) เพอดาเนนการจดทากฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทประสานกน โดยกาหนดระยะเวลาดาเนนการไว 3 ปตามขอตกลง คอ ตงแตเดอนกรกฎาคม 2538 ถงเดอนกรกฎาคม 2541 แตจนถงปจจบน (มนาคม 2550) การรางกฎน ยงไมสามารถหาขอยตเปนเอกฉนท


26

สนคาทได รบการพจารณาวาไดมาจากประเทศหนงทงหมด (Definitions of Wholly Obtained Goods)) อยางไรกด รางกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทประสานกนดงกลาวยงมไดมการประกาศใชอยางเปนทางการ เนองจากยงไมสามารถขอยตในการกาหนดเกณฑแหลงกาเนดสนคาซงมอยเปนจานวนมาก นอกจากน คณะกรรมการเทคนคฯ ยงไดใสขอชแจงเพมเตมในสวนของการคนสภาพของชนสวนหรอวตถดบวา “อาจมขอคานงดานสงแวดลอมเกดขน ในกรณทเปนการคนสภาพของชนสวนหรอวตถดบจากของทเปนของเสยอนตรายและมสารกมมนตภาพรงส ซงในกรณเชนน กฎขอนจะไมละเมดสทธของภาคทจะใชมาตรการทสอดคลองกบ WTO เพอคมครองสงแวดลอม ” (WCO/TCRO, 1998, หนา 7/4)

นอกจากน หากเทยบคานยามสนคาทไดแหลงกาเนดตามเกณฑ Wholly Obtained (WO) ทใชใน JTEPA กบ FTA ฉบบอนๆ เชน FTA ไทย-ออสเตรเลย, FTA ไทย-นวซแลนด, FTA สหรฐอเมรกา-สงคโปร, FTA สหรฐอเมรกา-ชล, FTA แคนาดา-คอสตารกา และFTA อาเซยน-จน รวมทงความตกลงของอาเซยนทวาดวยการใชอตราภาษศลกากรพเศษทเทากน (Agreement on Common Effective Preferential Tariff – CEPT) (ดรายละเอยดในภาคผนวก ตาราง ก.) จะพบวา ความตกลงเหลานระบเฉพาะของทใชแลวทเหมาะเฉพาะการนากลบมาคนสภาพไดเทานน (waste and scrap derived from production in the territory of a Party, or used goods collected in the territory of a Party, provided such goods are fit only for the recovery of raw materials) มไดรวมถงเศษและของทเหมาะสาหรบการกาจด ดงเชนทระบใน JTEPA ยกเวน FTA อาเซยน-จนทใชคานยามทคลายกบ JTEPA ดงนนความตกลง JTEPA เลอกทจะใชคานยามถนกาเนดสนคาตามรางของ TCRO ทครอบคลมทงของเสยทคนสภาพไดและของเสยทไมสามารถคนสภาพไดและเหมาะทจะนาไปกาจดทง แทนการใชนยามตามความตกลงอาเซยนและความตกลง FTA ทวไป โดยมไดบรรจขอความหรอขอกาหนดเพมเตมเพอยกเวนรายการทจดวาเปนของเสยอนตรายทอยภายใตการควบคมของอนสญญาบาเซล คานยามสนคาทไดถนกาเนดนนมความเชอมโยงกบรายการสนคาทบรรจอยในตารางสนคาผกพนการลดภาษศลกากรซงในสวนของรายการสนคาของไทยทตองลดภาษนนอยในภาคผนวก 1 ของรางความตกลงฯ จากการตรวจสอบรายการสนคาในตารางดงกลาว เทยบกบรายการทเขาขายเปนของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซล และตามกฎหมายภายในประเทศ ไดแก พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 พระราชบญญตพลงงานปรมาณเพอสนต พ.ศ. 2504 (แกไขเพมเตม พ.ศ. 2508) ตลอดจนระเบยบและประกาศตางๆ พบวา มพกดรายการสนคากวา 50 พกดยอยทเขาขายเปนของเสยอนตรายหรอทครอบคลมวตถทจดวาเปนของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลและ/หรอกฎหมายภายในของไทย และพบวา มพกดหลายรายการทเปนของเสยอนตรายทถกหามนาเขาหรอถกควบคมการนาเขาตามกฎหมายภายในของไทย เชน เศษยาง ยางรถยนตใชแลว แบตเตอรใชแลว เปนตน ดงแสดงในตาราง ข. ในภาคผนวกของรายงานน ทงน รายการสนคาทแสดงในตาราง ข. ยง


27

ไมรวมถงพกดทครอบคลมสนคาเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสใชแลวอกหลายสบรายการทกรมโรงงานอตสาหกรรมไดประกาศใหเปนสนคาทตองไดรบอนญาตกอนนาเขา5 การปรากฎรายการทเขาขายเปนของเสยอนตรายทหามการนาเขาตามกฎหมายภายในของไทยในตารางผกพนการลดภาษศลกากรของ JTEPA จงขดกบคาชแจงของคณะเจรจาฝายไทยทกลาววา “อตราภาษทลดภายใต JTEPA จะใชกบของเสยทกฎหมายอนญาตใหนาเขาไดอยแลวเทานนและอยภายใตการควบคมตามกฎหมายในปจจบน” (สานกงานเจรจาเขตการคาเสรไทย-ญปน กระทรวงการตางประเทศ, 2550)

ถงแมวาใน JTEPA จะ“ไมมขอบทใดใน JTEPA ทบงคบใหไทยตองยอมรบหรออนญาตหรอสงเสรมใหญปนสงขยะเขามาทงในไทย” ตามทกระทรวงตางประเทศระบ แตการเพมคานยามถนกาเนดสนคาโดยรวมถงของเสยทเหมาะจะนาไปกาจดทง ซงกวางกวาความตกลง FTA ของประเทศอนๆ รวมทงการลดกาแพงภาษสนคาประเภทกากของเสยเปนรอยละ 0 เทากบเปนการสงเสรมใหผประกอบการนาเขาของเสยอนตรายเขามาในประเทศไทยมากขน แมการนาเขาของเสยอนตรายยงตองปฏบตตามขนตอนและขอกาหนดของอนสญญาบาเซลและกฎหมายทเกยวของ แตสงทนาเปนหวงคอ หาก JTEPA ไดสงผลใหเกดการนาเขาของเสยอนตรายสประเทศไทยในอตราทเพมสงขนอยางมาก ระบบและกลไกในการตดตามและควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายทมอยนนเพยงพอและมขดความสามารถพอทจะรบมอหรอจดการกบการไหลบาของของเสยอนตรายไดมากนอยเพยงใด จากการทบทวนสภาพปญหาของระบบและกลไกในการตดตามและควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายของประเทศในปจจบน (บทท 3) ไดชใหเหนวา ขดความสามารถของระบบและกลไกทมอยในปจจบนยงตองไดรบการปรบปรงในหลายดานเพอใหมการจดการกบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนอยางมประสทธภาพ

เปนทนาสงเกตวา ความตกลง JTEPA ไดเปดใหคณะเจรจาสามารถยกเวนสนคาทไดถนกาเนดออกจากขอผกพนการลดหรอยกเลกอากรศลกากรและขอผกพนใดๆ สาหรบการเจรจา โดยการใสเครองหมาย “เอกซ” (x) ในสนคาดงกลาว (ขอ 1 อนวรรค (F) ในสวนท 1 หมายเหตทวไป) แตเพราะเหตใดคณะเจรจาไทยมไดเจรจาเพอขอยกเวนรายการทเขาขายเปนของเสยอนตรายทถกควบคมหรอหามการนาเขาสงออกอยางเสรภายใตอนสญญาบาเซลและกฎหมายของไทยตามชองทางทความตกลงฯ ไดเปดไวให

ในกรณความตกลงเขตการคาเสรทญปนทากบฟลปปนส (JPEPA) นน ขาราชการระดบสงของกระทรวงสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตของฟลปปนสเคยใหสมภาษณกบผสอขาววา เขาเคยทกทวงคณะเจรจาเกยวกบการบรรจรายการของเสยอนตรายไวในความตกลงฯ ซงขดกบ

5 วตถอนตรายลาดบท 62 (เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทใชแลว เชน ตเยน โทรทศน วทย เครองเลนวดทศน) ในบญช ข. ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ.2546 ตามความในพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 และตามประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง เงอนไขในการอนญาตใหนาเครองใชไฟฟา และอปกรณอเลกทรอนกสทใชแลวทเปนวตถอนตรายเขามาในราชอาณาจกร ฉบบลงวนท 26 กนยายน 2546


28

อนสญญาบาเซลและกฎหมายภายในของประเทศ แตไดรบคาชแจงจากคณะผเจรจาวา “รายการเหลานเปนสงทถกกาหนดโดยฝายญปน และหากไมเหนดวยกบรายการสนคาทเสนอแมเพยงหนงหรอสองรายการ ฝายญปนกจะไมเจรจาความตกลงอกตอไป” (The Philippine Daily Inquirer, อางใน BAN, 2006) ดวยเหตน จงมความเปนไปไดสงวา ญปนไดใชขอเสนอและกลยทธการเจรจาแบบเดยวกนนกบประเทศอนๆ รวมทงกบประเทศไทยดวย

ในขณะทกระทรวงตางประเทศ กรมโรงงานอตสาหกรรม รวมทงนกวชาการจาก TDRI ยอมรบวา มการรวมสนคาทเปนของเสยอนตรายในตารางผกพนการลดภาษศลกากรอยจรง แตกไดชแจงวา “กอนการเจรจาความตกลงฯ อตราภาษนาเขาของเสยอนตรายกอยในระดบตาอยแลว (0-5%) และมการนาเขา “กากทไดจากการเผาขยะ ของเสยจากอตสาหกรรมเคม ตะกอนจากนาเสยและของเสยอนๆ” นอยมาก…กอนการเจรจากบญปน เรา (ประเทศไทย) กมอตราภาษศลกากรสาหรบ “ขยะ” ทเปนเศษเหลกและโลหะอนๆ ทรอยละ 0 อยแลว แตกไมมการนาเขาจากญปนเลย” (ประชาไท, 27 มกราคม 2550; มตชน, 11 มกราคม 2550; ฐานเศรษฐกจ, 15-18 เมษายน 2550)

อยางไรกด ในความเปนจรง พบวา มพกดของเสยอนตรายหลายรายการทมอตราภาษอยในอตราสงกวารอยละ 0-5 โดยตารางขอผกพนการลดภาษใน JTEPA ไดระบถงอตราภาษทไทยจะลดใหญปนในปแรกสาหรบขยะเทศบาลจะอยทรอยละ 3.75, เศษนามนจะอยทรอยละ 15, ของเสยเภสชกรรมจะอยทรอยละ 25, หลอด CRT (รวมทงของใหมและของใชแลว) จะอยท 3.75 และแบตเตอรใชแลว (อนๆ) จะอยทรอยละ 11.25 (ดรายละเอยดในตาราง ข. ในภาคผนวกของรายงานฉบบน)

สงทนาเปนหวง คอ แมประเทศไทยจะสามารถอางสทธตามกฎหมายภายในและอนสญญาบาเซลทจะไมนาเขาของเสยอนตรายไดในขณะน แตการมบทบญญต ขอ 18 ในความตกลง JTEPA (การยกเลกอากรศลกากร) ขอยอยท 2 ซงระบวา “เมอมการรองขอจากภาคฝายใดฝายหนง คภาคจะตองเจรจาในประเดน ดงเชน การปรบปรงเงอนไขการเขาสตลาดทใชกบสนคาทไดถนกาเนดซงไดกาหนดไวสาหรบการเจรจาในตารางในภาคผนวก 1 โดยเปนไปตามขอตกลงและเงอนไขทกาหนดไวในตารางดงกลาว” เปนการเปดชองใหญปนสามารถขอเปดการเจรจาในอนาคตเพอขอนาเขาของเสยอนตรายทบรรจอยใน JTEPA

แมวารฐบาลไทยและญปนไดมการทาหนงสอแลกเปลยน (Exchange letter) ระหวางรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศของทงสองประเทศ เมอวนท 3 เมษายน 2550 แนบทายกบความตกลง JTEPA เพอลดขอหวงกงวลเรองของเสยอนตราย6 แตหากกระบวนการเจรจายงมลกษณะปด ขาดการมสวนรวมของประชาชนหรอแมแตหนวยงานทเกยวของ เชน หนวยงานดานสง 6 หนงสอแลกเปลยนไดระบถงขอ 18 ของความตกลง JTEPA วา “เปนความเขาใจรวมกนของรฐบาลญปนและรฐบาลไทยวา JTEPA ไมสรางพนธกรณใหภาคแตละฝายไมวาในทางใด ใหตองเหนชอบ อนญาต ยนยอมหรอใหสทธการสงออกหรอนาเขาของเสยอนตรายจากและไปยงญปนและไทย และ JTEPA ไมขดขวางการออกหรอบงคบใชมาตรการใดๆ โดยญปนหรอไทยเกยวกบการสงออกหรอนาเขาของเสยอนตราย รวมทงการหามสงออกหรอหามนาเขาของเสยอนตรายทอยในตารางภายใตภาคผนวก 1 โดยสอดคลองกบกฎหมายและขอบงคบของแตละประเทศและอนสญญาบาเซล ทงน โดยไมคานงวาการลดภาษทผกพนไวใน JTEPA จะเปนเชนใด” (http://www.mfa.go.th/jtepa/asset/exchange_letter_thai-japan_thai.pdf)


29

แวดลอม ดงเชนทผานมา การทาหนงสอแลกเปลยนฯ กไมสามารถเปนเครองประกนวา คณะผเจรจาจะยงคงยนยนสทธของรฐตามทระบไวในหนงสอแลกเปลยนฯ โดยเฉพาะอยางยงหากตองเผชญกบสถานการณทมการเจรจาตอรองเพอแลกเปลยนผลประโยชนในดานอนๆ 2.2.2 การรวมของเสยอนตรายไวในความตกลง JTEPA ขดกบหลกการและเจตนารมณของอนสญญาบาเซลหรอไม

ผสนบสนนการเปดเสรทางการคาบางทานมความเหนวา การทของเสยอนตรายไดรบการบรรจอยในระบบพกดศลกากรแสดงใหเหนวา ของเสยอนตรายเหลานมมลคาทางเศรษฐกจททาใหมการซอขายกนจนทาใหองคการศลกากรโลกสรางพกดขนมารองรบรายการเหลานและไดรบการบรรจเปนสวนหนงของคานยาม Wholly obtained goods เพอแสดงทมาของแหลงกาเนดสนคาและสทธประโยชนทางการคา อยางไรกด ในความเปนจรง การจาแนกพกดทเปนของเสยอนตรายออกมานนสวนหนงเปนผลมาจากการทบทวนแกไขพกดระบบฮารโมไนซ (HS amendment) ซงไดมการปรกษาหารอระหวางสานกเลขาธการองคการการคาโลกและสานกเลขาธการอนสญญาบาเซล รวมทงอนสญญาระหวางประเทศดานสงแวดลอมอนๆ โดยมวตถประสงคเพอใหเออตอการตรวจสอบภายใตความตกลงพหภาคระหวางประเทศดานสงแวดลอมตางๆ ดงจะเหนไดจากคาชแจงการทบทวนแก ไขระบบฮารโมไนซฉบบปค .ศ . 2002 ขององคการศลกากรโลก (World Customs Organization, 1999) ดงตอไปน

“The HS amendments adopted to date for implementation in 2002 fall into three

categories: (i) the separate identification of goods of environmental and social concern, (ii) amendments to reflect new technology and trade patterns, (iii) editorial amendments to clarify texts. The basis adopted for creating new HS codes is a minimum trade volume of 20 million US dollars. However, exceptions are made for goods of environmental or social importance. The existing HS codes are also reviewed on the basis of trade volume to delete those that are obsolete.

...About 200 amendments have been provisionally adopted so far for the next (2002) version of the HS. The bulk of the amendments relate to new codes to facilitate the monitoring of goods of environmental or social concern, controlled by various international Conventions (e.g., hazardous wastes of the Basel Convention, endangered species of the CITES Convention, ozone depleting substances of the Montreal Protocol).”

นอกจากน ในเวบไซตของอนสญญาบาเซลยงไดเผยแพรเอกสารพกดระบบฮารโมไนซฉบบปค .ศ . 2002 ท รวมของเสยและของเสยอนตราย (2002 Harmonized System Nomenclature including wastes and hazardous wastes) และเอกสารตารางขององคการศลกากรโลกเพอสรางความเชอมโยงระหวางระบบฮารโมไนซและอนสญญาระหวางประเทศบางฉบบ (the WCO Table


30

Establishing an Interconnection between the Harmonized System and Selected International Conventions) เพอใหประเทศภาคทใชระบบฮารโนไนซนาไปใชตดตามความเคลอนไหวของการคาของเสยอนตรายขามแดนได ปจจบนน สานกเลขาธการอนสญญาบาเซลยงคงประสานกบสานกเลขาธการองคการการคาโลกเพอเพมเตมพกดทเปนของเสยและของเสยอนตรายภายใตอนสญญาบาเซล (ดรายละเอยดในบทท 3 ของรายงานน)

ในเวทการเจรจา WTO เองกมการคดคานการนารายการของเสยอนตรายมาไวในรายการสนคาทจะเปดใหมการคาอยางเสร ดงจะเหนไดจากการประชมวาระพเศษของคณะกรรมการการคาและสงแวดลอม (Committee on Trade and Environment: CTE) ในเดอนพฤษภาคม 2549 ประเทศอยปตไดจดทาเอกสารแสดงขอคดเหนตอการลดภาษนาเขาขยะและเศษซากบางรายการ (wastes and scraps) ทมประเทศภาคบางประเทศเสนอใหลดภาษนาเขาเพอเปดใหมการคาอยางเสร (ตามเอกสารทเลขาธการ WTO ไดรวบรวมมา) วาอาจขดกบวตถประสงคของอนสญญาบาเซลในสวนทเปนขยะอนตราย และไดเสนอใหตดรายการทเปนของเสยอนตรายออกจากการพจารณาของทป ระชม CTE วาระพ เศษ (CTE Meeting in Special Session: CTE-SS) รวมท ง เรยกรองใหอนสญญาบาเซลยนยนขอบเขตอานาจของอนสญญาเหนอการคาของเสยอนตรายดงกลาว ซงขอเสนอดงกลาวไดรบการสนบสนนอยางมากจากทประชม โดยเฉพาะจากประเทศกาลงพฒนา (ICTSD, 2006)

แมวาคณะเจรจาฝายไทยไดตความขอ 11 วรรค 1 ของ JTEPA ซงบญญตไววา “คภาคยนยนสทธและพนธกรณของตนภายใตความตกลง WTO หรอความตกลงอนใดซงภาคทงสองฝายเปนภาคอย” จะเปนผลใหการสงของเสยอนตรายจากญปนมาไทยกตองเปนไปตามเงอนไขภายใตอนสญญาบาเซลทไทยและญปนตางเปนภาคอย (สานกงานเจรจาเขตการคาเสรไทย-ญปน กระทรวงการตางประเทศ, 24 มกราคม 2550) อยางไรกด เงอนไขภายใตอนสญญาบาเซลทกลาวถงนน เปนเพยงพนธกรณหนงของอนสญญาบาเซล นนคอ การปฏบตตามระบบการแจงและใหการยนยอมลวงหนา (Prior informed consent) ซงกาหนดใหตองมประเทศสมาชกตองมการแจงลวงหนาตอประเทศปลายทาง (รวมทงประเทศทเปนทางผาน) เพอขออนญาตการนาเขา-สงออกของเสยอนตราย อยางไรกด ยงมพนธกรณอนๆ อกหลายประการ เชน การลดของเสยใหเหลอนอยทสด และการกาจดของเสยในเขตแดนของตนเอง ทคณะผเจรจามไดหยบยกขนมาชแจงวา จะถกบนทอนโดยความตกลง JTEPA หรอไม เพยงใด หากพจารณาเนอหาสาระของอนสญญาบาเซลโดยละเอยดแลว จะพบวา อนสญญาบาเซลมเปาประสงคสาคญ คอ ตองการใหประเทศสมาชกยดหลก “การพงพาตนเอง” (national self-sufficiency) ในการจดการของเสยอนตราย กลาวคอ ของเสยอนตรายของประเทศใดกควรจะถกกาจดในพนทของประเทศนน (ในอารมภบทและขอ 4.2.b) โดยมขอยกเวนใหมการเคลอนยายขามแดนไดกตอเมอไดรบอนญาตจากประเทศผสงออกและผนาเขาจะตองแนใจวา ของเสยเหลานจะไดรบการจดการดวยวธทเปนมตรตอสงแวดลอมในประเทศผนาเขา (อารมภบท และขอ 4.2.e)นอกจากน ยงมพนธกรณทกาหนดใหประเทศภาคจะตองพยายามลดการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนใหเหลอนอยทสด (อารมภบท และขอ 4.2.d) รวมทง จะตองไมโยนภาระความรบผดชอบในการจด


31

การของเสยอนตรายทตนเปนผกอใหกบประเทศผนาเขา (ขอ 4.10) (ดรายละเอยดในกรอบท 2) ดงนน การลดหรอยกเลกภาษนาเขาของเสยอนตรายระหวางกนในความตกลง JTEPA ซงเปนการลดอปสรรคทางการคาเพอเปดใหมการคาของเสยอนตรายระหวางกนมากขน จงขดกบหลกการและพนธกรณของอนสญญาบาเซลเหลานอยางชดเจน กรอบท 2 อารมภบทและพนธกรณบางประการของอนสญญาบาเซล

PREAMBLE อารมภบท

The Parties to this Convention, ภาคแหงอนสญญาน, … Convinced that the hazardous waste and other wastes should, as far as is compatible with environmentally sound and efficient management, be disposed of in the State where they were generated, เชอมนวา ของเสยอนตรายและของเสยอน ควรไดรบการกาจดภายในรฐทเปนแหลงกอกาเนดดวยวธการทเขากนไดกบการจดการทมประสทธภาพและทเปนมตรกบสงแวดลอม … Aware also that transboundary movement of such wastes from the State of the their generation to any other States should be permitted only when conducted under conditions which do not endanger human health and the environment, and under condition in conformity with the provisions of this Convention, ตระหนกดวยวา การเคลอนยายขามแดนของของเสยดงกลาวจากรฐทเปนแหลงกาเนดไปยงรฐอน ควรจะไดรบอนญาตเฉพาะเมอไดดาเนนการภายใตเงอนไขทไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอม และภายใตเงอนไขทสอดคลองกบบทบญญตของอนสญญาน … Aware also of the growing international concern about the need for stringent control of transboundary movement of hazardous wastes and other wastes, and of the need as far as possible to reduce such movement to a minimum, ตระหนกดวยวา ขอกงวลระหวางประเทศทเพมขนเกยวกบความจาเปนในการควบคมอยางเขมงวดของการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและของเสยอน และความตองการในการลดการเคลอนยายดงกลาวใหเหลอตาทสดเทาทจะเปนไปได …

ARTICLE 4 General Obligations ขอ 4 พนธกรณทวไป

… 2. Each Party shall take the appropriate measures to: 2. ภาคแตละฝายตองดาเนนมาตรการทเหมาะสมเพอ … (b) Ensure the availability of adequate disposal facilities, for the environmentally sound management of hazardous wastes and other wastes, that shall be located, to the extent possible, within it, whatever the place of their disposal; (ข) ประกนวา มสงอานวยความสะดวกในการกาจดทเพยงพอสาหรบการจดการของเสยอนตรายและของเสยอนทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงตองตงอยในรฐนน เทาทจะเปนไปได ไมวาสถานทกาจดจะเปนอยางไรกตาม


32

… (d) Ensure that the transboundary movement of hazardous wastes and other wastes is reduced to the minimum consistent with the environmentally sound and efficient management of such wastes, and is conducted in a manner which will protect human health and the environment against effects which may result from such movement; (ง) ประกนวาการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและของเสยอนไดรบการลดใหเหลอตาทสดใหสอดคลองกบการจดการของเสยดงกลาว โดยเปนมตรกบสงแวดลอมและมประสทธภาพ และไดกระทาการในลกษณะทจะคมครองสขภาพอนามยของมนษยและสงแวดลอมจากผลกระทบทรายแรงซงอาจเปนผลจากการเคลอนยายดงกลาว (e) Not allow the export of hazardous wastes or other wastes to a State or group of States belonging to an economic and/or political integration organization that are Parties, particularly developing countries, which have prohibited by their legislation all imports, or if it has reason to believe that the wastes in question will not be managed in an environmentally sound manner, according to criteria to be decided on by the Parties at their first meeting; (จ) ไมอนญาตใหมการสงออกของเสยอนตรายหรอของเสยอนไปยงรฐหรอกลมรฐทอยในองคการความรวมมอทางการเมองและ/หรอทางเศรษฐกจซงเปนภาค โดยเฉพาะอยางยงประเทศกาลงพฒนาทไดหามการนาเขาทงปวงโดยกฎหมายของตน หรอหากมเหตผลทจะเชอไดวาของเสยทเปนปญหาจะไมไดรบการจดการทเปนมตรกบสงแวดลอมตามเกณฑมาตรฐานทจะกาหนดโดยภาคทงหลายในการประชมครงแรก … 10. The obligation under this Convention of States in which hazardous wastes and other wastes are generated to require that those wastes are managed in an environmentally sound manner may not under any circumstances be transferred to the States of import or transit. 10. พนธกรณภายใตอนสญญานของรฐกาหนดใหของเสยอนตรายและของเสยอนทไดถกกอกาเนดขนภายในรฐ ตองไดรบการจดการทเปนมตรกบสงแวดลอมนน โดยไมอาจโอนไปยงรฐทนาเขาหรอนาผานไมวาภายใตสถานการณใด ทมา: เวบไซตของอนสญญาบาเซล (www.basel.int) และเวบไซตของกรมควบคมมลพษ (www.pcd.go.th) 2.2.3 JTEPA จะบนทอนการบงคบใชกฎหมายและการปฏบตตามพนธกรณทไทยมตออนสญญาบาเซลหรอไม

เมอพจารณาขอบทอนๆ ในความตกลง JTEPA พบวา ยงมประเดนทเปนขอสงเกตและขอหวงใยวาจะมผลทาใหเกดขอจากดตอการบงคบใชกฎหมายของไทยเพอคมครองสงแวดลอมของประเทศ นอกจากน ยงมบทบญญตทอาจสรางความขดแยงทางกฎหมายขนและอาจทาใหเกดกรณพพาทขนได

ขอสงเกตประการแรกนนมตอเนอหาในขอ 21 ใน JTEPA เรอง “มาตรการท มใชภาษศลกากร” (หนา 15) ซงกาหนดไววา “ภาคแตละฝายจะตองไมนามาใชหรอคงไวซงมาตรการทไมใชภาษศลกากรใดๆ แกการนาเขาสนคาใดๆ จากภาคอกฝาย หรอการสงออกหรอการจาหนายเพอสงออกสนคาใดๆ ไปยงภาคอกฝาย ทไมสอดคลองกบพนธกรณของตนภายใตความตกลง ดบบลวทโอ” ขอบทนเปนการสรางขอจากดใหประเทศไทยในกรณทประเทศไทยตองการใชสทธตามอนสญญาบาเซลหรอตามกฎหมายภายในของไทยเพอควบคมหรอหามการนาเขาสนคาเพมเตมสาหรบรายการท


33

ผกพนไวใน JTEPA ซงเปนมาตรการทไมใชภาษ (non-tariff barriers) และหากประเทศไทยออกมาตรการกาหนดใหโรงงานอตสาหกรรมรไซเคลในประเทศซงสวนหนงเปนโรงงานของบรษทญปน หามนาเขาของเสยอนตรายจากตางประเทศหรอกาหนดใหเพมสดสวนการใชวตถดบทเปนของเสยอนตรายทจดเกบภายในประเทศ เพอผลกดนใหเกดระบบรไซเคลในประเทศ มาตรการดงกลาวจะเสยงตอการถกฟองรองวาเปนการละเมดหลกการ WTO หรอขอบทวาดวยการลงทนของความตกลง JTEPA

ขอหวงใยดงกลาวเหนไดจากตวอยางขอพพาท S.D. Myers Inc. กบรฐบาลแคนาดาภายใต NAFTA โดยในวนท 30 ตลาคม 2541 บรษท S.D. Myers ซงเปนบรษทท รบกาจดของเสยอนตรายทมสานกงานใหญอยทมลรฐโอไฮโอ สหรฐอเมรกา ไดยนคาฟองตอคณะอนญาโตตลาการ ภายใตบทบญญตวาดวยการระงบขอพพาทระหวางรฐและนกลงทน ในบทท 11 (การลงทน) ของ NAFTA โดยอางวา ระเบยบการหามสงออกสาร PCB ของรฐบาลแคนาดา (ประกาศใชเมอวนท 20 พฤศจกายน 2538 และยกเลกเมอวนท 4 กมภาพนธ 2540) ละเมดขอกาหนดของ NAFTA ดงตอไปน 1) มาตรา 1102 วาดวยเรอง National Treatment 2) มาตรา 1105 Minimum Standard of Treatment 3) มาตรา 1106 Performance Requirements และ 4) มาตรา 1110 Expropriation และทางบรษทไดเรยกรองคาเสยหายทางธรกจไมนอยกวา 20 ลานเหรยญสหรฐฯ

คณะอนญาโตตลาการของ NAFTA กบรฐบาลแคนาดาทหามการสงออกของเสยทมสารพซบออกนอกประเทศ คณะอนญาโตตลาการของ NAFTA ไดตดสนใหรฐบาลแคนาดาตองชดใชคาเสยหาย โดยเหนวา ขอหามการสงออกของเสยทมสารพซบของรฐบาลแคนาดาขดกบหลกปฏบตเยยงคนชาต (National Treatment) และหลกปฏบตดวยกฎเกณฑทนอยทสด (Minimum Standard of Treatment) ในบทวาดวยการลงทน (Chapter 11) ของ และเหนวา รฐบาลแคนาดาออกขอหามขนเปนการชวคราวเพอทจะคมครองบรษทภายในประเทศใหสามารถดาเนนกาจดของเสยดงกลาวแทนบรษท S.D. Myers ในขณะทรฐบาลแคนาดาไดโตแยงวา ขอหามนมขนเพราะรฐบาลไมเชอวาสหรฐอเมรกาจะกาจดของเสยดงกลาวใหเปนไปตามขอกาหนดของอนสญญาบาเซล ซงรฐบาลแคนาดาเปนภาคอย แตสหรฐอเมรกามไดเปนภาค รฐบาลแคนาดาไดอทธรณตอศาลของรฐบาลกลาง (Federal Court) เพอพจารณาระงบคาตดสนบางสวนของคณะอนญาโตตลาการ โดยใหเหตผลวาคณะอนญาโตตลาการใชอานาจเกนขอบเขตอานาจของตนเอง7

กลมพนธมตรเพอการคาและสงแวดลอมแหงประเทศแคนาดาไดยนหนงสอตอกรมการตางประเทศและการคาระหวางประเทศของแคนาดาเพอคดคานคาตดสนของคณะอนญาโตตลาการ และเหนวา คาตดสนนไดขดขวางการปฏบตตามพนธกรณระหวางประเทศของแคนาดาทมตออนสญญาบาเซล และบนทอนการบงคบใชกฎหมายภายในเกยวกบการจดการของเสยอนตรายอกดวย (Sierra Club of Canada Press Release, 16 January 2001)

7 Canadian Government Press Release, 8 February 2001, “Canada Seeks Application to Set Aside NAFTA Tribunal Award in S.D. Myers Arbitration,” http://www.ban.org/ban_news/canada_seeks.html


34

นอกจากกรณบรษท S.D. Myers ยงมกรณขอพพาทระหวางบราซลและสหภาพยโรปเรองการหามนาเขายางรถทหลอดอกใหม (Retreaded tyres) ในเวท WTO กลาวคอ บราซลไดออกขอหามนาเขายางรถทหลอดอกใหม (retreaded tyres) โดยอางถงความเสยงดานสขภาพและสงแวดลอมอนเกดจากอายการใชงานทสนของยางรถยนตใชแลวทนามาหลอดอกใหม แตขอหามนาเขาดงกลาวไดยกเวนใหกบประเทศสมาชกกลมเมอรโคซร (MERCOSUR) ซงเปนกลมความรวมมอระหวางประเทศดานการคาและการลงทน 4 ประเทศ (อารเจนตนา บราซล ปารากวย และอรกวย) เปนเหตใหสหภาพยโรปยนฟองตอคณะผพจารณาขอพพาทขององคการการคาโลกวา ขอหามนาเขายางรถใชแลวของประเทศบราซลนนขดกบหลกการการไมเลอกปฏบต (Non-discrimination) ของ WTO ในการน รฐบาลบราซลไดชแจงสาเหตทตองยกเวนใหกบประเทศสมาชกกลม MERCOSUR วามาจากการทรฐบาลตองปฏบตตามขอตดสนใจของคณะอนญาโตตลาการของกลม MERCOSUR ทบงคบใหรฐบาลบราซลตองยกเวนการบงคบใชขอหามนาเขายางรถใชแลวดงกลาวกบประเทศภาคของกลม MERCOSUR อยางไรกด คณะผพจารณาขอพพาทของ WTO ไดมคาตดสนเมอวนท 12 มถนายน 2550 ใหบราซลแพคด เนองจากเหนวาขอหามนาเขาดงกลาวสงผลใหเกดการเลอกปฏบตโดยเปนการชวยเหลออตสาหกรรมหลอดอกยางรถใชแลวในประเทศซงยงคงสามารถนาเขายางรถใชแลวจากประเทศสมาชกกลม MERCUSOR ได 8

กรณตวอยางขอพพาทนชใหเหนถงความเปนไปไดทประเทศไทยอาจถกฟองในลกษณะเดยวกนหากรฐบาลไทยออกกฎหมายเพมเตมเพอหามการนาเขาของเสยบางอยางทเหนวาจะมความเสยงตอสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในประเทศซงรฐบาลญปนอาจใชความตกลง JTEPA ในการขอหรอบงคบใหรฐบาลไทยยกเวนขอหามดงกลาวกบประเทศตน ซงจะทาใหประเทศไทยเสยงตอการทจะถกประเทศอนนาเรองขนฟองตอ WTO ไดเชนกน

นอกจากน ขอ 21 ใน JTEPA ยงเปนการตดสนลวงหนาใหความตกลงของ WTO มผลเหนอ

กวา MEAs ในขณะทในเวท WTO ยงไมมขอสรปทชดเจนในเรองดงกลาว แมไดมการสรางกลไกทเรยกวา คณะกรรมการดานการคาและสงแวดลอม (Committee on Trade and Environment: CTE) ขนมาเพอศกษาและเจรจาหาขอยตในประเดนความขดแยงระหวางการคาและสงแวดลอมแลวกตาม

แมวาภายใตบทบญญตขอ 10 ของ JTEPA รฐภาคสามารถนาขอ 20 ของแกตต 1994 ซงเปดโอกาสใหรฐใชมาตรการเพอปองกนสขภาพและสงแวดลอมมาใชบงคบโดยอนโลม แตการใชขอ 20 นมขอจากดอยมากสาหรบการบงคบใชมาตรการดานสงแวดลอม เนองจากการบงคบใชตามบญญตขอ 20 นจะตองอยบนเงอนไขวาตองเปนผลกระทบทพสจนไดทางวทยาศาสตรและจะตองเปนมาตรการทกดกนทางการคาใหนอยทสดเทาทจะเปนไปได ในขณะทมาตรการและขอกาหนดของความตกลงพหภาคดานสงแวดลอมสวนใหญ ซงรวมทงอนสญญาบาเซลไดถกกาหนดขนบนพนฐานของ “การระวงไวกอน” (Precautionary Principle) ซงเปนหลกการสากลของการจดการสงแวดลอมทสนบสนนการกาหนดมาตรการการปองกนและแกไขไวกอนลวงหนาตอความเสยงทจะกอให 8 รายละเอยดของขอพพาทดใน WTO report (WT/DS332/R) อางถงใน ICTSD (2007)


35

เกดความเสยหายตอสงแวดลอม แมวาขอมลหรอขอพสจนทางวทยาศาสตรทมอยในขณะนนจะยงไมสมบรณกตาม

นอกจากบทบญญตขอ 10 ของ JTEPA แลว คณะผเจรจายงไดอางถงการใชมาตรการปกปองสองฝาย (Bilateral Safeguard Measures) ทกาหนดไวในขอ 22 ขอยอยท 1 ของ JTEPA (หนา 16) อยางไรกด บทบญญตดงกลาวสามารถนามาใชไดกตอเมอตองม “ความเสยหายรนแรง” (Serious Injury) เกดขน ซงในบทนยามของ JTEPA ขอ 15 (จ) (หนา 14) ไดระบวา ความเสยหายรนแรง หมายถง “ความเสยหายโดยรวมอยางมนยสาคญทเกดแกอตสาหกรรมภายใน” ไมไดหมายถงความเสยหายดานสงแวดลอม ดงนน หากม “ปญหามลพษ” เกดขนจากการนาเขาของเสยอนตราย กจะไมอยในเงอนไขตามขอ 22 ทจะใชมาตรการปกปองได

ยงไปกวานน ตามขอ 22 ขอยอยท 2 (a) (หนา 16) ไดกาหนดดวยวา “ภาคอาจดาเนนมาตรการปกปองสองฝายไดเฉพาะหลงจากทไดมการไตสวนโดยหนวยงานผมอานาจของภาคนน...” กอนทจะสามารถใชมาตรการได แตประเดนเรองผลกระทบดานสงแวดลอมทเกดจากความตกลงมไดอยในนยามของความเสยหายรนแรงดงกลาว ดงนน การจะใชมาตรการทางภาษศลกากรเปนมาตรการปกปองตามทขอ 22 ของ JTEPA จงไมสามารถใชไดในกรณทเกดผลกระทบดานสงแวดลอมอนเนองมาจากการลดภาษรายการทเปนของเสยอนตราย

2.2.4 หากเกดขอขดแยงหรอขอพพาทระหวาง JTEPA และอนสญญาบาเซล กฎหมายใดจะมสถานะทางกฎหมายเหนอกวา

การจดทาความตกลงการคาเสรในปจจบนมไดเปดเสรเฉพาะตวสนคา หรอทางการคาเทานน หากแตรวมถงการเปดเสรดานการลงทนและดานบรการดวย การวเคราะหผลกระทบเรองของเสยอนตรายในความตกลง JTEPA จงตองพจารณาอยางรอบดานโดยตองพจารณาตงแตสวนทวาดวยวตถประสงค บททวาดวยการเปดเสรดานการคา ขอกาหนดเกยวกบการคมครองการลงทน ตลอดจนบททวาดวยการยกเลกภาษศลกากรสนคา

ขอกาหนดทระบถงวตถประสงคของการจดทาความตกลงฯ นนเปนสวนทไมควรมองขามอยางยง เพราะเปนสวนทคณะอนญาโตตลาการจะใชเปนกรอบในการตความขอบญญตทเปนปญหา หากเกดขอพพาทระหวางคภาคขน อยางไรกด เมอพจารณาขอ 1 ของ JTEPA เรองวตถประสงค พบวา ไมมขอใดทระบถงวตถประสงคเกยวกบเรองการสนบสนน เกอกลระหวางการคาและสงแวดลอมตามแนวทางการพฒนาทยงยน มเพยงวตถประสงคเพอสงเสรมการคาและการลงทนดงนน หากเกดปญหาขอพพาทระหวางเรองสงแวดลอมกบเรองการคาหรอการลงทน ประเทศไทยจะไมสามารถอางถงวตถประสงคทกาหนดไวใน JTEPA เพอใชสทธในการดาเนนมาตรการคมครองสงแวดลอมได

แมในขอ 11 ของ JTEPA ไดยนยนสทธของประเทศไทยและประเทศญปนภายใตความตกลง WTO และความตกลงอนๆ ทประเทศไทยและญปนเปนภาค แตในอกแงหนงกเปนการตกรอบทจะไมครอบคลมถงกรณความตกลงอนๆ ทประเทศไทยเปนภาคแตประเทศญปนไมไดเปนภาค ในสวนของอนสญญาบาเซลนน ทงประเทศไทยและญปนตางกเปนภาคอย จงไมมปญหา อยางไรกด


36

ในกรณทประเทศไทยใหสตยาบนตอขอแกไขอนสญญาบาเซล (Basel Ban Amendment) แตประเทศญปนไมไดใหสตยาบน โดยทขอแกไขฯ ยงไมมผลบงคบใชกบประเทศภาคทกประเทศ การดาเนนการตามพนธกรณของขอแกไขฯ ของประเทศไทยจะอยนอกขอบเขตการรบรองสทธและพนธกรณตามขอ 11 (ขอยอยท 1) ของ JTEPA ดงกลาวขางตน และหากประเทศไทยใชสทธตามขอแกไขฯ ในการหามประเทศในภาคผนวก 7 ซงรวมถงประเทศญปนดวย อาจจะกอใหเกดความขดแยงกบ JTEPA ได ประเดนขอขดแยงนอาจเกดขนไดกบกรณทประเทศไทยใหสตยาบนพธสารบาเซลวาดวยความรบผดและการชดใชคาเสยหาย (Basel Convention’s Protocol on Liability and Compensation for Damage Resulting from Transboundary Movements of Hazardous Wastes and their Disposal) และญปนไมไดใหสตยาบนเชนกน

อยางไรกด หากเปนกรณทมประเทศอนๆ ใหสตยาบนสารครบตามเงอนไขของขอแกไขฯ หรอทประชมภาคมมตเหนชอบใหมการบงคบใชโดยทนทกจะสงผลใหขอแกไขฯ ถอเปนสวนหนง (มาตรา 4A) ของอนสญญาบาเซลโดยสมบรณ ทาใหประเทศภาคทกประเทศตองทาตามพนธกรณของขอแกไขฯ ไมวาจะไดใหสตยาบนหรอไมกตาม กรณเชนนจะไมไดรบผลกระทบจากขอ 11 (ขอยอยท 1) ของ JTEPA นอกจากน ใน JTEPA ขอ 11 ขอยอยท 2 ระบเพยงวา “ในกรณ มความไมสอดคลองกนระหวางความตกลงฉบบนกบความตกลง WTO ความตกลง WTO จะมผลเหนอกวาในเฉพาะสวนทไมสอดคลองกน” แตไมมขอบทใดใน JTEPA ทระบถงกรณทเกดความไมสอดคลองกนระหวาง JTEPA กบความตกลงพหภาคระหวางประเทศอนๆ นอกเหนอจาก WTO โดยเฉพาะอยางยงความตกลงพหภาคระหวางประเทศดานสงแวดลอม (MEAs) ในกรณเชนน จะถอวา MEAs มผลเหนอกวา JTEPA หรอไม แมวาหนวยงานภาครฐไดยนยนวา ทประชมระหวางประเทศไดมการตความให MEAs มศกดเทากบ WTO และในกรณทมความขดแยงระหวางขอตกลงพหภาคและขอตกลงทวภาค ขอตกลงพหภาคมอานาจเหนอกวา ดงเชนทระบไวในขอ 11 ขอยอยท 2 ของ JTEPA ดงกลาว อยางไรกด ขอสรปดงกลาวอยบนพนฐานวาเปนขอตกลงในเรองเดยวกน

แมวาหลกกฎหมายระหวางประเทศภายใต Vienna Convention on the Law of Treaties ระบวา หากเมอใดมกฎหมายระหวางประเทศวาดวยเรองเดยวกนสองฉบบขนไป โดยคกรณตางเปนภาคในอนสญญาทงสองฉบบ ใหถอวา กฎหมายระหวางประเทศทมการตกลงกนลาสดมผลบงคบ แตหากอนสญญาใดมบทบญญตวาดวยความสมพนธของอนสญญากบกฎหมายระหวางประเทศฉบบอน ยอมเปนไปตามทอนสญญาระบไว

อยางไรกตาม ขณะน ยงเปนปญหาทางกฎหมายวา MEAs กบขอตกลงการคาเสรเปนกฎหมายเรองเดยวกนหรอไม หากถอเปนเรองเดยวกน (เชน ดเฉพาะในสวนทเกยวกบการคาของเสยอนตราย) JTEPA ซงมการตกลงกนลาสด จะอยเหนอกวาอนสญญาบาเซล แตหากไมถอวาเปนเรองเดยวกน หลกกฎหมายทวไปไดระบไววา เมอเกดการขดกนระหวางกฎหมายเกยวกบเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะกบกฎหมายท เกยวกบเรองทวไป ใหถอตามกฎหมายเฉพาะเรอง (lex specialis) ในกรณเชนน คณะกรรมการการคาและสงแวดลอม ของ WTO ไดเคยตความไววา มาตรการทางการคาใน MEA ถอวาเปนกฎหมายเฉพาะเรอง เพราะดเฉพาะปญหาสงแวดลอมในแตละ


37

เรองเทานน ในขณะทขอตกลงวาดวยการคาเสร นาจะถอเปนกฎหมายทวาดวยเรองทวไปเกยวกบการคา บทบญญตใน MEAs จงอยเหนอกวาบทบญญตของ WTO อยางไรกตาม การตความดงกลาวไม ได เปนขอสรปสดท ายและยงมความไมแนนอนอย อกมาก (เวบไซต WTO/CTE, http://www.wto.org/english/tratop_e/envir_e/cte01_e.htm)

การท JTEPA มไดระบวา MEAs จะอยเหนอกวา JTEPA ในกรณทมความไมสอดคลองกนนน เสมอนกบเปนการปดชองทางทจะมการมแกไขขอพพาทผานกลไกของ MEAs โดยประเทศภาคมทางเลอกเดยวคอจะตองเปนไปตามกลไกทกาหนดไวในความตกลง JTEPA ทงน หากมาตรการดานสงแวดลอมทออกไปกระทบกบนกลงทน อาจเปนเหตใหรฐบาลไทยถกฟองรองจากนกลงทนญปนได ภายใตขอบทเรองการเวนคนยดทรพย ซง JTEPA ไดครอบคลมถง “การใชมาตรการใดๆ ทเทยบเทากบการเวนคนหรอการทาใหเปนของรฐ” (การยดทรพยทางออม)

นอกจากน ในเรองมาตรการดานสงแวดลอม คณะเจรจามกจะอางวา ในขอ 111 ของ JTEPA (หนา 69) มขอกาหนดดานมาตรการสงแวดลอมทด โดยระบไมสงเสรมการผอนปรนมาตรการทางสงแวดลอมเพอสงเสรมการลงทน9 อยางไรกด จดบกพรองในขอ 111 ทจะทาใหไมสามารถดแลจดการสงแวดลอมไดในทางปฏบต คอ การขาดขอบญญตทระบชดเจนวา การเพมมาตรการดานสงแวดลอมใหเขมงวดมากขนจะทาไดหรอไม และหากสงผลกระทบกบสทธนกลงทน จะเปนเหตใหนกลงทนตางชาตฟองเรยกคาเสยหายชดเชยจากรฐบาลไดหรอไม และการไมมขอกาหนดทกาหนดอยางชดเจนวา หากเกดความขดแยงระหวางขอ 111 กบบทบญญตขออนๆ ใน JTEPA ทเปนการสงเสรมการคา การลงทน ขอบทใดจะมผลเหนอกวา

2.3 วเคราะหแรงจงใจของประเทศญปนในการบรรจรายการทเปนของเสยอนตรายไวในความตกลง JTEPA

ดงทไดนาเสนอขางตนวา การรวมรายการของเสยอนตรายไวในตารางผกพนการยกเลกภาษศลกากรเปนขอเสนอของฝายญปน และการทญปนไมยนยอมใหมการยกรายการเหลานออกไป อกทงมการคดลดอตราภาษอยางละเอยดนน แสดงใหเหนวาญปนมเจตนาตองการลดอปสรรคทางการคาของเสยอนตรายเหลาน ดงนน การศกษามลเหตหรอแรงจงใจททาใหญปนตองการลดอปสรรคทางการคาของเสยอนตรายจงเปนเรองสาคญ การมองขามประเดนนโดยกลาววา “ประเดนเหลานเปนเรองภายในของประเทศญปน ไมเกยวกบ JTEPA หรอมาตรการปองกนของไทยแตอยางใด” เทากบเปนการเพกเฉยตอความเสยงหรอผลกระทบดานของเสยอนตรายทอาจเกดขนอนเปนผลมาจากการทาความตกลง JTEPA

9 ขอ 111 “ ภาคแตละฝายยอมรบวาเปนการไมเหมาะสมทจะสงเสรมการลงทนโดยการผอนปรนมาตรการทางสงแวดลอมของตน เพอการน ภาคแตละฝายจะตองไมยกเวนหรอผอนผนมาตรการทางสงแวดลอมดงกลาวเพอเปนการสนบสนนกจกรรมการลงทนในพนทของตน”


38

ในการศกษามลเหตหรอเบองหลงความพยายามของญปนในการผลกดนประเดนเรองของเสยอนตรายในความตกลงเขตการคาเสร จาเปนตองอาศยขอมลหลายสวนประกอบกน ไดแก สถานการณ นโยบายและทาทของญปนตอการจดการของเสยอนตรายทงภายในและระหวางประเทศ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

2.3.1 สถานการณการจดการของเสยในประเทศญปน

ประเทศญปนกาลงประสบปญหาวกฤตการณจากการมขยะลนประเทศทเกดจากกระบวนการผลตในภาคอตสาหกรรมและการขยายตวของการบรโภค แมรฐบาลญปนพยายามแกปญหานโดยเพมสดสวนการลดปรมาณขยะและการรไซเคล (การนากลบมาใชใหม) แตปรมาณขยะชมชนและขยะอตสาหกรรมกลบมไดลดลง และบางปมปรมาณเพมสงขน (ดรายละเอยดใน ภาพท 2.1 และ 2.2 และตารางท 2-1) โดยในปลาสด (2548) มปรมาณขยะชมชน 52.73 ลานตน หรอเทากบการผลตขยะประมาณ 1.13 กโลกรมตอคนตอวน ขณะทขยะอตสาหกรรมในชวงป 2544-2546 มปรมาณโดยเฉลย 400 ลานตนตอป ทงน หากคดเปนคาใชจายแลว ประเทศญปนมคาใชจายในการกาจดขยะชมชนโดยเฉลยสงถง 2 ลานลานเยน คดเปนคาใชจายโดยเฉลย 16,000 เยนตอคนตอป (ขอมลปพ.ศ. 2545-2548)

ในขณะทปรมาณขยะเพมจานวนมหาศาลในแตละป พนททจะรองรบการฝงกลบกมจานวนไมเพยงพอและยากทจะหาสถานทรองรบใหมอนเนองมาจากการตอตานของคนในพนท ดงเชน การฟองคดการสรางหลมฝงกลบขยะในเมองยามาดะ จงหวดฟกโอกะ (Aoyama and Ikeda, 2006) อกทงขดความสามารถในการรองรบขยะของแหลงฝงกลบทมอยกรอยหรอลงทกวน รฐบาลญปนไดคาดการณวา ขดความสามารถของพนทฝงกลบขยะชมชนทมในปจจบน (ปพ.ศ. 2548) จะสามารถรองรบขยะไดอกไมเกน 15 ป ในขณะทพนทฝงกลบขยะอตสาหกรรมมขดความสามารถในการรองรบไดอกเพยง 7.2 ปเทานน (Ministry of Environment, 2007)


39

5,054 5,069 5,116 5,120 5,160 5,1455,236 5,210 5,161 5,161

1,106 1,105 1,114 1,112 1,118 1,1111,132 1,124 1,111 1,106

4,000

4,500

5,000

5,500

6,000

2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546

ป

10,000 ตนตอป

800

900

1,000

1,100

1,200กรมตอคนตอวน

ปรมาณขยะเทศบาลทเกดขนทงหมด จานวนขยะเทศบาลเฉลยตอคนตอวน

ทมา: Annual Report on the Environment in Japan 2006 อางถงในเวบไซตของกระทรวงสงแวดลอม ประเทศญปน http://www.env.go.jp/en/wpaper/2006/index.html (สบคนเมอวนท 7 พฤษภาคม 2550)

ภาพท 2.1 ปรมาณขยะชมชนและปรมาณการผลตขยะตอคนตอวนในประเทศญปน ปพ.ศ. 2537 -2546

หนวย: หมนตนตอป

40,500 39,40042,600 41,500 40,800 40,000 40,600 40,000 39,900 41,200

5,00010,00015,00020,00025,000

30,00035,00040,00045,000

2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546

ปรมาณขยะอตสาหกรรมทเกดขนทงหมด

ทมา: Annual Report on the Environment in Japan 2006 อางถงในเวบไซตของกระทรวงสงแวดลอม ประเทศญปน http://www.env.go.jp/en/wpaper/2006/index.html (สบคนเมอวนท 7 พฤษภาคม 2550)

ภาพท 2.2 ปรมาณขยะอตสาหกรรมในประเทศญปน ปพ.ศ. 2537 -2546


40

ตารางท 2-1 ขอมลปรมาณและการจดการขยะชมชนและขยะอตสาหกรรมในประเทศญปน (พ.ศ. 2544-2548)

2544 2545 2546 2547 2548 ปรมาณขยะชมชน (ลานตน) 52.10 51.61 51.61 53.38 52.73

ปรมาณเฉลยขยะชมชนตอคนตอวน (กโลกรม)

1.124 1.111 1.106 1.146 1.131

สดสวนการรไซเคลขยะชมชน (รอยละ)

15.0 15.9 16.8 17.6 19.0

จานวนเตาเผาขยะ (โรง) 1,680 1,490 1,396 1,374 1,320

ขดความสามารถในการเผาขยะ (ตน/วน) 202,733 198,874 193,856 195,952 189,678

ขดความสามารถทจะรองรบการฝงกลบไดอก: ปรมาณ (คดเปนลานควบกเมตร)

152.61 144.77 137.08 138.26 133.09

ขดความสามารถทจะรองรบการฝงกลบไดอก:ระยะเวลา (ป)

12.5 13.1 13.2 14.0 14.8

คาใชจายในการจดการขยะชมชน (พนลานเยน)

N/A 2,395.6 1,960 1,934.3 1,910.7

ปรมาณขยะอตสาหกรรม (ลานตน) 400 393 412 N/A N/A

สดสวนการรไซเคล, การลด, การกาจดขนสดทายขยะอตสาหกรรม (รอยละ)

45.8, 43.8, 10.4

46.3, 43.7, 10.1

48.9, 43.7, 7.4

N/A N/A

ทมา: รวบรวมจากขอมลการจดการขยะในเวบไซตของกระทรวงสงแวดลอม ประเทศญปน, http://www.env.go.jp/en/recycle/ (สบคนเมอวนท 7 พฤษภาคม 2550)

ดวยขอจากดของพนทฝงกลบ รฐบาลญปนจงหนมาใชวธการเผาควบคไปกบการรไซเคลวสดเศษเหลอทงอยางเขมงวด แตการกาจดขยะโดยวธการเผาสงผลใหญปนเปนประเทศทมอตราการปลอยสารไดออกซน10 สงทสดในโลกในชวงทศวรรษท 90 คดเปนปรมาณกวา 5,300 กรมทปลอยสบรรยากาศทกป ดวยเหตน ญปนจงประสบปญหาการสะสมของสารไดออกซนพษในอากาศ

10 ไดออกซนเปนสารปนเปอนทมความเปนพษ เกดจากการเผาไหมคลอไรดทไมสมบรณ ทาใหเกดการรวมตวเองของสารคลอรน ออกซเจนและเบนซน มลกษณะเปนของแขง ซงมความคงตวตอความรอน จะสลายตวไดอยางรวดเรวโดยแสง แตคงตวในดนและนา อาจพบตกคางในสารกาจดวชพชและสารฆาเชอโรค หรออาจพบในระหวางการเผาไหมของสารทมคารบอนเปนองคประกอบในทมคลอรนหรอเกดจากของเสยจากโรงงาน องคกรพทกษสงแวดลอมสหรฐอเมรกา (USEPA) ไดจดสารนเปนสารกอมะเรง เมอมนษยบรโภคผลตภณฑอาหารทมสารไดออกซนปนเปอนจะเกดพษตอรางกาย ทงแบบเฉยบพลน และเรอรง สถาบนดานสาธารณสขของสหรฐอเมรกากาหนดใหคาไดออกซนทรางกายสามารถรบได ไมเกนวนละ 0.001 ไมโครกรมตอนาหนกตว 1 กโลกรมตอวน กฎหมายของไทยใหมสารไดออกซนปนเปอนได 0.5 นาโนกรม แตทตางประเทศอยท 0.1 นาโนกรม (ไทยโพสต,13 สงหาคม 2542)


41

ในระดบสง และเกดการแพรกระจายไปสดน อาหาร (ไขมนสตว ไขมนปลา) และรางกายมนษย ดงจะเหนไดจากหลกฐานการตรวจพบสารไดออกซนในรางกายมนษยจากการตรวจเลอดของผอยอาศยใกลโรงงานเผาขยะแหงหนงในจงหวดอบะรากโดยอาจารยจากคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยเซทสนนเมอป 2539 ทงน จากการตรวจเลอดของตวอยางจานวน 53 คน พบวา ในจานวนน ม 18 คนทมการสะสมของสารไดออกซนในไขมน โดยเปนผหญง 5 คนทมสารไดออกซนในเลอดเฉลย 149 พโคกรมตอระดบไขมน 1 กรม 11 และผชาย 13 คนทมระดบสารไดออกซนในเลอดเฉลย 81 พโคกรมตอระดบไขมน 1 กรม (Japan Time, 4 June 1998)

ปญหาผลกระทบของสารไดออกซนจากโรงงานเผาขยะเรมปรากฎความรนแรงขน ในป 2542 อดตคนงานในโรงงานเผาขยะในเมองโนเซะ จงหวดโอซากาไดฟองรฐบาลโอซากาและผผลตเตาเผาขยะเพอใหมการชดเชยความเสยหายทางสขภาพอนเนองมาจากความเจบปวยดวยโรคมะเรงลาไสและความผดปกตอนๆ ทเกดจากการไดรบสารไดออกซนในระดบสงในโรงงานเปนระยะเวลานาน (Japan Time, 26 March 1999) และในปเดยวกนน ไดมการตรวจพบการปนเปอนของสารไดออกซนในดนในปรมาณสงถง 940 พโคกรมตอกโลกรมในชนดนทระดบความลก ประมาณ 17-22 เมตร ทเกาะไมชมะ (Maishima) ใกลเมองโอซากา ซงเปนแหลงฝงกลบเศษขเถาจากเตาเผาเทศบาลและนาเสยในชนดน (Wallerstein, 1999) ประชาชนเรมตระหนกกบปญหามลพษจากโรงเผาขยะ ดงจะเหนไดจากการฟองรองคดกรณการสรางเตาเผาขยะทมผลกระทบตอทะเลสาบฟจม (Aoyama and Ikeda, 2006)

จากพษภยทรายแรงของไดออกซน ทาใหรฐบาลตองออกกฎหมายควบคมการปลอยไดออกซน (Law Concerning Special Measures against Dioxins) ในป 2542 และสงผลใหโรงเผาขยะลดจานวนลงเรอยๆ (จาก 1,680 โรงในป 2544 เหลอ 1,320 โรงในป 2548) เมอไมสามารถสรางโรงเผาขยะไดอก ญปนจงไดหนมาใหความสาคญกบการรไซเคลมากขน ดงจะเหนไดจากการออกกฎหมายวาดวยการรไซเคลออกมามากมายในชวง 10 ปทผานมาน อาท กฎหมายสงเสรมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ (The Law for the Promotion of Effective Utilization of Resources ค .ศ . 1991) กฎหมายรไซเคลหบหอและบรรจภณฑ (Containers and Packaging Recycling Law ค.ศ. 1997) และกฎหมายพนฐานสาหรบการสรางสงคมรไซเคล (Fundamental Law for Establishing a Sound Material-Cycle Society ค.ศ. 2000)

แมการออกกฎหมายและกฎระเบยบเรองการรไซเคลทเขมงวดไดชวยลดปรมาณขยะทตองนาไปกาจดทง แตกทาใหเกดปญหาใหม คอ ปรมาณขยะทรอการแปรรปเพอนากลบมาใชใหมเพมสงขนมากเกนกวาโรงงานรไซเคลจะรองรบได การออกกฎหมายรไซเคลจงเปนแรงผลกดนใหประเทศญปนสงออกของเสยทลนเหลอจากกระบวนการรไซเคลไปยงประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศกาลงพฒนา เพอระบายของเสยทเกบรวบรวมไดดงกลาว ดงทนกวชาการชาวญปนไดใหความเหนไววา

11 1 พโครกรมเทากบ 0.000000000001 กรม หรอ 10-12 กรมตอนาหนกดน 1 กโลกรม (kg) หรอปรมาตรอากาศ 1 ลกบาศกเมตร (m3) หรอนา 1 ลตร (l)


42

“กฎหมายเกยวกบการรไซเคลขยะทออกมาในชวงแรกๆ นนถกกาหนดขนภายใตกรอบความคดทวา ขยะหรอของเสยทจดเกบไดภายในประเทศจะเขาสกระบวนการรไซเคลภายในประเทศทงหมด โดยผยกรางกฎหมายมไดคาดคดวาจะเกดปรากฎการณการสงออกของเสยเหลานไปยงประเทศจนหรอประเทศอนๆ แทน” และดวยเหตน กฎหมายรไซเคลของญปนหลายฉบบจงมไดมขอกาหนดหรอกฎเกณฑทจะมาควบคมการสงออกของเสยไปรไซเคลยงตางประเทศ (Kojima et al., 2005, p. 24) 2.3.2 วเคราะหทศทางนโยบายการจดการของเสยอนตรายของประเทศญปน

จากปญหาวกฤตขยะและของเสยอนตรายในประเทศ ทาใหรฐบาลญปนตองหาวธการในการลดปรมาณขยะและสรางธรกจการแปรรปขยะเพอหมนเวยนขยะกลบมาใชใหม รวมทงการสงของเสยออกไปกาจดหรอรไซเคลในประเทศตางๆ ดงจะเหนไดจากขอมลหลกฐานหลายประการดงตอไปน 1) การจดตงคณะทางานเพอสงเสรมการรไซเคลระหวางประเทส (Working Group on Enhancing

International Recycling) ภายใตสภาโครงสรางอตสาหกรรม (Industrial Structure Council) ซงไดจดทารายงานขอเสนอเชงนโยบาย ชอ “Toward a Sustainable Asia based on the 3Rs” และรายงาน “International Trade of Recyclable Resources in Asia” (Kojima et al., 2005) ซงถกใชเปนเอกสารประกอบการประชม the Ministerial Conference on the 3R Initaitve ในเดอนเมษายน 2548

2) การผลกดนใหมการจดตงโครงการ “3R Initiative” (3Rs) ในทประชมของกลมประเทศ G8 ในป 2547 โดยสาม “R” ดงกลาวน หมายถง การลด (reduce) การนากลบมาใชใหม (re-use) และการรไซเคล (recycle)) โดยรายงานขอเสนอโครงการ 3Rs (concept paper) ไดระบถงแนวคดทจะใหมการลดอปสรรคหรอสงกดขวางการเคลอนยายทรพยากรทรไซเคลได (ขยะรไซเคลและสนคามอสอง) และสงเสรมใหมการเคลอนยายทรพยากรทรไซเคลไดระหวางประเทศใหมากขน (Kojima et al., 2005) แมชอโครงการและกรอบแนวคดของ 3R Initiative จะเนนเรองการจดการของเสยอนตรายทเปนมตรตอสงแวดลอม แตเมอพจารณาเปาหมายและเนอหาสาระโดยละเอยดแลว จะพบวาญปนมกรอบแนวคดทตางจากเจตนารมณของอนสญญาบาเซล ดงจะเหนไดจากเปาประสงคประการหนงของโครงการน คอเพอทจะ “ลดกาแพงขวางกนการเคลอนยายสนคาและวตถดบระหวางประเทศสาหรบการรไซเคลและการผลตใหม รวมทงสนคารไซเคลและทผลตขนใหม พรอมกบการใชเทคโนโลยทสะอาดและมประสทธภาพมากกวา สอดคลองกบพนธกรณและกรอบแนวคดดานการคาและสงแวดลอมทมอย”12 ดงทประธานชาวญปนไดสรปขอเสนอแนะในทประชมภมภาคเอเชยเรอง 3R เมอเดอนมนาคม 2549 วา มขอเสนอใหมการ “จดตงตลาดภมภาคสาหรบขยะรไซเคล รวมทงขยะอนตราย ดวยความโปรงใสและสามารถตดตอแหลงทมาได สนบสนนความรวมมอทเกยวของกบ 3R ระหวางประเทศสงออกและนาเขา รวมถงใน

12 G8 Action Plan on Science and Technology for Sustainable Development: “3R” Action Plan and the Progress of Implementation (Excerpt), June 10, 2004, อางถงใน Background paper for The Ministerial Conference on the 3R initiative, Tokyo, April 28-30, 2005, http://www.env.go.jp/recycle/3r/en/info.html


43

ความตกลงเขตการคาเสร (FTAs) และพฒนานโยบาย 3R โดยใชประโยชนจากความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบระหวางประเทศ/ชมชน (เชน ศกยภาพทางเทคโนโลย การมแรงงาน การเขาถงตลาด)” (BAN, 2006)

3) เอกสารเชงนโยบาย ชอ “การสรางเครอขายเขตรไซเคลระหวางประเทศในเอเชย” (Networking International Recycling Zones in Asia) จดทาขนโดยสถาบนยทธศาสตรสงแวดลอมโลก (Institute for Global Environmental Strategies: IGES) ซงจดตงขนและไดรบเงนสนบสนนจากรฐบาลญปน ในเอกสารชนนไดระบถง แผนการขยายตลาดขามพรมแดนสาหรบขยะรไซเคลและการเปดเสรขยะอนตรายในเอเชย โดยขนแรกจะเปนการกาจดกาแพงการคาและการจดทาเอฟทเอระหวางญปนและประเทศในเอเชย และแผนขนตอไป จะเปนการขจดกาแพงทไมใชภาษ นนคอ กฎระเบยบทวาดวยการควบคมและหามขยะอนตรายภายใตอนสญญาบาเซลและกฎหมายภายในของประเทศ13

4) เอกสารเชอเชญทาสญญา (public solicitation notice) “โครงการวจยสถานการณปจจบนและประเดนทเกยวของกบการจดทาความตกลงพหภาคและทวภาคเพอการคาวตถดบทสามารถรไซเคลได“ (A Research Project on the Current Situation and Issues Concerning Bilateral and Multilateral Agreements for Trades in Recyclable Materials) ซ งได นาลงเผยแพรในเวบไซตของกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรม (Ministry of Economy, Trade, and Industry: METI) เมอเดอนสงหาคม 2549 เพอวาจางบรษททปรกษาวเคราะหการจดทาความตกลงพหภาคและทวภาคทผานมาทจดทาขนภายใตบทบญญตขอ 11 ของอนสญญาบาเซล14 อนจะเปนแนวทางในการจดทาความตกลงพหภาคและทวภาคในเอเชยทการคาของเสยอนตรายระหวางประเทศญปนและประเทศอนๆ ในเอเชย15

13 Toru H. and Hideyuki M. (2005) “Networking International Recycling Zones in Asia” IGES Policy Brief, June, http://www.iges.or.jp/en/pub/pdf/policybrief/001.pdf 14 ขอ 11 เปนขอยกเวนการปฎบตตามพนธกรณในขอ 4 วรรค 5 ซงไดหามประเทศภาคสงออกของเสยอนตรายไปยงประเทศทมไดเปนภาค หรอนาเขาจากประเทศทมไดเปนภาค โดยขอ 11 ไดเปดใหภาคทาความตกลงทวภาค พหภาคในการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนกบรฐทเปนหรอไมไดเปนภาคโดยมเงอนไขวา ความตกลงดงกลาวจะตองไมผดไปจากหลกการจดการของเสยอนตรายทเปนมตรตอสงแวดลอมตามทกาหนดไวในอนสญญาน และจะตองมบทบญญตซงเปนมตรตอสงแวดลอมทดไมนอยกวาทบญญตไวในอนสญญาบาเซล และตองพจารณาถงผลประโยชนของประเทศกาลงพฒนาเปนพเศษ 15 องคกรพฒนาเอกชนดานสงแวดลอม 4 องคกร ไดแก Global Alliance for Incineration Alternatives (GAIA), The Basel Action Network (BAN), Greenpeace Southeast Asia, Citizens Against Chemicals Pollution ไดรวมกนแถลงขาวเรอง “Japan "Twisting Arms" of Asian Neighbors to Take Toxic Waste: New Evidence Proves Japan’s Intent to Export Toxic Waste to Asian Countries” เมอวนท 20 กมภาพนธ 2550 (ดใน http://www.ban.org/ban_news/2007/070220_twisting_arms.html) เอกสารตนฉบบภาษาญปนและฉบบแปลภาษาองกฤษ สามารถดาวนโหลดไดท http://www.ban.org/Library/japansolicitation.pdf และ http://www.ban.org/Library/japansolicitationtrans.pdf ตามลาดบ


44

5) การปรบปรงกฎหมายใหเออตอการคาของเสยระหวางประเทศ ดงทรฐบาลญปนไดผานกฎหมายแกไขเพมเตมกฎหมายเพอการสงเสรมการรวบรวม คดแยกและรไซเคลหบหอและบรรจภณฑ (Law for the Promotion of Sorted Collection and Recycling of Containers and Packaging) ซงไดรวมถงการแกไขกฎหมายเพอเออตอการสงออกเศษขวดพลาสตกไปรไซเคลนอกประเทศ ในบทท 2 วาดวยนโยบายพนฐานของกฎหมายฉบบน16 แมวาเศษขวดพลาสตกจะไมไดอยในบญชรายชอของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซล แตเปนของเสยทอาจกอใหเกดอนตรายตอสขภาพและสงแวดลอมไดหากมไดมการกาจดอยางถกวธ อกทงยงเปนรายการทประเทศไทยควบคมการนาเขา

6) ทาทและจดยนของญ ป นตอการคดคานการบ งคบใชขอแก ไขอนสญญาบาเซล (Ban Amendment) ในการประชมของประเทศภาคอนสญญาบาเซล (Committee of the Parties, COP) ทผานมา แมวาญปนจะเปนหนงใน 82 ประเทศทเหนชอบใหมการเพมเตมขอแกไขอนสญญาบาเซลตามมตขอท 3/1 (Decision III/1) ในการประชม COP 3 เมอวนท 22 กนยายน 2538 แตหลงจากนน ญปนไดรวมกบประเทศสหรฐอเมรกา แคนาดา ออสเตรเลย นวซแลนดและเกาหลใตคดคานขอแกไขนมาโดยตลอด นอกจากน ในทประชมภาคอนสญญาบาเซล สมยท 8 (COP8) เมอเดอนพฤศจกายน 2549 ญปนแสดงจดยนของตนอยางชดเจนทจะใหมการสงออกของเสยอนตรายไปยงประเทศกาลงพฒนาไดอยางถกตองตามกฎหมาย โดยใหเหตผลเกยวกบขอจากดดานทรพยากรในประเทศของตนทเปนเกาะซงเปนอปสรรคตอการดารงการเปนสงคมรไซเคลได ผแทนญปนไดกลาวอยางชดแจงในทประชมวา “ญปนคดคานขอแกไขอนสญญาบาเซลอยางสนเชง” นอกจากน ในชวงทมการจดกจกรรมคขนานกบการประชม (side event) เกยวกบการจดการขยะอเลกทรอนกสในเอเชยซงไดรบการสนบสนนจากประเทศญปน ผแทนจากประเทศญปนไดยอมรบกบกลม BAN วา ประเทศญปนสนบสนนการสงออกของเสยอนตรายไปยงประเทศกาลงพฒนาในภมภาคเอเชยซงเปนสวนหนงของแผนการสรางสงคมรไซเคลแหงเอเชย (BAN, 2007)

ขอมลหลกฐานทยกมาขางตนนแสดงใหเหนถงแผนการทญปนตองการขยายตลาดขาม

พรมแดนสาหรบขยะรไซเคลและการเปดเสรขยะอนตรายในเอเชยโดยพยายามหาวถทางตางๆ ผานการศกษาเชงนโยบาย การชกจงโนมนาวใหประเทศเพอนบานและประเทศพนธมตรเหนคลอยกบแนวคดเรองการรไซเคลระหวางประเทศสาหรบ “ของทสามารถรไซเคลได” (recyclable resources) ซงกนความครอบคลมทงของเสยทเปนและไมเปนอนตรายภายใตอนสญญาบาเซล

16 “(iii) Taking into consideration the current situation of waste plastic bottles being exported outside Japan, the national government will clarify its policy by adding an article addressing the "smooth delivery of waste plastic bottles for sound recycling" to the Chapter 2 "Basic Policies" section in the Law. “ (Ministry of Environment, March 9, 2006, http://www.env.go.jp/en/press/2006/0309a.html)


45

การใสรายการของเสยไวในความตกลง JTEPA จงมใชเรองทางเทคนคของการจดรายการตามระบบฮารโมไนซดงทคณะผเจรจาไทยไดอธบาย หากแตเปนความตงใจของรฐบาลญปนทตองการผนวกรายการของเสยอนตรายไวในความตกลงเขตการคาเสร เพอชวยเหลอบรษทรไซเคลของญปนทไดไปลงทนตงโรงงานรไซเคลในประเทศไทยใหสามารถนาเขาวตถดบรไซเคลทเปนของเสยอนตรายจากญปนหรอจากบรษทสาขาในตางประเทศดวยระดบตนทนทตาลงและลดระเบยบขนตอนการควบคมการนาเขาสงออก

จากขอมลและขอเทจจรงเกยวกบเจตนารมณของอนสญญาบาเซลและการจดความตกลงเขตการคาเสรซงในความเปนจรงไมจาเปนตองรวมพกดทเปนของเสยอนตรายไวในความตกลง ประกอบกบเหตผลเบองหลงทเปนปจจยภายในของญปนเองทตองการสรางระบบรไซเคลของเสยระหวางประเทศเพอระบายของเสยทลนเกนในประเทศตนเอง รวมทงการเกดขนของธรกจรไซเคลขยะอเลกทรอนกสเพอสกดโลหะมคาทนกลงทนญปนไดไปตงโรงงานในประเทศกาลงพฒนาตางๆ รวมทงประเทศไทย ทาใหเหนถงความเปนไปไดทญปนอาจจะผลกดนใหมการคาของเสยอนตรายมากขนในอนาคตผานความตกลง JTEPA และความตกลงฉบบอนๆ เชน อาเซยน-ญปน ซงขดกบเจตนารมณของอนสญญาบาเซลและอาจเปนการจากดสทธและพนธกรณของไทยในการออกมาตรการคมครองสงแวดลอมของประเทศไมวาทางตรงหรอทางออมดวยเกรงวาจะขดกบขอบทใน JTEPA และเสยงตอการถกฟองจากนกลงทนญปน

นอกจากน ขดความสามารถในการรองรบปรมาณกากของเสยอนตรายทงหมดทวประเทศของโรงงานผรบกาจดและรไซเคลกากของเสยอนตรายในประเทศทเปดดาเนนการอยมเพยงพอในปจจบน (ปพ.ศ. 2550) และในระยะ 10 ปขางหนา (ปพ.ศ. 2560) ดงจะเหนไดจากผลการวเคราะหสถานการณ และแนวโนมการจดการกากอตสาหกรรมในประเทศไทย โดยบรษท CMS Environmental Consultant ภายใตโครงการศกษาของกรมโรงงานอตสาหกรรม17 ซงไดผลสรปวา ในสวนของการกาจดกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายนน เตาเผากากทเปนอนตรายของโรงงานผกาจดกากจานวน 10 แหงทมอยในปจจบนมขดความสามารถในการรองรบกากไดในปรมาณทมากกวาทรองรบในปจจบนเกอบ 10 เทา เชนเดยวกนกบกรณของโรงงานรไซเคลกากทเปนอนตรายทพบวา ขดความสามารถในการรองรบกากของโรงงานรไซเคลทง 9 ประเภทกจการ18 ยงมากกวาปรมาณกากทคาดวาจะถกสงมารไซเคล ขอมลนแสดงใหเหนวา ประเทศไทยไมจาเปนตองเปดรบการลงทนจากตางประเทศเพมเตมอกในสวนของการกาจดและรไซเคลของเสยอนตราย และยงเปน 17 “รายงานความกาวหนา ครงท 2 (Interim Report 2) โครงการเพมศกยภาพการใชซาวตถดบอเลกทรอนกสโครงการยอยท 2: โครงการจดทาแผนแมบทการจดการกากอตสาหกรรมและศกษาความเปนไปไดในการจดตงสถานรวบรวมและขนถายกากอตสาหกรรม” จดทาโดยบรษท CMS Environmental Consultant เสนอตอกรมโรงงานอตสาหกรรม (กนยายน 2550) 18 ประเภทกจการรไซเคล 9 ประเภท ไดแก 1) รไซเคลตวทาละลาย สารเคม 2) แยกสกดโลหะมคาจากสารเคมใชแลว 3) รไซเคลนามนเครอง นามนหลอลน 4) ทาเชอเพลงผสมจากของเสย 5) ดดแปลงซอมแซมเครองใชไฟฟาอเลกทรอนกสใชแลว 6) แยกสกดโลหะมคาจากเศษชนสวนอเลกทรอนกส 7) ซอมแซมหรอลางถงบรรจเคมภณฑ 8) รไซเคลตวกรองหรอผงถานกมมนต 9) หลอมตะกวจากแบตเตอรเกา


46

อตสาหกรรมรไซเคลทมงนาเขาของเสยอนตรายจากตางประเทศดวยแลวยงไมสมควรอนญาตใหเขามาดาเนนการในประเทศ เพราะเปนการเพมปรมาณซากของเสยอนตรายใหกบประเทศ (ทเหลอจากกระบวนการรไซเคล) และยงสวนทางกบนโยบายการสงเสรมการรไซเคลของเสยอนตรายทเกดในประเทศ และเมอพจารณาขอจากดของหนวยงานรฐในการควบคมดแลมลพษของโรงงานอตสาหรรมในปจจบน ผวจยจงเหนวา ประเทศไทยควรมจดยนทไมควรเปดใหตางชาตเขามาลงทนในอตสาหกรรมรไซเคลของเสยอนตรายเพมเตมอก และมงปรบปรงระบบการจดการของเสยอนตรายทมอยและสงเสรมใหเกดการระบบการลด ใชซาและรไซเคลของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอมในประเทศขนอยางเปนรปธรรม

2.4 ขอเสนอแนะตอการใชประโยชนจากอนสญญาบาเซลในการเจรจาดานการคา ระดบนโยบาย 1) รฐบาลควรผลกดนใหมการตรากฎหมายเกยวกบการทาหนงสอสญญาระหวางประเทศรองรบ

มาตรา 190 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 โดยเรว กรณศกษา JTEPA แสดงใหเหนถงการขาดการมสวนรวมของประชาชนและขาดกลไกหรอชองทางปรกษาหารอทเปนทางการระหวางหนวยงานทดแลเรองการเจรจาการคาและหนวยงานทดแลเรองสงแวดลอมและดานอนๆ นามาซงความขดแยงระหวางผมสวนไดสวนเสยและผทหวงใยตอความเสยงดานสงคมและสงแวดลอมจาก JTEPA ดงนน สงทรฐบาลควรเรงดาเนนการโดยดวน คอ การสรางกรอบกตกาการทาสญญาระหวางประเทศรวมทงกระบวนการเจรจาจดทาความตกลงทยดหลกความโปรงใสและการมสวนรวมของประชาชนและการคานงถงผลประโยชนอยางรอบดานทงเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ซงขณะน ไดมนกวชาการยกรางพระราชบญญตเกยวกบการทาสญญาระหวางประเทศขน 3 ฉบบ ไดแก ฉบบสมาชกสภานตบญญตแหงชาตรวมกบกลมภาคประชาชน นาโดยนายสรชย หวนแกว สมาชกสภานตบญญตแหงชาต (สนช.) และฉบบสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) และฉบบลาสดโดยกลมศกษาขอตกลงเขตการคาเสรภาคประชาชน (FTA WATCH)19

19 หลกการสาคญของพระราชบญญตการจดทาหนงสอสญญาระหวางประเทศ (โดย FTA Watch) คอ เพออานวยใหภาครฐและผมสวนไดสวนเสยทกฝายสามารถมกระบวนการทชดเจนมความโปรงใส ทจะรวมกนคด หาจดยนรวม อนจะนาไปสทาทของประเทศไทยในการเจรจา จดทาหนงสอสญญาระหวางประเทศทเสรมสรางความเสมอภาคทางสงคม และความยงยนของเศรษฐกจไทย การมกฎหมายทชวยสรางธรรมาภบาลในเรองน นอกจากจะชวยใหประชาชนสามารถมสวนรวมอยางมความหมายได ยงจะอานวยใหภาครฐสามารถเจรจาไดอยางมประสทธภาพมากขน เพมอานาจการตอรองของรฐบาล รวมทงลดความระแวงสงสยในกรณของผลประโยชนทบซอน เปนไปตามมาตรา 190 แหงรฐธรรมนญราชอาณาจกรไทย ป 2550 รายละเอยดเกยวกบรางกฎหมายทยกรางโดยกลม FTA Watch ดในเวบไซตของ FTA Watch (www.ftawatch.org) ซงทางกลมไดเปดรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะตอราง และเปดใหประชาชนรวมลงชอ เสนอกฎหมายดงกลาว (อยางนอย 10,000 ชอ)


47

2) เนองจากขณะนมการเจรจาดานการคากบประเทศหรอกลมประเทศอยางตอเนอง และในระหวางการจดทาและพจารณารางกฎหมายเกยวกบการจดทาหนงสอสญญาระหวางประเทศ รฐบาลควรมมตคณะรฐมนตรและ/หรอประกาศใชระเบยบสานกนายกรฐมนตรชวคราวเพอกาหนดกรอบกตกาและกลไกการปรกษาหารออยางเปนทางการระหวางหนวยงานผเจรจาและหนวยงานดานสงแวดลอมและดานอนๆ โดยนาสาระสาคญในรางกฎหมายเกยวกบการจดทาหนงสอสญญาระหวางประเทศทงสามฉบบมาพจารณาประกอบดวย นอกจากน ควรเพมขอบเขตอานาจของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตและคณะอนกรรมการทเกยวของในการขอเรยกดขอบทในการเจรจาจดทาความตกลงดานการคาได

3) รฐบาลควรประกาศจดยนของประเทศทจะไมเปดรบการลงทนในอตสาหกรรมกาจดและรไซเคลของเสยอนตรายทนาเขาจากตางประเทศ โดยอางถงความเพยงพอของขดความสามารถในการรองรบกากของเสยอนตรายในประเทศและนโยบายสงเสรมการรไซเคลของเสยอนตรายในประเทศ เพอปดชองทางมใหประเทศคเจรจาบรรจเรองการลดภาษนาเขาของเสยอนตรายในความตกลงฯ และนามาเปนขอยกเวนในบทวาดวยการเปดเสรดานการลงทน

ระดบปฏบต 1) หนวยงานผเจรจาหลก ไดแก กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย และกรม

เศรษฐกจระหวางประเทศ กระทรวงการตางประเทศควรตระหนกวาของเสยอนตรายมใชสนคาทวไปทเปดใหมการคาอยางเสรหากแตเปนสนคาทอยภายใตการควบคมของอนสญญาบาเซลและกฎหมายภายในของประเทศ และดวยเหตน ของเสยอนตรายจงไมควรรวมอยในรายการสนคาภายใตความตกลงเขตการคาเสร ทงน หนวยงานผเจรจาควรประสานกบหนวยงานทดแลดานสงแวดลอมและความตกลงพหภาคระหวางประเทศดานสงแวดลอมเพอกาหนดบญชรายชอพกดทยกเวนจากการเจรจา โดยพกดของเสยอนตรายทควบคมตามอนสญญาบาเซลสามารถศกษาไดจากเอกสารตารางขององคการศลกากรโลกเพอสรางความเชอมโยงระหวางระบบฮารโมไนซและอนสญญาระหวางประเทศบางฉบบ (the WCO Table Establishing an Interconnection between the Harmonized System and Selected International Conventions)20

2) หนวยงานผเจรจาหลกไมควรยนยอมหรอรบเอาคานยามสนคาทไดแหลงกาเนดตามเกณฑ Wholly Obtained (WO) ทใชในความตกลง JTEPA (ซงมคานยามลกษณะสนคาทไดแหลงกาเนดทมคาวา “fit only for disposal”) สาหรบการเจรจาจดทาความตกลงเขตการคาเสรกบประเทศอนๆ เพอเปนการปดชองทางทประเทศภาคจะเจรจาขอเพมรายการพกดของเสยทมงเพอการกาจดในภายหลง หากพบวา ประเทศคเจรจาตองการใหมคานยามดงกลาวหรอตองการ

20 ขณะน สานกเลขาธการอนสญญาบาเซลไดเผยแพรตารางขององคการศลกากรโลกฯ (ฉบบเดอนมกราคม 2550) ในเวบไซตอนสญญาบาเซล http://www.basel.int/techmatters/wco_hsc/correlationtablesEngJan2007.pdf (สบคนเมอวนท 19 กนยายน 2550)


48

บรรจรายการทเขาขายเปนของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลและกฎหมายภายในประเทศไวในรางความตกลงเขตการคาเสร หนวยงานผเจรจาหลกควรอางถงนโยบายและกฎหมายของไทยทไมอนญาตใหมการนาเขาของเสยอนตรายเพอการกาจดและอางถงกฎหมายภายในของประเทศและพนธกรณทไทยมตออนสญญาบาเซล

3) หนวยงานผเจรจาหลกควรนาขอเสนอของนกวชาการและเครอขายภาคประชาชนทไดจดทาขนในชวงทรฐบาลกาลงพจารณาลงนามความตกลง JTEPA21 ตลอดจนเนอหาสาระในหนงสอแลกเปลยนระหวางรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ เมอวนท 3 เมษายน 2550 มาพจารณาประกอบการรางเนอหาใน basic agreement ของความตกลงเขตการคาเสรฉบบตอไป โดยเฉพาะอยางยงสาหรบความตกลงฯ อาเซยนและญปน เพอใหขอบทตางๆ ในความตกลงฯ มความรดกมมากขนโดยเฉพาะในประเดนเกยวกบการคมครองสงแวดลอมและสถานะทางกฎหมายทใหการปฏบตตามพนธกรณของความตกลงพหภาคระหวางประเทศดานสงแวดลอมเหนอกวากฎเกณฑการเปดเสรดานการคาและการลงทนในกรณทขดแยงกน

4) กรมศลกากรควรประสานกบหนวยงานดานสงแวดลอมและหนวยงานทเกยวของกบอนสญญาบาเซล เพอจดทาเอกสารแสดงขอหวงกงวลของประเทศไทยเกยวกบเนอหาในรางกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทประสานกน (Harmonized Rules of Origin) ซงจดทาโดยคณะกรรมการเทคนคดานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตองคการศลกากรโลก (The Technical Committee on Rules of Origin: TCRO) ทอาจขดกบเจตนารมณของอนสญญาบาเซล เพอใหองคการศลกากรโลกพจารณาทบทวนแกไข ทงน ควรเสนอใหมการแกไขโดยเพมเตมสาระในรางกฎวาดวยแหลงกาเนดฯ วา ในกรณทเปนการกาจดหรอการนากลบมาคนสภาพชนสวนหรอวตถดบจากของเสยอนตรายและของเสยอน กฎขอนจะไมละเมดสทธของภาคทเปนสมาชกอนสญญาบาเซล นอกเหนอจากสทธภายใต WTO ในขณะเดยวกน กรมควบคมมลพษควรประสานกบสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลเพอใหมการปรกษาหารอกบ WCO ในเรองดงกลาว

5) กรมควบคมมลพษและกรมเจรจาการคาระหวางประเทศควรปรกษากบสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลและคณะกรรมาธการดานการคาและสงแวดลอมขององคการการคาโลกในประเดนปญหาทอาจเปนขอขดแยงระหวาง FTA และพนธกรณของอนสญญาบาเซล โดยเฉพาะในกรณทหากมการออกกฎหมาย/นโยบายดานสงแวดลอมเพมเตม ซงอาจมผลกระทบตอประเทศภาคของความตกลงฯ เอกชนในประเทศภาคทไดรบผลกระทบจากกฎหมาย/นโยบายดงกลาวจะสามารถนามาเปนเหตในการฟองตอ WTO ไดหรอไม

6) กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ ในฐานะทเปนหนวยงานรบผดชอบในการเจรจาการคาพหภาค (องคการการคาโลก) ควรหารอกบคณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลและหนวยงานทเกยวของกบอนสญญาบาเซลเพอจดทาขอเสนอใหทประชมคณะกรรมาธการดานการคาและสงแวดลอม

21 สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอมและคณะ (2550) “ขอวเคราะหและขอเสนอแนะตอการปรบปรงรางความตกลง JTEPA เรองการลงทน เรองขยะ ของเสยอนตราย เรองทรพยากรชวภาพและทรพยสนทางปญญา” เอกสารประกอบการสมมนา เรอง “การเปดเสรและคมครองการลงทนใน JTEPA” 19 มนาคม 2550 ณ สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต


49

(CTE) มขอสรปทชดเจนเกยวกบสถานะของความตกลงพหภาคดานสงแวดลอม เพอประโยชนตอการเจรจาความตกลงทางการคาของประเทศ

7) คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซล ควรมการศกษาชองทางการใชประโยชนจากอนกรรมการวาดวยวทยาศาสตร เทคโนโลยพลงงานและสงแวดลอม ทจดตงขนภายใต JTEPA22 เพอเสรมสรางความเขมแขงของระบบและกลไกการตดตาม ควบคมและจดการของเสยอนตรายและพฒนาขดความสามารถในการจดการของเสยอยางเปนมตรตอสงแวดลอมของประเทศ อาท โครงการความรวมมอดานเทคโนโลยการรไซเคลของเสยและเทคโนโลยการผลตทสะอาด

8) ในสวนของประเดนปญหาหรอขอหวงกงวลดานกฎหมายระหวางประเทศโดยเฉพาะอยางยงขอพพาทดานการคาและสงแวดลอมระหวางความตกลงทวภาคระหวางประเทศดานการคาทมกอางถงบทบญญตขององคการการคาโลกและความตกลงพหภาคระหวางประเทศดานสงแวดลอม กรมสนธสญญาและกฎหมาย กระทรวงตางประเทศ ควรเปนหนวยงานรบผดชอบหลกในการศกษา ใหคาปรกษากบหนวยงานผเจรจาหลกและชแจงตอสาธารณะเพอสรางความกระจางและความเขาใจรวมกนในสงคม

22 ตามทระบไวในหนงสอแลกเปลยนระหวางรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ เมอวนท 3 เมษายน 2550

บทท 3 การใชประโยชนจากอนสญญาบาเซลเพอการจดการของเสยอนตราย

บทนา

พนธกจหลกของอนสญญาบาเซล คอ การควบคมการเคลอนยายและการกาจดของเสยอนตรายขามประเทศเพอลดความเสยงทประชาคมโลกจะไดรบจากการเคลอนยายและการกาจดกากของเสยอนตรายทไมเหมาะสม อนเปนปญหาสงแวดลอมโลก ในขณะเดยวกน เพอลดแรงจงใจของประเทศตางๆ ทจะสงออกของเสยอนตรายไปทงหรอรไซเคลในประเทศอน อนสญญาบาเซลจงไดกาหนดพนธกรณใหประเทศภาคตองมการบรหารจดกากของเสยทเกดขนในประเทศใหดและลดปรมาณของเสยจากการผลตและการบรโภคใหเหลอนอยทสด

ดวยเหตน การดาเนนงานทผานมาของอนสญญาบาเซลจงมทงการกาหนดมาตรการทเขมงวดในการควบคมการสงออก นาเขาและนาผานของเสยอนตรายขามประเทศ และการเสรมสรางขดความสามารถของประเทศภาคในการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอม

ในบทน จงเปนการนาเสนอสถานการณและปญหาการจดการของเสยอนตรายขามแดนของไทยและความเคลอนไหวของอนสญญาบาเซลทเกยวของกบการปรบปรงระบบควบคมการเคลอนยายของเสยขามแดนและการเสรมสรางขดความสามารถในการจดการของเสยอนตรายทเกดภายในประเทศเพอนาไปสขอเสนอแนะในการตอยอดหรอใชประโยชนจากกจกรรมการดาเนนงานของอนสญญาบาเซล

3.1 สถานการณและปญหาการจดการของเสยอนตรายขามแดน เมอดสถตปรมาณการนาเขาและสงออกของเสยอนตรายทควบคมตามอนสญญาบาเซลจาก

รายงานขอมลประจาป (Country Fact Sheet) ของกรมควบคมมลพษซงไดรบจากกรมโรงงานอตสาหกรรม (ภาพท 3.1) พบวา ในชวงป 2541-2545 ประเทศไทยไมไดมการนาเขาของเสยอนตรายภายใตอนสญญาบาเซล แตมการสงออกอยบาง สวนใหญเปนของเสยทไมสามารถกาจดไดเองภายในประเทศ เชน การกาจดสารพซบในหมอแปลงไฟฟาและตวเกบประจไฟฟาทหมดสภาพแลว การสกดโลหะมคาจากกากตะกอน เปนตน

เปนทนาสงเกตวา ปรมาณการนาเขา-สงออกของเสยอนตรายมแนวโนมสงขนตงแตป 2545 ซงเปนชวงเดยวกบทกรมโรงงานอตสาหกรรมมนโยบายเปดเสรการใหบรการกาจดกากอตสาหกรรมซงสงผลใหมโรงงานกาจดและนากลบมาใชใหม (รไซเคล) เพมมากขน นอกจากน ปรมาณการสงออกทเพมขนบางสวนมาจากการทโรงงานทไดสทธยกเวนภาษนาเขาวตถดบเลอกทจะสงออกเศษเหลอทงจากกระบวนการผลต (scrap) แทนการขายใหกบบรษทรไซเคลในประเทศ เนองจากบรษทผผลตจะไมมภาระภาษนาเขาหากสงออกประเทศ


51

หากเปรยบเทยบกบของเสยอนตรายทเกดขนภายในประเทศแลว ของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลทมการขออนญาตนาเขากบกรมโรงงานอตสาหกรรมคดเปนสดสวนทนอยมาก ดงจะเหนวา ปรมาณนาเขาของเสยอนตรายในป 2549 อยท 3,901 ตน ในขณะทกรมควบคมมลพษและกรมโรงงานอตสาหกรรมคาดการณปรมาณการเกดของเสยอตสาหกรรมทงประเทศอยท 1.42 – 1.56 ลานตน และเปนของเสยอนตรายจากชมชนอก 0.4 ลานตน (กรมควบคมมลพษ, 2549; เวบไซตศนยบรการขอมลสงแวดลอมอตสาหกรรม กรมโรงงานอตสาหกรรม, http://www2.diw.go.th/PIC/map.html)

67 259 164 142745 920

2089

6532

5504

0 0 0 0 0 900 420 645

3901

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549

ปรมาณข

องเสยอ

นตราย

(ตน)

ปรมาณการสงออกของเสยอนตรายปรมาณการนาเขาของเสยอนตราย

ทมา: กรมโรงงานอตสาหกรรม ภาพท 3.1 ปรมาณการนาเขาสงออกของเสยอนตรายของไทยในรายงานขอมลประจาปทจดสงใหกบสานกเลขาธการอนสญญาบาเซล

อยางไรกด หากนาขอมลสถตการนาเขาและสงออกของกรมศลกากรโดยดเฉพาะรายชอ

พกดระบบฮารโมไนซ ปค.ศ. 2002 ทครอบคลมของเสยอนตรายและของเสยอนตามอนสญญาบาเซล (2002 Harmonized System Nomenclature including wastes and hazardous wastes)23 ม าเปรยบเทยบกบขอมลการขออนญาตนาเขาและสงออกของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลทกรมโรงงานอตสาหกรรมมอย (ตารางท 3-1) พบวา ของเสยอนตรายทนาเขาจรงมจานวนและประเภทพกดมากกวาทแจงขออนญาตนาเขากบกรมโรงงานอตสาหกรรม จากขอมลการนาเขาในป 2549 พบวา มพกดยอย 10 รายการ (จากพกดยอยทงหมด 44 รายการ)ทมการนาเขาโดยมปรมาณการนา 23 ซงจดทาขนโดยความรวมมอระหวางสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลและสานกเลขาธการองคการศลกากรโลกเพอใชตรวจสอบสนคาทอาจมผลกระทบตอสขภาพอนามยและสงแวดลอมทถกควบคมโดยอนสญญาบาเซล (http://www.basel.int/pub/hscodes.doc)


52

เขารวมทงสน 492,761 ตน คดเปนมลคา 1.23 พนลานบาท เปนทนาสงเกตวารายการของเสยทมการนาเขาสวนใหญมกจะปรากฎในพกดยอย “อนๆ”

ขอมลการนาเขาทแสดงนนเปนเพยงการประมาณการอยางคราวๆ (indicative) เทานน เนองจากพกดอตราศลกากรไมไดมการจาแนกพกดสนคาทละเอยดและครอบคลมถงองคประกอบ ลกษณะความเปนอนตรายและขนาดความเขมขนของสารอนตรายตามทกาหนดในอนสญญาบาเซล ทาใหของเสยทเขาขายอาจจะเปนของเสยอนตรายตามนยามของอนสญญาบาเซลหรอไมเปนของเสยอนตรายกได อยางไรกด แมสดสวนทเปนของเสยอนตรายอาจไมเทากบปรมาณนาเขาทพบ แตหากคานวณโดยใชการคาดการณอยางตาวา รอยละ 5 ของจานวนปรมาณการนาเขาเปนของเสยอนตรายตรงตามคานยามของอนสญญาบาเซล ปรมาณการนาเขายงมมากถง 24,638 ตนซงสงกวาขอมลการนาเขาทขออนญาตกบกรมโรงงานถง 6 เทา (3,901 ตน) ตารางท 3-1 ปรมาณและมลคาการนาเขาพกดของเสยตามเอกสารรายชอพกดระบบฮารโมไนซ ฉบบปค .ศ . 2002 ทรวมทงของเสยอนตรายและของเสยอนๆ (2002 Harmonized System Nomenclature including wastes and hazardous wastes) ลาดบท

ประเภท พกดยอย

ชอพกด และพกดยอย 10 หลกทพบในกรณทมการนาเขา

ปรมาณการนาเขาป 2549

(กโลกรม) มลคาการนาเขา (บาท)

26.20 Ash and residues (other than from the manufacture of iron or steel), containing arsenic, metals or their compounds

1. 2620.20 - Containing mainly lead ไมมการนาเขา 2. 2620.21 -- Leaded gasoline sludges and leaded anti-knock

compound sludges ไมมการนาเขา 3. 2620.29 -- Other ไมมการนาเขา 4. 2620.60 - Containing arsenic, mercury, thallium or their

mixtures, of a kind used for the extraction of arsenic or those metals or for the manufacture of their chemical compounds 2620.600.002 2 113,622

5. 2620.90 - Other ไมมการนาเขา 6. 2620.91 -- Containing antimony, beryllium, cadmium,

chromium or their mixtures 2620910000

ไมมการนาเขา 7. 2620.99 -- Other

2620.990.000 4,189,899 488,374,628 26.21 Other slag and ash, including seaweed ash (kelp)

and ash and residues from the incineration of municipal waste

8. 2621.10 - Ash and residues from the incineration of municipal waste ไมมการนาเขา

9. 2621.90 - Other 2621.900.907

445,244,148 483,939,234


53

ลาดบท





27.10 Petroleum oils and oils obtained from bituminous materials, other than crude; preparations not elsewhere specified or included, containing by weight 70% or more of petroleum oils or of oils obtained from bituminous materials, these oils being basic constituents of the preparation; waste oils

10. 2710.19 -- Other ไมมการนาเขา 11.

2710.91 - Waste oils -- Containing PCBs, PCTs or PBBs

ไมมการนาเขา (แตป 2548 ม

การนาเขา 370,584 กก.)

12. 2710.99 - Other 2710.990.000 43,225,912 227,818,770

30.06 Pharmaceutical goods specified in Note 4 to this Chapter

13. 3006.70 - Waste pharmaceuticals 3006800000

ไมมการนาเขา

38.25 Residual products of the chemical or allied industries, not elsewhere specified or included; municipal waste; sewage sludge; other waste specified in Note 5 to this chapter

14. 3825.10 - Municipal waste ไมมการนาเขา 15. 3825.20 - Sewage sludge ไมมการนาเขา 16. 3825.30 - Clinical waste

3825.300.000

42

37,105 17.

3825.41 - Waste organic solvents: -- Halogenated

ไมมการนาเขา

18. 3825.49 -- Other ไมมการนาเขา 19. 3825.50 - Wastes of metal pickling liquors, hydraulic fluids,

brake fluids and anti-freeze fluids ไมมการนาเขา 20. 3825.61

- Other wastes from the chemical or allied industries 3825610000

ไมมการนาเขา 21. 3825.69 -- Other ไมมการนาเขา 22. 3825.90 - Other

3825.900.000 44,892 1,253,693 23. 7112.30 - Ash containing precious metal or precious metal

compounds ไมมการนาเขา 24. 7112.91 - Other -- Of gold, including metal clad with gold

but excluding sweepings containing other precious metals

7112.910.006 5 3,906,131 25. 7112.92 -- Of platinum, including metal clad with platinum

but excluding sweepings containing other precious metals 7112.920.008 0 17,599


54

ลาดบท





26. 7112.99 -- Other 7112.990.000 2,329 26,873,353

81.01 Tungsten (wolfram) and articles thereof, including waste and scrap

27. 8101.97 -- Waste and scrap 8101.970.007 53,011 2,098,341

81.02 Molybdenum and articles thereof, including waste and scrap

28. 8102.97 -- Waste and scrap ไมมการนาเขา 81.03 Tantalum and articles thereof including waste and

scrap 29. 8103.30 - Waste and scrap ไมมการนาเขา 81.05 Cobalt matters and other intermediate products of

cobalt metallurgy; cobalt and articles thereof, including waste and scrap

30. 8105.30 - Waste and scrap ไมมการนาเขา 81.07 Cadmium and articles thereof including waste and

scrap 31. 8107.30 - Waste and scrap

8107300002 ไมมการนาเขา 81.08 Titanium and articles thereof, including waste and

scrap 32. 8108.30 - Waste and scrap ไมมการนาเขา 81.09 Zirconium and articles thereof, including waste and

scrap 33. 8109.30 - Waste and scrap ไมมการนาเขา 81.10 Antimony and articles thereof, including waste and

scrap 34. 8110.20 - Waste and scrap

8110200003

ไมมการนาเขา 81.11 Manganese and articles thereof, including waste

and scrap 35. 8111.20 - Waste and scrap ไมมการนาเขา 81.12 Beryllium chromium germanium, vanadium, gallium,

hafnium, indium, niobium (columbium), rhenium and thallium, and articles of these metals, including waste and scrap

36. 8112.13 - Beryllium -- Waste and scrap 8112.130.003

1,200 198,159

37. 8112.23 - Chromium -- Waste and scrap ไมมการนาเขา

38. 8112.33 - Germanium -- Waste and scrap ไมมการนาเขา

39. 8112.43 - Vanadium ไมมการนาเขา


55

ลาดบท





-- Waste and scrap 40. 8112.52 - Niobium

-- Waste and scrap ไมมการนาเขา 41. 8112.62 - Rhenium

-- Waste and scrap ไมมการนาเขา 42. 8112.72 - Thallium

-- Waste and scrap ไมมการนาเขา 43. 8112.93 - Other

-- Waste and scrap ไมมการนาเขา 81.13 Cermets and articles thereof, including waste and

scrap 44. 8113.10 - Waste and scrap ไมมการนาเขา รวม 492,761,435 1,234,630,635 ทมา: ประเภท พกด 4 หลกและชอพกดมาจากบญชรายชอ 2002 Harmonized System Nomenclature including wastes and hazardous wastes ในเวบไซตของอนสญญาบาเซล สวนตวเลขปรมาณการนาเขาและมลคาในป 2549 มาจากการสบคนจากเวบไซตกรมศลกากร http://www.customs.go.th/Statistic/StatisticIndex.jsp

นอกจากน จากขอมลการนาเขาและสงออกของกรมศลกากร ยงพบวา มของเสยอนตรายท

หามหรอควบคมการนาเขาตามกฎหมายภายในของไทย (ตารางท 3-2) อาท เศษยาง ยางรถยนตใชแลว และแบตเตอรใชแลว ซงถอวาเปนของเสยอนตรายทถกควบคมตามอนสญญาบาเซลดวย (ตามนยามของเสยอนตรายในขอ 1 (b) ของอนสญญา)

ตารางท 3-2 รายการของเสยอนตรายทกฎหมายไทยหามหรอควบคมการนาเขา

รายการ กฎหมาย 1) ของเสยอนตรายทหามการนาเขา เศษ เศษตด และของทใชไมได ทเปนยางของรถ (นอกจากยางแขง) รวมทงผงและเมดทไดจากสงดงกลาว (พกด 40.04.00)

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง การนายางรถใชแลวเขามาในราชอาณาจกร พ.ศ. 2546

ยางรถยนตทใชแลว (พกด 40.12 และพกดยอย เชน 4012.11, 4012.12, 4012. 192)

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง การนายางรถใชแลวเขามาในราชอาณาจกร พ.ศ. 2546

แบตเตอรทใชแลว และแผนธาตทอยในแบตเตอรทใชแลว (พกด 85.48 และพกดยอย เชน 8548.90, 8507.100.086 และ 8507.200.088)

มตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ในการประชมครงท 6/2536 เมอวนท 15 ธนวาคม 2536 เหนชอบกบมาตรการหามนาเขาแบตเตอรใชแลวหรอแผนธาตทอยในแบตเตอรใชแลวมาเปนวตถดบในการผลตตะกวแทง

2) ของเสยอนตรายทควบคมการนาเขา ธาตเคมกมมนตรงสและไอโซโทปกมมนตรงส และสารประกอบของของดงกลาว รวมทงของผสมและ

พระราชบญญตพลงงานปรมาณเพอสนต พ.ศ. 2504 แกไขเพมเตม พ.ศ.2508


56

รายการ กฎหมาย กากทมผลตภณฑเหลาน (พกด 28.44) เศษ เศษตดและของทใชไมไดทเปนพลาสตก(พกด 39.15)

ประกาศกระทรวงพาณชยวาดวยการเขามาในราชอาณาจกร (ฉบบท 112) พ.ศ. 2539

คาสงกระทรวงพาณชย ท 281/2541 เรอง มอบอานาจในการอนญาตใหนาเศษ เศษตดและของทใชไมไดซงเปนพลาสตกไมวาใชแลวหรอไมกตามเขามาในราชอาณาจกร ลงวนท 14 กนยายน 2541

ประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง หลกเกณฑในการอนญาตใหนาเศษ เศษตดและของทใชไมไดซงเปนพลาสตกไมวาใชแลวหรอไมกตาม ฉบบลงวนท 19 เมษายน 2539

เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทใชแลวและชนสวนประกอบ หรออปกรณทใชแลว (เชน พกด 8414.30, 8414.51, 8414.90, 84.15, 84.18, 8418.69, 8418.91, 8418.99, 84.50 เปนตน)

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546

ประกาศกรมศลกากรท 50/2546 เรอง แกไขเพมเตมรหสสถตสนคา

ประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง เงอนไขในการอนญาตใหนาเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทใชแลวทเปนวตถอนตรายเขามาในราชอาณาจกร ฉบบลงวนท 26 กนยายน 2546 ฉบบท 2 พ.ศ. 2549 ลงวนท 20 ธนวาคม 2549 และฉบบใหม ลงวนท 28 กนยายน 2550

ทมา: บญชรายการของเสยทควบคมการเคลอนยายขามแดนตามอนสญญาบาเซล อางถงในเวบไซตของกรมควบคมมลพษ (www.pcd.go.th)

ในป 2549 มปรมาณการนาเขารวม 9,967 ตน คดเปนมลคารวม 4.2 พนลานบาท (ตาราง

ท 3-3) การพบของเสยอนตรายตองหามหรอควบคมเหลานในฐานขอมลนาเขาของกรมศลกากรในขณะทไมปรากฎอยในรายงานขอมลประจาป 2549 ทสงใหกบสานกเลขาธการอนสญญาบาเซล แสดงใหเหนถงความเปนไปไดทจะมการนาเขาของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลทมไดผานกระบวนการและขนตอนการขออนญาตตามอนสญญาบาเซลและสะทอนใหเหนถงปญหาในการตรวจสอบและเชอมโยงขอมลระหวางหนวยงานทเกยวของ


57

ตารางท 3-3 ปรมาณและมลคาการนาเขาพกดของเสยอนตรายทหามหรอควบคมการนาเขาตามกฎหมายไทย ลาดบท ประเภท พกดยอย ชอพกด และพกดยอย 10 หลกทพบในกรณทม

การนาเขา ปรมาณการนาเขาป 2549


28.44 Radioactive Chemical elements and radioactive isotopes (including the fissile or fertile chemical elements and isotopes) and their compounds; mixtures and residuals containing their products

1. 2844. 401

---Radioactive elements and isotopes and compounds; radioactive residuals 2844.401.940

4,058,521

176,940,736

2. 2844.409

---Other 2844.409.940

2,069 41,798,339

3. 2844.50

- Spent (irradiated) fuel elements (cartridges) of nuclear reactors 2844.500.950 ไมมการนาเขา

39.15 Waste, parings and scrap, of plastics 4. 3915.10 -Of polymers of ethylene

3915.100.004 647 90,960 5. 3915.20 - Of polymers of styrene

ไมมการนาเขา 6. 3915.30

- Of polymers of vinyl chloride 3915.300.008 312,794 8,363,098

7. 3915.90

- Of other plastics 3915.900.009 270,195 9,295,226

8. 40.04 4004.00

Waste, parings and scrap of rubber (other than hard rubber) and powders and granules obtained therefrom 4004.000.008 3,109,148 49,933,566

40.12

Retreaded or used pneumatic tyres of rubber; solid or cushion tyres, tyre reads and tyre flaps, of rubbers

9. 4012.11

- Retreaded tyres- - Of a kind used on motor cars (including station wagons and racing cars) 4012.110.000 9,375 3,233,071

10. 4012.12

-Of a kind used on buses or lorries 4012.120.409 248,662 19,900,213

11. 4012.192

-Of a kind used on bicycles 4012.192.009 684,219 41,237,421

12. 4012.199

--Other 4012.199.400, 4012.199.409 1,991 2,903,152

13. 4012.202

Used pneumatic tyres, -Of a kind used on bicycles 4012.202.000 3 3,822

14. 4012.209

--Other 4012.209.400, 4012.209.409 380,023 431,975,811

85.48 Waste and scrap of primary cells, primary


58

ลาดบท ประเภท พกดยอย ชอพกด และพกดยอย 10 หลกทพบในกรณทมการนาเขา



batteries and electric accumulators, spent primary cells, spent primary batteries and spent electric accumulators; specified or included elsewhere in this Chapter

15. 8548.101 - - - Waste and scrap of metal ไมมการนาเขา 16. 8548.109

- - - Other 8548.109.000 984 29,758,235

17. 8548.90

- Other 8548.900.000 888,415 3,367,779,571

รวม 9,967,046 4,183,213,221 ทมา: ประเภท พกด 4 หลกและชอพกดมาจากประกาศ ระเบยบทเกยวของ (ในตารางท 3-2) สวนตวเลขปรมาณการนาเขาและมลคาในป 2549 มาจากการสบคนจากเวบไซตกรมศลกากร http://www.customs.go.th/Statistic/StatisticIndex.jsp

ตารางท 3-3 ขางตนนนไมไดแสดงขอมลการนาเขาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทใช

แลวและชนสวนประกอบหรออปกรณทใชแลว เนองจากมจานวนพกดยอยมากและยงไมมพกดยอยสาหรบสนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสและชนสวนประกอบทหมดสภาพแลว (ขยะอเลกทรอนกส) จากขอมลสถตการนาเขาเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทใชแลวทมการแจงขออนญาตนาเขากบกรมโรงงานตามประกาศกรมฯ ในป 2549 (กรมควบคมมลพษม 2550) พบวา มการนาเขาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสรวมทงอปกรณใชแลวรวม 2.37 ลานชน เพมขนจากป 2548 รอยละ 15.2 โดยสนคาใชแลวทไดขออนญาตนาเขามากทสด ไดแก ตลบหมก (รอยละ 74.3) รองลงมา ไดแก เครองคอมพวเตอรและอปกรณตอพวง (รอยละ 24.5) เครองถายเอกสาร (รอยละ 0.9) เครองปรบอากาศในรถยนต (รอยละ 0.5) และชนสวนอปกรณสอสาร(รอยละ 0.2) (กรมโรงงานอตสาหกรรม อางถงในกรมควบคมมลพษ, 2550)

เหตทตองการมควบคมการนาเขาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสใชแลวจากตางประเทศเนองจากวา ปจจบน มความพยายามทจะสงออกขยะอเลกทรอนกสไปยงประเทศกาลงพฒนาโดยอางวาเปนสนคาใชแลวและสนคาบรจาคซงแททจรง เปนซากผลตภณฑทไมสามารถซอมแซมหรอใชการไดอกตอไป หรอหากยงสามารถนากลบมาใชงานไดกมอายการใชงานสนและกลายเปนขยะทตองทงไปในทสด ดงเชน กรณทประเทศไทยตรวจพบการลกลอบนาเขาจอคอมพวเตอรเกาชารดจากประเทศญปนจานวน 1,112 ชน นาหนกรวม 35,890 กโลกรมซงไดแจงวาเปนจอคอมพวเตอรใชแลว แตลกษณะการบรรจกลบมไดมการบรรจหบหอเพอปองกนการเสยหายและเปนลกษณะการเทกองรวมกนในตคอนเทนเนอรม ทาใหดเหมอนเปนของเสยมากกวาสนคามอสอง (กรมควบคมมลพษ, 2548) ในตางประเทศเองเชนอนเดยและจนกกาลงประสบกบปญหาการกลายเปนททงขยะอเลกทรอนกส โดยเฉพาะเครองคอมพวเตอรทใชแลว จากสหรฐอเมรกา สงคโปร และเกาหลใตทถกนาเขามาในรปของการบรจาคและเพอการกศล ในอนเดย พบวา บางเดอนมสนคาเหลานกองอยททาเทยบเรอเมองอาหเมดาบด มากถง 30 ตน (มตชนรายวน, 18 มถนายน 2546)


59

นอกจากน แมการนาเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสทใชแลวเขามาคดแยกและจาหนายในประเทศไทยจะไดผลประโยชนทางธรกจแตเนองจากสนคาเหลานมองคประกอบของสารอนตรายหลายชนด เชน ตะกว แคมเมยม นกเกล ซงหากดาเนนการกาจดหรอรไซเคลไมถกวธจะกอใหเกดปญหามลพษและอาจเปนอนตรายตอสขภาพอนามยของประชาชนและสงแวดลอม และหากดาเนนการกาจดหรอรไซเคลอยางถกตองตามหลกวชาการกจะตองเสยคาใชจายจานวนมาก ทาใหเปนภาระของประเทศ

ดวยขอจากดในเรองระบบฐานขอมลและระบบการใหอนญาตนาเขาและการตรวจสอบสนคานาเขาของประเทศและความไมชดเจนในการจาแนกสนคาทหมดสภาพกบสนคาใชแลว (เพอนามาใชซา) ทาใหประเทศไทยยงคงประสบกบการลกลอบแอบทงของเสยอนตรายขามแดนโดยในหลายกรณหาผรบผดชอบมได ไมสามารถตรวจสอบไดวาผสงเปนใคร อยทไหน หรอบางแหงแจงวาบรษทลมละลายไมสามารถมารบสนคาททงไวคนไปได ทาใหของเสยอนตรายทอางวาเปนสนคาตกคางอยททาเรอเปนจานวนมาก (ดตารางท 3-4) จากขอมลของกรมศลกากร พบวา ในชวงป 2546 มบรษทตางชาตลกลอบนาของเสยอนตรายมาทงในประเทศไทยถง 15 ครง ซงรวมถงซากจอคอมพวเตอรและขยะอเลกทรอนกส เครองเลนเกมสไฟฟาชนดพนบอลลใชแลวและขยะพลาสตก จากเนเธอรแลนด เปนตน นอกจากน ยงมเรอตางชาตบรรทกนามนหลอลนใชแลวกวา 7 แสนตน มาทงททาเรอแหลมฉบง จ.ชลบร (แนวหนา, 29 พฤษภาคม 2548)

ตารางท 3-4 ตวอยางกรณการตรวจพบการลกลอบเคลอนยายของเสยอนตรายเขาประเทศ วนทตรวจพบ ประเทศผสงออก ประเภทของเสยอนตราย ประเภทสนคาท

แจงในใบขน จานวน

n/a ญปน ถงบรรจแกซคลอรนทขนสนม (พยายามนาเขาสามครง)

n/a n/a

n/a เนเธอรแลนด เศษพลาสตก เศษกระดาษ และเศษอปกรณเครองเครองใชหลายชนด

n/a 17.7 ตน (41 หบหอ)

ธนวาคม 2544

สหราชอาณาจกร ยางเกา หวเกง เครองยนตเกาชารด แบตเตอรเกาชารดและโครงรถยนตเกาชารด

ยางรถใชแลว 23.45 ตน

2546 ญปน เครองเลนเกมสไฟฟาชนดพนบอลลใชแลว

n/a 46.2 ตน (7 ตคอนเทนเนอร)

2546 ญปน จอคอมพวเตอรเกาชารด จอคอมพวเตอรใชแลว

35.89 ตน (1,112 ชน)

2546 เนเธอรแลนด กระดาษคราฟตเคลอบพลาสตกและอลมเนยม

เศษกระดาษเคลอบพลาสตกเพอรไซเคล

12 ตคอนเทนเนอร

2546 n/a นามนหลอลนใชแลว n/a 700,000 ตน ทมา: รวบรวมจากสานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ (2548) และ DANCED (2001)


60

เปนทนาสงเกตวา หลงจากการคนพบการลกลอบนาเขาของเสยอนตรายจากประเทศองกฤษ ในป 2546 หนวยงานทเกยวของไดมความตนตวและเขมงวดในการตรวจสอบตคอนเทนเนอรทตกคางตามทาเรอตางๆ และพบของเสยอนตรายทนาเขามาอยางผดกฎหมายอกหลายกรณ อยางไรกด กระบวนการตรวจสอบการนาเขาและขนถายของเสยอนตรายอยางเขมงวดนนมไดมการดาเนนการอยางตอเนองทกป ทาใหยากทจะประเมนสถานการณการลกลอบนาเขาของเสยอนตรายในปจจบนวาเพมขนหรอลดลงจากป 2546

แมปญหาการลกลอบเคลอนยายของเสยอนตรายสวนหนงมาจากจดออนและขอจากดของมาตรการควบคมตามอนสญญาบาเซลและความบกพรองของประเทศภาคทไมสามารถยบยงการลกลอบการสงออกของเสยอนตรายไปยงประเทศอน แตหากประเทศผนาเขามระบบการควบคมตรวจสอบการนาเขาของเสยอนตรายทมประสทธภาพกจะชวยลดการลกลอบเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนได แมทผานมา หนวยงานทเกยวของพยายามหามาตรการปองกนโดยการออกกฎหมายหามหรอควบคมการนาเขา (ดงแสดงในตารางท 3-2 ขางตน) และปรบปรงระบบการประสานงานระหวางหนวยงานกนมากขน แตจากการศกษาและประมวลประเดนปญหาของระบบการควบคมตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนของประเทศไทย ยงพบวา มปญหาในระบบและกลไกการตดตามตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตราย ดงตอไปน

1) ปญหาดานกฎหมาย

ในปจจบนประเทศไทยใชพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายหลกในการควบคมการนาเขาและสงออกของเสยอนตราย โดยอาศยคานยามในมาตรา 4 ทวาดวยวตถอนตรายเพอเชอมโยงกบของเสยทมคณสมบตตามมาตรา 4 ใหถอเปนวตถอนตรายทตองถกควบคมตามกฎหมายฉบบนดวย อยางไรกด เนองจากสภาพของปญหาเกยวกบของเสยอนตรายมความแตกตางจากวตถอนตราย โดยทวตถหรอสารเคมอนตรายนนเปนวสดทใชประโยชนได สามารถหาตวเจาของได ในขณะทของเสยอนตรายเปนวตถหรอสารเคมทหมดสภาพแตยงมลกษณะความเปนอนตรายอยทไมมใครตองการ หลกการและเจตนารมณของกฎหมายวาดวยการควบคมวตถอนตรายจงไมนาจะสอดคลองกบสภาพของปญหาของเสยอนตรายซงตองถกควบคมดแลอยางเขมงวดเพอใหมการกาจดอยางถกสขลกษณะโดยเรวกอนทจะมการรวไหลแพรกระจายออกไปสสงแวดลอม

การไมมกฎหมายเฉพาะเพอควบคมดแลการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน กฎหมายและระเบยบทมอยจงไมมการใหคานยามคาวา “การเคลอนยายของเสยอนตรายอยางผดกฎหมาย” (Illegal traffic) ตามนยามของอนสญญาบาเซล ซงคานยามดงกลาวจะชวยสรางความชดเจนในการตความและแยกแยะการนาเขาของเสยอนตรายทถกและผดกฎหมายตามทกาหนดไวในอนสญญาบาเซล ทผานมา รฐไดออกประกาศและระเบยบหามหรอควบคมของเสยอนตรายเพมเตมในลกษณะทเปนการแกปญหาเฉพาะหนาทเกดขนเปนรายกรณเทานน ดงจะเหนไดจากประกาศ คาสงตางๆ ทหามหรอควบคมการนาเขาสนคาบางอยาง เชน ยางรถยนตใชแลวหรอเศษพลาสตกใชแลว มขนภายหลงจากการเกดเหตลกลอบนาเขามาแลวทงสน ยงไมมการปรบใชหรอจดทากฎหมายหรอกฎ


61

ระเบยบในเชงการปองกนปญหาทจะเกดขน นอกจากน กฎหมายวาดวยวตถอนตรายไมครอบคลมการกระทาความผดในการเคลอนยายของเสยอนตรายอยางผดกฎหมายในกรณทไมมผรบสนคาทนาเขามา จงไมสามารถหาผกระทาผดมาลงโทษและชดใชความเสยหายได ตามทอนสญญาบาเซลไดกาหนดใหการเคลอนยายทผดกฎหมายเปนอาชญากรรม24

การทไมมกฎหมายเฉพาะทาใหกระทรวงอตสาหกรรมตองออกประกาศกระทรวงอตสาหกรรม/กรมโรงงานอตสาหกรรมมากมายหลายฉบบ เพอรองรบขอกาหนดเกยวกบพนธกรณของอนสญญาบาเซล โดยอาศยอานาจตามพ.ร.บ วตถอนตราย พ.ศ. 2535 และพ.ร.บ. โรงงาน พ.ศ. 2535 ทาใหการประเมนภาพรวมของการดาเนนงานของประเทศในการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนตามอนสญญาบาเซลเปนไปไดยาก และแนวทางปฏบตของผประกอบการและหนวยงานทเกยวของตองใชดลยพนจในการพจารณาตความของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลภายใตกรอบกฎหมายทซบซอนของประเทศ 2) ปญหาดานการดาเนนงานและการบงคบใชกฎหมาย จากการรวบรวมประเดนปญหาทผานมาจากรายงานการศกษาและการประชมสมมนาทเกยวของ ทาใหสามารถสรปประเดนปญหาการดาเนนงานและการบงคบใชกฎหมายซงเปนปญหาใหญของประเทศไทยในการดาเนนงานตามพนธกรณของอนสญญาบาเซลไดดงตอไปน

1. ระบบการขออนญาตนาเขาไมสามารถตรวจสอบและเชอมโยงกนกบระบบการขออนญาตขนถายขนทาเรอ การสกดกนการลกลอบขนถายขนทาเรอจงไมสามารถทาได โดยเฉพาะการขนถายผานทาเรอเอกชนซงไมมการควบคมบงคบอยางเขมงวด

2. เจาหนาททาเรอและศลกากรมขอจากดในการตรวจคนตคอนเทนเนอรซงอาจมของเสยอนตรายซกซอนหรอปะปนกบสนคาอนๆ นอกจากน ขดความสามารถของเจาหนาทและอปกรณไมเพยงพอทจะวเคราะหของเสยอนตรายอยางถกตองได โดยเฉพาะหองปฏบตการวเคราะหของกรมศลกากร ทผานมาในกรณทไมสามารถชชดไดจากเอกสารผนาเขา หรอใบขนสงสนคา หรอเอกสารสาแดง กรมศลกากรจะสมตรวจพสจนตวอยางสนคาและสงตวอยางไปวเคราะหทางเคมทหองปฏบตการของกรมศลกากรซงมขดความสามารถในการวเคราะหเบองตนเทานน และในกรณทจาเปนตองตรวจวเคราะหอยางละเอยดจาเปนตองไปวเคราะหทหองปฏบตการของกรมวทยาศาสตรบรการ หรอกรมวทยาศาสตรการแพทย (สานกความรวมมอดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศ, 2549)

24 สวนพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535 กมแตเพยงการนยามคาวาของเสย และคาวาวตถอนตราย แมมาตรา 79 จะเกยวกบการจดการของเสยอนตราย โดยใหออกกฎกระทรวงกาหนดหลกเกณท มาตรการและวธการเพอควบคมการเกบ รวบรวม การขนสงเคลอนยาย การนาเขาและสงออก แตในตอนทายของกฎหมายฉบบนไมมบทกาหนดโทษเกยวกบการฝาฝนมาตรา 79 น


62

3. การตรวจคนตคอนเทนเนอรจาเปนตองมมลเหตหรอเบาะแสชนา แตทผานมา พบวา เจาหนาทศลกากรไมไดรบแจงเบาะแสเกยวกบการลกลอบนาเขาของเสยอนตรายจากประชาชน เนองจากไมมสนรางวลนาจบสาหรบกรณการลกลอบนาเขาของเสยอนตรายอยางผดกฎหมาย ทาใหไมมแรงจงใจใหคนมาแจงเบาะแส อกทงขอกาหนดใหตองทาลายของเสยทเปนอนตรายหากตรวจพบ ทาใหเจาหนาทไมมแรงจงใจทจะทาการตรวจสอบอยางเขมงวดเนองจากหากตรวจพบ กจะเปนภาระของหนวยงานทตองกาจดของเสยอนตรายเหลาน ไมเหมอนกบการตรวจพบการลกลอบนาเขาวตถมคาทเจาหนาทสามารถนาไปประมลขายทอดตลาดได (สมภาษณเจาหนาทกรมศลกากร, 4 ตลาคม 2550)

4. ปญหาความคลมเครอระหวางสนคาใชแลวและของเสยอนตราย ระบบพกดอตราศลกากรยงไมสามารถจาแนกกลมสนคาหรอผลตภณฑใชแลวไดชดเจนวาเปนของเสยอนตรายหรอไม และไมครอบคลมตามรายชนดของกากของเสยหรอกากสารเคม ทาใหยากทจะควบคมตรวจสอบการลกลอบนาเขาและสงออกอยางมประสทธภาพได (สานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ, 2548)

5. ขอจากดในการตรวจสอบพกดยอย “อนๆ” ในพกดของเสยท เขาขายเปนของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซล จากฐานขอมลของกรมศลกากรซงไมมการจดเกบรายละเอยดของสนคาประเภท “อนๆ” ตามทปรากฎในใบขน ในขณะทการสบคนใบขนทระบประเภท “อนๆ” ทจดเกบในรปของไมโครฟลมนนจะกระทาไดกตอเมอทราบเลขทของใบขนสนคานนๆ (จากการสอบถามเจาหนาทกรมศลกากร, 12 ตลาคม 2550)

6. หนวยงานทเกยวของทงจากภาครฐและภาคเอกชนยงขาดความเขาใจเกยวกบระบบและขนตอนการดาเนนงานตามอนสญญาบาเซล จากผลการสารวจของบรษทศนยกฎหมายธรกจอนเตอรเนชนแนล ภายใตโครงการศกษาวจย “การจดทารางกฎหมายรองรบการดาเนนงานภายใตอนสญญาบาเซล” ของกรมควบคมมลพษ พบวา รอยละ 93.3 ของกลมตวอยางทเปนผประกอบการขนสงของเสยอนตรายและผประกอบการอตสาหกรรม จานวน 120 ตวอยาง ไมมความรและความเขาใจเกยวกบอนสญญาบาเซล ผประกอบการเกอบทงหมดไมทราบรายละเอยดเกยวกบขอบทกฎหมายเหลาน หากไมเกยวของโดยตรง (สานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ, 2548)

7. ปญหาในการบรหารจดการเกยวกบการขนสงของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลซงยงขาดการแจงแนวทางการดาเนนงานของผขนสงและผทเกยวของ การสบเปลยนเจาหนาทดแล ทาใหการดาเนนงานไมตอเนอง และยงขาดชองทางในการเผยแพรไปสผมสวนไดสวนเสย เชน ตวแทนขนสง ตวแทนเรอ และตวแทนบรรจสนคาในตสนคา เปนตน (กรมควบคมมลพษ, 2550)

8. ปจจบนประเทศไทยยงไมมการกาหนดความรบผดชอบของบคคลตาง ๆ ทเกยวของและกลไกทางการเงนทจะรองรบคาใชจายในการจดการกบความเสยหายจากการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน ตามทอนสญญาบาเซลกาหนด


63

9. การขาดการตดตามตรวจสอบความสามารถในการจดการของเสยอนตรายของโรงงานภายหลงจากทไดมการอนญาตนาเขาของเสยอนตราย ดงเชน กรณโรงงานกระดาษปทมธานไดนาเขากระดาษคราฟตเคลอบพลาสตกและอลมเนยมจากประเทศเนเธอรแลนดเพอนามาทดลองรไซเคลกระดาษ แตพบวามกระบวนการทยงยาก จงไดทงกระดาษคราฟตทนาเขานไวในโรงงาน แตตอมากถกตรวจพบวามการนาเขามาอก(สานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ, 2548)

10. ปจจบนประเทศไทยไดมการสงออกสนคาใชแลว โดยเฉพาะเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทใชแลวไปยงประเทศเพอนบาน เชน ลาวและกมพชา แมจะเปนไปตามกลไกทางเศรษฐกจ แตดวยเหตทสนคามกจะถกเปลยนมอมาหลายครงจนมอายการใชงานสน สนคาใชแลวเหลานจงกลายเปนขยะในประเทศเหลานในทสดซงเทากบเปนการผลกภาระความรบผดชอบในการจดการกบของเสยอนตรายทคนไทยกอขน

ประเดนปญหาทงดานกฎหมายและการดาเนนการหลายประการดงทกลาวมาขางตนเรมได

รบการตอบสนองอยางเปนรปธรรม ภายหลงทกลมองคกรเอกชนไดออกมาเคลอนไหวคดคานการจดทาและลงนามในความตกลง JTEPA ดวยความกงวลถงผลกระทบเกยวกบขยะของเสยอนตรายและจลชพจากความตกลง JTEPA แมรฐบาลไดตดสนใจลงนาม JTEPA ในทประชมคณะรฐมนตร เมอวนท 20 กมภาพนธ 2550 แตเพอลดความกงวลของกลมองคกรเอกชนในประเดนดงกลาวจงไดมอบหมายใหหนวยงานทเกยวของพจารณาดาเนนการเสรมสรางความเขมแขงของระบบและกลไกการบงคบใชกฎหมายภายในประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในการตรวจตดตาม ควบคมและจดการขยะของเสยอนตรายและกาหนดมาตรการรองรบทเหมาะสมสาหรบผทอาจไดรบผลกระทบจากความตกลงฯ รวมทงเรงรดเตรยมการใหมการใชประโยชนจากความตกลงฯ ใหเกดผลอยางเปนรปธรรม

ความคบหนาประการหนงทหนวยงานทเกยวของไดดาเนนการ คอ การยกฐานะคณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลจากเดมทเปนคณะอนกรรมการฯ ภายใตคณะกรรมการควบคมมลพษใหเปนคณะอนกรรมการฯ ภายใตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต (ตามคาสงคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ท 18/2550 ลงวนท 26 เมษายน 2550) และเพมอานาจหนาท ของคณะอนกรรมการฯ จากเดมทจากดเพยงการพจารณากาหนดมาตรการทางดานกฎหมายและวชาการเพออนวตการตามอนสญญาฯ มามอานาจหนาทในการกาหนดระบบ กลไกเพออนวตตามอนสญญา สามารถใหขอเสนอแนะเชงนโยบายและสามารถแตงตงคณะทางานเพอพจารณาเรองใดเรองหนงภายใตกรอบการทางานของคณะอนกรรมาการโดยเฉพาะได

นอกจากน ยงไดมการปรบโครงสรางของคณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลใหมตวแทนจากหนวยงาน/องคกรจากภาคเอกชนและอตสาหกรรม หนวยงานภาครฐอนทเกยวของและผทรงคณวฒเพมขนเพอเพมประสทธภาพในการควบคมดแลการเคลอนยายของเสยอนตรายระหวางประเทศและการปฎบตตามอนสญญาบาเซลและรเทาทนสถานการณธรกรรมการคาขายกากของเสยในปจจบน ในการน คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตไดมอบหมายใหทานผหญง ดร.สธาวลย เสถยรไทย ผ


64

ทรงคณวฒในคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตเปนประธานอนกรรมการฯ ดงกลาว (กรมควบคมมลพษ, 2550)

3.2 อนสญญาบาเซลกบการจดการของเสยอนตรายขามแดน ในสวนน จะเปนการนาเสนอความเคลอนไหวของอนสญญาบาเซลในการเสรมสรางความ

เขมแขงของระบบการปองกนการเคลอนยายของเสยอนตรายโดยผดกฎหมาย ประกอบดวย ความพยายามในการจาแนกพกดของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลในระบบฮารโมไนซขององคการศลกากรโลก การเสรมสรางขดความสามารถของประเทศภาคในการตดตามตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอยางผดกฎหมาย การจดทาขอแกไขอนสญญาบาเซล (Ban Amendment) และการจดทาพธสารบาเซลวาดวยความรบผดและการชดใชคาเสยหายจากการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกาจด 3.2.1 การจาแนกพกดของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลในระบบฮารโมไนซขององคการศลกากรโลก

ดวยความตระหนกถงปญหาความแตกตางระหวางระบบบญชของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลและระบบพกดอตราศลกากรตามระบบฮารโมไนซขององคการศลกากรโลก (World Customs Organization, WCO) ทประชมใหญภาคอนสญญาบาเซลจงมมตใหสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลประสานความรวมมอกบองคการศลกากรโลกเพอทบทวนแกไขพกดระบบฮารโมไนซ ทผานมา ไดมการประสานและมความคบหนาในระดบหนง ดงจะเหนไดจากการเพมเตมพกดทเปนของเสยในระบบฮารโมไนซฉบบปค .ศ . 2002 (2002 Harmonized System Nomenclature including wastes and hazardous wastes) และการจดทา “ตารางขององคการศลกากรโลกเพอสรางความเชอมโยงระหวางระบบฮารโมไนซและอนสญญาระหวางประเทศบางฉบบ” (the WCO Table Establishing an Interconnection between the Harmonized System and Selected International Conventions) สาหรบพกดระบบฮารโมไนซฉบบปค.ศ. 2007

สาหรบความคบหนาในการเพมเตมพกดของเสยในระบบฮารโมไนซ ฉบบปค.ศ. 2007 นน ในป 2547 สานกเลขาธการอนสญญาบาเซลไดจดทาเอกสารขอเสนอตอคณะกรรมการทบทวนระบบฮารโมไนซ (HS Committee) ขององคการศลกากรโลกเพอพจารณาเพมเตมในระบบฮารโมไนซซงขณะนนอยในระหวางการทบทวนระบบระบบฮารโมไนซฉบบป ค.ศ. 2007 (พ.ศ. 2550) ซงเปนการทบทวนรอบท 3 ขององคการศลกากรโลก (3rd Harmonized System Review Cycle) ขอเสนอของสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลนนระบใหมการจาแนกพกดของเสยเพมเตมสาหรบประเภทสนคา 3 ประเภท ไดแก

ซากเครองคอมพวเตอรและอปกรณตอพวง ซากอปกรณอเลกทรอนกส และซากโทรศพทมอถอ (บญชรายชอ A1180, B1110 ของอนสญญาบาเซล)


65

เถาลอยจากโรงงานผลตกระแสไฟฟาจากถานหนและของเสยยปซม (บญชรายชอ A2040, A2060, B2040, B2050, B2080 ของอนสญญาบาเซล) ของเสยจากการผลตและการใชหมก สยอม สารส ส นามนครงและนามนชกเงา (บญชรายชอ A3050, A4070, B4010, B4020 ของอนสญญาบาเซล)

ขอเสนอดงกลาวไดรบการพจารณาในทประชมคณะกรรมการทบทวนระบบฮารโมไนซ (HS

Committee) ครงท 33 ในเดอนพฤษภาคม 2547 อยางไรกด ทประชมฯ ไดมมตไมบรรจขอเสนอของสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลในการทบทวนระบบฮารโมไนซ ฉบบปค.ศ. 2007 เนองจากเหนวาเปนประเดนทตองมการศกษาเพมเตมเพอหาเกณฑทชดเจนในการจาแนกของเสยออกจากสนคาทเปนวตถดบ และดวยเหตทการประชมดงกลาวเปนการประชมรอบสดทายสาหรบการพจารณาทบทวนระบบฮารโมไนซ ฉบบปค.ศ. 2007 ทประชมจงไดมมตใหสงตอขอเสนอของสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลไปยงการประชมพจารณาขอเสนอสาหรบการแกไขระบบฮารโมไนซ ฉบบปค.ศ. 2012 ของคณะอนกรรมการทบทวนระบบฮารโมไนซ (Review Sub-Committee, RSC) ซงจดขนเปนครงแรกในเดอนพฤศจกายน 2547

ตามรายงานของสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลตอทประชมใหญภาคอนสญญาบาเซล สมยท 8 เมอเดอนพฤศจกายน 2549 คณะอนกรรมการทบทวนระบบฮารโมไนซ (RSC) ไดพจารณาขอเสนอของสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลท ง 3 ฉบบในการประชมของคณะอนกรรมการฯ 5 ครงในชวงพฤศจกายน 2547-เดอนพฤศจกายน 2549 ในระหวางการประชมไดมการอภปราย แลกเปลยนขอมลอยางกวางขวางระหวางสานกเลขาธการ WCO และสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลและมการปรบปรงแกไขขอเสนอเพอเสนอให RSC อนมต ขอสรปทไดจากการทประชมคณะอนกรรมการทบทวนระบบฮารโมไนซ RSC ในชวงป 2548-2549 25 ทไดมการนาเสนอตอคณะกรรมการระบบฮารโมไนซ (WCO Harmonized System Committee) มดงน

เพอแกปญหาความลาชาในการแกไขหรอเพมเตมพกดของเสยอนตรายในระบบฮารโมไนซ ฉบบปค.ศ. 2012 ทประชม RSC จงมมตเหนชอบใหมการเพมคาอธบายและคาจากดความเกยวกบของเสยในคาอธบายพกดศลกากร (Explanatory Note) ในหมายเหตของหมวดท...ตอนท... แมวาคาอธบายพกดศลกากรไมมผลบงคบทางกฎหมาย แตกทาใหมคาแนะนาในการจดจาแนกประเภทและการตความพกดศลกากรภายใตระบบฮารโมไนซทชดเจนและเปนไปในทศทางเดยวกน คาอธบายพกดศลกากรจงเปนชองทางทจะชวยใหอนสญญาบาเซลบรรลเปาหมายในการควบคมการคาของเสย

25 ดรายงานการประชม RSC สมยท 31 ไดทเวบไซตของอนสญญาบาเซล (Report of the 31st Session of the WCO/Harmonized System Review Sub-Committee, 17 - 25 May 2005, http://www.basel.int/techmatters/wco_hsc/31stReport.doc)


66

ทประชมคณะอนกรรมการทบทวนระบบฮารโมไนซ เหนชอบขอเสนอเรองการเพมขอกาหนดเรองเถาลอยจากโรงงานผลตกระแสไฟฟาจากถานหน ในหมายเหตของคาอธบายพกดศลกากรประเภทท 26.21 และของเสยยปซมจากระบบกาจดกาซซลเฟอรไดออกไซด (Flue Gas Desulphurization, FGD) ในคาอธบายพกดประเภทท 38.25 ดงมรายละเอยดในกรอบท 3-1 สาหรบจาแนกประเภทพกดซากเครองคอมพวเตอรและอปกรณตอพวง ซากอปกรณอเลกทรอนกส และซากโทรศพทมอถอนน ทประชมคณะอนกรรมการทบทวนระบบฮารโมไนซ ยงไมสามารถตดสนใจไดเนองจากมความยากลาบากในการแยกแยะระหวางของใหม ของใชแลวแตยงใชการได และของเสย (ของทใชการไมได) หลกเกณฑแยกแยะระหวางของใชแลวและของเสยยงตองอาศยดลยพนจของเจาหนาทอยมาก อกทงระบบฮารโมไนซมไดจาแนกสนคาตามผลการใชสดทาย (end-use) แมสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลไดสงขอเสนอทมการแกไขใหกบคณะอนกรรมการทบทวนระบบฮารโมไนซ ในเดอนตลาคม 2549 (เพอพจารณาในการประชมคณะอนกรรมการทบทวนระบบฮารโมไนซ สมยท 34 ในเดอนพฤศจกายน 2549) แตทประชมฯ กยงไมสามารถหาขอสรปในประเดนดงกลาวและไมสามารถพจารณาขอเสนอฉบบแกไขไดตามกรอบเวลาของการแกไขเพมเตมคาอธบายพกดศลกากรระบบฮารโมไนซ ฉบบปค.ศ. 2007

กรอบท 3-1 รางขอแกไขในคาอธบายพกดศลกากรสาหรบรายการของเสยทเสนอโดยสานกเลขาธการอนสญญาบาเซล Heading 26.21 - Ash and clinker of mineral origin produced primarily from burning coal, lignite, peat or oil in utility boilers. Its principal uses are as a raw material for cement manufacture, as a supplement to cement in concrete, in mine backfill, as a mineral filler in plastics and paints, as a lightweight aggregate in building block manufacture and in civil engineering structures such as embankments, highway ramps and bridge abutments. It includes:

(a) Fly ash – finely divided particles entrained in furnace flue gases and removed from the gas stream by bag or electrostatic filters:

(b) Bottom ash – more coarse ash removed by settlement from the gas stream immediately after leaving the furnace;

(c) Boiler slag – coarse residues removed from the bottom of the furnace; (d) Fluidised bed combustor ash (FBC-ash) – inorganic residues from burning coal or oil in a

fluidised bed of limestone or of dolomite. Heading 38.25 – Residues from the processing of power plant combustion off-gases by so called limestone gypsum flue gas desulphurisation (LG FGD). These residues are solid or in the form of a slurry and can be further processed and used as a substitute for natural gypsum in plasterboard manufacture. However, purified calcium sulphate isolated from these residues is excluded (heading 28.33).


67

Headings 26.20, - Slag, ash and residues resulting from the production, formulation and use of inks, dyes, pigments, paints, lacquers and varnishes, of a kind used for the recovery of metals or their compounds. Heading 27.10. – Waste oils resulting from the production, formulation and use of inks, dyes, pigments, paints, lacquers and varnishes. Heading 38.25. – Other wastes from chemical or allied industries. This group includes, inter alia, wastes resulting from resulting from the production, formulation and use of inks, dyes, pigments, paints, lacquers and varnishes. ทมา: Separate identification in the World Customs Organization Harmonized Commodity Description and Coding System of certain wastes in Annexes VIII and IX to the Basel Convention, http://www.basel.int/meetings/cop/cop8/docs/i09e.doc (สบคนเมอวนท 10 สงหาคม 2550) ประเดนการเพมเตมพกดสาหรบขยะอเลกทรอนกสยงไดรบการพจารณาตอในทประชมคณะกรรมการระบบฮารโมไนซ สมยท 39 (the WCO Harmonized System Committee) เมอเดอนมนาคม 2550 โดยทประชมฯ ไดพจารณาเอกสารขอเสนอ เรอง การจาแนกประเภทขยะอเลกทรอนกส (Classification of Electronic Waste) ท จดเตรยมโดยสานกเลขาธการองคการศลกากรโลก ซงใหขอคดเหนวา หากสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลตองการใหพกดระบบฮารโมไนซครอบคลมขยะอเลกทรอนกสทงหมดทเขาขายของเสยทควบคมตามอนสญญาบาเซล คณะกรรมการฯ อาจตองเพมประเภท (Heading) ใหมในระบบฮารโมไนซ สานกเลขาธการองคการศลกากรโลกจงเสนอทางออกโดยใหเพมขอความในคาอธบายทวไป (General Explanatory Note) ในหมายเหตของหมวด (Sections) ทเกยวของนนๆ โดยเพมคาอธบายใหขอกาหนดในหมายเหตรวมถงวตถและชนสวนทไมสามารถใชการได

นอกจากน สานกเลขาธการองคการศลกากรโลกและสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลเหนชอบทจะรวมกนศกษาความเปนไปไดในการเพมเตมรายชอของเสยตามอนสญญาบาเซลใน “ตารางขององคการศลกากรโลกเพอสรางความเชอมโยงระหวางระบบฮารโมไนซและอนสญญาระหวางป ระเทศบ างฉบ บ ” (WCO Table Establishing an Interconnection between the Harmonized System and Selected International Conventions)26 (ขอมลจากเวบไซตของอนสญญาบาเซล, “Outcome of the 39th Session of the WCO Harmonized System Committee”, March 2007, http://www.basel.int/techmatters/wco_hsc/39thReport.doc)

26 ขณะน สานกเลขาธการอนสญญาบาเซลไดเผยแพรตารางขององคการศลกากรโลกฯ (ฉบบเดอนมกราคม 2550) ในเวบไซตอนสญญาบาเซล http://www.basel.int/techmatters/wco_hsc/correlationtablesEngJan2007.pdf (สบคนเมอวนท 19 กนยายน 2550)


68

3.2.2 การเสรมสรางขดความสามารถของประเทศภาคในการตดตามและตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตรายโดยผดกฎหมาย

ประเดนเรองการปองกนและการตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนอยางผดกฎหมาย (Prevention and monitoring of the illegal traffic) ไดถกบรรจเปนกจกรรมหนงของแผนกลยทธเพอการอนวตการตามอนสญญาบาเซล (Strategic Plan for the Implementation of the Basel Convention) ในชวงระยะเวลา 10 ป (พ.ศ. 2546-2553) ภายใตปฏญญาบาเซลวาดวยการจดการของเสยอนตรายท เปนมตรตอสงแวดลอม (Basel Declaration on Environmentally Sound Management) โดยมวตถประสงคเพอประเมนสถานการณการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนเพอกาหนดเปาหมายในการลดการสงออกและนาเขาของเสยนนๆ และใหมการจดการของเสยนนอยางมประสทธภาพและอยางเปนมตรตอสงแวดลอม27

สาหรบแผนกจกรรมภายใตแผนกลยทธเพอการอนวตการตามอนสญญาบาเซล สาหรบป 2548-2553 จะเนนกจกรรมเพอลดการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน เชน การจดทาโครงการนารองเกยวกบการรไซเคลและการกาจดของเสยอนตรายทถกควบคมการเคลอนยายขามแดนและประเมนวงจรการเกดของเสย (waste stream) และเศษซากทเกดขน การพฒนาขดความสามารถของประเทศในการจดการของเสยอนตรายอยางมประสทธภาพและยงยน การทบทวนระบบการจดการของเสยของประเทศเพอประเมนความจาเปนในการสงออกและนาเขาของเสยขามแดน การพฒนาแนวทางและเครองมอในการลดการเคลอนยายของเสยขามแดนใหกบเจาหนาทของรฐและเครองมอในการวดประสทธผล และการกาหนดแผนกจกรรมระดบชาตและภมภาคเพอการปองกนและการตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตรายอยางผดกฎหมาย

ทผานมา สานกเลขาธการอนสญญาบาเซลไดจดทาโครงการนารองเพอการตดตามตรวจสอบและควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนในภมภาคเอเชย (Workshop on the Pilot Project for the Monitoring and Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes in the Asian Region) เมอป 2545 โดยมวตถประสงคเพอพฒนาระบบการควบคมและตดตามการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนและการเคลอนยายอยางผดกฎหมายและเพอสงเสรมใหมการพฒนาเครอขายในการประสานงานและแลกเปลยนขอมลขาวสารเกยวกบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนระหวางหนวงานทเกยวของภายในประเทศและประเทศภาคทเขารวม

ประเทศทเขารวมกจกรรมของโครงการนารองดงกลาวประกอบดวยประเทศจน อนโดนเซย ญปน มาเลเซย ไทย ศรลงกา และเนเธอรแลนด (รวม 7 ประเทศ) และไดดาเนนกจกรรมตางๆ เชน การตรวจสอบการขนสงของเสยและการเยยมชมบรษทตวแทนทขนสง นาเขา และสงออกของเสยและโรงงานทมการสงออกและนาเขาของเสย การจดทาคมอแนวทางสาหรบการตรวจสอบและการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน การฝกอบรมเชงปฏบตการระดบชาตเกยวกบการบงคบใชกฎหมาย รวมทงการจดประชมสมมนาระดบภมภาคเพออภปรายแลกเปลยนความเหนระหวางกน 27 รายละเอยดของแผนกลยทธฯ ดใน http://www.basel.int/meetings/cop/cop6/StPlan.pdf


69

นอกจากน ศนยภมภาคอนสญญาบาเซล (Basel Convention Regional Center, BCRC) สาธารณรฐประชาชนจนยงไดจดการประชมเชงปฏบตการปองกนการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนอยางผดกฎหมาย (Regional Workshop on Prevention of Illegal Transboundary Movement of Hazardous Waste in Asia) เมอวนท 27-31 มนาคม 2550 ทผานมา โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอของประเทศในเอเชยในการปองกนการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนอยางผดกฎหมายและแลกเปลยนประสบการณของประเทศภาค ทงน ทางศนยฯ ไดเชญตวแทนจาก European Network for the Implementation and Enforcement of Environmental Law ม าแลกเปลยนประสบการณของยโรปในดานความรวมมอเกยวกบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน และไดเชญเจาหนาทฝายตรวจสอบของกระทรวงสงแวดลอม ประเทศเนเธอรแลนด มาบรรยายเกยวกบประสบการณของเนเธอรแลนดในการพบการลกลอบสงออกเครองใชไฟฟาทใชแลวจานวนมาก รวมทงนาเสนอรางคมอการตรวจสอบจาแนกเครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสใชแลวออกจากขยะอเลกทรอนกส (กรมควบคมมลพษ, 2550)

นอกจากการจดประชมเพอเสรมสรางขดความสามารถของประเทศภาคแลว คณะทางานภายใตอนสญญาบาเซลยงไดมการจดทาเอกสารแนวทางพนฐานเพอการสารวจ การปองกน และการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนอยางผดกฎหมาย (Guidance Elements for Detection, Prevention and Control of Illegal Traffic in Hazardous Wastes) และจดทาคมอฝกอบรมเพอการบงคบใชกฎหมายทอนวตตามอนสญญาบาเซล: แนวทางเพอการสารวจ สบสวน และการดาเนนคดการเคลอนยายของเสยอนตรายและของเสยอนขามแดนอยางผดกฎหมาย” (Training Manual for the Enforcement of Laws Implementing the Basel Convention: Guidance for Safe and Effective Detection, Investigation and Prosecution of Illegal Traffic in Hazardous and Other Wastes) ซงไดผานการรบรองจากทประชมภาคฯ สมยท 6 (ป 2545) และสมยท 7 (2547) ตามลาดบ

สาหรบความเคลอนไหวลาสดของอนสญญาบาเซลนน ทประชมภาคอนสญญาบาเซล สมยท 8 (COP 8) ในป พ.ศ. 2549 ไดเหนชอบใหมการจดทาคมอสาหรบนกกฎหมายเกยวกบการเคลอนยายของเสยอนตรายโดยผดกฎหมาย โดยมเนอหาตามโครงราง ประกอบดวย 1) ลกษณะพเศษของกฎหมายสงแวดลอม (หลกเกณฑและวธการบงคบใชกฎหมายแตกตางจากกฎหมายอนอยางไร) 2) สงทนกกฎหมายจาเปนตองรเกยวกบอนสญญา เพอใหทราบถงภาระผกพนทเกดขนภายใตอนสญญา 3) ลกษณะการกระทาผด วาการกระทาใดจะเขาขายการเคลอนยายของเสยอนตรายโดยผดกฎหมายตามนยามของอนสญญาบาเซล ลกษณะของการกระทาความผดทเกดขนบอยครง 4) การสบสวนสอบสวนและการดาเนนคด 5) การตดสนคดเกยวกบการเคลอนยายของเสยอนตรายโดยผดกฎหมาย 6) การเยยวยาและการบงคบตามคาพพากษา 7) ภาคผนวก กลาวถงมาตการทางกฎหมาย ทางดานบรหารและมาตรการอนๆ ในการใชและบงคบใชภาระผกพนภายใตอนสญญาบาเซล โดยจะประกอบดวยรายการทตองใช (checklists) ในการเตรยมกฎหมายภายในประเทศใหเปนไปตามอนสญญา (กรมควบคมมลพษ, 2550)


70

3.2.3 การจดทาขอแกไขอนสญญาบาเซล (Ban Amendment)

ตวบทอนสญญาบาเซลไดมการแกไขเพมเตมเพอเพมความเขมงวดในการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน โดยทประชมภาคอนสญญาบาเซล สมยท 3 (COP 3) ในป พ.ศ. 2538 มมตเปนเอกฉนทใหจดทา ”ขอแกไขอนสญญาบาเซลวาดวยการหามสงออกของเสยอนตราย” หรอทเรยกวา Ban Amendment (มตขอตดสนใจท III/1) โดยขอแกไขอนสญญาฯ จะหามประเทศทกาหนดในภาคผนวก 7 ไดแก ประเทศในกลม OECD European Commission (EC) และลกเตนสไตน สงออกของเสยอนตรายไปยงประเทศทไมไดระบในภาคผนวก 7 เพอการกาจดขนสดทายโดยทนท และการหามเพอการนากลบมาใชประโยชนใหมภายในวนท 31 ธนวาคม 2540 ทงน ตามมาตรา 17 วรรค 5 ของอนสญญาบาเซล28 ขอแกไขอนสญญาบาเซลจะมผลบงคบใชภายใน 90 วน หากมการใหสตยาบน การใหความเหนชอบ หรอการยอมรบอยางเปนทางการตอขอแกไขดงกลาวจากภาคอนสญญาอยางนอย 3 ใน 4 ของภาคทยอมรบขอแกไขในขณะนน (82 ประเทศ)

แรงผลกดนขอแกไขอนสญญาบาเซลฯ จากกลมประเทศกาลงพฒนา G77 และองคกรพฒนาเอกชนดานสงแวดลอมซงเหนวา ระบบการแจงและยนยอมลวงหนา (PIC) ทใชในอนสญญาบาเซลนนเปนมาตรการทออนเพราะมไดหามการสงออก-นาเขาของเสยอนตรายอยางสนเชง และพบวายงการลกลอบนาเขาของเสยอนตรายจากประเทศอตสาหกรรมไปทงยงประเทศกาลงพฒนาเกดขนเปนระยะๆ อยางไรกด จนถงขณะน ขอแกไขอนสญญาฯ กยงไมมผลบงคบใชเนองมาจากความลาชาของประเทศภาคในการใหสตยาบนและขอถกเถยงเกยวกบการตความการมผลบงคบใชตามมาตรา 17 วรรค 5

อยางไรกด ทประชมใหญภาคอนสญญาบาเซล สมยท 4 – 7 ไดมมตเรงรดใหภาคสมาชกอนสญญาบาเซลใหสตยาบนตอขอแกไขหามการสงออกฯ ของอนสญญาบาเซลตามขอตดสนใจท III/1 ใหเรวทสดเทาทจะเปนไปไดเพอใหขอแกไขดงกลาวมผลบงคบใชโดยเรว และจากเหตการณการทงกากสารพษในเมองอาบดจน (Abidjan) สาธารณรฐโกตดววร (หรอทรจกในชอ ไอวอรโคสต (Ivory Coast) เมอเดอนสงหาคม 254929 ทาใหประเทศภาคทเขารวมประชมใหญภาคอนสญญาบา

28 มาตรา 17 วรรค 5 ระบวา “ใหเกบรกษาสตยาบนสาร สารใหความเหนชอบ สารยนยน หรอสารยอมรบอยางเปนทางการของขอแกไขไวกบผเกบรกษา ขอแกไขไดรบการรบเอาตามวรรค 3 หรอ 4 ขางตน ตองมผลใชบงคบระหวางภาคทไดใหการยอมรบภายในวนท 90 หลงจากทผเกบรกษาไดรบสตยาบนสาร สารใหความเหนชอบ สารยนยน หรอสารยอมรบอยางเปนทางการจากภาคอยางนอย 3 ใน 4 ขางตนของภาคทไดยอมรบขอแกไข หรออยางนอย 2 ใน 3 ของภาคพธสารทเกยวของทยอมรบขอแกไข ยกเวนจะเปนไปตามทอาจกาหนดไวเปนอยางอนในพธสารเชนวา ขอแกไขจะมผลใชบงคบกบภาคอนใดในวนท 90 หลงจากภาคนนมอบสตยาบนสาร สารใหความเหนชอบ สารยนยน หรอสารยอมรบอยางเปนทางการของขอแกไขตอผเกบรกษา” (ทมา: http://www.pcd.go.th/info_serv/haz_basel.html) 29 เหตการณดงกลาวไดสงผลใหมผเสยชวตจากการสมผสสารพษ 10 คน ถกสงเขาโรงพยาบาล 23 คนและประชาชนกวา 40,000 คนเขารบการรกษาพยาบาลอยางเรงดวน รวมทงสภาพแวดลอมทงนาและดนไดปนเปอนสารพษ รายละเอยดดใน http://en.wikipedia.org/wiki/2006_C%C3%B4te_d'Ivoire_toxic_waste_spill


71

เซล สมยท 8 ในเดอนธนวาคม 2549 ตนตวและหนมาสนบสนนใหมการบงคบใชขอแกไขอนสญญามากขน รวมทงเกาหลใตซงทผานมาไดคดคานขอแกไขอนสญญาฯมาโดยตลอดรวมกบกลมประเทศ JUSCANZ30 (BAN, 2006b) แตดวยเหตปญหาขอถกเถยงเกยวกบการตความ “ภาคทยอมรบขอแกไข” ตามมาตรา 17 วรรค 5 ของอนสญญาบาเซล ทาใหทประชมยงไมสามารถตดสนใจใหขอแกไขอนสญญาฯ มผลบงคบใชไดโดยเรวแมจะมจานวนสตยาบนสารตอขอแกไขอนสญญาในชวงทมการประชมนน (ธนวาคม 2549) 63 ฉบบแลวกตาม ในการน ทประชมฯ ไดมอบหมายใหคณะทางาน open-ended หาขอยตในประเดนดงกลาวและบรรจเปนแผนงานของคณะทางานสาหรบป 2550-2551 ตอไป 3.2.4 การจดทาพธสารบาเซลวาดวยความรบผดและการชดใชคาเสยหายจากการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกาจด ในการประชมใหญภาคอนสญญาบาเซล สมยท 5 เมอป 2542 ภาคสมาชกไดใหความเหนชอบกบพธสารบาเซลวาดวยความรบผดและการชดใชคาเสยหายจากการเคลอนยายขามแดนของของเสยอนตรายและการกาจด หรอทเรยกอยางสนวา พธสารบาเซล ซงจะบงคบใชกบความเสยหายเนองมาจากเหตการณทเกดขนระหวางการเคลอนยายและการกาจดของเสยอนตรายขามแดน รวมทงการขนสงทผดกฎหมายและบงคบเฉพาะประเทศภาคสมาชกอนสญญาบาเซลทใหสตยาบนตอพธสารเทานน โดยกาหนดความรบผดชอบของรฐและบคคลทเกยวของ ไดแก ผแจง ผกาจดและบคคลอน ทงน ภาคตองรบเอามาตรการดานกฎหมายโดยแจงตอสานกเลขาธการเกยวกบมาตรการในการปฏบตตามพธสารและขดจากดดานการเงนสาหรบความรบผดเดดขาด (strict liability) ซงตองไมนอยกวา 1 ลาน SDR (ประมาณ 1.48 ลานเหรยญสหรฐ)

พธสารบาเซลจะมผลบงคบใชในวนทเกาสบหลงจากวนทมการมอบสตยาบนสาร สารการยอมรบ สารการยนยนอยางเปนทางการ สารการใหความเหนชอบหรอภาคยานวตสารฉบบท 20 ทงน มประเทศภาคลงนามในพธสารในชวงปแรกหลงจากการประชมฯ สมยท 5 13 ประเทศ และตอมาไดมประเทศทใหสตยาบนพธสาร 8 ประเทศ (ขอมล ณ วนท 22 พฤษภาคม 2549 ในเวบไซตของอนสญญาบาเซล)

ปญหาความลาชาในการใหสตยาบนตอพธสารบาเซลทาใหทประชมภาคอนสญญาฯ สมยท 8 มมตขอใหสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลจดประชมเชงปฏบตการเพอรวบรวมความเหนและอปสรรคตอการใหสตยาบนพธสารบาเซลฯ โดยเรยกรองใหภาคทมความสามารถดานการเงนสนบสนนการจดประชมดงกลาว นอกจากน ยงขอใหสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลปรบปรงคมอขอแนะนาในการปฏบตตามพธสารฯใหทนสมยอยเสมอ รวมทงใหมการศกษาเพมเตมเกยวกบความเพยงพอของขดจากดของวงเงนความรบผดภายใตพธสารฯ รวมทงขอใหจดการประชมเพอหากลไก 30 เปนชอทองคกรเอกชน BAN เรยกกลมประเทศทคดคานขอแกไขอนสญญาบาเซลฯ ไดแก Japan USA Canada Australia และ New Zealand


72

รองรบการประกนภย พนธบตร หรอหลกประกนทางการเงนอน โดยใหมผแทนจากภาคอตสาหกรรมและองคกรระหวางประเทศและระดบภมภาคและกลมภมภาค นอกจากน ยงเชญใหภาคสงความคดเหนตอสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลเกยวกบคานยาม รฐทถกนาผาน ความยากในการหาหลกฐานเกยวกบการเคลอนยายของเสยอยางผดกฎหมาย และขดจากดวงเงนความรบผดชอบในภาคผนวก B (กรมควบคมมลพษ, 2550) 3.3 อนสญญาบาเซลกบการจดการของเสยอนตรายในประเทศ

เนองจากอนสญญาบาเซลมเปาประสงคสาคญ คอ ตองการใหประเทศสมาชกยดหลก “การพงพาตนเอง” (national self-sufficiency) ในการจดการของเสยอนตราย กลาวคอ ของเสยอนตรายของประเทศใดกควรจะถกกาจดในพนทของประเทศนน (ในอารมภบทและขอ 4.2.b) รวมทง ยงมพนธกรณทกาหนดใหประเทศภาคจะตองพยายามลดการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนใหเหลอนอยทสด (อารมภบท และขอ 4.2.d) การชวยเหลอประเทศภาคใหมขดความสามารถในการจดการของเสยภายในประเทศของตนไดจงเปนพนธกจหลกประการหนงของอนสญญาบาเซล นอกเหนอจากการสรางระบบควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน 3.3.1 ปฏญญาบาเซลวาดวยการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอม (Basel Declaration on Environmentally Sound Management) และแผนกลยทธเพอการอนวตการตามอนสญญาบาเซล (Strategic Plan for the Implementation of the Basel Convention) ทประชมใหญภาคอนสญญาบาเซล สมยท 6 เมอเดอนธนวาคม 2542 ไดรบรองปฏญญาบาเซลวาดวยการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอม (Basel Declaration on Environmentally Sound Management) และแผนกลยทธเพอการอนวตการตามอนสญญาบาเซล (พ.ศ. 2543-2553) ทเนนการปฏบตและการบงคบใชอนสญญาฯ อยางเตมทและลดการกอกาเนดของเสยอนตราย ในชวงป 2546-2547 แผนกลยทธไดกาหนดใหมการจดทาคมอในการยกรางกฎหมาย การจดทาคมอฝกอบรมเกยวกบกฎหมายทพฒนาขน การบงคบใชกฎหมาย การจดทา inventory การตรวจสอบของเสย (waste audit) และการปองกนหรอลดของเสยทเกดขน

ในทประชมภาคอนสญญา สมยท 8 เมอเดอนพฤศจกายน-ธนวาคม 2549 ไดมการรายงานผลจากการดาเนนกจกรรมของประเทศภาคตามแผนกลยทธเพอการอนวตการตามอนสญญาบาเซล (Strategic Plan for the Implementation of the Basel Convention) ทดาเนนการแลวเสรจ 20 โครงการ (จาก 21 โครงการ) ซงเปนผลผลตทประเทศภาคอนๆ สามารถนาไปประยกตใชได เชน แนวทางดานวชาการเรองแนวทางการคดเลอกพนท ออกแบบและตดตามตรวจสอบฝงกลบหลมฝงกลบแบบปลอดภยในพนทแหงแลงมาก เครองมอในการสนบสนนการตดสนใจการจดการของเสยอนตรายและของเสยอน ไดแก การพฒนาหนสวนความรวมมอระหวางภาคเอกชนและภาครฐ เทคนคและเทคโนโลยทประสบ


73

ความสาเรจในการจดการของเสยอนตรายในเขตเมอง และการสรางความตระหนกและการรณรงคใหเกดจตสานกในชมชนเกยวกบการจดการของเสยอนตราย คมอการฝกอบรมการจดทาแผนชาตในการจดการของเสยแบตเตอรตะกว-กรดทเปนมตรตอสงแวดลอมตามกรอบของอนสญญาบาเซล การเสรมสรางขดความสามารถของเจาหนาทของรฐในการจดการของเสยอนตรายและการดาเนนการรวบรวมขอมลและสรางความตระหนกในการจดการของเสย

ทประชมภาคฯ สมยท 8 ยงไดมการรบรองแนวทางวชาการในการจดการของเสยตางๆ อยาง

เปนมตรตอสงแวดลอม ไดแก ของเสยทประกอบ/ปนเปอนสารปองกน/กาจดศตรพชและสตว จาพวก อลดรน คลอเดน ดลดรน ฯลฯ หรอของเสยทปนเปอนดวยเฮกซาคลอโรเบนซนทใชในอตสาหกรรม ของเสยทประกอบ/ปนเปอนสารดดท สารไดออกซน ฟแรน พซบ เปนตน ทงน สานกเลขาธการอนสญญาบาเซลจะทาการเผยแพรแกภาคอนสญญา องคกรระหวางประเทศ และองคกรพฒนาเอกชนดานสงแวดลอมและภาคอตสาหกรรมตอไป และในปจจบน คณะทางาน open ended กาลงจดเตรยมการแกไขแนวทางวชาการในการจดการยางรถใชแลว และทบทวนและปรบปรงแนวทางวชาการตางๆ เชน การเผาบนดน (D10) การฝงกลบแบบ specially engineered (D5) และการจดการของเสยอนตรายจากบานเรอน (Y46) (กรมควบคมมลพษ, 2550)

สาหรบกรอบการดาเนนการทเกยวของกบการจดการของเสยอนตรายในประเทศภาค ตามแผนกลยทธเพอการอนวตการตามอนสญญาบาเซลในชวงป 2548 – 2553 ประกอบดวย การดาเนนการตามกฎหมายและนโยบายเกยวกบของเสยอนตรายทจดทาขน การใชประโยชนจากแนวทางวชาการ และการจดทา inventory อยางละเอยดเพอการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอม ทงน โครงการภายใตกรอบการดาเนนการดงกลาวประกอบดวย การจดทาแผนการกาจดหรอคนสภาพโดยอยบนพนฐานการจดทา wates invenetory และ waste audit และการประยกตใชเครองมอในการจดการของเสยอยางเปนมตรตอสงแวดลอม รวมทงการปรบปรงแนวทางวชาการใหทนสมย การสงเสรมการดาเนนการและการสรางความตระหนกเกยวกบการจดการของเสยอยางเปนมตรตอสงแวดลอมทงในรปแบบของการปองกนการเกดของเสย การลดใหเหลอนอยทสด การลดของเสย การรไซเคลและการกาจด ในสวนของกจกรรมภายใตกรอบการดาเนนการเพอปองกนการเกดของเสยและการลดของเสยใหเหลอนอยทสด ประกอบดวยการพฒนาโปรแกรมการฝกอบรมเฉพาะสาหรบผประกอบการและเจาหนาทของรฐ การพฒนานโยบายเพอสงเสรมการถายทอดเทคโนโลย และการพฒนาหนสวนความรวมมอกบภาคอตสาหกรรมเพอจดทาโครงการลดของเสยในทกภมภาค 3.3.2 การจดการขยะอเลกทรอนกสอยางเปนมตรตอสงแวดลอม

อนสญญาบาเซลไดใหความสาคญกบการแกไขปญหาขยะอเลกทรอนกสอยางมาก เหนไดจากการตงหวขออภปรายวา “การคดคนแนวทางใหมในการจดการปญหาขยะอเลกทรอนกสอยางเปนมตรตอสงแวดลอมผานอนสญญาบาเซล” (Creating Innovative Solutions through the Basel


74

Convention for the Environmentally Sound Management) ในการประชมใหญภาคอนสญญาบาเซล สมยท 8 เมอวนท 27 พฤศจกายน – 1 ธนวาคม 2549 ทผานมาภายใตชอการประชมวา “World Forum on E-waste” และท ป ระชมได มการรบรองปฏญญาไนโรบ ว าด วยการจดการขยะอ เล กท รอน กส ท เป น ม ต รต อส งแวดล อม (Nairobi Declaration on Environmentally Sound Management of Electronic and Electrical Waste) อนเปนการแสดงพนธกรณของภาคอนสญญาทจะดาเนนแนวทางตามปฏญญาเพอใหการจดการขยะอเลกทรอนกสไดรบการจดการโดยมตรตอสงแวดลอม

นอกจากน ทประชมอนสญญาบาเซลยงไดกอตงคณะทางานหนสวนความรวมมอการจดการโทรศพทมอถอ (Mobile Phone Partnership Initiative, MPPI) ในป 2545 โดยเปนความรวมมอระหวางภาครฐ (ผเชยวชาญจากประเทศภาค) และภาคเอกชน (บรษทผผลตโทรศพทมอถอ) รวมทงศนยภมภาคของอนสญญาบาเซล (Basel Convention Regional Centres) โดยมวตถประสงคเพอปรบปรงผลตภณฑและการจดการซากโทรศพทมอถออยางเปนมตรตอสงแวดลอมและสรางความตระหนกใหกบผบรโภคและผนาทางการเมอง

คณะทางานฯ ไดพฒนาโครงการขน 4 โครงการ ไดแก 1) โครงการปรบปรง (ซอมแซม) โทรศพทมอถอ (Mobile phone refurbishment) 2) โครงการกาหนดกฎเกณฑในการเกบรวบรวมและการเคลอนยายขามแดน (Collection and transboundary movement) 3) โครงการคนสภาพและรไซเคล (Recovery and recycling) และ 4) โครงการปรบปรงการออกแบบโทรศพทมอถอ (Design consideration) โดยแตละโครงการไดจดทาเอกสารขอแนะนาเพอเปนพนฐานสาหรบการดาเนนโครงการนารองในการเกบรวบรวมและการจดการโทรศพทมอถอใชแลวหรอทหมดอายการใชงานในประเทศกาลงพฒนา

นอกจากน อนสญญาบาเซลยงไดรเรมคณะทางานหนสวนความรวมมอในการปรบปรง/ซอมแซมและการรไซ เคล เครองคอมพ วเตอร (Global Computer Refurbishment and Recycling Partnership) หรอทเรยกกนวา “e2e” โดยมวตถประสงคเพอใหบรษทผผลตเครองคอมพวเตอรและผผลตชนสวนอเลกทรอนกสทเกยวของเขารวมในโครงการเพมสดสวนการใชซาและการรไซเคลเครองคอมพวเตอร รวมทงแผงวงจร แปนพมพ เมาส ปรนเตอร ลาโพง ฯลฯ เพอลดการทงซากเครองคอมพวเตอรและชนสวนอเลกทรอนกสเหลานในแหลงฝงกลบ คณะทางาน e2e นดาเนนการโดยโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต (UNEP) และมหาวทยาลยสหประชาชาต (United Nations University)

นอกจากการดาเนนงานในระดบโลกแลว ยงมความพยายามในระดบภมภาคเพอจดการกบขยะอเลกทรอนกส อนสญญาบาเซลรวมกบศนยภมภาคอนสญญาบาเซลในเอเชยแปซฟก 3 แหง (ศนยภมภาคในจนและอนโดนเซยและโครงการสงแวดลอมประจาภมภาคแปซฟกใต) จดทาโครงการ “การจดการขยะอเลกทรอนกสอยางเปนมตรตอสงแวดลอมในภมภาคเอเชยและแปซฟก” (Environmentally Sound Management of Electrical and Electronic Waste in Asia and the Pacific) ซงถอกาเนดขนจากความตระหนกของประเทศในภมภาคเอเชยและแปซฟกตอปญหาขยะ


75

อเลกทรอนกสและความตองการทจะไดรบขอมลลาสดเกยวกบการจดการขยะอเลกทรอนกสอยางเปนมตรตอสงแวดลอม

โครงการดงกลาวนมเปาประสงคทจะชวยลดอปสรรคของประเทศภาคในภมภาคในการจดการขยะอเลกทรอนกสอยางเปนมตรตอสงแวดลอม โดยจะชวยสนบสนนโครงการของภาคทงในระดบประเทศและระดบทองถนทจะลดปรมาณการทงขยะอเลกทรอนกสในพนทฝงกลบโดยการเพมการใชซาและการรไซเคลขยะอเลกทรอนกสแทน ทงน การดาเนนโครงการดงกลาวจะเปนในลกษณะหนสวนความรวมมอในการจดการขยะอเลกทรอนกสอยางเปนมตรตอสงแวดลอมในภมภาคเอเชยแปซกตามแผนกลยทธฯ ซงไดกาหนดแผนการดาเนนงานในชวงป 2550-2551 ไดแก การพฒนาและตดตามการดาเนนงานของบนทกความเขาใจของโครงการทไดรเรมขนทงหมด การเชญชวนใหผมสวนไดสวนเสยไดเขารวมในหนสวนความรวมมอ การดาเนนโครงการนารองเกยวกบการจดการขยะอเลกทรอนกสอยางเปนมตรตอสงแวดลอมโดยใชแนวทางวชาการระดบภมภาคทพฒนาขน การระดมเงนทนเพอดาเนนโครงการ และการดาเนนโครงการตามผลทไดจากการทาระบบบญชขยะอเลกทรอนกส (inventory) และกจกรรมอนๆ ตามงบประมาณทหาได

3.3.3 หนสวนความรวมมอในการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอม

ปฏญญาบาเซลวาดวยการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอมซงถอกาเนดขนในป 2542 ไดเนนยาถงบทบาทสาคญของการเขารวมเปนหนสวนความรวมมอในการจดการของเสยอนตรายโดยภาคสวนตางๆ ไดแก ภาคอตสาหกรรม ประชาสงคม องคกรพฒนาเอกชนดานสงแวดลอม องคกรปกครองสวนทองถน ในการเปนกลไกสาคญทจะชวยใหประเทศภาคบรรลถงเปาประสงคในการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอม

ทประชมภาคอนสญญาบาเซล สมยท 6 (COP6) ในป 2545 ไดเหนชอบใหผนวกแผนงานหนสวนความรวมมออนสญญาบาเซล (Basel Convention Partnership Programme) เปนสวนหนงของแผนกลยทธ 10 ปเพออนวตตามอนสญญาบาเซล ความสาคญของหนสวนความรวมมอนยงเหนไดจากการยนยนของประเทศภาคทจะนาแนวทางความเปนหนสวนระหวางภาครฐและภาคเอกชนมาใชในการจดการกบของเสยอนตรายทสาคญ และไดเรมตนการทางานแบบหนสวนความรวมมอในการจดการกบขยะอเลกทรอนกส โดยเรยนรความสาเรจและบทเรยนจากประสบการณของคณะทางานหนสวนความรวมมอการจดการโทรศพทมอถอ (Mobile Phone Partnership Initiative, MPPI) ทจดตงขนในป 2545

อนสญญาบาเซลพยายามทจะผลกดนโครงการหนสวนความรวมมอใหเกดขนอยางเปนรปธรรม เนองจากเลงเหนผลประโยชนทจะไดรบ เชน การพฒนาแนวทางและโครงการนารองทสงผลดทงตอสงแวดลอมในประเทศภาคเองและตอสงแวดลอมโลก การบรรลการพฒนาผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอมดวยการออกแบบผลตภณฑใหเออตอการรไซเคลซงจะเปนการชวยลดปรมาณของเสยทจะเกดขน นอกจากน ยงเปนการสรางความเชอมโยงระหวางความจาเปนในการเสรมสรางขดความสามารถกบการจดลาดบงบประมาณสนบสนน อกทงเปนการเสรมสรางขดความสามารถ


76

ของประเทศภาคในการอนวตตามอนสญญาบาเซล และสรางขดความสามารถและองคความรของภาคเอกชนและภาครฐ

ทประชม COP8 ไดกาหนดแนวทางการดาเนนงานหลกของหนสวนความรวมมอ ดงตอไปน 1) เสรมสรางความเขมแขงของกจรรมความรวมมอในประเดนทเลอก 2) เพมกจกรรมการสรางความตระหนก 3) สรางและขยายการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยใหรวมถงประเทศกาลงพฒนา 4) มความรวมมอทงในขนการพฒนาและดาเนนโครงการ แผนงานหนสวนความรวมมอ สาหรบป 2550 – 2551 ทไดรบความเหนชอบจากทประชม

COP8 ไดแก 1) หนสวนความรวมมอในการจดการโทรศพทมอถอ (Mobile Phone Partnership Initiative

(MPPI)) 2) หนสวนสากลในการจดการอปกรณการคานวณทใชแลวและทหมดอายการใชงาน (Global

partnership on used and end-of-life computing equipment) 3) หนสวนความรวมมอในการจดการขยะอเลกทรอนกสอยางเปนมตรตอสงแวดลอมในภมภาคเอเชยแปซฟก

นอกจากน ทประชมยงไดกาหนดกจกรรมการพฒนาหนสวนความรวมมอเพมเตมในเรองการ

จดการของเสยแอลเบสทอส การประสานกบ UNEP ในการเปนหนสวนความรวมมอในการจดการของเสยทมสวนประกอบ mercury รวมทงการพจารณหนสวนความรวมมออนๆ ในการจดการโลหะหนกทเปนของเสย

3.4 ขอเสนอแนะตอการใชประโยชนจากอนสญญาบาเซลในการจดการของเสยอนตราย ผวจยไดจดทาขอเสนอแนะตอการใชประโยชนจากอนสญญาบาเซล โดยแบงเปน 4 หวขอ ไดแก 1) การพฒนาระบบและกลไกการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน 2) การเสรมสรางขดความสามารถในการตดตามตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน 3) การพฒนาระบบและกลไกการจดการของเสยอนตรายภายในประเทศ และ 4) การเสรมสรางขดความสามารถในการจดการของเสยอนตรายภายในประเทศ โดยจดระดบขอเสนอแนะทงในระดบนโยบายและระดบปฏบต ดงตอไปน 3.4.1 การพฒนาระบบและกลไกการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน ระดบนโยบาย 1) นโยบายเรงดวนทคณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรดาเนนการคอ การจดตงคณะทางาน

จาแนกรหสสถตเฉพาะสาหรบของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลและกฎหมายภายในของ


77

ประเทศโดยใหกรมศลกากรเปนหนวยงานรบผดชอบหลก ทงน ควรกาหนดรหสสถต 3 หลกสดทายในพกดอตราศลกากรระบบระบบฮารโมไนซฉบบปค.ศ. 2007 โดยพจารณาจากเอกสารตารางขององคการศลกากรโลกเพอสรางความเชอมโยงระหวางระบบฮารโมไนซและอนสญญาระหวางประเทศบางฉบบ (the WCO Table Establishing an Interconnection between the Harmonized System and Selected International Conventions)31 และคณะทางานควรตดตามความเคลอนไหวของสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลและองคการศลกากรโลกเกยวกบการจาแนกพกดของเสยอนตรายเพมเตม

2) คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรพจารณาผลกดนการออกกฎหมายอนวตการตามอนสญญาบาเซล หากดประสบการณการจดการของเสยในตางประเทศ เชน ญปน สงคโปร พบวา ประเทศเหลานเดมมการปรบใชกฎหมายภายในทมอยแตไดมการยกรางกฎหมายใหมเฉพาะขนมาใชในเวลาตอมา เพอใหการดาเนนการทงในดานการปองกนและควบคมมประสทธภาพ และเปนการบงคบใชกฎหมายทตรงกบวตถประสงคมากกวา การออกกฎหมายอนวตตามอนสญญาบาเซลนน จะชวยใหการบรหารจดการเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน โดยสามารถกาหนดหนวยงานทมอานาจหนาทตามกฎหมายซงจะทาใหมเจาภาพทชดเจนในการจดการของเสยอนตรายขามแดน ทงน หากดประสบการณของประเทศอนๆ จะพบวา หนวยงานดานสงแวดลอมจะเปนหนวยงานรบผดชอบหลกตามกฎหมายดงกลาว นอกจากน การมกฎหมายเฉพาะจะเออตอการกาหนดมาตรการตางๆ เพอแกปญหาเกยวกบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนโดยตรง เชน การมคานยามเกยวกบของเสยอนตรายระดบชาต (national definition) และการลกลอบเคลอนยายของเสยอยางผดกฎหมาย ทงน สามารถพจารณากฎหมายตนแบบ (Model National Legislation) ซงเลขาธการอนสญญาบาเซลไดจดทาขนและอาจเพมเตมประเดนสาคญอนๆ เชน การรบผดในทางแพงทเปนความรบผดแบบเดดขาด (strict liability) โดยไมคานงวาผฝาฝนจงใจหรอประมาทหรอไม การกาหนดโทษอาญาทรนแรงในกรณเจตนาหรอประมาท และการใชคาสนไหมทดแทนสทธของสาธารณชน การจดทาฐานขอมลการเคลอนยายของเสยอนตรายอยางครบวงจร เปนตน 32

3) คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรจดตงคณะทางานเพอปรบปรงและพฒนาระบบ กลไก และระบบ inventory การเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนและของเสยในประเทศซงจะชวยใหการดาเนนงานและการบรหารจดการเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน

31 ขณะน สานกเลขาธการอนสญญาบาเซลไดเผยแพรตารางขององคการศลกากรโลกฯ (ฉบบเดอนมกราคม 2550) ในเวบไซตอนสญญาบาเซล http://www.basel.int/techmatters/wco_hsc/correlationtablesEngJan2007.pdf (สบคนเมอวนท 19 กนยายน 2550) 32 สาหรบขอเสนอเรองการออกกฎหมายเฉพาะน มผเสนอทางเลอกในการออกกฎกระทรวงภายใตพ.ร.บ.วตถอนตรายแทนการออกกฎหมายเฉพาะในระดบพระราชบญญต เนองจากเหนวาเปนชองทางทสะดวกและงายทสด และมศกดและสทธทางกฎหมายเพยงพอ โดยประเดนเรองการเคลอนยายของเสยอยางผดกฎหมายสามารถบญญตขนไดในกฎกระทรวงดงกลาวเพออดชองวางทางกฎหมาย (ขอคดเหนจากผเขารวมสมมนานาเสนอรางผลการศกษาวจย, 5 ตลาคม 2550)


78

4) คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรกาหนดจดยนของประเทศไทยตอการสนบสนนใหขอแกไขอนสญญาฯ มผลบงคบใช ซงขณะน ภาคอนสญญาพยายามหาขอยตในการประชมภาคอนสญญา สมยท 9 (COP9) ซงจะจดขนทประเทศอนโดนเซยในปพ.ศ. 2551 น

5) ปจจบนประเทศไทยยงไมมการกาหนดความรบผดชอบของบคคลตาง ๆ ทเกยวของและกลไกทางการเงนทจะรองรบคาใชจายในการจดการกบความเสยหายจากการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน ตามทอนสญญาบาเซลกาหนด ดงนนเพอเปนการปองกนความเสยหายตอประเทศชาตทอาจเกดจากเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนดงกลาว คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรเสนอใหมการจดทาระบบการประกนภยและหลกประกนทางการเงนอนทใหความคมครองความเสยหายจากการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน โดยใหครอบคลมคาใชจายการจดการและนากลบของเสยทเคลอนยายจากประเทศไทยแลวเกดปญหาหรอความเสยหายตอสงแวดลอมขน33

6) ทผานมา เมอเกดการตรวจพบการลกลอบเคลอนยายของเสยอนตราย หนวยงานภาครฐจะตนตวและตรวจสอบอยางเขมงวดแตการดาเนนการยงเปนลกษณะเฉพาะกจ ยงขาดความตอเนอง ดงนน คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรมนโยบายใหหนวยงานทเกยวของไดศกษาประสบการณและแนวปฏบตจากตางประเทศ เชน สหภาพยโรป เพอเปนแนวทางในการจดทาแนวทางปฏบตของหนวยงานใหมตรวจสอบ สมตรวจการลกลอบเคลอนยายของเสยอนตรายอยางสมาเสมอ รวมทงการจดสรรทรพยากรเพมเตมเพอภารกจดงกลาว

7) คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรพจารณาออกระเบยบขอบงคบใหมการปดฉลากแสดงสนคาทเปนของเสยอนตราย สนคาใชแลวซงรวมถงเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสใชแลวบนบรรจภณฑและตคอนเทนเนอร เพอชวยใหเจาหนาทปฏบตงานสามารถแยกแยะไดงายขนและทางานรวดเรวขน

ระดบปฎบต 1) เพอเพมความเขมงวดในการควบคมตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน คณะ

อนกรรมการอนสญญาบาเซลควรประสานกบกรมศลกากรเพอตงเงอนไขเพมเตมใน central risk profile (พกดสนคาทมความเสยงและตองไดรบการตรวจสอบเปนพเศษ) ของกรมฯ เพอใหเจาหนาทกรมศลกากรเพมความถและความเขมงวดในการตรวจคนตคอนเทนเนอร ดงตอไปน พกดของเสยอนตรายทควบคมตามอนสญญาบาเซลและกฎหมายภายในของประเทศ

(รวมพกดยอยทระบวา “อนๆ”) พกดสนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสใชแลว (ตามประกาศกรมศลกากรท 50/2546) และพกดสนคาใชแลวอนๆ

33 สาหรบขอเสนอน กรมควบคมมลพษกาลงดาเนนการเรองนอยโดยไดมอบหมายใหคณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยศกษาการเตรยมความพรอมทางดานกฎหมายของไทยเพอรองรบการใหสตยาบนพธสารบาเซล (ขอมลจากเจาหนาทกรมควบคมมลพษ, 10 ตลาคม 2550)


79

พกดของเสยทหามนาเขาโดยเดดขาดตามกฎหมายภายในของไทย ไดแก แบตเตอรใชแลวและยางรถทใชแลว ควรตงเงอนไขใหปฏเสธการนาเขาไวกอนหรอเปนรายการทตองถกอายดไว ทงน ควรกาหนดขอยกเวนตามทระบในระเบยบหรอประกาศฯ ดวย

2) สาหรบปญหาขอจากดในการสบคนขอมลพกดยอย “อนๆ” ภายใตพกดทเขาขายเปนของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซลและกฎหมายของไทยจากฐานขอมลของกรมศลกากรนน กรมศลกากรควรใสขอมลเพมเตมเกยวกบรายละเอยดของสนคาตามทแจงในใบขนในฐานขอมลของกรมศลกากรดวย

3) กรณไมมผรบสนคาทเปนของเสยอนตรายททาเรอ (สนคาตกคาง) คณะกรรมการวตถอนตราย กรมศลกากร และกระทรวงพาณชยควรรวมมอกนกาหนดกฎกระทรวงพาณชยเพอจดการกบกรณดงกลาว โดยระบโทษของผขนสงสนคาดงกลาวหรอกาหนดคาปรบในอตราสงในบญชแนบทายกฎกระทรวง

4) เนองจากการตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตรายอยางผดกฎหมายจาเปนตองอาศยความรวมมอของประชาชนในการชเบาะแส ดงนน คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรมอบหมายใหกรมศลกากรตงรางวลนาจบหรอแจงเบาะแสการลกลอบนาเขาของเสยอนตรายอยางผดกฎหมาย

5) เนองจากปจจบนประเทศไทยไดมการสงออกสนคาใชแลว โดยเฉพาะเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทใชแลวไปยงประเทศเพอนบาน เชน ลาวและกมพชา แมจะเปนไปตามกลไกทางเศรษฐกจ แตดวยเหตทสนคามกจะถกเปลยนมอมาหลายครงจนมอายการใชงานสน สนคาใชแลวเหลานจงกลายเปนขยะไปในทสด ดงนน คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรกาหนดใหหนวยงานทเกยวของเพมความเขมงวดในการตรวจสอบและควบคมทงการนาเขาและการสงออกของเสยอนตรายและของเสยอนไปยงประเทศกาลงพฒนาทไมมขดความสามารถในการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอมเพยงพอ ทงน คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรพจารณากาหนดกรอบมาตรการทเขมงวดในการควบคมและตรวจสอบการขนยายสนคาทระบวาเปนสนคาใชแลวเพอใชซาหรอเพอรไซเคลผานบรเวณหนาดานตามชายแดนระหวางประเทศไทยและประเทศเพอนบาน

6) กรมโรงงานอตสาหกรรมควรตดตามตรวจสอบขอมลการขออนญาตทผประกอบการแจงตอกรมโรงงานอตสาหกรรมกบขอมลการนาเขาและสงออกจรงทปรากฎอยในฐานขอมลของกรมศลกากร รวมทงเพมความเขมงวดในการตรวจสอบแหลงทมาของวตถดบทเปนของเสยอนตรายวาเปนไปตามทแจงไวหรอไมและกระบวนการรไซเคลและการจดการซากของเสยทเกดจากกระบวนการรไซเคลของโรงงานอตสาหกรรมวาไดดาเนนการอยางเปนมตรตอสงแวดลอมหรอไม

7) กรมโรงงานอตสาหกรรมควรเรงผลกดนใหมพฒนาและบงคบใชระบบกากบการขนสง (Manifest System) ของเสยอนตรายอยางครบวงจรตงแตตนทาง (ทาเรอ) ไปยงโรงงานผรบตามทแจงไวโดยใชระบบตดตามยานพาหนะ (Global Positioning System, GPS) ซงปจจบนไดมผประกอบ


80

การขนสงสนคาอนตรายนาระบบดงกลาวมาใชในการควบคมพฤตกรรมคนขบรถไมใหออกนอกเสนทาง (ปาหนน ลม, 2005)34

3.4.2 การเสรมสรางขดความสามารถในการตดตามตรวจสอบการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดน ระดบนโยบาย ทผานมา กรมควบคมมลพษเปนหนวยงานหลกในการดาเนนโครงการเสรมสรางขดความสามารถของเจาหนาทในการตดตามและตรวจสอบการเคลอนยายอนตรายขามแดน อยางไรกด เพอขยายขอบเขตการดาเนนงานใหครอบคลมหนวยงานและภาคสวนทเกยวของและใหการดาเนนงานมประสทธภาพมากขน คณะอนกรรมการอนสญญาบาเซลควรจดทาแผนปฎบตการโดยกาหนดบทบาทและหนาทของหนวยงานทเกยวของอยางชดเจนในการเสรมสรางขดความสามารถของเจาหนาทในการตดตามตรวจสอบ ระดบปฏบต 1) สบเนองจากประเดนปญหาเกยวกบความไมตอเนองในการบรหารจดการและดาเนนการตามขน

ตอนขนสงของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซล กรมควบคมมลพษควรพฒนาคมอการปฏบตงานเฉพาะของหนวยงาน (Code of Practice: CoP) สาหรบหนวยงานทเกยวของเพอใหผปฏบตงานและผทเกยวของเขาใจขนตอนการดาเนนงานตามอนสญญาบาเซลมากขน

2) ในการจดทาคมอการปฏบตงานควรอาศยประโยชนจากคมอทสานกเลขาธการอนสญญาบาเซลได จ ด ท าข น เช น ค ม อ เ พ อ ก ารอน ว ต ต าม อน ส ญ ญ าบ า เซ ล (The Manual for the Implementation of the Basel Convention)35 และค มอจาแนกความแตกตางระหวางขยะอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสใชแลวของสหภาพยโรป (The Revised Correspondents’ Guidelines No.1., Shipments of Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE)) และพจารณาเพมเตมเนอหาจากคมอเหลานในการฝกอบรมเชงปฏบตการเรอง เทคนคการจาแนกและตรวจสอบการขนสงของเสยอนตรายทไดจดขนเปนประจาทกป

3) กรมควบคมมลพษควรพจารณาการฝกอบรมสรางวทยากรประจาหนวยงานทเกยวของ (training the trainer) เพอยกระดบขดความสามารถของหนวยงานในการถายทอดองคความรทไดรบใหกบเจาหนาทอนๆ และแบงเบาภาระของกรมควบคมมลพษ ทผานมา กรมควบคมมลพษเปน

34 จากการตดตามขอมลขาวสาร พบวา ขณะน หนวยงานภาครฐ (กรมโรงงานอตสาหกรรม กรมการขนสงทางบกและสานกนโยบายและแผนการขนสงและจราจร) ไดเลงเหนประโยชนของ GPS และกาลงอยในระหวางการดาเนนการจดทามาตรการกากบดแลเสนทางรถขนสงของเสยอตสาหกรรมโดยใชระบบ GPS ดงกลาวซงเปนทศทางทด และควรมการผลกดนใหมการบงคบใชมาตรการดงกลาวโดยเรว 35 ดเนอหาและดาวนโหลดคมอเพอการอนวตตามอนสญญาบาเซลไดจากเวบไซตของอนสญญาบาเซล http://www.basel.int/meetings/sbc/workdoc/manual.doc


81

เจาภาพในการจดฝกอบรมเชงปฏบตการซงไดจดมาตงแตป 2547 และไดรบการตอบรบอยางดจากหนวยงานทเกยวของ อยางไรกด ควรมการพฒนาบคคลากรประจาหนวยงานทเกยวของโดยเฉพาะเจาหนาททาเรอและศลกากรใหมความรความเขาใจเกยวกบอนสญญาบาเซลรวมทงขนตอนการปฏบตตามอนสญญา สามารถเปนทปรกษาของหนวยงานและถายทอดความรใหกบเจาหนาทระดบปฏบตทประจาตามหนวยงานในพนทตางๆ

4) กรมโรงงานอตสาหกรรมควรพจารณาเพมเตมหลกสตรฝกอบรมบคลากรดานสงแวดลอมประจาโรงงานในเรองการควบคมการเคลอนยายของเสยอนตรายขามแดนภายใตอนสญญาบาเซลและกฎหมายภายในโดยใหเพมเตมในหลกสตรการอบรมของหนวยงานทรบจดฝกอบรมบคลากร เพอใหผปฎบตงานดานสงแวดลอมในโรงงานมความรความเขาใจในเรองนมากขน

3.4.3 การพฒนาระบบและกลไกการจดการของเสยอนตรายภายในประเทศ ระดบนโยบาย รฐบาลควรผลกดนใหมการประกาศใชพระราชบญญตสงเสรมการจดการของเสยอนตรายจากผลตภณฑทใชแลวซงกรมควบคมมลพษไดดาเนนการยกรางมาตงแตป 2546 (อนเปนผลจากมตคณะรฐมนตรวนท 13 สงหาคม 2546) โดยเรว เพอเปนกลไกขบเคลอนการดาเนนการตามยทธศาสตรการจดการเศษเหลอทงผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส36 อนจะนาไปสการพฒนาระบบการเกบรวบรวม คดแยกและรไซเคลขยะอเลกทรอนกสของประเทศ สอดคลองกบเจตนารมณของอนสญญาบาเซล ระดบปฏบต 1) กรมควบคมมลพษควรหาชองทางเขารวมโครงการภายใตแผนกลยทธฯ อยางแขงขน โดยเฉพาะ

โครงการหนสวนฯ และเตรยมการจดทาโครงการนารองเพอเสนอขอรบการสนบสนนจากอนสญญาบาเซลและประเทศภาคทมความพรอมในการสนบสนน37 (ดงเชน สหภาพยโรปทใหการสนบสนนเงนทน 1 ลานยโรใหแกหนสวนความรวมมอในการจดการซากโทรศพทมอถอ) สาหรบแผนกจกรรมในป 2552-2553 ซงจะมการพจารณาอนมตในทประชมภาคอนสญญา สมยท 9 ในป 2551 ทงน ควรพจารณาเสนอโครงการทตอยอดจากโครงการหนสวนความรวมมอเรยกเกบซากแบตเตอรโทรศพทมอถอและโครงการนารองเรยกคนซากหลอดไฟฟลออเรสเซนตและโครงการนารองเสรมสรางประสทธภาพของทองถนในการเกบรวบรวม ขนสงและกาจดของเสยอนตรายชมชนททางกรมควบคมมลพษไดรเรมขนและตองการขยายผล

36 ยทธศาสตรฯ ไดผานการพจารณาของคณะรฐมนตรแลวเมอวนท 24 กนยายน 2550 และคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตไดตงคณะอนกรรมการทจะมาขบเคลอนยทธศาสตรน (ขอมลจากกรมควบคมมลพษ, 5 ตลาคม 2550) 37 รวมทงชองทางการเงนอนๆ เชน กองทนสงแวดลอมโลก กองทนพหภาคของพธสารมอนทรออล และโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ของพธสารเกยวโต


82

2) กรมโรงงานอตสาหกรรมควรพฒนาฐานขอมลเกยวกบขดความสามารถในการจดการของเสยอนตรายทงทเกบรวบรวมในประเทศและนาเขาจากตางประเทศของโรงงานอตสาหกรรมประเภท 101 105 และ 106 ทมอยทงหมด ขอมลเหลานจะชวยใหภาครฐสามารถประเมนสถานะการจดการของเสยอนตรายในประเทศ (ปรมาณของเสยอนตรายรวม - ขดความสามารถในการจดการทงหมด)

3) กรมโรงงานอตสาหกรรมควรดาเนนการตามแผนปฏบตการการจดการกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายซงไดกาหนดเปาหมายในการสงเสรมการนากลบมาใชซา/นากลบมาใชใหม การแลกเปลยนกากของเสยเพอนามาใชประโยชนในกลมโรงงาน (Industrial Cluster) และการไมปลอยของเสย (Zero Emission Concept) ใหเกดผลอยางเปนรปธรรม

4) เพอปองกนปญหามลพษทตนเหต สานกงานมาตรฐานผลตภณฑ อตสาหกรรม (สมอ.) และหนวยงานทเกยวของควรผลกดนใหรางเกณฑในการควบคมสารอนตรายและการใชสนคาทปลอดสารอนตรายในประเทศซงคลายกบระเบยบวาดวยการจากดสารทเปนอนตราย (Restriction of Hazardous Substance: RoHS) ของสหภาพยโรปไดมผลใชบงคบโดยเรวเพอสงเสรมใหผผลตลดหรอยตการใชสารอนตรายในการผลตสนคา ทงน หนวยงานทเกยวของควรรณรงคใหผบรโภคหนมาใชสนคาปลอดสารอนตรายและใหรางวลบรษททมกระบวนการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอมเพอเปนแรงจงใจใหผประกอบการพฒนาเทคโนโลยและปรบปรงกระบวนการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอมอยางตอเนอง

3.4.4 การเสรมสรางขดความสามารถในการจดการของเสยอนตรายภายในประเทศ ระดบนโยบาย คณะกรรมการวตถอนตรายควรมนโยบายใหหนวยงานทเกยวของดาเนนโครงการสรางความตระหนกของภาคอตสาหกรรมและภาคประชาชนเกยวกบการจดการของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมและชมชนอยางจรงจงและตอเนอง ผานการอบรมสมมนา หลกสตรและกจกรรมการเรยนรในโรงเรยน การจดใหชมชนในพนทสามารถเขาเยยมชมระบบการจดการสงแวดลอมของโรงงานในพนทได และการสรางเครอขายเฝาระวงการลกลอบทงกากของเสย โดยเฉพาะอยางยงในจงหวดทมการลกลอบทงมาก เชน ชลบร ระยอง กาญจนบรและนครราชสมา ระดบปฏบต 1) กรมควบคมมลพษควรประยกตใชแนวทางวชาการตางๆ เพอนามาเสรมสรางขดความสามารถ

ของหนวยงานทเกยวของ องคกรประครองสวนทองถนและชมชนในการจดการขยะอนตรายจากแหลงชมชน


83

2) กรมควบคมมลพษตดตามการจดทาแนวทางวชาการในการจดการขยะอเลกทรอนกสซงมแหลงกาเนดจากครวเรอน ซงอนสญญาบาเซลและองคกรระหวางประเทศกาลงใหความสาคญในการแกไขปญหาอยในขณะน ดงเชน เอกสารแนวทางวชาการในการจดการเครองคอมพวเตอรใชแลวและทหมดสภาพการใชงานแลวอยางเปนมตรตอสงแวดลอมทจดทาขนโดย OECD (ดในhttp://www.basel.int/pub/pub.html)38

3) กรมโรงงานอตสาหกรรมควรเผยแพรแนวทางวชาการดานการจดการของเสยอนตรายอยางเปนมตรตอสงแวดลอมใหผประกอบการไดทราบและนาไปประยกตใช เชน แนวทางวชาการในการรไซเคลโลหะและองคประกอบของโลหะอยางเปนมตรตอสงแวดลอม (Draft technical guidelines on the environmentally sound recycling/reclamation of metals and metal compounds)

4) กรมโรงงานอตสาหกรรมควรใชประโยชนจากคมอการปฏบตทอนสญญาบาเซลไดจดทา เชน การจดทาระบบบญชของเสยอนตราย (Inventory) การตรวจสอบกากอตสาหกรรม (Waste Audit) และแนวทางวชาการในการจดการของเสยอนตรายประเภทตางๆ เพอปรบปรงแผนปฏบตการการจดการกากอตสาหกรรมทเปนอนตรายทไดมการยกรางขนและผลกดนใหมการดาเนนการอยางจรงจง

38 ปจจบน สานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษรวมกบศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (MTEC) กาลงจดทาคมอการจดการซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส เพอใหผประกอบการรบซอของเกา ผคดแยก รานซอม มความรความเขาใจในการเกบรวบรวม การขนสงและการแยกชนสวนเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสอยางถกตองตามหลกวชาการ โดยไดนาขอมลจากแนวทางวชาการของอนสญญาบาเซลและภาคทเกยวของมาประกอบการจดทาคมอดงกลาวดวย

บรรณานกรม “High blood dioxin levels found in residents near incinerator”, Japan Times, 4 June 1998,

http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn19980604a2.html “Incinerator Workers become first to file dioxin claims”, Japan Times, 26 March 1999,

http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn19990326a1.html “NAFTA ruling on PCB export ban seen as far reaching,” Sierra Club of Canada Press

Release, 16 January 2001, http://www.ban.org/ban_news/nafta_ruling3.html “DENR opposed waste dumping in trade deal but gave in to DTI”, Philippine Daily Inquirer,

26 October 2006, http://www.bilaterals.org/article.php3?id_article=6315 Aoyama, T. and K. Ikeda (2006) “Japanese Incineration: Focused Waste Management and

Citizen Involvement” Presentation at the East Coast Environmental Conference, Canada, April 27. http://eritokyo.jp/East%20Coast%20Env.Conf.-Presentation2006xx.pdf

BAN (2006a) JPEPA as a Step in Japan’s Greater Plan to Liberalize Hazardous Waste Trade in Asia. http://www.ban.org/Library/JPEPA_Report_BAN_A4.pdf

BAN (2006b) Basel Action Network Report and Press Statements on the Results of the Eighth Conference of the Parties of the Basel Convention. http://www.ban.org/cop8/COP8BANReport.pdf

Basel Convention, Separate identification in the World Customs Organization Harmonized Commodity Description and Coding System of certain wastes in Annexes VIII and IX to the Basel Convention, http://www.basel.int/meetings/cop/cop8/docs/i09e.doc

DANCED (2001) “Survey Report on Status of Implementation and Compliance with the Basel Convention and its Ban Amendment,” Ministry of Environment & Energy, Ref. no.124/000-0164, 25 September, 40 pages.

ICTSD (2006) “WTO Members Clash on Evaluation, Liberalisation of Environmenal Goods,” BRIDGES Weekly Trade News Digest, Vol. 10, No. 17, 17 May 2006 http://www.ictsd.org/weekly/06-05-17/story3.htm

ICTSD (2007) “Panel Fualts Brazil in Tyres Dispute”, BRIDGES, No. 4, June-July 2007, p. 7, http://www.ictsd.org/monthly/bridges/Bridges%2011-4.pdf

Kojima et al. (2005) “International Trade of Recyclable Resources in Asia”, spot survey report under IDE-JETRO, http://www.ide.go.jp/English/Publish/Spot/29.html


85

Ministry of Environment, 2007, http://www.env.go.jp/en/headline/file_view.php?serial=149&hou_id=386

Wallerstein, C. (1999) “Japan tackles dioxin levels”, British Medical Journal, 318(7187): 830, March 27

World Customs Organization (1999) Harmonized System: Present Position and Plans for the Future, http://unstats.un.org/unsd/statcom/doc99/wcopaper.pdf

WCO/TCRO (1998) II. Decisions taken by the CRO in response to the results of the 3rd TCRO Session (Doc. G/RO/W/13/Rev.3), p. 7/4

“สารไดออกซน”, ไทยโพสต, 13 สงหาคม 2542, http://www.siamdrug.com/healthy-info/text.htm “มองตางมมกอนลงนาม JTEPA บนผลประโยชนชาตเปนเดมพน”, ฐานเศรษฐกจ, 19 มนาคม 2550 “ททงขยะ”, มตชนรายวน, 18 มถนายน 2546, หนา 10 “เตอน! ขยะพษลนเมอง กาจดไมถกวธมอนตราย สารพษมากมายจองทารายคณ!”, แนวหนา, 29

พฤษภาคม 2548 “ ‘เอฟทเอ’ เปดใหญปนนาขยะเขามาทงในไทยจรงหรอไม?”, ประชาไท, 27 มกราคม 2550 “ประเดนรอน FTA ไทย-ญปน ทดอารไอตอบเอนจโอ”, มตชน, 11 มกราคม 2550 “กรอ. บอกเอนจโอหมดหวงขยะพษยน”, ฐานเศรษฐกจ, 15-18 เมษายน 2550 กรมควบคมมลพษ (2549) “คพ. สรปสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2549”

http://www.pcd.go.th/Public/News/GetNewsThai.cfm?task=lt2003&id=14885) กรมควบคมมลพษ (2550) “เอกสารประกอบการประชมคณะอนกรรมการอนสญญาบาเซล ครงท 1

(2/2550),” 26 มถนายน 2550 ณ กรมควบคมมลพษ ปาหนน ลม (2005) “Integrated Logistics of Dangerous Goods: ยกเครองขนสงสนคาอนตราย

ครบวงจร”, Logistic Digest, Vol. 1 No. 8 (November 2005, หนา 35-39) เวบไซตศนยบรการขอมลสงแวดลอมอตสาหกรรม กรมโรงงานอตสาหกรรม,

http://www2.diw.go.th/PIC/map.html สานกงานเจรจาเขตการคาเสรไทย-ญปน กระทรวงการตางประเทศ, “JTEPA เปดใหญปนนาขยะเขา

มาทงในไทยจรงหรอไม”, 24 มกราคม 2550, http://www.mfa.go.th/jtepa/archives/article_271.html

สานกความรวมมอดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศ (2549) การดาเนนงานของประเทศไทยตามขอตกลงพหภาคดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระหวางประเทศ. กรงเทพฯ: กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

สานกจดการกากของเสยและสารอนตราย กรมควบคมมลพษ (2548) รายงานการจดทารางกฎหมายรองรบการดาเนนงานภายใตอนสญญาบาเซล. (ศกษาโดยบรษทศนยกฎหมายธรกจอนเตอรเนชนแนล) กรงเทพฯ: กรมควบคมมลพษ


86

สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอมและคณะ (2550) ขอวเคราะหและขอเสนอแนะตอการปรบปรงรางความตกลง JTEPA เรองการลงทน เรองขยะ ของเสยอนตราย เรองทรพยากรชวภาพและทรพยสนทางปญญา. เอกสารประกอบการสมมนา เรอง “การเปดเสรและคมครองการลงทนใน JTEPA” 19 มนาคม 2550 ณ สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

FTA Watch (2550) วเคราะหความตกลงทถกปกปด เอฟทเอไทย-ญปน http://www.newspnn.com/detail.php?code=m1_26032007_01

ภาคผนวก ตาราง ก. เปรยบเทยบคานยามในความตกลงอาเซยนและ FTA บางฉบบ

ความตกลง คานยามสนคาทไดแหลงกาเนด ความตกลงวาดวยการใชอตราภาษศลกากรพเศษทเทากนของอาเซยน (Agreement On ASEAN Preferential Trading Arrangements)

Rules of Origin for the ASEAN Preferential Trading Arrangements Rule 2. … (h) used articles collected here, fit only for the recovery of raw materials; (i) waste and scrap resulting from manufacturing operations conducted there; (j)goods produced there exclusively from the products referred to in paragraph (a) to (1) above.

FTA ไทย-ออสเตรเลย (Thailand-Australia Free Trade Agreement)

Chapter 4 - Rules of Origin Article 401 Definitions For the purposes of this Chapter: … h. “wholly obtained goods” means: …

ix. waste and scrap derived from production in the territory of a Party, or used goods collected in the territory of a Party, provided such goods are fit only for the recovery of raw materials; and

x. goods produced entirely in the territory of a Party exclusively from goods referred to in subparagraph (i) through (ix).

FTA ไทย-นวซแลนด (New Zealand-Thailand Closer Economic Partnership Agreement)

Article 4.1 Definitions … (n) “wholly obtained goods” means: …

ix. waste and scrap derived from production in the territory of a Party, or used goods collected in the territory of a Party, provided that such goods are fit only for the recovery of raw materials; and

x. goods produced entirely in the territory of a Party exclusively from the goods referred to in Sub-paragraphs (i) to (ix) above.

FTA สหรฐอเมรกา-ชล (เชนเดยวกบ FTA สหรฐอเมรกา-สงคโปร)

Chapter Four – Rules of Origin and Origin Procedures Section C – Definitions … goods wholly obtained or produced entirely in the territory of one or both of the Parties means: … (i) waste and scrap derived from (i) production in the territory of one or both of the Parties, or (ii) used goods collected in the territory of one or both of the Parties, provided such goods are fit only for the recovery of raw materials; (j) recovered goods derived in the territory a Party from used goods, and utilized in the Party’s territory in the production of remanufactured goods; and (k) goods produced in the territory of one or both of the Parties exclusively from goods referred to in subparagraphs (a) through (i), or from their derivatives, at any stage of production;


88

ความตกลง คานยามสนคาทไดแหลงกาเนด ความตกลงวาดวยการใชอตราภาษศลกากรพเศษทเทากนของอาเซยน (Agreement On ASEAN Preferential Trading Arrangements)

Rules of Origin for the ASEAN Preferential Trading Arrangements Rule 2. … (h) used articles collected here, fit only for the recovery of raw materials; (i) waste and scrap resulting from manufacturing operations conducted there; (j)goods produced there exclusively from the products referred to in paragraph (a) to (1) above.

FTA แคนาดา-คอสตารกา(Canada-Costa Rica Free Trade Agreement)

Chapter IV: Rules of Origin Article IV.15 Definitions For purposes of this Chapter: … goods wholly obtained or produced entirely in the territory of one or both of the Parties means: … k. waste and scrap derived from:

i. production in the territory of one or both of the Parties; or ii. used goods collected in the territory of one or both of the Parties, provided such goods are fit only for the recovery of raw materials; and

l. goods produced in the territory of one or both of the Parties exclusively from goods referred to in subparagraphs (a) through (k), or from their derivatives, at any stage of production;

FTA อาเซยน-จน (Asean-China Free Trade Area)

ANNEX 3 Rule 3: Wholly Obtained Products Within the meaning of Rule 2 (a), the following shall be considered as wholly produced or obtained in a Party: … (i) Articles collected there which can no longer perform their original purpose nor are capable of being restored or repaired and are fit only for disposal or recovery of parts of raw materials, or for recycling purposes (footnote 4); Footnote 4: This would cover all scrap and waste including scrap and waste resulting from manufacturing or processing operations or consumption in the same country, scrap machinery, discarded packaging and all products that can no longer perform the purpose for which they were produced and are fit only for discarding or for the recovery of raw materials. Such manufacturing or processing operations shall include all types of processing, not only industrial or chemical but also mining, agriculture, construction, refining, incineration and sewage treatment operations.

ทมา: ความตกลงวาดวยการใชอตราภาษศลกากรพเศษทเทากนของอาเซยน, http://www.aseansec.org/1376.htm ; FTA ไทย-ออสเตรเลย, http://www.dfat.gov.au/trade/negotiations/aust-thai/tafta_chapter_4.html; FTA ไทย-นวซแลนด, http://www.mfat.govt.nz/Trade-and-Economic-Relations/0--Trade-archive/0--Trade-agreements/Thailand/0-cep-chapter4.php#Article4.2; FTA สหรฐอเมรกา-ชล, http://www.ustr.gov/assets/Trade_Agreements/Bilateral/Chile_FTA/Final_Texts/asset_upload_file502_3997.pdf; FTA แคนาดา-คอสตารกา; http://www.dfait-maeci.gc.ca/tna-nac/4-en.asp; FTA อาเซยน-จน, http://www.ftadigest.com/download/ACFTA_RoOgen.pdf


89

ตาราง ข. ตวอยางพกดรายการสนคาทอยใน Annex 1 Schedule of Thailand ทอาจเขาขายของเสยอนตรายซงถกควบคมตามอนสญญาบาเซลและกฎหมายภายในประเทศ

ปรมาณ (กโลกรม) และมลคา การนาเขา ปพ.ศ. 2549

ประเภท พกด 6 หลก

(10 หลก)

ชอพกดศลกากร ประเภท (อตราภาษปแรก) (หนา)

ควบคมตามอนสญญาบาเซล/ กฎหมายภายในประเทศ

ทงหมด จากญปน

25.24 2524.00* Asbestos แอสเบสทอส

A (0%) (หนา 333)

1) A2050 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 24 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ.2546 ตามความในพ.ร.บ. วตถอนตราย พ.ศ. 2535

140,861,289 (1,709,820,109)

-

Ash residues (other than from the manufacture of iron and steel), containing arsenic, metals or their compounds เถาและกาก (นอกจากทไดจากการผลตเหลกหรอเหลกกลา) ทมอารเซนก โลหะหรอสารประกอบของของดงกลาว

2620.21 - Containing mainly lead - - Leaded gasoline sludges and leaded anti-knock compound sludges - ทมตะกวเปนสวนใหญ - - ตะกอนของนามนเบนซนชนดเตมสารตะกวและตะกอนของสารกนเครองยนตเคาะทมตะกว

A (0%) (หนา 335)

1) A1030 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 3 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ.2546

- -

2620.29

-Containing mainly lead - -Other -ทมตะกวเปนสวนใหญ --อน ๆ

A (0%) (หนา 335)


- -

2620.60 (2620.600.002)

-Containing mainly arsenic, mercury, thallium or their mistures, of a kind used for the extraction of arsenic or those metals or for the manufacture of their chemical compounds - มอารเซนก ปรอท แทลเลยม หรอของผสมของของดงกลาว ชนดทใช เพอการสกดแยกอารเซนกหรอ อโลหะเหลานน หรอใชสาหรบการผลต สารประกอบทางเคมของของดงกลาว

A (0%) (หนา 335)


2 (113,622)

-

26.20

2620.91 -Containing antinomy, beryllium, cadmium, chromium or their mixtures - มพลวง เบรลเลยม แคดเมยม โครเมยม หรอของผสมของของดงกลาว

A (0%) (หนา 335)


- -


90



(10 หลก)




2620.99 (2620.990.000)**

-Other -อนๆ

A (0%) (หนา 335)


4,189,899 (488,374,628)

-

Other slag and ash, including seaweed ash (kelp); ash and residues from the incineration of municipal waste ขแรและเถาอนๆ รวมถงเถาสาหรายทะเล (เคลป) เถาและกากทไดจากการเผาขยะเทศบาล

2621.10 -Ash and residues from the incineration of municipal waste - เถาและกากทไดจากการเผาขยะเทศบาล

A (0%) (หนา 335)

- -

26.21

2621.90 (2621.900.907)**

-Other - อน ๆ

A (0%) (หนา 335)

Y 47 ในภาคผนวก 2 ประเภทของของเสยซงตองไดรบการพจารณาเปนพเศษ ตามอนสญญาบาเซล

445,244,148 (483,939,234)

442,553,873 (399,742,497)

Petroleum oils and oils obtained from bituminous minerals … waste oils นามนปโตรเลยมดบและนามนดบทไดจากแรบทมนส... เศษนามน

2710.91 - Waste oils - - Containing polychlorinated biphenyles (PCBs), polychlorinated terphenyls (PCTs) or polybrominated biphenyls (PBBs) - เศษนามน - - ทมโพลคลอรเนเตดไบฟนล (พซบเอส) โพลคลอรเนเตดเทอรฟนล (พซทเอส) หรอ โพลโบรมเนเตดไบฟนล (พบบเอส)

B (15%) (หนา 337)

- -

27.10

2710.99 (2710. 990.000)

- Other waste oils - เศษนามนอนๆ

B (15%) (หนา 337)

1) A3180 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 43 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546 1) A3180 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 43 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546 43,225,912

(227,818,770) 409,222

(57,714,041)

Radioactive Chemical elements and radioactive isotopes (including the fissile or fertile chemical elements and isotopes) and their compounds; mixtures and residuals containing their products ธาตเคมกมมนตรงสและไอโซโทปกมมนตรงส (รวมถงธาตทางเคม และไอโซโทป ชนดฟสไซลหรอเฟอรไทล) และสารประกอบของของดงกลาว รวมทงของผสมและกากทมผลตภณฑเหลาน

2844. 401 (2844.401.940)

---Radioactive elements and isotopes and compounds; radioactive residuals ---ธาตกมมนตรงส ไอโซโทปกมมนตรงส และสารประกอบกมมนตรงส รวมทงกากกมมนตรงส

A (0%) (หนา 346)

4,058,521 (176,940,736)

-

28.44

2844.409 (2844.409.940)

---Other ---อนๆ

A (0%) (หนา 346)

พ.ร.บ. พลงงานปรมาณเพอสนต พ.ศ. 2504 แกไขเพมเตม พ.ศ.2508

2,069 (41,798,339)

42 (2,709,751)


91



(10 หลก)




2844.50 (2844.500.950)

- Spent (irradiated) fuel elements (cartridges) of nuclear reactors - แทงเชอเพลง (คารทรดจ) ทใชแลว (แผรงสแลว) ของเครองปฏกรณนวเคลยร

A (0%) (หนา 346)

- -

Pharmaceutical goods specified in Note 4 to this Chapter ผลตภณฑทางเภสชกรรมทระบไวในหมายเหต 4 ในตอนน

30.06

3006.80 - Waste pharmaceutical goods -ของเสยทางเภสชกรรม

B (25%) (หนา 367)

1) A4010 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 45 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546

- -

Residual products of the chemical or allied industries, not elsewhere specified or included; municipal waste; sewage sludge; other wastes specified in Note 6 to this Chapter ผลตภณฑทเหลอจากอตสาหกรรมเคมหรอจากอตสาหกรรมทเกยวเนองกนทไมไดระบหรอรวมไวในทอน ขยะเทศบาล ตะกอนจากนาเสยของเสยอนๆ ตามทระบไวในหมายเหต (6) ของตอนน

3825.10** - Municipal waste - ขยะเทศบาล

B (3.75%) (หนา 383)

Y 46 ในภาคผนวก 2 ตามอนสญญาบาเซล

- -

3825.20** - Sewage sludge - ตะกอนจากนาเสย

B (3.75%) (หนา 383)

พกดนระบกวางกวาทระบในอนสญญาบาเซล แตอาจครอบคลมของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซล หากเปนตะกอนจากนาเสยอตสาหกรรม จะเขาขายประเภท Y18 ในภาคผนวก 1 หากเปนตะกอนจากนาเสยจากบานเรอนจะเขาขายประเภท Y46 ในภาคผนวก 2

- -

3825.30 (3825.300.000)

- Clinical waste - ของเสยจากสถานพยาบาล

B (3.75%) (หนา 383)

1) Y1 ในภาคผนวก 1 และ A4020 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 3) วตถอนตรายลาดบท 46 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546

42 (37,105)

42 (37,105)

3825.41 - Waste organic solvents - -Halogenated - ของเสยทเปนตวทาละลายอนทรย - -ชนดฮาโลเจเนเตด

A (0%) (หนา 383)

1) Y41 ในภาคผนวก 1 และA3150 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 40 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546

- -

38.25

3825.49 - Waste organic solvents - - Other - ของเสยทเปนตวทาละลายอนทรย - - ชนดอน ๆ

A (0%) (หนา 383)

1) Y6 และ Y42 ในภาคผนวก 1 และ A3140 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 39 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546

- -


92



(10 หลก)




3825.50 - Wastes of metal pickling liquors, hydraulic fluids, brake fluids and anti-freeze fluids - ของเสยทเปนของเหลวกดลางโลหะ นามนไฮดรอลก นามนเบรคและของเหลวกนการเยอกแขง

A (0%) (หนา 383)

A1060 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล

- -

3825.61** - Other wastes from chemical or allied industries - - Mainly containing organic constituents - ของเสยอนๆ จากอตสาหกรรมเคมหรอจากอตสาหกรรมทเกยวเนองกน - - ทมองคประกอบสวนใหญเปนสารอนทรย

A (0%) (หนา 383)

พกดนระบกวางกวาทระบในอนสญญาบาเซล แตอาจครอบคลมของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซล

- -

3825.69** - Other wastes from chemical or allied industries - - Other - ของเสยอนๆ จากอตสาหกรรมเคมหรอจากอตสาหกรรมทเกยวเนองกน - -ทมองคประกอบอนๆ

A (0%) (หนา 384)


- -

3825.90** - Other - อน ๆ

B (3.75%) (หนา 384)


44,892 (1,253,693)

3 (1,330)

Waste, parings and scrap, of plastics เศษ เศษตดและของทใชไมไดทเปนพลาสตก

3915.10 (3915.100.004)

-Of polymers of ethylene -ของโพลเมอรของเอทลน

B (27.27%) (หนา 386)

647 (90,960)

-

3915.20

- Of polymers of styrene -ของโพลเมอรของสไตรน

B (27.27%) (หนา 386)

- -

3915.30 (3915.300.008)

- Of polymers of vinyl chloride -ของโพลเมอรของไวนลคลอไรด

B (27.27%) (หนา 386)

312,794 (8,363,098)

303,300 (8,075,862)

39.15

3915.90 (3915.900.009)

- Of other plastics -ของพลาสตกอนๆ

B (27.27%) (หนา 386)

1) ประกาศกระทรวงพาณชย วาดวยการนาเขามาในราชอาณาจกร (ฉบบท 112) พ.ศ. 2539 2) คาสงกระทรวงพาณชยท 281/2541 เรองมอบอานาจในการอนญาตใหนาเศษ เศษตดและของทใชไมไดซงเปนพลาสตกไมวาใชแลวหรอไมกตามเขามาในราชอาณาจกร ลงวนท 14 กนยายน 2541 3) ประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง หลกเกณฑในการอนญาตใหนาเศษ เศษตดและของทใชไมไดซงเปนพลาสตกไมวาใชแลวหรอไมกตาม ฉบบลงวนท 19 เมษายน 2539

270,195 (9,295,226)

80,344 (3,759,542)


93



(10 หลก)




40.04 4004.00 (4004.000.008)

Waste, parings and scrap of rubber (other than hard rubber) and powders and granules obtained therefrom. เศษ เศษตด และของทใชไมไดทเปนยาง (นอกจากยางแขง) รวมทงผงและเมดทไดจากสงดงกลาว

B (18.18%) (หนา 394)

ประกาศกระทรวงพาณชย เรองการนายางรถใชแลวเขามาในราชอาณาจกร พ.ศ. 2546

3,109,148 (49,933,566)

110,574 (2,338,557)

Retreaded or used pneumatic tyres of rubber; solid or cushion tyres, tyre reads and tyre flaps, of rubbers ยางนอกชนดอดลมทหลอดอกใหมหรอทใชแลว ยางตนหรอยางคชน ดอกยางและยางรองยางใน

4012.11 (4012.110.000)

- Retreaded tyres- - Of a kind used on motor cars (including station wagons and racing cars) -ยางทหลอดอกใหม- - ชนดทใชกบรถยนต (รวมถงสเตชนแวกอนและรถแขง)

B (18.18%) (หนา 394)

9,375 (3,233,071)

842 (294,998)

4012.12 (4012.120.409)

-Of a kind used on buses or lorries -ชนดใชกบรถบสหรอรถบรรทก

B (18.18%) (หนา 394)

248,662 (19,900,213)

300 (7,860)

4012.192 (4012.192.009)

-Of a kind used on bicycles ชนดใชกบรถจกรยาน

B (18.18%) (หนา 394)

684,219 (41,237,421)

660 (145,061)

4012.199 (4012.199.400,4012.199.409)

--Other -อนๆ

B (18.18%) (หนา 394)


1,991 (2,903,152)

804 (34,910)

4012.202 (4012.202.000)

Used pneumatic tyres, -Of a kind used on bicycles ยางนอกชนดอดลมทใชแลว -ชนดทใชกบรถจกรยาน

B (18.18%) (หนา 394)


3 (3,822)

-

40.12

4012.209 (4012.209.400,4012.209.409)

--Other -อนๆ

B (18.18%) (หนา 394)


380,023 (431,975,811)

214 (2,647,899)

4115.20* - Parings and other waste of leather or of composition leather, not suitable for the manufacture of leather articles; leather dust, powder and flour -เศษตดและเศษอนๆ ของหนงฟอกหรอของหนงอดทไมเหมาะสมสาหรบการผลตเครองหนง รวมทงฝนหนง ผงหนง และหนงปน

A (0%) (หนา 398)

1) A3100 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 34 และ 35 ในบญช ข. ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546 ตามความในพ.ร.บ. วตถอนตราย พ.ศ. 2535

523,236 (2,870,534)

-


94



(10 หลก)




7011.20* (7011.200.001)

- Glass envelopes (including bulbs and tubes), open, and glass parts thereof, without fittings, for electric lamps, cathode-ray tubes or the like - - For cathode-ray tubes -กระเปาะแกว (รวมถงทเปนรปกลมและเปนหลอด) ทมปลายเปดและสวนประกอบของกระเปาะดงกลาวททาดวยแกว ไมมอปกรณตดตง (ฟตตง) สาหรบใชทาหลอดไฟฟา หลอดแคโทดเรย หรอหลอดทคลายกน - - สาหรบทาหลอดแคโทดเรย

B (3.75%) (หนา 469)

1) A2010 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 20 ในบญช ข. ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546 ตามความในพ.ร.บ. วตถอนตราย พ.ศ. 2535

11,203,280 (334,607,176)

387,542 (15,810,072)

7112.30* - - Ash containing precious metal or precious metal compounds - - เถาทมโลหะมคาหรอสารประกอบโลหะมคา

A (0%) (หนา 473)


-

-

7802.00 (7802.000.003)

- Lead waste and scrap - เศษและของทใชไมไดทเปนตะกว

B (3.33%) (หนา 528)

1) A1010 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 2 และ 3 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546

1,160 (17,989)

-

7902.00 (7902.000.004)

-Zinc waste and scrap - เศษและของทใชไมไดทเปนสงกะส

B (2.25%) (หนา 529)


222,567 (14,146,583)

-

8107.30 - Cadmium and articles thereof, including waste and scrap - - Waste and scrap -แคดเมยมและของทาดวยแคดเมยม รวมถงเศษและของทใชไมได - - เศษและของทใชไมได

B (2.00%) (หนา 531)


- -

8110.20 - Antimony and articles thereof, including waste and scrap - - Waste and scrap - พลวงและของทาดวยพลวง รวมถงเศษและของทใชไมได - - เศษและของทใชไมได

B (2.00%) (หนา 532)

1) A1010 และ A1020 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 2 และ 3 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546

- -


95



(10 หลก)




8112.13 (8112.130.003)

- Berylium - - Waste and scrap - เบรลเลยม - - ทเปนเศษและของทใชไมได

B (2.25%) (หนา 530)


1,200 (198,159)

1,200 (198,159)

8112.22 -Chromium - - Waste and scrap - โครเมยม - - ทเปนเศษและของทใชไมได

B (2.00%) (หนา 532)


- -

8112.52 - Thallium - - Waste and scrap - แทลเลยม- - ทเปนเศษและของทใชไมได

B (2.00%) (หนา 532)

1) A1010 และ A1030 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) วตถอนตรายลาดบท 2 และ 4 ในประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ. 2546

- -

Waste and scrap of primary cells, primary batteries and electric accumulators, spent primary cells, spent primary batteries and spent electric accumulators; specified or included elsewhere in this Chapter เศษและของทใชไมได ของเซลปฐมภม แบตเตอรปฐมภมและหมอสะสมไฟฟา เซลปฐมภมทใชแลว แบตเตอรปฐมภมทใชแลวและหมอสะสมไฟฟาทใชแลว รวมทงสวนประกอบทางไฟฟาของเครองจกรหรอเครองอปกรณทไมไดระบหรอรวมไวในทอนในตอนน

8548.101 - - - Waste and scrap of metal - - - เศษและของทใชไมไดทเปนโลหะ

B (0.75%) (หนา 585)

- -

8548.109 (8548.109.000)

- - - Other - - - อนๆ

B (10.00%) (หนา 585)

984 (29,758,235)

20 (3,110,220)

85.48

8548.90 (8548.900.000)

- Other - อนๆ

B (11.25%) (หนา 586)

1) A1160 ในบญชรายชอ A ภาคผนวก 8 ตามอนสญญาบาเซล 2) มตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ในการประชมครงท 6/2536 เมอวนท 15 ธนวาคม 2536 หามนาเขาแบตเตอรใชแลว หรอแผนธาตทอยในแบตเตอรใชแลวมาเปนวตถดบในการผลตตะกวแทง 3) วตถอนตรายลาดบท 17 ในบญช ข. ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง บญชรายชอวตถอนตราย พ.ศ.2546

888,415 (3,367,779,571)

160,573 (1,154,606,4

55)

หมายเหต: 1) ประเภทและพกดในตารางนเปนพกดในระบบฮารโมไนซขององคการศลกากรโลก ฉบบปค.ศ. 2002 ซงใชในการเจรจา JTEPA

2) ปรมาณการนาเขาของเสยอนตรายโดยองจากฐานขอมลพกดรหสสถตของกรมศลกากรดงแสดงในตารางมขอจากดใน การเชอมโยงกบบญชรายชอของเสยอนตรายตามอนสญญาบาเซล ทาใหของเสยบางรายการไมมพกดเฉพาะหรอแฝงอยในหลายพกด และพกดรหสสถตบางรหส หมายถงสนคาทงทเปนสนคาใหมและทเปนของไมใชแลว

3) ปรมาณและมลคาการนาเขาปพ.ศ. 2549 ไดจากการสบคนจากเวบไซตของกรมศลกากร (www.customs.go.th)

* รายการนรวมทงทเปนสนคา (goods) และของเสยอนตราย

**รายการนรวมทงทเปนของเสยอนตรายและของเสยทไมเปนอนตราย

อนุสัญญาบาเซลว าด วยการควบค...

Documents

Transcript of อนุสัญญาบาเซลว าด วยการควบค...