เอกสารหมายเลข ๓

โครงรางการเสนอผลงาน

๑. ชอผลงาน การเพาะพนธองเพา

๒. ระยะเวลาทดาเนนการ ตลาคม ๒๕๕๒ – กรกฎาคม ๒๕๕๔

๓. ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดาเนนการ

จากลกษณะโครงสรางของตอมใตสมองของกบ และองคประกอบของเซลลในตอมใต

สมองกบทาใหสามารถใชฮอรโมนในการกระตนการวางไขของกบไดทงฮอรโมนจากตอมใตสมองของ

กบเอง และฮอรโมนสงเคราะห (LHRH analogue) ดงนน จงมการนาฮอรโมนไปใชในการวจยเกยวกบ

การเพาะพนธกบชนดตางๆ โดยมการพฒนารปแบบการเพาะพนธ และหาปรมาณของฮอรโมนทจะใช

ในการกระตนการวางไขของกบอยางตอเนอง เชน ระววรรณ และสารกา (๒๕๒๘) ทดลองการใชสาร

สกดจากตอมใตสมอง ในการกระตนการสบพนธนอกฤดผสมพนธของกบพนธพนเมองเชยงใหม

พบวาสามารถกระตนใหกบมการผสมพนธวางไขได สวน เฉดฉน และคณะ (๒๕๓๘) รายงานวาการ

เพาะพนธกบนาดวยวธใชฮอรโมน LHRHa กระตนการวางไขจานวน ๒ เขม ระดบความเขมขนเทากบ

๕ และ๑๕ ไมโครกรมตอกโลกรม เวลาหางกน ๖ ชวโมง สามารถทาใหมการผสมพนธวางไขไดดทสด

และวางไขหลงฉดฮอรโมนเขมทสอง ๔-๖ ชวโมง ดงนนในการเพาะพนธองเพา จงทดลองใชฮอรโมน

LHRHa กระตนการวางไข ในระดบทตางกน เพอใหไดระดบฮอรโมนทเหมาะสมสาหรบการเพาะพนธ

องเพา ตอไป

๔. สรปสาระและขนตอนการดาเนนการ

หลกการและเหตผล

องเพา หรอองปากขวด จดอยในอนดบกบ (Order Anura) วงคองอาง (Family Microhylidae)

สกลองเพา (Glyphoglossus Gunther, 1869) (ธญญา, ๒๕๔๖) และ Taylor (1962) ไดจดอนดบทาง

อนกรมวธานของ องเพา ชอสามญ Blunt-headed Burrowing Frog , Truncate-snouted Burrowing

Frog or Black Burrowing Frog ชอวทยาศาสตร Glyphoglossus molossus (Gunther, 1869) ลกษณะ

ลาตวสดาหรอนาตาลอมเทา ลาตวไมมยางเหนยว แผนหลงและขามแตมหรอจดสนาตาลกระจายอย

ทวไป ทองสขาวและบางสวนมแตม ลายเมฆ ลกษณะเดนคอ หวมขนาดสนมาก ปลายจมกและ

ขากรรไกรลางเปนมมตด ขนาดโตเตมวยนาหนก ๓๐-๙๗ กรม ความยาวลาตว ๔๐-๘๕ มลลเมตร

จากการสารวจจากชาวบาน พบวาปจจบนองเพา ในแหลงธรรมชาตทเคยจบไดคนละ ๔๐-๖๐ กโลกรม

ตอป ลดลงเหลอคนละ ๑๕-๒๐ กโลกรมตอป เมอสารวจจากแมคา พบวาจานวนองเพาทมขายลดลง

จาก ๑,๐๐๐-๑,๒๐๐กโลกรมตอป เหลอ ๓๐๐-๔๐๐กโลกรมตอป ทาใหราคาในปจจบนสงถงกโลกรม

ละ ๒๐๐-๒๕๐ บาท จากความตองการของผบรโภคจงมการจบองเพาในทกพนท ทองเพาออกมาผสม

พนธวางไขทาใหจานวนองเพาลดลงอยางตอเนอง อกทงพนทปาทเปนแหลงอาศยมจานวนลดลง ทาให

นบวนจะหาองเพาไดยากขน จงนาเปนหวงวา องเพาจะสญพนธไปได

ในการเพาะพนธสตวสะเทนนา สะเทนบกชนดตางๆ มการศกษาวจยทงการเพาะพนธดวย

วธเลยนแบบธรรมชาต และการเพาะพนธโดยใชฮอรโมนสงเคราะห LHRHa กระตนการวางไข ดงนนม

การทดลองเปรยบเทยบของทงสองวธ เชน วศณพร และคณะ(๒๕๔๕) ไดศกษาการเพาะพนธกบเขยว

ภเขาดวยวธเลยนแบบธรรมชาต และการใชฮอรโมนสงเคราะห LHRHa ท ๒๐ ไมโครกรมตอกโลกรม

สามารถทาใหกบผสมพนธวางไขไดในชดทใชฮอรโมนกระตนการวางไข ซงมเปอรเซนตการวางไขเฉลย

๖๖.๗เปอรเซนต และสจนย และคณะ(๒๕๔๘) ไดศกษาเพาะพนธกบหดา ดวยวธเลยนแบบธรรมชาต

และใชฮอรโมนสงเคราะห LHRHa ท ๒๐ ไมโครกรมตอกโลกรม มอตราแมกบวางไข ๖๐ เปอรเซนต

และจากพระราชเสาวนยของสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ทไดทรงใหไวในคราวเสดจ

ตรวจเยยมโครงการ อนเนองมาจากพระราชดาร และเยยมราษฎรในเขตพนทจงหวดเชยงใหมในป พ.ศ.

๒๕๔๓ พระองคทรงสนพระทย เกยวกบเรองพนธกบ และพนธเขยดพนเมอง และมพระราชเสาวนยให

กรมประมงดาเนนการศกษาทดลองการเพาะขยายพนธกบ และพนธเขยดพนเมองและปลอยกลบคนส

แหลงธรรมชาต เพอเปนแนวทางในการอนรกษสายพนธกบเหลานมใหสญพนธไป (กองอานวยการ

โครงการอนรกษสภาพปาในพนทอาเภออมกอย, ๒๕๔๓) ดงนนทางศนยวจยและพฒนาประมงนาจด

ลาพน จงไดสนองพระราชเสาวนย โดยดาเนนการศกษาการเพาะขยายพนธองเพา ดวยวธฉดฮอรโมน

สงเคราะห LHRHa กระตนการวางไข ทระดบความเขมขนตางกน เพอใหไดระดบความเขมขนของ

ฮอรโมนทเหมาะสมในการใชกระตนการวางไข จนสามารถเพาะขยายพนธ และอนบาลใหไดในปรมาณ

มาก เพอเปนแนวทางในการอนรกษพนธองชนดนมใหสญพนธ และเพอศกษาวจยและพฒนาให องเพา

สามารถเลยงเปนสตวเศรษฐกจไดตอไป

วตถประสงค

๑. เพอศกษาระดบฮอรโมนสงเคราะหทเหมาะสมสาหรบการเพาะพนธองเพา

๒. เพอศกษาคพภะ และพฒนาการของลกองเพาวยออน

วธดาเนนการ

๑. แบบแผนการวจย

๑.๑ แผนการทดลอง

วางแผนการทดลองแบบสมตลอด ( completely randomized design, CRD ) ม ๕ ชดการ

ทดลอง (treatments) ชดการทดลองละ ๓ ซา (replications) ใชระดบฮอรโมนตางกน ในแตละชดการ

ทดลอง ดงน

ชดการทดลองท ๑ ชดควบคม ฉดดวยนากลน

ชดการทดลองท ๒ ใช LHRHa ๑๐ไมโครกรมตอกโลกรม

ชดการทดลองท ๓ ใช LHRHa ๒๐ไมโครกรมตอกโลกรม

ชดการทดลองท ๔ ใช LHRHa ๓๐ไมโครกรมตอกโลกรม

ชดการทดลองท ๕ ใช LHRHa ๔๐ไมโครกรมตอกโลกรม

สาหรบองเพศผฉดฮอรโมนในอตรา ๑๐ไมโครกรมตอกโลกรม เทากนทกชดการทดลอง

๒. วธการทดลอง

๒.๑ การรวบรวมพอแมพนธอง

รวบรวมพนธองเพาในเขตพนท จงหวดลาพน และจงหวดตาก ในเวลากลางคนชวงตนฤด

ฝนวนทฝนตก วนท ๑๒ พฤษภาคม ๒๕๕๓ และรวบรวมโดยรบซอจากชาวบานในพนท ในชวงเวลา

ดงกลาว จดทพบองเพาเพศผจะออกมาทแองนาขง แลวสงเสยงรองเรยกองเพาเพศเมย ใหออกมาผสม

พนธวางไข ในการรวบรวมครงนพบเพศผขนาดความยาวตว ๕๐.๑๒-๖๙.๓๑ มลลเมตร นาหนก

๓๕.๙๖-๔๙.๙๘กรม จานวน ๔๒ ตว เพศเมยขนาดความยาวตว ๕๐.๔๖-๘๓.๒๗มลลเมตร นาหนก

๕๕.๗๖-๙๗.๑๓ กรม จานวน ๒๖ ตว นามาพกทศนยวจยและพฒนาประมงนาจดลาพน เพอ

เตรยมการทดลองขนตอไป

๒.๒ การเตรยมการเพาะพนธ

เตรยมบอพลาสตกขนาด ๑ ตารางเมตร จานวน ๒ บอ มการจดสภาพแวดลอมให

ใกลเคยงกบธรรมชาต โดยดานบนขอบบอพลาสตกจดทาโครงลอมดวยตาขาย ขนาดตา ๐.๕

เซนตเมตร ทาประต ๑ บาน ภายในบอปพนดวยทราย ปลกตนไม และใสใบไมแหงหนงกอง พรอมจดทา

แองนาบรเวณมมบอมระดบ นาลก ๑๕ เซนตเมตร จากนนนาองเพา ทมลกษณะสมบรณมอวยวะครบ

โดยเพศผมลาตวสดา ขางลาตวมลายดาจดนาตาล ลาตวเรยวยาว ทองสขาวและบางสวนมแตมลาย

เมฆ สวนเพศเมยลาตวสเทาดา ลาตวอวนปอม ขางลาตวมลายจดขาวอมเหลอง ผนงทองบางสามารถ

เหนฟองไขได (สมชาต และคณะ, ๒๕๔๙) จานวน ๑๕ ค เพอนามาทดลอง

จานวนไขทเจรญถงระยะแกสตรลา (ฟอง) จานวนไขทงหมด (ฟอง)

จานวนลกออดองทฟกเปนตว (ตว) จานวนไขทไดรบการปฏสนธ (ฟอง)

จานวนลกออดองหลงถงไขแดงยบ (ตว)

จานวนลกออดองทฟกเปนตว (ตว)

๒.๓ การเพาะพนธองเพา

เตรยมบอพลาสตกขนาด ๓๐x๓๐x๓๐ เซนตเมตร จานวน ๑๕ บอ ดานบนปดดวยตาขาย

ทบแสงทบดวยแผนสงกะส เตมนาลก ๑๐เซนตเมตร ชงนาหนกพอแมพนธ แลวฉดฮอรโมนกระตน

การวางไขใหกบพอแมพนธ ตามแผนการทดลอง ในสดสวนเพศผตอเพศเมย ๑:๑จากนนตรวจสอบการ

วางไข บนทกการจบควางไข จานวนไขทงหมด และแบงไขบางสวนศกษาพฒนาการของคพภะ

๒.๔ การฟกไข และการอนบาล

นาไขออกแยกฟกไขแตละรงในถาดฟกไข ระดบนาในถาด ๕ เซนตเมตร ปลอยนาไหล

ผาน ๔.๘ ลตรตอชวโมง และไมทาใหไขเคลอนไหวมากนก เมอไขฟกเปนตวนาไปปลอยลงบอซเมนต

ขนาด ๕๐x๑๐๐x๔๐ เซนตเมตร พนมความลาดเอยง ระดบนาลก ๑๐-๑๕ เซนตเมตร ลกออด

องเพา อาย ๓-๕ วน เรมใหอาหารผงสตวนาวยออนโปรตน ๔๐ เปอรเซนต ปนเปนกอนวางทพนบอรวมกบ

ไรแดง ดดตะกอนทกวน อนบาลจนลกออด มลกษณะเหมอนตวเตมวย นบจานวน เพอคานวณอตรารอดตาย

๒.๕ ศกษาพฒนาการของคพภะ และของลกองเพาวยออน

สมตวอยางไขจานวน ๑๐๐ ฟอง มาฟกในถาดใชกลอง stereomicroscope กาลงขยาย

๔๐ เทา บนทกภาพพฒนาการของคพภะตามขนตอนจนฟกเปนลกออด และศกษาการพฒนาการ

ลกออดจนขนฝงมลกษณะเหมอนตวเตมวย ตามวธของ Waldo (1940)

๓. การวเคราะหขอมล

ศกษาอตราการปฏสนธ อตราการฟก และอตราการรอดตาย โดยสมตวอยางไขจากทก

ซาการทดลองจานวน ๑๐๐ ฟอง มาฟกในถาด และศกษาอตราการปฏสนธ (fertilization rate) อตรา

การฟก (hatching rate) และอตราการรอดตาย (survival rate) (อทยรตน, ๒๕๓๑) ดงน

อตราการปฏสนธ นบจานวนไขดเปรยบเทยบเปนเปอรเซนตกบจานวนไขท งหมดหา

คาเฉลยโดยทจานวนไขดนบเฉพาะไขทมการพฒนามาถงระยะแกสตรลา (gastrula)

อตราการปฏสนธ (เปอรเซนต) =

อตราการฟก นาไขทศกษาอตราการปฏสนธมาศกษาอตราการฟกตอไป เมอไขฟกเปน

ตว นบจานวนลกออดองเปรยบเทยบเปนเปอรเซนตกบจานวนไของเพาทไดรบการปฏสนธ

อตราการฟก (เปอรเซนต) =

อตราการรอดตาย (เปอรเซนต) =

X ๑๐๐

X ๑๐๐

X ๑๐๐

นาขอมล จานวนไข อตราการปฏสนธ อตราการฟกไข อตรารอดตาย ทไดจากการทดลอง

วเคราะหความแปรปรวนดวยวธ one way analysis of variance และเปรยบเทยบความแตกตางระหวาง

คาเฉลยของชดการทดลองดวยวธ Duncan,s new multiple range test ทระดบความเชอมน ๙๕ เปอรเซนต

โดยใชโปรแกรมสาเรจรป

๔. การศกษาคณสมบตของนา

ศกษาคณสมบตของนาในบอเพาะพนธ ถาดฟกไข และในบออนบาล ดงน

- วเคราะหหาคณสมบตของนาทกวน โดยปรมาณออกซเจนทละลายในนา (dissolved

oxygen) วดดวยเครอง DOmeter ยหอ Hanna รน HI 9142 หนวยเปนมลลกรมตอลตร (mg/l)

อณหภมนา (temperature) วดดวยเทอรโมมเตอรแบบแทงแกว หนวยเปนองศาเซลเซยส ( C)

- วเคราะหหาคณสมบตของนาทกสปดาห โดยความเปนกรดเปนดาง (pH) วดดวยเครอง

pH meter ยหอ Hanna รน HI 991001 ความเปนดาง (Alkalinity) วเคราะหโดยการไตรเตรท หนวย

เปนมลลกรมตอลตรของแคลเซยมคารบอเนต (mg/l as CaCO3) ตามวธทกลาวอางโดยไมตร และ

จารวรรณ (๒๕๒๘) ปรมาณแอมโมเนยรวม (NH3-N) วดดวยเครอง spectrophotometer ยหอ Hach

รน DR/4000V หนวยเปนมลลกรมตอลตร (mg/l)

๕. ผรวมดาเนนการ (ถาม) ๑. นายพนมเทยน นาควจตร สดสวนงาน 100 เปอรเซนต

๖. สวนของงานทผเสนอเปนผปฏบต

กจกรรม ลกษณะงาน สดสวนของผลงาน

๑. วางแผน และเตรยมงาน - สารวจพนทจรงกอนการเกบรวบรวมขอมล

- เตรยมอปกรณและสารเคมในการตรวจวเคราะห

คณภาพนา

- เตรยมบอเพาะพนธ ระบบนาในการอนบาล

- เตรยมอาหารพอแมพนธอง และอาหารในชวง

อนบาลลกออดองเพา

- เตรยมฮอรโมน LHRHa และอปกรณทใชในการ

เพาะพนธ

๑๐ เปอรเซนต

๐

๒. รวบรวมพอแมพนธ

และเพาะพนธ

- ออกพนทรวบรวมพอแมพนธในขณะทฝนตก

- รวบรวมโดยการซอจากชาวบานทออกจบองเพา

- คดเลอกพอแมพนธ ชงนาหนก

- ดาเนนการเพาะพนธสงเกตการวางไขของ

แมพนธ อตราการวางไข รวบรวมไข นบจานวน

- สมตวอยางไขศกษาคพภะวทยา

- สมตวอยางไข หาอตราการปฏสนธอตราการฟกไข

- ดาเนนการอนบาล ศกษาการเจรญเตบโตในระยะ

ตางๆ

- ศกษาอตราการรอดตายเมอลกองขนฝง

มลกษณะเหมอนตวเตมวย

- วเคราะหหาคณสมบตของนา

๓๐ เปอรเซนต

๓.การวเคราะหขอมล

และแปลผล

- วเคราะหขอมลหาความแปรปรวนของ อตราการ

วางไข, ปฏสนธ, อตราการฟกไข, จานวนไข

และอตราการรอดตาย

- วเคราะหผลคณสมบตของนาตอการทดลอง

- เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลย

๓๐ เปอรเซนต

๔.การเขยนรายงาน - เขยนรายงานเอกสารวชาการ เพอสง

คณะกรรมการ ตรวจแกไข และใหคาแนะนา

๒๐ เปอรเซนต

๕.จดพมพและเผยแพร

ขอมล

- นาเสนอผลงานในงานสมมนาวชาการของกรม

ประมง จดพมพ และสงเอกสารไปยงหนวยงานกรม

ประมง เผยแพรขอมลลงในเวบไซตของศพจ.ลาพน

และถายทอดความรใหเกษตรกรทสนใจ ซงโทรศพท

มาถามขอมลเมอไดอานขอมลทางเวบไซตของศพจ.

ลาพน ถายทอดความรใหผนาชมชน เพอการอนรกษ

องเพา และการใชประโยชนอยางยงยนตอไป

๑๐ เปอรเซนต

๗. ผลสาเรจของงาน (เชงปรมาณ/คณภาพ)

ผลสาเรจของงานวจยอยในประเภท P ทาใหทราบขอมลพนฐานของการเพาะพนธองเพา ท

ระดบความเขมขนของฮอรโมน LHRHa ทเหมาะสมในการกระตนการวางไขของพอแมพนธ พฒนา

ของคพภะ และตวออนระยะตางๆ การอนบาลลกองเพาจนมลกษณะเหมอนตวเตมวย สามารถนาไป

เลยง หรอปลอยสธรรมชาตได ซงเปนขอมลพนฐานทสาคญในการขยายพนธใหสามารถเพาะพนธใหได

ในจานวนมาก อกทงเปนการแกปญหาใหเกษตรกรทตองการลกพนธไปเลยง เพอพฒนาการเลยงให

เปนสตวเศรษฐกจ และปลอยลกพนธคนสธรรมชาตเปนการอนรกษองเพาใหยงยนตอไป หนวยงานทนา

ผลการวจยไปใชประโยชน กรมประมง สถาบนการศกษาตาง ๆ องคการบรหารสวนตาบล และเกษตรกร

๘. การนาไปใชประโยชน

สามารถนาผลการทดลองทไดถายทอดสเกษตรกรททาฟารมเพาะเลยงองเพา (เนองจาก

เกษตรกรมความตองการลกพนธองเพา แตยงขาดเทคโนโลยการเพาะพนธ) และสามารถผลตลกพนธ

องเพาไดครงละจานวนมาก อยางแนนอน เพอนาปลอยคนสธรรมชาต ในพนท ทเคยมองเพาอาศยอย

ตลอดจนสรางการมสวนรวมของชมชนใหมาอนรกษปาทเปนพนทอยอาศยขององเพา เพอจะได

สามารถใชประโยชนไดอยางยงยนตอไป

๙. ความยงยากในการดาเนนการ/ปญหา/อปสรรค

ดานการใชฮอรโมน LHRHa เนองจากยงไมมการนามาใชเพาะพนธอง จงตองมการทดสอบ

การใชหลายครง เพอใหไดระดบของฮอรโมนทเหมาะสมในการเพาะพนธ องเพา แลวนามาเปน

ผลงานวจย อกทงการรวบรวมพอแมพนธตองใชจากธรรมชาต โดยรวบรวมในฤดฝน ซงฤดกาล

แปรปรวนทาใหการรวบรวมทาไดยาก ในพนท ทเคยมองเพาออกมาผสมพนธวางไข กไมพบเหมอนท

ผานมา เนองจากถกจบไปบรโภคจนหมด

10. ขอเสนอแนะ

จากราคาองเพาท ๒๐๐-๒๕๐ บาทตอกโลกรม ทาใหองเพาในธรรมชาตถกจบไปบรโภคจน

หลายพนทองเพาไดหมดไปแลว ซงปจจบนองเพาทขายในภาคตะวนออก และภาคเหนอ จะมาจาก

ประเทศเพอนบาน จงจาเปนตองเรงสรางเขตพนทอนรกษ และปลอยลกพนธสธรรมชาต ตลอดจน

พฒนาใหองเพาสามารถเลยงเปนสตวเศรษฐกจใหไดตอไป

ขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนเปนความจรงทกประการ

ลงชอ…………………………

(นายพนมเทยน นาควจตร)

ผเสนอผลงาน

……../…มนาคม.../..๒๕๕๗..

ขอรบรองวาสดสวนหรอลกษณะงานในการดาเนนการของผเสนอขางตนถกตองตรงกบ

ความเปนจรงทกประการ

ลงชอ………………-…………. ลงชอ……………-…………….

(………………………….) (………………………….)

ผรวมดาเนนการ ผรวมดาเนนการ

……../………./………….. ……../………./…………..

ไดตรวจสอบแลวขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ

ลงชอ………..…………………….

(นายอนวต อปนนไชย)

ตาแหนง..ผอานวยการศนยวจยและพฒนาประมงนาจดลาพน..

……../………./…………..

(ผบงคบบญชาทควบคมดแลการดาเนนการ)

ลงชอ……………….……………….

(………………………………….)

ตาแหนง ผอานวยการสานกวจยและพฒนาประมงนาจด

……../………./…………..

เอกสารหมายเลข ๓

โครงรางการเสนอผลงาน

1. ชอผลงาน องคประกอบชนด ปรมาณ และการแพรกระจายของสตวหนาดนในบงบอระเพด

2. ระยะเวลาทดาเนนการ ตลาคม ๒๕๕๐ – มนาคม ๒๕๕๒

3. ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดาเนนการ

หลกสาคญประการหนงในการวางแผนการบรหารแหลงนาใหมผลผลตสงสดและถาวร คอ

การสรางแหลงอาหารธรรมชาตในแหลงนา เนองจากสตวหนาดนในแหลงนาเปนแหลงอาหารโปรตน

หลกสาหรบสตวนาจาพวกทบรโภคเนอเปนอาหาร ถามสตวหนาดนในแหลงนาในปรมาณมากแสดงวา

แหลงนานนมแหลงอาหารโปรตนจากสตวในปรมาณทเพยงพอสาหรบการดารงชพของสตวนา จะ

กอใหเกดประโยชนแกแหลงนา ชนดของสตวหนาดนในแหลงนายงเปนตวบงบอกถงคณภาพนาในแหลง

นานนไดทางออม เชนในแหลงนาทมสตวหนาดนจาพวกตวออนแมลงชปะขาวอยมาก แสดงวาแหลงนา

นนมความสะอาดสง เนองจากตวออนแมลงชปะขาวจะดารงชพอยในสภาพแวดลอมทมนาใสสะอาด ม

ปรมาณออกซเจนสง เปนตน ในทางกลบกนถาแหลงนาใดมปรมาณของสตวหนาดนจาพวกหนอนแดง

ไสเดอนแดงอยปรมาณมาก แสดงวาแหลงนานนคณภาพนาเรมเนาเสย มปรมาณออกซเจนละลายตา

เปนตน แตสงเหลานกยงมปจจยทเกยวของอกหลายสวน ซงจะตองทาการศกษาตอไป จะเหนไดวาถา

ไมทราบองคประกอบชนดและการแพรกระจายของสตวหนาดนในแหลงนานนๆ แลว กจะเปนการยาก

ททราบแหลงอาหารโปรตนจากธรรมชาตในแหลงนานนได และกอใหเกดผลเสยตอการใชเปนขอมล

ประกอบในการบรหารจดการทรพยากรประมงในแหลงนาแบบยงยนตอไปได โดยเฉพาะในบงบอระเพด

ซงเปนแหลงทาการประมงทสาคญในภาคเหนอ ทางหนวยงานฯ จงไดทาการศกษาถงชนดและการ

แพรกระจายของสตวหนาดนในบงบอระเพด เพอใชเปนแนวทางประกอบการวางแผนการจดการและ

บรหารทรพยากรประมงในบงบอระเพด แหงนใหเกดการพฒนาทยงยนตอไป

4. สรปสาระและขนตอนการดาเนนการ

หลกการและเหตผล

บงบอระเพด เปนแหลงนาธรรมชาตประเภทหนองบงทมขนาดใหญทสดในประเทศไทย ใน

อดตบงบอระเพดเปนทราบลมแวดลอมดวยปาไมเบญจพรรณอนอดมสมบรณ และมคลองเลกๆ ไหล

ผาน เมอถงฤดฝนจะมนาทางเหนอไหลหลากทาใหบงบอระเพดกลายเปนทะเลนาจดขนาดใหญ ปจจบน

สภาพแวดลอมของบงบอระเพดไดมการเปลยนแปลงไปอยางมาก ซงมผลใหระบบนเวศของบง

บอระเพดเกดการเปลยนแปลงตามไปดวย เชนการขยายตวของพนธไม และวชพชทขนปกคลมทกพนท

วชพชบางสวนเนาตายและจมลง อกทงยงมความเสอมโทรมลงจากการสะสมของตะกอน ทาใหบง

บอระเพดตนเขน ประกอบกบกจกรรมตางๆ ของมนษย เชน ปญหาการบกรกของราษฎรเพอเขาไปใช

ประโยชนบรเวณพนทรอบบงบอระเพด การทงของเสยจากภาคอตสาหกรรม การใชยา และสารเคมใน

การทาการเกษตรกรรม ลวนแตกอใหเกดผลกระทบอยางมากตอระบบนเวศ ทาใหปรมาณสตวนาลด

จานวนลง เนองจากขาดแหลงอาหาร โดยเฉพาะสตวหนาดนซงเปนอาหารของกลมปลากนเนอ สตว

หนาดนหรอสตวพนทองนา คอกลมสตวทอาศยคบคลานและหากนตามพนผวหนาดน หรอดารงชวตอย

ในบรเวณพนทองนา เปนกลมผบรโภคอนทรยสารทเกดจากซากพชหรอสวนของสงมชวตทอาศยในดน

บนดน และสงยดเกาะอนๆ (ทวศกด, 2544) สภาพสงคมของสตวหนาดนสามารถชวดความอดม

สมบรณ หรอความเสอมโทรมของแหลงนาได (Reish, 1972) และเปนตวบงชในการเฝาระวงสภาพ

มลพษในแหลงนาไดดทสดอกวธหนง (Clarke and Warwick, 1994) เพราะในระบบหวงโซอาหารสตว

หนาดนถกจดอยในกลมสตวทกนพช หรอผบรโภคในลาดบทหนง (primary consumer) และถกจดอยใน

กลมสตวทกนสตว หรอผบรโภคในลาดบทสอง (secondary consumer) ซงเปนดชนชวดชนด ปรมาณ

และความชกชมของผบรโภคในลาดบทสาม (tertiary consumer) เชน เปนดชนชวดถงความชกชมของ

ประชาคมปลา เปนตน (นตยา, 2528)

การศกษาองคประกอบของชนด และการแพรกระจายของสตวหนาดนในบงบอระเพด เปน

โครงการวจยภายใตชดโครงการวจยทรพยากรประมง และการจดการทรพยากรประมงในบงบอระเพด

ซงเมอนาขอมลมาวเคราะห และประเมนดวยคาดชนทางนเวศวทยาแลว สามารถนาเอาผลการวจยไป

ใชประกอบในการบรหารจดการแหลงนาใหมคณภาพทเหมาะสมในการดารงชวตของสตวนา การเฝา

ระวงปญหาตางๆ ทจะเกดขน รวมทงใชในการวางแผนการจดการทรพยากรประมงในบงบอระเพดให

เกดประโยชนสงสด และยงยนตอไป

วตถประสงค

เพอศกษาองคประกอบชนด ปรมาณ และการแพรกระจายของสตวหนาดนในบงบอระเพด

วธดาเนนการ

บงบอระเพด ตงอยในพกดทละตจด 15 องศา 40 ลปดา ถง 15 องศา 45 ลปดาเหนอ

ลองตจด 100 องศา 10 ลปดา ถง 100 องศา 23 ลปดาตะวนออก มพนทประมาณ 132,737 ไร

เปนพนทราบลมนาทวมถง (Floodplain) อยในเขตภมอากาศแบบรอนชน มชวงฤดฝน และฤดแลงชดเจน

อณหภมเฉลยทงป 28.4 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธเฉลยรอยละ 69.6 ปรมาณนาฝนเฉลย

1,081.9 มลลเมตรตอป มพนทรบนาประมาณ 2.75 ลานไร มเนอทผวนาประมาณ 62,500 ไร ใน

บงบอระเพดมเกาะเลกๆ ประมาณ 10 เกาะ คดเปนพนทประมาณ 900 ไร อยในเขตการปกครองของ

อาเภอชมแสง อาเภอทาตะโก และอาเภอเมองนครสวรรค ทางดานเหนอของบงบอระเพดมแมนานาน

ไหลผาน ทางดานใตของบงบอระเพดมคลอง วงมหากร และคลองขด ไหลลงสบงบอระเพด ทางดาน

ตะวนออกมนาจดจากเขาพนมเศษไหลเขาบงบอระเพดทางคลองใยไหม และคลองตะโก และนาไหล

ออกจากบงบอระเ พดทางคลองบอระเ พดลง สแ ม น า น าน ( ส านกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2546) การศกษาองคประกอบชนด ปรมาณ และการ

แพรกระจายของสตวหนาดนในบงบอระเพด มวธดาเนนการ ดงน

1. แบบแผนการวจย

รปแบบของการศกษา ใชรปแบบการวจยเชงสารวจ (survey research) กาหนดจดสารวจ

ครอบคลมพนทตอนตน (จดสารวจท 6 และ 7) ตอนกลาง (จดสารวจท 3, 4, 5, 8, 9 และ 10)

และตอนทาย (จดสารวจท 1, 2, 11 และ 12) ของบงบอระเพดทงฝงซายและฝงขวา โดยสวนทกวาง

ทสดวดจากบรเวณบานทาบว ม.9 ต.ทบกฤช ถงบานหวยหน ม.13 ต.พระนอน ระยะทางประมาณ

9.48 กโลเมตร และความยาวของบงวดจากบรเวณบานบอระเพด ม.1 ต.แควใหญ ถงบานแหลม

กระทม ม.8 ต.พนมเศษ ระยะทางประมาณ 21.70 กโลเมตร จากนนกาหนดพนทศกษาโดยวาด

ตารางครอบคลมพนทตามระบบภมศาสตร (geographic system) จากแผนทดจตอลในโปรแกรม

Google earth (version 6.0.3) ซอนทบดวยภาพถายจากดาวเทยม Keyhole (KH) ชองตารางละ 0.5

ลปดา 6 ฟลปดา x 0.5 ลปดา 6 ฟลปดา คดเปนพนทชองตารางละ 1.235 ตารางกโลเมตร ดดแปลง

ตามวธของประมาณ (2541) แลวจงกาหนดจดสารวจตามชองตารางใหกระจายครอบคลมพนทรวม

ทงหมด 12 จดสารวจ ทาการเกบขอมลจานวน 4 ครง ในเดอนพฤศจกายน 2550 เปนตวแทนในฤด

หนาวปรมาณนาเรมลดลง เดอนกมภาพนธ 2551 เปนตวแทนในฤดรอนปรมาณนานอย เดอน

พฤษภาคม 2551 เปนตวแทนชวงตนฤดฝนปรมาณนาเรมมาก และเดอนสงหาคม 2551 เปนตวแทน

ฤดฝนปรมาณนามากทสด (ภาพท 1)

แผนทประเทศไทย

แสดงทตงบงบอระเพด

จงหวดนครสวรรค

ภาพท 1 จดสารวจสตวหนาดนในบงบอระเพด ตงแตเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนสงหาคม

2551

2. การเกบตวอยาง

2.1 การสารวจเกบตวอยางชนด และปรมาณสตวหนาดน โดยใช Ekman grab sampler

ขนาด 15x15 เซนตเมตร เกบตวอยางจดละ 3 ครง นามารวมกน (พนทรวม 675 ตารางเซนตเมตร)

แลวคานวณปรมาณสตวหนาดนหนวยเปนตวตอตารางเมตร รอนดวยตะแกรงขนาดชองตา 420

ไมครอน นาตวอยางสตวหนาดนทไดเกบรกษาในสารละลายฟอรมาลนเขมขน รอยละ 5 นากลบไปยง

หองปฏบตการ เพอจาแนกทางอนกรมวธาน (taxonomy) ถงระดบวงศ (family) ตามวธของ Helen

(1963), Zhadin and Gerd (1963), Needham and Needham (1967), Usinger (1968), Schmitt

(1971) และ Brandt (1974)

2.2 ตรวจวดคณภาพนาทกจดสารวจ ดวยกระบอกเกบนาแบบ Kemmerer ทาการ

วเคราะหคณภาพนาตามวธ standard methods ของ APHA (1989, อางตามไมตร และจารวรรณ,

2528) ดงน

1.11 กม.

o อณหภมนา (องศาเซลเซยส) โดยใช Thermometer

o ความโปรงใส (เซนตเมตร) โดยใช Secchi disc plate

o ปรมาณออกซเจนละลาย (มลลกรมตอลตร) โดยวธ Titrimetric method

o ความเปนกรดเปนดางของนา โดยใช pH meter ยหอ YSI รน 63

o ความเปนดางของนา (มลลกรมตอลตร ในรป CaCO3) โดยวธ Titrimetric method

o ความกระดางของนา (มลลกรมตอลตร ในรป CaCO3) โดยวธ Titrimetric method

o ระดบความลกของนา (เซนตเมตร) โดยใชตมนาหนกวดความลก

3. การวเคราะหขอมล

วเคราะหขอมลองคประกอบชนด และปรมาณของสตวหนาดน คาความถของการพบสตวหนาดน (frequency of occurrence) ดชนความชกชม หรอดชนความมากชนด (species richness index หรอ richness index) ดชนความสมาเสมอ หรอดชนความเทาเทยม (evenness index หรอ equitability index) และดชนความหลากหลาย (diversity index) ทดาเนนการจากคาตวแปรเพยงคาเดยว (univariate indices) วเคราะหขอมลการกระจายของประชาคมสงมชวต โดยวธ ranked species abundance curve และวเคราะหหาความสมพนธระหวางคณภาพนากบชนดและปรมาณสตวหนาดน ดวยวธ CCA ordination (canonical correspondence analysis) ดงน

ความถของการพบชนดวงศสตวหนาดน

ความถของการพบชนดวงศสตวหนาดน (frequency of occurrence) เปนคาทบงชถงความถ

หรอโอกาสของการไดพบสตวหนาดนในแตละวงศในชวงททาการศกษา ซงแสดงถงลกษณะ หรอการ

กระจายของวงศสตวหนาดนในเชงพนท ไดแกจดสารวจ และเชงเวลา ไดแกเดอนทสารวจ มคาเปนรอย

ละ (Clarke and Warwick, 1994) โดยคานวณจากสตร

รอยละความถ (F) = จานวนครงทพบวงศสตวหนาดนในแตละจดสารวจและเดอนสารวจ x 100

จานวนครงททาการเกบตวอยางทงหมด

ดชนความชกชม หรอดชนความมากชนด ดชนความชกชม หรอดชนความมากชนด (species richness index หรอ richness index)

เปนคาทบงบอกถงความชกชม และความมากชนดของวงศสตวหนาดนทพบในแตละจดสารวจ และเดอนทสารวจ มพนฐานการคานวณจากจานวนวงศของสตวหนาดนทพบทงหมด และจานวนตวทสารวจพบทงหมด ในการศกษาครงนใชวธการคานวณตามวธของ Margalef index (Ludwig and Reynolds, 1988; Clarke and Warwick, 1994) มสตรดงน

R = S–1 ln (n)

โดย R = ดชนความมากชนด S = จานวนวงศของสตวหนาดนทพบทงหมด n = จานวนตวทพบทงหมด ln = natural logarithm

ดชนความสมาเสมอ หรอดชนความเทาเทยม ดชนความสมาเสมอ หรอดชนความเทาเทยม (evenness index หรอ equitability index)

เปนคาทบงบอกถงการแพรกระจายของวงศ และปรมาณสตวหนาดนในแตละจดสารวจ และเดอนสารวจ ถามคาสงแสดงวาจดสารวจ หรอเดอนสารวจนนประกอบดวยวงศสตวหนาดนทมจานวนใกลเคยง และมการกระจายทสมาเสมอกน ในการศกษาครงนใชการคานวณตามวธของ Pielou’s evenness index (Sheldon, 1969; Ludwig and Reynolds, 1988; Clarke and Warwick, 1994) มสตร ดงน

E = H ln (S)

หรอ E = H Hmax (Hmax = ln S)

โดย E = ดชนความเทาเทยม H = ดชนความหลากหลาย S = จานวนวงศของสตวหนาดนทพบในจดสารวจนน Hmax = คาดชนความหลากหลายทอาจจะมคาไดมากทสดของจดสารวจนน

จากการพบจานวนสตวหนาดนในแตละวงศ (S) มปรมาณมากเทาๆกน

ดชนความหลากหลาย ดชนความหลากหลาย (diversity index) เปนดชนทใชบงชระดบความหลากหลาย หรอ

ความแตกตางกนของวงศสตวหนาดนทพบ และใชประกอบเพอพจารณาลกษณะความหลากหลายของประชาคมสตวหนาดน และลกษณะคณภาพสงแวดลอมทงในจดสารวจ เดอนสารวจ และโดยรวมของแหลงนา (Warwick, 1988) โดยใชวธการคานวณจากสตรของ Shannon-Weiner diversity index (Omori and Ikeda, 1984; Ludwig and Reynolds, 1988; Clarke and Warwick, 1994) ดงน

H

= - ∑ pi log pi

โดย H = ดชนความหลากหลาย pi = สดสวนของจานวนวงศสตวหนาดนท i ตอจานวนวงศสตวหนาดนทงหมดใน

ตวอยาง (โดย I = 1 ถง S) จากเกณฑกาหนดคณภาพนาโดยใชคาดชนความหลากหลาย ซงกาหนดใหคาดชนทมคา

สงกวา 2 แสดงถงคณภาพนาด เหมาะสมตอการดารงชวตของสตวนา คาดชนระหวาง 1-2 แสดงถงคณภาพนาในเกณฑพอใช สงมชวตพออาศยอยได และถาคาดชนตากวา 1 แสดงวาคณภาพนาตา ไมเหมาะสมตอการอยอาศยของสงมชวต (Warren, 1971; Mason, 1991)

การกระจายของประชาคมสตวหนาดน โดยวธ ranked species abundance curve เปนการวเคราะหและเปรยบเทยบการกระจายของประชาคมสตวหนาดนดวยการ

เปรยบเทยบลกษณะเสนกราฟความชกชมของสตวหนาดนแตละจดสารวจและเดอนทสารวจ ตามวธการของ Species abundance distribution (Clarke and Warwick, 1994) โดยทาการเปรยบเทยบลกษณะเสนกราฟทไดจากความสมพนธระหวางคารอยละสะสมของปรมาณสงมชวตทพบมากกบการเรยงลาดบในมาตราสวน logarithm ของวงศสตวหนาดนทพบจากมากไปนอยขององคประกอบสตวหนาดนนนๆ ในแตละจดสารวจและเดอนทสารวจ

การวเคราะหความสมพนธระหวางคณภาพนากบชนดและปรมาณของสตวหนาดน

เปนวธการวเคราะหหรอวธการเทคนคทางสถตสาหรบวเคราะหความสมพนธของสงมชวต

ระหวางกลมตวแปรสองกลม กลมหนงประกอบดวยตวแปรอสระตงแตสองตวขนไป อกกลมหนง

ประกอบดวยตวแปรตามตงแตสองตวขนไปเชนกน ใชวธการวเคราะหแบบสหสมพนธแคนนอนนคล (Canonical

Correlation Analysis: CCA) โดยใชโปรแกรมวเคราะหสาเรจรปทางสถต ตามวธการของ Ter Braak and

Šmilauer (2002) เปนสถตวเคราะหเชงเสนของขอมล Multivariate ทพฒนาขนโดย Hotelling ในป ค.ศ.

S

i=1

'

'

1935 และไดรบการยอมรบในการนาเทคนคนมาใชในการวเคราะหขอมลหลายตวแปร จนกลายเปน

มาตรฐานในการวเคราะหขอมลทางสถตตวหนงทมประโยชนมากในงานดานตางๆ ทมตวแปรหลายๆ

ตว (Ian, 2013) ซงผลการวเคราะหจะแสดงในรปกราฟ joint plot ของแกนท 1 และแกนท 2 โดย

คณภาพนาแตละพารามเตอรจะแทนดวยลกศรทออกจากจดศนยกลางของกราฟไปยงชนดและปรมาณ

สตวหนาดนซงเปนตวแปรตาม โดยความยาวของลกศรจะแสดงถงความสมพนธของคณภาพนากบชนด

และปรมาณสตวหนาดน หากลกศรมเสนยาวมากแสดงวาทงสองตวแปรมอทธพลตอกนมาก และหาก

ลกศรมเสนสนแสดงวาทงสองตวแปรมอทธพลตอกนนอย

5. ผรวมดาเนนการ 1. นายสมชาต ธรรมขนทา สดสวนงาน 60 เปอรเซนต (หวหนาโครงการ)

2. นายไผท รงคะภต สดสวนงาน 20 เปอรเซนต

3. นายพนมเทยน นาควจตร สดสวนงาน 20 เปอรเซนต

6. สวนของงานทผเสนอเปนผปฏบต

กจกรรม ลกษณะงาน สดสวนของผลงาน

1. วางแผน และเตรยมงาน - สารวจพนทจรงกอนการเกบรวบรวมขอมล

- วางแผนกาหนดจดสารวจ ครอบคลมพนททงหมด

- เตรยมอปกรณ สารเคมในการเกบตวอยาง และ

ตรวจวเคราะหคณภาพนา

5 เปอรเซนต

2. สารวจ และเกบขอมล

- ออกพนทสารวจใน 12 จดสารวจ

-สารวจเกบตวอยางชนด และปรมาณสตวหนาดน

- วเคราะหหาคณสมบตของนาบรเวณจดสารวจ

5 เปอรเซนต

3. การสรปขอมล - รวบรวมขอมลจากการวเคราะห สรปเปนดานความ

หลากหลายของสตวหนาดน ดานความชกชมของ

ปรมาณสตวหนาดน คาโอกาสในการสารวจพบสตว

หนาดน โครงสรางการแพรกระจายของสตวหนาดน

และคณภาพนาในบงบอระเพด

5 เปอรเซนต

๔.การเขยนรายงาน

จดพมพและเผยแพรขอมล

- เขยนรายงานเอกสารวชาการเพอสงคณะกรรมการ

ตรวจแกไข และใหคาแนะนา

- นาเสนอผลงานในงานสมมนาวชาการกรมประมง

5 เปอรเซนต

7. ผลสาเรจของงาน (เชงปรมาณ/คณภาพ)

การศกษาองคประกอบความหลากหลายของสตวหนาดนทงชนด และการแพรกระจาย

ของสตวหนาดน ทาใหทราบถงองคประกอบของชนดพนธสตวหนาดน (species composition) ปรมาณ

ของสตวหนาดนทพบแตละชนด (abundance) และการแพรกระจายของสตวหนาดนในบงบอระเพด เปน

ผลสาเรจทเปนองคความร หรอ รปแบบ หรอ วธการ ทจะนาไปสการวจยในระยะตอไปผลสาเรจ

ระยะนคอเปนผลสาเรจเบองตน (P)

8. การนาไปใชประโยชน

จากผลการสารวจทาใหสามารถนาขอมลทไดไปวเคราะหเชอมโยงถงสภาพทางนเวศดาน

ประมงของบงบอระเพดดานตางๆ เชน ชนดและปรมาณของประชากรปลา แพลงคตอนพช แพลงค-

ตอนสตว พรรณไมนา และสตวหนาดน และใชในการออกแบบสงแวดลอมใหเหมาะสมกบการดารงชวต

ของสตวนาใหมแหลงอาหารทเพยงพอตอการเจรญเตบโต การแพรขยายพนธ และทาใหทราบถง

อปนสยการกนอาหารของปลาทสาคญทางเศรษฐกจ ภาวะเศรษฐกจและสงคมของชาวประมงในบง

บอระเพด ตลอดจนปญหาทพบในบงบอระเพด เพอใชเปนแนวทางในการบรหารจดการทรพยากร

ประมง เพอใหมพนธปลาหลากหลายชกชม เพยงพอแกความตองการในการทาการประมง และการ

บรโภคของประชาชน ตลอดจนเปนการหาแนวทางปองกนมใหสตวนาทอาศยในบงบอระเพดมปรมาณ

ลดนอยลงมาก จนกระทงสญพนธไปในทสด

9. ความยงยากในการดาเนนการ/ปญหา/อปสรรค

- สถานทในการเกบรวบรวมขอมล ครอบคลมพนทหลายตาบล ระยะหางระหวางจดสารวจ

คอนขางมากทาใหไมสะดวกในการเดนทางระหวางการเกบรวบรวมขอมลจาเปนตองมการวางแผนใน

การเกบขอมลตามจดสารวจตาง ๆ อยางรอบคอบ

- การวเคราะหตวอยางสตวหนาดนทรวบรวมได ตองมทกษะและความระมดระวงเปนพเศษ

ในการจาแนกทางอนกรมวธาน (taxonomy) ของสตวหนาดน แตละชนด

- การวเคราะหขอมลและแปลผล ตองใชความรความสามารถในการจดการขอมลกอนการ

วเคราะห เนองจากขอมลมความซบซอน และขอมลมจานวนมาก

10. ขอเสนอแนะ

ในการศกษาทางดานระบบนเวศในแหลงนาขอมลทไดสามารถนาไปใชกาหนดนโยบายการ

บรหารจดการทรพยากรประมงในแหลงนาได แตยงขาดแรงจงใจการมสวนรวมของชมชนโดยรอบแหลง

นาจงตองเผยแพรขอมล พรอมสรางการมสวนรวมของชมชน รวมกนดแลรกษาแหลงนา เพอเปน

ตนแบบในการบรหารจดการทรพยากรประมงในแหลงนาทสามารถทาไดจรง ตอไป

ขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนเปนความจรงทกประการ

ลงชอ…………………………

(นายพนมเทยน นาควจตร)

ผเสนอผลงาน

……../………......./………..

ขอรบรองวาสดสวนหรอลกษณะงานในการดาเนนการของผเสนอขางตนถกตองตรงกบ

ความเปนจรงทกประการ

ลงชอ…………………………. ลงชอ………………………….

(นายสมชาต ธรรมขนทา) (นายผไท รงคะภต)

ผรวมดาเนนการ ผรวมดาเนนการ

……../................../…………... ……../................./……………..

ไดตรวจสอบแลวขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ

ลงชอ………………………..…….

(นายอนวต อปนนไชย)

ตาแหนงผอานวยการศนยวจยและพฒนาประมงนาจดลาพน

……../………./…………..

(ผบงคบบญชาทควบคมดแลการดาเนนการ)

ลงชอ……………………………….

(………….....……………….)

ตาแหนง ผอานวยการสานกวจยและพฒนาประมงนาจด

……../………./…………..

เอกสารหมายเลข ๔ โครงรางขอเสนอแนวความคด/วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขน ของ นายพนมเทยน นาควจตร เพอประกอบการแตงตงใหดารงตาแหนง นกวชาการประมงชานาญการ ตาแหนงเลขท ๑๔๐๓ สานกวจยและพฒนาประมงนาจด เรอง การเลยงองเพา จนถงวยเจรญพนธ หลกการและเหตผล

สตวสะเทนนาสะเทนบกในเมองไทยพบแลว ๑๔๑ ชนด ม ๓ อนดบ ๘ วงค องเพา จดอยในอนดบกบ(Order Anura) วงคองอาง (Family Microhylidae) สกลองเพา (Glyphoglossus Gunther, 1869) ลกษณะ

ลาตวขนาดกลางถงใหญ หวสนมาก กระหมอมนนโคง ปลายหวตดตรง ตาเลก ลนยาวหยกลก ขาสน นวตนหนาไมมพงผด นวตนหลงมแผนพงผด (ธญญา, ๒๕๔๖) สมชาต และคณะ (๒๕๔๙) รายงานการศกษาชววทยาบางประการของพนธองทพบในจงหวดเชยงใหมและลาพน พบชนดพนธองทชาวบานนยมจบมาบรโภคเปนอาหาร จานวน ๒ ชนด คอ องยาง และองเพา อาศยในลกษณะภมประเทศทเปนปาเตงรง ดนเปนดนทราย ไมอมนา มซากใบไมรวงหลนทบซอนกน และในชวงเวลาทสามารถรวบรวมพนธองไดมากทสดนน คอชวงทมฝนตกทาใหดนชมนา เนอดนจะออนตวลงทาใหองสามารถขดดนออกมาหาอาหารไดสะดวก องเปนทรจกกนแพรหลายเพราะมความสาคญในการชวยกาจดแมลง โดยเฉพาะแมลงเมาซงเปนตวแกของปลวก และเปนอาหารทมรสชาตด ราคาสงเปนทนยมของประชาชนทวไป ปจจบนองมจานวนลดลงมากเนองจากสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป ซงเกรยงไกร และธญญา (๒๕๔๓) รายงานวา สาเหตสตวดงกลาวลดจานวนลงเนองจากมผจบมาขาย ตามความตองการของผบรโภคทมเพมสงมากขนในแตละป สวนสาเหตอนๆ เกดจากการตดไมทาลายปา การเปลยนแปลงพนทปาใหเปนพนทเกษตรกรรม หรอการสรางโรงงานอตสาหกรรม และบรเวณทงนาทมการใชสารเคมและยาฆาแมลง เปนการทาลายตวออนของสตวเหลาน โดยรเทาไมถงการณ โดยองเพาจะถกจบมากในชวงออกผสมพนธวางไขตามแหลงนาขงหลงจากทมฝนตก ซงสวนใหญยงไมทนวางไข เนองจากคานยมในการบรโภคไของ และราคาจาหนายทสงถง ๒๐๐ - ๒๕๐ บาทตอกโลกรม หากปลอยใหเปนเชนน องเพาจะมจานวนลดลง และสญพนธไปในทสด

จากสาเหตดงกลาว และเพอพฒนาชวตความเปนอยของราษฎรในทองถนใหดขน โดยตองสามารถรกษาสภาพสงแวดลอมในทองถนใหมความสมดล และใชประโยชนไดอยางยงยน จงจาเปนตองศกษาขอมลการเลยง องเพาตงแตเปนไขจนถงเปนพอแมพนธใหครบวงจรชวต ซงทผานมาประสบผลสาเรจดานการเพาะพนธ ซงฉดกระตนการวางไขดวยฮอรโมนสงเคราะห LHRHa สามารถผลตลกพนธจานวนมากได(พนมเทยน, ๒๕๕๔) และการอนบาลลกองวยออนดวยความหนาแนนสงตนทนตา (สรฉตร และพงษพนธ,

๒๕๕๔) แตยงขาดความรดานการเลยงจนเปนพอแมพนธ ซงเปนขอมลทสาคญ เพอสามารถวางแผนพฒนา และสงเสรมใหเกษตรกรเลยงเปนสตวเศรษฐกจได ควบคกบการวางแผนการอนรกษใหเกดผลสาเรจอยางแทจรง สอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ บทท ๕ ยทธศาสตรความเขมแขงภาคเกษตร ความมนคงของอาหารและพลงงาน ขอ ๕.๓.๔ สงเสรมและพฒนาการเพาะเลยงสตวนาเศรษฐกจ การใชเทคโนโลยทลดตนทนการผลตอยางยงยน รวมถงปรบปรงและพฒนาสายพนธสตวนาเพอผลตพอแมพนธและลกพนธคณภาพ ฟนฟทรพยากรประมงและจดระเบยบการทาประมงใหสมดลกบศกยภาพการผลตตามธรรมชาต รวมทงเสรมสรางความสามารถในการปรบตวของผประกอบการประมงในทกระดบ ใหพรอมตอการเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนทงการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ กฎ ระเบยบ ขอกาหนดตางๆ ทงภายในและระหวางประเทศ เกยวกบการปองกน ยบยง และขจดการทาประมงทผดกฎหมาย ขาดการรายงานและไรการควบคม ใหสามารถทาประมงอยางมความรบผดชอบเพอรกษาสมดลของการผลตและการใชทรพยากรประมงอยางยงยน และบทท ๘ ยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ขอ ๕.๘.๖ สรางรายไดจากการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ สงเสรมการพฒนาเศรษฐกจจากทรพยากรพนธกรรมและความหลากหลายทางชวภาพ ใหมการอนรกษการวจย และพฒนาพนธกรรมทองถนและพชพนบาน เพอสรางนวตกรรมในการผลตสนคาและบรการทมมลคาเพม และเปนเอกลกษณของประเทศ เชน สมนไพร เวชภณฑ เครองสาอาง และผลตภณฑธรรมชาตตามแนวทางการพฒนาเศรษฐกจสรางสรรคโดยคานงถงการอนรกษและฟนฟแหลงกาเนดทรพยากรทใชรวมดวย และสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙ ยทธศาสตรการวจยภาคเหนอ ยทธศาสตรการวจยท ๓ การวจยเพอสนบสนนการดารงฐานทรพยากรธรรมชาตอยางสมดล และยงยน

บทวเคราะห / แนวคด / ขอเสนอ

จากการพจารณาถงหนาทความรบผดชอบในตาแหนงทขอประเมนแตงตง ประกอบกบการพจารณาสภาพพนทดาเนนการบรเวณศนยวจยและพฒนาประมงนาจดลาพน รวมกบความตองการของประชาชนผบรโภคองเพา โดยสามารถวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน (จดแขง-จดออน) และสภาพแวดลอมภายนอก (โอกาส-อปสรรค) ในการพฒนาการเพาะเลยงองเพา เพอการอนรกษเผาพนธ และพฒนาใหเปนสตวเศรษฐกจอกชนดหนง ดงน

๑.สภาพแวดลอมภายในทเปนจดแขง ๑.๑ องเพา เปนองทอาศยอยตามบรเวณทเปนปาโปรงฝงตวอยในพนดนทเปนทรายแดงในภาคตางๆ เชนในภาคเหนอ พบแหลงใหญทจงหวดตาก ซงสามารถเจรญเตบโตไดดในสภาพอากาศรอนชนเปนทนยมบรโภค ทาใหราคาสงถง ๒๐๐-๒๕๐ บาทตอกโลกรม การพฒนาองคความรเกยวกบการเพาะเลยงองเพาสามารถเปนตวแทนในการพฒนาการเพาะเลยงองชนดอนๆ ได

๑.๒ หนวยงานดาเนนการวจย ศนยวจยและพฒนาประมงนาจดลำพน ตงอยในบรเวณหนงทมภมประเทศทเหมาะสมในการเลยงองเพา ซงสามารถเปนตวแทนสภาพสงแวดลอมในการทดลอง ทาใหผลการศกษาวจยสามารถนาไปใชประโยชนในพนทอนๆไดอยางเตมประสทธภาพ ๑.๓ ศนยวจยและพฒนาประมงนาจดลาพน มความพรอมในดานบคลากรทมประสบการณและความชานาญในการเพาะ และอนบาลองเพา เนองจากไดมการเพาะพนธองเพาปลอยในพนทโครงการหลวง เขตรกษาพนธสตวปาดอยขนตาล และในเขตปาชมชนทพบองเพาเคยอาศยอยในอดต ในอาเภอตางๆของจงหวดลาพน ๑.๔ หนวยงานสนบสนนในการถายทอดเทคโนโลยสกลมเปาหมาย จากความนยมบรโภคองเพา ทาใหองคกรสวนทองถนใหความสนใจ สนบสนนใหมการปลอยลกพนธในพนทของตนเองในจดทเคยพบ องเพาอยอาศย เพอเปนการอนรกษพนธองเพา และเปนแหลงอาหารของชมชน ตลอดจนสรางการมสวนรวมของชมชนในการอนรกษปาทเปนแหลงเลยงตวขององเพา ซงหนวยงานดงกลาว มความใกลชดกบราษฎร จงสามารถถายทอดเทคโนโลยดานการเพาะเลยงองเพาสกลมเกษตรกรกลมเปาหมายไดอยางมประสทธภาพและครอบคลมมากขน

๒. สภาพแวดลอมภายในทเปนจดออน แมวาจะสามารถเพาะพนธและอนบาลลกออดองเพาเปนผลสาเรจ แตยงขาดขอมลการเลยง องเพา การเจรญเตบโต จนถงวยเจรญพนธ โดยปจจบนยงไมทราบอายขององทพรอมเปนพอแมพนธ เพอตอบสนองการอนรกษเผาพนธใหยงยน และการพฒนาใหองเพาสามารถเลยงเปนสตวเศรษฐกจไดตอไป

๓. สภาพแวดลอมภายนอกทเปนโอกาส ๓.๑ สภาพพนทดาเนนการ มความเหมาะสมตอการเพาะเลยงองเพา เชน มพนทปาชมชนขนาดใหญหลายรอยไร มสภาพพนดนทเปนทรายละเอยดแดงมความลกมากกวา ๓ เมตร มอาหารธรรมชาต เชน ปลวก ตวออนจกจน แมงมน ดวงไม มด ไสเดอนดน จงหรด มอยมาก สามารถใชเปนอาหารขององเพาไดตลอดทงป ๓.๒ จากราคาองเพาทสง ๒๐๐-๒๕๐ บาทตอกโลกรม เปนแรงจงใจใหเกษตรกรมความสนใจทจะเลยง เพอจาหนาย ซงเกษตรกรเคยออกจบในตอนทองเพาออกมาผสมพนธชวงตนฤดฝน เพอบรโภค และจาหนาย เพยงอยางเดยว

๔. สภาพแวดลอมภายนอกทเปนอปสรรค - สภาพอากาศ และฤดกาลทมความแปรปรวนสง - ราคาทดนทมราคาแพง เนองจากอยใกลเมองใหญ - มขอมลเกยวกบการเพาะเลยงองเพาจากด - แหลงนาในการเพาะเลยงมจากด เนองจากศนยวจยและพฒนาประมงนาจดลาพนใชนาฝนเปนหลก

อยางเดยว ไมมแหลงนา เชน แมนา อางเกบนา คลองสงนา อยบรเวณใกลเคยง

แนวคด องเพา หรอองปากขวด จดอยในอนดบกบ (Order Anura) วงคองอาง (Family Microhylidae) สกลอง

เพา (Glyphoglossus Gunther, 1869)(ธญญา, ๒๕๔๖) และ Taylor (1962) ไดจดอนดบทางอนกรมวธานของ องเพา ชอสามญ Blunt-headed Burrowing Frog , Truncate-snouted Burrowing Frog or Black Burrowing Frog ชอวทยาศาสตร Glyphoglossus molossus (Gunther, 1869) ลกษณะลาตวสดาหรอนาตาลอมเทา ลาตวไมมยางเหนยว แผนหลงและขามแตมหรอจดสนาตาลกระจายอยทวไป ทองสขาวและบางสวนมแตมลายเมฆ ลกษณะเดนคอ หวมขนาดสนมาก ปลายจมกและขากรรไกรลางเปนมมตดนวเทาหลงยาวสวนปลายแหลมมพงผดขนาดใหญเตมทกนว มอวยวะสาหรบขด (shovel-shaped) ขนาดใหญ ขนาดโตเตมวยนาหนก ๓๐-๙๗กรม ความยาวตว ๔๐-๘๕ มลลเมตร องตวผมขนาดเลกกวาตวเมย และปรากฏกลองเสยงใตคาง ลกษณะลาตวเรยวยาว ผวหนงตามลาตวดานบนมเทาอมเขยวมลายจดสเหลองกระจาย สาหรบการเพาะพนธ พฒนาการของคพภะ และพฒนาการลกออดของกบ เขยด นนมรายงานการศกษาไวหลายชนด เชน การเพาะพนธเขยดหลงขาว ทสามารถเพาะพนธ ดวยวธฉดฮอรโมนสงเคราะห LHRHa กระตนการวางไขได (นวต และคณะ, ๒๕๔๗) การเพาะพนธกบอองขางลาย สามารถเพาะพนธดวยวธฉดฮอรโมนสงเคราะห LHRHa กระตนการวางไข พบวากบอองขางลายสามารถผสมพนธวางไขได ๑๐๐ เปอรเซนต (พนมเทยน และคณะ, ๒๕๕๐) และ การเพาะพนธกบเขยวภเขาโดยทดลองฉดกระตนดวยฮอรโมนสงเคราะห LHRHa กระตนการวางไข เปรยบเทยบกบการเพาะพนธโดยวธเลยนแบบธรรมชาต พบวา กบเขยวภเขามเปอรเซนตการวางไข และอตราการฟกไขแตกตางกน (p<๐.๐๕) โดยแมพนธกบเขยวภเขาทไดรบการฉดกระตนดวยฮอรโมนสงเคราะหทระดบความเขมขน ๒๐ ไมโครกรมตอกโลกรม มเปอรเซนตการวางไข และอตราการฟกไขเฉลย ๖๖.๗±๐.๓๓และ ๔๔.๒±๒๕.๕๖เปอรเซนต ตามลาดบ สวนแมพนธกบเขยวภเขาทเพาะพนธโดยวธเลยนแบบธรรมชาตไมวางไข (วศณพร และคณะ, ๒๕๔๕) จากขอมลการเพาะพนธองเพา ของพนมเทยน (๒๕๕๔) ไดรวบรวมพอแมพนธจากบรเวณพนทปาของศนยวจยและพฒนาประมงนาจดลาพน ระหวางเดอนมนาคม ๒๕๕๓ ถงเดอนพฤษภาคม๒๕๕๓ พบวา องเพาเพศเมยมขนาดใหญกวาเพศผ เชนเดยวกบกบหลายชนด เชน เขยดหลงขาว (นวต และคณะ, ๒๕๔๗) กบอองขางลาย (พนมเทยน และคณะ, ๒๕๕๐) กบตดผา (โกมท และคณะ, ๒๕๔๗) กบหดา (สจนย และคณะ, ๒๕๔๘) ซงแตกตางกบกบอกหลายชนด ทกบเพศเมยมขนาดเลกกวากบเพศผ เชน กบเปอะ (โกมท และคณะ, ๒๕๔๔) กบกอด (โกมท และคณะ, ๒๕๔๕) จากผลการทดลอง พบวาการเพาะพนธดวยวธการฉดกระตนดวยฮอรโมนสงเคราะห LHRHa แมพนธสามารถผสมพนธวางไขได ๑๐๐ เปอรเซนต และทระดบความเขมขน ๒๐ ไมโครกรมตอกโลกรม จานวนไข อตราการปฏสนธ จานวนลกออด จานวนลกองขนฝง และอตราการรอดสงทสด โดยลกออดองเพา เรมกนอาหารเมอถงไขแดงยบหรอหลงจากฟกเปนตวประมาณ ๕ วน โดยใหอาหารสาเรจรปผสมนาปนเปนกอนจานวน ๒ ครงตอวน ปรมาณมากเกนพอประมาณ ๒๐ เปอรเซนต ของนาหนกตวตอวน ลกออดองเพาทปากมลกษณะเหมอนถวยควาลง ลกออดพฒนาจนกระทงเปลยนแปลงรปรางเหมอนตวเตมวยขนฝง ใชเวลา ๓๖-๓๘ วน ทอณหภมนา ๒๕-๒๗ องศาเซลเซยส

ในขณะทลกออดกบอองขางลายพฒนาจนเหมอนตวเตมวยใชเวลา ๙๕-๑๑๐ วน ทอณหภมนา ๑๘-๒๒ องศาเซลเซยส (พนมเทยน และคณะ, ๒๕๕๐) องยาง พฒนาจนเหมอนตวเตมวยใชเวลา ๒๕ วน (คร และ ปยพงษ, ๒๕๓๖) ลกออดกบหดามพฒนาการจนเปนลกกบขนฝงเมออาย ๖๐-๗๕วน ทอณหภมนา ๒๐-๒๖ องศาเซลเซยส (สจนย และคณะ, ๒๕๔๘) จากขอมลการศกษาการอนบาลองเพาในอตราความหนาแนนทตางกน คอ ๕๐๐, ๑,๐๐๐, ๑,๕๐๐, และ ๒,๐๐๐ ตวตอตารางเมตร ของสรฉตร และพงษพนธ (๒๕๕๔)โดยใชลกออดองเพาอาย ๕ วน ความยาวและนาหนกเรมตนเฉลย ๙.๐๘+๐.๐๒ มลลเมตร และ๐.๐๑๒๔+ ๐.๐๐๐๒มลลกรม ตามลาดบ ใหอาหารเมดสาเรจรปโปรตนไมนอยกวา ๔๐ เปอรเซนต วนละ ๒ ครงอนบาลจนมลกษณะเหมอนพอแมพนธ พบวา ลกองเพาทกชดการทดลองมการเจรญเตบโต และอตราการแลกเนอไมแตกตางกน (p>๐.๐๕ ลกองเพาทปลอยในอตราความหนาแนน ๒,๐๐๐ ตวตอตารางเมตร มอตราการรอดตายมากกวาทกชดการทดลอง แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p<๐.๐๕) ระยะเวลาทดลอง ๓๓วน ทอณหภม ๒๘-๒๘.๕ องศา-เซลเซยส ดานตนทนการผลต ทการอนบาลในอตราความหนาแนน ๒,๐๐๐ ตวตอตารางเมตร มตนทนการการผลตตาทสด คอ ๐.๒๕ บาทตอตว เมอเทยบกบราคาขายท ตวละ ๑ บาท จะมกาไรสทธ ๐.๗๕ บาทตอตว ซงแสดงใหเหนวาสามารถอนบาลลกออดองเพาไดในขณะทใชตนทนตา ซงการศกษาการเพาะพนธและการอนบาลลกออดองเพาทผานมาสามารถกาหนดแนวคด/ขอเสนอในการพฒนาการเพาะเลยงองเพา เพอการอนรกษเผาพนธ และพฒนาใหเปนสตวเศรษฐกจอกชนดหนง ดงน - การศกษาการเลยงองเพา จนถงวยเจรญพนธ เนองจากในธรรมชาตองเพาถกจบ เพอนามาบรโภคในปรมาณมาก โดยเฉพาะถกจบขณะออกมาผสมพนธวางไข ทาใหองชนดนมจานวนลดลงอยางรวดเรวในแตละป แตบางพนทไดสญหายไปแลว ทาใหมความจาเปนอยางยงทจะตองทาการศกษาองเพา เพอเลยงลกองเพาจนสามารถเพาะพนธได ตลอดจนทราบวงจรชวตเพอวางแผนการผลตพนธองเพา ปลอยคนธรรมชาต และพฒนาใหเปนสตวเศรษฐกจตอไป การศกษาครงนจงมขนเพอประโยชนในแงของการอนรกษ และในแงของเศรษฐกจอยางยง ขอเสนอ ขนตอนในการดาเนนงาน ๑. อนบาลลกองเพาทขนฝง ทไดจากการเพาะพนธรนเดยวกน ดวยปลวกขนาดเลก ตามขนาดปากลกอง ในตกระจกจนมอาย ๒ เดอน ๒. คดลกองเพา อาย ๒ เดอน โดยสมลกองเพาจานวน ๕๐ ตว เพอชงนาหนกตว และวดความยาวตวเรมตนทดลอง จากนนจงทาการนบลกองเพาลงเลยงในบอซเมนตกลมเสนผานศนยกลาง ๑๒๐ เซนตเมตร สง ๑๐๐ เซนตเมตร จานวน ๙ บอ อตราความหนาแนน ๒๐, ๔๐ และ ๖๐ ตวตอบอตอลกบาศกเมตร จานวน ๓ ซา รวมทงสน ๓๖๐ ตว

๒. ในบอซเมนตกลมจดสภาพแวดลอมโดยใสทรายแดงทอยในธรรมชาตสง ๓๐ เซนตเมตร วางกอนหน ตนไม ใบไม แองนา และใชตาขายพลางแสงปดทปากบอ ๓. ใหอาหารมชวต ไดแก หนอนนก, ปลวก และ จงหรด วนละ ๑ ครง เวลา ๑๖.๐๐ น. โดยใหอาหารลกองเพา ตามขนาดของลกอง ชงนาหนกตว และวดความยาวตวลกอง 10 เปอรเซนต ในแตละบอ เดอนละ ๑ ครง เพอปรบการใหอาหาร และเกบขอมลการเจรญเตบโต การบนทกขอมล

- บนทกนาหนกตว และความยาวตวทก ๑ เดอน - บนทกนาหนกอาหารทใหตอวน - บนทกนาหนกอาหารทเหลอตอวน - บนทกความแตกตางระหวางเพศ และอายองเพา เมอสามารถแยกเพศได - หาอตราสวนเพศเมอถงวยเจรญพนธ และหาอายอง เมอถงวยเจรญพนธ - บนทกจานวนไข อตราฟก และอตรารอด ทไดในการวางไข - บนทกอณหภมอากาศ - บนทกพฤตกรรมตางๆ จนถงวยเจรญพนธ - บนทกการตาย

นาขอมลทบนทกไดคานวณหา การเจรญเตบโต อตรารอด อตราแมองเพาวางไข และเขยนแผนผงวงจรชวตขององเพา ตงแตไขจนถงวยเจรญพนธ

ขนตอนการดาเนนงานตามขอเสนอแนวคด

ระยะเวลา ขนตอน

๒๕๕๘ ๒๕๕๙ ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค.

๑. วางแผน และตรยมการ

๒. เพาะพนธ และอนบาล

๓. เลยงจนถงวยเจรญพนธ

๔. วเคราะหขอมล

๕. เขยนรายงาน

ผลทคาดวาจะไดรบ ๑. ไดขอมลพฤตกรรม การกนอาหาร และการฝงตว ๒. ไดทราบถงอตราการเจรญเตบโต อตราการรอด ๓. ไดทราบถงอตราสวนเพศ และอายองเพาเมอถงวยเจรญพนธ ๔. ไดทราบถงปรมาณไข ขององเพาทถกเลยงในทกกขง ๕. ไดทราบถงอายองเพาทสามารถแยกเพศได ๖. ไดทราบถงความหนาแนนทเหมาะสมในการเลยงองเพา ๗. ไดทราบถงอายทแนนอนขององเพาทเลยง เพอใชในการจดการพอแมพนธองเพาตอไป ตวชวดความสาเรจ ขอเสนอเกยวกบการศกษาการเลยงองเพา จนถงวยเจรญพนธ มตวชวดความสาเรจ ดงน

ตวชวดความสาเรจเชงปรมาณ ๑. ไดขอมลดานการเจรญเตบโต อตราการรอด อตราความหนาแนนทเหมาะสม ๒. ไดขอมลอายองเพาเมอถงวยเจรญพนธ และปรมาณไข ขององเพาทถกเลยงในทกกขง ๓. ไดขอมลตนทนการเลยง และจดคมทน

ตวชวดความสาเรจเชงคณภาพ ๑. เมอไดขอมลอายทแนนอน สามารถใชในการวางแผนบรหารจดการพอแมพนธ เพอใหเกดประสทธภาพสงทสด และยงยน ๒. มพนธองเพาทสมบรณเพศไมนอยกวา ๑๐๐ ค เพอไวผลตลกพนธปลอยสธรรมชาตสนบสนน งานสนบสนนโครงการหลวง และเผยแพรสเกษตรกรได ๓. สามารถสงเสรมใหเกษตรกรเลยงองเพาเชงพานชได ๔. เกษตรกรสามารถนาขอมล เรอง วธการเลยง ความหนาแนนในการเลยง ตนทนการเลยง เพอใชเปนแนวทางในการเลยงองเพาเชงพานชได ๕. สามารถพฒนาการเลยงองเพาใหเปนสตวเลยงเศรษฐกจตอไปได

ลงชอ………………………… (นาย พนมเทยน นาควจตร) ผเสนอแนวคด

เอกสารอางอง

เกรยงไกร สวรรณภกด และธญญา จนอาจ. 2543. เจาเลอดเยน สตวสะเทนนาสะเทนบก. ใน: ดวงดาว สวรรณรงษ (บรรณาธการ). NATURE EXPLORERปท 1 ฉบบท 5. อมรนทรพรนทตง, กรงเทพฯ. หนา 48 – 56.

โกมท อนศรสง, ประสาน พรโสภณ, อมาภรณ จรดล และ สมพร กนธยะวงศ. 2544ก. การเพาะพนธ กบเปอะ. รายงานการวจยฉบบสมบรณตามโครงการวจยท 3050-3082. มลนธโครงการหลวง. 27 หนา. โกมท อนศรสง, ประสาน พรโสภณ, อมาภรณ จรดล และ สมพร กนธยะวงค. 2547. การศกษาชววทยา การสบพนธและการเลยงกบตดผา. รายงานการวจยฉบบสมบรณตามโครงการวจยท 3050 – 3278. มลนธโครงการหลวง. 27 หนา. โกมท อนศรสง, สมชาต ธรรมขนทา, สจนย พรโสภณ และอมาภรณ จรดล. 2545. การเพาะพนธและ

การอนบาลลกกบกอด. เอกสารวชาการฉบบท 33/2545. สานกวจยและพฒนาประมงนาจด กรมประมง. 24 หนา. คร กออนนตกล และปยพงษ เนองแสง. 2536. การศกษาชววทยาบางประการและการเพาะขยายพนธองใน

จงหวดสกลนคร. เอกสารวชาการฉบบท 3/2536. กองประมงนาจด, กรมประมง. 29 หนา. ธญญา จนอาจ. 2546. คมอสตวสะเทนนาสะเทนบกในเมองไทย. ดานสทธาการพมพ. กรงเทพฯ. 174 หนา. นวต อนรกษชนะชย, วศณพร รตนตรยวงค และรชนวรรณ ศรจนทร. 2547. การเพาะพนธเขยดหลงขาว. เอกสารวชาการฉบบท 51/2547. สานกวจยและพฒนาประมงนาจด, กรมประมง. 24 หนา. พนมเทยน นาควจตร. 2554. การเพาะพนธองเพา. เอกสารวชาการฉบบท 36/2554. สานกสานกวจยและ

พฒนาประมงนาจด, กรมประมง. 22 หนา. พนมเทยน นาควจตร, สภาพ แกวละเอยด, เอกพจน เจรญศรวงศธนา, สมชาต ธรรมขนทา และโกมท อนศรสง. 2550. การเพาะพนธกบอองขางลาย. เอกสารวชาการฉบบท 22/2550. สานกสานกวจยและ

พฒนาประมงนาจด, กรมประมง. 18 หนา. วศณพร รตนตรยวงค, นวต อนรกษชนะชย และ ไพบลย รงพบลโสภษฐ. 2545. การเพาะพนธกบเขยวภเขา. เอกสารวชาการฉบบท 29/2545. สานกวจยและพฒนาประมงนาจด, กรมประมง. 22 หนา. สมชาต ธรรมขนทา, ฐาปกรณ ลมบรรจง, พนมเทยน นาควจตร และวทยา ตนนงวฒนะ. สารวชาการประมง

ฉบบท 3/2549. สานกวจยและพฒนาประมงนาจด, กรมประมง. หนา 117-121.

สรฉตร สนทรวภาต และพงษพนธ สนทรวภาต. 2554. การเพาะและอนบาลองปากขวด. เอกสารวชาการ ฉบบท 1/2554. สานกวจยและพฒนาประมงนาจด, กรมประมง. 45 หนา. สจนย พรโสภณ, สมชาต ธรรมขนทา และโกมท อนศรสง. 2548. การเพาะพนธกบหดา. เอกสารวชาการ

ฉบบท 35/2548. สานกวจยและพฒนาประมงนาจด, กรมประมง. 21 หนา.

Taylor, E.H. 1962. The amphibian fuana of Thailand. University of Kansus. Science bulletin KL III (8). 599 pp.