1

ประเทศลาว Sathalanalat Pasathipatai Pasason Lao

สาทาละนะลต ปะซาทปะไต ปะซาซน ลาว สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

คาขวญลาว : (สนตภาพ เอกราช ประชาธปไตย เอกภาพ และวฒนาถาวร)

เพลงชาตลาว : เพงซาดลาว

แผนทและทตงประเทศลาว :

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ตงอยในตอนกลางของอนโดจนระหวางระตจต 14-23 องศา และระหวางลองตจต 100-108 องศา เปนประเทศทไมมทางออกสทะเลและลอมรอบดวยประเทศตางๆตอไปน ทศเหนอ ลาว ตดกบ ประเทศสาธารณรฐ ประชาชนจน ทศใต ลาว ตดกบ ประเทศราชอาณาจกรกมพชา ทศตะวนออก ลาว ตดกบ ประเทศสาธารณรฐ สงคมนยมเวยดนาม ทศตะวนตก ลาว ตดกบ ประเทศราชอาณาจกรไทย ทศตะวนตกเฉยงเหนอ ลาว ตดกบ ประเทศเมยนมา ความยาวของประเทศลาว จากเหนอจรดใตประมาณ 1,700 กโลเมตร

ธงชาตลาว ตราแผนดนลาว

2

ขอมลพนฐานประเทศลาว เมองหลวง เวยงจนทน

17°58′N 102°36′E

เมองใหญสด เวยงจนทน

ภาษาราชการ ภาษาลาว

รฐบาล สาธารณรฐนาโดยพรรคคอมมวนสต - ประธานประเทศ จมมะล ไซยะสอน - นายกรฐมนตร บวสอน บบผาวน

ประกาศเอกราช - วนท

จาก ฝรงเศส 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2492

เนอท - ทงหมด - พนนา (%)

236,800 กม.² (อนดบท 81) 91,429 ไมล² 2%

ประชากร - 2548 ประมาณ - 2538 - ความหนาแนน

5,924,000 (อนดบท 103) 4,574,848 25/กม² (อนดบท 177) 65/ไมล²

GDP (PPP) - รวม - ตอประชากร

2548 คาประมาณ 11.92 พนลานดอลลารสหรฐ (อนดบท 129) 1,900 ดอลลารสหรฐ (อนดบท 138)

HDI (2548) 0.545 (อนดบท 133) – กลาง

สกลเงน กบ (LAK)

เขตเวลา - ฤดรอน (DST)

(UTC+7) (UTC+7)

รหสอนเทอรเนต .la

รหสโทรศพท +856

3

ประเทศลาว หรอชออยางเปนทางการ คอ สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (Lao People's Democratic Republic) เปนประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต มพนท 236,800 ตารางกโลเมตร ซงเปนประเทศทไมมทางออกสทะเล มพรมแดนตดจนและพมาทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ ตดตอกบเวยดนามทางทศตะวนออก ตดตอกบกมพชาทางทศใต และตดตอกบประเทศไทยทางทศตะวนตก

คาวา ลาว ในภาษาองกฤษ

ในภาษาองกฤษคาวา ลาว ทหมายถงประเทศสะกดวา "Laos" และ ลาวทหมายถงคนลาว และภาษาลาวใช "Lao" ในบางครงจะเหนมการใชคาวา "Laotian" แทน เนองจากปองกนการสบสนกบเชอชาตลาว ทสะกด "Lao ethnic group" ประวตศาสตร

ประวตศาสตรยคแรกๆ ของลาว เชอวาอยภายใตการครอบครองของอาณาจกรนานเจา ในตานานกลาวถงขนบรม และขนลอ มลกสบหลานตอๆ กนมา จนถงรชสมยพระเจาฟางมผรวบรวมอาณาจกรลานชางไดเปนผลสาเรจในชวงสมยพทธศตวรรษท 19 และมกษตรยปกครองสบทอดตอกนมาหลายพระองคทสาคญ เชน พระเจาไชยเชษฐาธราช พระองคมความสมพนธไมตรทแนบแนนกบกษตรยไทย โดยเฉพาะในรชสมยสมเดจพระมหาจกรพรรด พระเจาสรยวงศาธรรมกราช รชสมยของพระองคนบเปนยคทองของราชอาณาจกรลานชาง ภายหลงเมอพระองคสวรรคตแลว เชอพระวงศลาวตางกแกงแยงราชสมบตกน ราชอาณาจกรลานชางแตกแยกเปน 3 อาณาจกรคอ อาณาจกรลานชางหลวงพระบาง อาณาจกรลานชางเวยงจนทนและอาณาจกรลานชางจาปาศกด ตางเปนอสระไมขนแกกน และตางฝายตางกดงเอามหาอานาจเพอนบานอยางสยาม พมา และเวยดนามเขามาคาจนฐานะของตนเองซงในทสดอาณาจกรลาวทง 3 แหงนจะตกเปนเมองขนของอาณาจกรสยามในป พ.ศ. 2321

พ.ศ. 2369 อาณาจกรลานชางเวยงจนทนมเจาอนวงศเปนกษตรย พระองคคดกอบกเอกราชจากสยาม จงยกทพมารวมพลกบเจาเมองจาปาสกและเจาเมองในภาคอสานของสยามบางสวนเขามาสรบกบสยาม ขณะเดนทางผานเมองโคราชไดกวาดตอนชาวเมองนครราชสมาไปไวทเวยงจนทนดวย แตระหวางทกองทพลาวพกไพรพลและเชลยชาวเมองนครราชสมาอยททงสมฤทธนน ครวเรอนชาวนครราชสมาไดลกฮอตอตานกองทพเจาอนวงศจนกองทพลาวแพแตกพายไป เมอฝายสยามรขาวจงสงกองทพมากวาดลางเจาอนวงศ พระองคจงเสดจหนไปเวยดนาม ภายหลงเสดจนวตลาวเพอวางแผนกอบกเอกราชอกครง แตถกเจานอยเมองเชยงขวางจบตวสงไปยงกรงเทพ และถกคมขงจนสนพระชนมในคกทกรงเทพนนเอง กษตรยอนนมของเวยดนามทรงพโรธมาก จงสงกองทพไปจบเจานอยเมองเชยงขวางมาประหาร และรวมเมองเชยงขวางเปนสวนหนงของเวยดนามเรยกวามณฑลตรณณนห หลงจากนนอาณาจกรลานชางเวยงจนทนกถกสยามยกทพมาทาลายพระราชวง และวดวาอารามในพระนครหลวงเวยงจนทนจนสญสน เหลอเพยงหอพระแกว วดสสะเกด

4

อาณาจกรลานชางเวยงจนทนลมสลายและตกอยในความดแลของสยามโดยตรง สวนอาณาจกรลาวทเหลอลาวกไมเคยคดกอบกเอกราชจากสยามอก

ครนถงพทธศตวรรษท 25 ดนแดนลาวทงหมดกตกอยภายใตอทธพลของประเทศฝรงเศส จากการใชเลหเหลยมของโอกสต ปาว กงสลฝรงเศส โดยการใชเรอรบมาปดอาวไทยเพอบงคบใหยกดนแดนฝงซายแมนาโขง รวมทงดนแดนอน ๆ ลาวถกรวมเขาเปนอนโดจนของฝรงเศส เมอ พ.ศ. 2436

ในชวงสงครามโลกครงท 2 กองทพญปนไดรกเขามาในลาวและดนแดนอนโดจนฝรงเศสอนๆ เมอญปนใกลแพสงคราม ขบวนการลาวอสระซงเคลอนไหวทางการเมอง เพอกเอกราชลาวในเวลานนประกาศเอกราชใหประเทศลาวเปนประเทศราชอาณาจกรลาว หลงญปนแพสงคราม ฝรงเศสกกลบเขามามอานาจในอนโดจนอกครงหนง แตเนองจากการทเวยดมนหปลดปลอยเวยดนามได จงเปนการสนคลอนอานาจฝรงเศสจนยอมใหลาวประกาศเอกราชบางสวนในป พ.ศ. 2492 และไดเอกราชสมบรณในป พ.ศ. 2496 ภายหลงฝรงเศส รบแพเวยดนามทเดยนเบยนฟ ผทมบทบาทในการประกาศเอกราชคอ เจาสวรรณภมา เจาเพชรราช และเจาสภานวงศ โดยมเจามหาชวตศรสวางวงศ ดารงตาแหนงเปนเจามหาชวต (พระมหากษตรย) จากอาณาจกรลานชางหลวงพระบางเดม และไดรวมทง 3 อาณาจกรคอ ลานชางหลวงพระบาง ลานชางเวยงจนทน และลานชางจาปาศกด เขาดวยกนเปนราชอาณาจกรลาว

พ.ศ. 2502 เจามหาชวตศรสวางวงศเสดจสวรรคต เจาสวางวฒนาจงขนครองราชยเปนเจามหาชวตแทน เหตการณในลาวยงยากมาก เจาสภานวงศ 1 ในคณะลาวอสระประกาศตนวา เปนพวกฝายซายนยมคอมมวนสต และเปนหวหนาขบวนการประเทศลาว ไดออกไปเคลอนไหวทางการเมองในปา เนองจากถกฝายขวาในลาวคกคามอยางหนก ถงป 2504 รอยเอกกองแล วระสาน ทาการรฐประหารรฐบาลเจาสวรรณภมา แตถกกองทพฝายขวาและฝายซายรมจนพายแพ กองแลตองลภยไปสหรฐจนถงปจจบน

เหตการณทางการเมองบงคบใหลาวตองตกอยทามกลางสงครามอนโดจนครงทสอง ซงรนแรงยงกวาครงแรก และเปนปจจยกอใหเกดสงครามกลางเมองและรฐประหารหลายครงดวยกน จนถงป พ.ศ. 2518 พรรคประชาชนปฏวตลาวซงไดรบการสนบสนนจากสหภาพโซเวยต และคอมมวนสตเวยดนามโดยการนาของ เจาสภานวงศ กลมลางรฐบาลประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยเปนประมขของเจามหาชวตสวางวฒนา ซงไดรบการสนบสนนจากรฐบาลฝรงเศสและสหรฐอเมรกาสาเรจ และสถาปนาประเทศลาวเปน "สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว" ในวนท 2 ธนวาคม พ.ศ. 2518

สภาพการปกครองและการบรหารดานเศรษฐกจของลาวเรมผอนคลายมากขนในระยะหลงของทศวรรษ 1980 ตอมาเมอเจาสภานวงศสละตาแหนงจากประธานประเทศ ผดารงตาแหนงสบตอมาคอทาน ไกสอน พมวหาน และเมอทานไกสอนถงแกกรรมกระทนหน ทาน หนฮก พมสะหวน กไดดารงตาแหนงประธานประเทศตอมา ยคนลาวกบไทยเปดสะพานมตรภาพ ไทย - ลาว ในป พ.ศ. 2538 ตอมาทานหนฮกสละตาแหนง ทานคาไต สพนดอนรบดารงตาแหนงประธานประเทศเปนคนตอมา จนถงป พ.ศ. 2549 ทานคาไตลงจากตาแหนง ทานจมมะล ไซยะสอน จงเปนผรบตาแหนงประธานประเทศลาวคนปจจบน

5

การเมอง สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มระบบการปกครองแบบสงคมนยมคอมมวนสต(ทางการลาว

ใชคาวา ระบอบประชาธปไตยประชาชน) โดยพรรคการเมองเดยวเปนองคกรชนาประเทศคอ พรรคประชาชนปฏวตลาว มอานาจสงสดตงแตลาวเรมปกครองในระบอบสงคมนยม เมอ 2 ธนวาคม พ.ศ. 2518 - ประธานประเทศคนแรก : เสดจเจาสพานวง (หรอ ทาน สพานวง ตามระบอบสงคมนยม) - นายกรฐมนตรคนแรก : ทาน ไกสอน พมวหาน

พรรคประชาชนปฏวตลาวเปนองคกรทมอานาจสงสดผกขาดการปกครองประเทศ ตามระบอบสงคมนยมคอมมวนสต พรรคฯ ไดกาหนดนโยบายและเปาหมายการพฒนาประเทศในการประชมสมชชาพรรคฯ ครงท 8 เมอเดอนมนาคม 2549 ใหรฐบาลและหนวยงานทเกยวของยดถอปฏบต ดงน

* ป 2563 ตองพนจากสถานะการเปนประเทศทพฒนานอยทสด ตองมความมนคงทางการเมอง เศรษฐกจตองขยายตวอยางตอเนอง ประชาชนตองมความเปนอยทดขนจากปจจบน 3 เทาตว

* ป 2549-2553 เปนชวงของการเสรมสรางพนฐานเพอบรรลเปาหมายการพฒนาประเทศทกาหนดไวสาหรบป 2563 เศรษฐกจตองมการขยายตวอยางตอเนองในอตราไมตากวารอยละ 7.5 ตอป ยตการตดไมทาลายปาเพอทาไรเลอนลอย แกไขปญหาความยากจนใหหมดสนไป เตรยมพฒนาบคลากรรองรบการเปลยนแปลงไปสการเปนประเทศอตสาหกรรม ประชากรมรายไดเฉลยมากกวา 800 ดอลลารสหรฐฯ ตอป

ลาวดาเนนนโยบายตางประเทศทมงสรางเสรมความสมพนธแบบรอบดานกบทกประเทศบนพนฐานของการอยรวมกนอยางสนตโดยไมแบงแยกลทธอดมการณเพอขอรบการสนบสนนและความชวยเหลอในการพฒนาประเทศใหบรรลเปาหมายตามทพรรคฯ กาหนดไว ทงน ลาวใหความสาคญกบประเทศเพอนบานเปนลาดบแรก ไดแก เวยดนาม จน พมา กมพชาและไทย รองลงมาเปนประเทศรวมอดมการณไดแก รสเซย เกาหลเหนอ และควบา อยางไรกด แมวาลาวจะพยายามดาเนนความสมพนธกบประเทศตาง ๆ ใหสมดลเพอลดการพงพาประเทศใดประเทศหนงเปนหลก แตขอจากดของลาวทไมมทางออกทางทะเลและการดอยพฒนาทางเศรษฐกจ กอปรกบเวยดนามและจนตองการคงอทธพลในภมภาคอนโดจนไว จงทาใหลาวมความสมพนธพเศษกบเวยดนามและจนทงดานความมนคงและดานเศรษฐกจซงเปนผลใหประเทศทงสองสามารถขยายอทธพลในลาวไดในระยะตอไป

ในป 2548 สถานการณภายในประเทศโดยรวมมความสงบเรยบรอยแมวายงคงมรายงานการเคลอนไหวของกลมตอตานรฐบาลตามแขวงตางๆ แตทางการลาวสามารถควบคมสถานการณได โดยไดจดวางกองกาลงลาดตระเวนในพนทตางๆ อยางเขมงวดทาใหไมเกดเหตการณรนแรง นอกจากน นายกรฐมนตร สปป.ลาว ไดมคาสงเมอวนท 13 มกราคม 2549 ยบเขตการปกครองพเศษไชสมบนซงเคยเปนพนททมปญหาดานความมนคง โดยโอนพนทการปกครองไปขนกบแขวงเชยงขวางและแขวงเวยงจนทน เนองจากเหนวาพนทดงกลาวมความมนคงปลอดภยมากขนแลว

เมอวนท 18-21 มนาคม 2549 ทประชมสมชชาพรรคประชาชนปฏวตลาว ครงท 8 มมตเปนเอกฉนทเลอก พลโท จมมะล ไชยะสอน รองประธานประเทศ (ตาแหนงในขณะนน) ใหดารงตาแหนงเลขาธการใหญ

6

คณะบรหารศนยกลางพรรค (Central Committee) และสมาชกคณะกรมการเมอง (Politburo) ลาดบท 1 แทนพลเอกคาไต สพนดอน อดตประธานประเทศทสละตาแหนงในพรรคทกตาแหนง และไดแตงตงคณะบรหารพรรค ไดแก คณะบรหารงานศนยกลางพรรค จานวน 55 คน คณะกรมการเมอง จานวน 11 คน คณะเลขาธการศนยกลางพรรค จานวน 7 คน และคณะกรรมการตรวจตราพรรคฯ ระดบศนยกลางพรรคฯ จานวน 3 คน รวมทง ไดกาหนดแผนพฒนาประเทศระยะสนป 2553 และระยะยาวป 2563 เพอใหรฐบาลและหนวยงานทเกยวของนา ไปปฏบต

เมอวนท 30 เมษายน 2549 สปป.ลาวไดจดการเลอกตงสมาชกสภาแหงชาต ชดท 6 โดยพรรคประชาชนปฏวตลาวไดคดเลอกสงผสมครเขารบการเลอกตง จานวน 175 คน เพอเลอกตงสมาชกสภาแหงชาตจานวน 115 ทนงใน 17 เขตเลอกตง (16 แขวงและนครหลวงเวยงจนทน) ผลการเลอกตงปรากฏวา มประชาชนไปใชสทธเลอกตงรอยละรอย สมาชกสภาแหงชาตทไดรบเลอกจานวน 115 คน เปนสมาชกพรรคประชาชนปฏวตลาว จานวน 113 ทนง และผสมครอสระจานวน 2 ทนง แบงเปนชนเผาลาวลม 92 คน ลาวเทง 17 คน และลาวสง 6 คน

การประชมสภาแหงชาต ชดท 6 ครงท 1 จดขนระหวางวนท 8 – 17 มถนายน 2549 โดยในการประชมวนแรก ทประชมไดรบรองผดารงตาแหนงประธานประเทศ รองประธานประเทศ และคณะรฐมนตรชดใหม รวมทงไดมการปรบ/จดตงกระทรวงดานเศรษฐกจ ไดแก ปรบกระทรวงอตสาหกรรมและหตถกรรมไปรวมกบกระทรวงการคา เปน “กระทรวงอตสาหกรรมและการคา” และจดตง “กระทรวงพลงงานและบอแร” ขนใหมเพอใหสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาประเทศทมงเนนการพฒนาเศรษฐกจ และนาศกยภาพดานพลงงาน (พลงงานนาและแรธาต) มาใชในการพฒนาประเทศใหเกดประโยชนสงสด

พพธภณฑประวตศาสตรกองทพประชาชนลาว ดานหนามอนสาวรยสามวรชนผกลาเปนหญงชาวนาถอเคยวเกยวขาว หอบฟางขาว และสะพายปน ยนอยเคยงขางทหารและกรรมกร

แสดงถงชยชนะแหงการตอสกชาตประชาชนลาวในป ค.ศ.1961-1973

7

สถาบนการเมองทสาคญ

-พรรคประชาชนปฏวตลาว -สภารฐมนตร (พรรคฯ แตงตงคณะรฐมนตร) -สภาแหงชาต (ประชาชนเลอกสมาชกสภาแหงชาตจากผทพรรคฯ เสนอ) จะมการเลอกตงเอาสมาชก

สภาแหงชาตชดท 6 ในทกแขวงทวประเทศ ในวนท 30 เมษายน 2549 และเปดประชมสภาครงปฐมฤกษ ในวนท 8 มถนายน 2549

แนวลาวสรางชาต

ประเทศลาวมองคกรจดตงกลมตางๆ เชน สหพนธวยหนมลาว (สหพนธเยาวชน) สหพนธแมหญงลาว (สมาคมสตร) กรรมบาลลาว (สหพนธกรรมกร) ซงไดรบการสนบสนนโดยพรรคประชาชนปฏวตลาว การจดตงและการบรหารบานเมอง ประเทศลาวมระบบการบรหารบานเมองดงน

หลายหมบานรวมกน เปน "เมอง" (อาเภอ) หลายเมองรวมกน เปน "แขวง" (จงหวด) "คณะกรรมการปกครองหมบาน มนายบาน (ผใหญบาน) เปนหวหนา" เปนผบรหารของหมบาน "คณะกรรมการปกครองเมอง มเจาเมอง (นายอาเภอ) เปนหวหนา" เปนผบรหารเมอง "คณะกรรมการปกครองแขวง มเจาแขวง (ผวาราชการจงหวด) เปนหวหนา" เปนผบรหารแขวง "คณะกรรมการปกครองนครหลวง มเจาครองนครหลวง (ผวาราชการกรงเวยงจนทน) เปนหวหนา"

เปนผบรหารนครหลวง ระดบศนยกลาง มกระทรวง คณะกรรมการ และสถาบน

ชยชนะแหงการตอสเพอกอบกชาตลาวในอดต คอกองทพปลดปลอยประชาชนลาว (กองทพลาวอสระ) ในปจจบนน

8

การแบงเขตการปกครอง

ลาวแบงเปน 16 แขวงและ 1 เขตปกครองพเศษ หรอ นครหลวง* คอ

ชอ เมองเอก พนท (km²) ประชากร (ป 2547)

1. แขวงอตตะปอ / Attapu เมองสามคคไซ 10,320 114,300

2. แขวงบอแกว/ Bokeo เมองหวยทราย 6,196 149,700

3. แขวงบอลคาไซ / Boli khamxai เมองปากซน 14,863 214,900

4. แขวงจาปาสก / Champasak เมองปากเซ 15,415 575,600

5. แขวงหวพน / Houaphan เมองซาเหนอ 16,500 322,200

6. แขวงคามวน / Khammouan เมองทาแขก 16,315 358,800

7. แขวงหลวงนาทา / Louang Namtha เมองหลวงนาทา 9,325 150,100

8. แขวงหลวงพระบาง/ Louang Phabang เมองหลวงพระบาง 16,875 408,800

9. แขวงอดมไซ / Oudomxai เมองไซ 15,370 275,300

10. แขวงพงสาล / Phongsali เมองพงสาล 16,270 199,900

11. แขวงสาละวน / Salavan เมองสาละวน 10,691 336,600

12. แขวงสะหวนนะเขด / Savannakhet เมองไกสอนพมวหาน 21,774 721,500

13. นครหลวงเวยงจนทน / Vientiane capital เวยงจนทน 3,920 692,900

14. แขวงเวยงจนทน / Vientiane เมองโพนโฮง 15,927 373,700

15. แขวงไซยะบล / Xaignabouli เมองไซยะบล 16,389 382,200

17. แขวงเซกอง / Xekong เมองละมาม 7,665 83,600

18. แขวงเชยงขวาง / Xiangkhoang เมองโพนสะหวน 15,880 262,200

9

ในวนท 27 กมภาพนธ 2549 ไดมการยบเขตพเศษไซสมบน (หมายเลข 16 ในแผนท) อยางเปนทางการ ตามดารสนายกรฐมนตร(คาสงนายกรฐมนตร) เลขท 10/นย. ลงวนท 13 มกราคม 2549 โดยเมองทาโทมถกรวมกบแขวงเชยงขวาง และเมองไซสมบนถกรวมกบแขวงเวยงจนทน ภมศาสตรประเทศลาว ลกษณะภมประเทศ

ลาวเปนประเทศทไมตดกบทะเล สวนใหญเปนภเขาและทราบสงมภเขาลอมรอบ พนทราบมเพยง 20% ซงสวนใหญอยทางตอนกลางของประเทศ ปกคลมไปดวยปาอนหนาทบ โดยเฉพาะทางตอนเหนอมความสงเฉลยเกน 900 เมตร และมยอดเขาสงทสดวา ภเบย 2,817 เมตร มแมนาไหลผานเปนธารลก ทราบสงนจะคอย ๆ ลาดตาลงทางใต จนถงฝงโขงทางตะวนตก

ลกษณะภมอากาศ

ลกษณะภมอากาศของลาวคลายกบภาคเหนอและภาคอสานของไทย แตฤดหนาวมอากาศหนาวมากกวา พนททางภาคใตและทางตอนกลางของประเทศเปนบรเวณทมฝนตกชกมากกวาภาคเหนอ เศรษฐกจ

ภาวะเศรษฐกจของ สปป.ลาวมพฒนาการทดตามลาดบ โดยในชวง 20 ป นบตงแตปรบเปลยนระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมสระบบเศรษฐกจเสรการตลาดเมอป 2529 สปป.ลาวมการขยายตวทางเศรษฐกจอยางตอเนองในอตราเฉลยรอยละ 6.2 ตอป ประชากรมรายไดเพมขนจากประมาณ 200 ดอลลารสหรฐเมอป 2529 เปน 491 ดอลลารสหรฐในป 2548 ภาคอตสาหกรรมขยายตวในอตราไมตากวารอยละ 10 ตอปโดยอตสาหกรรม พลงงานไฟฟาเปนสาขาหลกทสรางรายไดใหแกประเทศ

ในป 2548 สปป.ลาวมอตราการขยายตวทางเศรษฐกจรอยละ 7.2 เพมจากรอยละ 6.6 ในป 2547 ภาคเกษตรกรรม มพนทเพาะปลกเพมขน 190,000 เฮกตาร (1,187,500 ไร) และผลตขาวได 2.6 ลานตน ภาคอตสาหกรรม รฐบาล สปป.ลาวไดอนมตสมปทานโครงการไฟฟาพลงนา เหมองแร (ทองคา ทองแดง ดบก ถานหน สงกะส ยปซม) โครงการผลตซเมนตและเหลกในหลายพนทเพอเพมการสงออก ดานการคมนาคมขนสง การกอสรางถนนเชอมโยงลาวกบประเทศในอนภมภาคมความคบหนาอยางมาก ถนนทสรางแลวเสรจ ไดแก ถนนหมายเลข 9 (ไทย-ลาว-เวยดนาม) และถนนหมายเลข 18 B (ลาว-เวยดนามตอนใต) ในขณะทถนนหมายเลข 3 (ไทย-ลาว-จน) ถนนหมายเลข 8 และหมายเลข 12 (ไทย-ลาว-เวยดนาม) จะแลวเสรจในป 2550

10

โครงการความรวมมอในภมภาคใกลเคยง กลมอาเซยน ลาวเขาเปนสมาชกอาเซยนเมอเดอนกรกฎาคม 2540 ไดเปนประธานคณะกรรมการประจา

อาเซยนเมอกรกฎาคม 2547 ไทยไดใหความรวมมอแกลาวเพอใหสามารถมสวนรวมในอาเซยนไดอยางทดเทยมกบประเทศสมาชกอาเซยนเกา ทงในกรอบความรเรมเพอการรวมตวของอาเซยน การใหสทธพเศษทางภาษศลกากร รวมทงใหความรวมมอแกลาวเตรยมความพรอมในโอกาสทลาวเปนเจาภาพจดการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 10 เมอเดอนพฤศจกายน 2547 โดยไดจดการดงานใหเจาหนาทลาว ใหการสนบสนนดานวสดอปกรณสาหรบจดตงศนยขาว มลคาประมาณ 11.80 ลานบาท และใหความชวยเหลอทางการเงนเพอปรบปรงสนามบนวดไตมลคาประมาณ 320 ลานบาท

ยทธศาสตรความรวมมอทางเศรษฐกจอระวด-เจาพระยา-แมโขง (Ayeyawady-Chao Phraya-Mekong Economic Cooperation Strategy - ACMECS) ลาวมสวนรวมในกรอบ ACMECS อยางแขงขน ลาสดลาวไดเปนประธานการประชมเชงปฏบตการเพอปรบ ACMECS Plan of Action และทบทวนโครงการความรวมมอในสาขาตาง ๆ ระหวางวนท 1-2 มถนายน 2549 ทกรงเทพฯ และเปนเจาภาพจดการประชม ACMECS ระดบรฐมนตรทเมองดอนโขง แขวงจาปาสก ระหวางวนท 3-4 กรกฎาคม 2549

ความรวมมอในกรอบสามเหลยมมรกต ลาวเปนเจาภาพจดการประชมระดบรฐมนตรความรวมมอในกรอบสามเหลยมมรกต ครงท 1 เมอวนท 2 สงหาคม 2546 ทแขวงจาปาสก ทประชมไดเหนชอบปฏญญาวาดวยความรวมมอดานการทองเทยวซงมสาระสาคญมงใหความสาคญกบการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวเพอชวยกระตนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศสมาชก และไดกาหนดพนทความรวมมอเพอผลกดนใหกรอบความรวมมอมความเดนชด คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทย ภาคตะวนตกเฉยงเหนอของกมพชา และภาคใตของลาว ทงน ไทยไดจดสรรงบประมาณ 2 ลานบาท ในโครงการปรบปรงศนยขอมลขาวสารการทองเทยวสามเหลยมมรกตทแขวงจาปาสกดวย

ดานสงคมและการพฒนา

ประเทศลาวประสบปญหาทตองเรงแกไขทสาคญไดแก ปญหาราคานามนทเพมสงขน ปญหาการขาดดลการคาในอตราสง คาเงนกบไมมเสถยรภาพ การจดเกบรายไดตากวาเปาหมาย และปญหาการฉอราษฎรบงหลวง

สนคาสงออกทสาคญ เสอผาสาเรจรป ไมซง ไมแปรรป ผลตภณฑไม สนแร เศษโลหะ ถานหน หนงดบ และหนงฟอก ขาวโพด ใบยาสบ กาแฟ ในป 2548 ลาวสงออกสนคาเปนมลคาประมาณ 379 ลานดอลลารสหรฐ เพมขนจากป 2547 รอยละ 2

สนคานาเขาทสาคญ รถจกรยานยนตและสวนประกอบเครองจกรกล เครองใชไฟฟาทใหความรอน อาหาร ผาผน สารเคม และเครองอปโภคบรโภค ในป 2548 ลาวนาเขาสนคาเปนมลคาประมาณ 541 ลานดอลลารสหรฐ ลดลงจากป 2547 รอยละ 0.21 (หมายเหต : สถตการนาเขา-สงออกดงกลาวไมรวมถงการคาชายแดนซงมปรมาณประมาณรอยละ 25-30 ของมลคาการนาเขา-สงออก)

11

ทรพยากรสาคญ ไม ดบก ยบซม ตะกว หนเกลอ เหลก ถานหนลกไนต สงกะส ทองคา อญมณ หนออน นามน และแหลงนาผลตไฟฟา

การลงทน รฐบาลลาวไดปรบปรงกฎระเบยบเพอเสรมสรางบรรยากาศใหเอออานวยตอการลงทนมากยงขน อาท มาตรการดานภาษ อนญาตใหนครหลวงเวยงจนทน แขวงจาปาสก และแขวงหลวงพระบาง มอานาจอนมตโครงการลงทนทมมลคาไมเกน 2 ลานดอลลารสหรฐ สวนแขวงอน ๆ สามารถอนมตโครงการลงทนทมมลคาลงทนไมเกน 1 ลานดอลลารสหรฐ ทาใหการลงทนจากตางประเทศในลาวมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง โดยในป 2546 มมลคา 465 ลานดอลลารสหรฐ ป 2547 มมลคา 533 ลานดอลลารสหรฐ และป 2548 มมลคา 1.6 พนลานดอลลารสหรฐ นกลงทนทสาคญ ไดแก ไทย เวยดนาม ฝรงเศส ออสเตรเลย จน

ประชากรลาว

ลาวมประชากรหลายเชอชาต นบถอศาสนาพทธ เเละถอเปนศาสนาประจาชาตตามระบอบใหม แบงประชากรเปน 3 กลมใหญๆ คอ

ลาวลม กลมคนเชอชาตลาว ใชภาษาลาวเปนภาษาหลก ลาวเทง เชน ชาวเผาบร ลาวสง เชน ชาวเผามง ประเทศลาวมประชากร 6,068,117 คน (ป 2548) ประกอบดวยลาวเทง ลาวสง และลาวลม แยกออก

ไดประมาณ 68 ชนเผา ลาวเทง คดเปนรอยละ 22 ของประชากรทงหมด ไดแก ชนเผาขา บร มะกอง งวน ตะโอย ตาเลยง

ละเมด ละเวน กะตง ฯลฯ สวนใหญอยในแขวงภาคใต เชน แขวงเซกอง สาละวน จาปาสก ลาวสง คดเปนรอยละ 9 ของประชากรทงหมด ไดแก มง (หรอแมว) เยา มเซอ ผนอย และชาวเขาเผา

ตาง ๆ สวนใหญอยในแขวงภาคเหนอ เชน แขวงหลวงพระบาง เซยงขวาง ลาวลม คดเปนรอยละ 68 ของประชากรทงหมด ไดแก ชนเผาลาว ภไท ไทดา ไทลอ ฯลฯ อาศย

กระจายอยทวประเทศ ความหนาแนนของประชากร 20 คนตอตารางกโลเมตร อตราการเกด รอยละ 3.82 ตอป (2543) จานวนประชากรในเมอง รอยละ 19 ของประชากรทงประเทศ อตราการเพมประชากร ประมาณรอยละ 2.5 ตอป (2543) จานวนประชากรทเปนแรงงาน 2.16 ลานคน อายเฉลย 52 ป อตราการวางงาน รอยละ 5.7 (2543) อตราประชากรทรหนงสอ รอยละ 56 (ชาย รอยละ 67 และหญง รอยละ 43) จานวนประชากรตอแพทย 1,510 : 1

12

ภาษา ประเทศลาวใชภาษาลาวเปนภาษาราชการ

ศาสนา ประชาชนลาว มากกวา 90 % นบถอ ศาสนาพทธ รฐบาลใหสทธเสรภาพในการเลอกนบถอ

ศาสนา ตามประเพณหนมลาวทมอาย 20 ป จะเขาบวชเปนพระระยะหนง เพอตอบแทนบญคณพอแม หรอ ญาตพนองทเสยชวต ในปจจบนพระสงฆลาวถอธรรมวนยอยางเครงคด นอกจากการเผยแพรพระธรรมแลว ยงทาหนาทเปนครประชาศกษา และแพทยแผนโบราณ อบาสกอบาสกาเปนผถวายปจจยทกอยาง มการถวายจงหน และเพลทกๆ วน บทบาทของ พระสงฆลาว ในระบอบใหมไดรบการเชดชใหสงเดนขนทงภายในและตางประเทศ

วฒนธรรม

พทธศาสนาแบบเถรวาท นบเปนแบบแผนหลกของวฒนธรรมลาว ซงปรากฏใหเหนทวประเทศ ทงในดานภาษา ศลปะ วรรณคด ศลปะการแสดง ฯลฯ สาหรบดนตรลาวนนยงมอทธพลของแคน ซงเปนเครองดนตรประจาชาต วงดนตรของลาวกคอวงหมอลา มหมอลา และหมอแคน ทวงทานองของการขบลาจะแตกตางกนไปตามทองถน ทางภาคเหนอเรยกวาขบ ภาคใตจากบอลคาไซลงไปเรยกวาลา เชน ขบงมเวยงจนทน ขบพวนเซยงขวง ลาสาละวนของแขวงสาละวน ลาภไท ลาตงหวาย ลาคอนสะหวน ลาบานซอกของแขวงสะหวนนะเขต ขบโสม ลาสพนดอนของแขวงจาปาสก ลามะหาไซของแขวงคามวน ขบทมของแขวงหลวงพระบาง ขบลอของชาวลอ เปนตน การแตงกายทเปนเอกลกษณอยางหนงของลาวคอผหญงจะนงผาซน (ผาถง) อาหารของคนลาว ลาวจะทานขาวเหนยวเปนหลก อาหารทเปนเอกลกษณคอ แจว สมตา ไกยาง เปนตน อารยธรรมเกาแกของลาวนน มปรากฏจากหลกฐานดานโบราณคดยคหนในทงไหหน ในเมองเซยงขวาง

13

ประวตพระพทธศาสนาในลาว

ประตชย – เวยงจนทร ชนชาตลาว เมอประมาณ พ.ศ. 1194 ชนชาตไท (พมาเรยกวา ฉาน จนเรยกวา อายลาวหรองายลาว) ไดอพยพจากอาณาจกรอายลาวลงมาทางใตของจนแลวตงอาณาจกรใหมเรยกวา อาณาจกรนานเจา ซงมขนบรมเปนผปกครองมพระโอรส 7 องค ตางกแยกยายกนไปสรางบานแปลงเมองยงสถานทตางๆ กลาวคอ พระโอรสองคท 1 พระนามวา ขนลอ สรางเมองชวา (ขนลอ นาไพรพลมาหยดพกทนคาวา “เซา” แปลวาหยด ตอมาคาวาเซากลายเสยงมาเปนชวา ซงภายหลงเรยกเมองชวาวาเชยงทองหรอลานชางและในทสดเปนเมองหลวงพระบางตามชอพระพทธรปประจาเมองคอพระบาง) พระโอรสองคท 2 พระนามวา ยผาลาน สรางอาณาจกรหอแต ไดแกสบสองปนนา พระโอรสองคท 3 พระนามวา สามจสง สรางเมองบวชม ไดแกหวพนทงหาทงหก พระโอรสองคท 4 พระนามวา ไสผง หรอ สผง สรางอาณาจกรโยนก พระโอรสองคท 5 พระนามวา งวอน สรางอาณาจกรอโยธยา พระโอรสองคท 6 พระนามวา ลกกรม สรางเมองหงษา (นาจะเปนเมองหงษาในลาว) พระโอรสองคท 7 พระนามวา เจดเจยง ใหอยเมองแถน

เมอประมาณ พ.ศ. 1290 เมองชวาไดสบเชอสายมาตามลาดบจนเมออาณาจกรเขมรมอานาจมากขนกตกอยใตอานาจเขมรนน จนกระทงประมาณ พ.ศ. 1796 อาณาจกรนานเจาถกกบไลขานปกครอง ชนชาตไทกอพยพลงมาทางใตมากขน

14

พทธศาสนาในประเทศลาว พญาสวรรณคาผง เจาเมองชวาองคท 22 ทรงครองราชยเมอ พ.ศ. 1859 ทรงมพระโอรสชอวา เจาผฟา และเจาผฟามโอรส 6 พระองค องคท 1 ชอเจาฟางม ซงแรกประสตมฟนงอกออกมาพรอมกนทง 33 ซซงผดปกตจากทารกธรรมดา โหรทานายวาเปนกาลกนจงไดนาไปลอยแพ บงเอญแพไดลอยมาถงเมองขอม (กมพชา) จงไดรบการเลยงดจากพระมหาปาสมนตเถระซงในขณะนนพระพทธศาสนาแบบเถรวาทไดเจรญ รงเรองในเขมรแลว เมอเจรญวยพระมหาปาสมนตเถระไดนาเขาถวายตวเปนมหาดเลกในราชสานกของพระเจาอนทปตถ และไดอภเษกสมรสกบพระธดาของพระเจาอนทปตถ พระนามวา พระนางแกวเกงยาหรอพระนางแกวยอดฟา (บางแหงเรยกวา เจาหญงคาหยาด)

ตอมาไดยกทพไปตเมองลานชาง และสามารถยดเมองลานชางไดในป พ.ศ. ๑๘๙๖ แลวขนครองราชย เปนกษตรยองคท ๒๓ ของราชวงศลานชาง ทรงพระนามวา พระเจาฟางมแหลงหลาธรณ แผอาณาเขตออกไปอยางกวางขวาง

การเผยแพรพทธศาสนาในลานชาง แมวาชาวลานชางจะเคยนบถอพทธศาสนาแบบมหายานผานทางจนมาตงแตอยในอาณาจกรอายลาวเมอประมาณ พ.ศ. 620 แลวกตาม แตเมอมาถงสมยอาณาจกรลานชาง ความเชอเหลานนกจางหายลง ชาวเมองทวไปตางกนบถอผสางเทวดาอนเปนความเชอดงเดม ครนตอมาพทธศาสนาแบบเถรวาทกไดรบการเผยแพรในดนแดนแหงน ซงปรากฏหลกฐานตางกน 2 อยาง

ฝายหนงกลาววา พระนางแกวเกงยาหรอพระนางแกวยอดฟา พระมเหสผทรงเคยนบถอพทธศาสนามากอน เมออยในเมองลานชางทรงเหนประชาชนนบถอผสางเทวดาและฆาสตวบชาเซนสรวง รสกสงเวชพระทย จงทลขอใหพระเจาฟางมไปอญเชญพระพทธศาสนาจากเขมรมาเผยแพรในอาณาจกรลานชาง พระเจาฟางมทรงเหนดวยจงสงทตไปเขาเฝากษตรยเขมรเพอขอนมนตพระสงฆเขมรเขามาเผยแพรพทธศาสนาในลานชาง ซงกษตรยเขมรกไดจดสงพระมหาปาสมนตเถระซงเปนอาจารยของพระเจาฟางมเปนหวหนา และมพระมหาเทพและคณะนกปราชญ ชาง และบรวารจานวนหนงรวมเดนทางมาดวย พรอมกบนาพระพทธรปปางหามญาตนามวา พระบาง และพระไตรปฏกจานวนหนงมาดวย

สาหรบพระบางนเปนพระพทธรปทกษตรยลงกาไดสงมาถวายแกกษตรยเขมร เมอกษตรยเขมรถวายแกพระเจาฟางมแลวไดนาไปประดษฐานทเมองเวยงคากอนจนถง พ.ศ. 2045 จงอญเชญไปประดษฐานทเมองเชยงทองหรอเมองชวาหรอเมองลานชาง ครนตอมาไดเปลยนชอเมองเปนเมองหลวงพระบาง ตามนามของพระพทธรปนน สวนอกฝายหนงกลาวถงการประดษฐานพระพทธศาสนาในลานชางวา เมอเจาฟางมครองราชยไมนาน ทรงมพระทยโหดรายทารณปกครองอยางไมเปนธรรม กษตรยเขมรผเปนพอตาจงรบสงใหเขาเฝาแลวทรงสอนใหปกครองชาวเมองดวยหลกธรรมในพทธศาสนาและใหสมาทานศล 5 ดวย เมอกลบลานชาง พระองคไดนาพระสงฆผทรงพระไตรปฎกจานวนหนงมาเผยแพรพทธศาสนาดวย

15

รชสมยของพระเจาฟางมนนเตมไปดวยศกสงคราม ทาใหชาวลาวทมนสยรกสงบเกดความเบอหนาย จนในทสดประมาณ พ.ศ. 1916 บรรดาอามาตยกพรอมใจกนขบพระเจาฟางมออกจากราชสมบต และอภเษกพระราชโอรสชนมาย 17 พรรษา ทรงพระนามวา "พระยาสามแสนไท" ขนครองราชยสมบตแทน และพระองคทรงอภเษกกบเจาหญงแหงอาณาจกรกรงศรอยธยา ซงทาใหพระองคมการจดระเบยบบานเมองตามแบบแผนวธการทไดรบจากไทยเปนอนมาก

ในดานการพระพทธศาสนา พระยาสามแสนไททรงทานบารงพระพทธศาสนาใหเจรญรงเรองเปนอยางมาก เชน ทรงสรางวดมโนรมย วดอโบสถ หอสมด โรงเรยนปรยตธรรม เปนตน และทรงเจรญพระราชไมตรกบทางกรงศรอยธยา ตลอดจนถงกมพชา เวยดนาม ซงถอไดวาในสมยนเปนสมยแหงการจดสรรบานเมองและการสรางความมนคงเปนปกแผนอยางมาก

สมยพระเจาวชลราชาธปต หรอ พระเจาวชลราชาไตรภวนาถาธปตตศรสตนาคนหต (พ.ศ. 2044-2063) พระพทธศาสนามความเจรญรงเรองมาก พระองคทรงเอาใจใสทานบารงพทธศาสนาเปนอยางด ดงปรากฏวาพระองคสงเจาเมองขวาไปรบกบเจากอนคาแหงเมองกะบองจนะชนะและจบตวเจากอนคาได พระองคทรงใหอภยและใหอปสมบททวดแกว ทรงสถาปนาสมเดจพระสงราชขนเปนครงแรก นอกจากนยงทรงไดสรางวดวาอารามตาง ๆ เชน วดปพพาราม เพอบรรจพระอฐพระยาหลาสามแสนไตรแลวสถาปนาพระสเมธาจารยเปนพระสงฆเสนา ทรงสรางวดวชลมหาวหารเมองเชยงทองพรอมกบอาราธนาพระบางจากเวยงคามาประดษฐาน นอกจากนนทรงสรางวดอโสก วดธาตงามพรม พระธาตวดปากซอย และพระธาตวดเชยงกาง ครนตอมาในรชสมยพระเจาโพธสารราช(พ.ศ. 2063-2090) พระองคเปนผเครงครดในพระพทธศาสนาเปนอยางยง ไดทรงมพระราชโองการใหพลเมองเลกนบถอผสางเทวดาผแถนผฟา ตลอดถงไสยศาสตร ทวพระราชอาณาจกร ทรงใหรอศาลหลวง ศาลเจาผเสอเมองทรงเมองและใหหนมานบถอพระพทธศาสนาแทน ทรงสรางวดตางๆ เชน วดสงคโลก เปนตน แตเนองจากประเพณการนบถอผนนมมานานแลวและไดหยงลกในจตใจของประชาชนทวไป จงยากทจะเลกอยางเดดขาดไดดงจะเหนไดจากฮต 12 ครอง 14 ทยงยดถอปฏบตในกลมประชาชนชาวลาวนนยงผสมผสานทงพทธศาสนา ศาสนาพราหมณ และคตดงเดม ทรงใหคณะทตอาราธนาพระไตรปฏกจากลานนาและพระสงฆนกายลงกาวงศมาเผยแพรในลาว เนองจากขณะนนพระไตรปฏกทไดรบจากเขมรยงไมสมบรณเพราะไดรบความเสยหายจากสงคราม พระเมองแกวแหงเมองเชยงใหม จงโปรดใหพระเทพมงคล และพระสงฆจานวนหนงนาพระไตรปฏก 60 คมภรมาเผยแพร ผลการเผยแพรครงนทาใหอกษรลานนาไดแผอทธพลถงลานชางและพฒนาเปนอกษรลาวในปจจบน ทรงเปนกษตรยลาวพระองคแรกทเสดจผนวชในขณะทยงครองราชย โดยประทบจาพรรษาทวดวชลราช นอกจากนนยงทรงสถาปนา พระราชครมหาศรจนโท ผเปนพระอปชฌายเมอครงเสดจผนวชขนเปนสมเดจพระสงฆราชแหงกรงศรสตนาคนหตลานชางรมขาว

16

ครนตอมาพระเมองเกศเกลาแหงเมองเชยงใหมทวงคตลง จงทาใหเมองเชยงใหมวางกษตรยปกครอง พระเจาโพธสารแหงลานชางจงอางสทธในราชบลลงกนน เนองจากทรงมพระราชมารดาเปนพระธดากษตรยเชยงใหม พระองคจงโปรดใหเจาไชยเชษโฐหรอ เชษฐวงโส พระโอรสไปครองอาณาจกรลานนาแทน ตอมาพระเจาโพธสารเสดจสวรรคตเมอ พ.ศ. 2093 เนองจากถกชางลมทบขณะคลองชางปา ทรงกลบนครไดเพยง ๓ สปดาหกเสดจสวรรคต หลงจากสวรรคตแลว พระโอรสทงหลายกตางแยงชงราชสมบตกน อาณาจกรลาวไดแตกเปน ๒ ฝาย คอ อาณาจกรฝายเหนอ และ ฝายใต พระเจาไชยเชษโฐแหงลานนา จงยกทพตกรงลานชาง และไดอญเชญพระแกวมรกตทประดษฐานอยทวดบปผาราม เชยงใหม รวมทงพระพทธสหงค (พระสงค) และพระแกว ขาวไปดวย เมอเสดจถงลานชาง ทรงยดราชสมบตจากเจาผครองนครทงสองไดและทรงขนครองนครทงสองซงเรยกชอวา กรงศรสตนาคนหต พระองคจงขนครองราชสมบต นบเปนมหาราชองคท ๒ ของลาว ททรงพระปรชาสามารถ ทรงพระนามวา "พระเจาไชยเชษฐาธราช" พระพทธศาสนาในยคของพระเจาไชยเชษฐาธราช นบวามความเจรญสงสด ทรงไดสรางวดสาคญมากมาย ในกาแพงเมองมวดอยประมาณ ๑๒๐ วด และยงไดสรางวดพระแกวซงเปนทประดษฐานของพระแกวมรกตทนามาจากเมองเชยงใหม นอกจากนนในสมยนวรรณกรรมทางพทธศาสนากมความเจรญเชนกนโดยมการแตงวรรณกรรมหลายเรอง เชน ขนทง สงขศลปชย กากาดา การเกด นางแตงออน แกวหนามา พระลกษณพระราม ปสอนหลาน หลานสอนป เปนตน สมยนราชอาณาจกรกรงศรอยธยาไดมความสมพนธกบลาวอยางแนนแฟน มการรวมมอกนเพอตอสขบไลพมาออกจากดนแดน โดยไดมการสรางเจดย "พระธาตศรสองรก" ในอาเภอดานซาย จงหวดเลย เพอเปนอนสรณแหงความเปนบานพเมองนองระหวางสองอาณาจกร

พระเจาไชยเชษฐาธราชไดทรงยายเมองหลวงจากเมองเชยงคามาอยทเวยงจนทน ไดประดษฐานพระแกวมรกต และพระแทรกคา (พระพทธสหงค หรอพระสงค) ไวทเวยงจนทน เรยกวาเวยงจนทนลานชาง สวนพระบางประดษฐานไวทเมองเชยงทอง จงไดชอวา หลวงพระบาง มาจนถงบดน บางครงกเรยกชอวาลานชางหลวงพระบาง และไดสรางวดเปนทประดษฐานพระแกวมรกตขนเปนพเศษ พระองคไดทรงสรางพระธาตหลวง ซงถอเปนสถาปตยกรรมชนยอดเยยมของลาวเมอ พ.ศ. ๒๑๐๙ ซงตอมาไดถกพวกจนฮอทาลายเสยหายไปมาก จนกระทง พ.ศ. 2453 ฝรงเศสมอบหมายใหโมรงบรณะซอมแซมเสรจสนในป พ.ศ. 2480 นอกจากพระองคจะไดทรงสรางพระธาตอน ๆ แลว ยงทรงสรางพระพทธรปสาคญ ๆ อกมากมาย เชน พระเจาองคตอ วดองคตอมหาวหาร ทเวยงจนทน พระเจาองคตอ ทอาเภอทาบอ จงหวดหนองคาย พระอรณ พระเสรม พระสก พระใส พระอนทรแปลง พระองคแสน ทรงสรางวดและพระธาตในดนแดนลานนาและลานชางมากมายกลาวคอ พระธาตบงพวนหรอพระเจดยครอมธาตหวเนา ทจงหวดสกลนคร วดพระธาตและองคพระธาต อาเภอเมอง จงหวดหนองคาย (ปจจบนพระธาตไดจมอยในลานาโขง) พระธาตศรโคตรบร เมองมรกขนครหรอทาแขก พระธาตอรง ทแขวงสวรรณเขต (สวรรณเขต) พระธาตศรสองรก อาเภอดานซาย จงหวดเลย ทรงปฏสงขรณพระธาตพนม ทรงสรางวดเชษฐา (อยใกลกบโรงเรยนพทธโสภณ อาเภอเมอง

17

เชยงใหม) วดหายโศก วดพระธาต วดศรสะเกษ จงหวดหนองคาย วดปาฤาษสงหรณ วดมหาพทธวงศาปาหลวง วดปากนทอง วดหนองยางคา วดปายาง วดองคตอ วดพระแกว เวยงจนทร วดเชยงทอง หลวงพระบาง เปนตน พระเจาไชยเชษฐาธราชทรงประคบประคองนาราชอาณาจกรลานชางผานพนภยการเปนเมองขนของพมาไปไดตลอดรชสมยของพระองค ถงแมวาในขณะนนอาณาจกรลานนา (เสยแกพมา พ.ศ. ๒๑๐๑) และอาณาจกรศรอยธยา (เสยแกพมา พ.ศ. ๒๑๐๗) จะตกเปนเมองขนของพมาแลวกตาม แตหลงจากพระองคสวรรคตในป พ.ศ. ๒๑๑๔ แลว กมศกสงครามเกดขน (พ.ศ. ๒๑๑๗-๒๑๑๘) เมอพระเจาบเรงนองแหงเมอง หงสาวด ไดยกทพมาตลาวและไดรบชยชนะ พรอมกบทรงนาโอรสองคเดยวของพระเจาไชยเชษฐาธราชพระนามวา เจาชายหนอแกวโกเมน (พระหนอเมอง) ซงประสตในปทพระองคสวรรคตไปไวเปนองคประกนทเมองหงสาวดดวย ตอจากนนมาหลายปแผนดนลาวกวนวายดวยเรองราชสมบต จนกระทงปพ.ศ. ๒๑๓๔ พระเถระเจาอาวาสวดตาง ๆ จงไดประชมกนลงมตใหสงทตไปเชญเจาชายหนอแกวโกเมน ซงเปนตวประกนอยประเทศพมากลบมาครองราชย ประกอบกบเวลานนพระเจาบเรงนองไดสวรรคตลงพอดทาใหฝายพมาออนแอลง เจาหนอแกวโกเมนจงกลบมาขนครองราชยสมบตเมอ พ.ศ. ๒๑๓๕ และประกาศอสรภาพไมขนกบพมาตอไป

พระธาตหนองคายองคจรงจมอยใตลานาโขง เมอ พ.ศ. 2390 ซงจะเหนยอดพระธาตโผลขนมา

พระธาตหนองคายองคใหม อยหลงตลาดอนโดจน สรางแทนพระธาตองคจรงทจมอยใตลานาโขง

18

หลงการสวรรคตของพระเจาไชยเชษฐาธราชแลวกมกษตรยปกครองลาวสบตอมา 8 พระองค เหตการณสาคญในชวงรชสมยกษตรยเหลานมกจะเปนการแยงชงราชสมบต แตกไมปรากฏเหตการณทโดนเดน เกยวกบพระพทธศาสนามากนก จนกระทงลถงรชสมยของพระเจาสรยวงศา เสดจขนครองราชย (พ.ศ. 2180) พระองคเปนกษตรยทมความปรชาสามารถและเขมแขงสามารถปกครองใหเกดสงบเรยบรอยได ในรชสมยของพระองคจดเปนยคทองของอาณาจกรลานชาง โดยพระองคไดรบการขนานพระนามวา พระเจาสรยวงศาธรรมกราช จดเปน มหาราช พระองคท 3 ตอจากพระเจาฟางมและพระเจาไชยเชษฐาธราช พระองคทรงทานบารงสงเสรมพระพทธศาสนา ศลปวฒนธรรม ดนตร ประตมากรรม และวรรณคดตาง ๆ ใหมความเจรญรงเรองอยางแพรหลาย ดงจดหมายเหตของวนวสตอบ (พ.ศ. 2184) ชาวฮอลนดา ซงเปนคณะทมาตดตอและเจรญสมพนธไมตรกบราชอาณาจกรลาว ไดกลาวถงสถานการณพทธศาสนาในรชสมยนวา “พระพทธศาสนาทน (ลาว) เจรญรงเรองมาก พระสงฆในเวยงจนทรมมากกวาทหารในกองทพของพระเจาแผนดนเยอรมนเสยอก วดวาอารามกใหญโตและงดงามกวาทอนๆ การศกษาเลาเรยนกสาคญกวาประเทศอนๆ ดวยเหตนจงมพระสงฆจากประเทศใกลเคยง เชน ไทย กมพชา มาศกษาอยถง 10 ปหรอ 12 ป กอนจะสาเรจวชาหนงๆ” นอกจากนนพระองคยงทรงตรากฎหมายคมภรพระธรรมศาสตรโบราณเพอใชในการปกครอง โดยได นมนตพระสงฆและเชญปราชญผเชยวชาญมารวมตรากฏหมายซงยดพระธรรมวนยและศลทางพทธศาสนาเปนพนฐาน ในรชสมยพระเจาสรยวงศาบานเมองมความสงบสข มการเจรญสมพนธไมตรกบตางประเทศทงฮอลนดาและกรงศรอยธยา พระองคอยครองราชยสมบตไดประมาณ 51 ป กเสดจสวรรคต

พระบรมราชอนสาวรยสมเดจพระไชยะเชษฐาธราชมหาราช นครเวยงจนทร ประเทศลาว

19

หลงจากสนราชกาลพระเจาสรยวงศาแลว อาณาจกรลาวกถงภาวะตกตาจนแตกแยกออกเปน 2 อาณาจกรคอ อาณาจกรหลวงพระบาง และอาณาจกรเวยงจนทร แตปราชญบางทานไดนบแควนจาปาศกดซงยงไมไดเปนดนแดนในอาณาจกรลาวโดยตรง แตตกเปนดนแดนในปกครองของอาณาจกรลาวเปนครงคราวและตงตวเปนอสระเขาเปน 3 อาณาจกร คอ อาณาจกรเวยงจนทน อาณาจกรหลวงพระบาง และอาณาจกร จาปาศกด ซงอาณาจกรเหลานตางมความหวาดระแวงและคอยหาโอกาสแยงชงอานาจพรอมกบไปผกมตรกบตางประเทศเพอเอาชนะซงกนและกน เชน ในขณะทฝายหนงเขากบพมา อกฝายหนงเขากบไทย หรอฝายหนงเขากบไทย ฝายหนงเขากบญวน เปนตน

พพธภณฑหอพระแกว อยตรงขามวดสสะเกด นครเวยงจนทร เปดใหชมทกวน รอบเชา 08.00 - 12.00 น. และรอบบายเปด 13.00-17.00 น.

ยกเวนวนจนทร

ศลาจารกหนทราย รอบบรเวณหอพระแกว บนทกเรองราวเกยวกบราชวงศอาณาจกร

หลวงพระบางและลานชาง

พระพทธรปโบราณปางมารวชย รอบระเบยงพพธภณฑหอพระแกว

20

จนในทสดเมอไทยสมยพระเจาตากสนมหาราช ซงเปนมตรกบหลวงพระบางกเอกราชจากพมาไดแลว กยกทพมาตเวยงจนทนซงเปนพนธมตรของพมาเขายดครองไดสาเรจในป พ.ศ.๒๓๒๑ และไดนาเอาพระแกวมรกตไปยงอาณาจกรไทยดวย อาณาจกรเวยงจนทนไดสลายตวลงและตกเปนดนแดนของไทยใน พ.ศ. ๒๓๗๑ สวนอาณาจกรหลวงพระบางซงเปนเมองออกของไทยไดสงทตไปออนนอม และมอบบรรณาการแกเวยดนาม พ.ศ. ๒๓๗๔ ซงจดนไดกลายเปนขออางของฝรงเศสในฐานะผเขายดครองเวยดนามในสมยตอมาทตองการจะเขาครอบครองลาวตอไปอกดวย

อาณาจกรลาวไดตกเปนอาณานคมของฝรงเศสโดยลาดบ เรมแต พ.ศ. ๒๔๓๖ จนหมดสนใน พ.ศ. ๒๔๔๗ ลาวถกฝรงเศสครอบครองอย ๔๕ ป จงไดเอกราชกลบคนโดยสมบรณ เมอวนท ๑๙ กรกฎาคม ๒๔๙๒ มชอเปนทางการวา "พระราชอาณาจกรลาว"

ในสมยทลาวเปนอาณานคมของฝรงเศส พระพทธศาสนาไดรบผลกระทบอยางมากเพราะไมไดรบการทานบารงจากผปกครอง มเพยงประชาชนทมความศรทธาในพทธศาสนาเทานนทชวยกนรกษาพทธศาสนาไว แตเมอภายหลงสงครามโลกครงท 2 ลาวไดรบเอกราชแลวมการเปลยนแปลงการปกครองเปนแบบประชาธปไตย ทางรฐบาลกไดรวมมอกบประชาชนดาเนนการฟนฟทานบารงพระพทธศาสนาอยางเตมท

รฐธรรมนญแหงพระราชอาณาจกรลาว มาตรา 7 บญญตวา “พระพทธศาสนาเปนศาสนาประจาชาต และพระมหากษตรยเปนเอกอครศาสนปถมภก”

อกแหงบญญตวา “คณะสงฆลาว มนกายเดมนกายเดยว(หนยานแบบลงกาวงศ)” พระพทธศาสนาประเทศลาวในปจจบน

ปจจบน พระพทธศาสนาในประเทศลาวยงมความเจรญรงเรองอย พระสงฆสามเณรและชาวพทธยงม

การศกษาและปฏบตตามหลกของพทธศาสนา พรอมกบเผยแพรพระศาสนาอยางตอเนอง สวนองคกรพทธกมการพฒนาอยางตอเนองเพอใหสอดคลองกบสภาพสงคมทเปลยนแปลง โดยเฉพาะองคกรสงฆซงถอเปนศาสนทายาททสาคญในการธารงรกษาพระธรรมวนย และเปนเนอนาบญของชาวพทธ ดงน

การปกครองคณะสงฆลาว ระบบการปกครองคณะสงฆลาว กาหนดใหสมเดจพระสงฆราชเปนองคประมข ตงแตป พ.ศ. 2488

เปนตนมา คณะสงฆลาวมผบรหารประกอบดวยสงฆนายกและสงฆมนตรวาการองคการปกครอง องคการศกษา องคการเผยแผ และองคการปฏสงขรณ ตอมาภายหลงไดมการยบองคการสงฆเหลานแลวมการแตงตงทปรกษา 4 รปขนแทน

21

พระราชโองการกฎระเบยบสงฆแหงพระราชอาณาจกรลาว ปจจบน กฎหมายทคณะสงฆลาวใชในการปกครองเรยกวา “พระราชโองการแตงตงกฎระเบยบสงฆ

แหงพระราชอาณาจกรลาว ฉบบเลขท 160 ลงวนท 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2502 ” สาระสาคญของพระราชโองการมดงน

ในมาตรา 2 กาหนดขนยศ (สมณศกด) ของพระสงฆในพระราชอาณาจกรลาวม 6 ชน ไดแก 1. พระยอดแกว (เทยบสมเดจพระสงฆราชของคณะสงฆไทย) 2. พระลกแกว (เทยบสมเดจพระราชาคณะของคณะสงฆไทย) 3. พระหลกคา (เทยบพระราชาคณะของคณะสงฆไทย) 4. พระคร (พระมหาเถระทมพรรษา 10 ขนไป) 5. พระชา (พระเถระทมพรรษา 5 ขนไป) 6. พระสมเดจ (พระสงฆทมพรรษา 3 ขนไป) ในมาตรา 3 แหงพระราชโองการระบวา “บรรพชตฝายพระพทธศาสนาคอภกษและสามเณรทงหลาย

ในพระราชอาณาจกรลาวตองอยใตพระบญชา (มโนธรรมประมข) ของสมเดจพระสงฆราชซงพานกในนครหลวงของประเทศ”

นอกจากนนในพระราชโองการยงกาหนดตาแหนงบรหารคณะสงฆเปน 5 ลาดบชน ไดแก 1. สมเดจพระสงฆราช ประมขสงสดของคณะสงฆลาว 2. เจาคณะแขวง (เทยบเจาคณะจงหวดของคณะสงฆไทย) 3. เจาคณะเมอง (เทยบเจาคณะอาเภอของคณะสงฆไทย) 4. เจาคณะตาแสง (เทยบเจาคณะตาบลของคณะสงฆไทย) 5. เจาอธการวด (เทยบเจาอาวาสของคณะสงฆไทย)

22

การปกครองคณะสงฆลาว การปกครองคณะสงฆลาวมลกษณะโครงสรางดงแผนผงดงน

แผนผงโครงสรางการปกครองคณะสงฆลาว

ประธานองคการพทธศาสนาสมพนธลาว

แนวลาวสรางชาต (กรรมการศาสนา)

การศกษาสงฆลาว

มหาวทยาลยสงฆ

มธยมศกษาตอนปลาย

มธยมศกษาตอนตน

ประถมศกษา

การปกครอง

แขวง/จงหวด

เมอง/อาเภอ

เขต/ตาบล

วด

การเผยแผพทธศาสนา

วปสสนากรรมฐาน

เทศนา/สอน

23

การศกษาคณะสงฆลาว ในดานการศกษาของคณะสงฆลาว สวนมากจะไดรบอทธพลจากการศกษาของคณะสงฆไทยเนองจาก

พระเถระลาวสวนมากจะไดรบการศกษาจากประเทศไทย กลาวคอเดมระบบการศกษาสงฆลาวประกอบดวยการศกษาภาษาบาลแบงเปนชนตงแตเปรยญธรรม 3 ประโยคจนถงเปรยญธรรม 9 ประโยค เหมอนคณะสงฆไทย ครนตอมาในป พ.ศ. 2500 ไดมการเปลยนแปลงระบบการศกษาเปนชนๆ ดงน

1.ชนประถมบาล ไดแก ขนตนจะเขาศกษาเตรยมประถม จากนนจะเขาศกษาโรงเรยนประถมซงแบงเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบประถมตร ระดบประถมโท และระดบประถมเอก หากจบประถมเอกจะเทยบเทาเปรยญธรรม 3 ประโยค

2. ชนมธยมบาล แบงเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบมธยมตร ระดบมธยมโท และระดบมธยมเอก หากจบแตละระดบชนจะเทยบเทาเปรยญธรรม 4-5-6 ตามลาดบ

3. ชนอดมบาลบรบรณ ขนตนจะศกษาในชนเตรยมมหาวทยาลย จากนนเขาศกษาโรงเรยนบาลชนสง ซงแบงออกเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบอดมตร ระดบอดมโท และระดบอดมเอก หากเรยนจบแตละระดบชนจะเทยบเทาเปรยญธรรม 7-8-9 ตามลาดบ

ครนตอมา พ.ศ. 2507 ไดมการเปลยนแปลงระบบการศกษาสงฆลาวใหมตามนโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ศลปากร และกฬายวชน โดยใหสอดคลองกบหลกสตรการศกษาของคฤหสถ ซงระบบการศกษาสงฆนถอเปนการศกษาของชาตทรฐบาลลาวไดใหความสาคญ ดงน

1. ระดบประถมศกษา 6 ป แบงเปนการศกษาตอนตน 3 ป และตอนปลาย 3 ป อยในความรบผดชอบของกระทรวงธรรมการ

2. ระดบมธยมศกษา 4 ป อยในความรบผดชอบของกระทรวงธรรมการ 3. สถาบนการศกษาพทธศาสนา 3 ป อยในความรบผดชอบของกระทรวงศกษาธการ สาหรบสถาบนการศกษาพทธศาสนา ปจจบนตงอยทวดองคตอมหาวหาร ซงพระสงฆทศกษาจบแลว

จะไดรบประกาศนยบตรจากกระทรวงศกษาธการ และมสทธไดรบการขนานนามวา มหา ตามหลกสตรซงมการเรยนการสอนทงพระปรยตธรรมและวชาการสมยใหม เชน ภาษาบาล ภาษาสนสกฤต ภาษาลาว ภาษาองกฤษ ศาสนา ปรชญา จตวทยา ภมศาสตร ประวตศาสตร วทยาศาสตร คณตศาสตร สงคมวทยา การศกษา สขาภบาล ตลอดจนโหราศาสตร นอกจากนนพระสงฆทศกษาจบแลวยงจะตองอยปฏบตงานในสมณเพศอยางนอย 2 ปจงจะลาสกขาไดตามระเบยบ

24

สถตการศกษาคณะสงฆลาวทวประเทศ พ.ศ. 2541 จากองคการพทธศาสนาสมพนธลาว ดงน ท ระดบการศกษาสงฆ จานวนสถาบนการศกษา จานวนคร จานวนนกเรยน 1 โรงเรยนประถมสงฆ 23 108 671 2 โรงเรยนมธยมสงฆตอนตน 27 181 3,759 3 โรงเรยนมธยมสงฆตอนปลาย 5 190 2,890 4 วทยาลยสงฆ 1 30 70 รวม 56 509 7,390

นกายสงฆในประเทศลาว ประเทศลาว เปนประเทศทมพระพทธศาสนาเปนศาสนาประจาชาต แตเดมคณะสงฆลาว ม 2 นกาย

คอ มหานกาย และธรรมยตกนกาย ครนตอมาถกรวมเปนนกายเดยวคอพทธศาสนานกายเถรวาท ชาวลาวโดยทวไปมศรทธาในพทธศาสนา มความเคารพนบถอพระสงฆ นอกจากนนยงมคตความเชอดงเดมทนบถอผสางเทวดาผสมผสานกบความเชอทางพทธศาสนาอยางแนบสนท ประเพณการบวชเรยน การบวชแลวลาสกขาตามความสมครใจกแพรหลายในสงคมลาว สวนมากเดกชายจะบวชเปนสามเณรเมออาย 10 ปบรบรณ และอปสมบทเปนพระภกษเมออาย 20 ปบรบรณ จานวนพระสงฆในประเทศลาว พระพทธศาสนาประเทศลาวมกลบตรผสบทอดอายพระพทธศาสนาไดอปสมบทและบรรพชาอยางตอเนอง แตยงไมมสถตพระภกษสามเณรประเทศลาวในแตละปอยางเดนชด มเพยงสถตบางสวนดงน

สถตพระภกษสามเณรประเทศลาว

พ.ศ. จานวนพระภกษ จานวนสามเณร จานวนวด จานวนประชากร 2515 18,224 2,108 3,450,000 2530 6,000 9,626 2,827 3,800,000 2544 6,897 11,093 3,441 5,218,000

25

สถานทสาคญทางพทธศาสนาในประเทศลาว

1. วดองคตอมหาวหารและวทยาลยสงฆองคตอ วดองคตอมหาวหาร ตงอยทนครเวยงจนทร เปนวดทประชาชนลาวและตางชาวตางประเทศใหความเคารพนบถอเปนพเศษ ดงคากลาวทวา "ผใดเขามาในเวยงจนทน หากไมไดไปไหวหลวงพอองคตอแลว ถอวาไมไดมาถงเวยงจนทน" ในสมยกอนวดองคตอเปนสถานทประกอบพธสาคญตางๆ ของทางราชการ เชน พธดมนาสตยาบรรณ พธทาบญประจาปเมอมการนมสการพระธาตหลวงเสรจสนลง

วดองตอ ตงอยถนนพระไชยเชษฐา อยหางจากหอพระแกวมาทางทศเหนอประมาณ 1 กโลเมตร สมยกอนมอาณาเขตตดกบวดอนแปง วดมไชย และวดหายโศก แตในปจจบนการพฒนาบานเมองทาใหมการขยายพนทคมนาคม ทาใหมการตดถนนหนทางเพอความสะดวก และเปนระเบยบเรยบรอย จงทาใหวดสาคญ 4 วด คอ วดองคตอ วดอนแปง วดมไชย และวดหายโศก ไดรบผลกระทบจากการสรางถนนทาใหตองแยกออกจากกน

ในปจจบนวดองคตอมสงกอสรางประกอบดวย พระอโบสถหลงใหญ 1 หลง กวางประมาณ 16 เมตร 34 เซนตเมตร ยาวประมาณ 40 เมตร สงประมาณ 25 เมตร ภายในประดษฐานพระเจาองคตอซงเปนพระประธาน หนาตกกวางประมาณ 3 เมตร 40 เซนตเมตร สงประมาณ 5 เมตร 80 เซนตเมตร สรางในรชสมยพระเจาไชยเชษฐาธราช เมอประมาณป พ.ศ.2109 ซงสรางพรอมดวย พระสก พระใส พระเสรม เดมวดองคตอมชอวา “วดสภม หรอ ไชยภม” ครนตอมาประมาณป พ.ศ.2109 พระเจาไชยเชษฐาธราช ไดสรางพระเจาองคตอแลวนามาประดษฐานไวในวดสภมแหงน จงไดตงชอวดใหมวา "วดองคตอ" ตามนามของ พระพทธรปใหญ คาวา ตอ เปนมาตราวดโบราณของชาวลาว

วหารวดองคตอมหาวหาร

26

พระอาจารยผอง เจาอาวาสวดองคตอ ไดบนทกประวตพระเจาใหญองคตอวา พระเจาไชยเชษฐาธราช พระมาหากษตรยลาว พระองคทรงมศรทธาอยางแรงกลา ทรงปรารถนาทจะเปนพระพทธเจาในอนาคต จงไดตงความเพยรและการเสยสละอยางยงยวดในการทจะสรางพระพทธรปทองหลอองคใหญทสด ในสมยนน พระองคไดเตรยมความพรอมทกอยางเพอสรางองคพระ จนเมอถงเวลาอนเปนมหาฤกษมหาชยตามพธโหราจารยแลว พระองคกทรงมอบพระราชกรณยกจในบานเมองทกอยางใหกบพระมเหสแลวพระองคกทรงนงขาวหมขาวพรอมกบสมาทานศล 8 ประทบอยในบรเวณพธทวดอนแปง แตกอนถงเวลามหาฤกษมหาชยนนไดมกษตรยของพมายกกองทพมาถงประตเวยงแลว และไดทาหนงสอยนคาขาดใหแมทพทง 4 ถอเขามาถวายใหพระองค ในหนงสอนนมสาระสาคญ 2 ขอ ดงน

1. ใหพระเจาไชยเชษฐาธราชยอมแพและยกบานเมองใหเปนเมองขนของพมา 2. ถาไมยอมเปนเมองขนใหมารบกน และใหตอบคาถามนไปกบแมทบผถอหนงสอนโดยมใหชกชา

หลงจากยนหนงสอใหแลวแมทพของพมาทง 4 กเดนดชางทกาลงสบเตาหลอมทองทกาลงรอนแดงอย พวกเขาไดแสดงอทธฤทธดวยการเอามอไปจบเบาหลอมพระทกาลงรอนแดง โดยไมมอาการเจบปวดเลย พระเจาไชยเชษฐาเหนดงนนกตกพระทย จงเขาไปในพระราชวงดวยความรบเรง พอพระมเหสเหนความผดปกตของพระองคกทรงถามวา “ยงไมถงเวลาทาพธเททองหลอพระ ทาไมพระองคจงรบกลบมา” พระองคจงเลาเหตการณใหพระมเหสฟง พระมเหสจงกลาวใหสตพระองควา “พระองคไมตองตกพระทย การทพระองค ทรงสรางพระใหญคราวน กเพอปรารถนาทจะเปนพระพทธเจาในวนขางหนา ถาคาปรารถนานไมสาเรจ และจะพายแพแกทพพมา กขอใหมอของพระองคกด(ขาด) ไปกบเบาหลอพระนนเสย แตถาความปรารถนาของพระองคจะสาเรจ และไดรบชยชนะจากพมานน ขอใหเบาหลอมทองทจะหลอพระมอาการเยน และไมหนก ใหมอาการเบาเหมอนจบหมวกใสหว” เมอพระองคไดสตจากพระมเหสแลวกเขาไปไหวพระในหองพรอมกบ กลาวสกการะเทวดาและตงสตยาอธษฐานอยางหนกแนนแลวกลบสบรเวณพธหลอพระ พระองคจงใหคาตอบแกแมทพพมาทง 4 คนวา “คาขาดของกษตรยพมาทงสองขอนนเรายนดรบหมดทกอยาง แตวาเวลานเรากาลงทาบญและปรารถนาเปนพระพทธเจา ขอเชญพวกทาน มาทาบญรวมกนกอนแลวจงคอยปฏบตตามคาขาดนนภายหลง” วาแลวพระองคพระกเสดจสหอทเททองใสเบาหลอ ทรงจบพระขรรคดวยมอเบองซาย สวนเบองขวา

พระเจาองคตอ วดองคตอมหาวหาร นครเวยงจนทน

27

รบเอาเบาหลอมทองทกาลงแดงและรอนจากชาง โดยทพระองคไมมความรสกรอนเลยจนเททองหมด สวนทเหลอกหลอพระพทธรปไดอก 3 องค คอ พระสก พระใส และพระเสรม

เมอเสรจพธแลวแมทพพมาทง 4 กเดนทางกลบไปพรอมกบหนงสอคาตอบของพระเจาไชยเชษฐาธราช เมอกลบไปถงกเลาเหตการณทกอยางใหกษตรยพมาฟงตามความเปนจรง แลวกพากนผอนพก และในคนนนเองพระองคไดไปหากษตรยพมา แตกอนทจะไปพระองคไดกลาวสกการะเทวดาและตงสจจะอธฐานวา “ ถาหาก ขาพเจาจะไดเปนพระพทธเจาในอนาคต และจะไดรบชยชนะจากกองทพพมาในครงน ขอใหเทพเจาเทพยดา จงชวยเปนสกขพยานและบนดาลใหกองทพพมาพรอมทงชาง มา จงพากนหลบ ในเวลาทขาพเจาไปหายามนนขออยาไดรสกตวเลย” เมอพระองคตงพระทยอยางหนกแนนดงกลาวแลวกออกเดนทางโดยมทหารคนสนทเพยงคนเดยว เมอไปถงปรากฏวากองทพพมาทงคนและสตวพาหนะพากนนอนหลบหมด ไมมใครรสกตวเลย เมอพระเจาไชยเชษฐาธราชเหนดงนนจงถอดพระขรรคจะตดคอกษตรยพมาทกาลงนอนหลบ แตพระองคไดสตวา ตนเองทาบญปรารถนาพทธภมแลวจะมาทาบาปฆาคนเชนนไมได พระองคจงปรกษากบทหารวาจะทาอยางไรด ใหเขารวาเรามาหา พอดทหารคนนนมองเหนตลบปนวางอยขางๆ ของกษตรยพมา กแนะนาใหพระองคใชปนผสมนา แลวเอาไปปายทคอของกษตรยพมาและแมทพทง 4 เปนรปกากบาท หลงจากนนกเสดจกลบพระราชวง ครนเมอกษตรยพมาและแมทพตนขนมา ตางกเหนปนรปกากบาทปายคอของตวเอง ซงตางคนตางกปฏเสธวาไมไดทา จงสนนษฐานวาตองเปนฝมอของพระเจาไชยเชษฐาแนนอน จงปรกษากนวา ถาตองทาศกกบพระเจาไชยเชษฐาธราชตองปราชยแนนอน จงเปลยนแนวคดจากศตรมาขอเปนมตรแทน

ในขณะทกาลงปรกษากนนนกมทหารฝายพระเจาไชยเชษฐาธราชมาทลเชญไปสพระราชวง เมอกษตรยพมาไดยนดงนนกดใจและไดนาเครองบรรณาการจานวนหนงพรอมแมทพทง 4 เขาเฝาพระเจาไชยเชษฐาธราช เมอมาถงกไดรบการตอนรบอยางสมเกยรต กษตรยทงสองพระองคกไดใหคามนสญญาวาจะซอสตยและชวยเหลอซงกนและกน จากนนกดมนาสาบานรวมกน

หลงจากนน กษตรยพมาจงขออนญาตแกะสลกรปเหมอนพระอครมเหสเทาองคจรงดวยหนไวเปนอนสรณ ขณะเดยวกนพระเจาไชยเชษฐาธราชกใหชางแกะสลกพระอครมเหสของพมาไวเปนคกน เพอเปนอนสรณ รปหนแกะสลกของทงสองประดษฐานไวทวดอนแปงจนถงทกวนน

ตามประวตศาสตรไดบนทกเหตการณสงครามตางๆ ทมผลกระทบตอวดองคตอมหาวหารดงน ครงท 1 ป พ.ศ. 2127 ในรชกาลของพระสรนทลอไชย(จน) ศกดนาพมาเขามาตนครหลวงเวยงจนทนไดสาเรจ พรอมทงเผาทาลายวดวาอารามและวตถมคา รวมทงวดองคตอกถกทาลายดวย ครงท 2 ป พ.ศ.2322 ในรชกาลพระเจาสรบญสาร ศกดนาสยามไดเขามารกรานครงท 1 ครงท 3 ป พ.ศ.2370 ในรชกาลเจาอนวงศ ศกดนาสยามไดเขามารกรานเปนครงท 2 พรอมกบทาลายเผาผลาญนครหลวงเวยงจนทนจนเปนเถาถานและวดองคตอพรอมพระเจาใหญองคตอ

ครงท 4 ป พ.ศ. 2416 โจรฮอ ไดเขามาปลนสะดมขดคนเอาวตถมคาไปรวมทงพระเจาใหญองคตอดวย

28

วดองคตอมหาวหาร นอกจากจะเปนทประดษฐานพระเจาใหญองคตอแลวยงเปนทตงของวทยาลยสงฆ

องคตอ ซงในอดตวทยาลยสงฆแหงนกาเนดในสมยพระเจาฟางมซงทรงนาพทธศาสนาเถรวาทมาประดษฐานในพระราชอาณาจกรลาว สวนการศกษาในระดบอดมศกษานไดเปดมการเรยนการสอนอยางเปนทางการเมอ พ.ศ. 2510 สวนวทยาลยสงฆไดกอตงเมอ พ.ศ. 2540 ในครงนนม 2 คณะคอ คณะอกษรศาสตรและคณะครศาสตร วทยาลยสงฆแหงนนอกจากจะมการเรยนการสอนแลวยงมกจกรรมเพอทานบารงพระพทธศาสนาหลายดาน เชน การบรรพชาสามเณรภาคฤดรอน การอบรมพระวปสสนาจารย การอบรมพระธรรมกถก การศกษาภาษาบาล การจดพมพวารสาร “เสยงวทยาลยสงฆ” ราย 3 เดอนตอ 1 ฉบบ เพอเผยแผพระพทธศาสนาและกจกรรมของวทยาลยสงฆสสาธารณชนเปนตน ปจจบน(กนยายน 2550)มพระสงฆเขามาศกษาพระพทธศาสนาทนจานวนประมาณ 287 รป

หลงคาวหารวดองคตอวรวหาร บานประตวหารวดองคตอวรวหาร

สภาพซากวตถโบราณ ทถกโจรจนฮอปลนทาลาย

29

2. พระธาตหลวง พระธาตหลวง หรอ พระเจดยโลกะจฬามณ นบเปนปชนยสถานอนสาคญยงแหงนครหลวงเวยงจนทนเปนศนยรวมใจของประชาชนชาวลาวทวประเทศ ตานานพระธาตหลวงมประวตการกอสรางนบพนปเชนเดยว กนกบพระธาตพนมในประเทศไทย มประวตศาสตรองคธาตหลวงเกยวพนกบประวตศาสตรฝงประเทศไทยอยางเหนไดชด ตามตานานนทานพระอรงคธาตไดกลาวไววา พระธาตหลวงสรางขนคราวเดยวกบการสรางเมองนครเวยงจนทน หลงจากกอสรางพระธาตพนมแลว ผสรางคอพระเจาจนทบรประสทธศกด เจาเหนอหวผครองนครเวยงจนทนพระองคแรก พรอมกบพระอรหนต 5 องค

ตานานนทานพระอรงคธาตมใจความสาคญกลาววา เมอพระโคดมสมมาสมพทธเจาปรนพพานแลวได 8 ปกวา พระมหากสปเถระ ไดนาเอาอรงคธาตคอกระดกสวนหนาอกของพระพทธเจามาประดษฐานไวท ภกาพรา ซงเรยกวา “ดอยกะปะนะคร” (พระธาตพนมในปจจบน) ในการกอสรางพระธาตครงแรกทภกาพรานนไดมพระกษตรย 5 นครมารวมชมนมกนไดแก

1. พระยาสวรรณพงคาน เจาเมองหนองหานหลวง 2. พระคาแดง เจาเมองหนองหานนอย 3. พระยานนทเสน เจาเมองมะรกขนคร (เมองทาแขกปจจบน) 4. พระยาอนทปตถะนคร เจาเมองอนทปตยะ ประเทศเขมร 5. พระยาจลณพรมหสด เจาเมองแกวประกน (แขวงเชยงขวาง)

สมยตอมาพระยาสวรรณพงคาน เมองหนองหานหลวง และพระยาคาแดง เมองหนองหานนอยไดสวรรคต และเกดนาทวมใหญเมองทงสอง ชาวเมองทงสองพากนอพยพหนขนมาตงเมองอยรมแมนาโขง โดยมทาวคาบางซงเปนนาของพระสวรรณพงคาน เจาเมองหนองหานหลวงไดนาบาวไพรและบรวารรวมกนตง

คาบชาพระธาตหลวง

พระธาตหลวง นครเวยงจนทร

30

เมองใหมอยบรเวณรมหวยเกาเลยว ใกลกบแมนาโขงแลวตงชอเมองใหมบรเวณนวาเมองสวรรณภม สวนบาวไพรบรวาร กแยกยายกนไปตงบานเรอนอยบรเวณโดยรอบเมอง ในเวลานนมชายคนหนงชอ “บรจนทน” ไดพาญาตพนองมาตงบานอยรมรองแก ปากหนองคนแทเสอนา ซงเรยกวา “บานหนองคนแทเสอนา” กาลนนไดมพระอรหนตสองรปเดนทางมาเผยแผพระศาสนา ณ บรเวณหมบานหนองคนแท พระอรหนตองคชอ พระมหาพทธวงศ พกอยทรมแมนาโขงและอกองคชอ พระมหาสสด พกอยปาโพน เหนอลานาบง (อาจจะเปนวดพระธาตฝนในปจจบนน) บรจนทน หวหนาหมบานหนองคนแทไดเปนผอปฏฐากพระอรหนตทงสองรปน

ในสมยเดยวกนนเองอกฟากฝงหนงของแมนาโขง (ประเทศไทย) เมองสาเกตนคร (จงหวดรอยเอดในปจจบน) ไดเกดความวนวาย เนองดวยมขาศกจากอาณาจกรทวารวดศรอยธยายกทพมารกราน ชาวเมองสาเกตเกรงภยสงคามจงแตกหนขนมาพงพระบรมโพธสมภารบารมทาวคาบาง เจาเมองสวรรณภม โดยมหมนหลวงกางโฮง กบ หมนนนทะอาฮามไดพาเอาเจาสงขวชากมาร เจาเมองสาเกตนคร กบครอบครวบาวไพรสองแสนคนหนขนมา ในเวลานนเจาสงขวชากมารไดพาบาวไพรแสนคนตงบานเมองอยรมแมนาโขงโดยตงชอเมองวา เมองหนองคาย แลวไดขยายไปตามรมแมนาโขงถงหวยบงพวน หมนหลวงกางโฮงพาครอบครว 50,000 คน มาตงอยหวยคคา หมนนนทะอาฮาม พาครอบครว 50,000 คน มาตงอยรมหวยนกยง หรอหวยนาโมง บรเวณนจงมคนอยหนาแนน

ครนตอมา บรจนทน หวหนาบานหนองคนแทไดแตงงานกบนางอนทะสวาง ธดาของทาวคาบาง เจาเมองสวรรณภมแลว บรจนทน จงตงบานหนองคนแทขนเปนเมองเรยกวา เมองจนทบร (นครเวยงจนทนปจจบน) ตามนามของผตงเมอง เมอจนทบร ตงเมองขนแลวจงจดแจงแตงเครองราชบรรณาการไปถวาย พระเจาสมตตธรรมวงศ พระเจาแผนดนแหงเมองมะรกขนคร (คอเมองทาแขก หรอ ศรโคตรบรณ) พระองคเปนเจาแผนดนเอกราชบรเวณแถบน พระเจาสมตตธรรมวงศ จงแตงตงพราหมณ 5 คน ขนมาเพออภเษกบรจนทน ใหเปนเจานครจนทบร มพระนามวา “พระเจาจนทบรประสทธศกด” พรอมกนนยงไดพระราชทานนางกลยานทเปนเชอชาตแขกมาใหสองนาง แลวพระเจาสมตตธรรมวงศ จงกาหนดเขตแดนเมองจนทบรใหวา ทางใตนบจากแมนากระดงขนมา และฟากแมนาโขงนบแตหวยบางปาดขนมา

เมอบรจนทนไดอภเษกครองเมองจนทบรแลว จงสรางสะพานขามลานาบงไปหาบานเกา และสรางวดขนในบานเกานน เรยกวา “วดสวนอวยลวย” ตอมาไดสรางวหารขนมาอก 4 หลงสาหรบใหพระอรหนต 4 รปนนอย เรยกวหารสหลงนวา วดปามหาพทธวงศ ตอมาพระมหาพทธวงศ พระอรหนตทมาเผยแพรพระศาสนาดนแดนนไดนาเอาพระธาตพระอรหนตมาบรรจไวในวดปามหาพทธวงศ ไดถมดนลงลก 5 วา กวาง 3 วา กอดวยอฐแดงเปนรปปราสาท เอาแผนเงนเรยงปรองไวแลวเอาพระธาตลงบรรจเอาหนถมใหแนน และฝงหลกศลาหมายไว หลกศลานนสง 3 วา กวาง 1 วา

ในกาลตอมา ไดมพระอรหนต 5 รป ไดนาเอาพระบรมสารรกธาตของสมเดจพระสมมาสมพทธเจา จากเมองราชคฤห ประเทศอนเดย พระธาตทนามานน คอ พระธาตหวเหนา 27 องค พระธาตแขวฝาง (เขยวฝาง) 7 องค พระธาตฝาตนขวา 9 องค โดยนามาทางเมองละโว (ลพบร) และเมองโคราช (จงหวดนครราช สมาในปจจบน) แลว ไดเอาพระบรมธาตไปบรรจไวในทตาง ๆ ดงน

31

พระธาตหวเหนา บรรจไวทภเขาหลวง หรอภเขาหลวง (เขาใจวาเปนพระธาตหลวงปจจบน) เพราะในศลาจารกพระธาตหลวงเรยกวา “คยหะถปาโย” แปลวา “ ทลบคอกระดกหวเหนา” แตในตานานพระธาตบงพวน (จงหวดหนองคายปจจบน) ทเขยนเปนอกษรธรรม “เรยกวาภเขาลวง คาวา ลวง แปลวา นาค ดงนนภเขาลวงอาจจะแปลวา “โพนนาค” หรอโพนชอนาค กเปนได

พระธาตฝาตนขวา บรรจไวทเมองหลา หนองคาย (พระธาตกลางนา) พระธาตแขวฝาง บรรจไวทเวยงงว และทาหอแพ (บานปะโค เวยงคก) การบรรจพระธาตหวเหนา 27 องคไวทภเขาลวงนน พระเจาจนทบรประสทธศกด เจานครเวยงจนทน

ไดเปนประธาน พระองคไดใหกออโมงคหนครอมไว ฝาอโมงคทงสดาน กวางดานละ 5 วา หนา 2 วา และสง 4 วา 3 ศอก เมอทาการบรรจพระบรมสารรกธาตแลว พระเจาจนทบรจงไดมพระราชดารสใหเสนาอามาตยสรางวหารขนในเมองจนทบรหรอนครเวยงจนทน 5 หลง เพอใหเปนทอยจาพรรษาของ พระอรหนตทง 5 รป ครนตอมาพระอรหนต 2 รปทมากอนหนานนคอ พระมหาพทธวงศและพระมหาสสดนพพานลง พระเจาจนทบรฯ ไดกระทาการถวายเพลงศพแลวไดนาเอาพระอฐธาตของพระอรหนต 2 รป มาบรรจไวในวดสวน อวยลวยทพระองคไดสรางไวแตแรกไดครองเมองนน

ประวตศาสตรการสรางเวยงจนทน และพระธาตหลวงเวยงจนทนตงแตดงเดมนน คอ พระเจาจนทบรประสทธศกด (บรจนทน) ไดสรางขน ระหวาง พ.ศ. 238 ดงตานานไดกลาวมาขางตน แมวาชอเสยงนครเวยงจนทนจะไมไดปรากฏในหนงสอประวตศาสตรใดอกเลย แตอยางไรกด นครเวยงจนทนกยงคงเปนเมองทปรากฏอยในเวลานน ตามพงศาวดารประวตศาสตรกรงสโขทยราชธาน สมยพอขนรามคาแหงมหาราชไดกลาวอางถงนครเวยงจนทนไววา ในปพทธศกราช 1828 เมอพอขนรามคาแหงไดครองกรงสโขทยแลวพระองคไดทาศลาจารกบอกเขตแดนกรงสโขทย (จงหวดสโขทยปจจบน) เอาไววา “ เขตแดนกรงสโขไทน ดานตะวนออก กนอาณาบรเวณถงเวยงจนทนเวยงคา ” ตามจารกนเปนเวลากอนทเจาฟางมจะยกทพมาต เวยงจนทนและเวยงคา ถง 72 ป ฉะนนจงแสดงใหเหนวาเมองเวยงจนทน เวยงคานเปนเมองเกาแกมชอมานานแลวแตโบราณนบเปนพนๆ ป ดงมรายชอเจาผครองนครเวยงจนทนตามประวตศาสตรอาณาจกรศรสตนาคนหตลานชาง นบตงแตสมยเจาฟางมลงมาดงตอไปน

1. ทาวเชยงมง เปนเจานครเวยงจนทน พ.ศ. 1899 2.พระเจาฟางมตเวยงจนทนไดแลวตงใหบาคมเปนหมนจนและเปนเจานครเวยงจนทนแทนทาวเชยงมง 3. ทาววงบร โอรสของพระยาสามแสนไทไดรบตาแหนงเปนพระยาเมองขวาครองนครเวยงจนทน

ในระหวาง พ.ศ. 1960 ทานผนไดสรางวดสหอมครอบอฐพระนางมหาไก นองสาว (ทาววงบร ไดเปนพระเจาไชยะจกรพรรดแผนแผว)

4. เจาชายมย เปนเจาเวยงจนทนไดระยะหนง แตถกพระเจาไชยะจกรพรรด ปลงพระชนม 5. พระยาจนทงอก (หลานพระเจาไชยจกรพรรด) 6. พระยาแสนสรนทะลอไชย (ทานผนเปนคนเมองหนองคาย ภายหลงมาไดเปนเจาแผนดนเวยงจนทน

สบตอจากพระเจาไชยเชษฐาธราช)

32

7. พระยาสรสทธรรมไตรโลก ( พ.ศ. 2093) ทานผนสรางวดจนทบร 8 พระเจาไชยเชษฐาธราช (พ.ศ. 2103) อดตกษตรยผยงใหญของอาณาจกรลานชาง พระองคไดยาย

ราชธานศนยกลางการบรหารพระราชอาณาจกรจากเมองเชยงทองหลวงพระบางลงมายงนครเวยงจนทนปจจบน เปนราชธานแหงใหมของอาณาจกรลานชาง โดยใหสมญญานามราชธานแหงใหมนวา พระนครเวยงจนทบรศรสตตนาคนหตอตมราชธานบวร พระราชอาณาจกรศรโครตรบรณลานชาง รชสมยของพระองคนพระราช อาณาจกรลานชางมความเจรญสงสด ทงทางดานศลปวฒนธรรมและสถาปตยกรรม ในป พ.ศ. 2109 พระองคไดมดารจะสรางองคพระธาตหลวงขนมาใหม ในเขตพระราชอทยานทางดานทศตะวนออกของกรงเวยงจนทนราชธานแหงใหม โดยสรางครอบพระธาตองคเกาทมมาแตโบราณกาล การลงมอสรางพระองคไดมพระราชโองการประกาศขาวใหประชาชนราษฎรทวพระราชอาณาจกรทราบทวถงกนทงแผนดนสองฟากฝงแมนาโขง แรงศรทธาทหลงไหลมาทวทกสารทศทงสองฟากฝงแมนาโขงแสดงใหเหนถงสญลกษณแหงความศรทธาทประชาชนทงสองฝากฝงแมนาโขง (รวมภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยดวย) ทรวมกนเขาเปนหนงเดยวสรางองคพระธาตหลวงใหใหญโตมโหฬารกวาพระธาตใด ๆ ในพระราชอาณาจกร เรมสรางในวนเพญ เดอนอาย พระองคเปนทงผนาในการกอสราง และทรงเปนกษตรยผนาทพออกสงครามเพอปกปองรกษาแผนดน พอสรางพระธาตหลวงเสรจแลว จงขนานนามพระธาตนวา “ พระธาตเจดยโลกจลละมณ” หรอ “พระธาตใหญ” แตคนสวนมากมกเรยกวา “พระธาตหลวง” เพออนรกษรกษาใหพระธาตมสภาพเปนปกตอยเสมอ พระองคจงมพระราชโองการใหชาวบาน 35 ครอบครว อยเฝารกษาพระธาต ซงพระองคอทศไรนาใหครอบครวผเฝารกษาองคพระธาตทามาหากนเลยงชพดวย

ดานรปลกษณองคพระธาต องคพระธาตมความสง 45 เมตร มรปลกษณคลายดอกบวตม อนหมายถง

สญลกษณคาสอนของพระพทธเจา มพระธาตเลกอยบนพระธาตใหญชนทสองลอมรอบทงสดาน มจานวน 30 องคเรยกวา “สมมตงสบารม” ผสรางไดนาเอาทองคามาหลอเปนรปพระธาตเลกๆ จานวน 30 องค แตละองคหนก 4 บาท และเอาทองคามาตเปนแผนรปลกษณเหมอนใบลาน เรยกวา “ลานคา” จานวน 30 แผน แตละแผนยาวศอกกามอ (คอวดศอก โดยกามอไว ไมวดจากปลายมอ กามอแลวยนนวกอยออกมา วดทสวนปลาย

รปพระธาตหลวงไดปรากฏเปนภาพประธาน ในตราแผนดนของลาว ตงแต พ.ศ. 2534 เปนตนมา

33

นวกอยเทานน) แลวเขยนคาสอนของพระสมมาสมพทธเจาลงในใบลานคาทกใบวา “เย ธมมา เหตปปพวา เตสง เหตง คถาคโต เตสญจะ โย นโรโธ จะ เอวง วาท มหาสมโณ” แปลวา “ธรรมทงหลายเหลาใด มเหตเปนแดนเกด พระตถาคตเจาตรสเหตแหงธรรมเหลานน เพราะเหตเหลานนพระมหาสมณะมปกตตรสเชนน” แลวเอาทองคาและใบลานบรรจไวในพนธาตเลกทง 30 องค การทไดสรางพระธาตขนาดเลกนขนมามความหมายวา “ผทจะไดเปนพระสมมาสมพทธเจานน จะตองไดสรางคณงามความดไวใหถง 30 ประการ มทานบารม เปนตน จนถงอเบกขาปรมตถบารมเปนปรโยสาน รปชนลางสดเปนฐานพระธาต 4 เหลยม ทางทศตะวนออกและทศตะวนตกยาวดานละ 69 เมตร สวนทางทศเหนอและทางทศใตยาวดานละ 68 เมตร ดานลางมใบเสมารอบ 4 ดาน มทงหมด 323 ใบ มหอไหวทง 4 ดาน มบนใดขนหอไหวทกหอ ทหอไหวทศตะวนออก ชนบนขนไปมธาตเลกองคหนงทมลวดลายสวยงามและไดสรางหอครอบไวอกชนหนง หอทสรางครอบมลวดลายวจตรสวยงามเชนเดยวกน ธาตเลกนเรยกวา“พระธาตศรธรรมทายโลกดานทสอง” ถดจากหอไหวขนไป แตละดานยาว 48 เมตร มกลบดอกบวลอมรอบ ทงหมดมจานวน 120 กลบ ภายในกลบดอกบวทาดวยกระดกง (เสนลวดเปนขอบลอมทง 4 ดาน) แลวตงใบเสมาบนกระดกงนน ใบเสมาในชนน จานวน 228 ใบ ตรงกลางใบเสมาทกใบเปนโพลง (ไมทะล) สาหรบใสพระพมพใบละองค บนชนนมประตโขงตรงกบทางขนหอไหวทง 4 ดานพอเขาไปทประตโขงนนกจะพบพระธาตบารมทกลาวแลวและธาตบารมกมชอเรยกทกองคคอเรมแตทานบารม ทานอปบารม ไปจนครบ ทง 30 องค เรยกวา บารม 30

ชนทสาม สรางขนถดจากพระธาตองคเลก 30 องคนนขนไปบนชนนจะเหนวา มความกวางดานละ 30 เมตร พนดานทสามน มรปลกษณะเปนหลงเตา หรอโอควา (ขนตกนาควา) อยบนชนหลงเตา เปนฐานของยอดพระธาต มรปเปนสเหลยมลอมรอบดวยกลบดอกบวใหญ ซงมปลายกลบเรมบานออก ถดจากดอกบวไปจงมรปรดเอว เหนอจากทรดเอวไปจะเปนฐานจอมธาต ฐานนจะเปนรปสเหลยมเหวอ (บาน) ขนดานบนเลกนอย

ตอจากฐานน คนโบราณเรยกวา “ดวงป” ดงมอยในคากลอนวา “เจดยดว ดวงปพนพง” อยบนดวงป จงเปนสเวตฉตรเปนยอดพระธาตทสงสด” อยรอบฐานพระธาต กไดสรางบรเวณลอมรอบตดกนทง 4 ดาน มประตเขาทง 4 ดาน ประตอยระหวางกลาง บรเวณแตละดานพอด บรเวณยาวดานละ 91 เมตร 75 เซนตเมตร นอกบรเวณทางทศเหนอ และทางทศใต มวดสาหรบพระภกษสามเณรอยอาศย เรยกวา “วดธาตหลวงเหนอและวดธาตหลวงใต”

34

ดานประเพณนมสการพระธาตหลวง เปนประเพณงานบญทไดปฏบตสบตอกนมาตงแตโบราณกาล

โดยมพระมหากษตรยประมขของชาตทรงเปนประธาน จงนบวางานบญนมสการพระธาตหลวงนจดเปนพระราชพธอยางหนงของกษตรยลาว

โดยเรมประกอบพธในวนเพญขน 13 คา เดอน 12 ชวยบายประชาชนทวไปมารวมกนทวดศรสตนาค เพอแหปราสาทผงและตนกลปพฤกษไปถวายทวดศรเมอง สวนในตอนคามงานมหรสพสมโภชตลอดทงคน

วนเพญขน 14 คา เดอน 12 ตอนเชา จะทาพธดมนาพระพพฒนสจจาอยสมวดองตอ ผทเขารบนาสาบานมตงแตระดบหวหนาขนไปจนถงคณะรฐมนตรของประเทศลาว สวนตอนบาย ประมาณ 14.00 น. ประชาชนทกภาคสวนตงขบวนแหปราสาทผงและตนกลปพฤกษออกไปธาตหลวง เวลา 15.00 น. ประมขรฐและเจานายทงบรรดาขาราชการชนผใหญออกไปสพระธาตหลวง เพอเปนเกยรตแหปราสาทผงเดนรอบบรเวณพระธาตหลวงรวมกบประชาชนทมาจากทวสารทศ เมอเวยนครบ 3 รอบแลวกทาพธถวาย เมอถงเวลากลางคนกจะมงานมหรสพสมโภช

วนเพญขน 15 คา เดอน 12 ตอนเชามการทาบญตกบาตรในบรเวณพระธาต แลวฟงพระธรรมเทศนา 1 กณฑ ตอนกลางคนมงานฉลองเปนวนสดทาย

วนแรม 1 คา เดอน 12 เสรจงานจากพระธาตหลวงแลว กมการแหปราสาทผงมาถวายทวดองคตอ และวดอนแปงอก จงจะถอวางานนมสการพระธาตหลวงเสรจสนสมบรณ

งานประเพณทาบญนมสการประจาป พระธาตหลวง นครเวยงจนทร ตรงกบวนเพญขน 15 คา เดอน 12 ประมาณเดอนพฤศจกายนของแตละป

35

3. วดมโนรมย

วดมโนรมย หรอวดมโนรมยสททาราม สรางขนในสมยของพระเจาแสนไทไตรภวนาทระหวางป พ.ศ. 1916-1949 ผเปนราชโอรสของพระเจาฟางม กษตรยผกอตงอาณาจกรลานชางในกลางศตวรรษท 20 สรางในระยะเวลาใกลกนกบการสรางวดอโบสถ ซงอยในเมองเชยงทอง (หลวงพระบาง) วดมโนรมยนเคยเปนทประดษฐานพระบางเมอป พ.ศ. 2045 ในรชสมยของพระเจาวชลราช คาวา มโนรมย แปลวา สถานทอนเปนทชอบใจ หรอมความงดงาม

พทธสมาหลงปจจบนไดเรมตนกอสรางขนในป พ.ศ. 2515 โดยสรางขนใกลกบวดรางเกาแกชอวดเชยงกลาง มหลงคา 2 ชน สมยกอนในวนบญขนปใหมเดอน 5 พระเจาแผนดนจะทรงชางเสดจพระราชดาเนนไปสรงนาพระบางทวดเชยงกลาง ในการเสดจขน-ลงเกย ไดมการนาชางมาเรยงไวทเกยอนเปนทมาของประเพณชางเรยงเกยในเวลาทรงชาง ทาใหตอมาชาวบานวดมโนรมยและวดเชยงกลาง ตางกกลายเปนควาญชางในพระราชวง ปจจบนประเพณไดเลกลมไปเมอป พ.ศ. 2505

วหารวดมโนรมย ประตแกะสลกไมเปนภาพนนลงสทอง เรองราวเจาชายสทธตถะกอนออกผนวช

พระประธานวดมโนรมย

36

4. วดวชนราช วดแหงนพระเจาชวตวชนราชาธปต โปรดใหสรางขนเมอ พ.ศ. 2046 ไดตงชอวดตามพระนามของ

พระองค เมอสรางสาเรจกไดอญเชญพระบาง จากวดมโนรมยมาประดษฐานไวทวดวชน วดนเคยเปนทประดษฐานพระพทธรปสาคญหลายองค เชน ในป พ.ศ. 2066 พระเจาโพธสารอมรนทราธราชทรงแตงราชทตไปอญเชญพระแซกคาจากพระเมองเกษเกลามาประดษฐานคกบพระบาง ในปพ.ศ. 2091 พระเจาไชยเชษฐาธราชไดอญเชญพระพทธมณรตนปฏมากร (พระแกวมรกต) กบพระพทธบษยรตนจกรพรรดพมลมณมย (พระแกวขาว)

วดนยงเปนวดทกระทาสตยปฏญาณระหวางเจาองคนกและเจาอนทโสมทรบเพอแยงชงเมองหลวงพระบางกน เจาอนทโสมไดรวบรวมพลจากเมองแพร เมองลา เมองพง มาตงพลอยเมองงอย ลานาอ เพอชงเอาเมองคน เมอเจาองคนกทราบจงปรกษากบเสนาบดและทรงเหนวา ถารบกนไพรพลกจะลมตายและความสมพนธฉนญาตกจะสนไป จงนมนตพระราชาคณะขนไปเชญเจาอนทโสมลงมาเจรจากน พรอมทงใหสตยปฏญาณวาจะไมทารายกนทภายในสม(อโบสถ)วดวชน นอกจากนนทตงของวดนอยในเขตพระราชวงเชยงทอง เหมอนวดพระศรรตนศาสดารามของประเทศไทยทตงอยในพระบรมมหาราชวง ภายในวดวชน ยงไดประดษฐานพระเจดยพระปทมหรอดอกบวใหญเปนพระธาตขนาดใหญ มรปทรงแปลกกวาพระธาตใดๆ ในหลวงพระบาง คนลาวเรยกวา พระธาตหมากโม เพราะมรปคลายแตงโมตดผาครง หรอทรงโอควา ยอดพระธาตมรศมเปลวไฟคลายยอดพระพทธรป

งานบญประเพณทางพทธศาสนาประจาป

สม(อโบสถ) และพระเจดยปทม วดวชน

37

5. วดอาไพ วดอาไพสรางขนในป พ.ศ.2070 ในรชกาลของพระเจาโพธสาร โดยกลมพอคาปลาแดกทมาจากทางใต

วดนมชอเดมวา วดไหไพปลาแดก และถกเปลยนเปน วดอาไพ ในป พ.ศ. 2466 พระยาหมนนาวาและชาวบานอาไพไดบรณะซอมแซมวดในป พ.ศ. 2516 พระบญสกไดสรางโรงเรยนขนในวดน สมของวดนเปนลกษณะทสรางขนมาใหม ทผนงดานหนามการเขยนจตรกรรมเรองยคพระศรอารยเมตไตย อนแสดงใหเหนถงความเชอของชาวหลวงพระบางในเรองพระพทธเจาในอนาคต

ซมโขงวดวชน

วหาร เจดย และกฏสงฆ วดอาไพ

38

6. วดเชยงแมน วดนตงอยบนฝงแมนาโขงตรงขามกบหลวงพระบาง วดเชยงแมน หมายถงเมองสวรรค ดงคากลาว

เปรยบเทยบวา สวรรคเมองแมน สรางในสมยพระเจาไชยเชษฐาธราช เดมเรยกวา วดเชยงยนไชยเชษฐาราม ตอมาวดนไดรบการอปถมภจากพระวรรตนธรรมโชต พระราชโอรสของพระเจาไชยเชษฐาธราช สมของวดนเปนทรงหลวงพระบางขนาดเลก สงทงดงามมากของสมหลงนคอ ซมประตโขงทางเขาสม ทแสดงถงความตอเนองกบงานปนปนนามนแบบลานนาทเรยกวา สะตายจน ซงปจจบนเหลอเพยงวดเดยวในหลวงพระบาง

7. วดลองคน วดลองคน สรางเมอ พ.ศ. 2334 ในรชสมยของพระเจาอนรทธ สนนษฐานวาเดมคงเปนวดปากรรมฐาน

วดนมความสาคญในพระราชพธราชาภเษกขนครองราชยนบแตศตวรรษท 23 เปนตนมา ทเจาชวตทกพระองคตองทางมาบาเพญธรรม 3 วนทวดแหงนกอนทจะขามแมนาโขงไปเขาเมองททานาวดเชยงทองกอนทจะมการราชาภเษกจนกระทงถงสมยของพระเจาศรสวางวงศ วดลองคนไดรบกาปฏสงขรณใหมใหงดงามยงขนในป พ.ศ.2412 และวดนไดอยในความอปถมภพเศษของพระเจามหาชวตหลวงพระบาง

วหารและสม(อโบสถ)วดลองคน

39

8. วดศรสวรรคเทวโลก

วดศรสวรรคเทวโลก อยหางจากตวเมองหลวงพระบางไปทางใต ประมาณ 6 กโลเมตร วดนสรางขนเมอป พ.ศ.2070 ในรชสมยพระเจาโพธสารราช แตเดมวดนเปนทตงของหอไหวผฟาผแถน ซงทก 3 ป เจาผ ปกครองหวเมองในอาณาจกรลานชาง จะตองมาทาพธไหวผฟาผแถนทน อนเปนประเพณความเชอของคนลาวมาแตดงเดม เนองจากพระเจาโพธสารราช ทรงมความเลอมใสในพระพทธศาสนาอยางยง จงใดเปลยนสถานทไหวผฟาผแถนและหอผอนๆ มาเปนศาสนสถานในพระพทธศาสนาและศาสนสถานสาคญทสดคอวดศรสวรรคเทวโลก

9. วดใหมสวรรณภมาราม

วดใหมสวรรณภมาราม หรอทคนลาวชอบเรยกกนสนๆวา วดใหม เนองจากเปนวดทสรางใหมและมความงดงามมาก วดนไมมหลกฐานวาสรางขนตงแตเมอใด สนนษฐานวาสรางขนเมอประมาณพทธศตวรรษท 20 หรอ 21 ตอมาเมอป พ.ศ. 2339 ไดมการกอสรางขนมาใหมตรงกบรชสมยของพระเจาอนรทธราช หรอทชาวเมองเรยกวา พระเจารมขาว ซงเปนยคฟนฟพระพทธศาสนาอยางกวางขวางกระทงป พ.ศ.2362 ในรชสมย

วหารวดศรสวรรคเทวโลก

สมวดใหมสวรรณภมาราม

40

ของพระเจาอนคา โปรดใหสรางระเบยงดานตะวนออกและตะวนตกขางสม ในสมยเจามหาชวตสกรนทรไดอญเชญพระบางจากวดวชนมาประดษฐานไวทนและใชเปนทประกอบพธถอนาพพฒนสตยา

ภายในวดมหอไตรทามะยานานสรณ สรางขนเมอ พ.ศ. 2518 เพอเกบรกษาคมภรใบลาน ปจจบนเปนศนยปกปกรกษาหนงสอใบลาน ประจาแขวงหลวงพระบาง มใบลานทเกบรกษาไวจานวนมาก ซงใบลาน ดงกลาวมกจะเปนเรองเกยวกบอานสงสการสรางบญทางพทธศาสนาในดานตางๆ อาจเปนเพราะวาชาวหลวงพระบางนยมการเขาวดทาบญ จงสรางคมภรใบลานทมเนอหาเกยวกบอานสงสไวเพอเทศนา ชาวหลวงพระบาง เชอวา ถาไดฟงเทศนาจากคมภรใบลานจะไดอานสงสหรอไดบญมาก ถาพระสงฆไมเทศนาคมภรใบลานกจะไมไดรบความนยม ปจจบนพระสงฆในแตละวดมกจะอานคมภรใบลานได

อบมงและพระธาตภายในวด

หอไตรทามะยานสรณ

41

ภายในวดจะมหอไตรสาหรบเกบรกษาคมภรธมมซงเปนคมภรใบลาน ภายในหอไตรจะมหบคมภรธมมและตคมภรธมมสาหรบใสคมภรธมมใหปลอดภยและเปนระเบยบ ทาใหงายตอการเกบรกษา

สภาพใบลานทจดเกบในตคมภรธมม สภาพใบลานทจดเกบในตคมภรธมม

หบคมภรธมม ตคมภรธมม

พระสงฆสามเณร ผเปนศาสนทายาท กาลงสบสานอายพระพทธศาสนา ดวยการศกษาพระธรรมวนยจากคมภรใบลาน

42

10. วดเชยงทอง วดเชยงทองถอเปนวดทมความสวยงาม เปนศลปะแบบหลวงพระบางอยางแทจรง ตงอยบนถนนสกรนทร ทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของหลวงพระบาง วดนสรางขนราว พ.ศ. 2102-2103 โดยพระเจาไชยเชษฐาธราช กษตรยผครองอาณาจกรลานนาและลานชาง สงกอสรางภายในวดทสาคญ ไดแก พทธสมา หอไหวนอย หอไหวสกหลาบ หอราชโกศเจามหาชวต

สม (อโบสถ) ของวดเชยงทองไดรบยกยองวามความงดงามเปนเลศและไดรบการกลาวขานมากทสด เปรยบประดจอญมณแหงงานสถาปตยกรรมลาว ซงถอวาเปนสมแบบหลวงพระบางแท สงทเดนมากคอ หลงคาสม มลกษณะซอน 3 ตบซงดดออนโคงและลาดตาลงมามากทงบนสนหลงคาประกอบดวยชอฟา รปเขาพระสเมรและทวเขาสตตบรภณฑทลอมรอบ 7 ชนรองรบดวยปลาอานนท อนเปนรปจาลองจกรวาลตามคตทางพทธศาสนา ดานผนงทศเหนอทางแมนาโขงมเศยรชางชงวงประดบกระจก ใชเปนชองใหนาพระพทธมนตทรดผานรางรดสรงมายงพระพทธรปในสม ไหลผานทอทฝงไวและไปออกทเศยรชาง เพอใหประชาชนรบนามนต

ภาพแสดงวถชวตชาวลาวบนฝาผนงสมวดใหมสวรรณภมาราม

สมวดเชยงทอง

43

เพอความเปนศรมงคลในวนสงกรานต สวนทประดบทยอดหนาบนชาวลาวเรยกวาโหง มรปรางเปนเศยรนาคและมความสมพนธเกยวกบพทธศาสนา

บนฝาผนงทงดานนอกและดานในประดบดวยลายรดนาปดทองบนพนสดา เรยกวา ลายฟอกดา ดานนอกไดแกเรองทาวสสธน และเรองทาวสตตโสม ดานในเปนเรองพระยาจนทะพานช สวนดานหลงสม ตกแตงดวยภาพประดบกระจกทตดเปนชนเลกๆ นามาประตดประตอกนเปนภาพตอนทอง ซงเปนความเชอดงเดมเรองการสรางเมองเชยงดง-เชยงทอง ทมฤษ 2 องคไดมาปกหมายเขตแดนทจะเปนทตงของเมองในอนาคตใกลกบตนทอง ดานบนเปนภาพพระพทธเจาเสดจลงมาจากดาวดงส และนทานพนบานงดงาม ภาพกระจกมความงดงามมากเมอตองกบแสง จงเปนมมทนกทองเทยวนยมมาถายรปมาก

หอไหวนอย

ภาพประดบกระจกส รปตนทอง

44

หอไหวนอย (วหารหลงเลก) ตงอยดานขางของสม เปนหอไหวขนาดเลกทมหลงคาคลายใบโพธตดครง อนเปนรปแบบของลาวดงเดม ภายในประดษฐพระพทธรปองคสาคญคอ พระพทธรปปางหามญาตองคทองเปนพระพทธรปทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ไดพระราชทานใหแกเจามหาชวตศรสวางวงศ หอไหวสกหลาบ ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงใตของสมเปนหอไหวทเกาแก มการประดบกระจกส ตดเปนภาพเรองราวตางๆ เชน เรองเสยวสวาด ภายในมพระพทธรปปางไสยาสนสารด อายกวา 400 ป สรางในสมยพระเจาไชยเชษฐาธราช พระพทธรปนเคยถกนาไปจกแสดงทกรงปารส ในป พ.ศ. 2474 และนาไปประดษฐานทนครเวยงจนทนหลายสบป กอนจะนามายงหลวงพระบางในป พ.ศ. 2507 หอไหวใหญหลงสม หอไหวหลงนประดษฐานพระมาน (พมา) เนองดวยพมาไดเขามามอทธพลในลานชางอยระยะหนงในชวงทายพทธศตวรรษท 21 ในรอบหนงปจะมการเปดประตหนงครง เพออญเชญ พระมานมาสรงนา คอในวนขนปใหม นอกจากวนนนแลวจะปดประตหอไหวไว เนองจากชาวลาวเชอวา ถาเปดประต จะทาใหฝนตกมาก อาจเปนเพราะวาพระพทธรปองคนเปนทใชในพธขอฝน หรอพระฝนแสนหากวาได

หอไหวสกหลาบ

หอไหวใหญ

45

อกทงชาวลาวยงนยมมาขอพรเพอขอใหไดบตรจากพระพทธรปมานองคน หอไวหลงนมผนงดานหลงวหารทาดวยสชมพประดบดวยกระจกสแสดงถงวถชวตของผคน สรางขนใน พ.ศ. 2493 เพอเฉลมฉลอง 25 พทธศตวรรษดวย

หอราชโกศเจามหาชวตศรสวางวงศ หรอ โรงเมยนโกศ สรางขนในป พ.ศ.2505 หลงการสนพระชนมของเจามหาชวตสวางวงศ ในป พ.ศ.2502 หอราชโกศนใชเปนพพธภณฑเกบรกษามรดกอนลาคาของหลวงพระบาง เชน ราชรถไมแกะสลกปดทอง ประดษฐานพระโกศ 3 องค นอกจากนนยงมศลปวตถจานวนมาก เชน พระพทธรป บานประตโบราณ ภาพพระบฏ เปนตน

หอราชโกศเจามหาชวตศรสวางวงศ ตงอยทางทศตะวนออกของวด ลกษณะเปนโถงกวาง ผนงดานหนาตงแตหนาบนลงมาจนถงพนสามารถถอดออกได เพอใหสามารถเคลอนราชรถออกมาได กลางโรงหอราชโกศเจามหาชวตศรสวางวงศเปนทตงราชรถไมแกะสลกปดทองคาเปลวรอบคน มพระโกศสามองคตรงกลางเปนองคใหญของเจาสวางศรวฒนา ดานหลงเปนของพระราชมารดา สวนดานหนาเปนของพระเจาอา โรงเกบราชรถนออกแบบโดยเจามณวงศ และมชางชาวหลวงพระบางชอ เพยตน รวมสราง นบวาเปนชางฝมอดประจาพระองคทมความชานาญทงดานงานเขยนและงานแกะสลก

หอราชโกศเจามหาชวตศรสวางวงศ

46

11. วดหนองศรคนเมอง เดมวดนชอวา วดสคนเมอง สรางขนเมอป พ.ศ. 2272 ในรชสมยของพระเจาองคนก วดนมชอเสยงเรองความศกดสทธของพระเจาองคแสน (สรางจากทองสารดนาหนกหนงแสน) ชาวหลวงพระบางนยมมาขอพรใหแคลวคลาดปลอดภยในการเดนทาง สวนทชอ วดหนอง นนมาจากลกษณะบรเวณวดในอดตซงเคยมหนองนาอยแตปจจบนไดนาดนถมไปแลว

วดแหงนเปนศนยรวมความศรทธาในพทธศาสนามาแตครงโบราณและยงคงความศกดสทธไม

เปลยนแปลง พระธาตทรงปราสาท ทตงอยขางนอกกาแพงวดดานหนาของวดหนอง ซงเปนศลปะทนาจะมความเกยวพนกบศลปะลานนาอยไมนอย

กฏสงฆ ภาพประดบกระจกส

วหารเดนสงาเปนศนยกลางของชมชน

47

12. วดเชยงมวนวชรมงคลาราม

วดเชยงมวนวชรมงคลาราม กลาวกนวาเดมเขยนเปนภาษาไทยวา “เสยงมวน” มาจากเสยงอนไพเราะ (ภาษาลาวและภาษาลานนาเรยกวา “มวน”) ของฆองและกลองทจบใจผคน ในสมยหลงจงเปลยนชอวดเปน เชยงมวน สมของวดนสรางโดยพระยาสสนไชย ในป พ.ศ. 2396 ในรชกาลของพระเจาจนทรเทพประภาคณ ซงมลกษณะเปนแบบเชยงขวาง

สนนษฐานวาในการซอมนนไดมการนาลกษณะบางอยางจากวดธาตหลวงมาประกอบดวยคอ สวนใตหนาบนและเหนอรวงดอกผงจะตกแตงดวยรปชองวงกลมหลายชอง ภายในมลายทองเรองพระเจาอชาตศตรผปองรายพระยาพมพสารผเปนพระราชบดาเพอหวงครองแผนดน

13. วดจมคองสรนทาราม วดจมคองสรนทรารามตงอยตดกบวดเชยงมวน สรางขนโดยครบาแกวในป พ.ศ. 2386 ในรชสมยของ

พระเจาสกเสรม ชอของวดนมาจากการเอาฆองทอง (ทอง หมายถงทองเหลอง) มาหลอเปนพระพทธรปของวด จดเดนของวดนคอ รปตกตานกรบ หรอทหารแตงกายโออาในชดออกรบจนมหนวดเครายาว ใบหนาเครงขรม

48

ทาจากหนทรายสเขยว ตงอยสองฟากของบนไดทางขนกฏพระ ในประเทศจนใชรปเชนนตงอยตามทางเขาสสาน ชาวหลวงพระบางเชอวาพระเจาจกรพรรดจนพระองคหนงนามาถวายพระเจาจนทราชแหงนครหลวงพระบาง

หอพพธภณฑหลวงพระบาง เคยเปนราชวงเดมของเจามหาชวต ภายในเปนพพธภณฑแสดง เครองมอเครองใชของเจามหาชวต รวมทงสมบตตางๆ ของเจามหาชวต คาธรรมเนยมการเขาชมสาหรบชาวตางชาต 2 หมนกบ

วหารสถานทประกอบพธกรรมทางพทธศาสนาวดจมคองสรนทาราม

หอพพธภณฑหลวงพระบาง

49

14. พระธาตจอมภส พระธาตจอมภสเปรยบเสมอนหลกเมองของหลวงพระบางมความสงประมาณ 150 เมตรตงอยใจกลางเมองหลวงพระบาง ดานทศตะวนตกตดกบพระราชวง ดานทศตะวนออกตดกบแมนาคาน บานวชน ซงสมยโบราณเรยกวา “ทงนาจาว” ทศเหนอตดกบวดแสน วดครและวดปากคาน พระธาตนตงอยบนยอดสงสดของภส บนความสง 150 เมตร พระธาตนมองเหนไดชดแตไกลแทบจะทกมมเมองของหลวงพระบาง ตวพระธาตเปนทรงดอกบวสเหลยมทาสทอง ตงอยบนฐานสเหลยมยอดประดบดวยเศวตฉตรทองสารดเจดชน สงประมาณ 21 เมตร ชวงทพระธาตนงดงามทสดคอชวงตอนบายแกๆ แสงแดดจะกระทบองคพระธาตเปนสทอง รอบๆพระธาตจะมทางเดนใหชมววทวทศนของเมองหลวงพระบาง ดานทศตะวนออกเฉยงเหนอจะมองเหนสนามบน สวนดานทศตะวนตกจะมองเหนแมนาโขง ชวงทคดเคยวเขาหากนในกลบเขาและจากยอดภสยงมองเหนพระราชวงเดมทตงอยรมแมนาโขง

ภส เดมเรยกวา “ภสวง” หรอ “ภชวง” และบรเวณภสแหงนชาวบานเชอวาเปนปาศกดสทธ ตอมามฤาษสองพนองขนมาอาศยเพอบาเพญพรต ประชาชนจงเรยกวา “ภส” ตงแตนนมา พระธาตจอมภส สรางขนในป ค.ศ. 1804 หลงจากทพระเจาอนรธราชขนครองราชได 8 ป ในสมยนนประชาชนนยมเรยกกนวา “พระธาตหลกเมอง” ทงนถอตามฤาษทไดเอาเปนนมตสรางเมองแหงน

พระธาตจอมภสมขนาดความกวางดานละ 10 เมตร สง 55 เมตร มบนไดขนดานหนาพระราชวง 328 ขน สรางเมอป ค.ศ.1936 - 1937 สมยเจามหาชวตศรสวางวงศ และบรเวณรอบภสนไดมการกอสรางพทธสถานหลายๆ อยางไดแก

- วดถาภส - รอยพระพทธบาท

อนสาวรยเจามหาชวต หอพระบาง

ธาตจอมภส ทวทศนเมองหลวงพระบาง มองจากเขาภส

50

- วดสพทธบาท - วดปาแกว - วดปารวก - วดปาฝาง - วดปาแมว - วดธาตเนง เชอกนวาวดทมอยบรเวณรอบๆ พระธาตภสนเคยเปนวดวปสนากรรมฐานมากอนจดเปนศาสนสถานท

มความสาคญของหลวงพระบาง ภสมประเพณสาคญอยางหนง คอ การยากลองบอกโมงยาม สมยกอนจะมการตกลองจากหอกลองบน

ยอดภส เพอบอกเวลาใหกบชาวเมองหลวงพระบาง โดยจะตทก 1 ชวยาม (3 ชวโมงตหนงครง) หรอหากมเหตการณฉกเฉน อาท ไฟไหม นาทวม ศตรบกรกกจะมการตกลองบนยอดภส เพอเตอนประชาชนใหรบทราบ แตประเพณนไดยกเลกไปนานแลว ยงคงเหลอแตประเพณตกบาตรบนยอดภสในเทศกาลปใหมเทานน

แมวาภสจะยกเลกประเพณตกลองไปแลว แตตามวดตางๆ ในหลวงพระบางยงคงถอปฏบตการตกลองกนสบมาจนถงทกวนน เชน การตกลองเพล จะตทกวนชวงเวลาประมาณ 10.30 น. และ ทกวนพระ 8 คา 15 คา การตกลองนคนเฒาคนแกกลาวกนวา เพอเตอนสตใหชาวพทธทงหลายไดราลกนกถงศลธรรมใหรวาวนไหนเปนวนพระ ตามความเชอทเลาสบตอกนมาวา ถาหากไมตกลองในวนโกนวนพระ ยกษทอาศยอยบนยอดภส จะขนมากนคนทงหมด เพราะยกษคดวาสถานทนนๆ ไมมศาสนาพทธ ไมมศลธรรม ปจจบนนพวกยกษทงหลายถกมดมอมดเทาและเอามดปกหนาอกไว หากวาบานใดเมองใดไมตกลองในวนโกน วนพระ ยกษกจะออกมากนมนษย การตกลองนทาใหยกษรวาสถานทแหงนยงมศาสนาของพระสมมาสมพทธเจาอย จงไมกลาออกมากนคนได ความเชอนสอนใหมนษยตงอยในศลธรรมความดงามทงปวง เมอใดทมนษยไมมศลธรรมจะทาใหอานาจของยกษมารเขาครอบงา ซงไดแก ความโลก โกรธ หลง

พระธาตภสเดนสงาเปนศนยรวมจตใจชาวหลวงพระบาง

51

ภสในปจจบนจงเปนศนยรวมจตใจของชาวหลวงพระบาง จนเปนทกลาวกนวา “มาหลวงพระบาง ถาบไดขนภส กเทากบวาบไดมาหลวงพระบาง”

15. วดคล

ตามตานานกลาวประวตการสราวดคลไววา วดนสรางโดยชาวพวนจากเชยงขวางเมอ ป พ.ศ.2316 บนเนนทตงหอเจาฟาดอกไสเดอ เพออทศใหแกทหารพวนทมาชวยรบกบกองทพพมา วดแหงนเปนศาสนสถานแหงหนงทยนยนถงความสมพนธระหวางชาวไทยพวนเชยงขวางกบชาวหลวงพระบาง เนองจากเจาชายพวนชอเจาคาศรทธาไดมาอภเษกสมรสกบนางแวนแกวสามผว ราชธดาของพระเจาอนทโสมแหงนครหลวงพระบาง และไดสงกองทพมาชวยสมเดจพระเจาสรยวงศา ผเปนพระเชษฐาของพระชายา ตอมาในภายหลงไดเตมชอวดตอวา วดสวนนะคล (สวรรณคร) ซงแปลวา ภเขาทองคา และชอบานหอเจาฟาไสเดอไดเปลยนชอเปนบานคลตามชอวด

สมของวดนมลกษณะแบบอยางของสมทรงเชยงขวาง ตวสมหนหนาไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ ลกษณะเดนของสมทรงเชยงขวาง คอการใชหลงคาลาดผนใหญลงมา 2 ขาง แลวสรางหลงคาเลกซอนตรงกลาง ชอฟาของหลงคาทรงเชยงขวางนม 4 ตว ทงทผนหลงคาใหญและหลงคาเลกซอนกนอย

16. วดศรบญเรอง วดนตงอยบนถนนสกกรนทร เยองกบวดเชยงทอง ประวตศาสตรทองถนเลาวาวหารในวดนสรางขนเมอในรชสมยของพระเจาโชตกะกมาร ในป พ.ศ. 2303 สมของวดศรบญเรองนเปนอาคารขนาดเลกทรงหลงคาออนชอยมการซอนชนตรงกลาง ทเรยกวาเทบซอน แบบเชยงขวาง ปจจบนสมวดศรบญเรองไดรบการซอมแซมใหมหากแตพยายามรกษาลกษณะดงเดมไว วดนมกฏสงฆเกา 2 หลงตงอยทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ ฝาผนงกฏเปนโครงไมไผสานแลวฉาบปน อนเปนเทคนคการกอสรางทนยมใชกบอาคารบานเรอน

สม (อโบสถ) วดคล กฏพระสงฆ

สมวดศรบญเรอง กฏสงฆ

52

17. วดสรมงคลไชยาราม วดนในพงศาวดารลาวเรยกวา วดสมงคล (ศรมงคล) สรางขนในรชสมยของพระเจาโชตกะกมาร ในปพ.ศ.2306 โดย เพยกลางมงคล (เพย สมยนนเปนยศเทยบไดกบ พระยา) จงไดนาชอของทานมาตงเปนชอวด ตอมาไดเตมชอเปนสรมงคลไชยราม วดนมการซอมแซมอกหลายครง ในป พ.ศ. 2473 และป พ.ศ. 2488 สมของวดนเปนแบบลกษณะผสมผสาน โดยนาลกษณะการสรางระเบยงโถงดานขางแบบหลวงพระบางกบหลงคาทรงเชยงขวางมาผสานกน ทงนการสรางระเบยงดานขางกเพอใหเปนทนงของบรรดาศรทธาเมอมงานพธ

18. วดสบสกขาราม เดมวดนชอ วดสบเชยงทอง สรางขนในป พ.ศ. 2028 คกบวดสบเชยงคาน สรางโดยพระเจาแทนคา พระราชโอรสของพระเจาจกรพรรดแผนแผว ทสามารถขบไลกองทพญวนออกจากลานชาง เพอเปนอนสรณแดพระราชบดาทสวรรคตทเมองเชยงคาน หลงจากถวายพระเพลงพระราชบดาแลว ไดทรงสรางวดแหงนและทรงพระราชทานนามวา วดสบเชยงทอง สมของวดน หนหนาไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ มลกษณะเปนสมแบบหลวงพระบางขนาดเลก ภายในประดษฐานพระพทธรปศกดสทธ เปนพระพทธรปทรงเครองปางมารวชย สวมชฎาทางสง สนนษฐานวาเปนองคแทนพระชยจกรพรรดแผนแผว

สมวดสรมงคลไชยาราม กฏสงฆ

53

19. วดแสนสขาราม วดแสน เปนวดทเกาแกทสรางขนในป พ.ศ.2261 โดยตาเจารง ในสมยการปกครองเขาเจากงกสราช โดยสรางขนทบวดเกาสมยศตวรรษท 20 บรเวณนถอวาเปนสถานทเกาแกและศกดสทธแหงหนงของนครหลวงพระบาง วดแสนมชอเตมในสมยตอมาวา วดแสนสขาราม

สมทวดแสนสขารามโดดเดนดวยการประดบลายทองบนพนแดงซงประดบทงภายนอกและภายในของอาคาร โดยภายในเปนเรองพระอดตพระพทธเจา รอยพระพทธบาท และพระเจดยองคสาคญในประเทศตางๆเชน พทธคยา อนเดย พระธาตหลวง เวยงจนทน พระธาตพนม นครพนม สวนดานนอกเปนรปเทวดา

สมวดสบสกขาราม กฏสงฆ

วดแสนสขาราม

สมวดแสนสขาราม สามเณรวดแสนสขาราม

54

อทธพลของพทธศาสนาทมตอประเทศลาว

๑. ดานสงคม พระพทธศาสนาไดกอใหเกดความเปนปกแผนในสงคมชาวลาวและเปนรากฐานสาคญของวฒนธรรมประเพณ คตความเชอของประชาชนลาว ตลอดถงพธกรรมและวนสาคญตาง ๆ เชน ประเพณทาบญธาตหลวง ซงถอเปนประเพณประจาชาตลาว สวนดานศลปวฒนธรรมไดเกดมศลปกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรมทางพทธศาสนามากมาย ลวนมคณคาทางดานประวตศาสตรศลปกรรมเปนอยางยง นอกจากนนพระพทธศาสนายงมบทบาทในการสงเคราะหชวยเหลอประชาชนในดานตางๆ โดยเฉพาะ การสงเคราะหชมชน พระสงฆเปนทพงของชมชนในการใหคาปรกษา ชวยเหลอสงเคราะหปจจยสแกประชาชน วดจงเปนศนยกลางจตวญญาณของชาวลาว และเปนศนยกลางในการจดกจกรรมของชมชน

๒. ดานการเมอง พระพทธศาสนามความเกยวของสมพนธกบการเมองอยางแยกไมได ไมวาจะเปนประเทศใดกตาม สวนพทธศาสนาในประเทศลาวนน เมอถงคราวเสอมโทรมกมกจะมสาเหตมาจากการไดรบการบบคนทาลายจากการเมอง เชน ในคราวทลทธคอมมวนสตไดเขามามอทธพลตอการเมองประเทศลาวมการปฏวตสงคมใหม ไดทาลายลางสถาบนสาคญของประเทศ อนไดแกสถาบนศาสนาและสถาบนกษตรย พระสงฆถกฆาตายจานวนมาก บางสวนตองลาสกขาออกมาเพอเปนสมาชกพรรคคอมมวนสต และเมอคราวบานเมองสงบรมเยน พระพทธศาสนากเจรญรงเรองเพราะไดรบการสนบสนนจากทางการเมอง สถานการณอนเลวรายของพทธศาสนาในยคคอมมวนสตครอบครองประเทศลาวไดแกการเอาพระสงฆเปนเครองมอทางการเมอง เนองจากพระสงฆเปนผทประชาชนใหความเคารพเชอถอ โดยรฐบาลคอมมวนสตไดใหพระสงฆเผยแผแนวคดของลทธคอมมวนสตแทรกในคาเทศนา ซงรฐบาลไดจดใหมการปาฐกถาในทตางๆ โดยมพระสงฆรวมอยดวย ในการเผยแผแนวคดคอมมวนสตนนมการบงคบใหประยกตคาสอนทางพทธศาสนาเขากบคาสอนของลทธคอมมวนสตดวย พระสงฆหลายรปจาเปนตองทาตาม บางรปขดขนกจะถกฆาตายอยางโหดเหยม ในปจจบนน บานเมองอยในภาวะสงบสข พระพทธศาสนากไดรบการอปถมภจากรฐเปนอยางดมการกอตงสถาบนการศกษาของสงฆขนเปนวทยาลยสงฆ เชน วทยาลยสงฆประจากรงเวยงจนทน เปนตน

๓. ดานเศรษฐกจ

55

อทธพลพทธศาสนาตอเศรษฐกจลาวนน ดานหลกธรรมทประยกตใชดานเศรษฐกจ ไดแก การขยน ประหยด และอดออมนน ดจะไมแตกตางจากประเทศไทยนก เพราะทงสองประเทศเปนประเทศทมประเพณวฒนธรรมทไมแตกตางกนนก แตลกษณะของประเทศลาวปจจบนอยในฐานะประเทศปด ระบบเศรษฐกจจงเปนการพงพาตวเองมากกวาการพงพาจากตางประเทศ เศรษฐกจสวนใหญเปนระบบเกษตรกรรม

ประเพณวฒนธรรม

ประเพณวฒนธรรมลาวมความสมพนธกบกลมชาวไทย โดยเฉพาะชาวอสาน จงมคตความเชอและประเพณวฒนธรรมคลายกนดงน

ผฟา ผแถน กลมชาตพนธไท - ลาว นอกจากจะนบถอพระพทธศาสนาแลว ยงนบถอผซงฝงแนนในวถชวตของ

ชมชนสองฝงโขงมายาวนาน ความเชอเกยวกบเรองผทสาคญๆ ไดแก ผแถน หรอผฟา ผแถน เชอวาแถนเปนผสรางโลกและสรรพสงตางๆ ใหแกโลก ความเชอเกยวกบเรองแถนน สะทอนออกในพธกรรมแหบงไฟเพอขอฝนจากพระยาแถนและการราผฟาเพอรกษาโรค เปนทนาสนใจวาในลาว ค.ศ. 1527 สมยพระเจาโพธสารราช (ค.ศ.1520-1550) พระองคทรงเลอมใสพระพทธศาสนาเปนอยางมาก ไดออกพระราชอาญาใหราษฎรเลกนบถอผฟาผแถน อยางไรกตาม ปจจบนชมชนสองฝงโขงยงมพธกรรมอนเกยวเนองกบความเชอในแถนปรากฏอยดงเดม

การราผฟา

จดเปนพธกรรมทชาวบานไดกระทาขนเพอรกษาความเจบปวยโดยการราออนวอนและอญเชญผฟาใหมาชวยรกษาผปวยใหหายเปนปกต ซงเชอวาการเจบปวยของมนษย สวนหนงเกดจากการกระทาทละเมดตอผ การราผฟาจงเปนพธกรรมรกษา และยงเปนสอกลางประนประนอมระหวางผทมากระทากบผปวย ผซงละเมดตอผใหมความเขาใจประพฤตใหถกตอง การเลยงขวงผฟา

จดเปนพธการเลยงผ ซงกระทากนเปนประจาทกปในเดอนสามถงเดอนหกของทกป บรวารผฟาซงเปนคนทเคยรกษากบผฟาและหายปวยจะรวมพธกรรมน ขวง หมายถง สนาม การลงขวง จงหมายถง การลงมารวมทสนาม หรอเรยกพธกรรมนอกอยางหนงวา ปลงพาขาว ซงหมายถง การยกกระดงกบขาวไปถวายทฮานของผฟา พธการลงขวงผฟา เปนพธการทมการฟอนราซงจดขนเปนพเศษและทกคนกจะมความสนกสนานในพธกรรมดงกลาวนดวย ผปตา

56

จดเปนดวงวญญาณบรรพบรษประจาหมบานททาหนาทปกปองคมครอง ในชมชนสองฝงโขงจะมศาลปตาตงอยไมไกลจากหมบานมากนก สวนใหญมกจะมอยบนเนนดนทเรยกวา ดอนปตา และมกจะมตนไมใหญขนหนาแนน สวนการตดตอระหวางผกบมนษยกจะผานหมอจาหรอขะจา ทาหนาทเปนสอกลางในการตดตอ ผมเหสกขหลกเมอง

ผมเหสกขหลกเมองหรอผอาฮกของกลมชาตพนธไท - ลาว ตามเมองและหมบานในสองฝงโขงจะมหลกเมองและหลกบานหรอบอบาน ซงเปรยบเสมอนหวใจของบาน และเมอชมชนเตบโตขนหลกบานกจะกลายเปนหลกเมอง สวนรปแบบของหลกบานจะเปนลกษณะไมทอนเดยว นยมใชไมมงคล เชน ไมคณ ไมขนน เปนตน และเมอถงเดอนเจดกจะมพธทาบญเบกบาน เบกเมอง (บญซาฮะ) เลยงปตามเหสกขหลกเมอง

นอกจากนนความเชอของชาวลาวยงปรากฏผานงานสถาปตยกรรมตางๆ อกดวย กลาวคอ สม

เปนชอเรยก โบสถ หรอ อโบสถ ในภาษาราชการ สม เปนการกรอนเสยงมาจาก สมา ซงหมายถงขอบเขตหรออาณาเขตกจกรรมของสงฆในพทธศาสนา รปแบบของสมในกลมชาตพนธไท - ลาว สวนใหญในดนแดนสองฝงโขงไดรบอทธพลจากลาวลานชาง โดยมพฒนาการจากการกอตวจากชมชนบานมาเปนชมชนเมอง เชน เมองเวยงคก อาเภอทาบอ จงหวดหนองคาย เมองเวยงจนทน และเมองจาปาสก เปนตน วดและศาลเจา

เปนศาสนสถานของกลมชาตพนธจนและเวยดนาม เปนสถานทจดกจกรรมทางศาสนาและเปนทพงทางจตใจของกลม สวนมากสมาคมทองถนในกลมชาตพนธเดยวกนจะเปนตวกลางในการสรางศาลเจาและวดขน รปแบบการกอสรางสวนใหญแลวจะมการผสมผสานทางวฒนธรรมของทองถนทมาอยใหมกบวฒนธรรมเดมของกลมตน สาหรบสาเหตของการสรางศาลเจา พอสรปไดยอๆ ดงน

1. สรางเพอเปนทพงทางใจ 2. สรางตามความเชอและประเพณทสบตอกนมาแตโบราณ 3. สรางเพอเปนศาลเจาประจาตระกล 4. สรางขนมาแกบน 5. สรางขนมาดวยความศรทธาในความศกดสทธ

ธาต

ธาต หรอ ทาด ในภาษาลาว ใชเรยกสงกอสรางทบรรจอฐของผทตายไปแลว มความหมายเชนเดยวกบ เจดย และสถป ในภาษาราชการ สาหรบพระธาตใชกบอฐของพระพทธเจาหรอพระอรหนตแตเพยงอยางเดยว

57

ซงใหความสาคญในการออกแบบกวาธาตบคคลทวไป ธาตโดยทวไปม 2 ลกษณะ คอ 1. ธาตไม 2. ธาตปน ธาตกบพธกรรมชมชนสองฝงโขงปจจบน มพธไหวพระธาตในเทศกาลตางๆ สวนบคคลธรรมดาในเดอนเมษายน กจะมพธสรงนาเชนกน ประเพณ 12 เดอน

ประเพณ 12 เดอน หรอฮตสบสองของชาวลาวในแตละเดอนจะมประเพณประจาเดอนทเกยวของกบพทธศาสนา ดงน

เดอนอาย : ประเพณบญเขากรรม

ระยะเวลา : เดอนธนวาคม ซงอยในชวงฤดหนาว กจกรรม : พระภกษแตละวดจะรวมปฏบตธรรมภายในเขตทกาหนดอยางเครงครด

เพอชาระศลและจตใจใหบรสทธ เดอนย : ประเพณบญคณลาน

ระยะเวลา : หลงฤดกาลเกบเกยว กจกรรม : กอนทจะนาขาวทนวดแลวไปเกบในยงขาว จะมการทาบญขวญขาว มการนมนต

พระภกษมาเจรญพทธมนตเพอความเปนสรมงคลและเปนนมตรหมายทดใหปตอๆ ไป เพอใหทานาไดผลด ยงๆ ขน เดอนสาม : ประเพณบญขาวจ

ระยะเวลา : หลงวนมาฆะบชา กจกรรม : ชาวนาจะนาขาวจหรอขาวเหนยวทนงสกแลว ปนเปนกอนเทาไขเปดทาเกลอ นาไป

เสยบไมยาง จากนนตไขทาใหทวแลวยางจนไขสกและถอดไมเสยบออก นานาตาล ออยยดลงตรงกลางเปนไส นาถวายพระสงฆในชวงทหมดฤดทานาแลว เพอเปนการทาบญ

เดอนส : ประเพณบญพระเวส

ระยะเวลา : เดอนสขางขนหรอขางแรม กจกรรม : งานบญพระเวสหรองานบญมหาชาต เปนการฟงการเทศนพระธรรมเทศนาเวสสนดร

ชาดก อนเปนพระชาตสดทายและพระชาตทยงใหญขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ชาวบานจะชวยกนตกแตงประดบประดาโรงธรรมดวยดอกไม ใชดอกบวประดบธรรมมาสน มการจดรปขบวนแหพระเวสสนดรและนางมทรออกจากปาเขาในเมองไปสนสดทพระอโบสถ มการเทศนมหาเวสสนดรตลอดวน

58

เดอนหา : ประเพณบญสงกรานต ระยะเวลา : เดอนเมษายน กจกรรม : ประเพณบญสงกรานตเปนงานทไดรบความสนใจจากนกทองเทยวมากทสดและ

ยงถอเปนวนปใหมของลาวดวย วนแรกของงานเรยกวา “วนสงขารลอง” ชาวหลวงพระบางจะไปจบจายซอของและธงรปพระพทธเจา เพอไปปกกองเจดยทรายรมแมนาโขง เมอถงเวลายามเยนจะมการลอยกระทง ซงภายในกระทงจะบรรจเครองบชาประกอบดวยกลวย ขง ขาวดา ขาวแดง ดอกไม ใบพล ธป เทยน ดอกดาวเรอง ผมและเลบของผทจะลอยกระทง พรอมกบอธษฐานใหทกขโศกโรคภยลองลอยไปกบกระทง วนทสอง เรยกวา “วนเนา” ตอนเชามการแหรปหนปเยอ ยาเยอ และสงหแกว สงหคา ตอนบายมขบวนแหซงนาโดยปเยอ ยาเยอ ผเฒาผแก หวหนาหมบานแตละหมบาน ขบวนพระสงฆ นางสงกรานต (นางวอ) ขสตวพาหนะบนรถแห ปเยอ ยาเยอกจะฟอนรา และอวยพรใหลกหลาน วนทสาม เรยกวา “วนสงขารขน” ชาวหลวงพระบางจะทาขาวเหนยวนงและขนมลกกวาด พากนเดนขนภษ (วดพระธาตภส) ภเขาสงกลางเมองหลวงพระบาง ระหวางทเดนจะวางขาวเหนยวและขนมไวตามหวเสาบนไดจนถงองคพระธาต เรยกวา การตกบาตรภษ มการโยนขาวเหนยวลงปาขางองคพระธาตเปนการใหทาน ชวงบายมขบวนแหนางสงขารและอญเชญศรษะทาวกบลพรหมจากวดเชยงทองไปยงวดวชน มการสรงนาพระทวดวชน วนทส นบเปนวนสาคญอกวนหนง โดยจะมการแหพระบาง พระพทธรปคเมองหลวงพระบาง ปหนงจะอญเชญออกมาใหชาวเมองสรงนาครงหนง พระบางนจะประดษฐานอยทวดใหมเปนเวลา 3 วน 3 คน จากนนจะอญเชญกลบไปประดษฐาน ณ หอพพธภณฑเหมอนเดม

เดอนหก : ประเพณบญบงไฟ

ระยะเวลา : เดอนหก กอนฤดกาลทานามาถงและยางเขาสฤดฝน กจกรรม : การจดกจกรรมคลายกบงานบญบงไฟของภาคอสาน จดประสงคเพอบชาหลกเมอง และ

ขอใหฝนตกตองตามฤดกาล ปใดทไมมการทาบญบงไฟเชอวาปนนจะเกดเภทภยตางๆ การจดงานประเพณบญบงไฟเปนสญญาณใหทราบวา ฤดกาลทานาจะเรมตนแลว เดอนเจด : ประเพณบญซาฮะ

ระยะเวลา : เดอนเจด กจกรรม : พธกรรมสบชาตา ชาระลางเสนยดจญไร ทจะเกดกบบานเมอง เพอใหบานเมองมความสข

59

เดอนแปด : ประเพณบญเขาพรรษา ระยะเวลา : วนเพญขน 15 คา เดอน 8 กจกรรม : พระสงฆอธษฐานจาพรรษา ณ ทใดทหนงเปนระยะเวลา 3 เดอน โดยจะไมพกคางคนทใด

ตามพทธบญญต พทธศาสนกชนจะเขาวดทาบญ รกษาศล ฟงธรรมเทศนา

เดอนเกา : ประเพณบญหอขาวประดบดน การสวงเฮอ และการลองเฮอไฟ ระยะเวลา : เดอนเกา กจกรรม : ประเพณบญหอขาวประดบดน เปนพธกรรมอทศสวนกศลใหกบวญาณบรรพบรษ และ

วญญาณไรญาต ชาวบานจะนาอาหารหวานคาว บหร หมาก พล ใสลงในกรวยใบตองไปวางตามพนดนหรอ ใตตนไมบรเวณรวบาน รววดและสถานทตางๆ

ประเพณการสวงเฮอ คาวา สวง หมายถง แขงขน เฮอ หมายถง เรอ จดเปนงานบญแขงเรอประจาเดอนเกา ทกคม (หมบาน) จะนาเรอเขาแขงขน ในอดตการแขงเรอถอเปนการฝกซอมฝพายเพอตอสขาศกทมาทางนา ปจจบนนบเปนงานบญทสนกสนานงานหนงของชาวหลวงพระบาง

เดอนสบ : ประเพณบญขาวสาก

ระยะเวลา : วนขน 15 คา เดอน 10 กจกรรม : การอทศสวนกศลใหผตายหรอเปรต หางจากประเพณบญขาวประดบดน 15 วน อนเปน

เวลาทเปรตตองกบไปยงทอยของตน

เดอนสบเอด : ประเพณบญออกพรรษา ระยะเวลา : วนขน 15 คา เดอน 11 กจกรรม : การตกบาตรเทโว การถวายอาหารพระภกษสามเณร การกวนขาวทพย (กระยาสารท) การ

ถวายผาจานาพรรษาและปราสาทผง โดยการนาไมไผมาสานเปนรปปราสาท ตกแตงสวยงาม จดขบวนแหปราสาทผงไปถวายพระในตอนคาเพออทศสวนกศลใหผลวงลบ

เดอนสบสอง : ประเพณบญกฐน

ระยะเวลา : แรม 1 คา เดอน 11 - ขน 15 คา เดอน 12

60

กจกรรม : การถวายผากฐนแดพระสงฆทจาพรรษาตลอดพรรษา ณ วดใดวดหนง นบเปนงานบญทยงใหญปฏบตสบตอกนมาแตโบราณ

เอกสารอางอง

1.ชตมโน. พระพทธศาสนาในนานาประเทศ. กรงเทพฯ: มหามกฎราชวทยาลย. ๒๕๓๓ 2.ทรงวทย แกวศร. ประวตศาสตรพระพทธศาสนา เลม ๑๐ พระพทธศาสนาในอนโดจน . กรงเทพฯ:

การศาสนา. ๒๕๓๐. 3.พระครสรสตาภมณฑและอาจารยยพน เขมมกด.นกายสงฆในเชยงใหม. อนสรณพธบาเพญกศล

พระราชทานเพลงศพหลวงพอพระครพพฒนสตกจ (แกว สรตโน). 20 มกราคม 2550. 4.พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต) พระพทธศาสนาในอาเซย. กรงเทพฯ: ธรรมสภา, ๒๕๔๐. 5. พระมหาดาวสยาม วชรปญโญ.พระพทธศาสนาในลาว. เชยงใหม.มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช

วทยาลย วทยาเขตเชยงใหม.2545. 6.พระมหาอทย ธมมสาโร. พระพทธศาสนาและโบราณคดในเอเซย. กรงเทพฯ: เฟองอกษร. ๒๕๑๖. 7.พระราชธรรมนเทศ,(ระแบบ ฐตญาโณ). ประวตศาสตรพระพทธศาสนา. กรงเทพฯ. มหามกฎราช

วทยาลย, ๒๕๓๖. 8.เสถยร โพธนนทะ. ประวตศาสตรพระพทธศาสนา ฉบบมขปาฐะ เลม ๒ กรงเทพฯ: มหามกฏราช

วทยาลย. ๒๕๓๕. 9. สลา วรวงส. พงศาวดารลาว. กระทรวงศกษาธการ พระราชอาณาจกรลาว. 2500 หนา 154 http://www.thaimtb.com/cgi-bin/viewkatoo.pl?id=125975&st=151 http://www.laos-discovery.com/ongtuetemple.html http://th.wikipedia.org http://www.trekkingthai.com http://members.fortunecity.com/hanaga/history.htm http://www.bl.msu.ac.th/bailan/new/19_24_48%20(lao)/new4.htm (โครงการอนรกษใบลานในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยมหาสารคาม การศกษาดงานเพอสรางเครอขายดานขอมลเอกสารใบลานกบ สาธารณรบประชาธปไตยประชาชนลาว ระหวางวนท 19-24 กรกฎาคม 2548) http://www.plurality.net/index.php?fileName=photo_gallery_explanation.html (ศนยวจยพหลกษณสงคมลมนาโขง คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน)