สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต)

มรรค(ธรรมทควรเจรญ)

สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต) มรรค(ธรรมทควรเจรญ)

สตปฏฐาน แปลวา ทตงของสต

สตปฏฐาน หมายถง การตงสตก าหนดพจารณาสงทงหลายใหรเหนตามความเปนจรง คอตามทสงนนๆมนเปนของมนเอง

พระพทธเจา ไดตงสมาธ อยใตตนโพธ

สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต) มรรค(ธรรมทควรเจรญ)

สต คอ ความไมประมาท(อปปมาทธรรม) พระพทธองคใหความส าคญแกความไมประมาทมาก พระด ารสครงสดทายของ

พระพทธเจากเปนเรองอปปมาทธรรม ดงน“ สงทงหลายทปจจยปรงแตงขน ยอมมความเสอมสนไปเปนธรรมดา ทานทงหลายจงยง

ประโยชนทมงหมายใหส าเรจดวยความไมประมาทเถด”สตปฏฐาน (ทตงของสมาธ) ม 4 ประการ คอ

สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต)มรรค(ธรรมทควรเจรญ)

1. กายานปสสนาสตปฏฐาน (พจารณากาย) หมายถง การตงสตก าหนดพจารณากาย ใหรเหนตามเปนจรงวาเปนแตเพยงกาย ไมใชสตวบคคลเราเขา มวธปฏบตหลายวธ

ละคร ไทย สวนใหญ มเนอหาทเตมไปดวยความอจฉารษยา ซงเกดจากการไมพจารณาสงทมอย

สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต)มรรค(ธรรมทควรเจรญ)

เชน- อานาปานสต การก าหนดลมหายใจเขาใจ- อรยาบถ การก าหนดรทนอาการยน เดน นง นอน- สมปชญญะ การสรางสมปชญญะในการกระท าความเคลอนไหวทกอยางของกาย- ปฏกลมนนการ การพจารณาสวนประกอบอนไมสะอาดทงหลายทประชมเขาเปน

รางกายนน- ธาตมนสการ การพจารณาเหนรางกายของตนโดยสกวาเปนธาตแตละอยางๆ- นวสวถกา การพจารณาซากศพในสภาพตางๆ อนแปลกกนไปใน 9 ระยะเวลา ให

เหนคตธรรมของรางกายของผอนเชนใด ของตนกจกเปนเชนนน

สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต)มรรค(ธรรมทควรเจรญ)

2.เวทนานปสสนาสตปฏฐาน (พจารณาเวทนา) หมายถง การตงสตก าหนดพจารณาเวทนาใหรเหนตามเปนจรงวา เปนแตเพยงเวทนา ไมใชสตวบคคลตวตนเราเขา มสตรชดเวทนาอนเปนสขกด ทกขกด เฉยๆ กด ทงทเปนสามส และเปนนรามสตามทเปนไปอยในขณะนน

สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต)มรรค(ธรรมทควรเจรญ)

ตวอยางเชน ม พจารณาไดวา เวทนาไมใชเรา เราไมใชเวทนา เวทนาไมใชตวตนของเรา

คอ เวทนาเปนอนตตา ซงหมายความวา เวทนาอาการหวนไหวนน ไมใชเราซงอยในสภาพเดมอนสงบ, เราซงอยในสภาพเดมอนสงบ กไมใชเวทนา,อาการหวนไหวทเกดขน,เปนคนละสวนกน. สมจตจงเลกกงวลทางจตใจ อนกอใหเกดความสขใจ

สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต)3.จตตานปสสนาสตปฏฐาน (พจารณาใจทเศราหมอง) หมายถง การตง

สตก าหนดพจารณาจต ใหรเหนตามเปนจรงวา เปนแตเพยงจต ไมใชสตวบคคลตวตนเราเขา มสตรชดจตของตนทมราคะ ไมมราคะ มโทสะ ไมมโทสะ มโมหะไมมโมหะ เศราหมองหรอผองแผว ฟงซานหรอเปนสมาธ ฯลฯ อยางไรกตามทเปนไปอยในขณะนนๆ

สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต)มรรค(ธรรมทควรเจรญ)

4.ธมมานปสสนาสตปฏฐาน (พจารณาธรรมทเปนกศล และอกศล) หมายถง การตงสตก าหนดพจารณาธรรม ใหรเหนตามเปนจรงวา เปนแตเพยงธรรม ไมใชสตวบคคลตวตนเราเขา มสตรชดธรรมทงหลายไดแก นวรณ 5 ขนธ 5 อรยสจ 4 เปนตน วาคออะไร เปนอยางไร มในตนหรอไม เกดขน เจรญบรบรณและดบไปไดอยางไร เปนตน ตามทเปนจรงของมนอยางนน

สตปฎฐาน 4 (ทตงของสต)มรรค(ธรรมทควรเจรญ)

แมแตพระพทธเจาและพระอรหนตซงหลดพนจากความทกขอยางสนเชงแลวยงท าอานาปานสตซงเปนฐานทหนงอย ครงหนงพระพทธเจาตรสวา

“ ดกอนภกษทงหลาย ! ภกษเหลาใด ทเปนพระอรหนตขณาสพ อยจบพรหมจรรยแลว มสงควรท าอนไดท าเสรจแลว มภาระอนวางแลว มประโยชนสวนตนอนไดบรรลแลว สนกเลสเปนเหตมดไวในภพแลว พนแลวเพราะรโดยชอบ อานาปานสตสมาธ อนภกษเหลานน เจรญแลว ท าใหมากแลว ยอมเปนไป เพอความอยเปนสขในปจจบน และเพอสตสมปชญญะ ”

ภาพของการขาดสต จนท าใหเกดอบตเหต

ความประมาทอาจน าเราสความตาย

ตายไหมน

ดจากสภาพ

-สตปฎฐาน 4. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://webstaff.kmutt.ac.th/~itheepen/buddishchaw%20picture.jpg

-สตปฏฐาน4. [ออนไลน]. เขาถงเมอวนท7กนยายน พ.ศ. 2552. เขาถงไดจากhttp://gotoknow.org/blog/tutorial4u/291494-สตปฏฐาน4. [ออนไลน]. เขาเมอวนท7กนยายน พ.ศ. 2552. เขาถงไดจากhttp://t0.gstatic.com/images?q=tbn:QI_4Pm7-5kkxBM:http://gotoknow.org/file/annnittaya/pray-2.jpg

-หนงสอการเรยนรพนฐาน กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม พระพทธศาสนา ม.2 ชวงชนท 3. – กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน,2441.176 หนา.