เรื่อง...

61วารสารมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ปท 14 ฉบบท 2 ประจ�าเดอนพฤษภาคม - สงหาคม 2560

ส�านวนและความเปรยบ: กลวธการแปลทปรากฏในวรรณกรรมแปล เรอง “แฮรรพอตเตอรกบศลาอาถรรพ” 1

Idioms and Comparative Statements: The Translation Strategies in “Harry Potter and the Sorcerer’s Stone”

ประทมเพชร แซออง2 Pratumpet Sae Ong

พชรนทร อนนตศรวฒน3 Patcharin Anansiriwat

อษา พดเกต4

Usa Padgate

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอศกษาวเคราะหกลวธการแปลส�านวน และความเปรยบทปรากฏในวรรณกรรมแปล

เรอง “แฮรรพอตเตอรกบศลาอาถรรพ” ผลการศกษาวเคราะหกลวธการแปล ปรากฏส�านวนและความเปรยบจ�านวน

100 ส�านวน โดยแบงเปน 1) กลวธการแปลแบบเอาความ 51 ส�านวน 2) กลวธการแปลแบบตรงตว 27 ส�านวน

และ 3) กลวธการแปลแบบเทยบเคยงส�านวน 22 ส�านวน

ค�าส�าคญ: ส�านวน, ความเปรยบ, กลวธการแปล, แฮรร พอตเตอร

AbstractThis article aims to analyze the translation strategies in the idioms and comparative

statements in “Harry Potter and the Sorcerer’s Stone.” The results of the analysis of the translation strategies show that there are 100 idioms and comparative statements are found in the Thai translation of “Harry Potter and the Sorcerer’s Stone”: 1) 51 idioms using the non-literal translation technique; 2) 27 idioms using the literal translation techniques and 3) 22 idioms using the idiom to idiom translation technique. Keywords: idiom, comparative statement, translation strategy, Harry Potter

1 บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธเรอง “ส�านวน สภาษต และความเปรยบ: กลวธการแปลและการใชสงทดแทนทางวฒนธรรมทปรากฏในวรรณกรรมแปลชดแฮรร พอตเตอร” ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ปการศกษา 2559 2 นสตปรญญาโท สาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร3 รองศาสตราจารย ดร. ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร4 ผชวยศาสตราจารย ดร. ภาควชาภาษาองกฤษ คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

62 Journal of Humanities, Naresuan University Year 14 Volumn 2, May - August 2017

บทน�า

ภาษาเปนเครองมอทมนษยสรางขนเพอใชเปนสอกลางในการตดตอสอสาร เพอใหเกดความเขาใจกน

ระหวางสงคม อกทงยงเปนเครองมอทแสดงใหเหนถงวฒนธรรม อารยธรรมและความเปนเอกลกษณประจ�าชาต

และดวยอทธพลของความสมพนธระหวางประเทศในดานตางๆ ท�าใหนานาประเทศตองการทจะตดตอ

สอสารแลกเปลยนวฒนธรรม ขอมล ขาวสารระหวางกน จงท�าใหตองใชภาษาเปนตวกลางในการตดตอ

สอสาร เนองดวยแตละชาตใชภาษาทแตกตางกนออกไปจงเกดการแปลภาษาขน เพอใหเกดความเขาใจ

ทตรงกนของผคนตางวฒนธรรม ตางภาษาการแปลจงถอเปนเครองมอทางภาษาทส�าคญส�าหรบการสอสาร

ขามวฒนธรรม ประโยชนของการแปลนนไมเพยงแตเปนการถายทอดจากภาษาตนทางไปสภาษาปลายทาง

เทานน แตยงชวยใหผ คนตางชาต ตางภาษา ตางวฒนธรรมเขาใจกนดงท สทธา พนจภวดล (2544,

หนา 12-13) ไดใหค�านยามการแปลไววา “การแปล คอ การถายทอดขอความจากภาษาหนงไปยงอกภาษาหนง

โดยรกษารปแบบ คณคาและความหมายในขอความเดมไวอยางครบถวน รวมทงความหมายแฝงซงไดแก

ความหมายทางวฒนธรรม ปรชญา ความคด ความรสก ฯลฯ”

ภาษาถอเปนสงทมเอกลกษณแตกตางกนออกไปตามแตละสงคม ซงในแตละชาตแตละภาษาตาง

กมการสอสารดวยภาษา ทงความหมายทางตรงและความหมายทางออมหรอความหมายทแฝงไวในแตละ

ถอยค�า ซงความหมายของค�าเหลานนเปนสงทคนชนในแตละสงคมและเปนทเขาใจกนไดของผคนในสงคมนนๆ

การใชภาษาทสอสารดวยความหมายทางออมหรอความหมายแฝงนน ค�าทมเอกลกษณทางความหมาย

และมความส�าคญตอการอานวรรณกรรมกคอ ส�านวน และความเปรยบ ซงการใชส�านวน และความเปรยบ

ถอเปนสงทมเอกลกษณแตกตางกนออกไป และเปนสงทผคนตางวฒนธรรม ไมสามารถเขาใจความหมาย

ทแฝงอยในถอยค�าทผแตงวรรณกรรมเลอกใชและตองการสอสารออกมายงผอานได

ศยามล ศรสวรรณศร (2553, หนา 2) ใหค�านยามของส�านวนไววา “ส�านวนเปนความงดงาม

ทางภาษาของคนในแตละชาต และ มเอกลกษณเฉพาะตวทางความหมายและวฒนธรรมของเจาของภาษา

ส�านวนมกถกหยบยกมาใชในงานวรรณกรรมเพอแสดงความหมายโดยนย สรางสสนและลลาทางภาษา”

ขนษฐา รตวนช (2546, หนา 8-9) เสนอทศนะเกยวกบความเปรยบไววา ความเปรยบนนถอเปน

สงทชวยใหภาษามความงดงามและความไพเราะสละสลวย ทงยงเปนกลไกทกอใหเกดค�าใหมๆ ในภาษา

และชวยใหเหนถงสงทเปนนามธรรมไดงายและชดเจน แตความเปรยบไมไดถกน�ามาใชในงานวรรณกรรม

เพยงเพอความงดงามทางภาษาเทานน หากแตยงเปนสงทชวยสะทอนใหเหนถงมโนทศน ความคดและ

การมองโลกของผคนในสงคม

ดงทไดกลาวมาแลวในขางตนวาส�านวน และความเปรยบเปนสงทมความส�าคญและแสดงใหเหน

ถงวฒนธรรม ประเพณ วถชวตความเปนอยของผคนในสงคม การศกษาส�านวน และความเปรยบจะชวยให

ผอาน หรอผศกษาภาษาเขาใจบรบทของสงคม ผานทางตวบทภาษา เพราะภาษากบวฒนธรรมลวนแตม

ความสมพนธกนอยางแยกไมได กลาวคอ ภาษาเปนสอทใชถายทอดวฒนธรรม ส�านวนกถอเปนองคประกอบหนง

ของภาษาทสะทอนใหเหนถงสภาพสงคมและวฒนธรรมไดอยางชดเจน การศกษาส�านวนในงานวรรณกรรม

แปลนนจะชวยใหผอานรบรวฒนธรรมของชาตเจาของภาษาตนทางในงานวรรณกรรมควบคไปกบวฒนธรรม

ในภาษาปลายทาง อกทงยงจะท�าใหเหนถงความแตกตางทางวฒนธรรมไดอยางชดเจน เพราะในงาน


วรรณกรรมแปลนนผแปลยอมตองท�าความเขาใจบรบททางสงคมของทงวรรณกรรมตนฉบบและฉบบแปล

ใหไดอยางถองแท อกทงส�านวน และความเปรยบนนถอเปนเอกลกษณเฉพาะของภาษาใดภาษาหนง เปนการ

ใหความหมายของกลมค�าหรอประโยคในทางออมความหมายของส�านวน สภาษต และความเปรยบนนจง

เปนสงทผคนตางวฒนธรรม ตางภาษายากทจะสามารถเขาใจไดซงสอดคลองกบท ศยามล ศรสวรรณศร

(2553, หนา 2-3) กลาวถงการแปลส�านวนจากตางภาษาและวฒนธรรม โดยทผแปลจะตองท�าความเขาใจ

ในความแตกตางของภาษาและวฒนธรรมทงภาษาตนทางและภาษาปลายทาง ตลอดจนธรรมชาตของ

ส�านวนนนๆ เพราะความหมายของส�านวนจะเปนความหมายโดยนย ในการแปลผแปลจงตองเปนท�าความ

เขาใจในสวนนกอนจงจะสามารถถายทอดส�านวนนนในภาษาตนทางออกมาใหผอานในภาษาปลายทาง

เขาใจได ดงนนแลวในการแปลวรรณกรรมทผแตงภาษาตนทางมการใชส�านวน หรอความเปรยบ ผแปล

ในภาษาปลายทางจงอาจมการปรบบทแปลโดย การน�าสงทมอยในวฒนธรรมปลายทางมาแทนท

ผวจยไดเลอกศกษากลวธการแปลทปรากฏในงานวรรณกรรมแปล เพราะในการแปลส�านวน และ

ความเปรยบนน ดวยขอจ�ากดทางวฒนธรรมบางประการอาจท�าใหผแปลปรบเปลยนรปแบบของส�านวน

และความเปรยบ หรอหาสงทมความคลายคลงกนหรอใกลเคยงกนในภาษาปลายทางมาทดแทน รวมไปถง

การศกษากลวธการแปลทผแปลเลอกใชจะชวยใหเขาใจเนอหา หรอเกดการเปรยบเทยบระหวางวฒนธรรม

ในภาษาตนทางและภาษาปลายทางเพอใหเหนภาพไดอยางชดเจน ซงสอดคลองกบแนวทางการศกษา

ของ พชร โภคาสมฤทธ (2552) ทไดศกษา ส�านวนและสภาษต: รปแบบทางภาษาศาสตรและกลวธการแปล

จากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย โดยมวตถประสงคเพอศกษาทางดานภาษาและกลวธการแปลของส�านวน

และสภาษตทมการแปลจากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย โดยน�าเสนอผลการวเคราะหกลวธการแปล 5 กลวธ

ไดแก การแปลตรงตว การตความ การใชส�านวนทดแทน การเทยบเคยงส�านวน และการใชสงทดแทน

ทางวฒนธรรม และสอดคลองกบแนวทางการศกษาของ กนกรตน คณะสารพนธ (2549) ศกษาการแปล

ส�านวนจากบทภาพยนตรภาษาองกฤษเปนภาษาไทย โดยมวตถประสงคเพอศกษากลวธการแปลส�านวน

และเปรยบเทยบความหมายของส�านวนจากภาษาองกฤษกบบทแปลภาษาไทยจากภาพยนตร ผลการศกษา

พบวาในการเปรยบเทยบความหมายของส�านวนภาษาองกฤษและบทแปลภาษาไทย สวนมากยงเปนการแปล

ทผแปลรกษาความหมายของส�านวนทผเขยนในภาษาตนทางตองการสอ อกทงยงมการน�าปรบทมาใชในบท

แปลเพอชวยสอความหมายของส�านวนนนๆ ในภาษาตนทาง

จากการศกษากลวธการแปลส�านวนและความเปรยบผวจยไดเลอกศกษากลวธการแปลส�านวน

และความเปรยบจากวรรณกรรมแปลเรอง แฮรรพอตเตอรกบศลาอาถรรพ เนองดวยวรรณกรรมเรองนมการ

ใชภาษาทเรยบงาย ผเขยนใชส�านวนโวหาร สภาษต และความเปรยบทท�าใหผอานสามารถจนตนาการถง

เหตการณตางๆ ไดอยางชดเจน อกทงยงเปนวรรณกรรมทไดรบความนยมอยางแพรหลาย มการแปลเปน

ภาษาตางๆ ถง 73 ภาษาทวโลก และยงไดรบคดเลอกเปนหนงในวรรณกรรม 50 เรองทเยาวชนควรอานกอนโต

จากโครงการพฒนากลไกการด�าเนนงานกองทนพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรคเพอเตรยมความพรอม

รองรบรองรบการประกาศใช พรบ. กองทนพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค สนบสนนโดย สสส. ประจ�าป

พ.ศ. 2557


วตถประสงคของการวจย

เพอศกษาและวเคราะหกลวธการแปลส�านวนและความเปรยบทปรากฏในวรรณกรรมแปลเรอง

”แฮรรพอตเตอรกบศลาอาถรรพ”

ความส�าคญของการวจย

การศกษากลวธการแปลส�านวน และความเปรยบทปรากฏในวรรณกรรมแปลจะสะทอนใหเหน

ถงความแตกตางหรอความคลายคลงกนระหวางวฒนธรรมของภาษาตนทางกบภาษาปลายทาง

ขอบเขตการวจย

ศกษาวเคราะหเฉพาะส�านวน และความเปรยบทปรากฏในวรรณกรรมแปลเรอง “แฮรรพอตเตอร

กบศลาอาถรรพ” โดยศกษาจากฉบบภาษาไทยและน�าไปเปรยบเทยบกบฉบบภาษาองกฤษ

กรอบแนวคดทใชในการวจย

ผวจยก�าหนดกรอบแนวคดเพอวเคราะหกลวธการแปลส�านวน และความเปรยบทปรากฏ

ในวรรณกรรมแปลเรอง “แฮรรพอตเตอรกบศลาอาถรรพ” โดยสงเคราะหจากแนวคดและทฤษฎเกยวกบ

การแปลส�านวนและความเปรยบ ของ สญฉว สายบว (2540) สทธา พนจภวดล (2544) กนกรตน คณะสารพนธ

(2549) พชร โภคาสมฤทธ (2552) และ ศยามล ศรสวรรณศร (2553) ดงปรากฏเปนกลวธการแปลส�านวน

และความเปรยบ ดงตอไปน

1. การแปลแบบตรงตว หรอ การแปลแบบค�าตอค�า คอ การแปลทผแปลจะรกษาความหมาย

ของค�า ประโยค หรอ วล ในภาษาตนทางไว เปนการแปลตามความหมายประจ�าค�าของค�า ในภาษาตนทาง

โดยไมใชการตความหมายทแฝง หรอ เปนการแปลทบศพท ส�านวน และ ความเปรยบทถกจดอยในการแปล

ประเภทนจะพจารณาจากความหมายในพจนานกรมออกซฟอรด-รเวอร-บคส องกฤษ-ไทย ของศนยการแปล

และลามเฉลมพระเกรยต คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เชน ตวสน (shuddered) เกยวดอง

(relate to) ลกชายทกลมเหมอนหนมพดดง (Yer great puddin’ of a son) เปนตน

2. การแปลแบบเทยบเคยงส�านวน คอ การแปลทผแปลจะพจารณาความหมายโดยรวมของ

ส�านวนในภาษาตนทางแลวน�าส�านวนในภาษาปลายทางทมความหมายใกลเคยง คลายคลง หรอ เหมอนกน

กบส�านวนในภาษาตนทางมาแทนท เชน ยางสามขม (advancing on) ร นราวคราวเดยว (about

someone’s age) ถอนรากถอนโคน (make a clean job of-) เปนตน ทงนส�านวนทจะถกจดอยในกลวธการ

แปลแบบเทยบเคยงส�านวนนจะตองเปนส�านวนทปรากฏอยในหนงสออางองทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

ดงทไดระบไวในบรรณานกรมเทานน ส�านวน และความเปรยบอนๆ ทพบจะจดเปนการแปลในกลวธแบบ

ตรงตวหรอเอาความ

3. การแปลแบบเอาความ คอ การแปลทผแปลจะท�าความเขาใจบรบทของส�านวน ค�า ประโยค

หรอวล ในภาษาตนทางแลวใชการตความเพอถายทอดออกมาเปนภาษาปลายทาง โดยผแปลจะอาศย

การตความ สรปความ เพมหรอขยายความ ปรบภาษาใหสละสลวย หรอ ดดแปลงเปนส�านวนในภาษาปลายทาง


เพอสอสารใหผอานในภาษาปลายทางเขาใจไดงายและชดเจน เชน หวเสย (angrily) หนาแดงก�าเหมอน

ลกต�าลงสก (face like a gigantic beet) เขาตาจน (desperately) เปนตน

ผลการศกษา

จากการศกษารวบรวมขอมลส�านวน และความเปรยบทปรากฏในวรรณกรรมแปลเรอง แฮรรร พอตเตอร

กบศลาอาถรรพ พบส�านวนและความเปรยบทงสน 100 ส�านวน แบงออกเปน 1. กลวธการแปลแบบตรงตว

27 ส�านวน 2. กลวธการแปลแบบเทยบเคยงส�านวน 22 ส�านวน และ 3. กลวธการแปลแบบเอาความ

51 ส�านวน โดยผวจยไดน�าเสนอผลของศกษาคนควาในรปแบบของตารางโดยจะน�าเสนอตวอยางของการศกษา

คนควาในบทความฉบบนกลวธการแปลละ 10 ส�านวน และน�าเสนอผลการศกษาวเคราะหโดยการพรรณนา

วเคราะห ดงน

ตารางท 1 การแปลแบบตรงตว

ล�าดบ เนอหาภาษาไทย เนอหาภาษาองกฤษ

1.

ถาพวกพอตเตอรมาปรากฏตวทซอยน สามภรรยา

เดอรสลยกตวสนแลว (2544, หนา 12)

The Dursleys shuddered to think what the

neighbors would say if the Potter arrived in the

street. (1998, p. 2)

2.นายเดอรสลย ยนเหมอนรากงอกอยตรงนน

(2544, หนา 16)

Mr. Dursley stood rooted to the spot. (1998, p. 5)

3.ถาใช... แลวเกดใครๆ รวาพวกเขาเกยวดองกบคน

คนน... (2544, หนา 18)

...if it got out that they were related to a pair of-

(1998, p. 8)

4.

“ลกชายทกลมเหมอนหนมพดดงของแก ไม

ตองการขนใหอวนอกแลวละเดอรสลย ไมตองหวงรอก”

(2544, หนา 65)

“Yer great puddin’ of a son don’ need fattenin’

anymore. (1998, p. 49)

5. แฮรรรสกวาตวเองปากคอแหงผาก (2544, หนา 114) Harry’s mouth went rather dry. (1998, p. 91)

6.แลวกถงรอน ตอนนเขาหนาซดจนดเขยวแลว

(2544, หนา 150)

It was Ron’s turn. He was pale green by now.

(1998, p. 122)

7. แฮรรรสกวาตวเองหนาถอดส (2544, หนา 251) Harry felt blood drain out of his face. (1998, p. 207)

8.สงเฮดวกไปตามตวดมเบลดอรมาทนท เราตองการเขา

ฉนอาจจะถวงเวลาสเนปไดสกพก (2544, หนา 345)

send Hedwig to Dumbledore, we need him.

I might be able to hold Snape off for a while,

(1998, p. 286)

9....ถาแกไมอยากใหแมของแกตายไปอยางไร

ความหมาย (2544, หนา 354)

…unless you want her to have died in vain.”

(1998, p. 294)



10.ฉนเชอวาปนเขาท�างานอยางหนกทเดยวเพอปกปอง

เธอ เพราะเขารสกวาจะไดหายกนกบพอของเธอ

เสยท (2544, หนา 361)

I do believe he worked so hard to protect you

this year because he felt that would make him

and your father even. (1998, p. 300)

การแปลแบบตรงตว หรอ การแปลแบบค�าตอค�า คอ การแปลทผแปลจะรกษาความหมายของค�า

ประโยคหรอ วลในภาษาตนทางไว เปนการแปลตามความหมายประจ�าค�าของส�านวน ประโยค หรอ วล

ในภาษาตนทาง โดยไมใชการตความหมายทแฝงไวในส�านวน ค�า ประโยค หรอ วลทปรากฏ ตวอยางเชน

ผแปลเลอกแปลค�าศพท “shuddered” (ล�าดบท 1) ในภาษาตนทาง ทหมายถง อาการสนกระตก, ตวสน,

สะดง, เสยวใจ หรอ ตวสนดวยความกลว (ศนยการแปลและลามเฉลมพระเกยรต คณะอกษรศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2548, หนา 817) ผแปลจงเลอกใชส�านวน “ตวสน” ในภาษาไทยซงมความหมาย

ตรงกบความหมายประจ�าค�าของค�าศพทในภาษาตนทาง เพอแสดงถงอาการวตกกงวลและหวาดหวนของ

ครอบครวเดอรสลยทเพยงแคลองคดวาหากครอบครวพอตเตอรมาปรากฏตวทซอยพรเวตทพวกเขาอาศย

อยนน เพยงแคคดกหวนเกรงตอสายตาของเพอนบานทจะมองครอบครวเดอรสลยแปลกไป เพราะในสายตา

ของครอบครวเดอรสลยแลวนนครอบครวพอตเตอรทเปนนองสาวของเพตทเนยเปนตวประหลาด หรอ ผแปล

เลอกแปลความเปรยบ “yer great puddin’ of a son” (ล�าดบท 4) ในภาษาตนทาง เปน “ลกชายทกลมเหมอน

หนมพดดง” ในภาษาปลายทาง โดยการแปลนเปนการแปลแบบตรงกบความหมายของประโยคเปรยบเทยบ

ในภาษาตนทาง โดยในภาษาตนทางตองการสอวา ดดลยนนมลกษณะอวนกลมเหมอนขนมพดดง ทม

ลกษณะเปนทรงกลมๆ ผแปลเลอกแปลแบบตรงตวโดยไมใชการตความหรอปรบเปลยนสงทน�ามาเปรยบเทยบ

ใหเหมาะสมกบวฒนธรรมไทย ทงนอาจเปนเพราะ ขนมพดดง นนถอเปนทรจกกนโดยทวไปถงรปลกษณะ

ของขนมวามลกษณะเปนทรงกลม ผแปลจงเลอกใชการแปลแบบตรงตวเพอไมใหผอานเกดจนตนาการ

เปรยบเทยบลกษณะของดดลยกบสงอนแทน เปนตน

ตารางท 2 การแปลแบบเทยบเคยงส�านวน


1.

เขารบขามถนนกลบไปทท�างาน สงเลขานการเสยง

เขยวไมใหรบกวน (2544, หนา 15)

He dashed back across the road, hurried up

to his office, snapped at his secretary not to

disturb him. (1998, p. 4)

2."ลกชายพวกเขา...อายรนราวคราวเดยวกบดดลย

ใชไหม" (2544, หนา 18)

"Their son- he'd about Dudley's age now,

wouldn't he?" (1998, p. 7)

3.ลงเวอรนอนซงตอนนแมจะหนาขาวซดเปนไกตม

แตกดรวาโกรธจด (2544, หนา 70)

Uncle Vernon, still ashen-faced but looking

very angry. (1998, p. 52)


การแปลแบบเทยบเคยงส�านวน คอ การแปลทผแปลจะพจารณาความหมายโดยรวมของส�านวน

ในภาษาตนทางแลวน�าส�านวนในภาษาปลายทางทมความหมายใกลเคยง คลายคลง หรอ เหมอนกน

กบส�านวนในภาษาตนทางมาแทนท เชน ผแปลเลอกใช ส�านวน “รนราวคราวเดยว” (ล�าดบท 2) ในภาษา

ตนทาง ทหมายถง มอายไลเลยกน หรอ อายใกลเคยงกน (ราชบณฑตยสถาน, 2556, หนา 1007) มาแทนท

ส�านวน “about someone’s age” ในภาษาตนทาง โดยเปนการเทยบเคยงส�านวนทมความหมายเหมอนกน

หรอ ผแปลเลอกใชส�านวนในภาษาปลายทาง “ยางสามขม” (ล�าดบท 8) ทใชเพอแสดงพฤตกรรมการกาว

อยางชาๆ ทละกาว เพอเขาหาคตอส โดยมลเหตของส�านวนนมทมาจากลกษณะการกาวเดนเขาหาคตอส

ของทากระบกระบอง ทามวย หรอทาฟนดาบ (ขนวจตรมาตรา, 2541, หนา 457) ผแปลเลอกใชส�านวน

ยางสามขมนมาเทยบเคยงกบส�านวน “advance on someone” ในภาษาตนทางทหมายถง การบก โจมต

รกราน หรอ การกาวเขาไปหาคนหรอบางสงบางอยาง (Richard A. Spears, 2005, p.6) โดยเลอกใชส�านวน

ทเปนทคนชนในวฒนธรรมไทย คอ ยางสามขม ทแสดงถงกรยาอาการกาวเดนเขาหาคตอสเพอจะโจมต

ฝายตรงขาม เปนตน


4.เขาพยายามฆาเธอดวย ตองการจดการแบบถอน

รากถอนโคนมง (2544, หนา 73)

...he tried to killed you, too. Wanted ter make

a clean job of it, (1998, p. 55)

5.แฮรรไมสามารถถอนสายตาไปสายภาพเหลานไดเลย

(2544, หนา 129)

Harry couldn't keep his eyes off them. (1998,

p. 103)

6."แตเราไมบอกคณหรอกวาเคยมอะไรอยในนน

ถาคณร วาอะไรดส�าหรบคณละกนะ เลกสอดร

สอดเหนเสยท" (2544, หนา 173)

"But we're not telling you what was in there,

so keep your noses out if you know what's good

for you," (1998, p. 141)

7.สงทพวกเขาตองการตอนนคอหาทางแกเผดมลฟอย

ใหได (2544, หนา 200)

All they really wanted now was a way of getting

back at Malfoy. (1998, p. 164)

8.โทรลลยางสามขมเขาไปใกลเธอทกทๆ มนชนอาง

ลางมอหกหลนจากผนงไปตลอดทาง (2544, หนา 214)

The troll was advancing on her, knocking the

sinks off the walls as it went. (1998, p. 175)

9."ตอนนนอรเบรตก�าลงงอแงหนอย -- แตไมมอะไร

เหลอบากวาแรงรอก" (2544, หนา 290)

"Norbert's at a tricky stage - nothin' I can't

handle." (1998, p. 239)

10....ฉนคงเดาผดไป ถาพวกเธอกลบมาไดในอาการ

ครบสามสบสอง (2544, หนา 302)

I'm much mistaken if you'll all come out in one

piece. (1998, p. 249)

11....ไดเหนควเรลลนอนตวงอดวยความเจบปวด พลาง

กมลงดนวมอตวเอง -- มนพองแดงขนมาตอหนา

ตอตา (2544, หนา 355)

… saw him hunched in the pain, looking at his

fingers -they were blistering before his eyes.

(1998, p. 294)


ตารางท 3 กลวธการแปลแบบเอาความ


เขามองพวกนนอยางหวเสยตอนทเดนผานไป

(2544, หนา 14)

He eyed them angrily as he passed. (1998, p. 4)

“ชอแฮรร เปนชอทแสนจะโหล ฉนวานะ” (2544,

หนา 18)

“Harry. Nasty, common name, if you ask me.”

(1998, p. 7)

นเขาคดเปนตเปนตะขนหรอเปลาน (2544, หนา 18) “Was he imagining things? …” (1998, p. 7)

เขาหนขวบมาตะโกนใสแฮรรใบหนาแดงก�า

เหมอนลกต�าลงสกมหนวด (2544, หนา 38)

He turned right around in his seat and yelled

at Harry, his face like a gigantic beet with

a mustache. (1998, p. 25)

“พอตเตอร” สเนปเอยขนอยางไมมปมขลย (2544,

หนา 168)

“Potter” said Snape suddenly. (1998, p. 137)

แฮรรกบรอนขนบนไดไป กลนหวเราะไปตลอดทาง

ทไดเหนมลฟอยโกรธหวฟดหวเหวยงและสบสน

งนงงอยางเหนไดชด (2544, หนา 202)

Harry and Ron headed upstaris, smothering

their laughter at Malfoy’s obvious rage and

confusion. (1998, p. 165)

“หลอกลอมนหนอย” แฮรรบอกรอนอยางเขาตาจน

(2544, หนา 214)

“Confuse it!” Harry said desperately (1998,

p. 175)

แฮรรกบนกเรยนปหนงทโงเงาเตาตนอกสองคน

(2544, หนา 297)

…him and a couple if other stupid first years.

(1998, p. 244)

“ตองยอมเสยหมากบาง” รอนบอก (2544,

หนา 341)

“Had to let that happen.” said Ron, (1998,

p. 282)

...แมแตบานเรเวนคลอและฮฟเฟลพฟกรวมยนด

เฉลมฉลองดวยทบานสลธรน ‘ตกกระปอง’ (2544,

หนา 369)

for even Ravenclaw and Hufflepuff were

celebrating the downfall of Slytherin, (1998,

p. 306)

การแปลแบบเอาความ คอ การแปลทผแปลจะท�าความเขาใจบรบทของส�านวน ค�า ประโยค

หรอวล ในภาษาตนทางแลวใชการตความเพอถายทอดออกมาเปนภาษาปลายทาง โดยผแปลจะอาศย

การตความ สรปความ เพมหรอขยายความ ปรบภาษาใหสละสลวย หรอ ดดแปลง เปนส�านวนในภาษา

ปลายทางเพอสอสารใหผอานในภาษาปลายทางเขาใจไดงายและชดเจน เชน ผแปลเลอกดดแปลงค�าวา

“angrily” (ล�าดบท 1) ในภาษาตนทางทหมายถง โกรธ, ฉนเฉยว, แคน โดยใชส�านวนไทยวา “หวเสย”

มาทดแทน โดยส�านวนหวเสย เปนส�านวนทหมายถง มอารมณไมด, อารมณขนมว, มความรสกเดอดดาล


(นววรรณ พนธเมธา, 2544, หนา 54) ผแปลอาศยการตความอารมณ ความรสกนกคดของตวละคร

แลวน�าส�านวนทคนชนในภาษาปลายทางมาทดแทนเพอเพมน�าหนกใหกบอารมณของตวละคร ในทนผแปล

เลอกใชการตความอารมณของตวละคร เวอรนอน เดอรสลย ทเหนผคนแตงตวประหลาด และท�าทาทาง

ประหลาดตลอดทาง จงอารมณไมดและฉนเฉยว และมองไปทกลมคนนนดวยอยางหวเสย หรอในบางกรณ

ทผแปลนนเลอกดดแปลงสงทมอยในวฒนธรรมและเปนทยอมรบโดยทวไปของวฒนธรรมตนทางเปนสงทมอย

ในวฒนธรรมและเปนทคนชนของวฒนธรรมและมความคลายคลงกนในดานความหมาย หรอรปลกษณะ

ในภาษาปลายทางมาแทนทเพอใหผอานเกดจนตนาการของประโยคการเปรยบเทยบนนไดอยางชดเจน เชน

ผแปลเลอกใช “ลกต�าลงสก” มาแทนท “beet” โดย beet เปนพชชนดหนง มลกษณะคลายกบผกกาด

อาจเรยกวาผกกาดฝรงหรอผกกาดแดง มสแดงหรอแดงอมมวง ผแปลเลอกดดแปลงส�านวนเปรยบเทยบ

จาก ลกษณะสหนาของเวอรนอนทเปรยบเทยบวามลกษณะเปน a gigantic beet with mustache (ล�าดบท 4)

มาเปน สหนาแดงกล�าเหมอนลกต�าลงสก เพราะ ลกต�าลงสกนนเปนพชรจกกนดของชาวไทยและพบไดทวไป

ในประเทศ อกทงเมอเกดการเปรยบเทยบลกษณะสหนาของบคคลทเปลยนเปนสแดงดวยความโกรธ

วฒนธรรมไทยจะเปรยบเทยบกบสของลกต�าลงสก ผแปลจงเลอกใชลกต�าลงสกมาทดแทนเพอใหผอานเกด

จนตนาการถงลกษณะสของลกต�าลงสกนนวามสแดงอยางไร เพอใหเหนภาพของสหนาของตวละครได

อยางชดเจน

สรปและอภปรายผล

จากการรวบรวมขอมลส�านวน และความเปรยบ ทปรากฏในวรรณกรรมแปลเรอง “แฮรรพอตเตอร

กบศลาอาถรรพ” พบส�านวนและความเปรยบ เปนจ�านวน 100 ส�านวน แบงออกเปน 1. การแปลแบบตรงตว

27 ส�านวน 2. การแปลแบบเทยบเคยงส�านวน 22 ส�านวน และ 3. การแปลแบบเอาความ 51 ส�านวน

ผลการศกษาคนควาปรากฏการแปลแบบเอาความมากทสด ทงน เพราะผแปลเลอกใชการท�าความเขาใจ

กบบรบทในภาษาตนทางกอนแลวจงน�ามาตความ ปรบภาษา สรปความ หรอ เพมความลงไปในขอความ

เพอใหผอานในภาษาปลายทางเขาใจไดอยางชดเจน การแปลแบบเอาความนผแปลอาจเลอกการใชการ

อธบายเพมเตมเพอใหผอานในภาษาปลายทางเขาใจไดงายยงขน สวนการแปลแบบตรงตวพบมากเปน

ล�าดบทสอง ดวยเพราะการแปลแบบตรงตวเปนการแปลตามความหมายประจ�าค�าและไมใชการตความ

ความหมายทแฝงไวในขอความ จงเปนกลวธการแปลทพบไดทวไปแตเมอเกดขอจ�ากดบางประการทผแปล

ไมสามารถแปลอยางตรงตวและสอความออกมาใหผอานในภาษาปลายทางเขาใจได ผแปลจะหลกเลยง

กลวธการแปลแบบตรงตวไปใชกลวธการแปลแบบเอาความแทน ท�าใหพบการแปลแบบตรงตวไดนอยกวา

การแปลแบบเอาความในการแปลภาษาเพอสอความหมายขามวฒนธรรม การแปลทพบนอยทสด คอ

การแปลแบบเทยบเคยงส�านวน การแปลในลกษณะนผแปลจะตองน�าส�านวนทมอยเดมในภาษาไทยไปแทนท

ส�านวนในภาษาตนทาง โดยส�านวนนนจะตองเปนส�านวนทมความหมายใกลเคยงกนหรอเหมอนกน แตดวย

ขอจ�ากดทางภาษาและวฒนธรรมของทงภาษาตนทางและภาษาปลายทาง ประกอบกบการใชส�านวนและ

ความเปรยบนนเปนเอกลกษณของแตละชนชาตจงพบส�านวนและความเปรยบทมความใกลเคยงกนจ�านวน

ไมมากนก


ทงนจากผลการศกษาวเคราะหกลวธการแปลจากวรรณกรรมแปลเรอง “แฮรรพอตเตอรกบศลาอาถรรพ” นนมขอสงเกตประการแรกวาค�าหรอกลมค�าบางค�าในภาษาตนทางแมจะมความหมายใกลเคยงกนหรอเหมอนกน กอาจแปลเปนภาษาปลายทางทเหมอนกนหรอคลายคลงกนไดโดยใชกลวธทแตกตางกนออกไป เชน “วงสดชวต” ผแปลเลอกใชการแปลแบบเทยบเคยงส�านวนกบ run for one’s life และ run for it (วงไมคดชวต) และ เลอกใชการแปลแบบเอาความกบ bolted จะเหนไดวาแมค�าหรอกลมค�าในภาษาตนทางจะมความหมายทใกลเคยงกน คอ การวงหนแบบไมคดถงชวตของตน แตกมการเลอกใชกลวธการแปลทแตกตางกนออกไป ขอสงเกตประการทสอง คอ แมค�า กลมค�า หรอ ส�านวนในภาษาตนทางจะแตกตางกน อาจแปลโดยใชค�าทมความหมายคลายคลงหรอเหมอนกนในภาษาปลายทาง เชน crossly กบ angrily ผแปลเลอกแปลทงสองค�าวา “หวเสย” โดยทงสองเปนการแปลแบบเอาความเชนเดยวกน จะเหนไดวาค�าในภาษาตนทางมความแตกตางกนแตผแปลกเลอกใชส�านวน หวเสย มาเพออธบายพฤตกรรมของตวละครเชนเดยวกน ขอสงเกตประการทสาม คอ ค�า กลมค�า หรอ ส�านวนในภาษาตนทางเหมอนกน อาจแปลโดยใชกลวธการแปลทเหมอนกนแตมการใชค�าในภาษาปลายทางทแตกตางกน เชน ในภาษาตนทางใชค�าวา desperately ผแปลเลอกแปลวา “เขาตาจน” ในบรบทหนง และ “อบจนหนทาง” ในอกบรบทหนง ทงสองเปนการแปลแบบเอาความเชนเดยวกน โดยผแปลเลอกใชการตความสถานการณของตวละครประกอบกบการเลอกใชส�านวนมาแทนทในบรบททแตกตางกนออกไป นอกจากนแลวยงมขอสงเกตอกประการหนง คอ แมค�า กลมค�า หรอ ส�านวนในภาษาตนทางจะมความแตกตางกนแตมความหมายใกลเคยงกนหรอคลายคลงกน ผแปลเลอกใชการแปลโดยใช ค�า กลมค�า หรอ ส�านวนในภาษาปลายทางทมความหมายเหมอนกน ใกลเคยงกน หรอคลายคลงกนในภาษาปลายทางมาแทนท เชน ส�านวน nosy และ keep someone’s nose out of something ทมความหมายคลายคลงกน เกยวกบการสอดรสอดเหนเรองของผอน ผแปลเลอก ใชส�านวน สอดรสอดเหน และ เลกสอดรสอดเหน มาแทนทในภาษาปลายทาง จะเหนวาทงสองมความหมายใกลเคยงกนทงในภาษาตนทางและภาษาปลายทาง ทงยงมกลวธการแปลแบบเทยบเคยงส�านวนเหมอนกน หรอ ส�านวน pea-brain, dunderhead และ stupid ทมความหมายใกลเคยงกนโดยเปนส�านวน ค�า หรอ กลมค�าทหมายถง โง ไรสมอง คนโง ผแปลเลอกใชการแปลแบบเทยบเคยงส�านวนกบ pea-brain โดยเลอกใช ส�านวน สมองลบ มาแทนท เลอกใชการแปลแบบเอาความกบ dunderhead โดยแปลวา สมองนม และ stupid โดยแปลโดยการน�าส�านวนมาแทนท วา โงเงาเตาตน จะเหนไดวาส�านวน และ ค�าทงสามในภาษาตนทางนนมความหมายใกลเคยงกน แมผแปลจะเลอกใชกลวธการแปลทแตกตางกน แตกเลอกใชความหมายในภาษาปลายทางทคลายคลงกน

การศกษาวเคราะหกลวธการแปลทปรากฏในรปแบบของส�านวน และความเปรยบทปรากฏ ในวรรณกรรมเรอง “แฮรรพอตเตอรกบศลาอาถรรพ” แสดงใหเหนถงความแตกตางและคลายคลงกนของวฒนธรรมสองวฒนธรรม ทงนเพราะส�านวนและความเปรยบนนเกดขนจากคานยม ทศนคต วถชวต ขนบธรรมเนยมประเพณของผคนในสงคมหนงอนเปนเอกลกษณเฉพาะตนทางภาษาของสงคมนนๆ ซงสอดคลองกบ พชร พลาวงศ (2547, หนา 122) ทไดแสดงทศนะเกยวกบสภาษตและส�านวนไววา ภาษตหรอสภาษต จะมความหมายสะทอนคานยม ปรชญา ศาสนา ประเพณและวฒนธรรมของผคนในสงคมหนง การสรางส�านวนตางๆ จะสะทอนใหเหนถงการคดคนรปแบบภาษาเพอแสดงใหเหนถงวฒนธรรม ประเพณ ความเชอ รวมไปถงลกษณะการพดและลลาในการพดรปแบบตางๆ เชน การพดประชดประชน ตกเตอน

สงสอน เปนตน


ดงนนการแปลส�านวน และความเปรยบนนผแปลจงตองเลอกกลวธการแปลใหเหมาะสมกบเนอหา

และวฒนธรรมของภาษาปลายทาง อกทงการปรบหรอเปลยนขอความบางประการในบทแปลนนจะชวยให

ผอานในภาษาปลายทางเขาใจบรบทของเนอหาในสวนทมการใชส�านวนไดอยางชดเจน รวมถงการปรบหรอ

เปลยนสงทน�ามาทดแทนในการเปรยบเทยบยงจะชวยใหผอานในภาษาปลายทางสามารถจนตนาการถง

บรบทนนๆ ไดอยางชดเจน ซงสอดคลองกบงานวจยของ สมเกยรต ศลประเสรฐ (2547) เรอง “การปรบ

บทแปลในเรอง แฮรรพอตเตอรกบศลาอาถรรพ และ แฮรรพอตเตอรกบหองแหงความลบ ของ สมาล บ�ารงสข”

ในหวขอ การใชค�าหรอส�านวนตามลกษณะวฒนธรรมไทย ผลการศกษาพบวา ผแปลพยายามปรบภาษา

ปลายทางใหมความใกลเคยงกบความหมายของส�านวนภาษาตนทางมากทสด มการใชส�านวนไทยทผอาน

ในภาษาปลายทางคนเคย โดยส�านวนนนจะสามารถสอความหมายไดใกลเคยงกบส�านวนในภาษาตนทาง

และท�าใหผอานในภาษาปลายทางเขาใจไดดขน


บรรณานกรม

กนกรตน คณะสารพนธ.(2549). การแปลส�านวนจากบทภาพยนตรภาษาองกฤษเปนภาษาไทย.

วทยานพนธ ศศ.ม., มหาวทยาลยธรรมศาสตร, กรงเทพฯ.

ขนษฐา รตวนช. (2546). ความเปรยบในปญญาสชาดกฉบบลานนา. วทยานพนธ ศศ.ม.,

มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

ขนวจตรมาตรา (สงา กาญจนาคพนธ). (2541) ส�านวนไทย. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: สมาคม

สงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน).

นววรรณ พนธเมธา. (2544). คลงค�า. กรงเทพฯ: อมรนทร.

พชร พลาวงศ. (2547) .ความรเบองตนทางอรรถศาสตร. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามค�าแหง.

พชร โภคาสมฤทธ. (2552). “ส�านวนและสภาษต: รปแบบทางภาษาศาสตรและกลวธการแปลจาก

ภาษาองกฤษเปนภาษาไทย”. วารสารนดาภาษาและการสอสาร. ปท 14, ฉบบท 15, หนา 17-37.

ราชบณฑตยสถาน. (2556). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554. (พมพครงท 2.). กรงเทพฯ:

ราชบณฑตยสถาน.

โรวลง, เจ.เค. (2544). แฮรร พอตเตอร กบ ศลาอาถรรพ. (พมพครงท 17). (สมาล, ผแปล). กรงเทพฯ:

นานมบคส.

ศยามล ศรสวรรณศร. (2553). การแปลส�านวนในวรรณกรรมชดนารเนย เรอง ตพศวง และผจญภย

โพนทะเล เปนภาษาไทย โดย สมนา บณยะรตเวช. วทยานพนธ ศศ.ม., มหาวทยาลยมหดล,

กรงเทพฯ.

ศนยการแปลและลามเฉลมพระเกยรต คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2548). พจนานกรม

ออกซฟอรด-รเวอร บคส องกฤษ-ไทย. กรงเทพฯ: ดวงกมลสมย.

สมเกยรต ศลประเสรฐ. (2547). การปรบบทแปลในเรองแฮรร พอตเตอร กบศลาอาถรรพ

และ แฮรร พอตเตอร กบ หองแหงความลบ ของสมาล บ�ารงสข. วทยานพนธ ศศ.ม.,

มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพฯ.

สญฉว สายบว. (2540). หลกการแปล. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: ส�านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สทธา พนจภวดล. (2544). คมอนกแปลอาชพ. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: นานมบคส.

Rowling, J.K. (1998). Harry Potter and the Sorcerer’s Stone. New York: Scholastic.

Spears, Richard A. (2005). McGraw-Hill’s Dictionary of American Idioms and Phrasal Verbs

(4th ed.). New York: Mc-Graw Hill.

เรื่อง...

Documents

Transcript of เรื่อง...