บทท่ี 3 การส่ือสารเพ ่ือการพ ัฒนาท...

การสอสารเพอการพฒนาทองถน (Communication in Rural Development)

77

บทท 3 การสอสารเพอการพฒนาทองถน

การสอสารเปนสวนหนงของชวตและสงคม ซงสงผลใหชวตและสงคมดารงอยและดาเนนตอไปได เมอใดทไมมการสอสาร เมอนนกไมมสงคม และในทางตรงกนขาม หากไมมสงคมกไมมการสอสาร นอกจากการสอสารและสงคมจะเปนเสมอนเงาของกนและกนแลว การสอสารยงถกนามาใชเปนเครองมอเพอการเปลยนแปลงทางสงคม กอใหเกดความเจรญกาวหนาในดานตางๆ ทงดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม วฒนธรรม ฯลฯ ทาใหประชาชนไดรบขอมลขาวสารทจาเปนแกการดารงชวต มความร ความเขาใจถงความจาเปนในการพฒนา จงถอไดวาการสอสารเปนปจจยทสาคญปจจยหนงในการพฒนาสงคมและพฒนาทองถน แนวคดทฤษฎการสอสารเพอการพฒนา การสอสารเพอการพฒนา กาเนดขนในประเทศกาลงพฒนาในทวปเอเชย อฟรกา และลาตนอเมรกา ในยคแรกชวง ค.ศ. 1960 เมอมผ นาแนวคดการใชประโยชนจากการสอสารใหไปมบทบาทสนบสนนกลยทธการพฒนาประเทศ โดย การสอสารเพอการพฒนา หมายถง การนาเอาการสอสารทกรปแบบมาชวยสงเสรมสนบสนนกระบวนการพฒนาประเทศ ไดแก การพฒนาเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม ทงนเพราะในประเทศทกาลงพฒนาเชนประเทศไทยนน มความจาเปนเรงดวนจะตองกระตนและเรงเรากระบวนการพฒนาประเทศใหบรรลเปาหมายตามตองการ ผวางแผนและนโยบายเหนวา การสอสารเปนปจจยสาคญอยางหนงทจะชวยผลกดนใหกระบวนการพฒนาประเทศสาเรจลลวงไปดวยด การสอสารเพอการพฒนา มลกษณะโดดเดนเปนเอกลกษณเฉพาะตรงทหนาทของการสอสารเพอการพฒนา มวตถประสงคสาคญเพอการพฒนาและการเปลยนแปลงสงคมในทางทดขน กลาวโดยยอคอ การสอสารเพอการพฒนาเปนการประยกตการสอสารเพอประโยชนตอการพฒนาในดานตางๆ ดงนน จาเปนตองมทฤษฎ กลยทธ การวจย และการวางแผนทเหมาะสมตามความตองการของแตละสงคม ซงแตกตางไปจากการสอสารทวไป นกวชาการดานการสอสารและการพฒนา ไดเรมใหความสาคญอยางจรงจงเกยวกบการสอสารในฐานะทเปนปจจยตอการพฒนาสงคมเมอไมนานมานเอง มลลแกน (Milllikan, 1967


78

หนา 3) ไดชใหเหนวาความกาวหนาของการสอสารมวลชนและการขนสงสมยใหม เปนปจจยพนฐานทมอทธพลตอการเปลยนแปลงหรอการพฒนาบคคลและสงคม โดยเมอป พ.ศ. 2526 องคการสหประชาชาตไดประกาศใหเปนปการสอสารโลก ทงน เพอใหแตละประเทศไดพจารณาและตรวจสอบอยางลกซงถงระบบการสอสารในประเทศของตนในทกระดบ เพอจะไดทาการปรบปรง แกไขใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมและความตองการของตนในอนทจะใชการสอสารเพอประโยชนในการพฒนาประเทศและสงคมโดยสวนรวม ซงในโอกาสเดยวกนนนเอง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ รชกาลปจจบน ไดพระราชทานพระบรมราโชวาท ความตอนหนงวา (คณะนเทศศาสตร จฬาฯ, 2526 หนาคานา) “...การสอสารเปนปจจยสาคญอยางหนงในการพฒนาสรางสรรคความเจรญกาวหนา รวมทงรกษาความมนคงและปลอดภยของประเทศ ซงในสมยปจจบน สถานการณของโลกเปลยนแปลงอยทกขณะ การตดตอสอสารทรวดเรวทนตอเหตการณ ยอมมความสาคญมากเปนพเศษ ทกฝายและทกหนวยงานทเกยวของกบการสอสารของประเทศ จงควรไดรวมมอกนดาเนนงานและประสานผลงานกนอยางใกลชดและสอดคลอง สาคญทสดควรจะไดพยายามคนควาวชาการอนทนสมยใหลกซงและกวางขวาง แลวพจารณาเลอกเฟนสวนทดมประสทธภาพแนนอนมาปรบปรงใชดวยความฉลาดรเรมใหพอเหมาะพอสมกบฐานะและสภาพของบานเมองของเรา เพอใหกจการสอสารของชาตมโอกาสไดพฒนาอยางเตมทและสามารถอานวยประโยชนแกการสรางเสรมเศรษฐกจสงคม ตลอดจนเสถยรภาพของบานเมองไดอยางสมบรณแทจรง...” ในฐานะทการสอสารเปนเครองมอในการพฒนา สงคมทมการสอสารดยอมมเครอขายการสอสารประเภทตางๆ ทครอบคลมพนทเปาหมายไดกวางขวาง ทาใหประชาชนสอสารกนไดอยางสะดวกรวดเรว ทงภายในและภายนอกตวหมบาน ตาบลหรออาเภอ ประชาชนสามารถรบรขาวสารไดเทาทนตอสถานการณ ไมวาจะเปนเรองการเกษตร เศรษฐกจ การเมอง การสาธารณสข การศกษา และเทคโนโลยการผลตใหมๆ ตลอดจนการเปลยนแปลงของลมฟาอากาศ อนนาไปสการปรบปรงคณภาพชวตของประชาชนใหดขน ทาใหชมชนโดยรวมพฒนาไดเรวขน เชน ในแงของเกษตรกร การไดรบรเรองราวเกยวกบสภาวะการตลาด รแหลงซอปจจยการผลตราคาถกและรแนวโนมราคาสนคาการเกษตรแตละประเภท จะชวยสรางเสถยรภาพทางรายไดและลดปญหาการเอารดเอาเปรยบจากพอคาคนกลางได และจากแนวคดการพฒนาในบทท 2 ทาใหสามารถแบงแนวคดการพฒนาออกเปน 3 ยค ไดแก


79

1) ยคแนวคดการทาใหทนสมย 2) ยคแนวคดการพงพง 3) ยคแนวคดทางเลอก ซงในแตละยคกมการใชการสอสารมาเปนเครองมอในการพฒนาประเทศ โดยสามารถอธบายทฤษฎการสอสารเพอการพฒนาในแตละยคไดดงน 1) ยคแนวคดการทาใหทนสมย แนวคดในชวงนมงสนใจอยทการเตบโตทางเศรษฐกจ โดยวดคาความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยวดคาความเจรญเตบโตจากรายไดประชาชาต ทาใหประเทศไทยเปลยนแปลงจากสงคมเกษตรกรรมไปสสงคมอตสาหกรรม โดยเชอวากระบวนการทางอตสาหกรรมสามารถสรางความเตบโตทางเศรษฐกจ และความทนสมยใหกบสงคมไทยได โดยเปนการสงเสรมในรปแบบและทศทางทรฐตองการใหเปนมากกวา การสอสารในยคนจงถกนามาใชเปนเครองมอเผยแพรขาวสารการพฒนาการลงทนทางอตสาหกรรม ในการเรงสรางโครงสรางพนฐานและการสรางงาน โดยกระต นใหประชาชนเหนความสาคญของการพฒนาประเทศ เพอเพมพนรายไดใหสงขนตามแนวทางการพฒนาอตสาหกรรม การสอสารทใชสวนใหญเปนสอมวลชนเพอโนมนาวใจประชาชนเปนหลก และเปนลกษณะการสอสารจากบนลงลาง เปนการยดเยยดขาวสารมากกวาการสรางความเขาใจ โดยมความเชอวาผ รบสารเปนผ เฉอยชา แนวคดทฤษฎการสอสารทนามาใชในยคน ไดแก 1.1 ทฤษฎของแดเนยล เลนเนอร เลนเนอร (Daniel Lerner,1958) จาแนกการพฒนาเปนสองระดบคอ ระดบสงคม เรยกวา การพฒนา และระดบบคคล เรยกวา การทาใหคนทนสมย โดยเสนอขนตอนการพฒนาสงคมมนษยวาเรมจากสงคมโบราณ ผานสงคมทกาลงเปลยนรปไปสสงคมสมยใหม โดยชใหเหนวาระบบการสอสารในระบบสงคมทงสองแบบมความแตกตางกน ในสงคมโบราณระบบการสอสารเปนแบบการตดตอโดยอาศยปากเปลา การแลกเปลยนขาวสารจากดอยเฉพาะภายในกลมบคคลทเกยวของเพยงสวนนอย เนอหาขาวสารสวนใหญเปนเรองเกยวกบระเบยบขอบงคบ ความประพฤตของสมาชกภายในกลม และผ ทาหนาทเปนตวกลางในการตดตอสอสารมกเปนผ ทมตาแหนงทางสงคมสง สวนในสงคมสมยใหมนน ระบบการสอสารเปนในรปการตดตอโดยอาศยสอกลาง การแลกเปลยนขาวสารจงขยายขอบเขตกวางขวางคลมไปถงกลมชนตางๆ ทกระจดกระจายอย เนอหาขาวสารมกเปนรายงานเหตการณทเกดขนทงภายในและภายนอกกลมชน และผ ททาหนาทเกยวกบการสอสารมกเปนผ ทไดรบการฝกอบรม และมความชานาญงานดานน โดยตรง นนกคอสอมวลชนและแนวคดของเลนเนอร ยงสรปกระบวนการพฒนาวาจะเรมตนเมอกลมชนเคลอนยายอพยพจากทองถนชนบทไปยงทองถนในเมอง เมอประชาชนรวมตวกนมากขน


80

ในเขตนคร จะชวยใหระบบการเรยนรตามโรงเรยนหรอสถานทตางๆ เปนไปโดยสะดวกและงายขน ทาใหระดบการรหนงสอและการศกษาขยายตวแพรหลายออกไป เมอคนรหนงสอมากขนกจะมโอกาสรบทราบขาวสารตางๆ จากสอมวลชนมากตามไปดวย และการรบทราบขาวสารนเองจะชวยเพมความรความเขาใจของประชาชนไปในตวดวย นอกจากนนสอมวลชน ไดแก หนงสอพมพ นตยสาร วทย โทรทศ น และภาพยนตร จะชวยกระต นใ หคนสนใจ และเ ขา รวมในกระบวนการพฒนาทางการเมองและเศรษฐกจมากขน และชวยสรางความปรารถนาใหมใหกบคนในสงคม การมสวนรวมของประชาชนถอวาเปนเปาหมายสาคญของสงคมสมยใหม ตามความคดของเลนเนอรสอมวลชนมบทบาทสาคญมากทจะเปนตวเรงใหเกดการเปลยนแปลงไปสสภาวะความทนสมย 1.2 ทฤษฎของเอเวอรเรต เอม โรเจอร เอเวอรเรต เอม โรเจอรส (Everett M. Rogers,1983) เปนผ เสนอทฤษฎทเกยวของกบการเผยแพรนวตกรรม ซงมสาระสาคญทวา การสอสารมวลชนเปนปจจยสาคญททาใหแนวคดใหมกระจายแพรหลายไปในสงคม ทาใหคนทนสมย โดยผานกระบวนการเรยกวา กระบวนการรบนวตกรรมใน 5 ขนตอน คอ ขนการตระหนก ขนความสนใจ ขนการประเมนผล ขนการทดลอง และขนการยอมรบนวตกรรม ซงนวกรรมหรอนวตกรรม หมายถง แนวความคดตางๆ แบบแผนพฤตกรรมหรอสงของใหม ทแตกตางไปจากสงทมอยเดม คาวา “ของใหม” ในทน ครอบคลมถงเรองราวตางๆ อยางกวางขวาง ทงสงทมองเหน สามารถสมผสไดดวยประสาทสมผส ทงทเปนแบบแผน พฤตกรรม การประพฤตปฏบตตวตามระบบสงคม วฒนธรรมและประเพณตาง ๆ ตลอดจนสงประดษฐ วทยาการและสงทไมเหนเปนวตถ สวนการเผยแพรนวกรรม เปนการสอสารประเภทหนงทแนวความคดใหมหรอวธปฏบตใหมไดถกเผยแพรไปยงสมาชกในสงคม ทงนการเผยแพรนวกรรมทกประเภท ประกอบดวยองคประกอบ 4 ประการ คอ 1.2.1 นวกรรม การทบคคลจะยอมรบนวกรรมหรอไม และยอมรบไดเรวหรอชานน ขนอยกบการรบรของบคคลทมตอลกษณะของนวกรรม ซงไมใชลกษณะของนวกรรมตามทรรศนะของผ เ ชยวชาญ เจาหนาทสงเสรมหรอนกพฒนา ทงนกเพราะนวกรรมมลกษณะเชนเดยวกบความงาม กลาวคอ ความงามนนขนอยกบสายตาและการรบรของผชม และการรบรของผชมกจะสงผลตอพฤตกรรมของผชมนนเอง ลกษณะของนวกรรมทสงผลตอการยอมรบของสมาชกในสงคม มดงน


81

1.2.1.1 ประโยชนเชงเทยบ หมายถง การทนวกรรมหนงถกรบรวามคณคาเหนอกวาหรอสงกวาสงทมอยหรอเปนอยเดมในสงคม ประโยชนเชงเทยบอาจจะปรากฏอยในรปของผลกาไรทางเศรษฐกจ หรอการเสรมสรางสถานภาพทางสงคมกได เชน การยอมรบเมลดขาวโพดพนธใหมทมความตานทานโรค เปนตน ประโยชนเชงเทยบในกรณนจะปรากฏอยในรปของผลกาไรทางเศรษฐกจ นวกรรมทไดรบการยอมรบวามประโยชนเชงเทยบมากกวาจะไดรบการยอมรบรวดเรวกวา 1.2.1.2 ความเขากนได หมายถง การทนวกรรมไดรบการยอมรบวามความสอดคลองกบคานยม ความเปนอย วถชวต ประสบการณในอดตและความตองการของสมาชกในสงคม เชน เกษตรกรในหมบานหนงของประเทศโคลมเบย เอาป ยเคมใสลงในเมลดมนสาปะหลง เพราะเคยเอาป ยจากมลสตวใสลงไปในลกษณะเดยวกน หรอเกษตรกรบางคนใชสารเคมยาฆาแมลงฉดใสตนมนสาปะหลงจนชมแบบเดยวกบทฉดนารดตนไม จงทาใหเกดความเสยหายตอพชทปลกอนเปนผลตอมาใหเกษตรกรผนนเกดอคตตอนวกรรม นวกรรมใดๆ ทถกรบรวา มความเขากนไดกบระบบวฒนธรรมของสมาชกในชมชน จะไดรบการยอมรบจากสมาชกเรวกวา 1.2.1.3 ความซบซอน หมายถง การทนวกรรมไดรบการยอมรบวามความยากในการเขาใจหรอการนาไปใช นวกรรมใดทสมาชกในสงคมรบรวามความซบซอนหรอยงยาก อตราการยอมรบนวกรรมจะนอยกวานวกรรมทสมาชกในสงคมรบรวามความเรยบงายในการนาไปใชและควบคม 1.2.1.4 ความสามารถทดลองใช หมายถง การทสามารถนานวกรรมไปทดลองใชในจานวนทจากดได นวกรรมใดทสามารถแบงเปนสวนยอยๆ เพอนาไปทดลองได จะไดรบการยอมรบเรวกวานวกรรมทไมสามารถแบงเปนสวนยอยๆ ได เพราะเปนการชวยลดความเสยงเกยวกบนวกรรม 1.2.1.5 ความสามารถในการสงเกตผล หมายถง การทผลของนวกรรมสามารถสงเกตไดหรอมองเหนไดอยางชดเจน นวกรรมใดทสามารถสงเกตเหนผลได จะไดรบการยอมรบเรวกวานวกรรมทสงเกตเหนผลไดยาก 1.2.2 ชองสาร การเผยแพรนวกรรม เปนกระบวนการในการเผยแพร “สาร” ซงกคอ เนอหาทเกยวกบนวกรรมไดถกสงผานจากแหลงสารหรอผสงสารไปยงผ รบสารโดยผานชองทางการสอสาร ทงนมวตถประสงคทจะเปลยนแปลงความร ทศนคต และพฤตกรรมบางประการของผ รบสาร ชองทางการสอสารหรอสอ คอสงทขนสงสารหรอพาหะของสาร เปนเครองมอหรอวธการทสารไหลจากผสงสารไปยงผ รบสาร


82

เกณฑในการเลอกใชสอหรอชองทางการสอสาร มดงน 1.2.2.1 มสออะไรใหเลอกใชบาง 1.2.2.2 มงบประมาณมากนอยเพยงใด ผสงสารจะถกจากดการเลอกโดยเงนหรองบประมาณ เพราะสอแตละชนดมคาใชจายในการดาเนนงานแตกตางกนไป 1.2.2.3 ความนยมของผสงสาร ผสงสารบางคนอาจมความผกพน หรอนยมทจะใชสอชนดใดชนดหนงโดยเฉพาะ เชน เลอกใชสถานโทรทศนชองหนงมากกวาชองอนๆ เพราะมความพอใจในพธกร เจาหนาทหรอรายการของสถานนน 1.2.2.4 สอใดเขาถงประชาชนมากทสดโดยเสยคาใชจายนอยทสด ในการสอสารโดยอาศยสอมวลชนเพอใหสารไปถงคนจานวนมากนน ผ สงสารจะตองคานงถงสมรรถนะในการเขาถงคนจานวนมากโดยเสยคาใชจายนอยทสดดวย 1.2.2.5 สอใดมอทธพลมากทสด เปนการพจารณาดอทธพลของสอแตละชนดวา สอใดมอทธพลมากกวากนและสอใดมอทธพลมากทสด ทงนยอมขนอยกบสถานการณ สถานทและผ รบสาร 1.2.2.6 สอใดมความเหมาะสมกบวตถประสงคของผสงสารมากทสด ผสงสารอาจมวตถประสงคอยางใดอยางหนง เชน ใหความร ใหขาวสาร ใหความบนเทงหรอชกจงใจ ผสงสารตองพจารณาดวา สอใดเหมาะสมกบวตถประสงคของตนมากทสด 1.2.2.7 สอใดเหมาะสมกบเนอหามากทสด เนอหาของสารกมสวนท ผสงสารจะสามารถใชเปนเกณฑในการพจารณาเลอกใชสอของตนได เนอหาของสารประเภทหนงอาจตองใชสอประเภทหนง ในขณะทเนอหาของสารอกประเภทหนง สามารถใชสออกประเภทหนงหรอประเภทอนๆ ไดดกวา 1.2.3 ชวงเวลา ชวงเวลาในทน เปนองคประกอบสาคญอกองคประกอบหนงทใชประกอบการพจารณากระบวนการเผยแพรนวกรรม นวกรรมหนงๆ จะไดรบการยอมรบจากบคคลในสงคมหนงๆ ภายใตระยะเวลาทแตกตางกน 1.2.3.1 กระบวนการตดสนใจเกยวกบนวกรรม ( Innovation Decision Process) เปนกระบวนการหรอการกระทาทมไดเกดขนทนททนใด หากเปนกระบวนการทเกดขนตดตอกนในสมองในชวงระยะเวลาหนงทนานพอสมควร กระบวนการตดสนใจเกยวกบนวกรรม ประกอบดวย 5 ขนตอน คอ 1.2.3.1.1 ขนตระหนก เปนขนแรกทจะนาไปสการยอมรบหรอปฏเสธนวกรรม ขนนเปนขนทบคคลไดรบรเกยวกบนวกรรม แตยงไดขาวสารไมครบถวนบรบรณ การรบร


83

มกเปนการรบรโดยบงเอญ ซงอาจจะทาใหเกดการอยากรบรตอไป อนเนองมาจากความตองการทจะนานวกรรมไปใชแกปญหาทตนเองประสบอย 1.2.3.1.2 ขนความสนใจ เปนขนทบคคลจะเกดความรสกชอบหรอไมชอบนวกรรมนนๆ ในขนนบคคลจะเรมแสวงหาขอมลอยางกระตอรอรน เรมมความสนใจและแสวงหารายละเอยดเกยวกบนวกรรมเพมเตม พฤตกรรมนจะเปนไปในลกษณะทตงใจและใชกระบวนการคดมากกวาขนแรก ซงจะทาใหไดรบความรเกยวกบนวกรรมมากขน บคคลจะรบรวา นวกรรมทกอยางมลกษณะของความเสยงอยดวย เขาจงตองการแรงเสรมเพอใหเกดความมนใจ บคคลจะแสวงหาแรงเสรมไดจากการสอสารระหวางบคคล 1.2.3.1.3 ขนการประเมนผล เปนขนทไตรตรองวาจะยอมรบนวกรรมนนดหรอไม ดวยการชงนาหนกระหวางขอดและขอเสยวา เมอนาไปใชแลวจะเปนประโยชนตอกจกรรมของตนหรอไม และประโยชนทไดรบนนมากพอทจะยอมรบไปปฏบตอยางเตมทหรอไม 1.2.3.1.4 ข นทดลอง เปนขน ทบคคลทดลองใชนวกรรมนนกบสถานการณของตน ซงเปนการทดลองดกบสวนนอยกอนวาไดผลดหรอไม และประโยชนทไดรบนนมากพอทจะยอมรบนาไปปฏบตอยางเตมทหรอไม 1.2.3.1.5 ขนการยอมรบนวตกรรม เปนขนทบคคลจะแสวงหาขาวสารเพมเตมหรอแรงเสรมเพอสนบสนนหรอยนยนการตดสนใจเกยวกบนวกรรมทกระทาไปแลว แตบคคลอาจเปลยนใจไปในทางตรงขามได ถาไดรบขอมลใหมทขดแยงกบขอมลทไดรบมา ขนยนยนนจะเกดขนหลงจากการตดสนใจในระยะเวลาหนง ในขนนบคคลใกลชดจะมบทบาทมาก การตดสนใจเกยวกบนวกรรมน บางคนอาจจะยอมรบไดเรว บางคนอาจจะยอมรบไดชา โดยใชเวลาเปนเดอนหรอเปนปในการตดสนใจยอมรบ ขนอยกบภาวะ นวกรรมและประเภทของผ ทรบนวกรรม ภาวะนวกรรม หมายถง ความเรวหรอชาเชงเปรยบเทยบทบคคลยอมรบนวกรรม เมอเทยบกบสมาชกคนอนๆ ในสงคม ซงการยอมรบนวกรรมอยางสมบรณ ตองเปนการยอมรบดวยจตใจและดวยการกระทา คอการนานวกรรมไปใชอยางสมาเสมอ สาหรบประเภทของบคคลทยอมรบนวกรรมนน โรเจอร (Everett M. Rogers,1983) อธบายวา สามารถจาแนกออกไดเปน 5 ประเภท ตามระดบความรวดเรวในการยอมรบนวกรรม ดงน 1. กลมผ รเรม ไดแก ผ ทยอมรบนวกรรมกอนคนอน กลมนมกเปนผ มฐานะทางเศรษฐกจด การศกษาสง มความกลาทจะเสยงลงทนหรอทดลอง ชอบลองของแปลกใหม


84

2. กลมรบเรวสวนแรก ไดแก ผ นาความคดเหนในทองถน สวนใหญมกเปนผ มทศนคตทดตอการเปลยนแปลง มเหตผลและเปนผ ไดรบการยกยองและนบถอจากผคนในสงคม 3. กลมรบเรวสวนมาก ไดแก ผ ทยอมรบนวกรรมหลงจากทพจารณาอยางรอบคอบแลว คนกลมนมกจะยอมรบบรรทดฐานของสงคมวามความสาคญมาก ดงนนถามผทยอมรบกนมาก กจะปฏบตตามดวย 4. กลมรบชาสวนมาก ไดแก ผ ทยอมรบนวกรรมเพราะความจาเปนทางเศรษฐกจหรอแรงกดดนทางสงคม คนกลมนมกเปนผ มความระแวง ชางสงสย ลงเลใจ 5. กลมลาหลง ไดแก พวกทยอมรบนวกรรมชาทสดในสงคม มกเปนผ ทมความยดมนอยกบประเพณอยางเหนยวแนน ไมสนใจโลกภายนอก ไมยอมรบการเปลยนแปลงอะไรงายๆ อตราการยอมรบนวกรรมในระบบสงคม หมายถง ความสมพนธระหวางระยะเวลากบการยอมรบนวกรรมของสมาชกในสงคม อตราการยอมรบนวกรรมน เปนการวดจากจานวนสมาชกในสงคมทยอมรบนวกรรมนนในชวงเวลาหนง ซงเปนการวดความสาเรจของการเผยแพรนวกรรมใดนวกรรมหนงมากกวาทจะพจารณาคณสมบตของบคคลทยอมรบ นอกจากน คณสมบตของนวกรรมใดทเหนอกวานวกรรมอน กมแนวโนมทจะไดรบการยอมรบจากสมาชกในสงคมไดรวดเรวกวา ยงไปกวานน อตราการยอมรบในนวกรรมอยางเดยวกนกจะแตกตางกนไปตามระบบสงคมแตละระบบดวย 1.2.4 สมาชกภายในระบบสงคม หมายถง บคคลหรอกลมบคคลทไมเปนทางการ สมาชกในองคกรหรอในระบบสงคมยอย ซงสมาชกจะรวมตวกนเพอแสวงหาแนวทางแกไขปญหารวมกน หรอเพอทจะกระทาการใดทมเปาหมายรวมกน ระบบสงคมในการศกษาเกยวกบการเผยแพรนวกรรม อาจหมายถง กลมเกษตรกรในจงหวดใดจงหวดหนง กลมองคกรธรกจในเขตกรงเทพมหานคร กลมผบรโภค กลมนกศกษา เปนตน แนวความคดของโรเจอรเกยวกบกระบวนการทาใหคนทนสมย สรปวา สอมวลชนเปนปจจยสาคญททาใหคนลาหลงกลายเปนคนสมยใหม และสอมวลชนมผลกระทบตอการเปลยนแปลงคานยม ทศนคต และพฤตกรรมของคน บคคลทมการศกษาสามารถอานออกเขยนได เปนทเคารพนบถอทางสงคม มอายพอสมควร และมการตดตอกบสงคมภายนอก มกรบฟงขาวสารจากสอมวลชน และสอมวลชนนเองมผลทาใหบคคลมคณลกษณะเยยงคนสมยใหม คอสามารถรวมบทบาทของคนอนได กลาตดสนใจรบแนวความคดใหม มความรทางการเมอง ม


85

ความตองการประสบความสาเรจ และทะเยอทะยานในดานการศกษาและอาชพ แตหากไมเปดรบสอสารมวลชนแลว อาจเปลยนสภาพเปนคนสมยใหมไดชาหรอไมเปลยนแปลงเลยกได 2) ยคแนวคดการพงพง แนวคดนถอกาเนดขนมาเพอตอตานการพฒนาแบบทาใหทนสมย แตเมอวเคราะหอยางละเอยดแลว พบวา แนวคดการพฒนาทงสองนแทบไมมความแตกตางกนเลย ทงสองแนวคดนคงเนนการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และยงคงใชมตเชงปรมาณเปนแนวทางหลกในการศกษา เชนเดยวกบแนวคดเรองการสอสารเพอพฒนาทยงคงเปนรปแบบการสอสารแบบทางเดยว และมลกษณะจากบนลงลาง ทฤษฎทนามาใชในยคนคอ ทฤษฎการพฒนาแบบพงพา เปนทฤษฎการสอสารทเกดขนในกลมประเทศโลกทสาม ซงไมเหนดวยกบรปแบบการพฒนาประเทศตามแนวคดทยดหลกใหประเทศตะวนตกเปนตนแบบ แลวใหประเทศดอยพฒนาอนตองเปลยนแปลงดวยการทาตามประเทศเหลานน โดยเสนอวาการพฒนาควรยดหลกความหลากหลายทเหมาะสมของประเทศตางๆ และเนนในบรบทและความตองการทแทจรงของประชาชนผ รบบรการขาวสาร รวมทงการระดมสรรพกาลงเพอใหประชาชนทดอยโอกาสในสงคมไดมอานาจอยางแทจรงในทกระดบของสงคม และในชวงนไดมววฒนาการดานเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสารไดกอใหเกดการเปลยนแปลงในสงคมอยางขนานใหญ เปนสงคมสารสนเทศหรอสงคมขาวสาร 3) ยคแนวคดทางเลอก จดเรมตนของแนวคดนเชอวาไมมสตรสาเรจเพยงสตรเดยวในการพฒนาทสามารถใชไดผลในทกสงคม เปาหมายการพฒนาถกกาหนดมาจากสงคมแตละแหง ซงไมจาเปนตองมลกษณะทเปนสากล ในยคนไดมการนาเสนอคณลกษณะสาคญของแนวคดการพฒนาทคอนขางคานงถงมตของการเมองในความหมายของการจดสรรและกระจายอานาจมากขน โดยเนนใหมการกระจายขาวสารขอมลและผลประโยชนทงทางเศรษฐกจและสงคมอยางเสมอภาคยตธรรม รวมทงการใหประชาชนไดเขามามสวนรวมอยางเตมทในการพฒนาตนเอง ทงในระดบการวางแผนและการดาเนนการ การสอสารในระยะนจงมบทบาทยงขน โดยเฉพาะเมอการมสวนรวมของประชาชนเปนเปาหมายหลกของการพฒนา สอมวลชนจงเปนชองทางทมบทบาทในการเออใหเกดบรรยากาศการแลกเปลยนขาวสารซงกนและกนในสงคม เปนกระบวนการสอสารสองทางหรอหลายๆ ทาง ทฤษฎการสอสารทนามาใชในยคน ไดแก 3.1 ทฤษฎการมสวนรวมทางการสอสารเพอการพฒนา เนนใหเหนวาในทกขนตอนของการพฒนาควรเนนใหประชาชนเขามสวนรวมตงแตการกาหนดนโยบายและขนตอนการปฏบต ประชาชนเปนหวใจสาคญของกระบวนการสอสาร แนวคดนไดนาไปสการจดทาแผน


86

และกาหนดกลยทธเพอการพฒนาในระดบปฏบตในประเทศตางๆ อยางแพรหลาย ปจจบนโครงการพฒนาตางๆ ในชนบทจะใชกลยทธการมสวนรวมของประชาชน โดยอาศยเครอขายการสอสารและขาวสารเขาไปชวย 3.2 ทฤษฎใหมในยค ICT : การหลอมรวมกนของการสอสารเปนทฤษฎการสอสารทโรเจอรสและคนแคดเสนอวา การพฒนาควรเนนกระบวนการแบงปนขาวสารซงกนและกน เพอสรางความเขาใจรวมใหเกดขน โดยการเปลยนจากสอหลก ซงไดแก โทรทศน วทย ภาพยนตร สงพมพ มาเปนสอใหม ไดแก คอมพวเตอร และสอทอาศยเทคโนโลยโทรคมนาคม เชน ดาวเทยม สายเคเบลใยแกว โทรศพทมอถอ เปนตน และมการบรณาการสอเกาเขากบสอใหมทางอนเตอรเนต จะทาใหเกดผลดคอ มการบรณาการสอตางๆ เขาดวยกน ทาใหเกดการเชอมโยงเปนเครอขาย และมการไหลของขอมลขาวสารทกทศทกทาง ขจดอปสรรคเรองเวลาและระยะทาง ทาใหเกดความรวดเรวในการสงและแลกเปลยนขอมลขาวสาร ทาใหเกดเสรภาพในการแสดงความเหนและแนวคดอนหลากหลาย เพมโอกาสใหสาธารณชนและชมชนไดมอานาจในการบรหารจดการและควบคมชะตาชวตของตนเอง โดยตนเอง และเพอตนเองมากขน นาไปสการเปลยนแปลงสงคมเชงบวก 3.3 ทฤษฎการกาหนดวาระ เนนวา สอมวลชนควรทาหนาทในการเสนอขอเทจจรงและขาวสารทจาเปน และมประโยชนทางดานการเมองแกประชาชน เพราะยงเลอกเสนอประเดนใด ประเดนนนกจะไดรบความสนใจวาเปนประเดนสาคญ แนวความคดเกยวกบการกาหนดวาระ เนนความสาคญของหนาทสอมวลชนในดานเสนอขาวสารมากกวาหนาทในทางชกจงใจหรอโนมนาวใจ อกนยหนง สอมวลชนควรทาหนาทในการเสนอขอเทจจรงและขาวสารทจาเปนและมประโยชนทางดานการเมองแกประชาชน มากกวาจะมงชกจงใจเปลยนแปลง หรอลางสมอง ประชาชนเชนทปฏบตกนมาแลว ในวงการสอสาร ความหมายของการกาหนดวาระ สามารถนามาปรบเขากนไดวาสอมวลชนทงหลายเปนผ กาหนด (set) วาระการประชม (agenda) เกยวกบปญหาหรอประเดนหวขอทางการเมองเอาไว ประชาชนผ รบขาวสารทวไป เปรยบเหมอนผ เขารวมประชม จงยอมจะรบทราบหรอตระหนกถงปญหาหรอประเดนตางๆ ตามทกาหนดไวในวาระนน ผลทตามมาคอประชาชนจะคดและปฏบตตามวาระทสอมวลชนกาหนดไวเชนเดยวกบการประชมทวไป ถาพจารณาความหมายโดยเครงครด การกาหนดวาระ ชใหเหนความสมพนธระหวางการเสนอขาวสารเกยวกบหวขอหรอปญหาทางสอมวลชนกบระดบการรบรหรอเขาใจของประชาชนเกยวกบประเดนหรอปญหานนๆ อาจกลาวไดวายงสอมวลชนเลอกเสนอขาวเกยวกบ


87

ประเดนหรอปญหาใดมากเทาไร ประชาชนผ รบสารกจะรบรหรอตระหนกถงความสาคญของประเดนหรอปญหานนมากยงขนตามไปดวย หลกการสอสารเพอการพฒนาทองถน การสอสารทเปนเครองมอสาหรบการพฒนาอยางแทจรง ควรมลกษณะดงตอไปน (เสถยร เชยประทบ 2538 หนา 281-282) 1. ตองใหประชาชนเขามาเกยวของในกระบวนการสอสาร ประชาชนตองเขามาเกยวของทงในฐานะผ รบสารและผ มสวนรวมในการวางแผนและผลตเนอหาของสอ การสอสารเพอการพฒนาควรมลกษณะทผ รบสารสามารถควบคมกระบวนการสอสารไดมากกวาทเปนอยในปจจบน และผสงสารสามารถควบคมกระบวนการสอสารไดนอยกวาทเปนอยในปจจบน จะเหนชดเจนวาในขณะนการเผยแพรขาวสารเพอการพฒนาใหแกประชาชนในชนบทไมวาโดยสอมวลชนใดๆ ผ ทาหนาทสงสารคอผ กาหนดกจกรรมการสอสารวา จะเกดขนทไหน อยางไร เมอไร และดวยความถเทาใดโดยผ รบสารไมไดเขามาเกยวของแตอยางใดเลย นอกจากนผ รบสารมโอกาสนอยมากทจะไดรบสารซาในจดทนาสนใจ หรอทมความสลบซบซอน สอสงพมพซงผ รบสารสามารถอานซาไดนน มกไมเหมาะสมกบชาวชนบททมระดบการอานออกเขยนไดตา เพราะฉะนนจงจาเปนทจะตองเนนเทคโนโลยหรอเทคนคทผ รบสารสามารถเขาใจสารตามความตองการและตามความสะดวกของตน ถาประชาชนสามารถเขาใจสาร สามารถเลอกเวลาสถานทและความถทจะรบสารแลว กนาเชอวาการสอสารเพอการพฒนาจะมประสทธภาพมากขน 2. ตองเปนการผลตในทองถน ปจจยทสาคญยงอกประการหนงทจะทาใหการสอสารเพอการพฒนาประสบความสาเรจคอ เนอหาของสอมวลชนควรไดรบการจดทาขนในทองถน เนอหาทผลตในทองถนจะเปนสงทมประสทธภาพมากทสด เพราะเกยวของโดยตรงและเขากบสภาพของผ รบสาร การผลตสอ ตองเรมจากสภาพความเปนจรงทมอย และตองมลกษณะสอดคลองกบสงทชมชนม เชน ดานการผลตสอ ควรใชวสดจากทองถน เทคโนโลยจากทองถน เพอตลาดทองถน ลกษณะทสอดคลองกบความเปนจรงและความตองการของชมชน จะเปนเหมอนวคซนปองกนปญหาการพงพาและการครอบงาจากภายนอก ทาใหสอในแตละชมชนมลกษณะเปนตวของตวเอง ไมลมตวเอง ไมลมชมชน สาหรบในแงน บางทการใชสอมวลชนสมยใหม อาจจะตองยอนรอยเดมกลบไปหารปแบบและวถทางของการสอสารทเคยมอยในชมชน


88

นอกจากนการกระทาดงกลาวยงสะทอนใหเหนถงการเขามสวนรวมในกระบวนการสอสารของประชาชนในทองถน เพราะฉะนนเจาหนาททรบผดชอบในการจดทาและเผยแพรขาวสารเพอการพฒนาควรมความเชอมนในความสามารถของประชาชนในทองถนทจะเขามสวนรวมอยางจรงจงในกระบวนการสอสารมากกวาทจะเปนเพยงผ รบสารทเฉอยชา 3. ตองสนบสนนบทบาทของเจาหนาทสงเสรมหรอนกพฒนา สงสาคญอกประการหนงทควรเนน คอ การสนบสนนบทบาทของเจาหนาทสงเสรมในทองถน เจาหนาทเหลานมความสาคญอยางยงในกระบวนการพฒนา แตระบบเจาหนาทสงเสรมมขอจากดหลายประการททาใหไมสามารถใชทรพยากรทมคณคาไดอยางเตมท ปจจบนในสงคมไทยมเจาหนาทสงเสรมในชนบทนอยมาก และคงไมสามารถเพมจานวนเจาหนาทเหลานไดมากนก เพราะขอจากดดานงบประมาณ วธเดยวทจะแกปญหานได คอ ใหเจาหนาทเหลานทางานใหมากขนและมประสทธภาพมากขน สงจาเปนทตองทาเพอใหเจาหนาทสงเสรมทางานไดมากขนและมประสทธภาพมากขน กคอ การนาเทคนคและเทคโนโลยดานการสอสารมวลชนมาใชสนบสนนเจาหนาทสงเสรม 4. ดานมนษยธรรม การสอสารตองมมนษยธรรม หมายความวา การสอสารและการใชสอตองถอเอา “คน” เปนเปาหมาย มใชเอาเทคโนโลยหรอผลกาไรเปนเปาหมาย 5. ดานคณคา การสอสารและการใชสอ ตองชวยใหประชาชนเชอมนในระบบคณคาดงเดมอนดงามทตนมอย หากจะมการเปลยนแปลงอนใด การเปลยนแปลงนนตองสอดคลองกบคณคาเดม 6. ดานการสรางความเขาใจ การใชสอตองชวยใหผ รบสารสามารถเขาใจปญหาและสภาพแวดลอมของตวเอง ในขณะททกวนน ขาวจากดาวเทยมชวยใหรวาในสหรฐอเมรกาประสบภยพบตจากไฟไหมปา แตการรจกสถานการณของผ อนเทานนยงไมเปนการเพยงพอ จนกวาเราจะไดรจกสถานการณของเราอยางแจมแจงทะลปรโปรงเสยกอน ชาวบานจาเปนตองรวาเหตใดในหมบานของตนจงแหงแลง ทงๆ ทในอดตเคยอดมสมบรณ การรสาเหตทแทจรงนนเปนกาวสนๆ กาวหนง แตเปนกาวทสาคญทจะนาไปสการแกไขปญหาดวยตนเอง 7. ดานความเปนชมชน การใชสอ จะตองเปนหนทางใหประชาชนเขาใจความหมายของ “ความเปนชมชน” อยางแทจรง และในขอบเขตทกวางขวางขน แตกอนนนเราจะเหนวามธรรมเนยมประเพณตางๆ ทมงสงเสรมบารงใหสมานฉนททงภายในชมชนเอง และระหวางชมชน มความมนคงเปนปกแผน


89

เชน งานบญพระเวส งานเสงกลอง งานแขงเรอ ฯลฯ ทงนเพอการเออเฟอเกอกลกน ในยามทฝายใดฝายหนงประสบความทกขยาก ในปจจบนนเมอเรามการสอสารมวลชนททนสมยแลว การสอสารนนกควรจะถกนามาใช เพอเสรมสรางสมานฉนทในหมประชาชนใหแนนแฟนยงขน (กาญจนา แกวเทพ 2539 หนา 186-187) บทบาทหนาทของการสอสารเพอการพฒนาทองถน การสอสารเปนองคประกอบสาคญของการพฒนาในทกแงมมและทกระดบ อนเปรยบไดรบเสนใยทเชอมรอยปจเจกบคคลและกลมบคคล เพอนาไปสการปฏบตตามเปาประสงคทมรวมกน อกทงงานวจยจานวนมากไดระบวา การสอสารเปนปจจยหนงทมอทธพลตอความสาเรจหรอความลมเหลวในโครงการพฒนาตางๆ เชน บางโครงการลมเหลวเพราะขาดการใหขอมลขาวสารและการประชาสมพนธอยางตอเนอง บางโครงการขาดกลไกการสอสารเพอใหเกดการมสวนรวมของประชาชน บางโครงการขาดสอบคคลทแทรกอยในทกอณของการแพรกระจาย นวกรรมการพฒนาการนาไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม และการบรรลตามประสทธผลตามเปาหมายทวางไว เมอนาการสอสารมารวมกบคาวาพฒนาทองถน การสอสารเพอการพฒนาทองถน จงหมายถง การนาเอาการสอสารทกรปแบบมาชวยสงเสรมสนบสนนกระบวนการพฒนาทองถน เพอทาใหการดาเนนชวตของหมคนสามารถดารงอยไดควบคไปกบการพฒนาในลกษณะการพฒนาทยงยน โดยทสภาพแวดลอมทงทางดานกายภาพและชวภาพยงคงอย จากคานยามจะเหนไดวา การสอสารมบทบาทหนาทตอการพฒนาทองถน ซงสามารถสรปไดดงน 1. การใหขาวสาร กอนทประเทศจะพฒนาไปไดนน ประชาชนของประเทศจะตองรบขาวสารทเปนประโยชน และเอออานวยตอการพฒนากอน การสอสารเพอพฒนาจงมบทบาทหนาทตอการใหขาวสาร ดงน 1.1 ขยายขอบเขตของสงแวดลอม ในการนานวกรรมทางความคดเรองการพฒนาและโครงการพฒนาเขาไปสประเทศทไมไดพฒนา และประเทศดอยพฒนานน ความจาเปนเรงดวนทจะตองดาเนนการกคอ การขยายขอบเขตของสงแวดลอมรอบตวของคนในประเทศเหลานน การขยายขอบเขตของสงแวดลอมอาจทาไดโดยการแสดงใหบคคลเหนความแตกตางในดานคณภาพชวต ระบบเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม ตลอดจนการแสดงใหเหนวถชวตทแตกตาง วถทางแหงความเปนไปไดในการพฒนาและการเปดโอกาสใหมการแลกเปลยนความคดเหน เปนตน ขอบเขต


90

สงแวดลอมทางความร ความคดทกวางขนจะชวยใหบคคลมมมมองใหม ทาทใหม ใหนยามและความหมายใหมตอปรากฏการณทางสงคมแบบเดม ทงนเปนทแนนอนวาตราบใดทบคคลยอมรบวาสงทตนเผชญอยนนเปนสงทปกต เปนวถชวต เปนธรรมชาต และไมใชปญหาเขา เขากจะไมตระหนกถงความจาเปนของการพฒนาและไมตองการการเปลยนแปลงใดๆ ในชวต การสอสารเพอขยายขอบเขตของสงแวดลอม สามารถใชสอและรปแบบการสอสารไดหลายประเภท ทวาในยคแรกเรมของการพฒนาประเทศไปสความทนสมยนน สอทมศกยภาพตอบสนองความตองการการพฒนาและสรางบรรยากาศทเออตอการพฒนาไดดทสด ไดแก สอมวลชน 1.2 ดงประชาชนมาสจดสนใจ ในการนานวกรรมใหมเขามาพฒนานน สอมวลชนเปนตวการสาคญทจะชวยกาหนดวาประชาชนควรรเรองอะไร โดยการเนนจดสนใจในบางเรองแทนทจะเปนเรองอน สอมวลชนสามารถทจะทาใหเรองเหลานมความสาคญในการรณรงค นเปนสงทสาคญสาหรบประเทศทกาลงพฒนา เพราะหมายความวา ความสนใจของประชาชนถกหนเหไปสเรองของการพฒนา ความสนใจของประชาชนถกหนเหไปสขนบธรรมเนยมใหม พฤตกรรมใหม การปฏบตดานสขภาพและการเกษตรแบบใหม ผลประโยชนทจะไดจากการพฒนาหรอสงทจะตองเปลยนแปลง จากงานวจยเ รอง การพฒนาการสอสารอยางมสวนรวมเพอใหเกดการประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง กรณศกษาการทาเกษตรอนทรย ตาบลหนองโสน อาเภอสามงาม จงหวดพจตร (บษบา หนเธาว และคณะ, 2553) พบวา ขนตอนการรบร นวกรรมใหมทจะนาเขามาใชในการพฒนาการเกษตรในชมชนทเรยกวา เศรษฐกจพอเพยง เกษตรกรไดรบทราบขาวสาร เกดความสนใจในสงใหมนจากสอมวลชน ไดแก โทรทศน มากทสด เนองจากมการนาเสนอขาวสารเรองเศรษฐกจพอเพยงในสอโทรทศนอยางตอเนองเปนประจา จงทาใหเกษตรกรเกดความตระหนกถงความสาคญและตองการกระทาไปในทศทางเดยวกนกบทโทรทศนไดชกนาไว 1.3 ยกระดบความมงมาดปรารถนาของประชาชน ประเทศทกาลงพฒนาประสบกบความจาเปนทจะตองกระตนประชาชนใหหลดพนจากการเชอโชคตะตา และความกลวการเปลยนแปลงประเทศจะตองสงเสรมใหเกดความปรารถนา สงทดกวาเดมทงในระดบบคคลและระดบชาต บคคลจะตองมความปรารถนาทจะมชวตทดกวาเดม และตองตงใจทจะทาใหไดมาซงสงทปรารถนาในฐานะประชาชนของประเทศ คนในชาตจะตองมความมงมาดปรารถนาหรอความทะเยอทะยานทจะทาใหชาตของตนมความ


91

เขมแขงและยงใหญ สอมวลชนสามารถทาหนาทในการยกระดบความทะเยอทะยานของประชาชนในประเทศทกาลงพฒนาได ถาปราศจากการยกระดบความทะเยอทะยานของประชาชน ปราศจากการกระตนใหประชาชนดนรนเพอชวตทดกวาและเพอความเจรญของประเทศแลวเปนการยากทจะพฒนาจะเกดขน 1.4 สรางบรรยากาศแหงการพฒนา ในการพฒนานนสอมวลชนมสวนสาคญในการใหขาวสาร เพอสรางบรรยากาศแหงขาวสาร เปนการกระตนการพฒนาโดยการแสดงใหประชาชนเหนเครองมอททนสมยและชวตในสงคมทพฒนาโดยการเสนอรายงานขาวเกยวกบการเมอง เศรษฐกจ สงคม จากทอนในโลก โครงการพฒนาตางๆ เปาหมายและปญหาของการพฒนา ซงจะทาใหประชาชนมสายตาทกวางไกลใหความสนใจ เกดความทะเยอทะยานและยอนมาดตวเองเพอกาหนดวาอนาคตควรจะกาวไปอยางไร 2. การชกจงใจ การพฒนาประเทศ สงคม ชมชน ทองถน ยอมสงผลกระทบตอวถชวตของประชาชน คอ ประชาชนตองเปลยนทศนคต ความเชอ และพฤตกรรมของตนเพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงอนๆ ในสงคม ในประเทศทกาลงพฒนา และใชการสอสารทาหนาทชกจงใจประชาชนใหเปลยนวถชวตของตน และตดสนใจเขารวมโครงการพฒนาอยางจรงจง ซงบทบาทของการสอสารตอการชกจงใจมรายละเอยด ดงน 2.1 การเปนพนทสาธารณะและสอกลางในการแลกเปลยนความคดเหน ในโลกประชาธปไตย ไมอาจปฏเสธไดวาการสอสารโดยเฉพาะอยางยงการสอสารมวลชน เปนการสอสารทมบทบาทในการเปนสอกลางเพอการแลกเปลยนความคดเหนและการตรวจสอบทางการเมอง ทาใหบคคลและกลมคนตางๆ ทอยหางไกลกนสามารถแลกเปลยนความคดกนได และสามารถตรวจสอบกจกรรมทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ไดตลอดเวลา ซงสอมวลชนถอเปนพนทสาธารณะ เพราะเปนพนทอยตรงกลางระหวางรฐกบประชาสงคม กอใหเกดการแลกเปลยนความคดเหนระหวางคนในสงคม ในเชงวพากษและการตรวจสอบอานาจรฐ ทาใหเกดทศทางของสงคมในรปของนโยบายสาธารณะในการบรหารจดการกจกรรมทางการเมอง เศรษฐกจและสงคม และการทสอมวลชนทาหนาทเปนสอกลางในการแลกเปลยนความคดเหน กเทากบเปนการเปดโอกาสแหงการเรยกรอง ชกชวน และเชอเชญใหบคคลตางๆ มองเหนและตระหนกวาพวกเขาจะไดผลประโยชนอะไรบาง จากการใหความรวมมอหรอมสวนรวมในกจกรรมการพฒนาตางๆ ของสงคม


92

2.2 สงเสรมการมสวนรวมของประชาชน การพฒนาทประสบความสาเรจ คอ การพฒนาทตองลงลกถงฐานรากของชมชนทงในระดบวฒนธรรมและจตสานก โดยประชาชนจะตองเขามามสวนรวมในการพฒนา สวนหลกการทสาคญทสดของการสรางการมสวนรวมกคอ การกระจายอานาจการตดสนใจใหแกชมชน ใหชมชนเปนแกนหลกในการคด การตดสนใจ การบรหารจดการ ฯลฯ ในการทางานรวมกนนเอง บคคลจะเกดการเรยนร ปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรม และการแลกเปลยนเรยนรกจะขยายวงกวางมากขนเมอมเครอขายชมชนเปนกลไกสาคญทขบเคลอนขบวนการประชาสงคมในการรณรงคเรยกรองเพอแกไขปญหาตางๆ อกดวย โดยเฉพาะอยางยงปญหาทรฐไมเหนความสาคญ จากการศกษาเรองรปแบบการสอสารอยางมสวนรวมของชาวบาน เพอการจดการปาชมชนอยางยงยน กรณปาชมชนตาบลทาอบญ อาเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ (บษบา หนเธาว, 2553) โดยเนนกระบวนการการสอสารอยางมสวนรวมของชมชน เปนกลไกหลกโดยมวตถประสงคเพอศกษารปแบบการสอสารอยางมสวนรวมของชาวบานเพอการจดการปาชมชนอยางยงยน เพอเสรมศกยภาพการสอสารอยางมสวนรวมและศกษาผลทเกดจากการเสรมศกยภาพการสอสารชมชน เพอการจดการปาชมชนอยางยงยน การดาเนนการครงนไดใชวธการกระตนใหเยาวชนและชมชนในพนทหม 10 และหม 12 ไดเปนสอกลางหรอตวแทนของชมชนในการกระตนการมสวนรวมของชาวบาน ใหเหนความสาคญและมพฤตกรรมอนรกษปาชมชน พบวา รปแบบการสอสารอยางมสวนรวมของชาวบาน เปนการสอสารสองทาง ไดแก 1) การสอสารจากลางขนบน เปนการสอสารผานกระบวนการทบทวนปญหาตนเองของชาวบาน ทมตอปาชมชนทาอบญ เพอนาเสนอตอแกนนา คณะทางาน รกษาพนทปาชมชน และองคการบรหารสวนตาบลทาอบญ และ 2) การสอสารแนวระนาบ เปนการสอสารผานทางกจกรรมเพอสงคม โดยชาวบานมความพอใจในระดบมากตอการเสรมสรางศกยภาพการสอสารชมชน ดวยกลยทธการสอสารอยางมสวนรวม 4 รปแบบ คอ การรวมกนจดทาแผนพบและมอบใหชมชน การอบรมเชงปฏบตการการจดรายการหอกระจายขาว การสรางสอเฉพาะกจ ในกจกรรมสรางฝายชะลอนา และการจดคายเยาวชนเพอปาชมชน ผลการเสรมศกยภาพการสอสารชมชนดวยกลยทธการสอสารอยางมสวนรวมของชาวบาน ทาใหชาวบานมความรความเขาใจเกยวกบการจดการปาชมชนเพมขน เหนความสาคญของปาไม และทาใหเกดความรวมมอในการอนรกษปาชมชนเพมขน


93

ภาพท 9 ชาวบานมสวนรวมในกจกรรมสรางฝายชะลอนา 2.3 เปลยนทศนคตทไมฝงแนน

ประเทศทกาลงพฒนาสามารถนาการสอสาร โดยเฉพาะสอมวลชนมาใชในการสรางทศนคตใหมๆ หรอเปลยนแปลงทศนคตเดมทไมไดยดอยางเหนยวแนนใหเปลยนทศนคตเดมได หากเราสามารถสอสารใหประชาชนเหนวาวธปฏบตแบบใหมเปนวธการหนงซงไมไดแตกตางไปจากการปฏบตของประชาชนกจะทาใหประชาชนยอมรบไดงายขน 3. การใหการศกษา การสอสารสามารถทาหนาทใหความรทจาเปนแกประชาชนเพอประชาชนจะไดสามารถปรบตวเองใหเขากบการพฒนาประเทศได โดยจะใชการสอสารมวลชนทาหนาทในการใหการศกษาแกประชาชน ทงโดยตรงและโดยออม การใหการศกษาโดยตรง ไดแก การใชสอมวลชนสาหรบการศกษาในโรงเรยน โดยทาหนาทเปนโสตทศนปกรณสาหรบชนเรยน เพอถายทอดความรแกนกเรยนประกอบการสอนของคร หรอการใชสอมวลชนสาหรบการศกษานอกโรงเรยน เปนการทาหนาทแทนครเพอถายทอดความรแกประชาชนเปาหมายเฉพาะกลม เพอพฒนาความร อาชพ และความเปนอยของประชาชนเหลานน ถาเปนกรณใหการศกษาโดยออม คอ การใหการศกษาแกประชาชนทวไป โดยสอมวลชนทาหนาทเสนอความรดานตางๆ เชน การทามาหากน การเมองการปกครอง การเศรษฐกจ สขภาพอนามย ฯลฯ ตามปกตคนเราเมอประชาชนอานหนงสอพมพ ฟงวทยกระจายเสยง ชมวทยโทรทศน ฯลฯ ประชาชนกไดรบความรเหลานนโดยอตโนมต ยทธวธการสอสารเพอการพฒนาในยคแรก ในยคแรกเรมของการพฒนาประเทศไปสความทนสมยนน การสอสารเพอการพฒนาจะใชสอมวลชนในการเผยแพรขาวสารจากรฐบาลสประชาชน เพราะสอมวลชนเปนสอทมศกยภาพตอบสนองความตองการการพฒนาและสรางบรรยากาศทเออตอการพฒนาไดดทสด ทาใหคน


94

สวนใหญเหนความสาคญและตนตวตอการพฒนาสความทนสมย แตการใชสอมวลชนเพอการพฒนากลบเขาไมถงประชาชนระดบจลภาค หรอระดบรากหญา เบอรรแกน (Berrigan, 1979 อางถงใน กาญจนา แกวเทพ, กตต กนภย และปารชาต สถาปตานนท สโรบล, 2543, หนา 3-4) ไดตงขอสงเกตตอยทธวธการสอสารเพอการพฒนาในยคแรก ไวดงน 1. ขาวสารจะไหลจากเมองหลวงหรอจากสวนกลางไปสชนบท หรอสวนรอบนอก และสวนใหญมกจะไมมชองทางทจะใหประชาชนไดแสดงความคดเหนหรอสอสารกลบ 2. ทศทางการไหลของขาวสาร เปนการสอสารทางเดยวคอไหลจากสวนกลางไปสสวนรอบนอก ไหลจากขางบนลงสขางลาง เชน การประชมของชาวบานกบเกษตรตาบล กจะมแตการบรรยายของเกษตรตาบลเทานน 3. ในการสรางเนอหาสาระ มกจะไมคานงถงความเชอ วถชวตและทศนคตของกลมผ รบสาร เชน การรณรงคสวมใสผาไทยในคนกรง เพอเปนการอนรกษวฒนธรรมไทย แตไมไดศกษาวถชวตของคนกรงจากบรบททเปนจรงวาชวตตองรบเรงขนรถเมล รถยนต อากาศรอนอบอาว แตผาไทยสวนใหญเนอผาจะหนา ใสไมสบายตว ยบงาย ราคาคอนขางแพง จงไมคอยเปนทนยมสวมใสกน ยทธวธการสอสารเพอการพฒนาทองถนในปจจบน ยทธวธการสอสารเพอการพฒนาทองถน คอ การตดสนใจตางๆ ทเกยวกบพฤตกรรมการสอสารเพอการพฒนาทองถน การตดสนใจเหลานเปนผลมาจากยทธวธการพฒนาและเปนการตดสนใจเพอสนบสนนยทธวธการพฒนา ในการสอสารเพอการพฒนากระบวนการตดสนใจเกยวกบยทธวธการสอสาร อาจถอวาเปนสงทตองมากอนกระบวนการสอสาร แผนในการสอสารจะมากอนการกระทาในการสอสาร การตดสนใจวาจะทาอะไรเพอกอใหเกดการพฒนานนไมมผลอะไรมากนกจนกวาจะมการตดสนใจดวยวาจะทาอยางไร และการทจะทาอยางไรเปนเรองของการสอสารเปนสวนใหญ เพราะฉะนนทกครงทตดสนใจเกยวกบยทธวธการพฒนา ผ สงสารหรอองคการ หนวยงานตองตดสนใจเกยวกบยทธวธการสอสารควบคไปดวย ดงนนในการพฒนาทองถนจงจาเปนตองพงพายทธวธการสอสารเพอมงสการมเครอขายการเรยนร ทงภายในและภายนอกชมชน มกระบวนการเสรมสรางศกยภาพชมชน ใหสามารถพฒนาตอยอดใหเกดประโยชนแกชมชนในการนาไปสการพงตนเอง รวมทงการสรางภมคมกนใหชมชนพรอมเผชญกบการเปลยนแปลง โดยยทธวธการสอสารเพอการพฒนาทสามารถชวยให


95

ประชาชนเกดการเปลยนแปลงความร ทศนคต และพฤตกรรม เพอใหประชาชนสามารถปรบเปลยนตวเองใหเขากบการพฒนาไดในปจจบน มดงน 1. การวเคราะหกลมเปาหมาย การวเคราะหกลมเปาหมายนนมความจาเปนอยางมากเพอทาใหเกดการบรหารจดการทเปนไปตามเปาประสงค เราสามารถใชประโยชนจากการวเคราะหกลมเปาหมาย ดงน 1. ถาหากไมทาการวเคราะหจะทาใหการบรหารจดการนนไมบรรลวตถประสงค เพราะแตละกลมคนกลมอาชพนนมความแตกตางกน การวเคราะหเปาหมายและจาแนกออกเปนกลมจงมประโยชนมาก 2. การทาการวเคราะหกลมเปาหมายจะทาใหสามารถลดคาใชจายไดดขน เพราะการวเคราะหกลมเปาหมายจะทาใหเขาใจวา กลมเปาหมายยอยๆ แตละกลม มพฤตกรรมอยางไร ตองสอสารอยางไรจงจะตรงจดและบรรลวตถประสงค 3. การวเคราะหกลมเปาหมายจะทาใหขาวสารทเผยแพรไดยาก เขาถงไดงายขน เพราะกลมคนแตละกลมมความแตกตางกน เชน กลมหญง กลมเดก กลมชรา มพฤตกรรมการใชชวตทแตกตางกน การวเคราะหและจาแนกกลมจะทาใหสอเขาถงกลมเปาหมายไดดขน ขอมลพนฐานทควรจะทาการวเคราะหกลมเปาหมายนนควรคานงถงหวขอดงน 1. ปจจยทางเศรษฐกจและสงคม เชน งาน อาชพ อาย เพศ ฯลฯ 2. ปจจยดานสงคมและวฒนธรรม เชน การนบถอ ศาสนา ความเชอ การมปฏสมพนธในกลมขนบธรรมเนยม ประเพณ ฯลฯ 3. ปจจยทางจตวทยา เชน ความตองการ รสนยม ความปรารถนาในชวต การยอมรบนวตกรรม ทศนคต ความเชอ ฯลฯ 4. ปจจยการสอสาร เชน การรบขาวสารทางสอตางๆ รสนยมการรบขาวสาร ชวงเวลารบขาวสาร ความชอบรายการ เหตทตองมการวเคราะหสงเหลานเปนเพราะกลมเปาหมายทแตกตางกนนนจะมพฤตกรรมและการใชชวต ตลอดจนโลกทศนและมลเหตตดสนใจทแตกตางกน จงตองมการศกษาถงปจจยเหลาน โดยวธการหรอเครองมอทใชในการว เคราะหกลมเปาหมายนนมว ธการหลากหลาย จะใชวธการสงเกต จดบนทก หรอจะใชวธการ ออกแบบสอบถามเพอทาการสรปผลกได โดยการนาหลกการของการใชขอมลพนฐานมาทาการวเคราะห การนาผลการวเคราะหกลมเปาหมายไปใชในการสอสาร


96

หลงจากการวเคราะหกลมเปาหมายแลว ควรจะมการทาตารางหรอโครงสรางเพอทาการจาแนกรายละเอยดใหเปนกลมยอยๆ เพอจะนาไปเปนยทธวธในการสอสารทตรงกบกลมเปาหมาย ซงไดแก 1. การวางตาแหนงขาวสารใหจงใจ เชน การทาสอใหเกดความนาสนใจ เพอจะไดตรงใจกลมเปาหมาย เชน การลงรายละเอยดเนอหาใหตรงจดทตองการจะสอ 2. การออกแบบขาวสาร เชน กลมคนมอาย ตองใชอกษรตวใหญ ภาษาอานงาย กลมเปาหมายเปนเยาวชนหรอวยรน ตองออกแบบใหมสสนนาสนใจ 3. การเลอกใชสอ เชน การใชสอโปสเตอร สอแอนเมชน ภาพเคลอนไหว สปอตเสยง โฆษณา เปนตน 4. ชวงเวลาทเหมาะสมกบพฤตกรรม เชน ชวงเวลาหลงหนงทมเปนเวลาพกผอนซงจะมความเหมาะสมมากทสดในการนาเสนอขาวสารเพอการพฒนาสงคม หรอชวงเชามด ต 4 ต 5 เหมาะสมกบการนาเสนอขาวสารเพอการพฒนาการเกษตรแกเกษตรกร 2. การออกแบบสาร การออกแบบสารเพอการพฒนา หมายถง การคดสรางสรรค วจนภาษาและอวจนภาษาทสามารถสอความหมาย แนวคดของการพฒนาจากผสงสารไปยงผ รบสารเพอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามวตถประสงคของผสงสาร โดยวตถประสงคในการออกแบบสารเพอการพฒนา สามารถแบงไดเปน 5 ประเภท ไดแก 1) เพอใหทราบ เพอใหกลมเปาหมายรบรประเดนการพฒนาใหม สงใหมๆ หรอกระตนการอยากเปลยนแปลงในพฤตกรรมทพงประสงค 2) เพอใหความร เพอทาใหกลมเปาหมายมความรความเขาใจ เปลยนความเชอ หรอรบขอมลขาวสารใหม 3) เพอยาเตอนไมใหกลมเปาหมายลมสงทตองการใหเกดผล นกถงสงทควรจะใหเกดการเปลยนแปลงและมความเชอมนกบประเดนการพฒนา 4) เพอเปลยนแปลงทศนคต เพอใหกลมเปาหมายเปลยนแปลงทศนคตมาชอบ พอใจกบประเดนทตองการใหเกดการเปลยนแปลงเสรมสรางทศนคต 5) เพอเปลยนแปลงพฤตกรรม เพอใหกลมเปาหมายเกดการตอบสนองและแสดงพฤตกรรมการตอบสนองและแสดงพฤตกรรมการตอบสนองทนทในรปแบบตางๆ


97

ซงการออกแบบสารเพอการพฒนา ผสงสารควรคานงถงสงทตองปฏบตกอนการออกแบบสาร ไดแก 1. คนหาสาระทเปนความตองการทกลมเปาหมายตองการใหได 2. ยอมรบความแตกตางของกลมเปาหมายและความไมแนนอนทอาจจะเกดขนในเนอหาสาระ และประเดนทจะนาเสนอในแตละครง 3. จดทาสารทจะนาเสนอใหอยในรปแบบทสามารถรบรได เขาใจไดอยางชดเจน และนาเสนอใหครอบคลมรอบดาน 4. ใหความสาคญกบหลกการและกระบวนการใชสอ การผลตสอ การออกแบบสอทเปนภาพ กราฟก ตวอกษร ส รวมทงเสยงทใช ทงทเปนเชงปรมาณและเชงคณภาพของสวนประกอบทนาเสนอในสอแตละประเภทและแตละชนด 5. การอธบายและขยายความในเรองทยากตอการเขาใจควรทาใหเปนเรองทงายตอการเขาใจ รวมทงการสรางสารใหเกดความถกตอง นอกจากนแลวการนาเสนอสารเพอการพฒนา ยงสามารถนาเสนอได 2 รปแบบ คอ 1. เนนประเดนของการพฒนาโดยตรง โดยนาเสนอวาเนอหาของสารวามอะไร จะทาอะไรไดบาง มความสาคญอยางไร ทาอะไรใหแกเราไดบาง 2. เนนความตองการของกลมเปาหมาย โดยจะนาเสนอประโยชน เหตผล ขออางทเปนเอกลกษณ 3. การใชสอ

เมอทราบวากลมเปาหมายคอใครแลว นกสอสารตองหาวธการและวางแผนการใชสอทเหมาะสม สอทนามาใชในการพฒนา ไดแก สอบคคล สอมวลชน สอเฉพาะกจ ซงในอดตทผานมานกสอสารจะใชสอเพอการพฒนาโดยเลอกใชสอใดสอหนงเทานน จงทาใหขอมลขาวสารเขาถงกลมเปาหมายไดไมทวถง กตตพล สวรรณ (2533 หนา บทคดยอ) ไดเสนอแนวคดวาการวางแผนใชสอควรปรบเปลยนมาเปนการใชสอผสมมากกวาการเลอกใชเพยงสอเดยว นอกจากการใชสอมวลชนกบสอเฉพาะกจ นกสอสารควรหนมาใหความสนใจกบสอวฒนธรรมของชาวบานดวย ดงนนยทธวธการใชสอในการพฒนาทองถน มดงน 3.1 ใชสอผสม สอทใชควรมลกษณะหลากหลายผสมผสานกนมากกวา 1 ประเภทขนไป เพอใหสอเหลานนชวยสงเสรมและสนบสนนซงกนและกนในการสรางผลลพธทดทสด


98

3.2 ใชสอทองถน เปนสอทเขาถงชาวบาน หรอชมชนในทองถน ซงอาจมการถายทอดโดยใชภาษาและวฒนธรรมของทองถนนนๆ เชน วทยชมชน วทยกระจายเสยงประจาจงหวดหรอทองถน หนงสอพมพทองถน หอกระจายขาวหรอเสยงตามสาย เคเบลทวทองถน หรอแมแตสอพนบาน เชน ลเก หมอลา เปนตน 3.3 ใชสอชมชน เชน สอบคคลในพนท ซงสวนใหญเปนคนทเกดและเตบโตในชมชนนน เปนผ ทซมซบและคนเคยในภาษา ขนบธรรมเนยมวฒนธรรม วถชวตในชมชน 3.4 ใชสอกจกรรม ซงสอกจกรรมเปนสอทกระต นใหเกดการมสวนรวมของชาวบานหรอชมชน สอกจกรรมนสามารถปรบปรงดดแปลงแกไขใหยดหยน เหมาะสมกบโอกาสและสถานการณไดงาย แตมขอจากดคอผ รบมจานวนจากดเฉพาะกลมทรวมกจกรรมนนๆ 3.5 ควรมการยาบอยๆ จะชวยใหเกดความนาสนใจเพมขน สารทนาเสนอจะมความคงทนถาวรมากขน แตการใชวธการนควรระวงวาถายาบอยๆ และกระทาตอเนองกนนานอาจถงจดอมตว ถาเมอใดถงจดอมตวผลจะลดลงทนท เพราะผ รบสารจะเรมเบอหนายหรอชนชา กลาวโดยสรปแลว การสอสารในระดบทองถนโดยใชสอทองถนเปนอกทางเลอกหนงในกรณทไมสามารถใชสอจากสวนกลางในระดบประเทศได ถอเปนชองทางในการสอสารระหวางคนในทองถนเดยวกน ทจะกอใหเกดการสอสารรวมกน และโยงใยความเปนชมชนทองถนใหมความเขมแขง พรอมทจะกาวเดนไปพรอมๆ กบการพฒนาประเทศได 4. การมสวนรวมของประชาชน เกศน จฑาวจตร (2540) กลาววา การมสวนรวมของประชาชนเปนยทธศาสตรหนงของการพฒนาชนบท หลกการสาคญหรอหวใจของการมสวนรวมของประชาชนคอ จะตองใหประชาชนไดมโอกาสเขารวมในทกขนตอนของกระบวนการรวมตดสนใจ รวมปฏบต รวมรบผดชอบในผลการพฒนาทจะเกดขน กลาวคอ การมสวนรวมเปนกระบวนการอยางหนงในการพฒนา ปจจบนวถชวตของประชาชน ถกกระทบจากสงตางๆ เพมมากขน ไมวาจะเปนสภาพเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทเสอมโทรมลง ทาใหเกดสภาพการตางคนตางอย มงหวงทจะแกไขปญหาของตนเองใหอยรอดไปในแตละวน ไมมความสนใจตอสงคมรอบขาง ทาใหมปญหาตามมาหลายดาน ทนบวาจะเพมมากยงขน จงจาเปนทจะตองใหความสาคญกบการมสวนรวมซงกนและกน เพอทจะชวยแกปญหาตางๆ ทเกดขนอยางตรงกบความตองการของคนสวนใหญ


99

การมสวนรวมจงเปนกระบวนการทคน ครอบครว หรอองคกรในชมชนเขามามสวนในการคด การตดสนใจ การวางแผนดาเนนการพฒนาครอบครวและชมชนของตนเองโดยหลกการทแทจรงของการมสวนรวมคอ การมสวนรวมในลกษณะของความรสกเปนเจาของ รวมคด รวมปฏบต รวมประเมนตรวจสอบและรวมรบผดชอบถงผลประโยชนและโทษทเกดขนลกษณะของการมสวนรวมม 4 ดาน คอ 1. ดานการมสวนรวมในการวางแผนและตดสนใจ หมายถง การรวมคด คนหาและตดสนใจหรอการกาหนดรายละเอยดของสงทจะดาเนนการ 2. ดานการรวมปฏบตการในกจกรรมโครงการ หมายถง การทมสวนเขามารวมดาเนนโครงการ รวมแรง รวมสมทบคาใชจาย การใหขอมลทจาเปนตลอดจนการเขารวมเปนสวนหนงของคณะกรรมการทเกยวของกบการดาเนนโครงการ รวมในการบรหารงานหรอการประสานงาน 3. ดานการรบผลประโยชน หมายถง การไดรบประโยชนจากการเขามามสวนรวม ในโครงการพฒนา เชน มรายไดเพมขน มการกระจายโอกาสทางการพฒนา การรบความรแนวความคด และการชวยเหลอดานตางๆ มากขน เปนตน 4. ดานการตรวจสอบและประเมนผล หมายถง การทประชาชนเขารวมเพอการประเมนผลการดาเนนโครงการ โดยอาจดาเนนการผานกระบวนการทางการเมอง หรอสอมวลชนตางๆ การใชการสอสารเพอการพฒนาทองถน การพฒนาทองถนเปนปรากฏการณทมความเกยวของกบกจกรรมตางๆ หลายกจกรรมของทองถน ดงนนในการดาเนนการพฒนาทองถน ผ นาทองถนจงตองดาเนนการวางแผนพฒนากจกรรมตางๆ ของทองถนไปพรอมๆ กน เพอใหบรรลเปาหมาย แตทองถนจะพฒนาไปไดไกลและบรรลเปาหมายเพยงใด กขนอยกบวาไดใชการสอสารมาชวยขบเคลอนมากนอยเพยงใด เพราะการสอสารถอเปนเครองมอทจะทาหนาทในการเชอมโยงรฐบาลหรอหนวยงานกบประชาชนเขาดวยกน ดงนนหนวยงานทองถนสามารถใชการสอสารเพอการพฒนาทองถนได คอ 1. การใชการสอสารเพอพฒนาการเกษตร การเกษตรกรรมเปนอาชพหลกของประชาชนสวนใหญในประเทศทกาลงพฒนาประชาชนเหลานมความดอยหลายดานทงในดานการไมรหนงสอ การใชวธการทามาหากนทลาสมยให


100

ผลผลตตา ดานความรในเรองการตลาด และขาดขาวสาร การสอสารจงมความสาคญทถกนามาใชเพอใหความรความเขาใจแกประชาชนทประกอบอาชพเกษตรกรรม

ภาพท 10 ภาพขาวในนตยสาร Click เปนกจกรรมนกศกษานเทศศาสตรจดโครงการอบรมการทานาหมกชวภาพ


101

ในภาพรวมของการสอสารเพอการพฒนาการเกษตร ผสงสารจะมวตถประสงคทจะใหขอมลขาวสาร ใหความร และการชกจงใจเกษตรกร เพอการนาไปสการพฒนาเกยวกบการประกอบอาชพและความเปนอยทดขน โดยการสอสารจะถกนามาใชในการพฒนาการเกษตร ดงน คอ - เพอยกระดบความรความเขาใจและความสามารถเกยวกบระบบการเกษตรใหกบเกษตรกร - เพอเปดโลกทศนของเกษตรกร ทาใหเกษตรกรสามารถเรยนรเทาทนการเคลอนไหวเกยวกบการเกษตรในประเดนตางๆ ไดอยางทนทวงท - เพอเปดโอกาสใหมการแลกเปลยนความร ประสบการณและขอมลขาวสารตางๆ ทงภายในชมชนและระหวางชมชน - เพอกระต นและสนบสนนใหเกษตรกรมความสามารถในการผลต โดยการยวยใหเกษตรกรไดมองเหนความสามารถทซอนอยในตวทสมควรนาออกมาใช - เพอสรางความภาคภมใจในอาชพเกษตรกรรมทตนเองดารงอย - เพอใหเกดความรความเขาใจเกยวกบการใชทรพยากรธรรมชาตอยางถกวธ และนาทรพยากรธรรมชาตทมอยไปใชอยางมประสทธภาพ วธการในการสอสารเพอพฒนาการเกษตรใหเกดประสทธภาพสงสด มกนยมใชสอตอไปน - สอสารมวลชนจะรายงานเฉพาะเจาะลกในประเดนทเกยวกบกระบวนการผลต และรายงานราคาผลผลต สภาพดนฟาอากาศ เปนตน - สอกจกรรม สวนใหญจะเปนการประชม การสมมนา การฝกอบรมเชงลกเกยวกบประเดนใดประเดนหนงเฉพาะ การศกษาดงาน เพอใหเกษตรกรสามารถทจะนาความรและประสบการณทไดไปปรบใชไดอยางมประสทธภาพ - สอบคคล เปนสอทมอทธพลตอกระบวนการสอสารเพอถายทอดเทคโนโลยการเกษตรตางๆ โดยผานกจกรรมตางๆ เชน การสงขอมลขาวสารผานการสาธต ผานผ เชยวชาญ ผานกลมเพอนและการประชมรวมกนในหมบาน หรอในกลมของตนเอง แตกพบปญหาวาสอบคคลหรอนกสงเสรมการเกษตรมกขาดประสทธภาพ เพราะขาดทกษะการสอน ขาดเครองมออปกรณในการสอสาร ขาดทกษะเกยวกบการสอสาร ขาดเอกสารเผยแพร เปนตน - สอเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ การใชฐานขอมลความรทเกยวของ เชน ฐานขอมลระบบนา ฐานขอมลระบบดน ฯลฯ เพอใหเกษตรกรนาขอมลและความรทเกยวของไปใชในการบรหารจดการระบบการผลตของตนไดอยางมประสทธภาพ


102

2. การใชการสอสารเพอพฒนาการสาธารณสข ปญหาเรองสขภาพของประชาชนเปนเรองสาคญ ทองถนจะพฒนาไดตองอาศยประชาชนทมสขภาพพลานามยสมบรณแขงแรง สภาพแวดลอมปราศจากมลพษ รฐจะตองจดบรการสาธารณสขใหครอบคลม การสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาล การฟนฟสขภาพ และใหประชาชนรวมมอในการพฒนาสขภาพอนามยของตนเอง ครอบครว และชมชน สงตางๆ ดงขางตนจะไมเกดขนหากประชาชนไมไดรบขาวสารเกยวกบการพฒนาสาธารณสข การพฒนาดานสาธารณสขจงมความจาเปนทจะตองใชการสอสารเปนตวชวยทจะทาใหประชาชนเกดความร ความเขาใจ และเปลยนแปลงพฤตกรรมใหสอดคลองกบแผนพฒนาสาธารณสขของประเทศและแผนพฒนาสาธารณสขของทองถน

ภาพท 11 การจดกจกรรมรณรงคควบคมปองกนโรคไขเลอดออก อ.บานกราง จ.พษณโลก ซงการสอสารมบทบาทเปนเครองมอสาคญในการดาเนนโครงการดานสาธารณสข ดวยวธการตางๆ ดงน - การเผยแพรขาวสาร เพอใหประชาชนทราบเรองราวตางๆ ทเปนประโยชน เพอใหเกดความสนใจ เหนความสาคญและรวมมอในการแกปญหาสขภาพ เชน การสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค การบาบดรกษาและการฟนฟสภาพ และการจดการบรการสาธารณสขมลฐาน ตวอยางเชน การเผยแพรขาวสารใหประชาชนทราบถงภยอนตรายของโรค วธการปองกนและรกษาโรคอยางถกตอง เชน โรคไขเลอดออก โรคฉหน เปนตน


103

- การใหความรแกประชาชนในประเดนทเปนเรองทสงสยไมเขาใจ เชน การใหความรเกยวกบหนาทความรบผดชอบของกลมอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) เปนตน - การจงใจใหเกดทศนคตหรอพฤตกรรมในเรองตางๆ เชน จงใจใหออกกาลงกายเพอสงเสรมสขภาพ การสอสารดวยการจงใจจะชวยทาใหประชาชนเกดการรบร มการเปลยนทศนคต ความเชอ คานยม และพฤตกรรมดานสขภาพโดยสมครใจ - การกระต นเตอน ผ รบสารเมอไดรบขาวสารจากผ สงสารบอยๆ นานๆ อาจจะไมกระตอรอรน จงตองคอยกระตนเพอใหแสดงปฏกรยาโตตอบสนองตอเนอง เชน การกระตนเตอนใหลางเมอใหสะอาดทกครงกอนรบประทานอาหาร ใหดมนาสะอาดในชวงทมโรคระบาด - การประชาสมพนธองคกรสาธารณสข โดยเนนการสอสารเพอโนมนาวใจในการสรางภาพลกษณขององคกรสาธารณสข ดวยการเสนอผลงานแนวปฏบตใหกลมเปาหมายเชอถอ และรวมมอดาเนนงานขององคกร 3. การใชการสอสารเพอการพฒนาการศกษา ในการพฒนาประเทศและพฒนาทองถนนน มปจจยตางๆ เปนองคประกอบทเกยวของกบกระบวนการพฒนา ปจจยทสาคญปจจยหนงกคอ คน ประเทศจะพฒนาไดตองอาศยคนทมคณภาพ เปนคนทมสขภาพอนามยสมบรณ มความรความสามารถ การทคนจะมความรความสามารถกตองมการพฒนาในดานการศกษา การสอสารจงมความสาคญทถกนามาใชเปนเครองมอในการพฒนาการศกษา เชน โครงการรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต ของกรมการศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการ เปนตน 4. การใชการสอสารเพอพฒนาสงคม สงทเปนปญหาของทองถน คอ เมอมการพฒนาทางดานวตถและมการนาเอาเทคโนโลยเขามาใชในประเทศ สงทมกจะตดตามมาจากผลของการพฒนาดานวตถและเทคโนโลยกคอ สภาพของสงคมทเปลยนแปลงไปมปญหาตางๆ ตดตามมา เชน ปญหาอาชญากรรม ปญหาเยาวชน ปญหายาเสพตด ปญหาดานศลธรรม เปนตน การสอสารจงมความสาคญทถกนามาใชเปนเครองมอในการพฒนาสงคมใหประชาชนสามารถปรบตวไดเหมาะสมสอดคลองกบสภาพของสงคมทเปลยนแปลงไดอยางสมดล เชน โครงการรณรงคปองกนและแกไขปญหายาเสพตด (TO BE NUMBER ONE) โครงการรกปลอดภยเยาวชนไทยใชถงยาง โครงการวทยาการใสใจสขภาพรวมกนตานภยยาเสพตด เปนตน


104

ภาพท 12 วทยาการใสใจสขภาพตานภยยาเสพตด 5. การใชการสอสารเพอพฒนาวฒนธรรม การสอสารกบวฒนธรรมเปนสงทมความสมพนธกนอยางใกลชดในแงหนงนน การสอสารเกดขนภายใตขอบเขตของวฒนธรรม วฒนธรรมมอทธพลตอการสอสาร เพราะวฒนธรรมเปนตวกาหนดพฤตกรรมการสอสารของสมาชกของสงคม ในขณะเดยวกนการสอสารเปนเครองมอในการทาใหวฒนธรรมดารงอยได ในสวนของการใชการสอสารเพอพฒนาวฒนธรรม ซงเปนสวนหนงของกระบวนการพฒนาประเทศนน การสอสารสามารถถกนามาใชไดในลกษณะ ดงน 5.1 ทาใหวฒนธรรมของชาตแพรหลาย 5.2 ทาใหวฒนธรรมของทองถนแพรหลาย สรางความเปนปกแผนในประเทศ เพราะคนแตละทองถนเขาใจกนมากขน 5.3 ถายทอดวฒนธรรมจากคนรนเกาสคนรนใหม 5.4 ทาใหการเปลยนแปลงของวฒนธรรมเปนไปอยางเหมาะสม


105

ภาพท 13 โครงการรณรงคสบสานวฒนธรรมการทาบญทอดผาปา อ.บานกราง จ.พษณโลก

6. การใชการสอสารเพอพฒนาสงแวดลอม สงคมไทยไดตระหนกถงปญหาสงแวดลอม เมอพบวาผลพวงของการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในชวงทผานมา ไดกอใหเกดปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและเกดผลกระทบตอคณภาพชวต ดวยเหตดงกลาวรฐบาลทกยคทกสมยจงเหนความสาคญและจาเปนในการทจะฟนฟความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและปญหามลพษ โดยมการกาหนดใหมแนวทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนครงแรก ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 (พ.ศ. 2520-2525) และไดมการบรรจปญหาสงแวดลอมและแนวทางในการแกไขปญหามาอยางตอเนองในแผนพฒนาฉบบตางๆ จนถงปจจบน แตประเทศไทยกยงไมสามารถแกไขปญหาสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพ สาเหตของปญหาสงแวดลอม เกดขนโดยมสาเหตหลกๆ คอ


106

- นโยบายการพฒนาประเทศทมงเนนดานเศรษฐกจและอตสาหกรรม จากการทนโยบายของประเทศไดมการเรงรดพฒนาทางดานเศรษฐกจ กอใหเกดการขยายตวในดานอตสาหกรรม เกษตรกรรม การคมนาคม การทองเ ทยว การคาและบรการ มผลทาให มการดง เอาทรพยากรธรรมชาตมาใชอยางมากมาย ซงมผลใหทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรมและยงแพรกระจายมลพษดานตางๆ สสงแวดลอมในวงกวาง - ความขดแยงแยงชงในการใชทรพยากรธรรมชาต เนองจากประชากรมจานวนมากขนเรอยๆ แตทรพยากรธรรมชาตมอยอยางจากด กอใหเกดปญหาความขดแยงในการแยงชงทรพยากรธรรมชาตกน เชน ชมชนเมองมจานวนประชากรขยายตวรวดเรว ไมสามารถจดหาบรการขนพนฐานทจาเปนในการดารงชวตใหเพยงพอตอความตองการ ขาดการวางแผน ทาใหเกดชมชนแออด และปญหาสงแวดลอม สวนชมชนชนบทและชมชนทอาศยอยในปา กเกดปญหาความขดแยงเรองททากน การบกรกปาสงวน ฯลฯ - ระบบการบรหารจดการสงแวดลอมทขาดประสทธภาพ ในปจจบนการบงคบใชกฎหมายของประเทศไทยยงไมคอยมประสทธภาพ อกทงจานวนบคลากรของรฐกมจากด ทาใหไมสามารถตรวจสอบไดอยางทวถงอยางตอเนอง และยงไมคอยไดรบความรวมมอทจะปฏบตตามกฎหมายทงจากผประกอบการทเปนแหลงกาเนดมลพษและประชาชน - ประชาชนขาดจตสานกดานสงแวดลอม ถงแมปจจบนจะมการเผยแพรรณรงคกจกรรมดานสงแวดลอมอยางสมาเสมอจากหนวยงานของรฐและเอกชน แตยงไมสามารถเสรมสรางใหประชาชนเกดจตสานกและมความตระหนกในคณคาของสงแวดลอมได สานกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม (2540 หนา 8-9) ใหเหตผลวาเพราะหลกสตรการศกษาของชาตขาดการบรณาการและขาดความตอเนองของเนอหาในระหวางระดบชน รวมทงขาดกจกรรมเสรมหลกสตรทเหมาะสม เพราะการสรางจตสานกเปนกจกรรมทตองมการดาเนนการอยางตอเนอง พรอมทงตองมการบงคบใชกฎหมายในการลงโทษผกระทาผดอยางเดดขาด การพฒนาสงแวดลอมจะไมสามารถประสบผลสาเรจไปได หากประชาชนไมไดรบการเสรมสรางและปลกฝงคานยมใหเกดความตระหนกและมสวนรวมในการแกไขปญหาสงแวดลอม ดงนนการสอสารจงมความสาคญ เพราะการสอสารมบทบาทสาคญในการทาหนาทถายทอดความรเผยแพรขอมลขาวสาร เพอสรางจตสานกทด และตระหนกถงคณคาของการรกษาสงแวดลอม และเอออานวยตอการรวมมอของประชาชนในการดาเนนงานดานตางๆ ทเปนการพฒนาสงแวดลอม


107

ภาพท 14 การอบรมการคดแยกขยะมลฝอย ตาบลบงพระ จงหวดพษณโลก แนวทางการสอสารเพอสรางความรและความตระหนกดานสงแวดลอม ไดแก - การจดการศกษา กระทรวงศกษาธการ ในฐานะหนวยงานรบผดชอบดานการศกษา ไดกาหนดหลกสตรวชาสงแวดลอมศกษาไวในหลกสตรระดบประถมและมธยมศกษา หรอแมแตในระดบอดมศกษา กยงมตวชวดในงานประกนคณภาพการศกษาของทกหลกสตรตองมการจดการศกษาดานสงแวดลอม ดวยการบรณาการความรความเขาใจ และความตระหนกถงความสาคญของการอนรกษไวในรายวชา โดยอาจจะจดกจกรรมนอกสถานท เชน กจกรรมใหผ เรยนไดสารวจทรพยากรธรรมชาตในชมชน การเรยนรเกยวกบพชพนธไม ปญหาของชมชน เปนตน ซงผ เรยนจะไดรบความรและมทศนคตทดตอสงแวดลอม ในการดาเนนงานเพอสรางความรและความตระหนกดานสงแวดลอม นอกจากผานระบบการศกษาแลวยงตองเสรมสรางแหลงความรทเผยแพรไปยงประชาชน ชมชนทองถนดวย เชน แตละโรงเรยนจดใหมกจกรรมเสรมหลกสตร เชน การจดคายสงแวดลอม การคดแยกขยะ เปนตน


108

ภาพท 15 การอบรมประดษฐสงของจากขยะรไซเคล - การใชสอเพอเผยแพรความรความตระหนกดานสงแวดลอม ไดแก สอมวลชน สอสงพมพ สอบคคลและการจดกจกรรมรณรงค ภาพท 16 สอสงพมพเพอเผยแพรความรแกประชาชน


109

7. การใชการสอสารเพอพฒนาการเมอง ภารกจสาคญของรฐบาลในแตละประเทศ ไดแก การขจดความขดแยงภายในประเทศ สรางความมนคงและความเปนระเบยบเรยบรอยในสงคม สรางความสมบรณพนสข แกไขปญหาสงคม ตลอดจนผลกดนประเทศใหเขาไปสความพฒนาในดานตางๆ ไมวาจะเปนการพฒนาดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมอง การศกษา เทคโนโลย ฯลฯ เพอใหสามารถดาเนนภารกจดงกลาวขางตนใหไดผลด รฐบาลตองพงการสอสาร เพราะรฐบาลไมสามารถดาเนนการเพยงลาพงได ตองอาศยความรวมมอสนบสนนจากสอสารมวลชนในการรายงานขาวสารสาคญทางการเมองของรฐบาลเพอเผยแพรใหประชาชนเกดการเขาใจรวมกน และยอมรบสนบสนนการตดสนใจของรฐบาล เชน โครงการประชาสมพนธรางรฐธรรมนญฉบบประชาชน ดงนน การสอสารจงมสวนชวยพฒนาการเมองไดดงน 7.1 ทาใหเกดความสนใจ การเสนอขาวสาร เรองราวตางๆ ทงในแงของตวบคคลซงเปนผ นา นโยบาย ความคดเหน เปนประจาสมาเสมอ และตอเนอง ยอมทาใหประชาชนไดรบขาวสารดานการเมองการปกครองโดยอตโนมต และคอยๆ สะสมจนเกดเปนความสนใจขน 7.2 ทาใหเกดความรความเขาใจ การไดรบขาวสารอยเปนประจาจากสอมวลชน จะชวยอธบายเรองราวการเมองซาแลวซาเลา ยอมเปนโอกาสทดจะทาใหประชาชนเกดความรความเขาใจทละนอยจนถงขนใชการได 7.3 การทาใหเกดทศนคต การเสนอขาวสาร ความคดเหนและขอโตแยงทางการเมองของสอมวลชนจะสามารถชวยกาหนดทศนคต คานยม และการตดสนใจแกประชาชนได 7.4 ทาใหเกดการปฏบต เมอประชาชนเกดความรความเขาใจยอมรบทศนคตใหม เกดความทะเยอทะยานแลว การสอสารมวลชน ยงชวยกระตนใหประชาชนลงมอปฏบตตอไป เชน การวพากษวจารณ การแสดงความคดเหนตอประเดนทางการเมอง การออกเสยงเลอกตง การแสดงประชามต การมสวนรวมในการปกครองทองถน เปนตน 8. การใชการสอสารเพอพฒนาเศรษฐกจ การสอสารเปนกระบวนการและเครองมอทสาคญในการดาเนนงานพฒนาประเทศในทกดาน ในขณะทประเทศกาลงอยในขนตอนของกระบวนการพฒนานน การสอสารจะถกนาไปใชเพอสงเสรมและขยายการพฒนา ตลอดจนทาใหงานพฒนาดาเนนไปไดโดยสะดวก การสอสารจงเปนกลไกสาคญทจะผลกดนใหประเทศพฒนาไปตามเปาหมายทวางไว นโยบายดานเศรษฐกจคอยๆ มรายละเอยดและความสาคญมากขนตามลาดบ และการทการสอสารเขาไปมบทบาทตอการพฒนาเศรษฐกจ เนองจากตองใชขอมลขาวสารสถานการณตางๆ ทงภายในประเทศและ


110

ตางประเทศ ประกอบการตดสนใจในการดาเนนงานพฒนาเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยงในยคปจจบนทขอมลขาวสารมระบบการหลงไหลทมความรวดเรวฉบไว การสอสารและเทคโนโลยสารสนเทศ จงเปนพลงขบเคลอนทสาคญในการพฒนาเศรษฐกจในระดบตางๆ ดงนนการสอสารจงชวยพฒนาเศรษฐกจได คอ 8.1 การโฆษณา ใชเปนเครองมอในการเผยแพรขาวสารเกยวกบสนคาและแรงจงใจใหประชาชนซอสนคา 8.2 การประชาสมพนธ ใชเปนเครองมอในการเผยแพรขาวสารเพอลดปญหาความขดแยง สรางความพอใจและสรางความเขาใจทถกตองใหเกดขน 8.3 การสอสารองคกรและการสอสารเพอการบรหารและการจดการ การบรหารธรกจตองอาศยการสอสารในรปแบบตางๆ เพอใหเกดการประสานงานและการบรหารงานทราบรน สงผลไปสการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ของทองถนในอนาคต สรป การสอสารเพอการพฒนาทองถน หมายถง การนาเอาการสอสารทกรปแบบมาชวยสงเสรมสนบสนนกระบวนการพฒนาทองถน เพอทาใหการดาเนนชวตของหมคน สามารถดารงอยไดควบคไปกบการพฒนาในลกษณะการพฒนาทยงยน โดยทสภาพแวดลอมทงทางดานกายภาพและชวภาพยงคงอย โดยมแนวคดทฤษฎการสอสารเพอการพฒนา เปน 3 ยค ไดแก 1) ยคแนวคดการทาใหทนสมย 2) ยคแนวคดการพงพง 3) ยคแนวคดทางเลอก อกทงแนวโนมของการสอสารเพอการพฒนาทองถน มการเปลยนแปลงจากเดก คอ 1) มการเปลยนแบบจาลองการสอสารจากแบบจาลองการสอสารเชงถายทอด ทมลกษณะเปนการสอสารแบบทางเดยว เปนการสอสารแบบสองทาง 2) เปลยนทศทางของการสอสารจากบนลงลาง คอ จากเจาหนาทสประชาชน มาเนนการสอสารแบบจากลางขนบน 3) เปลยนการสอสารในแนวดงระหวางเจาหนาทรฐกบประชาชนเปนสวนใหญ โดยทในหมประชาชนดวยกนเองมการตดตอสอสารกนนอยมาก มาเนนการสอสารระหวางประชาชนดวยกนเอง 4) มการเปลยนแปลงจากการวางแผนจากสวนกลางมาเปนแบบเครอขายการสอสารทมรปแบบการกระจายตวไปทว 5) มการเปลยนทศนะใหมตอผ รบสารทวาผ รบสารรอคอยรองรบสารทจะไหลจากผสงสารไปเทานน เปนผ รบสารเปนผแสวงหาขาวสารไมใชเพยงเปดรบสารเทานน เปนผ รบสารเปนผแสวงหาขาวสารไมใชเพยงเปดรบสารเทานน 6) มการเปลยนจากการใชสอเดยวมาสสอผสม ตลอดจนการสอสารมบทบาทหนาทตอการพฒนาทองถน


111

ซงไดแก 1) การใหขาวสาร 2) การชกจงใจ 3) การใหการศกษา และในปจจบนหนวยงานทองถนสามารถใชการสอสารเพอการพฒนาทองถนในดานตางๆ ดงน 1. การใชการสอสารเพอพฒนาการเกษตร 2. การใชการสอสารเพอพฒนาการสาธารณสข 3. การใชการสอสารเพอการพฒนาการศกษา 4. การใชการสอสารเพอพฒนาสงคม 5. การใชการสอสารเพอพฒนาวฒนธรรม 6. การใชการสอสารเพอพฒนาสงแวดลอม 7. การใชการสอสารเพอพฒนาการเมอง 8. การใชการสอสารเพอพฒนาเศรษฐกจ


112

เอกสารอางอง

เกศน จฑาวจตร. (2540). การสอสารเพอการพฒนาทองถน. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร กตตพล สวรรณ. (2533). ความคดเหนของเกษตรกรผปลกถวเหลองทมตอแหลง

และประเภทของขาวสารในการยอมรบเทคโนโลยการปลกถวเหลองเขต อ. แมรม จ.เชยงใหม. วทยานพนธ มหาวทยาลยแมโจ

กาญจนา แกวเทพ, กตตกนภย และ ปารชาต สถาปตานนท และคณะ. (2543) มองสอใหม มองสงคมใหม. คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

บษบา หนเธาว. (2553). การพฒนาการสอสารอยางมสวนรวมเพอใหเกดการประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง กรณศกษาการทาเกษตรอนทรยตาบลหนองโสน อาเภอสามงาม จงหวดพจตร. รายงานการวจย สานกคณะกรรมการวจยแหงชาต

บษบา หนเธาว. (2553). รปแบบการสอสารอยางมสวนรวมของชาวบานเพอการจดการปาชมชนอยางยงยน กรณปาชมชนตาบลทาอบญ อาเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ. รายงานการวจย มหาวทยาลยราชภฏพบลสงคราม

สเถยร เชยประทบ (2538) การสอสารกบการพฒนา. คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

Lerner, Danial. (1958). The Passing of Traditional Society. New York : The Free Press.

Roger, Everett M. (1983) Diffusion of Innovtions. New York : The Free Press. Millikan, M.F. (1967). The most fundmental technological change. In: Lerner and

Schramm, eds., Communication and change in the developing countries. Honolulu, HI : East-West Center Press, 1967:3-4

บทท่ี 3 การส่ือสารเพ ่ือการพ ัฒนาท...

Documents

Transcript of บทท่ี 3 การส่ือสารเพ ่ือการพ ัฒนาท...