บทท 1บทนา

ความเปนมา

ในชวงเวลาทประเทศชาตประสบภาวะวกฤตทางเศรษฐกจ ทกธรกจตางกระทบกระเทอนดวยเหตทกาลงซอของประชาชนลดถอยลงอยางมาก ธรกจรานยาถกกระทบไมยงหยอนไปกวาธรกจอนๆ ยงไปกวานนการดาเนนนโยบาย 30 บาท รกษาไดทกโรคของรฐบาลเกดผลกระทบต ร ง ต อ ร า น ย า ม ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ท เ ห น ไ ด ชดเจนวา กลมลกคาของรานยาเปลยนพฤตกรรมจากการตดสนใจซอยาไปใชบรการในโรงพยาบาลของรฐมากขน ธรกจรานยาจานวนหนงประสบปญหาเก ดความไมแนใจวาธ รก จจะด าเน นไปไดอยางราบ ร น ผ ป ร ะ ก อ บ ก า รสวนหนงเร มมองหาลทางในการทาธรกจเสรม บางสวนเร มทบทวนและปรบเปลยนการบรหารจดการใหเหมาะสมกบสถานการณมากขน ดงนน เพอมใหผประกอบธรกจรานยาประสบปญหาทรนแรงจงควรมการศกษาเตรยมความพรอมลวงหนาเพ อหาวธบรหารจดการรานยาใหอยรอดได และหาโอกาสในการทาธรกจตอเนองจากธรกจรานยาเพอเปนธรกจเสรม โดยใหผประกอบการไดมโอกาสขยายหรอปรบเปลยนการบรหารจดการอยางมระบบ มแผนธรกจทชดเจน ปองกนปญหาความลมเหลวในธรกจเสยแตตน

ผประกอบการรานยาในภาคเหนอ โดยเฉพาะอยางยงในจงหวดเชยงใหมมการพฒนาตนเองอยางตอเนองอยแลว มชมรมรานยาเปนผประสานใหมการประชมวชาการ มการจดกจกรรมอนๆ ทเปนประโยชนตอสมาชกหรอแกปญหาใหแกสมาชก

ธรกจรานยา หนา 1 จาก 72

เสมอมา ทาใหมโอกาสในการกระตนใหสมาชกเหนความสาคญของการปรบระบบธรกจใหมมาตรฐานสงขน เชน อาจปรบใหเปนกจการในระบบสากล ปรบเปลยนการบรหารภายในใหเปนระบบทพรอมดวยแผนการต ล า ด แ ผ น ก า ร จ ด ก า ร แ ล ะ แ ผ น ก า ร เ ง น ห ร อ แ ม ก ร ะ ท ง ก า รเขารวมฝกอบรม หรอสมมนาเพอหาความรและประสบการณทเปนประโยชนตอปฏบตงานทจาเปนตางๆ เชน การสรางวสยทศน การทาบญช การบรหารธรกจ การบรหารคลงเวชภณฑ การจดเกบรกษายาทถกตองและปลอดภย ฯลฯ เปนตน

สถาบนพฒนา SMEs เครอขายมหาวทยาลยเชยงใหมทเหนประโยชนของการสงเสรมใหรานยามการบรหารจดการทมแผนงาน จงไดรวมกบสถานปฏบตการเภสชชมชนในการทาแผนธรกจรานยาตนแบบขนเพอเปนตวอยางในการบรหารรานยาสมยใหมทมมาตรฐานทงในเร องวชาการทางยา เพอความปลอดภยของลกคา และมาตรฐานดานการบรหารจดการเพอใหธรกจดาเนนไปอยางราบรน ผประกอบการมวสยทศน ไวตอการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ การเมอง สงคมซงจะมผลกระทบตอธรกจของตนและสามารถปองกนผลกระทบนนไดในระดบหนง โดยคาดวาการใหแนวคดหรอการสงเสรมใหผประกอบการรานยามวสยทศน เรยนรกลยทธการพฒนาธรกจ มความสามารถจดทาแผนธรกจของตนเองจะเปนการใหโอกาสแกผประกอบการรานยาให ไดรบความรทถกตอง สามารถปรบธรกจของตนใหเปนระบบ มแผนธรกจรานยาของตนเองเพอการพฒนาอยางถกทาง สามารถจดหาย ทธศาสตรเพอการพฒนาโดยใชกระบวนการทางบรหารจดการเขามาชวยเพอใหอยรอดไดในโลกเศรษฐกจใหมได

คณะผศกษาทาการศกษาเร อง ยทธศาสตรการพฒนารานยา“ในตางจงหวด : การจดทาและทดสอบแผนธรกจรานยาตนแบบ ” ไ

ธรกจรานยา หนา 2 จาก 72

ดเลอกใชสถานปฏบตการเภสชชมชนเปนรานยาตนแบบเพราะสถานปฏบตการฯ ดงกลาวเปนรานยาของคณะเภสชศาสตร จดเปนรานยาทมความสมบรณ ถกตองตามหลกวชาการ และมการบรหารงานแบบองคกรในกากบของมหาวทยาล ย เชยง ใหม คณะผ ศ กษามความเช อ เป น เ บ อ งตนวาตนแบบท ผล ตข นจะมความนาเช อถ อ ในระด บท ยอมรบไดและถายทอดเทคโนโลยนตอไปไดในเครอขายรานยา เชนเดยวกบเทคโนโลยอนทเคยผลตขนในสถานปฏบตการฯ แหงนมากอน แผนธรกจรานยาตนแบบจะถกนาไปทดสอบในกลมรานขายยาทมศกยภาพและปรบเปลยนใหเหมาะสมสาหรบรานยาอน และจะเปนตนแบบเพอเผยแพรในรานยาตอไป

คณะผศกษาประกอบดวย สถาบนพฒนา SMEs เครอขายมหาวทยาลยเชยงใหม และ สถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม ไดรวมกนดาเนนโครงการวจยเร อง ยทธศาสตรการพฒนารานยา“ในตางจงหวด : การจดทาและปรบแผนธรกจร านยาตนแบบ โดย”ใหรานยามสวนรวมในการเสนอความคดเหนใหมากทสดและในหลายๆ ขนตอนของการศกษา

วตถประสงค

1. เพอทราบสถานภาพธรกจในปจจบนของรานยา2. เพอทราบโครงสรางของธรกจทมความตอเนองกบธรกจรานยา3. เพอทราบโอกาสการทาธรกจทมความตอเนองกบรานยา4. เพอจดทาแผนธรกจรานยาตนแบบทจะใชเปนตวอยาง และ

นาไปทดสอบในรานยาทมศกยภาพตอไป

ธรกจรานยา หนา 3 จาก 72

กลมเปาหมายในการศกษา

1. คณะกรรมการบรหารสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม2. คณะกรรมการชมรมรานยา3. กลมเภสชกรทเปนผประกอบธรกจรานยา4. กลมผประกอบธรกจรานยาทไมใชเภสชกร

ผลลพธทตองการ

1. แผนธรกจเบองตนพรอมแผนปฏบตการของสถานปฏบตการเภสชชมชน คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เพอใชเปนตนแบบในการจดทาแผนธรกจของรานยาเอกชนอน

2. ระบโอกาสการทาธรกจตอเนองทสอดคลองกบศกยภาพของรานยา

3. ก า ห น ด แ น ว ท า ง ป ร ะ ส า น ค ว า ม ร ว ม ม อ ร ะ ห ว า ง ห น วยงาน/องคกรในการส งเสรมสนบสนนและพฒนาผประกอบการรานยา

4. แผนปฏบตการพฒนาความร ความสามารถสาหรบผประกอบการรานยา

5. เสนอกรอบแนวคด โครงการวจยศกษาปญหาและความตองการของผประกอบการรานยาตามประเภทธรกจ รานยา (ขย. 1, ขย. 2, และ ขย. บ)

6. พฒนาผประกอบการรานยาใหทาแผนธรกจและสามารถพฒนาธรกจตอเนองได

ธรกจรานยา หนา 4 จาก 72

7. สรางความสมพนธระหวางเครอขายรานยากบสถาบ น SMEs เครอข ายมหาวทยาลยเชยงใหม

ธรกจรานยา หนา 5 จาก 72

บทท 2ภาพรวมของรานยาและสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยา

ลยเชยงใหม

ภาพรวมของรานยา

รานยาในประเทศไทยม การพฒนาและเปลยนแปลงมาเปนลาดบ ในอดตรานยามกเปนธรกจในครวเรอน มเจาของคนเดยวและสบทอดธรกจจากรนหนงไปยงอกรนหนงในครอบครวไมมเภสชกรปฏบตการตลอดเวลาแตมเพยงเภสชกรแขวนปาย (รงเพชร เจรญวสทธวงศ, 2538, หนา159) 1 เนองจากเปนธรกจทกอตงมานาน ในระยะแรกไมตองการเงนลงทนมากนก มความกาวหนาและขยายตวชาๆ ตามความจาเปน ไมมการเปลยนแปลงรปแบบการใหบรการทชดเจนมากนกและมกใหบรการแกประชาชนในชมชนโดยรอบ ผประกอบการมความคนเคยกบผรบบรการซงอยโดยรอบเปนอยางด

ในปจจบนแหลงบรการสาธารณสขของประเทศไมวาจะเปนโรงพยาบาล คลนก สถานอนามย มการปฏรปรปแบบใหบรการทมคณภาพมากขนเปนลาดบ และเกอบทกแหลงบรการสาธารณสขจดเปนแหลงกระจายยาเชนเดยวกบรานยาอาจจดเปนคคาและคแขงของรานยาไดทงสน ทาใหประชาชนหรอลกคาของรานยามทางเลอกหลายทางในการซอยาเพอบาบดโรคและบารงรกษาสขภาพ ประกอบกบการคมนาคม การตดตอสอสารมความสะดวกสบายกวาเดมมาก ประชาชนจงมโอกาสเลอกใชบรการยาทมคณภาพ ในราคายตธรรมมากขน ทงจากสถานบรการสาธารณสขในชมชนหรอหางไกลออกไป รานยาเองกจะมลกคาทงขาประจาและขาจรมากขน ความพงพอใจของลกคากลายเปนปจจยสาคญในการ

ธรกจรานยา หนา 6 จาก 72

เลอกใชบรการ พฤตกรรมของลกคากปรบเปลยนไปตามสถานการณ มการเรยกรองผลตภณฑทแปลกใหมและมมาตรฐานสงขนเปนลาดบ การใหบรการดานยาเปลยนจากการซอขายยาไปเปนจาหนายยารวมไปกบการใหคาแนะนาแกผรบบรการในเรองชอยารายละเอยด สรรพคณและวธปฏบตตนในการใชยามากขนเปนลาดบ หนวยงานทเกยวของกบการคมครองผบรโภคมบทบาท ตอธรกจรานยามากขน ประชาชนไดรบขอมลขาวสารในเร องสทธของผบรโภคมากขนหลายทาง และรวดเรวขน ทาใหการดาเนนธรกจรานยาตองการความเปนระบบมากขน ด งนน เพ อความอยรอดของธรก จรานยา ผประกอบการรานยาจาเปนตองทาความเขาใจกบเรองราวความเปลยนแปลงของสถานการ ณ ต า ง ๆ ท ง ใ น ด า น เ ศ ร ษ ฐ ก จ ส ง ค ม แ ล ะ ก า ร เ ม อ ง ป ร บตนใหเปนผใหบรการทมความพรอมในการตอบคาถาม โดยเฉพาะอยางยงในเร องวทยาการทเกยวของกบยา สทธของผบรโภค ฯลฯ เพราะความเปลยนแปลงในเรองดงกลาวลวนมผลกระทบตอการดาเนนธรกจรานยาทงสน

โดยพนฐานของการทาธรกจผประกอบการจาเปนตองรจกคแขงทางธรกจ สามารถปรบเปลยนคแขงใหเปนพนธมตรทางธรกจทนตอความเปลยนแปลงทเกดขนในทกภาคธรกจของตนอยางนอยทสด ผประกอบการ รานยาตองรจกชองทางเดนของยาในประเทศ2 (รปท 1) และปรบตวใหทนและสอดคลองกบการเปลยนแปลงทอาจเกดขนในสวนใดสวนหนงหรอหลายๆ สวน

ธรกจรานยา หนา 7 จาก 72

รปท 1 : แสดงชองทางการกระจายยาในภาพรวมของประเทศไทยทมา : ระบบยาของประเทศไทย หนา 85

ธรกจรานยา หนา 8 จาก 72

จากแผนภมในรปท 1 แสดงวายาทผลตขนภายในประเทศและสวนทนาเขาจากตางประเทศถกกระจายไปยงผขายสงและขายปลกหลายแหลง เชน คลนก โรงพยาบาล สถานอนามย กองทนยารานยา และอนๆ รวมไปถงแหลงกระจายยานอกระบบ เชน การจาหนายยาในรานขายของชาดวยรานยาจงเปนแหลงกระจายยาแหลงหนงในระบบยาของประเทศ เมอเทยบเปนสดสวนของแหลงกระจายยา รวมแลวรานยากระจายยาสผบรโภคแลวเปนจานวนสงถงรอยละ 45 ของยาทงระบบ และรานยาเปนแหลงกระจายยาทไดรบความนยมสงจากประชาชนเพราะเขาถงงาย คาใชจายไมสงจนเกนไปนก (บษบง จ า เ ร ญ ด า ร า ร ศ ม แ ล ะ ค ณ ะ , 2543)3 แ ล ะ โ ด ยพฤตกรรมของผบรโภคพบวาประชาชนสวนใหญของประเทศ นยมซอยาจากรานยาเพอรกษาตนเองยามเจบปวยทไมมอาการรนแรงมากนก อยางไรก ตาม การจาหนายยาไมวาจะกระจายจากแหลงใดจาเปนตองมการควบคม

คณภาพเพอความปลอดภยในชวตและทรพยสนของผบรโภค ไมเพยงแตหนวยงานของรฐจาเปนตองมหนาทในการกากบดแลเทานน เภสชกรซงเปนผประกอบวชาชพโดยตรงและผปฏบตอนใดในรานยาตองมจตสานกในการควบคมดแลการจาหนายยาเพอความปลอดภยสงสดแกประชาชนดวยและในเวลาเด ยวก นตองมการสงเสรมใหประชาชนรจกคมครองตนเองใหเลอกใชบรการทมคณภาพและปลอดภย

เพอความสะดวกในการตดตามมาตรฐานการใชยาของประชาชน กระทรวงสาธารณสขไดควบคมดแลการใชยาในประเทศโดยให ยาทกประเภทตองขนทะเบยนกอนกระจายไปสแหลงกระจายยาประเภทตางๆ รานยาในประเทศจะมการแบงประเภทขอบเขตของการปฏบตในรานยาทชดเจน ดงน

ธรกจรานยา หนา 9 จาก 72

1. ประเภทของรานยากระทรวงสาธารณสขเปนผควบคมดแลระบบยาของประเทศ ผท

จะด าเน นธ รก จขายยาจะตองไดรบใบอนญาตขายยาจากกระทรวงสาธารณสข (ยกเวนการขายยาสามญประจาบาน) รานยาในประเทศไทยจาแนกออกเปนประเภทตางๆไดดงน

1.1 รานยาแผนปจจบน (ขย. 1) เปนรานยาทตองมเภสชกรเปนผปฏบตงานตลอดเวลาทเปดทาการ ไดรบอนญาตใหขายยาไดทกชนด ไดแก ยาบรรจเสรจ ยาอนตราย ยาควบคมพเศษ และสามารถขออนญาตขายยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธตอจตประสาท

1.2 รานขายยาสงแผนปจจบน เปนรานยาแผนปจจบนซงไมมการขายปลกใหกบผ บรโภคโดยตรง ตองมเภสชกรประจาตลอดเวลาทเปดทาการ

1.3 รานยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจท มใชยาอนตรายหรอยาควบค มพเศษ(ขย. 2) เปนรานยาทมเภสชกรชนหนง หรอเภสชกรช นสอง หรอผ ประกอบวชาชพเวชกรรม หรอผประกอบโรคศลปะแผนปจจบนชนหนงในสาขาทนตกรรม การผดงครรภ การพยาบาล หรอบคคลทผานการอบรมจากกระทรวงสาธารณสขเปนผมหนาทปฏบต การตลอดเวลาทเปดทาการ ไดรบอนญาตใหขายยาไดเฉพาะยาแผนปจจบนทบรรจในภาชนะหรอแผงบรรจยาและมใชยาอนตรายหรอยาควบคมพเศษ

1.4 รานยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจสาหรบสตว เปนรานยาทมเภสชกรชนหนงหรอผประกอบการบาบดโรคสตว ชนหนง หรอผประกอบการบาบดโรคสตวชนสองเปนผมหนาทปฏบตตลอดเวลาทเปดทาการ

ธรกจรานยา หนา 10 จาก 72

1.5 รานยาแผนโบราณ (ขย.บ) เปนรานยาทมผประกอบโรคศ ล ป ะ แ ผ น โ บ ร า ณ ห ร อ ผ ป ร ะ ก อ บ โ ร ค ศ ล ป ะ เ ภ ส ช ก รรมเปนผมหนาทปฏบตการตลอดเวลาทเปดทาการ

2. จานวนและการกระจายของรานยาประเทศไทยมรานยาแผนปจจบนรวมทงสน จานวน 10,907 รานก

ระจายอยในเขตกรงเทพฯ ทมประชากร 5.6 ลานคน จานวนรวม 3,474 ราน แบงเปนรานยาแผนปจจบน(ขย. 1)จานวน 2,800 รานและรานยาแผนปจจบนบรรจเสรจทมใชยาอนตรายหรอยาอนตรายควบคมพเศษ(ขย. 2) จานวน 674 ราน คดเปนอตราสวนรานยาตอประชากร 1:1,612 รานยา ขย. 1 : ประชากร1: 2,017 และรานยา ขย. 2 : ประชากร 1: 8,380 ในภมภาคมประชากร 56 ลานคนมรานยารวม 7,433 ราน แบงเปน ขย. 1 จานวน 3,084 ราน และ ขย. 2 จานวน 4,349 ราน คดเปนอตราสวนรานยาตอประชากร 1: 7,509 ขย. 1:ประชากร 1: 18,099 และ ขย. 2: ประชากร 1: 12,845 (กองควบคมยา, 2542) 4

ในจงหวดภาคเหนอตอนบนมจานวนรานยาทงสนรวม 841 ราน แบงเปน 4 ประเภท คอ รานยา ขย. 1 จานวน 402 ขย. 2 จานวน 342 ขย.บ จานวน 41 ราน และ อนๆ จานวน 44 ราน (รวบรวมจากสานกงานสาธารณสขของทกจ งหว ด , พฤศจกายน 2544) มประชากรรวม 5,793,408 คน และประชากรในแตละจงหวด แสดงในตารางท 1 (สถตประชากร กรมการปกครอง ตามมาตรฐานขอมลทะเบยนกลาง ในเดอนธนวาคม 2543) 5 คดเปนอตราสวนรานยาตอประชากร 1: 6,889 ขย. 1 : ประชากร 1:14,411 และ ขย. 2 : ประชากร 1: 16,940 เปรยบกบกรงเทพฯ ซงมจ านวนประชากรไมตางจาก 8 จงหวดภาคเหนอตอน

ธรกจรานยา หนา 11 จาก 72

บนมากนก พบวามสดสวนรานยาตอประชากรแตกตางประมาณ 4-5 เทา ดงแสดงในตารางท 1

ธรกจรานยา หนา 12 จาก 72

ตารางท 1 แสดงสดสวนรานยาตอจานวนประชากรในเขต 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน

ทมา จากสานกงานสาธารณสขจงหวดและสถตประชากร เดอน ธนวาคม 2544

หากจะพฒนารานยาในภาคเหนอใหมมาตรฐานการใหบรการทสงขน ใกลเคยงกบกรงเทพฯ โดยยดจานวนรานยาตอประชากรเปนหลกอยางนอยตองเพมรานยาขนอกประมาณ 3,364 ราน แตการเพมจานวนรานยาในประเทศตองคานงถงขอด ขอเสย และความเปนไปไดทงในแงความอยรอดของธรกจ มาตรฐานทางวชาการ และความปลอดภยของประชาชนดวย และยงตองคานงถงปญหาพนฐานของระบบย า ท พ บ ว า ม ก า ร จ า ห น า ย ย านอกระบบ ไดแก การจาหนายยาในรานขายของชา และวธการอนๆ ถ ง ร อ ย ล ะ 2 (ร ะ บ บ ย า ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย หนา 85) 6 ซงยงเปนปญหาตอการควบคมทงในดานจานวนและมาตรฐาน

ธรกจรานยา หนา 13 จาก 72

จงหวดในภาคเหนอตอนบนทมรานยาครบ 4 ประเภท คอ เชยงใหม นาน และ ลาปาง สวนแมฮองสอน แพร และพะเยา มรานยาเพยง 2 ประเภท คอ ขย. 1 และ ขย. 2 เทานน รานยาแผนโบราณมมากทสดในจ ง ห ว ดลาปาง แสดงในตารางท 2 และตงขอสงเกตจากจานวนและประเภทของรานยาในจงหวดภาคเหนอวา รานยา ขย. 1 ซงเปนรานยาทตองมเภสชกรปฏบตหนาทตลอดเวลาเปดทาการ จะพบไดมากเฉพาะในจงหวดใหญหรอเขตเมองของทกจงหวดเทานน ทงๆ ทรานยา ขย. 1 เปนรานทกระทรวงสาธารณสขตองการเพมจานวนใหมากขนเร อยๆ และไมจากดทงจานวนและทตงของราน หากเภสชกรประสงคจะขออนญาตเปดทาการ แตเนองจากมเภสชกรทสมครใจจะประกอบวชาชพในสถานบรการเภสชชมชนเตมเวลามจานวนไมมากนก เภสชกรนยมทจะประกอบอาชพอน เชน อาจารย เภสชกรประจาหองปฏบตการ ประจาโรงงานยา ผแทนจาหนายยา หรอปฏบตงานในสวนราชการและเอกชนเปนหลก สวนการปฏบตหนาทในรานยานนเภสชกรมกจะสมครใจปฏบตหนาทเฉพาะชวงเวลาทวางจากงานประจาเทานน ทาใหรานยาในจงหวดใหญ หรอจงหวดทเปนทตงหรอใกลกบมหาวทยาลยจะหาเภสชกรไดงายกวาจงหวดเลกหรอในเขตนอกเมอง ความเปนไปไดในการเปดรานยา ขย . 1 จงมมากกวา ดงแสดงในตารางท 2 จะมสดสวนรานยา ขย. 1 สงในจงหวดเชยงใหม ลาพน และพะเยา (รอยละ 59, 45.3 และ 58.7 ตามล าดบ) สวนจงหวดทอยไกลออกไป เชน แมฮองสอน แพร และ นาน จะม รานยา ขย. 2 มาก (รอยละ 77.8, 63.6, และ 58.8 ตามล าดบ) รานยาในเขตจงหวดเลกหรอเขตนอกเมองจงมกเปนรานยา ขย. 2 สวนหนงเพราะไมอาจหาเภสชกรปฏบตหนาทตลอดเวลาเปดทาการได

นโยบายจากดจานวนรานยา ขย. 2 โดยไมอนญาตใหเปดใหม หามการขายกจการแตโอนใหแกทายาทไดในป 2535 เปน

ธรกจรานยา หนา 14 จาก 72

ผลใหจานวนราน ขย. 2 ทวประเทศจะลดจานวนลงเร อยๆ แตจะมรานขย. 1 จานวนเพมขน เปนลาดบ ดงนนหากจะเพมจานวนรานยาในภาคเหนอตอนบน รานทควรเพมตองเปนราน ขย. 1 เทานน

สวนรานยาแผนโบราณนนพบมากในจงหวดล าปางซ งสวนใหญเปนรานเกาแกของจงหวด ปจจบนม ผ สนใจประกอบการมากขน นบแตรฐบาลมนโยบายสนบสนนใหมการผลตยาจากสมนไพร และสนบสนนการนาภมปญญาพนบานมาสรางธรกจ อตสาหกรรมยาสมนไพรเปนหนงในธรกจทไดรบความสนใจ แตยงคงมปญหาเร องการควบคมคณภาพทงในดานการผลต การจดการ และการจาหนายอยมาก ตองไดรบการสงเสรมในหลายๆ ทางจงจะสามารถสรางเปนอตสาหกรรมยาทมมาตรฐานไดในอนาคต รายละเอยดประเภทรานยาในภาคเหนอตอนบนแสดงในตารางท 2ตารางท 2 แสดงรานยาประเภทตางๆ ในเขต 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน

ทมา : จากสานกงานสาธาณสขทกจงหวด (ธนวาคม 2544)3. คณภาพของการใหบรการในรานยา

กระทรวงสาธารณสขมโครงการพฒนารานยาใหเปนสถานบรการสาธารณสขชมชน โดยยกระดบมาตรฐานรานยาทวประเทศใหเปนระบบ

ธรกจรานยา หนา 15 จาก 72

สากล เพอใหประชาชนไดรบความร ความปลอดภย และบรการทดจากรานยา ไดกาหนดใหสานกงานคณะกรรมการอาหารและยาเรงรดดาเนนการพฒนารานยาในป พ.ศ 2540 - 2544 ในเบองตนไดทาการประเมนรานยาทสมครใจเขารวมโครงการ โดยกาหนดเกณฑชวดใน 4 หมวด คอ (1) สถานท (2) บคลากร (3) ผลตภณฑและอปกรณ และ (4) การใหบรการ อางในอนรกษ ปญญานวตร และคณะ (2540) 7 ผลการประเมนรานยาในเขต 10 (เชยงใหม เชยงราย พะเยา ลาปาง ลาพน และแมฮองสอน) พบวามรานยาทสมครใจเขารวมโครงการในป 2540 มจานวนทงสน 97 ราน เปนรานยา ขย. 1 จ านวน 49 รานและขย. 2 จานวน 30 ราน มรานยาทผานการประเมนเปนรานยามาตรฐาน 3 ราน หนงในจานวนดงกลาวเปนรานยาของสถานปฏบตการเภสชชมชน ทเหลออก 73 รานผานการประเมนเปนรานยาพฒนาและอก 3 ราน ไมผานเกณฑ (รายงานกลมงานคมครองผ บ ร โ ภ ค แ ล ะ เภ ส ช ส า ธ า ร ณ ส ข , 2540) แ ส ด ง ว า ม ร า น ยา จ านวนไมนอยทตองการพฒนาคณภาพของรานใหมมาตรฐานสงขน และหากมเกณฑทด และประกาศใหเปนทรบทราบนาจะมรานยาทสมครใจเขารบการประเมนมากขน แตเนองจากนโยบายจากกระทรวงสาธารณสขดงกลาวมไดดาเนนไปอยางตอเนองจงทาใหโครงการพฒนารานยาใหเปนสถานบรการสาธารณสขชมชนหยดชะงกไป

มรายงานการดาเนนโครงการฟนฟวชาการเปนระยะ โดยความร ว ม ม อ ข อ ง ห ล า ย ห น ว ย ง า น เ ช น สานกงานสาธารณสขของแตละจงหวด คณะเภสชศาสตร ชมรมรานยาจงหวดตางๆ ชมรมเภสชกรจงหวดตางๆ นบเปนการพฒนาการใหบรการในรานยา แตยงมความจาเปนตองดาเนนกลยทธอนเพอจงใจใหเภสชกรดาเนนธรกจรานยาเพมมากขน ไมวาจะเปนมาตรการทาง

ธรกจรานยา หนา 16 จาก 72

ภาษอากรชองทางการตลาด ฯลฯ ซงจะตองทาการศกษาต อไปวามวธการใดบาง และตองทาเปนโครงการคขนานไปตลอดและตอเนอง

4. ปญหาพนฐานของรานยา

ในป 2544 รฐบาลมนโยบาย “30 บาทรกษาไดทกโรค ทาใหทก”สถานบรการสาธารณสขทกประเภทรวมทงรานยาตองปรบตวเปนอยางมาก ผประกอบการรานยาในภาคเหนอตระหนกถงการเปลยนแปลงเกดขนในธรก จรานยา มการอภปรายหวขอตางๆ ในกลมผประกอบการรานยารวมกบผเกยวของในวงการรานยาหลายครง แมจะมไดมขอสรปหรอมตใดๆ ออกมา แตอาจตงขอสงเกตไดวาผประกอบการรานยาใหความสนใจ ตอการเปลยนแปลงของภาวะเศรษฐกจ นโยบายของรฐบาล และความเปลยนแปลงของสถานการณโดยรอบ มการเตรยมตวตางๆ กน เหนไดชดเจน จากความพยายามของผประกอบการรานยาในการเพมพนความร ความสามารถจากการสมครเขารบการฝกอบรม ทนอกเหนอจากความรเกยวกบเร องยาทปฏบตกนเปนประจามากขนอก จงเปนไปไดวาหากสถาบนพฒนา SMEs เสนอหลกสตรการฝกอบรมเพอเพมศกยภาพของผประกอบการกจะไดรบความสนใจจากกลมผประกอบการรานยาเชนกน

สถานปฏบตการเภสชชมชน คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

สถานปฏบตการเภสชชมชน คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เปนหนวยงานสนบสนนการเรยนการสอนภาคปฏบตของนกศกษาและใหบรการดานการจาหนายเวชภณฑทมคณภาพและปลอดภยแกประชาชน เปนองคกรในกากบทไมเปนสวนราชการ มระบบบรหารจดการทเปนอสระจากระบบราชการ สามารถดาเนนงานไดโดยอสระคลอง

ธรกจรานยา หนา 17 จาก 72

ตวและพงตนเองได จดตงขนโดยสภามหาวทยาลยเชยงใหม ในปจจบนมห น ว ย ง า น ท เปนองคกรในกากบมหาวทยาลยจานวน 14 องคกร ดงแสดงในรปท 2 ต าแหนงผอานวยการสถานปฏบตการเภสชชมชนแตงตงโดยสภามหาวทยาลยเชยงใหม โดยการเสนอแนะของอธการบด

รปท 2 : แสดงโครงสรางองคกรของมหาวทยาลยเชยงใหม

สถานปฏบตการเภสชชมชนมนโยบายใหบรการเวชภณฑทจาเปนและสมเหตสมผล พรอมคาแนะนาในการใชยาและการปฏบตตวอยางเหมาะสม เปนแบบอยางของสถานบรการเภสชชมชนทมมาตรฐาน ใ ช เ ป น ท ฝ ก ป ฏ บ ต ง า น ข อ ง น ก ศ ก ษ า ค ณ ะ เ ภ ส ชศาสตรไดเปนอยางด มโครงสรางการบรหารงานในสถานปฏบตการเภสชชมชน ดงรปท 3

ธรกจรานยา หนา 18 จาก 72

รปท 3 : แสดงโครงสรางองคกรของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

ประสบการณทางการบรหารและคณสมบต ของผอานวยการสถานปฏบตการเภสชชมชนมหาวทยาลยเชยงใหม

ผอานวยการสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม ป 2544 (รองศาสตราจารยภญ.พรทพย เช อมโนชาญ) มประสบการณการบรหาร โดยเปนรองคณบดฝายวเทศสมพนธและบรการชมชน ค ณ ะ เ ภ ส ชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ซงตองรบผดชอบเกยวกบการงานวเทศสมพนธและบรการชมชน มานาน กวา 5 ป และมหนาทในการบรหารในสถานปฏบตการฯ ซงประกอบดวยงานบรหารจดการไดแก งานธรการ การเงน คลงเวชภณฑ การบรการลกคา การวจยพฒนา และงานวชาการทเกยวของกบรานยาท เปนแหลง ฝกปฏบตของนกศกษา งาน

ธรกจรานยา หนา 19 จาก 72

ดงกลาวมลกษณะคลายคลงกบการบรหารรานยาของเอกชนโดยทวไป แ ล ะ ม ล ก ษ ณ ะ ท เ ด นกวาในความเปนรานยาทมมาตรฐานถกตองตามหลกวชาการ และเหมาะสมแกการเปนตนแบบของรานยาในธ รก จท ว ไป ในภารก จด งกลาวตองมบทบาททส าคญเกยวของกบรานยา คอ

(1) การประสานงานหนวยงานทเกยวของกบรานยาทงในและนอกมหาวทยาลย

(2) ใหบรการยาแกประชาชน(3) ควบคมมาตรฐานรานยาใหเหมาะแกการเปนตนแบบ และ

เปนทฝกปฏบตงานของนกศกษา

บทท 3การวเคราะหความตองการของผประกอบการรานยาจากกา

รสารวจ

ในการศ กษาคร งน ประชากรท ใชในการศ กษาค อ ผ ประกอบการรานยาใน 8 จงหวดภาคเหนอ ในป พ.ศ. 2544 มรานยารวมจานวนทงสน 841 ราน ไดแก

จงหวดเชยงใหม จานวน 371 รานจงหวดเชยงราย จานวน 147 รานจงหวดแพร จานวน 66 รานจงหวดนาน จานวน 34 รานจงหวดพะเยา จานวน 46 รานจงหวดลาพน จานวน 53 รานจงหวดลาปาง จานวน 106 รานจงหวดแมฮองสอน จานวน 18 ราน

ธรกจรานยา หนา 20 จาก 72

ผศกษาไดสงแบบสอบถามไปยงผประกอบการรานยาทงหมด และไดรบแบบสอบถามกลบคนมาจานวน 220 ชด คดเปนรอยละ 26.1 ของจานวนแบบสอบถามทสงไปในจานวนนเปน ผเคยผานการฝกอบรมจากสถาบนพฒนา SMEs จานวน 138 คน (รอยละ 65.5) และไมผานการฝกอบรม จานวน 81 คน (รอยละ 34.5) สามารถนาเสนอขอมลโดยจาแนกเปน 3 สวน คอ (1) ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง (2) ความตองการดานการฝกอบรมเพอถายทอดเทคโนโลยแผนธรกจและการถายทอดความรวชาการดานยา และ (3) ความคดเหนเกยวกบการทาธรกจตอเนอง

ขอมลสวนบคคลของผประกอบการรานยากลมตวอยาง

1. เพศผประกอบการรานยากลมตวอยางในภาคเหนอตอนบนรอยละ

63.2 เปนเพศชาย และ 36.8 เปนเพศหญง แสดงในตารางท 3

ตารางท 3 แสดงจานวนผประกอบการรานยากลมตวอยางแบงตามเพศ

เพศ จานวน รอยละชาย 139 63.2หญง 81 36.8รวม 220 100.0

ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

2. อาย

ธรกจรานยา หนา 21 จาก 72

ผประกอบการสวนใหญอายระหวาง 41-50 ป (รอยละ 34.1) รองลงมาตามลาด บด งน อายระหวาง 51-60 ป (รอยละ 25.0) ระหวาง 31-40 ป (รอยละ 21.4) ต ากวา 30 ป (รอยละ 12.7) สวนทนอยสด คอ อายมากกวา 60 ป แสดงในตารางท 4

ตารางท 4 แสดงอายของผประกอบการรานยากลมตวอยาง

อาย จานวน รอยละตากวา 30 ป 28 12.731 – 40 ป 47 21.441 – 50 ป 75 34.151 – 60 ป 55 25.0มากกวา 60 ป 15 6.8

รวม 220 100.0ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

3. ระดบการศกษาครงหนงของผประกอบการกลมตวอยางมการศกษาระดบปรญญา

ตร อกรอยละ 12.3 สงกวาปรญญาตร ทเหลอ 37.2 ระดบการศกษาตากวาระดบปรญญาตร แสดงในตารางท 5ตารางท 5 แสดงระดบการศกษาของผประกอบการรานยากลมตวอยาง

ระดบการศกษา จานวน รอยละตากวาปรญญาตร

83 37.7

ปรญญาตร 110 50.0

ธรกจรานยา หนา 22 จาก 72

สงกวาปรญญาตร

27 12.3

รวม 220 100.0ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

4. ประเภทของรานยา

รานยารอยละ 57.7 เปนรานยา ขย. 1 จานวนน รอยละ 7.7 ม ธรกจเสรม อกรอยละ 32.8 เปน รานยา ขย. 2 และในจานวนนรอยละ 10.5 มธรกจเสรม สวนรานยาแผนโบราณอยางเดยวและรานยาแผนโบราณทมธรกจเสรมดวยมรอยละ 3.2 และ 1.8 ตามลาดบ ทเหลอเปนรานยาประเภทอน (ตารางท 6)

ตารางท 6 แสดงจานวนผประกอบการรานยาแบงตามประเภทของรานยา

ประเภทรานยา จานวน รอยละขย.1 110 50.0ขย.2 49 22.3ขย.บ 7 3.2อน ๆ 10 4.5ขย.1 และธรก จเสรม

17 7.7

ขย.2 และธรก จเสรม

23 10.5

ขย.บ และธ รก จเสรม

4 1.8

ธรกจรานยา หนา 23 จาก 72

รวม 220 100.0ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

5. ระยะเวลาการดาเนนธรกจระยะเวลาในการดาเนนธรกจของผประกอบการกลมตวอยาง มราย

ละเอยดดงน รอยละ 34.5 ดาเนนธรกจรานยานานกวา 20 ป รองลงมา คอ กลมผประกอบการทเขาสธรกจไมเกน 5 ป (รอยละ 21.4) ท เหลอรอยละ 15.5, 15.9, และ 12.7 เขาสธรกจในชวงเวลา 6-10, 11-15, และ 16-20 ป ตามลาดบ แสดงในตารางท 7

ตารางท 7 แสดงระยะเวลาการดาเนนธรกจของผประกอบการรานยากลมตวอยาง

ระยะเวลาการดาเนนธรกจ

จานวน รอยละ

นอยกวา 5 ป 47 21.46 – 10 ป 34 15.511 – 15 ป 35 15.916 – 20 ป 28 12.7มากกวา 20 ป 76 34.5

รวม 220 100.0ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

6. ลกษณะการดาเนนธรกจ

ร อ ย ล ะ 95 เ ป น ธ ร ก จ เ จ า ข อ ง ค น เ ด ย ว ร อ ย ล ะ 2.3 เปนหนสวน และอกรอยละ 2.7 เปนธรกจเครอขาย ดงแสดงในตารางท 8

ธรกจรานยา หนา 24 จาก 72

ตารางท 8 แสดงจานวนผประกอบการรานยากลมตวอยางแยกตามลกษณะการดาเนนธรกจ

ระยะเวลาการดาเนนธรกจ

จานวน รอยละ

เจาของคนเดยว 209 95.0หนสวน 5 2.3ธรกจเครอขาย 6 2.7

รวม 220 100.0ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

7. สถานทตงของรานยาสถานทตงของรานยา พบวารอยละ 66.0 เปนรานยาในเขต

เ ม อ ง แ ล ะ ร อ ย ล ะ 34.0 เ ป น ร า น ย า ใ น เ ข ตอาเภออน แสดงในตารางท 9

ตารางท 9 แสดงสถานทตงของรานยาในเขต 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน

จงหวด อาเภอเมอง(จานวน)

รอยละ อาเภออน ๆ(จานวน)

รอยละ

จ ง ห ว ดเชยงใหม

57 25.9 41 18.6

จงหวดลาพน 15 6.8 4 1.8จงหวดลาปาง 10 4.5 7 3.2จงหวดนาน 7 3.2 4 1.8จงหวดพะเยา 7 3.2 10 4.6จ ง ห ว ด 15 6.8 13 5.9

ธรกจรานยา หนา 25 จาก 72

เชยงรายจ ง ห ว ดแมฮองสอน

1 0.5 5 2.3

จงหวดแพร 9 4.1 15 6.8รวม 121 66.0 99 34.0

ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544จากตารางท 7-9 สรปไดวา รานยารอยละ 95 เปนธรกจเจา

ของคนเดยว รานยาทเปดกจการตงแต 10 ป ลงมา (รอยละ 35.5) ควรเปนรานยา ขย. 1 เนองจากมประกาศงดการอนญาตเปดดาเนนการรานยา ขย. 2 และงดการขายกจการแตใหโอนกจการใหแกทายาทได ซ งจะ เปนผลใหสดสวนของราน ขย . 1 มากข น เปนล าด บ สาหรบธรกจหนสวนมจานวนเพยงรอยละ 5 ในดานสถานทตงรานยาขย. 1 จะตงในจงหวดใหญหรอเขตเมองทหาเภสชกรไดงาย สวนเขตนอกเมองและไกลออกไปยงคงเปน ขย. 2

ความคดเหนเกยวกบการทาธรกจตอเนอง และความตองการดานการฝกอบรมเพอถายทอดเทคโนโลยแผนธรกจและการถายทอดความรทางวชาการดานยา

1.ความคดเหนเกยวกบความเปนไปไดในการทาธรกจตอเนอง

ผประกอบการรานยามความคดเหนเกยวกบความเปนไปไดในการท าธ รก จตอเน องตามล าด บด งน มความเป นไปไดสงสด ในเร องการใหบรการความรเกยวกบสขภาพและการใชยาทถกตองและการจาหนายผลตภณฑเสรมอาหาร (4.4) อนดบรองลงมาคอ การจาหนายสนคาสะดวกซอภายในรานยา (3.5) การเปดมมขายผลตภณฑสาหรบวยรน (3.5) จาหนายอาหารเสรมสขภาพสาหรบผปวยและบคคลทวไป

ธรกจรานยา หนา 26 จาก 72

(3.3) การทาบนทกขอมลลกคาเพอการประชาสมพนธและบรการหลงการขาย (2.9) จาหนายอปกรณอ านวยความสะดวกทางการแพทย (2.5) การใหบรการขอมลยาโดยเครอขายคอมพวเตอร (2.5) จาห น า ย อ ป ก ร ณ ก า ร แ พ ท ย (2.3) จ า ห น า ย อ ป ก ร ณ ชวยเหลอส าหรบคนพการ(2.0) การใหบรการอนเตอรเนต (1.2) ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 10

ตารางท 10 แสดงความคดเหนเกยวกบความเปนไปไดของการทาธรกจตอเนองของรานยา

ความเปนไปไดในการทาธรกจตอเนองของรานยา คาเฉลยจาหนายอปกรณการแพทย 2.3จาหนายอาหารเสรมสขภาพสาหรบผปวยและบคคลทวไป 3.3การใหความรเกยวกบสขภาพ, การใชยาทถกตอง, ผลตภณฑเสรมอาหาร

4.4

การจาหนายสนคาสะดวกซอในราน 3.5การทาบนทกขอมลลกคาเพอการประชาสมพนธและบรการหลงการขาย

2.9

จาหนายอปกรณชวยเหลอสาหรบคนพการ 2.0จาหนายอปกรณอานวยความสะดวกทางการแพทย เชน ตลบแบงยา ฯลฯ

2.5

การใหบรการขอมลยาโดยเครอขายคอมพวเตอร 2.5การเปดมมขายผลตภณฑสาหรบวยรน (เชน ยาคมกาเนด, ผลตภณฑสาหรบวยรน, ยารกษาสว ฯลฯ)

3.5

การใหบรการอนเตอรเนต 1.2ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

ธรกจรานยา หนา 27 จาก 72

2.ความตองการดานการฝกอบรมเพอถายทอดเทคโนโลยแผนธรกจและความรดานวชาการ

ผประกอบการรานยารอยละ 82.3 ประสงคจะเขารบการฝกอบรมเพอถายทอดเทคโนโลยแผนธรกจและวชาการดานยา (ตารางท 11)ตารางท 11 แสดงความตองการดานการฝกอบรมเพอถายทอดเทคโนโลยแผนธรกจและวชาการทางดานยาของ ผประกอบการรานยาความประสงคเขารวมอบรม

ความถ รอยละ

ไ ม ป ร ะ ส ง ค เ ข ารวมอบรม

39 17.7

เขารวมอบรม 181 82.3รวม 220 100.0

ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

3.วน-เวลา ทผประกอบการสะดวกในการเขารบการฝกอบรมวน เวลา ทผประกอบการรานยาสะดวกในการเขารบการอบรม–

มากทส ดคอ วนเสาร-อาทตย เตม 2 วน (34.8%) รองลงมาไดแก วนอาทตย 2 ครง (34.3%) เสาร 2 ครง (16.0%) เรยนแบบละเอยดจนจบหลกสตร (6.6%) เยนวนธรรมดา วนละ 3 ชวโมงตดตอกน 4 วน (5.5%) เรยนทจงหวดตนเอง (1.7%) เรยนทางอนเตอรเนต (1.1%) ตามลาดบ (ตารางท 12)

ตารางท 12 แสดงวนเวลาทผ ประกอบการสะดวกในการเขารบการฝกอบรม

วน-เวลาทผประกอบการสะดวกในการเขารบการฝกอบรม

ความถ รอยละ

ธรกจรานยา หนา 28 จาก 72

เสาร อาทตย เตม 2 วน 63 34.8เสาร 2 ครง 29 16.0เรยนแบบละเอยดจนจบหลกสตร 12 6.6วนอาทตย 2 ครง 62 34.3เยนวนธรรมดา วนละ 3 ชวโมง ตดตอกน 4 วน

10 5.5

เรยนทจงหวดตนเอง 3 1.87เรยนทางอนเตอรเนต 2 1.1

รวม 181 100.0ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

4.หวขอหรอเนอหาดานวชาการยาทผ ประกอบการรานยาตองการอบรม

เนอหาดานวชาการยาทผประกอบการรานยาสนใจไดรบความรเพมเตม คอ เร องการรกษาโรคและการใชยาอยางงาย เปนอนดบแรก รองลงมาไดแก การฟนฟวชาการเกยวกบยาทวไป ทบทวนเภสชวทยา ความเปลยนแปลงเกยวกบพระราชบญญตยา การจาหนายยาจากสมนไพรการผลตยาจากสมนไพร ตามลาดบ (ตาราง ท 13)

ตารางท 13 แสดงเนอหาดานวชาการยาทผประกอบการรานยาตองการฝกอบรม

เนอหาดานวชาการยาทผประกอบการรานยาตองการฝกอบรม

ความถ

ธรกจรานยา หนา 29 จาก 72

ทบทวนเภสชวทยา 130การรกษาโรคและการใชยาอยางงาย 151ฟ นฟวชาการเกยวกบยาทวไป 144การขยายบทบาทและหนาทของเภสชกร / ผขายยา 106ความเปลยนแปลงเกยวกบพระราชบญญตยา 127การผลตยาจากสมนไพร 73การจาหนายยาจากสมนไพร 99อน ๆ1. ตองการรขอมลเกยวกบผลตภณฑเสรมอาหาร และเครองมอทางการแพทย

3

2. การใชโปรแกรมคอมพวเตอรทสามารถนามาใชประกอบธรจและบรการลกคาไดอยางมคณภาพ

4

3. การบรหารการจดการสมยใหม เพอใชในการบรหารธรกจรานยา

13

4. ความรเกยวกบยารกษาโรคตวใหม 85. เทคนคการปฐมพยาบาลเบองตน และการแนะนาใหผปวยอแลตวเองไดอยางถกตอง

3

6. กลยทธการประกอบธรกจรานยาใหสอดคลองกบนโยบาย 30 บาท รกษาทกโรค ความรเกยวกบยาแผนโบราณ และการดาเนนธรกจ

8

7. ความรเกยวกบยาแผนโบราณ และการดาเนนธรกจ 3ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

5. ความคดเหนตอประโยชนของแผนธรกจรานยา

จากการสอบถามวาผ ประกอบการรานยาเหนประโยชนของแผนธรกจทงหมดหรอเฉพาะองคประกอบใดองคประกอบหนง พบวา ผประ

ธรกจรานยา หนา 30 จาก 72

กอบการรานยาเหนวาทกองคประกอบของแผนธรกจเปนประโยชนตอการพฒนารานยา (46.8%) รองลงมาคอ แผนบรการ (28.2%) การวางเปาหมายและแผนการตลาด (11.4%) การบรหารและจดโครงสรางองคการ (6.4%) การวเคราะหโอกาสธรกจและปจจยความสาเรจ (4.5%) แผนการเงนและพยากรณการเงน (2.7%) แสดงในตารางท 14ตารางท 14 แสดงหวขอทสาคญของแผนธรกจสวนทผ ประกอบการรานยาคดวาเปนประโยชนตอการพฒนา รานยา

หวขอในแผนธรกจทเปนประโยชนตอการพฒนารานยา

ความถ รอยละ

โอกาสธรกจและปจจยความสาเรจ 10 4.5เปาหมายและแผนการตลาด 25 11.4การบรการ 62 28.2แผนการเงนและการพยากรณการเงน 6 2.7การบรหารและจดโครงสรางองคกร 14 64ทงหมด 103 46.8รวม 220 100.0

ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

5.การใชประโยชนจากแผนธรกจรานยา

ผ ประกอบการรานยาตองการนาแผนธรกจไปใชประโยชน เพอบรหารจดการภายในราน (63.2%) และเพอขอกจากแหลงเงนทน (36.8%) แสดงในตารางท 15

ตารางท 15 แสดงการใชประโยชนจากแผนธรกจผ ป ร ะ ก อ บ ก า ร จ ะ น า แ ผ น ธ ร ก จ ไ ป ใ ช ความถ รอยละ

ธรกจรานยา หนา 31 จาก 72

ประโยชนในดานบรหารจดการภายในราน 139 63.2ขอกจากแหลงเงนทน 81 36.8รวม 220 100.0

ทมา : จากการรวบรวมขอมลระหวางเดอน พฤศจกายน ธนวาคม – 2544

7. ความคดเหนเกยวกบการทาธรกจตอเนองจากการวคราะหแบบสอบถามพบวาผประกอบการมความเหนเกยว

กบการทาธรกจตอเนองแตกตางกน ขนกบลกษณะของการประกอบการ ผประกอบการรานยาทงทเปนเจาของคนเดยว หนสวน และเครอขาย มความคดเหนในการทาธรกจตอเนองแตกตางกน ดงน(ก) รานยาเครอขาย และรานยาทเปนหนสวน จะเหนวามความ

เ ป น ไ ป ไ ด ท จ ะ จ า ห น า ย อ า ห า ร เ ส ร ม ส ข ภ า พสาหรบผปวยและบคคลทวไปในรานยามากกวารานยาเจาของคนเดยวอยางม นยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

(ข) รานยาเครอขายและรานยาเจาของคนเดยวเหนวามความเปนไปไดในการจาหนายสนคาสะดวกซ อในรานยามากกวารานยาหนสวน ตามลาดบอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

(ค) รานยาเครอขายและรานยาหนสวนเหนวามความเปนไปไดในก า ร ท า บ น ท ก ข อ ม ล ล ก ค า เ พ อ ก า ร ป ร ะ ช าสมพนธ และบรการหลงการขายมากกวารานยาเจาของคนเดยว ตามลาดบ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

(ง) รานยาเครอขายและรานยาหนสวนเหนมความเปนไปไดในการใ ห บ ร ก า ร ข อ ม ล ย า ใ น ร า น ย า โ ด ย ใ ช เ ค ร อขายคอมพวเตอร และเหนวามความเปนไปไดทรานยาจะใหบรการอ น เ ต อ ร เ น ต ร ว ม ไ ป ก บ ก า ร จ า ห น า ย ย า ม า ก

ธรกจรานยา หนา 32 จาก 72

กวารานยาเจาของคนเดยว ตามลาดบอยางมนยสาคญทางสถตท 0.01

(จ) ในภาพรวมทงรานยาเครอขาย รานยาหนสวน และรานยาเจาของคนเดยวเหนวามความเปนไปไดทจะทาธรกจตอเนอง โดยทผประกอบการรานยาเครอขายเหนความเปนไปไดในการจาหนายอาหารเสรม จาหนายสนคาสะดวกซอ การบนทกขอมลเพอใหบรการหลงขาย การใหบรการขอมลผานเครอขายคอมพวเตอรและการใหบรการอนเตอรเนตมากกวาผประกอบการทเปนหนสวนและเจาของคนเดยว (มนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01) ดงแสดงในตารางท 16

ตารางท 16 แสดงความคดเหนตอความเปนไปไดของการทาธรกจตอเนอง

การทาธรกจตอเนองลกณณะของธรกจ

F-testเจาของคน

เดยวห นสวน

ธรกจเครอขาย

- จาหนายอาหารเสรมสขภาพสาหรบผปวยและบคคลทวไป

3.22 4.00 4.50 3.188*

- การจาหนายสนคาสะดวกซอในรานขายยา

3.47 2.00 4.00 3.468*

- ทาการบนท กขอมลลกค าเพ อการประชาสมพนธและบรการหลงการขาย

2.76 3.40 4.33 4.446*

- การใหบรการขอมลยา โดยใชเครอขายคอมพวเตอร

2.36 3.40 5.00 12.05799

- การใหบรการ internet 1.77 2.40 3.83 8.767**

- ความเป นไปได ในการท า 27.67 31.2 40.00 5.52

ธรกจรานยา หนา 33 จาก 72

ธรกจตอเนองโดยรวม 0 5*** = 0.05, ** = 0.01

ผวจยตงขอสงเกตวา ผประกอบการรานยาเครอขายมความพรอมในการทาธรกจตอเนองมากกวาหน สวนและมากกวาเจาของคนเดยวในทกดาน ยกเวนการทาธรกจสนคาสะดวกซอในรานยาหนสวนทเหนวา เปนไปไดนอยกวารานยาเจาของคนเดยว

สถานทตงของรานยามความสาคญตอการทาธรกจตอเนอง รานยาทตงในอาเภอเมอง เหนวามความเปนไปไดในการจาหนายอปกรณทางการแพทย และจาหนายอปกรณอานวยความสะดวกทางการแพทยมากกวารานยาทอยในอาเภออน (นยสาคญทางสถตทระดบ 0.01) และเหนวามความเปนไปไดในการใหบรการขอมลยา โดยใชเครอขายคอมพวเตอรมากกวารานยาในอาเภออน (นยสาคญทางสถต 0.05) ดงตารางท 17

ตารางท 17 แสดงความสมพนธระหวางทตงของธรกจกบความเปนไปไดในการทาธรกจตอเนอง

** = 0.01, *= 0.05

ธรกจรานยา หนา 34 จาก 72

โดยสรป ผประกอบการรานยาสวนใหญ (รอยละ 82.3) ตองการเขาอบรมเขยนแผนธรกจและประสงคจะมแผนธรกจไวเพอการบรหารจดการภายในราน (รอยละ 63.2) และทเหลอเพอนาไปขอกเงนจากแหลงทน สวนใหญสะดวกทจะเขาอบรมในวนเสารและอาทตย ดานวชาการทางยา ผเขาอบรมตองการทบทวนวชาการทวไปของยา เภสชวทยา ความเปลยนแปลงเกยวกบพระราชบญญตยา การจาหนายยาทผลตจากสมนไพร รวมไปถงเรองอนๆ เชน เรองการบรหารจดการสมยใหม

ในสวนของการบนทกขอมลลกคาเพอใชประโยชนเปนบรการหลงขายพบวา ผประกอบการหญงจะใหเวลากบการบนทกและตดตามมากกวาชาย (ชายรอยละ 48.2 และหญงรอยละ 58.0) ดงตารางท 18ตารางท 18 แสดงความคดเหนในเรองการเขารวมฝกอบรมและการบนทกขอมลลกคาเพอประโยชนในการบรการหลงขาย

ธรกจรานยา หนา 35 จาก 72

* = 0.05

ผวจยไดสอบถามความคดเหนในเรองอนๆและสอบถามปญหาของการประกอบการรานยารวบรวมไดวา• เภสชกรเหนวาควรขยายบทบาทของรานยาไปสธรกจอาหารสขภาพ จาหนายหนงสอและสอประเภทอนและผลตภณฑทเกยวของกบเรองสขภาพ ใหบรการหรอคาแนะนาทางการแพทยพนฐานอนๆ เชน การเสรมความงาม การจดรานยาใหมมมเดก มมวยรน มมผสงอาย เพราะเภสชกรอยประจารานมากขนและมความสามารถในเรองเหลานอยแลว• ผประกอบการรานยาเหนวาธรกจรานยามความเขมงวดในดานกฎหมาย ขอบงค บ ประกาศกระทรวงสาธารณสขอย แล ว หลายอยางเปนขอจากดในการดาเนนธรกจตระหนกดวาตองเรยนรใหมากขน

ธรกจรานยา หนา 36 จาก 72

• ยงคงมปญหาเร องการตงราคายา การชาระภาษ การทาบญชรานยา ความขดแยงระหวางรานยากบการขายยาในรานชา• อยากใหมงานวจยความแตกตางของรานยาทมเภสชกรและไมม ผลกระทบของโครงการ 30 บาท วจยหารปแบบรานยาทเหมาะสม• ตองการความชวยเหล อในการตดตอกบสถาบนการเง น การใหขอมลยาทงายๆ สอชนดตางๆ• ถารณรงคใหประชาชนมความรเร องยาและสขภาพดขนธรกจรานยานาจะดขนดวย• อยากใหการอบรมผสมผสานระหวางวชาการดานยาก บการบรหารธรกจ• ตองการหลกสตรเพอเปลยน ขย. 2 ใหเปน ขย. 1• อยากใหเพมความเขมแขงของเครอขายรานยา

แผนธรกจรานยาตวอยาง(สถานปฏบตการชมชน คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม)

ผวจยมความประสงคจะทาแผนธรกจตนแบบเพอหาความเปนไปไดในการทผประกอบการรานยาจะไดเขาอบรมและสามารถนาความรไปเขยนแผนธรก จขอวตนเองเพอใหเกดประโยชนแกการบรหารจดการรานยาและเพอประโยชนในการหาแหลงเงนสอดคลองกบผลการวจยทน าเสนอในบทท 3 ผวจยไดทดลองให ผประกอบการรานยาทเปนเภสชกรไดอบรมเรองการเขยนแผนธรกจเปนเวลา 6 วนเตม ทดลองเขยนแผนธรกจของตนเอง ไดรบรายงานวามความยากและใชเวลาคอนขางมาก จงทดลองจดทาตนแบบแผนธรกจของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหมขนและตองนามาใหเภสชกรกลมเลกหารปแบบแผนธรกจทเหมาะสมและสามารถจดทาขนดวยวธการทงาย ซงจะไดทดลองทาในโครงการทจะนาเสนอตอไป

ธรกจรานยา หนา 37 จาก 72

สาหรบตนแบบแผนธรกจรานยาของสถานปฏบตการเภสชชมชน คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม มรายละเอยดดงน

บทสรปผบรหาร

1.แนวคดธรกจ

• สถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม เปนหนวยงานหนงของคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม กอตงเมอ ป 2528 โดยมวตถประสงคเพอใชเปนทปฏบตงานในวชาชพเภสชกรรม สาหรบนกศกษา และใหบรการเวชภณฑทมคณภาพปลอดภย พรอมทงใหคาแนะนาปรกษาดานการใชยาทถกตองแกประชาชน

• ลกษณะการใหบรการเนนใหอาจารยประจาคณะเภสชศาสตร มสวนในการมาอยประจาสถานปฏบตการเภสชกรชมชน เพอใหคาปรกษาแนะนาทถกตองแกประชาชนทมารบบรการทาใหเกดความเชอมนในยา และเวชภณฑทซอจากสถานปฏบตการเภสชชมชน สงผลใหผลประกอบการของสถานปฏบตการเภสชชมชนประสบความส าเรจ มรายรบมากกวารายจายมาโดยตลอด

• แผนธรก จน ม งศ กษาถ งการพจารณาประสทธภาพในการใหบรการ และความเปนไปไดในการขยายเวลาใหบรการ เพอเพมโอกาสในการใหบรการแกประชาชนและเพมรายไดใหแกสถานปฏบตการเภสชชมชนโดยเสนอความเปนมา ลกษณะการบรหารงาน การใหบรการ การตลาด คณะผบรหาร แผนการเงน และโอกาสในการขยายธรกจ

2. วตถประสงค

1. เพอเพมประสทธภาพในการใหบรการแกประชาชน

ธรกจรานยา หนา 38 จาก 72

2. เพอเพมโอกาสใหนกศกษาคณะเภสชศาสตรมโอกาสฝกปฏบตการมากขน

3. เพอเพมรายไดจากการจาหนายเวชภณฑ และยา4. เพอเพมความมประสทธภาพในการลดตนทน โดยยงคงรกษา

คณภาพของการใหบรการ

3. ปจจยแหงความสาเรจ1. ใหบรการท มคณภาพโดยมอาจารยประจาคณะเภสชศาสตร และ

เภสชกรเตมเวลาอยประจา ตลอดเวลาเปดบรการ2. เปนสถานปฏบตการเภสชชมชนของมหาวทยาลยเชยงใหม

อยภายใตการกากบดแลของคณะ เภสชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ทาใหประชาชนเกดความ

เชอมนในยาและเวชภณฑทมจาหนาย ณ สถานปฏบตการเภสชชมชน3. ทต งสถานปฏบต การเภสชชมชน อยตดถนนสเทพ บรเวณ

ดานหนาคณะเภสชศาสตร ซงมขาราชการและนกศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม และประชาชนทวไป มากกวาหาหมนคนทพกอาศยในบรเวณรศม 3 กโลเมตรซงตองเดนทางโดยใชเสนทางถนนสเทพ บรเวณนจงนบวาเปนทาเลทดในการใหบรการธรกจ

4. ผลการดาเนนงาน

ตารางท 19 แสดงผลการดาเนนงานของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

ธรกจรานยา หนา 39 จาก 72

รปท 4 แผนภมแสดงผลการดาเนนงานของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

ผลการด าเนนการของ สถานปฏบตการเภสชชมชน ในชวงกอนออกจากระบบราชการเปนองคกรอสระ นนมการปดงวดบญชในวนท 30 เมษายน ของทกๆป ภายหลงจากออกนอกระบบใหม ต งแตวนท 1 มกราคม 2543 ไดมการเปลยนวนปดงวดใหม คอ สนสด ณ วนท 31 ธนวาคม ของทกๆ ป ดวยเหตดงกลาวจงทาใหไมสามารถเปรยบเทยบผลการดาเนนงานยอนหลงได เนองจากเปนชวงเวลาทแตกตางกน อยางไรกตามผลการ ดาเนนงานมกาไรมาโดยตลอด

ความเปนมาของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหมสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม กอตงเมอป

2528 โดยเปนหนวยงานหนงของคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ใชชอวา หองปฏบตการเภสชชมชน คณะเภสชศาสตร มวตถประสงค เพอใชเปนทฝกปฏบตงานในวชาชพเภสชกรรม สาหรบนกศกษา

ธรกจรานยา หนา 40 จาก 72

และใหบรการเวชภณฑ มการบรหารงานตามระเบยบของมหาวทยาลยเชยงใหม วาดวยการบรหารงานหองปฏบตการเภสชชมชน คณะเภสชศาสตร พ.ศ 2543

ในวนท 30 ธนวาคม 2542 มหาวทยาลยเชยงใหม โดยนายกสภามหาวทยาลยไดออกระเบยบมหาวทยาลยเชยงใหม วาดวยสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม พ.ศ 2542 ไดปรบเปลยนหองปฏบตการเภสชชมชน เปนองคทเรยกชอวา สถานปฏบตการเภสชชมชนมหาวทยาลยเชยงใหม เปนองคกรอสระจากระบบราชการขนตรงตอมหาวทยาลย ภายใตการกากบดแลของคณะเภสชศาสตร เปนหนวยงานสาหรบสนบสนนการเรยนการสอนภาคปฏบตการแกนกศกษา และใหบรการดานการจาหนายเวชภณฑแกประชาชน มระบบการบรหารจดการทเปนอสระจากระบบราชการ สามารถดาเนนงานไดโดยอสระ คลองตว และพงตนเองได

นบตงแตวนท 1 มกราคม 2543 สถานปฏบตการเภสชชมชน มสถานะเปนองคกรในกากบมหาวทยาลยเชยงใหม อยภายใตการกากบดแลของคณะเภสชศาสตร มระบบบรหารจดการอสระจากระบบราชการ

ลกษณะของสถานปฏบตการเภสชชมชน มลกษณะเหมอนหองจาหนายยาของโรงพยาบาลทวไป โดยผมารบบรการจะตดตอกบเภสชกรทเคานเตอร ชาระเงน และรบยาทเคานเตอร ขอแตกตางของ สถานปฏบตการเภสชชมชนกบหองจาหนายยาของโรงพยาบาลทวไปและรานจาหนายยาสมยใหมคอ

ตารางท 20 แสดงลกษณะการดาเนนงานของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

ธรกจรานยา หนา 41 จาก 72

1.นโยบายการบรหาร

สถานปฏบตการเภสชชมชน ไดกาหนดนโยบายการบรหารไวดงน คอ ใหเปนองคกรท ด า เน นงานอยางอ สระ คลองตว พ งตนเองไดไมหวงผลกาไรและยดหลกการบรหารจดการดงน1. ใหบรการขน primary care ไดแก การใหคาแนะนาปรกษาท

เกยวของกบสขภาพ การจายยาเพอรกษาเบองตน การสงตอ2. สงมอบเวชภณฑอยางสมเหตสมผล พรอมคาแนะนา การใชยาและการปฏบตตวอยางเหมาะสมแกผมารบ บรการ3. ให บรการตามหลกบรบาลทางเภสชกรรม ตามมาตรฐานเปนแบบอยางของสถานปฏบตการเภสชชมชน ใชเปนทฝกงานของนกศกษาเภสชศาสตร

จากนโยบายการบรหารดงกลาวขางตนเหนไดวา สถานปฏบตการเภสชชมชน เนนการใหบรการแกประชาชน ดานการใหคาแนะนาเกยวกบการใชยาใหถกต องตามหลกเภสชกรรม โดยอาจารย ผมความรทางเภสชกรรมโดยตรง และไมเนนผลกาไร ซงแตกตางจากรานจาหนายเวชภณฑภายนอกทวไปทมเภสชกรประจา รานคอยใหคาแนะนาแกลกคาเพ ยงชวงเดยวและไมอาจอยประจารานตลอดเวลา และเนนผลตอบแทนในรปของกาไรเปนหลก

ธรกจรานยา หนา 42 จาก 72

2. วตถประสงค

การดาเนนงานของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม มวตถประสงคดงน

1. สอนและฝกหดปฏบตงานดานบรหาร ดานบรการเภสชชมชน และเปนทฝกปฏบตการของกระบวนวชาเภสช บรการ กระบวนวชาการฝกงานดานเภสชของนกศกษาเภสชศาสตร และกระบวนวชาอนทเกยวของ2. บรการจาหนายเวชภณฑทมคณภาพและปลอดภยแกประชาชน โดยเนนความประหยด และสมเหตสมผลใน การใชยาเปนสาคญ3. แนะน าและเพ มพนความร ดานการใชยา และการสาธารณสขแกประชาชน4. พฒนาสงเสรมความรบผดชอบในการปฏบตงานใหตามจรรยาบรรณของเภสชกร5. เปนสถานบรการเภสชชมชนตวอยางในการบรการประชาชน ใหไดรบการบรการดานเวชภณฑทมมาตรฐาน เหมาะสม

3. ทาเล ทตง และสงอานวยความสะดวก

สถานปฏบต การเภสชชมชน มหาวทยาล ยเชยงใหม ใช พ นท สวนหนาของคณะเภสชศาสตรพนทประมาณ 40 ตารางเมตร ตงอยบนถนนสเทพ ซงเปนเสนทางสญจรของขาราชการ นกศกษาและป ร ะ ช า ช นจานวนมากในแตละวน พนทของสถานปฏบต การเภสชชมชน ประกอ

ธรกจรานยา หนา 43 จาก 72

บดวยสวนตอนรบผมารบบรการ โดยมเคานเตอรกน มเกาอใหผรบบรการนงรอ และนงปรกษากบเภสชกรสวนปฏบตงานเปนหองเกบยาและเวชภณฑ หองเตรยมยาและเวชภณฑ หองพกผอน หองทางานและคลงเวชภณฑ

สนคาและบรการ

ยาและเวชภณฑทสถานปฏบต การเภสชชมชน นามาจาหนายจะคดเลอกมาจาหนายเพยงชนดละ 2 เครองหมายการคาทเหนวาดและเหมาะสมทสด เพอไมใหมภาระในการเกบยาและเวชภณฑจานวนมาก ทงนเนองจากเภสชกรจะใหคาแนะนาผมารบบรการเขาใจถงคณภาพและประสทธภาพของยา และเวชภณฑทนามาจาหนายเปนสงสาคญมากกวาการคานงถงเครองหมายการคาของสนคา

จดเดนซงนบเปนจดแขงของสถานปฏบตการเภสชชมชน คอ การมอ า จ า ร ย ป ร ะ จ า ค ณ ะ เ ภ ส ชศาสตร และเภสชกรประจาคอยใหคาแนะนาแกลกคาตลอดเวลา ทาใหผมารบบรการมความมนใจในคณภาพของยา และเวชภณฑทจาหนาย

ปจจบนยาและเวชภณฑทจาหนายภายในสถานปฏบตการเภสชชมชน มครบเกอบทกประเภท นอกจากเนนการบรการจาหนายเวชภณฑแลว สถานปฏบตการเภสชชมชนยงมบรการดานอนๆ อกซงไดแก

1. เปนสถานทรบฝกปฏบตงานของนกศกษาปรญญาตร ตามหลกสตรเภสชศาสตรและหลกสตรสาขา

บรบาลทางเภสชกรรม ของมหาวทยาลยเชยงใหมและมหาวทยาล ยอนๆ เชน มหาวทยาลยขอนแกน

ธรกจรานยา หนา 44 จาก 72

มหาวทาลยศรนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยนเรศวร2. เปนสถานทเกบขอมลเพอฝกปฏบ ตในดานการเรยนการสอน

ก ร ะ บ ว น ว ช า ป ญ ห า พ เ ศ ษ ท า ง เ ภ ส ชศาสตรสาหรบนกศกษาปรญญาตรและปรญญาเอก

3. การใหบรการปรกษาเฉพาะราย พรอมบนทกตดตามการใชยา4. การเผยแพรความร ดานยาและสขภาพ โดยการจด

ทาแผนพบใหความร การจดสงบทความเพอเผยแพรในหนงสอพมพทองถน และการออกอากาศรายการว ทยกระจายเสยง

5. กจกรรมสงเสรมสขภาพสาหรบลกคา เชน การอบรมแนวทางปฏบต ในการควบคมโรคความดนโลหตสง การอบรมเร องการแพทยแผนไทย ธรรมานามย และฤาษดดตน เปนตน

6. กจกรรมพฒนาผปฏบตงาน เพอฟนฟความร และตดตามวทยาการ สาหรบอาจารยผปฏบตงาน นกศกษา และผสนใจ

สภาพการแขงขน

รานจาหนายเวชภณฑ ทนาจะเรยกวาเปนคแขงของสถานปฏบตการเภสชชมชนโดยตรงเนองจากทาเลทตงอยในทาเลใกลเคยงกน คอ รานจาหนายเวชภณฑ Fascino และ ราน PharmaChoice ซงเปน รานในรปแบบทนสมยทเปนการคาสมยใหม Modern Trade มการจดตกแตงรานคาสวยงาม สะอาด ม การใชสและการจดเรยงสนคาทสะดดตา จงใจ มสนคาใหบรการลกคาหลายประเภท มเภสชกรคอยใหคาแนะนากบลกคาในการเลอกซอเวชภณฑตลอดเวลา นอกจากสองรานนแลวยงมรานจาหนายเวชภณฑทวไปในร ปแบบเดมๆ อกจานวน 6 ราน ตงอยบรเวณดานหนาคณะเภสชศาสตรจนถงคณะศกษาศาสตร

ธรกจรานยา หนา 45 จาก 72

การวจยตลาดและการวเคราะหตลาด

1. กลมลกคากลมลกคาหลกของสถานปฏบตการเภสชชมชน คอผซอยาใชเอง

ทวๆ ไป โดยสวนใหญแลว เปนกลมขาราชการ ลกจาง และนกศกษามหาวทยาลยเชยงใหม เปนหลก เนองจาก อยใกลกบสถานททางานและทพกอาศย อกทง สถานปฏบตการเภสชชมชน ตงอยบนเสนทางมาทางานอยแลวจงสะดวกในการมารบบรการ นอกจากลกคาในกลมนแลว ยงมลกคารายยอยทมทงผประกอบธรกจและผพกอาศยทอยในบรเวณนน สถตจานวนลกคาแสดงในตารางท 21

ธรกจรานยา หนา 46 จาก 72

ตารางท 21 แสดงสถตจานวนลกคาทเขามาใชบรการรายเดอนของสถานปฏบตการเภสชชมชนมหาวทยาลยเชยงใหม

2. ขนาดและแนวโนมตลาด

ขนาดและแนวโนมตลาด การจาหนายเวชภณฑมแนวโนมทยงเตบโตไดอก เนองจากตามสภาวะเศรษฐกจในปจจบนทการเข ารบการรกษาในสถานพยาบาลมคาใชจายคอนขางสง จงทาใหบคคลดแลรกษาตนเองมากขน เมอมอาการเจบปวยขนตนกจะใชการรกษาดวยตนเองกอน โดยการซอเวชภณฑมาใชเอง ถงแมภาครฐบาลจะมมาตรการชวยเหลอดานการรกษาพยาบาล 30 บาททกโรคกตาม แตการเขารบการรกษาพยาบาลของรฐบาลกยงคงไมสะดวกนก เนองจากขอจากดดานบคลากรทางการแพทยและผปวยทรอรบการรกษามจานวนมาก ทาให ตองมการรอเขาควเปนเวลานาน

ธรกจรานยา หนา 47 จาก 72

การแขงขนและขอไดเปรยบในการแขงขน

สถานปฏบตการชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม มจดแขงในเร องของการมเภสชกรผมความรในระดบอาจารยมหาวทยาลยเปนผใหคาแนะนากบลกคา ผมาซอเวชภณฑโดยตรงตลอดเวลา ในขณะทรานจาหนายเวชภณฑอนๆ แมจะมเภสชกรประจาราน แตความรสกเช อถ อไมเทากบความเปนอาจารยคณะเภสชศาสตร นอกจากการมเภสชกรผมความรคอยใหคาแนะนาอยตลอดเวลาแลว จดเดนอกประการหนงของสถานปฏบตการเภสชชมชน คอ ผซอจะไดรบยาทมคณภาพดทสดของบรษทผผลต เพยง 1-2 รายเทานน โดยสถานปฏบตการเภสชชมชน ไมมนโยบายซอเวชภณฑชนดเดยวกนจากหลายๆโรงงานผผลต ดงนนจงทาใหผซอมนใจไดวาจะไดรบเวชภณฑทดทสด ภายใตคาแนะนาและการจดยาจากเภสชกรผมความร นอกจากประเดนดงกลาว สามารถสรปจดแขงจดออน โอกาสและอปสรรคของสถานปฏบตการเภสชชมชน ไดดงน

จดแขง1. เปนหนวยงานอสระภายใตการกากบดแลของคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม2. มอาจารยประจาคณะเภสชศาสตร และเภสชกรประจา ผมความรคอยใหบรการคาแนะนาและปรกษาได ตลอดเวลา3. ตงอยในทาเลทด ตดถนนใหญ ใกลกบแหลงชมชน มผพกอาศยหนาแนน4. ใชอาคาร สถานทของราชการ ไมตองลงทนในทรพยสน

ธรกจรานยา หนา 48 จาก 72

5. มภาพลกษณทด เนองจากสามารถสรางความเชอถอ ความเชอมน ไดมากกวาคแขง6. มเจาหนาท ทเปนขาราชการ มความรความสามารถในการทางานดานอน ๆเขามาชวยทางานในตาแหนงหนาทอนๆ7. มความแขงแกรงดานวชาการ

จดออน1. แมจะเปนองคกรอสระทออกนอกระบบราชการแลว แตการบรหารงานมลกษณะและวฒนธรรมราชการ2. ร ป แ บ บ ร า น ย ง เ ป น ล ก ษ ณ ะ ส ถ า น ท ร า ช ก า ร ไ ม ม ก า รตกแตงรานคาใหทนสมย จงใจใหลกคาใหเขามาซอสนคา3. นโยบายการทาธรกจยงไม ใชวตถประสงคหลกในการทาธรกจ เนองจากอาจารยเภสชกรทเปนจดแขงของ สถานปฏบต การเภสชชมชนย งคงมภารกจดานการสอนและการวจย ซงเปนหนาทหลก ทาใหผลการ ดาเนนการไมสามารถวเคราะหบนพนฐานของการทาธรกจได

ธรกจรานยา หนา 49 จาก 72

โอกาส1. ประชาชนมความร ความเขาใจในเรองสขภาพมากขน ทาใหสนใจเรองการขอคาแนะนาการใชยาจากเภสชกร มากขน2. มพนทของอาคารทสามารถขยายรานคาไดในอนาคต3. มโอกาสขยายเวลาเปดบรการใหมากขน เนองจากปจจบนเปดบรการตามเวลาทางานราชการ4. มเงนสดทสามารถลงทนขยายธรกจไดอปสรรค1. การเปนองคกรอสระท ยงอยภายในการก าก บของคณะเภสชศาสตรเปนขอจากดททาใหสภาพปฏบตการเภสช ช ม ช น ไ ม ส า ม า ร ถ ใ ช แ น ว ค ว า ม ค ด ท า ง ธ ร ก จ (Business Concept) มาใชไดเตมทเนองจากปจจบนเปดบรการ ตามเวลาทางานราชการ2. ยงมชองวางทางธรกจทจะมผประกอบการรายใหมจะเขามาเปดรานขายยาสมยใหมยานถนนนมมานเหมนทร หรอ ถนนสเทพ ดานหลงมหาวทยาลยเชยงใหมได

ความคมคาเชงธรกจ

ธรกจรานยา หนา 50 จาก 72

ตารางท 22 แสดงงบดลและงบก าไรขาดทนของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

(หนวย : พนบาท)

ธรกจรานยา หนา 51 จาก 72

แผนการตลาด

1. กลยทธการตลาดโดยรวม

เนนการจาหนายเวชภณฑใหกบผบรโภคทซอเพอการรกษาอาการปวยเบองตนกอนการพบแพทย โดยการใหคาแนะนาทถกตองจากเภสชกรทมความร

2. การกาหนดราคาการกาหนดราคาขายนน ทางสถานปฏบตการเภสชชมชน มวธการกาหน

ดราคาขายโดยการใชราคาตนทนสนคาเปนหลก ซงไดมการกาหนดไววาราคาขายสนคาจะเทากบตนทนสนคา

ธรกจรานยา หนา 52 จาก 72

บวกเพมอกในสดสวน 25-30% ส าหรบสนคาตวใหมนน การกาหนดราคาขายอยในอานาจตดสนใจของคณะกรรมการบรหารซงโดยทวไปแลวอยในระดบ 25-30% เชนกน

3. กลวธการขาย

เนนการจาหนายดวยเงนสดเปนหลก จะมการใหเครดตเฉพาะหนวยงานภายในมหาวทยาลยเชยงใหม และหนวยราชการในจงหวดเทานน สาหรบบรษทเอกชนจะใหเครดตเฉพาะในรายทเปนลกคาประจา มการตดตอกนมานาน และเครดตดเทานน

4. การโฆษณาและสงเสรมการขายสถานปฏบตการเภสชชมชนไมมการโฆษณาประชาสมพนธโดยตรง

แตการประชาสมพนธโดยการใหบรการชมชน โดยการจดกจกรรมเผยแพรความรเกยวกบการใชยา และการดแลรกษา

สขภาพอยางเหมาะสม เชน มการจดทาแผนพบใหความรแจกใหกบผสนใจทวไป การจดสงบทความทเปนประโยชนในการดแลรกษาสขภาพเพอเผยแพรในหนงสอพมพทองถน การออกอากาศรายการวทยกระจายเสยง นอกจากนนยงมการจดกจกรรมสงเสรมสขภาพ เชน การจดอบรมเร องแนวทางในการควบคมโรคความดนโลหตสง การอบรมเร องการแพทยแผนไทย ธรรมานามยและฤาษดดตน เปนตน

นอกจากกจกรรมทจดขนเพอลกคาและผสนใจภายนอกทวไปแลว สถานปฏบตการเภสชชมชน ยงไดมการจดกจกรรมเพอฟนฟความรสาหรบอาจารยผปฏบตงานในสถานปฏบตการเภสชชมชน นกศกษาและผสนใจ เพอนาไปใชประโยชนในการให บรการเวชภณฑท มคณภาพและสามารถใหคาแนะนาทถกตองเหมาะสม เชน การจดเสวนาเร องหลกการเลอกแคลเซยมเสรมใหเหมาะสมในแตละวย การอบรมเรองโรคผวหนง

ธรกจรานยา หนา 53 จาก 72

ทพบบอยในรานยาและการจดการบรรยายการตรวจวดระดบนาตาลในเลอดและสาธตอปกรณตรวจวดชนดพกพา เปนตน

ธรกจรานยา หนา 54 จาก 72

การดาเนนงาน

1. ขนตอนการใหบรการของสถานปฏบตการชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

ธรกจรานยา หนา 55 จาก 72

2. การสงซอสนคา

ธรกจรานยา หนา 56 จาก 72

เวชภณฑทจาหนายในสถานปฏบต การเภสชชมชนเกอบทกประเภท จะมการสงซอจากบรษทผจาหนายเวชภณฑโดยตรง โดยสถานปฏบตการฯ ไดรบเครดตการคานาน 16 เดอน นอกจากนนแลวยงม การสงซอเวชภณฑบางประเภทดวยเงนสด สาหรบเวชภณฑทไมมผ แทนจาหนายยามาเสนอขายสนคา โดยเปนการซอตามรานขายสง หรอ รานแมคโคร เปนตน

ผบรหาร ระบบการบรหารงานและการจดองคกร

สถานปฏบตการเภสชชมชน บรหารงานภายใตระเบยบมหาวทยาลยเชยงใหม วาดวยสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม พ.ศ. 2542 โดยมโครงสรางการบรหารงานดงน

รปท 5 โครงสรางการบรหารงานของสถานปฏ บต การเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

คณะกรรมการอานวยการ สถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม ประกอบดวย

ธรกจรานยา หนา 57 จาก 72

1. ผชวยศาสตราจารย นพนธ ตวานนท ประธานกรรมการ2. รองศาสตราจารย ดร.จรสพรรณ สงวนเสรมศร กรรมการ3. รองศาสตราจารย ดวงพร วนจกล กรรมการ4. อาจารย วนย สนประเสรฐ กรรมการ5. รองศาสตราจารย ดร.บษบง จ าเรญดารารศม กรรมการ6. นาย คฑา บณฑตานกล กรรมการ7. รองศาสตราจารย พรทพย เชอมโนชาญ กรรมการ

กรรมการทงหมดนแตงตงโดย อธการบด มหาวทยาลยเชยงใหม เมอวนท 21 มกราคม 2543 มวาระการดารงตาแหนง 2 ป กรรมการอานวยการทงหมดไมมผลตอบแทน คงมเพยงคาเบยประชมคนละ 500 บาทตอป

นอกจากคณะกรรมการอานวยการแลว ทางสถานปฏบตการเภสชชมชนยงมคณะกรรมการบรหาร ซงประกอบดวย ผอานวยการสถานปฏบตการเภสชชมชน เปนประธาน และกรรมการทคณบดแตงตงจากคณาจารยในคณะเภสชศาสตร อกจานวนไมเกน 10 คน เปนกรรมการโดยคณะกรรมการอานวยการของสถานปฏบตการเภสชชมชนมผลตอบแทนดงนคอ

1. ผอานวยการ สถานปฏบตการเภสชชมชน เดอนละ 6,000 บาท2. รองผอานวยการ สถานปฏบตการเภสชชมชน เดอนละ 2,500

บาท3. กรรมการ สถานปฏบตการเภสชชมชน เดอนละ 800 บาท4. คาเบยประชมครงละ 100 บาท ตอคน

ธรกจรานยา หนา 58 จาก 72

ผอานวยการ สถานปฏบตการเภสชชมชน ปจจบนคอ รศ. พรทพย เชอมโนชาญ ซงไดรบการแตงตงใหดารงต าแหนงตงแตวนท 29 กมภาพนธ 2543 โดยมวาระตามวาระของคณบด คณะเภสชศาสตร

1. พนกงานประจ าในสงกดสถานปฏบตการเภสชชมชน

สถานปฏบตการเภสชชมชน มเภสชกรประจ าสถานปฏบตการ จ านวน 1 อตรา ขาราชการประจาของคณะเภสชศาสตร 1 อตรา และลกจางประจาของคณะเภสชศาสตร 3 อตรา และลกจางประจาของสถานปฏบตการเภสชชมชน 1 อตรา หนาทรบผดชอบของบคลากรแตละอตราดงน คอ

1.1 เภสชกรประจาสถานปฏบตการ รบผดชอบดานการใหคาแนะน า 1 อตรา

1.2 เจาหนาทบญช 1 อตรา1.3 เจาหนาทควบคมคลงสนคา 2 อตรา1.4 แคชเชยร 1 อตรา1.5 นกการภารโรง 1 อตรา

2. อาจารยเภสชกรปจจบนสถานปฏบต การเภสชชมชน มอาจารยจากคณะเภสช

ศ า ส ต ร ม า ร ว ม เ ป น เ ภ ส ช ก ร ใ ห ค า แ น ะนาตามความสมครใจ จานวน 30 คน ผลดเวรกนมาประจาสถานปฏบตการเภสชชมชน โดยมผลตอบแทนในระหวางวน เวลาราชการ ชวโมงละ 60 บาท นอกเวลาราชการ ชวโมงละ 100 บาท

3. เวลาเปดทาการสถานปฏบตการเภสชชมชน เปดทาการตงแตวนจนทรถงวนศกร

ตงแตเวลา 08.30 – 18.00 น. โดยแบงการ

ธรกจรานยา หนา 59 จาก 72

ทางานออกเปน 3 ผลด คอผลดท 1 เวลา 08.30 – 13.00 น.ผลดท 2 เวลา 13.00 – 16.00 น.ผลดท 3 เวลา 16.00 – 18.00 น.ในแตละผลดทาการนอกจากเจาหนาทประจาสถานปฏบตการเภสช

ชมชนแลว จะมอาจารยเภสชกรขนตา จานวน 3 ทาน คอยใหบรการลกคา หากอาจารยเภสชกร ตดภารกจไมสามารถเขาเวรได เภสชกรประจา จะทาหนาทดงกลาวแทน

ผลประกอบการเนองจากสถานปฏบตการเภสชชมชน มการเปลยนแปลงการปดงบ

บญชประจาปใหม จากเดม เดอนเมษายน เปนเดอนธนวาคม ดงนน จงทาใหการเปรยบเทยบผลประกอบการไดไมชดเจนนก เนองจากชวงเวลาแตกตางกน อยางไรกตาม สามารถสรปไดวาผลประกอบการของ สถานปฏบตการเภสชชมชนอยในเกณฑทด และมแนวโนมเตบโตไดอกตอไป สถานปฏบตการเภสชชมชนมผลกาไรทกๆ ป กระทงปจจบนสถานปฏบตการเภสชชมชน มกาไรสะสมสงถง 11 ลานบาท กจการม D/E Ratio อยในเกณฑทต ามาก Net Profit เพมขนทกป แสดงใหเหนถงการมประสทธภาพในการบรหารและควบคมงานไดอยางมประสทธภาพ

ธรกจรานยา หนา 60 จาก 72

ตารางท 23 แสดงผลประกอบการของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

ธรกจรานยา หนา 61 จาก 72

โอกาสขยายธรกจสบเนองจากวตถประสงคของการทาแผนธรกจใหกบสถานปฏบต

การเภสชชมชน คอ การเพมประสทธภาพในการใหบรการ อนจะสงผลใหสถานปฏบตการเภสชชมชน มรายไดเพมมากขนทงน แนวทางทผจดทาเหนวาแนวทางท สถานปฏบตการเภสชชมชนนาจะสามารถปฏบตไดในทนทคอ 1) การขยายเวลาการใหบรการ 2) การออกแบบปรบปรง

ธรกจรานยา หนา 62 จาก 72

พนทบรเวณหนาสถานปฏบตการเภสชชมชนในรปแบบใหม และ 3) การออกแบบการจดวางสนคาและเวชภณฑภายในสถานปฏบตการเภสชชมชนใหม

1. การขยายเวลาการใหบรการจากขอมล ในป 2543 สถานปฏบตการเภสชชมชน เปดใหบรการ

แกประชาชน รวมทงสน 244 วน หรอเฉลย เดอนละ 20.3 วน มจานวนลกคาใชบรการ 82,890 ราย ดงมรายละเอยดจานวนวนใหบรการจานวนผใชบรการและรายได ตามตารางท 24 ดงน

ตารางท 24 จานวนวนใหบรการ จานวนผใชบรการและรายไดของสถานปฏบตการเภสชชมชนมหาวทยาลยเชยงใหม

ธรกจรานยา หนา 63 จาก 72

จากขอมลขนตน เหนวาจานวนวนใหบรการคอนขางนอย เ น อ ง จ า ก ไ ด ม ก า ร ห ย ด ท า ก า ร ใ น ว น ห ย ดราชการดวย หากสถานปฏบตการเภสชชมชนจะขยายเวลาปฏบตการใหเพมขน ยอมจะเกดประโยชนตอการบรการประชาชนไดมากขน ในขณะทนกศกษามโอกาสไดเพมเวลาฝกปฏบตงานไดมากขนเชนกน รวมทงจะสามารถเพมรายไดใหกบสถานปฏบตการเภสชชมชนดวย ซงถาสามารถขยายเวลาการใหการบรการออกเปน 2 ชวง เพมเตมจากวนเวลาใหบรการเดม คอ ขยายเวลาบรการในวนทาการปกต วนจนทรถงศกร ระหวางเวลา 18.00 – 20.00 น . และขยายเวลาบรการในวน เสารระหวางเวลา 08.30 – 13.00 น.โดยเหตผลทสนบสนนการขยายเวลาใน 2 ชวงเวลา ดงกลาว สบเนองจากเหตผลดงตอไปน

1. ลกคาหลกของกจการสวนใหญเปนคนทางาน การเพมเวลาการใหบรการในชวงหลง เวลาท างานและวนเสาร นบวาเปนการอานวยความสะดวกใหกบลกคาทไมสามารถมาร บ บ ร ก า ร ใ น ว น เ ว ล าทางานปกต

2. ทาเลทตงอยในยานชมชนเปนแหลงทพกอาศย หนาแนน มผคนสญจรไปมาเกอบตลอดเวลา ทกวน การเปดปดวนทาการ โดยองกบวนหยดราชการ ทาใหจานวนวนทาการในแตละเดอนนอยกวาปกต

3. ตนทนในการดาเน นการของสถานปฏบต การเภสชชมชน คอนขางตา เมอเปรยบเทยบกบรายไดทคาดวาจะเพมขนมานน นบวาคมคากบการขยายเวลาเปดทาการ

ธรกจรานยา หนา 64 จาก 72

การเพมเวลาใหบรการในชวงคา ระหวางเวลา 18.00 – 20.00 น.ภายใตสมมตฐานดงน1. ใชจานวนลกคาทใชบรการต าทสด ในชวงเวลา 16.00 – 18.00 น. คอ 774 คน เปนฐานเนองจาก

เปนชวงเวลาใกลเคยงกบการเพมเวลามากทสด2. ยอดซอตอราย 138 บาท

ประมาณการรายรบต าสดตอเดอนรายไดขนตา = 774 x 138 = 106,812 บาทกาไรสทธขนตา 20% = 21,362 บาท

รายจายตอเดอน1. คาจางเภสชกร 1 คน อตราคาจางชวโมงละ 100 บาท = 4,000 บาท2. เจาหนาท 2 คน อตราคาจางวนละ 50 บาท =

2,000 บาท3. คาโสหย (คานาและไฟฟา) =

3,000 บาทรวมคาใชจาย =

9,000 บาทรายไดสทธ ตอเดอน = 12,362 บาท

ธรกจรานยา หนา 65 จาก 72

ประมาณการผลรายรบสงสดตอเดอนภายใตสมมตฐาน ดงน1. จานวนลกคาทใชบรการสงทสด ในชวงเวลา 16.00 – 18.00

น. คอ 1,099 คน2. ยอดซอตอราย 138 บาท

รายรบตอเดอนรายไดขนตา = 1,099 x 138 = 151,662 บาทกาไรสทธขนตา 20% = 30,332 บาทรวมคาใชจาย ตอเดอน =

9,000 บาทรายไดสทธ ตอเดอน =

21,332 บาทการเพมเวลาใหบรการในวนเสาร ระหวางเวลา 08.30 – 13.00 น.ภายใตสมมตฐานดงน

1. ใชจานวนลกคาทใชบรการตาทสด ในชวงเวลา 08.30 – 13.00 น. คอ 2,745 คน เปนฐาน เนองจากเปนชวงเวลาใกลเคยงกบการเพมเวลามากทสด

2. ยอดซอตอราย 175 บาทประมาณการรายรบตาสดตอเดอน

รายไดขนตา = 2,745 x 138 = 480,375 บาทกาไรสทธขนตา 20% = 96,075บาท

รายจายตอเดอน

ธรกจรานยา หนา 66 จาก 72

1. คาจางเภสชกร 2 คน อตราคาจางชวโมงละ 100 บาท = 3,440 บาท

2. เจาหนาท 2 คน อตราคาจางวนละ 50 บาท = 2,000 บาท

3. คาโสหย (คานาและไฟฟา) = 2,000 บาท

รวมคาใชจาย = 7,160 บาท

รายไดสทธ ตอเดอน = 88,915 บาทประมาณการรายรบสงสดตอเดอนภายใตสมมตฐาน ดงน

3. จานวนลกคาทใชบรการสงทสด ในชวงเวลา 08.30 – 13.00 น. คอ 3,613 คน

4. ยอดซอตอราย 175 บาทรายไดตอเดอนรายไดขนตา = 3,613 x 175 = 632,275 บาทกาไรสทธขนตา 20% = 126,455 บาทรวมคาใชจาย ตอเดอน =

7,160 บาทรายไดสทธ ตอเดอน =

119,295 บาท

จากการประมาณการรายรบสทธตอเดอนทจะเกดขนจากการขยายเวลาทาการ ทง 2 ชวงเวลาสามารถสรปไดดงตารางท 25 ดงน

ธรกจรานยา หนา 67 จาก 72

ตารางท 25 แสดงประมาณการรายรบสทธตอเดอนทจะเกดขนจากการขยายเวลาทาการของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

2. การออกแบบปรบปรงพนทบรเวณหนาสถานปฏบตการเภสชชมชนในรปแบบใหม

ลกษณะหนารานของสถานปฏบต การเภสชชมชนในปจจบน เปนหองกระจกตดฟลมกรองแสง มปายชอและปายพลาสตกตดรปสถานจาหนายยา เปนทสงเกตไดวาเปนสถานทจาหนายยา ซงถาไมใชความสงเกต จะดเหมอนเปนทางเขาสานกงานของคณะเภสชศาสตรมากกวาจะเปนสถานจาหนานและเวชภณฑ การปรบปรงรานให มลกษณะภายนอกท เปนรานขายยาสมยใหมเหมอนเชนราน Pharma Choice และ Fascino จะแสดงใหชดเจนวาเปนสถานทจาหนายเวชภณฑและยารกษาโรค และเพมความรสกทนสมยใหกบผเดนทางสญจรผานบนถนน เปนการเสรมภาพพจนจงใจ และประชาสมพนธสถานปฏบตการเภสชชมชนใหเปนทรจกดยงขน

3. การออกแบบการจดวางสนคาและเวชภณฑภายในสถานปฏบตการเภสชชมชนใหม

สภาพภายในหองปฏบตการเภสชชมชน มลกษณะใกลเคยงกบลกษณะหองจาหนายยาของโรงพยาบาลทวไป คอ ผมารบบรการจะตดตอกบเภสชกรทเคานเตอร เภสชกรจะเขยนใบสงยาใหกบผมารบ

ธรกจรานยา หนา 68 จาก 72

บรการนาไปยนชาะเงนทเจาหนาทการเงน และรอรบยา ซงมขอแตกตางกบรานจาหนายยาสมยใหมทจดยาและเวชภณฑทราคาไมแพง และเ ป น ย า ส า ม ญ ท ว ไ ป ใ ห ผ ม า ซ อ ส า ม า ร ถ เ ล อ ก ห ย บ ย า แ ล ะ เ ว ชภณฑไดดวยตนเอง สาหรบยาทตองใหเภสชกรเปนผควบคมหรอมราคาแพง จะตองจดเกบไวในตหรอชนวางหลงเคานเตอรทมเภสชกรนงประจา ซงผมาใชบรการสามารถสอบถามหรอขอคาปรกษาได โดยเภสชกรจะเปนผจดหรอหยบยาหรอเวชภณฑดวยตนเอง การปรบปรงหองปฏบตการฯ ใหมลกษณะทนสมย จะดงดดใหลกคาวยหนมสาวเขามาใชบรการมากขน เนองจากมลกษณะทนสมย มความนาสนใจมากขน และเปนตวอยางการจดรปแบบรานยาจาหนายยาสมยใหม ททาใหนกศกษาทฝกงานได คนเคยกบสภาพรานจาหนายยามากทส ด ท า ใหเก ดความเขาใจในระบบการจดการ รานไดด ย งข น และเปนแมแบบการออกไปประกอบอาชพธรกจรานจาหนายยาในอนาคต

การวเคราะหความเสยง

จากผลการดาเนนงานในระยะเวลาทผานมา และประมาณการผลประกอบการโดยการใชสมมตฐานในการประมาณการรายรบรายจายในกรณรายรบตาสดและรายรบสงสด แสดงใหเหนวาสถานปฏบตการเภสชชมชนมรายรบมากกวารายจายคมตอการเปดดาเนนการ และหากไดมการขยายเวลาการใหบรการตามสมมตฐานทแสดงไวขางตน สถานปฏบตการเภสชชมชนกยงคงจะมรายไดเพยงพอกบคาใชจายทเกดขน โดยทไมมความเสยงใดทเปนเหตจงใจตอการไมเปดเวลาบรการเพมขนจากปกต

อนง เพอเปนการเพมแรงจงใจใหแกอาจารยและเจาหนาทปฏบตงาน สถานปฏบตการเภสชชมชน ควรปรบปรงคาตอบแทนใหแกอา

ธรกจรานยา หนา 69 จาก 72

จารยและเจาหนาทใหสอดคลองกบความร ความสามารถของอาจารยทมาปฏบตงาน เนองจากเปนบคลากรทมคณวฒ มความร ความสามารถและความอาวโสการใหคาตอบแทนในอตราเดยวกนทช วโมงละ 100 บาท ซงเปนอตราเดยวกบคาจางเภสชกรตามรานจาหนายยาทวไป จงไมเปนทนาจงใจและไม สมเหตสมผลกบความร ความสามารถจรงของบคลากรเทาไรนก

ตารางท 26 แสดงจานวนลกคาในแตละชวงเวลาของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

หนวย : คน

ธรกจรานยา หนา 70 จาก 72

ตารางท 27 แสดงยอดจาหนายเวชภณฑในแตละผลดของสถานปฏบตการเภสชชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

หนวย : บาท

ธรกจรานยา หนา 71 จาก 72

ธรกจรานยา หนา 72 จาก 72