18

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาสมรรถนะอนพงประสงคของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะ สงกดส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน 1. แนวคดและความหมายของสมรรถนะ 2. ครอาสาสมครการศกษานอกระบบโรงเรยน 3. สถาบนศกษาปอเนาะ 4. งานวจยทเกยวของ 4.1 งานวจยในประเทศ 4.2 งานวจยตางประเทศ 1. แนวคดเกยวกบสมรรถนะ (Competency) แนวคดเกยวกบสมรรถนะเรมจากการน าเสนอบทความทางวชาการของ David C. McClelland นกจตวทยาแหงมหาวทยาลยฮาวารด เมอป ค.ศ.1960 ซงกลาวถง ความสมพนธระหวางคณลกษณะทดของบคคล (Excellent Performer) ในองคการ กบระดบทกษะความร ความสามารถ โดยกลาววา การวด IQ และการทดสอบบคลกภาพ ยงไมเหมาะสมในการท านายความสามารถ หรอสมรรถนะของบคคลได เพราะไมไดสะทอนความสามารถทแทจรงออกมาได ซงเปนเรองทนกจตวทยาองคการไดศกษากนมาเปนเวลานานแลว ผทรเรมการใชค าวา Competency คอ David McClelland ซงเปนผกอตงบรษท Hay McBer เขาไดเขยนบทความเรอง Testing for Competence Rather than for Intelligence ในป 1973 กลาวกนวานเปนจดเรมตนของการพฒนา Competency ใหเปนอกทางเลอกหนงนอกเหนอไปจากการวดเชาวนปญญา

ในปค.ศ.1970 US State Department ไดตดตอบรษท McBer ซง David C. McClelland เปนผบรหารอย เพอใหหาเครองมอชนดใหมทสามารถท านายผลการปฏบตงานของเจาหนาทไดอยางแมนย าแทนแบบทดสอบเกา ซงไมสมพนธกบผลการปฏบตงานเนองจากคนไดคะแนนดแตปฏบตงานไมประสบผลส าเรจ จงตองเปลยนแปลงวธการใหม David C. McClelland ไดเขยนบทความ

“Testing for Competence Rather Than for Intelligence” ในวารสาร American Psychologist เพอเผยแพรแนวคดและสรางแบบประเมนแบบใหมทเรยกวา Behavioral Event Interview (BEI) เปนเครองมอประเมนทคนหาผทมผลการปฏบตงานด ซง David C. McClelland เรยกวา สมรรถนะ (Competency)

19

ในป ค.ศ.1982 Richard Boyatzis ไดเขยนหนงสอชอ The Competent Manager : A Model of Effective Performance และไดนยามคาวา Competencies เปนความสามารถในงานหรอเปนคณลกษณะทอยภายในบคคลทน าไปสการปฏบตงานใหเกดประสทธภาพ

ป ค.ศ.1994 Gary Hamel and C.K.Prahalad ไดเขยนหนงสอชอ Competing for The Future ซงไดน าเสนอแนวคดทส าคญ คอ Core Competencies เปนความสามารถหลกของธรกจซงถอวาในการประกอบธรกจนนจะตองมเนอหาสาระหลก เชน พนฐานความร ทกษะ และความสามารถในการท างานอะไรไดบาง และอยในระดบใด จงท างานไดมประสทธภาพสงสดตรงตามความตองการขององคการ ในปจจบนองคการของเอกชนชนน าไดน าแนวคดสมรรถนะไปใชเปนเครองมอในการบรหารงานมากขน และยอมรบวาเปนเครองมอสมยใหมทองคการตองไดรบความพงพอใจอยในระดบตน ๆ มการส ารวจพบวาม 708 บรษททวโลกน า Core Competency เปน 1 ใน 25 เครองมอทไดรบความนยมเปนอนดบ 3 รองจาก Coporate Code of Ethics และ Strategic Planning แสดงวา Core competency จะมบทบาทส าคญทจะเขาไปชวยใหงานบรหารประสบความส าเรจ จงมผสนใจศกษาแนวคดเกยวกบการน าหลกการของสมรรถนะมาปรบใหเพมมากขนหนวยงานของรฐและเอกชนของไทยหลายหนวยงานไดใหความสนใจน ามาใชเชน บรษทปนซเมนต -ไทย ปตท. และส านกงานขาราชการพลเรอน เปนตน ( ขจรศกด ศรมย 2554 )

David C. McClelland นกจตวทยาของมหาวทยาลย Harvard เปนผรเรมแนวคดเกยวกบสมรรถนะ โดยพฒนาแบบทดสอบทางบคลกภาพเพอศกษาวา บคคลทท างานอยางมประสทธภาพนนมทศนคตและนสยอยางไร และไดใชความรในเรองเหลานชวยแกปญหาการคดเลอกบคคลใหกบหนวยงานของรฐบาลสหรฐอเมรกา ไดแก ปญหากระบวนการคดเลอกทเนนการวดความถนดทท าใหคนผวด าและชนกลมนอยอนๆไมไดรบการคดเลอก และปญหาผลการทดสอบความถนดทมความสมพนธกบผลการปฏบตงานนอยมาก ( ซงแสดงวาผลการทดสอบไมสามารถท านายผลการปฏบตงานได ) อกทงยงไดเกบขอมลของกลมทมผลงานโดดเดน และผทไมไดมผลงานโดดเดนดวยการสมภาษณ ซงพบวาสมรรถนะเกยวกบความเขาใจขอแตกตางทางวฒนธรรมเปนปจจยทมความสมพนธกบผลการปฏบตงาน ไมใชการทดสอบดวยแบบทดสอบความถนด นอกจากนบทความเรอง Testing for Competence Rather than for Intelligence ของ Mc-Cleland ทตพมพในป 1973 ไดรบการกลาวถงอยางกวางขวางและเปนจดเรมตนของการพฒนา Competency ใหเปนอกทางเลอกหนงนอกเหนอไปจากการวดเชาวนปญญา และใชกนตอๆมาจนถงทกวนน

แนวคดเรองสมรรถนะมกมการอธบายดวยโมเดลภเขาน าแขง (Iceberg Model) ซงอธบายวา ความแตกตางระหวางบคคลเปรยบเทยบไดกบภเขาน าแขง โดยมสวนทเหนไดงายและพฒนาไดงาย คอสวนทลอยอยเหนอน า นนคอองคความรและทกษะตางๆทบคคลมอย และสวนใหญทมองเหน

20

ไดยากอยใตผวนา ไดแก แรงจงใจ อปนสย ภาพลกษณภายใน และบทบาททแสดงออกตอสงคม สวนทอยใตน านมผลตอพฤตกรรมในการท างานของบคคลอยางมากและเปนสวนทพฒนาไดยาก

องคประกอบของสมรรถนะ ตามหลกแนวคดของ David C. McClelland ม 5 สวนคอ 1. ความร (Knowledge) คอ ความรเฉพาะในเรองทตองร เปนความรทเปน

สาระส าคญ เชน ความรดานเครองยนต เปนตน 2. ทกษะ (Skill) คอ สงทตองการใหท าไดอยางมประสทธภาพ เชน ทกษะทาง

คอมพวเตอร ทกษะทางการถายทอดความร เปนตน ทกษะทเกดไดนนมาจากพนฐานทางความร และสามารถปฏบตไดอยางแคลวคลองวองไว

3. ความคดเหนเกยวกบตนเอง (Self – concept) คอ เจตคต คานยม และความคดเหนเกยวกบภาพลกษณของตน หรอสงทบคคลเชอวาตนเองเปน เชน ความมนใจในตนเอง เปนตน

4. บคลกลกษณะประจ าตวของบคคล (Traits) เปนสงทอธบายถงบคคลนน เชน คนทนาเชอถอและไววางใจได หรอมลกษณะเปนผน า เปนตน

5. แรงจงใจ / เจตคต (Motives / attitude) เปนแรงจงใจ หรอแรงขบภายใน ซงท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมทมงไปสเปาหมาย หรอมงสความส าเรจ เปนตน

องคความรและ ทกษะตางๆ

บทบาททแสดงออกตอสงคม (Social Role)

ภาพลกษณภายใน (Self-Image) อปนสย (Traits)

แรงกระตน(Motive)

ความเชยวชาญ ช านาญพเศษในดาน

ตาง ๆ

ขอมลความรทบคคลม ในสาขาตาง ๆ

ความรสกนกคดเกยวกบเอกลกษณและคณคาของคน

บทบาททบคคลแสดงออกตอผอน

จนตนาการ แนวโนม วธคด วธปฏบตตนอนเปนโดยธรรมชาตของบคคล

ความเคยชน พฤตกรรมซ า ๆ ในรปแบบใดรปแบบหนง

ภาพท 1 โมเดลภเขาน าแขง (Iceberg Model) ทมา : ( สกญญา รศมธรรมโชต, 2549 )

21

การทบคคลจะมพฤตกรรมในการท างานอยางใด ขนอยกบคณลกษณะทบคคลมอยซงอธบายในตวแบบภเขาน าแขง (ภาพท1) คอทงความร ทกษะ/ความสามารถ (สวนทอยเหนอน า) และคณลกษณะอนๆ (สวนทอยใตน า) ของบคคลนนๆ

สวนทอยเหนอน า สามารถสงเกตเหนไดงาย 1. ทกษะ (Skills) หมายถง สงทบคคลรและสามารถท าไดเปนอยางด เชน ทกษะ

การอาน ทกษะการฟง ทกษะในการขบรถ เปนตน 2. ความร (Knowledge) หมายถง สงทบคคลรและเขาใจในหลกการ แนวคดเฉพาะ

ดาน เชน มความรดานบญช มความรดานการตลาด การเมอง สวนทอยใตน า สงเกตเหนไดยาก

3. บทบาททางสงคม (Social Image) หมายถง สงทบคคลตองการสอใหบคคลอนในสงคมเหนวาเปนตวเขา มบทบาทตอสงคม เชน ชอบชวยเหลอผอน เปนตน

4. ภาพพจนทรบรตวเอง (Self Image) หมายถง ภาพพจนทบคคลมองตวเองวาเปนอยางไร เชน เปนผน า เปนผเชยวชาญ เปนศลปน เปนตน

5. อปนสย (Traits) หมายถง ลกษณะนสยใจคอของบคคลเปนพฤตกรรมถาวร เชน เปนนกฟงทด เปนคนใจเยน เปนคนทออนนอมถอมตน เปนตน

6. แรงกระตน (Motive) หมายถง พลงขบเคลอนทเกดจากภายในจตใจของบคคล ทจะสงผลกระทบตอการกระท า เชน เปนคนทมความอยากทจะประสบความส าเรจ การกระท าสงตางๆจงออกมาในลกษณะของการมงไปสความส าเรจตลอดเวลา

จะเหนไดวาจากองคประกอบของ Competencies ทกลาวมาทงหมด เรามกจะเกตเหนไดเพยง 2 สวนทอยเหนอน าเทานน อก 4 สวนทอยใตน านน คอนขางจะเปนเรองยงยากทจะรบรเพราะอาจจะตองใชเวลานานและแตละคนมความแตกตางกนอก ดงนนการเรยนรเกยวกบ Competencies จงไมไดหมายถงพฤตกรรมทแสดงออกมาใหเหนเทานน แตรวมถงทมาของพฤตกรรมนนดวยวาเกดจากองคประกอบในเรองใด

22

ภาพท 2 ความหมาย Competency ตามแนวคดของ McClelland

ทมา : (สกญญา รศมธรรมโชต, 2549 ) สมรรถนะดานความรและทกษะนมแนวโนมทคนเราจะสามารถสงเกตเหนและวดไดโดยอย

ในสวนทโผลพนน าขนมา หรอเปลอกนอกของตนไม ฉะนน ความรและทกษะจงสามารถพฒนาไดงายทสด สมรรถนะทอยใตน าหรออยในสวนทเปนแกนของตนไม หรอซอนเรนอยลกๆภายในตวบคคล ไดแกแรงจงใจ อปนสยและอตมโนทศน สมรรถนะเหลานจะยากตอการวดและพฒนา บางครงสมรรถนะดานอตมโนทศนสามารถสงเกตเหนได บางครงกซอนเรนอยภายในซงสามารถเปลยนแปลง/พฒนาไดดวยการฝกอบรม การบ าบดทางจตวทยา และ/หรอพฒนาโดยการใหประสบการณทางบวกแกบคคล แตกเปนสงทพฒนาคอนขางยากและตองใชเวลานาน โดยทวไปแลวองคกรสวนใหญจะท าการสรรหาและคดเลอกบคลากรโดยพจารณาจากสมรรถนะดานความรและสมรรถนะดานทกษะเปนสวนใหญเพราะสามารถท าไดงายโดยอาจพจารณาจากผลการศกษาหรอการทดสอบความร ความสามารถ สวนสมรรถนะดานแรงจงใจ อตมโนทศนและอปนสยนนจะไมคอยวดและประเมนมากนก เพราะเชอวามอยในตวบคคลแลว ซงในความเปนจรงแลวหากสามารถเลอกไดเราควรพจารณาสมรรถนะดานคณลกษณะ (แรงจงใจ อตมโนทศน และอปนสย) ของผสมครเปนล าดบแรก เนองจากเปนสวนทซอนอยภายในตวบคคล เปนสวนทพฒนายากทสด สวนสมรรถนะดานความรและทกษะนนเปนสงทเราสามารถสอน ฝกฝน และพฒนาไดงายกวา

สมรรถนะดานแรงจงใจ อตมโนทศนและอปนสย จะเปนตวท านายทกษะพฤตกรรมและการ กระท า และสดทายจะท านายผลการปฏบตงาน (Outcome) คณลกษณะสวนบคคลซงประกอบดวย แรงจงใจ อปนสย มโนทศน และความร เปนสมรรถนะพนฐานของบคคล เมอบคคลแสดงเจตนาหรอ

23

ความตงใจทจะปฏบตงาน เขาจะมความมมานะพยายามแสดงพฤตกรรมการปฏบตงาน และ สดทายกจะท าใหเกดผลการปฏบตงานนนเอง เชนสมรรถนะดานความมงมนความส าเรจเปนสงทบคคลแสดงเจตนาทจะปฏบตงานใหประสบความส าเรจ เมอเขาตองการประสบความส าเรจ เขากจะตงเปาหมายในการปฏบตงานใหมความทาทาย และเขากจะพยายามรบผดชอบโดยปฏบตงานใหเสรจ พยายามท างานใหสงกวาเปาหมายหรอมาตรฐานทตงไว รวมทงน าผลงานทผานมาเปนขอมลยอนกลบ เพอน าไปสการปรบปรงและพฒนาผลงานอยางตอเนองทงดานคณภาพ ผลผลต ยอดขาย และรายได หากบคคลใดกตามทมลกษณะกลาเสยง (Risk Taking) กจะน าไปสการสรางนวตกรรมทงดานผลตภณฑใหม บรการ และกระบวนการใหมๆ ในการปฏบตงาน เปนตน

ความหมายของสมรรถนะ ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) กลาววา “สมรรถนะคอ

คณลกษณะเชงพฤตกรรมทเปนผลมาจากความร ทกษะ/ความสามารถและคณลกษณะอนๆทท าใหบคคลสามารถสรางผลงานไดโดดเดนกวาเพอนรวมงานอนๆ ในองคกร”กลาวคอ การทบคคลจะแสดงสมรรถนะใดสมรรถนะหนงได มกจะตองมองคประกอบของทงความร ทกษะ/ความสามารถและคณลกษณะอนๆ ตวอยางเชน สมรรถนะการบรการทด ซงอธบายวา “สามารถใหบรการท ผรบบรการตองการได” นน หากขาดองคประกอบตางๆ ไดแก ความรในงานหรอทกษะทเกยวของ เชน อาจตองหาขอมลจากคอมพวเตอรและคณลกษณะของบคคลทเปนคนใจเยน อดทน ชอบชวยเหลอผอน แลวบคคลกไมอาจจะแสดงสมรรถนะของการบรการทดดวยการใหบรการท ผรบบรการตองการได

Mitrani, Dalziel และ Fitt (1992) (อางถงใน วนดา ภวนารถนรกษ มปป.) กลาวถงสมรรถนะวาเปนลกษณะเฉพาะของบคคลทมความเชอมโยงกบประสทธผล หรอผลการปฏบตงานในการท างาน

Dale และ Hes (1995) (อางถงใน ขจรศกด ศรมย 2554) กลาวถงสมรรถนะวาเปนการคนหาสงทท าใหเกดการปฏบตงานทเปนเลศ หรอ การปฏบตงานทดกวา นอกจากน ยงไดใหความหมายของสมรรถนะในดานอาชพวา หมายถงความสามารถในการท ากจกรรมตางๆ ในสายอาชพเพอใหเกดการปฏบตงานเปนไปตามมาตรฐานทถกคาดหวงไว ค าวามาตรฐานในทน หมายถงองคประกอบของความสามารถรวมกบเกณฑการปฏบตงานและค าอธบายขอบเขตงาน

David C. McClelland (1970) (อางถงใน ขจรศกด ศรมย 2554) ไดใหค าจ ากดความไววา “สมรรถนะ หมายถงคณลกษณะ ทซอนอยภายในตวบคคล ซงคณลกษณะเหลานจะเปนตวผลกดนใหบคคลสามารถสรางผลการปฏบตงานในงานทตนรบผดชอบใหสงกวาหรอเหนอกวาเกณฑ/เปาหมายทก าหนดไว

24

Boyatzis (1982) (อางถงใน ขจรศกด ศรมย 2554) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะพนฐาน (Underlying Characteristic) ของบคคล ไดแก แรงจงใจ (Motive) อปนสย (Trait) ทกษะ (Skill) จนตภาพสวนตน (Self-Image) หรอบทบาททางสงคม (Social Role) หรอองคความร (Body of Knowledge) ซงบคคล จ าเปนตองใชในการปฏบตงานเพอใหไดผลงานสงกวา/เหนอกวาเกณฑเปาหมายทก าหนดไว

Boam and Sparrow (1992) (อางถงใน ขจรศกด ศรมย 2554) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง กลมของคณลกษณะเชงพฤตกรรมทบคคลจ าเปนตองมในการปฏบตงานในต าแหนงหนงๆ เพอใหการปฏบตงานในหนาทความรบผดชอบประสบความส าเรจ

Spencer and Spencer (1993) (อางถงใน ขจรศกด ศรมย 2554) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะพนฐาน (Underlying Characteristic) ทมอยภายในตวบคคลไดแก แรงจงใจ (Motive) อปนสย (Trait) อตตมโนทศน (Self-Concept) ความร (Knowledge) และทกษะ (Skill) ซงคณลกษณะเหลานจะเปนตวผลกดนหรอมความสมพนธเชงเหตผล (Causal -Relationship) ใหบคคลสามารถปฏบตงานตามหนาทความรบผดชอบหรอสถานการณตางๆ ไดอยางมประสทธภาพและ/หรอ สงกวาเกณฑอางอง (Criterion – Reference) หรอเปาหมายทก าหนดไว

Arnauld de Nadaillac (2003) (อางถงใน ขจรศกด ศรมย 2554) ไดใหค าจ ากดความไววาสมรรถนะนนเปนสงทตองลงมอปฏบตและท าใหเกดขน กลาวคอความสามารถทใชเพอใหเกดการบรรลผลและวตถประสงคตางๆ ซงเปนตวขบเคลอนทท าใหเกดความร (Knowledge) การเรยนรทกษะ (Know-how) และเจตคต/ลกษณะนสยหรอบคลกภาพตางๆ (Attitude) ทชวยใหสามารถเผชญและแกไขสถานการณหรอปญหาตางๆ ทเกดขนไดจรง

David D. Dubois, William J. Rothwell (2004) (อางถงใน ขจรศกด ศรมย 2554) กลาววาสมรรถนะหมายถง “คณลกษณะททกคนมและใชไดอยางเหมาะสม เพอผลกดนใหผลการปฏบตงานบรรลตามเปาหมาย ซงคณลกษณะเหลานไดแก ความร ทกษะ บคลกภาพ แรงจงใจทางสงคม ลกษณะนสยสวนบคคล ตลอดจนรปแบบความคดและวธการคด ความรสกและการกระท า”

เดชา เดชะวฒนไพศาล (2543) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง ทกษะ ความรและ ความสามารถ หรอพฤตกรรมของบคลากร ทจ าเปนในการปฏบตงานใดงานหนง กลาวคอ ในการท างานหนงๆ เราตองรอะไร เมอมความรหรอขอมลแลวเราตองรวาจะท างานนนๆอยางไร และเราควรมพฤตกรรมหรอคณลกษณะเฉพาะอยางไรจงจะท างานไดอยางประสบความส าเรจ ซงสงเหลานจะชวยใหองคกรทราบวาคณสมบตหรอคณลกษณะทดในการท างานของบคลากรในองคกร (Superior Performer) นนเปนอยางไร

25

อกฤษณ กาญจนเกต (2543) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง ความสามารถ ความช านาญดานตางๆ ซงเปนองคประกอบทส าคญทท าใหบคคลสามารถกระท าการหรองดเวนการกระท าในกจการใดๆ ใหประสบความส าเรจหรอลมเหลว ซงความสามารถเหลานไดมาจากการเรยนร ประสบการณ การฝกฝน และการปฏบตจนเปนนสย

ณรงควทย แสนทอง (2545) กลาววา “สมรรถนะ หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะ และแรงจงใจทมความสมพนธและสงผลกระทบตอความส าเรจของเปาหมายของงานในต าแหนงนนๆ สมรรถนะแตละตวจะมความส าคญตองานแตละงานแตกตางกนไป

HAY Group (2547) (อางถงใน วนดา ภวนารถนรกษ มปป.) ซงเปนบรษททปรกษาดานการวางระบบการบรหารงานบคคลระดบโลก ไดใหค าจ ากดความไววา “สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะเชงพฤตกรรมทท าใหบคลากรในองคกรปฏบตงานไดผลงานโดดเดนกวาคนอนๆ โดยบคลากรเหลานจะแสดงคณลกษณะเชงพฤตกรรมดงกลาวไดมากกวาเพอนรวมงานในสถานการณทหลากหลายกวา และไดผลงานดกวาผอน

วนดา ภวนารถนรกษ (มปป.) สมรรถนะ หมายถง ความสามารถในการคนหาวธการปรบพฤตกรรม ความร ทกษะ ของแตละบคคลในองคกรตางๆ ใหดขนกวาเดม เพอใหการปฏบตงานมประสทธภาพสงสด หรอสงกวาทองคกรนนๆตองการ ตามวสยทศนและพนธกจทวางแผนไว ซงนอกจากความสามารถพนฐานททกคนควรมเหมอนกนแลวยงตองพฒนาตนเองอยางตอเนองใหมความสามารถทโดดเดนนอกเหนอไปจากงานในหนาทตามมาตรฐาน หรอ สงกวามาตรฐานทองคกรก าหนดไว

ผวจยขอสรปความหมายของสมรรถนะหรอ Competency วา คอ ความร (Knowledge) ทกษะ (Skills) และคณลกษณะสวนบคคลตางๆ (Personal Characteristic of Attributes) ทสงผลตอการปฏบตงานในความรบผดชอบใหเกดประสทธภาพสงสด

สมรรถนะในการท างาน

ระบบสมรรถนะในการท างาน (Competency Model) เปนเครองมอบรหารจดการ ทรพยากรมนษยทส าคญอยางหนงทผบรหารทกระดบสามารถน ามาใชในการสรรหา รกษา และพฒนาบคลากรใหมความร ทกษะ และความสามารถและบคลกลกษณะเฉพาะตรงตามทต าแหนงก าหนด เพอใหปฏบตหนาทไดตามผลทคาดหวงไว สมรรถนะในการท างาน (Competency) หมายถง ความร ทกษะ และคณลกษณะ (Knowledge, Skills, Personal Attribute) ของบคคลทจ าเปนตองม เพอใชในการปฏบตหนาท ใหประสบผลส าเรจตามทก าหนดไว

26

1. ความร (Knowledge) หมายถง ความรทจ าเปนในการปฏบตหนาท ถาไมมความร พนกงานกไมสามารถปฏบตหนาททรบผดชอบไดอยางถกตอง ความรนมกจะไดจากการศกษา อบรม สมมนา รวมไปถงการแลกเปลยนความรกบผมความรในดานนนๆ

2. ทกษะ (Skills) หมายถงทกษะ ความสามารถเฉพาะทจ าเปนในการปฏบตหนาท ถาไมมทกษะแลว กยากทท าใหพนกงานท างานใหมผลงานออกมาดและตามเปาหมายทก าหนดไวได ทกษะนมกจะไดมาจากการฝกฝน หรอกระท าซ าๆอยางตอเนอง จนท าใหเกดความช านาญในสงนน

3. คณลกษณะสวนบคคล (Personal Attribute) หมายถง คณลกษณะ ความคด ทศนคต คานยม แรงจงใจและความตองการสวนตวของบคล คณลกษณะเปนสงทตดตวและ เปลยนแปลงไดไมงายนก คณลกษณะทไมเหมาะสมกบหนาทมกจะกอใหเกดปญหาในการท างาน และท าใหงานไมประสบผลส าเรจตามเปาหมาย

ความส าคญของสมรรถนะ

ในโลกของการแขงขนทางธรกจมการวจยพบวาการพฒนาคน คแขงจะสามารถตามทนตองใชเวลา 7 ป ในขณะทเทคโนโลยใชเวลาเพยง 1 ป กตามทนเพราะซอหาได ดงนนสมรรถนะจงมความส าคญตอการปฏบตงานของขาราชการและองคการดงน

1. ชวยใหการคดสรรบคคลทมลกษณะดทงความร ทกษะและความสามารถตลอดจนพฤตกรรมทเหมาะสมกบงานเพอปฏบตงานใหส าเรจตามความตองการขององคกรอยางแทจรง

2. ชวยใหผปฏบตงานทราบถงระดบความสามารถของตวเองวาอยในระดบใดและตองพฒนาในเรองใดชวยใหเกดการเรยนรดวยตนเองมากขน

3. ใชประโยชนในการพฒนาฝกอบรมแกขาราชการ บคลากร 4. ชวยสนบสนนใหตวชวดหลกของผลงาน (KPIs) บรรลเปาหมายเพราะ

Competency จะเปนตวบงบอกไดวาถาตองการใหบรรลเปาหมายตาม KPIs แลวจะตองใชตวไหนบาง 5. ปองกนไมใหผลงานเกดจากโชคชะตาเพยงอยางเดยว เชน ยอดขายของพนกงาน

ขายเพมขนสงกวาเปาทก าหนดทงๆทพนกงานขายคนนนไมคอยตงใจท างานมากนก แตเนองจากความตองการของตลาดสง จงท าใหยอดขายเพมขนเองโดยไมตองลงแรงอะไรมาก แตถามการวด Competency แลว จะท าใหสามารถตรวจสอบไดวาพนกงานคนนนประสบความส าเรจเพราะโชคชวยหรอดวยความสามารถของเขาเอง

6. ชวยใหเกดการหลอหลอมไปสสมรรถนะขององคกรทดขน เพราะถาทกคนปรบ Competency ของตวเองใหเขากบผลงานทองคกรตองการอยตลอดเวลาแลว ในระยะยาวกจะสงผล

27

ใหเกดเปน Competency เฉพาะขององคกรนนๆ เชน เปนองคการแหงการคดสรางสรรคเพราะทกคนในองคการม Competency ในเรองการคดสรางสรรค (Creative Thinking)

นอกจากการใชสมรรถนะในการพฒนาบคลากรแลว หนวยงานยงสามารถพฒนาระบบสมรรถนะไปใชในการบรหารงานบคคลในมตตางๆดงน

1. การสรรหาและคดเลอกบคคล (Recruitment and Selection) หนวยงานสามารถน าสมรรถนะของต าแหนงทตองการสรรหา และคดเลอกบคคล

เขารบราชการไปท าเปนแบบทดสอบหรอแบบสมภาษณเพอคดเลอกบคคลทมคณลกษณะทดมความร ทกษะ ความสามารถตลอดจนพฤตกรรมทเหมาะสมกบต าแหนงงานเพอใหไดคนทมผลการปฏบตงานตรงตามทหนวยงานตองการอยางแทจรง

2. การประเมนผลการปฏบตงานของบคคล (Performance Appraisal) ผบรหารหนวยงานสามารถน าผลการประเมนสมรรถนะ Competency Gap ของ

เจาหนาทมาใชใหสอดคลองกบการประเมนผลการปฏบตงานซงแสดงถงการพฒนาตนเองตามแผนพฒนารายบคคล

3. การใหรางวลและคาตอบแทน (Reward and Compensation) การบรหารงานภาครฐในแนวใหมไดน าระบบการใหรางวลและคาตอบแทนมาใช

เพมเตมจากการเลอนขนเงนเดอนอยางเดยว เปนการบรหารคาตอบแทนทสามารถชวยเพมแรงจงใจใหเจาหนาทมความกระตอรอรนในการพฒนาตนเองและพฒนางานมากขน การน าระบบสมรรถนะมาใชจะชวยใหการใหรางวลและคาตอบแทนแกผทมสมรรถนะในการท างานสงจะไดรบคาตอบแทนทสงกวา บคลากรจะเหนความส าคญในการพฒนาตนเองใหสงยงขนสงผลใหสมรรถนะขององคกรยงสงขนตามไปดวยนอกจากนนยงชวยใหการบรหารคาตอบแทนและการใหรางวลมความโปรงใสและเปนธรรมมากยงขน

4. การวางแผนความกาวหนาทางอาชพ (Career Planning and Succession Plan)

ระบบสมรรถนะทาใหหนวยงานสามารถทราบจดแขงและจดออนของเจาหนาท ทมอย และทราบถงทกษะหรอความสามารถทจาเปนสาหรบต าแหนงเปาหมายในอนาคตของเจาหนาทแตละคน

5. การประเมนผลสมฤทธ (Result -Based Management) การประเมนผลสมฤทธ (RBM) ในปจจบนจะยดยทธศาสตรขององคการเปนหลก

โดยมตวชวด (KPIs) ในระดบตางๆ เปนตวบงชความส าเรจ

28

สมรรถนะตนแบบ (Competency Model) ของระบบราชการไทย ส านกงาน ก.พ.รวมกบบรษท เฮย กรป ไดจดท า Competency Model ของระบบ

ราชการไทยจากขอมลหลายแหลงดวยกน กลาวคอ 1. ขอมลจากแบบสรปลกษณะงาน (Role Profile) เปนแบบสอบถามทใหผตอบ

บรรยายลกษณะงานแบบยอทระบลกษณะงาน โดยเนนการมงผลสมฤทธประจ าต าแหนง ซงประกอบดวย หนาทความรบผดชอบหลก คณวฒทจ าเปน ความร ทกษะ ประสบการณ และสมรรถนะทจ าเปนของต าแหนงงาน

2. การจดท า Competency Expert Panel Workshops จ านวน 16 ครง โดยผเชยวชาญในแตละกลมงานไดมารวมประชมและใหความเหนเกยวกบ Competency ทจ าเปนในแตละกลมงาน นอกจากนยงมการเกบขอมลจากประสบการณจรงในการท างานของขาราชการแตละทานทเขารวมประชมในครงนน ดวยการใชเทคนคการวเคราะหงานทเรยกวา Critical Incident

3. ขอมลจาก Hay’s Worldwide Competency Database ของบรษท เฮย กรป ซงเปนขอมล Competency Best Practice ขององคการภาครฐในตางประเทศ

ขอมลทงสามสวนนเปนทมาของตนแบบสมรรถนะหรอ Competency Model ส าหรบระบบราชการพลเรอนไทย ประกอบไปดวยสมรรถนะ 2 สวน คอ สมรรถนะหลกส าหรบขาราชการพลเรอนทกคน และสมรรถนะประจ ากลมงานส าหรบแตละกลมงาน

1) สมรรถนะหลก (Core Competency) สมรรถนะหลก คอ คณลกษณะรวมของขาราชการพลเรอนทกต าแหนงทง

ระบบ ก าหนดขนเพอหลอหลอมคานยมและพฤตกรรมทพงประสงครวมกน ประกอบดวยสมรรถนะ 5 สมรรถนะ คอ

1. การมงผลสมฤทธ (Achievement Motivation) 2. การบรการทด (Service Mind) 3. การสงสมความเชยวชาญในงานอาชพ (Expertise) 4. จรยธรรม (Integrity) 5. ความรวมแรงรวมใจ (Teamwork)

2) สมรรถนะประจ ากลมงาน สมรรถนะประจ ากลมงาน คอ สมรรถนะทก าหนดเฉพาะส าหรบแตละกลม

งาน เพอสนบสนนใหขาราชการแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมแกหนาท และสงเสรมใหสามารถปฏบตภารกจในหนาทไดดยงขนโดยโมเดลสมรรถนะก าหนดใหแตละกลมงานมสมรรถนะประจ ากลมงานละ 3 สมรรถนะ (ยกเวนกลมงานนกบรหารระดบสงม 5 สมรรถนะ) มค าใหมทเกยวของเพมขนมาอกหนงค าคอ กลมงาน (Job Family) ในระบบจ าแนกต าแหนงและคาตอบแทนใหมน มการจดต าแหนงงาน

29

ทกต าแหนงใหอยในกลมงานตางๆ มทงหมด 18 กลมงาน การจดกลมงานเปนวธการจ าแนกประเภทของงาน โดยการจดงานทมลกษณะคลายคลงกนเขาไวในกลมเดยวกน โดยพจารณาจากเกณฑดงตอไปน คอ

1. กลมลกคา/ผมสวนไดสวนเสยของต าแหนงงานนนเปนใคร เปนกลมลกคาภายในหรอภายนอกภาคราชการ

2. ต าแหนงงานนนมงผลลพธ/ผลสมฤทธตามภารกจหลกของภาครฐดานใด ดงนน งานทจดอยในกลมงานเดยวกนจงควรมวตถประสงคของงาน และผลสมฤทธของงานท

คลายคลงกน ดวยเหตนผทด ารงต าแหนงในกลมงานเดยวกน ไมวาจะเปนต าแหนงใดกควรจะมสมรรถนะ (คณลกษณะเชงพฤตกรรมประจ างาน) เชนเดยวกน เพอใหไดผลการปฏบตงานทดเลศ มงไปในทศทางเดยวกน

กลมงานในระบบราชการพลเรอนไทยม 18 กลมงาน คอ 1. กลมงานสนบสนนทวไป (General Support) 2. กลมงานสนบสนนงานหลกทางเทคนคเฉพาะดาน (Technical Support) 3. กลมงานใหค าปรกษา (Advisory) 4. กลมงานบรหาร (Executive) 5. กลมงานนโยบายและวางแผน (Policy and Planning) 6. กลมงานศกษาวจยและพฒนา (Study and Research) 7. กลมงานขาวกรองและสบสวน (Intelligence and Investigation) 8. กลมงานออกแบบเพอพฒนา (Development Design) 9. กลมงานความสมพนธระหวางประเทศ (International Relations) 10. กลมงานบงคบใชกฎหมาย (Law Enforcement) 11. กลมงานเผยแพรประชาสมพนธ (Public Communication and Promotion) 12. กลมงานสงเสรมความร (Public Education and Development) 13. กลมงานบรการประชาชนดานสขภาพและสวสดภาพ (Caring Services) 14. กลมงานบรการประชาชนทางศลปวฒนธรรม (Cultural and Artistic Vocational

Skill Services)

15. กลมงานบรการประชาชนทางเทคนคเฉพาะดาน (Technical Services) 16. กลมงานเอกสารราชการและทะเบยน (Registration and Record) 17. กลมงานการปกครอง (Public Governance) และ 18. กลมงานอนรกษ (Conservation)

30

แตละกลมงานจะมสมรรถนะประจ ากลมงานละ 3 ดาน เมอรวมกบสมรรถนะหลกแลว ขาราชการแตละคนจะตองมงพฒนาสมรรถนะรวม 8 ดานดวยกน ส าหรบสมรรถนะประจ ากลมงานมทงหมด 20 ดาน ประกอบดวย

1. การคดวเคราะห (Analytical Thinking) 2. การมองภาพองครวม (Conceptual Thinking) 3. การพฒนาศกยภาพคน (Caring & Developing Others) 4. การสงการตามอ านาจหนาท (Holding People Accountable) 5. การสบเสาะหาขอมล (Information Seeking) 6. ความเขาใจขอแตกตางทางวฒนธรรม (Cultural Sensitivity) 7. ความเขาใจผอน (Interpersonal Understanding) 8. ความเขาใจองคกรและระบบราชการ (Organizational Awareness) 9. การด าเนนการเชงรก (Proactiveness) 10. ความถกตองของงาน (Concern for Order) 11. ความมนใจในตนเอง (Self Confidence) 12. ความยดหยนผอนปรน (Flexibility) 13. ศลปะการสอสารจงใจ (COmmunication & Influencing) 14. สภาวะผนา (Leadership) 15. สนทรยภาพทางศลปะ (Aesthetic Quality) 16. วสยทศน (Visioning) 17. การวางกลยทธภาครฐ (Strategic Orientation) 18. ศกยภาพเพอน าการปรบเปลยน (Change Leadership) 19. การควบคมตนเอง (Self Control) 20. การใหอ านาจแกผอน (Empowering Others)

การก าหนดสมรรถนะของครไทย ผก าหนดสมรรถนะของครไทยประกอบดวยหนวยงานในสงกดกระทรวงศกษาธการ 3 หนวยงานไดแก

1. ส านกมาตรฐานวชาชพ ส านกงานเลขาธการครสภา เปนผก าหนดมาตรฐานวชาชพทางการศกษาส าหรบผทจะเขาสวชาชพคร

2. สถาบนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา เปนผจดท าแบบประเมนสมรรถนะครและบคลากรทางการศกษา เพอใหครและบคลากรทางการศกษาใชประเมนตนเองเปนรายบคคล รวมทงใหผบงคบบญชาระดบใกลชดเปนผประเมน

31

3. ส านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา เปนผก าหนดมาตรฐานต าแหนงและมาตรฐานวทยฐานะของผสอนในหนวยงานการศกษา สายงานสอน แตละหนวยงานไดก าหนดสมรรถนะครไวดงน ส านกมาตรฐานวชาชพ ส านกงานเลขาธการครสภา (2548) ไดก าหนดมาตรฐานวชาชพทางการศกษาส าหรบผทจะเขาสวชาชพครไว 3 มาตรฐาน คอ มาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ มาตรฐานการปฏบตงานและมาตรฐานการปฏบตตน ซงมาตรฐานการปฏบตงานและมาตรฐานการปฏบตตนยงมไดมการก าหนดสมรรถนะ สวนดานมาตรฐานความรและประสบการณวชาชพไดก าหนดสมรรถนะครไวดงน

มาตรฐานความรของคร มวฒไมต ากวาปรญญาตรทางการศกษา หรอเทยบเทา หรอคณวฒอนทครสภารบรองและมสมรรถนะ 9 ดาน คอ

1. สมรรถนะดานภาษาและเทคโนโลยสาหรบคร ไดแก สามารถใชทกษะในการฟง การพด การอาน การเขยนภาษาไทยเพอการสอความหมายไดอยางถกตอง สามารถใชทกษะในการฟง การพด การอาน การเขยนภาษาองกฤษ หรอภาษาตางประเทศอนๆ เพอการสอความหมายไดอยางถกตอง และสามารถใชคอมพวเตอรขนพนฐาน

2. สมรรถนะดานการพฒนาหลกสตร ไดแก สามารถวเคราะหหลกสตร สามารถปรบปรงและพฒนาหลกสตรไดอยางหลากหลาย สามารถประเมนหลกสตรไดทงกอนและหลงการใชหลกสตร และสามารถจดท าหลกสตร

3. สมรรถนะดานการจดการเรยนร ไดแก สามารถน าประมวลรายวชามาจดท าแผนการเรยนรรายภาค และตลอดภาค สามารถออกแบบการเรยนรทเหมาะสมกบวยของผเรยน สามารถเลอกใช พฒนาและสรางสออปกรณทสงเสรมการเรยนรของผเรยน สามารถจดกจกรรมทสงเสรมการเรยนรของผเรยนและจ าแนกระดบการเรยนรของผเรยนจากการประเมนผล

4. สมรรถนะดานจตวทยาสาหรบคร ไดแก เขาใจธรรมชาตของผเรยน สามารถชวยเหลอผเรยนใหเรยนรและพฒนาไดตามศกยภาพของตน สามารถใหค าแนะน า ชวยเหลอผเรยนใหมคณภาพชวตทดขนและสามารถสงเสรมความถนดและความสนใจของผเรยน

5. สมรรถนะดานการวดและประเมนผลการศกษา ไดแก สามารถวดและประเมนผลไดตามสภาพความเปนจรง และสามารถน าผลการประเมนไปใชในการปรบปรงการจดการเรยนรและหลกสตร

6. สมรรถนะดานการบรหารจดการในหองเรยน ไดแก มภาวะผน า สามารถบรหารจดการในชนเรยน สามารถสอสารไดอยางมคณภาพ สามารถในการประสานประโยชน และสามารถน านวตกรรมใหมๆมาใชในการบรหารจดการ

32

7. สมรรถนะดานการวจยทางการศกษา ไดแก สามารถน าผลการวจยไปใชในการจดการเรยนการสอนและสามารถท าวจยเพอการพฒนาการเรยนการสอนและพฒนาผเรยน

8. สมรรถนะดานนวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษา ไดแก สามารถเลอกใช ออกแบบ สรางและปรบปรงนวตกรรมเพอใหผเรยนเกดการเรยนรทด สามารถพฒนาเทคโนโลยและสารสนเทศเพอใหผเรยนเกดการเรยนรทด และสามารถแสวงหาแหลงเรยนรทหลากหลายเพอสงเสรมการเรยนรของผเรยน

9. สมรรถนะดานความเปนคร ไดแก รก เมตตา และปรารถนาดตอผเรยน อดทนและรบผดชอบ เปนบคคลแหงการเรยนรและเปนผน าทางวชาการ มวสยทศน ศรทธาในวชาชพคร ปฏบตตามจรรยาบรรณของวชาชพคร

ดานมาตรฐานประสบการณวชาชพคร ผานการปฏบตการสอนในสถานศกษาตามหลกสตรปรญญาทางการศกษาเปนเวลา 1 ป และผานเกณฑการประเมนปฏบตการสอนตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการครสภาก าหนด ดงน

1. สมรรถนะในการฝกปฏบตวชาชพระหวางเรยน ไดแก สามารถศกษาและแยกแยะผเรยน ไดตามความแตกตางของผเรยน สามารถจดท าแผนการเรยนร สามารถฝกปฏบตการสอนตงแตการจดท าแผนการสอน ปฏบตการสอน ประเมนผลและปรบปรง และสามารถจดท าโครงงานทางวชาการ

2. สมรรถนะในการปฏบตการสอนในสถานศกษาในสาขาวชาเฉพาะ ไดแก สามารถจดการเรยนรในสาขาวชาเฉพาะ สามารถประเมน ปรบปรง และพฒนาการจดการเรยนรใหเหมาะสมกบศกยภาพของผเรยน สามารถท าวจยในชนเรยนเพอพฒนาผเรยน และสามารถจดท ารายงานผลการจดการ เรยนรและการพฒนาผเรยน สถาบนพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา (2549) ไดก าหนดสมรรถนะครทจะใชในการประเมนการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษาไว 3 ประเภท ดงน

1. สมรรถนะหลก (Core Competency) เปนสมรรถนะรวมทครและบคลากรทางการศกษาทกคนตองม ประกอบดวยสมรรถนะ 4 ดาน คอ

(1) การมงผลสมฤทธ ไดแก ความสามารถในการวางแผนปฏบตงาน ความสามารถในการปฏบตงานและผลการปฏบตงาน

(2) การบรการทด ไดแก ความสามารถในการสรางระบบบรการ และความสามารถในการใหบรการ

(3) การพฒนาตนเอง ไดแก ความสามารถในการวเคราะหตนเอง ความสามารถในการใชภาษาไทยเพอการสอสาร ความสามารถในการใชภาษาองกฤษเพอการแสวงหา

33

ความร ความสามารถในการตดตามความเคลอนไหวทางวชาการและวชาชพ และความสามารถในการประมวลความรและน าความรไปใช

(4) การท างานเปนทม ไดแก ความสามารถในการวางแผนเพอการปฏบตงานเปนทมและความสามารถในการปฏบตงานรวมกน

2. สมรรถนะประจ าสายงาน (Functional Competency) เปนสมรรถนะเฉพาะทเกยวกบการปฏบตงานของแตละต าแหนงตามสายงานคร ประกอบดวยสมรรถนะ 5 ดาน คอ

(1) การจดการเรยนร ไดแก ความสามารถในการสรางและพฒนาหลกสตร ความสามารถในเนอหา สาระทสอน ความสามารถในการจดกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ความสามารถในการใชและพฒนานวตกรรม เทคโนโลยสารสนเทศเพอการจดการเรยนร และความสามารถในการวดผลและประเมนผลการเรยนร

(2) การพฒนาผเรยน ไดแก ความสามารถในการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ความสามารถในการพฒนาทกษะชวต สขภาพกายและสขภาพจต ความสามารถในการปลกฝงความเปนประชาธปไตย ความสามารถในการปลกฝงความเปนไทย และความสามารถในการจดระบบดแลชวยเหลอผเรยน

(3) การบรหารจดการชนเรยน ไดแก ความสามารถในการจดบรรยากาศการเรยนร ความสามารถในการจดท าขอมลสารสนเทศและเอกสารประจ าชนเรยนและวชา และความสามารถในการก ากบ ดแลชนเรยน

(4) การวเคราะห สงเคราะหและการวจย ไดแก ความสามารถในการวเคราะหสภาพปญหา จดแขง จดออนของสถานศกษาและวเคราะหแผนการจดการเรยนร ความสามารถในการสงเคราะหเชน จดท าแผนงาน หรอ โครงการเพอจดการเรยนรและบรณาการความรทงภายในและระหวางกลมสาระการเรยนร ความสามารถในการเขยนเอกสารทางวชาการและความสามารถในการวจย

(5) สรางความรวมมอกบชมชน ไดแก ความสามารถในการน าชมชนมสวนรวมในกจกรรมสถานศกษา ความสามารถในการเขารวมกจกรรมของชมชน

3. วนย คณธรรมจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพ เปนคณลกษณะรวมทครและบคลากรทางการศกษาตองยดถอเปนหลกในการประพฤตปฏบตตน ดงน

(1) การมวนย ไดแก การควบคมตนเอง การประพฤตปฏบตตนตามกตกาของสงคม

(2) การประพฤต ปฏบตตนเปนแบบอยางทด ไดแก การเปนแบบอยางทดทางกาย การเปนแบบอยางทดทางวาจา และการเปนแบบอยางทดทางดานจตใจ

34

(3) การด ารงชวตอยางเหมาะสม ไดแก การปฏบตตามปรชญาและแผนการด าเนนชวตทถกตองดงาม เหมาะสมกบฐานะ หลกเลยงจากอบายมข รกษาสทธของตนเอง ไมละเมดสทธของผอน เออเฟอเผอแผ ไมเบยดเบยนผอน

(4) ความรกและศรทธาในวชาชพ ไดแก ยดมนในอดมการณ ยกยองบคคลทประสบความส าเรจ ปกปองเกยรตภม เสยสละ และอทศตนเพอประโยชนวชาชพ และพฒนาตนเองใหมความกาวหนาในวชาชพ

(5) ความรบผดชอบในวชาชพ ไดแก ปฏบตตนตามบทบาทหนาท ยอมรบผลในการกระท าของตนเองในการปฏบตหนาทและหาแนวทางแกไขปญหา อปสรรคทเกดขนในวชาชพ ส านกงานคณะกรรมการขาราชครและบคลากรทางการศกษา (2549) ไดก าหนดมาตรฐานต าแหนงครผชวยและคร และมาตรฐานวทยฐานะครช านาญการ ครช านาญการพเศษ ครเชยวชาญ และครเชยวชาญพเศษ ไวดงน

1. มาตรฐานต าแหนงครผชวย มลกษณะงานทปฏบตเกยวกบการจดการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนส าคญ อบรมสงสอนและจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะ อนพงประสงค ปฏบตงานวชาการของสถานศกษา ปฏบตงานเกยวกบการจดระบบดแลชวยเหลอผเรยนและปฏบตงานอนตามทไดรบมอบหมาย

2. มาตรฐานต าแหนงคร มลกษณะงานทปฏบตเกยวกบการจดการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนส าคญ อบรมสงสอนและจดกจกรรมพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงค ปฏบตงานวชาการของสถานศกษา ปฏบตงานเกยวกบการจดระบบดแลชวยเหลอผเรยน ประสานความรวมมอกบผปกครองและชมชนเพอพฒนาผเรยนตามศกยภาพ ท านบ ารงสงเสรมศลปวฒนธรรม แหลงเรยนรและภมปญญาทองถน ศกษาวเคราะห วจย และประเมนพฒนาการของผเรยน เพอน ามาพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพยงขน และปฏบตงานอนตามทไดรบมอบหมาย

3. มาตรฐานวทยฐานะ แบงออกเปน ครช านาญการ ครช านาญการพเศษ ครเชยวชาญ และครเชยวชาญพเศษ ซงก าหนดคณภาพการปฏบตงานไวเหมอนกน ดงน

(1) มความรความเขาใจในสาระ หรอกลมสาระการเรยนรทรบผดชอบในระดบพนฐาน มความสามารถในการออกแบบการเรยนร บรหารจดการชนเรยน พฒนาผเรยน โดยแสดงใหเหนวามการด าเนนการตามแนวทางทหลกสตรก าหนด และมการพฒนาตนและพฒนาวชาชพ

(2) มทกษะการจดการเรยนรและประเมนผลทเหมาะสมกบสาระหรอกลมสาระการเรยนรทรบผดชอบ สามารถพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนรของสาระ หรอกลมสาระการเรยนร

35

(3) เปนผมวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ แตไดก าหนดการเลอนต าแหนง หรอวทยฐานะไววาจะตองมการประเมนคณภาพการปฏบตงานของครตามสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจ าสายงาน โดยสมรรถนะหลกจะตองประเมนทกวทยฐานะและทกสายงาน สวนสมรรถนะประจ าสายงาน มการประเมนแตกตางกนในแตละสายงาน ซงสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจ าสายงาน มรายละเอยดดงน

สมรรถนะหลก ประกอบดวย 1. การมงผลสมฤทธ ไดแก ความมงมนในการปฏบตงานในหนาทใหมคณภาพ

ถกตอง ครบถวน สมบรณ มความคดรเรมสรางสรรค และมการพฒนาผลงานใหมคณภาพอยางตอเนอง

2. การบรการทด ไดแก ความตงใจในการปรบปรงระบบบรการใหมประสทธภาพเพอตอบสนองความตองการของผรบบรการ

3. การพฒนาตนเอง ไดแก การศกษา คนควา หาความร ตดตามองคความรและเทคโนโลยใหมๆในวงวชาการและวชาชพเพอพฒนาตนเองและพฒนางาน

4. การท างานเปนทม ไดแก การใหความชวยเหลอ สนบสนน เสรมแรง ใหก าลงใจแกเพอนรวมงาน การปรบตวเขากบบคคลอน หรอแสดงบทบาทผน า ผตามไดอยางเหมาะสม

สมรรถนะประจ าสายงาน ประกอบดวย 1. การวเคราะหและสงเคราะห ไดแก ความสามารถในการท าความเขาใจสงตางๆ

แลวแยกประเดนเปนสวนยอยตามหลกการ หรอกฏเกณฑทก าหนด สามารถรวบรวมสงตางๆ จดท าอยางเปนระบบ เพอแกปญหา หรอพฒนางาน รวมทงสามารถวเคราะหองคกร หรองานในภาพรวมและด าเนนการแกไขปญหาอยางเปนระบบ

2. การออกแบบการเรยนร ไดแก ความรความเขาใจเรองการออกแบบการเรยนร สามารถออกแบบการเรยนรและน าผลการออกแบบการเรยนรไปใชในการจดการเรยนร

3. การพฒนาผเรยน ไดแก ความสามารถในการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม การพฒนาทกษะชวต สขภาพกายและสขภาพจต ปลกฝงการเปนประชาธปไตย ความภมใจในความเปนไทย การจดระบบดแลชวยเหลอใหแกผเรยน

4. การบรหารจดการชนเรยน ไดแก ความสามารถในการจดบรรยากาศการจดการเรยนร การจดการขอมลสารสนเทศ เอกสารประจ าชน/ประจ าวชา การก ากบดแลชนเรยน/ประจ าวชาตางๆ จากขอมลเกยวกบสมรรถนะครไทยทส านกมาตรฐานวชาชพ ส านกงานเลขาธการครสภา สถาบนพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา และส านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา ก าหนดไวสามารถสงเคราะหสมรรถนะได 13 ดาน ดงน

36

1. สมรรถนะดานความรและการสอสาร ไดแก มความรในเนอหาวชาทสอนและวชาทเกยวของ สามารถใชภาษาไทยเพอการสอความหมายไดถกตอง สามารถใชภาษาองกฤษหรอภาษาตางประเทศอนในการแสวงหาความร สามารถใชคอมพวเตอรพนฐานและสามารถเขยนเอกสารทางวชาการ

2. สมรรถนะดานการพฒนาหลกสตร ไดแก สามารถจดท าหลกสตร วเคราะหหลกสตร น าหลกสตรไปใชไดบรรลจดประสงค ปรบปรงพฒนาหลกสตรและประเมนหลกสตรทงหลกสตรสถานศกษาและหลกสตรทองถน

3. สมรรถนะดานการจดการเรยนร ไดแก สามารถจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ จดกจกรรมใหผเรยนไดปฏบตงานเปนกลมและรายบคคล และผเรยนเลอกเรยนไดตามความสนใจ สามารถบรณาการสาระการเรยนรทงภายในและระหวางกลมสาระการเรยนร ออกแบบการเรยนรไดเหมาะสมกบวยของผเรยน จดท าแผนการจดการเรยนรอยางเปนระบบ ใหผเรยนไดปฏบตจรง คดเปน ท าเปนและแกปญหาไดและสามารถเลอกใชสอ อปกรณและแหลงการเรยนรทหลากหลาย

4. สมรรถนะดานการบรหารจดการชนเรยน ไดแก สามารถจดบรรยากาศการจดการเรยนร การจดการขอมลสารสนเทศ เอกสารประจ าชนเรยน และวชา สามารถก ากบดแลและแกปญหาในชนเรยน

5. สมรรถนะดานการวดและประเมนผล ไดแก สามารถวดและประเมนไดตามสภาพความเปนจรง น าผลทไดจากการประเมนไปใชปรบปรงการจดการเรยนรและหลกสตร อกทงสามารถสรางและหาคณภาพของเครองมอวดผลการเรยนร

6. สมรรถนะดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมทางการศกษา ไดแก สามารถออกแบบและสรางนวตกรรมทางการศกษา และสามารถเลอกใชเทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมทางการศกษาในการจดการเรยนร

7. สมรรถนะดานการวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน ไดแก มความรเกยวกบระเบยบวธวจย การวจยในชนเรยนเพอพฒนาผเรยน การวจยเพอสรางและพฒนาองคความร สามารถน าผลการวจยไปใชในการจดการเรยนร

8. สมรรถนะดานจตวทยาส าหรบคร ไดแก มความเขาใจธรรมชาตของผเรยน ชวยเหลอผเรยนใหไดเรยนรและพฒนาไดตามศกยภาพของตน ใหค าแนะน าชวยเหลอ ใหผเรยนมคณภาพชวตทดขน สามารถวเคราะหความแตกตางระหวางบคคลและสงเสรมตามความถนดและความสนใจของผเรยน สามารถใหค าปรกษา แนะแนวและตดตามประเมนผลเพอปองกน หรอแกปญหาทเกดขนกบผเรยน

37

9. สมรรถนะดานการสรางความสมพนธกบชมชน ไดแก สามารถรวมมอกบผปกครองและชมชน สามารถรวมมอกบชมชนในการปองกนและแกไขปญหาของชมชนทเกยวของกบเดกและเยาวชน สามารถจดบรการทางวชาการและสงคมใหแกชมชน

10. สมรรถนะดานคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ ไดแก มความรก เมตตาตอผเรยน มความรบผดชอบในหนาท มวสยทศนและศรทธาในวชาชพคร ปฏบตตนตามจรรยาบรรณวชาชพคร ปฏบตตนเปนแบบอยางทด ทงกาย วาจา และจตใจ ปฏบตตนตามกตกาของสงคม และด ารงชวตอยางถกตองเหมาะสมและดงาม

11. สมรรถนะดานภาวะผน าและการท างานเปนทม ไดแก มความเตมใจใหความรวมมอในการปฏบตงานและรบผดชอบงานในบทบาทหนาทของตน ยอมรบฟงความคดเหนของผอน สามารถสนบสนน ใหก าลงใจ ยกยองเพอนรวมงานในโอกาสอนควร ยอมรบขอตกลงของทมงาน และสามารถปฏบตตนเปนไดทงผน าและผตามทด

12. สมรรถนะดานการพฒนาตนเอง วชาชพ และพฒนาคณลกษณะของผเรยน ไดแก ยอมรบในการปรบปรงพฒนาผลงานของตนเอง สามารถตดตามความกาวหนาทางวชาการและวชาชพอยางตอเนอง เพอการเปนผน าทางวชาการ มการแลกเปลยนความรกบเพอนรวมงาน สามารถปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ความเปนไทย และความเปนประชาธปไตยใหแกผเรยน และสามารถพฒนาคณภาพชวตทงสขภาพกายและสขภาพจตของผเรยนใหดยงขน

13. สมรรถนะดานการคดวเคราะห สงเคราะห ไดแก สามารถวเคราะหตนเอง วเคราะหสภาพปญหา จดออน จดแขงของสถานศกษา สามารถวเคราะหและสงเคราะหองคความรเพอน าไปใชในการพฒนาตนเองและพฒนางาน

จากการศกษาเอกสาร แนวคดและความหมายของสมรรถนะ สรปไดวา สมรรถนะอนพงประสงคของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะ สงกด ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย หมายถง ความร ความสามารถ คณลกษณะทมความเหมาะสม และจ าเปนตอการปฏบตงานของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะ

38

2. ครอาสาสมครการศกษานอกระบบโรงเรยน ตงแตป พ.ศ. 2513 กองการศกษาผใหญในขณะนนจางบคลากรในทองทจงหวดตางๆใหปฏบตงานเตมเวลาโดยเรยกวาครเดนสอนกลมผเรยนตามบาน ซงตอมาไดเพมค าวาอาสาสมครเพราะพจารณาวาครเหลานตองท างานหนกแตไดคาตอบแทนเพยงอตราต าสดตามวฒเทานน นอกจากนลกษณะงานทปฏบตยงมความยากล าบาก และตองปฏบตงานในชนบทตามพนททหางไกล จงควรยกยองในความเสยสละของครเหลาน ในป พ.ศ. 2517 กระทรวงศกษาธการไดอนมตใหกองการศกษาผใหญ (ปจจบนคอส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน) จดการศกษาผใหญแบบเบดเสรจประเภทครอาสาสมครเดนสอนขนอกประเภทหนงควบคไปกบการศกษาผใหญแบบเบดเสรจประเภทชนเรยน โดยมหลกการทส าคญคอ

1. ครอาสาสมครเดนสอน ไดรบการจางเปนรายปแบบลกจางชวคราว 2. ปฏบตงานเตมวนและเวลาราชการ วนหนงครอาสาสมครเดนสอนจะตองสอนไม

นอยกวา 4 ชวโมง 3. ครอาสาสมครเดนสอนจะตองเดนไปสอนผเรยนตามบานโดยจดสอนเปนกลม

ยอย ซงแตละกลมอาจจะมผเรยนตงแต 3-5 คนขนไป แตรวมแลวจะตองมผเรยน 30 คนตอ 1 รน 4. ครอาสาสมครเดนสอนจะตองเปนผทสมครใจเขารวมโครงการอยางนอย 1 ป

ตอมาในป พ.ศ. 2520 กองการศกษาผใหญ (กรมการศกษานอกโรงเรยน) ไดจดการศกษาผใหญแบบเบดเสรจส าหรบชาวเขาในจงหวดตางๆ ในเขตภาคเหนอ โดยใชรปแบบครอาสาสมครเดนสอนแตไดพฒนาหลกสตรและแบบเรยนการศกษาผใหญแบบเบดเสรจ ส าหรบกลมเปาหมายชาวเขาโดยเฉพาะ เพอใหสอดคลองกบสภาพความเปนอยและปญหาของชาวเขาเผาตางๆ เรยกวาโครงการศนยการศกษาเพอชมชนในเขตภเขา (ศศช.) และในปจจบนไดพฒนาเปนศนยการเรยนชมชนชาวไทย

ภเขา �แมฟาหลวง� ซงครอาสาสมครเดนสอนตามโครงการนจะเรยกวาคร ศศช. ป พ.ศ. 2521 กองการศกษาผใหญ (กรมการศกษานอกโรงเรยน) ไดจดการประชมประเมนผลครอาสาสมครเดนสอน ณ ศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคเหนอ จงหวดล าปาง ซงไดกลาวถงปญหาในการจดกลมการสอนของครอาสาสมครเดนสอนวา ในความเปนจรงแลวเนองจากครอาสาสมครเดนสอนสวนใหญท าการสอนไดไมเกน 2 กลม โดยใชเวลาสอนในเวลากลางคนท าใหครมเวลาวางในเวลากลางวน จงเหนควรเพมบทบาทครอาสาสมครเดนสอนใหท างานเกยวกบกจกรรมการศกษานอกโรงเรยนใหมากขนในระหวางป พ.ศ. 2522 ศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดเชยงใหม ไดจดสมมนาครผสอนการศกษาผใหญแบบเบดเสรจ และไดพจารณาบทบาทใหมของครอาสาสมครเดนสอนในฐานะทครอาสาสมครเดนสอนเปนบคลากรของกรมการศกษานอกโรงเรยนทท างานอยางใกลชดกบประชาชนกลมเปาหมายในชนบทมากทสด จงควรมอบหมายงานทเกยวกบการศกษานอกโรงเรยนประเภทอนๆ ซงในหลกการก

39

เกยวเนองกบการศกษาผใหญแบบเบดเสรจอยแลว เพอใหครอาสาสมครเดนสอนไดจดและตดตามงานเหลานดวย โดยใหครอาสาสมครเดนสอนเปนตวแทนของกรมการศกษานอกโรงเรยนอยางแทจรง ในอนทจะจดกจกรรมการศกษานอกโรงเรยนอยางตอเนอง ซงทประชมไดสรปขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานของครอาสาสมครเดนสอนได 4 ประการคอ

1. สอนการศกษาผใหญแบบเบดเสรจตามทด าเนนการอยแลว 2. เปนเจาหนาทและผประสานงานการศกษานอกโรงเรยนในระดบหมบานมหนาท

รวมด าเนนงานจดการศกษานอกโรงเรยนในรปแบบตางๆ เชน ทอานหนงสอประจ าหมบาน กลมสนใจการฝกอาชพระยะสน วทยาการพนบาน ฯลฯ

3. ด าเนนการประสานงาน และใหความรวมมอกบชาวบาน และเจาหนาทฝายอนๆ ในกจกรรมของหมบาน

4. ศกษา เกบขอมล และรวบรวมสาระส าคญเกยวกบสภาพความเปนอย ปญหา และความจ าเปน พรอมทงทรพยากรทมอยในชมชนหรอหมบานทเขาไปท าการสอน ส าหรบการด าเนนงานของครอาสาสมครเดนสอนในพนทปกตนนตงแตเดอนพฤศจกายน

พ.ศ. 2533 เปนตนมา กระทรวงศกษาธการไดใหความเหนชอบกรมการศกษานอกโรงเรยนในการพฒนาโครงการครอาสาสมครเดนสอนการศกษาผใหญแบบเบดเสรจ โดยขยายบทบาทใหครอาสาสมครเดนสอน ท าหนาทสอนการศกษาผใหญแบบเบดเสรจเปนงานหลก สวนการจดกจกรรมการศกษานอกโรงเรยนอนๆ และการประสานงานดานการพฒนาเปนงานรอง การพฒนาภารกจของครอาสาสมครเดนสอนไดด าเนนงานอยางตอเนองตลอดมาจนถงป พ.ศ.2530 กรมการศกษานอกโรงเรยนมนโยบายเรงรดการใหบรการการศกษานอกโรงเรยนทกรปแบบในชนบทใหไดคณภาพและปรมาณเพมขนตามแผนพฒนาการศกษานอกโรงเรยนฉบบท 6 (พ.ศ. 2530 - 2534) ซงกจกรรมดงกลาวเปนรปแบบวธการท างานรวมกนระหวางเจาหนาทของรฐกบประชาชน และเปนการสงเสรมใหชมชนไดชวยเหลอชมชน อนเปนรปแบบทสอดคลองกบนโยบายการพฒนาชนบทของรฐทมงสงเสรมการพฒนาแบบพงพาตนเอง จากนโยบายดงกลาวกรมการศกษานอกโรงเรยนไดตระหนกเปนอยางดวา การทจะด าเนนงานไดอยางกวางขวางทวถงและไดผลดนน จ าเปนตองมครอาสาสมครเดนสอนซงเปนตวแทนของกรมการศกษานอกโรงเรยนรวมปฏบตงานในทองถน จากการตดตามผลการด าเนนงานของกรมการศกษานอกโรงเรยนในชวงป พ.ศ. 2530 พบวา ครอาสาสมครเดนสอนเปนผทมบทบาทส าคญยงในการสงเสรมประสานงานดานการพฒนาชนบท ชวยดแลประสานงาน ตดตามผล และรวบรวมขอมลตางๆ ดงนน กรมการศกษานอกโรงเรยนจงมแผนทจะขยายครอาสาสมครเดนสอน โดยก าหนดใหมครอาสาสมครเดนสอนต าบลละ 1 คนทวประเทศ ภายในป พ.ศ.2534 และในชวงนเอง กรมการศกษานอกโรงเรยนไดเปลยนชอครอาสาสมครเดนสอน เปน ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยน พรอมกบไดปรบปรงบทบาทหนาทครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยน ใหสามารถ

40

ปฏบตงานดานสงเสรมประสานงานและตดตามผลการศกษานอกโรงเรยน ซงเปนประโยชนตอการพฒนาชนบท การปรบปรง ขยาย และควบคม ดแลคณภาพงานการศกษานอกโรงเรยนในทองถนดวยเพอสนองตอบตอแผนการขยายครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนดงกลาว กรมการศกษานอกโรงเรยนจงจดใหมโครงการครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนประจ าพนท (ต าบล) โดยแบงการ ด าเนนงานเปน 2 ระยะ คอ

1. ระยะโครงการน ารอง ในป พ.ศ. 2530 โดยการจดใหมครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนครบทกต าบล (ยกเวนต าบลในเขตอ าเภอเมอง) ซงไดด าเนนการในพนท 6 จงหวด คอ

1.1 ภาคกลางทจงหวดสพรรณบร จ านวน 77 ต าบล 1.2 ภาคเหนอทจงหวดพจตร จ านวน 65 ต าบล 1.3 ภาคใตทจงหวดนครศรธรรมราช จ านวน 132 ต าบล 1.4 ภาคตะวนออกทจงหวดนครนายก จ านวน 27 ต าบล 1.5 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอทจงหวดกาฬสนธ จ านวน 98 ต าบลและ

จงหวดนครพนมจ านวน 69 ต าบล 2. ระยะขยายโครงการ จะเรมด าเนนการตงแตป พ.ศ.2531 ถง พ.ศ.2534 โดย

ขยายใหมครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในทกต าบลครบทกจงหวดจากผลการด าเนนงานของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในต าบลในชวงป พ.ศ.2530 ปรากฏวา ไดผลเปนทนาพอใจและบรรลวตถประสงคทตงไว กรมการศกษานอกโรงเรยนจงไดขยายครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนไปในทกจงหวดโดยจดใหมครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนทกต าบลอยางนอยจงหวดละ1อ าเภอในขณะเดยวกนเดอนพฤษภาคมป พ.ศ.2531 กรมการศกษานอกโรงเรยนโดยความรวมมอและสนบสนนของศนยอ านวยการรวมกองบญชาการทหารสงสด และหนวยบรรเทาทกขชายแดนแหงสหประชาชาต (United Nation Border Relief Operation : UNBRO) ไดตระหนกถงปญหาความ

มนคงของประเทศไทยบรเวณชายแดนไทย � กมพชา ซงถกคกคามจากการปะทะและแทรกซมจากภายนอกประเทศอนสงผลกระทบกระเทอนตอการประกอบอาชพ สขภาพอนามยและขวญก าลงใจ ตลอดจนการท าใหวถการด าเนนชวตของประชาชนทอาศยอยตามบรเวณดงกลาวตกอยในสภาพยากจนไมสามารถพงพาตนเองได จงไดด าเนนงานโครงการครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนเพอ

เสรมความมนคงของชาต และการพงพาตนเองของราษฎรไทยบรเวณชายแดนไทย �กมพชา โดยมงใหการศกษาแกประชาชนดวยรปแบบการศกษานอกโรงเรยนทหลากหลาย เพอใหประชาชนไดรบบรการการศกษาขนพนฐาน ไดรบขาวสารขอมลททนตอเหตการณ และมทกษะทจ าเปนตอการประกอบอาชพทเหมาะสม ตอบสนองความตองการของแตละบคคล นอกจากนกรมการศกษานอกโรงเรยนมนโยบายทจะจดใหมครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในพนทชายแดนอนๆ รอบราชอาณาจกรไทย ไดแก พนทชายแดนไทย-พมา พนทชายแดนไทย-ลาว พนทชายแดน

41

ไทย-มาเลเซย รวมทงจดใหมครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในจงหวดทมหมบานอาสาพฒนาและปองกนตนเองแหงชาต (อพป.) ดวย

ในชวงป พ.ศ. 2532 ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนยงไดรวมเปนกลไกทส าคญในการพฒนาอาชพและคณภาพชวต ภายใตโครงการจดทท ากนใหกบราษฎรผยากไรในพนทปาสงวนเสอมโทรม หรอ คจก. ใน 17 จงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยด าเนนการรวมกบกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในและหนวยงานราชการตางๆ เพอจดทท ากนใหกบราษฎรผยากไร ซงเขาอยอาศยและท ากนกอนวนท 17 มกราคม พ.ศ. 2532 ไดสทธพนทและอยอาศยไมเกน 15 ไรโดยถกตองตามกฎหมายควบคไปกบการพฒนาอาชพอยางครบวงจรและเพอปองกนรกษาทรพยากรธรรมชาตและปาไมหรอพนทอนรกษตนน า ล าธารเพอสรางสมดลธรรมชาตใหกลบคนตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว นอกจากนใน 5 จงหวดชายแดนภาคใตไดแก นราธวาส ยะลา ปตตาน สตล และสงขลา ซงมลกษณะเฉพาะพเศษ ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนไดมบทบาทส าคญในการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนตามโครงการสงเสรมการใชภาษาไทยในจงหวดชายแดนภาคใต จนถงปจจบน ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนมพฒนาการอยางตอเนองและผานประสบการณทส าคญซงทกหนวยงานยอมรบแลววา ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนเปนกลไกทส าคญยงตอการพฒนาการเรยนรของชมชน มไดจ ากดบทบาทเฉพาะงานการศกษานอกโรงเรยนเพยงอยางเดยวเทานน ดงจะเหนไดจากการทส านกงานคณะกรรมการขาราชการครก าหนดเกณฑและเงอนไขพเศษในการสรรหา และการคดเลอกครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนซงมฐานะเปนลกจางชวคราวของกรมการศกษานอกโรงเรยนใหเปนขาราชการคร โดยการพจารณาผลการปฏบตงานในพนทของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนเปนส าคญ

ดงนน หากจะประมวลพฒนาการของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนตามลกษณะพนทการปฏบตงานแลว อาจจะกลาวโดยสรปเพอใหสามารถเหนภาพรวมของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยน ซงแบงเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

1. ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในพนทปกต มหนาทรบผดชอบงานการศกษานอกโรงเรยนในขอบเขตพนท 1 ต าบล ตามทศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอ าเภอมอบหมายดวยการสงเสรมสนบสนน ด าเนนการจดและตดตามผลกจกรรมการศกษานอกโรงเรยนทกรปแบบตลอดจนขยายงานการศกษานอกโรงเรยนใหกวางขวาง และทวถงตามแนวทางทสอดคลองกบนโยบายการพฒนาของรฐรวมทงประสานความเขาใจกบประชาชนและหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน เพอใชทรพยากรในพนทจดกจกรรมการศกษานอกโรงเรยนอยางคมคาและเกดประโยชนสงสด

42

2. ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในพนทเฉพาะ ประกอบดวย 2.1 ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในศนยการเรยนชมชนชาวไทย

ภเขาแมฟาหลวง� หรอคร ศศช. มหนาทรบผดชอบในการจดการศกษา และใหบรการการศกษาแกประชาชนในเขตภเขาในรปแบบการศกษานอกโรงเรยนทมวธการเรยนการสอนและเนอหาซงยดหยนไปตามสภาพความตองการของชมชน

2.2 ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนเพอเสรมความมนคงของชาต และการพงพาตนเองของราษฎรไทยบรเวณชายแดน หรอ ครอาสาสมครชายแดน มหนาทรบผดชอบเชนเดยวกบครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในพนทปกต แตปฏบตงานในหมบานปองกนตนเองชายแดน (ปชด.) ตลอดแนวชายแดนไทยรอบประเทศเปนหมบานหลก ในขณะเดยวกนครอาสาสมครชายแดน จะตองมการรวมกลมเพอชวยเหลอซงกนและกน ตามสาขาวชาทตนถนดดวย

2.3 ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในหมบานอาสาพฒนา และปองกนตนเองชายแดน หรอ ครอาสาสมคร อพป. มหนาทรบผดชอบเชนเดยวกบครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในพนทปกต แตปฏบตงานในหมบาน อพป. ทไดรบมอบหมายเปนหมบานหลกและปฏบตงานในหมบานอนๆ ของต าบลนนๆ ดวย

2.4 ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในโครงการจดทท ากนใหกบราษฎรผยากไรในพนทปาสงวนเสอมโทรมหรอครอาสาสมคร คจก. มหนาทรบผดชอบจดการศกษาเพอขยายโอกาสทางการศกษา การพฒนาอาชพ การฟนฟสภาพปาไมในรปแบบปาไมชมชน การจดบรการขาวสารขอมลความรในดานตางๆ การพฒนาเดกกอนวยเรยน การพฒนาคณภาพชวต การแปรรปผลผลต และรายไดจากการเกษตรแตปจจบนโครงการจดทท ากนใหกบราษฎรผยากไรในพนทปาสงวนเสอมโทรม (คจก.) มไดด าเนนการตอเนองจงท าใหการด าเนนงานของครอาสาสมคร คจก.ยตไปดวย

2.5 ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในโครงการสงเสรมการใชภาษาไทยในจงหวดชายแดนภาคใต มหนาทรบผดชอบในการจดการศกษาใหแกประชาชนในพนท 5 จงหวดชายแดนภาคใตเฉพาะต าบลทไดรบมอบหมายเพอใหมทกษะทางภาษาไทย (ความสามารถในการ ฟง พด อาน และเขยน) เปนเปาหมายหลก และท าหนาทในการประสานงานการศกษานอกโรงเรยนทกกจกรรมเปนเปาหมายรอง

2.6 ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะ มบทบาทหนาท 2 สวน คอ (1) จดการเรยนการสอน และ (2) สงเสรมและสนบสนนการด าเนนงานของสถาบนศกษาปอเนาะ

43

3.สถาบนศกษาปอเนาะ

พนท 3 จงหวดชายแดนภาคใตของไทยอนประกอบไปดวย ปตตาน ยะลา และนราธวาส มประชากรสวนใหญทนบถอศาสนาอสลามกวารอยละ 73 ในจ านวนนรอยละ 80 พดภาษามลายทองถนในชวตประจ าวน นอกจากนประชากรมสลมในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใตยงมความเครงครดในการนบถอศาสนาอสลาม ซงเรยกไดวา ลกษณะโครงสรางของประเพณ วฒนธรรม รวมถงวถการด ารงชวตของคนพนทนไดด าเนนไปตามวถทางของอสลามเปนหลก รฐบาลเกอบทกสมยนบแตอดตจนถงปจจบนตระหนกถงความส าคญและความจ าเปนในการพฒนาการศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใตมาโดยตลอด แตดวยสภาพปจจบนของการจดการศกษาในจงหวดชายแดนภคใตทมความหลากหลาย สงผลตอคณภาพและมาตรฐานการเรยนรของผเรยนเปนอยางมาก ดวยความเชอ คานยมตามวถชวตของมสลมในการเลาเรยนศาสนา มอทธพลตอการด าเนนชวตของประชาชนของพนทในทกๆดาน รวมถงดานการศกษาซงในทศนะของอสลาม มสลมทดจะตองยดมนกบหลกค าสอนของอสลาม เปนวถในการด าเนนชวตทถกตองและการรจกศาสนาควรจะตองผานกระบวนการศกษา ซงตองเปนการศกษาดานอสลามทมความเขมขน มคณภาพ และเปนการศกษาจากสถาบนการศกษาทผเรยนสามารถด ารงชวตตามวถทางศาสนาไดอยางเครงครด ประกอบกบความเชอของผปกครองทวา เปนการไมสมควรหากสงบตรหลานเขาโรงเรยนของรฐซงมการจดการเรยนการสอนรวมกนระหวางนกเรยนชายและหญง มการจดกจกรรมทเปนวฒนธรรมของชาวพทธ ไมมวฒนธรรมองคกรทเปนมสลมจะกระทบตอความเชอทางศาสนาอสลาม ดวยเหตนผปกครองจงนยมสงบตรหลานเขาเรยนโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม หรอกลมหนงจะเขาเรยนเฉพาะทเกยวกบศาสนาทเรยกกนวา “ปอเนาะ”

ดงไดกลาวมาแลววาชาวไทยมสลมเครงครดทางศาสนามาก เนองจากศาสนาก าหนดใหมสลมทกคนตองแสวงหาความร โดยเฉพาะความรทท าใหตนเองม “จตวญญาณทางคณธรรม จรยธรรมและความรเรองอาชพใหสามารถด ารงครอบครวตามอตภาพ” โดยสามารถเรยนรไดโดยผานการถายทอดจากพอแม ผอาวโส และผรในชมชน ประกอบดวยศาสนาอสลามนนเปนวถชวตประจ าวนของมสลมทกคน การเรยนวชาศาสนาอสลามจงเปนความตองการและเปนความจ าเปนของมสลมทกคน เพอใหสามารถปฏบตศาสนกจในชวตประจ าวนไดดวยตนเองดวยเหตน ในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใตจงมสถาบนการศกษาวชาศาสนาอสลามเกดขนโดยทวไป ทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการ (1) การศกษาศาสนาทไมเปนทางการเชน การไปเรยนศาสนาในบานของผรศาสนา ในเวลาเยนหลงเลกเรยนหรอเลกงาน หรออาจเปนวนเสาร – อาทตย ในบางชมชนอาจมการเรยนการสอนศาสนาทมสยด ในการเรยนศาสนาเชนนไมมขอจ ากดทางดานอาย ชาวมสลมคนใดมความสนใจอยากไปเรยนรศาสนาเพมเตม สามารถไปเรยนรไดตลอดชวต ผสอนนนคอผทมความรทาง

44

ศาสนา ในการสอนสวนใหญมกไมคดคาเรยนเนองจากการสอนศาสนานบเปนกศลอนยงใหญ (2) การศกษาศาสนาอยางเปนทางการ คอการเรยนการสอนในสถาบนศกษาซงมแยกยอยหลายแบบ คอ สถาบนฝกทองจ าอล-กรอาน (ฮาฟส) สถาบนการฝกทกษะการอานอล–กรอาน ระบบกรออาต โรงเรยนตาดกา และสถาบนศกษาปอเนาะ

ในทนจะกลาวถงเฉพาะในสวนทจดการศกษานอกโรงเรยนคอ สถาบนศกษาปอเนาะและโรงเรยนสอนศาสนาอสลามจากระเบยบกระทรวง ขอ 3 วาดวยสถาบนศกษาปอเนาะ พ.ศ. 2547 ไดใหค านยาม ค าวา “สถาบนศกษาปอเนาะ” ดงตอไปน สถาบนศกษาปอเนาะ หมายความวา สถาบนสงคมของชมชนอสลามทเสรมสรางการเรยนรในทางศาสนาอสลามและวฒนธรรมอสลาม เพอเสรมสรางใหสมาชกในชมชนมความรและความประพฤตทดงาม ในการด ารงชพอยางสนตสข และมความรบผดชอบตอสงคมและประเทศชาต ปอเนาะเปนภาษามลายตามส าเนยงของชาวไทยมสลมใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต ในประเทศมาเลเซยเรยกสถาบนลกษณะนวา “Pondok” ในอนโดนเซย เรยกวา“Persantrain” ซงทงหมดมาจากรากศพทของภาษาอาหรบ คอ Pondok ซงมความหมายวา ทพกคนเดนทาง ส าหรบความหมายหรอความเขาใจของผคนในแถบแหลมมลาย ทงในประเทศมาเลเซย อนโดนเซย บรไน ฟลปปนส สงคโปร รวมทงไทยและกมพชา จะหมายความถงกระทอมหรอทพกเลกๆการเรยนรในลกษณะเดยวกบปอเนาะสนนษฐานวามมาแลววากวา 1,000 ปและไมไดมเฉพาะในแหลมมลายเทานน ในแถบเอเชยใต คอประเทศอนเดย ปากสถานบงคลาเทศ กมลกษณะการเรยนรแบบน แตจะถกเรยกวา มดรอซะฮ หรอ ดารลอลม ซงมเปนหมน ๆ แหง ถงแมวาจะมสถาบนทใหการศกษาในลกษณะนอยทกแหงทมมสลม มการเรยนการสอนในวชาความรหลกการศาสนาเหมอนกน แตสงทผเรยนไดรบนนจะมความแตกตางกนตรงแนวทางของวถชวตตามวฒนธรรมของแตและพนท จากหลกฐานทางประวตศาสตรเปนทยอมรบกนวา ปอเนาะจดขนครงแรกทจงหวดปตตาน และเปนสถานศกษาทเกาแกทสดของเอเชยตะวนออกเฉยงใต ผน าทางศาสนาและนกศกษาศาสนาคนส าคญสวนใหญไดรบการศกษาศาสนาอสลามจากผรชาวปตตาน นอกจากไดศกษาหาความรแลวบคคลเหลานนไดจดท าต ารา แนวทางในการสอนและการเผยแพร ซงผลตและคดคน โดยผรชาวปตตาน การจดการศกษาในลกษณะปอเนาะไดด าเนนการสบทอดเจตนารมณของศาสนา และระบบการศกษาเรอยมาจากอดตจนถงปจจบน บางชวงผสอนอาจจะมการเปลยนแปลงในรายละเอยดของเนอหาหลกสตรและวธการไปบาง แตไมไดแตกตางไปจากเดมมากนก กลาวคอ ยงคงรกษาระบบการศกษาไวเชนเดมเพยงแตการเนนหนกในเนอหาวชาซงตองเนนหนกไปตามความถนดของผสอน

ปอเนาะเปนสถาบนการศกษาทมประวตความเปนมาตงแตมชมชนมสลมเกดขน สถาบนศกษาปอเนาะในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทมชอเสยงในอดตม 2 แหง คอ ปตตานดารสลาม และเมองอาเจะห บนเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย ปจจบนปอเนาะคอระบบการเรยนรและการถายทอดคณธรรมทางศาสนา ทยงคงด ารงอยอยางมนคงในสงคมมสลม อาจจะกลาวไดวามลกษณะรปแบบ

45

บางอยางทคลายกบส านกตกศลา ในวถทางฮนด พราหมณ หรอพทธศาสนา เปนกระบวนการเรยนรในเชงลกในสาขาใดสาขาหนง คอเมอใดมผรในสงคม ผคนในและนอกชมชนจะมาขอสมครเปนลกศษย (ดอเลาะเจะแต, 2547 )

ปอเนาะในพนทจงหวดชายแดนภาคใตแบงออกเปน 2 แบบดวยกน คอ ปอเนาะดงเดมทสอนศาสนาอยางเดยว และโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามปอเนาะแบบดงเดมแบงยอยออกเปนปอเนาะดงเดมทไมไดจดทะเบยน และปอเนาะดงเดมทจดทะเบยนกบรฐ โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม (ปอเนาะ) ทจดทะเบยนกบรฐและเปดสอน วชาสามญควบคไปกบวชาศาสนา แบงออกเปนโรงเรยนสอนวชาสามญและศาสนาทวไปทไดมาตรฐาน อาจแบงยอยไดเปน 3 ประเภทคอ โรงเรยนทไดรบอนญาตบคคลธรรมดา (จะไดรบเงนสนบสนนจากรฐบาล 40 %) โรงเรยนทจดทะเบยนเปนนตบคคล (จะไดรบเงนสนบสนนจากรฐบาล 60 %) โรงเรยนทจดทะเบยนเปนนตบคคลกอนป พ.ศ. 2539 (จะไดรบเงนสนบสนนจากรฐบาล 100 %) โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามอกแบบคอ โรงเรยนทสอนวชาสามญและศาสนาเชนเดยวกนแตอาจจะมอปกรณการเรยนการสอนไมครบหรอไมไดมาตรฐาน ซงโรงเรยนดงกลาวจะไดรบเงนอดหนนเปนรายป

ในทนจะกลาวถงลกษณะของปอเนาะดงเดมกอนคอ ปอเนาะดงเดม วถชวตในปอเนาะดงเดม เปนวถชวตมสลมตามหลกซนนะห (หลกการด าเนนชวตของทานศาสดามฮมหมด (ซอลฯ) ชวตมแตเรองศาสนาลวน ๆ ศาสนานนเขามาเปนสวนหนงของชวตมนษย ตงแตเกดจนกระทงตาย เมอมโตะครเขามาสอนใหความรศาสนา คนในปอเนาะจะเลอกเวลาเรยนเวลาไหนกไดแลวแตสะดวก คนในปอเนาะมโตะครเปนตนแบบความประพฤตและจะเคารพนบถอ มความกตญญกบโตะครมาก เพราะถอวาโตะครนนเปนผมพระคณ ใหความรการศกษา เดกผชายมโตะครเปนแบบอยางความประพฤต ส าหรบเดกผหญงมภรรยาของโตะคร (มามา) เปนตนแบบเดกปอเนาะจะอยแบบนกเรยนประจ า เรยกเดกปอเนาะวา “โตะปาเก” (เดกหอ) มบานพกลกษณะเหมอนกระตอบเลก ๆ หรอหองแถว โดยจะปลกไวใกลบรเวณบานโตะครภายในหองมทนอนและทท ากบขาว โดยตองหาอาหารหรอท ากบขาวเอง ใชหองน ารวมการใชประโยชนจากปอเนาะ ใชเปนทพกผอน อานหนงสอ หรอหลบนอนในเวลากลางคน เดกปอเนาะใชเวลาหลง 21.00 น. ทองอานหนงสอเพอคนควาหาความร และจะนอนประมาณเวลา 22.00 – 23.00 น. อดมการณและหลกการส าคญของปอเนาะ องคอลลอฮ (ซ.บ.) ทรงมพระประสงคใหมนษยอยรวมกนอยางสนต และปฏบตศาสนกจตอพระองค คนจะท าอะไรไดดในทางศาสนากตองศกษาศาสนาใหแตกฉานกอน ปอเนาะจงไดรบการจดตงขนดวยจตวญญาณทจะสบทอดเจตนารมณขององคอลเลาะฮ (ซ.บ.) คอเพอใหมนษยภกดและศรทธาตอพระองค สถาบนศาสนาเปนสอเชอมโยงระหวางพระเจากบมนษย และสรางสมพนธไมตรทดระหวางมนษยตอมนษยดวยกน หลกการของปอเนาะจงเพอปกปองและดแลรกษาศาสนา เผยแผศาสนา พฒนาและชวยเหลอจตวญญาณของสงคม ใหเพอสวนรวม ไมบชาเงนและวตถ เปาหมายคอรบใช

46

พระเจาการจดการปอเนาะมกมสวนในการชวยดแลความสงบเรยบรอย ความปลอดภย โดยเนนหลกของการใหอดมการณของการศกษาในระบบปอเนาะมองวา การศกษาคอสาระของชวตเปนการแสวงหาความรเพอใหเขาใจชวต เขาใจตนเอง มงผลตบคคลเพอรบใชสงคม ไมใชเปนการแสวงหาความรเพอใหไดมาซงอาชพและรายไดเพยงอยางเดยว (ดอเลาะ เจะแต, 2547)

บทบาทของสถาบนศกษาปอเนาะตอชมชน การจดการศกษาในระบบปอเนาะเกดขนดวยแรงศรทธา โดยมโตะครเปนตวจกร

ส าคญในการก าหนดทศทาง การด าเนนการศกษา และด าเนนชวตของชมชน หรออาจกลาวอกนยหนงวา “โตะครคอปอเนาะและปอเนาะคอโตะคร” โตะครนนเปนผน าในสงคม มบทบาททงในดานศาสนาและการปกครอง นอกจากจะเปนทเคารพนบถอของผเรยนแลว ในขณะเดยวกนยงครอบคลมไปถงประชาชนทวไปดวย โดยโตะครทมภมความรสงและความสามารถจะไดรบความนยมยกยองจากสงคมมสลม ดงนนการกระท าใดๆหรอแนวคดของโตะคร จะมอทธพลตอผคนในทองถนและสงคมทเกยวของอาจจะกลาวไดวาโตะครสามารถทจะจงใจประชาชน ใหหนเหไปในทศทางทพงประสงคทงของชมชนและรฐได หากมองโตะครในแงสรางสรรคแลวจะเปนประโยชนตอทางราชการและเจาหนาทผเกยวของมากในการขอความรวมมอและการพฒนา ซงเปนทประจกษมาแลวเกยวกบบทบาทของโตะคร โมหมมด อบดลกาเดร (มปป.) ไดกลาววา งานของโตะครทแทจรงคอนกพฒนา หรอครใหญโรงเรยนชมชน ทานชวยพฒนาชวตคนอยปาอยเขา ในทองถนทรกนดารใหไดแสงธรรม ชวยคนทไมมโอกาสทางการศกษา พอไดมทเรยนตามทตนสามารถทางดานอาชพแมจะไมเหมอนโรงเรยนอาชวศกษาในปจจบน ทานกไดสอนทกษะบางอยางทางเกษตรใหศษยไดเหนไดทดลอง และดานความสมพนธกบชมชน โตะครไดรวมและชวยในพธกรรมตางๆ งานศพ งานขนบานใหม งานสรางมสยด ตลอดจนงานรวมแรงพฒนา จงมความสมพนธกบชาวบานใกลเคยงอยางสนทสนมและเคารพนบถอกน ปอเนาะนอกจากจะเปนแหลงวทยาการทางศาสนาแลวยงเปนทพงพงของชมชนในดานอนๆอกดวย อาทเชน ดานขาวสาร ทปรกษาแกปญหากรณพพาทและทพกของผเดนทาง ฯลฯ เมอพจารณาถงบทบาทของปอเนาะทมตอชมชนแลว สวนใหญจะเนนกจกรรมทางศาสนาเปนหลก ดงนนแนวทางทจะเสรมใหปอเนาะมบทบาทดานอนๆดวยกอาจพจารณาไดดงน

1. ศาสนาเปนกจกรรมหลกทโรงเรยนมอยแลว ดงนน การทจะท าใหมบทบาทตอชมชน ไมวาจะเปนการพฒนาในรปแบบตางๆ เชน ความรความเขาใจเกยวกบสงคมการเมอง และเศรษฐกจ ทงภายในและนอกชมชนไดมากขนนน กคงจะตองอาศยองคประกอบของสถาบน โดยเฉพาะอยางยงโตะครและครผสอนทจะตองใหความรความเขาใจทถกตอง ตลอดถง ทศนคตทดใหกบผเรยนและชมชน

2. รฐ บทบาทหนาทพงจะมเพอเปนการเสรมสรางบทบาทของโรงเรยนปอเนาะใหมตอชมชนมากขนนนกคอ ใหความรความเขาใจแกโตะครและและครผสอนทกคนอยาง

47

ถกตองถงนโยบายของรฐในอนทจะไปถายทอดใหกบผเรยน ตลอดจนถงประชาชนในทองถนการจดสงเจาหนาททจะใหความรทางดานวชาชพไปใหความรแกผสอน ผเรยน เพอบคคลดงกลาวนจะไดใชความรทไดรบสวนหนงไปเผยแพรใหกบประชาชนในละแวกใกลเคยงนอกเหนอจากทตนเองจะไดรบอนอาจจะน าไปประกอบอาชพได แตการกระท าดงกลาวนไดนนหนวยงานรฐจะตองมการประสานกนทงนโยบายและการปฏบตอยางแทจรง ไมเชนนนแลวกจะปรากฏอยางทเหนในขณะน นนกคอตางฝายตางกมหลกการและเปาหมายของตนเองแทนทจะมความเขาใจกลบกลบจะยงสบสนมากขน

ลกษณะพเศษของสถาบนศกษาปอเนาะ ปอเนาะนอกจากจะเปนโรงเรยนสอนศาสนาโดยทวไปแลว ยงมลกษณะพเศษกวา

สถาบนการศกษาอน ๆ โดยทวไป คอเปนการศกษาโดยไมคดคาเลาเรยน ผสอนสอนดวยความบรสทธใจ โดยมงตรงตอพระเจาเปนส าคญและไมไดหวงเปนจ านวนเงน นกเรยนทกคนเรยนฟร ไมตองจายคาเลาเรยน ปอเนาะไมมการเกบบ ารง ไมวารวยหรอจนกสามารถเขาเรยนปอเนาะไดทงสน การเรยนในปอเนาะเปนการศกษาตลอดชวต ผทศกษาในปอเนาะนนจะมทกเพศทกวย โดยอาจเปนคนในทองถน ในชมชน จากตางจงหวดหรอประเทศใกลเคยง ดงนนผทมาเลาเรยนจงมหลายวย ตงแตวยเดกไปถงวยชรา (อายระหวาง 15 – 60 ป โดยประมาณ) นอกจากนการศกษาในปอเนาะยงเปนการศกษาตามอธยาศย ผเรยนสามารถเลอกวชาเรยน ครผสอนไดทตามสนใจ โดยไมใชระบบเรยนแบบตายตว มความยดหยน ผเรยนสามารถประเมนตนเองไดวามความรในระดบใด จากนนจงเลอกเรยนตามระดบความสามารถของตน ปอเนาะเปนสถานทฟอกคนใหเปนคนด ปอเนาะเปรยบเสมอนโรงงานผลตคนด รไซเคลคนไมด ใหกลบตวกลบใจหนเขาสศาสนา สงสอนคนดใหมความรและเปนคนทดยงขนไป เนนการปฏบตและอทศตนเพอศาสนาและสงคม ผทเรยนปอเนาะดวยความมงมน ตงใจ จรง จะประสบความส าเรจเปนคนดทนานบถอของสงคม ปอเนาะเปนการจ าลองสงคมมสลมตวอยาง การอยในปอเนาะเปนการฝกการเปนผน าทด ผตามทด การใหความเคารพผหลกผใหญรกใครเออเฟอเผอแผซงกนและกน อยกนอยางพนอง ใชชวตตามหลกศาสนา หางไกลจากสง มะอซยต (อบายมข)

การบรหารจดการเรยนตามทไดกลาวขางตนวา โรงเรยนปอเนาะเกดจากการศรทธาในศาสนาของสมาชกในชมชน พลงศรทธาท าใหเกดการเสยสละ แรงกายแรงใจในการสบสานเจตนารมณขององคอลเลาะฮ (ซ.บ.) เปนการใหทานทบรสทธ ไมตองการผลตอบแทนใดๆ นบเปนการยกระดบจตวญญาณของมนษยโดยแทจรง ครทมาสอนจงสอนโดยไมหวงผลตอบแทนใดๆ โตะครสวนใหญจะมกจการเปนของตนเอง มสวน ไร นา จงสามารถเปนตนแบบการเสยสละในชมชน และเปนผอปถมภค าจนศาสนาใหรงเรองสบไป

48

บคลากรของสถาบนศกษาปอเนาะ ครบาอาจารยสวนหนงมาจากเครอญาต และครอบครวเดยวกน อกสวนหนงเปน

ผเรยนในปอเนาะทร าเรยนจนมความรแตกฉาน สามารถ เปนผสอนได ซงมความคดทจะเสยสละ เผยแผและสอนหนงสอ โดยทกคนใชเวลาวางของตนเอง เชาบางเยนบางมาชวยสอนหนงสอใหกบนกเรยนปอเนาะ โดยใชหลกพงพาตนเอง ไมหวงคาตอบแทน ครสวนใหญเปนศษยเกาของปอเนาะ ซงหลงจากศกษาจบกมครอบครว แลวตงถนฐานอยในบรเวณอาณาเขตของปอเนาะ

หลกสตรวชาทเรยน หลกสตรทท าการสอนมาตงแตเดม คอ

1. วชาภาษามลายและภาษาอาหรบ เชน ไวยากรณอาหรบ 2. วชาทเกยวกบศาสนาอสลาม ไดแก

2.1 วชาฟกฮ เปนนตศาตรอสลาม เรยนกวาง ๆ มการเจาะลกในระดบมหาวทยาลยหรอในการเรยนระดบสงขนไป และวชายอยอน ๆ อกมากทมความจ าเปนตอการด าเนนชวตของมสลมตงแต เชา – ค า เปนจรยวตรของมสลม

2.2 วชาตะเซาอฟ เปนหลกการพฒนาจตใจและจตวญญาณ 2.3 วชาเตาฮด วชาทเกยวกบหลกของการยดมน และเชอถอเนน

ความเปนเอกะ ความเปนพระเจาองคเดยวของเอกองคอลเลาะฮ (ซ.บ.) 2.4 วชาอรรถาธบายอล – กรอาน และอล – หะดษ (วจนะทาน

ศาสดา) วธการเรยน นกเรยนนงบนพน มกระดานด า ใชหนงสอต ารา อาจารยนงอานใหฟงและให

ลกศษยอาน แลวอาจารยจะอธบายในจดทไมเขาใจ นกเรยนกจะจดความหมายหรอค าอธบายไวตรงมมใดมมหนงของหนงสอ เปนการเรยนทใชต าราเปนเกณฑ โดยใชต าราทเปนทยอมรบ ของนกวชาการและผรของสงคมมสลม ทงในประเทศและตางประเทศ เชน อหมามฆอซาล อหมามนาวาว เชคดาวดอะหหมด อล – ฟาตอน เปนตน บางปอเนาะอาจมการสอนระบบโรงเรยน มการใชระบบชนเรยน แบงเปน 4 ชน หรอถง 10 ชน แลวแตสภาพหรอขนาดของสถาบน (ดอเลาะ เจะแต, 2547)ปอเนาะกบการเปลยนแปลงจากอดตสปจจบนตลอดระยะเวลาทปอเนาะเกดขนในดนแดนฟาตอน ดารสลาม จนกระทงเปลยนมาเปนจงหวดปตตานในปจจบน การศกษาหาความรในวถชวตแบบอสลามในสถาบนศกษาปอเนาะไดด าเนนมาอยางตอเนอง ไมวาแผนดนแหงนจะประสบภยพบตใดกตาม ไมวาจะเปนภยสงคราม การศกษาหลกการอสลามตามวถของคนมสลมใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตกยงคงมอยความเปลยนแปลงทสงผลกระทบตอปอเนาะโดยตรงนนเกดขนในป พ.ศ.2448 ซงเปนยคการปกครองของจอมพล ป. พบลสงคราม จากนโยบายรฐนยมของจอมพล ป.พบลสงคราม ได

49

ประกาศใช ไมวาการแตงกาย ภาษาพด การใชชวต การศกษา หรอแมแตขอก าหนดทางศาสนา กถกสงหาม สงเหลานมผลกระทบทงโดยตรงและโดยออมตอสถาบนศกษาปอเนาะและสงคมมสลม

พ.ศ. 2504 กระทรวงศกษาธการไดประกาศระเบยบกระทรวงฯ วาดวยการปรบปรงสงเสรมปอเนาะ สาระส าคญคอใหปอเนาะยนเรองขอขนทะเบยนตอทางราชการส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน (สช.) เขตการศกษา 2 แตกไมไดรบการขานรบเทาใดนก ปอเนาะ ตาง ๆ ยงคงด าเนนการเรยนการสอนตอไป ซงในขณะนนมปอเนาะจ านวนหนงไดเลกไปบางตอมาในป พ.ศ. 2508 รฐบาลมมตคณะรฐมนตรใหปอเนาะทขนทะเบยนแลว แปรสภาพเปนโรงเรยนราษฎรสอนศาสนาอสลาม ใหปรบปรงการเรยนการสอนใหไดมาตรฐาน ใหมหลกสตรการสอน มชนเรยน โตะ เกาอ กระดานด า มระยะจบการศกษาทแนนอน และใหเปดสอนวชาสามญดวย โดยทางราชการจะชวยเหลอสงเสรมโดยใหเงนอดหนนสงครไปชวยสอน วชาสามญ และผอนปรนในเรองคณสมบตบางประการของเจาของผจดการครใหญ และครผสอน โดยไมตองเปนไปตามพระราชบญญตโรงเรยนราษฎร พ.ศ. 2497 อยางเครงครด

พ.ศ. 2510 คณะรฐมนตรมมตใหเรงรดปอเนาะทขนทะเบยนแลวทงหมดใหมาขอแปรสภาพจากปอเนาะเปนโรงเรยนราษฎรสอนศาสนาอสลาม ใหเสรจสนภายในวนท15 มถนายน 2514 ไมเชนนนใหถอวาปอเนาะนนลมเลกไป และหลงจากนนหามกอตงปอเนาะขนมาอก หากจะตงตองเปดสอนในรปแบบของโรงเรยนราษฎรสอนศาสนาอสลามเทานน

ป พ.ศ. 2514 มปอเนาะจ านวนมากถง 426 แหง มายนความจ านงขอแปรสภาพกบทางการแตบางแหงซงเคยขนทะเบยนเนองจากถกบบบงคบจากทางการกไมไดมการแปรสภาพ อกบางสวนไดแปรสภาพจากปอเนาะไปสระบบโรงเรยน แตสอนเฉพาะวชาศาสนาเทานนตามหลกสตรและแผนการสอนทโรงเรยนปอเนาะแหงนน ๆ ก าหนดขนเอง นอกจากนยงมปอเนาะ เกดขนตลอดเวลา

ในป พ.ศ. 2526 ชอโรงเรยนราษฎรสอนศาสนาอสลามไดเปลยนเปนโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม เพอใหสอดคลองตามพระราชบญญตโรงเรยนเอกชน พ.ศ.2525 และออกระเบยบการใหเงนอดหนนแกโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม ทสอนวชาสามญควบควชาศาสนาอสลาม โดยฉบบแกไขลาสดออกมาเมอป พ.ศ. 2548 ใหเงนอดหนนแกโรงเรยน ทไดมาตรฐานตามมาตรา 15 (1) 100 เปอรเซนต สวนโรงเรยนทอยในระยะเตรยมความพรอม และโรงเรยนทพงจดทะเบยนหลงวนออกระเบยบใหเงนอดหนน 60 เปอรเซนตแตส าหรบโรงเรยนทสอนเฉพาะวชาศาสนาจะไมไดรบเงนอดหนนจากรฐบาลชวงตงแตป พ.ศ. 2516 (ซงเปนชวงเดยวกนกบเหตการณ 14 ตลา 2516) จนถง ป พ.ศ. 2530 การปกครองในระบอบประชาธปไตยของประเทศไทยมการเปลยนแปลงผบรหารประเทศและคณะรฐบาลโดยตลอด การบรหารประเทศไมมความตอเนอง การจดระบบปอเนาะจงยงไมชดเจนการศกษาร าเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะกยงเปนทนยมของคนมสลมทวประเทศ มการสงลกหลานเขาเรยนจ านวนมาก โดยเฉพาะทจงหวดปตตาน กระทงป พ.ศ. 2533 ระเบยบตาง ๆ ของ

50

กระทรวงศกษาธการกเรมออกมาเพอใหสถาบนศกษาปอเนาะปรบตว และเปลยนสภาพเปนโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม โดยมการอนโลมในกฎเกณฑตาง ๆ เพอทจะสามารถใหโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามไดมโอกาสรบเงนอดหนน ซงสถาบนศกษาปอเนาะจ านวนมากไดมการจดทะเบยนและปรบสภาพจากปอเนาะมาเปนโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม เพอให ตรงกบเงอนไขทกระทรวงศกษาธการก าหนด

วนท 28 เมษายน 2547 ไดมการออกระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยเรองสถาบนปอเนาะ พ.ศ. 2547 เพอสงเสรมใหสถาบนศกษาปอเนาะเปนสถาบนสงคม เพอการสอนตามหลกศาสนาอสลามใหสอดคลองกบวถชวตตามวฒนธรรมอสลาม และความตองการของชมชนในการศกษาอยางเหมาะสม หลงจากนนไดมการด าเนนการจดทะเบยนปอเนาะทกแหงในประเทศไทย ในวนท 9 พฤษภาคม 2547 โดยบรรดาโตะครและผบรหารสถาบนศกษาปอเนาะไดใหความรวมมอเปนอยางด ซงเปนนมตหมายทดทจะไดมการรวมมอกนระหวางสถาบนศกษาปอเนาะกบทางราชการในเรองอน ๆ ตอไป (ดอเลาะ เจะแต, 2547)

กลาวโดยสรป การด าเนนการจดการเรยนการสอนในปอเนาะทเปนการศกษาศาสนาตามวถชวตของชมชนชาวไทยเชอสายมลายจ าแนกออกไดเปน 3 ประเภท คอ ปอเนาะแบบดงเดมทใหการศกษาทางดานศาสนาตามวถชวตชมชนมสลมแบบดงเดม โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามทสอนวชาศาสนาเพยงอยางเดยว (ปอเนาะแบบโรงเรยน) และโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามทสอนศาสนาควบคกบวชาสามญ ในปพ.ศ. 2547 รฐบาลพยายามทจะใหปอเนาะแบบดงเดมจดทะเบยนและใหการอดหนนอยางเปนรปธรรม โดยไดมการประกาศใชระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยสถาบนศกษาปอเนาะ เมอวนท 28 เมษายน 2547 เปดโอกาสใหปอเนาะตางๆ มาจดทะเบยนขนเปนสถาบนศกษาปอเนาะซงเรยกวา “สถาบนศกษาปอเนาะ” โดยใหความหมายวาเปนสถาบนสงคมของชมชนอสลามทเสรมสรางการเรยนรในทางศาสนาอสลามและวฒนธรรมอสลามเพอเสรมสรางใหสมาชกในชมชนมความรและความประพฤตทดงามในการด ารงชพอยางสนตสขและมความรบผดชอบตอสงคมประเทศชาต อยางไรกตามหลงจากสงเสรมใหปอเนาะดงเดมมการจดทะเบยนเปนสถาบนศกษาปอเนาะแลว กระทรวงศกษาธการไดด าเนนการใหเปนรปธรรมโดยสงเสรมใหมการก าหนดหลกเกณฑ วธการสนบสนนสถาบนศกษาปอเนาะทเปนรปธรรม และทส าคญคอ เมอวนท 8 พฤษภาคม 2550 คณะรฐมนตรมมตอนมตกรอบอตราก าลงใหครประจ าศนยการเรยนชมชนเปนพนกงานราชการ โดยสงเขาไปจดการเรยนการสอนในสถาบนศกษาปอเนาะจ านวน 173 แหงใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต คอ ปตตาน ยะลา และนราธวาส และ ขยายเปน 310 แหง ในป พ.ศ.2552 ครอบคลม 5 จงหวดชายแดนภาคใต ประกอบไปดวย ปตตาน ยะลา นราธวาส สงขลา และ สตล

51

4.งานวจยทเกยวของ 4.1 งานวจยในประเทศ

พมพนธ เดชะคปต และ พรทพย แขงขน ( 2550 ) ศกษาวจยเรองสมรรถนะครและแนวทางการพฒนาครในสงคมทเปลยนแปลง ผลการศกษาพบวา 1) สมรรถนะครในสงคมทเปลยนแปลงประเทศไทยและตางประเทศก าหนดสมรรถนะครสอดคลองกน 14 ดาน ไดแก (1) การสอสารและการใชภาษา (2) การพฒนาหลกสตร (3) ความรในวชาทสอนและวชาทเกยวของ (4) การจดกระบวนการเรยนร (5) การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนศนยกลาง (6) การบรหารและการจดการชนเรยน (7) การใชนวตกรรม สอและเทคโนโลยสารสนเทศ (8) การวดและประเมนผล (9) การวจยในชนเรยน (10) จตวทยาส าหรบคร (11) การสรางความสมพนธกบชมชน (12) คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ (13) ภาวะผน าและการท างานเปนทม และ (14) การพฒนาตนเองและวชาชพ 2) แนวทางการพฒนาสมรรถนะครในสงคมทเปลยนแปลง 2.1 แนวทางการก าหนดสมรรถนะคร การก าหนดสมรรถนะคร ควรจดท าสมรรถนะตนแบบมลกษณะเฉพาะตามความแตกตางของบรบทในแตละทองถนหรอเขตพนทการศกษา และควรก าหนดสมรรถนะครเฉพาะเรอง หรอ เฉพาะสาขา เพอใหประเมนสมรรถนะไดสอดคลองกบความสามารถของคร 2.2 แนวทางพฒนาสมรรถนะคร 1) แนวทางพฒนาสมรรถนะครกอนประจ าการ สถาบนครศกษาควรคดเลอกนกศกษาครโดยใชแบบทดสอบวดแววความเปนคร พฒนาหลกสตรแบบเนนสมรรถนะ จดใหมโครงสรางหมวดวชาชพครไมนอยกวา 50 หนวยกต พฒนาแบบประเมนการฝกประสบการณวชาชพคร และประสานงานกบสถานศกษาใหคณะผประเมนการปฏบตการสอนของนกศกษาคร 2) แนวทางการพฒนาสมรรถนะครประจ าการ หนวยงานทเกยวของควรสนนสนนและสงเสรมใหครพฒนาสมรรถนะตามมาตรฐานทก าหนด โดยใชวธการทหลากหลาย ควรพฒนาสมรรถนะครภายในสถานศกษา จดหลกสตรพฒนาสมรรถนะคร ควรวเคราะหขอมลพนฐานของครแตละคน เพอจ าแนกประเภทของครตามสมรรถนะทเปนจรง จดตงองคกรทเขมแขงในการก ากบนโยบาย ตดตาม และประเมนการพฒนาสมรรถนะคร และควรรกษาครทมสมรรถนะสงใหสามารถอยในวชาชพไดตอไป ในสวนสถานศกษาหรอโรงเรยน ควรจดปจจยเกอหนนการพฒนาใหเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยนและชมชน รวมทงมกระบวนการนเทศภายในทมประสทธภาพ ครจะตองเรยนรและพฒนาตนเองทงในดานเนอหา และการสอนดวยวธการทหลากหลาย 2.3 แนวทางการประเมนสมรรถนะคร ตองมกลกฐานเชงประจกษทตรวจสอบและเชอถอได และน าผลการประเมนมาใชพฒนาสมรรถนะใหเหมาะกบครแตละคนโดยใชเครองมอทหลากหลาย และก าหนดเกณฑการประเมนทชดเจน สวนสถานศกษา ควรพจารณาใหครทมผลการประเมนสมรรถนะสงขน และไดรบผลตอบแทน

52

ชลพร ใชปญญา ( 2550 ) ศกษาวจยเรอง สมรรถนะของครสขศกษาทสอนระดบประถมศกษาโรงเรยนประถมศกษาในกรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา 1.) ครสขศกษาทสอนระดบประถมศกษาโรงเรยนประถมศกษาในกรงเทพมหานคร มความคดเหนเกยวกบสมรรถนะของครสขศกษาทสอนระดบประถมศกษาโรงเรยนประถมศกษาในกรงเทพมหานคร ในสมรรถนะดานตางๆ 4 ดาน ซงประกอบไปดวย สมรรถนะดานความประพฤต วนย คณธรรมจรยธรรม จรรยาบรรณและจตวญญาณ สมรรถนะดานการสงสมความเชยวชาญในงานอาชพ สมรรถนะดานมงผลสมฤทธ และสมรรถนะดานบรการทดในระดบด 2.) ครสขศกษาทสอนระดบประถมศกษาโรงเรยนประถมศกษาในกรงเทพมหานคร ทมเพศตางกนมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะของครสขศกษาในโรงเรยนประถมศกษา สมรรถนะดานความประพฤต วนย คณธรรมจรยธรรม จรรยาบรรณและจตวญญาณ และสมรรถนะดานมงผลสมฤทธ แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 3.) ครสขศกษาทสอนระดบประถมศกษาโรงเรยนประถมศกษาในกรงเทพมหานคร ทมอายตางกน มความคดเหนเกยวกบสมรรถนะของครสขศกษาในโรงเรยนประถมศกษา แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ไดแก สมรรถนะดานความประพฤต วนย คณธรรมจรยธรรม จรรยาบรรณและจตวญญาณ 4.) ครสขศกษาทสอนระดบประถมศกษาโรงเรยนประถมศกษาในกรงเทพมหานคร ทมวฒการศกษาตางกน มความคดเหนเกยวกบสมรรถนะของครสขศกษาในโรงเรยนประถมศกษา สมรรถนะดานมงผลสมฤทธ และสมรรถนะดานบรการทดแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 5.) ครสขศกษาทสอนระดบประถมศกษาโรงเรยนประถมศกษาในกรงเทพมหานคร ทจบการศกษาในสาขาวชาทแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบสมรรถนะของครสขศกษาในโรงเรยนประถมศกษาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ไดแก สมรรถนะดานความประพฤต วนย คณธรรมจรยธรรม จรรยาบรรณและจตวญญาณ 6.) ครสขศกษาทสอนระดบประถมศกษาโรงเรยนประถมศกษาในกรงเทพมหานคร ทมสถานภาพการท างานทตางกน มความคดเหนเกยวกบสมรรถนะของครสขศกษาในโรงเรยนประถมศกษา สมรรถนะดานความประพฤต วนย คณธรรมจรยธรรม จรรยาบรรณและจตวญญาณ สมรรถนะดานการสงสมความเชยวชาญในงานอาชพ สมรรถนะดานมงผลสมฤทธ และสมรรถนะดานบรการทด ไมแตกตางกน

สรวฒ ยญญลกษณ ( 2550 ) ศกษาวจยเรองการพฒนาสมรรถนะเพอเพมประสทธผลขององคกรขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาขนพนฐาน ผลการศกษาพบวา (1) ตวแบบสมรรถนะของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาขนพนฐานประกอบดวยสมรรถนะหลก 5 สมรรถนะ สมรรถนะในงาน หรอสมรรถนะประจ ากลมงาน 20 สมรรถนะ โดยมสมรรถนะในงานรวมของทกกลมงาน 3 สมรรถนะ (2) ความแตกตางของสมรรถนะหลก และสมรรถนะในงานตามทคาดหวงกบทเปนจรงกอนการพฒนาตามแผนพฒนาบคลากรมสมรรถนะหลก 3 สมรรถนะ และสมรรถนะในงานทกสมรรถนะทกลมงานสวนใหญม

53

คาเฉลยตามทเปนจรงต ากวาระดบความคาดหวง สวนภายหลงการพฒนาสมรรถนะหลก และสมรรถนะในงานของทกกลมงาน มคาเฉลยเทากบ และสงกวาระดบความคาดหวง (3) ความแตกตางของสมรรถนะหลก และสมรรถนะในงานตามทเปนจรงภายหลงการพฒนาเมอเปรยบเทยบกบกอนการพฒนามคาเฉลยรวมทกดาน และรายดานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 ประสทธผลขององคกรมคาเฉลยรวมทกดานและรายดาน แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 และผลการปฏบตงานมคาเฉลยรวมทกดาน และรายดานสงขน และ (4) สมประสทธสหสมพนธระหวางสมรรถนะหลก และสมรรถนะในงานภายหลงการพฒนารวมทกดาน และรายดานไมมความสมพนธกบประสทธผลขององคกร (5) ไมมตวพยากรณทดพอทสามารถน าไปสรางสมการพยากรณสมรรถนะหลก สมรรถนะในงานของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาขนพนฐานได

เชาวน นาโควงศ ( 2551 ) ศกษาวจยเรองสมรรถนะการปฏบตงานของครผสอนในโรงเรยนการศกษาพเศษสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผลการศกษาพบวา 1. สมรรถนะการปฏบตงานของครผสอนในโรงเรยนการศกษาพเศษ ไดตวบงชทงหมด 97 ตวบงช 2.การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจสมรรถนะการปฏบตงานของครผสอนได 11 องคประกอบ ไดแก องคประกอบดานการพฒนาผเรยน ดานความรความสามารถการจดการเรยนร ดานจรรยาบรรณ ดานการออกแบบการเรยนร ดานการบรหารจดการชนเรยนดานการบรการทด ดานการพฒนาการศกษาพเศษ ดานการท างานเปนทม ดานการมงผลสมฤทธดานการพฒนาตนเอง และดานการพฒนาการสอน มน าหนกองคประกอบอยระหวาง 0.30-0.75องคประกอบทงหมดสามารถอธบายสมรรถนะการปฏบตงานของครผสอนในโรงเรยนการศกษาพเศษไดรอยละ 63.12 3. ครผสอนในโรงเรยนการศกษาพเศษ มสมรรถนะการปฏบตงานแตกตางจากครผสอนในโรงเรยนเรยนรวม สงกดส านกคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทงหมด 10 องคประกอบ ยกเวนดานมงผลสมฤทธไมแตกตางกนโดยสรป สมรรถนะการปฏบตงานทง 11 องคประกอบ 97 ตวบงชน หนวยงานทเกยวของสามารถน าไปใชพฒนาครผสอนในโรงเรยนเรยนรวมและโรงเรยนการศกษาพเศษไดเพอใหมสมรรถนะในการพฒนาผเรยนทมความบกพรองใหมคณภาพชวตทดตอไป

มะหด มะดอราแว ( 2551 ) ศกษาวจยเรองสมรรถนะครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดปตตาน ผลการศกษาพบวา 1. ผบรหารและครผสอนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดปตตาน มความคดเหนเกยวกบสมรรถนะครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง ยกเวนดานการจดการเรยนรและดานปฏบตตนเปนแบอยางทดแกผเรยนอยในระดบมาก 2. ผลการเปรยบเทยบความคดเหนของครผสอนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดปตตาน เกยวกบสมรรถนะครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพ

54

คร มรายละเอยดดงน 2.1 ครผสอนทมเพศตางกน มความคดเหนเกยวกบสมรรถนะครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครโดยภาพรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 สวนดานการพฒนาหลกสตร ดานปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกผเรยน และดานความรวมมอกบชมชนไมแตกตางกน 2.2 ครผสอนทมประสบการณในการสอนตางกน มความคดเหนเกยวกบสมรรถนะครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร โดยภาพรวมและรายดาน ไมแตกตางกน 2.3 ครผสอนทมประเภทการสอนตางกน คอสอนศาสนากบสอนสามญมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร โดยภาพรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.001 สวนดานการพฒนาหลกสตรพบวาไมแตกตางกน 2.4 ครผสอนจากโรงเรยนทมขนาดตางกน มความคดเหนเกยวกบสมรรถนะครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครโดยภาพรวมและรายดาน ดานภาษาและเทคโนโลยทางการศกษา ดานการวดและประเมนผลการศกษา ดานบรหารจดการหองเรยนและดานปฏบตกจกรรมวชาการเกยวกบการพฒนาวชาชพครแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01โดยทครสอนในโรงเรยนขนาดใหญมสมรรถนะสงกวาครในโรงเรยนขนาดกลาง 3. ผลการเปรยบเทยบความคดเหนระหวางผบรหารกบครผสอนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามจงหวดปตตาน เกยวกบสมรรถนะครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน

รศม สหะนนท ( 2551 ) ศกษาวจยเรอง การประเมนสมรรถนะความเปนครของขาราชการคร สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน เขต 3 ผลการศกษาพบวา 1. ตวชวดของสมรรถนะความเปนครของขาราชการคร สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน เขต 3 มตวชวดสมรรถนะยอยทงสน 79 ตวชวด ซงจ าแนกตามสมรรถนะยอย ดงน 1.1) ความรก เมตตา และปรารถนาดตอผเรยนมตวชวดสมรรถนะยอยทงสน 8 ตวชวด 1.2) ความอดทนและรบผดชอบ ตวชวดสมรรถนะยอยทงสน 5 ตวชวด 1.3) เปนบคคลแหงการเรยนรและเปนผน าทางวชาการ ตวชวดสมรรถนะยอยทงสน 12 ตวชวด 1.4) มวสยทศน มตวชวดสมรรถนะยอยทงสน 6 ตวชวด 1.5) ความศรทธาในวชาชพคร มตวชวดสมรรถนะยอยทงสน 13 ตวชวด 1.6) ปฏบตตามจรรยาบรรณของวชาชพคร มตวชวดสมรรถนะยอยทงสน 35 ตวชวด 2. สมรรถนะความเปนครของขาราชการคร สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน เขต 3 เมอพจารณาเปรยบเทยบกบเกณฑการประเมนพบวาดานความรก ความเมตตา และปรารถนาดตอผเรยน ดานความอดทนและรบผดชอบ ดานความเปนบคคลแหงการเรยนรและเปนผน าทางวชาการ ดานการมวสยทศน ดานศรทธาในวชาชพคร และดานปฏบตตามจรรยาบรรณของวชาชพคร โดยรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายตวชวดยอย พบวาอยในระดบมากถงมากทสด

มงขวญ คอยชน ( 2552 ) ศกษาวจยเรองสมรรถนะทพงประสงคของผบรหารวทยาลยชมชนในประเทศไทย ผลการศกษาพบวา สมรรถนะทพงประสงคของผบรหารวทยาลยชมชนในประเทศไทย มสมรรถนะทส าคญสามารถเรยงล าดบไดดงน (1) ความเสยสละและอทศตนในการ

55

ปฏบตงานเพอประโยชนสวนรวม (2) มความคดรเรมสรางสรรค (3) ความเมตตา กรณา เออเฟอเผอแผ โอบออมอาร (4) ซอสตย สจรตตอหนาทการงานและหนวยงาน และล าดบสดทายไดแก ความสามารถดานภาษาในระดบสากล การเปรยบเทยบสมรรถนะทพงประสงคของผบรหารวทยาลยชมชน ระหวางผบรหาร กรรมการสภาวทยาลย กบกลมคร บคลากรผปฏบตงานในวทยาลยชมชน พบวา กลมผบรหาร กรรมการสภาวทยาลยใหความส าคญสมรรถนะทพงประสงคของผบรหารวทยาลยชมชน ไดแก (1) มความคดรเรม สรางสรรค (2) ความเสยสละและอทศตนในการปฏบตงานเพอประโยชนสวนรวม สวนกลมครและบคลากรผปฏบตงานในวทยาลยชมชนใหความส าคญสมรรถนะทพงประสงคของผบรหารวทยาลยชมชน ไดแก (1) ความเสยสละ และอทศตนในการปฏบตงานเพอประโยชนสวนรวม (2) ความเมตตา กรณา เออเฟอเผอแผ โอบออมอาร สมรรถนะทพงประสงคของผบรหารวทยาลยชมชนในประเทศไทย จากขอเสนอแนะเพมเตม ไดแก การแสวงหาความรอยางตอเนอง มภมรทางวชาการ มทนทางสงคมในชมชนทด และพยายามสรางทมงานใหเขมแขง

สาวตร เกตเสโร ( 2552 ) ศกษาวจยเรองสภาพปญหาและความตองการสมรรถนะครฝกฝมอแรงงาน กรมพฒนาฝมอแรงงาน กระทรวงแรงงาน ผลการศกษาพบวา สภาพปญหาสมรรถนะครฝกฝมอแรงงาน ดานความร ทกษะ และดานเจตคตมปญหาระดบปานกลาง สวนระดบความตองการสมรรถนะครฝกฝมอแรงงาน ดานความร ทกษะ และดานเจตคตมความตองการระดบมาก เมอท าการเปรยบเทยบระดบสภาพปญหา และระดบความตองการสมรรถนะครฝกฝมอแรงงาน ดานความร ทกษะ พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 ดานเจตคตพบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต เมอเปรยบเทยบระดบความคดเหนของผตอบแบบสอบถามทมสถานภาพทแตกตางกน ไดแก เพศ อาย ระดบวฒการศกษา ประสบการณการท างาน และต าแหนงงาน ตอสภาพปญหาสมรรถนะครฝกฝมอแรงงาน ดานความรทกษะพบวา ผตอบแบบสอบถามทมสถานภาพทแตกตางกนมความคดเหนทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 สวนดานเจคตพบวาผตอบแบบสอบถามทมต าแหนงงานทแตกตางกน มความคดเหนทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ในดานการบรการทด ดานจรยธรรม และความรวมแรงรวมใจ ผลการเปรยบเทยบระดบความคดเหนของผตอบแบบสอบถามทมสถานภาพทแตกตางกน ตอระดบความตองการสมรรถนะครฝกฝมอแรงงาน ดานความร ทกษะ พบวา ผตอบแบบสอบถามทมต าแหนงงานแตกตางกน มความคดเหนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ในดานเทคนคการสอน และนวตกรรมการฝก สอประกอบการฝก สวนดานเจตคตพบวาผตอบแบบสอบถามทมประสบการณในการท างานแตกตางกน มความคดเหนทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ในดานการบรการทด

56

ไพรบรณ จารต ( 2553 ) ศกษาวจยเรอง สมรรถนะของขาราชการครกรงเทพมหานคร เขตยานนาวา กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา 1. สมรรถนะของขาราชการครกรงเทพมหานคร เขตยานนาวา กรงเทพมหานคร ทมคณลกษณะเชงพฤตกรรมในการน าไปสความส าเรจในการปฏบตงานโดยรวมอยในระดบมาก รายดานพบวา ม 3 ดานอยในระดบมากทสด เรยงตามล าดบไดแก 1) ดานการ-พฒนาคณลกษณะของผเรยน 2) ดานคณธรรม จรยธรรมและจรรยาบรรณ ในวชาชพ และ 3) ดานภาวะผน าและการท างานเปนทม สวนทเหลออก 13 ดานอยในระดบมาก 2. ผลการเปรยบเทยบสมรรถนะของขาราชการครกรงเทพมหานคร เขตยานนาวา กรงเทพมหานคร ทมสถานภาพแตกตางกนดานเพศและวฒการศกษา โดยรวมและรายดานไมแตกตางกน ในดานต าแหนงโดยรวมแตกตางกนและรายดานพบวาแตกตางกน จ านวน 10 ดาน ไดแก 1) ดานความรในเนอหาวชา 2) การสอสารและการใชภาษา 3) การจดการเรยนร 4) การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ 5) การบรหารจดการชนเรยน 6) การใชเทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมทางการศกษา 7) การวดและประเมนผล 8) การวจยเพอพฒนาการเรยนการสอน 9) ภาวะผน าและการท างานเปนทม และ 10) การคดวเคราะห สงเคราะห ในดานประสบการณโดยรวมและรายดานแตกตางกน จานวน 6 ดาน ไดแก 1) การใชเทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมทางการศกษา 2) จตวทยาส าหรบคร 3) การสรางความสมพนธกบชมชน 4) คณธรรม จรยธรรมและจรรยาบรรณในวชาชพ 5) การพฒนาตนเองและวชาชพและ 6) การพฒนาคณลกษณะของผเรยน 3. แนวทางในการพฒนาทสงเสรมใหสามารถปฏบตงานในหนาทไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล มดงน 3.1 การพฒนาดานความรความสามารถควรมการจดใหมและสงเสรมสนบสนนใหครไดไปเรยนร อบรม สมมนา ใหเหมาะสมกบความตองการในการพฒนาตนเอง มการสรปและตดตามผลอยางตอเนอง มการนเทศภายในโดยผบรหาร ครในกลมสาระการเรยนร 3.2 การพฒนาทกษะและประสบการณในการท างานควรมแหลงคนควาขอมลททนสมยจากอนเตอรเนต อบรมความรพฒนาเทคนคการท างาน แลกเปลยนเรยนรดานวชาการกบโรงเรยนเครอขายทเกยวของ จดอบรมดานการวดและประเมนผลตลอดจนการศกษาดงาน 3.3 ปจจยทเออใหเกดการพฒนาเชน การประชมเชงปฏบตการ สมมนาและการมสวนรวมในการพฒนาผลงานและการพจารณาผลการปฏบตงานอยางเปนธรรม

อาลษา ทองทว ( 2553 ) ศกษาวจยเรองสมรรถนะประจ าสายงานของขาราชการครสายการสอน ส านกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1 ผลการศกษาพบวา (1) ความรความเขาใจเกยวกบสมรรถนะของครโดยภาพรวมอยในระดบมากทสด เมอจ าแนกรายดานโดยเรยงล าดบจากมากไปหานอยปรากฏดงน 1) ความซอสตย สจรตตอหนาท ไมเหนประโยชนสวนตน ถอวาเปนผมคณธรรม จรยธรรม 2) การก าหนดเปาหมายและแนวทางการปฏบตหนาทสอดคลองกบความตองการของผรบบรการ ถอไดวาเปนผมสมรรถนะดานความรวมแรง รวมใจ (2) การน าสมรรถนะไปใชใน

57

โรงเรยนดานการบรหารงานบคคล อยในระดบมากทสด ตามล าดบ ไดแก 1) การน าสมรรถนะไปใชในการปฏบตงานดานการฝกอบรมและพฒนาขาราชครและบคลากรทางการศกษา 2) ดานการสอนงาน การฝกงาน และการใหค าปรกษาแนะน า และ 3) ดานการวดผลการประเมนผลการปฏบตงาน (3) สภาพปญหาการน าสมรรถนะมาใชในการปฏบตงานในโรงเรยน ระดบมากทสดคอ ประเดนปญหาการน าสมรรถนะมาใชกบขาราชการครและบคลากรทางการศกษามภาระงานมาก ท าใหไมมเวลาไปฝกอบรมพฒนาตนเองตามสมรรถนะ ปญหาขาราชการครตองเสยคาใชจายในการฝกอบรมพฒนางานตามสมรรถนะมคาใชจายสงเกนไป การศกษาสมรรถนะประจ าสายงานของขาราชการครสายการสอน ส านกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1 ผลการวจยพบวา สมรรถนะประจ าสายงานของขาราชการครสายงานการสอน ม 18 ดาน ไดแก 1) ดานการท างานใหบรรลผลสมฤทธ 2) ดานการมงเนนการใหบรการ 3) ดานคณธรรมและจรยธรรม 4) ดานการท างานเปนทม 5) ดานการจดการเรยนร 6) ดานพฒนาผเรยน 7) ดานภาวะผน า 8) ดานความสามารถทางวชาการ 9) ดานการบรหารจดการชนเรยน 10) ดานการใชเทคโนโลยสารสนเทศ 11) ดานการบรหารทรพยากรคมคา 12) ดานความสามารถในการแกไขปญหา 13) ดานความเปนครมออาชพ 14) ดานการวเคราะห สงเคราะห การวจย 15) ดานการสรางความรวมมอกบชมชน 16) ดานทกษะในการสอสาร 17) ดานการมมนษยสมพนธ 18) ดานการเสยสละ อทศตนเพองาน ขอเสนอแนะเชงพฒนาของผเชยวชาญพบวาเกยวกบแนวทางในการพฒนาสมรรถนะประจ าสายงานของขาราชการครสายงานการสอน ส านกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1 คอ (1) การพฒนาความร ความสามารถของครสายผสอนใหมความเหมาะสม ไดแกการจดการอบรมสมมนาการเขยนแผนการสอน การสรางสอและนวตกรรม การเขยนผลงานทางวชาการเชงประจกษ การวจยในชนเรยน และการศกษาดงาน (2) การพฒนาทกษะและประสบการณในการท างาน ไดแก การจดอบรมสมมนา การสรางสอและนวตกรรมคมอการสอน การเขยนผลงานทางวชาการ การวดและประเมนผลการปฏบตงาน (3) ปจจยทเออตอการพฒนาสมรรถนะประจ าสายงานของขาราชการครสายงานการสอน คอ การไดรบการสนบสนนจากผบรหารทงดานนโยบายและการปฏบต มเงนงบประมาณสนบสนนในการสรางสอและนวตกรรมทางการสอน และ (4) การพฒนาตนเองตามสมรรถนะปญหาครมภาระงานมากท าใหไมมเวลาไปฝกอบรมพฒนาตนเอง เหนควรใหขาราชการครสอนตามสาขาวชาเอกทจบการศกษาและลดชวโมงสอนใหนอยลง

อบดลการ สาเมาะ ( 2553 ) ศกษาวจยเรองสมรรถนะการบรหารของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ตามทศนะของคร สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1 ผลการศกษาพบวา 1. ครสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1 มทศนะตอสมรรถนะการบรหารของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก 2. ครสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1 ทมระดบการศกษาตางกน มทศนะตอสมรรถนะการบรหารของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน โดยภาพรวมและราย

58

ดานไมแตกตางกน 3. ครสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1 ทมประสบการณการท างานตางกน มทศนะตอสมรรถนะการบรหารของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน โดยภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ครมทศนะตอสมรรถนะการบรหารของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ในดานการวเคราะหและสงเคราะหแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 4. ครสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต1 ทปฏบตงานอยในสถานศกษาทมขนาดตางกน มทศนะตอสมรรถนะการบรหารของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน โดยภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ครมทศนะตอสมรรถนะการมงผลสมฤทธ สมรรถนะการบรการทด และสมรรถนะการท างานเปนทม แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.05 วรรณชย จองแก ( 2554 ) ศกษาวจยเรองการปฏบตตามสมรรถนะประจ าสายงานของครโรงเรยนวงเหนอวทยา อ าเภอวงเหนอ จงหวดล าปาง ผลการศกษาพบวา การปฏบตตามสมรรถนะประจ าสายงานของครโรงเรยนวงเหนอวทยา อ าเภอวงเหนอ จงหวดล าปาง ผตอบแบบสอบถามสวนใหญใหขอมลวา การปฏบตตาม สมรรถนะดานการบรหารหลกสตรและการจดการเรยนร ครมการสราง และน าเครองมอวดและประเมนผลไปใชอยางถกตองเหมาะสม สมรรถนะดานการพฒนาผเรยน ครมการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมแกผเรยนในการจดการเรยนรในชนเรยน สมรรถนะดานการบรหารจดการชนเรยน ครมการพฒนานกเรยนดานระเบยบวนยโดยการสรางวนยเชงบวกในชนเรยน สมรรถนะดานการวเคราะห สงเคราะห และการวจยเพอพฒนาผเรยน ครมการจ าแนกและจดกลมของสภาพปญหาเกยวกบนกเรยนเพอสะดวกตอการน าไปใช สมรรถนะ ดานภาวะผน าคร ครเหนคณคาใหความส าคญในความคดเหนหรอผลงาน และใหเกยรตแกผอน สมรรถนะดานการสรางความสมพนธและความรวมมอกบชมชนเพอการจดการเรยนร ครมการเปดโอกาสใหผมสวนเกยวของใหมสวนรวมวางแผนการจดกจกรรมการเรยนรในระดบชนเรยน ปญหาทส าคญคอ ผปกครอง ชมชนยงมโอกาส เขามามสวนรวมในการจดการเรยนรนอย ไมเขาใจหลกสตร และขาดการจดสรรงบประมาณสนบสนนดานบคลากร ดานสอการเรยนการสอน ไอซท เพอพฒนาสอและแหลงเรยนรทส าคญสวนขอเสนอแนะเชงนโยบายและการปฏบตตามสมรรถนะประจ าสายงานของครผตอบแบบสอบถามไดเสนอวา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ควรมการจดสรรงบประมาณสนบสนน ดานการบรรจบคลากรเพม ดานไอซท การใชสอ และเทคโนโลยทหลากหลาย สวนส านกงานเขตพนทการศกษา ควรใหสถาบนการศกษาตาง ๆ มารวมจดฝกอบรมคร ดานการจดการเรยนร การพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางและมการนเทศตดตามการใชหลกสตร และในระดบสถานศกษาควรสนบสนนครใหครในการใช เทคโนโลยส าหรบผลตสอและพฒนานวตกรรม

59

4.2 งานวจยตางประเทศ British Columbia College of Teacher(อางถงใน พมพนธ เดชะคปต และ พรทพย แขงขน, 2550) ไดก าหนดมาตรฐานของคร แตละมาตรฐานประกอบดวยสมรรถนะดงน 1.มความหวงใยและใหความสนใจนกเรยนทกคน (1) ดแลนกเรยนทกคนทงในเรองรางกาย สตปญญาและอารมณ (2) ปฏบตตอนกเรยนทกคนโดยใหความเอาใจใส ความอบอน และความอสระจากอทธพลตางๆ (3) ปฏบตหนาทดวยจรยธรรมและอยในขอบเขตของกฎหมาย (4) ปฏบตตอนกเรยนอยางถกตองยตธรรม (5) เขามามบทบาทในกรณทมผไมใสใจตอนกเรยน 2. มความเขาใจผปกครองและวถชวตของนกเรยน (1) เหนความส าคญของสงแวดลอมทบานและคานยมของครอบครวซงมความแตกตางกน (2) ยอมรบบทบาทของผปกครองทเปนเสมอนครผรวมสอน และจดสงแวดลอมทางการศกษาซงชวยสนบสนนบทบาทนน (3) ใชวธการสอสารทเปดกวางและมประสทธภาพกบผปกครองของนกเรยน (4) สนบสนนใหผปกครองมบทบาทในการสงเสรมการเรยนรของนกเรยน 3. มความรกวางขวางและมความรในวชาทสอนอยางลกซง (1) มความเชยวชาญในการอานเขยน การคดค านวณ และมความสามารถทางภาษา ทงภาษาองกฤษหรอภาษาฝรงเศส (2) เขาใจมโนทศนและโครงสรางของวชาทสอน (3) เขาใจองคประกอบของวชาทสอนและสามารถจดความสมพนธในลกษณะบรณาการกบสาขาวชาอนได (4) สามารถสอนเนอหาความรทลกซงในหลกสตรพเศษได (5) สามารถอธบายเนอหาความรในวชาทสอน และเชอมโยงไปสชวตจรงและโลก 4. มความรเกยวกบประเทศแคนาดาและโลก (1) มความรทวไปเกยวกบประวตศาสตรของแคนาดา ลกษณะทางภมศาสตรและวฒนธรรม (2) มความเขาใจ สนบสนนและยดถอปฏบตตามขอบงคบของกฎหมาย (3) มความรเกยวกบทฤษฎและการปฏบตเกยวกบระบอบประชาธปไตยของแคนาดา (4) เขาใจเรองการขบเคลอนวฒนธรรมสสงคมแคนาดา (5) มความรพนฐานเกยวกบประวตศาสตรของโลก ลกษณะทางภมศาสตรและวฒนธรรมของโลก 5. มความรเกยวกบระบบการศกษาของมลรฐ (1) เขาใจหลกการของระบบการศกษาในมลรฐบรตชโคลมเบย (2) มความรในเชงปฏบตการเกยวกบกฎหมายทเกยวของกบการศกษา (3) เขาใจมมมองทแตกตางกนเกยวกบจดมงหมายทางการศกษา (4) เขาใจประวตศาสตรและบรบทของการศกษาในมลรฐบรตชโคลมเบยและแคนาดา (5) สนใจเกยวกบประเดนโตแยงทางการศกษาในปจจบน (6) เขาใจบทบาทของการศกษาทมตอการพฒนาประชากรในระบอบประชาธปไตย 6. มความเขาใจพฒนาการของนกเรยน(1)เขาใจและสามารถประยกตใชทฤษฎพฒนาการของมนษย (2) เขาใจและประยกตทฤษฎทเกยวของทสามารถน าไปอธบายพฤตกรรมของนกเรยนได (3) สนใจการพฒนาศกยภาพและการพฒนาความรกในการเรยนรของนกเรยนทกคน (4) สามารถแกไขสถานการณเฉพาะดวยวธการทแสดงเหนความใสใจในศกดศรของนกเรยนทกคน 7. สามารถปฏบตการสอนไดอยางมประสทธผล (1) สรางบรรยากาศในการเรยนรทสนบสนนใหนกเรยนทกคนเกดการเรยนร (2) ออกแบบและตรวจสอบการจดประสบการณการเรยนรใหม

60

ประสทธผล เพอใหเกดประโยชนสงสดแกนกเรยนทกคน (3) เตรยมประสบการณในการเรยนรทพฒนาบทบาทและความรบผดชอบของนกเรยนในฐานะบคคลแหงการเรยนรตลอดชวต (4) ปฏบตงานรวมกบคร นกการศกษาและบคลากรสายสนบสนนอนๆ เชนผเชยวชาญ ผปกครอง เพอสามารถชวยพฒนาความส าเรจของนกเรยน (5) สนบสนนและท างานรวมกน โดยใชความเชยวชาญทสอดคลองกบความตองการของนกเรยน 8. สามารถประยกตใชหลกของการประเมนและการรายงานผล (1) เขาใจจดแขงและขดจ ากดของการประเมนลกษณะตางๆและเครองมอในการรายงานผล (2) ประเมนผลสมฤทธทางสตปญญาและพฒนาการดานสงคมของนกเรยนอยางสม าเสมอ(3) ใชผลการประเมนนกเรยนเพอวางแผนการสอนและประสบการณการเรยนรครงตอไป (4) ท างานรวมกบเพอนครเพอตรวจสอบและตดสนผลการเรยนรของนกเรยน (5) เกบรกษา บนทกขอมลเกยวกบผลการประเมนนกเรยน (6) รายงานผลการประเมนแกครอบครวของนกเรยนเปนประจ า โดยแจงใหผปกครองทราบผลสมฤทธทางการเรยนและพฒนาการดานสงคมของนกเรยน 9. ปฏบตตนเปนผน าการศกษาและจรยธรรม (1) ปฏบตตนใหอยภายในขอบเขตทจะกอประโยชนใหแกนกเรยน ระบบการศกษาและสงคม (2) สรางและรกษาความสมพนธในวชาชพ ทงกบนกเรยน เพอนรวมงาน ผบงคบบญชา ผปกครองและบคคลอนๆ (3) สอนหรอปฏบตงานในต าแหนงอยางเหมาะสม และใชความรและทกษะใหสมพนธกน (4) มความรบผดชอบตอนกเรยน ครอบครว ผบงคบบญชา วชาชพ และสาธารณชน (5) สามารถพฒนาและขดเกลาบคคลใหสอดคลองกบปรชญาการศกษา (6) สามารถท างานรวมมอกบครอนๆ บคลากรสนบสนนการสอน ผเชยวชาญ ผปกครองเพอพฒนาปรบปรงภารกจของโรงเรยนและเขตพนทใหมประสทธภาพ (7) สนบสนนการท างานรวมมอกนระหวางครอบครว ชมชน มหาวทยาลย รฐบาล สงคมและกลมผแทนทางธรกจเพอประโยชนส าหรบนกเรยน 10. เปนผเรยนรตลอดชวต (1) สรางรปแบบการเรยนรตามความสนใจ (2) คนควาขอมลททนสมยเกยวกบวชาทสอน รวมทงความรดานศาสตรการสอนและทกษะ (3) แลกเปลยนความรในวชาชพและทกษะกบผเชยวชาญ หรอบคลากรอนๆในชมชน (4) พจารณาไตรตรองผลการปฏบตเพอพฒนาความเขาใจและทกษะของตนเอง Hawaii’ Teacher Standards Board (อางถงใน พมพนธ เดชะคปต และ พรทพย แขงขน , 2550) ไดน าเสนอสมรรถนะครภายใตมาตรฐาน 10 ประการ ดงน มาตรฐานท 1 การจดประสบการณการเรยนรทตอบสนองตอพฒนาการของนกเรยนรายบคคล ประกอบดวยสมรรถนะ (1) สงเสรมใหนกเรยนรบผดชอบการเรยนรของตนตามจดมงหมายและความปรารถนาของแตละคน (2) สงเสรมใหนกเรยนเกดแรงจงใจใฝสมฤทธในการเรยนร (3) ใหเวลากบนกเรยน (4) น าประสบการณของนกเรยนมาจดการเรยนร (5) จดการเรยนรโดยพฒนาดานตางๆของนกเรยนไดแก รางกาย สงคม อารมณ และสตปญญา มาตรฐานท 2 การสรางสรรคสงแวดลอมทางการเรยนรทใหความรสกปลอดภย เพอสงเสรมปฏกรยาทางสงคม ความรบผดชอบตอองคกร การเรยนรเชงรก และ

61

แรงจงใจภายใน ประกอบดวยสมรรถนะ (1) สรางความรสกเหนใจและการยอมรบระหวางนกเรยนดวยกน (2) ใชเทคนคการจดการชนเรยนทมประสทธภาพเพอพฒนานกเรยนใหรจกควบคมตนเอง มวนยในตนเอง และรบผดชอบตอผอน (3) สรางทศนคตแหงความเอออาทรและสงเสรมความสมพนธทดระหวางบคคล (4) พฒนาแรงจงใจภายในของนกเรยนโดยการใชประสบการณการเรยนรทมความหมายและน านกเรยนไปสความส าเรจในการเรยนร (5) จดประสบการณการเรยนรทพฒนานกเรยนทงแบบรายบคคลและแบบกลม (6) จดชนเรยนใหเปนสถานททสามารถสะทอนความคด แสดงความสนใจ สรางทางเลอก ก าหนดจดมงหมาย วางแผนการจดการและประเมนตนเองในการผลตผลงานทมคณภาพ มาตรฐานท 3 การสรางโอกาสทางการเรยนรแกนกเรยน ประกอบดวยสมรรถนะ (1) พฒนาความสมพนธกบนกเรยนทกคน (2) มความชนชมในความแตกตางของบคคลและแสดงความแตกตางทางวฒนธรรม (3) ชวยเหลอนกเรยนทกคนใหประสบความส าเรจในการเรยนร (4) ปรบวธการสอนตามความแตกตางของนกเรยน (5) แสวงหาแหลงทรพยากรเพอสงเสรมการเรยนรใหกบนกเรยน (6) สรางความรสกรก ไววางใจและเหนอกเหนใจระหวางนกเรยนดวยกน มาตรฐานท 4 การสอสารทมประสทธภาพในบรบทแหงการเรยนร ประกอบดวยสมรรถนะ (1) สอสารอยางจรงใจกบนกเรยนทกคนและผรวมงานคนอนๆ (2) พฒนาทกษะการสบคนขอมล การรวมมอ และปฏสมพนธทด มความกลาหาญในการแสดงความคดเหน (3) คดไตรตรองและประเมนตนเอง (4) แสดงออกทางวาจาอยางชดเจนและมเหตผล (5) ประยกตใชหลกการเรยนรภาษาและพฒนาการทางภาษาในการสอนทกษะการสอสาร (6) สามารถใชการสอสารทงโดย วจนภาษา และอวจนภาษา (7) สงเสรมนกเรยนใหรจกวธการสอสารรปแบบตางๆ (8) ใชเทคโนโลยททนสมยพฒนาความสามารถในการรหนงสอของนกเรยน มาตรฐานท 5 การสอนเพอพฒนาการเรยนรของนกเรยน ประกอบดวยสมรรถนะ (1) จดล าดบเนอหาในการสอนใหเปนเรองเดยวกน (2) สอนกระบวนการ มโนทศน และหลกการในรายวชาอยางถกตองชดเจน (3) ใชเทคโนโลยททนสมยเพออ านวยความสะดวกในการเรยนร (4) เชอมโยงเนอหาทสอนกบประสบการณของนกเรยน ความสนใจของนกเรยน และสถานการณในชวตจรง (5) ใชเทคโนโลยในการจดการเรยนร เชน คอมพวเตอรชวยสอน มาตรฐานท 6 การวางแผนการสอนและจดประสบการณการเรยนรทมความหมายส าหรบนกเรยน ประกอบดวยสมรรถนะ (1) วางแผนการสอนตามล าดบโดยปรบกระบวนการใหสอดคลองกบความตองการของนกเรยน (2) จดประสบการณการเรยนรและสอการสอนทสอดคลองกบผลการเรยนรและจดประสงคของหลกสตร (3) ใชผลการประเมนเปนสวนหนงของการวางแผนการสอน (4) เชอมโยงมโนทศนและความคดส าคญกบประสบการณเดมของนกเรยนโดยใชการยกตวอยางและการอธบาย (5) สรางความเขาใจมโนทศนโดยใหนกเรยนเชอมโยงกบชวตจรง (6) จดการเรยนรในลกษณะบรณาการระหวางวชา (7) ใหความรและประสบการณเพอน าไปสการตดสนใจเลอกอาชพของนกเรยน (8) จดหาสอการสอนเพอสรางสงแวดลอมทางการเรยนร มาตรฐานท 7 การใชกลยทธท

62

หลากหลายในการจดการเรยนรเพอพฒนานกเรยนใหมทกษะการคดและแกปญหา และทกษะการเรยนร ประกอบดวยสมรรถนะ (1) สงเสรมใหนกเรยนมสวนรวมในการก าหนดจดประสงคและมาตรฐานการเรยนร เลอกท างาน วางแผนและประเมนผลงานของตวเอง (2) ใหนกเรยนรจกการตงค าถาม แกปญหา รจกใชแหลงขอมลและพฒนาความรบผดชอบในการเรยนรของตนเอง (3) จดประสบการณการเรยนรททาทายความคดเพอพฒนาทกษะการคดขนสงของนกเรยน (4) มบทบาทหลากหลายในการจดการเรยนรทสอดคลองกบเนอหา วธสอนและความสนใจของนกเรยน เชน เปนผสอน เปนผอ านวยความสะดวก เปนผแนะน า เปนผรวมเรยน เปนผน า เปนตน (5) สงเสรมใหนกเรยนมการเรยนรโดยเนนปญหาเปนหลก ใฝรใฝเรยน มความคดสรางสรรค มใจกวางและมประสบการณ (6) ใหโอกาสนกเรยนในการปฏบตและประยกตใชความรทเรยนมา (7) ใชเทคโนโลยททนสมยในการสอนและการเรยนร มาตรฐานท 8 การใชกลยทธในการประเมนพฒนาการดานตางๆของนกเรยน เชน ดานสตปญญา ดานรางกาย ดานอารมณ และสงคม ประกอบดวยสมรรถนะ (1) ประเมนผลงานและความสามารถของนกเรยนอยางเปนปรนยและยตธรรม (2) ใชกลยทธการประเมนเพอสงเสรมความรของนกเรยน (3) ใหนกเรยนมสวนรวมในการพฒนามาตรฐานและเกณฑการประเมน (4) สงเสรมใหนกเรยนรจกประเมนตนเอง และก าหนดเปาหมายทางการเรยนรของตน(5) น าขอมลจากการประเมนมาพจารณาความกาวหนาในการเรยนรของนกเรยน (6) บนทกผลการประเมนและแจงใหนกเรยน ผปกครองและเพอนรวมงานทเกยวของทราบ มาตรฐานท 9 การประเมนผลการปฏบตงานของตนและพฒนาตนเองใหมความกาวหนาในวชาชพ ประกอบดวยสมรรถนะ (1) เขารวมกจกรรมเพอพฒนาความกาวหนาในวชาชพ เชน ลงทะเบยนเรยนรายวชาของมหาวทยาลย หรอรายวชาทองคกรจดให (2) คดไตรตรองเกยวกบการปฏบตงานของตนและตดสนใจปรบปรงแกไขใหสอดคลองกบความตองการของนกเรยน (3) ยอมรบผลการประเมนทหนวยงานจดท าขน (4) ใชการเรยนรแบบน าตนเองในการพฒนาความกาวหนาทางวชาชพอยางมจรยธรรม (5) เปนแบบอยางทดในเรองความซอสตย ความยตธรรมและไดรบการยอมรบทงจากบคคลและสงคม (6) มนสยทดในการท างาน มความนาเชอถอทางวชาการ ตรงตอเวลา และรบผดชอบงานทไดรบมอบหมาย(7) มความสนใจความรใหมๆทเกยวกบประเดนและแนวโนมทางการศกษา (8) มทกษะการฟงอยางมประสทธภาพ แกไขปญหาขอขดแยง และมทกษะการท างานกลม (9) สามารถท างานรวมกบผอนในวชาชพเดยวกนได (10) มสวนรวมอยางแขงขนในกจกรรมทโรงเรยนจดขน มาตรฐานท 10 การสรางความสมพนธทดกบผปกครองและชมชนเพอเสรมสรางการเรยนรของนกเรยน ประกอบดวยสมรรถนะ (1) รวมมอกบผปกครองและสมาชกในชมชนในการสงเสรมการเรยนรของนกเรยน (2) แสวงหาโอกาสในการสรางความสมพนธทดกบผปกครองและสมาชกในชมชน (3) สนบสนนกจกรรมทโรงเรยนและชมชนรวมกนจดขน (4) ตดตอสอสารกบผปกครองอยางเปดเผยและจรงใจ (5) น าทรพยากรในชมชนมาใชสงเสรมการเรยนรของนกเรยน

63

SEAMEO INNOTECH (อางถงใน กระทรวงศกษาธการ, 2552 สอออนไลน)ศกษาวจยเรองกรอบสมรรถนะของครแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตในศตวรรษท 21 ผลการศกษาพบวาสมรรถนะหลก (Competency) ของครในเอเชยตะวนออกเฉยงใตประกอบดวย 11 ดาน และภาระงาน / ความสามารถเฉพาะ ดงน 1. การเตรยมแผนการสอนทสอดคลองกบวสยทศนและ พนธกจของโรงเรยนประกอบดวยภาระงาน และความสามารถเฉพาะ ดงน 1.1 ประเมนความตองการในการเรยนรทมอยจรง 1.2 จดระบบของวตถประสงคการเรยนรใหครอบคลมถงความร ทกษะ ความถนดและคานยม 1.3 จดเตรยมแผนการสอนทสอดคลองกบหลกสตรและระยะเวลา 1.4 จดเตรยมแผนการสอนโดยค านงถงความแตกตางของผเรยน 1.5 เลอกวธสอนทเหมาะสมกบรายวชาและระดบผเรยน 1.6 เลอกอปกรณ ประกอบการเรยนการสอนอยางเหมาะสม 1.7 ก าหนดมาตรการการประเมนผลทเหมาะสม 1.8 น าผลการประเมนผเรยนและขอคดเหนของผสอนมาพฒนาแผนการสอน2. การสรางสภาพแวดลอมการเรยนร ประกอบดวยภาระงานและความสามารถเฉพาะดงน 2.1 สนบสนนการจดสภาพแวดลอมการเรยนรทปลอดภย สะอาดเปนระเบยบ 2.2 สงเสรมสภาพแวดลอมทเอออาทรและเรยนรอยางเปนมตร 2.3 จงใจใหเกดการเรยนรอยางกระตอรอรน 2.4 สงเสรมการรกษามาตรฐานระดบสงของสมรรถนะการเรยนร 2.5 เคารพในความหลากหลายของผเรยน 2.6 คงสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรแบบรวมมอกน 3. การพฒนาและการใชทรพยากรส าหรบการเรยนการสอนประกอบดวยภาระงาน และความสามารถเฉพาะ ดงน 3.1 แสวงหาความรและทกษะการใชทรพยากรเพอการเรยนการสอน 3.2 พฒนาสอการเรยนการสอนทเหมาะสมกบบทเรยน 3.3 ใชสอระหวางจดการเรยนการสอนอยางมคณภาพ 3.4 บรณาการ ICT กบการเรยนการสอน 3.5 ตดตามและประเมนผลการใชสอการเรยนการสอน 4. การพฒนาทกษะการจดล าดบความคดในระดบสง ประกอบดวยภาระงาน และความสามารถเฉพาะ ดงน 4.1 เตรยมสรางทกษะและยทธศาสตร HOTS (Higher order thinking skills) 4.2 พฒนาทกษะ HOTS แกผเรยน 4.2.1 พฒนาความคดรเรมสรางสรรค 4.2.2 พฒนาทกษะ การคดแบบพนจพเคราะห 4.2.3 พฒนาทกษะการคดเหตผลตรรกะ 4.2.4 พฒนาทกษะแกปญหาและตดสนใจ 4.3 เสรมสราง HOTS ในผเรยน 4.4 ประเมน HOTS ของผเรยน 5. การอ านวยความสะดวกในการเรยนรประกอบดวยภาระงานและความสามารถเฉพาะ ดงน 5.1 สรางความรอบรในสาระวชา 5.2 ก าหนดยทธศาสตรการสอนทสอดคลองกบรปแบบ และเออตอการเรยนรอยางกระตอรอรนของผเรยน 5.3 สอสารอยางสอดคลองกบระดบของผเรยน 5.4 สงเสรมใหผเรยนรวมมอ และมสวนรวมในกจกรรมการเรยนร 5.5 ใชการตงค าถาม และทกษะการปฏสมพนธ 5.6 บรณาการ HOTS กบบทเรยน 5.7 สรางวธสอนในบรบทของทองถน 5.8 บรหารจดการกจกรรมในชนเรยน 6. การสงเสรมคานยมดานศลธรรมและจรยธรรมประกอบดวยภาระงานและความสามารถเฉพาะ ดงน 6.1 ก าหนดหลกเกณฑ จรยธรรมวชาชพของครในแตละประเทศ 6.2 ยกระดบและสรางหลกเกณฑดานจรยธรรมวชาชพคร 6.3 ให

64

ความรแกผเรยนและครผชวยสอนในเรองคานยมจรยธรรม และศลธรรม 7. สงเสรมการพฒนาชวตและทกษะวชาชพแกผเรยนประกอบดวยภาระงานและความสามารถเฉพาะ ดงน 7.1 ใหความร สรางทกษะ และความถนด รวมถง คานยมของศตวรรษท 21 7.2 สงเสรมพฒนาการของนกเรยนในดานการเรยนเพอใหรจกความร ทกษะ ความถนด และคานยม 7.3 สงเสรมพฒนาการของนกเรยนในดานการเรยนเพอใชความร ทกษะ ความถนด และคานยม 7.4 สงเสรมพฒนาการของนกเรยนเพอเปนผมความร ทกษะ ความถนดและคานยม 7.5 สงเสรมพฒนาการของนกเรยนใหอยอยางมความร ทกษะ ความถนด และคานยม (ความฉลาดทางอารมณ) 7.6 ประเมนนกเรยน ในดานความร ทกษะ คานยม และความถนดทางการศกษา 4 ดาน 8. การวดและประเมนพฤตกรรมของผเรยน ประกอบดวยภาระงาน และความสามารถเฉพาะ ดงน 8.1 คนควา ความร/ทกษะ เกยวกบการทดสอบ และประเมนผล 8.2 พฒนาความร และรวบรวมเครองมอส าหรบการประเมน 8.3 ประเมนการเรยนรของนกเรยนโดยใชเครองมอวดทเหมาะสม 8.4 น าผลทไดจากการประเมนไปใช 9. การพฒนาดานวชาชพประกอบดวยภาระงานและความสามารถเฉพาะดงน 9.1 วเคราะหเพอใหทราบความตองการในการพฒนา 9.2 จดเตรยมแผนการพฒนาดานวชาชพของแตละคน 9.3 จดกจกรรมการพฒนาดานวชาชพ 9.4 พจารณาถงความสอดคลองของกจกรรมการพฒนาทจดขนกบความตองการ 9.5 มการน าไปใช แบงปน และเผยแพรองคความร และทกษะทไดรบจากกจกรรมพฒนาวชาชพและการศกษาดงานฯลฯ 9.6 ท าหนาทพเลยงแกนกเรยน/ครใหม 9.7 ประเมนผลกระทบของกจกรรมการพฒนาดานวชาชพทจดขน 10. การสรางเครอขายกบผเกยวของโดยเฉพาะผปกครองนกเรยนประกอบดวยภาระงานและความสามารถเฉพาะดงน 10.1 สงเสรมทกษะดานการประชาสมพนธ 10.2 พฒนาความเปนหนสวนกบผปกครองและผเกยวของ 10.3 แบงปนความรบผดชอบแกชมชนในการจดการศกษาแกนกเรยน 10.4 เขารวมกจกรรมดานสงคม กบชมชน 11. การจดสวสดการ และภารกจแกนกเรยนประกอบดวยภาระงานและความสามารถเฉพาะ ดงน 11.1 แนะน าและใหค าปรกษาแกนกเรยน 11.2 พฒนาการใหค าปรกษาและทกษะอนในแบบ บรณาการ 11.3 จดและสนบสนนกจกรรมดานสงคมและหลกสตรเสรม 11.4 ชวยเหลอผเรยนในกรณเกดเหตฉกเฉน 11.5 ด าเนนการบรหารจดการอนๆ ทเกยวของ Selvi (2010) ศกษาวจยเรอง สมรรถนะของครมออาชพในประเทศตรก ผลการศกษาพบวา การเปนครมออาชพนนตองมสมรรถนะครบทง 9 ดานตอไปน คอ (1) สมรรถนะประจ าสายงาน (2) สมรรถนะการวจย (3) สมรรถนะการท าหลกสตร (4) สมรรถนะการจดการเรยนรตลอดชวต (5) สมรรถนะทางสงคมและวฒนธรรม (6) สมรรถนะทางอารมณ (7) สมรรถนะทางการสอสาร (8) สมรรถนะทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ และ (9) สมรรถนะทางดานสงแวดลอม ปจจยทกอใหเกดสมรรถนะเหลานคอ ความตระหนกในคณคาของอาชพคร พฤตกรรม การมปฏสมพนธ

65

เปาหมาย และการฝกปฏบตในโรงเรยน แตปจจยทส าคญมากทสด คอ การพฒนากระบวนการจดการเรยนการสอนในโรงเรยน

Szillagyi and Szecsi (2011) ศกษาวจยเรอง การปฏรปการศกษาของครในฮงการ: สมรรถนะส าหรบครประถม ผลการศกษาพบวา สมรรถภาพส าหรบครประถมศกษาในฮงการ ประกอบดวย (1) ดานความร ความสามารถ ซงครตองมความรความสามารถดานตางๆดงน 1. ประวตของการศกษาในฮงการและทวโลก 2. การพฒนาเดกและจตวทยา 3. ประเดนทางประวตศาสตรและสงคมปจจบนในฮงการ 4. ไอซท 5. งานและกลยทธของการศกษาของประชาชนฮงการ 6. เนอหาและวธการส าหรบการสอนภาษาฮงการและวรรณกรรม คณตศาสตร วทยาศาสตร ดนตร และทศนศลป คหกรรมศาสตร สขภาพ และการศกษาทางกายภาพ (2) ดานทกษะ ซงสมรรถภาพส าหรบครประถมศกษาในฮงการดานทกษะมดงตอไปน คอ 1. การคดเชงวพากษ 2. การท าความเขาใจและตความในสงพมพและแหลงขอมลอเลกทรอนกส (ขอความ, สญลกษณ ขอมล แผนภาพ) 3. การสอสารในภาษาตางประเทศใดประเทศหนง 4. การวเคราะหอยางม วจารณญานของสถานการณการศกษาและสภาพปญหา การแกไขความขดแยง และการแกปญหา 5. การวางแผนและการจดการศกษา 6. ปญหาทเกยวของกบแบบองครวมและการพฒนาของเดกทแตกตาง 7. มสวนรวมในความหลากหลายทางวฒนธรรมและการศกษาระหวางวฒนธรรม 8. บรรลกจกรรมนอกหลกสตร 9. การท างานรวมกนกบครอบครวของเดกและสภาพแวดลอม 10. เรยนรตลอดชวต การมสวนรวมในงานใหบรการทกโอกาส (3) ดานการจดการ/ลกษณะนสย ประกอบดวย 1. อทศตนส าหรบการสอนและการเรยนรตลอดชวต 2. เคารพในความเปนมนษย ชาต และคานยมทางจรยธรรม และเคารพสภาพแวดลอม 3. มความรบผดชอบ 4. สขภาพแขงแรง 5. มทศนคตดานบวก มงสความส าเรจ และความสมบรณทางปญญา 6. ท างานเปนทม มภาวะผน า 7. มความอดทน 8. มความตระหนกในตนเอง การท างานรวมกน และการสอสาร 9. การเอาใจใส

66

กรอบแนวคดการวจย กรอบแนวคดในการก าหนดสมรรถนะทพงประสงคของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะ ผวจยไดก าหนดกรอบแนวคดของการวจย ดงน

ความร (Knowledge) ทกษะ (Skills)

คณลกษณะสวนบคคลตางๆ (Personal Characteristic of Attributes)

ทสงผลตอการปฏบตงานในความรบผดชอบของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะ

ใหเกดประสทธภาพสงสด

สมรรถนะการปฏบตงานทจ าเปน

ครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะ ทมศกยภาพสง

สมรรถนะทพงประสงคของครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนในสถาบนศกษาปอเนาะ