บทท 1 พนฐานของมนษยกบสงคม

มนษย (Man) แปลวา ผมจตใจสง หมายถง ผทมใจสงดวยคณธรรม

ความหมายของมนษย

มนษยมความเปนอยทแตกตางกนตามกระท าของตนในอดต ลกษณะการกระท าของมนษย ท าใหสามารถแยกมนษยออกเปน ๔ ประเภท คอ ๑) มนษยนรก หมายถง มนษยทมนสยชวชาบาปหนา โหดราย สนดานดบ ชอบสรางความเดอดรอนใหกบผอนอยางมาก ประพฤตทจรตมจฉาชพผดมนษยธรรมดา ฆาสตวฆาคน ลกขโมย ปลนจทรพยของผอนเปนปกต ท าตวเปนอนธพาลขมเหงรงแกผอน ประหนงวา ผดขนมาจากนรกทมความโหดรายทารณ มนษยพวกนไมชอบอยในบานอยางคนทวไป แตกลบชอบอยในคกตะราง ถกจองจ า หมดอสรภาพ ตองทนทกขทรมานแสนสาหส

ประเภทของมนษย

๒) มนษยเปรต หมายถง มนษยทมชวตความเปนอยอยางยากล าบาก เทยวแสวงหาอาหารผาน งผาหมเทานน กวาจะไดกยากล าบาก แมจะมความเพยรขยนหาทรพยอยางไร กไมพอใชพอกนสกท มแตความอดอยากเขาครองง า มากไปดวยความทกข เขาวาตรงไหนด หากนสะดวก กไปทนน พอไปถงทตรงนนกลบไมเจรญดงทเขาพดถง คนมกเรยกคนประเภทนวาคนกาลกณเหมอนผดมาจากภมเปรตทมแตความอดทนอยากแรนแคน

๓) มนษยเดยรจฉาน หมายถง มนษยบางจ าพวกทมกอาศยอยกบผอน เหมอนแมว มา เปน หม เปด ไก สดแลวแตเจาตายจะใชใหท าอะไร กอตสาหะท าการงานทล าบากไมสะดวกสบาย หลงจากท างานเสรจแลว เจานายจะใหอะไรทถกใจหรอไมถกใจ กตองรบเอาใจ ถาเปนอาหารกไมมสทธเลอก ตองกนอาหารเหลอเดนบาง อาหารหยาบบาง ถงคราวเจานายดดาวา กตองเกดความสะดงหวาดกลว หากความสะดวกสบายไมได เพราะเปนคนมกรรม ไมมความคดทจะเลยงชพของตนโดยความอสระ ตองทกขทนตอ

ความเปนทาสอยางแสนสาหส คนทมลกษณะน เพราะการกระท าในอดตมความหลงผด พอแม ครอาจารยมพระคณมากลน แตมองไมเหนพระคณทาน ไมเชอฟงค าสอนของพอแม ครอาจารยซ ายงเถยงค าไมตกฟาก ไมใหความเคารพอกดวย

๔) มนษยเทวดา หมายถง มนษยทรจกสงใดเปนประโยชน สงใดเปนโทษ รจกบาปบญคณโทษ รจกว าสงไหนด สงไหนชว แลวละเวนสงทเปนบาปอกศล ตงใจประพฤตตนอยในความด มศล ๕ เปนปกตมไดขาด มความละอายและเกรงกลวตอบาป ไมกลาท าชว

ลกษณะของมนษยมผลตอพฤตกรรมและความอยรอด รวมทงความไดเปรยบกวาสตวประเภทอนๆ โดยเฉพาะอยางยงลกษณะตวตวตรง สมองทมขนาดใหญกวาสตวประเภทอนๆ เมอเทยบกบขนาดของรางกาย และรจกใชแนวความคดสรางภาพ อนเปนพนฐานใหมการสรางสรรคและถายทอดวฒนธรรม มนษยมลกษณะหลายอยางเหมอนกบสตวประเภทอนๆ

ลกษณะทส าคญของมนษยในปจจบน

๑) มตวตรง และเคลอนทดวย ๒ ขา ๒) หวแมมอ และหวแมเทา สามารถพบงอเขางอออกไดตามทตองการ ๓) ชวงขายาวกวาแขน ๔) กระดกสนหลงตงตรง แตมลกษณะโคงเปนตว S ๕) รางกายไมคอยมขน ๖) กระดกคอตอจากใตฐานหวกะโหลก ๗) สมองมขนาดใหญเมอเทยบกบขนาดของรางกาย

ลกษณะทส าคญ

๘) หนาสนและแบน หนาผากคอนขางตงตรง ๙) ขากรรไกรสนและแนวฟนตามเพดานปากโคงเกอบเปนรปครงวงกลม ๑๐) เขยวไมโตกวาฟนหนากราน ๑๑) ฟนหนากรามซทหนงและซทสองไมตางกนมากนก ๑๒) มระบบสบพนธทไม จ ากดขอบเขต สามารถสบพนธในเวลาใดกได ๑๓) มนษยจ าเปนตองพงพาอาศยมนษยดวยกน โดยเฉพาะในวยทารก ๑๔) มนษยเปนสตวกนทงพชและสตวมากทสดในบรรดาสตวทงหลาย ๑๕) มนษยมความเจรญวยเตมทนานมากเมอเทยบกบสตวอนๆ

การจ าแนกชาตพนธของมนษยในทน จะพจารณาในแงความแตกตางทางกายภาพ โดยเฉพาะทางรางกายตามหลกชววทยาเทานน และจะหมายถงชาตพนธใหญของมนษยทววฒนาการขนมาหลงจากการเปนโฮโม เซเพยนแลว ลกษณะทางกายภาพทน ามาใชเปนเครองก าหนดชาตพนธไดแก สผว ลกษณะของนยนตา รปทรงของรางกาย เปนตน และโดยลกษณะทางกายภาพตางๆ ของมนษย จงไดจ าแนกชาตพนธของมนษยออกเปนพวกใหญๆ 3 พวก คอ

1) พวกคอเคซอยด (Caucasoid) หรอพวกผวขาว (white race) ลกษณะทวไปจดวามรปรางตงแตปานกลาง ถงสงใหญ มรปหนาเรยวยาว

กะโหลกศรษะยาว จมกโดง มผมสน าตาลและสทอง เสนผมหยกศกบาง ตรงบาง เชน ฝรง, เเขกขาว, ละตน

2) พวกมองโกลอยด (Mongoloid) หรอพวกผวเหลอง (yellow race) ลกษณะทวไปมรปรางสงใหญขนาดปานกลางจนถงเตย มรปศรษะกวาง รปหนากวาง โหนกแกมสง ผวเหลองจนถงเหลองคล า เสนผมสด า ลกษณะหยาบและเหยยดตรง เชน เอเชยตะวนออก, เเขกด า, อนเดยนเเดง, เอสกโม

3) พวกนกรอยด (Negroid) หรอพวกผวด า (black race) ลกษณะทวไปมรปศรษะยาว มกระดกขากรรไกรยน รจมกกวาง คางเลก รมฝปากยน ผวสน าตาลคล าจนถงด า เสนผมหยกและหยาบ มรปรางตงแตเตยมากจนถงสง

มนษยมความผกพนกบสงคมอยางใกลชดตงแตอดตจนถงปจจบน ดงทอรสโตเตลนกปรชญาเมธชาวกรกโบราณไดกลาววา มนษยเปนสตวสงคม (Man is a Social Animal) มนษยจะเจรญหรอเสอมขนอยกบสถาบนทางสงคม เชน สถาบนครอบครว และสถาบนศาสนา เปนตน และยงกลาวอกวาชวตทดของมนษยในสงคมจะไมสามารถเกดขนได ถาหากในสงคมนนปราศจากความยตธรรม

ความรเกยวกบสงคม

๑) ความหมายของสงคม สงคม (Society) ค าในภาษาบาล แยกออกเปน ๒ ค า คอ สง แปลวา ดวยกน พรอมกน คม แปลวา ไป, ด าเนนไป เมอน าค าสองค ามารวมกนสงคม แปลวาไปดวยกน, ไปพรอมกนนกวชาการให

ความหมายของสงคมไวดงน

สงคม คอ การทมนษยพวกหนงๆ ทมอะไรสวนใหญเหมอนหรอคลายคลงกน เชน ทศนคต คณธรรม ธรรมเนยมประเพณ ไดมาอย ร วมกนดวยความรสกวา

เปนพวกเดยวกน มความสมพนธกนและมาอยใน

เขตเดยวกนอยางถาวร

สงคม หมายถง กลมคนทรวมกนในอาณาบรเวณทมขอบเขตก าหนด มความสมพนธอนเกดจากการประพฤตปฏบตต อกน ม

ความรสกเปนอนหนงอนเดยวกน และยอมรบแบบแผนและกฎเกณฑอย างเดยวกนว าเปนวธทเหมาะสมถกตองของ

กลม

๑) การมอาณาบรเวณทแนนอน (Territory)

๒) การอยรวมกนเปนกลม (Group Living)

๓) การรวาใครเปนพวกของตนหรอไม (Discrimination)

๔) การมความสมพนธและปฏสมพนธกน (Relation

and Interaction)

๕) การมการแบงหนาท ท างานอยางเปนกจจะลกษณะ

(Division of Labour)

องคประกอบของสงคมมนษยนกวชาการดานสงคมศาสตรไดก าหนดไวดงน ๑) การมอาณาบรเวณทแนนอน (Territory) หมายถง เมอคนมาอยรวมกนเปนกลมจะตองมดนแดนหรอมอาณาบรเวณทมขอบเขตใหรกนภายในสงคมวา ดนแดนหรออาณาบรเวณของตนมขอบเขตแคไหน ตรงไหนทไมใชดนแดนหรออาณาบรเวณของตน

องคประกอบของสงคม

๒) การอยรวมกนเปนกลม (Group Living) หมายถง ลกษณะการด ารงชวตของมนษยในฐานะทเปนสตวสงคม เพอประโยชนแหงการชวยเหลอซงกนและกนอยางเปนปกแผน โดยธรรมชาตของมนษยมลกษณะนอยแลว คอชอบอยรวมกน ทงนเพราะมนษยเปนสตวสงคม (social animal)

๓) การรวาใครเปนพวกของตนหรอไม (Discrimination) หมายถง สมาชกของสงคมเดยวกนสามารถทจะทราบไดวาใครเปนพวกเดยวกบตน และใครไมใชพวกเดยวกบตน เชน ในสงคมชนบททมสมาชกของสงคมขนาดเลก รจกกนเปนอยางด ซงตรงขามกบสงคมเมอง

๔) การมความสมพนธและปฏสมพนธกน (Relation and Interaction) หมายถง การทบคคลมาอยรวมกนจ าเปนจะตองมสมพนธและปฏสมพนธกน แตถาไมมความสมพนธหรอปฏสมพนธกนจะเรยกวาสงคมไมได เปนตน

๕) การมการแบงหนาทท างานอยางเปนกจจะลกษณะ (Division of Labour) หมายถง การจดสรรภารกจใหสมาชกท าตามความรความสามารถ และความถนดอยางเปนระบบและเปนทม สมาชกทอยรวมกนภายในสงคมจะตองมการรวมมอชวยเหลอซงกนและกนของสมาชกดวย

๖) มบรรทดฐานคลายคลงกน (Social Norms) หมายถง สมาชกในสงคมนน ตองมมาตรฐานในการด าเนนชวตทสอดคลองกนหรอคลายคลงกน โดยเฉพาะในเรองกฎเกณฑ คานยม ความเชอ และวฒนธรรมประเพณ

ในการศกษาสงคมมนษย โดยเฉพาะการแบงประเภทของสงคมนน นกวชาการไดแบงไวหลายอย างดวยกน โดยอาศยหลกเกณฑสงคมทแตกตางกนเปนตวตดสนในการแบงประเภทสงคม ดงน ๑) การแบงตามลกษณะขนความเจรญทางเศรษฐกจ แบงออกเปน ๕ ประเภท คอ

ประเภทสงคมมนษย

๑) การแบงตามลกษณะขนความเจรญทางเศรษฐกจ แบงออกเปน ๕ ประเภท คอ

สงคมทมระบบเศรษฐกจแบบดงเดม (Traditional Society) สงคมเตรยมการพฒนา (Precondition for Take-off) สงคมเขาสกระบวนการพฒนา (Take-Off Stage) สงคมทะยานเขาสภาวะของความอดมสมบรณ (Drive to Maturity Stage) สงคมอดมสมบรณ (Stage of High Mass Consumption)

(๑)สงคมทมระบบเศรษฐกจแบบดงเดม (Traditional Society) เปนสงคมดงเดมทมนษยผกพนอยกบจารตประเพณเปนอยางมาก ผลผลต

จงมนอย ครอบครวเปนหนวยสงคมทส าคญทสด

(๒) สงคมเตรยมการพฒนา (Precondition for Take-off) เปนระยะทสงคมไดมการตดตอคาขายกบสงคมภายนอกมากขน สถาบนทางสงคมเขามามบทบาทในชวตประจ าวนอยางชดเจน มการขยายตวเพอเพมคณภาพการผลต โดยน าน าเทคนควธการใหม ๆ มาใชมากขน

(๓) สงคมเขาสกระบวนการพฒนา (Take-Off Stage) เปนระยะทสงคมมการตนตวดานการเกษตร อตสาหกรรม พาณชยกรรม การศกษา โดยภาคอตสาหกรรมไดรบความสนใจมากเปนพเศษ อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเพมขนอยางรวดเรว

(๔) สงคมทะยานเขาสภาวะของความอดมสมบรณ (Drive to Maturity Stage) เปนผลจากสงคมทขยายตวขน ท าใหความเปนอยของสมาชกในสงคมมความสะดวกสบายมากขน มการประยกตใชเทคโนโลยตางๆ การจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพ

(๕) สงคมอดมสมบรณ (Stage of High Mass Consumption) เปนสงคมทสมาชกในสงคมมมาตรฐานการครองชพสงมาก มเครองมอเครองใชทมคณภาพสงคอยอ านวยความสะดวก วถชวตสวนใหญมส วนเกยวของอยกบเทคโนโลยสมยใหมอยางมาก ประชาชนจะมความรสกมนคง

๒) การแบงตามววฒนาการของอาชพ แบงออกเปน ๕ ประเภท คอ (๑) สงคมลาสตวและเกบของปา (Hunting and Gathering Society) เปนสงคมทมนษยอาศยการจบสตวและเกบพชผกผลไมมาเปนอาหาร ซงเปนสงคมแรกสดของมนษยเปนสงคมขนาดเลก มความสมพนธกนแบบปฐมภม สมาชกสวนใหญเปนเครอญาตกน

(๒) สงคมเลยงสตวเพอการยงชพ (Pastoral Society) เกดขนเมอประมาณ ๑๐,๐๐๐ ปมาแลว โดยเรมรจกวธการเลยงสตวในระยะแรกมลกษณะเปนการเลยงสตวแบบเรรอน เพอหาแหลงอาหารและน าใหกบสตวเลยงขนาดของสงคมใหญและ รจกคาขายแบบการแลกเปลยนกน

(๓) สงคมกสกรรมพชสวน (Horticultural Society) เกดขนพรอมๆ กนสงคมเลยงสตวเพอการยงชพ โดยเกดจากมนษยในสงคมรจกการเพาะปลกพช เรมรจกตงหลกแหลงเพอการท ามาหากน สถาบนการปกครองเรมเกดขน มการแบงงานกนท าชดเจนขน เชน พอคา ชางฝมอ เปนตน

(๔) สงคมเกษตรกรรม (Agricultural Society) เกดขนเมอประมาณ ๖,๐๐๐ ป มาแลว เปนสงคมทมนษยรจกผลตไถและน ามาใชในการเกษตร เรยกกนว าเปนการปฏวตเกษตรกรรมครงแรกของมนษยสงคมเกษตรกรรมจะมผลผลตทางเกษตรเพมขนและท าใหเกดการตงถนฐานแบบถาวรขน

(๕) สงคมอตสาหกรรม (Industrial Society) เกดขนเปนครงแรกในประเทศองกฤษเมอครสตศตวรรษท ๑๘ หรอ เมอประมาณ ๒๕๐ ปทผานมา เปนสงคมทผลตสงของดวยเทคโนโลยตาง ๆ แทนแรงงานคนและสตวทใชในสงคมเกษตรกรรม ท าใหเกดผลผลตเปนจ านวนมาก

มนษยเมอไดมาอยรวมกนเปนสงคม มการกระท าตอกนทางสงคม เพอความอยรอดและความเจรญของสงคม จ าเปนจะทตองค านงถงหนาทส าคญไวดงน ๑) ก าหนดระเบยบแบบแผนเพอใหคนในสงคมไดใชเปนวธในการด าเนนชวตรวมกน ๒) จดใหมการขดเกลาทางสงคม เพอใหผคนในสงคมปฏบตตนไดถกตองเปนไปตามบรรทดฐานของสงคมจะไดอยรวมกนไดดวยด ๓) สรางวฒนธรรมและพฒนาวฒนธรรมของสงคมทงในวตถและวฒนธรรมทไมใชวตถ

หนาทส าคญของสงคมมนษย

๔) ผลตสมาชกใหมทดแทนสมาชกเดมทลมตายไป เพอใหสงคมด ารงอยตอไป ๕) ผลต แจกแจงสนคา และบรการ เพอสนองความตองการของผคนในสงคม ๖) ใหบรการและสวสดการแกสมาชกในสงคม เชน บรการทางดานสขภาพอนามย ๗) ควบคมสงคม เพอใหผคนด าเนนไปตามบรรทดฐานของสงคมและอยอยางสนตสข ๘) จดใหมการตดตอสอสาร สามารถถายทอดความคดตดตอซงกนและกนได

โครงสรางของสงคม ค ากลาวทวา มนษยเปนสตวสงคม มการรวมตวกนอยเปนสงคม เพอใหสงคม ด ารงอยและเจรญกาวหนา จ าเปนตองมหลกค าจนหรอมโครงสราง ถาไดโครงสรางทแขงแรงกจะชวยใหสงคมนนเจรญกาวหนายงขน ประชาชนในสงคมมความเปนอย ทดยงขน แตประเดนทส าคญ ชวตของมนษยในสงคมจะไมสามารถเกดขนในทางทดไดถาหากในสงคมนนปราศจากความยตธรรม

โครงสรางของสงคม ซงประกอบไปดวย

๑. องคการสงคม

๒. สถาบนทางสงคม

๓. วฒนธรรม

โครงสรางของสงคม ซงประกอบไปดวย ๑. องคการสงคม (Social Organization) ไดแก กลมคนประเภทตางๆ ทมสถานภาพและบทบาทแตกตางกน ๒. สถาบนทางสงคม (Social Institution) ไดแก องคประกอบของวฒนธรรมในการอยรวมกน เชน กฎระเบยบของสงคม เพอใหสมาชกปฏบตตาม ๓. วฒนธรรม (Culture) ไดแก แบบแผนขนมธรรมเนยมประเพณ และวถชวต ซงแตละสถาบนสงคมอาจจะไมเหมอนกน ซงปจจยอาจเรยกวา ‚กฎกระทรวง ขอบงคบหรอระเบยบ เปนตน จงกลาวไดวา โครงสรางของสงคม เกดจากทคนตงแตสองคนขนไปมปฏสมพนธตอกน ภายใตจารตประเพณ และวถชวตเดยวกน เพอสรางบรรทดฐานทดงามภายในกลม ซงเรยกวาวฒนธรรม บคคลกบวฒนธรรมจงเปนองคประกอบของโครงสรางทางสงคม

สงคมไทย

สงคมทรวมชนทกกลม ทกเชอชาตศาสนาและวฒนธรรมไวดวยกนโดยมวฒนธรรมเปนพนฐานในการด ารงชวต

ลกษณะสงคมไทย

เคารพและเทดทลพระมหากษตรย

ศนยรวมใจ คนไทยทงชาต

สงคมทคนสวนใหญนบถอพระพทธศาสนา

พระพทธศาสนา เปนรากฐานของวฒนธรรม ประเพณ และเปนแนวทาง

ในการด าเนนชวต

สงคมไทยมขนบธรรมเนยมประเพณทเปนวถชวตรวมกนของคนไทย

ประเพณชวต ประเพณทางสงคม

สมาชกในสงคมไดรบการขดเกลา ปลกฝงและถายทอดจากแนวพฤตกรรมรวมกน

สงคมไทยมคานยมทางสงคมรวมกน

คานยมในสงคมไทย คานยมทควรนบถอ คานยมทควรแกไข

-คานยมเรองความจงรกภกด -ขาดความเปนระเบยบวนย -มน าใจ เออเฟอเผอแผ -งมงายเรองโชคลาง -กตญญกตเวทตา -การใชเสนสายและพวกพอง

ฯลฯ

สงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรม

คนในสงคมสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ท าใหมแบบแผนการด าเนนชวตทเกยวของกบการประกอบอาชพ เชน ประเพณท าขวญขาว การบชาพระแมโภสพ

สงคมไทยมโครงสรางแบบหลวมๆ

ไมเครงครดตอระเบยบกฎเกณฑ มการเปลยนแปลงยดหยนไดมกไมสนในปฎบตตามบรรทดฐานของสงคม ซงมาจากนสยคนไทยทมความเออเฟอเกอกล

ลกษณะทด คอ ชวยประสานประโยชนและลดความขดแยงทางสงคมแตกกอใหเกดผลเสย คอ ท าใหสงคมไทยไมคอยมระเบยบวนย

ดงทมค ากลาววา “ท าอะไรตามใจ คอ ไทยแท”

สงคมมการแบงชนชน

แบงชนชนโดย การ ยดถอ ในดานทรพยสน สถานภาพ เกยรตยศ อ านาจ ความด

ชนชนในสงคมกมไดก าหนดเปนกฎตายตว เพราะคนในสงคมทกคนสามารถเลอนชน เลอนต าแหนง หรอท าใหชนหรอต าแหนงของคนต าลงได

1. ดานวฒนธรรม 2. ดานการคมนาคม 3. ดานการประกอบอาชพ

ใหนสตเปรยบเทยบการเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมไทยเปน รายกลม ตามดานตอไปนวามการเปลยนแปลงอยางไรบาง