การ ยุบสภา ผู้แทนราษฎร ดุลยภาพ...
Transcript of การ ยุบสภา ผู้แทนราษฎร ดุลยภาพ...
คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔ 123
นายอภวฒน สดสาวนตกร สำนกกฎหมาย
บทนำ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกฉบบทผานมารวมทงฉบบปจจบนไดบญญตรบรอง หลกการอนเปนกลไกทสำคญประการหนงของการปกครองระบอบประชาธปไตยใน“ระบบรฐสภา” คอ“การยบสภาผแทนราษฎร” โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตไวในมาตรา ๑๐๘ วรรคหนงวา“พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอำนาจทจะยบสภาผแทนราษฎรเพอใหมการเลอกตง สมาชกสภาผแทนราษฎรใหม” วรรคสองบญญตวา“การยบสภาผแทนราษฎรใหกระทำโดย พระราชกฤษฎกา ซงตองกำหนดวนเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหมเปนการเลอกตงทวไป ภายในระยะเวลาไมนอยกวาสสบหาวนแตไมเกนหกสบวนนบแตวนยบสภาผแทนราษฎร และวนเลอกตง นนตองกำหนดเปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกร” และวรรคสามบญญตวา“การยบสภาผแทนราษฎร จะกระทำไดเพยงครงเดยวในเหตการณเดยวกน” ประเทศไทยนบแตมการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปน การปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขเมอวนท๒๔มถนายน พ.ศ. ๒๔๗๕ และประกาศใชรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายสงสดสำหรบใชเปนกตกาในการปกครอง ประเทศฉบบแรกเมอวนท ๒๗ มถนายน ๒๔๗๕ เปนตนมา ไดมการยบสภามาแลวจำนวนทงสน ๑๓ครงซงในการยบสภาแตละครงฝายบรหารไดอาศยเหตผลในการยบสภาแตกตางกนไปดงนนเพอให เกดความเขาใจในเบองตนวาการยบสภาผแทนราษฎรคออะไรมวตถประสงคอยางไรในทางปฏบต อาศยเหตผลใดในการยบสภา ผใดมอำนาจยบสภา ยบสภาแลวมผลอยางไร ตลอดจนประวตศาสตร การยบสภาในประเทศไทย คอลมนคมความคดเขมทศรฐธรรมนญฉบบนจงขอนำเสนอเรอง “การยบสภาผแทนราษฎร : ดลยภาพแหงอำนาจระหวางฝายบรหารกบฝายนตบญญต”ดงน
การ ยบสภา ผแทนราษฎร : ดลยภาพแหงอำนาจระหวางฝายบรหารกบฝายนตบญญต
การยบสภาผแทนราษฎร:ดลยภาพแหงอำนาจ ระหวางฝายบรหารกบฝายนตบญญต
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔124
๑. การยบสภาผแทนราษฎรมความหมายอยางไร คำวา“การยบสภา” (Dissolution of Parliament) เปนศพทในทางกฎหมายรฐธรรมนญ ซงรฐธรรมนญมไดมการบญญตบทนยามไววามความหมายอยางไร แตจากการศกษาไดมผให ความหมายไวดงน ศ.ดร.วษณเครองามใหความหมายวา“การยบสภา”(DissolutionofParliament)หมายถงการทประมขของรฐโดยคำแนะนำของฝายบรหารประกาศใหสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร สนสดลงพรอมกนกอนครบวาระ๑ อทย หรญโต ใหความหมายวา “การยบสภา” คอ การกระทำโดยอำนาจของประมขแหงรฐ ใหสภาพของสมาชกสภานตบญญตหรอสภาผแทนราษฎรสนสดลงกอนหมดอายตามปกตทรฐธรรมนญ บญญตไว๒ Dr. B.S. Markesinis ใหความหมายวา “การยบสภา” คอ การกระทำของฝายบรหารเพอ เพกถอนฝายนตบญญต และใหประชาชนผมสทธออกเสยงเลอกตงเปนผตดสนปญหา ซงเปนการ ใชอำนาจตามรฐธรรมนญกฎหมายหรอธรรมเนยมปฏบตของประเทศมใชเปนผลของอำนาจ (เชนการปฏวตเปนตน)และทำใหอายของสภาสนสดลง๓ มานตย จมปา ใหความหมายวา “การยบสภา”หมายถง การทประมขของรฐในระบบรฐสภา ประกาศใหสมาชกภาพของสมาชกสภาสนสดลงพรอมกนทกคนกอนครบวาระเพอจดใหมการ เลอกตงใหมเรวขนกวาวาระปกตของสภา๔ สำหรบในทรรศนะของผเขยนมความเหนวา “การยบสภา” คอ การทประมขแหงรฐโดยไดรบ การแนะนำจากหวหนารฐบาลไดประกาศใหสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรสนสดลงพรอมกน กอนถงคราวออกตามอายของสภาผแทนราษฎรเพอใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหม
๑วษณเครองาม,กฎหมายรฐธรรมนญ(กรงเทพมหานคร:แสวงสทธการพมพ,๒๕๒๓),หนา๒๘๗. ๒หยดแสงอทย,คำบรรยายกฎหมายรฐธรรมนญ(พระนคร :โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร,๒๕๑๒) ,หนา๑๑๒.และอทยหรญโต,“การยบสภา”สารานกรมศพททางรฐศาสตร๑(๒๕๒๔):๒๐๓. ๓B.S.Markesinis,TheTheoryandPracticeofDissolutionofParliament,p๗. ๔มานตยจมปา,สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.๒๕๔๐)หมวดองคกรทางการเมองเรอง๗.การยบสภา(กรงเทพฯ:องคการคาของครสภา,๒๕๔๔),หนา๒.
คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔ 125
๒. วตถประสงคของการยบสภาผแทนราษฎร การยบสภาผแทนราษฎรเปนลกษณะพเศษประการหนงของการปกครองระบอบประชาธปไตย ใน “ระบบรฐสภา” เนองจากระบบรฐสภาเปนระบบทมการแบงแยกอำนาจไมเดดขาดระหวาง ฝายนตบญญตกบฝายบรหารทงนเพอรกษาไวซงดลยภาพแหงอำนาจและหนาทระหวางฝายนตบญญต กบฝายบรหารซงความสมพนธนเชอมโยงกบววฒนาการของหลกการแบงแยกอำนาจของมองเตสกเออ จงเปนขอแตกตางทสำคญประการหนงกบการปกครองระบอบประชาธปไตยในระบบประธานาธบด เพราะ“ระบบประธานาธบด”นนมการแบงแยกอำนาจระหวางฝายนตบญญตกบฝายบรหาร ในลกษณะเดดขาด ทำใหฝายนตบญญตไมอาจควบคมการทำงานของฝายบรหารได ในทางกลบกน ฝายบรหารกไมมอำนาจยบฝายนตบญญตไดเชนกน การยบสภาผแทนราษฎรนนมหลกการและเหตผลทสอดคลองกบการจดระบบรฐบาลแบบรฐสภา โดยมวตถประสงคทสำคญ๒ประการคอ ประการแรกเปนการถวงดลหรอควบคมฝายนตบญญตโดยฝายบรหาร ประการทสอง เปนการอทธรณขอขดแยงตอประชาชน เพอใหประชาชนตดสนปญหาสำคญ โดยการแสดงออกผานทางการใชสทธเลอกตง
ประการแรก เปนการถวงดลหรอควบคมฝายนตบญญตโดยฝายบรหาร๕ เหตผลขอนเปนหลกการดงเดมในระบบรฐบาลแบบรฐสภาทใหมการยบสภาได โดยถอวา การยบสภาเปนเครองมอของฝายบรหารหรอรฐบาลทใชตอบโตถวงดลอำนาจของฝายนตบญญต เพราะฝายนตบญญตหรอรฐสภานนมอำนาจควบคมการบรหารราชการแผนดนของฝายบรหารหรอ รฐบาลตงแตการตงกระทถามรฐมนตรในเรองใดเกยวกบงานในหนาทจนถงขนการเสนอญตตขอเปด อภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรเปนรายบคคลดงนนการทหวหนา รฐบาลไดตดสนใจในทางการเมองดวยการถวายคำแนะนำตอประมขของรฐใหประกาศยบสภาซงมผล ในทางกฎหมายทำใหสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรสนสดลงพรอมกนทงสภาจงเปน เครองมอหรออาวธทมประสทธภาพททางฝายรฐบาลจะใชถวงดลหรอคานอำนาจของสภาเพอใหสมาชกสภาผแทนราษฎรทสนบสนนรฐบาลตองไตรตรองใหรอบคอบหากจะดำเนนการในลกษณะ“บบบงคบ” รฐบาลเกนสมควร รฐบาลกอาจตดสนใจยบสภาเพอใหสมาชกภาพของสมาชก สภาผแทนราษฎรสนสดลงพรอมกนทงหมด อนจะนำไปสการเลอกตงใหม เพราะฉะนนการขวาจะ ยบสภาจงทำใหสมาชกสภาผแทนราษฎรของพรรครวมรฐบาลหนกลบเขาสวนยของพรรคการเมองและหนมาสนบสนนรฐบาลได
๕มานตยจมปา,เพงอาง,หนา๘-๙.
การยบสภาผแทนราษฎร:ดลยภาพแหงอำนาจ ระหวางฝายบรหารกบฝายนตบญญต
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔126
ประการทสอง เปนการอทธรณขอขดแยงตอประชาชน เพอใหประชาชนตดสนปญหาสำคญโดยการแสดงออกผานทางการใชสทธเลอกตง๖ การดำเนนงานในระบบรฐสภาอาจเกดความขดแยงระหวางรฐบาลกบรฐสภาหรอระหวาง ฝายนตบญญตดวยกนเอง จงสมควรคนอำนาจการตดสนใจทางการเมองใหกบประชาชนเปน ผตดสนใจโดยผานการใชสทธเลอกตง เหตผลในขอนเปนการสรางความชอบธรรมในระบอบ ประชาธปไตยในฐานะทประชาชนเปนเจาของอำนาจสงสดในการปกครองประเทศและเปนทางเลอก ในการแกไขปญหาทางการเมองใหเปดกวางมากขน แทนทจะเปนการตอบโตกนในทางการเมอง ระหวางรฐสภากบรฐบาลการเลอกใชกลไกของการยบสภาเปนวถทางในการแกไขปญหาความขดแยง ไมวาจะเกดจากฝายนตบญญตดวยกนเอง หรอฝายนตบญญตกบฝายบรหาร การยบสภานนมผลให ตองมการเลอกตงใหมซงเปนการใหประชาชนตดสนใจวาขอขดแยงทเกดขนนนฝายใดถกฝายใดผดและควรมแนวทางในการแกไขปญหาทเกดขนอยางไร การยบสภาผแทนราษฎรแมจะเปนเครองมอของฝายบรหารกตาม แตมใชวาฝายบรหาร จะนยมใชวธการนมากนก เพราะวาการยบสภาผแทนราษฎรสงผลใหรฐมนตรทงคณะตองพน จากตำแหนงดวยเหตทวาคณะรฐมนตรเขามาบรหารราชการแผนดนดวยความไววางใจของ สภาผแทนราษฎรซงเปนผแทนของประชาชน เมอมการยบสภาผแทนราษฎรแลวกไมมผแทนของ ประชาชนทจะใหความไววางใจใหคณะรฐมนตรบรหารราชการแผนดนตอไปคณะรฐมนตรจงตอง พนจากตำแหนงดวยเชนกนซงตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๑๘๑ กำหนดใหคณะรฐมนตรทพนจากตำแหนงเพราะเหตมการยบสภาผแทนราษฎร ตองอยในตำแหนง เพอปฏบตหนาทตอไปจนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมจะเขารบหนาทอยางไรกตามคณะรฐมนตร รกษาการนจะปฏบตหนาทไดเทาทจำเปน ภายใตเงอนไขทกำหนด ดงตอไปน (๑) ไมกระทำการอนเปนการใชอำนาจแตงตงหรอโยกยายขาราชการซงมตำแหนงหรอ เงนเดอนประจำหรอพนกงานของหนวยงานของรฐรฐวสาหกจหรอกจการทรฐถอหนใหญหรอให บคคลดงกลาวพนจากการปฏบตหนาทหรอพนจากตำแหนง หรอใหผอนมาปฏบตหนาทแทน เวนแต จะไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการการเลอกตงกอน (๒) ไมกระทำการอนมผลเปนการอนมตใหใชจายงบประมาณสำรองจายเพอกรณฉกเฉน หรอจำเปนเวนแตจะไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการการเลอกตงกอน (๓) ไมกระทำการอนมผลเปนการอนมตงานหรอโครงการ หรอมผลเปนการสรางความ ผกพนตอคณะรฐมนตรชดตอไป (๔) ไมใชทรพยากรของรฐหรอบคลากรของรฐเพอกระทำการใดซงจะมผลตอการเลอกตงและไมกระทำการอนเปนการฝาฝนขอหามตามระเบยบทคณะกรรมการการเลอกตงกำหนด ภายหลงจากมการเลอกตงแลวหากปรากฏวาประชาชนตดสนใจเลอกสมาชกสภาผแทน ราษฎรฝายคานกลบเขามาเปนเสยงขางมาก ในทางทฤษฎถอวาประชาชนเหนดวยกบแนวทางของ
๖เพงอาง, หนา ๙ - ๑๐.
คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔ 127
ฝายนตบญญต แตถาประชาชนตดสนใจเลอกสมาชกสภาผแทนราษฎรฝายรฐบาลกลบเขามาเปน เสยงขางมาก แสดงวาประชาชนเหนดวยกบแนวทางของรฐบาล ดงนน การยบสภาผแทนราษฎร จงเปนวถทางในระบอบประชาธปไตยในการแกไขปญหาความขดแยงในทางการเมองใหเปนอน ยตและคลคลายลงไดโดยประชาชน
๓. เหตผลในการยบสภาผแทนราษฎร๗
แมวาในทางทฤษฎการยบสภาผแทนราษฎรจะตองเปนไปเพอวตถประสงคในการถวงดลหรอ ควบคมฝายนตบญญต หรอเปนการอทธรณขอขดแยงตอประชาชน เพอใหประชาชนตดสนปญหา สำคญโดยการแสดงออกผานทางการใชสทธเลอกตงดงทไดกลาวมาแลวแตในทางปฏบตเหตผล ทยกขนอางเพอใหมการยบสภานนเปนเรองการตดสนใจของรฐบาลเองทจะเหนสมควรใหมการยบสภา เมอใดและไมจำเปนทจะตองเปนการกระทำเพอควบคมฝายนตบญญตหรอเปนการอทธรณขอขดแยง ตอประชาชนเสมอไป เหตการณทจะนำไปสการยบสภาเปนไปไดหลากหลายตามธรรมเนยมปฏบตทางรฐธรรมนญของแตละประเทศ ซงพอจะสรปไดรวม ๙ กรณ ดงน กรณแรกมความขดแยงเกดขนระหวางฝายบรหารคอรฐบาลกบฝายนตบญญตคอรฐสภา เชนฝายบรหารเสนอรางกฎหมายสำคญสสภาแตฝายนตบญญตไมเหนดวยและไมผานรางกฎหมายนน การยบสภาในกรณนจงเปนการยบสภาตามหลกการปกตของการยบสภาในเรองการควบคมการทำงาน ของรฐสภาโดยฝายบรหาร กรณท๒มความขดแยงระหวางวฒสภากบสภาผแทนราษฎรในการพจารณากฎหมายสำคญ กรณนเปนการขดแยงกนเองของฝายนตบญญต ซงเมอรฐบาลเหนวาหากใหความขดแยงดำเนนตอไปการพจารณากฎหมายอาจจะไมสามารถทำไดอยางราบรน รฐบาลกอาจตดสนใจยบสภาเพอบรรเทา หรอยตขอขดแยงดงกลาวได กรณท๓มการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญใหมและยงไมแนใจวาประชาชนจะเหนดวยกบฝาย ทขอแกไขหรอไม หรอมการรางรฐธรรมนญใหม ซงปกตจะมการกำหนดบทเฉพาะกาลใหสภาและ รฐบาลเดมคงทำหนาทไปกอนจนกวาจะสนวาระหรอยบสภาเมอเหนสมควรรฐบาลกจะยบสภาเพอให มรฐสภาทอยภายใตบทบญญตรฐธรรมนญใหม กรณท๔ตองการเรงการเลอกตงใหเรวขน ในกรณทสภาทำหนาทใกลจะครบวาระ สมาชก สภาผแทนราษฎรมกจะขาดความกระตอรอรนทจะพจารณารางกฎหมาย และเรมออกหาเสยงตาม เขตเลอกตงของตนทำใหการทำงานในสภาเปนไปอยางไมเตมทจงควรทจะยบสภาเพอรนระยะเวลา เลอกตงเขามา เพอทจะไดสมาชกสภาผแทนราษฎรชดใหมเรวขนและมความตนตวทจะทำหนาท ในสภาผแทนราษฎร กรณท๕ตองการใหมการเลอกตงในขณะทฝายบรหารหรอพรรคทเปนรฐบาลกำลงไดรบ ความนยมจากประชาชน เพอทพรรคของตนจะไดกลบมาจดตงรฐบาลใหมอกครง ซงกรณเชนน
๗มานตยจมปา,อางแลวเชงอรรถท๔,หนา๑๐–๑๓.
การยบสภาผแทนราษฎร:ดลยภาพแหงอำนาจ ระหวางฝายบรหารกบฝายนตบญญต
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔128
เคยเกดขนในประเทศองกฤษสมยนางมากาเรตแทชเชอร(MargaretThatcher)เปนนายกรฐมนตร ซงพรรครฐบาลยบสภาในชวงทพรรคอนรกษนยมไดรบความนยมจากประชาชนสง เมอยบสภากได รบเลอกตงเขามาใหมและพรรคมความเขมแขงมากขนเพราะไดรบเลอกเขามาในจำนวนทมากกวาเดม วธการนจะสำเรจไดเมอรฐบาลมนใจวาตนเองจะไดกลบมาจดตงรฐบาลอก มฉะนนจะเปนการ ยนโอกาสใหพรรคฝายคานมโอกาสจดตงรฐบาลได หากพรรคฝายคานไดรบการเลอกตงเขามา ในจำนวนทมากกวา กรณท๖สมาชกสภาผแทนราษฎรกำลงจะเขาชอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจนายกรฐมนตรจงสมควรใหประชาชนตดสนปญหานแทนทจะใหสภาตดสนใจกนเองและ เปนการตอบโตการควบคมของสภาดวย ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยการยบสภาจะตอง กระทำกอนทจะมการเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจเพราะรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย มาตรา ๑๕๘ เมอไดมการเสนอญตตแลว จะมการยบสภาผแทนราษฎรไมได เวนแตจะมการถอนญตตหรอการลงมตนนไมไดคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจำนวนสมาชกทงหมด เทาทมอยของสภาผแทนราษฎร กรณท๗เกดปญหาไมอาจตงรฐบาลได หรอรฐบาลทจดตงมลกษณะเปนรฐบาลผสม นายกรฐมนตรไมอาจควบคมการทำงานของพรรครวมรฐบาลไดทำใหการทำงานของรฐบาลขาดเสถยรภาพ กรณท๘เกดปญหาในการบรหารประเทศอยางรายแรงจนสภาไมอาจทำงานตอไปได กรณท๙ประชาชนสวนใหญเรยกรองใหมการยบสภาเพราะตองการใหมการเลอกตงทวไป เหตการณทนำไปสการยบสภาผแทนราษฎร แมจะมหลายสถานการณแตใชวาการยบสภา ผแทนราษฎรจะไมมขอจำกดเสยเลยทเดยวรฐธรรมนญของนานาอารยประเทศไดบญญต ขอจำกดในการยบสภาไว เพอรกษาความถกตองและชอบธรรมของการยบสภา และเพอปองกน การใชอำนาจยบสภาไปในทางมชอบเพระการยบสภานนสนเปลองงบประมาณทตองใชในการเลอกตง และฝายบรหารอาจใชเปนเครองมอในการกลนแกลงฝายนตบญญตไดเชนยบแลวยบอกตอเนองกน หรอกำหนดระยะเวลาเลอกตงใหนานออกไปขอจำกดของการยบสภานนสวนมากจะแตกตางกนไป ตามรฐธรรมนญของแตละประเทศเชนในรฐธรรมนญของประเทศฝรงเศสบญญตขอจำกดเกยวกบ เวลาในการยบสภาคอจะยบสภาไมไดในระหวางหนงปแรกหลงการเลอกตงซงเกดจากการยบสภา คราวกอนสวนในประเทศอตาลรฐธรรมนญใหสทธประธานาธบดยบสภาทงสองหรอสภาใดสภาหนงได หลงจากไดปรกษาประธานของแตละสภาแลว แตไมอาจใชอำนาจนในชวง ๖ เดอนสดทายของการ ดำรงตำแหนงเปนตน๘ สำหรบประเทศไทยนนมขอจำกดในการยบสภาผแทนราษฎรเชนกนโดยรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย มาตรา ๑๐๘ วรรคสาม บญญตวา “การยบสภาผแทนราษฎรจะกระทำได เพยงครงเดยวในเหตการณเดยวกน”หมายความวารฐบาลจะอาศยเหตการณใดเหตการณหนงมาเปน ขออางในการยบสภาเกนกวา๑ครงไมได
๘มานตยจมปา,อางแลวเชงอรรถท๔,หนา๑๒–๑๓.
คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔ 129
๔. ผมอำนาจยบสภาผแทนราษฎร เมอเกดสถานการณความขดแยงในทางการเมองขนทางออกหนงทบรรดานกการเมองนกวชาการ หรอสอมวลชนไดเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการแกไขปญหาคอเรยกรองใหนายกรฐมนตรตดสนใจ ยบสภาผแทนราษฎรเพอคนอำนาจใหกบประชาชนและจดใหมการเลอกตงใหมอาจทำใหเขาใจไดวา การยบสภาผแทนราษฎรเปนอำนาจของนายกรฐมนตรความเขาใจดงกลาวเปนความเขาใจ ทคลาดเคลอนจากความเปนจรงเพราะตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๑๐๘วรรคหนงบญญตวา“พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอำนาจทจะยบสภาผแทนราษฎรเพอใหมการเลอกตง สมาชกสภาผแทนราษฎรใหม”ซงในทางปฏบตนนจดเรมตนในการยบสภาผแทนราษฎรจะมาจาก นายกรฐมนตรหรอรฐบาลในขณะนนโดยอาศยเหตผลดงกลาวมาแลวในหวขอท ๓แตในแงของ หลกการนนการยบสภาผแทนราษฎรเปนเครองมอของฝายบรหารทใชควบคมหรอคานการใชอำนาจ ตรวจสอบของสภาแตเนองจากการปกครองในระบอบประชาธปไตยสภาผแทนราษฎรมาจากการ เลอกตงของประชาชน ในขณะทรฐบาลจดตงขนโดยไดรบความไววางใจจากสภาการทจะใหรฐบาล เปนผตดสนใจยบสภาผแทนราษฎรซงเปนทมาของรฐบาลดจะไมสมเหตสมผลดงนนรฐบาลในระบบ รฐสภาจงกำหนดใหอำนาจการยบสภาผแทนราษฎรเปนอำนาจของประมขของรฐหรอพระมหากษตรย เพอทประมขของรฐจะไดพจารณาความสมเหตสมผลและความจำเปนในการยบสภาผแทนราษฎร ไดอยางเหมาะสม ปญหาทจะตองพจารณาตอไป คอ ใครเปนผมอำนาจถวายคำแนะนำตอพระมหากษตรย ในการใชพระราชอำนาจยบสภาผแทนราษฎร สำหรบปญหานเมอพจารณาเนอหาในรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย มาตรา ๑๐๘ แลวจะพบวามาตรานไมไดบญญตไวโดยชดเจนวาใคร เปนผมอำนาจถวายคำแนะนำตอพระมหากษตรยในการใชพระราชอำนาจยบสภาผแทนราษฎรอยางไรกตามเมอพจารณาจากหลกThe King can do no wrong ซงเปนหลกการทรบรองวา พระมหากษตรยทรงกระทำผดมไดเพราะพระมหากษตรยเปนเพยงผทรงโปรดเกลาฯตามทผมอำนาจ ลงนามรบสนองพระบรมราชโองการไดทลเกลาฯขนไปผรบสนองพระบรมราชโองการจงเปนผรบผดชอบตอการกระทำของพระมหากษตรยซงหลกการนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดนำมา บญญตไวในมาตรา๑๙๕ซงบญญตวา“บทกฎหมาย พระราชหตถเลขา และพระบรมราชโองการ อนเกยวกบราชการแผนดน ตองมรฐมนตรลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ เวนแตทมบญญตไว เปนอยางอนในรฐธรรมนญน”ซงตามธรรมเนยมปฏบตทางรฐธรรมนญทผานมาเมอรฐธรรมนญไมไดบญญตไววาใหผใดเปนผมอำนาจลงนามรบสนองพระบรมราชโองการไวโดยเฉพาะ ใหนายกรฐมนตร เปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ ประกอบกบโดยเจตนารมณของรฐธรรมนญแลวตองการ ใหการยบสภาผแทนราษฎรเปนทางออกสดทายในการแกไขปญหาขอขดแยงระหวางฝายบรหาร กบฝายนตบญญตดงนนเมอนายกรฐมนตรเปนผรบสนองพระบรมราชโองการในพระราชกฤษฎกา ยบสภาผแทนราษฎร กชอบทจะเปนผทมอำนาจถวายคำแนะนำตอพระมหากษตรยในการใช พระราชอำนาจยบสภาผแทนราษฎรดวย
การยบสภาผแทนราษฎร:ดลยภาพแหงอำนาจ ระหวางฝายบรหารกบฝายนตบญญต
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔130
ปญหาทนาสนใจตอไปคอเมอการยบสภาผแทนราษฎรเปนพระราชอำนาจของพระมหากษตรย พระองคจะทรงปฏเสธไมยบสภาผแทนราษฎรตามทนายกรฐมนตรถวายคำแนะนำไดหรอไม สำหรบ ปญหานหากพจารณาเทยบเคยงกบธรรมเนยมปฏบตของประเทศองกฤษซงเปนประเทศตนแบบของ การปกครองระบอบประชาธปไตยในระบบรฐสภาแลว จะพบวาโดยปกตแลวพระมหากษตรยจะทรง ยบสภาผแทนราษฎรตามคำแนะนำของนายกรฐมนตรเสมอ เวนแตการยบสภานนจะกอใหเกดความ เสยหายแกประเทศชาตเชนจะยบสภาระหวางกำลงจะเกดสงครามหรอนายกรฐมนตรถวายคำแนะนำ ใหยบสภาทงๆ ทเพงเลอกตงมาเพยงไมกเดอน ในกรณนพระมหากษตรยจะทรงปฏเสธไมยบสภาได โดยถอวาเปนพระราชอำนาจทจะทรงปฏเสธ(prerogativeofrefusal)ได ดงนน สำหรบปญหานจงตอบไดวาเมอรฐธรรมนญบญญตใหการยบสภาเปนพระราชอำนาจ ของพระมหากษตรย พระองคจงมพระราชอำนาจทจะทรงปฏเสธไมยบสภาผแทนราษฎรตาม คำแนะนำของนายกรฐมนตรไดแตอยางไรกตามตามธรรมเนยมปฏบตในอดตทผานมายงไมเคย ปรากฏวาพระมหากษตรยทรงใชพระราชอำนาจในการปฏเสธไมยบสภาตามทนายกรฐมนตรถวาย คำแนะนำ
๕. การยบสภาผแทนราษฎรมผลอยางไร รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบปจจบนกำหนดใหการยบสภาผแทนราษฎรเกดผล ในทางกฎหมายดงตอไปน (๑) สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรสนสดลงเมอมการยบสภาผแทนราษฎร ทงน ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มาตรา ๑๐๖ ซงบญญตวา “สมาชกภาพของสมาชกสภา ผแทนราษฎรสนสดลง เมอ (๑) ถงคราวออกตามอายของสภาผแทนราษฎร หรอมการยบสภา ผแทนราษฎร” การสนสดสมาชกภาพตามรฐธรรมนญมาตราน เปนกรณทสมาชกภาพของสมาชก สภาผแทนราษฎรสนสดลงพรอมกนทงหมด และมผลเทากบเปนการลดอายของสภาผแทนราษฎรลง ซงในกรณปกตนนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มาตรา ๑๐๔บญญตวา “อายของสภาผแทน ราษฎรมกำหนดคราวละสปนบแตวนเลอกตง” (๒) เมอมการยบสภาผแทนราษฎรแลวตองจดใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหม เปนการเลอกตงทวไปภายในระยะเวลาไมนอยกวา ๔๕ วนแตไมเกน ๖๐ วนนบแตวนยบสภา ผแทนราษฎรและวนเลอกตงนนตองกำหนดเปนวนเดยวกนทวราชอาณาจกรทงนตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๑๐๘วรรคสองเหตผลทรฐธรรมนญกำหนดใหมกรอบระยะเวลา ทชดเจนในการจดใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหมเพอปองกนไมใหรฐบาลถวงเวลา ไมดำเนนการจดใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรซงจะทำใหไมมองคกรมาทำหนาทในการ ตรวจสอบการบรหารราชการแผนดนของรฐบาล ถงแมวาในระหวางทสภาผแทนราษฎรสนสดลง เพราะเหตยบสภาจะยงคงมวฒสภาอยกตามแตวฒสภามอำนาจกระทำการไดเพยงเทาทรฐธรรมนญบญญตใหอำนาจไวเทานน
คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔ 131
(๓) รฐมนตรทงคณะพนจากตำแหนงเมอมการยบสภาผแทนราษฎร ทงน ตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย มาตรา ๑๘๐ (๒) แตคณะรฐมนตรทพนจากตำแหนงเพราะมการยบสภา ผแทนราษฎร ตองอยในตำแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมจะเขา รบหนาท ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๑๘๑อยางไรกตามในกรณทพนจาก ตำแหนงเนองจากมการยบสภาผแทนราษฎร คณะรฐมนตรและรฐมนตรจะปฏบตหนาทไดเทาท จำเปนดงทไดกลาวมาแลวในเบองตน (๔)ในระหวางทสภาผแทนราษฎรสนสดลงเพราะเหตแหงการยบสภาจะมการประชมวฒสภา ไมไดทงนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๑๓๒เวนแตเปนกรณดงตอไปน ๔.๑ การประชมทใหวฒสภาทำหนาทรฐสภาตามมาตรา๑๙(การใหความเหนชอบ ผสมควรดำรงตำแหนงผสำเรจราชการแทนพระองคทคณะองคมนตรเสนอในกรณทพระมหากษตรย มไดทรงแตงตงผสำเรจราชการแทนพระองคไว) มาตรา ๒๑ (การปฏญาณตนของผสำเรจราชการ แทนพระองค)มาตรา๒๒(การรบทราบการแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ) มาตรา ๒๓ (การรบทราบการแตงตงพระรชทายาทตามกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ หรอใหความเหนชอบองคผสบราชสนตตวงศทคณะองคมนตรเสนอในกรณทพระมหากษตรยมได ทรงแตงตงพระรชทายาทไว) และมาตรา ๑๘๙ (ลงมตใหความเหนชอบในการประกาศสงคราม) โดยในการประชมใหถอคะแนนเสยงจากจำนวนสมาชกของวฒสภา ๔.๒ การประชมทใหวฒสภาทำหนาทพจารณาใหบคคลดำรงตำแหนงใดตามบทบญญต แหงรฐธรรมนญน โดยทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตใหวฒสภามอำนาจในการเลอกและให ความเหนชอบใหบคคลดำรงตำแหนงตางๆดงตอไปน อำนาจหนาทในการเลอก เชน เลอกบคคลใหดำรงตำแหนงกรรมการผทรงคณวฒใน คณะกรรมการตลาการศาลยตธรรมตามรฐธรรมนญมาตรา๒๒๑(๓)เลอกบคคลใหดำรงตำแหนง กรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการตลาการศาลปกครองตามรฐธรรมนญมาตรา๒๒๖(๓) อำนาจหนาทในการใหความเหนชอบ เชน การใหความเหนชอบใหบคคลดำรงตำแหนง ตลาการศาลรฐธรรมนญผทรงคณวฒสาขานตศาสตรรฐศาสตรรฐประศาสนศาสตรหรอสงคมศาสตรตามรฐธรรมนญ มาตรา๒๐๖ (๒) การใหความเหนชอบใหบคคลดำรงตำแหนงตลาการผทรงคณวฒ ในศาลปกครองสงสดตามรฐธรรมนญมาตรา๒๒๔วรรคสองการใหความเหนชอบใหบคคล ดำรงตำแหนงประธานศาลปกครองสงสดตามรฐธรรมนญมาตรา๒๒๕การใหความเหนชอบให บคคลดำรงตำแหนงกรรมการการเลอกตงตามรฐธรรมนญมาตรา๒๓๑(๔)การใหความเหนชอบ ใหบคคลดำรงตำแหนงผตรวจการแผนดนตามรฐธรรมนญมาตรา๒๔๓การใหความเหนชอบให บคคลดำรงตำแหนงกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตตามรฐธรรมนญมาตรา๒๔๖วรรคสามการใหความเหนชอบใหบคคลดำรงตำแหนงเลขาธการคณะกรรมการปองกนและปราบปราม การทจรตแหงชาตตามรฐธรรมนญมาตรา๒๕๑วรรคสองการใหความเหนชอบใหบคคลดำรงตำแหนง กรรมการตรวจเงนแผนดน ตามรฐธรรมนญ มาตรา ๒๕๒ วรรคสาม การใหความเหนชอบใหบคคล
การยบสภาผแทนราษฎร:ดลยภาพแหงอำนาจ ระหวางฝายบรหารกบฝายนตบญญต
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔132
ดำรงตำแหนงผวาการตรวจเงนแผนดนตามรฐธรรมนญมาตรา๒๕๒วรรคสามการใหความเหนชอบใหบคคลดำรงตำแหนงอยการสงสดตามรฐธรรมนญมาตรา๒๕๕วรรคสามการใหความเหนชอบใหบคคลดำรงตำแหนงกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตตามรฐธรรมนญมาตรา๒๕๖วรรคหา ๔.๓การประชมทใหวฒสภาทำหนาทพจารณาและมมตใหถอดถอนบคคลออกจาก ตำแหนงโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตใหวฒสภามอำนาจในการถอดถอน ผดำรงตำแหนงทางการเมองและผดำรงตำแหนงระดบสงออกจากตำแหนงทงนเปนไปตามรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทยหมวด๑๒การตรวจสอบการใชอำนาจรฐสวนท๓การถอดถอนจากตำแหนง มาตรา๒๗๐-มาตรา๒๗๔ (๕) เมอมการยบสภาผแทนราษฎรใหรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมหรอบรรดารางพระราชบญญต ทพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวยหรอเมอพน ๙๐ วนแลวมไดพระราชทานคนมาเปนอนตกไป ทงนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยมาตรา๑๕๓วรรคหนงอยางไรกตามในกรณของ รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม หรอรางพระราชบญญตทรฐสภายงมไดใหความเหนชอบนน ถาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปรองขอภายใน ๖๐ วนนบแตวนเรยกประชม รฐสภาครงแรกหลงการเลอกตงทวไปและรฐสภามมตเหนชอบดวยใหรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภาแลวแตกรณ สามารถพจารณารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม หรอรางพระราชบญญต ทรฐสภายงมไดใหความเหนชอบตอไปได แตถาคณะรฐมนตรมไดรองขอภายในกำหนดเวลาดงกลาว ใหรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมหรอรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป
๖. ประวตศาสตรการยบสภาผแทนราษฎรในประเทศไทยทผานมา นบแตประเทศไทยเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนการ ปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขเมอวนท๒๔มถนายน๒๔๗๕ โดยใชรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศไดมการบญญตเรองการยบสภาไว เปนครงแรกตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยามพทธศกราช ๒๔๗๕ มาตรา ๓๕ ซงบญญตวา “พระมหากษตรยทรงไวซงพระราชอำนาจทจะยบสภาผแทนราษฎร เพอใหราษฎรเลอกตงสมาชก มาใหม ในพระราชกฤษฎกาใหยบสภาเชนน ตองมกำหนดใหเลอกตงสมาชกใหมภายในเกาสบวน” ตอมาในป พ.ศ. ๒๔๗๖ประเทศไทยไดเรมมวธการทคลายคลงกบการยบสภาผแทนราษฎร กลาวคอ พระยามโนปกรณนตธาดาซงเปนนายกรฐมนตรคนแรกของประเทศไทยไดดำเนนการ ขอพระราชทานพระราชกฤษฎกาปดประชมสภาผแทนราษฎรและงดใชรฐธรรมนญบางมาตราเมอวนท ๑ เมษายนพ.ศ.๒๔๗๖ เพราะเกดความขดแยงขนภายในคณะรฐมนตรอยางรนแรงในเรองเคาโครง เศรษฐกจของหลวงประดษฐมนธรรม(นายปรดพนมยงค)โดยมการกลาวหาวาเคาโครงเศรษฐกจนน จะทำใหประเทศไทยกลายเปนประเทศคอมมวนสต (ซงความจรงเคาโครงเศรษฐกจไดอาศยแนวคด เรองรฐสวสดการเปนพนฐาน)ความขดแยงไดขยายบานปลายจนกลายเปนความขดแยงระหวางรฐบาล กบสภาผแทนราษฎรพระราชกฤษฎกาดงกลาวใหปดประชมสภาผแทนราษฎรงดใชบทบญญต
คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔ 133
บางมาตราในรฐธรรมนญยบคณะรฐมนตรและตงคณะรฐมนตรขนใหมซงการดำเนนการเชนน มลกษณะคลายกบการยบสภาเพราะมการปดประชมสภาผแทนราษฎรหามมใหเรยกประชมและ รอใหมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหมแตกไมไดเรยกวายบสภาและมไดปฏบตตาม หลกเกณฑในการยบสภาตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ จะเหนไดวาตลอดระยะเวลา๗๘ปของการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย ทรงเปนประมขจนถงปจจบน(ขอมลณเดอนพฤษภาคม๒๕๕๔)ประเทศไทยมการยบสภามาแลว รวมจำนวนทงสน ๑๓ ครง ครงแรกเกดขนเมอ พ.ศ. ๒๔๘๑ในสมยรฐบาลของพนเอกพระยา พหลพลพยหเสนาครงลาสดเกดขนเมอพ.ศ.๒๕๕๔ในสมยรฐบาลของนายอภสทธเวชชาชวะ โดยในการยบสภาทง๑๓ครงทผานมามเหตผลทแตกตางกนดงน
การยบสภาผแทนราษฎรในประวตศาสตรการเมองการปกครองไทย
คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ ๑๓
ครงท วนท นายกรฐมนตร เหตผลในการยบสภา
๑ ๑๑ กนยายน พ.ศ. ๒๔๘๑
พนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา
รฐบาลขดแยงกบสภา
๒ ๑๕ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๘๘
หมอมราชวงศเสนย ปราโมช สภาผแทนมการยดอายมานานในชวงสงคราม จนสมควรแกเวลา
๓ ๑๖ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๑๖
นายสญญา ธรรมศกด สมาชกสภานตบญญตลาออก จนไมอาจทาหนาทของสภาได
๔ ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๙
หมอมราชวงศคกฤทธ ปราโมช ความขดแยงภายในรฐบาล
๕ ๑๙ มนาคม พ.ศ. ๒๕๒๖
พลเอกเปรม ตณสลานนท สภาผแทนราษฎรขดแยงกบวฒสภา กรณการแกไขรฐธรรมนญ
๖ ๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๙
พลเอกเปรม ตณสลานนท รฐบาลขดแยงกบสภา กรณการตราพระราชกาหนด
๗ ๒๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๑
พลเอกเปรม ตณสลานนท ความขดแยงภายในรฐบาล
๘ ๓๐ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๕
นายอานนท ปนยารชน เกดวกฤตทางการเมอง (เหตการณเดอนพฤษภาคม ๒๕๓๕)
๙ ๑๙ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๘
นายชวน หลกภย ความขดแยงภายในรฐบาล
๑๐ ๒๘ กนยายน พ.ศ. ๒๕๓๙
นายบรรหาร ศลปะอาชา ความขดแยงภายในรฐบาล
๑๑ ๙ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๓
นายชวน หลกภย เพอรกษาสญญาทใหไวกบประชาชน
๑๒ ๒๔ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๙
พนตารวจโททกษณ ชนวตร เกดวกฤตทางการเมอง
๑๓ ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๔
นายอภสทธ เวชชาชวะ เพอรกษาสญญาทใหไวกบประชาชน
การยบสภาผแทนราษฎร:ดลยภาพแหงอำนาจ ระหวางฝายบรหารกบฝายนตบญญต
จลนต พ.ค. - ม.ย. ๕๔134
คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ ๑๓
ครงท วนท นายกรฐมนตร เหตผลในการยบสภา
๑ ๑๑ กนยายน พ.ศ. ๒๔๘๑
พนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา
รฐบาลขดแยงกบสภา
๒ ๑๕ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๘๘
หมอมราชวงศเสนย ปราโมช สภาผแทนมการยดอายมานานในชวงสงคราม จนสมควรแกเวลา
๓ ๑๖ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๑๖
นายสญญา ธรรมศกด สมาชกสภานตบญญตลาออก จนไมอาจทาหนาทของสภาได
๔ ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๙
หมอมราชวงศคกฤทธ ปราโมช ความขดแยงภายในรฐบาล
๕ ๑๙ มนาคม พ.ศ. ๒๕๒๖
พลเอกเปรม ตณสลานนท สภาผแทนราษฎรขดแยงกบวฒสภา กรณการแกไขรฐธรรมนญ
๖ ๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๙
พลเอกเปรม ตณสลานนท รฐบาลขดแยงกบสภา กรณการตราพระราชกาหนด
๗ ๒๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๑
พลเอกเปรม ตณสลานนท ความขดแยงภายในรฐบาล
๘ ๓๐ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๕
นายอานนท ปนยารชน เกดวกฤตทางการเมอง (เหตการณเดอนพฤษภาคม ๒๕๓๕)
๙ ๑๙ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๘
นายชวน หลกภย ความขดแยงภายในรฐบาล
๑๐ ๒๘ กนยายน พ.ศ. ๒๕๓๙
นายบรรหาร ศลปะอาชา ความขดแยงภายในรฐบาล
๑๑ ๙ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๓
นายชวน หลกภย เพอรกษาสญญาทใหไวกบประชาชน
๑๒ ๒๔ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๙
พนตารวจโททกษณ ชนวตร เกดวกฤตทางการเมอง
๑๓ ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๔
นายอภสทธ เวชชาชวะ เพอรกษาสญญาทใหไวกบประชาชน
คมความคด เขมทศรฐธรรมนญ ๑๓
ครงท วนท นายกรฐมนตร เหตผลในการยบสภา
๑ ๑๑ กนยายน พ.ศ. ๒๔๘๑
พนเอกพระยาพหลพลพยหเสนา
รฐบาลขดแยงกบสภา
๒ ๑๕ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๘๘
หมอมราชวงศเสนย ปราโมช สภาผแทนมการยดอายมานานในชวงสงคราม จนสมควรแกเวลา
๓ ๑๖ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๑๖
นายสญญา ธรรมศกด สมาชกสภานตบญญตลาออก จนไมอาจทาหนาทของสภาได
๔ ๑๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๙
หมอมราชวงศคกฤทธ ปราโมช ความขดแยงภายในรฐบาล
๕ ๑๙ มนาคม พ.ศ. ๒๕๒๖
พลเอกเปรม ตณสลานนท สภาผแทนราษฎรขดแยงกบวฒสภา กรณการแกไขรฐธรรมนญ
๖ ๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๙
พลเอกเปรม ตณสลานนท รฐบาลขดแยงกบสภา กรณการตราพระราชกาหนด
๗ ๒๙ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๑
พลเอกเปรม ตณสลานนท ความขดแยงภายในรฐบาล
๘ ๓๐ มถนายน พ.ศ. ๒๕๓๕
นายอานนท ปนยารชน เกดวกฤตทางการเมอง (เหตการณเดอนพฤษภาคม ๒๕๓๕)
๙ ๑๙ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๘
นายชวน หลกภย ความขดแยงภายในรฐบาล
๑๐ ๒๘ กนยายน พ.ศ. ๒๕๓๙
นายบรรหาร ศลปะอาชา ความขดแยงภายในรฐบาล
๑๑ ๙ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๓
นายชวน หลกภย เพอรกษาสญญาทใหไวกบประชาชน
๑๒ ๒๔ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๙
พนตารวจโททกษณ ชนวตร เกดวกฤตทางการเมอง
๑๓ ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๕๔
นายอภสทธ เวชชาชวะ เพอรกษาสญญาทใหไวกบประชาชน
บทสรป จะพจารณาเหนไดวาการยบสภาผแทนราษฎรเปนวถทางของการปกครองระบอบประชาธปไตย ในระบบรฐสภา โดยหวใจของการยบสภาผแทนราษฎรอยทการจดใหมการเลอกตงสมาชก สภาผแทนราษฎรใหมซงวธนเทากบวาใหประชาชนเปนผพจารณาตดสนวาขอขดแยงในทางการเมอง ทมอยในขณะนนๆ ควรจะแกไขอยางไรการเสนอใหยบสภาผแทนราษฎรแมจะเปนเรองตามอำเภอใจ ของฝายบรหารแตกมใชวาฝายบรหารจะใชอำนาจขอนตามอำเภอใจไดชอบเสมอไปเพราะเมอมการ ยบสภาผแทนราษฎรแลวคณะรฐมนตรกจะพนจากตำแหนงพรอมกบสมาชกสภาดวยทงนเพราะ คณะรฐมนตรบรหารราชการแผนดนดวยความไววางใจของสภาเมอไมมสภาอนเปนทใหความ ไววางใจคณะรฐมนตรซงเปนผรบความไววางใจกอยไมไดอยางไรกตามคณะรฐมนตรยงตองปฏบตหนาท ตอไปจนกวาคณะรฐมนตรชดใหมจะเขารบหนาท ในระหวางรอการเลอกตงกจะมการโฆษณาหาเสยง โดยนำประเดนอนเปนเหตใหมการยบสภาผแทนราษฎรนนมากำหนดเปนนโยบายเพอขอคะแนนนยม และเสยงสนบสนนจากประชาชน ถาประชาชนเลอกสมาชกสภาผแทนราษฎรฝายคานกลบเขาไปอก จนเปนเสยงขางมากกแสดงวาประชาชนเหนดวยกบฝายนตบญญตถาประชาชนเลอกสมาชก สภาผแทนราษฎรฝายรฐบาลกลบเขาไปเปนเสยงขางมากกแสดงวาประชาชนเหนดวยกบคณะรฐมนตร หรอฝายรฐบาลดงนนจงกลาวไดวาการยบสภาผแทนราษฎรเปนการทำใหสถานการณซงตงเครยด ระหวางสภาผแทนราษฎรกบรฐบาล ตลอดจนปญหาความขดแยงทางการเมองตาง ๆ ทมอย ใหคลคลายลงไดดวยการตดสนใจของประชาชน สดทายนขอนำขอความคดทพระมหาวฒชย(ว.วชระเมธ)ไดกลาวไวเพอเตอนสตประชาชน ชาวไทยทกคนวา“เวลาเราจะเปลยนแปลงประเทศไทย หลายคนบอกวาตองเปลยนกนในรฐสภา เปลยนทรฐธรรมนญ แตอาตมาคดอกอยางหนงนะ ตองเปลยนทใจคน เพราะคณภาพของ ประชาธปไตยขนอยกบคณภาพของประชาชน คณภาพของประชาชนกขนอยกบคณภาพของปญญา ถาคณอยากจะเหนประเทศไทยเปลยนแปลง คำถามกคอ แลวคณจะเปลยนแปลงอะไรในตวคณ ไดบาง?”