' (นางปฟาท7ทT ค?สนร)ผองในประกธบการพจารณาประเมนบคค1ล 5' r rm

เพ8แตงดงใหตไรงตำแหนงประเภทวชาการ ตำแหนงพยาบาลวชารพ ชำนาญการพเกษ (ดานการพยาบาลทวไป)

เรองทเสนอใหประเมน1. ผลงานทเปนผลการตำเนนงานทผานมาเรอง การสรางเสรมพลงการดแลตนเองของผป วยเบาหวานชมชนประดษฐโทรการ2. ขอเสนอ แนวคด วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพนากฃน เรอง การพฒนาเปแบบการเสรมพลงอำนาจโดยการมสวนรวมของชมชน เพอ ปรบเปลยนพอดกรรมสขภาพของผป วยเบาหวาน

เสนอโดย

นางอำไพ พพ ฒนสมพรตำแหนงพยาบาลวชารพ ชำนาญการ {ดานการพยาบาล)

(ตำแหนงเลขท กบส.(17) 10)กลมงานการพยาบาลและการบรหารทวไป

ภนยบรการสาธารณสขท 17 ประชามเวกน สำนกอนามย

ผลงานท เป นผลกาวดำเน นงานท ผ านมา

1. ชอผลงาม การสรางเสรมพลงการด แลตนเองของผ ป วยเบาทวานชมชนประค นฐ โทรการ2. ระยะเวลาท ดำเน นการ 7 เส อน (1 มนาคม 2557 ถง 30 กนยายน 2557)3. ความ!(ทางวชาการหรอแนวคดท ใร (ในการดำเน นการ

3.1 ความฐว ชาการเร องโรคเบาหวาน โรคเบาหวานเปนภาวะทร างกายมน าตาลในเลอดสงกวาปกด เกดจากการขาดฮอรโมนอนชล นหรอจากการดอตอฤทขขคงอนชล น ทำไหร างกายไมสามารถนำนๅตาล ในเลอดไปใชไต ตามปกต

3.1.1 สาเหต โรคเบาหวานมสาเหตจากพ นธกรรมและไม ใช พ นธ กรรม ด งน (ค ร อร สนธ และ พเชษฐ วงรอด, 2556 ะ 9)

1 ) สาเห ต จากพ นธ กรรมเป นส าเห ต ท ท ำให เก ด เบ าห วาน ป ระเภท ท 1 (พ งอ น ช ล น )แ ล ะ ประเภทท 2 (ไม พ งอ นจเล น) ค อเบาหวานประ๓ ทท 1 ม ความสมพ นจก บระบบเม ดเล อดขาว เชน การ ต ดเชอไวร สทำให เบต ทชลล ถ กทำลายจนไม สามารถสร างอ นช ล นไต

2) ส าเห ต อ น ท ไม ใช พ น ธ ก รรม ได แก อาถ มากข น ความ อ วน ข าด ก าร อ อ ก ก ำล งก าย ความเคร ยค การอ ก เส บ ท ด บ อ อน จาก เข อ โรค ห ร อยาบ างช น ด เก ดร วมก บ โรคของต อมไร 'ท อบ าง ชนด เชน ต อมใต สมอง หรอต อมหมวกไต

3.1 .2 พ ย าธ ส ภ าพ ใน ผ ป วย เบ าห วาน ท อ าจ เก ด จ ากก ารข าด อ น ช ล น ห ร อ ด อต อฤ ท ข ข อ ง อ น ช ล น ท ำไห ไม ส าม ารถ ใช น าต าลไต ข ณ ะเด ยวก น ม การย อยส ลายไข ม น และโป รต น ใน เน อ เอ อม า สรางเป นน าตาลมากขน ทำให ม น าตาลในเล อดส ง จนล นออกมาทางไตและม น าตาลในป ศสาวะ

3.13 อาการของโรคเบาหวาน (สมาคมโรคเบาหวานแห งประเทศไทย, 2551: 18-22)ระด บน าตาลคนปกตจะอยในช วง 70- 99 ม ลล กร มต อเคช ล ตร ก อนร บป ระทานอาหารเช า

ผ ป วยเบาหวานท ม น าตาลส งจากค าปกต ไม มาก อาจไม ม อาการช ด เจน จะต องทำการตรวจเล อดเพ อ การวน จฉย อาการไต แก ป ส สาวะบ อยและม าก ป สสาวะช วงกลางค น คอแห ง ด มน ามาก กระหาย นา ห วบ อยร บประทานมาก แต น าหม กลด และอ อนเพลย แผลหายยาก ม การต ดเข อทางผ วหน ง เกด แผลไต บ อย ด นตามผวหนง ต ดเชอรางาย โดยเฉพาะอยางยงบรเวณชองคลอดของผป วยหญง ตาพรามว โรคจอประสาทตาจากเบาหวานหรอต อกระจก

3.1/4 การวนจฉยโรคเบาหวาน (สมาคมโรคเบาหวานแห งประเทศไทย, 2551 ะ 6-9)1) ม อาการของโรค เบ าห วาน ร วมก บ ระด บ น าตาลไน พ ลาสมา (plasma glucose) เวลา

ใดก ตามม ค ามากกว าหร อเท าก บ 200 มถลกร มตอเดชล ตร2 )ระดบนาตาลในพลาสมาหลงจากงดรบประทานอาหารและเครองดมเป นเวลาอยางหอย

8 ชวโมง (fasting plasma glucose: FPG) มากกวาหรอเทากบ 126 มลลกรมตอเดชลตร

3) ระดบนาตาลในพลาสมาท 2 ช วโมงหลงการตรวจความทนตอน าตาล (oral Glucose tolerance test: OGTT) มากกวาหรอเท ากบ 200 มลลกรมตอเดชลตร

3 .1 .5ประเภทของโรคเบาหวาน โรคเบาหวานสามารถแบ งได เป น4 ชนดดงน เบาหวานชนดท 1 ม กพบในคนอายน อย ม กตรกว า3 0 ป มากท ส ค เก ดในช วงว ยร น เก ดจาก

ดบออนไมสามารถสรางอ นชล นไห ผ ป วยม กม ร ปรางผอม อาจเก ดภาวะหมดสต จากน าตาลในเล อด สงหรอเลอดเปนกรด การรกษาหองไชยาฉดอนชลน ในประเทศไทยพบนอยกวา 5%

เบาหวานชนดท 2 มกพบในผท อายมากกวา 4 0 ป เกดจากภาวะดอตออน1ช[ลน และมการหลง อนชล นลดลง มกมรปรางหวน และมประวต โรคเบาหวานในครอบครว สามารถรกษาดวยการควบคม อาหารหรอยาเมดถดระดบนาตาล ไนรายทเปนนานๆ การสรางอนชลนลดลงมากๆ กอาจหองฉดอนชลน

โรคเบาหวานทม สาเหตเฉพาะ เชน โรคเบาหวานทสาเหตทางกรรมพนธ โรคของดบออน ฮอรโมนผดปกต จากยาบางชนด เชน ยาศเดยรอยด

โรคเบาหวานทเกดขณะดงกรรภ เป นโรคเบาหวานทตรวจพบครงแรกชฌะผป วยดงครรภ โดยทผ ป วยไมม ประรต เป นโรคเบาหวานมากอน เก ดจากการเปลยนแปลงของฮอรโมนขณะตงครรภ ทม ผลทำใหเกดภาวะดอตออน'ธลน การรกษามกหองใชอ นชล น หล งคลอดเบาหวานมกหายไป และ ผป วยจะมโอกาสเปนเบาหวานชนดท 2 เมอมอายมากขน

3.1.6 การร กษาโรคเบาหวาน โรคเบาหวานเปนโรคเรอรงไมหายขาด จะดองควบคมโรคไป ตลอดชวตและอาศยความรวมมอของผปวยและญาตในการดแลตนเองคามคำแนะนาอยางสมาเสมอการ รกษาไหแก การควบคมอาหาร การออกกำลงกาย การรกษาหวยขาเมดถดระดบนาตาล และ/หรออน'ธลน ก ารให ส ข ส กษ าใน ก ารด แลต น เอง เพ อ ให ผ ป วย ม ค วาม !’และส าม ารถป ฏ บ ต ต น ใน การค วบ ค ม โรคเบาหวานไหถกหอง

3.1.7 ภาวะแทรกชอนของเบาหวาน เปนผลจากการควบคมเบาหวานไหไมด ภาวะแทรกชอน ในระยะลน เปนภาวะแทรกชอนแบบเฉยบพลน ไหแก การเกดเลอดเปนกรดจากคใตน ภาวะหมดสตจาก นาดาลไนเลอดสง นาตาลในเลอดสงจากการตดเชอ การเกดนาตาลตาจากยาทใชรกษาภาวะแทรกชอนใน ระยะยาว การควบค มเบาหวานไม ด ในระยะยาวทำให เก ดภาวะแทรกช อนเร อร งในระยะยาวไห แก โรคจอประสาทตาจากเบาหวาน โรคไตวาย โรคหลอดเลอดสมอง โรคหลอดเลอดหวใจ โรคหลอดเลอด สวนปลาย นำไปสความสญเสยชวตและพการ

3.2 แนวคดการเสรมสรางพลงอำนาจ ( Empowerment) พลงอำนาจเป นคณลกษณะ ทแสดงถง ความสามารถ ความมอทธพลหรอมอำนาจในการควบคม และตดสนใจในเรองตางๆ พลงอำนาจทบคคล มแตละระดบแตกตางกนไปตามการรบ!'ถงพลงอำนาจของแตถะบคคล เปนการสรางพลงอำนาจจาก ภายในของตวของบคคลเอง โดยการทำใหบคคลหนพบความหองการของเขาเอง ใหบคคลสามารถพฒนา

ทกษะ และเพมความมนใจ ในการจดการแคไขฟญหาของเขาควยตนเอง ( Gibson. 1991: 354 - 361) ประกอบควย 4 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 การคนพบความจรง การ!จ กตนเอง เป นขนตอนททำใท บ คคลขอมรบเห«3การณ และสภาพความเปนจรงทเกดขน

ขนตอนท 2 การสะท อนค ดว เคราะห วจารณ และเป นเหต เป นผล เป นการพยายามทบทวน เหตการณอยางรอบคอบเพอตดสนใจและจดการกบปญหาไคอยางเหมาะสม

ขนตอนท 3 การตดสนเส อกทางออกหรอวธ ปฎ ป ต ท เหมาะสมในขนตอนน บ คคลจะต ดส น เสอกปฎบต ให เหมาะสมในการดแลตนเอง

ขนดอนท 4 การคงไวชงพฤตกรรมทพงประสงค เมอนำวธ การทเส อกใชไปปฎปต แลวประสบ ความสำเรจ ผปวยจะ!'สกมพลงอำนาจ มความสามารถ และคงไวชงพฤตกรรมการแคปญหานน

3.3 บทบาทพยาบาลในการสงเสร มส ขภาพผป วยเบาหวาม พยาบาลมความจำเปนตองสราง เสรมพฤตกรรมการปฎปต ตน ลดความเส ยงต อการเก ดภาวะแทรกชอนในผป วยโรคเบาหวาน จงม บทบาทหนาทสำคญ

การประเมนภาวะสขภาพ โดยการคดกรองในการตรวจครงแรก คนหาความเสยง วางแผนการ พยาบาลเพอตอบสนองความคองการคานบรการสขภาพของผป วยและผเกยวชอง ปฎบตการพยาบาล เป นการปฎป ต ตามทไค ตกลงรวมกนระหวางเจ าหนาท พยาบาล และผป วยเบาหวาน และผท ม ส วน เกยวชอง การประเม นผลการพยาบาลพยาบาลและผเช าร วมโครงการ ร วมกนประเม นผลของการ ปฎปตวา สำเรจตามเปาหมายทกำหนดรวมกน ไคแก การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพกอนและหลง เช าร วมโครงการ จำนวนผเช าร วมโครงการท สามารถควบคมระต บน าตาลในเส อดไค หลงเช าร วม โครงการคามสงใด เปนอปสรรค จะรวมกนวเคราะหเพอหาแนวทางในการทำกจกรรม4. ส}ปสาระสำคญของเรองและขนตอนการดำเนนการ

4.1 ส}ปสาระสำคญของเรองโรคเบาหวานเปนโรคเรอรงและเปนปญหาสา!ทรฌสขทสำคญของประเทศตางๆรวมนงประเทศ

ไทยสำหรบประเทศไทยพบวาโรคเบาหวานในผสงอาอรอขละ13.3(สมศกดชณหรศด, 2553: 110-116) และยงพบวาโรคเบาหวานเปนสาเหตการตายอนดบ 4 ของตายทงหมด มากถง รอยละ 66.7 ซงศวนใหญ เป นโรคเบาห วาน ชน ดท 2 เส ยช ว ต จากโรคแท รกช อน จากการสำรวจพบวาร อยละ 28.5 ม ภาวะแทรกชอนทางไต รอยละ 14.9, ทางตารอยละ 8.4, ทเทารอยละ 2.1, เปนโรคหวใจและหลอดเสอด รอยละ 1.13 (จนตนา ทองเพชร, 2556:74-76)

จากการส ำรวจภ าวะส ข ภ าพ ค รอบ ค ร วช ม ช น ป ระด ษ ฐ โท รการ ใน พ น ท ร บ ผ ดชอบ ของ ศนยบรการสาธารณสข 17 ประขานเวศน พบวำ ประชาชนเปนเบาหวานคดเปนรอยละ5.45 เปนอนดบ 2

ของโรค รองจากโรคความดนโลหตอ(ง เนองจากพฤตกรรมการปฎ บ ต ด วไม ถ กต องช งอาจทำไต เก ด ภาวะแทรกซอนทอนตราขไดผสกษาจงไตจดทำโครงการทจะสกษาถงพฤตกรรมนชภาพ และการเสรมพลงโน การดแลผปวนบาทวานในชมชนเพอไตเกดการตระหนกการดแลนขภาพทถกตอง มการปรบท]ลขนพฤตกรรม นขภาพทเหมาะสมทเนแนวทางสำคญทรกษาระดบนาตาลในเลอดใตอยในระดบปกท

วตถประสงต1 ) เพ อไตผ 'ป วยเบาหวานปรบเปลยนพฤตกรรมนชภาพของตนเองไตอยางถกตองไนเร0 งการ

บรโภคอาหาร การออกกำลงกาย การพกผอน การคลายเครยด และการรกษาอยางตอเนอง2) เพ อใตผ ป วยโรคเบาหวาน สามารถควบคมระดบ'เทตาลในเลอดไต ตามเกณฑ'

4.2 ขนตอนการดำเนนการ4.2.1 ขนเตรยมการ

4.2.1.1 จดทำโครงการ แผนการดำเนนงาน เสนอโครงการเพอขออนมต โครงการ4.2.1.2 ประสานงานตานบคลากร สถานทในการจดทำกจกรรมตามแผน4.2.1.3 จดเตรยมสอการสอนนขสกษาเรองโรคเบาหวานและวสต อ ปกรณ เครองไซ ใน

การจดกจกรรม เชน เครองวคความดนโลหต เครองชงนาหนก เครองเจาะนาตาลไนเลอด42.1.4 จดทำแบบสอบถามความ!'โรคเบาหวานและพฤตกรรม5 ตาน ไซเครองมอมาจาก

งานวจ ยการพ ฒนา2ปแบบการสงเสรมอ[ขภาพแบบองตรวมของผป วยเบาหวานในชมวด!Jรณาวๅศ (เพญศร พงษ,ป ระพ นธ ,น ว มล แสนเวยงจนทร และประทป ปญญา , 2555 ะ 100 - 110)

4.2.2 ขนดำเนนการ ดำเนนกจกรรมดงน1 ) ดำเน นกจกรรมตามโปรแกรมศรางเสรมพลงอำนาจ แกกถมต วอยาง จำน วน 4 ครงไน

วนท 28 พฤษภาคม 2557, 12 มถนายน 2557,2 กรกฎาคม 2557 และ 2 สงหาคม 25572) ประ!มนภาวะอ[ขภาพ ชงนาหนก วดความดนโลหต3) ตดตามระดบนาตาลในเลอดกอนอาหารเซา จากเวชระเบยน4) จดทำแบบสอบถามไนกธมตวอยาง กอนและหลงเซารวมโครงการ5) ประเมนผล

4.2.3 ขนประเมนผล1) ขอมลท วไปของกถมต วอยาง ไต แก เพศ อาค การสกษา สถานภาพสมรส อาชพ รายไต

ระยะเวลาปวยเปนเบาหวานวเคราะตโดยเชงสถตพรรณนาไซความถและรอยละ2) ซ อม ลท วไปเก ยวก บความ!'เร องโรคเบาหวานของกธมต วอย าง ว เคราะห ไดขสถต เช ง

พรรณนา ไซคาความกและรอยละ

3) ข อม ลคะแนนพฤตกรรม 5 ขาน ไข แก พฤตกรรมการบรโภค พฤต กรรมการออกกำล ง กาย พ ฤต กรรมการพ กผ อน พ ฤต กรรมการคลายเคร ยด และพ ฤต กรรม การร กษ าอย างต อ เน อง วเคราะหโดยสถตเชงพรรณนา ใขค าเฉลย ( X ) และสวนเบยงเบนมารฐาน (S.D)

4) เปรยบเทยบพฤตกรรม 5 ขาน ของกล มต วอย างก อนและหลงเข าร วมโครงการ โด ยใข สถตเปรยบเทยบคะแนนกอนและหลงขวยสถต paired t-test

5) เปรยบเท ยบระด บน าตาลไนเล อดกอนอาหารเข าโดขใข สถ ต เช งพรรณ นาไข ค าความล และรอขละ โดยไขเก นการประเมนควบคมระดบนาตาลไนเลอดทล อวา ควบคมไข ด ค อระดบน าตาล ในเลอดกอนอาหารเขา ระหวาง 9 0 -1 3 0 mg (วระลกด ศรนนภา, 2557: 2-3)ร. ผรวมดำเมนการ

5.1 นางชท คน จระคล ลดสวนของพลงาน รอยละ 55.2 นางชชาพร คภจตรส สดสวนของผลงาน รอยละ 55.3 นางชน นทา ยอดเณร สดสวนผลงาน รอยละ 5

6. สวนของงานทผเสนอเปนผปฎปต ท ผ ร บการประเมนรอยละ 85 มรายละเอยดดงตอไปน6.1 ขนเตรยมการ (สดสวนผลงานรอยละ 25)

6.1.1 จดทำโครงการ การสรางเสรมพลงการดแลตนเองของผปวยฌาหวานในชมชนประดษฐโทรการ6.1.2 ตดตามประสานงานผนำชมชน เตรยมความพรอมของคณะทำงาน เลอกกลมตวอยาง

6.1.3 จดทำเครองมอทใขไนการดำเนนการ ไขแยกแบบสอบถามแบงเป น 4 ตอน คอ ตอนท 1 แบ บ ส อบ ถาม ข อม ลท วไป ไข แก อาค สถานภาพ สมรส ระด บการส กษา อาชพ

รายไขระยะเวลาการปวยเป นโรคเบาหวานตอนท 2 แบบสอบถามความ!'ข านช ขภาพ เก ยวก บโรคเบาหวาน 15 ขอ ดำถามเป นแบบ

เลอกตอบ ม 2 ต วเลอก ตอบ ถ กให I คะแนน ต อบ ผ ด ให 0 คะแนน แบ งระด บความ!'0 - 8 คะแนน อยระด บความ!'ตาไข คะแนน9 - 1 1 คะแนนอย ระด บความ!'ปานกลางไข คะแนน 1 2 - 1 5 คะแนน อยระดบความ!'ฐง

ตอนท 3 แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมชขภาพ 5 ขาน ไขแก พฤตกรรมการบรโภคอาหาร การ ออกกำล งกาย การพ กผ อน การคลายเครยด และพ ฤต กรรมการร กษาโรคเบาหวานอย างต อเน อง แบบสอบถามนประกอบขวยขอมลทเชงบวกและเชงลบ เปนมาตราสวนประมาณคาแบบ ลเคต 5 ระดบ การใหคะแนนพจารณา ตามพฤตกรรมทปฎปตดงนการปฎปตดว เชงบวก เชงลบ1ปฎปตตวทกรน ให 5 คะแนน ไห 1 คะแนนปฎปต 5-6 รน ใน I ส ปดาห ให 4 คะแนน ให 2 คะแนน

การปฎมตดว เชงบวก เชงลบปฎบต 3-4 วน ใน 1 สปดาห ให 3 คะแนน ให 3 คะแนนปฎมต 1-2 วน ใน 1 สปดาห ให 2 คะแนน ให 4 คะแนนใมปฎบตเลย ให 1 คะแนน ให 5 คะแนน

การแปลความหมายของคะแนน ใชเกณฑดงน (วเชยร เกตสงห, 2538: 10)

การแปลพลคะแนน อตราภาคชน = คะแนนสงสด - คะแนนตาสค = 5-1 =ระดบชน 3

คะแนนเฉลย 3.67- 5.00 หมายถง ระดบดคะแนนเฉลย 2.34- 3.66 หมายถง ระดบปานกลางคะแนนเฉลย 1.00- 2.33 หมายถง ระดบตา

ตอน ท 4 แบบประเมนภาวะสขภาพ ไดแก ประเมนดชนมวลกาย (BM1), ความดนโลห ต และ ระดบ'นาตาลในเลอด (DTX)

1. การประเมนคาดชนมวลกาย (Body Mass Index ะ BMI) (กรมอนามย, 2543: 136)คาดชนมวลกาย นาหนกตว (ก โลกรม)

สวนสง m2การแปลพล

นอยกวา 18.5 นาหนกนอยกวามาตรฐาน18.5-22.9 ปกต23-24.9 หวนระดบ 125-29.9 หวนระดบ 2มากกวาหรอเทากบ 30 หวนระดบ 3

2. ค าความดนโลหต พจารณาตามร ะดบความดนขณะหวใจบบตว (ค าตวบน) และหวใจคลายตว (คาตวลาง) (WHO-ISH. 2003 ; ESH & ESC,2007 ะ 1109) ดงน

ระดบปกต (normal) นอยกวา 130 และ/หรอ 80-84 มม.ปรอทระดบคอนชางสง (High normal) 130-139 และ/หรอ 85-89 มม.ปรอทระดบสง เกรด 1 (mild) 140-159 และ/หรอ 90-99 มม.ปรอทระดบสง เกรด 2 (moderate) 160-179 และ/หรอ 100-109 มม.ปรอทระด บส งเกรด3 (severe) มากกวาหรอเทากบ 180 หรอมากกวาหรอเทากบ 110 มม.ปรอท

ระดบสงเฉพาะเฉพาะตวบน มากกวาหรอเทากบ 140และน อยกว า9 0 มม.ปรอทซงม ก พบในผสงอาย

3. คาระดบนาตาลในเลอด (วรดกด ศรนนภากร, 2557 : 2) หมายถง งดอาหารและนาดมทก ชนดอยางนอย 8 ชวโมง คาปกต 90 - 130 มถลกรม/เดซลตร งดอาหารและนาด มทกชนดอยางนอย 8 ชวโมงคาผดปกต มากกวา 130 มลลกรม/เดชลตร

การตรวชสอบค ณ ภาพ ชองเกร องม อ โดยหาความเท ยงตรงเช งเน อหา จากผทรงคณๅฒ 3 ทาน คำนวณหาคาดชนความเทยงตรงตามเนอหา เทากบ 0.89 ต อมาผจ ดทำนำมาทดลองใช และหา ความเช อมน โด ยจำแน กแบ บ ท ด ส อบ ความ !เร องโรค เบ าห วาน หาค าความเช อม น โดยว ธ ของ ภ เตอร -ร ชาร ดคถ น สตร K.R - 20 และพฤตกรรมสขภาพ 5 ดานหาคาความเช อม นด วยวธ หาค า ลมประสทธแอลฟาของครอนบาค ใดคาความเชอมน 0.825

6.2 ขนดำเนนการ (สดสวนผลงานรอยละ 40)62.1 จดก จกรรมตามโปรแกรม ทำหนาทเปนวทยากรหลกรวมกบทมงาน รายละ!อยคกจกรรมดงน

กจกรรมครงท 1คำเนนตามขนตอนท 1และ 2 ของโปรแกรมคอการดนพบความจรงการ!'จกตนเอง การสะดอนคดวเคราะห วจารณ และเปนเหตเปนผล แจงวตคประสงคและรายละเอยดของกจกรรม ประเมนภาวะสขภาพ ทบทวนระดบนาตาลในเลอดกอนอาหารเชาจากเวชระเบยน ทดสอบความ!และ พฤตกรรม การปฏบตตว 5 ดาน กอนเชารวมโปรแกรม ใหความ!เรองโรคเบาหวานนดหมายครงตอไป

กจกรรมครงท 2 คำเนนการตามขนตอนท 3 การตดสนเลอกทางออกหรอวธปฏบตทเหมาะสม ประเมนภาวะสขภาพ ทบทวนระดบนาตาลในเลอดกอนอาหารเชาจากเวชระเบยนใหความ!เรองการ บรโภคอาหาร การเล อกอาหารรบประทานและการคำนวณแคลอรอาหาร ใน ความ!เก ยวก บการจด อารมณก บตนเอง การคดบวก การเสรมพลงอำนาจ เพ อจดการปญหาในชวต ดวขวธการสวดมนต บรหารจตดวขเพลงดงดอกไนบาน นดหมายครงตอไป

กจกรรมครงท 3 คำเนนการตามขนดอนท 4การคงไวชงพฤตกรรมทพงประสงคประเมนภาวะ สขภาพ ทบทวนระดบนาตาลในเลอดกอนอาหารเชาจากเวชระเบยน สาธตการออกกำลงกาย ใหสมาชกของ กสมตวอยางเลาประสบการณความลาเรจปญหาอปสรรคในการดแลตนเองดานพฤตกรรมสขภาพของแต ละบคคลโดยเปรขบเทยบกบแผนทวางไวในกสมตวอยางรวมแสดงความคดเหนใหชอเสนอแนะทางเลอก ในการแกไขปญหาสขภาพในการดแลตนเองทถกดอง และคงไวชงพฤตกรรมเหมาะสม นดหมายครงตอไป

กจกรรมครงท4 ประเมนภาวะสขภาพทบทวนระดบนาตาลในเลอดกอนอาหารเชาจากเวชระเบยน ทำแบบสอบถามพฤตกรรมสขภาพ 5 ดาน หลงเชารวมโครงการ และส^ปโครงการมการน'ดหมาย เพอ ตดตามผลหลงสนสดโครงการ 3 เดอน และสรางแรง5งใจกสมตวอยางปฏบตตนเพอควบคมระดบนาตาล ในเลอดในอยในเกณฑปกต

6J ขนประเมนผล (สดสวนผลงานเอยละ 20) หลงการคำเน นโครงการใตนำมาวเคราะหและ ประเมนผลพบวา

6.3.1 ขอมลทวไป กลมตวอยาง จำนวน 30 คนสามารถเข าร วมกจกรรมไตด อเม อง 4 ครง หางครงละ 1 เดอน โดยกลมตวอยางสวนใหญเปนเพคหญง 19 ค น ค ด เป น เอ ยล ะ6 3 .3 รองลงมาเปน เพศชาย 11 คน คดเป นเอยละ 36.7

63.2กลมตวอยางหลงเขารวมโครงการ มพฤตกรรมในการดแลตนเอง ทง 5 ตานดขนจากระดบ ปานกลาง เปนระตบดจากพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยในระตบปานกลาง ( J = 2.73, SJ5 = 0 3 6 )เปน ระดบด ( X = 3 .78,ร£> = 027)พฤตกรรมตานการออกกำลงกายอยในระดบปานกลาง ( X = 2 5 5 .SD = 0.40) เปนระดบด ( X =3.45 , ร3ว = 042)พฤตกรรมตานการพกผอนอยในระดบปานกลาง ( X = 238 1SD = 028) เปนระดบด ( X = 3 8 5 ,S D = 032)พฤตกรรมคำนการคลายเครยคอยในระดบปานกลาง( X = 286 ,ร£)= 027) เป นระด บด ( X = 3.65 , S.D = 0.25) พฤตกรรมตานการรกษาโรคเบาหวานอยางตอเนองอยในระดบ ปานกลาง ( X = 3.00 , S.D = 0.42) เปนระดบด ( X = 4.03 , S.D = 029) เมอนำมาทดสอบคาทางศถต พบวา มความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต (p-valuc < 0.05)

6.3.3 คาดชนมวลกายของกลมตวอยางกอนเขารวมโครงการมค าดชนมวลกายปกต จำนวน 17 คน ค ด เป น เอยละ 56.66 ค าด ชนมวลกายเก น จำนวน 13 คน ค ด เป น เอยละ 43.34 หลงเขารวม ใครงการ กล ม ต วอย างม ค าด ชน ม วลกายป กต จำน วน 1 9 ค น ค ด เป น เอ ย ล ะ 63 .66และค าด ชน มวลกายเกน จำนวน 11 คน ค ด เป นเอยละ 36.67 ในจำนวนน ค าด ชนมวลกายมค าเปลยนแปลงทาง ทดขน (ลดลง) จำนวน 2 คน คดเป นเอยละ 6.66

6.3.4 ค าความดนโลห ต พบว ากล มต วอย างท ม ความด นโลห ตปกต จำนวน20 คน คดเปน เอยละ 66.67 ค าความตนโลห ตส ง จำนวน 10 คน ค ด เป นเอยละ 33.33 หลงเข าร วมโครงการผป วย เบาหวาน ม ค าความดนโลห ตปกต จำนวน 25 คน ค ด เป น เอยละ 83.33 และค าความดนโลห ตส ง จำนวน 5 คน คดเปน เอยละ 16.67 ในจำนวนน ค าความดนโลห ตสงท ม ค าเปลยนแปลงทางท ด ข น จำนวน 5 คน ค ดเป นเอยละ 16.67

6.3.5 ระด บน าตาลในเล อด ก อนอาหารเขา ของกลมต วอยางก อนเข าร วมโครงการ อยใน เกณฑควบคมด จำนวน 6 คน ค ด เป น เอยละ 20 ควบคมไม ด จำน วน 24 ค น ค ด เป น เอ ย ล ะ 8 0 หลง เข าร วมโครงการของกล มต วอย าง ม ค าระด บน าดาลในเล อดก อนอาหารเข าอย ใน เกณ ฑ ควบค มด จำนวน 25 คน ค ดเป นเอยละ 83.33 ควบคมใมด จำนวน 5 คน คดเป นเอยละ 16.67

6.3.6 ระยะตดตามผล พบวา กล มต วอยางม ค าระด บน าตาลในเล อดกอนอาหารเข า อยใน เกณฑควบคมด 26 คน ค ดเป นเอยละ 86 .67ส วนผ ท ม ระด บน าดาลในเล อดส งท ควบคมใม ด 4 คน คดเปน เอยละ 13.33

7. ผลสำเรจของ-ทน7.1 ห ล งจากการใช โป รแกรม ศ ร างเส ร ม พ ล งด แลตน เอง ม ผลท ำให กส มต วอย างสำมารถ

ปรบเปลยนพฤตกรรม 5 ตาน ไตอยางถกตอง ท งต านการบรโภคอาหาร การออกกำลงกาย การพกผอน การคลายเครยด และการรกษาอยางต อเน อง เน อทำทดศอบค าทางศถ ต พ บว า ม ความแตกตางอย างม นยสำคญทางศถต (p - value < 0.05) จะเห นไห วาคะแนนเฉลยพฤตกรรมชขภาพ ท'ง 5 หานของกสม ตวอยาง หลงเชารวมโครงการมคะแนนสงกวากอนเชารวมโครงการ

7.2 ส วนระคบนาตาลในเลอด พบว'1 กสมตวอยางสามารถควบชมระดบนาตาลในเล อดไหตาม เกณฑเพมมากขน จากกอนเชารวมโครงการมระดบนทตาลในเลอดทควบชมไหค จำนวน 6 คน (รอยละ 20) หล งเช าร วมโครงการกส มต วอย าง ม ระด บนกต าลใน เล อดอย ใน เกณ ฑ ควบ ค ม ด จำนวน 25 คน (รอยละ 83.33) และไหตดตามประเมนผลหลงจบโครงการไปแหว พบวา กสมตวอยางมระดบนาตาลใน เลอดอยในเกณฑควบคมดเพมขนจำนวน 26 คน (รอยถะ 86.67)8. การนำไปใชประโยชน

8.1 สามารถนำโปรแกรมไปขยายผลใชกบผป วยโรคเบาหวานของภนยบรการสาธารณสข 17 ประชานเวศน ท งในชมชนและในคลน ก

8.2 ผ ป วยเบาหวานสามารถเปนตนแบบใหกบคนในชมชนในการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอ สงเสรมสขภาพ

8.3 ส าม ารถ น ำโป รแกรม ไป ใช เป น ต น แบ บ การให บ ร การผ ป วย เบ าห วาน ใน ถ น ย บ ร การ สาธารณสข สำนกอนามย9. ความยงยาก ปญหา อปสรรคในการดำเนนการ

9.1 ผปวยเบาหวานบางราย มช อจำกดในชว ตประจำวนหลายปจจยททำใหไมสามารถปฎปต พฤตกรรมสงเสรมสขภาพไห เชน ไมม เวลาทำอาหาร ต องช ออาหารรบประทานเอง และคนในห าน ขออาหารท แต ละคนชอบ ทำให บางคร งต องร บประทานอาหาร โดยไม ไห ควบช มอาหาร ขาดการ ออกกำล งกาย เครยด นอนไม หล บ ชงสาเหต เหล าน ทำให ผ ป วยเบาหวานไม สามารถควบชมระด บ นาตาลในเลอดให อยเกณฑ ปกตไห

9.2 ป ญ หาครอบครวท ไม ให ความสำค ญ ในการด แลผ ป วยเบาหวาน ท งในห านการบรโภค อาหาร การออกกำลงกาย การพกผอน การคลายเครยด และการรกษาอยางตอเนอง10. ชอเสนอแนะ

10.1 ควรม ระบบตดตามเย ยมผป วยท ห านอยางตอเน อง โดยเฉพาะท ควบคมระด บนาตาล ไมไหเพอเปนการกระตนเตอนใหผ ป วยมการปฎปต พฤตกรรมอยางสมาเสมอ

10.2 บ คคลในครอบครวควรม ส วนรวมในการด แลด ป วยเบาหวานท ม อ ท?พลต อ$ ปวยใน การปรบเปล ยนพฤตกรรมในการด แลตนเอง ควบค มระด บน าตาลในเล อดในอย ใน เกณ ฑ ปกต โดย บงเนนในทกคนมสวนรวมเพอใหเกดความยงยน ควรมการจดตงกลมเพอนชวยเพอน ในช มชน โดย มการจดอบรมเสรมความ% เรองโรคเบาหวาน และการปฏบ ต ต ว นอกจากนควรนำเจป วยเบาหวานท ส าม ารถ ค วบ ค ม ระด บ น ำต าล ใน เล อด ได เป น ด น แบ บ ท ให ก บ ค น ใน ช ม ชน ใน การป ร บ เป ล ยน พฤตกรรมเพอสงเสรมชชภาพ

บรรณานกรมกรมอนามย ,2543 และ ACSM 2001 สบสนเมอ 2 เมพายน 2557) จาก http:// ss.mahidol.ac.th

indcx.php?option=com_k2&vicw=itcm&layout=itcm&id=2&Itcmid =136จนตนา ทองเพชร. (2556). บทความวจย: ผลของโปรแกรมเสร มสร างศ กยภาพการจ ดการตนเองต อ

การควบค มระด บน าตาลโน เล อดและค ณ ภาพ ช ว ตของผ ป วยเบาห วาน. วารศารพยาบาล ทหารบก: 14(2), 74-76.

เพญศร พงพประภาพนธ, ควมล แสนเวยงจนทร และประทป ฟญญา. (2555). 3ปแบบการสงเสรม สขภาพแบบองครวมของผป วยเบาหวานในชมชนวดาjรณาวาส, วารสารพยาบาลกระทรวง สาธารฌคข. 22 (3): pp: 100-111.

วเชยร เกตสงห. (2538). สถตวเคราะหสาหรบการวจย. ก1งเทพฯ: ไทยวฒนพานช.วรสกค ศรนนภากร. (2257). การดแลผ,ป วยเบาหวานทยากตอการรกพา: ก3งเทพ■ ร:

กสมงานอายรศาสตร โรงพยาบาลราชวถ.ศรอร สนธ และพเชต วงศรอด.(2556). การจดการรายกรณผปวยโรคเบาหวานและความดนโลหตสง.

ก3งเทพ*1: วฒนาการพมพ.สมศกด ชฌหรศม. (2553). รายงานประจำปสถานการณผ ส งอายโทย. วนทสนขอนล 27 ตลาคม

2555, เข าถงไส 1จากhttp://www.m-socicty.go.th/documcnt/statistic/statistic_7722.pdfสมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย. (255น-การรกษาโรคเบาหวาน.ในพระราชปถมหสมเดจ

พระเทพรตนราชคคา■ 'เสยามบรมราชคมาร: บร'พ'ท ศรเมองการพมพจำกด.Eaks & Cassmcycr. The 10-g monofilament. Diabetes Care 2002:23:887.European Society o f Hypertension and European Society o f Cardiology. 2007 Guidelines for the

Management of Arterial Hypertension. Journal o f Hypertension 2007;25:1105-1187.Gibson, C.H. (1991). A concept analysis of empowerment. Journal of Advance Nursing.

16 (3), 3 5 4 -3 6 1 .World Health Organization, International Society o f Hypertension Writing Group “2003 World

Health Organization (WHO)/ International Society o f Hypertension (ISH) statement on Management o f hypertension" J Hypertension 2003; 21 (11): 1983-1992.

ขอเสนa แนวทด วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขนของ นางอำไพ พพฒนสมพร

เพอประกอบการแตงตงใหดำรงดำแหนงพยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ(ดำนการพยาบาลทวใป)ดำแหน,งเลขท ศบ ส .(ท ) 10 สงกด กสมงานการพยาบาลและการบรหารทวไป ถนยบรการสาธารณสข 17 ประชานเวศน สานกอนามยเรอง การพฒนารปแบบการเสรมพลงอำนาจโดยการมส วนรวมของครอบครว เพ อปรบเปลยนพฤดกรรม สขภาพของผป วยเบาหวานในชมชน

หลกการและเหตผลโรคเบาหวานเปนโรคไมตดตอเรอรงทเป นปญหาสาธารณสขทสำกญของโลก รวมตงประเทศไทยท

ปญหาดำลงมแนวโนมจะทวความรนแรงเพมขนเรอยๆ ขอบลจากสมาพนธเบาหวานนานาชาต (Intematicral Diabetes Federation^ายงานวาป พ.ศ. 2556 ทวโลกมผป วยโรคเบาหวาน จำนวน 382 ลานคน และ คาดการณวา ในป พ.ศ. 2578 จะมจำนวนผปวย เพมขนเปน 592 ลานคน ซงในประเทศไทย คาดการณวาระหวางป พ.ศ. 2563 จะพบผป วยรายใหมเพ มขน553,941 คน/ปตงนจะมจำนวนผป วยเบาหวานเพมเปน 2 เท าภายในเวลา 6 ป และในป พ.ศ. 2563 จะมผปวยรายใหมเพมถงถง 82 ลานคน (สาน กโรคไมต ดตอ กรมควบคมโรค กระทรวง สา!รารณสข, 2557: 622-624) โดยมป จจยสนบสบนทจะทาให เท ดโรคแทรกชอนไดเร วข น ส อป จจ ยดำน พฤตกรรม เชน การ ขาดการออกดำลงกาย การรบประทานอาหารทใม ถ กสดสวนโดยเฉพาะไขมนอมกว ไม, สามารถควบคมความดวนได ถบบหรด มสรา ไมสามารถจดการความเครยดได กงนนการปองกนควบคมทด โดยเฉพาะในเรองของการดแลตนเองของผปวย เพอปองกนและควบคมโรคจะสามารถลดการปวย พการ และ ตายจากโรครวมตงชะลอการเทดโรค และภาวะแทรกชอนของโรคลงได แตการดำเนนงานปองกน ควบคม โรคเบาหวานทผ านมา บงเนนการรกษาและสงเสรมใหผป วยทาตามแผนการรกษาของแพทขเปนสวนใหญ กจกรรมการปรบเปลยนพฤตกรรมกสมผปวยโรคเบาหวานทมอยยงไม,เพยงพอ จงพบวามกสมผปวยเบาหวาน รายใหมเท ดข นท กๆ ป ท เป นเชนนอาจเป นเพราะจากปจจข อ นๆไม ใช เพ ยงป จจ ยส วนบ คคลเท าน น ยงม อทธพลจากครอบครว และสงคมทเขามามบทบาทสากญในการกระทาพฤตกรรมสขภาพของบคคล กงกลาว (รฝ!is & Owen, 2002: 462-484)

อทธพลของครอบครวเป นบรบททใกลต วกสมผ ป วยเบาหวานมากทส ด มบทบาทสำคญตอภาวะ สขภาพและการเจบปวย จากการถกษาทผานมา การทครอบครวไดเขามามสวนรวมกบผปวยไมวาจะเปนการม สวนรวมในการประเมนพฤตกรรมสขภาพของครอบครว วางแผนแกไข ให ดำล งใจ สนบศบน ใหดำแนะนำ กระต,น ให ท าตามแผนท ได วางไข ร วมกน ตลอดจนดแล ช วยเหลอ ร วมต ดส นใจ จะช วยท าให ผ ป วยม พฤตกรรมสขภาพทดขน (รชมนภรณ เจรญ, 2551: 19) สามารถควบคมและลดระดบนาตาลในเลอดไดด

ถนยบรการสาธารณสข 17 ประชานเวศน เป นหนวยงานสงกดสำนกอนามยกรงเทพมหานคร มหนาท ใหบรการดแลสขภาพอนามยแกประชากรตงดำนการรกษาพยาบาลการสรางเสรมสขภาพ การควบคมปองกน

โรค และการฟพเสขภาพ จากสถตการรกษาโรคทวไปในคลนกเบาหวาน พบวา มผปวยเบาหวานเพมขนทกป โด ย ป 2557 รผป วยเบาหวาน 631คน, 2558จำนวน 652 คน และ2559 จำนวน 683 คนทำไหเกดผลกระทบทง หานดวผปวยเอง หานเศษฐกจและสงคม ไหแก ภาวะแทรกชอนหรอความพการ ทอาจเกดขนจากผลของโรค จ งควรพ ฒ นาระบบบรการร กษาผ ป วยโรคเบาหวานให สามารถควบค มระด บนำตาลในเล อดไห และม พฤตกรรมการดแลดนเองทถ กห องเพ อป องก นโรคแทรกชอนจากโรคเบาหวาน และลดผลกระทบอนๆ ท อาจจะเก ดขนโดยให ครอบครวม ส วนรวมชวยเหลอ ด แล กระตนสงเสรม ให กส มเส ยง ม การปรบเปลยน พฤตกรรมสขภาพอยางยงยน ในการควบคมระคบนาตาลในเลอด ผสกษาจงไหจดทำโครงการน

ว ตอประสงคและหรอเปาหมายวตอ ประสงค เพ อค กษาผถของโปรแกรมการม ส วนรวมของครอบครว ตอพฤตกรรมสขภาพ ภาวะ

โภชนาการ และระดบนาตาลในเลอดของกสมเส ยงโรคเบาหวานในชมชนเปาหมาย ประชากรกสมเสยงตอโรคเบาหวานและครอบครวในชมชนพหลโยธน 45 จำนวน 30 คน

กรอบการวเกราะห แนวคด ขอเสนอกรอบการวเคราะหโรคเบาหวานเปนโรคไม,ตดตอเร,อรง ทเปนปญหาสาธารณสขทลาดญประเทศไทยผป วยโรคเบาหวานหา

ควบคมระดบนาตาลไหไมดพอทำใหระดบนาตาลในเลอดถงกวาเกณฑปกตเปนเวลานานๆ เกดภาวะแทรกชอน ทอนตรายถงชวต หรออาจทำใหเก ดความพการไห (American Diabetes Association, 2017 ะ 136-138 ) เชน ภาวะแทรกชอนทางตา ทางไต ทางระบบทางเดนปสสาวะ ระบบสมอง หวใจ และหลอดเลอด และเปนแผลทเหา เปนหน จากการสารวจชมชนพหลโยธน 45 พบวา ประชากรเสยงเปนโรคเบาหวาน มสาเหตจากมพฤตกรรมการ ดแลตนเองไมถกหองในหานการบรโภคอาหาร รอยละ 38.1 ไมออกกำลงกาย รอยละ 18.2 ชอยารบประทานเอง รอยละ36.7 ผปวยไมเหนความสาดญของปญหาจงควรมปจจยอนทมอทธพลในการดแลผปวย ค อครอบครว และสงคมทเข ามามบทบาทสาด ญและมส วนรวมกบผป วยโรคเบาหวาน การวางแผนแหไข ให กำล งใจ ให สน บสทนและให คำแนะนำเพ อกระต นให ผ ป วยทำดามแผนทวางให ร วมกบช วยเหลอและด ดส นใจ เพอ ปรบเปลยนแผนการคำเนนชวตหรอกจวตรประจำวนใหเหมาะสม จะชวยทำใหผปวยมพฤตกรรมสขภาพทด ขนเพอปองกนและควบคมโรคจะสามารถลดการปวยความพการหรอเสยชวตรวมถงลดภาวะแทรกชอนของ โรคลงไหจงมความสนใจทจดทำโครงการเพอพฒนางานและปรบป}งงานใหมประสทธภาพมากยงขน

แนวคด1. แนวคดการสงเสรมการมสวนรวมของชมชนตามJปแบบ รามา โมเดล (RAMA model) การสงเสรม

การมสวนรวมของครอบครว และชมชน ในการควบคมระดบนำตาลในเลอด พฒนาโดย นพวรรณ เปยชอและ ค ณ ะ .(2554) โดยประอกคแนวคดคณภาพการบรการทางสขภาพ ของ โดนาบเด ยน (Donabedian ) ชงม องคประกอบ 3 ประการ คอ โครงศราง (structure) กระบวนการ (process) และผลลพธ (outcome) ทมความ

เชอมโยงกน คอ การมโครงสรางทดจะนำ ไป สการมกระบวนการทดและจะสงผลใหเกดผลลพธทด การสกษา ครงน เน นค กบาผลของกระบวนการ คอ โปรแกรมควบคมระด บนาดาลในเล อด โดยการมส วนรวมของ ครอบครว ตอพฤตกรรมสขภาพและระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวานในชมชน

2.แนวคดการมสวนรวมของครอบครวและชมชน การมสวนรวม หมายถง กระบวนการทคนในครอบครว และประชาชนในชมชนเหามามสวนเกยวหองในการดำเนนการพฒนา รวมใหความคดสรางสรรคความ!'และ ความชำนาญรวมกนในการเปลยนแปลงเรองใดเรองหนง เพ อให บรรสว ตอประสงคบ งสเป าหมายทกำหนด รวมกนไว ขอบเขตของการมสวนรวม ม 4 ขนตอนไดแก (Cohen & Uphoff, 1980 ะ 223)

2.1 การม ส วนรวมในการด ดส นใจ (Decision Making) คอ ร วมกนในการค ดถ งป ญหาโดยระบ ความดองการของครอบครวและช มชน จนเก ดการด ดส นใจในการเปลยนแปลงพฤตกรรมส ขภาพ เพอ ปองกนโรคเบาหวานของประชาชนกสมเลยง

2.2 การม ส วนร วมในการปฏ บ ต การ (Implementation) ช งประกอบต วยการสน บศบ นต าน ทรพยากรต างๆ การบร หารงาน การกำก จกรรมและการประสานงานขอความช วยเหล อ เพ อให บรรล ชดประสงคทตองการ คอการปองกนโรคเบาหวานในประชาชนกลมเล ยง

2.3 การม ส วนรวมในผลประโยชน (Benefits) ทางตานวคล สงคม ของคนในครอบครวต อภาวะ สขภาพของประชาชนกลมเลยง

2.4 การม ส วนรวมในการประเม นผล (Evaluation) ค อการม ส วนรวมของคนในครอบครวและ ผดแล ในการตดตามภาวะสขภาพ หรอระดบนาตาลในเลอดของกลมเลยง

2.5 แน วค ด ส ม าธ ป าบ ด SK.T 1-7 ค อ ก ารก ำส ม าร ท จ าก ก ารผ ส ม ผ ส าน ศ าส น ศ าต ร และ วทยาศาศตธ เพ อพ ฒนาร างกายให สามารถเย ยวยาต วเอง โดยม หล กการสำค ญ ค อ ปร บการกำงานของ รางกาย ท งระบบใหอยภาวะปกต (สมพร กนทรคษฏ เตรยมชยศร, 2556: 215-217)

หอเสนอในการศรางโปรแกรมการมส วนรวมของครอบครว โดยใหรามาโมเดล RAMA model ตอพฤตกรรม

สขภาพภาวะโภชนาการและระดบนำตาลในเลอดของผปวยเบาหวานในชมชนมขนตอนดงตอไปน1. ขนเตรยมการ

1) การจดกำโครงการ เสนอผอำนวยการดนยบรการสา!ทรณสข2) ตดตอประสานงานกบผนำชมชนเพอขออบญาต ในการสกษาในพนท3) การเตรยมความพรอมของคณะกำงาน

2. ขนดำเนนการจดกจกรรม สรางการมสวนรวม ของครอบครวโดยใหรามาโมเดล จำนวน 3 ครง ระยะเวลาทงพน

12 สปดาหกจกรรมประกอบ ไปตวย

กจกรรมท 1 (ส ปดาหท 1) จ ดอบรมให ความ{และปาก จกรรมกชม ผ ป วยเบาหวานและญาด ผดแล ระยะเวลา 1 วน ประกอบทวย

1. ก จกรรมศรางความดระหน กให ก บกช มด วอย าง และครอบครว (R: Raising community awareness) โดยการให ความ{เก ยวก บโรคเบาหวาน ปจจยเสยง ผลกระทบทเก ดขน บทบาทหนาท ของ ครอบครวและใชด วขบเคลอนการเรยน{โดย ใหญาตมาเลาประสบการณจรง

2. ดงเปาหมาย สขภาพรวมกน ดามปญหาและความทองการของ แดละครอบครว(A: Aiming at targeted health) โดยเปดโอกาสใหกชมไดดดคยกนแลกเปลยน แสดงความคดเหนอยางมสวน รวมรวมกนสารวจปญหาดานทฤตกรรมสขภาพรวมกนวเคราะหกำหนดเปาหมายปาขอตกถงรวมกนและเสอก วธการปรบเปลยVเพฤตกรรมดามบรบทของบคคล และครอบครว

3. ก จกรรมกชมเพ อข บเคลอนในการปรบเปลยนพฤตกรรมโดยเน นดรอบดรว (M: Mobilizing change and innovation) ประกอบดวย

3.1 กจกรรมปรบเปลยนพฤตกรรม ส ขภาพดานการรบประทานอาหาร ให ความ {เก ยวก บ อาหารทเหมาะสม อาหารแลกเปลยน อาหารจานเดยว สอนการอ านฉลากโภชนาการ และศาธตอาหารท เหมาะสม มการเลนเกม••ดกเพ อสขภาพ" แ ล ะ เก ม “จายคลาด” โดยใช โม เดลอาห าร ดวอยางอาหารจรง เน นการ แลกเปล ยนช อม ลความ{ การปรบการประกอบ อาหาร การบรโภคอาหารเพ อส ขภาพโดยเน น อาหารทองถน และการปรบสงแวดลอมทเอ อ ตอสขภาพ

3.2 ก จกรรมปรบเปลยนพฤตกรรม ท านการออกกำล งกาย'ให ความ{เร องประ๓ ทการออก กำลงกาย ว ธ การประโยชนและ ชอควรระวงให กชมออกกำลงกายรวมกน

3.3 กจกรรมสมาธบำบด SK.T 1-7 โดยการฝกสดลมหายใจเชาออก 20 รอบลมหายใจ และผท ชำนาญแลวส ดลมหายใจเช าออก30รอบลมหายใจปาท า,5ม อ 2 ช างขนประกบกนให ท นแขนแนบหสดลม หายใจตามรอบและปลอยมอลงชาๆ นบ 1-30 ปฏบตวนละ 3 รอบประโยชนของท าน ลดความดนใลห ดลด นาดาลในผปวยเบาหวาน

กจกรรมท 2 (สปดาหท 4) การตดดาม พขมบานเพอตดตามการประเมนผลอยางตอเนอง (A: Assuring synergy and sustaiทability) สอบถามปญหา อปสรรค เปดโอกาสใหครอบครว ไทแลกเปลยนขอมล การดแลรวมกน เสรมความ{ เพมเตม แทใขการปฏบต ในรายทม ป ญหา (ease management) หรอจดการราย ครอบครวทมปญหา (family management) ใหชอเสนอแนะกระคน ใหกำลงใจครอบครว

กจกรรมท 3 (สปดาหท 8 และ 11) โทรศพทต ดดามเยยมเพ อสอบถามปญหา อปสรรคตางๆ ให กำลงใจ เป ดโอกาสให ช กถาม ใช เวลา ประมาณ 15-20 นาท 4

3. ขนประเมนผล3.1 ประเม นความ{จากคะแนนการปาแบบทดสอบความ{เรองโรคเบาหวาน แบบสอบถามเรอง

ความ{เกยวกบโรคเบาหวาน ชงดดแปลงมาจากเครองมอของ อบชา คงสมกน (2554) และรวบรวมความ{

เก ยวก บโรคเบาหวานจากตำราต าง ๆ เฟ อประเม นความ{เก ยวก บโรคเบาหวาน ประกอบตวย ฟอตำถาม จำนวน 11 ฟอ ล กษณะตำถามเปนแบบเลอกตอบ 4 ต วเล อกโดยไห เล อกตอบฟ อท ถ กต องและม เกณฑการ ให ค ะแนน ต งน ตอบถ ก ไต 1 คะแนน และตอบผด ไต 0 คะแนน

3.2 คะแนน พ ฤต กรรมส ขภาพ แบบ ส อบ ถาม พ ฤต กรรม การด แลส ข ภาพ เป น แบ บ ป ระเม น พฤตกรรมการดแลสขภาพซงไต ต ดแปลงมาจากเครองมอของววรรณ พงศพฒนานนฑ (2554) และอน ชา คงสมกน (2554) ตามแนวคดทฤษฎการสงเสรมสขภาพของเพนเคอร พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของ เฟนเดอร’ (Pender, 2006 ะ 1 - 12) 2006 ะ 1-12) แบงเปน 3 ตาน ไตแก การควบคมอาหารการออกกำล งกาย และการรบประทานยา ประกอบตวยฟอตำถาม 15 ฟอ เปนตำถามทางบวก 13 ฟอ ตำถามทางลบ 2 ฟอ โดย มลกษณะตำตอบเปนมาตราสวนประมาณคา (Ratingscalc) 4 ระตบ คอ ปฏบตเปนประจำ ปฏบต บ อยครง ปฏบตเปนบางครงไมเคยปฏบต

3J ประเมนผลระดบนาตาลไนเลอด (ลาพบ FPG 126 มก./ดล. ไหการวนจฉยวาเปนโรคเบาหวาน สภาคมเบาหวานแหงประเทคไทย, 2560 ะ 25) ของกสมเทยงโรคเบาหวานกอนและหลงเฟารวมโครงการ

ประโยชนทคาดวาจะไตรบ1. สรางความตระหนกใหครอบครวในการมสวนรวมในดแลผปวยเบาหวานทเหมาะสมอยางสมาเสมอ2. ผ ป วขเบาหวานและครอบครว/#ด แล มความ!' (knowledge) เกดทคนคตท ด (attitude) และ ฟ าให

เกดการปฏบต (practice) เฟอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม3. เป น แน วท าง ส ร างเสร ม พ ฤต กรรม ส ขภ าพ ท เห ม าะสม แก ส ม าช ก ใน ค รอบ ค ร วอ น ในพ นท

รบผดชอบ รวมทงเปนแนวทางใหกบภนยสขภาพชมชนอน ท จะนำโปรแกรมไปประคกศใชกบกสมผ ป วย โรคเรอรงอนๆ ในชมชน

ตวชว ดความสำเรจ1. รอยละ 90ของกสมตวอยางหลงเฟารวมโครงการมคะแนนเฉลยพฤตกรรมสขภาพ 5 ตาน อยในระดบด ทง

ตานการบรโภคอาหาร การออกกำลงกาย การพกผอน การคลายเครยด และการรกษาอยางตอเนอง2. รอยละ 90 ของกสมเปาหมาย หลงเฟ ารวมโครงการมคาน าตาลโนเลอดในระดบปกต3. รอยละ 60 ของกสมเปาหมาย หลงเฟารวมโครงการมคาดชนมวลกายลดลง

ขอรบรองวาผลงานตงกลาวฟางตนเปนความจรงทกประการลงซอ........ * 0 * ........ผขอรบการประเมน

(นางตำไพ พพฒนสมพร)พยาบาลวชาชพชำนาญการ (ตานการพยาบาล)

I v 'i / 1Y5 ภ^าฮน) 1ร)%. & 9

บรรณ าน กรมนพวทอ) เปฑชอนทะ:คณะ. (2554). ภ■ นอฑารชตทำโก-:งททชนลทานอาหารแทะโทชนาการ

ในชมตามรปแบบรามาโมเดล (RAMA model), กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาล รามารบด มหาวทยาลยมทดล.

รชมนภรณ เจรญ.(2SSI). ผลของโปรแกรนพทเนไควานj 1และการพส'วนร'วนขอ งคาอบครวต0 พฤตกรรมq Vภาพและวะด บนาตาลในเล อดของqfqงอไฤท เป น เบาทวานชน ดท 2. ว ทยาน พนธ ปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบ ณฑ ต สาขาการพยาบาลเฐใหญ ,บ ณฑ ตวทยาลย มหาวทยาลยร งส ต.

ว วรรฌ พงศพฒนานนท. (2554). ป จพ ท ม ผลท อทฤท กรรมการคาบๆมระด บนาตาลในเล อดV อง$ ป าV เบาท วาน ท โม สามารถควบๆมระด บนาตาลใด กรฌ ล กบาโรงท ยาบาลท าเร อ . กรงเทพฯ คณะสาธารณชขศาสตรมหาวทยาลยมหดล.

สมพร ก นทรตษฎ เตรยมชยศร. (2556). นวตกรรนสาธารณ q ขในการสร างเสร มq ขภาพและ การ เ3ยวยาq ปวยเรอร งและ!ธป วยระยะq ดพไย. Journal o f Public Health. 43(3), 215-217.

สมาคมโรคเบาหวานแห งประเทศไทย ในพระราช ปล มท สมเด จพระเทพรตนราชชดาฯ สยามบรม ราชคมา'ร. (2554).แนวทางเาร(ปฎ บ ต ท าทร บโรคเบาทวาน. กรงเทพฯ ะบรษท ศรเม องการ พ ม ท รากด.

สำนกโรคไม,ตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณชข.(2557).การคาดประมาณจำนวนประชากร ท เป น โรคเบ าห วานใน ป ระเท ศไท ยในป พ.ศ. 2563.รายงาน การฟ าระว งทางระบาดว ทยา ป ระhสปตาท. 41(39). 622-624.

อน ชา คงสมกน . (2554). ปจจ ยท ม ความส มพ นธ ท อทฤท กรรมการควบฤมระดบในเล อดของพ ปวย เบาทวานโรงทยาบาลรามาธ บต . สาธารณชขบ ณฑ ต (ต อเน อง)ภาคพ เศษ คณะสาธารณ ชข ศาสตรมหาวทยาลยมห ดล.

American Diabetes Association (2017). Standards of Medical Care in Diabetes-20{าDiabetes Care, 40 (SuppI 1), 136-138.

Cohen & Uphoff. (1980). Effective Behavior in Organizations. New York ะ Richard D. Irwin Inc.Pender, N J., Murdaugh, C.L. & Parsons, M.A. (2006). Health Promotion in Nursing Practice. 4lh (ed).

New Jersey ะ Pearson Education, Inc.Sallis, J. F„ & Owen, N. (2002). Ecological models o f health behavior. In K. Glanz, B. K. Rimer,

& F. M.Lewis (Eds.), Health behavior and health education (3rd ed.. pp. 462-484). San Francisco: Josscy-Bass.